Danezana Gerdûnıya Mafeıt Mirov

INSTITUT KÜRDE DE PARİSFONDATION FRANCE-UBERTES

F.I.D.H.

Danezana Gerdûnıya Mafeıt Mirov

INSTITUT KÜRDE DE PARİSFONDATION FRANCE-UBERTES

F.I.D.H.

Danezana Gerdûnî ya Mafen Mirov(Dedaration Üniversele des droits de l'homme, precedeede la Dedaration des droits de l'homme et du citoyen)

Edition multilingue en kürde (caracteres latins et arabes), français,anglais, turc et arabe.

Introduction de Kendal Nezan.Traduction en kürde de K. Nezan, avec le ooncours de R. Barrıas,

R. Zîlan, B. Emîrt, A. Mela, H. Saleem, A.Shakely.

© Institut Kürde de Paris106, rue La Fayette

75010 Paris

Premiere edition : decembre 1989

Deuxieme edition : janvier 1992

ISBN 2-908416-02-6

Imprime en France

Danezana Gerdûnî ya Mafen Mirov(Dedaration Üniversele des droits de l'homme, precedeede la Dedaration des droits de l'homme et du citoyen)

Edition multilingue en kürde (caracteres latins et arabes), français,anglais, turc et arabe.

Introduction de Kendal Nezan.Traduction en kürde de K. Nezan, avec le ooncours de R. Barrıas,

R. Zîlan, B. Emîrt, A. Mela, H. Saleem, A.Shakely.

© Institut Kürde de Paris106, rue La Fayette

75010 Paris

Premiere edition : decembre 1989

Deuxieme edition : janvier 1992

ISBN 2-908416-02-6

Imprime en France

Danezana Gerdûnîya Mafen Mirov

peşgotin - iA4^^Kendal

Enstîtuya Kurdî ya ParîseWeqfa Fransa-Azadî

Federasyona Navnetewayî ya Mafen Mirov

Danezana Gerdûnîya Mafen Mirov

peşgotin - iA4^^Kendal

Enstîtuya Kurdî ya ParîseWeqfa Fransa-Azadî

Federasyona Navnetewayî ya Mafen Mirov

PEŞGOTIN

Danezana gerdûnî ya mafen mirovrojalO.12.1948 li Parîse, li Qesra Chaillot hate îlankirin. Di sere cihane ye dijî rejîma Hitler ûhevalbenden wî qasî şest milyon mirov hatibûnkuştin, piraniya vvelaten evvropî xesarine mezindîtibûn, weran bûbûn.

Ji bo ku careke din barbarî û hovîtiyeke vviloneqewime, pewistiya avakirina cihaneke nû li serbingehen azadî û riayeta mafen mirov, wekheviyadevvletan û helkirina dipti û gelşeyen navbera wan biriya diyalog û gotûbeje xwe nîşan dida. Di hezîrana1945 de li Konferansa San Fransisco'ye,nemînendeyen 51 devvletan Teşkilata NetevveyenYekbûyî darıîn ji bo «parastina neslen nû ji belayasere ku di jiyana mirovekî de du caran kulen kunayen gotin anî sere mirovahiye». Berpirsiyariyaparastina aşîrî û peşî li şerekî cihanî ye nû girtin bigiranî hate spartin koalisyona se devvleten ku di şerde serketibûn (Devvleten Yekbûyî yen Amerika,Britanya Mezin û Yekîtiya Sovyetî) û Fransa û Çîn.

Ji ve avahiye re bingeheke manevvî ya ku gelenji ol û çanden cihe dikaribin qebûl bikin û le xwedîderkevin diviya. Komeke pisporen ji çend devvletencihe, li jer serekiya zaneye fransiz Rene CASSIN ûpispora amerîkanî Eleonore ROOSEVELT, li ser vepirse xebiü û metne Danezane amade kir.

Di amadekirina we de piraniya axaftin ûminaqeşeyan li ser peywendiyen navbera mafen

PEŞGOTIN

Danezana gerdûnî ya mafen mirovrojalO.12.1948 li Parîse, li Qesra Chaillot hate îlankirin. Di sere cihane ye dijî rejîma Hitler ûhevalbenden wî qasî şest milyon mirov hatibûnkuştin, piraniya vvelaten evvropî xesarine mezindîtibûn, weran bûbûn.

Ji bo ku careke din barbarî û hovîtiyeke vviloneqewime, pewistiya avakirina cihaneke nû li serbingehen azadî û riayeta mafen mirov, wekheviyadevvletan û helkirina dipti û gelşeyen navbera wan biriya diyalog û gotûbeje xwe nîşan dida. Di hezîrana1945 de li Konferansa San Fransisco'ye,nemînendeyen 51 devvletan Teşkilata NetevveyenYekbûyî darıîn ji bo «parastina neslen nû ji belayasere ku di jiyana mirovekî de du caran kulen kunayen gotin anî sere mirovahiye». Berpirsiyariyaparastina aşîrî û peşî li şerekî cihanî ye nû girtin bigiranî hate spartin koalisyona se devvleten ku di şerde serketibûn (Devvleten Yekbûyî yen Amerika,Britanya Mezin û Yekîtiya Sovyetî) û Fransa û Çîn.

Ji ve avahiye re bingeheke manevvî ya ku gelenji ol û çanden cihe dikaribin qebûl bikin û le xwedîderkevin diviya. Komeke pisporen ji çend devvletencihe, li jer serekiya zaneye fransiz Rene CASSIN ûpispora amerîkanî Eleonore ROOSEVELT, li ser vepirse xebiü û metne Danezane amade kir.

Di amadekirina we de piraniya axaftin ûminaqeşeyan li ser peywendiyen navbera mafen

J> A'

j >ls*» *j ji UyLfrt- t^jf *1 .»j*iLrG^ li (Chaillot) j^U ^f*£>£

Ijjj^jAÎ ,yljVj ı£*i»3j «iLû»*' \J*& \Xİ^+ £~*£ ı£*&jj ijylf«i<(J»

^IjJu tf*M)*>£u3 j jhj\j* |y»i .(^jjjujjjuli jW>j jlji; (yLİAj

<i >u. ty^ ,>*/ J»*» j CK^jO -« JL^** c/'°>*-^ l*oÖj»i f-ü

jjJjJuî ^l^,**; iSjj+^jj (Rene Cassin) ^li" ^ ^ ;»>» ^Uj«jOj'j^ j *j^ ok»^" *-*ji p** j4-* ^ (Eleonore Roosevelt) cLîjjj

J> A'

j >ls*» *j ji UyLfrt- t^jf *1 .»j*iLrG^ li (Chaillot) j^U ^f*£>£

Ijjj^jAÎ ,yljVj ı£*i»3j «iLû»*' \J*& \Xİ^+ £~*£ ı£*&jj ijylf«i<(J»

^IjJu tf*M)*>£u3 j jhj\j* |y»i .(^jjjujjjuli jW>j jlji; (yLİAj

<i >u. ty^ ,>*/ J»*» j CK^jO -« JL^** c/'°>*-^ l*oÖj»i f-ü

jjJjJuî ^l^,**; iSjj+^jj (Rene Cassin) ^li" ^ ^ ;»>» ^Uj«jOj'j^ j *j^ ok»^" *-*ji p** j4-* ^ (Eleonore Roosevelt) cLîjjj

siyasî û mafen sosyal bun. VVelaten sosyalist digotinku mafen siyasî (serbestiya bîr û bavverî, ya civîn ûkomele danîn, ya çûnûhatine, hvvd...) mafen teşeyî ûşeklî ne, kese ku kare wî, mala wî, servveta wî tüne be,ji paşeroja xwe ewle nebe nikare van mafan bi karbîne, loma berî hemû dive ku mafe kar, tenduristî(sihet) û xwendin ben ewle kirin. Ji bo VVelatenRojava amanca mafan parastina mirov e li hemberîdestelat (otorite) û kirinen kefî yen devvlete; gava kuserbestiyen bingehiyen mirovekî li hemberî devvletehatin evvle û garanti kirin edî legerîna bextewarî ûjiyaneke basur berpirsiyariya wî kesî ye, ne ya devvletan civake ye. Lihevanîna van her du dîtinan dijvvarbû; di davviye de bi piraniya dengen pisporan met-neke ji 30 bendan pekhatî ji Civîna Gelemperî yaNetevveyen Yekbûyî re hate peşneyar kirin û Civîn vîmetnî bi piraniya dengan qebûl û îlan kir. YekîtiyaSovyetî deng neda.

Piştî ve Danezana, Netevveyen Yekbûyî hinpeyman û konvansiyonen din jî li ser parastinamafen aborî, çandî, civakî yen mirov, li dijî nijadpe-restî û ji bo parastina mafen hindikahiyan qebûl ki¬rine. Le Danezan timî vvekî serkanî û bingeh maye ûli her aliyen cihana kesen ji ol û bavverî, ji nijad ûrengen cine, en ku li dip zulm û zordestiye rabûne, jive bûne hatine eşandin, şkence dîtine, dozabicihanîna hükmen Danezana gerdûnî kirine, ji berku hükmen vve, di hiqûqa navnetevveyî de, serdestîqanûnen her devvletî ne.

Bive neve pirsek tâ bîra mirov? Gelo ev hukm,ev maf ji ku ten? Reh û kaniya wan çi ne? Ji çi ol anfelsefeye, ji kîjan raman û ideolojiye ten? Çavva dibe

siyasî û mafen sosyal bun. VVelaten sosyalist digotinku mafen siyasî (serbestiya bîr û bavverî, ya civîn ûkomele danîn, ya çûnûhatine, hvvd...) mafen teşeyî ûşeklî ne, kese ku kare wî, mala wî, servveta wî tüne be,ji paşeroja xwe ewle nebe nikare van mafan bi karbîne, loma berî hemû dive ku mafe kar, tenduristî(sihet) û xwendin ben ewle kirin. Ji bo VVelatenRojava amanca mafan parastina mirov e li hemberîdestelat (otorite) û kirinen kefî yen devvlete; gava kuserbestiyen bingehiyen mirovekî li hemberî devvletehatin evvle û garanti kirin edî legerîna bextewarî ûjiyaneke basur berpirsiyariya wî kesî ye, ne ya devvletan civake ye. Lihevanîna van her du dîtinan dijvvarbû; di davviye de bi piraniya dengen pisporan met-neke ji 30 bendan pekhatî ji Civîna Gelemperî yaNetevveyen Yekbûyî re hate peşneyar kirin û Civîn vîmetnî bi piraniya dengan qebûl û îlan kir. YekîtiyaSovyetî deng neda.

Piştî ve Danezana, Netevveyen Yekbûyî hinpeyman û konvansiyonen din jî li ser parastinamafen aborî, çandî, civakî yen mirov, li dijî nijadpe-restî û ji bo parastina mafen hindikahiyan qebûl ki¬rine. Le Danezan timî vvekî serkanî û bingeh maye ûli her aliyen cihana kesen ji ol û bavverî, ji nijad ûrengen cine, en ku li dip zulm û zordestiye rabûne, jive bûne hatine eşandin, şkence dîtine, dozabicihanîna hükmen Danezana gerdûnî kirine, ji berku hükmen vve, di hiqûqa navnetevveyî de, serdestîqanûnen her devvletî ne.

Bive neve pirsek tâ bîra mirov? Gelo ev hukm,ev maf ji ku ten? Reh û kaniya wan çi ne? Ji çi ol anfelsefeye, ji kîjan raman û ideolojiye ten? Çavva dibe

j_î>»< <yL»j« »*-'4i*' j**!**** ıjj* ıSjiy^^i ^ >*2tjj*~ı 'ui j JU |jj t»jls

OJUj>- j ,_/u-jj>xU; .jlS" (^U ^»y? .*mj yj *J .ls£ytj <ülil» *d

Ol£uU ^UU Ijljjj ^y'LrVj _* ^Vaj .^İ^j jOJ jLlj^m* Jt4;<uji(jlj v£i;lf .o*Jj»i ,yl£u£u»j tjtijf j o"!k-.»ı jJ «ûjjj» ^UkiIjL

jj ^iıjS t^J-î <ol/ joj~*a j ojjjîjlj oJj»i j*^Ij^ ı-»j^» ^jjtfi&ty&ı

j CmJj»İ ^ <J"4j 4y*i»> *-<*? j*î ,yü-.jjj^ ^iilj t^siJlo J JLA***»-**

*j Lujlji *J -jy. jl*J* (J&jl>' ^j>t>i jji p*î J>^J ly^î» .*£iujJ'a) j CJylı O^i"*^ t* u****** O^i?* -» '* Okik/i ^»* jojijıfijtteyZSZj j jUc *^ijü«u> I i o^o>j&*i »j*j*j ,jiJt? ıjtyjjtjf

. I Mı' ıj&ti O-Uij-ı J~f<>. -ol/ *!»«

i£j* *^ Ol»'**- (j^'J J aIj*î >j»j^ j ûji^ *< j"1' ty^* ^Urt1 u^i^&yjyjd Lw =0^/»* *£&*£ .^İjİ»j jljü <o>u*il) ıy~**jjj j pisi

J*î ıy»fy *£öç '»JJ*/ 01*0*/*** ı>~l^ (y'*'-'»* <y^i4rA^. ji»'*.4&74Jj»j j** ıyjj^» ıfO»y-« "^ 'jLü»y>''<öi' ıy> l» *J «o'Jb'l*»Jlj

aJ jjUU j ı»^y p*î k^ '^r?i **î* o'-*^İj'~jjj *J& *-»*; '-^4'>îj^*

j **j'Ijj s *) .aİuJaİ j OjjIj plS" *J î^-m? ok'c-ij J «-^»j 'oî* Ot/

5olS^ J o l«V*

«yOjO*» ^ tr'V/**" t^j"^*-** J >^<4* »J^VA^ Jİm^jM ^"\ Lr-Jtyi

j_î>»< <yL»j« »*-'4i*' j**!**** ıjj* ıSjiy^^i ^ >*2tjj*~ı 'ui j JU |jj t»jls

OJUj>- j ,_/u-jj>xU; .jlS" (^U ^»y? .*mj yj *J .ls£ytj <ülil» *d

Ol£uU ^UU Ijljjj ^y'LrVj _* ^Vaj .^İ^j jOJ jLlj^m* Jt4;<uji(jlj v£i;lf .o*Jj»i ,yl£u£u»j tjtijf j o"!k-.»ı jJ «ûjjj» ^UkiIjL

jj ^iıjS t^J-î <ol/ joj~*a j ojjjîjlj oJj»i j*^Ij^ ı-»j^» ^jjtfi&ty&ı

j CmJj»İ ^ <J"4j 4y*i»> *-<*? j*î ,yü-.jjj^ ^iilj t^siJlo J JLA***»-**

*j Lujlji *J -jy. jl*J* (J&jl>' ^j>t>i jji p*î J>^J ly^î» .*£iujJ'a) j CJylı O^i"*^ t* u****** O^i?* -» '* Okik/i ^»* jojijıfijtteyZSZj j jUc *^ijü«u> I i o^o>j&*i »j*j*j ,jiJt? ıjtyjjtjf

. I Mı' ıj&ti O-Uij-ı J~f<>. -ol/ *!»«

i£j* *^ Ol»'**- (j^'J J aIj*î >j»j^ j ûji^ *< j"1' ty^* ^Urt1 u^i^&yjyjd Lw =0^/»* *£&*£ .^İjİ»j jljü <o>u*il) ıy~**jjj j pisi

J*î ıy»fy *£öç '»JJ*/ 01*0*/*** ı>~l^ (y'*'-'»* <y^i4rA^. ji»'*.4&74Jj»j j** ıyjj^» ıfO»y-« "^ 'jLü»y>''<öi' ıy> l» *J «o'Jb'l*»Jlj

aJ jjUU j ı»^y p*î k^ '^r?i **î* o'-*^İj'~jjj *J& *-»*; '-^4'>îj^*

j **j'Ijj s *) .aİuJaİ j OjjIj plS" *J î^-m? ok'c-ij J «-^»j 'oî* Ot/

5olS^ J o l«V*

«yOjO*» ^ tr'V/**" t^j"^*-** J >^<4* »J^VA^ Jİm^jM ^"\ Lr-Jtyi

ku îro piraniya mirovahiye li van mafan xwedî der-dikeve, doza vvan dike?

Di nerîna peşîn de Danezana gerdûnî tejikeDanezana fransizî ya 26 tebax 1789 e : hükmen weyen bingehî pirîcar bi eynî peyvan girtiye û hinbenden li ser mafen sosyal bi ser ve kiriye. LeDanezana fransiz bi xwe jî ji esmana fikr û ramananbi vvehiy danehatiye xwar. Ew berhema tevger ûherikanen fikrî yen cihereng en Evvropa Rojava ye.

VVekî gelek fikren siyasî yen îro (azadî, de¬mokrasi, sosyalizm, komünizm, liberalizm, par-lament, partî, sendika, komele, hvvd...) mefhûma"mafe mirov" jî ramaneke evvropî ye û , di sere dijîmutlaqiyeta dînî û siyasî de, di nav sedsalan depeyda bûye û teşe (şekil) girtiye.

Li gora ölen yek-xwedayî (misilmanî, cihûtî,fileyi), Xwede gerdûne (kainata) tevî hemû afiran-diyan (mexlûqan) çe kiriye, bûyin, jiyan û mirina herafirandiyî bi îrada vvî dibe; Evv qadir e, li her ciyî hazirû nazir e. Di sedsala XIIan de, di dema gurr a serenxaçparezî de, hin zaneyen evvropî bi ser pirtûkenfilozofa yevvnan e kevnare Aristot vedibin ûdixwazin vvekî vvî li "qanûnen xwezaye (tabiete)"bigerin. Di sedsala XIII de Thomas d'Aquin hîmenfelsefî yen ve herikane datîne. Ji bo Dere legerînaqanûnen xwezaye, ya pergala (nîzama) xwezayî yadhane li dip azadiya Xwede û bavveriya potentia Deiabsohıta (qudreta mutleqa Xwede) ye, talûke û güneye. Xirecira navbera tornistan (alîgiren Thomas) ûDera katolîk ta sedsala XVIan dom kir.

Ev sedsal li Evvropa ya borana dînî, ya Reforma Luther, ya veguherînen civakî û zanistî yen8

ku îro piraniya mirovahiye li van mafan xwedî der-dikeve, doza vvan dike?

Di nerîna peşîn de Danezana gerdûnî tejikeDanezana fransizî ya 26 tebax 1789 e : hükmen weyen bingehî pirîcar bi eynî peyvan girtiye û hinbenden li ser mafen sosyal bi ser ve kiriye. LeDanezana fransiz bi xwe jî ji esmana fikr û ramananbi vvehiy danehatiye xwar. Ew berhema tevger ûherikanen fikrî yen cihereng en Evvropa Rojava ye.

VVekî gelek fikren siyasî yen îro (azadî, de¬mokrasi, sosyalizm, komünizm, liberalizm, par-lament, partî, sendika, komele, hvvd...) mefhûma"mafe mirov" jî ramaneke evvropî ye û , di sere dijîmutlaqiyeta dînî û siyasî de, di nav sedsalan depeyda bûye û teşe (şekil) girtiye.

Li gora ölen yek-xwedayî (misilmanî, cihûtî,fileyi), Xwede gerdûne (kainata) tevî hemû afiran-diyan (mexlûqan) çe kiriye, bûyin, jiyan û mirina herafirandiyî bi îrada vvî dibe; Evv qadir e, li her ciyî hazirû nazir e. Di sedsala XIIan de, di dema gurr a serenxaçparezî de, hin zaneyen evvropî bi ser pirtûkenfilozofa yevvnan e kevnare Aristot vedibin ûdixwazin vvekî vvî li "qanûnen xwezaye (tabiete)"bigerin. Di sedsala XIII de Thomas d'Aquin hîmenfelsefî yen ve herikane datîne. Ji bo Dere legerînaqanûnen xwezaye, ya pergala (nîzama) xwezayî yadhane li dip azadiya Xwede û bavveriya potentia Deiabsohıta (qudreta mutleqa Xwede) ye, talûke û güneye. Xirecira navbera tornistan (alîgiren Thomas) ûDera katolîk ta sedsala XVIan dom kir.

Ev sedsal li Evvropa ya borana dînî, ya Reforma Luther, ya veguherînen civakî û zanistî yen8

^\^Ji di u*i*t£- *İ**-J»/İ o'jüL iflj .Yo .y o*tjlj»- jl/i-JoYo>ji-

&ylsj jn ^>j j oljA*. ,y>A*j"0, c«üUî tJl>- *îjîImJ uij^ *< I**

*il>lîU> J kuW ty-i** *<**

ı*}*JL**j** f^Mily^i «ı^iijv/ JLr**^ ty^l**- ı£/£{ c*w^ *^0

«ıA-±*iy ly"-*» cj^-^l-'-JŞ* l&jJtî*- 'tyjlj ioUJ/j p-J*"-**'

. »jjjjijT ^jj» ^^ j »jjj Ijuo JLa jlio> jjjl^ji o l.u,«U..

^jU- (*ki j *S'*Jj>f .(,^L«J) «,yli> *i"lîı ,jUi\i ,jtsJf *j

J 0k5 'ÜAH&.I* *J -».I»*/ ^-JJ* o&jlr»1-' J J'J^J JL»*** ÛJL>*>*

lxjf y* d j «cjUIj-j <>. yi "^~tj.>i yi ljj*jyj c^il^-Milî y* «y*./*

Ja«wu*î oi*' «y'lyd Lf^'j j <Jj*«*li*i ıj^^jyyî y~d tyljjjJ*'tc*ijj^ ,jy\S* ^jltji aj >J jJ'jj c~.«iyJL»* j »jJi/- okü* (Aristot)^jaİ-Lj (Thomas d'Aquin) &j£*i o*'-'JJ İJ-**>»ij*-" j»**-* *J .^jyt&jli

Cvİjj** ,y'l$Vjıylİ ı^ljji *J O'/^* l*»JJ** .Cw»il* *i»J*iJJL>i p*J ujK»!^jU> ^»jl-! J '*»* ıf*lî1-' ** j* *«>.J» i< ûUrf J^Jj-" tr,l^J*i -»

jlıyj '*jI»»j ^yuJİy ^jı o"lj (Potentia Dei absoluta) li^i- ^j&yoy*Jjij (j^ioY) o^^'-'Jj 0Ü4' ı?*"*»'>f .**Ijjİ* j Ci-Uı tyQjli'

Jtx pl*»*/1^ »*jLi ^»i**" İJ ı^Jjji/ ^jji j(ix/*j tr'^'J'

*j'jJ^' ıf»***« viöJ c***^3 «y*jı«y <s\ijyi *J *e»â*-ı _>o"

tf* lyi*«**' j o'*j*i y^^y^. i^,jiryj. ^.j"*^ .*>*** <**' "^ ıf*'l>»j>'i'

l*yj (^J**ti3* V. .CöjTU tr<*S'*S'U ^y'UoU ^^U tytl,s .'»* lJ Jy*»j

jSüjij ol***«iku»*î ı*>*^ J lijk'lj '1*^*°' ty'*/^**'* J 0l*'*«'o»*

lijjiJ ji J^»ı.>.ı.ily ı£>U o ly'iı1«i* yiiiiiS' <li\9t. (jJL-J .j_^

«O^J^s* j*-^ ^Ij» tSjl- *< ı^^iyy^, (Fransisco de Vitoria)

^\^Ji di u*i*t£- *İ**-J»/İ o'jüL iflj .Yo .y o*tjlj»- jl/i-JoYo>ji-

&ylsj jn ^>j j oljA*. ,y>A*j"0, c«üUî tJl>- *îjîImJ uij^ *< I**

*il>lîU> J kuW ty-i** *<**

ı*}*JL**j** f^Mily^i «ı^iijv/ JLr**^ ty^l**- ı£/£{ c*w^ *^0

«ıA-±*iy ly"-*» cj^-^l-'-JŞ* l&jJtî*- 'tyjlj ioUJ/j p-J*"-**'

. »jjjjijT ^jj» ^^ j »jjj Ijuo JLa jlio> jjjl^ji o l.u,«U..

^jU- (*ki j *S'*Jj>f .(,^L«J) «,yli> *i"lîı ,jUi\i ,jtsJf *j

J 0k5 'ÜAH&.I* *J -».I»*/ ^-JJ* o&jlr»1-' J J'J^J JL»*** ÛJL>*>*

lxjf y* d j «cjUIj-j <>. yi "^~tj.>i yi ljj*jyj c^il^-Milî y* «y*./*

Ja«wu*î oi*' «y'lyd Lf^'j j <Jj*«*li*i ıj^^jyyî y~d tyljjjJ*'tc*ijj^ ,jy\S* ^jltji aj >J jJ'jj c~.«iyJL»* j »jJi/- okü* (Aristot)^jaİ-Lj (Thomas d'Aquin) &j£*i o*'-'JJ İJ-**>»ij*-" j»**-* *J .^jyt&jli

Cvİjj** ,y'l$Vjıylİ ı^ljji *J O'/^* l*»JJ** .Cw»il* *i»J*iJJL>i p*J ujK»!^jU> ^»jl-! J '*»* ıf*lî1-' ** j* *«>.J» i< ûUrf J^Jj-" tr,l^J*i -»

jlıyj '*jI»»j ^yuJİy ^jı o"lj (Potentia Dei absoluta) li^i- ^j&yoy*Jjij (j^ioY) o^^'-'Jj 0Ü4' ı?*"*»'>f .**Ijjİ* j Ci-Uı tyQjli'

Jtx pl*»*/1^ »*jLi ^»i**" İJ ı^Jjji/ ^jji j(ix/*j tr'^'J'

*j'jJ^' ıf»***« viöJ c***^3 «y*jı«y <s\ijyi *J *e»â*-ı _>o"

tf* lyi*«**' j o'*j*i y^^y^. i^,jiryj. ^.j"*^ .*>*** <**' "^ ıf*'l>»j>'i'

l*yj (^J**ti3* V. .CöjTU tr<*S'*S'U ^y'UoU ^^U tytl,s .'»* lJ Jy*»j

jSüjij ol***«iku»*î ı*>*^ J lijk'lj '1*^*°' ty'*/^**'* J 0l*'*«'o»*

lijjiJ ji J^»ı.>.ı.ily ı£>U o ly'iı1«i* yiiiiiS' <li\9t. (jJL-J .j_^

«O^J^s* j*-^ ^Ij» tSjl- *< ı^^iyy^, (Fransisco de Vitoria)

mezin e. Luther ramana "berpirsiyariya ferdî" üne.Berpirsiyariyen ferd li hemberî Xwede û kesen dinhene le he qala mafen vvî naye kirin. Keşfa riyenderyayı, dagirkirina Amerîkaye ceribandin, zanîn ûbergehen evvropiyan firehtir dikin. Di sala 1540 dekeşeyekî spanî, Fransisco de Vitoria pirtûkek bi naveDers li ser Hindiyan dinivîse û te de pirseke ji bo vvedeme gelek "xav" dipirse: «Gelo ev HindiyenAmerîkaye ku ji bavveriya me ya rastın ev çend dûr indikarin vvekî mirov ben hesibîn û bibin xwediyenmafen ku ji mirovan re ten nasîn?». Bersiva vvî, li goraheyama vvî, vverek e: «Bele, bavveriya vvan her çi beevv jî mirov in, û vvekî mirov hin mafen vvan, nemazemafe vvan e mülkiyete heye, em nikarin li ser navebavveriyen dînî mal û mulken vvan ji vvan bisünin».Mafe mülkiyete dibe, mak û peşiye hemû mafen dinen mirov.

Ber bi davviya sedsala XVII an, di sala 1690 de,fîlozofe îngilîz John LOCKE, di pirtûkek bi naveEssay Conceming Human Understanding(Ceribandin li ser tegihiştiniya mirov) de sentezekkûr a herikanen fikrî yen sedsalen bere li ser pirsenmirov, berpirsiyarî, azadî û mafen vvî û mülkiyetedike. Ev pirtûk tesîrek mezin dike li ser ronakbîrenevvropî yen sedsala XVHI an, çavva Descartes tesîrekmezin kir li ser ramana zanistî ya sedsalen XVII ûXVHI an. Mirov dikare, bi kürü, dîtinen Locke di sexalan de bicivîne :

1° Qanûnen xwezaye bi saya hiş jiceribandinen bihîsteken me ten nasîn, levvra beciheyiya nijad, ol an reng herkese xwedî hiş dikare biser van qanûnan vebe. Ango Qanûna xwezayî bi xwere p' herkesi re azadiyek wekhev üne.

ıo

mezin e. Luther ramana "berpirsiyariya ferdî" üne.Berpirsiyariyen ferd li hemberî Xwede û kesen dinhene le he qala mafen vvî naye kirin. Keşfa riyenderyayı, dagirkirina Amerîkaye ceribandin, zanîn ûbergehen evvropiyan firehtir dikin. Di sala 1540 dekeşeyekî spanî, Fransisco de Vitoria pirtûkek bi naveDers li ser Hindiyan dinivîse û te de pirseke ji bo vvedeme gelek "xav" dipirse: «Gelo ev HindiyenAmerîkaye ku ji bavveriya me ya rastın ev çend dûr indikarin vvekî mirov ben hesibîn û bibin xwediyenmafen ku ji mirovan re ten nasîn?». Bersiva vvî, li goraheyama vvî, vverek e: «Bele, bavveriya vvan her çi beevv jî mirov in, û vvekî mirov hin mafen vvan, nemazemafe vvan e mülkiyete heye, em nikarin li ser navebavveriyen dînî mal û mulken vvan ji vvan bisünin».Mafe mülkiyete dibe, mak û peşiye hemû mafen dinen mirov.

Ber bi davviya sedsala XVII an, di sala 1690 de,fîlozofe îngilîz John LOCKE, di pirtûkek bi naveEssay Conceming Human Understanding(Ceribandin li ser tegihiştiniya mirov) de sentezekkûr a herikanen fikrî yen sedsalen bere li ser pirsenmirov, berpirsiyarî, azadî û mafen vvî û mülkiyetedike. Ev pirtûk tesîrek mezin dike li ser ronakbîrenevvropî yen sedsala XVHI an, çavva Descartes tesîrekmezin kir li ser ramana zanistî ya sedsalen XVII ûXVHI an. Mirov dikare, bi kürü, dîtinen Locke di sexalan de bicivîne :

1° Qanûnen xwezaye bi saya hiş jiceribandinen bihîsteken me ten nasîn, levvra beciheyiya nijad, ol an reng herkese xwedî hiş dikare biser van qanûnan vebe. Ango Qanûna xwezayî bi xwere p' herkesi re azadiyek wekhev üne.

ıo

jjj ij«w (yt-l) cfl»^ *J *î" &tyi tfo'ljJi*» »*J |yi» i Llî» :&*j»i

^ *$" AİİİU j*î OO^»- **« J "-Î& İJMİ*»* jLaJ<«U (Jjy) jS»j <0jJJ»

«lOjl/ıfjld*"-»^

ol»*1 ı*b/ 'ly1** =->.* *i»^*- p*! **»*>- >i cf»^ji* *< if&**lyj

j *i** Oy^ <-*Jl/* ^"J 'tAiy \£*?\yi Iy*»j ""»>;'; *-"*<* tyfJ**

JU »j*»1*jIÎ i£j»jIj lîJ^ üoly lj *-4J S:'** ^L^bjÜ^Jy cr*^ ^T.ujLi

jy*ı> ıf»j*-î4j ıfjij ^j***" £><£Jy j «JU» ^j*T Oj»j |y* jL£J*< jlâ\">V ^U *) t-ı>»jİ4> ^tiu ty.lîji' tii-j «y-îiy» Lîy lyl»'**'-»

tyJjjJLîl; jjlî a< İJ&tJjiArS *J John Locke »/_P oj* jJ^>* ijj~&i**(jSvkuılj Essay Concerning Human Understanding Jjy ,yil*<Sw «uü

j ıy**"ji j*< j "-"iy j*" ^ jj~*?, ty^'**** <yl*%iy\** o^-tfc <yjj*'

Ojl^ji oiç ^*jy* .»**»ij4* j»İOm. (yl^-iljjjyj oy^ujp»»W ^»»c-, (jî-Jlj jj- y »iji" jjjj tyMjli" (Descartes)UJU- |y* 4J (yjjJ' ** (Locke) t/p ^l/ojj*^ c4J|y»i <J»iy .»*»\ Aj

:»Jo-li^JÎ'

,^-ıL'»! Ijlî li LSV 7 ..< fc (yj^yJ <d »joij» j*jJj*İ 0^'»*jO»- *Jyl» -^CûJİyti AU...ı*j> i^u»S xyM* <£i»j O^i '«J^i'J *ly^ lîj'jU»- |y jjt-İOr ^«u/iljU j> *t j> ol*"**jli»* *Jyli o"Ij to'ljyl* »o' Jj *yjjy&j

C^lyU ıJjyı 4jjj «*i'ij> ,^ij£i-»i ı^JJİjiU J>^> *&>? -V

U^ L*tjj4> .4jljt jU jyOı'iLjJ' ^İOkOjOfJ yU ijj (y<4-*i' (j^Jj-* ««i

. <J jjj-u'UI" »o* &yi3y*yj tyîU y cf-«*i' liy» <J <>^> ol» *««}«

11

jjj ij«w (yt-l) cfl»^ *J *î" &tyi tfo'ljJi*» »*J |yi» i Llî» :&*j»i

^ *$" AİİİU j*î OO^»- **« J "-Î& İJMİ*»* jLaJ<«U (Jjy) jS»j <0jJJ»

«lOjl/ıfjld*"-»^

ol»*1 ı*b/ 'ly1** =->.* *i»^*- p*! **»*>- >i cf»^ji* *< if&**lyj

j *i** Oy^ <-*Jl/* ^"J 'tAiy \£*?\yi Iy*»j ""»>;'; *-"*<* tyfJ**

JU »j*»1*jIÎ i£j»jIj lîJ^ üoly lj *-4J S:'** ^L^bjÜ^Jy cr*^ ^T.ujLi

jy*ı> ıf»j*-î4j ıfjij ^j***" £><£Jy j «JU» ^j*T Oj»j |y* jL£J*< jlâ\">V ^U *) t-ı>»jİ4> ^tiu ty.lîji' tii-j «y-îiy» Lîy lyl»'**'-»

tyJjjJLîl; jjlî a< İJ&tJjiArS *J John Locke »/_P oj* jJ^>* ijj~&i**(jSvkuılj Essay Concerning Human Understanding Jjy ,yil*<Sw «uü

j ıy**"ji j*< j "-"iy j*" ^ jj~*?, ty^'**** <yl*%iy\** o^-tfc <yjj*'

Ojl^ji oiç ^*jy* .»**»ij4* j»İOm. (yl^-iljjjyj oy^ujp»»W ^»»c-, (jî-Jlj jj- y »iji" jjjj tyMjli" (Descartes)UJU- |y* 4J (yjjJ' ** (Locke) t/p ^l/ojj*^ c4J|y»i <J»iy .»*»\ Aj

:»Jo-li^JÎ'

,^-ıL'»! Ijlî li LSV 7 ..< fc (yj^yJ <d »joij» j*jJj*İ 0^'»*jO»- *Jyl» -^CûJİyti AU...ı*j> i^u»S xyM* <£i»j O^i '«J^i'J *ly^ lîj'jU»- |y jjt-İOr ^«u/iljU j> *t j> ol*"**jli»* *Jyli o"Ij to'ljyl* »o' Jj *yjjy&j

C^lyU ıJjyı 4jjj «*i'ij> ,^ij£i-»i ı^JJİjiU J>^> *&>? -V

U^ L*tjj4> .4jljt jU jyOı'iLjJ' ^İOkOjOfJ yU ijj (y<4-*i' (j^Jj-* ««i

. <J jjj-u'UI" »o* &yi3y*yj tyîU y cf-«*i' liy» <J <>^> ol» *««}«

11

2° Hervvekî hemû afirandî (mexlûq) maleXwede ne, tu mirov nikare bibe male kesekî din.Loma tu meşrûiyeta koletiye nîne. VVisa jî mafe tukesî nîne ku evv xwe bikuje ji ber ku evv ne xwediyemutlaq e cane xwe ye, can male Xwede ye û biemaneü p" me re hatiye spartin, ji bil Xwede mafe tukesî din nîne ku vî emanete bisüne.

3° Herkes maf û erkek (vvezîfek) vvekhev heyeku jiyan û serbestiya xwe bipareze. Ango hemûmirov li ber Xwede û li ber qanûnen xwezayevvekhev in. Dinya p' civaka mirovan re hatiye bexşîn,mülke hemûyan e. Le mirov dikare bi xebata xwe hinji vî malî veguherîne, ji zanîn, şehrezayî û azadiyaxwe texe û bixe mülke xwe. Bi vî avvayî, bi sayaxebate, mulkiyeta tiştan dibe domahiya mulkiyetamirov li ser vvî bi xwe. Xebatkarekî ji xebata vvî kirinne tene vvî p' malekî bepar hiştin e, le vvî ji xwedîtiyaşexse vvî p kirin e.

Fîlozofen fransiz en Roniyan (Diderot,D'Alembert, Voltaire, Rousseau) mefhûmen maf ûazadiye ne bi bavveriyen tu ol û bavveriye û ne jî biXwede ve gire didin. Evv maf û vvesfen xwezayî yenmirov in, pegire mirovahiye ne. Di xebata xwe yanavdar Contrat social (Qebala civakî) de Jean-Jac-ques Rousseau dinivîse: «Mirov serbest te dinyaye, liher ciyan evv di nav zindran de ye.» Ji bo ku rojeke evmiroven serbest bi hevre di civakeke serbest de bipnRousseau hebûna hin rûmet û bavveriyen müşterek,hebandina oleke sosyal pevvist dibîne.

Danezana serxwebûna Amerîkaye (Fîla-delfiya, 4 temûz 1776) cara peşîn hükme qanûnekdide van dîtinen felsefa Roniyan. Danezan «wekî12

2° Hervvekî hemû afirandî (mexlûq) maleXwede ne, tu mirov nikare bibe male kesekî din.Loma tu meşrûiyeta koletiye nîne. VVisa jî mafe tukesî nîne ku evv xwe bikuje ji ber ku evv ne xwediyemutlaq e cane xwe ye, can male Xwede ye û biemaneü p" me re hatiye spartin, ji bil Xwede mafe tukesî din nîne ku vî emanete bisüne.

3° Herkes maf û erkek (vvezîfek) vvekhev heyeku jiyan û serbestiya xwe bipareze. Ango hemûmirov li ber Xwede û li ber qanûnen xwezayevvekhev in. Dinya p' civaka mirovan re hatiye bexşîn,mülke hemûyan e. Le mirov dikare bi xebata xwe hinji vî malî veguherîne, ji zanîn, şehrezayî û azadiyaxwe texe û bixe mülke xwe. Bi vî avvayî, bi sayaxebate, mulkiyeta tiştan dibe domahiya mulkiyetamirov li ser vvî bi xwe. Xebatkarekî ji xebata vvî kirinne tene vvî p' malekî bepar hiştin e, le vvî ji xwedîtiyaşexse vvî p kirin e.

Fîlozofen fransiz en Roniyan (Diderot,D'Alembert, Voltaire, Rousseau) mefhûmen maf ûazadiye ne bi bavveriyen tu ol û bavveriye û ne jî biXwede ve gire didin. Evv maf û vvesfen xwezayî yenmirov in, pegire mirovahiye ne. Di xebata xwe yanavdar Contrat social (Qebala civakî) de Jean-Jac-ques Rousseau dinivîse: «Mirov serbest te dinyaye, liher ciyan evv di nav zindran de ye.» Ji bo ku rojeke evmiroven serbest bi hevre di civakeke serbest de bipnRousseau hebûna hin rûmet û bavveriyen müşterek,hebandina oleke sosyal pevvist dibîne.

Danezana serxwebûna Amerîkaye (Fîla-delfiya, 4 temûz 1776) cara peşîn hükme qanûnekdide van dîtinen felsefa Roniyan. Danezan «wekî12

.\iSyi j ı-»U J o°l£o ıjdjM j okî ıy-*"b^ y. o^ jy** ~^o Lüi :jf*j J>tj "^-ijy <yl*'*',yl» J l*y* y*r*'y^ '-£4*iy JL**4* ^bJj». Lri-İyf 4j cjjy |y* .4jljyH> ı^J* <»Jİj-Ü-0 <-îjy jl^iujî'*jUu j^i- tfib^ j »yb'j^ j MV b J lyzkjy*. *&iy p*J *-^.'yio Cwly»i

,yüjlj^jj^ »_yJLi_j£4; (^i1< *J *i»^-i p*< -liJ*- L^y ajI^jL^ j y*«

»yijyVj jjji (^/»jlİ" «J ı£jjl£jy' .«_îjj-» ^^Şiyt Ijji A*Âj»İ ıJ'otjii<y*ü*> lJ ij*- Oo^ *** lîJ*" j^J*< * îy'»* u*»*..>'>i jj*- ty^4-- *J U/4j tfo

jjîJüi (L'illuminis) y>J 'ty^JJj 0r'l*%»*»'»>-» *i>-«ıİMİ

>_-jj .(Voltaire) j44>» . (D'Alembert) |y4)li .(Diderot)liVjliji- j Ojilî j lj>. s*» *j o^i^b^' j '-''-, \S&£ (Rousseau)i^lj o'j M>îk**'iy tfUcj i|>»iy« jyVijr* li»j4^ J '-*'" ,J*J" »j'*.l.Aj»i4j

Contrat Social JiiŞİijt^ (>JUi jj^ o IaJl^jl/Li *J >-&£o J J^jjj*J»i IA5o15nJ>- xtAİ* ^ LT, W** ^^ C«ı»OyCjı Uljy» :<r.,;.l«jy»i

(jîol^Joıjr *J I.&J 0'li-4jjOj ıJjj^ ı-^İjjj Lf»yjjj .«*ili Obt^j

(yjj'biyj j _£>*' |JJ»Jİ<JI>*İ -> £>' <-^iJ^* <>->-*! İ**JJ 'ÛiJi '* ^**»Vj*-<

JaNVVV ıfjjjYı? jlJ . LiliijU o* IS^iyAÎ tyjJ-oy ^yJüUflj

yj *£*jX\j*£\j .(ji'Ujjj j-ı.u Ut o"li»i jy\S u^y jl* ûy*£o y%

J '* jj^^'i^ ^ 4jL»£o 0>iy 'i' olS"»i Ci-4» j CıU-tijti Attînlj

Okî o»*1- ^»-> 'O.»;*1»4; |y, ı£»y ^ Crf^ ty5^ ,-s>iJ4» (ıpU-) oky^iç«y'^1***"0. i< LA*»iy tyk/y ^ '* cfj'y^-4 tfl>* -4 O1/»* j tf *(jlî jl^jyMÎ ^'^»jyJ^i'Ai o""Sfj (yJUo* »jjU Ojb9' >-Jji *îl»U p*î

Jjy ^L. ı^JJJl^lj yj' (jiji tyU*> j 0JJÎ*»! ok> ıy»J*ii iİjjj^-**»yJ^>»i j-j»j jl/o-^ *iU jljjj-»** .oLjIİ'a»^ü jjjyu.ıj y-* o*»-1 i,y\JU j5»j Ojjl; .üjilj»yu« (Civil) ,yti<u (^iljlj *jUo' *i" Ov**** JJ*î j4j»i 'i>biv*rfV»* <-*l* Oiy-b** *J J dl^uıUti Ojji" J ^J" |y j jj5«o'

13

.\iSyi j ı-»U J o°l£o ıjdjM j okî ıy-*"b^ y. o^ jy** ~^o Lüi :jf*j J>tj "^-ijy <yl*'*',yl» J l*y* y*r*'y^ '-£4*iy JL**4* ^bJj». Lri-İyf 4j cjjy |y* .4jljyH> ı^J* <»Jİj-Ü-0 <-îjy jl^iujî'*jUu j^i- tfib^ j »yb'j^ j MV b J lyzkjy*. *&iy p*J *-^.'yio Cwly»i

,yüjlj^jj^ »_yJLi_j£4; (^i1< *J *i»^-i p*< -liJ*- L^y ajI^jL^ j y*«

»yijyVj jjji (^/»jlİ" «J ı£jjl£jy' .«_îjj-» ^^Şiyt Ijji A*Âj»İ ıJ'otjii<y*ü*> lJ ij*- Oo^ *** lîJ*" j^J*< * îy'»* u*»*..>'>i jj*- ty^4-- *J U/4j tfo

jjîJüi (L'illuminis) y>J 'ty^JJj 0r'l*%»*»'»>-» *i>-«ıİMİ

>_-jj .(Voltaire) j44>» . (D'Alembert) |y4)li .(Diderot)liVjliji- j Ojilî j lj>. s*» *j o^i^b^' j '-''-, \S&£ (Rousseau)i^lj o'j M>îk**'iy tfUcj i|>»iy« jyVijr* li»j4^ J '-*'" ,J*J" »j'*.l.Aj»i4j

Contrat Social JiiŞİijt^ (>JUi jj^ o IaJl^jl/Li *J >-&£o J J^jjj*J»i IA5o15nJ>- xtAİ* ^ LT, W** ^^ C«ı»OyCjı Uljy» :<r.,;.l«jy»i

(jîol^Joıjr *J I.&J 0'li-4jjOj ıJjj^ ı-^İjjj Lf»yjjj .«*ili Obt^j

(yjj'biyj j _£>*' |JJ»Jİ<JI>*İ -> £>' <-^iJ^* <>->-*! İ**JJ 'ÛiJi '* ^**»Vj*-<

JaNVVV ıfjjjYı? jlJ . LiliijU o* IS^iyAÎ tyjJ-oy ^yJüUflj

yj *£*jX\j*£\j .(ji'Ujjj j-ı.u Ut o"li»i jy\S u^y jl* ûy*£o y%

J '* jj^^'i^ ^ 4jL»£o 0>iy 'i' olS"»i Ci-4» j CıU-tijti Attînlj

Okî o»*1- ^»-> 'O.»;*1»4; |y, ı£»y ^ Crf^ ty5^ ,-s>iJ4» (ıpU-) oky^iç«y'^1***"0. i< LA*»iy tyk/y ^ '* cfj'y^-4 tfl>* -4 O1/»* j tf *(jlî jl^jyMÎ ^'^»jyJ^i'Ai o""Sfj (yJUo* »jjU Ojb9' >-Jji *îl»U p*î

Jjy ^L. ı^JJJl^lj yj' (jiji tyU*> j 0JJÎ*»! ok> ıy»J*ii iİjjj^-**»yJ^>»i j-j»j jl/o-^ *iU jljjj-»** .oLjIİ'a»^ü jjjyu.ıj y-* o*»-1 i,y\JU j5»j Ojjl; .üjilj»yu« (Civil) ,yti<u (^iljlj *jUo' *i" Ov**** JJ*î j4j»i 'i>biv*rfV»* <-*l* Oiy-b** *J J dl^uıUti Ojji" J ^J" |y j jj5«o'

13

rastiyen bi xwe eşkere dihesibîne ku mirov vvekhevten dinyaye, ku Afirînere (Xaliqe) vvan hin mafennajeger daye vvan vvekî jiyan, azadî, legerîna bexte-vvariye, ku hukûmeten mirovî hatine danîn ji bobicihanîna van mafan». Sezde eyalet qanûna xwe yabingehî diguherînin û heşt ji vvan Danezana mafandatînin ser qanûna xwe ya bingehî. Hemû mafeazadiya ferdî bi bîr tinin û dibejin ku ev azadiya sivîla destpekî ye. Hemû vvisa jî azadiya olî (dînî) vvekîmafekî naguher û najeger dinasin û vve vvekî azadiyamestirîn dihesibînin. Di nav van herdu seriyan da,azadiya ferdî û azadiya olî, mafen din en vvekî mafemülkiyete, ye civîne d digrin.

Dive ku be gotin ku gele brîtanî, di dîroka xweya gelek taybetî de, hin mafan ji demeke direj de bidest xistibû. He di sala 1215 de keye (qrale) vvan Johne Be Erd bi Magna Carta (Peymana Mezin) danînaEncumenek mezin qebûl kiribû û hin maf û azadiyannasîbû p' gele xwe re. Be raya Encümene key nikaribûbac bistine û Encümen dikaribû berpirsiyaren mezinen devvlete tavvanbar bike, ji vvan hesab bipirse.Encumena Mezin di sedsala XIV an de bû Parlamentû evv di sala 1399 vveriya key bi xwe p' texte vvî deyne.Di destpeka sedsala XVan de li îngilistane giraniyakarine di deste Parlamente de bû, ne di ye key de. Leev revvşek domdar û evvle nebû. Hin keyen xurtdikarîn denge Parlamente kem bikin, bibirin û vve p'

mafen vve bepar bihelin. VVe deme Parlament sebrdikir heta hatina keyekî qelstir û je doza mafen xweyen bere dikir. Bi vî avvayî di sala 1629 de Parlamentbi Petition of Rights (Daxwaznama Mafan) maf ûîmtiyazen xwe bi keye nû Charles I da qebûl kirin. Lehema pey ve "nasîne", Charles Parlamente belav kirû 11 sal vvelat be Parlament, bi "zordesti" îdare kir.14

rastiyen bi xwe eşkere dihesibîne ku mirov vvekhevten dinyaye, ku Afirînere (Xaliqe) vvan hin mafennajeger daye vvan vvekî jiyan, azadî, legerîna bexte-vvariye, ku hukûmeten mirovî hatine danîn ji bobicihanîna van mafan». Sezde eyalet qanûna xwe yabingehî diguherînin û heşt ji vvan Danezana mafandatînin ser qanûna xwe ya bingehî. Hemû mafeazadiya ferdî bi bîr tinin û dibejin ku ev azadiya sivîla destpekî ye. Hemû vvisa jî azadiya olî (dînî) vvekîmafekî naguher û najeger dinasin û vve vvekî azadiyamestirîn dihesibînin. Di nav van herdu seriyan da,azadiya ferdî û azadiya olî, mafen din en vvekî mafemülkiyete, ye civîne d digrin.

Dive ku be gotin ku gele brîtanî, di dîroka xweya gelek taybetî de, hin mafan ji demeke direj de bidest xistibû. He di sala 1215 de keye (qrale) vvan Johne Be Erd bi Magna Carta (Peymana Mezin) danînaEncumenek mezin qebûl kiribû û hin maf û azadiyannasîbû p' gele xwe re. Be raya Encümene key nikaribûbac bistine û Encümen dikaribû berpirsiyaren mezinen devvlete tavvanbar bike, ji vvan hesab bipirse.Encumena Mezin di sedsala XIV an de bû Parlamentû evv di sala 1399 vveriya key bi xwe p' texte vvî deyne.Di destpeka sedsala XVan de li îngilistane giraniyakarine di deste Parlamente de bû, ne di ye key de. Leev revvşek domdar û evvle nebû. Hin keyen xurtdikarîn denge Parlamente kem bikin, bibirin û vve p'

mafen vve bepar bihelin. VVe deme Parlament sebrdikir heta hatina keyekî qelstir û je doza mafen xweyen bere dikir. Bi vî avvayî di sala 1629 de Parlamentbi Petition of Rights (Daxwaznama Mafan) maf ûîmtiyazen xwe bi keye nû Charles I da qebûl kirin. Lehema pey ve "nasîne", Charles Parlamente belav kirû 11 sal vvelat be Parlament, bi "zordesti" îdare kir.14

^İl* jyftj ıy (y'lî^İU j ö}jlî J jyASVlî jy.il.jU l**4»**- JJ*

j*y*/ûky>rf|^i» »J^jyJ»' j tyi»^^ı>^"*f.lî jJü **"3y-* *J IjJ** *J ty^-K <J& 'S c#j* «A*0' L*»*

«yj* ol> o^b* tO ^ ' ıy1'** *^ J** -»-»lî** £»i»j t,»!-» <£ijii** « Ijuj*-

^i^^' (y'Jülj/uii (Magna Carta) oj** ty^*i t** *< *>* îyyutyiti J,\j |y .&£*}*$ ij li (^iljlî j ı-»U ı&J4> j iy* JİO»o ,yj*<

j»yu*M.j-J j o*^ jWjI? ıi Ij'y 'y^y^i j £ü'-*ı çU »ybî»Ji*< Jlyi

j (ıj? li «o»ijly> ^»io- <J oy-* ıj**j£*i -jy** ty^Âiy-t <~*»<ij\S

ti .'jyŞi ^yStse-ü y~*d Jlji ,y!y \V^ ^U *J j O^j^ <t jy.aJ k/o' oli oU*Jyj ,yu.»i J üVojij ly^b5* »joo>»ijU ^»u- j lî»yu«

.Jly lju*n

jylfcJ j Oj> (yv^lly .jyAJ yij j |.lj»iyj ,J^.*yA *yi p^*i

jAÎ (jlJUojt .ol£j Oyj ,y lÎAİU j »jO"l£j (-J" jImJjIj ^ysJti (y'ljArti

0^ j jy.»a jl>^ j ıyj** 1/^yb» l^'1* iyi/-»1? -» °./»3 ı*'»' ^^t^ (jJL. J .oljlî »o .ijd/d ^jjJLİj ^ylSAİl» ^jljli »yjL.jijylTtjLs**; j ıJU (Petition of Rigts) <Jl> j-uUjlji-li o oL-^-bs

. (yJjlT .V*j .lyf Jj»İ J Jüt*-< li »AİO jj-JjU" <|£y jy'ly y-»o J^Jİ-

JU »ijlj ^»jU Jj j »yjl/»i j!A; j uijj *î*;UJjo .*j'UU jli »o* ,j Ijji*SjySt» »jA'ilC'.y Oİ»1^ .IJ>-I;m.»H IJUU.»ijjj yj*J iOUJyj |y o oVj

Jîyif J-t^y ı^-iy u-**jy* ıil»* -» t» -I** tf^iijytJ y**j »j*4-»i (jlJLil j jUji' ^ 7'.,,,»i o"Vj -o' (Oliver Cromvvell)OliU (jS^jjjLaJIj o jli (George I) p4İo 4J>J> '^y Js\y .,y4jliU

*j ıiy ^b* *<.i'L[*î'b p*j L*ii*< j »jb*«U (Bili of Rights) o aS" c^jnCw«ti j C^Oİi tyA-it ıilİ*ili j C±y%yj 0^y-{ ı^'j cr-^yV» iy*i

tyi 'Jy «y51" û^J** tyo^lî tf-i*'-}1-' |y»* ij^'ij'vjj** y*i *Jİ^ü»j

.olSy Jj_>-i fjtSiliS ı$o>L^jb*-li

15

^İl* jyftj ıy (y'lî^İU j ö}jlî J jyASVlî jy.il.jU l**4»**- JJ*

j*y*/ûky>rf|^i» »J^jyJ»' j tyi»^^ı>^"*f.lî jJü **"3y-* *J IjJ** *J ty^-K <J& 'S c#j* «A*0' L*»*

«yj* ol> o^b* tO ^ ' ıy1'** *^ J** -»-»lî** £»i»j t,»!-» <£ijii** « Ijuj*-

^i^^' (y'Jülj/uii (Magna Carta) oj** ty^*i t** *< *>* îyyutyiti J,\j |y .&£*}*$ ij li (^iljlî j ı-»U ı&J4> j iy* JİO»o ,yj*<

j»yu*M.j-J j o*^ jWjI? ıi Ij'y 'y^y^i j £ü'-*ı çU »ybî»Ji*< Jlyi

j (ıj? li «o»ijly> ^»io- <J oy-* ıj**j£*i -jy** ty^Âiy-t <~*»<ij\S

ti .'jyŞi ^yStse-ü y~*d Jlji ,y!y \V^ ^U *J j O^j^ <t jy.aJ k/o' oli oU*Jyj ,yu.»i J üVojij ly^b5* »joo>»ijU ^»u- j lî»yu«

.Jly lju*n

jylfcJ j Oj> (yv^lly .jyAJ yij j |.lj»iyj ,J^.*yA *yi p^*i

jAÎ (jlJUojt .ol£j Oyj ,y lÎAİU j »jO"l£j (-J" jImJjIj ^ysJti (y'ljArti

0^ j jy.»a jl>^ j ıyj** 1/^yb» l^'1* iyi/-»1? -» °./»3 ı*'»' ^^t^ (jJL. J .oljlî »o .ijd/d ^jjJLİj ^ylSAİl» ^jljli »yjL.jijylTtjLs**; j ıJU (Petition of Rigts) <Jl> j-uUjlji-li o oL-^-bs

. (yJjlT .V*j .lyf Jj»İ J Jüt*-< li »AİO jj-JjU" <|£y jy'ly y-»o J^Jİ-

JU »ijlj ^»jU Jj j »yjl/»i j!A; j uijj *î*;UJjo .*j'UU jli »o* ,j Ijji*SjySt» »jA'ilC'.y Oİ»1^ .IJ>-I;m.»H IJUU.»ijjj yj*J iOUJyj |y o oVj

Jîyif J-t^y ı^-iy u-**jy* ıil»* -» t» -I** tf^iijytJ y**j »j*4-»i (jlJLil j jUji' ^ 7'.,,,»i o"Vj -o' (Oliver Cromvvell)OliU (jS^jjjLaJIj o jli (George I) p4İo 4J>J> '^y Js\y .,y4jliU

*j ıiy ^b* *<.i'L[*î'b p*j L*ii*< j »jb*«U (Bili of Rights) o aS" c^jnCw«ti j C^Oİi tyA-it ıilİ*ili j C±y%yj 0^y-{ ı^'j cr-^yV» iy*i

tyi 'Jy «y51" û^J** tyo^lî tf-i*'-}1-' |y»* ij^'ij'vjj** y*i *Jİ^ü»j

.olSy Jj_>-i fjtSiliS ı$o>L^jb*-li

15

İngiltere kete boranek siyasi pişti Şoreşa Şandar aOliver Cromvvell de demek bû komar, paşe di sala1689 de cardin bû keyîü (qraliyet). Keye nû, George I,danezanek mafan bi nave Bili of Rights nasî. Li goravve danezane be raya Parlamente key nikare bacbistîne, mahkemeyen taybetî deyne an tekilihelbijartinan bibe. Dive ku evv azadiya gotin a Par¬lamente û mafe daxwazname nivîsîn a gele xweqebûl bike.

Ev mafen ku keyen brîtanî bi van bills' an ji gelexwe re dibexşîne betir tahdîden mutlaqiyete ne,hükmen vvan bi dem û mercen dîroka îngilîz vegiredayî ne, bergeheke vvan a giştî û cihanî nîne.Danezana serxwebûna Amerîkaye jî xeynîAmerîkayiyan xitabî tu gelen din, tu miroven dinnake, ne cihanî ye.

DANEZANA MAFENMİROV û welatî

Yekemin Danezana mafan ya bi rasti cihanî ûgerdûnî ya Şoreşa Fransiz a 1789 e. Ev Danezan, piştidu mehen xebata amadekirin û hefteyek minaqeşe liMeclîse, roja 26e tebaxa 1789 hate qebûl kirin. Evv ji 17

bendan pek te. Li ber giringiya vve ya dîrokî em ji bocara peşîn temamiya we li jere bi kurdî çap dikin:

Nemînendeyen gele fransiz, di Meclîsa Ne-teweyî de civiyayî, nezanî, pbîrkirin an piçûkdîtinamafen mirov wekî sedemen tenha yen bedbextiyagiştî û xtabiya hukûmetan dihesibînin, û biryar danku di danezaneke resmî de mafen xwezayî/ najeger û16

İngiltere kete boranek siyasi pişti Şoreşa Şandar aOliver Cromvvell de demek bû komar, paşe di sala1689 de cardin bû keyîü (qraliyet). Keye nû, George I,danezanek mafan bi nave Bili of Rights nasî. Li goravve danezane be raya Parlamente key nikare bacbistîne, mahkemeyen taybetî deyne an tekilihelbijartinan bibe. Dive ku evv azadiya gotin a Par¬lamente û mafe daxwazname nivîsîn a gele xweqebûl bike.

Ev mafen ku keyen brîtanî bi van bills' an ji gelexwe re dibexşîne betir tahdîden mutlaqiyete ne,hükmen vvan bi dem û mercen dîroka îngilîz vegiredayî ne, bergeheke vvan a giştî û cihanî nîne.Danezana serxwebûna Amerîkaye jî xeynîAmerîkayiyan xitabî tu gelen din, tu miroven dinnake, ne cihanî ye.

DANEZANA MAFENMİROV û welatî

Yekemin Danezana mafan ya bi rasti cihanî ûgerdûnî ya Şoreşa Fransiz a 1789 e. Ev Danezan, piştidu mehen xebata amadekirin û hefteyek minaqeşe liMeclîse, roja 26e tebaxa 1789 hate qebûl kirin. Evv ji 17

bendan pek te. Li ber giringiya vve ya dîrokî em ji bocara peşîn temamiya we li jere bi kurdî çap dikin:

Nemînendeyen gele fransiz, di Meclîsa Ne-teweyî de civiyayî, nezanî, pbîrkirin an piçûkdîtinamafen mirov wekî sedemen tenha yen bedbextiyagiştî û xtabiya hukûmetan dihesibînin, û biryar danku di danezaneke resmî de mafen xwezayî/ najeger û16

tyL*/^" cr-y"*-' ı^AİAi' a, jjj^JİUj jyby. J\y a$" aJUU ja!j\Sla;y* Aj j-j Aj'UU jAÎ <j£* j Üly .J^jA» jA-Aİ ,J «OAjİAUy»»

jLrt*' ok».>:W*r j J^ iJ^y^y; j Ojıyb* i*y* >yik*J£~i ijljlO**

j J*İ* s*» i^as-IjI; .oISajİ^İj*0' *J *^(- 'lyl^i/*0* ıjy+iy" (y-üLA^Iı

Ojy*; tr'U** ^b 'öjyJJ'i y u>>4*y

j ^iy <y^ <ij^

üv'IyH «jtyl~* i£*j 0^i»j*'*j ıy**jy^*i aT iLJ»jAİ ^yAÎ* jy'ly^y,>%> I4IC ,yf»j .Jjy (ylTAİU ^^^U* »/jy^ Aj ^Mİ-y^juS jAİU aT li okj'i/i *iii -ly*!»1 j\S*Sij>jJ&> ^iU-Aİ j jyıif (^ji^ajjAj

'0*^ tfjli* l.'ı>«"»ı (y*itJX{j*5U a) ıJjy ıyli"»jJL«J j-Nrt' J ıy*"JLr"

j «JU loiuyf jy'UİJüAÎ J>M> ^Jj^j Aİ tfjljLr |yA< j A.İJ.M» j5*l7

. ty-'-'nj-titj o 'y I^aSjaî

jıyA* lyli^Ulî JAf»i jjjiiA; (y^A-ji j ^y^j-iA; ^"Va-» ^»jaî^

li»-»*^ 'Ül**^ ly1 ok>v j*i j <>iyyji>v j cy^rty^i ol**-."'^» £>*^Î^İJiL^ Uü j »1j |y J »iU (jÎAjAİ-Lj jAJ Q Ü L. 7, .î.yj U ^"^l^p

A<y. «tyi^î* lyyjASİA; j ^yty^i ,y'jy'Lî ty^loli asL-j o^^b^i a.»>«a>

-> «-ÎJy JAiUlı pAÎ »jyf .ylijAı ,yb~-~ A> .,y.»jA7A; .yA-jy^AÎ

: lyOA^tilı J OLÎ"»J JJA-ıAj jUL.T.'.jijU

J Cw»i l£jliA) ^yLİAi j ^yu-oy^ Aı İJİU Aİ kJjy» . \ Lf-^

(jiAjjU ıS*iy* y~*i |y'ly»i ly*' ly^^y' ıyjbW!i- j*****-»*

.CÜjJAJİİ

17

tyL*/^" cr-y"*-' ı^AİAi' a, jjj^JİUj jyby. J\y a$" aJUU ja!j\Sla;y* Aj j-j Aj'UU jAÎ <j£* j Üly .J^jA» jA-Aİ ,J «OAjİAUy»»

jLrt*' ok».>:W*r j J^ iJ^y^y; j Ojıyb* i*y* >yik*J£~i ijljlO**

j J*İ* s*» i^as-IjI; .oISajİ^İj*0' *J *^(- 'lyl^i/*0* ıjy+iy" (y-üLA^Iı

Ojy*; tr'U** ^b 'öjyJJ'i y u>>4*y

j ^iy <y^ <ij^

üv'IyH «jtyl~* i£*j 0^i»j*'*j ıy**jy^*i aT iLJ»jAİ ^yAÎ* jy'ly^y,>%> I4IC ,yf»j .Jjy (ylTAİU ^^^U* »/jy^ Aj ^Mİ-y^juS jAİU aT li okj'i/i *iii -ly*!»1 j\S*Sij>jJ&> ^iU-Aİ j jyıif (^ji^ajjAj

'0*^ tfjli* l.'ı>«"»ı (y*itJX{j*5U a) ıJjy ıyli"»jJL«J j-Nrt' J ıy*"JLr"

j «JU loiuyf jy'UİJüAÎ J>M> ^Jj^j Aİ tfjljLr |yA< j A.İJ.M» j5*l7

. ty-'-'nj-titj o 'y I^aSjaî

jıyA* lyli^Ulî JAf»i jjjiiA; (y^A-ji j ^y^j-iA; ^"Va-» ^»jaî^

li»-»*^ 'Ül**^ ly1 ok>v j*i j <>iyyji>v j cy^rty^i ol**-."'^» £>*^Î^İJiL^ Uü j »1j |y J »iU (jÎAjAİ-Lj jAJ Q Ü L. 7, .î.yj U ^"^l^p

A<y. «tyi^î* lyyjASİA; j ^yty^i ,y'jy'Lî ty^loli asL-j o^^b^i a.»>«a>

-> «-ÎJy JAiUlı pAÎ »jyf .ylijAı ,yb~-~ A> .,y.»jA7A; .yA-jy^AÎ

: lyOA^tilı J OLÎ"»J JJA-ıAj jUL.T.'.jijU

J Cw»i l£jliA) ^yLİAi j ^yu-oy^ Aı İJİU Aİ kJjy» . \ Lf-^

(jiAjjU ıS*iy* y~*i |y'ly»i ly*' ly^^y' ıyjbW!i- j*****-»*

.CÜjJAJİİ

17

pîroz en mirov diyar bikin p bo ku ev danezan, tirnîdi bîra hemû endamen civake de, be navber, maf ûerken wan texe bîra wan, p bo ku kirinen karina teşrîîû yen karina icrayî dikaribin her gav bi amanca hermuesesa siyasî re bidin ber hev û p wan re betir benriayet kirin, ji bo ku giliyen welatiyan, edî li serbingehen sade û be itiraz danî, parastina Qanûnabingehî û bextewariya hemûyan amanc bigrin.Lewra, Meclisa Neteweyî, di hizûra û li jer himayaHeyîna Bilindtir de, mafen han en mirov û welatîdinase û îlan dike :

Bend 1- Mirov serbest û di mafan de wekhev tendinyaye û diminin. Cihetiyen civakî tene dikarin liser bikerhatiniya müşterek ben danîn.

Bend 2- Amanca her komeleya siyasî xwedîkirinamafen xwezayi û timzindî yen mirov e, ev maf azadî,mülkiyet, ewleyî û berxwedana li hemberî zordes-tiye ne.

Bend 3- Bingehe her senveriye (hakimiyete) bi esasexwe di nav netewe de ye. Tu cism, tu kes nikareotorîteya ku yekser je nehatibe girtin bi kar bine.

Bend 4- Azadî karina kirina her tişte ku ziyananaghîne kesen din e : loma ji bikaranîna mafenxwezayî yen her mirovî re tu sînor nîne bile sînorenku bikaranîna van mafan p endamen din en civake rep ewle (temin) dikin. Ev sînor tene dikarin bi qanûnben danîn.

Bend 5- Çtanûn tene maf heye ku kirinen p civake reziyandar qedexe bike. Her çi ye ku qanûn qedexenekiriye nikare be memnu kirin û tukes nikare bemecbur hiştin ku tişte qanûn nefermiye bike.18

pîroz en mirov diyar bikin p bo ku ev danezan, tirnîdi bîra hemû endamen civake de, be navber, maf ûerken wan texe bîra wan, p bo ku kirinen karina teşrîîû yen karina icrayî dikaribin her gav bi amanca hermuesesa siyasî re bidin ber hev û p wan re betir benriayet kirin, ji bo ku giliyen welatiyan, edî li serbingehen sade û be itiraz danî, parastina Qanûnabingehî û bextewariya hemûyan amanc bigrin.Lewra, Meclisa Neteweyî, di hizûra û li jer himayaHeyîna Bilindtir de, mafen han en mirov û welatîdinase û îlan dike :

Bend 1- Mirov serbest û di mafan de wekhev tendinyaye û diminin. Cihetiyen civakî tene dikarin liser bikerhatiniya müşterek ben danîn.

Bend 2- Amanca her komeleya siyasî xwedîkirinamafen xwezayi û timzindî yen mirov e, ev maf azadî,mülkiyet, ewleyî û berxwedana li hemberî zordes-tiye ne.

Bend 3- Bingehe her senveriye (hakimiyete) bi esasexwe di nav netewe de ye. Tu cism, tu kes nikareotorîteya ku yekser je nehatibe girtin bi kar bine.

Bend 4- Azadî karina kirina her tişte ku ziyananaghîne kesen din e : loma ji bikaranîna mafenxwezayî yen her mirovî re tu sînor nîne bile sînorenku bikaranîna van mafan p endamen din en civake rep ewle (temin) dikin. Ev sînor tene dikarin bi qanûnben danîn.

Bend 5- Çtanûn tene maf heye ku kirinen p civake reziyandar qedexe bike. Her çi ye ku qanûn qedexenekiriye nikare be memnu kirin û tukes nikare bemecbur hiştin ku tişte qanûn nefermiye bike.18

j jL£ıxy **l"* tys-'bk, <y«k-" ı^sp**y' xyi* ıj^^i V J**<

.^yJjU&b-» .tfiljL: : a) ÛUiy yİAJİİU jAÎ 'AJjy jM>ıy£j A.t.>«A»

.jy-^ijjj y-«lyj 0*jSyy*jAj j uûJjlyV

B-> J c/AlASuıti £*» .Aıli »jAîAJAİ t5w"İA-»J JJ>A» tfAİ-Üj - V JJÛAj

t^l&j »yJAİJL» 0*İ^aJ ytijt i'jLJ^ij IjüVj a) vİwYa-»İ ,y!yl; ,yAf

iyb*U

ıy'1-Af ,yLıj aS" h&sû y> jy'iy' c$Wy a! A»Siy ı^iljlî - t ıfJio,

Aw iSiiy" l-£**Jlr* J** ty'^A^uij^r- aİU jy)yS .|yA< İJuJ ı^A$Li

|y»i .jAÎ cf»j jLJİjAÎ AÎ" A&i (y'L^/ ^y'lSAlU A/ lVi.tiW.iA> Okj yl*A<"

.clUi ok'* OyÜ k-*^ (jiAJliU yi ıjjjy^ -lyA» jLıiljL'

aI ıS^~Z kj> aja> ok-'kj aT a;LA yJ ax» «w u**»- Oyl* ~ ' tf-**^

^yM» A&Jİ ^Aj tjjiy'ii ^Aİ-tiA» jjjli ı£^Lİ y> .OlSL. AMİAt Jo>j/

|y^ <jjjy~*s Oy'* *** ^ «&jl>' Uy'k ıyAİ' S?* J ^ ija>»İAİ aw.»JİİAJ

,_yA> ıfijMLı'.t.ııijU jy>A* .4m,*m.T ,yuJj» ^jA&jy Oy I* ~^ l$-^A>

ly |yti jjjli .|y JİJ-İA; İJUİÜİİ Aİ »jAjIyjŞy jj> Aj ok jiyAalj *<**

Ja^jî" (y'UİJio' j^m> Jj li CÂ-ljL a) ^ j ol*b- *1 E. Lîjbkrt- j 0*jb"^**

j/aj */»j Oy l* *i y-t^y* ii*A>jt.;7.t,;jU Jt^A» A&y» .|y k/A< l/»jJ -i'AiAiU y* ,y'»jl»- AS^ ^> uib^jU ıy- A; |y'ly»i lyAf j^M» 4j^jUu*î a£;İ (j^1- £<* ** uüy'lfel j ^k a) a£» c&JlS' y*

IsJ'üyj

Oyl» aT |y/J A<»jli jA; j Oyl* <y'jjj tyOjO^ tyjj ** ~ v cf-1^

^sîyv j lij^>. ok îfyy jMb'J »y**' £** Uy'bJ^ -»*y' uok*ıy^y cfj'ijj^**"'* ok yj.,yyj. Ok «j'JLîl* aS" ı^lJU^Af . »yJUujJA;

ıX<k »jAUn^yJ y Oy'* t»*{ *< ıj^i^yi p"^*< 1ylil>« ıX>k^ (>! ty'y'*''

19

j jL£ıxy **l"* tys-'bk, <y«k-" ı^sp**y' xyi* ıj^^i V J**<

.^yJjU&b-» .tfiljL: : a) ÛUiy yİAJİİU jAÎ 'AJjy jM>ıy£j A.t.>«A»

.jy-^ijjj y-«lyj 0*jSyy*jAj j uûJjlyV

B-> J c/AlASuıti £*» .Aıli »jAîAJAİ t5w"İA-»J JJ>A» tfAİ-Üj - V JJÛAj

t^l&j »yJAİJL» 0*İ^aJ ytijt i'jLJ^ij IjüVj a) vİwYa-»İ ,y!yl; ,yAf

iyb*U

ıy'1-Af ,yLıj aS" h&sû y> jy'iy' c$Wy a! A»Siy ı^iljlî - t ıfJio,

Aw iSiiy" l-£**Jlr* J** ty'^A^uij^r- aİU jy)yS .|yA< İJuJ ı^A$Li

|y»i .jAÎ cf»j jLJİjAÎ AÎ" A&i (y'L^/ ^y'lSAlU A/ lVi.tiW.iA> Okj yl*A<"

.clUi ok'* OyÜ k-*^ (jiAJliU yi ıjjjy^ -lyA» jLıiljL'

aI ıS^~Z kj> aja> ok-'kj aT a;LA yJ ax» «w u**»- Oyl* ~ ' tf-**^

^yM» A&Jİ ^Aj tjjiy'ii ^Aİ-tiA» jjjli ı£^Lİ y> .OlSL. AMİAt Jo>j/

|y^ <jjjy~*s Oy'* *** ^ «&jl>' Uy'k ıyAİ' S?* J ^ ija>»İAİ aw.»JİİAJ

,_yA> ıfijMLı'.t.ııijU jy>A* .4m,*m.T ,yuJj» ^jA&jy Oy I* ~^ l$-^A>

ly |yti jjjli .|y JİJ-İA; İJUİÜİİ Aİ »jAjIyjŞy jj> Aj ok jiyAalj *<**

Ja^jî" (y'UİJio' j^m> Jj li CÂ-ljL a) ^ j ol*b- *1 E. Lîjbkrt- j 0*jb"^**

j/aj */»j Oy l* *i y-t^y* ii*A>jt.;7.t,;jU Jt^A» A&y» .|y k/A< l/»jJ -i'AiAiU y* ,y'»jl»- AS^ ^> uib^jU ıy- A; |y'ly»i lyAf j^M» 4j^jUu*î a£;İ (j^1- £<* ** uüy'lfel j ^k a) a£» c&JlS' y*

IsJ'üyj

Oyl» aT |y/J A<»jli jA; j Oyl* <y'jjj tyOjO^ tyjj ** ~ v cf-1^

^sîyv j lij^>. ok îfyy jMb'J »y**' £** Uy'bJ^ -»*y' uok*ıy^y cfj'ijj^**"'* ok yj.,yyj. Ok «j'JLîl* aS" ı^lJU^Af . »yJUujJA;

ıX<k »jAUn^yJ y Oy'* t»*{ *< ıj^i^yi p"^*< 1ylil>« ıX>k^ (>! ty'y'*''

19

Bend 6- Qanûn ifada viyana (iradeya) giştî ye Hemûwelatî maf hene ku bi xwe an bi destennemînendeyen xwe beşdare çekirina vve bibin. Diveku qanûn ji bo hemûyan eynî be, çi p bo parastinawan çi p bo cezakirine. Henvekî hemû welatî li berwe wekhev in, ew dikarin li gora şehrezayiya xwe, betu ciheyiye din eh bilî ya fazilet û jehatîbûna vvan,bikevin hemû kar, rütbe û meqamen resmî.

Bend 7- Tu kes, dervayî revvşen ku di qanûn de hatmediyar kirin û li gora teşeyen ku ew datîne, be tavvan-bar kirin û girtin. Dive ku yen ku emren kâfidixwazin, dişinin, bi dh ahin, an didin biöhanîn benceza kirin, le dive ku her vvelatiye ku li gora qanûnetâ gazi kirin an girtin pere îtaet bike: ew biberxwedane xwe sûcdar dike.

Bend 8- Dive ku qanûn tene cezayen ku be guman ûbi rastî hewce ne deyne û kesek dikare tene li goraqanûnek ku beri suce vvî hatiye danîn û ilan kirin ûqanûnane te bi ah anîn bete ceza kirin.

Bend 9- Her mirov ta ku sûcdar neye Han kirin berî tehesibîn, heke girtina vvî ferz be ditin dive kubikaranîna çi zora ku p bo girtina şexse vvî ne pevvîste p alî qanûn de bi avvayekî hişk bete ceza kirin.

Bend 10- Dive ku tu kes p ber ramanen (fikren) xwe,heta yen dînî p, neye eşandin, bi serte ku îfadeya vvanziyana neghîne pergala gişû ya ku qanûn daniye.

Bend 11- Ragihandina serbest a fikr û ramanan yek pmafen birûmetirîn en mirov e; levvra her vvelatîdikare biserbestî bipeyive, binivîse û çap bike, evv pxirab bikaranîna ve azadiye di revvşen ku di qanûn dehatine diyarkirin bersîv dide.20

Bend 6- Qanûn ifada viyana (iradeya) giştî ye Hemûwelatî maf hene ku bi xwe an bi destennemînendeyen xwe beşdare çekirina vve bibin. Diveku qanûn ji bo hemûyan eynî be, çi p bo parastinawan çi p bo cezakirine. Henvekî hemû welatî li berwe wekhev in, ew dikarin li gora şehrezayiya xwe, betu ciheyiye din eh bilî ya fazilet û jehatîbûna vvan,bikevin hemû kar, rütbe û meqamen resmî.

Bend 7- Tu kes, dervayî revvşen ku di qanûn de hatmediyar kirin û li gora teşeyen ku ew datîne, be tavvan-bar kirin û girtin. Dive ku yen ku emren kâfidixwazin, dişinin, bi dh ahin, an didin biöhanîn benceza kirin, le dive ku her vvelatiye ku li gora qanûnetâ gazi kirin an girtin pere îtaet bike: ew biberxwedane xwe sûcdar dike.

Bend 8- Dive ku qanûn tene cezayen ku be guman ûbi rastî hewce ne deyne û kesek dikare tene li goraqanûnek ku beri suce vvî hatiye danîn û ilan kirin ûqanûnane te bi ah anîn bete ceza kirin.

Bend 9- Her mirov ta ku sûcdar neye Han kirin berî tehesibîn, heke girtina vvî ferz be ditin dive kubikaranîna çi zora ku p bo girtina şexse vvî ne pevvîste p alî qanûn de bi avvayekî hişk bete ceza kirin.

Bend 10- Dive ku tu kes p ber ramanen (fikren) xwe,heta yen dînî p, neye eşandin, bi serte ku îfadeya vvanziyana neghîne pergala gişû ya ku qanûn daniye.

Bend 11- Ragihandina serbest a fikr û ramanan yek pmafen birûmetirîn en mirov e; levvra her vvelatîdikare biserbestî bipeyive, binivîse û çap bike, evv pxirab bikaranîna ve azadiye di revvşen ku di qanûn dehatine diyarkirin bersîv dide.20

o**k tyyâjy j J-^y-tyi J-iyS^i >& g**- S* ly.»* oi*/»* ik (>iy'»*

ı>îj*yyy* jk^'**- **

j |yüli cJAjly* &j> ı0üwj4i *** ıfjkb*" J4^ *^f Oy" - A ı£Jk»A<

|y ly li AÎo'ljl; jjIİj aT tii'.y I* lyj^ a< jaÎa» . Uj b*> ıy**s' £** t£yly k

İ£ja£< *^4j aJaîIjU Ja? aJ jjIjat a» j

j îfy'y. jk*kj** *i ly**' £** |yU I^j^İa-a; iİa;1;a» Uta* -\ ^.üo,0uwj4i iuyj'5ymAy. ** Ailjls yJ a£> |y Cuj^i ıS^yiS iy!y yS*i

lfj£**i ir**, ûy ü ıyj<*i iy** ' "A^***»* y ,J<a^yiy y>

.»iljlî ^yUjAKjA* ıfj»jkxr*i OAJİJA7 i^Ja»- jyjkx>*i ~ ^ J-^Aj

a? ıS^yj ,yb~i tjj* asİ-j »j»jkir*e yi tyiyj»* **" İJ^iîlJ' a) jaSa<

.tjLIiOyl*

.Ojy ,y lİAİy' A; A»U Aİ 4&£o yjilXrf. tyilj^ ~ ^ ^ İS-****

j lyjy*>. j 'ıyf. jy*< ^t+içy* ıj^jü *< *i** t**** ly**' xy** jy)y£yi liAİU yJ Ify'iiyj Oüiljlj yJ oly* «j^aS" k£i>y^A< . ISy ,yU

.li Ajjiljlî yJ ^yL^jLTijiJ jjjli a< y+>\yj »jL^yyj a^jS

'jî* ıy'"**^4J *i L**""i>iJ <-*iy (y^AJU ^yvuJjlı ^ T ^-Uaj

j o'l^yA» ty^b'* J *jy" .y *j'j** y^ ty-^by-*'* j *;** oli'Aij'.t.^

.jA$»i oL^iiyuy-* aî* aw o'UaS" yo OajI"

jy^>k ok-^yoiy-* ıyry* y. j J^ ı£«* ty?y*b y. ~ W ı^-^J Üly (yj^Al J jL-fo ^y^AıljUo IJüljLiiJjl» jUAİ A$* .AİoJ^Ij jİAfjU

.j4ji>;V>*>a.Ja» ok-ib'* ı£jk

ı^l&yj ok ı£y" S *iA* ^jy <J"A*Jİ.ı.*.t.;ijl> jy*± -M liJrfA;

jOaxj ^a»i»a> Aîw^A>y.w> j cAaaj ^7 .t.T ıy?k ıy **4 jj""'ijy 'tyb^dy

0**k ty'jy pl»»*y4 j 0*y'»*l-,'; j ıy*d'Ji*> j O^j^a; tyJt

21

o**k tyyâjy j J-^y-tyi J-iyS^i >& g**- S* ly.»* oi*/»* ik (>iy'»*

ı>îj*yyy* jk^'**- **

j |yüli cJAjly* &j> ı0üwj4i *** ıfjkb*" J4^ *^f Oy" - A ı£Jk»A<

|y ly li AÎo'ljl; jjIİj aT tii'.y I* lyj^ a< jaÎa» . Uj b*> ıy**s' £** t£yly k

İ£ja£< *^4j aJaîIjU Ja? aJ jjIjat a» j

j îfy'y. jk*kj** *i ly**' £** |yU I^j^İa-a; iİa;1;a» Uta* -\ ^.üo,0uwj4i iuyj'5ymAy. ** Ailjls yJ a£> |y Cuj^i ıS^yiS iy!y yS*i

lfj£**i ir**, ûy ü ıyj<*i iy** ' "A^***»* y ,J<a^yiy y>

.»iljlî ^yUjAKjA* ıfj»jkxr*i OAJİJA7 i^Ja»- jyjkx>*i ~ ^ J-^Aj

a? ıS^yj ,yb~i tjj* asİ-j »j»jkir*e yi tyiyj»* **" İJ^iîlJ' a) jaSa<

.tjLIiOyl*

.Ojy ,y lİAİy' A; A»U Aİ 4&£o yjilXrf. tyilj^ ~ ^ ^ İS-****

j lyjy*>. j 'ıyf. jy*< ^t+içy* ıj^jü *< *i** t**** ly**' xy** jy)y£yi liAİU yJ Ify'iiyj Oüiljlj yJ oly* «j^aS" k£i>y^A< . ISy ,yU

.li Ajjiljlî yJ ^yL^jLTijiJ jjjli a< y+>\yj »jL^yyj a^jS

'jî* ıy'"**^4J *i L**""i>iJ <-*iy (y^AJU ^yvuJjlı ^ T ^-Uaj

j o'l^yA» ty^b'* J *jy" .y *j'j** y^ ty-^by-*'* j *;** oli'Aij'.t.^

.jA$»i oL^iiyuy-* aî* aw o'UaS" yo OajI"

jy^>k ok-^yoiy-* ıyry* y. j J^ ı£«* ty?y*b y. ~ W ı^-^J Üly (yj^Al J jL-fo ^y^AıljUo IJüljLiiJjl» jUAİ A$* .AİoJ^Ij jİAfjU

.j4ji>;V>*>a.Ja» ok-ib'* ı£jk

ı^l&yj ok ı£y" S *iA* ^jy <J"A*Jİ.ı.*.t.;ijl> jy*± -M liJrfA;

jOaxj ^a»i»a> Aîw^A>y.w> j cAaaj ^7 .t.T ıy?k ıy **4 jj""'ijy 'tyb^dy

0**k ty'jy pl»»*y4 j 0*y'»*l-,'; j ıy*d'Ji*> j O^j^a; tyJt

21

Bend 12- Garantiya mafen mirov û vvelatî hevvcehezeke giştî ye; ev hez levvra ji bo suda (faîda)hemûyan te danîn, ne p bo menfaeta arizî ya kesen kuevv p vvan re te spartin.

Bend 13- Ji bo xwedîkirina heza giştî û p bo mesrefenidare, baceke müşterek ferz e: dive ku evv linav hemûvvelatiyan bi avvayekî vvekhev û li gora karina vvan betar kirin.

Bend 14- Hemû vvelatî dikarin bi xwe, an bi destennemînendeyen xwe, pevvîstiya baca giştî bibinin,serbestane we qebûl bikin, bikaranîna we, çendahî,berhevkirin û domdariya vve taqîb bikin.

Bend 15- Civak maf heye ku p her kaimende giştî yeîdara xwe hesab bipirse.

Bend 16- Her komela ku te de garantiya mafan ûcihebûna karinan nebatiye evvle kirin be qanûnabingehî ye.

Bend 17- Hervvekî mülkiyet maf eke destnavej ûpîroz e tukes nikare je be bepar kirin bilî revvşa kuhevvcedariya giştî, ya ku bi reyek qanûnî hatiye diyarkirin, bi eşkereyî dixwaze û bi serte ku tezmînatekeadil û peşin be dayin.

Bi nasîna mafen siyasî yen bingehî, hükmeqanûn, vvekheviya li ber qanûn, viyana (îradeya)netevve vvekî kaniya hakimiyete, cihebûna karinan,Danezana fransiz a mafen mirovan hîmen jiyanademokratik a modern daveje. Evv di direjahiyasedsala XTX an de ta davviya Sere Cihanî ye yeka, dibe"mishefa" tevgeren siyasî û civakî yen li dijîdespotizme li Evvropa û li Amerika Latîn. Le dinavbera teori û pratike de timî mesafeyeke kem-zede

Bend 12- Garantiya mafen mirov û vvelatî hevvcehezeke giştî ye; ev hez levvra ji bo suda (faîda)hemûyan te danîn, ne p bo menfaeta arizî ya kesen kuevv p vvan re te spartin.

Bend 13- Ji bo xwedîkirina heza giştî û p bo mesrefenidare, baceke müşterek ferz e: dive ku evv linav hemûvvelatiyan bi avvayekî vvekhev û li gora karina vvan betar kirin.

Bend 14- Hemû vvelatî dikarin bi xwe, an bi destennemînendeyen xwe, pevvîstiya baca giştî bibinin,serbestane we qebûl bikin, bikaranîna we, çendahî,berhevkirin û domdariya vve taqîb bikin.

Bend 15- Civak maf heye ku p her kaimende giştî yeîdara xwe hesab bipirse.

Bend 16- Her komela ku te de garantiya mafan ûcihebûna karinan nebatiye evvle kirin be qanûnabingehî ye.

Bend 17- Hervvekî mülkiyet maf eke destnavej ûpîroz e tukes nikare je be bepar kirin bilî revvşa kuhevvcedariya giştî, ya ku bi reyek qanûnî hatiye diyarkirin, bi eşkereyî dixwaze û bi serte ku tezmînatekeadil û peşin be dayin.

Bi nasîna mafen siyasî yen bingehî, hükmeqanûn, vvekheviya li ber qanûn, viyana (îradeya)netevve vvekî kaniya hakimiyete, cihebûna karinan,Danezana fransiz a mafen mirovan hîmen jiyanademokratik a modern daveje. Evv di direjahiyasedsala XTX an de ta davviya Sere Cihanî ye yeka, dibe"mishefa" tevgeren siyasî û civakî yen li dijîdespotizme li Evvropa û li Amerika Latîn. Le dinavbera teori û pratike de timî mesafeyeke kem-zede

jji- ^'iJ^^AjbArtjjyj ^yİjtUrfjU' a) a>a» ,yU Juyf -S t >jaiA(

*iyJ j lyb*'*' i&l* (y'UİJtÎAÎ jyU t&iujS" y* ->"\ ^Aio,

^Laî jyyl» OO^»" *j »J**î4b>'*' OJJj 'AV jyliVjVA-ai ,yj(yL>

.Uyljl*

j'*jL> j Ji«i u^*»'* ^y**iJ,J^b-, \S*yi y-i *l -W tf-*-^

ıy ** J>a»»j»jj*< *** İJ^AİU a) jaÎa» . |^yy u-a-İj |y* ^S g*» |£y"l;

y^ |y»i UiJU ja) . l& jl* **~~iyji yo* Oy'Ü j |y>* J* jl~>J*.CİjJj y JAÎİJİUİİİ (.y'AityJijlJj tfUly

jy'L^ÎA; >jyl-» ^y^Aİ-rfi jftj ol5'Awk' A^ytyUj A» l» jy*»»^ A>

»J'ajaI tjy^jjLuVA^uti tfokyA-' j*\j »yJAJ <yu«jj Oy'* *i .yf'b0,i^aJ-Uj ıJjy jyU LfAfA>>.,»i»yJ »jl> .jLftjljL»- a7Vai~>»İ ^»yJiy'U>

lî fA»»ijy |^»iA-> ,y.>ylji A> A/JüLa^Ij jAÎ .|y»ili |$y ^y-Jy^i ,ykjj ,yk ' »y-JJüi «ıyW>y» Aî^»i l(yLfî>. u&A> |«*İA> ly.\Jy'

tfl^iyAÎ j k^jy-J <J ıyî>V^ J (Despotisme) a< ji^tfA:JAi'5>Vy'

y> »yi^î* j ı^jj-î ob*< a1 tfA*jjljLf p*** k jjj >aİ**a» .Va;

^AıtjU ^iL . »jlji >l> IjÇj jaJUU yJ aİ" lxiLJ»yJ a) U»jy> .»jol»

yJ S^Ştj. .»yo'kj yi *ijy* »jA;»y-! o'''*»'-' 'Isy ly^yy1 J /-* J ./Lı*

> IjJ" JÜAuAı liN At A ^L. a) 4;J7,tX ,yl.»£j»i ^yiU aT .AlLj»yJj A»U

A) UiO" jUj y A»U »Aı p"^A< .jy ^1^ ı ı JJjAm) (yljLj y lyAJ jiijAÎ

ISL>jJa- .li\AA\ ,j)U a) ».yööi' <yU l»»jy> .\j~\j ^l"\ <y*L

,yk Jl- ^f jiJJK'by-*'* AİA«yf j li \AAVlJ)U a) o-^bj**'*

23

jji- ^'iJ^^AjbArtjjyj ^yİjtUrfjU' a) a>a» ,yU Juyf -S t >jaiA(

*iyJ j lyb*'*' i&l* (y'UİJtÎAÎ jyU t&iujS" y* ->"\ ^Aio,

^Laî jyyl» OO^»" *j »J**î4b>'*' OJJj 'AV jyliVjVA-ai ,yj(yL>

.Uyljl*

j'*jL> j Ji«i u^*»'* ^y**iJ,J^b-, \S*yi y-i *l -W tf-*-^

ıy ** J>a»»j»jj*< *** İJ^AİU a) jaÎa» . |^yy u-a-İj |y* ^S g*» |£y"l;

y^ |y»i UiJU ja) . l& jl* **~~iyji yo* Oy'Ü j |y>* J* jl~>J*.CİjJj y JAÎİJİUİİİ (.y'AityJijlJj tfUly

jy'L^ÎA; >jyl-» ^y^Aİ-rfi jftj ol5'Awk' A^ytyUj A» l» jy*»»^ A>

»J'ajaI tjy^jjLuVA^uti tfokyA-' j*\j »yJAJ <yu«jj Oy'* *i .yf'b0,i^aJ-Uj ıJjy jyU LfAfA>>.,»i»yJ »jl> .jLftjljL»- a7Vai~>»İ ^»yJiy'U>

lî fA»»ijy |^»iA-> ,y.>ylji A> A/JüLa^Ij jAÎ .|y»ili |$y ^y-Jy^i ,ykjj ,yk ' »y-JJüi «ıyW>y» Aî^»i l(yLfî>. u&A> |«*İA> ly.\Jy'

tfl^iyAÎ j k^jy-J <J ıyî>V^ J (Despotisme) a< ji^tfA:JAi'5>Vy'

y> »yi^î* j ı^jj-î ob*< a1 tfA*jjljLf p*** k jjj >aİ**a» .Va;

^AıtjU ^iL . »jlji >l> IjÇj jaJUU yJ aİ" lxiLJ»yJ a) U»jy> .»jol»

yJ S^Ştj. .»yo'kj yi *ijy* »jA;»y-! o'''*»'-' 'Isy ly^yy1 J /-* J ./Lı*

> IjJ" JÜAuAı liN At A ^L. a) 4;J7,tX ,yl.»£j»i ^yiU aT .AlLj»yJj A»U

A) UiO" jUj y A»U »Aı p"^A< .jy ^1^ ı ı JJjAm) (yljLj y lyAJ jiijAÎ

ISL>jJa- .li\AA\ ,j)U a) ».yööi' <yU l»»jy> .\j~\j ^l"\ <y*L

,yk Jl- ^f jiJJK'by-*'* AİA«yf j li \AAVlJ)U a) o-^bj**'*

23

direj hebûye. Mafen ku te de hatine ilan kirin liFransaye bi xwe pişti demeke direj, di davviya şer ûşoreşen nû de berebere ketine jiyane. Yek ji vanmafen bingehî, ye raydana giştî di sala 1848 de hateqebûl kirin, evv p tene p' bo meren p' 21 salî mestir. Evveev maf ancax di sala 1946 de p' jinan re jî be nasîn. Mafedvîne di 1881 de, ye sendika danîn di 1887 de û mafekomele danîne 112 sal pişti ilana Danezana fransiz, disala 1901 de bi avvayekî temamî ket nav qanûn ûjiyana Fransaye.

Li hin vvelaten Evvropaye, vvekî Beljîk, Spanyaû li piraniya vvelaten Amerika Latîn berebereDanezana Mafan di destpeka Qanûna bingehî de cihdigre. Le li hin vvelaten evvropayî yen din, vvekî"Reich"a almanî, împaratoriya Otrîş-Macaristan,Rusya, despotizm û mutlaqiyet ta davviya SereCihanî ye yeka dom dikin. Li Tirkiye, îran û Rusyatevgeren meşrûtiyetxwaz doza Cjanûnen bingehîdikin.

Di salen 1920 an de Danezana mafan dikevenav qanûnen hîmî yen demokrasiyen nû, vvekîKornara almanî ya VVeimar û Çekoslovakya. Le li jertesîra Şoreşa sovyeti ya 1917an berebere doza mafencivakî û aborî giraniya xwe nîşan dide. Ji xwe disedsala XTXan de ronakbîren sosyalist vvekî Fourrier,û paşiye Marx, bal kişandibûn ser kemasiyen veDanezane. Ji bo vvan ev Danezan a 1789an demekedîrokî ya girîng temsîl dike, le evv dem edî boriye,qala "mirov'' bi avvayekî giştî kirin û doza mafen vvîkirin xweziyeke pûç e p' ber ku di dvake de her mirovbi dn û sinifek ve giredayî ye, xwestek û daxwaziyenvvan cihe ne. Ji bo xebatkaran mafen girîngtir enxebate, hînbûne, sendika danîn û greve, mafe lojmanû evvleyiya sosyal e.24

direj hebûye. Mafen ku te de hatine ilan kirin liFransaye bi xwe pişti demeke direj, di davviya şer ûşoreşen nû de berebere ketine jiyane. Yek ji vanmafen bingehî, ye raydana giştî di sala 1848 de hateqebûl kirin, evv p tene p' bo meren p' 21 salî mestir. Evveev maf ancax di sala 1946 de p' jinan re jî be nasîn. Mafedvîne di 1881 de, ye sendika danîn di 1887 de û mafekomele danîne 112 sal pişti ilana Danezana fransiz, disala 1901 de bi avvayekî temamî ket nav qanûn ûjiyana Fransaye.

Li hin vvelaten Evvropaye, vvekî Beljîk, Spanyaû li piraniya vvelaten Amerika Latîn berebereDanezana Mafan di destpeka Qanûna bingehî de cihdigre. Le li hin vvelaten evvropayî yen din, vvekî"Reich"a almanî, împaratoriya Otrîş-Macaristan,Rusya, despotizm û mutlaqiyet ta davviya SereCihanî ye yeka dom dikin. Li Tirkiye, îran û Rusyatevgeren meşrûtiyetxwaz doza Cjanûnen bingehîdikin.

Di salen 1920 an de Danezana mafan dikevenav qanûnen hîmî yen demokrasiyen nû, vvekîKornara almanî ya VVeimar û Çekoslovakya. Le li jertesîra Şoreşa sovyeti ya 1917an berebere doza mafencivakî û aborî giraniya xwe nîşan dide. Ji xwe disedsala XTXan de ronakbîren sosyalist vvekî Fourrier,û paşiye Marx, bal kişandibûn ser kemasiyen veDanezane. Ji bo vvan ev Danezan a 1789an demekedîrokî ya girîng temsîl dike, le evv dem edî boriye,qala "mirov'' bi avvayekî giştî kirin û doza mafen vvîkirin xweziyeke pûç e p' ber ku di dvake de her mirovbi dn û sinifek ve giredayî ye, xwestek û daxwaziyenvvan cihe ne. Ji bo xebatkaran mafen girîngtir enxebate, hînbûne, sendika danîn û greve, mafe lojmanû evvleyiya sosyal e.24

tykJ j Oy'* y? aUjaT jj\yi a< la\ \ . > ^UaI atIj lcr-J»yi ^.Lıy&k

.tjLjıyJ

aJ U»jy> L>'L-**İ j &»4-Aj jS"»j li kjjjAÎ (y'^Vj <-£jJ^a» a)

J *»iy ıy"* ıfy'f&k p*î »j*< »>< K.*.im,tV jlSLyAÎ ,yl;Vj tfAjjjj

.»yjlS"»i ^Jji- ı£&«» « Uy»yJj ,yyl» > (j^ '>>...» i

(y'UAî j (Reich) _p"»j k^jy-1 üly ly'^Vj »^ÎJUu a) .Vaj

k" oaJaI;^» j (Despotisme) L-jj j o^yf** - uAiyy tS*oy b***1

O^Ob»" OAjJjyİA* ^»yCîjjy. .C4*i |.lyijAj ^Lfs». ,j&A». p»jji jylJj»'

. iy*»! okj»yH ıyy I* Lîb'i L-jj j ob** * k*0y *J

jtjlyj Lfiji-yİ ıjyÜ jÜ AsJyi»i o'*'-* Jjljp^k iaN ^ V . ^U a)

j (Weimar) yjlj ^LjÜa; ^jUjJ" _>î»j .ol^Atiy A~Jy"_y:i

»yj»jA; ii^\v ^y^jy* ^^y* j^-jat yj j .va> .ltijjJl.j*^?^»iA-> Aİ .tftjy'»i Oki*- u^y* ii^*tAJXy>}i j <s*ii**y> *»l* Jü*«A»»ijy ^»iAu (ylfA7.,..JL>»J^ »/rt^jj {J^y** *J*»ıl>y&k »>UA»M

jj ı.-.Vt.'/tilj (Marx) u-fıU ^j ^Iji j (Fourrier) |yjjy _*i"»j

a*»İja-> yJ »"S/a» .ır>V.>;>i tyjjji* tyvbj WA^ jAîJu'tAÎ'b pAî ob*î

.,ylfA»U (y'iy'ljli Aj «ıJjy » ıy-~"bk. »^bj*! '»jyjkj** <S±i>

C**\ji- .*j\jjiy »jOiy J My? aj IjJa^j/ a) o^jy *&_>» ı*>y Jij\y^'*ijyyj j'*' ^^ Oiy*Vy ob'^iy' i* Ojbk* <y'*'*»ijb*''* J.AjJaiVaijJ' i^a«-j j JU ,jZy£~tn ^l» .aJj&U j o-^'by-*'* &;Jİa->

tfjk" J^ ^ AJLjAjVa^Jİ' A»U »AÎ Oyİj&J j «Uİ J^iji cy\li'^L>> ,yl<

y oLi''.''4',!>Aj >liTt ^JLİO Aİ »^A; .,y»i j£ij> li "-îjty <_»*'" työj*/***

(yiy'jJA^O ıjlji .»jU |yMj ı&JAİyi y> «^jyUlj j .i:...,, ta) ij* k o^'jyy^^L »jata» j»^i>;b> a) ji ty'Uo <Si&$ .aS»jU>jL

a»U yü li (UNESCO) «j^^y» ^"»j ^^»JiÛAüLr A-Jİjlî

25

tykJ j Oy'* y? aUjaT jj\yi a< la\ \ . > ^UaI atIj lcr-J»yi ^.Lıy&k

.tjLjıyJ

aJ U»jy> L>'L-**İ j &»4-Aj jS"»j li kjjjAÎ (y'^Vj <-£jJ^a» a)

J *»iy ıy"* ıfy'f&k p*î »j*< »>< K.*.im,tV jlSLyAÎ ,yl;Vj tfAjjjj

.»yjlS"»i ^Jji- ı£&«» « Uy»yJj ,yyl» > (j^ '>>...» i

(y'UAî j (Reich) _p"»j k^jy-1 üly ly'^Vj »^ÎJUu a) .Vaj

k" oaJaI;^» j (Despotisme) L-jj j o^yf** - uAiyy tS*oy b***1

O^Ob»" OAjJjyİA* ^»yCîjjy. .C4*i |.lyijAj ^Lfs». ,j&A». p»jji jylJj»'

. iy*»! okj»yH ıyy I* Lîb'i L-jj j ob** * k*0y *J

jtjlyj Lfiji-yİ ıjyÜ jÜ AsJyi»i o'*'-* Jjljp^k iaN ^ V . ^U a)

j (Weimar) yjlj ^LjÜa; ^jUjJ" _>î»j .ol^Atiy A~Jy"_y:i

»yj»jA; ii^\v ^y^jy* ^^y* j^-jat yj j .va> .ltijjJl.j*^?^»iA-> Aİ .tftjy'»i Oki*- u^y* ii^*tAJXy>}i j <s*ii**y> *»l* Jü*«A»»ijy ^»iAu (ylfA7.,..JL>»J^ »/rt^jj {J^y** *J*»ıl>y&k »>UA»M

jj ı.-.Vt.'/tilj (Marx) u-fıU ^j ^Iji j (Fourrier) |yjjy _*i"»j

a*»İja-> yJ »"S/a» .ır>V.>;>i tyjjji* tyvbj WA^ jAîJu'tAÎ'b pAî ob*î

.,ylfA»U (y'iy'ljli Aj «ıJjy » ıy-~"bk. »^bj*! '»jyjkj** <S±i>

C**\ji- .*j\jjiy »jOiy J My? aj IjJa^j/ a) o^jy *&_>» ı*>y Jij\y^'*ijyyj j'*' ^^ Oiy*Vy ob'^iy' i* Ojbk* <y'*'*»ijb*''* J.AjJaiVaijJ' i^a«-j j JU ,jZy£~tn ^l» .aJj&U j o-^'by-*'* &;Jİa->

tfjk" J^ ^ AJLjAjVa^Jİ' A»U »AÎ Oyİj&J j «Uİ J^iji cy\li'^L>> ,yl<

y oLi''.''4',!>Aj >liTt ^JLİO Aİ »^A; .,y»i j£ij> li "-îjty <_»*'" työj*/***

(yiy'jJA^O ıjlji .»jU |yMj ı&JAİyi y> «^jyUlj j .i:...,, ta) ij* k o^'jyy^^L »jata» j»^i>;b> a) ji ty'Uo <Si&$ .aS»jU>jL

a»U yü li (UNESCO) «j^^y» ^"»j ^^»JiÛAüLr A-Jİjlî

25

Di davviya salen direj en şer û tekoşîne evmafen rivakî di Danezana gerdûnî ya mafen mirovîde cih digrin le bicihanîna vvan, di Benda 22 de, ji«tenzîm û hatiniyen her devvlete» re hatiye niştin.Paş qebûlkirina Danezane gelek peymanen din diçerçeva Netevveyen Yekbûyî an ajansen vve yen tay-betî, vvekî UNESCO, de li ser van mafen civakî ûçandî hatine îmza kirin. Di dinya îroyî de piraniyadevvletan van mafan bi cih naynin û îhtimala ku evvdi demeke nezîk de p' gele kurd re ben nasîn ne pirxurt e. Le dîsa p nasîn a van mafan ferz e. Maf û hiqûqçekân qels û birıdestan in. Me ta niha gelek kem evv bikar anîne û ev kemasiyek e. Ji ber ku di sere me yehebûne de heq, hiqûq, edalet hemû li aliye me ne.

Me dive mafen xwe baş binasin. Li vvelaten kute de mahkeme û qanûn hene, doza van mafan bikin.Zanibin ku mafen ku di Danezana gerdûnî de hatineîlan kirin ji qanûnen devvletan re serdest in. Zanînkirin e, karin e û di davviye de serketin e. Levvra, bihinceta 40 saliya îlana vve û 200 saliya Danezanamafen mirov û vvelatî ya Şoreşa fransiz EnstîtuyaKurdî, bi arîkariya Federasyona navnetevveyî yamafen mirov, Weqfa Fransa-Azadî ya Stî DanielleMitterrand û ya Bazara Müşterek a Evvropa ve bel-geya girîng peşkeşi xwendevanen kurd dike.

Kendal

Tebinî: Spasiyen taybetî p bo hevkaren Enstitüye yen heja RojenBamas û Reşo Zîlan ku vvergerandina kurmana ya Danezaneseranser xwendine û bi peşneyaren xwe edilandine. Hevkarendinen Enstitüye, Bextiyar Emîn, Hüner Salim,Ahmede Mela,Ferhad PîrbaI,Xanî û Amced ŞakeE p vvergerandina soranı ya Da¬nezane û peşgotina we pek anîne, spasen germin p bo xebata vvan

a giranbiha.26

Di davviya salen direj en şer û tekoşîne evmafen rivakî di Danezana gerdûnî ya mafen mirovîde cih digrin le bicihanîna vvan, di Benda 22 de, ji«tenzîm û hatiniyen her devvlete» re hatiye niştin.Paş qebûlkirina Danezane gelek peymanen din diçerçeva Netevveyen Yekbûyî an ajansen vve yen tay-betî, vvekî UNESCO, de li ser van mafen civakî ûçandî hatine îmza kirin. Di dinya îroyî de piraniyadevvletan van mafan bi cih naynin û îhtimala ku evvdi demeke nezîk de p' gele kurd re ben nasîn ne pirxurt e. Le dîsa p nasîn a van mafan ferz e. Maf û hiqûqçekân qels û birıdestan in. Me ta niha gelek kem evv bikar anîne û ev kemasiyek e. Ji ber ku di sere me yehebûne de heq, hiqûq, edalet hemû li aliye me ne.

Me dive mafen xwe baş binasin. Li vvelaten kute de mahkeme û qanûn hene, doza van mafan bikin.Zanibin ku mafen ku di Danezana gerdûnî de hatineîlan kirin ji qanûnen devvletan re serdest in. Zanînkirin e, karin e û di davviye de serketin e. Levvra, bihinceta 40 saliya îlana vve û 200 saliya Danezanamafen mirov û vvelatî ya Şoreşa fransiz EnstîtuyaKurdî, bi arîkariya Federasyona navnetevveyî yamafen mirov, Weqfa Fransa-Azadî ya Stî DanielleMitterrand û ya Bazara Müşterek a Evvropa ve bel-geya girîng peşkeşi xwendevanen kurd dike.

Kendal

Tebinî: Spasiyen taybetî p bo hevkaren Enstitüye yen heja RojenBamas û Reşo Zîlan ku vvergerandina kurmana ya Danezaneseranser xwendine û bi peşneyaren xwe edilandine. Hevkarendinen Enstitüye, Bextiyar Emîn, Hüner Salim,Ahmede Mela,Ferhad PîrbaI,Xanî û Amced ŞakeE p vvergerandina soranı ya Da¬nezane û peşgotina we pek anîne, spasen germin p bo xebata vvan

a giranbiha.26

pA< o^*b»* tî*i»JJ ,*iy*' jkü* *I OjlyOj" 'J6*~Ş^*y* j J?*£i**£^Ji$ C»i <i Lk^jjrf Aİ <S Aw ^ijjjj (y^oüly .OÜ*U |y» A< Aı'UU

,y^>b j |_>U .»jjAİ AJLİU jmIÎ 4y*iy'jUA-4j Ol i» p^Aj -OjA$y J-İ^X^<»jl4» jW A< O^AÎ" I T, im* Lp A-Jy mİaJa» yi .,yL-ı»iyj ı^Jİ» |y m/a*

JA» j <JU (yA^Jti 0t>»yjU y Aİ* ^»yAİ yi A&y» .A$A**-,Llf ,y»jA*

yJ (JU<L{ ,yk jli^AJU A<4* |y»i .jliAw ÜA&İ Okl>*A» OAİİİAC jAİ" tAJİyi; |y»i -o^ASy aJUU -o" ^Ijli <a>a» ok-'.y'* j ö**'* aT jaJİjYj

OlîAİyi jy'y'U ıj*yy~> a) Ojb^k" I^jj^ ıy'JJkAİ'b *J ıfAîlil» jaî. tyyfy** ıj*j\* ^»* o1İAu»ı j yJ ^»yijT «o'i

JL> Y . . ıjyyJş ıj*iy. aj j AÎAJLl^'j'f tfily'k» üy*^ cf^y *< *iy«y^-jU* ıfjlSkjl» A> .ijyf jyUİ^Uİ .li ,y-<'»jA» .^ıp jA- A.

0b*J!** JaJİİ yi» >j( Jiljlî -LJ»jA» )t(U'j»d j <Jjy jyiU ^»jATAi^J

ijy^ jyljAİj> A( uy&.V>j A^Jjî* a*UaWaj «O . ÜjJjAÎ ly-AJj'* uîj'jk J.olî"»*

'JIjüaT

*/ j tjtJûjy* jd^Jİyu, jLd&^bjf ol/^yj *f t>Xij y**jıSj ^y'ljlSOUi* Ji ifUy .}y< cLyJSdMJjn dLUftjljJLLt y-u <JM>*S LfUS'U> M*mJ >*Ja-> yty» .LflMİ jLsi^j : j ;_.;.,. U.1

o k^^-yly'j v y. <yky (JiT-V** '^jy" j*4*»

27

pA< o^*b»* tî*i»JJ ,*iy*' jkü* *I OjlyOj" 'J6*~Ş^*y* j J?*£i**£^Ji$ C»i <i Lk^jjrf Aİ <S Aw ^ijjjj (y^oüly .OÜ*U |y» A< Aı'UU

,y^>b j |_>U .»jjAİ AJLİU jmIÎ 4y*iy'jUA-4j Ol i» p^Aj -OjA$y J-İ^X^<»jl4» jW A< O^AÎ" I T, im* Lp A-Jy mİaJa» yi .,yL-ı»iyj ı^Jİ» |y m/a*

JA» j <JU (yA^Jti 0t>»yjU y Aİ* ^»yAİ yi A&y» .A$A**-,Llf ,y»jA*

yJ (JU<L{ ,yk jli^AJU A<4* |y»i .jliAw ÜA&İ Okl>*A» OAİİİAC jAİ" tAJİyi; |y»i -o^ASy aJUU -o" ^Ijli <a>a» ok-'.y'* j ö**'* aT jaJİjYj

OlîAİyi jy'y'U ıj*yy~> a) Ojb^k" I^jj^ ıy'JJkAİ'b *J ıfAîlil» jaî. tyyfy** ıj*j\* ^»* o1İAu»ı j yJ ^»yijT «o'i

JL> Y . . ıjyyJş ıj*iy. aj j AÎAJLl^'j'f tfily'k» üy*^ cf^y *< *iy«y^-jU* ıfjlSkjl» A> .ijyf jyUİ^Uİ .li ,y-<'»jA» .^ıp jA- A.

0b*J!** JaJİİ yi» >j( Jiljlî -LJ»jA» )t(U'j»d j <Jjy jyiU ^»jATAi^J

ijy^ jyljAİj> A( uy&.V>j A^Jjî* a*UaWaj «O . ÜjJjAÎ ly-AJj'* uîj'jk J.olî"»*

'JIjüaT

*/ j tjtJûjy* jd^Jİyu, jLd&^bjf ol/^yj *f t>Xij y**jıSj ^y'ljlSOUi* Ji ifUy .}y< cLyJSdMJjn dLUftjljJLLt y-u <JM>*S LfUS'U> M*mJ >*Ja-> yty» .LflMİ jLsi^j : j ;_.;.,. U.1

o k^^-yly'j v y. <yky (JiT-V** '^jy" j*4*»

27

DÎBAÇE

Hervvekî nasîna weqara ku bi hemû endamen mal-bata mirovî re heye û mafen vvan en vvekhev û sabitbingehe azadî, dad û aşitiya cihane pek tîne,

Hervvekî nenasîn û piçûkdîtina mafen mirov re dankirinen barbar ku vvijdana mirovahiye didin isyane ûavakirina cihaneke ku te de evve heyinen mirovî dipeyivîn û bavverkirine de serbest bin, ji xof û belen-gaziye rizgar bin vvek xweziya bilindtirîn a mirovhate îlan kirin,

Hervvekî bingehî ye ku mafen mirov ji alî rejîmekehiqûqî ve ben parastin ji bo ku mirov mecbur nemine,vvek çara davvîn, li dijî zorkarî û zulme rabe,

Hervvekî teşwîqa peşvebirina peyvvendiyendostaniye di navbera netevveyan de bingehî ye,

Hervvekî gelen Netevveyen Yekbûyî di Destûre de jinû ve bavveriya xwe ya bi mafen bingehî yen mirov,di nav weqar û rûmeta kese mirovî de û di vvekhe-viya mafen mer û jinan de, dane zanîn û diyar kirineku evv biryardar in ku arîkarî bidin peşveçûna civakîû bicihkirina mecalen çetir en jiyane di nav ser-bestiyeke mestir de,

Hervvekî devvleten endam qewl dane, ku bihevkariya Teşkilata Netevveyen Yekbûyî, riayetagerdûnî û fiîlî ya mafen mirovî û azadiyen bingehîewle bikin,

Hervvekî tegihiştineke hevbeş a van maf û azadiyanji bo bi temamî bicîhanîna ve teahude ji giringiyabilindtirîn e,

28

DÎBAÇE

Hervvekî nasîna weqara ku bi hemû endamen mal-bata mirovî re heye û mafen vvan en vvekhev û sabitbingehe azadî, dad û aşitiya cihane pek tîne,

Hervvekî nenasîn û piçûkdîtina mafen mirov re dankirinen barbar ku vvijdana mirovahiye didin isyane ûavakirina cihaneke ku te de evve heyinen mirovî dipeyivîn û bavverkirine de serbest bin, ji xof û belen-gaziye rizgar bin vvek xweziya bilindtirîn a mirovhate îlan kirin,

Hervvekî bingehî ye ku mafen mirov ji alî rejîmekehiqûqî ve ben parastin ji bo ku mirov mecbur nemine,vvek çara davvîn, li dijî zorkarî û zulme rabe,

Hervvekî teşwîqa peşvebirina peyvvendiyendostaniye di navbera netevveyan de bingehî ye,

Hervvekî gelen Netevveyen Yekbûyî di Destûre de jinû ve bavveriya xwe ya bi mafen bingehî yen mirov,di nav weqar û rûmeta kese mirovî de û di vvekhe-viya mafen mer û jinan de, dane zanîn û diyar kirineku evv biryardar in ku arîkarî bidin peşveçûna civakîû bicihkirina mecalen çetir en jiyane di nav ser-bestiyeke mestir de,

Hervvekî devvleten endam qewl dane, ku bihevkariya Teşkilata Netevveyen Yekbûyî, riayetagerdûnî û fiîlî ya mafen mirovî û azadiyen bingehîewle bikin,

Hervvekî tegihiştineke hevbeş a van maf û azadiyanji bo bi temamî bicîhanîna ve teahude ji giringiyabilindtirîn e,

28

PREAMBULE

Considerant que la reconnaissance de la dignite inherenteâ tous les membres de la famille humaine et de leurs droitsegaux et inalienables constirue le fondement de la liberte,de la justice et de la paix dans le monde,

Considerant que la meconnaissance et le mepris des droitsde l'homme ont conduit â des actes de barbarie quirevoltent la conscience de l'humanite et que l'avenementd'un monde oû les etres humains seront libres de parler etde croire, liberes de la terreur et de la misere, a ete proclamecomme la plus haute aspiration de l'homme,

Considerant qu'il est essentiel que les droits de l'hommesoient proteges par un regime de droit pour que l'hommene soit pas contraint, en supreme recours, â la revoltecontre la tyrannie et l'oppression,

Considerant qu'il est essentiel d'encourager ledeveloppement de relations amicales entre nations,

Considerant que dans la Charte les peuples des NationsUnies ont proclame â nouveau leur foi dans les droitsfondamentaux de l'homme, dans la dignite et la valeurdela personne humaine, dans l'egali te des droits des hommeset des femmes, et qu'ils se sont declares resolus â favoriserle progres social et instaurer de meilleures conditions devie dans une liberte plus grande,

Considerant que les Etats Membres se sont engages â as-surer, en cooperation avec l'Organisation des NationsUnies, le respect üniversel et effeetif des droits de l'hommeet des libertes fondamentales,

Considerant q'une conception commune de ces droits etlibertes est de la plus haute importance pour remplirpleinement cet engagement,

29

PREAMBULE

Considerant que la reconnaissance de la dignite inherenteâ tous les membres de la famille humaine et de leurs droitsegaux et inalienables constirue le fondement de la liberte,de la justice et de la paix dans le monde,

Considerant que la meconnaissance et le mepris des droitsde l'homme ont conduit â des actes de barbarie quirevoltent la conscience de l'humanite et que l'avenementd'un monde oû les etres humains seront libres de parler etde croire, liberes de la terreur et de la misere, a ete proclamecomme la plus haute aspiration de l'homme,

Considerant qu'il est essentiel que les droits de l'hommesoient proteges par un regime de droit pour que l'hommene soit pas contraint, en supreme recours, â la revoltecontre la tyrannie et l'oppression,

Considerant qu'il est essentiel d'encourager ledeveloppement de relations amicales entre nations,

Considerant que dans la Charte les peuples des NationsUnies ont proclame â nouveau leur foi dans les droitsfondamentaux de l'homme, dans la dignite et la valeurdela personne humaine, dans l'egali te des droits des hommeset des femmes, et qu'ils se sont declares resolus â favoriserle progres social et instaurer de meilleures conditions devie dans une liberte plus grande,

Considerant que les Etats Membres se sont engages â as-surer, en cooperation avec l'Organisation des NationsUnies, le respect üniversel et effeetif des droits de l'hommeet des libertes fondamentales,

Considerant q'une conception commune de ces droits etlibertes est de la plus haute importance pour remplirpleinement cet engagement,

29

PREAMBLE

VVhereas recognirion of the inherent dignity and of theequal and inalienable rights of ali members of the humanfamily is the foundation of freedom, justice and peace inthe vvorld,

VVhereas disregard and contempt for human rights haveresulted in barbarous acts vvhich have outraged the con-science of mankind, and the advent of a vvorld in vvhichhuman beings shall enjoy freedom of speech and belief andfreedom from fear and vvant has been proclaimed as thehighest aspiration of the common people,

VVhereas it is essential, if man is not to be compelled to haverecourse, as a last resort, to rebellion against tyranny andoppression, that human rights should be protected by theruleof lavv,

VVhereas it is essential to promote the development offriendly relations betvveen nations,

VVhereas the peoples of the United Nations have in theCharter rcaffirmed their faith in fundamental humanrights, in the dignity and vvorth of the human person andin the equal rights of men and vvomen and have deter-mincd to promote social progress and better standards oflife in larger freedom,

VVhereas Member States have pledged themselves toachieve, in co-operation vvith the United Nations, thepromotion of universal respect for and observance ofhuman rights and fundamental freedoms,

VVhereas a common understanding of these rights andfreedoms is of the greatest importunce for the full realiza-tion of this pledge,

30

PREAMBLE

VVhereas recognirion of the inherent dignity and of theequal and inalienable rights of ali members of the humanfamily is the foundation of freedom, justice and peace inthe vvorld,

VVhereas disregard and contempt for human rights haveresulted in barbarous acts vvhich have outraged the con-science of mankind, and the advent of a vvorld in vvhichhuman beings shall enjoy freedom of speech and belief andfreedom from fear and vvant has been proclaimed as thehighest aspiration of the common people,

VVhereas it is essential, if man is not to be compelled to haverecourse, as a last resort, to rebellion against tyranny andoppression, that human rights should be protected by theruleof lavv,

VVhereas it is essential to promote the development offriendly relations betvveen nations,

VVhereas the peoples of the United Nations have in theCharter rcaffirmed their faith in fundamental humanrights, in the dignity and vvorth of the human person andin the equal rights of men and vvomen and have deter-mincd to promote social progress and better standards oflife in larger freedom,

VVhereas Member States have pledged themselves toachieve, in co-operation vvith the United Nations, thepromotion of universal respect for and observance ofhuman rights and fundamental freedoms,

VVhereas a common understanding of these rights andfreedoms is of the greatest importunce for the full realiza-tion of this pledge,

30

S J*>±, <J\*J jfcJ L^V <>-J>i>- <y,'l;l4i O1* ı/'y-'' j*4 djil* j ujâljl; ı$A*l^ JH-ttijy t^'bv- «JUIjü*; jy»A> .^/»j

, Ijjlfcdf Aİ A..»7..t>l*

Jj\£ jy\ tiiijy, Lfifü Su J >4jy ur»'- ^i^iû/^ij ^»yO* yUj^yVİ? Aj C&Aİ eJjyU ^ !jl'.J»jli ^jy. ,>.*>_) uîjljl* A* İJ u^JİJÜyi

|yA* Okj'jk y-»* tf*'j^ '-^ »-J-İ/* Aİ* |yj LjAj tXyl4-> »jy »yJ

<JS J&h lyjy*0' -» y> ** ->

>-*jy y'lî'Uiy-j'~; oy''* uî^ *i <-*iy u-»1-* *u-iyW «/'y- yWj u»j'*jjj ıij* Ojy«»"k yn ^k* k'Aj>»jJta trulji >£tjı jy'ii jl>li

> »yJjjL»y»

*)1*VjA7a! O'y ıfAîli-Ji y^JLîtyJj ^yiy'iJjS Aiw^l/ ıj'y^ yWi»k ly'-jk

ö*-a> Oky* u»by. I*aSa>Uaj aJ o'^Vjyy^*''** »y-7^' <y"^ L**»y-,'yW*S\j ty^y j ı/iyiy > ^'*-*jy (y^^'y-i ajI» aj otjk4 > yj»jj*y'tyy^-i o'* okjky. j o'o j obksf ly^-"^ u-"^* *< -> y**"y.*l>' uf*iL- a) ob»iy* ıSy^k t/****- J J"-tÜi*£ ^-yiLilj

. jaS- liy;ljly

yJA; ^yjli'jU aj aT »jb oky^ p '**' ^'^j») t/'y-1' yV^LyVlijS^ylijUj .yy" yJ ,y 7 , ..i, .V,, ı y o^< j^ ü^'jyj^^.

'O^ u***»?1*** **i*b^ j '-'jy ty*^**"-*' ı^^^-ü*

ı>*ik ıXy»jy^ a;L>jIjL' j iJU |-d y^if jz^j&j jtyi jAja)

AİİJüIaü .A* ^y'Llf^itj jlyj y AjA»

31

S J*>±, <J\*J jfcJ L^V <>-J>i>- <y,'l;l4i O1* ı/'y-'' j*4 djil* j ujâljl; ı$A*l^ JH-ttijy t^'bv- «JUIjü*; jy»A> .^/»j

, Ijjlfcdf Aİ A..»7..t>l*

Jj\£ jy\ tiiijy, Lfifü Su J >4jy ur»'- ^i^iû/^ij ^»yO* yUj^yVİ? Aj C&Aİ eJjyU ^ !jl'.J»jli ^jy. ,>.*>_) uîjljl* A* İJ u^JİJÜyi

|yA* Okj'jk y-»* tf*'j^ '-^ »-J-İ/* Aİ* |yj LjAj tXyl4-> »jy »yJ

<JS J&h lyjy*0' -» y> ** ->

>-*jy y'lî'Uiy-j'~; oy''* uî^ *i <-*iy u-»1-* *u-iyW «/'y- yWj u»j'*jjj ıij* Ojy«»"k yn ^k* k'Aj>»jJta trulji >£tjı jy'ii jl>li

> »yJjjL»y»

*)1*VjA7a! O'y ıfAîli-Ji y^JLîtyJj ^yiy'iJjS Aiw^l/ ıj'y^ yWi»k ly'-jk

ö*-a> Oky* u»by. I*aSa>Uaj aJ o'^Vjyy^*''** »y-7^' <y"^ L**»y-,'yW*S\j ty^y j ı/iyiy > ^'*-*jy (y^^'y-i ajI» aj otjk4 > yj»jj*y'tyy^-i o'* okjky. j o'o j obksf ly^-"^ u-"^* *< -> y**"y.*l>' uf*iL- a) ob»iy* ıSy^k t/****- J J"-tÜi*£ ^-yiLilj

. jaS- liy;ljly

yJA; ^yjli'jU aj aT »jb oky^ p '**' ^'^j») t/'y-1' yV^LyVlijS^ylijUj .yy" yJ ,y 7 , ..i, .V,, ı y o^< j^ ü^'jyj^^.

'O^ u***»?1*** **i*b^ j '-'jy ty*^**"-*' ı^^^-ü*

ı>*ik ıXy»jy^ a;L>jIjL' j iJU |-d y^if jz^j&j jtyi jAja)

AİİJüIaü .A* ^y'Llf^itj jlyj y AjA»

31

ONSOZ

İnsanlık ailesinin bütün üyelerinde bulunan haysiyetin vebunlann eşit ve devir kabul etmez haklarının tanınmasıhususunun, hürriyetin, adaletin ve dünya barışının temeliolmasına,

İnsan haklarının tanınması ve hor görülmesinin insanlıkvicdanını isyana sevkeden vahşiliklere sebep olmuşbulunmasına, dehşetten ve yoksulluktan kurtulmuşinsanların içinde söz ve inanma hürriyetlerine sahip ola¬cakları bir dünyanın kurulması en yüksek amaçlar olarakilân edilmiş bulunmasına, insanın istibdat ve baskıyakarşı son çare olarak ayaklanmaya mecbur kalmaması içininsan haklarının bir hukuk rejimi ile korunması bir zaruretolmasına,

Birleşmiş Milletler haklarının, Andlaşmada, insanın anahaklanna, insan şahsının haysiyet ve değerine, erkek vekadınların eşitliğine olan imanlarını bir kere daha ilanetmiş olmalarına ve sosyal ilerlemeyi kolaylaştırmağa,daha geniş bir hürriyet içerisinde daha iyi hayat şartlankurmağa verdiklerini beyan etmiş bulunmalarına,

Üye Devletlerin Birleşmiş Milletler Teşkilatı ile işbirliğiederek insan haklanna ve ana hürriyetlerine bütündünyaca gerçekten saygı gösterilmesinin teminini taahütetmiş olmalarına,

Bu haklar ve hürriyetlerinin herkesçe aynı şekildeanlaşılmasının yukardaki taahüdün yerine getirilmesiiçin son derece önemli bulunmasına göre :

32

ONSOZ

İnsanlık ailesinin bütün üyelerinde bulunan haysiyetin vebunlann eşit ve devir kabul etmez haklarının tanınmasıhususunun, hürriyetin, adaletin ve dünya barışının temeliolmasına,

İnsan haklarının tanınması ve hor görülmesinin insanlıkvicdanını isyana sevkeden vahşiliklere sebep olmuşbulunmasına, dehşetten ve yoksulluktan kurtulmuşinsanların içinde söz ve inanma hürriyetlerine sahip ola¬cakları bir dünyanın kurulması en yüksek amaçlar olarakilân edilmiş bulunmasına, insanın istibdat ve baskıyakarşı son çare olarak ayaklanmaya mecbur kalmaması içininsan haklarının bir hukuk rejimi ile korunması bir zaruretolmasına,

Birleşmiş Milletler haklarının, Andlaşmada, insanın anahaklanna, insan şahsının haysiyet ve değerine, erkek vekadınların eşitliğine olan imanlarını bir kere daha ilanetmiş olmalarına ve sosyal ilerlemeyi kolaylaştırmağa,daha geniş bir hürriyet içerisinde daha iyi hayat şartlankurmağa verdiklerini beyan etmiş bulunmalarına,

Üye Devletlerin Birleşmiş Milletler Teşkilatı ile işbirliğiederek insan haklanna ve ana hürriyetlerine bütündünyaca gerçekten saygı gösterilmesinin teminini taahütetmiş olmalarına,

Bu haklar ve hürriyetlerinin herkesçe aynı şekildeanlaşılmasının yukardaki taahüdün yerine getirilmesiiçin son derece önemli bulunmasına göre :

32

~4>ji4j Â>y~JI t-'Vl *Li*l «-*> j ÂU»kl Â.lyCJL J»ly>Vl JlTlIt(İU)l j **>Ulj JjUIj iyLi ^Lİj* ölill ijLdıl

jy>~ai\ oil Âj»^ Jl^l J[ L^ail oi Ujljij^ uUjVI Jy>- ^ti jlS'lijiy*İ -iyÜl AJ «Ui İU JlİJl^piJI İ*lp *J^yy_ U ilp jlSj I (JL-J'ill

(Âtlillj f-yâJl ıj* JjtZtJ ö-LtoJlj JyâJI

yil «ylyuaj *>LS3 JLJNI Jyî>- i^J- jy'LâJl Jyj jl (^jJ^aJI J* jlTlljı İÜJI, jIju^I Jp jyŞI JlyVl

ıJj-ÜI ,J>u ÂOyl Olİ*>Ull Â-»^'jjyü tŞy\j4-l J" ülS'lij

JyU l^ld Jba>. j* Jliil <j ooTl a» 5jl>JII ^Sfl ı_>y>Ji CJlTllj

ijl ı. Jji>- j^ »L-Jlj Jt>-_01 tcj »j-^j *yJI **!yH*' Â^-L-Vl jLJMl

_,>- j öU-l ^jy . «iy jlj Uoi ^^Nl JjJL «»ju jl (Jp l*yl C-fy-i

l£_İl iyLI J,

ily.1 o\J> Jf- öJbdll »-Sil £ JjUJL ûa^' o» »Uip'Nl JjJÜI CJlTUj

ı Lf*b^*"l* Âw>L-Vl Cj\jjİ-\j jl >VI ıjy>- SU-ly

10,, ptdl »liy! (^iOl Â^'VI olyLlj JyÜ-l oOJ> fWl iJljj^U jLTUj

33

~4>ji4j Â>y~JI t-'Vl *Li*l «-*> j ÂU»kl Â.lyCJL J»ly>Vl JlTlIt(İU)l j **>Ulj JjUIj iyLi ^Lİj* ölill ijLdıl

jy>~ai\ oil Âj»^ Jl^l J[ L^ail oi Ujljij^ uUjVI Jy>- ^ti jlS'lijiy*İ -iyÜl AJ «Ui İU JlİJl^piJI İ*lp *J^yy_ U ilp jlSj I (JL-J'ill

(Âtlillj f-yâJl ıj* JjtZtJ ö-LtoJlj JyâJI

yil «ylyuaj *>LS3 JLJNI Jyî>- i^J- jy'LâJl Jyj jl (^jJ^aJI J* jlTlljı İÜJI, jIju^I Jp jyŞI JlyVl

ıJj-ÜI ,J>u ÂOyl Olİ*>Ull Â-»^'jjyü tŞy\j4-l J" ülS'lij

JyU l^ld Jba>. j* Jliil <j ooTl a» 5jl>JII ^Sfl ı_>y>Ji CJlTllj

ijl ı. Jji>- j^ »L-Jlj Jt>-_01 tcj »j-^j *yJI **!yH*' Â^-L-Vl jLJMl

_,>- j öU-l ^jy . «iy jlj Uoi ^^Nl JjJL «»ju jl (Jp l*yl C-fy-i

l£_İl iyLI J,

ily.1 o\J> Jf- öJbdll »-Sil £ JjUJL ûa^' o» »Uip'Nl JjJÜI CJlTUj

ı Lf*b^*"l* Âw>L-Vl Cj\jjİ-\j jl >VI ıjy>- SU-ly

10,, ptdl »liy! (^iOl Â^'VI olyLlj JyÜ-l oOJ> fWl iJljj^U jLTUj

33

Civîna Gelemperîve Danezana Gerdûnîya Mafen Mirov

wekî îdeala hevbeş a ku hemû gel û hemû netevve dixwazinbighene ji bo ku hemû kes û hemû organen civake, ev Danezantimî di bîr de, bi hînkirin û hevotine bixebitin ku riayeta van mafû azadiyan peşve bibin û bi tedbîren berebereyî yen netevveyî ûnavnetevveyî, nasîn û bicihanîna gerdûnî û fiîlî yen vvan him dinav gelen devvleten endam bi xwe him di nav yen erden ku li jerhükme vvan de ne evvle bikin.

L'Assemblee generaleproclamela pr^senteDeclaration üniverselledes droits de l'homme

comme l'ideal commun â atteindre par tous les peuples et toutes lesnations afin que tous les individus et tous les organes de la societe, ayantcette Declaration constamment â l'esprit, s'efforcent par l'enseignementet l'education, de developper le respect de ces droits et libertes et d'enassurer, par des mesures progressives d'ordre national et international,la reconnaissance et l'application universelles et effecrives, tant parmiles popularions des Etats Membres eux-memes que parmi celles des ter-ritoires places sous leur juridiction.

Now, Therefore,The General AssemblyproclaimsThis Universal Declarationof Human Rights

as a common Standard of achievement for ali peoples and nations, to theend that every individual and every organ of society, keeping thisDeclaration constantly in mind, shall strive by teaching and education topromote respect for these rights and freedoms and by progressivemeasures, national and international, to secure their universal andeffective recognirion and observance, both among the peoples of Mem-ber States themselves and among the peoples of territories under their ju-risdiction.

34

Civîna Gelemperîve Danezana Gerdûnîya Mafen Mirov

wekî îdeala hevbeş a ku hemû gel û hemû netevve dixwazinbighene ji bo ku hemû kes û hemû organen civake, ev Danezantimî di bîr de, bi hînkirin û hevotine bixebitin ku riayeta van mafû azadiyan peşve bibin û bi tedbîren berebereyî yen netevveyî ûnavnetevveyî, nasîn û bicihanîna gerdûnî û fiîlî yen vvan him dinav gelen devvleten endam bi xwe him di nav yen erden ku li jerhükme vvan de ne evvle bikin.

L'Assemblee generaleproclamela pr^senteDeclaration üniverselledes droits de l'homme

comme l'ideal commun â atteindre par tous les peuples et toutes lesnations afin que tous les individus et tous les organes de la societe, ayantcette Declaration constamment â l'esprit, s'efforcent par l'enseignementet l'education, de developper le respect de ces droits et libertes et d'enassurer, par des mesures progressives d'ordre national et international,la reconnaissance et l'application universelles et effecrives, tant parmiles popularions des Etats Membres eux-memes que parmi celles des ter-ritoires places sous leur juridiction.

Now, Therefore,The General AssemblyproclaimsThis Universal Declarationof Human Rights

as a common Standard of achievement for ali peoples and nations, to theend that every individual and every organ of society, keeping thisDeclaration constantly in mind, shall strive by teaching and education topromote respect for these rights and freedoms and by progressivemeasures, national and international, to secure their universal andeffective recognirion and observance, both among the peoples of Mem-ber States themselves and among the peoples of territories under their ju-risdiction.

34

aSV c-if j c^ «/aj.jasaî i J*f jyA» ^U! |yo aT m^amI» J~~& >*>j

jk I^Ö Aİ J OjÎN jU ><Aİ »j'y^k pAÎ f.l jyA» MİAtÜA-jT t/AiAS-»i j m-aJ"

j Aikiibl* J Jl* pAÎ J>lj ,yJjL-A» ji O-j&îiî »J»iyjjAj j o^i> J Ol^*

jl» y*/ yO j ***'* i« ^-j^ >& y1** -* ı*<,->*J** ıf'*1***î j J^jfjiy. yi Aİ ySütf j ıyW# i/^Jyy M yV >/-- J 0^4; 0<* j y'/i1

.Uk> y-J^ y^ j pl*JA>* y'liAİyi

Birleşmiş MilletlerGenel Kurulu

toplumun tüm birey ve organlannın bu Beyannameyi daimagözönünde bulundurarak, öğretim ve eğitim yoluyla bu haklarve özgürlüklere saygıyı geliştirmeleri ve ulusal ve uluslararasıtedrici tedbirlerle gerek bizzat üye devletler ahalisi ve gerekseonların yönetimi altında bulunan topraklar ahalisi arasında buhak ve özgürlüklerin evrensel ve fiili bir şekilde garanti edilm¬esini ve uygulanmasına gayret etmeleri için işbu İnsan HaklanEvrensel Beyannamesine tüm halk ve tüm ulusların ulaşmakistedikleri ortak ülkü olarak ilan eder.

OliÂaUJl Âj<xJ-l

M^'lamİ-UJİ Ö^HOp

OLj^l jjii-

}} JS~ |_j»; mJ»- »^'j ıJj«iJI «» IS" *»-V " J' M^ri ıi-Ü' il/-il' Lîy 11 *i' (J*oi* »IjU-l -Ü»y J[ i»^1 « aJ O^P^/I 10» »Ij-UI Jp Jywilj t a^İI j İU»J

Oİf^il i illpj i~»y lizja* OUIy-[ iljtlj Vv^^ *0ai]İ Jj ^b \p CjLJ-Ij JuiU-l

i>-iUJl f-UJI ^y-ij ir'-' »l~^*^" Jj-1" On *"«> *0^ ;>-"! V*!/** V- >-J|^*-VI

35

aSV c-if j c^ «/aj.jasaî i J*f jyA» ^U! |yo aT m^amI» J~~& >*>j

jk I^Ö Aİ J OjÎN jU ><Aİ »j'y^k pAÎ f.l jyA» MİAtÜA-jT t/AiAS-»i j m-aJ"

j Aikiibl* J Jl* pAÎ J>lj ,yJjL-A» ji O-j&îiî »J»iyjjAj j o^i> J Ol^*

jl» y*/ yO j ***'* i« ^-j^ >& y1** -* ı*<,->*J** ıf'*1***î j J^jfjiy. yi Aİ ySütf j ıyW# i/^Jyy M yV >/-- J 0^4; 0<* j y'/i1

.Uk> y-J^ y^ j pl*JA>* y'liAİyi

Birleşmiş MilletlerGenel Kurulu

toplumun tüm birey ve organlannın bu Beyannameyi daimagözönünde bulundurarak, öğretim ve eğitim yoluyla bu haklarve özgürlüklere saygıyı geliştirmeleri ve ulusal ve uluslararasıtedrici tedbirlerle gerek bizzat üye devletler ahalisi ve gerekseonların yönetimi altında bulunan topraklar ahalisi arasında buhak ve özgürlüklerin evrensel ve fiili bir şekilde garanti edilm¬esini ve uygulanmasına gayret etmeleri için işbu İnsan HaklanEvrensel Beyannamesine tüm halk ve tüm ulusların ulaşmakistedikleri ortak ülkü olarak ilan eder.

OliÂaUJl Âj<xJ-l

M^'lamİ-UJİ Ö^HOp

OLj^l jjii-

}} JS~ |_j»; mJ»- »^'j ıJj«iJI «» IS" *»-V " J' M^ri ıi-Ü' il/-il' Lîy 11 *i' (J*oi* »IjU-l -Ü»y J[ i»^1 « aJ O^P^/I 10» »Ij-UI Jp Jywilj t a^İI j İU»J

Oİf^il i illpj i~»y lizja* OUIy-[ iljtlj Vv^^ *0ai]İ Jj ^b \p CjLJ-Ij JuiU-l

i>-iUJl f-UJI ^y-ij ir'-' »l~^*^" Jj-1" On *"«> *0^ ;>-"! V*!/** V- >-J|^*-VI

35

Bend 1

Hemû mirov azad û di weqar û mafan de vvekhev ten dinyaye.Evv xwedî hiş û şuur in û dive li hember hev bi zihniyeteke bratiyebilivin.

Article 1

Tous les etres humains naisent libres et egaux en dignite et endroits. Ils sont doues de raison et de conscience et doivent agir lesuns envers les autres dans un esprit de fraternite.

Article 1

Ali human beings are born free and equal in dignity and rights.They are endovved with reason and conscience and should acttovvards one another in a spirit of brotherhood.

36

Bend 1

Hemû mirov azad û di weqar û mafan de vvekhev ten dinyaye.Evv xwedî hiş û şuur in û dive li hember hev bi zihniyeteke bratiyebilivin.

Article 1

Tous les etres humains naisent libres et egaux en dignite et endroits. Ils sont doues de raison et de conscience et doivent agir lesuns envers les autres dans un esprit de fraternite.

Article 1

Ali human beings are born free and equal in dignity and rights.They are endovved with reason and conscience and should acttovvards one another in a spirit of brotherhood.

36

J *jk j çy *J ^mm.mhi'Taİ j w»i ıSJi *J Mfiljk* A< jlijy jy»4*

Jİİİ.J AîUy ,>>JyW >* j olr***< U ûM*>_> J JİAft.Uil.OaSL; IJUJkîûb Ji/J Oj*/yJ*> j

Madde i

Bütün insanlar, özgür, haysiyet ve haklarbakımından eşit olarakdoğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine kardeşlikzihniyeti ile davranmalıdırlar.

;M

O' »fi*) 'U-»~*J "Jû* !**> -*> 'Jy^-!* ölyJI j j^ijli» !;!^-l ,ykJI p^*>- -Jy.»laiyl r-j_^ Uâ*> ^ | .^i»> J-Ui

37

J *jk j çy *J ^mm.mhi'Taİ j w»i ıSJi *J Mfiljk* A< jlijy jy»4*

Jİİİ.J AîUy ,>>JyW >* j olr***< U ûM*>_> J JİAft.Uil.OaSL; IJUJkîûb Ji/J Oj*/yJ*> j

Madde i

Bütün insanlar, özgür, haysiyet ve haklarbakımından eşit olarakdoğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine kardeşlikzihniyeti ile davranmalıdırlar.

;M

O' »fi*) 'U-»~*J "Jû* !**> -*> 'Jy^-!* ölyJI j j^ijli» !;!^-l ,ykJI p^*>- -Jy.»laiyl r-j_^ Uâ*> ^ | .^i»> J-Ui

37

Bend 2

1. Heryek, be tu ciheyî, nemaze ya nijad, reng, zayend (cisn),ziman, ol, ramana siyasî an her ramana din, esle netevveyî ancivakî, servvet, zayîn an her revvşeke din, xwediye hemû maf ûhemû azadiyen ku di ve Danezane de hatine daxuyankirî ye.

2. Bi serde, ewe tu ciheyî neye kirin ji ber statuya siyasî, hiqûqî annavnetevveyî ya vvelat an erde ku kesek je te, heke ev vvelat an erdserbixwe, li jer dest, ne xweser (otonom) an li jer her tahdîda dina servveriye be an na.

Article L

1. Chacun peut se prevaloir de tous les droits et de toutes les libertesproclames dans la presente Declaration, şans distinction aucune, notam-ment de race, de couleur, de sexe, de langue, de religion, d'opinionpolitique ou de toute aurre opinion, d'origine nationale ou sociale, defortune, de naissance ou de toute autre situation.

2. De plus, il ne sera fait aucune distinction fondee sur le statut politique,juridique ou international du pays ou du territoire dont une personne estressortissante, que ce pays ou territoire soit independant, sous rutelle,non autonome ou soumis â une limitation quelconque de souverainete.

Article l

1. Everyone is entitled to ali the rights and freedoms set forth inthis Declaration, vvithout distinction of any kind, such as race,colour, sex, language, religion, political or other opinion, na¬tional or social origin, property, birth or other status.

2. Furthermore, no distinction shall be made on the basis of thepolitical, jurisdictional or international status of the country orterritory to vvhich a person belongs, vvhether it be independent,trust, non-self-governing or under any other limitation of sover-eignty.

38

Bend 2

1. Heryek, be tu ciheyî, nemaze ya nijad, reng, zayend (cisn),ziman, ol, ramana siyasî an her ramana din, esle netevveyî ancivakî, servvet, zayîn an her revvşeke din, xwediye hemû maf ûhemû azadiyen ku di ve Danezane de hatine daxuyankirî ye.

2. Bi serde, ewe tu ciheyî neye kirin ji ber statuya siyasî, hiqûqî annavnetevveyî ya vvelat an erde ku kesek je te, heke ev vvelat an erdserbixwe, li jer dest, ne xweser (otonom) an li jer her tahdîda dina servveriye be an na.

Article L

1. Chacun peut se prevaloir de tous les droits et de toutes les libertesproclames dans la presente Declaration, şans distinction aucune, notam-ment de race, de couleur, de sexe, de langue, de religion, d'opinionpolitique ou de toute aurre opinion, d'origine nationale ou sociale, defortune, de naissance ou de toute autre situation.

2. De plus, il ne sera fait aucune distinction fondee sur le statut politique,juridique ou international du pays ou du territoire dont une personne estressortissante, que ce pays ou territoire soit independant, sous rutelle,non autonome ou soumis â une limitation quelconque de souverainete.

Article l

1. Everyone is entitled to ali the rights and freedoms set forth inthis Declaration, vvithout distinction of any kind, such as race,colour, sex, language, religion, political or other opinion, na¬tional or social origin, property, birth or other status.

2. Furthermore, no distinction shall be made on the basis of thepolitical, jurisdictional or international status of the country orterritory to vvhich a person belongs, vvhether it be independent,trust, non-self-governing or under any other limitation of sover-eignty.

38

ay a, utjljk* jT.j -Aöbk* & y *< "^*o^ -»>*** ^jla^ y-A4 j A$kı yfAtt, y> ok <yl*- ü;l^.0*l'.ol'j'.y^''&».>'>*\>ij,- gokJ *<* J^ y* ^k Ojlk**'* *» -> yb'*> y^lW 'yl-s^

üjjî'* ı»j!y&k p*J *»" yJi-.ıiji' j Ji* y' «X»1-»*7 *- *3/*,->

yJ ok *JÛj y* y»y*i yi Ok u-üyU'y-l*- J**k yi- y*-'1-»*-' j'/y- *y^A.* jAy*.ı/ASöljk*r »jy- e»* ^^ **^ "-**1 ,Jİ) ^J-** **" J*^*UOk jx İJolio'ç >J aI jajU aI ok jx >*< >- *t***l- >-' Ok "^ yJaüa. y> ıfcjlyiy* y*V-> *t y~ -> tfyjy- ok xt& ıyj>yy yo1»-

Madde Z

1. Herkes, ırk, renk, cins, dil, din, siyasal veya diğer herhangi birinanç, ulusal ya da toplumsal köken, servet, doğuş ya da her¬hangi başka bir ayırım gözetmeksizin, bu bildiride ilân olunanhak ve özgürlüklerden yararlanma hakkına sahiptir.

2. Ayrıca, kişiye uyruğu bulunduğu ülkenin siyasal, hukuki veyauluslararası statüsü temelinde hiçbir ayırım yapılamaz, ister buülke veya toprak bağımsız ve ister vesayet altında, özerkliktenyoksun veya hergangi bir egemenlik kısıtlaması altında bulun¬sun.

Yilli

ı^_i ,ş\ jji ioMp^I li* j öjjljll olyUj jyj-l *il£; «x?l y- OLJ JS3 . >

ji i>Tm;1, J\J\ mt-L-JI J^j\ 0ijJI->"' «^'J1 y^-'j'1 OyJlji^Jl ^-jjırJU-jII jy. «>' il ojJ ıyü A-y ^l jl i-iUI ji âjjül jl y*t»-Vl jl ^jH J-.SH

.»UJIj

JjJİI jl M}yli)l jl yy-L-J' r*-*j" a-L»I j_i ı^l İİL» 0j£j jl» »ji£ ^ !>>wüj .Y

Cj: ji Mi İUJI ilk jl -OJI IJL» Olf »lj- jyll l^ll ^t ^ İUJI j'l ali!.jjjll ja -Li m;^ i>w»l>- «IjI. CJlS"jl (jl-UI »S^-l; f-^* j* j' iL»j)l

39

ay a, utjljk* jT.j -Aöbk* & y *< "^*o^ -»>*** ^jla^ y-A4 j A$kı yfAtt, y> ok <yl*- ü;l^.0*l'.ol'j'.y^''&».>'>*\>ij,- gokJ *<* J^ y* ^k Ojlk**'* *» -> yb'*> y^lW 'yl-s^

üjjî'* ı»j!y&k p*J *»" yJi-.ıiji' j Ji* y' «X»1-»*7 *- *3/*,->

yJ ok *JÛj y* y»y*i yi Ok u-üyU'y-l*- J**k yi- y*-'1-»*-' j'/y- *y^A.* jAy*.ı/ASöljk*r »jy- e»* ^^ **^ "-**1 ,Jİ) ^J-** **" J*^*UOk jx İJolio'ç >J aI jajU aI ok jx >*< >- *t***l- >-' Ok "^ yJaüa. y> ıfcjlyiy* y*V-> *t y~ -> tfyjy- ok xt& ıyj>yy yo1»-

Madde Z

1. Herkes, ırk, renk, cins, dil, din, siyasal veya diğer herhangi birinanç, ulusal ya da toplumsal köken, servet, doğuş ya da her¬hangi başka bir ayırım gözetmeksizin, bu bildiride ilân olunanhak ve özgürlüklerden yararlanma hakkına sahiptir.

2. Ayrıca, kişiye uyruğu bulunduğu ülkenin siyasal, hukuki veyauluslararası statüsü temelinde hiçbir ayırım yapılamaz, ister buülke veya toprak bağımsız ve ister vesayet altında, özerkliktenyoksun veya hergangi bir egemenlik kısıtlaması altında bulun¬sun.

Yilli

ı^_i ,ş\ jji ioMp^I li* j öjjljll olyUj jyj-l *il£; «x?l y- OLJ JS3 . >

ji i>Tm;1, J\J\ mt-L-JI J^j\ 0ijJI->"' «^'J1 y^-'j'1 OyJlji^Jl ^-jjırJU-jII jy. «>' il ojJ ıyü A-y ^l jl i-iUI ji âjjül jl y*t»-Vl jl ^jH J-.SH

.»UJIj

JjJİI jl M}yli)l jl yy-L-J' r*-*j" a-L»I j_i ı^l İİL» 0j£j jl» »ji£ ^ !>>wüj .Y

Cj: ji Mi İUJI ilk jl -OJI IJL» Olf »lj- jyll l^ll ^t ^ İUJI j'l ali!.jjjll ja -Li m;^ i>w»l>- «IjI. CJlS"jl (jl-UI »S^-l; f-^* j* j' iL»j)l

39

Bend 3

Herkes xwedî mafe jiyan, azadî û evvleyiya şexse xwe ye.

Article 3

Tout individu a droit â la vie, â la liberte et la sureta de sapersonne.

Article 3

Everyone has the right to life, liberty and security of person.

40

Bend 3

Herkes xwedî mafe jiyan, azadî û evvleyiya şexse xwe ye.

Article 3

Tout individu a droit â la vie, â la liberte et la sureta de sapersonne.

Article 3

Everyone has the right to life, liberty and security of person.

40

Madde 3

Yaşam, özgürlük ve kişisel güvenlik her insanın hakkıdır.

V* iiUI

i i.">L-j \J~\3 îU.1 g) Jj-I i> JS3

41

Madde 3

Yaşam, özgürlük ve kişisel güvenlik her insanın hakkıdır.

V* iiUI

i i.">L-j \J~\3 îU.1 g) Jj-I i> JS3

41

Bend 4

Evve tukes di koletî an bindestiye de neye girtin; koletî û bazir-ganiya koleyan bi hemû teşeyen xwe ve qedexe ne.

Article 4

Nul ne sera tenu en esclavage ni en servitude ; l'esclavage et latraite des esclaves sont interdits sous toutes leurs fbrmes.

Article 4

No one shallbeheld in slaveryor servitude ; slaveryand the slavetrade shall be prohibited in ali their forms.

42

Bend 4

Evve tukes di koletî an bindestiye de neye girtin; koletî û bazir-ganiya koleyan bi hemû teşeyen xwe ve qedexe ne.

Article 4

Nul ne sera tenu en esclavage ni en servitude ; l'esclavage et latraite des esclaves sont interdits sous toutes leurs fbrmes.

Article 4

No one shallbeheld in slaveryor servitude ; slaveryand the slavetrade shall be prohibited in ali their forms.

42

i <jJJ4jjy*> j £İj£h yfy' *< j *kyr *< ^Jh J**-**" gs» ^IJ

.ammmJ */ijALy< (yytfjjk j iy*i'tky' ** *ç

Madde 4

Hiç kimse kölelik ya da kulluk altında bulundurulamaz; kölelikve köle ticareti her türlü biçimiyle yasaktır.

£ »illi

.U*Uyl «1& Jjjll îjbfj JlijL-VI >uij iyivi g;"l jUUjI (ilîjL-l jyiN

43

i <jJJ4jjy*> j £İj£h yfy' *< j *kyr *< ^Jh J**-**" gs» ^IJ

.ammmJ */ijALy< (yytfjjk j iy*i'tky' ** *ç

Madde 4

Hiç kimse kölelik ya da kulluk altında bulundurulamaz; kölelikve köle ticareti her türlü biçimiyle yasaktır.

£ »illi

.U*Uyl «1& Jjjll îjbfj JlijL-VI >uij iyivi g;"l jUUjI (ilîjL-l jyiN

43

Bend 5

Evve tukes nebe tabie şkence an ceza û muameleyen hov,namirovî an xirabker.

Article 5

Nul ne sera soumis â la torture, ni â des peines ou traitementscruels, inhumains ou degradants.

Article 5

No one shall be subjected to torture or to cruel, inhuman ordegrading treatment or punishment.

44

Bend 5

Evve tukes nebe tabie şkence an ceza û muameleyen hov,namirovî an xirabker.

Article 5

Nul ne sera soumis â la torture, ni â des peines ou traitementscruels, inhumains ou degradants.

Article 5

No one shall be subjected to torture or to cruel, inhuman ordegrading treatment or punishment.

44

y-İJ^V* jyy j -Uy Jj^*»j J c«b*fc ly. j *J&~ü <-&«*jy gs*c^jîTL; İJÜAÎ* J m;jA{ jj^Ü

Madde 5

Hiç kimse işkence veya, gaddar, insanlık dışı, onur kinci ceza veişlemlere tabi tutulamaz.

0 iM

a.u.1 j'ı i_i>yi j'ı i_,ujı o*>uuı j'ı okyuü % ^.uıı 0L4 ^i j>jŞi.i.yOL

45

y-İJ^V* jyy j -Uy Jj^*»j J c«b*fc ly. j *J&~ü <-&«*jy gs*c^jîTL; İJÜAÎ* J m;jA{ jj^Ü

Madde 5

Hiç kimse işkence veya, gaddar, insanlık dışı, onur kinci ceza veişlemlere tabi tutulamaz.

0 iM

a.u.1 j'ı i_i>yi j'ı i_,ujı o*>uuı j'ı okyuü % ^.uıı 0L4 ^i j>jŞi.i.yOL

45

Bend 6

Herkes xwediye mafe nasîna li hemû riyan a şexsiyeta xwe yahiqûyî ye.

Article 6

Chacun a le droit â la reconnaissance en tous lieux de sa person-nalite juridique.

Article 6

Everyone has the right to recognition everyvvhere as a personbefore the law.

46

Bend 6

Herkes xwediye mafe nasîna li hemû riyan a şexsiyeta xwe yahiqûyî ye.

Article 6

Chacun a le droit â la reconnaissance en tous lieux de sa person-nalite juridique.

Article 6

Everyone has the right to recognition everyvvhere as a personbefore the law.

46

1 </JA*JHjLjS ^yb'İJİJİi ^yiU ,C±t SLZyi, >U» -d Jw-Af y*

Madde 6

Herkes nerede olursa olsun hukukî kişiliğinin tanınması hak¬kına sahiptir.

*! 5illl

.jjyiiiı <T;n^..!-.ı j»jUj oı (j jsLi o»-j ti1 öi ;", j£)

47

1 </JA*JHjLjS ^yb'İJİJİi ^yiU ,C±t SLZyi, >U» -d Jw-Af y*

Madde 6

Herkes nerede olursa olsun hukukî kişiliğinin tanınması hak¬kına sahiptir.

*! 5illl

.jjyiiiı <T;n^..!-.ı j»jUj oı (j jsLi o»-j ti1 öi ;", j£)

47

Bend 7

Hemû mirov li ber qanûnan vvekhev in û be ciheyî xwediye mafeparastineke vvekhev a qanûn in. Hemû mirov li hemberî hercihetiya ku ve Danezane ihlal dike û li hemberî her navtedanacihetiyeke vvilo xwediye mafe parastineke vvekhev in.

Article

Tous sont egaux devant la loi et ont droit şans distinction â uneegale protection de la loi. Tous ont droit â une protection egalecontre toute discrimination qui violerait la presente Declarationet contre toute provocation â une telle discrimination.

Article 7

Ali are equal before the lavv and are entitled vvithout any dis¬crimination to equal protection of the lavv. AH are entitled toequal protection against any discrimination in violation of thisDeclaration and against any incitement to such discrimination.

48

Bend 7

Hemû mirov li ber qanûnan vvekhev in û be ciheyî xwediye mafeparastineke vvekhev a qanûn in. Hemû mirov li hemberî hercihetiya ku ve Danezane ihlal dike û li hemberî her navtedanacihetiyeke vvilo xwediye mafe parastineke vvekhev in.

Article

Tous sont egaux devant la loi et ont droit şans distinction â uneegale protection de la loi. Tous ont droit â une protection egalecontre toute discrimination qui violerait la presente Declarationet contre toute provocation â une telle discrimination.

Article 7

Ali are equal before the lavv and are entitled vvithout any dis¬crimination to equal protection of the lavv. AH are entitled toequal protection against any discrimination in violation of thisDeclaration and against any incitement to such discrimination.

48

A$" AjA» ^Lityi ^yL. j ^LİA» loJjylî p** y4 *J o^Jy jy»**

^Oy^-ıyİjtyjL, »yjylî ,ywV *J -Obk* Ly. j cTi-âyfk */ J%obk* y*> a< j* jUL/a, tyi-ljk «yU yAijy»**

aT 4jLrAi,yüUJljl* j o'-a-I* y* *< j* y*yj!y&k p*î ı>îly>ûi.ol5"»i jlçtj tTAjyijljL,.. Ujlî

Madde V

Yasalar önünde herkes eşittir ve yasalann koruyuculuğundaneşit olarak faydalanma hakkına sahiptir. Bütün insanların buBildiriye aykırı her türlü ayrımcı uygulamaya ve böyle bir ayrımıözendirici her türlü kışkırtmaya karşı eşit korunma hakkı vardır.

»m

o'ı \f ı*»>" ii Oji «i* «siiScı* ii^ «ı?ı <j jJ-ı »a» OyUiı pi*ı *_-y- jyiıiı jryi Jp a*iA tîî J-»1 0*3*pVI li^. J^^" tfl ->-» ijL-^* il?- j y*-' l*~»- p*>

" .u«r

49

A$" AjA» ^Lityi ^yL. j ^LİA» loJjylî p** y4 *J o^Jy jy»**

^Oy^-ıyİjtyjL, »yjylî ,ywV *J -Obk* Ly. j cTi-âyfk */ J%obk* y*> a< j* jUL/a, tyi-ljk «yU yAijy»**

aT 4jLrAi,yüUJljl* j o'-a-I* y* *< j* y*yj!y&k p*î ı>îly>ûi.ol5"»i jlçtj tTAjyijljL,.. Ujlî

Madde V

Yasalar önünde herkes eşittir ve yasalann koruyuculuğundaneşit olarak faydalanma hakkına sahiptir. Bütün insanların buBildiriye aykırı her türlü ayrımcı uygulamaya ve böyle bir ayrımıözendirici her türlü kışkırtmaya karşı eşit korunma hakkı vardır.

»m

o'ı \f ı*»>" ii Oji «i* «siiScı* ii^ «ı?ı <j jJ-ı »a» OyUiı pi*ı *_-y- jyiıiı jryi Jp a*iA tîî J-»1 0*3*pVI li^. J^^" tfl ->-» ijL-^* il?- j y*-' l*~»- p*>

" .u«r

49

Bend 8

Herkes maf heye ku li hemberî kirinen ku mafen bingehî yen kuqanûna bingehî an qanûn je re dinasin ihlal dikin, serî limehkemeyen netevveyî yen selahiyetdar bixe.

Article öToute personne adroit a un recours effectifdevant les juridictionsnationales competentes contre les actes violant les droits fonda-mentaux qui lui sont reconnus par la constitution ou par la loi.

Article o

Everyone has the right to an effecrive rerhedy by the competentnational tribunals for acts violating the fundamental rightsgranted him by the constitution or by lavv.

50

Bend 8

Herkes maf heye ku li hemberî kirinen ku mafen bingehî yen kuqanûna bingehî an qanûn je re dinasin ihlal dikin, serî limehkemeyen netevveyî yen selahiyetdar bixe.

Article öToute personne adroit a un recours effectifdevant les juridictionsnationales competentes contre les actes violant les droits fonda-mentaux qui lui sont reconnus par la constitution ou par la loi.

Article o

Everyone has the right to an effecrive rerhedy by the competentnational tribunals for acts violating the fundamental rightsgranted him by the constitution or by lavv.

50

ûyll t$ ^ITA-î.yUi aİL. ,>i-bLj üiyNüOİ* y. SL^tSjyu*

Madde o

Her insanın, kendisine yasalarla tanınan temel haklara aykırıuygulamalar karşısında, yetkili ulusal mahkemelere fiilibaşvurma hakkı vardır.

»di

JyÜ-l Jp .IJtPİ \j JIpİ ja -İUJV ilkjll »S" W Jl Wj 01 ,j yU ,y>i~İ J&.Oylill 4İ l^^jç. ^1 4_-uS)l

51

ûyll t$ ^ITA-î.yUi aİL. ,>i-bLj üiyNüOİ* y. SL^tSjyu*

Madde o

Her insanın, kendisine yasalarla tanınan temel haklara aykırıuygulamalar karşısında, yetkili ulusal mahkemelere fiilibaşvurma hakkı vardır.

»di

JyÜ-l Jp .IJtPİ \j JIpİ ja -İUJV ilkjll »S" W Jl Wj 01 ,j yU ,y>i~İ J&.Oylill 4İ l^^jç. ^1 4_-uS)l

51

Bend 9

Tukes nikare bi avvayekî kâfi be girtin, hebs an sirgûn kirin.

Article 9Nul ne peut etre arbitrairement arrete, detenu ou exile.

Article 9

No one shall be subjected to arbitrary arrest, detention or exile.

52

Bend 9

Tukes nikare bi avvayekî kâfi be girtin, hebs an sirgûn kirin.

Article 9Nul ne peut etre arbitrairement arrete, detenu ou exile.

Article 9

No one shall be subjected to arbitrary arrest, detention or exile.

52

4 jjj±Cİy\ >U>*« C^O.dJjjİN ,y<A*»J (yf4j»y-İ Aj C-ljl» <Ssl*Jy* £î*

y~ıyy jjj* 61

Madde 9

Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, alıkonulamaz veya sürgünedilemez.

,U_ju 4J<jl «J^o-j1 01 '[ »jŞ1 Jp ^yuill jyjM

53

4 jjj±Cİy\ >U>*« C^O.dJjjİN ,y<A*»J (yf4j»y-İ Aj C-ljl» <Ssl*Jy* £î*

y~ıyy jjj* 61

Madde 9

Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, alıkonulamaz veya sürgünedilemez.

,U_ju 4J<jl «J^o-j1 01 '[ »jŞ1 Jp ^yuill jyjM

53

Bend 10

Herkes, di vvekheviyeke temamî de, maf heye ku doza vvî li bermehkemeyeke serbixwe û be alî bi avvayekî adil û eşkere bebihîstin ji bo diyarkirina maf û vvaciben vvî û ya her tavvana curmîli dijî vvî.

Article 10

Toute personne a droit, en pleine egalite, â ce que sa cause soitentendue equitablement et publiquement par un tribunalindependant et impartial, qui decidera soit de ses droits etobligations, soit du bien-fonde de toute accusation en matierepenale dirigee contre elle.

Article 10

Everyone is entitled in full quality to a fair and public hearing byan independent and impartial tribunal, in the determination ofhis rights and obligations and ofany criminal charge against him.

54

Bend 10

Herkes, di vvekheviyeke temamî de, maf heye ku doza vvî li bermehkemeyeke serbixwe û be alî bi avvayekî adil û eşkere bebihîstin ji bo diyarkirina maf û vvaciben vvî û ya her tavvana curmîli dijî vvî.

Article 10

Toute personne a droit, en pleine egalite, â ce que sa cause soitentendue equitablement et publiquement par un tribunalindependant et impartial, qui decidera soit de ses droits etobligations, soit du bien-fonde de toute accusation en matierepenale dirigee contre elle.

Article 10

Everyone is entitled in full quality to a fair and public hearing byan independent and impartial tribunal, in the determination ofhis rights and obligations and ofany criminal charge against him.

54

'jy. >.*£** jSyi 'Jaİ* ti ^L-i**. mîjIjAÎ a< .J^»jy jy**>

jjz*&j */ «^wbb- .ju> y* j «yls'^y-' j «Jl- ıpyJ*y'a) ly^îÜ j lyj J*#y£ *>. &**-i~? ** *i** <İ».W tj^'lfj**

Uy*rt »y^*0-^ J >*< y- <yf*i*^;ı,J û**^

Madde 20

Herkes, haklannın, sorumluluklarının, ya da kendisineyöneltilen, cezayı gerektirir herhangi bir suçlamanın açıklığakavuşturulmasında, davasının, bağımsız ve tarafsız birmahkeme önünde hakkaniyetle ve açık olarak görülmesihakkına sahiptir.

Viilll

'&£ »1*1 <.../A )âz 01 j ijıy^Nl a* İ«UI öljl_ll »o» Jp t jJ-l 01Jl. j£). «Jl. 4>y iJL>- i*,: *jlj ojlılj^lj tiyo- J J./ıill Lüp Y»Ip lyu i^ji ilr.,..»

55

'jy. >.*£** jSyi 'Jaİ* ti ^L-i**. mîjIjAÎ a< .J^»jy jy**>

jjz*&j */ «^wbb- .ju> y* j «yls'^y-' j «Jl- ıpyJ*y'a) ly^îÜ j lyj J*#y£ *>. &**-i~? ** *i** <İ».W tj^'lfj**

Uy*rt »y^*0-^ J >*< y- <yf*i*^;ı,J û**^

Madde 20

Herkes, haklannın, sorumluluklarının, ya da kendisineyöneltilen, cezayı gerektirir herhangi bir suçlamanın açıklığakavuşturulmasında, davasının, bağımsız ve tarafsız birmahkeme önünde hakkaniyetle ve açık olarak görülmesihakkına sahiptir.

Viilll

'&£ »1*1 <.../A )âz 01 j ijıy^Nl a* İ«UI öljl_ll »o» Jp t jJ-l 01Jl. j£). «Jl. 4>y iJL>- i*,: *jlj ojlılj^lj tiyo- J J./ıill Lüp Y»Ip lyu i^ji ilr.,..»

55

Bend 11

1. Her kese ku bi kirineke curmî te tavvanbar kirin berî te hesibînta ku sûce vvî di mehkemeyek eşkere, ku hemû garantiyen ji boparastina vvî pevvist evvle kiribe, bi avvayekî qanûnî vvere îsbatkirin.

2. Tukes naye ceza kirin ji ber kirin an nekirinen ku di gavapekhatina xwe de li gora qanûna netevveyî an navnetevveyî ne sûcbûne.

Article 11

1. Toute personne accusee d'un acte delictueux est presumeeinnocente jusqu'â ce que sa culpabilite ait ete legalement etablieau cours d'un proces public ou toutes les garanties necessaires âsa defense lui auront ete assurees.

2. Nul ne sera condamne pour des actions ou omissions qui, aumoment oü elles ont ete commises, ne constituaient pas un actcdelictueux d'apres le droit national ou international. De meme, ilne sera inflige aucune peine plus forte que celle qui etait appli-cable au moment oû l'acte delictueux a ete commis.

Article 1 1

1. Everyone charged vvith a penal offence has the right to bepresumed innocent until proved guilty according to lavv in apublic trial at vvhich he has had ali the guarantees necessary forhis defence.

2. No one shall be held guilty of any penal offence on account ofany act or omission vvhich did not constitute a penal offence,under national or international lavv, at the time vvhen it vvascommitted. Nor shall a heavier penalty be imposed than the onethat vvas applicable at the time the penal offence vvas committed.

56

Bend 11

1. Her kese ku bi kirineke curmî te tavvanbar kirin berî te hesibînta ku sûce vvî di mehkemeyek eşkere, ku hemû garantiyen ji boparastina vvî pevvist evvle kiribe, bi avvayekî qanûnî vvere îsbatkirin.

2. Tukes naye ceza kirin ji ber kirin an nekirinen ku di gavapekhatina xwe de li gora qanûna netevveyî an navnetevveyî ne sûcbûne.

Article 11

1. Toute personne accusee d'un acte delictueux est presumeeinnocente jusqu'â ce que sa culpabilite ait ete legalement etablieau cours d'un proces public ou toutes les garanties necessaires âsa defense lui auront ete assurees.

2. Nul ne sera condamne pour des actions ou omissions qui, aumoment oü elles ont ete commises, ne constituaient pas un actcdelictueux d'apres le droit national ou international. De meme, ilne sera inflige aucune peine plus forte que celle qui etait appli-cable au moment oû l'acte delictueux a ete commis.

Article 1 1

1. Everyone charged vvith a penal offence has the right to bepresumed innocent until proved guilty according to lavv in apublic trial at vvhich he has had ali the guarantees necessary forhis defence.

2. No one shall be held guilty of any penal offence on account ofany act or omission vvhich did not constitute a penal offence,under national or international lavv, at the time vvhen it vvascommitted. Nor shall a heavier penalty be imposed than the onethat vvas applicable at the time the penal offence vvas committed.

56

t t JJJ4Jlıly^l' ,/ttSth a) J\ı . A»ÜJS'4<.tSw-,jt- Aj jl/ jl^ıljl; J^îjy jyu» . \û*y'ü J?, **iW»ı Oylı y iyi» a! .yOili y~o*< ty~*y*jJA» jyA» */

^U-a» [fi jı\S ti S±JS ,yijti ok 0*/ yJ çölü l> <^4~aS* g,* .Y

c4(l; U»jy*.c4uy*; obl* y»y"A>' _£ ok y.»y"A>' (y'jy'l* ui'y-y* a<

. İJİ.İ Lji/ ,y tf Aİ Af C^tAl A>l> jAİ JSİİy JijŞy.

Madde 11

1. Bir suç işlemekten sanık her insan, savunması için kendisinegerekli bütün koşulların sağlanmış bulunduğu açık biryargılanma ile, yasalar uyarınca suçlu olduğu kanıtlanmadıkçasuçsuz sayılır.

2. Hiç kimse, işlendikleri sırada ulusal ya da uluslararası hukukagöre suç oluşturmayan fiillerden veya ihmallerden ötürümahkum edilemez. Bunun gibi, suçun işlendiği sırada uygu¬lanan cezadan daha şiddetli bir cezaya çarptırılamaz.

\ \ S:>U.ı

l^i «J yy â-Üp US"Uj; Uy it oW CJJ" jl Jl, \!jji j~*>_ iy£ n-' <y""~" J^~ -^

.CP Mi-Ü! ijj^-a." oU|^a)l

ijüi oıriii. vı y* .b'ı j- f-ı^vı y j-* .b'ı .iy ,> y*^ ,/ ou. "V .Y

^> XİI iyp «Jp «iy V il'İS" . _>l£;_;Nl Oij Jj-l" jl ^i>j-" OjJlil! Utj lyj>i».İCyM ^15J,' CJj lf«Jy jyh. OlT JJI ilk

57

t t JJJ4Jlıly^l' ,/ttSth a) J\ı . A»ÜJS'4<.tSw-,jt- Aj jl/ jl^ıljl; J^îjy jyu» . \û*y'ü J?, **iW»ı Oylı y iyi» a! .yOili y~o*< ty~*y*jJA» jyA» */

^U-a» [fi jı\S ti S±JS ,yijti ok 0*/ yJ çölü l> <^4~aS* g,* .Y

c4(l; U»jy*.c4uy*; obl* y»y"A>' _£ ok y.»y"A>' (y'jy'l* ui'y-y* a<

. İJİ.İ Lji/ ,y tf Aİ Af C^tAl A>l> jAİ JSİİy JijŞy.

Madde 11

1. Bir suç işlemekten sanık her insan, savunması için kendisinegerekli bütün koşulların sağlanmış bulunduğu açık biryargılanma ile, yasalar uyarınca suçlu olduğu kanıtlanmadıkçasuçsuz sayılır.

2. Hiç kimse, işlendikleri sırada ulusal ya da uluslararası hukukagöre suç oluşturmayan fiillerden veya ihmallerden ötürümahkum edilemez. Bunun gibi, suçun işlendiği sırada uygu¬lanan cezadan daha şiddetli bir cezaya çarptırılamaz.

\ \ S:>U.ı

l^i «J yy â-Üp US"Uj; Uy it oW CJJ" jl Jl, \!jji j~*>_ iy£ n-' <y""~" J^~ -^

.CP Mi-Ü! ijj^-a." oU|^a)l

ijüi oıriii. vı y* .b'ı j- f-ı^vı y j-* .b'ı .iy ,> y*^ ,/ ou. "V .Y

^> XİI iyp «Jp «iy V il'İS" . _>l£;_;Nl Oij Jj-l" jl ^i>j-" OjJlil! Utj lyj>i».İCyM ^15J,' CJj lf«Jy jyh. OlT JJI ilk

57

Bend 12

Nabe ku tukes bibe amanca tekübûnen kâfi yân nav jiyana vvî yaarizî, malbata vvî, mala vvî an nameyân vvî, an ziyangihandinaşeref û şana vvî. Herkes xwediye mafâ parastina qanûn e lihemberî tekilbûn û ziyangihanen vvilo.

Article 12

Nul ne sera l'objet d'immixtions arbitraires dans sa vie privee, safamille, son domicile ou sa correspondance, ni d'atteintes â sonhonneur et â sa reputation. Toute personne a droit â la protectionde la loi contre de telles immixtions ou de telles atteintes.

Article 12

No one shall be subjected to arbitrary interference vvith hisprivacy, family, home or correspondence, nor to attacks upon hishonour and reputation. Everyone has the right to the protectionof the lavv against such interference or attacks.

58

Bend 12

Nabe ku tukes bibe amanca tekübûnen kâfi yân nav jiyana vvî yaarizî, malbata vvî, mala vvî an nameyân vvî, an ziyangihandinaşeref û şana vvî. Herkes xwediye mafâ parastina qanûn e lihemberî tekilbûn û ziyangihanen vvilo.

Article 12

Nul ne sera l'objet d'immixtions arbitraires dans sa vie privee, safamille, son domicile ou sa correspondance, ni d'atteintes â sonhonneur et â sa reputation. Toute personne a droit â la protectionde la loi contre de telles immixtions ou de telles atteintes.

Article 12

No one shall be subjected to arbitrary interference vvith hisprivacy, family, home or correspondence, nor to attacks upon hishonour and reputation. Everyone has the right to the protectionof the lavv against such interference or attacks.

58

4» Jw-a5" gj* ^»y^y* 4-.U j Jk> olr> j ,y*~ilî ,yli3 C^UjI*Va» yj»j (yîuSolı jl; jujjIî j c4-< jlâjtjls--»i (^«-Mj

»jyf yJ <yiyli cyi-bk, >* ^yî'-, (yV-A>' jy»**'«İ4J»-£«

.A>A» AJİİjl/iVü j obyjlsi-ti

Madde 12

Hiç kimsenin özel hayatına, ailesine, konutuna ya da haberleşmeve yazışmalarına keyfi olarak kanşılamaz, şeref ve ününesataşılamaz. Herkesin bu tür sataşma ve karışmalara karşıyasalarla korunmaya hakkı vardır.

Willi

0}UJ-jl 4j}Uly jl -e£ jl 4^-1 jl İ*»UJI *;L>- J J-jö J>-xl jl>-I ^y; V

ilk j'ı J»udl IJİ» Jl- y Oylill il?- j y-l ,yi-« J&j 'o*"j 4>yi J*.i^U-l

59

4» Jw-a5" gj* ^»y^y* 4-.U j Jk> olr> j ,y*~ilî ,yli3 C^UjI*Va» yj»j (yîuSolı jl; jujjIî j c4-< jlâjtjls--»i (^«-Mj

»jyf yJ <yiyli cyi-bk, >* ^yî'-, (yV-A>' jy»**'«İ4J»-£«

.A>A» AJİİjl/iVü j obyjlsi-ti

Madde 12

Hiç kimsenin özel hayatına, ailesine, konutuna ya da haberleşmeve yazışmalarına keyfi olarak kanşılamaz, şeref ve ününesataşılamaz. Herkesin bu tür sataşma ve karışmalara karşıyasalarla korunmaya hakkı vardır.

Willi

0}UJ-jl 4j}Uly jl -e£ jl 4^-1 jl İ*»UJI *;L>- J J-jö J>-xl jl>-I ^y; V

ilk j'ı J»udl IJİ» Jl- y Oylill il?- j y-l ,yi-« J&j 'o*"j 4>yi J*.i^U-l

59

Bend 13

1. Mafe her kesî heye ku di nav tixûbân devvleteke de bi serbestihatûçûne bike û cihâ mayîna xwe bibijere.

2. Herkes maf heye ku ji her vvelatî, yâ vvî bi xwe jî te de, derkeveû vegere vvelatâ xwe.

Article 131. Toute personne a le droit de circuler librement et de choisir saresidence â l'interieur d'un Etat.

2. Toute personne a le droit de quitter tout pays, y compris le sien,et de revenir dans son pays.

Article 13

1 . Everyone has the right to freedom of movement and residencevvithin the borders of each State.

2. Everyone has the right to leave anycountry, including his ovvn,and to return to his country.

60

Bend 13

1. Mafe her kesî heye ku di nav tixûbân devvleteke de bi serbestihatûçûne bike û cihâ mayîna xwe bibijere.

2. Herkes maf heye ku ji her vvelatî, yâ vvî bi xwe jî te de, derkeveû vegere vvelatâ xwe.

Article 131. Toute personne a le droit de circuler librement et de choisir saresidence â l'interieur d'un Etat.

2. Toute personne a le droit de quitter tout pays, y compris le sien,et de revenir dans son pays.

Article 13

1 . Everyone has the right to freedom of movement and residencevvithin the borders of each State.

2. Everyone has the right to leave anycountry, including his ovvn,and to return to his country.

60

sr jjüLiJky> tyâjbjî»* j ûjyfj ,yU ^.ilj1-' öw-**' j>*a» .\

.A;A* L»Sw*Jyi y> ı£jj|>*~> j4^ Aİ yjj ':»*'*;'

J** Ut'jA-!/^ _k J |J*l^,'.>Aj jyik» SİVAS JyU* .V

.AjA»i tyiiy» mJaSajUj OAJk'AÎ>tywv)j

Madde 73

1. Herkesin hergangi bir devletin topraklan üzerinde serbestçeyolculuk etmek ve yerleşeceği yeri seçmek hakkı vardır.

2. Her insanın, kendi ülkesi de içinde olmak üzere, herhangi birülkeyi terketmeye ve yeniden dönmeye hakkı vardır.

tt* üUI

Üji JTijat- J>.li 4^lil J^jLaHj Jiulliy-i> j£l .\

.4JI, SijJI 4J y\ \f ooL illi j Ur. *% ii jiUu o'l j> j£) y\ .Y

61

sr jjüLiJky> tyâjbjî»* j ûjyfj ,yU ^.ilj1-' öw-**' j>*a» .\

.A;A* L»Sw*Jyi y> ı£jj|>*~> j4^ Aİ yjj ':»*'*;'

J** Ut'jA-!/^ _k J |J*l^,'.>Aj jyik» SİVAS JyU* .V

.AjA»i tyiiy» mJaSajUj OAJk'AÎ>tywv)j

Madde 73

1. Herkesin hergangi bir devletin topraklan üzerinde serbestçeyolculuk etmek ve yerleşeceği yeri seçmek hakkı vardır.

2. Her insanın, kendi ülkesi de içinde olmak üzere, herhangi birülkeyi terketmeye ve yeniden dönmeye hakkı vardır.

tt* üUI

Üji JTijat- J>.li 4^lil J^jLaHj Jiulliy-i> j£l .\

.4JI, SijJI 4J y\ \f ooL illi j Ur. *% ii jiUu o'l j> j£) y\ .Y

61

Bend 14

1. Herkes maf heye ji ber zordestiyâ li vvelatân din daxwazapenahâ bike û bibe penabâr.

2. Ev maf nikare bâ xwastin ji bo taqîbatân bi rastî ji ber sûceke adîan ji ber kirinân dijî amanc û bingehân Netevveyân Yekbûyî.

Article 14

1. Devant la persecution, toute personne a le droit de chercherasile et de beneficier de l'asile en d'autres pays.

2. Ce droit ne peut etre invoque dans le cas de poursuitesreellement fondees sur un erime de droit commun ou sur desagissements contraires aux buts et aux principes des NationsUnies.

Article 14

1 . Everyone has the right to seek and to enjoy in other countriesassylum from persecution.

2. This right may not be invoked in the case of prosecutionsgenuinely arising from non-political crimes or from acts contraryto the purposes and principles of the United Nations.

62

Bend 14

1. Herkes maf heye ji ber zordestiyâ li vvelatân din daxwazapenahâ bike û bibe penabâr.

2. Ev maf nikare bâ xwastin ji bo taqîbatân bi rastî ji ber sûceke adîan ji ber kirinân dijî amanc û bingehân Netevveyân Yekbûyî.

Article 14

1. Devant la persecution, toute personne a le droit de chercherasile et de beneficier de l'asile en d'autres pays.

2. Ce droit ne peut etre invoque dans le cas de poursuitesreellement fondees sur un erime de droit commun ou sur desagissements contraires aux buts et aux principes des NationsUnies.

Article 14

1 . Everyone has the right to seek and to enjoy in other countriesassylum from persecution.

2. This right may not be invoked in the case of prosecutionsgenuinely arising from non-political crimes or from acts contraryto the purposes and principles of the United Nations.

62

M (JJü4jÇık jh *»*y ^ ^y"-, jyU*** »yJJ^L-yr; a) tyw-A*' jy** ^

.A.** J&Jİ ^yS^Ûj jAjAJiyUj j< OİjJyU

Ja? a) jI^j^a* jtyiy" ok cy-kk' ^IjU a< aS" Sl^tS .T

Aİ Jjy->A^İİİ ASİ^b* k^'^'jyy^A) »yJAÎ ^tfAyj.-ijj j C-AfA»

>C»îy Uyj AİU

Madde 74

1 . Her insanın zulüm karşısında, başka ülkelere sığınmaya ve büülkelerde sığınmacı işlemi görmeye hakkı vardır.

2. Bu hak, siyasal olmayan suçlar veya Birleşmiş Milletler ilke veamaçlarına aykırı faaliyetlerden dolayı açılan kovuşturmalarhalinde ileri sürülemez.

U iiUl

.iLjk^Vl y ly LJI, .l»JVl JjU_ jl ^y-'l i**; Jl. Wi jl j jJ-l i> JS3 . \

yVljp'l yüb" JIpS/ j'ı 4_-l_- jjp fly- J UTUvU) .a» j* jJ-l Ij,- »i-.V .Y

.If-'iLy »a>Jıl »*Vl

63

M (JJü4jÇık jh *»*y ^ ^y"-, jyU*** »yJJ^L-yr; a) tyw-A*' jy** ^

.A.** J&Jİ ^yS^Ûj jAjAJiyUj j< OİjJyU

Ja? a) jI^j^a* jtyiy" ok cy-kk' ^IjU a< aS" Sl^tS .T

Aİ Jjy->A^İİİ ASİ^b* k^'^'jyy^A) »yJAÎ ^tfAyj.-ijj j C-AfA»

>C»îy Uyj AİU

Madde 74

1 . Her insanın zulüm karşısında, başka ülkelere sığınmaya ve büülkelerde sığınmacı işlemi görmeye hakkı vardır.

2. Bu hak, siyasal olmayan suçlar veya Birleşmiş Milletler ilke veamaçlarına aykırı faaliyetlerden dolayı açılan kovuşturmalarhalinde ileri sürülemez.

U iiUl

.iLjk^Vl y ly LJI, .l»JVl JjU_ jl ^y-'l i**; Jl. Wi jl j jJ-l i> JS3 . \

yVljp'l yüb" JIpS/ j'ı 4_-l_- jjp fly- J UTUvU) .a» j* jJ-l Ij,- »i-.V .Y

.If-'iLy »a>Jıl »*Vl

63

Bend 15

1. Herkes maf heye bibe xwediyâ netevvahiyekâ (miliyetekâ).

2. Tukes nikare bi avvayekî kâfi ne ji netevvahiya xwe ne jî ji mafenetevvahî guhartine bete bepar kirin.

Article 15

1. Toute personne a droit â une nationalite.

2. Nul ne peut âtre arbitrairement prive de sa nationalite, ni dudroit de changer de nationalite.

Article 15

1. Everyone has the right to a nationality.

2. No one shall be arbitrarily deprived of his nationality nordenied the right to change his nationality.

64

Bend 15

1. Herkes maf heye bibe xwediyâ netevvahiyekâ (miliyetekâ).

2. Tukes nikare bi avvayekî kâfi ne ji netevvahiya xwe ne jî ji mafenetevvahî guhartine bete bepar kirin.

Article 15

1. Toute personne a droit â une nationalite.

2. Nul ne peut âtre arbitrairement prive de sa nationalite, ni dudroit de changer de nationalite.

Article 15

1. Everyone has the right to a nationality.

2. No one shall be arbitrarily deprived of his nationality nordenied the right to change his nationality.

64

.AtA» (y-lîl>7.,^;.ijU ,y l» <£L~u£ jytAO . \

M/İt» Ok »jAdjA>'>*ı»{ cxLmA$* Aİ <yr4Jİ«7nM >jU jjj Aj Cıl^l* .T

Madde 75

1. Her insanın bir ülkenin vatandaşı olma hakkı vardır.

2. Hiç kimse keyfi olarak vatandaşlığından ya da vatandaşlığınıdeğiştirmek hakkından yoksun bırakılamaz.

\0 "i11'

.L. i-^t *â" y-i> JS3 .\

.Ujjju j 4i- jisjı j'ı U-* «~^- y y*»-1 Juy ij* ^ ' '

65

.AtA» (y-lîl>7.,^;.ijU ,y l» <£L~u£ jytAO . \

M/İt» Ok »jAdjA>'>*ı»{ cxLmA$* Aİ <yr4Jİ«7nM >jU jjj Aj Cıl^l* .T

Madde 75

1. Her insanın bir ülkenin vatandaşı olma hakkı vardır.

2. Hiç kimse keyfi olarak vatandaşlığından ya da vatandaşlığınıdeğiştirmek hakkından yoksun bırakılamaz.

\0 "i11'

.L. i-^t *â" y-i> JS3 .\

.Ujjju j 4i- jisjı j'ı U-* «~^- y y*»-1 Juy ij* ^ ' '

65

Bend 16

1. Ji temene (emrâ) balixiyâ pâ ve, mâr û jin, bâ tu tahdîden ji bernijad, netevvahî an ole, maf hene ku hev mehr bikin û malbatekdeynin. Li hemberî zevvacâ, di domahiye zevvacâ û di demaberdanâ de evv xwedî mafân vvekhev in.

2. Mehr tenâ bi erâkirina serbest û temamî ya jin û mer dikare betebirrîn.

3. Malbat hâmana xwezayî û bingehî ya civake ye û xwedî maf cku ji alî civak û devvletâ ve bâte parastin.

Article 16

1. A partir de l'âge nubile, l'homme et la femme, şans aucunerestriction quant â la race, la nationalite ou la religion, ont le droitde se marier et de fonder une famille. lls ont des droits egaux auregard du mariage, durant le mariage et lors de sa dissolution.

2. Le mariage ne peut âtre conclu qu'avec le libre et plein consen-tement des futurs epoux.

3. La famille est l'element naturel et fondamental de la societe eta droit â la protection de la societe et de l'Etat.

Article 16

1 . Men and vvomen of full age, vvithout any limitation due to race,nationality or religion, have the right to marry and to found afamily. They are entitled to equal rights as to marriage, duringmarriage and at its dissolution.

2. Marriage shall be entered into only vvith the free and fullconsent of the intending spouses.

3. The family is the natural and fundamental group unit of societyand is entitled to protection by society and the State.

66

Bend 16

1. Ji temene (emrâ) balixiyâ pâ ve, mâr û jin, bâ tu tahdîden ji bernijad, netevvahî an ole, maf hene ku hev mehr bikin û malbatekdeynin. Li hemberî zevvacâ, di domahiye zevvacâ û di demaberdanâ de evv xwedî mafân vvekhev in.

2. Mehr tenâ bi erâkirina serbest û temamî ya jin û mer dikare betebirrîn.

3. Malbat hâmana xwezayî û bingehî ya civake ye û xwedî maf cku ji alî civak û devvletâ ve bâte parastin.

Article 16

1. A partir de l'âge nubile, l'homme et la femme, şans aucunerestriction quant â la race, la nationalite ou la religion, ont le droitde se marier et de fonder une famille. lls ont des droits egaux auregard du mariage, durant le mariage et lors de sa dissolution.

2. Le mariage ne peut âtre conclu qu'avec le libre et plein consen-tement des futurs epoux.

3. La famille est l'element naturel et fondamental de la societe eta droit â la protection de la societe et de l'Etat.

Article 16

1 . Men and vvomen of full age, vvithout any limitation due to race,nationality or religion, have the right to marry and to found afamily. They are entitled to equal rights as to marriage, duringmarriage and at its dissolution.

2. Marriage shall be entered into only vvith the free and fullconsent of the intending spouses.

3. The family is the natural and fundamental group unit of societyand is entitled to protection by society and the State.

66

11 fjJLfyOk^bV" «y-*4İjÜA*li j ^Jyyj Oj <y»k» y~-»j Jij J jLj .\iyy j OJ **<»* *** J^e'^ J ÜÜiVÎ J »jAıAİ j jAÎ*»j AJİ-CysljıAM*

a-a» okyl-Aı J»'- ly^jy?^" <y's' J <yî*j**-» Oj (yl* Jj»*yy j oJ cfj'y7 ty-Ajy- j üuy Ji^ *< iy*7 ıio< »j^ *

.CJ/»!tyjAÎ .yk» j a-aSİa-jT (^-»/ij j jyjiAjy- t/*i**''*i übv- -V

Ujyjk^ »yJAİjti j AWA*y< OAi"îf Aİ aS" AıAft

Madde 76

1. Evlilik çağına varan her erkek ve kadın, ırk, vatandaşlık ya dadin bakımından hiçbir sınırlama ile karşılaşmaksızın, evlenmekve yuva kurmak hakkına sahiptir. Kadın ve erkek, evliliğinkuruluşu, devamı ve sona erdirilişinde eşit haklara sahiptirler.

2. Evlilik, ancak evlenecek kişilerin özgür ve kesin istekleri ilekurulabilir.

3. Aile, toplumun doğal temel unsurudur; toplum ve devlettarafından korunmak hakkına sahiptir.

\*ı «m

a^.\ s_-; xi J\ Oji ijJ\ ^-Jüj ç-jy1! y jrljjlı y UU- J* *!>! »' >

.«!^UI aıcj oLi «Uîlj r'lj>" -^ i.J1ı* ^y°- Vb -(ji-^'y

.4J »y"l ~İ %>irUj jrlj>H j O^lr" ->*>-" >-*V "A c'j>" -0** '* "*" Y

.«Jjjlly ^aiı İA^-. <2\ y- Uj «^>mJJ 4_-L.Sm i«_İ2.'l ÎJb-jJı ^ S^S/l T

67

11 fjJLfyOk^bV" «y-*4İjÜA*li j ^Jyyj Oj <y»k» y~-»j Jij J jLj .\iyy j OJ **<»* *** J^e'^ J ÜÜiVÎ J »jAıAİ j jAÎ*»j AJİ-CysljıAM*

a-a» okyl-Aı J»'- ly^jy?^" <y's' J <yî*j**-» Oj (yl* Jj»*yy j oJ cfj'y7 ty-Ajy- j üuy Ji^ *< iy*7 ıio< »j^ *

.CJ/»!tyjAÎ .yk» j a-aSİa-jT (^-»/ij j jyjiAjy- t/*i**''*i übv- -V

Ujyjk^ »yJAİjti j AWA*y< OAi"îf Aİ aS" AıAft

Madde 76

1. Evlilik çağına varan her erkek ve kadın, ırk, vatandaşlık ya dadin bakımından hiçbir sınırlama ile karşılaşmaksızın, evlenmekve yuva kurmak hakkına sahiptir. Kadın ve erkek, evliliğinkuruluşu, devamı ve sona erdirilişinde eşit haklara sahiptirler.

2. Evlilik, ancak evlenecek kişilerin özgür ve kesin istekleri ilekurulabilir.

3. Aile, toplumun doğal temel unsurudur; toplum ve devlettarafından korunmak hakkına sahiptir.

\*ı «m

a^.\ s_-; xi J\ Oji ijJ\ ^-Jüj ç-jy1! y jrljjlı y UU- J* *!>! »' >

.«!^UI aıcj oLi «Uîlj r'lj>" -^ i.J1ı* ^y°- Vb -(ji-^'y

.4J »y"l ~İ %>irUj jrlj>H j O^lr" ->*>-" >-*V "A c'j>" -0** '* "*" Y

.«Jjjlly ^aiı İA^-. <2\ y- Uj «^>mJJ 4_-L.Sm i«_İ2.'l ÎJb-jJı ^ S^S/l T

67

Bend 17

1. Herkes maf heye ku bi sere xwe an tevî kesen din bibe xwedîmülk.

2. Tukes nikare bi avvayekî kâfi ji mulkâ xwe bâte bâpar kirin.

Article 17

1 . Toute personne, aussi bien seule qu'en collectivite, a droit â lapropriöe.

2. Nul ne peut âtre arbitrairement prive de sa propriete.

Article 17

1. Everyone has the right to ovvn property alone as vvell as inassociation vvith others.

2. No one shall be arbitrarily deprived of his property.

68

Bend 17

1. Herkes maf heye ku bi sere xwe an tevî kesen din bibe xwedîmülk.

2. Tukes nikare bi avvayekî kâfi ji mulkâ xwe bâte bâpar kirin.

Article 17

1 . Toute personne, aussi bien seule qu'en collectivite, a droit â lapropriöe.

2. Nul ne peut âtre arbitrairement prive de sa propriete.

Article 17

1. Everyone has the right to ovvn property alone as vvell as inassociation vvith others.

2. No one shall be arbitrarily deprived of his property.

68

liA<ii ^SOaÎ. Üa? Aİ (yİAjjU M 0W ]y*i A. £ Jw-*T jy»A* .\.AMA MfjUSÜyı ,y*U

.»y-îyiİS-^ i^L-Af £j» A) liÜy» ^SV-My A( c4<Ü .T

Madde 77

1 . Her insanın tek başına ya da başkalan ile birlikte mal ve mülkedinme hakkı vardır.

2. Hiç kimsekeyfî olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılamaz.

..jj. £ illjli'ÜU jl »i> dUSI y- yi-S J& V

.U_»- 4ÖU J* Jb-'l Jl;yt jyl M .Y

69

liA<ii ^SOaÎ. Üa? Aİ (yİAjjU M 0W ]y*i A. £ Jw-*T jy»A* .\.AMA MfjUSÜyı ,y*U

.»y-îyiİS-^ i^L-Af £j» A) liÜy» ^SV-My A( c4<Ü .T

Madde 77

1 . Her insanın tek başına ya da başkalan ile birlikte mal ve mülkedinme hakkı vardır.

2. Hiç kimsekeyfî olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılamaz.

..jj. £ illjli'ÜU jl »i> dUSI y- yi-S J& V

.U_»- 4ÖU J* Jb-'l Jl;yt jyl M .Y

69

Bend 18

Herkes mafâ azadiya fikr, vvijdan û olâ heye; azadiya ol an bavverîguhartin û azadiya ol û bavveriya xwe bi tene an bi hev re himeşkere him arizî, bi hînkirin, emel, ibadet û bicihanîna ayînannîşandanâ jî di nav vî mafî de ne.

Article 18

Toute personne a droit â la liberte de pensee, de conscience et dereligion ; ce droit implique la liberte de changer de religion ou deconviction ainsi que la liberte de manifester sa religion ou saconviction seule ou en commun, tant en public qu'en prive, parl'enseignement, les pratiques, le culte et l'accomplissement desrites.

Article 18

Everyone has the right to freedom of thought, conscience andreligion ; this right includes freedom to change his religion orbelief, and freedom, either alone or in community vvith othersand in public or private, to manifest his religion or belief inteaching, practice, vvorship and observance.

70

Bend 18

Herkes mafâ azadiya fikr, vvijdan û olâ heye; azadiya ol an bavverîguhartin û azadiya ol û bavveriya xwe bi tene an bi hev re himeşkere him arizî, bi hînkirin, emel, ibadet û bicihanîna ayînannîşandanâ jî di nav vî mafî de ne.

Article 18

Toute personne a droit â la liberte de pensee, de conscience et dereligion ; ce droit implique la liberte de changer de religion ou deconviction ainsi que la liberte de manifester sa religion ou saconviction seule ou en commun, tant en public qu'en prive, parl'enseignement, les pratiques, le culte et l'accomplissement desrites.

Article 18

Everyone has the right to freedom of thought, conscience andreligion ; this right includes freedom to change his religion orbelief, and freedom, either alone or in community vvith othersand in public or private, to manifest his religion or belief inteaching, practice, vvorship and observance.

70

M fjjjdjpAÎ'AjA» tyV.k' J Oİiyj j »y-V yj< iyiljk* «yU »£L-A*r jy*ı*y* tyVv" * «-»iy> j »j*sî/«* b/ j üy.k* «y*^? cfiljlî a»1>

v'* ly'iyyyA; j oIjl.Ua.' j ösy&y* j öjyjs* Aj. LlS a-j.jI;*» k |yA<" Aj j lyCiU k <y'U**i *< A-ljy, j ûul* jA* yîjjyu»»! j

.tiljlîıduyî'

Madde 7ö

Her insanın düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır.Bu hak, din ya da inanç değiştirme özgürlüğü, din ya da inancınıtek başına ya da topluca, açık veya özel biçimde, öğretme, uygu¬lama, ibadet ve ayinlerde açığa vurma özgürlüğünü de kapsar.

M »iUl

.jl,,4ŞJUijjJu iy y-i la» J~iij . jjOİljjM^iJljjsSUrül iy- J jj-l yji^i l£)

]y illi Jlrfl *lj- . l^lplyjyUiJI i*l»lj i-,1,1.1. «JUcll \^s. <->\y>i\ iyj . «jjlîp'' .îpy-l aa »I byi» .1^4»- »I

71

M fjjjdjpAÎ'AjA» tyV.k' J Oİiyj j »y-V yj< iyiljk* «yU »£L-A*r jy*ı*y* tyVv" * «-»iy> j »j*sî/«* b/ j üy.k* «y*^? cfiljlî a»1>

v'* ly'iyyyA; j oIjl.Ua.' j ösy&y* j öjyjs* Aj. LlS a-j.jI;*» k |yA<" Aj j lyCiU k <y'U**i *< A-ljy, j ûul* jA* yîjjyu»»! j

.tiljlîıduyî'

Madde 7ö

Her insanın düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır.Bu hak, din ya da inanç değiştirme özgürlüğü, din ya da inancınıtek başına ya da topluca, açık veya özel biçimde, öğretme, uygu¬lama, ibadet ve ayinlerde açığa vurma özgürlüğünü de kapsar.

M »iUl

.jl,,4ŞJUijjJu iy y-i la» J~iij . jjOİljjM^iJljjsSUrül iy- J jj-l yji^i l£)

]y illi Jlrfl *lj- . l^lplyjyUiJI i*l»lj i-,1,1.1. «JUcll \^s. <->\y>i\ iyj . «jjlîp'' .îpy-l aa »I byi» .1^4»- »I

71

Bend 19

Herkes mafâ azadiya fikr û îfade heye; mafâ ji ber ramanân xwenehatin âşandin û hervveha mafâ beî nasîna tu sînoran û bi hercure navgînan li agahdariyan û fikran gerin, vvan bi dest xistin ûîfade û belavkirin dikevin nav vî mafî.

Article 19

Tout individu a droit â liberte d'opinion et d'expression, ce quiimplique ledroit de ne pas etre inquiete pour ses opinions et celuide chercher, de recevoir et de râpandre, şans consideration defrontieres, les informations et les idees par quelque moyend'expression que ce soit.

Article 19

Everyonehas the right to freedom ofopinion and expression ; thisright includes freedom to hold opinions vvithout interferenceandto seek, receive and impart information and ideas through anymedia and regardless of frontiers.

72

Bend 19

Herkes mafâ azadiya fikr û îfade heye; mafâ ji ber ramanân xwenehatin âşandin û hervveha mafâ beî nasîna tu sînoran û bi hercure navgînan li agahdariyan û fikran gerin, vvan bi dest xistin ûîfade û belavkirin dikevin nav vî mafî.

Article 19

Tout individu a droit â liberte d'opinion et d'expression, ce quiimplique ledroit de ne pas etre inquiete pour ses opinions et celuide chercher, de recevoir et de râpandre, şans consideration defrontieres, les informations et les idees par quelque moyend'expression que ce soit.

Article 19

Everyonehas the right to freedom ofopinion and expression ; thisright includes freedom to hold opinions vvithout interferenceandto seek, receive and impart information and ideas through anymedia and regardless of frontiers.

72

jti\+ pAÎ^A* «s^ü.i.v -»byO* rf'bl* c/1* ^-^ -»<**

^Jyj j aC* tyw-AS* Ji/b&jr iy* !^rf ^-A*»yus-AiyV Ly. j J'Ai.y-î y* * iW»y*>" A Vjl< -*-** J Jl>*

.»jAiy*»* t/l/yr lİJJty-*»

Madde 79

Her insanın, düşüncelerini özgürce açıklamaya hakkı vardır. Buhak düşüncelerinden ötürü rahatsız edilmemek, ülke sınırlansözkonusu olmadan, bilgi ve düşünceleri, her türlü araç veyollarla aramak, elde etmek ve yaymak hakkını gerektirir.

W»Ul

t/l Oji »IjSlI jUspI iy- jJ-l 10» J ijj iji-cJ!> ı^V1 *u- j J3*-1 y^-'J^1.4Jly4-l ijoJ-U JJJ Oji İJİTİL-j iU lf*Ülj l^ikjjlûVl» »LjMI »lirlj t J^-JJ

73

jti\+ pAÎ^A* «s^ü.i.v -»byO* rf'bl* c/1* ^-^ -»<**

^Jyj j aC* tyw-AS* Ji/b&jr iy* !^rf ^-A*»yus-AiyV Ly. j J'Ai.y-î y* * iW»y*>" A Vjl< -*-** J Jl>*

.»jAiy*»* t/l/yr lİJJty-*»

Madde 79

Her insanın, düşüncelerini özgürce açıklamaya hakkı vardır. Buhak düşüncelerinden ötürü rahatsız edilmemek, ülke sınırlansözkonusu olmadan, bilgi ve düşünceleri, her türlü araç veyollarla aramak, elde etmek ve yaymak hakkını gerektirir.

W»Ul

t/l Oji »IjSlI jUspI iy- jJ-l 10» J ijj iji-cJ!> ı^V1 *u- j J3*-1 y^-'J^1.4Jly4-l ijoJ-U JJJ Oji İJİTİL-j iU lf*Ülj l^ikjjlûVl» »LjMI »lirlj t J^-JJ

73

Bend 20

1. Herkes mafâ azadiya aramane civîn û komelâ danînâ heye.

2. Tukes nikare bâte mecbur kirin ku bibe endama komeleyekâ.

Article 20

1. Toute personne a droit â la liberte de reunion et d'associationpacifiques.

2. Nul ne peut etre oblige de faire partie d'une association.

Article 20

1. Everyone has the right to freedom of peaceful assembly andassociation.

2. No one may be compelled to belong to an association.

74

Bend 20

1. Herkes mafâ azadiya aramane civîn û komelâ danînâ heye.

2. Tukes nikare bâte mecbur kirin ku bibe endama komeleyekâ.

Article 20

1. Toute personne a droit â la liberte de reunion et d'associationpacifiques.

2. Nul ne peut etre oblige de faire partie d'une association.

Article 20

1. Everyone has the right to freedom of peaceful assembly andassociation.

2. No one may be compelled to belong to an association.

74

j Aİ-.İ j A»Uy< ^yjji JİJLİA, j yjlljk* ,yL. cS^-Af jy*U» .\A.A» ^ir.jIyH-iik' A**l7

jLfl; »jAfAiJA-jT gj* M-yJ AJjyj J, iİ^-aT g*» C^U .1

Madde 20

1 . Her insan, barışçıl amaçlarla toplanma ve dernek kurma ve birderneğe katılma hakkına sahiptir.

2. Hiç kimse bir derneğe katılmaya zorlanamaz.

V« Salil

.4..JL.JI oIp^-Ij OU4-I J jJljLSNl iy j jJ-l y*>0 J^J A

.1* V~r Jl *U;VI JpJbO flpjljyiN :y

75

j Aİ-.İ j A»Uy< ^yjji JİJLİA, j yjlljk* ,yL. cS^-Af jy*U» .\A.A» ^ir.jIyH-iik' A**l7

jLfl; »jAfAiJA-jT gj* M-yJ AJjyj J, iİ^-aT g*» C^U .1

Madde 20

1 . Her insan, barışçıl amaçlarla toplanma ve dernek kurma ve birderneğe katılma hakkına sahiptir.

2. Hiç kimse bir derneğe katılmaya zorlanamaz.

V« Salil

.4..JL.JI oIp^-Ij OU4-I J jJljLSNl iy j jJ-l y*>0 J^J A

.1* V~r Jl *U;VI JpJbO flpjljyiN :y

75

Bend 21

1. Mafe her kesî heye ku rasterast an jî bi riya nemînendeyen xwe yen biserbesti helbijartî di hukûmeta vvelate xwe de beşdar bibe.

2. Herkes maf heye ku di mercen vvekheviye de ji xizmeten giştî yenvvelate xwe kelk (istifade) bigire.

3. Viyana (îradeya) gel bingehe otorîteya hükümete ye; dive ku ev viyanxwe di helbijartüıen durust en ku di demen devvri de, bi raya gerdûnî,vvekhev û dengdana dizî an li gora avvayeke hevrûmet a ku azadiyadengdane evvle bike, xwe diyar ke.

Article 21

1. Toute personne a le droit de prendre part â la direction des affairespubliques de son pays, soit directement, soit par l'intermediaire derepresentants librement choisis.

2. Toute personne a droit â acceder, dans des conditions d'cgalite, auxfonetions publiques de son pays.

3. La volonte du peuple est le fondement de l'autorite des pouvoirspublics ; cette volonte doit s'exprimer par des eleetions honnetes quidoivent avoir lieu periodiquement, au suffrage üniversel egal au votesecret ou suivant uneprocedure equivalente aussurant la liberte du vote.

Article 21

1. Everyone has the right to take part in the government of hiscountry, directly or through freely chosen representatives.

2. Everyone has the right of equal access to public service in hiscountry.

3. The vvill of the people shall be the basis of the authority ofgovernment ; this vvill shall be expressed in periodic and genuineeleetions vvhich shall be by universal and equal suffrage and shallbe held by secret vote or by equivalent free voting procedures.

7_

Bend 21

1. Mafe her kesî heye ku rasterast an jî bi riya nemînendeyen xwe yen biserbesti helbijartî di hukûmeta vvelate xwe de beşdar bibe.

2. Herkes maf heye ku di mercen vvekheviye de ji xizmeten giştî yenvvelate xwe kelk (istifade) bigire.

3. Viyana (îradeya) gel bingehe otorîteya hükümete ye; dive ku ev viyanxwe di helbijartüıen durust en ku di demen devvri de, bi raya gerdûnî,vvekhev û dengdana dizî an li gora avvayeke hevrûmet a ku azadiyadengdane evvle bike, xwe diyar ke.

Article 21

1. Toute personne a le droit de prendre part â la direction des affairespubliques de son pays, soit directement, soit par l'intermediaire derepresentants librement choisis.

2. Toute personne a droit â acceder, dans des conditions d'cgalite, auxfonetions publiques de son pays.

3. La volonte du peuple est le fondement de l'autorite des pouvoirspublics ; cette volonte doit s'exprimer par des eleetions honnetes quidoivent avoir lieu periodiquement, au suffrage üniversel egal au votesecret ou suivant uneprocedure equivalente aussurant la liberte du vote.

Article 21

1. Everyone has the right to take part in the government of hiscountry, directly or through freely chosen representatives.

2. Everyone has the right of equal access to public service in hiscountry.

3. The vvill of the people shall be the basis of the authority ofgovernment ; this vvill shall be expressed in periodic and genuineeleetions vvhich shall be by universal and equal suffrage and shallbe held by secret vote or by equivalent free voting procedures.

7_

iyjS ıfjku'»' y'iy«jLA( aI a-a» ^jyJ^Ut J,\* S^uS jy*» .\öb'Jöı^** Aîliljl' aS" »yZJjfyZy jy a. l* >j a-.Ij . UtASAîÜj

jMia-fS AjtyVUy» j jlT y'jİyj yU ı/Ayjy. «^-aS* j^m» .Y

.AjA» UtA$ATUjAİ

J'J~ A( mİA-..> fAÎ.ATA*jî> ,/ÜAİ-ti J.jU y- Ja? y-l> ^yl-S"A. j u^+J ,y'ü>*-'»ı y*lı< ja- Oj lijl>kjki j >^-jy uA-'iyjsio

-*=4jL»kr* û'J>^'»i 1**1*1* **" «i^ı ty^**; y* a< ok- jjjyiy* oby*

Madde 27

1. Her insanın, doğrudan doğruya ya da serbestçe seçtiğitemsilcileri aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkıvardır.

2. Herkesin, ülkesinin kamu hizmetlerinden eşit olarak yara¬lanma hakkı vardır.

3. İktidarın gücünün tek kaynağı halk iradesidir. Bu irade, genelve eşit oy hakkına dayalı, belli aralıklarla tekrarlanan, gizlioylama ya da serbestliği sağlayacak benzer bir yöntemle yapılandürüst seçimlerle ortaya konur.

V\ "Hi

J±* ik-y.jl spL. L.I oj%J İ.UJI jjJ-iJI ijbl, j i"l/_i*^l J jj-l J> JSÜ .\.ly IjL^-l jjjUi:

.i^Ui j İ.U1I ou'ltyı jü J o^iJ g;JJl ji.1 ^Ji, yki JSO .Y

4,-y oLL>wL sjIj^i oâ* jp ^jwj . *Uy>U-l ÂkL- ..«j-a* jb ._ * :.U öjU jl, ,T

»İyi, ^1 . »-jl . «_>4-l Jy iljL_il «Ji Jpj çTy'I f-ljj^/l »LJ Ip cy^ i;jJ.C-r*^aJl İ >- '.«.'A' lîUf

77

iyjS ıfjku'»' y'iy«jLA( aI a-a» ^jyJ^Ut J,\* S^uS jy*» .\öb'Jöı^** Aîliljl' aS" »yZJjfyZy jy a. l* >j a-.Ij . UtASAîÜj

jMia-fS AjtyVUy» j jlT y'jİyj yU ı/Ayjy. «^-aS* j^m» .Y

.AjA» UtA$ATUjAİ

J'J~ A( mİA-..> fAÎ.ATA*jî> ,/ÜAİ-ti J.jU y- Ja? y-l> ^yl-S"A. j u^+J ,y'ü>*-'»ı y*lı< ja- Oj lijl>kjki j >^-jy uA-'iyjsio

-*=4jL»kr* û'J>^'»i 1**1*1* **" «i^ı ty^**; y* a< ok- jjjyiy* oby*

Madde 27

1. Her insanın, doğrudan doğruya ya da serbestçe seçtiğitemsilcileri aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkıvardır.

2. Herkesin, ülkesinin kamu hizmetlerinden eşit olarak yara¬lanma hakkı vardır.

3. İktidarın gücünün tek kaynağı halk iradesidir. Bu irade, genelve eşit oy hakkına dayalı, belli aralıklarla tekrarlanan, gizlioylama ya da serbestliği sağlayacak benzer bir yöntemle yapılandürüst seçimlerle ortaya konur.

V\ "Hi

J±* ik-y.jl spL. L.I oj%J İ.UJI jjJ-iJI ijbl, j i"l/_i*^l J jj-l J> JSÜ .\.ly IjL^-l jjjUi:

.i^Ui j İ.U1I ou'ltyı jü J o^iJ g;JJl ji.1 ^Ji, yki JSO .Y

4,-y oLL>wL sjIj^i oâ* jp ^jwj . *Uy>U-l ÂkL- ..«j-a* jb ._ * :.U öjU jl, ,T

»İyi, ^1 . »-jl . «_>4-l Jy iljL_il «Ji Jpj çTy'I f-ljj^/l »LJ Ip cy^ i;jJ.C-r*^aJl İ >- '.«.'A' lîUf

77

Bend 22

Herkes, vvekî endama civakî, mafâ evvleyiya sosyal heye; Evvmafdar e ku bi riya xebata netevveyî û hevkariya navnetevveyî ûli gora tenzîm û hatiniyân her devvlete, doza bidestxistina mafânaborî, civakî û çandî yân ku jo bo weqara vvî û geşbûna serbest aşexsiyeta vvî ferz in, bike.

Article 22

Toute personne, en tant que membre de la societe, a droit â lasecurite sociale ; elle est fondee â obtenir la satisfaction des droitseconomiques, sociaux et culturels indispensables â sa dignite etau libre developpement de sa personnalite, grâce â l'effort na¬tional et â la cooperation internationale, compte tenu del'organisation et des ressources de chaque pays.

Article 22

Everyone as a member of society, has the right to social securityand is entitled to realization, through national effort and interna¬tional cooperation and in accordance vvith the organisation andresources ofeach State, of the economic, social and cultural rightsindispensable for his dignity and the free development of hispersonality.

78

Bend 22

Herkes, vvekî endama civakî, mafâ evvleyiya sosyal heye; Evvmafdar e ku bi riya xebata netevveyî û hevkariya navnetevveyî ûli gora tenzîm û hatiniyân her devvlete, doza bidestxistina mafânaborî, civakî û çandî yân ku jo bo weqara vvî û geşbûna serbest aşexsiyeta vvî ferz in, bike.

Article 22

Toute personne, en tant que membre de la societe, a droit â lasecurite sociale ; elle est fondee â obtenir la satisfaction des droitseconomiques, sociaux et culturels indispensables â sa dignite etau libre developpement de sa personnalite, grâce â l'effort na¬tional et â la cooperation internationale, compte tenu del'organisation et des ressources de chaque pays.

Article 22

Everyone as a member of society, has the right to social securityand is entitled to realization, through national effort and interna¬tional cooperation and in accordance vvith the organisation andresources ofeach State, of the economic, social and cultural rightsindispensable for his dignity and the free development of hispersonality.

78

yy (jjj*ıJ A/A» <yA»UA*jS' mJA»-İ ,y»U AjA&A.ıJi' ^yilJÜA* aT SL^S j)y»A*

ûjylî ıPjiy? a< j ^»y'AÎ j"J uîyjty* j JLy ^/UIa m;a£o Aİ

(yAıUA*y< j M-jL>y<l* ,yil* ^y.»A J^JAİj.A yU» ,yUbj jjji-ti j«jAîliljl; ^a/aAas' j jj^jjL' j _»y J< t>wyj a5" ,yt;A»yi j

lOİyN ^l*'(y~-AÎ'

Madde 22

Her insanın, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvencesi,şahsiyetinin serbestçe gelişmesi ve onuru için zorunlu olan,ekonomik, sosyal ve kültürel hakları vardır. Bireyler, herdevletin, kuruluşları ve kaynakları gözönüne alınarak ortayakonacak ulusal çabalar ve uluslararası işbirliği yoluyla buhaklardan yararlanırlar.

TT iilll

ijjail ilsL.^ Ji£- jl jj İjpI^^/I i^l j jj-l a^Â\ j I^İP-4iL«ı; ,yıi«-İ j£jİpt»-Vlj ioLaâNI JyJ-l Uijlyj *lji JS" »JaJj Jij Urj Jıjjl jjUrJlj ,_j*jill

.*v-*~ü >ı ^j «.ı/ı ı^ ^. v ^ıı ijyaı,

79

yy (jjj*ıJ A/A» <yA»UA*jS' mJA»-İ ,y»U AjA&A.ıJi' ^yilJÜA* aT SL^S j)y»A*

ûjylî ıPjiy? a< j ^»y'AÎ j"J uîyjty* j JLy ^/UIa m;a£o Aİ

(yAıUA*y< j M-jL>y<l* ,yil* ^y.»A J^JAİj.A yU» ,yUbj jjji-ti j«jAîliljl; ^a/aAas' j jj^jjL' j _»y J< t>wyj a5" ,yt;A»yi j

lOİyN ^l*'(y~-AÎ'

Madde 22

Her insanın, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvencesi,şahsiyetinin serbestçe gelişmesi ve onuru için zorunlu olan,ekonomik, sosyal ve kültürel hakları vardır. Bireyler, herdevletin, kuruluşları ve kaynakları gözönüne alınarak ortayakonacak ulusal çabalar ve uluslararası işbirliği yoluyla buhaklardan yararlanırlar.

TT iilll

ijjail ilsL.^ Ji£- jl jj İjpI^^/I i^l j jj-l a^Â\ j I^İP-4iL«ı; ,yıi«-İ j£jİpt»-Vlj ioLaâNI JyJ-l Uijlyj *lji JS" »JaJj Jij Urj Jıjjl jjUrJlj ,_j*jill

.*v-*~ü >ı ^j «.ı/ı ı^ ^. v ^ıı ijyaı,

79

Bend 231. Herkes mafe xebate, serbest bijartina xebata xwe, serten adil û musaîden xebate û parastina li dijî bekariye heye.

2. Herkes, beî tu ciheyî, maf heye ku ji bo xebateke vvekhev heqek vvekhevbistîne.

3. Herkese ku dixebite mafe meaşek adil û terker e ku dikaribe ji vvî û jimalbata vvî re jiyaneke şayane weqara mirovî evvle bike û heke pevvîst bebi îmkanen din en parastina sosyal be temam kirin, heye.

4. Herkes maf heye ku ji bo parastina menfaeten xwe sendika deyne ûbikeve nav sendikan.

Article 231. Toute personne a droit au travail, au libre choix de son travail, â desconditions equitables et satisfaisantes de travail et â la protection contrele chömage.

2. Tous ont droit, şans aucune discrimination, â un salaire egal pour untravail egal.

3. Quiconque travaille a droit â une remuneration equitable et satis-faisante lui assurant ainsi qu'â sa famille une existence conforme â ladignite humaine et completee, s'il y a lieu, par tous autres moyens deprotection sociale.

4. Toute personne a le droit de fonder avec d'autres des syndicats et des'affilier â des syndicats pour la defense de ses interets.

Article 231. Everyone has the right to vvork, to free choice of employment, to justand favourable conditions of vvork and protection against unemploy-ment.

2. Everyone, vvithout any discrimination, has the right to equal pay forequal vvork.

3. Everyone vvho vvorks has the right to just and favourable remunera¬tion ensuring for himself and his family an existence vvorthy of humandignity, and supplemented, if necessary, by other means of socialprotection.

4. Everyone has the right to form and to join trade unions for theprotection of his interests.

80

Bend 231. Herkes mafe xebate, serbest bijartina xebata xwe, serten adil û musaîden xebate û parastina li dijî bekariye heye.

2. Herkes, beî tu ciheyî, maf heye ku ji bo xebateke vvekhev heqek vvekhevbistîne.

3. Herkese ku dixebite mafe meaşek adil û terker e ku dikaribe ji vvî û jimalbata vvî re jiyaneke şayane weqara mirovî evvle bike û heke pevvîst bebi îmkanen din en parastina sosyal be temam kirin, heye.

4. Herkes maf heye ku ji bo parastina menfaeten xwe sendika deyne ûbikeve nav sendikan.

Article 231. Toute personne a droit au travail, au libre choix de son travail, â desconditions equitables et satisfaisantes de travail et â la protection contrele chömage.

2. Tous ont droit, şans aucune discrimination, â un salaire egal pour untravail egal.

3. Quiconque travaille a droit â une remuneration equitable et satis-faisante lui assurant ainsi qu'â sa famille une existence conforme â ladignite humaine et completee, s'il y a lieu, par tous autres moyens deprotection sociale.

4. Toute personne a le droit de fonder avec d'autres des syndicats et des'affilier â des syndicats pour la defense de ses interets.

Article 231. Everyone has the right to vvork, to free choice of employment, to justand favourable conditions of vvork and protection against unemploy-ment.

2. Everyone, vvithout any discrimination, has the right to equal pay forequal vvork.

3. Everyone vvho vvorks has the right to just and favourable remunera¬tion ensuring for himself and his family an existence vvorthy of humandignity, and supplemented, if necessary, by other means of socialprotection.

4. Everyone has the right to form and to join trade unions for theprotection of his interests.

80

yy jjj+4jAiU a) a.a» jj\f ^-İjI^İa» jiljl; j o*/ yi yi* i-Ç-aT sy+ \

*** >X»'**«< a) ys-.ljk yi* l»»jy». İjJjjiU jlj»j ^^iS^-y*.A*A» Ij/Ajjy» jol*" Aİ m/aJjj»; jy ,yU JjljL»- Jy Aj S^iS yyU* . Y

^AiAçjy.AjA» ı£/Asklİ jb»J o/AiAçjy jyU oli*»l jU" */ iSLaaS jyU* .Tj olSs» 0^1» «y'ljii- j ty> i< jyy- uA»Jy «A» j jkAİ juk-*1 y^'kj Af

yAiUA*jî' y~* i< y* *-iy»< y*k* dJİyl" l.ı.*»-..<»w t/l*' a!

yloiAî A( ojlh j o-*«lü**li yi* (y*li'A-iJJ»j»jjAj y*~bk M >S^tS jyw-l.A**» ^fl&J.ÜA»

Madde 231. Her insanın çalışmaya, mesleğini serbestçe seçmeye, adil ve elverişliçalışma şartlarına ve işsizliğe karşı korunmaya hakkı vardır.

2. Herkesin, hiçbir ayırım yapılmaksızın eşit iş karşılığında eşit ücretehakkı vardır.

3. Çalışan her insanın kendisine ve ailesine insan onuruna yakışır biryaşam sağlayacak ve gerekirse diğer sosyal güvencelerle de tamamla¬nacak adil ve yeterli bir ücrete hakkı vardır.

4. Herkesin çıkarlarının korunması amacıyla sendikalar kurmaya vebunlara katılmaya hakkı vardır.

rr "lll

y- 4) jl l^i-^jy ÜjIp Jsjyi; »jLail iy 4İj ıj»*ll J y-l y>-î j£l . ^

.4İUUI j, <;y-ı

.J*J«JJ jl_i.yl j jJ-l j-i ı^l Oji v JS3 -.Y

i*lyt; ü'M J_t-P 4jy"i/j 4! Jâ£ı yy JjIp yi j jJ-l J«* »ji Jj» j£J T.î-p^^ı i.ı?uı tjyi jîUj ıpjyıı j^- iaJi. jiUû 01 jvi

.4^ıl./»l i^>- obli Jı, .»öijj *m?*-İ ^ ü y~\ y**** J^° *

ü

yy jjj+4jAiU a) a.a» jj\f ^-İjI^İa» jiljl; j o*/ yi yi* i-Ç-aT sy+ \

*** >X»'**«< a) ys-.ljk yi* l»»jy». İjJjjiU jlj»j ^^iS^-y*.A*A» Ij/Ajjy» jol*" Aİ m/aJjj»; jy ,yU JjljL»- Jy Aj S^iS yyU* . Y

^AiAçjy.AjA» ı£/Asklİ jb»J o/AiAçjy jyU oli*»l jU" */ iSLaaS jyU* .Tj olSs» 0^1» «y'ljii- j ty> i< jyy- uA»Jy «A» j jkAİ juk-*1 y^'kj Af

yAiUA*jî' y~* i< y* *-iy»< y*k* dJİyl" l.ı.*»-..<»w t/l*' a!

yloiAî A( ojlh j o-*«lü**li yi* (y*li'A-iJJ»j»jjAj y*~bk M >S^tS jyw-l.A**» ^fl&J.ÜA»

Madde 231. Her insanın çalışmaya, mesleğini serbestçe seçmeye, adil ve elverişliçalışma şartlarına ve işsizliğe karşı korunmaya hakkı vardır.

2. Herkesin, hiçbir ayırım yapılmaksızın eşit iş karşılığında eşit ücretehakkı vardır.

3. Çalışan her insanın kendisine ve ailesine insan onuruna yakışır biryaşam sağlayacak ve gerekirse diğer sosyal güvencelerle de tamamla¬nacak adil ve yeterli bir ücrete hakkı vardır.

4. Herkesin çıkarlarının korunması amacıyla sendikalar kurmaya vebunlara katılmaya hakkı vardır.

rr "lll

y- 4) jl l^i-^jy ÜjIp Jsjyi; »jLail iy 4İj ıj»*ll J y-l y>-î j£l . ^

.4İUUI j, <;y-ı

.J*J«JJ jl_i.yl j jJ-l j-i ı^l Oji v JS3 -.Y

i*lyt; ü'M J_t-P 4jy"i/j 4! Jâ£ı yy JjIp yi j jJ-l J«* »ji Jj» j£J T.î-p^^ı i.ı?uı tjyi jîUj ıpjyıı j^- iaJi. jiUû 01 jvi

.4^ıl./»l i^>- obli Jı, .»öijj *m?*-İ ^ ü y~\ y**** J^° *

ü

Bend 24

Herkes mafâ bihndan (istirahet) û demân serbest û nemazetahdîdeke maqûl a dema xebatâ û tatîlen devvrî yân bi meaş heye.

Article 24

Toute personne a droit au repos et aux loisirs notamment â unelimitation raisonnable de laduree du travail et â des congâs payesperiodiques.

Article 24

Everyone has the right to rest and leisure, including reasonablelimitation of vvorking hours and periodic holidays vvith pay.

82

Bend 24

Herkes mafâ bihndan (istirahet) û demân serbest û nemazetahdîdeke maqûl a dema xebatâ û tatîlen devvrî yân bi meaş heye.

Article 24

Toute personne a droit au repos et aux loisirs notamment â unelimitation raisonnable de laduree du travail et â des congâs payesperiodiques.

Article 24

Everyone has the right to rest and leisure, including reasonablelimitation of vvorking hours and periodic holidays vvith pay.

82

yt ijjü-tuJ\» Caİ^\S A. j VÜ j\S j OİAjyl- <>U SL^S jyA»viv*** «yU»»* (y'-lJyî- (y1-* jJJ (yli'A.-UA- m^LaI y^'iy^ijk*

Madde 24

Her insanın dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle çalışma süresiniakla uygun sınırlar içinde tutmaya ve belli aralıklarla ücretlitatillere hakkı vardır.

Y< ÜILI

J~JI oIpU Jy», -uj»£ J l^Vj ı jj/JI oliji Jj ti.yi J y.1 ,y^i j£l.yrk *İJJ* oMUp Jj

83

yt ijjü-tuJ\» Caİ^\S A. j VÜ j\S j OİAjyl- <>U SL^S jyA»viv*** «yU»»* (y'-lJyî- (y1-* jJJ (yli'A.-UA- m^LaI y^'iy^ijk*

Madde 24

Her insanın dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle çalışma süresiniakla uygun sınırlar içinde tutmaya ve belli aralıklarla ücretlitatillere hakkı vardır.

Y< ÜILI

J~JI oIpU Jy», -uj»£ J l^Vj ı jj/JI oliji Jj ti.yi J y.1 ,y^i j£l.yrk *İJJ* oMUp Jj

83

Bend 25

1 . Herkes mafe sevviyeke jiyanâ ku tera evvlekirina saxî û rehetiyavvî û ya malbata vvî bike heye, nemaze ji bo xwarin, lixwekirin,mal, lenerîna tibbî, vvisa jî ji bo xizmeten sosyal ân pâvvîst û mafâevvleyiyâ di revvşa bâkarî, nexweşî, seqetî, bîtî, pîrî an di revvşendin ân vvindakirina îmkanân xwe yân jiyanâ ji ber sedemen der-vavî viyana vvî.

2. Dâyîtî û zarotî mafân arîkarî û lânerîneke taybetî hene. Hemûzaro, çi yân di zevvacâ de bûyi çi yen dervayî zevvace, xwediyeneynî parastineke civakî ne.

Article 25

1. Toute personne a droit â un niveau de vie suffisant pour assurer sasante, son bien-etre et ceux de sa famille, notamment pourl'alimentarion, l'habillement, le logement, les soins medicaux ainsi quepour les services sociaux necessaires ; elle a droit â la securite en cas dechomage, de maladie, d'invalidite, de veuvage, de vieillesse ou dans lesautres cas de perte de ses moyens de subsistance par süite de circon-stances independantes de sa volonte.

2. La maternite et l'enfance ont droit â une aide et â une assistancespeciales. Tous les enfants, qu'ils soient nes dans le mariage ou horsmariage, jouissent de la meme protection sociale.

Article 25

1. Everyone has the right to a Standard of living adequate for thehealth and vvell-being of himself and of his family, includingfood, clothing, housing and medical çare and necessary socialservices, and the right to security in the event of unemployment,sickness, disability, vvidovvhood, old age or other lack of liveli-hood in circumstances beyond his control.

2. Motherhood and childhood are entitled to special çare andassistance. Ali children, vvhether born in or out of vvedlock, shallenjoy the same social protection.

84

Bend 25

1 . Herkes mafe sevviyeke jiyanâ ku tera evvlekirina saxî û rehetiyavvî û ya malbata vvî bike heye, nemaze ji bo xwarin, lixwekirin,mal, lenerîna tibbî, vvisa jî ji bo xizmeten sosyal ân pâvvîst û mafâevvleyiyâ di revvşa bâkarî, nexweşî, seqetî, bîtî, pîrî an di revvşendin ân vvindakirina îmkanân xwe yân jiyanâ ji ber sedemen der-vavî viyana vvî.

2. Dâyîtî û zarotî mafân arîkarî û lânerîneke taybetî hene. Hemûzaro, çi yân di zevvacâ de bûyi çi yen dervayî zevvace, xwediyeneynî parastineke civakî ne.

Article 25

1. Toute personne a droit â un niveau de vie suffisant pour assurer sasante, son bien-etre et ceux de sa famille, notamment pourl'alimentarion, l'habillement, le logement, les soins medicaux ainsi quepour les services sociaux necessaires ; elle a droit â la securite en cas dechomage, de maladie, d'invalidite, de veuvage, de vieillesse ou dans lesautres cas de perte de ses moyens de subsistance par süite de circon-stances independantes de sa volonte.

2. La maternite et l'enfance ont droit â une aide et â une assistancespeciales. Tous les enfants, qu'ils soient nes dans le mariage ou horsmariage, jouissent de la meme protection sociale.

Article 25

1. Everyone has the right to a Standard of living adequate for thehealth and vvell-being of himself and of his family, includingfood, clothing, housing and medical çare and necessary socialservices, and the right to security in the event of unemployment,sickness, disability, vvidovvhood, old age or other lack of liveli-hood in circumstances beyond his control.

2. Motherhood and childhood are entitled to special çare andassistance. Ali children, vvhether born in or out of vvedlock, shallenjoy the same social protection.

84

yo jjj^yUiAİ ys-bk y\A, Af a,a» JJj y^Jkî yi* <^!-Af jyA» Ajyijl*; j jy'l»» j <-fl-*JtJ 1-f,a> (y*y*-*='l£< yb-J-j ,y> ylylt^-yjyt, Utjyk.ty^y'ti ol*%»ı-Os4 Aj.iAiOA.jf a7a*> U»jy> j y^tjtj (tfjly, j yj)»>k» yAiy^A. j yıy*; j ıfj^i< yf *» ykj yV ***,yÜ4a-»i a! *f »jA^jf.j.» yy-y*» jy aj oki Jü'y1* y'-»*-»* aI j j^

.A(A». »y»A( JjyMİJÜU-. jyA» j aja» ok-***'3' y"*»oi'->it j y*»jk yi* Ji-* j «-^*|* *yjtfjök ol»A» y»i ,yjy «**'* * y*fy1i; ak yy- y*ö *< yl'A."

Madde 25

1. Her insanın, yiyecek, giyecek, konut, sağlık hizmetleri vegerekli toplumsal hizmetler de içinde olmak üzere; kendisinin veailesinin sağlık ve refahını sağlayacak uygun bir yaşam düzeyinehakkı vardır. İşsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, ihtiyarlık ya dageçim olanaklarından iradesi dışında yoksun kaldığı diğerhallerde sosyal güvence hakkına sahiptir.

2. Anneler ve çocuklar öncelikle özen ve yardım görmek hakkınasahiptirler. Bütün çocuklar, evlilik içinde ya da dışındadoğsunlar, aynı toplumsal güvenceden yararlanırlar.

Yo îilLl

4İ i»li^y ö^aJI Jp ÜüU»uJ) ı_JlS' 4j_*il y <Sy j ji-l yiO j£J .\oUJiJI İUİ53 4_Ja)l İUIIj y^-ilj (_rJULIj) i.JJcdl iDi yvflij i4jySfj

J*pljy«Hj yylj ÜUaJl oVl>- J <^-~ Oyt j y-l 4İj iöj^JI İpI^VI.<j'jljl, y 4>-jU- >_J>j_^iJ i>^i yJI J'1j jlJü ja illi j\pj ö-y_jjlj

ilji-l |_rjı; JlitVl JS"»j«jj ı.jç^>y- ilpjj öJpI (jj y-l ÜjilaJlj i*yjU .Y

V>* jî* *iy> p' yr* '"'iJ y *^' rr^-S ^-'1^'' *'j- âp^VI

85

yo jjj^yUiAİ ys-bk y\A, Af a,a» JJj y^Jkî yi* <^!-Af jyA» Ajyijl*; j jy'l»» j <-fl-*JtJ 1-f,a> (y*y*-*='l£< yb-J-j ,y> ylylt^-yjyt, Utjyk.ty^y'ti ol*%»ı-Os4 Aj.iAiOA.jf a7a*> U»jy> j y^tjtj (tfjly, j yj)»>k» yAiy^A. j yıy*; j ıfj^i< yf *» ykj yV ***,yÜ4a-»i a! *f »jA^jf.j.» yy-y*» jy aj oki Jü'y1* y'-»*-»* aI j j^

.A(A». »y»A( JjyMİJÜU-. jyA» j aja» ok-***'3' y"*»oi'->it j y*»jk yi* Ji-* j «-^*|* *yjtfjök ol»A» y»i ,yjy «**'* * y*fy1i; ak yy- y*ö *< yl'A."

Madde 25

1. Her insanın, yiyecek, giyecek, konut, sağlık hizmetleri vegerekli toplumsal hizmetler de içinde olmak üzere; kendisinin veailesinin sağlık ve refahını sağlayacak uygun bir yaşam düzeyinehakkı vardır. İşsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, ihtiyarlık ya dageçim olanaklarından iradesi dışında yoksun kaldığı diğerhallerde sosyal güvence hakkına sahiptir.

2. Anneler ve çocuklar öncelikle özen ve yardım görmek hakkınasahiptirler. Bütün çocuklar, evlilik içinde ya da dışındadoğsunlar, aynı toplumsal güvenceden yararlanırlar.

Yo îilLl

4İ i»li^y ö^aJI Jp ÜüU»uJ) ı_JlS' 4j_*il y <Sy j ji-l yiO j£J .\oUJiJI İUİ53 4_Ja)l İUIIj y^-ilj (_rJULIj) i.JJcdl iDi yvflij i4jySfj

J*pljy«Hj yylj ÜUaJl oVl>- J <^-~ Oyt j y-l 4İj iöj^JI İpI^VI.<j'jljl, y 4>-jU- >_J>j_^iJ i>^i yJI J'1j jlJü ja illi j\pj ö-y_jjlj

ilji-l |_rjı; JlitVl JS"»j«jj ı.jç^>y- ilpjj öJpI (jj y-l ÜjilaJlj i*yjU .Y

V>* jî* *iy> p' yr* '"'iJ y *^' rr^-S ^-'1^'' *'j- âp^VI

85

Bend 261. Herkes mafe hînbûne heye. Dive ku hînbûn belaş be, qet nebe hînbûnadesrpekî û bingehî. Dive ku hînbûna teknik û meslekî bi firehî belav beû xwendina bilind bi vvekheviyeke temamî ji hemû kesan re, li goraşehrezayiya vvan, vekirî be.

2. Dive ku hînkirin geşkirina temamî ya şexsiyeta mirovî û xurtkirinasiyaseta mafen mirovî û azadiyen bingehî amanc bigre. Dive ku evvarîkari bide tegihîştin, musameha û dostaniya nav hemû netevve û hemûkomen nijadî an olî, vvisa jî peşveçûna çalakiyen Netevveyen Yekbûyî ji

bo xwedîkirina aşîriye.

3. De û bav xwediye mafe peşîkî e bijartina cureye hînbûna zaroken x vvene.

Article 26

1. Toute personne a droit â l'education. L'education doit etre graruite, aumoins en ce qui concerne l'enseignement elementaire et fondamental.L'enseignement technique et protessionnel doit etre generalise ; l'accesaux etudes superieures doit etre ouvert en pleine egalite â tous enfonction de leur merite.

2. L'education doit viser au plein epanouissement de la personnalitehumaine et au renforcement du respect des droits de l'homme et deslibertes fondamentales. Elle doit favoriser la comprehension, latolerance et l'amitie entre toutes les nations et tous les groupes raciauxou religjeux, ainsi que le developpement des activites des Nations Uniespour le maintien de la paix.

3. Les parents ont, par priorite, le droit de choisir le genre d' education âdonner â leurs enfants.

Article 26

1. Everyone has the right to education. Education shall be free, at least inthe elementary and fundamental stages. Elemen tary education shall becompulsory. Technical and professional education shall be made gene-rally available and higher education shall be equally accessible to ali onthe basis of merit.

2. Education shall be directed to the full development of the humanpersonality and to the strengthening of respect for human rights andfundamental freedoms. it shall promote understanding, tolerance andfriendship among ali nations, racial or religious groups, and shall furtherthe activities of the United Nations for the maintenance of peace.

3. Parents have a prior right to choose the kind of education that shall begiven to their children.

86

Bend 261. Herkes mafe hînbûne heye. Dive ku hînbûn belaş be, qet nebe hînbûnadesrpekî û bingehî. Dive ku hînbûna teknik û meslekî bi firehî belav beû xwendina bilind bi vvekheviyeke temamî ji hemû kesan re, li goraşehrezayiya vvan, vekirî be.

2. Dive ku hînkirin geşkirina temamî ya şexsiyeta mirovî û xurtkirinasiyaseta mafen mirovî û azadiyen bingehî amanc bigre. Dive ku evvarîkari bide tegihîştin, musameha û dostaniya nav hemû netevve û hemûkomen nijadî an olî, vvisa jî peşveçûna çalakiyen Netevveyen Yekbûyî ji

bo xwedîkirina aşîriye.

3. De û bav xwediye mafe peşîkî e bijartina cureye hînbûna zaroken x vvene.

Article 26

1. Toute personne a droit â l'education. L'education doit etre graruite, aumoins en ce qui concerne l'enseignement elementaire et fondamental.L'enseignement technique et protessionnel doit etre generalise ; l'accesaux etudes superieures doit etre ouvert en pleine egalite â tous enfonction de leur merite.

2. L'education doit viser au plein epanouissement de la personnalitehumaine et au renforcement du respect des droits de l'homme et deslibertes fondamentales. Elle doit favoriser la comprehension, latolerance et l'amitie entre toutes les nations et tous les groupes raciauxou religjeux, ainsi que le developpement des activites des Nations Uniespour le maintien de la paix.

3. Les parents ont, par priorite, le droit de choisir le genre d' education âdonner â leurs enfants.

Article 26

1. Everyone has the right to education. Education shall be free, at least inthe elementary and fundamental stages. Elemen tary education shall becompulsory. Technical and professional education shall be made gene-rally available and higher education shall be equally accessible to ali onthe basis of merit.

2. Education shall be directed to the full development of the humanpersonality and to the strengthening of respect for human rights andfundamental freedoms. it shall promote understanding, tolerance andfriendship among ali nations, racial or religious groups, and shall furtherthe activities of the United Nations for the maintenance of peace.

3. Parents have a prior right to choose the kind of education that shall begiven to their children.

86

n <>uüj yl*»jA- aL »y*Af t/*1 a, y»i j AiA» yjuoi* yi- yf jy» Aj **«*< jjj *< ,ytr»y- yj-i> y* .» * y'j> *< 0-»«i> yfAw»yi(A! jjAı yiıi> a) ,y-yyj j »yji>« ->'k ıy*yi-j j jy> y'-*«i>

i<iyy oL*l*"^-j'y J*i *< j ob>*** JW j'y y'l-fA>ı*jL» y-yy* -> «-»Jy yA-l-Af uu'y y^-«kA*»*j$'»*yjuA. y-U-tf y* *j OVİ^AÜ^; c/a> Aİ ylXj AİA** j ûlfAjjîtyAİ! Akif'i* J Jjy ylfAİl*Ok tyJ^'J Alujf j o"1''*' ji>*a» obs* a) y^U-ji j 0iy~1Jjj'»;.c4j .yil* yi-bk jV 0tf»jyj£fAi »jata; y\ijf y*y »oij j UlfA-^l;

yi/ »iyjyj j»j^î yijljJ*» a) yi*, yi* y»jU o^'aj ofjk -V

.UıUfAİtu*

Madde 261. Her insanın eğitim görme hakkı vardır. Eğitim parasızdır, hiç olmazsailk ve temel eğitim evresinde böyle olmalıdır. İlk öğretim zorunludur.Teknik ve meslekî eğitimden herkes yararlanabilmelidir. Yükseköğretim herkese, yeteneklerinin ve başarılarının elverdiği ölçüde tam bireşitlikle açık olmabdır.

2. Eğitim, insan şahsiyetinin tam gelişmesini ve insan haklan ile temelözgürlüklere saygının güçlenmesini amaçlamalıdır. Bütün uluslar, ırkve dinler arasında anlaşmayı, hoşgörü ve dostluğu özendirmeli veBirleşmiş Milletler'in bansın korunması yolundaki çalışmalarınıgeliştirmelidir.

3. Ana ve babalar, çocuklanna verilecek eğitimin türünü öncelikleseçmek hakkına sahiptirler.

n Silll

Jp 4_.uS/lj J.S/1 <Uly J ~UJI jj&_ jl ^j ı J*dl j yi y^J. JS3 .\j~± ji, ı^ij yüi pUi ^ ji y^j Lyı jjSfı jui jyC ji, iouai j»Sfı

...LİÖI ^a\J\ J*j .^^JJ İ.ÜI 51,1 Lİ .Ji Jp JUI -UrJJ JjjJI

»IjUl jjj» Jlj ı ^U IT »Ur I, jL-J^I *_^l^_İ »Ur I, Jl, ÖjÜI Jjj,: ji v_j£ .Y

»-jj*ijl a~^>- O^j iilj-^ıllj ^*L-Jlj *»UJI İ^-Jj 4w.UVl oUy-lj jl iVI

.»y_JI JüJ- ;o»Jll ^1 iyje SiLj Jlj lijjjljl i^aiaJI OİpL^-Ii

.pj.iVj'1 ^"{yjLyl J JjS/l yi »USU T

87

n <>uüj yl*»jA- aL »y*Af t/*1 a, y»i j AiA» yjuoi* yi- yf jy» Aj **«*< jjj *< ,ytr»y- yj-i> y* .» * y'j> *< 0-»«i> yfAw»yi(A! jjAı yiıi> a) ,y-yyj j »yji>« ->'k ıy*yi-j j jy> y'-*«i>

i<iyy oL*l*"^-j'y J*i *< j ob>*** JW j'y y'l-fA>ı*jL» y-yy* -> «-»Jy yA-l-Af uu'y y^-«kA*»*j$'»*yjuA. y-U-tf y* *j OVİ^AÜ^; c/a> Aİ ylXj AİA** j ûlfAjjîtyAİ! Akif'i* J Jjy ylfAİl*Ok tyJ^'J Alujf j o"1''*' ji>*a» obs* a) y^U-ji j 0iy~1Jjj'»;.c4j .yil* yi-bk jV 0tf»jyj£fAi »jata; y\ijf y*y »oij j UlfA-^l;

yi/ »iyjyj j»j^î yijljJ*» a) yi*, yi* y»jU o^'aj ofjk -V

.UıUfAİtu*

Madde 261. Her insanın eğitim görme hakkı vardır. Eğitim parasızdır, hiç olmazsailk ve temel eğitim evresinde böyle olmalıdır. İlk öğretim zorunludur.Teknik ve meslekî eğitimden herkes yararlanabilmelidir. Yükseköğretim herkese, yeteneklerinin ve başarılarının elverdiği ölçüde tam bireşitlikle açık olmabdır.

2. Eğitim, insan şahsiyetinin tam gelişmesini ve insan haklan ile temelözgürlüklere saygının güçlenmesini amaçlamalıdır. Bütün uluslar, ırkve dinler arasında anlaşmayı, hoşgörü ve dostluğu özendirmeli veBirleşmiş Milletler'in bansın korunması yolundaki çalışmalarınıgeliştirmelidir.

3. Ana ve babalar, çocuklanna verilecek eğitimin türünü öncelikleseçmek hakkına sahiptirler.

n Silll

Jp 4_.uS/lj J.S/1 <Uly J ~UJI jj&_ jl ^j ı J*dl j yi y^J. JS3 .\j~± ji, ı^ij yüi pUi ^ ji y^j Lyı jjSfı jui jyC ji, iouai j»Sfı

...LİÖI ^a\J\ J*j .^^JJ İ.ÜI 51,1 Lİ .Ji Jp JUI -UrJJ JjjJI

»IjUl jjj» Jlj ı ^U IT »Ur I, jL-J^I *_^l^_İ »Ur I, Jl, ÖjÜI Jjj,: ji v_j£ .Y

»-jj*ijl a~^>- O^j iilj-^ıllj ^*L-Jlj *»UJI İ^-Jj 4w.UVl oUy-lj jl iVI

.»y_JI JüJ- ;o»Jll ^1 iyje SiLj Jlj lijjjljl i^aiaJI OİpL^-Ii

.pj.iVj'1 ^"{yjLyl J JjS/l yi »USU T

87

Bend 27

1. Herkes mafâ bi serbesti beşdarbûna jiyanâ çandî ya civakâ, jihuneran kelkgirtinâ û beşdarbûna pâşveçûna zanistî û encamânvve heye.

2. Herkes mafâ parastina menfaetân manevvî û maddî yân ku jiber berhema zanistî, edebî û hunerî ya ku evv bi xwe çâkerâ we yeheye.

Article 27

1. Toute personne a le droit de prendre part librement a la vieculturelle de la communaute, de jouir des arts et de participer auprogres scientifique et aux bienfaits qui en resultent.

2. Chacun a droit â la protection des intârâts moraux et materielsdecoulant de toute production scientifique, litteraire ou artis-tique dont il est l'auteur.

Article 27

1. Everyone has the right freely to participate in the cultural lifeof the community, to enjoy the arts and to share in scientificadvancement and its benefits.

2. Everyone has the right to the protection of the moral andmateriel interests resulting from any scientific, literary or artisticproduction of vvhich he is the author.

88

Bend 27

1. Herkes mafâ bi serbesti beşdarbûna jiyanâ çandî ya civakâ, jihuneran kelkgirtinâ û beşdarbûna pâşveçûna zanistî û encamânvve heye.

2. Herkes mafâ parastina menfaetân manevvî û maddî yân ku jiber berhema zanistî, edebî û hunerî ya ku evv bi xwe çâkerâ we yeheye.

Article 27

1. Toute personne a le droit de prendre part librement a la vieculturelle de la communaute, de jouir des arts et de participer auprogres scientifique et aux bienfaits qui en resultent.

2. Chacun a droit â la protection des intârâts moraux et materielsdecoulant de toute production scientifique, litteraire ou artis-tique dont il est l'auteur.

Article 27

1. Everyone has the right freely to participate in the cultural lifeof the community, to enjoy the arts and to share in scientificadvancement and its benefits.

2. Everyone has the right to the protection of the moral andmateriel interests resulting from any scientific, literary or artisticproduction of vvhich he is the author.

88

rv jjj4.y'kj ,y-««A>jv««.y;Aİjl; a. A.A» j>j*S ,>(-» SLamS jya .S

ıA,l.lâA» j i^yyj yO> Aİ $ç j ol£< aİOa.JJ' y<JAi>jAİ

'Ify'yj y'^A*uyj a) Ajy j olis* yr îlj tyo*^ *.4 uîaaU j jl>aİ*a* «;Jrf'»yİjA< «y^l»^ «y"** <£*-*»" jy*» *

ylA'A-yyjy» ok <y»*A>* ok y-^b ****jto M jAÜy-*»-'.AjA».jJ»"

Madde 27

1 . Her insanın, toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılmaya,güzel sanatlardan zevk almaya, bilimsel ilerlemeden ve bununnimetlerinden pay almaya hakkı vardır.

2. Her insanın, sahibi bulunduğu her türlü bilimsel, edebî vesanatsal yapıttan doğan manevi ve maddi çıkarlarının korun¬ması hakkı vardır.

YV »illi

öyilb fllU-VI Jj JlÜl aa^Â\ 5U- J y IST^İİ ll^i, jl J y.1 >j j£j . \

.-utUrj ja 5jUu.VIj İSJaİ\ *Ji)l j 4-»L0I>

ji mj.^! ji ^u\ 4>.uji, y 4j,aı iiiiij öiVı jJuj.1 i> j y-ı i> jsü .y

89

rv jjj4.y'kj ,y-««A>jv««.y;Aİjl; a. A.A» j>j*S ,>(-» SLamS jya .S

ıA,l.lâA» j i^yyj yO> Aİ $ç j ol£< aİOa.JJ' y<JAi>jAİ

'Ify'yj y'^A*uyj a) Ajy j olis* yr îlj tyo*^ *.4 uîaaU j jl>aİ*a* «;Jrf'»yİjA< «y^l»^ «y"** <£*-*»" jy*» *

ylA'A-yyjy» ok <y»*A>* ok y-^b ****jto M jAÜy-*»-'.AjA».jJ»"

Madde 27

1 . Her insanın, toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılmaya,güzel sanatlardan zevk almaya, bilimsel ilerlemeden ve bununnimetlerinden pay almaya hakkı vardır.

2. Her insanın, sahibi bulunduğu her türlü bilimsel, edebî vesanatsal yapıttan doğan manevi ve maddi çıkarlarının korun¬ması hakkı vardır.

YV »illi

öyilb fllU-VI Jj JlÜl aa^Â\ 5U- J y IST^İİ ll^i, jl J y.1 >j j£j . \

.-utUrj ja 5jUu.VIj İSJaİ\ *Ji)l j 4-»L0I>

ji mj.^! ji ^u\ 4>.uji, y 4j,aı iiiiij öiVı jJuj.1 i> j y-ı i> jsü .y

89

Bend 28

Mafâ her kesî yâ ji bo nîzameke civakî û navnetevveyî ya vvisanheye ku maf û azadiyân di vâ Danezana de berpâşkirî bikaribintâ de bi temamî bâne cih.

Article 28

Toute personne a droit â ce que regne, sur le plan social et sur leplan international, un ordre tel que les droits et libertes enoncesdans la presente Declaration puissent y trouver plein effet.

Article 28

Everyone is entitled to a social and international order in vvhichthe rights and freedoms set forth in this Declaration can be fullyrealized.

90

Bend 28

Mafâ her kesî yâ ji bo nîzameke civakî û navnetevveyî ya vvisanheye ku maf û azadiyân di vâ Danezana de berpâşkirî bikaribintâ de bi temamî bâne cih.

Article 28

Toute personne a droit â ce que regne, sur le plan social et sur leplan international, un ordre tel que les droits et libertes enoncesdans la presente Declaration puissent y trouver plein effet.

Article 28

Everyone is entitled to a social and international order in vvhichthe rights and freedoms set forth in this Declaration can be fullyrealized.

90

TA jüt*

.c^ mja»j u*jly7

Madde 2ö

Her insanın, işbu bildiride açıklanan hak ve özgürlüklerin tamanlamıyla uygulanmasını sağlayacak bir toplumsal veuluslararası düzene hakkı vardır.

YA »itil

yyodl oUy-lj ı3jJ>J-l «Lüc. y>^s J«i yi,?»-! flüj ^J?l j y-l >} Jrx)

.ut laü o^Ni io» J l>

91

TA jüt*

.c^ mja»j u*jly7

Madde 2ö

Her insanın, işbu bildiride açıklanan hak ve özgürlüklerin tamanlamıyla uygulanmasını sağlayacak bir toplumsal veuluslararası düzene hakkı vardır.

YA »itil

yyodl oUy-lj ı3jJ>J-l «Lüc. y>^s J«i yi,?»-! flüj ^J?l j y-l >} Jrx)

.ut laü o^Ni io» J l>

91

Bend 29

1. Herkes erk (vvezîfe) hene li hember civakâ, ya ku tene te degeşbûna serbest û temamî ya şexsiyeta vvî mimkin e.

2. Di bikaranîna maf û azadiyân xwe de heryek tenâ bi hükmenku qanûn tene ji bo evvlekirina nasîn û cjedre maf û azadiyânkesân din û ji bo bicihanîna xwastiniyân rast ân exlaq, pergalagiştî û refeha gelemper di civakeke demokratik de daniye, tetahdîd kirin.

3. Ev maf û azadî, di tu revvşâ de, nikarin li dijî amanc û bingehenNetevveyân Yekbûyî bân bi kar anîn.

Article 29

1. L'individu a des droits envers la communaute dans laquelle seule lelibre et plein developpement de sa personnalite est possible.

2. Dans l'exercice de ses droits et dans la jouissance de ses libertes,chacun n'est soumis qu'aux limitations etablies par la loi exclusivementen vue d'assurer la reconnaissarıce et le respect des droits et libertesd'autrui et afin de satisfaire aux justes exigences de la morale, de l'ordrepublic et du bien-etre general dans une societe democratique.

3. Ces droits et libertes ne pourront, en aucun cas, s'exercer contraire-ment aux buts et aux principes des Nations Unies.

Article 29

1 . Everyone has duries to the community in vvhich alone the free and fulldevelopment of his personality is possible.

2. in the exercise of his rights and freedoms, everyone shall be subjectonly to such limitations as are determined by lavv solely for the purposeof securing due recognition and respect for the rights and freedoms ofothers and of meeting the just requirements of morality, public orderand the general vvelfare in a democratic society.

3. These rights and freedoms may in no case be exercised conrrary to thepurposes and principles of the United Nations.

92

Bend 29

1. Herkes erk (vvezîfe) hene li hember civakâ, ya ku tene te degeşbûna serbest û temamî ya şexsiyeta vvî mimkin e.

2. Di bikaranîna maf û azadiyân xwe de heryek tenâ bi hükmenku qanûn tene ji bo evvlekirina nasîn û cjedre maf û azadiyânkesân din û ji bo bicihanîna xwastiniyân rast ân exlaq, pergalagiştî û refeha gelemper di civakeke demokratik de daniye, tetahdîd kirin.

3. Ev maf û azadî, di tu revvşâ de, nikarin li dijî amanc û bingehenNetevveyân Yekbûyî bân bi kar anîn.

Article 29

1. L'individu a des droits envers la communaute dans laquelle seule lelibre et plein developpement de sa personnalite est possible.

2. Dans l'exercice de ses droits et dans la jouissance de ses libertes,chacun n'est soumis qu'aux limitations etablies par la loi exclusivementen vue d'assurer la reconnaissarıce et le respect des droits et libertesd'autrui et afin de satisfaire aux justes exigences de la morale, de l'ordrepublic et du bien-etre general dans une societe democratique.

3. Ces droits et libertes ne pourront, en aucun cas, s'exercer contraire-ment aux buts et aux principes des Nations Unies.

Article 29

1 . Everyone has duries to the community in vvhich alone the free and fulldevelopment of his personality is possible.

2. in the exercise of his rights and freedoms, everyone shall be subjectonly to such limitations as are determined by lavv solely for the purposeof securing due recognition and respect for the rights and freedoms ofothers and of meeting the just requirements of morality, public orderand the general vvelfare in a democratic society.

3. These rights and freedoms may in no case be exercised conrrary to thepurposes and principles of the United Nations.

92

y^Uf A| CAİyi jyJ y«J A, Af JAj^Ja*/ jA, y-*lj A| <^-Af jy* A

.»jk-jjjAı.oisk j'y \s*W Jh^-ü **' wj*»* y'üw» ytİAt ytfAjiAijt* j ji- yı,£y i» j oi-'i4i oi* yV >**>- o« -r*J y/U j yü* j J-VJy j ûjy'' -> V1* ı*"b»j y'A' yl~**o 0< ->

Liylfmiljlî j JU ylı> jlf a- a) cS^-Af y» .lo-J/yi J^ü^y".oli»i joky y-*-? yiyl* ^ u^'biç jbç j e/- y* ji3 «*>**

»yjAJ ylfA^-Jy, j gJl-lî a, ji AJLiiljLîj Jl* y* ^a>»j4-i £-» a. c^lJ(r)

Madde 291. Her insanın, şahsiyetinin serbest ve tam gelişmesinin ancakiçinde yaşaması ile mümkün olduğu topluma karşı, ödevlerivardır.

2. Her insan, hakları ve özgürlüklerinden yararlanırken, sadece,başkalarının da hak ve özgürlüklerinin tanınması amacıyla;ahlâk, kamu düzeni ve genel refahın, demokratik bir toplumyapısındaki haklı gereklerini karşılamak için, ancak yasanınkoyduğu kısıtlamalara tâbidir.3. Bu hak ve özgürlükler hiçbir surette Birleşmiş Milletler'inamaç ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz.

Y^ üUl

.^UlTly ly: yj" jl 4wri.-iJ.oj»., 4J *-b ^Jül .^iily Olyl, i> Jrfjp A

d\cai ı Jıi jyUll Ujy. ^Jl j^ÜI iiü 4Jüyj 4İy>- i-.,Lf j jy!l a^A .Y

4>J_allj »UJI «IkJJ «JjUJi oL^iüll J^i>Jj l^-l^lj 4Jly, jyjl Jy»; OljUVI.y^ly.j £j»t J J^uVlj İ-UİI

p^Sfl yiyi ç. yüLS i-ylf JyU-l ,j» ^jUf ji JlyS/l j» Jl* jç-* V T

93

y^Uf A| CAİyi jyJ y«J A, Af JAj^Ja*/ jA, y-*lj A| <^-Af jy* A

.»jk-jjjAı.oisk j'y \s*W Jh^-ü **' wj*»* y'üw» ytİAt ytfAjiAijt* j ji- yı,£y i» j oi-'i4i oi* yV >**>- o« -r*J y/U j yü* j J-VJy j ûjy'' -> V1* ı*"b»j y'A' yl~**o 0< ->

Liylfmiljlî j JU ylı> jlf a- a) cS^-Af y» .lo-J/yi J^ü^y".oli»i joky y-*-? yiyl* ^ u^'biç jbç j e/- y* ji3 «*>**

»yjAJ ylfA^-Jy, j gJl-lî a, ji AJLiiljLîj Jl* y* ^a>»j4-i £-» a. c^lJ(r)

Madde 291. Her insanın, şahsiyetinin serbest ve tam gelişmesinin ancakiçinde yaşaması ile mümkün olduğu topluma karşı, ödevlerivardır.

2. Her insan, hakları ve özgürlüklerinden yararlanırken, sadece,başkalarının da hak ve özgürlüklerinin tanınması amacıyla;ahlâk, kamu düzeni ve genel refahın, demokratik bir toplumyapısındaki haklı gereklerini karşılamak için, ancak yasanınkoyduğu kısıtlamalara tâbidir.3. Bu hak ve özgürlükler hiçbir surette Birleşmiş Milletler'inamaç ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz.

Y^ üUl

.^UlTly ly: yj" jl 4wri.-iJ.oj»., 4J *-b ^Jül .^iily Olyl, i> Jrfjp A

d\cai ı Jıi jyUll Ujy. ^Jl j^ÜI iiü 4Jüyj 4İy>- i-.,Lf j jy!l a^A .Y

4>J_allj »UJI «IkJJ «JjUJi oL^iüll J^i>Jj l^-l^lj 4Jly, jyjl Jy»; OljUVI.y^ly.j £j»t J J^uVlj İ-UİI

p^Sfl yiyi ç. yüLS i-ylf JyU-l ,j» ^jUf ji JlyS/l j» Jl* jç-* V T

93

Bend 30

Tu hukmekî ve Danezana nikare be tefsir kirin vvekî ku tu mafdide devvleteke, komeke û kesekî ji bo kirina karekî an pekanînakirinekî ku rakirina maf û azadiyân ku te de hatine berpâş kirinamanc bigre.

Article 30

Aucune disposition de la pr&ente Declaration ne peut âtreinterpretee comme impliquant pour un Etat, un groupement ouun individu un droit quelconque de se livrer â une activite oud'accomplir un acte visant â la destruction des droits et libertes.

Article 30

Nothing in this Declaration may be interpeted as implying forany State, group or person any right to engage in any activity orto perform any act aimed at the destruction of any of the rightsand freedoms set forth herein.

94

Bend 30

Tu hukmekî ve Danezana nikare be tefsir kirin vvekî ku tu mafdide devvleteke, komeke û kesekî ji bo kirina karekî an pekanînakirinekî ku rakirina maf û azadiyân ku te de hatine berpâş kirinamanc bigre.

Article 30

Aucune disposition de la pr&ente Declaration ne peut âtreinterpretee comme impliquant pour un Etat, un groupement ouun individu un droit quelconque de se livrer â une activite oud'accomplir un acte visant â la destruction des droits et libertes.

Article 30

Nothing in this Declaration may be interpeted as implying forany State, group or person any right to engage in any activity orto perform any act aimed at the destruction of any of the rightsand freedoms set forth herein.

94

ATİMA aCj Af »jAliyAysJ İJ C^k' »JİjaC'L »A* ySİ*»A fbft<-*4y> Ok'jAÎ yNİİU jj aT SL^iS tS\j k J^A-yf k Jw"aİj»İ

y ls%iAİjÜ j ÜU y İ0Sw- «yf-Aj*.. a< y*, ı^lT ok y^lç Af

..jiyi^k^yy

Madde 30

Bu bildirinin hiçbir hükmü, içinde ilân edilen hak veözgürlüklerin, bir devlet, zümre ya da kişi tarafından yok edil¬mesini savunmaya, veya bunu fiilen gerçekleştirmeye hak ver¬dirir biçimde yorumlanamaz.

' * W

fLi!' J y y *> y Ht-J1 V J>- *' t> ^"i^- > 0:Vbl1 '^ ^.4J îijijlı ot>ij JyJ-i {*» Jl. ^-V. J** «i*'1' J1 ^

95

ATİMA aCj Af »jAliyAysJ İJ C^k' »JİjaC'L »A* ySİ*»A fbft<-*4y> Ok'jAÎ yNİİU jj aT SL^iS tS\j k J^A-yf k Jw"aİj»İ

y ls%iAİjÜ j ÜU y İ0Sw- «yf-Aj*.. a< y*, ı^lT ok y^lç Af

..jiyi^k^yy

Madde 30

Bu bildirinin hiçbir hükmü, içinde ilân edilen hak veözgürlüklerin, bir devlet, zümre ya da kişi tarafından yok edil¬mesini savunmaya, veya bunu fiilen gerçekleştirmeye hak ver¬dirir biçimde yorumlanamaz.

' * W

fLi!' J y y *> y Ht-J1 V J>- *' t> ^"i^- > 0:Vbl1 '^ ^.4J îijijlı ot>ij JyJ-i {*» Jl. ^-V. J** «i*'1' J1 ^

95

Ev pirtûk diyariyaEnstîtuya Kurdî ya Parîse,

Federasyona Navneteweyî ya Mafen Mirov,Weqfa Danielle Mitterrand

û Tevgera Karkeren Norveje yeji bo gele kurd.

Imprime en France

Don de la F.I.D.H., de la FondationFrance-Libert£s Danielle Mitterrand,

de l'Institut Kürde de Pariset du Nowegian Labour Movement.

Jİ/ Aj/ JJİ A, yA<-iL Afjyyu ^

y4jk Aİ Ajyf y-yUiajAÎ

^Jy (yi- yyAîjl; yj--bjtiûbv J*-'l* tyJV-'J-i»

tffcu*î u!lj«</ ^y-%ıy>

Ev pirtûk diyariyaEnstîtuya Kurdî ya Parîse,

Federasyona Navneteweyî ya Mafen Mirov,Weqfa Danielle Mitterrand

û Tevgera Karkeren Norveje yeji bo gele kurd.

Imprime en France

Don de la F.I.D.H., de la FondationFrance-Libert£s Danielle Mitterrand,

de l'Institut Kürde de Pariset du Nowegian Labour Movement.

Jİ/ Aj/ JJİ A, yA<-iL Afjyyu ^

y4jk Aİ Ajyf y-yUiajAÎ

^Jy (yi- yyAîjl; yj--bjtiûbv J*-'l* tyJV-'J-i»

tffcu*î u!lj«</ ^y-%ıy>