2341/0032 DOC 51 2341/003 CHAMBRE 4e SESSION DE LA 51e LÉGISLATURE 2005 KAMER 2006 4e ZITTING VAN DE 51e ZITTINGSPERIODENr. 45 VAN MEVROUW MARGHEM Art. 2 Dit artikel vervangen door

CHAMBRE DES REPRÉSENTANTS

DE BELGIQUE

BELGISCHE KAMER VAN

VOLKSVERTEGENWOORDIGERS

5667

DOC 51 2341/003DOC 51 2341/003

K A M E R 4e Z I T T I N G V A N D E 5 1e Z I T T I N G S P E R I O D EC H A M B R E 4e S E S S I O N D E L A 51e L É G I S L A T U R E 20062005

7 juni 20067 juin 2006

AMENDEMENTS AMENDEMENTEN

N° 44 DE MME MARGHEM

Art. 1er bis (nouveau)

Insérer un article 1erbis, libellé comme suit:

«Art. 1erbis. — L’intitulé du chapitre premier du titre VIdu livre premier du Code civil est remplacé par l’intitulésuivant:

«Chapitre premier — Cause du divorce»

JUSTIFICATION

La réforme projetée propose de fusionner les différentescauses de divorce actuelles en une seule cause, la désunionirrémédiable. Il convient dès lors d’adapter les intitulés du Codecivil à cette modification.

Nr. 44 VAN MEVROUW MARGHEM

Art. 1bis (nieuw)

Een artikel 1bis invoegen, luidende als volgt:

«Art. 1bis. Het opschrift van hoofdstuk I van titel VIvan boek I van het Burgerlijk Wetboek wordt vervangendoor het volgende opschrift:

«Hoofdstuk I - Grond tot echtscheiding»».

VERANTWOORDING

De in uitzicht gestelde hervorming behelst een bundelingvan alle thans geldende echtscheidingsgronden in één en-kele echtscheidingsgrond: de duurzame ontwrichting. De op-schriften van het Burgerlijk Wetboek behoren aan die wijzi-ging te worden aangepast.

Documents précédents :

Doc 51 2341/ (2005/2006) :001 : Projet de loi.002 : Amendements.

Voorgaande documenten :

Doc 51 2341/ (2005/2006) :001 : Wetsontwerp.002 : Amendementen.

PROJET DE LOI WETSONTWERP

réformant le divorce betreffende de hervorming vande echtscheiding

2 2341/003DOC 51



Art. 2

Dit artikel vervangen door de volgende bepaling:

«Art. 2. — Artikel 229 van hetzelfde Wetboek, ver-vangen bij de wet van 28 oktober 1974, wordt vervan-gen door de volgende bepaling:

«Art. 229. — § 1. De echtscheiding kan worden ge-vorderd door de echtgenoten of door ieder van hen, wan-neer sprake is van een duurzame ontwrichting van hunrelatie.

§ 2. Die duurzame ontwrichting van het huwelijk wordtvoldoende aangetoond wanneer:

1° de beide echtgenoten gezamenlijk vorderen eeneinde aan de echtverbintenis te maken;

2° één van de echtgenoten vordert dat een einde aande echtverbintenis zou worden gemaakt en de andereechtgenoot het principe van de echtbreuk aanvaardt doorconclusies of door een persoonlijke, ter terechtzittingaangetekende verklaring neer te leggen; deze aanvaar-ding kan niet worden herroepen;

3° de echtgenoten gedurende meer dan één jaar fei-telijk gescheiden hebben gewoond en één van beideechtgenoten de echtscheiding vordert.

§ 3. In de andere gevallen moet de echtgenoot diede echtscheiding vordert, het bewijs aanvoeren van eenfeit, met betrekking tot het gedrag van de andere echt-genoot, dat de voortzetting of de hervatting van hunsamenleven redelijkerwijze onmogelijk maakt.»».

VERANTWOORDING

Volgens de indienster van het amendement zijn de in hetwetsontwerp opgenomen mogelijkheden om een echtschei-ding op grond van een duurzame ontwrichting aan te vragen,onvoldoende soepel en vernieuwend. De in uitzicht gesteldehervorming schept onvoldoende ruimte om zich aan te pas-sen aan de realiteit en aan de uiteenlopende gezinssituaties.

Ten eerste legt het wetsontwerp een - weliswaar korte -feitelijke scheiding op ingeval de echtgenoten het er samenover eens zijn uit de echt te scheiden. Dat hoeft niet, aange-zien de echtscheiding door de beide echtgenoten gewild is.

Ook eenzijdige echtscheidingsaanvragen hebben baat bijméér soepelheid. Bijvoorbeeld: een echtgenoot die al verderstaat dan zijn partner in de analyse van zijn huwelijk en die uitde echt wil scheiden zonder eerst feitelijk gescheiden te moe-ten zijn, blijft op grond van de thans voorliggende tekst versto-ken van elke mogelijkheid een echtscheidingsaanvraag in te


Art. 2

Remplacer cet article comme suit:

«Art. 2. — L’article 229 du même Code, remplacépar la loi du 28 octobre 1974, est remplacé par la dispo-sition suivante:

«Art.229. — §1er Le divorce peut être demandé parles époux, ou par l’un d’eux, lorsqu’il y a entre eux unedésunion irrémédiable.

§ 2 Cette désunion irrémédiable est suffisammentdémontrée lorsque:

1°. les deux époux demandent conjointement qu’il soitmis fin à l’union conjugale;

2°. l’un des époux demande qu’il soit mis fin à l’unionconjugale et que l’autre époux accepte le principe de larupture du mariage par des conclusions ou une décla-ration personnelle actée à l’audience; cette acceptationn’est pas susceptible de rétractation;

3°. les époux ont vécu séparés de fait durant plusd’un an, et que l’un d’eux demande le divorce;

§ 3. Dans les autres cas, l’époux qui demande le di-vorce apporte la preuve d’un fait, relatif au comporte-ment de l’autre conjoint, qui rend raisonnablement im-possible la poursuite ou la reprise de la vie communeentre eux.»»

JUSTIFICATION

Les auteurs de l’amendement estiment que le projet de loimanque de souplesse et d’innovation en ce qui concerne lespossibilités d’introduire le divorce pour cause de désunionirrémédiable. La réforme proposée par le projet ne permetpas de s’adapter à la réalité et à la diversité des couples etdes situations.

Tout d’abord il impose une séparation de fait, si courte soit-elle, lorsque les 2 époux sont d’accord pour divorcer, ce quine se justifie pas puisqu’il s’agit de la volonté conjointe desépoux.

Ensuite, lorsque la demande est unilatérale, plus de sou-plesse pourrait être introduite. Le projet ne prévoit aucunepossibilité d’introduction de la demande en divorce dans lecas particulier d’un époux plus mûr que l’autre par rapport auvécu du couple et qui souhaite divorcer sans attendre ou de-voir passer par une séparation de fait. Ces situations sont

32341/003DOC 51


dienen. Nochtans komen dergelijke situaties vaak voor. Debetrokkene kan immers geen echtscheidingsaanvraag dooronderlinge toestemming indienen. Om te kunnen scheiden ishij bijgevolg verplicht zijn toevlucht te nemen tot de feitelijkescheiding van meer dan één jaar (wat de zware opdracht in-houdt dat hij de echtelijke woonplaats gedurende één jaar moetverlaten), dan wel tot de echtscheiding op grond van «ern-stige aanwijzingen» van foutief gedrag. Hoe dan ook: geenvan beide mogelijkheden bevordert de sluiting van een ak-koord, dat nochtans de beste waarborg biedt voor een «ge-slaagde» echtscheiding.

Een oplossing voor dat knelpunt bestaat erin het begrip«door de andere partij aanvaarde echtscheiding» in de in uit-zicht gestelde hervorming op te nemen, waarbij een van deechtgenoten alleen de echtscheiding kan aanvragen, zonderdat hij moet aantonen dat, op de dag dat de minst bereidwil-lige echtgenoot het idee van een echtscheiding aanvaardt, ereen bepaalde periode van feitelijke scheiding verstreken is.

Tot slot kan het huwelijk niet de enige instelling zijn metverplichtingen waarvan de niet-nakoming zonder gevolg blijft.Wil men een uitholling van het huwelijk voorkomen, dan moeter inderdaad een sanctie staan tegenover de niet-nakomingvan bepaalde, minimale verplichtingen, zoals de verplichtin-gen van openbare orde die voortvloeien uit de artikelen 203e.v. van het Burgerlijk Wetboek.

Teneinde optimaal te kunnen inspelen op de thans heer-sende realiteit van het echtelijk leven, inclusief de mislukkingervan, opteert de indienster van dit amendement ervoor teverwijzen naar het gedrag van de echtgenoot dat de voortzet-ting of de hervatting van het samenleven redelijkerwijze on-mogelijk maakt. Hoewel die benaderingswijze lijkt op hetschuldconcept dat momenteel het echtscheidingsvraagstukbeheerst, houdt het hier bedoelde gedrag een aantal groteverschillen in:

– het gedrag is als dusdanig niet langer een grond voorechtscheiding, maar een aspect dat aantoont dat het huwelijkontwricht is en dat de situatie onomkeerbaar is;

– het begrip «het gedrag dat de voortzetting of de hervattingvan het samenleven redelijkerwijze onmogelijk maakt» is eenalgemeen begrip dat heel wat feitelijke aspecten kan behel-zen die de rechter moet beoordelen. Het is immers belangrijkgebleken geen beroep te doen op enige indeling van gedra-gingen in uitsluitend in aanmerking komende «categorieën»;men denke hierbij aan de huidige, beperkte begrippen over-spel, grove belediging, gewelddaden en mishandeling. Die han-delwijze is reductionistisch en stemt niet overeen met wat deechtparen beleven; zij stopt die beleving in een keurslijf datgeen rekening houdt met de verscheidenheid van handelin-gen die het samenleven onmogelijk kunnen maken.

– Tot slot is het belangrijk aan te stippen dat deze bepalingverwijst naar het «gedrag» van een echtgenoot, zonder detoevoeging van de kwalificatie «schuldig»; die kwalificatie ver-liest immers haar nut in de context van een hervorming dieerop gericht is de echtscheiding te ontdoen van het begrip«schuld», zonder evenwel uit te monden in een tekst die te-kortkomingen aan de huwelijksverplichtingen níet zou opne-men. Door het begrip «gedrag» te behouden en er geenechtscheidingsgrond van te maken maar een bewijs van deontwrichting van het huwelijk, kan men het nieuwe concept«echtscheiding» doen sporen met de noodzaak om een ge-volg te verbinden aan echtelijke tekortkomingen in de ruimezin.

pourtant fréquentes. Cette personne ne peut en effet, intro-duire un divorce par consentement mutuel et doit donc néces-sairement, pour arriver à ses fins, se replier vers la séparationde fait de plus d’un an - ce qui induit la lourde obligation dequitter le domicile conjugal et ce pendant un an - ou vers ledivorce intenté pour «sérieux indices» de comportement fau-tif. Il est clair que, quelque soit son choix, la procédure choisiene favorisera pas la conclusion d’accord pourtant à la based’un divorce «réussi».

L’intégration dans la réforme de la notion de «divorce ac-cepté» par l’autre partie, càd la possibilité pour un des épouxde demander seul le divorce sans devoir établir l’écoulementd’un délai de séparation du moment que l’époux moins «mûr»accepte l’idée de divorce, permettrait de répondre à ces situa-tions.

Enfin le mariage ne peut être la seule institution contenantdes obligations dont le manquement ne serait pas sanctionné.En effet, sous peine de vider le mariage de tout contenu, leminimum restant, à savoir les obligations d’ordre public dé-coulant des articles 203 et suivants du Code civil, doivent, ence qui concerne leur non respect, pouvoir être sanctionnées.

Afin de coller au mieux à la réalité actuelle des couples etde l’échec de ceux-ci, il a été choisi de faire référence au com-portement d’un conjoint qui rend raisonnablement impossiblele maintien ou la reprise de la vie commune. Même si on peutfaire ici un rapprochement avec le concept de la faute actuel-lement retenu dans la matière du divorce, l’amendement pré-sente cependant plusieurs différences importantes:

– ce comportement n’est plus, comme tel, une cause dedivorce, mais devient un élément de preuve de la réalité de ladésunion et de son caractère irrémédiable;

– un choix délibéré en faveur d’un concept général de «com-portement rendant raisonnablement impossible la vie com-mune» susceptible de recouvrir de nombreuses réalités quele juge devra apprécier a été posé ; il est apparu important eneffet de rejeter toute classification des comportements en «ca-tégories» – comme le font les notions actuelles et limitéesd’adultère, d’injure grave et d’excès et sévices – seules sus-ceptibles d’être retenues; cette façon de faire est réductrice etne correspond pas au vécu des couples; elle enferme ce vécudans un carcan qui ne tient pas compte de la diversité desagissements susceptibles de rendre impossible la vie com-mune;

– il est enfin important de noter que cette disposition faitréférence au «comportement» d’un époux, sans y ajouter lequalificatif «fautif» qui devient inutile dans le contexte d’uneréforme visant à dégager le divorce de la notion de faute, sanstoutefois aboutir à un texte qui ne retiendrait pas le manque-ment aux obligations du mariage; en retenant la notion de«comportement» et en en faisant non une cause de divorcemais une preuve de la désunion, on peut concilier d’une partla conception nouvelle du divorce et d’autre part la nécessitéd’attacher une conséquence aux manquements conjugaux ausens large.

4 2341/003DOC 51



Art. 2bis (nieuw)

Een artikel 2bis invoegen, luidende:

«Art. 2bis. — Het opschrift van hoofdstuk II van boekI, titel VI, van hetzelfde Wetboek wordt vervangen doorhet volgende lid:

«Hoofdstuk II — De wijze waarop het bewijs van deduurzame ontwrichting van het huwelijk kan wordengeleverd».».

VERANTWOORDING

De in uitzicht gestelde hervorming behelst een bundelingvan alle thans geldende echtscheidingsgronden in één en-kele echtscheidingsgrond: de duurzame ontwrichting. De echt-scheiding op grond van bepaalde feiten zal niet langer be-staan. De opschriften van het Burgerlijk Wetboek behoren aandie wijziging te worden aangepast.


Art. 2ter (nieuw)

Een artikel 2ter invoegen, luidende:

«Art. 2ter. — Artikel 230 van hetzelfde Wetboek, op-geheven bij de wet van 28 oktober 1974, wordt ondervoormeld hoofdstuk II hersteld in de volgende redactie:

«Art. 230. — Wanneer de procedure werd ingeleidop grond van artikel 229, § 2, 2°, en de verweerder hetprincipe van de echtbreuk niet aanvaardt, kan de ver-zoeker niettemin, conform de in artikel 229, § 2, 3°, of§ 3, vervatte voorwaarden, bewijzen dat de relatie wer-kelijk duurzaam is ontwricht.».».

VERANTWOORDING

Overeenkomstig het in het vorige amendement voorge-stelde artikel 229 kan de duurzame ontwrichting van het hu-welijk op vier verschillende wijzen worden bewezen:

– gezamenlijke vordering;

– eenzijdige vordering die door de echtgenoot wordt aan-vaard;

– feitelijke scheiding van meer dan twee jaar;


Art. 2bis (nouveau)

Insérer un article 2bis, libellé comme suit:

«Art. 2bis. — L’intitulé du chapitre II, du titre VI dumême Code, est remplacé par l’intitulé suivant:

«Chapitre II — Des modalités de preuve de la désu-nion irrémédiable».».

JUSTIFICATION

La réforme projetée propose de fusionner les différentescauses de divorce actuelles en une seule cause, la désunionirrémédiable. Le divorce pour cause déterminée n’existera plus.Il convient dès lors d’adapter les intitulés du Code civil à cettemodification.


Art. 2ter (nouveau)

Insérer un article 2ter, libellé comme suit:

«Art. 2ter. — L’article 230 du même Code, abrogépar la loi du 28 octobre 1974, est rétabli, sous le chapi-tre II précité, dans la rédaction suivante:

«Art. 230. — Lorsque la procédure est introduite surbase de l’article 229, § 2 2° et que le défendeur n’ac-cepte pas le principe de la rupture du mariage, le de-mandeur peut néanmoins prouver la réalité de la désu-nion irrémédiable suivant les conditions déterminées àl’article 229, § 2,3° ou § 3.»»

JUSTIFICATION

La désunion irrémédiable peut donc se prouver, suivant lenouvel article 229 de quatre façons différentes:

– demande conjointe;

– demande unilatérale acceptée par l’autre époux;

– séparation de fait de plus d’un an;

52341/003DOC 51


– gedrag van een van de echtgenoten dat de voortzettingof de hervatting van het samenleven tussen hen redelijker-wijze onmogelijk maakt.

Er is nood aan een zeer soepele procedure voor de indieningvan een echtscheidingsaanvraag, zodat de echtgenoten demogelijkheid krijgen de procedure af te stemmen op de evolu-tie van hun relatie. Het is zaak dat de echtgenoten op elkmoment van de procedure hun gezamenlijk akkoord over hetprincipe van de scheiding kunnen laten vaststellen, ook als deprocedure op gang is gebracht door een van de echtgenotendie de duurzame ontwrichting van het huwelijk wil aantonendoor het bewijs te leveren van een feitelijke scheiding van meerdan twee jaar of van gedrag van zijn echtgenoot dat het sa-menleven redelijkerwijze onmogelijk maakt. Het is immersbelangrijk te voorkomen dat men zou vervallen in eencompartimentering van het bewijs, die de dialoog er niet mak-kelijker op zou maken (scheiding van meer dan twee jaar,gedrag dat het samenleven redelijkerwijze onmogelijk maakt).Tevens moet de overgang worden vergemakkelijkt naar eengezamenlijke procedure die gunstiger is voor het bereiken vaneen akkoord. De echtgenoten zullen geen nieuw verzoekschriftmoeten indienen, ofschoon het bewijs van de duurzame ont-wrichting van het huwelijk niet meer hetzelfde is als het aan-vankelijk geplande.

Het is ook mogelijk dat een echtgenoot die aanvankelijk dedoor zijn wederhelft ingeleide echtscheidingsprocedure opgrond van duurzame ontwrichting van het huwelijk niet heeftaanvaard, na enige bezinningstijd van gedachten verandert.Ook daar voorziet het wetsvoorstel erin dat de echtgenotenhun akkoord over de duurzame ontwrichting van het huwelijkkunnen laten vaststellen, en wel op elk moment van de proce-dure.

Het specifieke geval van de «aanvaarde» echtscheidingimpliceert dat de niet-verzoekende partij de echtscheidingaanvaardt, al is dat geen verplichting. In geval van een weige-ring moet de verzoekende partij haar aanvraag trachten hardte maken door een feitelijke scheiding aan te tonen of het be-wijs te leveren van gedrag dat de voortzetting of de hervattingvan hun samenleven redelijkerwijze onmogelijk maakt.


Art. 2 quater (nieuw)

Een artikel 2quater invoegen, luidende:

«Art. 2quater. — Artikel 231 van hetzelfde Wetboek,opgenomen in het voornoemde hoofdstuk II, wordt ver-vangen door de volgende bepaling:

«Art. 231. — Wanneer de procedure werd ingeleidop grond van artikel 229, § 2, 2°, 3° of § 3, kunnen deechtgenoten de rechter in elke fase van het geding ver-zoeken hun gezamenlijk akkoord omtrent de duurzameontwrichting van het huwelijk vast te stellen.».»

– comportement de l’un des époux rendant raisonnable-ment impossible la poursuite ou la reprise de la vie communeentre eux.

Il faut prévoir une grande souplesse dans la manière d’in-troduire la demande en divorce pour permettre aux époux defaire évoluer la procédure en fonction de l’évolution de leurrelation. Il est nécessaire de permettre aux époux de faire cons-tater, à tout moment de la procédure, leur accord conjoint quantau principe du divorce alors que la procédure aurait été initiéepar un des époux voulant démontrer la désunion irrémédiableen prouvant la séparation de fait de plus de deux ans ou lecomportement de son conjoint rendant raisonnablement im-possible la vie commune. Il faut, effet, éviter un cloisonne-ment dans un type de preuve qui ne facilite pas le dialogue(séparation de plus de deux ans, comportement rendant rai-sonnablement impossible la vie commune) et faciliter le pas-sage à une procédure conjointe plus favorable à la réalisationd’un accord. Il ne sera pas nécessaire aux conjoints de dépo-ser une nouvelle requête alors que la preuve de leur désunionirrémédiable n’est plus celle prévue initialement.

Il est également possible qu’un époux, n’ayant initialementpas accepté le divorce pour désunion irrémédiable introduitpar son conjoint, change d’avis après un certain temps deréflexion. Là aussi, il faut prévoir que les époux peuvent faireconstater leur accord sur la désunion irrémédiable et ce, àtout moment de la procédure.

Le cas particulier du divorce «accepté» implique que l’épouxnon- demandeur en divorce l’accepte. Toutefois ce dernier n’estpas tenu de la faire, il faut alors permettre à l’époux deman-deur de poursuivre sa demande sur base de la séparation defait ou en prouvant un comportement rendant raisonnablementimpossible la poursuite de la vie commune.


Art. 2quater (nouveau)

Insérer un article 2quater, libellé comme suit:

«Art. 2quater. — L’article 231 du même Code, reprissous le chapitre II précité, est remplacé par la disposi-tion suivante:

«Art 231. — Lorsque la procédure est introduite surbase de l’article 229, § 2, 2°, 3° ou § 3, les époux peu-vent demander au juge, à tout moment de la procédure,de constater leur accord conjoint sur la désunion irré-médiable.».».

6 2341/003DOC 51


VERANTWOORDING

De duurzame ontwrichting van het huwelijk kan dus, over-eenkomstig het nieuwe artikel 229, op vier verschillende wij-zen worden bewezen:

– gezamenlijke vordering;

– eenzijdige vordering die door de echtgenoot wordt aan-vaard;

– feitelijke scheiding van meer dan een jaar;

– gedrag van een van de echtgenoten dat de voortzettingof de hervatting van het samenleven tussen hen redelijker-wijze onmogelijk maakt.

De wijze waarop de vordering tot echtscheiding wordt in-geleid, moet zeer flexibel blijven zodat de echtgenoten demogelijkheid krijgen de procedure af te stemmen op de evolu-tie van hun relatie.

Het is noodzakelijk dat de echtgenoten op elk moment vande procedure hun gezamenlijk akkoord over het principe vande scheiding kunnen laten vaststellen, ook als de procedureop gang is gebracht door een van de echtgenoten die de duur-zame ontwrichting van het huwelijk wil aantonen door het be-wijs te leveren van een feitelijke scheiding van meer dan tweejaar of van gedrag van zijn echtgenoot dat het samenlevenredelijkerwijze onmogelijk maakt.

Men moet immers voorkomen dat men zou vervallen in eencompartimentering van het bewijs, die de dialoog er niet mak-kelijker op maakt (scheiding van meer dan twee jaar, gedragdat het samenleven redelijkerwijze onmogelijk maakt). Tevensmoet de overgang worden vergemakkelijkt naar een gezamen-lijke procedure die gunstiger is voor het bereiken van een ak-koord. De echtgenoten zullen geen nieuw verzoekschrift moe-ten indienen, ofschoon het bewijs van de duurzameontwrichting van het huwelijk niet meer hetzelfde is als hetaanvankelijk geplande.

Het is ook mogelijk dat een echtgenoot die aanvankelijk dedoor zijn wederhelft ingeleide echtscheidingsprocedure opgrond van duurzame ontwrichting van het huwelijk niet heeftaanvaard, na enige bezinningstijd van gedachten verandert.Ook daar voorziet het wetsvoorstel erin dat de echtgenotenhun akkoord over de duurzame ontwrichting van het huwelijkkunnen laten vaststellen, en wel op elk moment van de proce-dure.

JUSTIFICATION

La désunion irrémédiable peut donc se prouver, suivant lenouvel article 229 de quatre façons différentes:

– demande conjointe;

– demande unilatérale acceptée par l’autre époux;

– séparation de fait de plus d’un an;

– comportement de l’un des époux rendant raisonnable-ment impossible la poursuite ou la reprise de la vie communeentre eux.

Il faut prévoir une grande souplesse dans la manière d’in-troduire la demande en divorce pour permettre aux époux defaire évoluer la procédure en fonction de l’évolution de leurrelation.

Il est nécessaire de permettre aux époux de faire consta-ter, à tout moment de la procédure, leur accord conjoint quantau principe du divorce alors que la procédure aurait été initiéepar un des époux voulant démontrer la désunion irrémédiableen prouvant la séparation de fait de plus de deux ans ou lecomportement de son conjoint rendant raisonnablement im-possible la vie commune.

Il faut, effet, éviter un cloisonnement dans un type de preuvequi ne facilite pas le dialogue (séparation de plus de deuxans, comportement rendant raisonnablement impossible la viecommune) et faciliter le passage à une procédure conjointeplus favorable à la réalisation d’un accord. Il ne sera pas né-cessaire aux conjoints de déposer une nouvelle requête alorsque la preuve de leur désunion irrémédiable n’est plus celleprévue initialement.

Il est également possible qu’un époux, n’ayant initialementpas accepté le divorce pour désunion irrémédiable introduitpar son conjoint, change d’avis après un certain temps deréflexion. Là aussi, il faut prévoir que les époux peuvent faireconstater leur accord sur la désunion irrémédiable et ce, àtout moment de la procédure.

72341/003DOC 51



Art. 3

Het cijfer «231» wordt weggelaten.

VERANTWOORDING

Artikel 231 wordt opnieuw ingevoerd en wordt gewijzigd bijamendement 48.


Art. 6

Dit artikel vervangen als volgt:

«Art. 6. — Artikel 299 van hetzelfde Wetboek wordtvervangen door de volgende bepaling:

«Art. 299. — Wanneer het huwelijk van de echtgeno-ten door echtscheiding is ontbonden, vervallen vanrechtswege de contractuele erfstellingen die zij onder-ling of met derden zouden zijn aangegaan alsook dehuwelijksdelen die ze zichzelf hetzij in hun huwelijks-contract hetzij in een latere akte zouden hebben toege-kend, behalve wanneer in de akte waarin ze vervat zijn,uitdrukkelijk is bepaald dat ze in die hypothese behou-den blijven, of wanneer de echtgenoten contractueel ineen document van de procedure of van de opheffingvan hun huwelijksvermogensstelsel zouden hebbenbepaald dat alzo zal geschieden. In het tweede gevalstaat het de echtgenoten vrij een dading aan te gaanmet betrekking tot de maatregel waarin die erfstellingenof voordelen, al dan niet wederkerig, behouden zullenblijven.».».

VERANTWOORDING

Opdat de echtscheiding kan worden uitgesproken op eeneenvormig gemaakte grond, waarbij als dusdanig niet langernaar schuld wordt verwezen, wordt die nietigheid niet meeropgevat als een straf voor de ene «schuldige» echtgenoot,maar als een gevolg van de echtscheiding voor de beide echt-genoten. Aangezien de verleende vermogensvoordelen wa-ren gestoeld op het samenleven en de voortzetting daarvan,is de onderliggende gedachte dat die voordelen, wanneer sa-menleven niet langer mogelijk blijkt, van rechtswege en voorde beide echtgenoten nietig moeten worden.


Art. 3

Le mot «231» est supprimé

JUSTIFICATION

L’article 231 est réintroduit et modifié par l’amendement48.


Art. 6


«Art. 6. — L’article 299 du même Code est remplacépar la disposition suivante:

«Art.299. — Lorsque le mariage des époux est dis-sous par divorce, les institutions contractuelles d’héri-tier qu’ils auraient conclues entre eux ou avec des tiers,et les avantages matrimoniaux qu’ils se seraient con-sentis, soit dans leur contrat de mariage, soit par unacte postérieur, seront caducs de plein droit, sauf s’ilest expressément prévu dans l’acte qui les porte qu’ilsseraient maintenus dans cette hypothèse, ou que lesépoux ont conventionnellement prévu dans un acte dela procédure de divorce ou de la liquidation de leur ré-gime matrimonial qu’il en serait ainsi. Dans ce secondcas, les époux sont libres de transiger sur la mesuredans laquelle ces institutions ou avantages seront main-tenus, à titre réciproque ou non.».».

JUSTIFICATION

Le divorce étant prononcé pour une cause unifiée et déga-gée comme telle de la référence à l’idée de faute, cette cadu-cité n’est plus conçue comme une sanction du seul époux«coupable», mais comme un effet du divorce pour les deuxépoux. L’idée est que l’échec de la vie commune dont l’exis-tence et le maintien étaient le fondement des avantages patri-moniaux consentis doit avoir pour conséquence de rendreceux-ci caducs de plein droit et de façon réciproque.

8 2341/003DOC 51


Daar het om de vermogensrechtelijke gevolgen van eenechtscheiding gaat, moeten de vrije wil van de partijen en huncontractuele vrijheid evenwel in acht worden genomen, doorhen afwijkingen toe te staan op de nietigheid van rechtswege,hetzij in de akte waarin de voordelen zijn vastgelegd, hetzij ineen overeenkomst die wordt gesloten tijdens deechtscheidingsprocedure dan wel in het raam van de ophef-fing van het huwelijksvermogensstelsel.

In het tweede geval kunnen de echtgenoten een vergelijktreffen omtrent de vraag of zij de contractuele erfstellingen ende huwelijksvoordelen al dan niet wensen te behouden, als-ook of zij die al dan niet wederkerig wensen te behouden ofnietig te maken.

Het wetsontwerp geeft niet aan binnen welk raam een ak-koord tussen de echtgenoten tot stand kan komen.

Bovendien is in het ontwerp sprake van «voordelen bijhuwelijksovereenkomst toegekend», terwijl de voordelen tus-sen echtgenoten uit na hun huwelijkscontract gesloten aktenkunnen voortkomen. Tevens moet nader worden bepaald datde contractuele erfstellingen die de echtgenoten onderling ofmet derden zouden zijn aangegaan, in het kader van dezenieuwe schuldloze echtscheiding in beginsel van rechtswegevervallen.

Deze hypothesen komen in het wetsontwerp niet aan deorde.


Art. 8


«Art. 8. — Artikel 301 van hetzelfde Wetboek, ver-vangen bij de wet van 9 juli 1975 en gewijzigd bij de wetvan 20 mei 1997, wordt vervangen als volgt:

«Art. 301. — § 1. Wanneer het huwelijksleven debekwaamheid van één van de echtgenoten heeft ver-minderd om een inkomen te verwerven en zo laatstge-noemde hulpbehoevend is, kan hij ten laste van de an-dere echtgenoot een uitkering tot onderhoud na deechtscheiding vorderen.

De rechter kan echter, met inachtneming van alleomstandigheden van het geding, en inzonderheid vanhet gedrag van de echtgenoten ten opzichte van elkaar,en van de invloed daarvan op de duurzame ontwrich-ting van het huwelijk, voor recht zeggen dat na de echt-scheiding geen enkele uitkering tot onderhoud verschul-digd is.

§ 2. De partijen kunnen te allen tijde, bij wege vaneen gehomologeerde overeenkomst, overeenstemmingbereiken over een eventuele uitkering tot onderhoud nade echtscheiding en over de nadere regels terzake.

S’agissant des effets patrimoniaux d’un divorce, il faut ce-pendant respecter l’autonomie de la volonté des parties etleur liberté contractuelle en les autorisant à déroger à cettecaducité de plein droit, soit dans l’acte constitutif des avanta-ges, soit dans une convention conclue pendant la procédurede divorce ou dans le cadre de la liquidation du régime matri-monial.

Dans cette seconde hypothèse, les époux sont libres detransiger sur les modalités du maintien ou non des institutionscontractuelles et des avantages matrimoniaux ainsi que sur lecaractère réciproque ou non de leur maintien ou de leur cadu-cité.

Le projet de loi ne précise pas dans quel cadre un accorddes époux peut survenir sur ce point.

De plus, le projet parle des «avantages faits par contrat demariage», or les avantages entre époux peuvent résulter d’ac-tes pris ultérieurement au contrat de mariage. Il convient éga-lement de préciser la caducité de principe des institutions con-tractuelles conclues par les époux entre eux ou avec des tiersdans le cadre de ce nouveau divorce sans faute.

Ces hypothèses ne sont pas visées par le projet de loi.


Art. 8


«Art. 8. — L’article 301 du même Code, remplacépar la loi du 9 juillet 1975 et modifié par la loi du 20 mai1997, est remplacé par la disposition suivante:

«Art. 301. — § 1er. Lorsque la vie conjugale a dimi-nué l’aptitude d’un des conjoints à se procurer des re-venus et que ce dernier est dans un état de besoin, ilpeut postuler une pension alimentaire après divorce àcharge de l’autre conjoint.

Cependant, le juge peut, en considération de toutesles circonstances de la cause, et notamment du com-portement des époux l’un envers l’autre et de l’influencede ce comportement sur la désunion irrémédiable, direpour droit qu’aucune pension après divorce ne sera due.

§ 2. Les parties peuvent à tout moment convenird’une pension éventuelle après divorce et de ses mo-dalités par une convention homologuée.

92341/003DOC 51


§ 3. Bij ontstentenis van een dergelijke overeenkomst,stelt de rechter het bedrag van die uitkering tot onder-houd vast door middel van een wiskundige berekeningwaarvan hij de parameters aangeeft alsmede de wijzewaarop ze het toegekende bedrag bepalen, zodat deechtgenoot die er recht op heeft, een toereikende com-pensatie ontvangt voor de verminderde bekwaamheidom uit het feit van het huwelijksleven een inkomen teverwerven.

De rechter kan alle omstandigheden van het gedingin aanmerking nemen, en inzonderheid de leeftijd vande partijen, de beroepsactiviteit die ze uitoefenen, hunbekwaamheid en geschiktheid, hun gezondheidstoe-stand, de duur van het huwelijk, hun vermogen, de rech-ten waarop zij aanspraak kunnen maken op grond vande wettelijke of contractuele sociale stelsels, hun gezins-toestand en de organisatie van het gezinsleven tijdenshet huwelijk, alsmede het feit dat de onderhouds-gerechtigde met een derde persoon samenwoont. Voorde vaststelling van dat laatste criterium gelden het ge-tuigschrift van woonplaats of het uittreksel uit het bevol-kingsregister slechts ter informatie.

In geen enkel geval mag de uitkering tot onderhoudhet derde van het inkomen van de onderhoudsplichtigeoverschrijden.

Dat deel wordt berekend op de massa samengestelduit:

1. alle (ook zelf verkregen) inkomsten en voordelenvan allerlei aard die de onderhoudsplichtige ontvangten alle gelden die inkomsten of uitkeringen zijn, bere-kend als een maandelijkse waarde die wordt verkregendoor een omgekeerde berekening als die welke hiernawordt omschreven voor de kapitalisatie van de uitke-ring tot onderhoud, waarna van die massa de belastin-gen worden afgetrokken die worden geheven op de in-komsten, voordelen en gelden (die laatste voor een toteen maandelijks bedrag herleide waarde);

2. de socialezekerheidsbijdragen, met uitsluiting vande vrijwillige bijdragen;

3. de lasten van beroepsmatige aard, met uitslui-ting van de privélasten.

§ 4. De rechter bepaalt de looptijd van de uitkeringtot onderhoud die ofwel voor een beperkte periode of-wel levenslang verschuldigd zal zijn. Hij kan inzonder-heid een beperkte duur, zoals bijvoorbeeld de duur vanhet huwelijk, vaststellen wanneer hij van mening is datde onderhoudsgerechtigde echtgenoot redelijkerwijs eengeschiktheid heeft kunnen opbouwen om zich opnieuween inkomen te verschaffen en die gelijk is aan de ge-schiktheid die hij terzake vóór het huwelijk had.

§ 3 À défaut d’une telle convention, le juge fixe lemontant de la pension alimentaire par un calcul arith-métique dont il indique les facteurs et la manière dontils conditionnent le montant alloué, de façon à ce que leconjoint qui y a droit reçoive une adéquate compensa-tion de la diminution de son aptitude à se procurer desrevenus du fait de la vie conjugale.

Il peut prendre en considération toutes les circons-tances de la cause, et notamment l’âge des parties, l’ac-tivité professionnelle qu’elles exercent, leurs qualifica-tions et aptitudes, leur état de santé, la durée du mariage,leur patrimoine, les droits qu’ils peuvent tirer de régi-mes sociaux légaux ou conventionnels, leur situationde famille et l’organisation de la vie familiale durant lemariage ainsi que le fait que le créancier d’aliment vivemaritalement avec une tierce personne. Pour l’établis-sement de ce dernier critère, les certificats de domicileou de population ne valent qu’à titre indicatif.

En aucun cas, la pension ne pourra dépasser le tiersdes revenus du débiteur.

Cette quotité se calcule sur la masse composée:

1. de tous les revenus et avantages de toute nature,même privés, dont bénéficie le débiteur, et des capi-taux tenant lieu de revenus ou de pension, pour unevaleur mensualisée de ceux-ci, obtenue par un calculinverse à celui prévu ci-après pour la capitalisation dela pension alimentaire, masse de laquelle on soustraitles impôts dont les revenus, avantages et capitaux sontfrappés (ces derniers pour une valeur mensualisée);

2. des cotisations de sécurité sociale, à l’exclusiondes cotisations volontaires;

3. des charges de nature professionnelles, à l’exclu-sion des charges privées.

§ 4. Le juge détermine la durée de la pension alimen-taire, soit pour une période limitée, soit de façon via-gère. Il peut notamment fixer une durée limitée, commepar exemple celle de la durée du mariage, lorsqu’il es-time que, dans ce délai, le conjoint créancier aura rai-sonnablement pu récupérer une aptitude à se procurerdes revenus, égale à celle dont il bénéficiait avant lemariage.

10 2341/003DOC 51


§ 5. Het bedrag van de uitkering tot onderhoud kan,op verzoek van een van de partijen, opwaarts of neer-waarts worden bijgesteld, zo zich een aanzienlijke wij-ziging voordoet van één van de factoren die door derechter in aanmerking werden genomen om de oorspron-kelijke uitkering tot onderhoud vast te stellen. Naarge-lang van de omstandigheden kan de uitkering tot on-derhoud ook aangevraagd of opgeheven worden, metdien verstande dat het recht op een uitkering tot onder-houd niet verjaart.

In elk geval vervalt de betaling van de uitkering totonderhoud definitief wanneer de onderhoudsgerechtigdeopnieuw in het huwelijk treedt of een wettelijksamenlevingscontract aangaat, behalve wanneer departijen in deze uitdrukkelijk een andersoortige regelingzijn overeengekomen.

De uitkering tot onderhoud vervalt bij het overlijdenvan de onderhoudsplichtige of van de onderhouds-gerechtigde.

Bij overlijden van de onderhoudsplichtige kan de rech-ter evenwel bepalen dat de uitkering tot onderhoud ver-schuldigd is door de erfgenamen of door de algemeenlegatarissen dan wel de legatarissen onder algemenetitel van de overledene, afhankelijk van wat zij van deoverledene door schenking, bij testament, dan wel doorcontractuele erfstelling of via successie zullen hebbenontvangen.

Naargelang van de omstandigheden stelt de rechterhet bedrag bij, waarbij hij rekening houdt met de in ditartikel vervatte factoren en met de verdeling van hetvermogen van de overledene tussen zijn diverse erfge-namen en algemeen legatarissen dan wel legatarissenonder algemene titel.

De uitkering tot onderhoud zal ook een last van denalatenschap van de onderhoudsplichtige zijn als tus-sen de partijen uitdrukkelijk werd overeengekomen datde uitkering tot onderhoud passief overdraagbaar is.

§ 6. De uitkering tot onderhoud kan worden toege-kend in de vorm van een maandelijkse rente, van eenkapitaal of in natura, dan wel deels in de ene of de an-dere vorm.

De maandelijkse rente is een brengbedrag en moetvooraf worden betaald aan de onderhoudsgerechtigdezelf, of worden gestort op de bankrekening die deonderhoudsgerechtigde aan de onderhoudsplichtigeaangeeft.

§ 5. Le montant de la pension pourra être modifié, àla hausse ou à la baisse, à la demande de l’une ou del’autre partie, en cas de modification sensible de l’undes facteurs pris en considération par le juge pour fixerle montant initial de la pension. Selon les circonstan-ces, la pension peut aussi être demandée ou suppri-mée, le droit à la pension ne se prescrivant pas.

La pension prend en toute hypothèse fin définitive-ment en cas de remariage du créancier alimentaire ouà la conclusion par ce dernier d’une cohabitation légale,sauf convention contraire expresse des parties.

La pension prend fin en cas du décès du débiteur oudu créancier d’aliments.

En cas de décès du débiteur d’aliments, le juge pourracependant déterminer que la pension sera due par leshéritiers et légataires universels ou à titre universel dudéfunt, dans la mesure de ce qu’ils auront reçu du dé-funt par donation, testament, institution contractuelled’héritier ou succession.

Selon les circonstances, il en revoit le montant, entenant compte des facteurs repris au présent article, etde la répartition du patrimoine du défunt entre ses diffé-rents héritiers et légataires universels ou à titre univer-sel.

La pension sera également une charge de la succes-sion du débiteur si la pension a été expressément con-venue entre parties comme transmissible passivement.

§ 6. La pension alimentaire peut être allouée sousforme d’une rente mensuelle, d’un capital ou en nature,ou pour partie sous l’une ou les autres formes.

La rente mensuelle est portable, elle doit être payéepar anticipation, en mains du créancier ou sur le comptebancaire qu’il indique au débiteur.

112341/003DOC 51


Bij iedere verjaardag van de beslissing die er het be-drag van vaststelt of wijzigt, wordt het bedrag van deuitkering van rechtswege aangepast aan het in het Rijkgeldende indexcijfer van de consumptieprijzen, behalvewanneer de partijen terzake een andere regeling over-eengekomen zijn of wanneer de rechter, bij bijzonderemotivering, een andere indexeringswijze heeft vastge-steld.

De uitkering tot onderhoud kan in de vorm van eenkapitaal worden toegekend of achteraf wordengekapitaliseerd conform het akkoord dat de partijendaarover hebben aangegaan, dan wel op vraag van deonderhoudsplichtige.

In het tweede geval bepaalt de rechter of diekapitalisatie billijk is en stelt hij het bedrag van het kapi-taal vast door een wiskundige berekening waarvan deparameters de volgende zijn:

1. het bedrag van de maandelijkse rente waarop deonderhoudsgerechtigde recht zou hebben;

2. zijn levensverwachting, eventueel aangepast opbasis van factoren die met zijn gezondheidstoestand temaken hebben;

3. de gekozen kapitalisatierente op basis van degeldende reële interestvoeten op de financiële marktenvan het Rijk.

De uitkering tot onderhoud kan, oorspronkelijk of ach-teraf, worden toegekend in de vorm van een voordeelin natura zoals het gebruik van een onroerend goed,als de beide echtgenoten daarmee akkoord zijn gegaandan wel op verzoek van de onderhoudsplichtige. In hettweede geval bepaalt de rechter of het om een billijkaanbod gaat en stelt hij er de concrete invulling van vast,inzonderheid de omvang en de looptijd. In alle gevallendoet hij een raming van de waarde ervan.».».

VERANTWOORDING

Net zoals het geval is in het wetsontwerp dat via dit amen-dement wordt gewijzigd, wordt er in de eerste paragraaf vande tekst op gewezen dat de partijen na de echtscheiding vrijen volledig de nadere regels van een eventuele uitkering totonderhoud mogen bepalen, alsook dat die wijze van vaststel-ling de voorrang heeft op de gerechtelijke geschilprocedure,die slechts van bijkomende orde is.

De uitkering tot onderhoud is beslist het meest delicateknelpunt van de regelgeving over de gevolgen van de echt-scheiding; men moet er immers op toezien dat een echtge-noot na de uitspraak van de echtscheiding niet afglijdt naareen toestand van financiële onzekerheid, terwijl men ook moet

Elle est de plein droit indexée à chaque anniversairede la décision qui en fixe ou en modifie le montant, parrapport à l’indice des prix à la consommation duRoyaume, sauf si les parties en ont convenu autrementou que le juge, par une motivation spéciale, a déter-miné un autre mode d’indexation.

La pension peut être allouée sous forme d’un capitalou capitalisée par la suite, soit de l’accord des deuxconjoints, soit sur la demande du débiteur.

Dans ce second cas, le juge détermine si cette capi-talisation est conforme à l’équité, et il fixe le montant ducapital par un calcul arithmétique, dont les facteurs sont:

1. le montant de la rente mensuelle à laquelle le créan-cier aurait droit;

2. son espérance de vie éventuellement corrigée defacteurs liés à son état de santé;

3. le taux de capitalisation choisi en fonction du tauxréel des intérêts du marché financier du Royaume.

La pension peut être allouée, initialement ou par lasuite, par l’allocation d’un avantage en nature, commel’usage d’un bien immeuble, soit de l’accord des deuxconjoints, soit sur la demande du débiteur. Dans ce se-cond cas, le juge détermine si cette offre est conformeà l’équité, et en détermine les modalités, notammentquant à sa consistance et sa durée. Dans tous les cas,il en évalue la valeur.».».

JUSTIFICATION

Tout comme dans le projet modifié par le présent amende-ment, il est rappelé, dans le 2ème paragraphe du texte, que lesparties peuvent librement et complètement définir les modali-tés d’une éventuelle pension alimentaire après divorce, et quece mode de fixation prime sur le mode judiciaire et litigieux,qui n’est que subsidiaire.

La question de la pension après divorce est très certaine-ment de la question la plus délicate de la réglementation deseffets du divorce, puisqu’il faut veiller à ne pas placer un épouxdans une situation de précarité financière suite au prononcédu divorce, tout en considérant – alors même que la faute

12 2341/003DOC 51


bedenken dat het niet billijk zou zijn een uitkering tot onder-houd toe te wijzen aan de echtgenoot die zwaar in de fout isgegaan, en aldus uitsluitend dan wel in hoofdzaak verantwoor-delijk is voor de ontwrichting van het huwelijk – ook al is«schuld» als dusdanig niet langer een echtscheidingsgrond.

Hoewel schuld niet langer het enige criterium kan zijn omte bepalen of het recht op een uitkering al dan niet ontstaat,mag dat begrip ook niet helemaal terzijde worden geschovenbij het afwegen van dat recht.

Zo de fout, en meer bepaald de grove fout (een aanslag ophet leven dan wel op de gezondheid van de andere echtgenootbijvoorbeeld), helemaal geen gevolgen heeft, zou zulks neer-komen op het ten onrechte bestraffen van de echtgenoot diehet slachtoffer is van de fout, bijvoorbeeld omdat die een grotefinanciële armslag kan hebben, terwijl een echtgenoot die hetrecht op een uitkering tot onderhoud waarop hij als echtgenootaanspraak kan maken, heeft verloren door zijn eigen culpooshandelen, van alle verantwoordelijkheid zou worden ontheven.

Teneinde het nagestreefde evenwicht te verwezenlijken,moet de hoofdzakelijk economische aard van de uitkering totonderhoud na de echtscheiding worden gepreciseerd ensluitender worden gemaakt door de uitkering tot onderhoudafhankelijk te maken van twee onderhoudscriteria, met nameenerzijds de beperktere mogelijkheden die er waren om eeninkomen op grond van de huwelijkse staat te verwerven, enanderzijds de staat van behoeftigheid, zoals die thans in derechtsleer wordt geïnterpreteerd.

Aangezien de uitkering niet langer bedoeld is als een ver-goeding, moet de onderhoudsgerechtigde immers behoeftigzijn, zo niet kan hij ze niet genieten. De onderliggende ge-dachte is de echtgenoot in een betrekkelijke behoeftigheid telaten, hem de tijd te gunnen zijn leven opnieuw op te bouwenen bij machte te worden autonoom te zijn.

In tegenstelling tot wat in het wetsontwerp het geval is, geldtde organisatie van het samenwonen, inzonderheid de keuzevan één van de echtgenoten om niet te werken, niet als sanc-tie, maar wordt ze beschouwd als een van de twee factorendie al dan niet tot de toekenning van een uitkering leiden. Hetvalt immers moeilijk te bewijzen (zoals het wetsontwerp in uit-zicht stelt) dat die keuze louter eenzijdig is; hoe staat het voortsmet de andere echtgenoot die «zich schikt» in de situatie?Het lijkt gezonder uit te gaan van de objectieve toestand dieop het ogenblik van de breuk bestaat, teneinde de persoondie wegens het samenleven minder «carrière kon maken», degelegenheid te bieden een zekere financiële autonomie als-ook bestaansmiddelen te herwinnen. Een begrip «verantwoor-delijkheid» laten meespelen bij de keuze voor de organisatievan het voorbije samenleven, komt neer op een zoveelsteheropening van het debat over de schuld, terwijl het de be-doeling is dat zoveel mogelijk te voorkomen.

Dat recht op een uitkering, met als flankerende voorwaar-den de criteria van onderhoudsbehoefte dan wel van econo-mische behoefte, wordt tevens aangepast naargelang van deinvloed van de schuld. Teneinde rekening te houden met allebijzondere situaties en hun specifieke eigenschappen, wordthet aan de rechter overgelaten te oordelen of het recht op eenuitkering tot onderhoud al dan niet moet worden geweigerd.

n’est plus comme telle une cause de divorce –, qu’il seraitinéquitable de réserver un droit alimentaire au conjoint quiest, de par son comportement gravement fautif, exclusivementou principalement responsable de la désunion.

La faute ne peut plus être le seul critère de la naissance ounon du droit à la pension, mais elle ne peut pas non plus êtretotalement absente de l’appréciation de ce droit.

En effet, refuser tout effet à la faute et plus particulière-ment à la faute grave (atteinte à la vie ou à la santé de l’autreconjoint, par exemple) reviendrait à sanctionner abusivementle conjoint victime de la faute qui bénéficierait, par hypothèse,d’une aisance financière et à dégager de toute responsabilitél’époux qui a perdu, par son propre comportement culpeux, lebénéfice des droits alimentaires liés à la qualité d’époux.

Pour réaliser l’équilibre recherché, il faut préciser et mieuxcadenasser le caractère essentiellement économique de lapension après divorce en en faisant dépendre son octroi àdeux critères alimentaires: la diminution des aptitudes à seprocurer des revenus du fait de la vie conjugale et l’état debesoin, tel qu’il est actuellement interprété par la jurisprudence.

Il apparaît, en effet, que la pension n’ayant plus un carac-tère indemnitaire, le créancier d’aliments doit être dans le be-soin pour en bénéficier. L’idée est de laisser au conjoint dansun état de besoin relatif, le temps de refaire sa vie et d’être enmesure d’être autonome.

Contrairement au projet de loi, l’organisation de la vie com-mune et notamment le choix par un des époux de ne pas tra-vailler n’intervient pas à titre de sanction mais est considérécomme un des 2 vecteurs conduisant à l’octroi d’une pensionou non. Il est en effet difficile de prouver, comme le prévoit leprojet, que ce choix est purement unilatéral, qu’en est-il del’autre conjoint qui «s’accommode» de la situation ? Il paraîtplus sain de partir de la situation objective existant au mo-ment de la rupture dans le but de permettre à celui qui a, dufait de la vie commune, vu sa faculté de «faire carrière» dimi-nuée, de retrouver une certaine autonomie financière et desmoyens de subsistance. Introduire une notion de responsabi-lité dans le choix d’organisation de la vie commune passéerevient à rouvrir le débat sur la faute encore une fois alors quel’objectif est d’éviter celui-ci autant que possible.

Ce droit à la pension tel qu’encadré par ces deux critèresalimentaires ou économiques est, d’autre part, modulé par l’in-cidence de la faute. Afin d’appréhender toutes les situationsparticulières dans leurs spécificités, c’est le juge qui appré-ciera si le droit alimentaire doit ou non être refusé. Par exem-ple, le fait d’avoir commis un adultère ne doit pas automati-quement supprimer tout droit à une pension alimentaire. Le

132341/003DOC 51


Zo hoeft het plegen van overspel niet noodzakelijk in te hou-den dat de persoon elk recht op een uitkering tot onderhoudwordt ontzegd. De rechter oordeelt dan op grond van alleomstandigheden van de zaak, en meer bepaald op grond vanhet gedrag van de andere echtgenoot.

Die dubbele beoordelingswijze – zowel op grond van deonderhoudsbehoefte als op grond van de verantwoordelijk-heid en de ernst van het gedrag – houdt uiteraard in dat derechter een ruime beoordelingsbevoegdheid heeft.

Ofschoon elke beoordeling risico’s inhoudt – willekeur, geeneenvormigheid in de rechtspraak enzovoort –, lijken zij in ditgeval evenwel kleiner dan wanneer men een rechtsbestelhanteert waarin het begrip «schuld» betrekking heeft op zo-wel de toelaatbaarheid als op de gevolgen van de echtschei-ding, of in een rechtsbestel dat het begrip «schuld» volledigzou loslaten, en aldus gewoon de spons zou vegen over degevolgen van het niet-nakomen van de wettelijke, door hethuwelijk ontstane verplichtingen.

Met het oog op de inperking van de implicaties van de soe-vereine beoordelingsbevoegdheid van de rechter die moetoordelen over het verzoek inzake een uitkering tot onderhoudna de echtscheiding, worden de in aanmerking te nemen cri-teria gedetailleerd vastgelegd. Bovendien wordt de rechtereen bijzondere motiveringsplicht opgelegd: hij moet het toe-gekende bedrag verantwoorden, niet alleen door aan te ge-ven op welke wiskundige berekening hij zich bij zijn beslissingheeft gebaseerd, maar tevens hoe daarmee in dat welbepaaldegeding rekening is gehouden.

Die preciseringen zijn belangrijk om een einde te makenaan de bestaande onzekerheid omtrent de berekening, waar-bij meer bepaald wordt geredetwist over de precieze omvangvan de sociale en fiscale lasten, alsook van de beroepskosten.

Voorts is op grond van criteria zoals de duur van het huwe-lijk, of de capaciteiten van de onderhoudsgerechtigde om eennieuwe bron van inkomsten te vinden, voorzien in preciezeregelingen over de eventuele inperking van de uitkeringsduur,zonder dat het grensbedrag willekeurig wordt vastgesteld.

Die preciseringen moeten bijdragen tot het gewenste even-wicht, waarbij enerzijds rekening wordt gehouden met de fi-nanciële gevolgen van het ontwrichte huwelijk, en anderzijdsmet het tijdseffect op het inkomensverlies en op het vermo-gen om opnieuw inkomsten te verwerven.

Hoewel de duur van het huwelijk geen mathematisch dwin-gende factor mag zijn, mag hij evenwel niet zomaar terzijdeworden geschoven bij de vaststelling van het recht op een uit-kering tot onderhoud en de looptijd ervan. In tegenstelling tothetgeen het wetsontwerp in uitzicht stelt, mag die duur dus geenvaststaande limiet vormen waardoor niet in elk geval een even-wichtige oplossing binnen bereik ligt. Bovendien kan dankzijhet tweeledige economische criterium en de modulerende weer-slag van de verantwoordelijkheid van de echtgenoot die eenuitkering tot onderhoud aanvraagt, het risico worden afgewenddat de echtscheiding verwordt tot een gemakkelijke manier omzich duurzame inkomsten te verwerven op de «rug» van de ex-echtgenoot, een soort «win for life».

juge prend sa décision en fonction de toutes les circonstan-ces de la cause, et notamment du comportement de l’autreconjoint.

Cette double appréciation – sur le plan alimentaire et sur leplan de la responsabilité et de la gravité du comportement –,implique bien entendu un large pouvoir d’appréciation du juge.

Les risques inhérents à toute appréciation – arbitraire, di-vergence dans la jurisprudence ... –, paraissent toutefois moinsimportants que ceux qui s’attachent soit au régime juridiquequi confond dans le même concept de faute l’admissibilité etles effets du divorce, soit au régime juridique qui se détache-rait totalement de la faute et aboutirait ainsi à effacer pure-ment et simplement les conséquences d’un manquement auxobligations légales que constituent les devoirs nés du mariage.

Pour limiter les conséquences du pouvoir d’appréciationsouverain du juge saisi de la demande de pension après di-vorce, les critères à prendre en considération sont fixés defaçon précise et le juge est obligé de motiver de manière spé-ciale sa décision, puisqu’il doit justifier le montant alloué enindiquant non seulement les facteurs arithmétiques retenus,mais également les modalités de leur prise en compte dans lecas d’espèce.

Ces précisions sont importantes pour mettre un terme auxincertitudes actuelles de calcul liées notamment aux contro-verses sur l’incidence exacte des charges sociales, fiscaleset professionnelles.

D’autre part, des règles précises quant à la durée limitéeou non du droit à pension, en fonction de critères tels que ladurée du mariage ou encore les aptitudes du créancier à re-trouver une capacité de revenus sont fixées sans que la limitesoit figée de manière arbitraire

Ces précisions sont de nature à contribuer à la réalisationde l’équilibre voulu entre la prise en compte des effets finan-ciers d’une désunion et l’incidence du temps sur la perte et lerecouvrement de l’aptitude à se procurer des revenus.

La durée du mariage, sans être un élément mathématique-ment contraignant, ne peut donc être négligée dans la défini-tion du droit à pension et de sa durée. Elle ne doit donc pas,contrairement à ce que prévoit le projet de loi, constituer unelimité figée qui ne permettrait pas d’aboutir à la solution d’équi-libre dans chaque cas d’espèce. De plus, le double critèreéconomique et l’incidence modulatrice de la responsabilité del’époux demandeur en pension, permettent d’éviter tout ris-que de voir le divorce transformé en une façon aisée de seprocurer des revenus durables sur le «dos» de l’ex-conjoint,une sorte de «win for life».

14 2341/003DOC 51


De nadere regels om te uitkering te wijzigen (verhogen,verminderen, opheffen) worden nauwkeuriger omschreven.Bovendien wordt erop gewezen dat het recht op een uitkeringdan wel niet voor verjaring vatbaar is, maar dat het bedragervan wel degelijk kan worden gewijzigd.Voor de wijzigingenaan het recht op en het bedrag van de uitkering, wordt reke-ning gehouden met een even soepele aanpak als die welke inhet wetsontwerp wordt gehuldigd. Als grondslag gelden daar-bij dezelfde objectieve en subjectieve factoren die voorop-stonden bij de oorspronkelijke beslissing om een uitkering totonderhoud toe te kennen, en die in de wet opgesomd staan.Kennelijk strookt de verwijzing in het wetsontwerp naar om-standigheden buiten de wil van de partijen immers niet langermet de werkelijkheid. Op grond daarvan kan namelijk geenrekening worden gehouden met een nochtans erg gangbaresituatie, waarbij iemand als echtgenoot samenleeft met eenderde, die desalniettemin van invloed is op de situatie van deonderhoudsgerechtigde. Met dit amendement wordt dan ookvoorgesteld die situatie in aanmerking te nemen welke welis-waar het recht op de uitkering niet automatisch doet verval-len, maar wel een van de in aanmerking komende criteria vormtom eventueel een aanpassing door te voeren.

De discussie over de implicaties van een nieuw huwelijk ofvan wettelijke samenwoning (definitief verlies of opschortingvan het recht, dan wel herziening van het bedrag) moet bij dehervorming worden beslecht, teneinde te voorkomen dat denu heersende onzekerheid, blijft voortbestaan. In dit amen-dement wordt voorgesteld dat die omstandigheden de uitke-ring definitief zouden doen vervallen, teneinde komaf te ma-ken met wat sommigen momenteel «uitkeringspolygamie»noemen. Het wetsontwerp voorziet alleen in het geval waar-bij het overlijden van de onderhoudsplichtige de uitkering doetvervallen.

Het recht op een uitkering tot onderhoud kan tevens wor-den stopgezet bij het overlijden van de onderhoudsplichtigeof de onderhoudsgerechtigde, behalve wanneer van de nala-tenschap van de vooroverleden onderhoudsplichtige een vor-dering tot levensonderhoud wordt ingesteld. Die kan even-tueel leiden tot een herziening van het bedrag, rekeninghoudend met het feit dat de onderhoudsplichtigen en de grond-slag van de uitkering gewijzigd zijn.

De indienster van het amendement blijft in de eerste plaatsbeogen de overeenkomsten tussen de partijen te bevorderen.Daarom wordt aan de ex-echtgenoten een ruime contractuelevrijheid geboden, zulks door uitdrukkelijk te stellen dat zij vrijkunnen overeenkomen dat de onderhoudsgerechtigde de uit-kering tot onderhoud mag behouden wanneer hij/zij een nieuwhuwelijk aangaat of ongehuwd gaat samenwonen. Tevenskunnen zij bepalen dat de uitkering tot onderhoud passief over-draagbaar is.

Tot slot moeten nog andere nadere uitvoeringsregels vande uitkering worden vastgelegd, zoals de indexering, de uit-betaling als maandrente of kapitalisatie, de uitvoering bij equi-valent of in natura.

Thans kan de uitvoering in natura niet door de rechter wor-den opgelegd. Die maatregel kan evenwel in veel gevallenvoordelig zijn voor de ene of de andere partij, meer bepaald

Les modalités de variation – majoration, réduction, sup-pression – de la pension sont décrites avec plus de préci-sions, tout en rappelant que si le droit à pension est impres-criptible, son montant est susceptible de modification. Il esttenu compte pour les modifications du droit et du montant dela pension, d’une approche aussi souple que celle prévue parle projet de loi, se fondant sur les mêmes facteurs objectifs etsubjectifs qui ont prévalus lors de la décision initiale d’octroiet énumérés par la loi . La référence à des circonstances in-dépendantes de la volonté des parties dans le projet de loi,semble en effet ne plus coller à la réalité, elle ne permet pasen effet de prendre en compte une situation pourtant très cou-rante, le fait de vivre maritalement avec une tierce personnequi a pourtant une influence sur la situation du créancier d’ali-ment. L’amendement propose par contre de tenir compte decette situation qui ne met pas automatiquement fin au droit àla pension mais constitue un critère parmi d’autres à prendreen compte pour son adaptation éventuelle.

La controverse sur l’incidence du remariage du créancierou de la conclusion par lui d’une cohabitation légale– pertedéfinitive du droit lui-même ou suspension du droit ou révisiondu montant- doit être résolue à l’occasion de la réforme, pouréviter les incertitudes actuelles. L’amendement propose queces circonstances mettent définitivement fin à la pension, afinde mettre un terme à ce que certains appellent aujourd’hui la«polygamie alimentaire». Dans le projet de loi, seule l’hypo-thèse du décès du débiteur est envisagée comme cause defin de la pension.

Le décès du débiteur ou du créancier est également unecause de cessation du droit, sous réserve d’une action ali-mentaire à charge de la succession du débiteur prédécédé,action qui peut éventuellement conduire à une révision dumontant, compte tenu des modifications intervenant dans lapersonne des débiteurs et dans l’assiette de la pension.

L’objectif de favoriser les accords entre parties reste unepriorité pour les auteurs de l’amendement, c’est pourquoi, ilest laissé une large liberté contractuelle aux ex-époux en pré-voyant expressément qu’ils sont libres de convenir du main-tien de la pension en cas de remariage ou de concubinage ducréancier ou encore, de prévoir sa transmissibilité passive.

Enfin d’autres modalités d’exécution de la pension: indexa-tion, rente mensuelle ou capitalisation, exécution par équiva-lent ou en nature doivent être fixées.

Actuellement, l’exécution en nature ne peut être ordonnéepar le juge, alors cependant que très souvent, cette modalitépeut être avantageuse pour l’une et/ou l’autre partie, notam-

152341/003DOC 51


wanneer die partij een onroerend goed mag gebruiken omerin te wonen.

De uitkering kan op verzoek van de onderhoudsplichtigeworden gekapitaliseerd, zo zulks met instemming van de beideechtgenoten of bij vonnis gebeurt. Wanneer de partijen eenakkoord hebben gesloten, lijkt het zinloos de vigerende enkennelijk buitensporige voorwaarde tot homologatie te behou-den; zij heeft immers alleen maar betrekking op de kapitalisatie,en niet op de andere overeenkomsten over de uitkering naechtscheiding, waaronder de overeenkomst waarin wordt af-gezien van de uitkering.


Art. 9


«Art. 9. — Artikel 301bis van hetzelfde Wetboek, in-gevoegd bij de wet van 9 juli 1975 en gewijzigd bij dewet van 20 mei 1997, wordt vervangen door de vol-gende bepaling:

«Art. 301bis. — § 1. Zo de onderhoudsplichtige meerdan twee maanden het geheel of een deel van de maand-rente of van het bij een uitvoerbare beslissing vastge-stelde kapitaal niet betaalt, is het de onderhouds-gerechtigde toegestaan van rechtswege en met uitsluitingvan zijn gewezen echtgenoot, de inkomsten of de kapita-len te ontvangen die deze door derden verschuldigd zou-den zijn, a rato van de uitkering tot onderhoud die hem inde vorm van een rente of van kapitaal werd toegekend.

Het vonnis dat de uitkering tot onderhoud toekent, istegenstelbaar aan derde schuldenaren van deonderhoudsplichtige, bij eenvoudige kennisgeving diehen zal worden gedaan door de griffie van de recht-bank die de uitkering tot onderhoud heeft toegekend,op verzoekschrift van de onderhoudsgerechtigde.

De door de griffie gedane kennisgeving vermeldt dezeschikking, het bedrag dat de derde schuldenaar moetbetalen en de looptijd van de uitkering tot onderhoud.

De derde schuldenaar, aan wie de kennisgeving werdgedaan, kan persoonlijk schuldenaar worden verklaardvan de bedragen die hij, in weerwil van de schuld-overdracht, aan de schuldenaar zou hebben betaald.

De overdracht van bedragen geldt tot aan de kennis-geving, door de griffie, van de beslissing die daaraaneen einde maakt of totdat de schuldeisende partij afzietvan de overdracht, hetgeen door laatstgenoemde kanworden aangegeven op de griffie, die daarvan de derdeschuldenaar in kennis stelt, dan wel rechtstreeks me-degedeeld door de schuldeiser aan de schuldenaar.

ment quand elle s’exécute sous la forme de l’occupation d’unbien au titre de résidence.

La capitalisation peut se faire, de l’accord des deux con-joints ou par jugement, sur requête du débiteur. Lorsqu’il y aaccord, il paraît inutile de maintenir l’exigence actuelle de l’ho-mologation, qui paraît excessive lorsqu’on constate qu’elle nevise que la capitalisation et non pas d’autres conventions surla pension après divorce, et notamment pas la renonciation.


Art. 9


«Art. 9. — L’article 301bis du même Code est rem-placé par la disposition suivante:

«Art.301bis. — § 1er. Au cas où le débiteur demeureplus de deux mois sans payer tout ou partie de la rentemensuelle ou du capital fixé par une décision exécu-toire, le créancier sera autorisé de plein droit à perce-voir, à l’exclusion de son ancien conjoint, les revenusou les capitaux qui lui seraient dus par des tiers, dans lamesure de la pension qui lui a été allouée en rente ouen capital.

Le jugement allouant la pension sera opposable auxtiers débiteurs du débiteur de la pension, par simplenotification qui leur en sera faite par le greffe de la juri-diction qui a alloué la pension, à la requête du créancierd’aliments.

La notification faite par le greffe énonce la présentedisposition, le montant que le tiers débiteur doit payer,et la durée de la pension.

Le tiers débiteur, auquel la notification aura été faite,pourra être déclaré débiteur personnel des montantsqu’il aurait, nonobstant la délégation, payés à son débi-teur.

La délégation de sommes vaut jusqu’à notification parle greffe de la décision y mettant fin ou jusqu’à la renon-ciation de la partie créancière à la délégation, soit indi-quée par cette dernière au greffe qui la notifie alors autiers débiteur, soit indiquée directement par le créancierà ce dernier.

16 2341/003DOC 51


Die onderhoudsplichtige kan die beslissing van debevoegde rechter verkrijgen door een uiteenzetting vande maatregelen en waarborgen die hij biedt voor eenregelmatige betaling van de uitkering tot onderhoud inde toekomst. De rechter aanvaardt of verwerpt die aan-biedingen naargelang het krediet dat ze vertegenwoor-digen; als hij ze aanvaardt, geldt zijn vonnis als uitvoer-bare titel.

§ 2. Als de uitkering tot onderhoud na echtscheidingwordt vastgesteld door de overeenkomst tussen de par-tijen, bepalen die de nadere uitvoeringsregels voor debetalingen, met inbegrip van de voorwaarden voor hetberoep op de overdracht van loon. Het staat de partijenvrij bij overeenkomst af te wijken van artikel 1412 vanhet Gerechtelijk Wetboek door de grondslag van de over-dracht te beperken.».».

VERANTWOORDING

Er wordt verwezen naar de regeling voor geldoverdracht,die is ingesteld bij artikel 221 van het Burgerlijk Wetboek, als-ook bij artikel 1280 van het Gerechtelijk Wetboek en het vige-rende 301bis van het Burgerlijk Wetboek. De wijzigingen dieworden aangebracht in de concrete invulling van de geld-overdracht moeten derhalve in dit artikel worden opgenomen.

In tegenstelling tot het bepaalde in het wetsontwerp zal dieregeling slechts in werking treden in geval van wanbetalingvan de uitkering tot onderhoud na echtscheiding, die bij uit-voerbare rechterlijke beslissing is opgelegd. Vooraleer de re-geling voor de geldoverdracht in werking kan treden, moetniet alleen voldaan zijn aan de voorwaarden van de artikelen203ter en 221 van het Burgerlijk Wetboek, maar moet tevenssprake zijn van wanbetaling. Men heeft er in dit verband voorgeopteerd te bepalen dat de periode van wanbetaling ten min-ste twee maanden moet bedragen.

Aangezien de beslissing voortaan door de griffie aan dederde-onderhoudsplichtige wordt meegedeeld, en hem nietlanger door de gerechtsdeurwaarder wordt betekend – ten-einde te voorkomen dat de niet-uitbetaalde, behoeftigeonderhoudsgerechtigde de procedurekosten moet voor-schieten –, komt een einde aan de bestaande incoherentievan de overdrachtsprocedure, waarvan de vormvereisten voorde uitvoering verschillen volgens de artikelen op grond waar-van ze worden uitgevoerd (de artikelen 301bis van het Bur-gerlijk Wetboek en artikel 1280 van het Gerechtelijk Wetboek,dan wel de artikelen 203ter en 221 van het Burgerlijk Wet-boek).

Paragraaf 2 van artikel 301bis (nieuw) heeft betrekking opde nadere uitvoeringsregels van de uitkering tot onderhouddie in onderlinge overeenstemming door de partijen wordtbepaald.

De overeenkomst kan voorzien in bijzondere nadereuitvoeringsregels, zoals een loonoverdracht. In dat geval magze afwijken van artikel 1412 van het Gerechtelijk Wetboek,waarbij de beperking van voor overdracht of beslag vatbarebedragen bij de uitbetaling van uitkeringen tot onderhoud wordtopgeheven.

Cette décision peut être obtenue par le débiteur d’ali-ments de la part du juge compétent, en exposant lesmesures et garanties qu’il offre pour un paiement régu-lier de la pension à l’avenir. Le juge agrée ou rejette cesoffres selon le crédit qu’elles présentent; s’il les agrée,son jugement vaut titre exécutoire.

§ 2.Lorsque la pension après divorce est fixée par laconvention des parties, celles-ci déterminent les moda-lités d’exécution des paiements, en ce compris les con-ditions du recours à la cession de rémunération. Lesparties sont libres de déroger conventionnellement à l’ar-ticle 1412 du Code judiciaire en limitant l’assiette de lacession».

JUSTIFICATION

Il est fait référence au mécanisme de délégation de som-mes prévu par les articles 221 Code civil et 1280 du Codejudiciaire dans l’article 301bis Code civil actuel. Les modifica-tions apportées aux modalités de mise en oeuvre de la délé-gation de sommes doivent dès lors être apportées dans cetarticle.

Contrairement au projet de loi, ce mécanisme ne joueraqu’en cas de non paiement de la pension après divorce, fixéepar décision exécutoire. Parallèlement aux articles 203ter et221 du Code civil, un défaut d’exécution doit être rencontrépour que la délégation de sommes puisse jouer. Il a été choisiici de fixer ce défaut d’exécution à un manquement d’un mini-mum de 2 mois impayés.

Le recours à la notification de la décision au tiers débiteurpar le greffe et non plus à la signification par exploit d’huissieret ce, pour éviter les frais de procédure dont l’avance est in-compatible avec la situation de besoin du créancier impayé,permet de mettre fin à l’incohérence actuelle de la procédurede délégation qui est mise en œuvre selon des formalités dif-férentes selon que la délégation se fonde sur les articles 301bisdu Code civil et 1280 du Code judiciaire ou sur les articles203ter et 221 du Code civil.

Le § 2 du nouvel article 301bis vise les modalités d’exécu-tion de la pension fixée du commun accord des parties.

La convention peut prévoir des modalités particulièresd’exécution telle une cession de rémunération et, en ce cas,déroger à l’article 1412 du Code judiciaire qui supprime, pourle paiement des pensions alimentaires, les limites de cessibilitéet de saisissabilité.

172341/003DOC 51


Wanneer de partijen een overeenkomst aangaan, moetenzij immers desgewenst de mogelijkheid hebben om af te wij-ken van wat vaak wordt omschreven als «het voorrecht vande onderhoudsgerechtigde», door te waarborgen dat deonderhoudsplichtige een minimum aan inkomen overhoudt.


Art. 12


«Art. 12. — Artikel 308 van hetzelfde Wetboek, ge-wijzigd bij de wet van 27 januari 1960, wordt vervangendoor de volgende bepaling:

«Art. 308. — Na uitspraak van de scheiding van tafelen bed blijft de hulp- en bijstandplicht van hulp bestaanten voordele van de echtgenoot wiens vermogen inkom-sten te verwerven werd verminderd door het huwelijken die in een staat van behoeftigheid verkeert.».».

VERANTWOORDING

De scheiding van tafel en bed blijft behouden. Artikel 308heeft betrekking op de hulp- en bijstandplicht, die inherent isaan het huwelijk. Aangezien een scheiding van tafel en bedeen verkapte vorm van echtscheiding is, en om nauwer aante sluiten bij de echtscheidingshervorming, die beoogt hetbegrip «schuld» als oorzaak voor de ontwrichting van het hu-welijk zo veel mogelijk buiten beschouwing te laten, wordt diehulp- en bijstandplicht behouden, niet met verwijzing naar hetcriterium «schuld», maar met verwijzing naar het criterium in-zake de bekwaamheid om inkomsten te verwerven, alsooknaar het criterium van de behoeftigheid. Aldus wordt inzakede uitkering tot onderhoud een parallel gemaakt tussen descheiding van tafel en bed en de echtscheiding.


Art. 13

In het ontworpen artikel 311bis het cijfer «229»weglaten.

VERANTWOORDING

Het bestaande artikel 311bis heeft betrekking op de gevol-gen van de scheiding van tafel en bed, die dezelfde zijn, on-

Il paraît en effet que dans un cadre conventionnel, les par-ties doivent, si elles le souhaitent, pouvoir déroger à ce quel’on qualifie souvent de «privilège du créancier alimentaire»en assurant au débiteur le maintien d’un minimum de reve-nus.


Art. 12


«Art. 12. — L’article 308 du même Code, rétabli parla loi du 27 janvier 1960, est remplacé par la dispositionsuivante:

«Art. 308. — Après prononcé de la séparation decorps, le devoir de secours subsiste au profit de l’épouxdont l’aptitude à se procurer des revenus a été dimi-nuée par la vie conjugale et qui est dans un état debesoin».

JUSTIFICATION

La séparation de corps est maintenue. L’article 308 traitedu devoir de secours inhérent au mariage. Dans l’optique oùune séparation de corps est en fait une divorce qui ne dit passon nom et dans un souci de cohérence avec la réforme dudivorce dont le but est de désolidariser le plus possible la dé-sunion d’un couple de toute notion de faute, ce devoir de se-cours maintenu non pas par référence à un critère de faute,mais par référence à un critère d’aptitude à se procurer desrevenus et de besoin. Ceci constitue un parallèle avec la pen-sion après divorce (attention on peut considérer que cela sejustifie, critère actuel car mariage existe toujours)


Art. 13

A l’article 311bis proposé, supprimer le mot «229».

JUSTIFICATION

L’article 311bis actuel concerne les effets de la séparationde corps qui restent les mêmes que celle-ci soit obtenue par

18 2341/003DOC 51


geacht of die scheiding met onderlinge toestemming is ver-kregen, dan wel op grond van bepaalde feiten. Het is der-halve zinloos te preciseren dat de scheiding van tafel en bedvoortaan op slechts één enkele grond gebaseerd is, die geenenkele weerslag heeft op de gevolgen ervan.


Art. 14

Dit artikel weglaten.


Art. 15

Dit artikel weglaten.

VERANTWOORDING

Er dient rekening te worden gehouden met de hervormingvan het afstammingsrecht. Het door de Kamer goedgekeurdewetsontwerp wijzigt artikel 318 van het Burgerlijk Wetboek,dat niet langer de gevallen van betwisting van het vaderschapomvat, doch verwijst naar artikel 330 (nieuw) van het Burger-lijk Wetboek.

Ook moet dat wetsontwerp nog door de Senaat wordengoedgekeurd. Aangezien de hervorming van de afstammingdus nog niet definitief is, is het voorbarig de in de artikelen 14en 15 van dit wetsontwerp vervatte bepalingen van het Bur-gerlijk Wetboek te wijzigen, zonder te weten of de inzake af-stamming aangebrachte wijziging wel op die plaatsen in datWetboek zal worden aangebracht.


Art. 15bis (nieuw)

Een artikel 15bis invoegen, luidende:

«Art. 15bis. — Aan artikel 1400 van hetzelfde Wet-boek, vervangen bij de wet van 14 juli 1976, worden devolgende wijzigingen aangebracht:

1°) er wordt een punt 8° ingevoegd, luidende:

«8° De goederen, rechten en inkomsten die een vande echtgenoten verworven heeft na de overschrijving

consentement mutuel ou pour cause déterminée. Il n’est dèslors pas utile de préciser que la séparation de corps a désor-mais une cause unique, qui est sans incidence sur ses effets.


Art. 14

Supprimer cet article.


Art. 15

Supprimer cet article.

JUSTIFICATION

Il y a lieu de tenir compte de la réforme du droit de la filia-tion. Le projet de loi adopté par la Chambre modifie l’article318 du Code civil qui ne reprend plus les hypothèses de con-testation de paternité mais renvoie au nouvel article 330 Codecivil.

En outre, ce texte doit encore être approuvé par le Sénat,la réforme de la filiation n’est donc pas définitive, il est préma-turé de modifier ces dispositions du Code civil sans savoir sila modification est intervenue au bon endroit.


Art. 15bis (nouveau)

Insérer un article 15bis, libellé comme suit:

«Art. 15bis. — A l’article 1400 du même Code, rem-placé par la loi du 14 juillet 1976, sont apportés lesmodifications suivantes:

«1°) Un point 8 est inséré, rédigé comme suit:

«8. Les biens, droits et revenus acquis par l’un desépoux après la transcription de la rubrique d’une requête

192341/003DOC 51


van de rubriek van een verzoekschrift tot echtscheiding,op voorwaarde dat de rechtspleging uitmondt in de uit-spraak van de echtscheiding zonder dat ze werd onder-broken door de verzoening van de partijen, de afstandvan rechtsvordering of van geding, of de doorhalingbedoeld in artikel 730 van het Gerechtelijk Wetboek»;

2°) dit artikel wordt aangevuld met het volgende lid :

«Het eerste lid, 8°, is niet van toepassing ingeval devordering werd afgewezen of de rechtsgang werd onder-broken. Het eerste lid, 8°, is wel van toepassing indiende rechtsgang wordt onderbroken door het overlijden vaneen van de echtgenoten, ofschoon de echtscheiding nogniet is uitgesproken of het echtscheidingsvonnis nog nietin kracht van gewijsde is gegaan.».».

VERANTWOORDING

In het vigerende recht gaan de gevolgen van de echtschei-ding ten aanzien van de goederen in op uiteenlopende data,naar gelang het gaat om de echtgenoten dan wel om de der-den.

Ten aanzien van die derden heeft de echtscheiding uitslui-tend gevolg vanaf de dag waarop ze is overgeschreven.

Tussen de echtgenoten onderling wordt het gevolg van deechtscheiding ten aanzien van de goederen evenwel geachtretroactief in te gaan op de dag waarop het verzoek tot echt-scheiding is ingediend (echtscheiding op grond van bepaaldefeiten, artikel 1289 van het Gerechtelijk Wetboek) dan wel opde dag waarop de echtgenoten voor het eerst voor de rechterverschijnen (echtscheiding met onderlinge toestemming, arti-kel 1304, tweede lid, van hetzelfde Wetboek).

Dat onderscheid stoelt op de gedachte dat het niet billijkzou zijn dat een echtgenoot voordeel haalt uit de door zijnpartner verworven goederen dan wel de door die persoonaangegane schulden draagt tijdens de echtscheidings-procedure, zijnde een periode waarin er geen affectio societatisis. Die doelstelling valt op zich niet te betwisten. De nage-streefde bescherming is evenwel vaak onzeker, aangezien deretroactiviteit niet geldt ten aanzien van derden. Tijdens hethele geding kunnen zij dus de toepassing eisen van de regelsinzake het huwelijksvermogensstelsel, met name inzake deregeling van het passief. De hervorming van hetechtscheidingsrecht is een uitstekende gelegenheid om komafte maken met die tegenstelling. Daarom wordt voorgesteldartikel 1278 van het Gerechtelijk Wetboek te wijzigen. Aldusheeft de echtscheiding zowel tussen echtgenoten als ten aan-zien van derden op dezelfde datum – die van de overschrijving– gevolg op persoonlijk en vermogensrechtelijk gebied.

De echtgenoten hebben tijdens de echtscheidingsproceduregeen gemeenschappelijk economisch belang. Daarom wordtartikel 1400 van het Burgerlijk Wetboek gewijzigd, door degoederen, rechten en inkomsten die een echtgenoot tijdensde procedure verwerft, eigen te verklaren, ofschoon de be-trokkene is gehuwd onder het stelsel van de gemeenschapvan goederen. Voorwaarde is wel dat de echtscheidings-procedure leidt tot de ontbinding van het huwelijk.

en divorce, à condition que la procédure aboutisse auprononcé du divorce sans qu’elle ait été interrompuepar la réconciliation des parties, le désistement d’actionou d’instance, ou la radiation prévue à l’article 730 duCode judiciaire»;

2°) Cet article est complété par l’ alinéa suivant:

«S’il y a eu débouté de l’action ou interruption de laprocédure, l’alinéa 1er, 8°, n’est pas applicable. Si la pro-cédure est interrompue par le décès d’un des époux,l’alinéa 1er, 8°, est applicable, encore que le divorce n’aitpas été prononcé, ou que le jugement prononçant ledivorce n’ait pas encore été coulé en force de chosejugée.»»

JUSTIFICATION

Dans le droit actuel, les effets du divorce quant aux biensse produisent à des dates différentes selon que l’on se placeau niveau des relations entre époux ou au niveau des tiers.

Vis-à-vis de ces derniers, la transcription est la seule dateretenue.

Entre époux au contraire, une fiction de rétroactivité situeles effets du divorce quant aux biens au jour de la demande,dans le cas du divorce pour cause déterminée (article 1289du Code judiciaire) et au jour de la première comparution dansle cas du divorce par consentement mutuel (article 1304, ali-néa 2, du même Code).

Cette différence se fonde sur l’idée qu’il serait inéquitablequ’un époux profite des biens acquis par son conjoint ou su-bisse le passif créé par lui pendant la durée de la procédureen divorce, c’est-à-dire pendant une période où l’affectiosocietatis fait défaut. Cet objectif n’est pas critiquable commetel, mais la protection recherchée est souvent aléatoire dansla mesure où la rétroactivité ne concerne pas les tiers qui peu-vent donc, pour toute la durée de l’instance, exiger l’applica-tion des règles du régime matrimonial, notamment quant aurèglement du passif. La réforme du droit du divorce constitueune occasion idéale pour mettre fin à cette contradiction, c’estpourquoi, l’article 1278 du Code judiciaire est modifié afin deretenir, tant entre époux que vis-à-vis des tiers, une seule etmême date – celle de la transcription –, quant aux effets dudivorce au plan personnel et patrimonial.

En conséquence de l’absence d’intérêt économique com-mun entre époux pendant la durée de la procédure, l’article1400 du Code civil est modifié afin de déclarer propres, enrégime de communauté, les biens, droits et revenus acquispar un époux pendant la procédure, à la condition que celle-ciaboutisse à la dissolution du mariage.

20 2341/003DOC 51


Die eigenheid geldt zowel tussen echtgenoten onderlingals ten aanzien van derden, zodat deze laatsten in kennismoeten worden gesteld van de indiening van het verzoek totechtscheiding.

Die kennisgeving wordt geregeld bij artikel 1256 (nieuw)van het Gerechtelijk Wetboek (zie infra, artikel 26).


Art. 15ter (nieuw)

Een artikel 15ter invoegen, luidende:

«Art. 15ter. — Aan artikel 1407 van hetzelfde Wet-boek, vervangen bij de wet van 14 juli 1976, worden devolgende wijzigingen aangebracht:

A) Dat artikel wordt aangevuld met het volgendegedachtestreepje:

«– Onverminderd de toepassing van artikel 222, deschulden die een van de echtgenoten heeft aangegaanna de overschrijving van de rubriek van een verzoek-schrift tot echtscheiding, op voorwaarde dat de rechts-pleging uitmondt in de uitspraak van de echtscheidingzonder dat ze werd onderbroken door de verzoeningvan de partijen, de afstand van rechtsvordering of vangeding, of de doorhaling bedoeld in artikel 730 van hetGerechtelijk Wetboek»;

B) Dat artikel wordt aangevuld met het volgende lid:

«Het eerste lid, vijfde gedachtestreepje, is niet vantoepassing ingeval de vordering werd afgewezen of derechtsgang werd onderbroken. Het eerste lid, vijfdegedachtestreepje, is van toepassing indien de rechts-gang wordt onderbroken door het overlijden van eenvan de echtgenoten, ofschoon de echtscheiding nog nietis uitgesproken of het echtscheidingsvonnis nog niet inkracht van gewijsde is gegaan.».».

VERANTWOORDING

Die bepaling is de tegenhanger van de wijziging van artikel1400 van het Burgerlijk Wetboek in verband met de activa,door de regels te wijzigen die gelden voor de schulden dietijdens de echtscheidingsprocedure zijn gemaakt.

Er wordt voorbehoud gemaakt voor de schulden die deechtgenoten hoofdelijk verbinden bij toepassing van artikel 222van het Burgerlijk Wetboek, dat op grond van het primair stel-sel geldt tot het huwelijk wordt ontbonden.

Ce caractère propre s’impose entre époux et vis à vis destiers, ce qui rend nécessaire à l’égard de ceux-ci, une publi-cité de la requête en divorce.

Cette publicité est organisée par le nouvel article 1256 duCode judiciaire (Cf. infra art. 26).

Nr. 58 DE MME MARGHEM

Art. 15ter (nouveau)

Insérer un article 15ter, libellé comme suit:

«Art. 15ter. — A l’article 1407 du même Code, rem-placé par la loi du 14 juillet 1976, sont apportées lesmodifications suivantes:

«A) cet article est complété par le tiret suivant:

«– Sans préjudice de l’application de l’article 222, lesdettes contractées par un époux après la transcriptionde la rubrique d’une requête en divorce, à condition quela procédure aboutisse au prononcé du divorce sansqu’elle ait été interrompue par la réconciliation des par-ties, le désistement d’action ou d’instance, ou la radia-tion prévue à l’article 730 du Code judiciaire»;

B) cet article est complété par les l’alinéa suivant:

«S’il y a eu débouté de l’action ou interruption de laprocédure, l’alinéa 1er, cinquième tiret, n’est pas appli-cable. Si la procédure est interrompue par le décès d’undes époux, l’alinéa 1er, cinquième tiret, est applicable,encore que le divorce n’ait pas été prononcé ou que lejugement prononçant le divorce n’ait pas encore étécoulé en force de chose jugée»».

JUSTIFICATION

Cette disposition constitue le pendant de la modification del’article 1400 du code civil concernant le sort des actifs, enmodifiant les règles applicables au passif constitué pendantl’instance en divorce.

Une réserve est faite pour les dettes engageant solidaire-ment les époux par application de l’article 222 du Code civil,applicable au titre du régime primaire, jusqu’à la dissolutiondu mariage.

Marie-Christine MARGHEM (MR)

212341/003DOC 51


Nr. 59 VAN DE HEER VERHERSTRAETEN

Art. 2

Paragraaf 4 van het voorgestelde artikel 229weglaten.

VERANTWOORDING

Deze paragraaf levert weinig meerwaarde, paragraaf 1 inacht genomen, en hij staat te dicht bij het fout-gegeven.

Servais VERHERSTRAETEN (CD&V)

N° 59 DE M. VERHERSTRAETEN

Art. 2

Supprimer le § 4 de l’article 229 proposé.

JUSTIFICATION

Cette disposition:– n’apporte qu’une faible plus-value en raison du § 1er;– est trop proche de la notion de faute.

Centrale drukkerij – Deze publicatie wordt uitsluitend gedrukt op volledig gerecycleerd papierImprimerie centrale – Cette publication est imprimée exclusivement sur du papier entièrement recyclé