Αίτια: Ιμπεριαλισμός

Eθνικισμός Έθνος: Ομάδα ανθρώπων που κατοικούν, συνήθως, στην ίδια

γεωγραφική περιοχή, έχουν κοινή καταγωγή, κοινή γλώσσα, κοινούς δεσμούς ιστορικής παράδοσης, πολιτισμού και κουλτούρας, καθώς και συνείδηση ότι ανήκουν σε μια κοινότητα με αυτά τα γνωρίσματα.

ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ:

1. Να κατανοώ και να αξιολογώ τα αίτια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου (Β, Ζ). 2. Να σχολιάζω την αφορμή, τα βασικά γεγονότα και την έκβαση του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου (1914-1918). ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ: 1.Ιμπεριαλισμός, εθνικισμός, μιλιταρισμός 2. Αφορμή, Κεντρικές Δυνάμεις / Τριπλή Συμμαχία, Τριπλή Συνεννόηση / Αντάντ, μέτωπα(αξιοποίηση χάρτη), χαρακώματα, πολεμικός εξοπλισμός, Συνθήκη Βερσαλλιών, αλλαγές συνόρων (αξιοποίηση χάρτη), Κοινωνία των Εθνών. 3. Εθνικοί έρανοι, εθελοντισμός

«Το βιομηχανικό δυναμικό κάθε έθνους αναγκάζεται να παράγει, να υπερπαράγει. Αυτή την υπερπαραγωγή πρέπει να τη διαθέσουμε. Κι έτσι ριχνόμαστε στις παγκόσμιες αγορές ενώ κλείνουμε τη δική μας αγορά με προστατευτικά μέτρα {…} Έτσι με φυσική νομοτέλεια, η μία χώρα βαδίζει εναντίον της άλλης, συγκρούεται μαζί της. Ποια θα εξασφαλίσει την οριστική υπεροχή των εθνικών βιομηχανικών της προϊόντων και με ποιο τρόπο; {…} Μήπως με πόλεμο; Η Αγγλία και η Γερμανία αλληλοϋποβλέπονται∙ ο πόλεμος είναι η μόνη τους λύση».

Α. Μερχέμ, Η εργατική ζωή, 1911

«Ο θρίαμβος των εθνών συνεπήρε ολόκληρη

την Ευρώπη με μια μεταδοτική κίνηση που

κάνει ολόκληρη την ήπειρο να ενδιαφέρεται για

οποιαδήποτε αλλαγή επέρχεται σε μια από τις

χώρες που την απαρτίζουν. Συγχρόνως το εθνικό

συναίσθημα μετατράπηκε σιγά σιγά σε

αλαζονικό και απόλυτο πάθος, που δεν

ικανοποιείται παρά μόνο με την εξύψωση ενός

κράτους σε βάρος άλλων».

S.Berstein& P.Milza, Ιστορία της Ευρώπης

Πώς προσπαθεί να διαθέσει την υπερπαραγωγή της κάθε βιομηχανική χώρα, σύμφωνα με την πηγή;

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

Ποιες ευρωπαϊκές χώρες ήταν οι κύριοι αντίπαλοι στον ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό σύμφωνα με την πηγή;

_____________________________________________

_____________________________________________

Πού θα οδηγήσει η πιο πάνω σχέση, σύμφωνα με τον Α. Μέρχεμ;

_____________________________________________

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914- 1918). Ενότητες 31, 34

Σε τι μετατράπηκε το εθνικό συναίσθημα στις ευρωπαϊκές χώρες;

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

Γιατί η λέξη εθνικισμός έχει αποκτήσει αρνητική σημασία, ενώ η αρχική του σημασία αναφέρεται στον πατριωτισμό και τη φιλοπατρία; ______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

Ο μιλιταρισμός (στρατοκρατία). Χαρακτηρίζεται ο υπερτονισμός των

στρατιωτικών αξιών έναντι άλλων κοινωνικών, πολιτικών ακόμα και ηθικών αξιών.

Αίτια Α΄ Παγκοσμίου πολέμου (1914-1918)

Ιμπεριαλισμός: Η επεκτατική πολιτική των βιομηχανικά

αναπτυγμένων κρατών σε βάρος άλλων κρατών (οικονομικοί

λόγοι).

• Εθνικισμός: Η ανάπτυξη εθνικιστικών συναισθημάτων από λαούς

της Ευρώπης (καλλιέργεια μίσους για οτιδήποτε απειλούσε τα

εθνικά συμφέροντα).

• Μιλιταρισμός: Η πεποίθηση ότι οι διακρατικές διαφορές

μπορούσαν να επιλυθούν μόνο με ένοπλη σύγκρουση. Έτσι ξεκινά

ένας ξέφρενος στρατιωτικός ανταγωνισμός.

«Μας εκπαίδευσαν δέκα εβδομάδες σ’ ένα

στρατόπεδο κι αυτό το διάστημα μας επηρέασε πιο

βαθιά από τα δέκα χρόνια του σχολείου. Μάθαμε

πως ένα γυαλιστερό κουμπί βαραίνει περισσότερο

από τέσσερις τόμους του Σοπενάουερ [γερμανός

φιλόσοφος]. Ξαφνιασμένοι στην αρχή, ύστερα

πικραμένοι και στο τέλος αδιάφοροι

παραδεχτήκαμε πως, σημασία δεν έχει ο νους μα η

βούρτσα των παπουτσιών, το πνεύμα μα το

σύστημα, η ελευθερία μα τα γυμνάσια».

Ε. Μ. Ρεμάρκ, Ουδέν νεώτερον από το Δυτικό μέτωπο

Ο αφηγητής είναι ένας δεκαοχτάχρονος γερμανός στρατιώτης που κατατάχθηκε εθελοντής μαζί με τους συμμαθητές από πατριωτισμό… Ποια συναισθήματα προκάλεσε σ’ αυτόν και στους συμμαθητές του η στρατιωτική ζωή; __________________________________________

__________________________________________

__________________________________________

__________________________________________

__________________________________________

__________________________________________

__________________________________________

Αντίπαλα στρατόπεδα

Οι δύο συνασπισμοί

Κεντρικές Δυνάμεις ή

Τριπλή Συμμαχία

* Εγκάρδια ή Τριπλή Συνεννόηση

(Αντάντ)

Βασικοί σύμμαχοι πριν την έναρξη του πολέμου (1914)

*

*

*

* * *

Ανακατατάξεις συμμάχων

*

Νέοι σύμμαχοι *

*

* * * * * *

Η αφορμή

Έναρξη και γενίκευση του πολέμου

• Η Αυστροουγγαρία _____________________________________

• Η Ρωσία και η Γαλλία ___________________________________

• Η Γερμανία τάσσεται ___________________________________

• Ακολουθούν __________________________________________

Τα κύρια μέτωπα

Δυτικό μέτωπο μεταξύ _____________ και ________________

Ανατολικό μέτωπο μεταξύ _____________ και ________________

Τον Ιούνιο του 1914

δολοφονήθηκε στο

_______________________ ο

διάδοχος του αυστριακού

θρόνου ___________________

από νεαρό _______________

εθνικιστή, τον Γκαβρίλο Πρίντσιπ.

Εξελίξεις

• Οκτώβριος 1914_________________________________________________

_______________________________________________________________

• 1915: Συμμαχία __________________________________________________

• Φεβρουάριος 1915: Η Αντάντ ______________________________________

_______________________________________________________________

• Η Ιταλία ________________________________________________________

έναντι _________________________________________________________

• 1916: Μάχες _____________________ και στο ________________________

Η καμπή του 1917

• Γαλλία: ________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

• Ρωσία: _________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

υπογραφή συνθήκης Μπρεστ Λιτόβσκ _______________________________

• Οι Η.Π.Α. _______________________________________________________

_______________________________________________________________

• Η Ελλάδα ______________________________________________________

_______________________________________________________________

Προς το τέλος του πολέμου

• Το φθινόπωρο του 1918 αρχίζουν να συνθηκολογούν οι Κεντρικές Δυνάμεις και οι σύμμαχοί τους

• Στη Γερμανία επανάσταση ανατρέπει τον Κάιζερ και την εξουσία παίρνει το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα

Οι άμεσες συνέπειες του πολέμου

Απώλειες σε ανθρώπινες ζωές

Τριπλή Συνεννόηση και σύμμαχοι Κεντρικές Δυνάμεις και σύμμαχοι

Καταστροφή του Βερντέν της Γαλλίας, 1916

Βρετανοί στρατιώτες τυφλωμένοι από

τα ασφυξιογόνα αέρια

Υπρ Βελγίου

Νέα ήθη: Δηλητηριώδη αέρια για εξόντωση του αντιπάλου

Γερμανική αφίσα 1917

Εργασίες:

1. Αφού παρατηρήσεις προσεκτικά τα πιο πάνω διαγράμματα, τις φωτογραφίες, την αφίσα κλπ και μελετήσεις τη σελίδα 91 του βιβλίου σου, να καταγράψεις τα συμπεράσματά σου για τις συνέπειες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Σχολιάστε την έκφραση των γυναικών στη φωτογραφία.

Γιατί είναι χαμογελαστές;

Η πανδημία της ισπανικής γρίπης το 1918 θα ολοκληρώσει την ανθρωπιστική καταστροφή.

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Η ζωή στα χαρακώματα

Ο πόλεμος των χαρακωμάτων ήταν η νέα μορφή πολέμου που καθιερώθηκε στο δυτικό μέτωπο. Σε μια γραμμή μήκους 780 χιλιομέτρων, από τη θάλασσα της Μάγχης μέχρι και τα ελβετικά σύνορα, οι αντίπαλοι κατασκεύασαν χαρακώματα τα οποία ενώνονταν με στενές διόδους και προστατεύονταν με συρματοπλέγματα. Εκεί οι στρατιώτες ζούσαν σαν τα ποντίκια, υποφέροντας από τις στερήσεις, τις ψείρες, τους αρουραίους, τις ασθένειες και με τα πυρά του αντιπάλου να πέφτουν ακατάπαυστα, μέρα και νύχτα. Συγκλονιστικές είναι οι προσωπικές μαρτυρίες των στρατιωτών:

«Μέσα σε αυτούς τους τάφους που τους ονόμαζαν χαρακώματα, με τα συστήματα των υπογείων

διαβάσεων και των διόδων, μας έλειπαν σχεδόν τα πάντα. Έμαθα γρήγορα… να κρεμάω το ψωμί σ’ ένα

σύρμα τοποθετημένο στη μέση του ορύγματος για να μην το φτάνουν τα ποντίκια, να κοιμάμαι με

βρεγμένες αρβύλες, γιατί το να προσπαθήσεις να τις ξαναβάλεις, αφού τις είχες βγάλει, θα ήταν μάταιο,

να κοιμάμαι τυλιγμένος σε μια μουσκεμένη χλαίνη, να κοιμάμαι τέσσερις ώρες ανάμεσα σε θορύβους, σε

φωνές ανθρώπων, σε βρωμερές αναθυμιάσεις».

(Φλοράν Φλες)

«Δε γνωρίζω άλλο ψυχικό συγκλονισμό που να συγκρίνεται μ’ αυτόν που υφίσταται ο στρατιώτης στο

χαράκωμα, όταν οι οβίδες πέφτουν γύρω του. Η ασφάλεια … πληρώνεται με ένα φοβερό σπάσιμο των

νεύρων. Αυτό το σφυροκόπημα σε καταδιώκει και σε κρατά θαμμένο σε μια βρομερή γαλαρία που μπορεί

να γίνει, σε λίγο, κι ο αληθινός τάφος σου».

(Γκαμπριέλ Σεβαλιέ)

2. Αφού μελετήσεις τις πιο πάνω πηγές και τη σχετική εικόνα στη σελίδα 90 του

βιβλίου να απαντήσεις:

α)Τι ήταν τα χαρακώματα και σε ποιο μέτωπο δημιουργήθηκαν;

β)Να περιγράψεις την καθημερινότητα στα χαρακώματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

3. Να αναφέρεις δύο (2) γεγονότα του 1917 που υπήρξαν καθοριστικά για την

έκβαση του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου.

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

11 Ιουνίου 1915 Αγαπητέ μου αδελφέ,

Χαίρε εις Πάχναν. Έλαβον την επιστολήν σας και πάρα πολύ εχάρην όπου είσθαι όλοι καλά δόξα τω υψίστω θεώ και εγώ υγιαίνω μέχρι της στιγμής όπου σας γράφω. Μάθε ότι έλαβον μέρος τας 9 Μαϊου αλαφράγκα εις μίαν μεγάλην μάχην της οποίας έτυχε να είμαι και εγώ μέλος και πρώτος ο Ελληνικός λόχος διετάχθη να προχωρήση όστις και με πρώτην διαταγήν εξήλθε των προχωμάτων με εφ’ όπλου λόγχην και ώθησε τον εχθρόν προς τα οπίσω και κατέλαβε 4 χαρακώματα ισχυρώς οχυρωμένα επί διάστημα 10 μηνών και εις πολύ ολίγον χρόνον ήτοι μόνον σε 45 λεπτά της ώρας, υπό τας σφοδροτάτας οβίδας του εχθρού […] τους εδείξαμεν όλους ότι οι Έλληνες προχωρούν εν μέσω δύο πυρών και τροχάδην χωρίς να κρύβωνται. Είμαι ευτυχής διότι εσώθην από αυτήν την μεγάλην μάχην την οποίαν έκαμαν οι ξένοι εθελονταί εις το Γαλλικόν μέτωπον και την οποία παρεδέχθη και αυτός ο Στρατηγός Ζοφρ και τρις εδιέταξε και εγράφη εις την ημερήσιαν διαταγήν όλου του Γαλλικού Στρατού. […] θα είμαι ο ευτυχέστατος άνθρωπος του κόσμου και εγώ και όλος ο ελληνισμός όστις εδοξάσθη και πριν και θα δοξασθή και πάλιν εις το Γαλλικόν στρατόν με τον οποίο έχω την ευγενή καλοσύνην να συμπολεμώ επίσης και πολλοί Κύπριοι υπέρ τους τριάκοντα οίτινες εις τας 9 Μαΐου επολέμησαν και επληγώθησαν με τον λόχον τώρα δε με το τάγμα το ελληνικόν και μεταξύ του όλου ελληνισμού εδοξάσθη και η Ελληνικωτάτη Κύπρος μεταξύ των οποίων είμαι και εγώ.

Ζήτω η Κύπρος! Χαιρετισμούς εις την αγαπητήν μου Μητέρα εις την σύζυγόν σου και εις τα αδέλφια μου και εις όλους τους συγγενείς και φίλους.

Σε φιλώ ο αδελφός σου, Αγαθαγγελίδης Λοϊζος (Ο Αγαθαγγελίδης Λοϊζος πολέμησε ως εθελοντής στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο) Εφημερίδα Αλήθεια, Τα Νέα της Εβδομάδος, 4 – 7- 1915

Ο Μιχαήλ Θεοχάρους Μιχαηλίδης από το χωριό Πραιτώρι της επαρχίας Πάφου γράφει προς τον πατέρα του: «Με την παρούσα επιστολή σας πληροφορώ ότι

κερδίσαμε την νίκη του Σκρα ύστερα από επίμονη

μάχη. Είμαι ευτυχής που έλαβα μέρος και βίωσα αυτή

την γιγάντια μάχη. Επί δύο μέρες βομβαρδίζαμε τον

τα εχθρικά χαρακώματα καταστρέφοντας έτσι κάθε

συρματόπλεγμα και εμπόδιο. Εναέριες τορπίλες

εισχώρησαν 5 μέτρα στη γη με αποτέλεσμα να

προκαλέσουν μεγάλες ζημιές στον εχθρό. Την 17η

(πιθανόν Σεπτεμβρίου 1918) και ώρα 4 π.μ. δόθηκε

μέσω σάλπιγγας η εντολή για εξόρμηση των

στρατιωτών μας και εντός 2 ωρών φτάσαμε στα

αντίπαλα στρατεύματα τα οποία συλλάβαμε χωρίς

καμία αντίσταση ενώ οι ίδιοι οι εχθροί θαύμασαν το

την ανδρεία μας αφού εντός λίγων λεπτών βρέθηκαν

περικυκλωμένοι αυτοί που θεωρούσαν απόρθητα τα

φρούρια του Σκρα ντι Λέγγεν. Στη συνέχεια

καταλάβαμε πολλά λάφυρα όπως όπλα πολυβόλα και πολεμοφόδια. Το μεγαλύτερο και πιο αξιοθαύμαστο

θέαμα ήταν όταν τα Ελληνικά αεροπλάνα οδηγούμενα

από τους Έλληνες αεροπόρους θριάμβευσαν δίνοντας

έτσι μεγάλο ενθουσιασμό στα στρατεύματα μας.

Πετούσαν 50 μέτρα πάνω από το έδαφος και έδειχναν

με συνθήματα την πορεία της μάχης σε όλα τα

στρατεύματα μας. Μόλις έγινε η κατάληψη του

περιβόητου Σκρα και λόγω της έλλειψης

συγκοινωνιών μεταξύ του Μεράρχου και των

στρατευμάτων, χρησιμοποιήσαμε τα λευκά

περιστέρια ως ταχυδρόμους στα οποία δέσαμε

μικρούς φακέλους για να διαδώσουμε τις χαρμόσυνες

ειδήσεις και τη λαμπρή μας νίκη».

απόσπασμα της εφημερίδας "Ελευθερία"

ημερομηνίας 12 Οκτωβρίου 1918

Κύπριοι Εθελοντές 1914 - 1922 Ο Α' Παγκόσμιος πόλεμος και η ένταξη της Τουρκίας στο στρατόπεδο των Κεντρικών Δυνάμεων είχε ως αποτέλεσμα την καταγγελία της "Κυπριακής Συνθήκης" του 1878 και την προσάρτηση της Κύπρου στη Βρετανική Αυτοκρατορία (Νοέμβριος 1914).Το καλοκαίρι του 1916 άρχισε η μαζική κατάταξη Κυπρίων στο βρετανικό στρατό, στο ειδικό σώμα των έμμισθων ημιονηγών που δημιουργήθηκε. Μέχρι τον Μάρτιο του 1919 στρατολογήθηκαν 16000 περίπου άνδρες. Οι Κύπριοι "μουλάρηδες", μετά από μια σύντομη στρατιωτική εκπαίδευση στους στρατώνες της Θεσσαλονίκης, υπηρέτησαν, σχεδόν αποκλειστικά, στο Μακεδόνικο Μέτωπο. Στα συμμαχικά νεκροταφεία της Μακεδονίας βρίσκονται οι τάφοι 30 περίπου Κυπρίων που έχασαν τη ζωή τους, στο διάστημα 1916-1920. Άλλοι Κύπριοι κατατάχθηκαν εθελοντικά στον ελληνικό στρατό και στην "Εθνική Αμυνα". Πέντε από αυτούς σκοτώθηκαν στη μάχη του Σκρα, το 1918.

http://greeksurnames.blogspot.com/2010/11/blog-post_05.html

4. Αφού διαβάσεις τις πιο πάνω επιστολές και το κείμενο που ακολουθεί, να απαντήσεις στα εξής ερωτήματα:

α. Ποιες πληροφορίες αντλούμε για τους Κύπριους σχετικά με τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο; β. Πώς θα μπορούσε να αιτιολογηθεί η συμμετοχή Κυπρίων στον Α΄ Παγκόσμιο

πόλεμο; ________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

Το συνέδριο του Παρισιού ή συνέδριο της Ειρήνης. Στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, οι εκπρόσωποι των νικητών συγκεντρώθηκαν στο Παρίσι για να συζητήσουν τους όρους των συνθηκών ειρήνης ( Ιανουάριος 1919-Ιανουάριος 1920). Σε αυτό το συνέδριο δεν κλήθηκαν οι ουδέτεροι και οι ηττημένοι του πολέμου, ούτε η Σοβιετική Ένωση.

Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΩΝ ΒΕΡΣΑΛΙΩΝ (Ιούνιος 1919) Η Γερμανία υποχρεώθηκε :

να παραχωρήσει εδάφη ------------------------------------------------------και στις νεοσύστατες _________ ________________________ και ___________________

να αναγνωρίσει τη Ρηνανία και το Σάαρ (γερμανόφωνες περιοχές στα γερμανογαλλικά σύνορα) ως _______________________ ζώνη.

να πληρώσει ____________________________

να εγκαταλείψει τα εδάφη _________________________________ με τη συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ

___________________________ (περιορίσει στο ελάχιστο τις ένοπλες δυνάμεις της).

Η Κοινωνία των Εθνών Προκειμένου να αποφευχθούν νέοι πόλεμοι, οι νικητήριες χώρες δημιούργησαν την Κοινωνία Των Εθνών (ΚΤΕ), όπου τα κράτη θα έλυναν με διάλογο τις διαφορές τους. Τρόπος λειτουργίας: κάθε χώρα μέλος της ΚΤΕ είχε: α) δικαίωμα να ασκήσει veto (αρνησικυρία) εμποδίζοντας τη λήψη μιας απόφασης και β) να μη συμμορφωθεί με τις υποδείξεις που θα της γίνονταν. Τα δύο αυτά στοιχεία ήταν αδυναμίες που σταδιακά συνέβαλαν στη διάλυση του Οργανισμού.

Ερώτηση:

Για ποιους λόγους δημιουργήθηκε η Κοινωνία των Εθνών και γιατί απέτυχε στο

έργο της;

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________