V.U. / E.R. : D. Peytier - ICS - Rue du Lombardstraat 34-42 - 1000 Brussel / Bruxelles - Afgiftekantoor / Bureau de dpt : Poste de Charleroi X - N dagrgation P 202191

Belgique - Belgi P.P. - P.B. 6099 CHARLEROI X BC 1477 P202191

magazineBulletin dinformation de lUnion Belge des Installateurs Chauffage, Sanitaire, climatisation et professions connexes Informatieblad van de Belgische Unie van Installateurs Centrale verwarming, Sanitair, klimatisatie en aanverwante beroepen

3 / 2011

numro Dautomne - Herfstnummer REVUE DES mEmBRES - LEDENBLAD TRImESTRIEL - DRIEmAANDELIjkS...10 MINUTEN TIJDSWINST PER INTERVENTIE, TIME IS MONEY! MAAR ER IS MEER

OP DE VERGADERING

P. 31 - E N C A R T - b i j l A g E

Opleiding en uitwisseling van kennis : de sleutels tot succes Formation et change de connaissance : les cls du succs

EN DUUR IS HET AL HELEMAAL NIET

WAT DENK JE ERVAN?

IK BEN HELEMAAL OVERTUIGD

IK HEB MIJN LIDMAATSCHAP AANGEVRAAGD EN HEB METEEN VOOR ONZE PLOEG 4 MOBICS TOESTELLEN BESTELD! MAAR IK HEB EEN ANDER PROBLEEM...

ICs neemt deel ICs participe

IK MOET EEN KETEL VAN 120KG HELEMAAL OP DE 2DE VERDIEPING KRIJGEN LANGS DE TRAP

JE MAG MIJN ELEKTRISCH TRANSPORTWAGENTJE LENEN, DIE NEEMT MOEITELOOS ALLE TRAPPEN

EEN MAAND LATER

BELGI BELGIQUEVAKBEURS VOOR DE INSTALLATIEBRANCHE SALON DU SECTEUR DE LINSTALLATION

S AVONDS

DAG LUC, HEB JE ZIN OM ZONDAG MEE TE GAAN NAAR DE VOETBAL?

OP ZONDAG

P. 17 De avonturen van Luc & Sam P. 38 Les aventures de Luc & Sam

P. 45 Visite de lusine SaintRoch Couvin

LUC - MATHIJS STANDAERT SAM - THOMAS VAN DEN WYNGAERT

P. 60 Le futur est dans le mix des energies De toekomst is de energetische mix

Bezoek aan de fabriek Saint-Roch te Couvin

Votre scurit

Notre priorit

Se chauffer au mazout cest choisir le combustible sr par excellence. Parce quil est ininammable temprature ambiante et peut donc tre stock en grande quantit en toute scurit. Alors pas de doute, le bon choix cest le mazout !

SURFEZ SUR WWW.INFORMAZOUT.BE POUR PLUS DINFOS.

Chaleur innovante, chaleur rassurante

EditomagazineEditeur responsable / Verantwoordelijke uitgever DIrk PeytIer Prsident National ICS Nationaal Voorzitter ICS Coordination & Rdaction finale / Cordinatie & Eindredactie M. De Bie Comit de rdaction / Redactieteam D. Peytier, M. De Bie, r. Debruyne Traductions / Vertalingen tradutec, M. De Bie Publicit / Publiciteit HAISJA - 053/41 39 69 info@haisja.be Mise en pages / Opmaak Grapheco scrl - 081/60 02 38 Impression / Druk Imprimerie Bourdeaux-Capelle sa 082/22 22 83 Routage / Verzending LAtelier ASBL 081/30 19 77 ICs rue du Lombardstraat 34-42 1000 Brussel-Bruxelles tel. 02/520 73 00 Fax 02/520 97 49 www.ubbu-ics.be info@ubbu-ics.be Photo de couverture / Coverfoto Cedicol

Chers Amis, Chers Collgues, Cest sous le soleil de Provence que ldito a t rdig. Aprs les congs du btiment, jespre que ces quelques jours de dtente et de repos en famille vous auront fait autant de bien qu moi. Ce sjour loin de tout tumulte en dehors de mes trois enfants, ma permis de faire un premier bilan sur ICS et sur la fonction de prsident. 1) ICS : Nous avons la chance davoir une bonne quipe que ce soit au niveau des permanents (Marie, Hamza, Michal) ou dans le comit directeur ou le conseil dadministration, il y rgne une bonne ambiance de travail. Merci tous car pour faire voluer notre fdration, il nous faut avoir une bonne cohsion devant la lourde tche qui nous attend. Ceci ne peut, ne pourra et ne devrait jamais tre un ONE MAN SHOW. Le nous doit toujours primer sur toute autre pense qui nous anime. Je remercie ceux qui comme certains de nos pres se mettent au service dICS et le font toujours avec la mme passion et je remarque quil est difficile de lcher prise lorsque lon aime a. Nous sommes au service de nos affilis et de nos mtiers. 2) PRESIDENT : pour moi, cest une grande dcouverte et comme le dit mon pouse, je fais un nouveau mtier qui me prend entre 2 3 jours par semaine et la charge de travail est trs varie. Quel apprentissage des autres et surtout de soi- mme, ce qui est trs enrichissant sur le plan personnel et humain. Je ne prtends pas tout savoir ni tre le meilleur mais je ferai mon devoir avec dvotion et abngation et ce pour nous prparer au mieux pour le futur car il va y avoir pas mal de changement dici 2020 pour nous. Je crois en ltre, en lhomme et que nous pouvons tous faire bouger les choses et comme dans tout groupe, dans toute socit, il y a du bon et cest ce que nous devons mettre en avant. Lon est plus fort ensemble. Nous avons dj fait une certaine avance significative au niveau de contacts et des synergies avec nos partenaires, car ne dit-on pas que lunion fait la force ?

Beste vrienden, Beste collegas, Deze edito werd opgesteld onder de Provenaalse zon. Ik hoop dat deze dagen van ontspanning en rust met het gezin jullie na het bouwverlof evenveel goed zullen gedaan hebben als dit bij mij het geval is. Dit verblijf, ver weg van alle tumult (met uitzondering van mijn drie kinderen) heeft me de mogelijkheid gegeven om een eerste stand van zaken te maken over ICS en over de functie van het voorzitterschap. 1) ICs : we hebben het geluk over een goede ploeg te beschikken, waar zowel bij het personeel (marie, Hamza, michal) als bij het directiecomit en de raad van bestuur, er steeds een goede werksfeer heerst. Ik dank u daar allen om, want om onze federatie vooruit te helpen, is er behoefte aan een goede samenhang, gezien de zware taak die ons te wachten staat. Dit kan, zal en mag nooit een ONE mAN SHOW zijn. Het wij moet steeds op de eerste plaats komen in onze gedachtengang. Ik dank de mensen die, zoals sommige van onze vaders, zich met passie blijven ten dienste stellen van ICS en ik merk dat het moeilijk is om de greep te lossen indien men daarvan houdt. Wij staan ten dienste van onze leden en van onze beroepen. 2) VoorZItter : dit is voor mij een grote ontdekking en zoals mijn echtgenote het zo mooi verwoordt ik oefen een nieuw beroep uit dat 2 tot 3 dagen per week beslag op mij legt en met een sterk afwisselende werklast. men leert toch zoveel over de anderen en vooral over zichzelf, dit is echt een verrijking op persoonlijk en menselijk vlak. Ik beweer niet alles te weten of de beste te zijn, maar ik zal mijn taak met toewijding en opoffering uitvoeren, dit om ons zo goed mogelijk voor te bereiden op de toekomst, want er zal voor ons heel wat veranderen tussen nu en 2020. Ik geloof in het wezen, in de mens, dat we samen de zaken in beweging kunnen brengen en dat zoals in elke groep, in elke gemeenschap - er iets goeds in ons schuilt, en dt moeten we naar voor brengen. Samen zijn we sterker. Wij hebben al een beduidende vooruitgang geboekt op het gebied van

L i d van / Membre de

Speciale technieken Te c h n i q u e s s p c i a l e s

ICsmagazine is uitgegeven door / est dit par

3/2011 - ICs magazine -

I

n

f

oonze contacten en synergien met onze partners, want men zegt toch dat eendracht macht maakt? Ik wil nog iets melden over het BTW tarief van 6%: de programmawet van 4 juli 2011 is op 19 juli 2011 verschenen in het Belgisch Staatsblad. Hierdoor wordt het verlaagd tarief van 6% definitief voor verbouwingswerkzaamheden aan woningen die ouder zijn dan 5 jaar. Deze maatregel geldt met terugwerkende kracht, vanaf 1 juli 2011. Dit betekent dat het tarief van 6% mag worden toegepast, definitief en zonder onderbreking, op werkzaamheden voor woningen die tussen 5 en 15 jaar oud zijn. Nog even herhalen dat, voor woningen ouder dan 15 jaar, dit tarief al van toepassing was. Als gevolg van deze nieuwe wetgeving is het attest, waarbij de bouwheer bevestigt dat zijn woning voldoet aan de voorwaarden voor het verlaagd tarief, als dusdanig niet meer bruikbaar, het moet gewijzigd worden. Tot slot wil ik zeggen dat we meer open moeten staan voor de anderen en dat we moeten ophouden om steeds weer het warm water te willen uitvinden, dit is enkel maar ballast. We moeten onze doelstellingen voor ogen houden en afstand nemen van onze persoonlijke gevoelens en gevoeligheden. st Dirk Peytier Nationaal Voorzitter ICS

Je voudrais rajouter une note concernant le taux de TVA de 6% : la loi-programme du 4 juillet 2011 a t publie le 19 juillet 2011 au Moniteur belge. Elle rend dfinitive lapplication du taux rduit de TVA de 6% pour lexcution de travaux de rnovation des logements de plus de 5 ans. Cette disposition entre en vigueur, de manire rtroactive, partir du 1er juillet 2011. Cela signifie que le taux de 6% peut dsormais tre appliqu, de manire dfinitive et sans interruption, aux travaux effectus des logements entre 5 et 15 ans. Rappelons que pour les logements de plus de 15 ans, ce taux tait dj dfinitif. Etant donn cette nouvelle lgislation, lancien modle de lattestation par laquelle le matre douvrage doit confirmer que les conditions pour pouvoir appliquer le taux rduit sont satisfaites, ne doit plus tre utilis comme tel, il doit tre modifi. Je terminerai simplement en disant que nous devons tre plus ouvert aux autres et arrter de vouloir rinventer leau chaude, ce qui pour nous est un comble. Nous ne devons garder en vue que nos objectifs et faire abstraction de nos sentiments ou ressentiments personnels. st Dirk Peytier Prsident National ICS

Plaatsen. Aansluiten. Genieten. AQUATOP T warmtepompen van ELCO. Gewoon geniaal Installer. Raccorder. Proter. Les pompes chaleur AQUATOP T dELCO. Tout simplement gnialesEENVOUDIGE EN SNELLE INSTALLATIE Alle hydraulische componenten zijn al ingebouwd BUITENGEWONE WARMTEPRESTATIES In DUO-werking warmteprestaties tot 87,7 kW (grond/water) en 113,6 kW (water/water) OVERTUIGEND EFFICINT Vermogenswaarden (COP) tot 6,0 LAGE GELUIDSEMISSIES Uiterst stille werking (minder dan 35 dBA tot model 19) GROTE KEUZE Volledig productgamma voor bijna elke vraag INSTALLATION SIMPLE ET RAPIDE Tous les lments hydrauliques sont dj intgrs PUISSANCE DE CHAUFFE EXCEPTIONNELLE En DUO, les puissances de chauffe peuvent aller jusqu 87,7 kW (sol/eau) et 113,6 kW (eau/eau) RENDEMENT REMARQUABLE Coefcients defcacit (COP) jusqu 6,0 MISSIONS SONORES FAIBLES Fonctionnement particulirement silencieux (moins de 35 dBA jusquau modle 19) GRAND CHOIX ventail complet de produits pour rpondre tous les besoins

- ICs magazine - 3/2011

KALENDER VOOR BEURZEN EN EVENTS CALENDRIER POUR FOIRES ET MANIFESTATIONS 7/09/2011-11/09/2011 MATEXPO kortrijk Xpo www.matexpo.com 22/09/2011- 23/09/2011 HVAC DeCO & FINISH eCL PrOJeCt BUILD Brussels expo http://www.easyfairs.com 16/11/2011-18/11/2011 VSK Belgi / Belgique tours & taxis www.vskbelgie.be www.vskbelgique.be 16/11/2011- 17/11/2011 Energy Forum Brussels expo www.energy-forum.be 18/11/2011- 20/11/2011 Energies+ WeX, Marche-en-Famenne www.energiesplus.be 12/01/2012 - 14/01/2012 InterSOLUTION Flanders expo, Gent www.intersolution.be 27/03/2012- 30/03/2012 Mostra Convegno Expocomfort 2012 Fiera Milano, rho www.mcexpocomfort.it 09/10/2012 - 11/10/2012 Chillventa 2012 Messezentrum, Nrnberg www.chillventa.de

Inhoud Sommaire3 / 2011

numro DAUTOmNE - HERfSTnummer

magazineSE

Info> P. 5 Danfoss Gebruiksvriendelijke domotica La domotique conviviale > P. 10 HVaC 2011 > P. 12 enerGIes+ > P. 15 VsK - VsC 2011 > P. 16 offICe tempolec Energie besparen in kantoorgebouwen, zonder ingrijpende renovatie Raliser des conomies dnergie dans les immeubles de bureaux sans effectuer de grandes transformations > P. 23 VInK Gedemineraliseerd water met gewaarborgde kwaliteit dankzij PP-R Une eau dminralise de qualit garantie grce au PP-R > P. 27 CstC - WtCB Super isolatie creert mogelijks een nieuw probleem... La super-isolation peut causer un nouveau problme FORMaTION / OPLEIDING > P. 19 GeotHermIe Inregelen van kringen Rgulation de circuits > P. 31 opleiding en uitwisseling van kennis formation et change de connaissance > P. 32 Aanbod opleidingen najaar 2011 - voorjaar 2012 formations autonme 2011 - printemps 2012

PERSMEDED ELINGEN COMMUNIQ UES DE PRES

neWs

easyFairs

> P. 35 INTERSAN Pionier in ecologisch en economisch utiliteit sanitair Pionnier du sanitaire utilitaire cologique et conomique > P. 37 GRUNDFOS Nieuw duurzaamheidsrapport van Grundfos Un nouveau rapport li la durabilit De Sololift2 een trapje hoger dan de rest La Sololift2 - un cran au-dessus des autres > P. 40 DAIKIN & E-Cube Voor een energieneutrale toekomst Pour un avenir nergtiquement neutre > P.49 ALFA LAVAL OPTIGO CS Commercile luchtkoeler met een slank profiel refroidisseur dair faible encombrement usage commercial > P.55 SORTIMO Sortimos nieuwste bedrijfswageninrichtingen Les plus rcents amnagements Sortimo pour vhicules utilitaires > P.57 STABIPLAN - StabiCAD 8 > P.62 FEDERALE Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen Pension Complmentaire Libre des Indpendants

Vie associative / Verenigingsleven> P. 42 De West-Vlaamse Scholenwedstrijd Sanitair & Verwarming / Concours intercoles Sanitaire & Chauffage de flandre Occidentale > P. 45 ICs BW Bezoek aan de fabriek Saint-Roch te Couvin Visite de lusine Saint-Roch Couvin > P. 48 ICs Nieuwe leden / Nouveaux membres > P. 59 ICs VB ICS leden Vlaams-Brabant vallen binnen de prijzen met Riello Les membres ICS du Brabant flamand recueillent des prix grce Riello > P.60 InformaZout De toekomst is de energetische mix Le futur est dans le mix des energies > P. 64 ICs BW Vergadering van ICS Waals-Brabant op 07/06/2011 Runion de lICS Brabant Wallon du 07/06/2011

D

LGIoneLLose - LeGIoneLLa

o

s

s

I

e

r

> P. 50 CstC - WtCB Ook uw waterinstallatie kan ten prooi vallen aan legionella ! (5) Des lgionelles lassaut de votre installation deau aussi ! (5)

strip - B D> P. 17 & 38 De avonturen van Luc & Sam Les aventures de Luc & Sam

Lijst adverteerders - Index des annonceurs ICs magazineAQUALYSIS 9 ARGB / kVBG 4, 58 BOSCH THERmOTECHNOLOGY - BUDERUS 21 CALEffI 36 CILLIT BELGIUm 64 CLImAPAC 22 COLLINET 56 DELTA-T 41 EASY fAIRS 11, 30 ELCO BELGIUm 2 ELECTRABEL C3 fEDERALE ASSURANCE-VERZEkERING 63 GRUNDfOS 44 INfRAX 26 INfORmAZOUT mAmPAEY mICRONISER NATHAN POUjOULAT RIELLO ROTH SORTImO STABIPLAN TESTO UBBINk VIESSmANN VSC BELGIQUE - VSk BELGE WILO C2 18, 39 47 56 26 4 29 13 36 58, C4 48 46 14, 61 9, 25 3/2011 - ICs magazine -

Meer info / Plus dinfo www.ubbu-ics.be

La Passion Rouge! De Rode Passie !

ACTIon LAVAZZA ACTIE

AchETEz RIELLo ET REcEvEz IMMdIATEMENT voTRE cAdEAu!

Koop RIELLo EN KRIjG oNMIddELLIjK uW cAdEAu!

14 /tot 63 kWGarantie 10

14 /tot 48 kWGarantie 10

ans jaar Corps de chauffe Ketellichaam

ans jaar Corps de chauffe Ketellichaam

Bij aankoop van 2 sets van een stookolieketel TREGI N of TREGI NK (met ingebouwde boiler) met een BGK brander ontvangt u deze exclusieve espresso machine A Modo Mio Lavazza.Ketels, branders en espresso machines zijn op voorraad bij uw groothandel!

A lachat de 2 sets composs dune chaudire fuel TREGI N ou TREGI NK (ballon intgr) avec un brleur BGK, recevez immdiatement votre machine espresso A Modo Mio Lavazza.Les chaudires, brleurs et machines espresso sont de stock chez votre grossiste !

du vanaf

01/09/2011 au 31/10/2011 totwww.riello.beNV Riello SA - Waverstraat 15 - 9310 Moorsel 053/76 90 30

Insertions Lavazza ICS.indd 1

18/07/2011 15:12:22

I

n

f

o

Gebruiksvriendelijke domotica in de huiskamer!Danfoss herovert de leiding betreffende gebruiksvriendelijke elektronische radiatorkranen! Een supereenvoudig elektronisch regelsysteem voor de residentile verwarming van de 21e eeuw! Sinds een 4-tal jaar zijn meerdere fabrikanten een elektronische radiatorkraan aan het ontwerpen. Danfoss biedt een pakket op maat voor de installatie van centrale verwarming. Met de energiezuinigheid in het vaandel zal dit het nieuwe paradepaardje zijn van Danfoss voor de komende decennia in de residentile en utilitaire verwarming. Een hypermodern en niettemin gebruiksvriendelijk systeem dat door ontwerpers met ervaring en realiteitszin voor de gewone doorsnee installateur en gebruiker werd ontworpen. Eenvoud & super efficintie als troefkaarten! Het Danfoss Link regelsysteem wordt voor de volgende decennia lang het super gebruiksvriendelijk elektronisch regelsysteem voor centrale verwarming met radiatoren en voor vloerverwarming, dit zowel in de residentile sector van woningen en appartementen als in de comfort en utiliteitsbouw waar zoneregelingen met individuele fijnregeling worden toegepast.

La domotique conviviale fait son apparition dans le living!Danfoss prend les devants dans le domaine des vannes thermostatiques conviviales ! Un systme de rglage extrmement simple pour le chauffage rsidentiel du 21ime sicle! Depuis environ 4 ans les fabricants se penchent sur le dveloppement des vannes lectroniques pour radiateurs. Danfoss propose un systme sur mesure de linstallation de chauffage. En tenant compte des conomies dnergies, ceci sera le nouveau joyau de Danfoss pour les prochaines dcennies, dans le domaine du rsidentiel et du tertiaire. Il sagit dun systme hypermoderne et pourtant convivial, dvelopp pour les installateurs et utilisateurs moyens conu par des ingnieurs dots dune bonne exprience et avec un sens pointu de la ralit. Les atouts: simplicit et efficacit sans prcdent ! Le systme de rglage Danfoss Link deviendra pour les prochaines dcennies le systme de rglage lectronique par excellence pour le chauffage central par radiateurs ou par sol, dans les appartements, les habitations et les constructions tertiaires, prvues pour des rglages prcis par zone.

Danfoss sassure sans aucun doute un nouDanfoss zal hiermee onteDe esthetische kraankop, schril afstekend tegen andere merken die op veau succs comparable gensprekelijk een nieuw de kraankop het instelpaneeltje* hebben gemonteerd. celui obtenu dans les succes scoren als evenLa tte de vanne esthtique, fortement en contraste avec les autres annes 70 grce aux knie van de legendarische marques, o la tte* se situe sur la vanne du radiateur. vannes thermostatithermostatische radiatorques. La nouvelle vanne lectronique a t kranen van de jaren 70. Zoals Danfoss toen largement teste avant de faire son apparide baanbreker was van de radiatorkraan, en tion sur le march du chauffage individuel. nog steeds tot op vandaag een leider is op Ce nouveau systme contemporain, soigneudat gebied, zal dit nieuw product ophef masement pens et tudi, et actuellement test ken! De nieuwe elektronische radiatorkrasur des installations relles, engendrera une nen werden gedurende een lange termijn rvolution dans le secteur du chauffage cenuitgetest alvorens hun verschijning te doen tral en tant que systme de rglage lectroniop de markt van de individuele verwarming. que. 40 ans aprs le succs sensationnel dun Dit nieuw hedendaags systeem dat zorgvulproduit fiable, Danfoss fait un bond impordig werd doordacht en ingestudeerd, en motant vers un rglage de temprature de type menteel nog op rele installaties wordt uitdomotique simple. getest, zal als elektronisch regelsysteem een * opbouw - non intgre revolutie teweeg brengen in de branche van Jusqu prsent, la domotique tait rserve exclusivede centrale verwarming. Veertig jaar na het opzienbament aux ingnieurs ! rend succes van degelijkheid zet Danfoss een zeer realisEn termes de domotique, le rglage se limitait 2 positische stap in de richting van de eenvoudige domotica tions marche/arrt. Danfoss dpasse ce seuil avec le rtemperatuurregeling. glage modulant bas sur de longues annes dexprien-

3/2011 - ICs magazine -

I

n

f

o

Domotica was tot vandaag enkel ce en matire de weggelegd voor ingenieurs! vannes de rglage De domotica zag zich tot op heden pour le chauffage. beperkt tot de aan/uit tweetrapsreOn passe au-del geling. Danfoss verlegt deze grenzen de la simple vanne tot de modulerende regeling op basis thermostatique, van haar ver doorgedreven kennis van qui possde des cade radiatorregelkraan. Hierbij wordt ractristiques de de lat verlegd van de eenvoudige rglage fluctuants thermostatische radiatorkraan met pour aboutir la zwevende regelkenmerken naar de prcision propre au elektronische radiatorregelkraan met systme de rglage de super nauwkeurigheid van een inID (intgral-difftegrerend differentieel regelsysteem. rentiel). En mme Danfoss voorziet een heel overzichtetemps, Danfoss lijk en gebruiksvriendelijk centraal rea dvelopp une gelpaneel met touchscreen bediening, commande centrale De eenvoud van het regelpaneel, instelbaar in de taal van in de eigen taal van elke gebruiker, en conviviale et claire, de gebruiker. La simplicit du panneau de contrle, oprant dans la langue aangevuld met zone regelthermostaquipe dun cran de lutilisateur. ten. Dit alles wordt draadloos bediend tactile et disposant tot op een gemiddelde afstand van dune multitude de langues dutilisateur. Tout ceci se connecte des ther30 m, en versterkt door eenvoudige versterkers om grotere afstanden te overbruggen. Dit brengt de domotica mostats de rglage par zone et dune commande disvanuit haar selectieve schuilplaats voor ingenieuze freaks tance sans fils (porte moyenne 30 m; pour des distances naar de werkelijkheid van elke dag voor de gewone eiplus importantes, des amplificateurs sont proposs en genaar van een centrale verwarming! De gebruiker blijft option). La domotique sort de sa cachette rserve aux meester van het systeem en kan via heel eenvoudige beingnieurs et est dornavant la porte de monsieur tout le monde ! Lutilisateur reste matre de son sysdieningen zijn eigen tijdsprogramma en temperatuurinstellingen naar eigen wensen aanbrengen. tme et peut trs facilement adapter sa convenance les horaires et tempratures souhaits. Soort regeling? Het Danfoss Link systeem stuurt en regelt tezelfdertijd! Quel type de rglage? Wij stappen het tijdperk binnen van de centrale elekLe systme Danfoss Link pilote et rgle simultantronisch gestuurde temperatuurregeling gekoppeld aan ment! Nous entrons dans lre du rglage central leceen beheer van het geheel, zoals dit bij de al bestaande tronique de temprature li la gestion de lensemble. domotica en gelijkaardige systemen gebeurt. Echter is Contrairement aux systmes existants, la solution propohet systeem zo gebruiksvriendelijk dat al na een uur uitse par Danfoss est trs conviviale, de telle sorte quil leg over hoe het systeem werkt, de domotica vrees suffit dune heure pour apprendre son fonctionnement, niet langer gegrond is. De overgang van de relatief ce qui dmontre que la rticence pour la domotique trage thermostatische kraan met haar proportionele nest plus fonde. On bascule dun rglage proportionregeling naar de snelheid en nauwkeurigheid eigen nel dune vanne thermostatique relativement lent vers aan het PID1 regelsysteem Danfoss Link, leunt nauw un rglage PID1 Danfoss Link caractris par une racaan bij de integrerende differentieelregeling. tion rapide et prcise. De 2 types van regelschema T 1 - P regeling / Rglage P Comparaison des 2 types de rglage T 2 - PID regeling / Rglage PID

21 C

instelwaarde temprature demande rele temperatuur temprature relle

21 C

instelwaarde temprature demande rele temperatuur temprature relle

P regeling : een afwijking is nodig om te reageren vandaar afwijking t.o.v. instelwaarde Rglage P : ncessit dune dviation pour pouvoir ragir consquence : dcalage par rapport la valeur demande

Tijd Dure

PID regeling : een integrerende reactie legt de bekomen temperatuur op de instelwaarde Rglage PID : la temprature obtenue quasi immdiatement = la valeur demande

Tijd Dure

Proportioneel Integrerend.- Differentieel

Proportionnel Intgral - Diffrentiel

- ICs magazine - 3/2011

I

n

f

o

afwijking t.o.v. de instelwaarde is groter bij de proportionele regeling dan bij de PID regeling. Bij wijze van voorbeeld te zien in de grafieken: - de proportionele regeling geeft 20,5C tot 21,5C - de PID regeling geeft 20,8C tot 21,2C De antwoordtijd is sneller bij de PID-regeling dan bij de P-regeling, omdat het differentile kenmerk ervan zorgt voor een snellere aanpassing van de temperatuur.

La dviation v..v. de la consigne dun rglage proportionnel est plus importante quun rglage PID. Prenons lexemple des 2 graphiques: - fluctuations de la temprature entre 20,5C et 21,5C pour le rglage proportionnel - fluctuations de la temprature entre 20,8C et 21,2C pour le rglage PID

Le temps de rponse est plus bref pour un rglage PID que pour le P, suite au facteur D qui acclre ladaptaBesturing van de zonnewering: u weet allicht dat Danfoss tion de la temprature. een Deense fabrikant is. Het verschil tussen de Deense en de Belgische bouwtrant Pilotage du pare-soleil : tout die ook is terug te vinden le monde sait que Danfoss est in het verschil tussen de un fabricant danois. Hors, les Nederlandse en Belgische Danois construisent dune fabouwtrant bestaat er in on diffrente que les Belges dat in Belgi minder com(comme cest dailleurs le cas pact wordt gebouwd, met pour les Pays-Bas). Contrairegrotere vensters zuidelijk ment au Danemark, nos habigeorinteerd om de zonnetations sont nettement moins warmte binnen te halen (de compactes et les fentres zgn. passieve verwarming). sont plus grandes et orienDaarom voorziet het Dantes vers le sud afin de capter foss Link Systeem de mola chaleur solaire (chauffage gelijkheid om met tussenpassif). cet effet, le systme komst van een zonnesensor Danfoss Link peut par le en een binnentemperatuur biais dune sonde solaire et voeler de zonnewering te dune sonde de temprature Linstallation de test la rsidence de lAmbassadeur des E.U. sturen vanuit het Danfoss Bruxelles. Monsieur Gutman semble trs intress pouvoir ambiante piloter une instalLink systeem. Dat is een rgler lui-mme son chauffage ! lation pare-soleil, ce qui est zeer goede zaak! De proefinstallatie in de residentie van de US ambassadeur te une trs bonne chose ! Brussel. Mister Gutman is sterk genteresseerd om zijn verwarming Indeling in zones: een tweezelf te kunnen instellen! Division en zones : dans le de verschil tussen de Deenmme contexte, nous avons se en de Belgische woninlhabitude de diviser nos maigen is dat onze stijl bestaat sons en 2 ou 3 zones, par exemple sjour, nuit et paruit 2 of 3 zones bv. leefzone, slaapzone en professionele tie professionnelle, dans un ensemble ouvert, o les ruimte, gebouwd in een open stijl waar de lokalen in pices donnent les unes vers les autres. Au Danemark elkaar overlopen. De Deense bouwtrant echter voorziet par contre, les pices sont fermes. Par consquence, diverse van elkaar afgesloten lokalen. Het is dan ook le rglage se fait individuellement par radiateur. Pour normaal dat hun manier van regelen individueel wordt sadapter au march belge, il est prvu de pouvoir pitoegepast per radiator. Om aan onze markt tegemoet te loter plusieurs vannes thermostatiques dans une mme komen, kunnen thermostaten meerdere radiatorkranen zone. Le systme Danfoss Link peut par ailleurs piloin een zelfde zone sturen. Trouwens heeft het Danfoss ter plusieurs zones partir dune commande centralise Link Systeem de mogelijkheid om vele zones te sturen sans fils. vanuit het centraal en draadloos werkend regelpaneel. De sensoren zijn esthetisch in de radiatorkraan kop ingewerkt: De sensoren zijn op 2 plaatsen in de radiatorkraan ingewerkt. Deze opstelling laat toe om het verschil te meten tussen de zogenaamde soll wert (gevraagde temperatuur) en de ist-wert (reel bekomen temperatuur) 1. Vb. de ruimtetemperatuur enerzijds en de stralingswarmte anderzijds afkomstig van de radiator zelf. 2. Vb. de temperatuur van binnenkomende lucht uit een openstaand venster enerzijds en de radiatorwarmte afkomstig van de radiator anderzijds. De 2 voelers laten toe om zoals in geval 2 vermeld de radiatorkraan automatisch voor een half uur te sluiten. Dit beperkt energieverkwisting Les capteurs sont intgrs de faon esthtique dans la vanne thermostatique : Les capteurs sont intgrs deux endroits dans la vanne. Ceci permet de mesurer la diffrence de temprature entre la consigne et la valeur relle. 1.Ex. temprature ambiante dune part et chaleur radiante dautre part en provenance du radiateur mme. 2 2.Ex. temprature dair frais en provenance dune fentre ouverte dune part et chaleur radiante dautre part en provenance du radiateur mme. 1 Les 2 capteurs permettent comme indiqu dans la situation 2 de fermer la vanne automatiquement pendant 1/2 heure. Ceci diminue le gaspillage dnergie

3/2011 - ICs magazine -

Ials de gebruiker nalaat de instelling van de radiator kraankop te wijzigen bij het openen van het venster! (de zogenaamde open venster functie)

n

f

osi lutilisateur nglige de fermer la vanne lorsquil ouvre la fentre (fonction fentre ouverte ) Explications techniques dtailles dans notre prochain numro : Comme nous lavions annonc dans notre dition prcdente, ICS a t invit par lintermdiaire de mr. Erwin Debutte de Danfosss Belgium la rception de lAmbassade Amricaine Bruxelles. Un privilge que nous avons partag avec lEntreprise en tant

Technisch gedetailleerde uitleg over het systeem in volgend nummer: Zoals in ons vorig nummer aangekondigd werd ICS door toedoen van de verkoopsverantwoordelijke dhr Erwin Debutte van Danfoss Belgium uitgenodigd op een receptie Een sfeerbeeld van de prachtige inrichting van de Residentie van de Amerikaanse van de USA Ambassador te Brussel ambassade te BrusUne image dambiance illustrant lintrieur extraordinaire de la Rsidence de lAmbassadeur des Etats Unis Bruxelles sel. We genoten dit Foto / Photo Roland Debruyne voorrecht samen met De Onderneming que presse professionnelle Belge. als enigen van de Belgische beroepspers. Durant quelques semaines, ICS aura loccasion de tester ICS mag gedurende een 2-tal weken een proefkast uitle systme sur une maquette. Nous vous dvoilerons les proberen. Wij zullen u gedetailleerd onze bevindingen rsultats dtaills dans notre dition de novembre. La meedelen in ons novembernummer. Ook de stand vanne lectronique stand alone retiendra galement alone elektronische radiatorkraan zal onze installalattention de nos installateurs. Cette vanne intelliteurs boeien. Deze slimme radiatorkranen zijn ideaal gente est la solution idale pour les clients plus gs, als toepassing bij oudere clinten die een afkeer hebrticents vis vis dun pilotage lectronique, mais qui ben voor elektronische sturingen maar toch nog van de dsirent toutefois bnficier des caractristiques conobezuinigende kenmerken van een semi-automatische miques dune rgulation semi-automatique. regeling wensen te genieten. Nous remercions Danfoss Belgium pour leur large reconWij danken Danfoss Belgium voor zoveel erkenning over naissance des comptences de notre Association, et nous de competentie van onze Vereniging, en zijn ervan oversommes convaincus quil sagit dun systme qui va, sans tuigd dat we hier te maken hebben met een systeem aucun doute, conqurir la faveur de nos installateurs. Le dat de harten van onze installateurs zal veroveren. Het dicton keep it simple, keep it good sera incontestagezegde keep it simple, keep it good zal hier ten stelblement confirm. st ligste bewaarheid worden. st

Carton-rponse envoyer / Antwoordkaart terug te sturen naar : ICS asbl/vzw - rue du Lombardstraat 34-42 - Bruxelles 1000 Brussel - Fax: 02 520 97 49 - e-mail: info@ubbu-ics.beOui,jesouhaiterecevoirlavisitedevotredlgu ConfdrationConstructionpourdeplusamples informations. Oui,jedsirerecevoirleprochainICSMagazine. Ja,ikwenseenafspraakmetuwvertegenwoordiger vandeConfederatiebouwvoorverdereinlichtingen. Ja,ikwenshetvolgendeICSMagazineteontvangen.

FIrMe / FIrMA : __________________________________________________________________________________ MONSIeUr ou MADAMe / De Heer of MeVrOUW :________________________________________________________ rUe / StrAAt : ___________________________________________________________________________________ N : ___________________________________________________________________________________________ CODe POStAL / POStCODe : ______________ COMMUNe / GeMeeNte : ______________________________________ teL. : ______/_________________________ e-MAIL : ___________________________________________________

rue du Lombardstraat 34-42 Bruxelles 1000 Brussel

- ICs magazine - 3/2011

2015

Hoe u met de pionier van het hoge rendement vandaag al de ErP-hindernissen van 2013 en 2015 kunt nemen.Ongeregelde verwarmingspompen blijken echte stroomvreters te zijn die elk jaar miljarden kilowattuur stroom te veel verorberen. Maar goed dat deze pompen binnenkort in de Europese Unie verboden zullen worden. Dit is het doel van de ErP-richtlijn voor energie-efficintie (2009/125/EG) die vanaf 1 januari 2013 in werking treedt. Beter nog, u kunt vandaag al uw huishoudbudget en het milieu ontlasten dankzij de Wilo-hoogrendementpompen. Meer informatie over hoogefficintie op www.wilo.be/he-nl

APPLIES TO EUROPEAN DIRECTIVE FOR ENERGY RELATED PRODUCTS

WLO PZ EU 210x148,5_BE_NL.indd 1

21.03.11 10:44

3/2011 - ICs magazine -

I

n

f

o Le salon professionnel HVAC continue sa croissance, anne aprs anne Ldition 2011, la promesse dun programme de qualitQuand HVAC a t lanc en 2008, le salon professionnel a tout de suite accroch les exposants et visiteurs. Depuis, la plate-forme de rencontre pour les professionnels du secteur CVC na cess de crotre. Le salon accueille des visiteurs professionnels la recherche dinnovations technologiques dans le domaine des prestations nergtiques, de la climatisation intrieure et des techniques dinstallation. Cette anne encore, lors de la 4e dition, loffre toffe des exposants et limpressionnant programme de contenu sont prometteurs Limportance du CVC Un chauffage, une ventilation et une climatisation optimiss ont un impact norme quand il sagit de rduire la consommation nergtique. Le salon HVAC rassemble annuellement les innovations et techniques applicables aux btiments et offre un aperu actuel des solutions et systmes qui contribuent plus defficacit nergtique et conomique. 4 salons sur 1 site easyfairs centralise dornavant ses 4 salons de la construction sur 2 jours et 1 site unique (Brussels Expo). Pour les visiteurs, cest loccasion de sinformer profondment et de faire le plein dinspiration en peu de temps. Le visiteur a toujours raison de sinformer durant HVaC Comme toujours, les learnShops sont accessibles gratuitement aux visiteurs du salon. Cette anne, des partenaires tels - entre autres - architectura.be, Syntra West, ICS, Aqualisys, Bouwunie, Ventibel et menerga proposent un programme dexcellente qualit et ATIC organise un sminaire payant relatif aux installations nergtiques. Toutes les informations quant aux learnShops et au sminaire sont disponibles sur le site internet. Informations pratiques Cette dition a lieu les 22 & 23 septembre 2011 simultanment aux salons professionnels ECL, DECO & fINISH et PROjECT BUILD. Un seul enregistrement et un seul dplacement suffissent donc la visite de 4 salons de la construction. Enregistrez-vous en ligne sur www.easyfairs.com/HVAC-BE. Laccs est gratuit mais rserv aux visiteurs professionnels. st

Vakbeurs HVAC groeit jaar na jaarEditie 2011 belooft kwalitatief programmaToen HVAC in 2008 gelanceerd werd, sloeg de vakbeurs meteen aan bij exposanten n bezoekers. Sindsdien is dit ontmoetingsplatform voor HVAC-professionals enkel nog maar gegroeid. De beurs verwelkomt professionele bezoekers die op zoek zijn naar innovatieve technologien voor EnergiePrestatie, binnenklimaat en installatietechnieken. Ook zo dit jaar, tijdens de 4de editie, waar de focus opnieuw op het uitgebreide exposantenaanbod en het sterke contentprogramma ligt. Het belang van HVaC Optimale verwarming, koeling en ventilatie hebben een enorme impact bij de reductie van energieconsumptie. HVAC brengt jaarlijks innovaties en technieken samen die toegepast worden in gebouwen en biedt een actueel overzicht van systeemoplossingen die bijdragen tot ecologische n economische efficintie. 4 bouwbeurzen op 1 locatie easyfairs centraliseert vanaf dit jaar haar 4 bouwbeurzen op 1 locatie (Brussels Expo) gedurende 2 dagen. Voor bezoekers d gelegenheid om zich op korte termijn volledig te laten informeren en inspireren. Content is king... ook op HVaC Zoals steeds zijn de learnShops gratis toegankelijk voor de bezoekers van de beurs. Dit jaar zorgen o.a. partners architectura.be, Syntra West, ICS, Aqualisys, Bouwunie, Ventibel en menerga voor een kwalitatief hoogstaand programma. ATIC organiseert een betalend seminarie rond duurzame energie-installaties. Alle informatie rond de learnShops en het seminarie vindt u op de website. Praktische info Deze editie vindt plaats op 22 & 23 september 2011 samen met de vakbeurzen ECL, DECO & fINISH en PROjECT BUILD. U hoeft zich slechts nmaal te registreren om deze 4 beurzen te kunnen bezoeken. Registreren kan online op www. easyfairs.com/HVAC-BE. De toegang is gratis en enkel voor professionele bezoekers. st

ICs op HVaC

ICS nodigt u van harte uit op haar stand e024. Wij geven er demos met de werkingsklare versie van onze fameuze MOBICS en geven u antwoord op al uw vragen. Bovendien organiseren we i.s.m. Aqualisys een Learnshop over het belang van de waterkwaliteit in moderne CV installaties. Dit mag u als echte professional niet missen!

ICS vous invite de tout cur sur son stand e024. Suivez les dmonstrations de la version prte lemploi de notre fameux MOBISC et recevez une rponse toutes vos questions. en outre, nous organisons en collaboration avec Aqualisys un Learnshop sur limportance de la qualit de leau dans une installation moderne de chauffage. Une occasion ne pas rater en tant quhomme de mtier professionnel !

ICs HVaC

HVaC 201122/09/2011 13:00 - 22:00 23/09/2011 13:00 20:00 Brussels expo, Hall 1Parking A & C www.easyfairs.com/HVaC-Be

0 - ICs magazine - 3/2011

AVE AT E S HE D ember T epts & 2 3 Expo 22 ls usse BrSur f na ea s y Fairs ar .c HVA C - BE om/ vo uw G R AT or toeg angs IS badg e

HVAC2011Gratis en onafhankelijke seminaries op HVAC 2011. Een greep uit de topics:

VAKBEURS VOOR INNOVATIEVE TECHNOLOGIEN VOOR ENERGIEPRESTATIE, BINNENKLIMAAT EN INSTALLATIETECHNIEKEN

de onderneming

I

n

f

o

ENERGIES+, energiebesparing en duurzaam bouwen: een beurs, een website, newsletters een permanente bron van informatie en opleiding!Voor wat energiebesparing en duurzaam bouwen betreft, evolueren de technieken en regelgevingen constant en snel. Een permanente opleiding dringt zich op voor de vakman die aangeklampt wordt door klanten die doelgericht op zoek zijn naar gedetailleerde informatie. In deze context organiseert ENERGIES+ haar beurs van 18 tot 20/11/2011 in de Wex te marche-en-famenne. Beroepslui, publieke diensten en bouwlustigen zullen hier weer informatie met elkaar kunnen uitwisselen.

gie et btiment durable : un salon, un site web, des newsletters ; une (in)formation continue !En matire dconomies dnergie et de dveloppement durable, les techniques et les lgislations voluent sans cesse et rapidement. Une formation continue devient ncessaire pour les professionnels abords par des clients dsireux dinformations prcises et cibles. Cest dans ce contexte et pour la cinquime anne conscutive, quENERGIES+ organisera son salon du 18 au 20/11/2011 au Wex de marcheen-famenne. Les professionnels, services publics et matres douvrage pourront nouveau schanger les informations.

ENERGIES+, conomies dner-

Hulpmiddelen bij het verstrekken van informatie

Door de snelle evolutie van technieken en regelgevingen zijn (ver)bouwlustigen steeds op zoek naar de laatste nieuwigheden. Zij verwachten een grondige begeleiding met het oog op mogelijke energiebesparingen en terugverdientijden. Dit luik, dat tijdens de energie audit ruimschoots aan bod komt, is nog vaak te weinig gekend bij de aannemer, wegens gebrek aan overtuiging of informatie. De snelle aanpassing aan nieuwe normen en technieken vereist inderdaad dat men zich grondig informeert en bijschoolt. Het ontbreekt de meeste aannemers echter aan tijd om dit te doen. In dit opzicht reikt ENERGIES+ hulpmiddelen aan voor al wie actief is in de sector van energiebesparing, teneinde vragen, technische kennis en raadgevingen met elkaar te delen.

Les techniques et rglementations voluant de plus en plus rapidement, les candidats btisseurs sont lafft de toute nouveaut. Ils attendent des conseils aviss quant aux gains possibles et aux temps damortissements envisageables. Ce volet, largement abord lors des audits nergtiques, est parfois encore dlaiss par les professionnels, par manque de convictions ou dinformations. En effet, ladaptation rapide aux nouvelles normes et technicits ncessitent de sinformer et de se former. La plupart des entrepreneurs ne trouvent pas le temps ncessaire cette formation. Dans cette optique, ENERGIES+ offre des outils adresss tous les acteurs actifs dans le secteur des conomies dnergie, afin dchanger interrogations, connaissances techniques et conseils aviss.

Des outils en complment des informations

Het economisch belang bij duurzaam bouwen

De informatie die ENERGIES+ biedt, stelt een ieder in de mogelijkheid om zijn vragen, zijn kennis en twijfels te delen met geestesgenoten. Het volstaat inderdaad niet meer om zich tevreden te stellen met rationeel energiegebruik, men moet ook die technieken en bouwmethodes toepassen die beantwoorden aan onze hedendaagse behoeften. Deze logica moet rekening houden met de financile mogelijkheden van de aanvrager, bij elke fase in de bouw of de renovatie, van ruwbouw tot afwerking en met speciale aandacht voor de warmteproductie.

Un intrt conomique pour des constructions durablesLes informations offertes par ENERGIES+ permettront tout un chacun de trouver et dchanger ses connaissances, ses questions ou ses doutes. En effet, il ne sagit plus de se contenter dutiliser lnergie de manire rationnelle, mais galement davoir recours des techniques et des modes de constructions permettant de rpondre nos besoins. Cette logique doit pouvoir sappliquer dans le respect des possibilits financires de chacun, chaque tape dune construction ou dune rnovation, du gros-uvre aux parachvements, en passant par les lments de production de chaleur et dnergie.

- ICs magazine - 3/2011

IEen seminarie voor ICS leden

n

f

oUn sminaire pour les membres ICSICs invite ses membres participer au sminaire energies+, le vendredi 18/11/2011 14 heures. Sujets: Limportance de la qualit de leau dans une installation moderne de chauffage central (Aqualisys). Lquilibrage et le rglage des circuits hydrauliques dune installation de chauffage central, de pompe chaleur et de chauffage solaire (Caleffi). Ces deux lments si souvent ngligs ont un impact trs important sur les conomies dnergie et sur la longvit dune installation. La thorie sera dveloppe laide dexemples du terrain.

ICs nodigt haar leden uit voor een seminarie op energies+, op vrijdag 18/11/2011 om 14 uur. Onderwerpen: Het belang van de waterkwaliteit in moderne CV installaties (Aqualisys). Het balanceren of inregelen van hydraulische kringen in een CV-, een warmtepomp- en een solarinstallatie, (Caleffi). Beide elementen die zo vaak worden verwaarloosd hebben een belangrijke inpakt op de energiebesparingen en op de levensduur van een installatie. De theorie wordt toegelicht aan de hand van praktische voorbeelden uit de alledaagse realiteit.

Tot slot

2011 zal de geschiedenis ingaan als het jaar waarin de eerste reeks kyoto maatregelen en de SAVE richtlijn uit 1993 echt worden toegepast. Termen als EPB, energieaudit, zijn niet langer onbekend voor wie interesse heeft voor de bouw. Blijf waakzaam, er komt nog meer op ons af! Afspraak dus op 18 (voor de professional), 19 en 20/11/2011 in het hart van een van de mooiste streken uit ons land! st

2011 sera lanne de la mise en place finale des premires vagues de mesures qui suivirent kyoto et la directive SAVE de 1993. Les notions PEB, audit nergtique, ne sont plus inconnues pour quiconque sintresse la construction. Soyez vigilent, il ne sagit que dune premire vague de mesures ! Rendez-vous donc, ces 18 (pour les professionnels), 19 et 20 novembre 2011 au cur dune des plus belles rgions du Pays ! st Michal de Bie

En conclusion

WIJ BEGRIJPEN WAT U NODIG HEEFT!

De bedrijfswageninrichting voor de professionalons op R4 ezoek B stand TEXPO MASortimo Globelyst is de professionele bedrijfswageninrichting die voldoet aan de specieke eisen welke gesteld worden in eender welke branche. Doordat het systeem niet bestaat uit vaste blokken maar modulair wordt opgebouwd, kunt u samen met ons een inrichting op maat bepalen. Zo bent u zeker dat deze voldoet aan uw behoeftes!

Intelligente MobiliteitSortimo West Gentseweg 749 8793 Sint-Eloois-Vijve Tel. 056/61 17 65 Fax 056/60 65 11 Sortimo Belux 1800 Vilvoorde Tel. 02/355 03 70 Fax 02/355 03 71 E-mail: info@sortimo.be www.sortimo.be

Sortimo_Anzeigen_BE_185x132,5_flem.indd 1

3/2011 - ICs magazine - 14.07.11 09:49

DURABILIT ET CONOMIES DNERGIE

ENREG SCBELGIQUE.B WWW.V

OUS SUR STREZ V I E16 18 NOVEMBRE 2011 TOUR & TAXIS BRUXELLES

2e dition de VSC Belgique, la biennale belge pour les professionnels du chauffage, du sanitaire, de la climatisation et des techniques du froid.

innovations techniques, les lgislations, les outils, les techniques de rglage

ORGANIS PAR

I

n

f

o

VSK Belgi 2011: duurzaamheid en energiebesparingVerwarming, sanitair, klimaatregeling en koudetechniekVan 6 tot 8 november treffen professionals uit de sector van verwarming, sanitair, klimaatregeling en koudetechniek elkaar opnieuw tijdens VSK. De tweede editie van VSk Belgi biedt de bezoeker een manier om als professional nieuwe producten en innovaties te ontdekken. Bovendien is het een platform om contacten te leggen met exposanten en collegas. Dit jaar zal veel aandacht besteed worden aan nieuwe technologien in groene energie. ranDProGramma Is de Belgische installateur klaar voor de EPB-norm 2021? Zowel de voorschrijver als de installateur vragen om extra informatie en verduidelijking omtrent de Europese EPB-reglementering. Het Vlaamse, Brusselse en Waalse ministerie van Energie, de VEA, de NAV, Viessmann en Renson zullen hierrond debatteren. moderator is Eric Cloes, hoofdredacteur van het tijdschrift Ik ga bouwen. Traditionele energievormen vs. nieuwe. Alle actoren van de bouwsector zijn actief op zoek naar alternatieve energiebronnen en uiteraard is deze zoektocht niet zonder vragen. Zo zullen o.m. Electrabel, Nuon, Eandis, Lampiris, Luminus, kVBG en Informazout hun visie hierover verduidelijken. moderator is comedy- en televisiemaker Lieven Scheire, bekend van o.a. Basta, De Neveneffecten en De Laatste Show, maar ook gepassioneerd door fysica en wetenschappen. Nieuwe energievormen, nieuwe opleidingen: de snelle ontwikkelingen in de energiemarkt vragen om nieuwe opleidingen, zowel voor de student als voor de professional. Het Vlaams ministerie van Onderwijs, Syntra, Energik, EfPmE, kVBG, het NAV, de VDAB, e.a. komen de mogelijkheden en hun visie voor de toekomst toelichten. moderator is Guy Tegenbos, politiek redacteur bij De Standaard en expert in onderwijsbeleid. st info@be-fair.be

VSC Belgique 2011 : durabilit et conomies dnergie

Chauffage, sanitaire, climatisation, techniques du froidVSC Belgique 20 se tiendra du 6 au 8 novembre Tour & Taxis. Cest la deuxime dition du salon biennal du chauffage, des quipements sanitaires, de la climatisation et des techniques du froid. VSC Belgique est le salon pour le professionnel qui veut dcouvrir les tendances et nouveauts dans son secteur. Une plateforme permet la rencontre avec les exposants et les collgues du mtier. Cette dition sera axe sur les nouvelles technologies et les derniers dveloppements en matire dnergies vertes. au ProGramme Linstallateur et larchitecte belges sont-ils prts pour la norme PEB 2021 ? : la directive europenne transpose chez nous soulve encore de nombreuses questions tant auprs du prescripteur que de linstallateur. VSC a invit les ministres concerns, les fdrations professionnelles, la VEA, la NAV, Viessmann et Renson dbattre de cette pineuse rglementation. modrateur : Eric Cloes, rdacteur en chef du magazine je vais Construire . Sources dnergie traditionnelles vs. nouvelles : tous les acteurs du secteur de la construction sont la recherche de sources dnergie alternatives. Comment opter pour les bonnes solutions en matire dnergie ? Electrabel, Nuon, Eandis, Lampiris, Luminus, ARGB et Informazout donnent leurs perspectives davenir. Nouvelles formes dnergie, nouvelles formations : les nouvelles formes dnergie exigent aussi de nouvelles formations techniques, tant pour ltudiant que pour larchitecte, le matre duvre et linstallateur. Ecoles, centres de formation et ministres viendront expliquer les possibilits pour lavenir. Guy Tegenbos, rdacteur politique pour De Standaard et expert en enseignement, animera le dbat. st

ICs op VsKICS nodigt u van harte uit op haar stand 2220. U zal u er kennismaken met de werkingsklare versie van onze fameuze mOBICS, een antwoord krijgen op al uw vragen en zelfs live-demos kunnen bijwonen. Dit mag u als echte professional niet missen!

VsK - VsC 2011Tour & Taxis Brussel, Hallen 1 en 2 Tour & Taxis Bruxelles, Palais 1 et 2 16/11/2011 -> 18/11/2011 Woensdag / mercredi 16/11, 10.00 -> 18.00 Donderdag / jeudi 17/11, 10.00 -> 20.00 Vrijdag / Vendredi 18/11, 10.00 -> 17.00 Gratis toegang / entre gratuite Registratie via www.vskbelgie.be vanaf 1 september. Inscriptions via www.vscbelgique.be, ds le 1er septembre

ICs VsCICS vous invite de tout cur sur son stand 2220. Vous y dcouvrirez la version prte lemploi de notre fameux mOBICS, vous recevrez une rponse toutes vos questions et vous pourrez mme y suivre des dmonstrations en direct. Une occasion ne pas rater en tant quhomme de mtier professionnel !

3/2011 - ICs magazine -

I

n

f

o

Raliser des conomies dnergie dans les immeubles de bureaux sans effectuer de grandes transformations, cest possible grce la solution OFFICE de TempolecoffICe est un ensemble de produits permettant de raliser de fortes conomies dnergie sur lclairage et le chauffage sur base de la dtection de prsence dans des bureaux dentreprise, des salles de classe, des bureaux dadministration publique, des salles de ftes, des salles de runion, etc. Le principe de fonctionnement est simple

Energie besparen in kantoorgebouwen, zonder belangrijke renovatie, is makkelijk te realiseren dankzij de OFFICE-oplossing van TempolecHet offICe -productgamma laat toe belangrijke energiebesparingen te realiseren op de verlichting en de verwarming door middel van aanwezigheidsdetectie in kantoorgebouwen, klaslokalen, openbare kantoorgebouwen, feestzalen, vergaderzalen, enz. Het werkingsprincipe is eenvoudig De aanwezigheidsmelder schakelt de verlichting in als er in een lokaal onvoldoende daglicht is en er een aanwezigheid wordt gedetecteerd. Indien

Un dtecteur de prsence enclenche lclairage en fonction dune prsence dtecte dans le local et dune insuffisance de lumire naturelle. Si la lumire naturelle dtecte dpasse un certain seuil rgl, lclairage artificiel est teint mme si une prsence est toujours dtecte. Ce mme dtecteur de prsence informe un thermostat dambiance que le local est occup, et ce indpendamment du niveau de lumire prsent. Le thermostat dambiance est donc forc en rgime confort tant que la personne est prsente dans le local. Il effectue ce travail en envoyant des signaux radio, donc sans fil, pour enclencher ou couper le contact dun minircepteur, mont proximit de ttes lectrothermiques. Ces ttes lectrothermiques sont installes en lieu et place des vannes thermostatiques des radiateurs de la pice. Lorsque la temprature ambiante dsire est atteinte, le thermostat envoie lordre de fermeture des vannes pour viter une surchauffe. Ds que le local nest plus occup, lclairage est teint aprs une temporisation et le thermostat repasse un niveau de consigne de temprature rduit.st

het gedetecteerde daglicht een bepaalde drempel overschrijdt, wordt het kunstlicht gedoofd, ook als het lokaal bemand is. Dezelfde aanwezigheidsmelder meldt aan een ruimtethermostaat dat het lokaal bemand is, ongeacht het actuele lichtniveau. De ruimtethermostaat bewaakt dan een comfort-regime zolang er iemand aanwezig is in het lokaal. Tijdens deze procedure zendt de ruimtethermostaat draadloze radiosignalen voor het in- of uitschakelen van het contact van een mini-ontvanger, die zich dicht bij de elektrothermische koppen bevindt. Deze elektrothermische koppen zijn gemonteerd in de plaats van de thermostatische kranen van de plaatselijke radiatoren. Zodra de gewenste ruimtetemperatuur bereikt is, zendt de thermostaat een bevel tot sluiten van de kranen teneinde oververhitting te vermijden. Zodra het lokaal onbemand is, wordt de verlichting gedoofd met vertraging en de thermostaat omgeschakeld op een verlaagde temperatuurwaarde.www.tempolec.be

st

- ICs magazine - 3/2011

De avonturen van Luc & samVersion franaise en page 38OP DE VERGADERING...10 MINUTEN TIJDSWINST PER INTERVENTIE, TIME IS MONEY! MAAR ER IS MEER

EN DUUR IS HET AL HELEMAAL NIET

WAT DENK JE ERVAN?

IK BEN HELEMAAL OVERTUIGD

IK MOET EEN KETEL VAN 120KG HELEMAAL OP DE 2DE VERDIEPING KRIJGEN LANGS DE TRAP

JE MAG MIJN ELEKTRISCH TRANSPORTWAGENTJE LENEN, DIE NEEMT MOEITELOOS ALLE TRAPPEN

EEN MAAND LATER

S AVONDS

DAG LUC, HEB JE ZIN OM ZONDAG MEE TE GAAN NAAR DE VOETBAL?

OP ZONDAG

LUC - MATHIJS STANDAERT SAM - THOMAS VAN DEN WYNGAERT

3/2011 - ICs magazine -

Deze strip wordt gerealiseerd in samenwerking met mathijs en Thomas, studenten aan de Arteveldeschool te Gent.

IK HEB MIJN LIDMAATSCHAP AANGEVRAAGD EN HEB METEEN VOOR ONZE PLOEG 4 MOBICS TOESTELLEN BESTELD! MAAR IK HEB EEN ANDER PROBLEEM...

o p l e i d i n g Formation

Samen met het team van Oertli staan we nu voor u klaar vanaf amen met het t m van e l staa w e an a voor klaa anaf onze gloednieuwe locatie te Womme gem Als n nieuw, nz oe nieuwe loc tie Womm gem. i e ocat mmel n nieuw, uit e reid team brengen uitgebreid team brengen we u onze vertrouwde n nieuwe tg enge e nze v rtrouwde n nieuw verwarmingsoplossinge verwarming oplossingen. w m ossi

iSense CalentaOnze nieuwe contactgegevens:Remeha Mampaey NV/SA Koralenhoeve 10 (KMO-zone Kapelleveld) B-2160 Wommelgem T 03 230 71 06 - F 03 230 11 53 E-mail info@remeha.be - Web www.remeha.be

Avanta Plus

Quinta Pro

www.remeha.be

- ICs magazine - 3/2011

formation Opleiding

Geothermie

Inregelen van kringenInregelen (of balanceren) van de primaire kringen is van essentieel belang voor de goede werking van een geothermisch systeem als men de COP1 wil optimaliseren. Een te hoog debiet vergt extra vermogen van de circulatiepomp, wat tot een hoger elektriciteits10 C 40 C verbruik (en dus een lagere COP) kan leiden; 6 C 34 C u krijgt ook een lagere warmteafgifte aan de verdamper in de warmtepomp, zodat men extra energie aan de installatie moet toevoegen om toch de nodige warmte in de woning te kunnen leveren. maar het debiet mag ook niet te laag zijn. Dat kan immers wijzen op een storing of vervuiling in een specifieke kring, dat bovendien aanleiding geeft tot ontregeling (hogere debieten) en extra slijtage in de overige kringen. Wat is geothermie? Geothermische energie is het gebruiken van de warmte in de grondlagen, waar de temperatuur hoger is dan aan de oppervlakte en deze temperatuur doorheen de seizoenen ongeveer constant blijft. Deze warmte-energie wordt via een warmtepomp naar de verwarmingselementen (doorgaans vloer- of wandverwarming) gebracht. Het warmtedragend medium van de primaire kring (tussen de aarde en de warmtepomp is water (eventueel aangelengd met glycol); dat van de secundaire kring (tussen warmtepomp en verwarmingselementen) eveneens. Principieel onderscheidt men 2 technieken: Verticale geothermie: de sondes van de primaire kring worden verticaal in de bodem geplaatst. Deze techniek heeft als voordeel dat hij kan toegepast worden op een relatief kleine oppervlakte en dat hij een beter rendement haalt per meter buis. Nadeel is echter dat je in de meeste gevallen een beroep moet doen op een putboorder, waardoor de investering niet altijd in eenieders bereik ligt. Horizontale geothermie: er wordt een netwerk aan buizen aangebracht, in een horizontaal vlak, enkele meters onder de oppervlakte. Deze techniek is doorgaans goedkoper dan de verticale uitvoering maar heeft een iets lager rendement. Bovendien moet men over voldoende terrein beschikken om het buizennet in onder te brengen. COP = Coefficient Of Performance, dit geeft een aanwijzing over het rendement van een warmtepomp. Vb: een COP = 4 betekent dat bij een opgenomen elektrisch vermogen van kW er 4 kW aan warmte wordt geproduceerd.

Gothermie

Rgulation de circuitsLa rgulation (ou lquilibrage) des circuits primaires revt une importance capitale pour le bon fonctionnement dun systme gothermique si on veut optimiser le COP1. Un dbit trop lev exige un supplment de puissance de la pompe de circulation, ce qui peut conduire une augmentation de la consommation lectrique (et donc un COP plus faible) ; on reoit aussi un moindre apport de chaleur lvaporateur de la pompe chaleur, de sorte que lon doit envoyer plus dnergie linsExemple dune pompe chaleur tallation pour pouvoir fournir Voorbeeld van een warmtepomp quand mme suffisamment de chaleur dans lhabitation. Le dbit ne peut cependant non plus tre trop bas. Cela peut indiquer une panne ou un encrassement dans un circuit spcifique, ce qui peut en plus conduire une drgulation (dbits plus levs) et une usure supplmentaire dans les autres circuits. Quest-ce que la gothermie? Lnergie gothermique consiste utiliser la chaleur prsente dans les couches du sol, o la temprature est plus leve qu la surface et o cette temprature reste sensiblement constante au cours des saisons. Cette nergie thermique est transporte vers les lments chauffants (gnralement chauffage par le sol ou les murs) via une pompe chaleur. Le fluide caloporteur du circuit primaire (entre la terre et la pompe chaleur) est leau (ventuellement additionne de glycol); celui du circuit secondaire (entre la pompe chaleur et les lments chauffants) galement. En principe, on distingue 2 techniques: Gothermie verticale: les sondes du circuit primaire sont places verticalement dans le sol. Cette technique prsente lavantage quelle peut tre applique sur une surface relativement petite et quelle offre un meilleur rendement par mtre de tube. Linconvnient est cependant quil faut dans la plupart des cas faire appel un spcialiste du forage de puits, et linvestissement nest pas toujours la porte de chacun. Gothermie horizontale: un rseau de tubes est pos, dans un plan horizontal, quelques mtres en dessous de la surface. Cette technique est gnralement moins onreuse que la solution verticale, mais elle offre un rendement lgrement infrieur. En outre, il faut disposer dun terrain suffisant pour y installer le rseau de tubes. COP = Coefficient Of Performance, qui donne une indication sur le rendement dune pompe chaleur. Ex: un COP = 4 signifie que, pour une nergie lectrique consomme de kW on produit 4 kW de chaleur.

3/2011 - ICs magazine -

o p l e i d i n g FormationHoe inregelen? Het is van groot belang dat door elke primaire kring eenzelfde debiet stroomt zodat elke kring eenzelfde vermogen aanlevert aan de warmtepomp. In de praktijk kan men op verschillende manieren inregelen: met behulp van klassieke debietmeters in de kringen. Het debiet wordt met een eenvoudige moersleutel ingesteld. De waarde wordt afgelezen op de debietmeter. Dit heeft als voordeel dat men steeds een visuele controle heeft. Door het werkingsprincipe eigen aan de debietmeter, moet de collector steeds verticaal worden gemonteerd. met behulp van zoneregeling of strangregelventielen. Ook hier gebeurt de inregeling met een moersleutel. De debietmeter is echter in bypass gemonteerd en is normaal gesloten. Bij het inregelen zal men de bypass openen door aan een ring te trekken en de nominale waarde wordt met een pijlindicator weergegeven. Wil men het debiet controleren, dan zal men eveneens de bypass moeten openen. Aangezien het water bij normale werking niet doorheen de debietmeter stroomt, is het drukverlies lager dan bij het vorig systeem, wat het rendement ten goede komt. Bovendien kan de collector zowel verticaal als horizontaal worden opgesteld. Inregeling volgens het Vortex principe. men maakt gebruik van een speciaal meetapparaat dat het debiet detecteert aan de hand van magnetische velden en pizo-elektrische sensoren. Dit voorkomt dat onbevoegden de ingestelde waarden zouden wijzigen. Opstelling is eveneens mogelijk in verticale en horizontale positie. Er zijn op de markt ook toebehoren die de nieuwe en hoogtechnologische warmtepompen beveiligen tegen mogelijke storingsfactoren. Sommige A fabrikanten leveren deze toebehoren als kit, zodat de installateur niets B dreigt te vergeten en hij zich ook niet hoeft te bekommeren om de montage van alle elementen:D Gesoleerde all-in-one kit van Caleffi a- Automatische ontluchter (voorkomt corrosie en verlaging van COP) B- Vuilfilter of afscheider (voorkomt verstopping in de nauwe verdamperkanalen) C- minimumdrukklep (schakelt de warmtepomp uit bij te lage druk) D- Drukverminderaar (vlakt de druk af indien deze boven een ingestelde waarde dreigt te gaan, tegen barsten en scheuren) e- Debietschakelaar (schakelt de warmtepomp uit wanneer de vloeistof bevroren is) optioneel f- maximumdrukklep (schakelt de warmtepomp uit wanneer de druk te hoog is).

Comment rguler? Il est trs important quun mme dbit circule dans chaque circuit primaire, de sorte que chaque circuit fournisse la mme puissance la pompe chaleur. En pratique, on peut rguler de diffrentes manires: A laide de dbitmtres classiques dans les circuits. Le dbit est rgl avec une simple cl crou. La valeur est lue sur le dbitmtre. Lavantage est que lon a toujours un contrle visuel. En raison du principe de fonctionnement propre au dbitmtre, le collecteur doit toujours tre mont en position verticale. A laide dune rgulation par zones ou par vannes de rglages en ligne. Ici galement, le rglage se fait avec une cl crou. Le dbitmtre est cependant mont dans un bipasse et est normalement ferm. Lors du rglage, on ouvre le bipasse en tirant sur un anneau et la valeur nominale est reproduite avec un indicateur aiguille. Si on veut contrler le dbit, on devra galement ouvrir le bipasse. Vu que leau en fonctionnement normal ne circule pas travers le dbitmtre, la perte de charge est moindre que dans le systme prcdent, ce qui est favorable au rendement. En outre, le collecteur peut tre plac aussi bien verticalement quhorizontalement. Rgulation suivant le principe du vortex. On utilise un appareil de mesure spcial qui dtecte le dbit laide de champs magntiques et de capteurs pizolectriques. De cette manire, des personnes non autorises ne peuvent pas modifier les valeurs rgles. Le montage est galement possible en position verticale et horizontale. Il existe galement sur le march des accessoires qui protgent les nouvelles pompes chaleur de haute technologie contre dventuels facC teurs de pannes. Certains fabricants fournissent ces accessoires en kit, de sorte que linstallateur ne risque pas doublier quelque chose et il na pas non plus besoin de se tracasser pour le F montage de tous les lments: Kit isol all-in-one de Caleffi a- Dsarateur automatique (prvient la corrosion et la baisse du COP) B-filtre ou sparateur de crasses (prvient lobstruction des canaux troits de lvaporateur) C- Clapet pression minimum (coupe la pompe chaleur en cas de pression trop basse) D- Rducteur de pression (abaisse la pression si celle-ci menace de dpasser une valeur rgle, protection contre les fissures et les crevasses) e- Interrupteur de dbit (coupe la pompe chaleur lorsque le liquide est gel) en option f- Clapet pression maximum (coupe la pompe chaleur lorsque la pression est trop haute). Avec nos remerciements Caleffi st Michal De Bie

c on

f or m

e n or m e I SP

E SL

E

met dank aan Caleffi0 - ICs magazine - 3/2011

st

[ Luft ] [ Wasser ] [ Erde ] [ Buderus ]

condensatie gas en stookolie, zonne-energie, warmtepompen, houtketels en -kachels condensation gaz et mazout, nergie solaire, pompes chaleur, chaudires et poles bois

Kies ook in 2011 voor de zekere waarden ! En 2011, continuez privilgier les valeurs refuges !

Buderus is een van de oudste spelers op de markt en wordt nog steeds beschouwd als een van de meest innoverende fabrikanten. Momenteel heeft iedereen, zowel onze concurrenten als de politici, de mond vol over "systemen". Hiermee worden de combinaties van traditionele en hernieuwbare energiebronnen bedoeld. Deze zogenaamde toekomstoplossingen heeft Buderus niet enkel vandaag al in haar prijslijst, maar vele van onze klanten plukken er al elke dag de vruchten van. Buderus est un des plus anciens acteurs sur le march et notre marque est considre comme un des constructeurs les plus innovants. Ainsi la notion de systme, combinant nergies traditionnelles et rgnratives, est aujourdhui sur toutes les lvres, de la concurrence au lgislateur ! Chez Buderus, ces solutions dites davenir sont non seulement dj au catalogue, mais aussi largement prouves chez nos clients.

Wrme ist unser ElementBuderus, Ambachtenlaan 42a, 3001 Heverlee, www.buderus.be

Warmtepompen op maat Vloerverwarming met inverterwarmtepomp Ventiloconvectoren koelen of verwarmen met laag temperatuurs-warmtepomp Renovatie met hoog temperatuurs-warmtepomp

Pompes chaleur sur mesure. Chauffage par le sol avec PAC Inverter Ventilo-convecteurs chaud/froid avec PAC basse temprature. Rnovation avec PAC haute temprature.

www.climapac.be

Scan de code met uw smartphone Scannez le code QR avec votre smartphone

- ICs magazine - 3/2011

Climapac Rozenstraat 2, 9810 EKE info@climapac.be

I

n

f

o Gedemineraliseerd water met gewaarborgde kwaliteit dankzij PP-RPP-r1 materiaal van VInK speelt hoofdrol bij aanleg demi-waterleiding langsheen de scheldelaan. Om de Antwerpse petrochemische bedrijven te voorzien van demi-water, is waterleverancier Induss van start gegaan met de bouw van een gigantische demi-waterfabriek in het hart van de Antwerpse petrochemische haven. Distributie naar de eindklanten gebeurt via 2 parallelle leidingen evenwijdig met de Scheldelaan. Het distributienet heeft een lengte van om en bij de 14 km. De leidingen hebben een buitendiameter van respectievelijk 500, 355 en 250 mm. Dit reusachtige demiwater-leidingwerk, uniek in Europa door zijn omvang, werd gerealiseerd met Vink leidingmateriaal en toebehoren. Keuze voor PP-r leidingmateriaal Aangezien de eindklanten zeer strenge eisen stellen ivm de demiwaterkwaliteit is het noodzakelijk om voor leidingmateriaal te kiezen dat zo weinig mogelijk invloed heeft op de waterkwaliteit. Om deze reden werd er gekozen voor PP-R. Deze unieke grondstof garandeert dat de kwaliteit van het demiwater behouden blijft tijdens het vloeistoftransport. Het materiaal is zeer beperkt onderhevig aan uitloging en beschikt over een optimale TOC2 waarde. PP-R leidingmateriaal wordt onder cleanroomomstandigheden geproduceerd bij de Oostenrijkste kunststofproducent Agru. Na productie worden buizen en fittingen gespoeld om iedere mogelijke verontreiniging te verwijderen. Alles wordt in deze cleanroom verpakt. De fittingen zitten verpakt in een afzonderlijke, dichtgelaste PE-verpakking, de buizen worden voorzien van een eindkap. De kratten waarin de buizen getransporteerd worden, zijn nog eens extra ingepakt

Une eau dminralise de qualit garantie grce au PP-RLe PP-r1 de VInK joue le rle principal dans la mise en place de conduites deau dminralise le long de la scheldelaan. Afin de pourvoir les entreprises ptrochimiques anversoises en eau dminralise, Induss, le fournisseur deau, a dmarr la construction dune gigantesque fabrique deau dminralise dans le cur du port ptrochimique dAnvers. La distribution aux clients finaux se fait via 2 conduites parallles la Scheldelaan. Le rseau de distribution a une longueur denviron 14 km. Les conduites ont un diamtre extrieur de respectivement 500, 355 et 250 mm. Ce gigantesque rseau de conduites deau dminralise, unique en Europe de par son tendue, a t ralis laide de conduites et accessoires de Vink. Choix du matriau PP-r Etant donn que les clients finaux posent de srieuses exigences concernant la qualit de leau dminralise, il est ncessaire de choisir un matriau ayant le moins dinfluence possible sur la qualit de leau. Pour cette raison, le PP-R a t choisi pour les conduites. Cette matire premire unique garantit le maintien de la qualit de leau dminralise durant le transport du liquide. Les conduites en PP-R sont trs peu sujettes au lessivage et possdent une valeur TOC2 optimale. Les conduites en PP-R sont fabriques dans des endroits aseptiss chez le fabricant autrichien de matires plastiques Agru. Aprs leur fabrication, les tuyaux et raccords sont rincs pour supprimer toute trace de pollution possible. Tout est emball dans ces endroits aseptiss. Les raccords sont emballs sparment dans un emballage en PE rendu tanche par soudage, les tuyaux sont pourvus dun bonnet. Les palettes dans lesquelles sont transports les tuyaux sont enveloppes dun film demballage supplmentaire en PE rendu tanche par soudage. Grce ces conditions svres demballage, toute contamination durant le transport est exclue. Lessivage et toC Contrairement dautres matriaux de conduites, la1 PolyPropylene Random-copolymer 2 Total Organic Carbon

in een dichtgelaste PE-folie. Dankzij deze strenge verpakkingseisen is contaminatie tijdens transport uitgesloten. uitloog en toC In tegenstelling tot andere leidingmaterialen is de uitloogwaarde van PP-R materiaal zeer laag. Na verscheidene testen, in samenwerking met VITO, werd PP-R gekozen als uiterst geschikt voor transport van demi-water. meerdere sta1 PolyPropylene Random-copolymer 2 Total Organic Carbon

3/2011 - ICs magazine -

I

n

f

ovaleur de lessivage du PP-R est trs basse. Aprs diffrents tests, en collaboration avec VITO, il ressort que le PP-R convient parfaitement bien pour le transport deau dminralise. Plusieurs chantillons de PP-R ont t tests - tant de faon statique que dynamique - en combinaison avec de leau dminralise. La valeur TOC et la conductibilit ont t mesures rgulirement ; une analyse chimique a galement t effectue. Les rsultats ont t trs rassurants. La conductibilit, la valeur TOC et les rsultats du lessivage sont tous rests sous les valeurs minimales fixes. Un facteur complmentaire pouvant influencer la qualit de leau est lACC3. Ici aussi, rien nindique que le PP-R ait de linfluence sur les valeurs ACC. Caractristiques mcaniques Au PP-R correspond une pression de service admise considrablement plus haute quau PP-H4 classique. Les conduites choisies avec une paisseur de paroi SDR11 supportent une pression de service en continu de 15 bars 20C durant 50 ans. En outre, le PP-R est plus flexible que le PP-H, ce qui est un avantage incontest lors de linstallation. Installation Durant linstallation du rseau, il fallait limiter un minimum les risques dune ventuelle pollution. Pour viter autant que possible la pollution des conduites par des impurets durant le soudage, il a t dcid de travailler avec 2 conteneurs aseptiss et dplaables, quips chacun de 2 appareils de soudage au miroir. Les tuyaux sont extruds en longueurs de 20 m, afin de limiter le nombre de soudures et de raccourcir les temps dinstallation. Dans les conditions aseptises des conteneurs, les tuyaux sont souds les uns aux autres en longueurs allant de 200 300 m. A lavant et larrire de chaque tuyau est soud un bonnet, cela dans le but de supprimer tout risque de contamination. Etant donn que le PP-R est relativement flexible, ces grandes longueurs pouvaient alors sans difficults tre tires dans la tranche. Les raccordements sur site ont t raliss le dans la mesure du possible par soudage au miroir. Le cas chant, par exemple par manque de place dans la tranche, des manchons lectrosoudables ont t utiliss, galement en PP-R, PN16.

len werden gedurende lange tijd getest zowel statisch als dynamisch - in combinatie met demiwater. De TOC en geleidbaarheid werden regelmatig gemeten, en er werd een chemische analyse uitgevoerd. De proefresultaten waren zeer geruststellend. Geleidbaarheid, TOC en uitloogresultaten bleven allen onder de vastgestelde minimumwaardes. Voor de waterkwaliteit moet men eveneens de ACC3 nagaan. Ook hier zijn geen indicaties dat het PP-R materiaal invloed heeft op de ACC-waarden. mechanische eigenschappen Bij PP-R materiaal ligt de toegelaten werkdruk aanzienlijk hoger dan bij klassiek PP-H4. De gekozen leidingen met wanddikte SDR11, hebben een continu toegelaten werkdruk van 15 bar gedurende 50 jaar bij 20C. Bovendien is PP-R flexibeler dan PP-H, wat uiteraard zijn voordelen heeft bij installatie. Installatie Bij de installatie diende het risico op een eventuele verontreiniging tot een minimum beperkt te worden. Om tijdens het lassen zo weinig mogelijk vervuiling in de leiding te brengen, heeft men met 2 verplaatsbare cleanroom containers gewerkt, elk voorzien van 2 spiegellastoestellen. De buizen zijn gextrudeerd op lengtes van 20 m, om zo het aantal lassen te beperken en de installatie vlugger te laten verlopen. In de cleanroom omstandigheden worden de buizen in de containers aan elkaar gelast tot lengtes van 200 300 m. Aan voor- en achterkant van iedere buis wordt een eindkap gelast, alweer om contaminatie te vermijden. Aangezien PP-R materiaal behoorlijk flexibel is, konden deze lange lengtes moeiteloos in de sleuf getrokken worden. De nodige veldverbindingen werden

in de mate van het mogelijke met spiegellassen uitgevoerd. Waar dit niet mogelijk was, bijvoorbeeld wegens plaatsgebrek in de sleuf, werd er gebruik gemaakt van electromoffen, eveneens met PP-R, PN16. Dankzij alle voorzorgsmaatregelen die genomen werden bij productie, verpakking, transport en door de nodige aandacht te besteden aan de installatieomstan3 Aerobic Colony count 4 PolyPropylene Homopolymer

3 Aerobic Colony Count 4 PolyPropylene Homopolymer

4 - ICs magazine - 3/2011

I

n

f

oGrce aux mesures de prvention prises lors de la production, de lemballage et du transport et toute lattention ncessaire porte aux conditions dinstallation, voire aprs diffrentes analyses et mesures, il a t constat que la qualit de leau tait optimale auprs des divers clients finaux. Et ceci, seulement aprs un temps de rinage trs court des conduites. Par le choix rflchi de lusage du PP-R et le support technique de Vink et dAgru, Induss et le port dAnvers possdent un rseau deau dminralise qui fournit leau avec une garantie de qualit pour de nombreuses annes.info : www.vink.be

digheden, werd de waterkwaliteit na diverse metingen en analyses bij de verschillende eindklanten optimaal bevonden. En dit slechts na een zeer korte spoeltijd van de leiding. Door de doordachte keuze voor het gebruik van PP-R, en de technische ondersteuning door Vink en Agru, beschikken Induss en de Antwerpse haven over een demiwater netwerk, dat water toelevert met een jarenlange kwaliteitsgarantie. st

st

2015

Nous vous aidons ds aujourdhui viter les obstacles qui vous attendent en 2013 et 2015 avec la directive ErP.Les circulateurs de chauffage non rguls sont trs gourmands en nergie ; ils dvorent chaque anne des milliards de kilowatts/heure. Bonne nouvelle : ils seront bientt interdits la vente dans lUnion europenne. Cest lobjectif fix par la directive ErP en matire de rendement nergtique (2009/125/CE), qui entrera en vigueur au 1er janvier 2013. Encore mieux : vous pouvez ds aujourdhui faire un geste pour votre porte-monnaie et pour lenvironnement. Cest possible grce aux pompes haut rendement Wilo. Pour en savoir plus sur le haut rendement, rendez-vous sur www.wilo.be/he-fr

APPLIES TO EUROPEAN DIRECTIVE FOR ENERGY RELATED PRODUCTS

WLO PZ EU 210x148,5_BE_F.indd 1

21.03.11 10:39

3/2011 - ICs magazine -

Il y a des Solutions dans lair...Er hangen Oplossingen in de lucht...

Poujoulat, bien plus que des conduits.POUJ-11-10185-Annonce B2B 185x132 FR-NL-af-070711-bat.indd 1

Poujoulat, veel meer dan enkel rookkanalen.7/07/11 10:33:37

We graven ook heel diep als het over milieuoplossingen gaat.Goede, betrouwbare nutsvoorzieningen zijn van onschatbare waarde voor onze moderne samenleving. Maar zorg voor het milieu is dat evenzeer. Daarom investeren we voortdurend in innovatieve, technologische oplossingen. En lanceren we regelmatig initiatieven rond rationeel energie- en watergebruik. Want Infrax is meer dan ooit een netbedrijf met een groot maatschappelijk nut. Marc Michels Infrax-medewerker

www.infrax.be

- ICs magazine - 3/2011

Iactiviteiten van het WTCB 2e kwartaal 2011

n

f

oactivits du CSTC 2me trimestre 2011

Super isolatie woongebouwen verhoogt de luchtdichtheid en creert mogelijks een nieuw probleem...ICS vroeg en bekwam op 7 mei 20 een overleg met het kaderpersoneel van het TC (Technisch Comit) verwarming en verluchting bij het WTCB. De samenkomst had als doel maatregelen te bespreken opdat installateurs uit de verwarmingssector de pedalen niet verder zouden verliezen wegens de snelle vaart waarmee de nieuwe technologien in onze sector evolueren. ICS sprak haar vrees uit t.o.v. het WTCB dat de activiteiten voor het opvolgen van deze gebeurtenissen onvoldoende werden geintensifieerd via onderzoek en informatie om de doorstroming naar de sector voldoende te waarborgen. ICS heeft het WTCB verzocht te willen nagaan hoe dit kan geactiveerd worden, o.a. met roadshows, publicaties, lezingen en debatten. De gemandateerden van het WTCB hadden ten volle begrip voor deze vraag, en verzekerden ICS dat zij daartoe graag bereid waren de activiteiten op te drijven, dit in de mate van het mogelijke met het ter beschikking gesteld personeel. In het daaropvolgende TC dat dezelfde namiddag plaats had, werd aan de leden van dit comit meegedeeld dat het volgende TC van 23 augustus speciaal daaraan zou worden gewijd. een lijst met 7 bedenkingen De voornaamste taak van een installateur in verwarming is voldoende warmte te garanderen aan zijn klant, dit op de meest energiezuinige wijze. Door het super isoleren van de gebouwenschil bekomt men automatisch een grotere luchtdichtheid dan voorheen, wat minder natuurlijke ventilatie teweeg brengt. De verhoging van de luchtdichtheid wordt nog gestimuleerd door de EPB reglementering die ondermeer voorziet dat de chassis van vensters en deuren degelijk moeten afsluiten volgens de gestelde richtlijnen. Het gevolg is dat bij een nieuwbouw of een renovatie een mechanische ventilatie is vereist om de natuurlijke ventilatie te ondersteunen. De regionale Overheden hebben daartoe hoe jammer ook dat dit niet federaal gebeurt - eisen per decreet uitgevaardigd. Als Voorzitter van het TC Verwarming en Verluchting wil ik een lans breken om inzake de luchtdichtheid heel voorzichtig om te gaan met een eventueel te lage cofficint van luchtdichtheid ACH1 zonder bijkomende maatregelen op te leggen om een minimale ventilatie in alle omstandigheden te voorzien. Gelukkig was het WTCB zich al bewust van dit risico en riep vorig jaar de werkgroep luchtdichtheid in het leven om deze problematiek nader te bestuderen. Om concreet uit te leggen waarover het gaat wil ik graag even opsommen wat volgens mijn bescheiden mening de risicos kunnen inhouden. Ik heb dit in 7 punten samengevat, niet omdat 7 een heilig getal is, maar omdat dit feiten zijn waarover ik mijn ganse verlof heb nagedacht! ACH = Air Changes per Hour, dit is het aantal luchtwissels per uur, binnen het beschermd volume

La super-isolation des habitations augmente ltanchit et peut causer un nouveau problmeICS a demand et obtenu le 7 mai 20 une runion de concertation avec les cadres du CT (Comit Technique) chauffage et ventilation au sein du CSTC. La runion avait pour but de discuter des mesures prendre pour viter que les installateurs du secteur du chauffage ne perdent davantage les pdales, ceci en vue de la rapidit des volutions des nouvelles techniques dans notre secteur. ICS a fait part au CSTC de son inquitude concernant le suivi de ces activits qui risque de ne pas tre suffisamment intensifi par le biais de recherches et de documentations pour en garantir une information suffisante envers notre secteur. ICS a demand au CSTC de bien vouloir examiner de quelle manire ceci pourrait tre activ par exemple par des road-shows , publications, sminaires et dbats. Les mandataires du CSTC ont confirm comprendre notre proccupation et nous ont rassur en nous informant quils ont lintention dacclrer les activits dans la mesure du possible, et de mettre du personnel disposition. Cette runion fut suivie par le CT, o lon a communiqu aux participants que la prochaine runion du CT du 23 aout serait entirement consacre ce sujet. 7 rflexions en revue La tche principale dun installateur de chauffage consiste garantir une chaleur suffisante au client, et cela de faon la plus conomique possible. En poussant lisolation de lenveloppe la limite, on obtient une tanchit lair plus importante quauparavant, ce qui signifie une ventilation naturelle ngligeable. Cette tanchit est par ailleurs stimule par la rglementation PEB, qui prvoit entre autres que les chssis doivent se fermer correctement , conformment aux directives. En consquence, une ventilation mcanique est indispensable pour soutenir la ventilation naturelle. cet effet, les pouvoirs rgionaux et nous regrettons que ceci ne sest pas fait au niveau fdral ont mis au point leurs exigences sous forme de dcrets. En tant que Prsident du CT Chauffage et Ventilation, je tiens souligner quil faut tre prudent en ce qui concerne ltanchit lair, sachant quun coefficient dtanchit ACH1 trop faible est trs risqu si lon nimpose pas des mesures complmentaires pour garantir une ventilation minimale en toutes circonstances. Heureusement, le CSTC conscient de ces risques a cr lan dernier un groupe de travail tanchit lair pour tudier cette problmatique en dtail. Pour prciser concrtement de quoi il sagit, jai rdig un aperu de ce qui mon humble avis pourrait causer des problmes. Laperu se rsume en 7 points ; ceci na rien voir avec le fait quil sagisse dun chiffre sacr, mais parce-que ce sont les 7 points auxquels jai pens pendant mes vacances ! ACH = Air Changes per Hour, le nombre de renouvellements dair dans le volume protg

3/2011 - ICs magazine -

I

n

f

o1) Les dperditions de chaleur ont diminu en quelques annes de 25 35 % vis vis de la priode prcdente. Rien dtonnant donc que la puissance calorifique dune chaudire est dtermine tout aussi bien par le concept du chauffage des locaux que par la production ECS. 2) Les annes passes, certains ont cherch en vue dconomies dnergies datteindre une tanchit lair pousse. Une ventilation adquate de lhabitation est alors indispensable. Bien entendu, celle-ci exige un bon entretien. Comment combiner cette ventilation au chauffage? La rponse reste obscure tant quil nexiste pas de normes exactes. La valeur actuelle, propose par certains regroupements, se chiffre 0,6 aCH n 50. Ceci est utopique, et peut mme causer des risques, voire crer une habitation malsaine. LaCH trouve son origine dans les pays qui sont rgulirement confronts aux ouragans. jusqu prsent, ces phnomnes ne se manifestent heureusement pas sur notre continent. La valeur n 50 nest pas raliste pour la Belgique. Entretemps, nous remarquons que certains pays qui avaient adopt la valeur 0,6 changent dopinion et recommandent une valeur de minimum 1 3. 3) Une tanchit accrue de lenveloppe est obtenue par lutilisation de silicones, bandes isolantes et toiles adhsives. Les chssis sont en bois, aluminium ou matires synthtiques, des matriaux qui dilatent et rtrcissent. Ce qui tait parfaitement tanche en phase de construction risque de ne plus ltre aprs un vieillissement de quelques annes. 4) Les systmes de ventilation de type C (vacuation) ou D (apport et vacuation) exigent une excution parfaite et doivent tre soigneusement entretenus ; les ailettes du ventilateur, lintrieur du caisson et des canaux, ainsi que les grilles demandent un nettoyage rgulier, pour liminer la prolifration de bactries et dautres dpts qui peuvent nuire la sant. Et surtout, noublions pas les filtres ! 5) Les constructions prvues dune tanchit normale trs bonne pour viter les infiltrations involontaires, atteignent une valeur aCH n50 entre 3 et 10. Cette valeur raliste garantit une ventilation naturelle minimale en toutes circonstances. Evidemment, celle-ci doit tre soutenue par un systme de ventilation. 6) Afin de diminuer la consommation nergtique du ventilateur, et pour se dbarrasser des bruits de ventilation, lutilisateur a la tendance darrter tout moment son installation, ce qui nest pas justifi. Pour cette raison, les systmes de ventilation sont actuellement pilots par le biais de dtecteurs de prsence, de CO2 (air intrieur malsain) et une humidit relative (risques de moisissures). 7) Utiliser un systme D galement pour le chauffage, est une trs mauvaise ide, car on risque de gros ennuis ds quil gle fortement. mieux vaut prvoir un chauffage dappoint en provenance dune chaudire condensation, ce qui influencera peine le prix. stIng. R. Debruyne2 Cette valeur indique la pression diffrentielle entre le volume protg et lextrieur. n 50 signifie une pression diffrentielle de 50 Pa.

1) De warmteverliezen zijn op enkele jaren tijd teruggevallen met 25% tot 35% t.o.v. voorheen. Het is bijgevolg niet verwonderlijk dat het warmtevermogen van de CV ketel wordt bepaald zowel door het concept van de verwarmingsinstallatie als door de warmtebehoefte voor de productie van SWW. 2) De afgelopen jaren wordt er uit oogpunt van energiebesparing door sommigen een strenge luchtdichtheid nagestreefd. Onverbiddelijk moet daarom in elke wooneenheid een adequate installatie voor ventilatie worden voorzien en onderhouden. Over hoe deze ventilatie aan de verwarming kan worden gelinkt, is onduidelijk zolang over de graad van de toe te passen luchtdichtheid geen juiste normen bestaan. Het huidig voorstel door bepaalde strekkingen naar voor gebracht van 0,6 aCH bij n 50 is echter een utopie, zelfs risicovol voor het creren van een ongezonde woning. Deze aCH komt overgewaaid vanuit landen die orkanen kennen. Wij in West Europa blijven daar tot hiertoe gelukkig van gespaard. De waarde van n 50 is niet realistisch voor Belgi. Intussen blijkt dat er landen zijn die de 0,6 waarde terug afzweren, en stellen dat die minimaal 1 tot 3 moet zijn. 3) Een extra luchtdichtheid van de bouwschil wordt bekomen door middel van siliconen, isolatiestrippen en kleefbanden. Het raamwerk is in hout, aluminium of kunststof, en gedraagt zich als levend materiaal dat krimpt en uitzet. Wat perfect dicht was in de fase nieuwbouw riskeert niet meer luchtdicht te zijn na veroudering van enkele jaren. 4) Ventilatiesystemen zoals type C (alleen afvoer) of D (aanvoer en afvoer) vergen een nauwkeurig uitgevoerd onderhoud waarbij de ventilatorbladen, het inwendige van de luchtomkasting en de luchtkanalen alsook de roosters heel grondig moeten worden gereinigd om ze te ontdoen van bacterin en andere afzettingen, die de gezondheid van de inwoners erg kunnen schaden. En vergeten we vooral de filters niet! 5) Woningen die op een klassieke manier normaal tot zeer goed luchtdicht worden afgewerkt teneinde ongewenste infiltraties te vermijden, bekomen een aCH n50 waarde varirend van 3 tot 10. met deze realistische ACH kan een minimale natuurlijke ventilatie worden gegarandeerd, ook al is die te laag om niet door een ventilatie te worden ondersteund. 6) Om onnodig elektrisch ventilatorvermogen uit te sparen, of om van het storende geluid verlost te zijn, gaat de gebruiker de installatie te pas en te onpas uitschakelen, wat fout is. Als oplossing daartegen wordt de ventilatie actueel gestuurd door aanwezigheidmelders, samen met sensoren die het CO2 gehalte (ongezonde binnenlucht) en de relatieve vochtigheid (risico voor schimmel) meten en de werking van de ventilatie sturen. 7) Zou men verwarmen met een ventilatiesysteem D dan zou er een ernstig verwarmingsprobleem ontstaan bij strenge vorst. Beter is het om de verwarming te voorzien via een kleine toeslag van een condenserende CV ketel, wat de prijs niet of nauwelijks zal benvloest den.2 Dit is het drukverschil tussen het beschermd volume en buiten. n 50 betekent een drukverschil van 50 Pa. - ICs magazine - 3/2011

Producten met veel energie. Bien vivre lnergie.Warmtepompen, zonnepanelen en vloerverwarming. Volledig