157
ავტორის სტილი დაცულია ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti iuridiuli fakulteti {vsbc XfXfmbTwjmj sadisertacio naSromi: npUypwojt ebUnpcb eb wbmjt hbebljtsfcb xelmZRvaneli: iuridiul mecnierebaTa doqtori, asocirebuli profesori h/ rjsjb sadisertacio naSromi wardgenilia samarTlis doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad Tbilisi 2008

Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

  • Upload
    others

  • View
    9

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

!

ავტორის სტილი დაცულია

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti

iuridiuli fakulteti

{vsbc!XfXfmbTwjmj!

sadisertacio naSromi: !

npUypwojt!ebUnpcb!eb!wbmjt!hbebljtsfcb!

xelmZRvaneli:

iuridiul mecnierebaTa doqtori,

asocirebuli profesori!h/!rjsjb

sadisertacio naSromi wardgenilia samarTlis doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad

Tbilisi 2008

Page 2: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

2

!!

!

T!j!o!b!b!s!t!j!

!

naSromSi gamoyenebuli abreviaturebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

I Tavi. moTxovnis daTmobisa (cesiis) da valis gadakisrebis zogadi sakiTxebi

$1. moTxovnis daTmobisa (cesiis) da valis gadakisrebis warmoSobisa da ganviTarebis istoriuli mimoxilva . . . . . . 15

$2. moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis adgili samoqalaqo samarTlis sistemaSi . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . 30

II Tavi. moTxovnis daTmoba

$1. moTxovnis daTmobis cneba da misi iuridiuli buneba. moTxovnis daTmobis samarTlebrivi Sedegebi . . . . . . . . . . . 36

$2. moTxovnis daTmobis winapirobebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

$3. moTxovnis daTmobis forma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

$4. fiducialuri moTxovnis daTmoba. sainkaso cesia . . . . . . . . 78

$5. xelSekrulebis daTmoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

$6. moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis sanivTo Sedegebi calkeul valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobaSi . . . . . 89

$7. sakuTrebis uflebis gadacema moZrav nivTebze . . . . . . . . . . 101

III Tavi. valis gadakisreba

$1. valis gadakisrebis cneba da misi iuridiuli buneba . . . . . .115

$2. valis gadakisrebis winapirobebi da samarTlebrivi Sedegebi. valis gadakisreba qonebis gadacemisas . . . . . . . . . . . . . . . 127

daskvna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 138 gamoyenebuli literatura da sasamarTlos gadawyvetilebebi . 140 bibliorgafia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

Page 3: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

3

obTspnTj!hbnpzfofcvmj!bcsfwjbuvsfcj;!

D. _ romis samarTlis wyaroebi - digestebi

Gaius _ romis samarTlis wyaroebi - gaiusis instituciebi

BGH (Bundesgerichtshof) _ germaniis uzenaesi sasamarTlo

BGHZ _ germaniis uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa senati

Page 4: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

4

Tftbwbmj!

gansaxilveli Temis aqtualuroba.

normaluri, progresulad ganviTarebadi sazogadoebis

CamoyalibebisaTvis erT-erTi aucilebeli pirobaa srulyofili

kanonmdeblobis arseboba. am sferoSi qarTuli saxelmwifos istoriuli

memkvidreoba saWiroebs kardinalur gardaqmnebs. es saWiroeba

gamowveulia saqarTvelos istoriis TaviseburebebiT. bolo ori saukunis

ganmavlobaSi qarTuli sazogadoeba arsebobda da viTardeboda rusuli

da sabWoTa imperiebis sivrceSi. am periodSi qarTul sazogadoebas

Tavsmoxveuli hqonda imperiuli kanonmdebloba. zemoaRniSnuli

Tavsmoxveuli sistemisa Tu (da) qarTuli xasiaTisa gamo, qarTul

sazogadoebaSi Camoyalibda garkveuli nihilizmi kanonebis mimarT da

kanondaumorCileblobis Cveva. amis erT-erTi mizezi aris, agreTve, am

kanonmdeblobis arasrulfasovneba, misi mourgebloba qarTul

sinamdvilesTan, qarTuli sazogadoebrivi urTierTobebis specifikasTan.

me-20 saukunis samocdaaTwliani sabWoTa periodis kanonmdeblobis

ZiriTadi damaxasiaTebeli Tviseba iyo ideologiisa da sabWoTa

saxelmwifosa da gamefebuli diqtaturis interesebis dacva da samsaxuri.

es kidev ufro aSoriSorebda sazogadoebriv urTierTobaTa realobasa

da kanonmdeblobas, gansakuTrebiT, samoqalaqo samarTlis sferoSi. Tu

T. niniZes davesesxebiT, socialisturi samoqalaqo samarTali “arsebiTad

sajaro samarTali iyo”1. Sedegad Camoyalibda paraleluri,

alternatiuli samarTlebrivi normebi, romlebic xSirad ufro

efeqturad moqmedebda kanonebSi mocemul normebTan SedarebiT. aseTebs

1 samoqlaqo samarTlis kodeqsi, gamomc. “samarTali”, Tbilisi, 1997, gv. 3

Page 5: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

5

miekuTvneboda eTnikuri, gvarovnul-tomobrivi niSniT gansazRvruli

garkveul teritoriaze moqmedi CveulebiTi samarTali.

demokratiuli saxelmwifos samoqalaqo sazogadoebis

CamoyalibebisaTvis aucilebelia iseTi sakanonmdeblo sistemis Seqmna,

romelic srulad moicavs sazogadoebrivi urTierTobebis yvela sferos,

xels Seuwyobs sazogadoebis progress, adamianebSi samarTlianobis,

sulierebis principebiT cxovrebas.

bolo aTwleulis periodSi qarTvelma mecnierebma da sazogado

moRvaweebma ganaxorcieles araerTi mcdeloba, SeeqmnaT Tanamedrove

msoflio gamocdilebis gaTvaliswinebiT axali sakanonmdeblo baza. am

mcdelobis erT-erTi mkafio magaliTia 1997 wels axali samoqalaqo

kodeqsis miReba. rogorc msoflios mravali qveynis gamocdileba

gviCvenebs, srulyofili sakanonmdeblo sistemis Sesaqmnelad TaobaTa

mravalwliani Zalisxmevaa saWiro. kanonmdeblobis srulyofis procesi

ar mTavrdeba kanonis Tu sxva normatiuli aqtis miRebiT. saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsi mxolod dasawyisia qarTul sazogadoebaSi

civiluri urTierTobebis damkvidrebisa. magram marto dawerili

samarTlis normebi naklebad qmediTia sazogadoebis marTlSegnebis

amaRlebisaTvis, masSi samoqalaqo urTierTobebis damkvidrebisaTvis.

aucilebelia pozitiuri samarTlis mecnieruli kvleva da, amasTan, misi

moqalaqeTa farTo masebSi popularizacia sxvadasxva

saxelmZRvaneloebisa Tu komentarebis gamocemiTa da leqcia-seminarebis

CatarebiT.

winamdebare sadisertacio naSromi warmoadgens kerZo samarTlis

erT-erTi umniSvnelovanesi da saintereso samarTlebrivi institutebis

SedarebiT-samarTlebriv kvlevas. masSi detalurad aris gaanalizebuli

moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis ZiriTadi samarTlebrivi

aspeqtebi qarTuli da ucxouri samarTlis magaliTze. igi erT-erTi

pirveli mcdelobaa erTidaimave samarTlebrivi institutis mravali

qveynis samarTlis safuZvelze praqtikulad yovlismomcveli

gamokvlevisa. vimedovnebT, rom igi waadgeba Tanamedrove qarTul

Page 6: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

6

civilistikas da Seqmnis safuZvels momavalSi samoqalaqo samarTlis

ufro Rrma da srulyofili mecnieruli kvlevebisaTvis.

kvlevis mizani da amocanebi.

warmodgenili sadisertacio naSromis mizans warmoadgens kerZo

samarTlis institutebis _ moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis

SedarebiT-samarTlebrivi kvleva. masSi gaanalizebul iqneba is ZiriTadi

Teoriuli codna, rac arsebobs Tanamedrove samarTlis mecnierebaSi am

institutebTan dakavSirebiT. uyuradRebod datovebul ar iqneba, agreTve,

praqtikuli mxare sakiTxisa; konkretuli sakiTxis ganxilvasTan erTad

zogierT SemTxvevaSi mocemul iqneba magaliTebi sasamarTlo

praqtikidan, gansakuTrebiT, germaniisa da saqarTvelos uzenaesi

sasamarTlos gadawyvetilebebidan.

winamdebare sadisertacio naSromSi ganxilul iqneba ZiriTadad

Semdegi amocanebi: (1) moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis

warmoSobisa da ganviTarebis istoriuli mimoxilva; (2) moTxovnis

daTmobisa da valis gadakisrebis samoqalaqo samarTlis sistemaSi

adgilis mimoxilva; (3) moTxovnis daTmobis cnebisa da misi iuridiuli

bunebis mimoxilva; moTxovnis daTmobis samarTlebrivi Sedegebis

mimoxilva; (4) valis gadakisrebis cnebisa da misi iuridiuli bunebis

mimoxilva; (5) valis gadakisrebis winapirobebisa da samarTlebrivi

Sedegebis mimoxilva. valis gadakisrebis mimoxilva qonebis gadacemisas.

sadisertacio naSromis sagnis _ moTxovnis daTmobisa da valis

gadakisrebis samarTlebrivi institutebis mniSvneloba.

sadisertacio naSromis gansaxilveli sagnis _ moTxovnis

daTmobisa da valis gadakisrebis garigebebi udides rols TamaSobs

Tanamedrove ekonomikur urTierTobebSi.

valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobaSi kreditori yovelTvis

dainteresebulia, rac SeiZleba adre da advilad moaxdinos Tavisi

moTxovnis realizacia. magram xSirad moTxovna, erTi mxriv, vadiania

Page 7: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

7

(zogjer _ xangrZlivvadianic) da, meore mxriv, mTlianad damokidebulia

movalis nebasa Tu qonebriv SesaZleblobebze. amitom kreditorisaTvis

ufro mizanSewonilia, sxva pirs dauTmos kuTvnili moTxovna, Tuki es

ukanaskneli Sepirdeba dauyovnebel anazRaurebas. Tavis mxriv, moTxovnis

SemZenic dainteresebulia garigebiT, radganac, rogorc wesi, moTxovnis

daTmobis sazRauri mniSvnelovnad naklebia moTxovnis odenobaze.

gansakuTrebiT, SemZenad gamodian sakredito organizaciebi an sxva iseTi

iuridiuli pirebi, romelTa saqmianobis erT-erT saxes warmoadgens

moTxovnis Sesyidvis garigebebi. magaliTisaTvis SegviZlia moviyvanoT

faqtoringuli operaciebi, bankebis mier Tamasuqebis diskontireba

(Sesyidva) maTi Semdgomi gankargvis mizniT.

umniSvnelovanesia e. w. fiducialuri moTxovnis daTmobis

garigebebis roli kreditorTa interesebis swrafi da qmediTi

dakmayofilebisa. fiducialuri moTxovnis daTmobas gansakuTrebuli

mniSvneloba unda mieniWos dRevandel saqarTveloSi, vinaidan metad

aradamakmayofileblad aris organizebuli auqcionis Catarebis

procedura. amis gamo Wirs giravnobis sagnis realizaciiT kreditorTa

moTxovnebis dakmayofileba. fiducialuri moTxovnis daTmobis garigebiT

movale uTmobs kuTvnil uflebasa Tu moTxovnas Tavis kreditors im

pirobiT, rom am ukanasknelma sakuTrebis uflebiT iqonios es ufleba Tu

moTxovna mxareebs Soris arsebuli valdebulebiT-samarTlebrivi

urTierTobidan gamomdinare moTxovnis uzrunvelsayofad. mxareebs

Tavisuflad SeuZliaT gadawyviton uflebis, moTxovnis Semdgomi bedi.

kerZod, maT SeuZliaT SeTanxmdnen, rom gadacemuli ufleba, moTxovna

unda gaiyidos (amasTan, aucilebeli ar aris auqcionis Catareba) da

amoRebuli Tanxebidan moxdes kreditoris dakmayofileba an, rom

valdebulebis Seusruleblobis SemTxvevaSi ufleba, moTxovna darCeba

kreditors sakuTrebis uflebiT.

fiducialuri moTxovnis daTmobisagan gansxvavebiT, sainkaso cesiis

SemTxvevaSi moTxovnis daTmoba xdeba moTxovnis mflobelis (cedentis)

Page 8: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

8

interesebSi, kerZod ki, imisaTvis, rom cesionerma moaxdinos moTxovnis

realizacia cedentis sasargeblod.

metad xSiria praqtikaSi, agreTve, valis gadakisrebis SemTxvevebi.

magaliTad, sawarmos rogorc qonebrivi kompleqsis gasxviseba

gulisxmobs ara marto aqtivebis gadacemas, aramed sawarmos

mikuTvnebuli valebis gadakisrebasac. valis gadakisrebis garigeba

saSualebas iZleva, ganxorcieldes ormxrivi xelSekrulebis daTmoba _

anu ormxrivi xelSerulebidan gamomdinare uflebebisa da

valdebulebebis erTdrouli gadacema sxva pirze, rasac adgili aqvs,

magaliTad, gamqiraveblis mier gaqiravebuli nivTis gasxvisebisas.

sadisertacio naSromis mecnieruli siaxle da kvlevis meTodi.

rogorc zemoT ukve aRiniSna, winamdebare naSromi warmoadgens

pirvel mcdelobas qarTuli samoqalaqo samarTlis mecnierebaSi

moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis institutebis SedarebiT-

samarTlebrivi kvlevisa. qarTuli samoqalaqo samarTlis mecniereba

Raribia moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis institutebis

Sesaxeb naSromebiT. ukanasknel dros daiwera ramodenime naSromi, sadac

aRniSnuli institutebi zogadad aris gaanalizebuli.

sadisertacio naSromis samecniero koncefciis gamomxatveli

daskvnebi da winadadebani ZiriTadad Semdegia:

1. upirveles yovlisa, sadisertacio naSromSi kritikulad aris

gaanalizebuli moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis sanivTo (qonebrivi) samarTalSi ganTavseba da

mocemulia am sakiTxis gadawyvetis avtoriseuli mosazreba. kerZod,

avtoris azriT, marTebuli ar aris sanivTo samarTalSi valis

gadakisrebis samarTlebrivi institutis gadatana. TavisTavad vali _

valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobidan gamomdinare pasivi _

araviTar SemTxvevaSi ar warmoadgens qonebas sanivTo-samarTlebrivi

gagebiT da, amdenad, arc misi gadacema rogorc qonebisa aris

SesaZlebeli. Sesabamisad, valis gadakisrebis instituti ar unda iyos

Page 9: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

9

ganTavsebuli kodeqsis im qveTavSi, romlis saxelwodebaa _ “sakuTrebis

uflebis SeZena uflebebsa da moTxovnebze”. rac Seexeba moTxovnis

daTmobas, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mxolod ori norma,

romelic mocemulia 198-e da 199-e muxlebis pirvel nawilebSi, unda iqnes

datovebuli sanivTo samarTalSi, xolo moTxovnis daTmobis

maregulirebeli danarCeni normebi gadatanil unda iqnes valdebulebiTi

samarTlis zogad nawilSi.

2. sadisertacio naSromSi mocemulia moTxovnis daTmobis cneba da

gaanalizebulia misi iuridiuli buneba. moTxovnis daTmoba (cesia)

ganmartebulia rogorc Tavdapirvel da axal kreditorebs Soris

dadebuli garigeba, romliTac Tavdapirveli kreditori movalis mimarT

Tavis moTxovnas gadascems (uTmobs) axal kreditors. moTxovnis daTmoba

ormxrivi garigebaa _ xelSekrulebaa. Tavisi samarTlebrivi bunebiT

moTxovnis daTmoba warmoadgens gankargviT garigebas, vinaidan am dros

xdeba arsebul uflebaze uSualo zemoqmedeba _ misi gadacema sxva pirze.

xelSekrulebis dadebiT cedenti kargavs moTxovnas da mas erTdroulad

iZens cesioneri. moTxovnis daTmoba abstraqtuli garigebaa. igi

yovelTvis unda ganvasxvavoT mis safuZvlad arsebuli kauzaluri

garigebisagan, romelic cedentsa da cesioners Soris valdebulebiT-

samarTlebrivi urTierTobaa (nasyidoba, Cuqeba, gacvla). gansxvavebiT

nivTebze sakuTrebis uflebis gadacemisagan, qarTul samarTalSi

moTxovnis daTmoba abstraqtulia da igi damokidebuli ar aris

samarTlebriv safuZvelze (kauzaze).

3. sadisertacio naSromSi erTmaneTisagan gamijnulia moTxovnis

daTmobisa da surogaciis samarTlebrivi institutebi. kerZod,

aRniSnulia, rom moTxovnis daTmoba _ gankargviTi garigebaa, romlis

obieqtia kreditoris kuTvnili moTxovna (ufleba). igi xorcieldeba

cedentsa da cesioners Soris dadebuli kauzaluri garigebis

safuZvelze. moTxovnis daTmoba, amdenad, warmodgens cedentis mier

Tavisi valdebulebis Sesrulebas cesioneris winaSe. surogacias ki

adgili aqvs sxvisi valdebulebis Sesrulebis dros. kreditorze

Page 10: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

10

gadasuli moTxovnis odenoba pirdapirproporciulia Sesrulebis

(gadaxdis) odenobisa. piriqiT, moTxovnis daTmobis safasuri SeiZleba

(da, ufro xSirad, asec aris) naklebi iyos moTxovnis odenobaze, magram

es ar amcirebs moTxovnis moculobas; igi mainc mTlianad gadadis

cesionerze. surogacia saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 372-e muxlis

normiT xorcieldeba kanonis ZaliT, moTxovnis daTmoba ki yovelTvis

mxareTa Soris dadebuli garigebaa. surogaciis dros ukve moxda gadaxda

(valdebulebis Sesruleba) mesame piris mier da kanoni mxolod icavs mis

interesebs, rodesac adgens mis mier ganxorcielebuli kreditoris

moTxovnis uflebis miniWebas movalis mimarT.

4. germanuli samarTlis magaliTze sadisertacio naSromSi

ganxilulia sabazro ekonomikisaTvis iseTi mniSvnelovani garigebebi

rogoricaa fiducialuri moTxovnis daTmoba da sainkaso cesia.

fiducialuri moTxovnis daTmobis garigebiT movale uTmobs kuTvnil

uflebasa Tu moTxovnas Tavis kreditors im pirobiT, rom am

ukanasknelma sakuTrebis uflebiT iqonios es ufleba Tu moTxovna

mxareebs Soris arsebuli valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobidan

gamomdinare moTxovnis uzrunvelsayofad. sainkaso cesiis SemTxvevaSi

moTxovnis daTmoba xdeba moTxovnis mflobelis (cedentis) interesebSi,

kerZod ki, imisaTvis, rom cesionerma moaxdinos moTxovnis realizacia

cedentis sasargeblod.

5. sadisertacio naSromSi mocemulia sawarmosa da memkvidreobis

nasyidobis da faqtoringis garigebis cnebaTa analizi da maTSi

moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis gankargviTi Sedegebi.

naSromSi aRniSnulia, rom nasyidobis am saxes saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsi Tavisi Tanamedrove saxis miuxedavad ar icnobs. sakanonmdeblo

vakuums ver avsebs “mewarmeTa Sesaxeb” kanonis me-8 muxliT dadgenili

normebi individualuri sawarmos, solidaruli pasuxismgeblobisa da

komanditur sazogadoebebSi sawarmoTa SeZenis Sesaxeb. am muxlSi

saubaria ara sawarmos gadacemis garigebaze, aramed dadgenilia sawarmos

gadacemis SemTxvevaSi misi valdebulebebisaTvis pasuxismgebloba.

Page 11: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

11

amdenad, qarTul samarTalSi gadauwyvetelia is samarTlebrivi

sakiTxebi, romlebic wamoiWreba sawarmos nasyidobis dros erTdroulad

moTxovnis daTmobasa da valis gadakisrebasTan dakavSirebiT. garda

amisa, qarTul iuridiul terminologiaSi gaurkvevlobaa sityva

“sawarmo”-s xmarebasTan dakavSirebiT. aRniSnuli termini ufro

komerciuli iuridiuli pirebis krebiT saxelwodebad gamoiyeneba, vidre

am cnebis namdvili da swori mniSvnelobiT. gansakuTrebT am mxriv

aRsaniSnavia “mewarmeTa Sesaxeb” kanonis terminologia. kanonis

terminologiis aseTi gaurkvevlobis miuxedavad qarTul iuridiul

literaturaSi sawarmo sworad aris miCneuli pirTa da qonebis

organizaciul-ekonomikur erTianobad. sawarmos nasyidobis institutis

msgavsad, memkvidreobis nasyidoba qarTuli samarTlis mier

mowesrigebuli ar aris. amitom memkvidreobis nasyidobis instituti

naSromSi ganixileba, erTi mxriv, safrangeTis da, meore mxriv, germaniis

samarTlis magaliTebze. faqtoringis xelSekrulebiT banki an sxva

sakredito dawesebuleba sasyidliT iZens sxva pirTa kuTvnil fulad

moTxovnebs. faqtoringis xelSekrulebis calke gaTvaliswineba

valdebulebiTi samarTlis kerZo nawilSi ar unda iqnes miCneuli

zedmetad iuridiuli teqnikis TvalsazrisiT im mosazrebiT, rom sanivTo

samarTalSi ukve arsebobs moTxovnis daTmobis maregulirebeli zogadi

normebi. moTxovnis daTmobasa da faqtorings Soris gansxvaveba swored

rom samarTlebrivi TvalsazrisiT udidesia, Tumca es ori instituti

SeiZleba garegnulad erTmaneTs hgavdes. gansxvavebis dasadgenad isic

kmara, rom erTi warmoadgens gankargviT garigebas da misi meSveobiT

xdeba sakuTrebis uflebis gadacema moTxovnebsa da uflebebze, rodesac

meore _ valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobaa da igi mxolod

safuZvlad (kauzad) gvevlineba fuladi moTxovnis daTmobas. faqtoringis

xelSekrulebaSi mxare, romelic iZens moTxovnebs (faqtori), SeiZleba

iyos mxolod banki an sxva sakredito dawesebuleba. faqtoringis

xelSekrulebis obieqti SeiZleba iyos mxolod fuladi moTxovnebi.

Page 12: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

12

6. sadisertacio naSromSi calke paragrafi daTmobilia moZrav

qonebaze sakuTrebis uflebis gadacemis sakiTxs. moZrav nivTebze

sakuTrebis uflebis gadacemis sistemebs yofen im gansxvavebebis

mixedviT, romlebic axasiaTebs, erTi mxriv, tradiciisa da konsensualur

da, meore mxriv, abstraqtul da kauzalur sistemebs. konsensualuri

sistemis mixedviT moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis gadacemisaTvis

sakmarisia mxareTa Soris im xelSekrulebis dadeba, romliTac xdeba am

uflebis gadatana. sakuTrebis ufleba SemZenze gadasulad CaiTvleba

xelSekrulebis dadebis momentidan. konsensualuri sistemisagan

gansxvavebiT, tradiciis sistemis mixedviT, sakuTrebis uflebis

gadacemisaTvis, mxareTa Soris dadebuli xelSekrulebis garda, rogorc

wesi, aucilebelia nivTis SemZenis mflobelobaSi gadacema. sakuTrebis

ufleba SemZenze gadasulad CaiTvleba ara xelSekrulebis dadebis,

aramed SemZenisaTvis nivTis mflobelobaSi gadacemis momentidan.

sakuTrebis uflebis gadacemis sistemebis klasifikaciis meore meTodi

gadacemaTa sistemebs hyofs kauzalur da abstraqtul sistemebad imisda

mxedviT, Tu raoden damokidebulia sakuTrebis uflebis gadacemis

samarTlebrivi Sedegi mxareTa Soris dadebuli xelSekrulebis

namdvilobisagan; gadadis Tu ara sakuTrebis ufleba TviT

valdebulebiT-samarTlebrivi xelSekrulebis (garigebis) ZaliT, Tu

sakuTrebis uflebis gadacema gamijnulia mis safuZvlad dadebuli

valdebulebiT-samarTlebrivi xelSekrulebisagan (garigebisagan)?

kauzaluri sistemis mixedviT, xelSekrulebas TavisTavad gadaaqvs

sakuTrebis ufleba yovelgvari sxva samarTlebrivi aqtisa Tu dadgenili

formalobis gareSe. amasTan, xelSekrulebis Tavidanve baTiloba an

SemdgomSi maTi baTilad cnoba yvela SemTxvevaSi Sedegad iwvevs imas,

rom sakuTrebis ufleba Tavidanve ver gadadis SemZenze. sawinaaRmdego

regulirebasTan gvaqvs saqme sakuTrebis uflebis gadacemis abstraqtuli

sistemis SemTxvevaSi. am sistemis mixedviT sakuTrebis uflebis gadacema

xorcieldeba specialuri samarTlebrivi aqtis (garigebis) meSveobiT,

romelic srulad emijneba valdebulebiT-samarTlebriv xelSekrulebas.

Page 13: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

13

valdebulebiT-samarTlebrivi safuZvlis baTiloba sakuTrebis uflebis

gadacemis aqts ar exeba da ar abaTilebs mas; Sesabamisad, sakuTrebis

ufleba SemZenze mainc gadadis. Tumca, aseTi SenaZeni samarTlebrivi

safuZvlis ararsebobis gamo unda daubrundes gamsxvisebels usafuZvlo

gamdidrebis wesebis ZaliT.

7. sadisertacio naSromSi mocemulia valis gadakisrebis cneba da

gaanalizebulia misi iuridiuli buneba. imisda mixedviT, Tavisufldeba

Tu ara Zveli movale valis gadakisrebis xelSekrulebis Sedegad Tavisi

valdebulebisagan, ganasxvaveben valis gadakisrebis or saxes: a.

privatuli valis gadakisreba (die privative Schuldübernahme) da b.

kumulatiuri valis gadakisreba (die kumulative Schuldübernahme). privatuli

valis gadakisrebis dros Zveli movale Tavisufldeba kreditoris winaSe

nakisri valdebulebisagan da mis adgils ikavebs axali movale

(saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 203-e muxli). kumulatiuri valis

gadakisrebis dros Zveli movale ar Tavisufldeba Tavisi

valdebulebisagan. igi rCeba valdebuli kreditoris winaSe, xolo mesame

piri valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobaSi Semodis Tanamovalis

saxiT. kumulatiuri valis gadakisrebas meorenairad SegviZlia valis

delegireba (delegacia) vuwodoT. naSromSi detalurad aris ganxiluli

valis gadakisrebis instituti safrangeTisa da italiis samarTlis

mixedviT.

sadisertacio naSromis Seqmnisas gamoyenebul iqna kvlevis

SedarebiT-samarTlebrivi meTodi. naSromi ar Semoifargleba marto

qarTuli kanonmdeblobisa da sasamarTlo praqtikis ganxilviT, aramed

masSi gaanalizebulia dasavleTis ganviTarebul saxelmwifoTa

samarTali da sasamarTlo praqtika.

kvlevis SedarebiT-samarTlebrivi meTodi umniSvnelovanesia

Tanamedrove qarTuli samoqalaqo samarTlis SeswavlisaTvis, radganac

es ukanaskneli ZiriTadad dafuZnebulia ucxo qveynebis samarTlis

gamocdilebaze. aRniSnuli meTodi saSualebas iZleva, ufro advilad

davinaxoT erovnuli kanonmdeblobis dadebiTi da uaryofiTi mxareebi da

Page 14: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

14

gavakeToT saTanado daskvnebi kanonmdeblobis Semdgomi gaumjobesebis

mizniT.

sadisertacio naSromis struqtura.

winamdebare sadisertacio naSromi Seicavs Sesavals, 3 Tavs, 11

paragrafs, daskvnas, gamoyenebuli literaturisa da sasamarTlos

gadawyvetilebebis siasa da bibliografias.

Page 15: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

15

!

J!Ubwj!!

npUypwojt!ebUnpcjtb!)dftjjt*!eb!wbmjt!hbebljtsfcjt!!

{phbej!tbljUyfcj!

!

!

%2/!npUypwojt!ebUnpcjtb!)dftjjt*!eb!wbmjt!hbebljtsfcjt!xbsnpTpcjtb!!

eb!hbowjUbsfcjt!jtupsjvmj!njnpyjmwb!

a. moTxovnis daTmoba da valis gadakisreba romis kerZo samarTlis

mixedviT

J/!

1. moTxovnis gadaucemloba adreul periodSi.

romis kerZo samarTlis ganviTarebis adreul periodSi2

valdebuleba mkacrad gansazRvrul pirebs _ konkretul kreditorsa da

konkretul movales _ Soris arsebul urTierTobad miiCneoda.

kreditoris mier movalis mimarT Tavisi moTxovnis gadacema sxvisaTvis

dauSvebeli iyo:

“vinmesaTvis erTxel SeZenili stipulacia (moTxovnis ufleba)

Cveulebriv sxvaze ar gadadis garda memkvidrisa.

aravin ar SeiZleba moqmedebdes sxvisi saxeliT legisaqciur

(sasamarTlo) procesSi”3.

2 d. doJdevi Tavis saxelmZRvaneloSi _ “Римское частное право” (1997w.) romis samarTals hyofs 5 periodad:

1. arqauli (753-367 Cv. w. aR-mde); 2. winaklasikuri (367-17 Cv. w. aR-mde); 3. klasikuri (17-235 Cv. w. aR-iT); 4. postklasikuri (IV-VII);iusitinianes (527-565ww.) periodebi

3 D. 7.1.25.2; D. 50.17.123pr

Page 16: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

16

valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobaSi nebismieri mxaris

Secvla SesaZlebeli iyo mxolod novaciis meSveobiT, romlis ZaliTac

novirebuli valdebuleba wydeboda da mis adgilas warmoiSveboda axali

valdebuleba. magram TandaTan savaWro urTierTobebis gacxovelebam

moiTxova valdebulebidan gamomdinare moTxovnis an uflebis gadacema

valdebulebis Sinaarsis Secvlis gareSe.

2. Procurator in rem suam _ warmomadgeneli Tavis interesebSi.

Procurator in rem suam-is procesualuri instituti cesiis

ganviTarebis gzaze pirveli nabiji iyo. misi arsi mdgomareobda imaSi,

rom sasamarTloSi saqmis warmoebis dros cesioneri moTxovnis

wardgenas axorcielebda cedentis saxeliT da gamodioda rogorc misi

warmomadgeneli. Tumca sasamarTlos gadawyvetileba miiReboda

cesioneris mimarT:

“is, vinc waradgens sarCels sxvisi saxeliT, davalebas iRebs

marwmuneblisagan, xolo iZulebiT aRsrulebas Tavad axorcielebs. Tu,

magaliTad, lucius ticiusi waradgens sarCels publius meviusis

magivrad, maSin formula Sedgeba Semdegnairad: ~Tu aRmoCndeba, rom

numerius negidusma publius meviuss unda misces aTi aTasi, maSin,

mosamarTlev, daakisre numerius negiduss, gadauxados lucius ticiuss

aTi aTasi sestercia. Tu aRniSnuli ar aRmoCndeba, maSin gaamarTle~.

sanivTo sarCelis wardgeniT warmomadgeneli procesze ambobs: ~esa da es

nivTi kvirituli samarTlis Tanaxmad ekuTvnis publius meviuss~ da

Tavis Tavze iRebs iZulebiT aRsrulebas”4.

“(ulpiane) $3 memkvidreobis gayofis Sesaxeb sarCelSi yoveli

memkvidre warmoadgens mosarCele mxaresac da mopasuxis mxaresac. erTi

piri meores uTmobs (davalebas aZlevs - mandat) moTxovnas da xdis mas

~rwmunebulad, romelic moqmedebs Tavis sasargeblod~5.

magram Procurator in rem suam-s erTi nakli hqonda: cedentis

gardacvalebis SemTxvevaSi es rwmunebulebac avtomaturad wydeboda,

4 Gaius 4.86 5 D. 10.2.2.5

Page 17: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

17

rasac Sedegad mohyveboda cesiis gauqmeba. aseve nebismier dros cedents

SeeZlo uari eTqva warmomadgenlobaze, rac arastabilurs xdida

cesioneris uflebriv mdgomareobas. amitom praqtikaSi SemuSavda remedia,

kerZod, wesi, romlis Tanaxmadac Tu warmomadgenelma ukve waradgina

sarCeli, maSin movalis mier am sarCelze pasuxis Semdeg warmomadgenlis

uflebamosileba SeiZleboda gauqmebuliyo mxolod sapatio mizezebis

arsebobisas _ causa cognita6.

3. In iure cessio hereditatis _ samkvidro masis sasamarTlo wesiT

daTmoba.

“Tu is, vizec kanoniT gadadis memkvidreoba (XII tabulis kanonis

ZaliT), memkvidreobis miRebamde e. i. manamde, sanam gaxdeba memkvidre, mas

in iure (sasamarTlo wesiT) dauTmobs sxvas, maSin is, visac dauTmes

magistratis winaSe, xdeba memkvidre ise, TiTqos igi yofiliyo mowveuli

memkvidreobis misaRebad kanonis ZaliT; xolo Tu pirveli memkvidreobas

dauTmobs misi miRebis Semdeg, maSin mainc igi iRebs memkvidreobas da

amitom igi iqneba pasuxismgebeli kreditoris winaSe, xolo valebi _

qarwyldeba: amiT memkvidris movaleebi iReben sargebels, xolo

samemkvidreo masa gadadis imaze, visac uTmoben, sruliad ise, TiTqos

calkeuli sagnebi mas gadaeca mosamarTle pretoris winaSe”7.

rogorc am citatidan Cans, wyaroebi ganasxvavebs samkvidro masis

ori saxis daTmobas:

1. samkvidros miRebamde da

2. daTmobas miRebis Semdeg.

pirvel SemTxvevaSi SemZens gadaecemoda memkvidreobis ufleba _

gamsxviseblis samarTlebrivi mdgomareoba, _ ris Sedegad SemZeni

xdeboda memkvidre. am ukanasknelze gadadioda rogorc samkvidro masas

mikuTvnebuli uflebebi da moTxovnebi, ise _ valdebulebebic.

Sesabamisad, am dros xdeboda universaluri samarTalmemkvidreoba.

6 Римское частное право – Под ред. проф. И. Б. Новицкого и проф. И. С. Перетерского. – М. Юристъ, 1996, gv. 306 7 Gaius 2.35

Page 18: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

18

gansxvavebul mowesrigebasTan gvaqvs saqme, rodesac memkvidre

samkvidro masas asxvisebda misi miRebis Semdeg: valebisaTvis igi rCeboda

pasuxismgebeli, xolo SemZenze gadadioda mxolod samkvidro masaSi

Semavali calkeuli nivTebi _ res corporales; rac Seexeba aramaterialur

aqtivebs _ savalo moTxovnebs, isini SemZenze ar gadadioda.

moTxovnis cesia xorcieldeboda procesualuri warmomadgenlobis

meSveobiT8:

“valdebulebebis mimarT, ra saxiTac ar unda iyos isini dadebuli,

ar gamoiyeneba zemoTxsenebuli sakuTrebis uflebis SeZenis ar erTi

xerxi; kerZod, Tu me minda, rom CemTvis gankuTvnili Sen gekuTvnodes,

maSin me aranairi im saSualebiT, romliTac meoreze gadadis fizikuri

nivTi, amis miRweva ar SemiZlia, magram aucilebelia, rom Cemi surviliT

Sen moaxdino am valis stipulireba Cemi movalisagan, ris Sedegadac igi

Tavisufldeba im valisagan, romelic me mekuTvnis da xdeba Seni movale,

rasac ewodeba valdebulebis novacia”9.

4. moTxovnis nasyidoba.

TandaTanobiT istoriul ganviTarebasTan erTad in iure cessio

hereditatis-is nacvlad romis samarTlis wyaroebi iyenebs memkvidreobis

nasyidobis cnebas.

“2. (ulpiane) unda aRvniSnoT, Tu ras eqceva yuradReba

memkvidreobis gayidvis dros: es aris samkvidros is masa, rac arsebobda

gardacvalebis an samkvidros miRebis dros, an memkvidreobis gayidvisas.

da sworia, daculi iqnes is, rac dadgenilia garigebaSi: umetes

SemTxvevebSi garigebebi, rogorc Cans, ideba iseTnairad, rom gayidulad

CaiTvleba is, rac Seitaneba memkvidreobaSi gayidvis ganxorcielebis

droisaTvis.

7. (pavle) Tu vinme gayidis memkvirdeobas, maSin memkvidreoba unda

arsebobdes, raTa moxdes yidva, radganac iyideba nivTi da ara

8 Римское частное право – Д. В. Дождев, инфра, М-норма, 1997, gv. 565 9 Gaius 2.38

Page 19: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

19

SesaZlebloba rogorc nadirobis an msgavsis yidvis dros; Tu nivTi ar

arsebobs, maSin SeZenis xelSekruleba ar dadebula, xolo fasi unda

dabrundes. . .10”

ara marto samkvidro masas mikuTvnebuli aqtivebi, aramed fuladi

valdebulebebic xdeba nasyidobis sagani:

“17. (ulpiane) im pirTa valebs, vinc movaleni arian pirobiTad an

vinac valdebulni arian gadaixadon garkveuli vadis dadgomisTanave, _

Cven Cveulebriv vyidulobT da vyidiT, radganac sagani aris iseTi,

romlis yidva da gayidva SesaZlebelia. . . 11

moTxovnis uflebis gayidvis dros gamyidveli pasuxs ar agebda

movalis mier valdebulebis SesrulebisaTvis, Tumca igi pasuxismgebeli

iyo TviT gasxvisebuli moTxovnis arsebobisaTvis, Tu mxareebi sxva

rameze ar SeTanxmebulan.

“4. (ulpiane) Tu moxda moTxovnis uflebis gasxviseba, maSin celsi

digestebis me-9 wignSi wers, rom ar warmoiSoba (gamyidvelis)

pasuxismgebloba imaze, rom movale gadaxdisunariania, magram warmoiSoba

pasuxismgebloba imaze, rom arsebobs movale, (Tu SeTanxmebiT sxva rame

ar aris dadgenili),

23. (germogeniane) Tu vinmem gayida sarCeli, romelic mas aqvs

ZiriTadi movalis winaaRmdeg, maSin igi valdebulia daTmos yvela

ufleba, romelic mas ekuTvnis am sasamarTlo saqmeSi rogorc TviT

movalis winaaRmdeg, ise am valis Tavdebis winaaRmdeg, (Tu mxareebma

sawinaaRmdego ar gaiTvaliswines). $1. yvelaferi, rac savalo moTxovnis

gamyidvelma miiRo gaqviTviT an qonebaze iZulebiTi aRsrulebiT, _ igi

valdebulia sruli moculobiT daubrunos myidvels“12.

5. movalisaTvis Setyobineba (Denuntiatio).

10 D. 18.4.2; D. 18.4.7 11 D. 18.4.17 12 D. 18.4.4; D. 18.4.23

Page 20: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

20

moTxovnis daTmobis Sesaxeb movalis SetyobinebiT cedenti

kargavda daTmobil moTxovnaze uflebas da am uflebas sabolood

moipovebda cesioneri. Denuntiatio ganviTarda iustinianes epoqaSi da igi

aisaxa iustinianes kodeqsis (Codex Iustiniani) calke normaSi. misi

CamoyalibebiT moTxovnis daTmobis romissamarTliseulma instituttma

dasrulebuli saxe miiRo13.

JJ/!!

moTxovnis daTmobis cneba (Cessio).

moTxovnis daTmobis cneba TiTqmis ar Secvlila ori aTasi wlis

manZilze. am samarTlebrivi institutis romissamarTliseuli cneba

praqtikulad identuria Tanamedrove msoflios qveynebis

kanonmdeblobebsa da samarTlis mecnierebaSi mocemuli ganmartebebisa.

moTxovnis daTmoba (cessio) aris garigeba, romliTac Tavdapirveli

kreditori (cedenti) uTmobs axal kreditors (cesioneri) Tavis

moTxovnas movalis mimarT.

sxeulebrivi nivTebis gadacemis msgavsad (traditio), moTxovnis

daTmoba romis samarTalSi abstraqtul garigebad miiCneoda14.

moTxovnaze sakuTrebis uflebis gadacema damokidebuli ar iyo cesiis

safuZvlisagan _ causa. romis samarTali mkacrad mijnavda am or

garigebas. moTxovna SeiZleboda gadacemuliyo nasyidobis, Cuqebis,

gacvlis da sxva garigebis safuZvelze, magram, garda ramodenime

gamonaklisisa, moTxovna SemZenze gadadioda am safuZvlebis baTilobis

miuxedavad. gamonaklisebs romis samarTali miakuTvnebda meuRleTa

Soris Cuqebasa da qalis mier nivTis gadacemas intercessio-Ti valis

13 Римское частное право – Под ред. проф. И. Б. Новицкого и проф. И. С. Перетерского. dasaxelebuli naSromi, gv. 311 14 Система римского гражданского права – Ю. Барон, Книга IV, Обязательственное право, С-Петербург, 1899, gv. 113; Обязательственное право – Генрих Дернбург, Москва, 1911, gv. 132

Page 21: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

21

gadaxdis mizniT. am ukanasknel SemTxvevebSi romis samarTali Tavad

miznis baTilobas aRiarebda15.

ra momentSi iTvleboda moTxovna gadacemulad da cesioneri

movalis kreditorad? es iyo Zvel da axal kreditorTa Soris

SeTanxmebis momenti. SeTanxmebis ZaliT Zveli kreditori kargavda

kuTvnil moTxovnas da masze uflebas iZenda cesioneri. amdenad, Zveli

kreditoris mier cesiis Semdeg igive moTxovnis sxvisaTvis daTmoba

samarTlebrivi Zalis armqoned iTvleboda. manamde, sanam moTxovnis

daTmobis Sesaxeb ecnobeboda movales (denuntiatio), am ukanasknels SeeZlo

valdebulebis Sesruleba Zveli kreditoris mimarT da es Sesruleba

iTvleboda saTanado Sesrulebad.

JJJ/!!

moTxovnis daTmobis dasaSveboba. cesiis sagani.

romis samarTlis doqtrina aRiarebda moTxovnis daTmobis

Tavisuflebas. rogorc wesi, nebismieri moTxovna (ufleba) SeiZleboda

yofiliyo cesiis sagani, Tu mas raime qonebrivi Rirebuleba hqonda.

Tumca saerTo wesidan arsebobda gamonaklisebi, rodesac moTxovnis

daTmoba gamoricxuli iyo.

gadacemadi iyo Tu ara moTxovna, es, upirveles yovlisa,

damokidebuli iyo TviT moTxovnis (uflebis) Sinaarsze, kerZod, imaze,

Tu raoden aucilebeli iyo kreditoris monawileoba valdebulebis

SesrulebisaTvis (mkacrad piraduli moTxovnebi). aseTi moTxovnebis

magaliTad SeiZleba moyvanil iqnes sarCo _ alimenta16.

dauSvebeli iyo moTxovnis daTmoba ufro ZlierisaTvis

(potentior), romlis socialuri mdgomareoba SeuZlebels gaxdida

movalis mier mis winaaRmdeg sasamarTloSi davis warmoebas17.

15 Система римского гражданского права – Ю. Барон, Книга II - Владение. Книга III - Вещные права, С-Петербург, 1908, gv. 47-48; Вещное право – Генрих Дернбург, т. II, С-Петербург, 1905, gv. 115 16 Обязательственное право – Генрих Дернбург, Москва, 1911, gv. 134 17 Ю. Барон, Книга IV, dasaxelebuli naSromi, gv. 117

Page 22: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

22

moTxovnis daTmoba SeiZleboda gamoricxul yofiliyo kreditorsa

da movales Soris xelSekrulebiT _ pacta de non cedendo18.

ucilod baTilad iTvleboda moTxovnis daTmoba, romelic

ewinaaRmdegeboda kanoniT dadgenil moTxovnebs.

JW/!!

urTierTobebi cesionersa da movales Soris.

moTxovna im mdgomareobaSi gadadioda cesionerze, ra saxiT da

moculobiTac igi arsebobda cedentis xelSi. Tu, mag., daTmobamde

moTxovna pirobiTi iyo, cesioneri iZens pirobaze damokidebul

moTxovnas. Tu moTxovna Seadgenda 100 sesterciis sesxs, cesionerzec

gadadioda 100 sesterciis moTxovnis ufleba imisda miuxedavad, rom

SeiZleba es moTxovna mas daTmoboda ufro nakleb sazRaurad. amdenad,

cesioners moTxovnis gamoyeneba SeeZlo iseve rogorc cedents.

Tu moTxovna uzrunvelyofili iyo aqcesoruli uflebebiT _

Tavdeboba, giravnoba, ipoTeka, es uflebebic ucvlelad gadadioda

cesionerze. rac Seexeba privilegiebs, isini mihyveboda ZiriTad

valdebulebas im SemTxvevaSi, Tu privilegiebi dakavSirebuli iyo

valdebulebasTan, Tundac isini dadgenili yofiliyo piradad

cedentisaTvis. magram cesioneri ar iZenda im privilegiebs, romlebic

eqneboda piradad cedents qonebaze iZulebiTi aRsrulebis an gakotrebis

saqmis warmoebis dros19. aseT privilegiebs ewodeboda privilegium exigendi

personae. profesori i. baroni am privilegiebis gamoricxvas

gaumarTleblad miiCnevda20.

romis samarTlis wyaroebi ar iZleva pasuxs kiTxvaze, SeeZlo Tu

ara cesioners esargebla Tavisi piradi privilegiebiT. doqtrina am

18 Генрих Дернбург, dasaxelebuli naSromi, iqve 19 Генрих Дернбург, dasaxelebuli naSromi, gv. 136 20 dawvrilebiT ix. Ю. Барон, Книга IV, dasaxelebuli naSromi, gv. 115

Page 23: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

23

sakiTxs uaryofiTad wyvetda im safuZvliT, rom movale cesioneris

piradi privilegiebis gamoyenebis Sedegad zarals ganicdida21.

cesia ar auaresebda movalis mdgomareobas. movales SeeZlo

cesionerisaTvis waredgina is Sesagebeli, romelic mas hqonda cedentis

mimarT cesiis Sesaxeb Setyobinebis momentamde. amasTan, Tu movalem

cesioneris mimarT aRiara Tavisi valis arseboba, maSin mas aRar SeeZlo

esargebla cedentis winaaRmdeg piradi SesagebliT22.

W/!!

urTierTobebi cedentsa da cesioners Soris.

cedentsa da cesioners Soris ufleba-valdebulebebi

ganisazRvreboda maT Soris arsebuli xelSekrulebiT, romelic

moTxovnis daTmobis samarTlebriv safuZvels warmoadgenda (causa

cessionis).

moTxovnis gamyidveli pasuxismgebeli iyo imaze, rom moTxovna

realurad arsebobs da namdvilia (nomen verum), magram pasuxs ar agebda

moTxovnis realizaciisaTvis (nomen bonum). arc mCuqebeli da arc

legatiT valdebuli piri pasuxs ar agebdnen moTxovnis arsebobisa Tu

misi realizaciis SesaZleblobisaTvis am garigebaTa usasyidlobis

gamo23. mCuqebeli pasuxismgebeli iyo mxolod ganzraxvisaTvis _ dolus24.

romis samarTali icnobs SemTxvevebs, rodesac cesiis garigeba

TavisTavad akisrebda mxareebs gansazRvrul valdebulebebs, kerZod,

cedents yovelTvis ekisreboda:

a) moTxovnis realizaciis saqmeSi cesioneris xelSewyoba,

romelic ZiriTadad gamoixateboda mtkicebulebaTa

saSualebebis miwodebaSi,

21 Ю. Барон, Книга IV, dasaxelebuli naSromi, iqve 22 Генрих Дернбург, dasaxelebuli naSromi, gv. 138 23 Ю. Барон, Книга IV, dasaxelebuli naSromi, gv. 116 24 Генрих Дернбург, dasaxelebuli naSromi, gv. 140

Page 24: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

24

b) cesionerisaTvis gadaeca yvelaferi, rasac igi movalisagan

miiRebda25,

g) garda amisa, gadaeca daTmobili moTxovnis uzrunvelyofis

saSualebebi, mag., gadaeca mis mflobelobaSi arsebuli

dagiravebuli nivTi, Tu amiT ar irRveoda misi valdebuleba

damgiraveblis mimarT26.

WJ/!!

valis gadakisreba.

valis gadakisreba _ e. i. singularuli samarTalmemkvidreoba

valebSi romis samarTlisaTvis ucnobi iyo. Ius civile dauSveblad miiCnevda

movalis mier nakisri valdebulebis sxva pirze gadatanas TviT Sinaarsis

Secvlis gareSe. marTalia, romis samarTlisaTvis cnobili iyo sxvisi

valis kisrebis iseTi instituti rogoricaa expromissio27, magram am

garigebis dros xdeboda valdebulebis novacia, romlic drosac Zvel

movalesTan arsebuli valdebulebiT-samarTlebrivi urTierToba

wydeboda da mis magivrad warmoiSveboda axali urTierToba axal

movalesTan; am dros Zveli movalis mimarT arsebuli moTxovnis

SewyvetasTan erTad wydeboda misTvis dadgenili aqcesoruli uflebebi

da Tanac axali valdebulebis mimarT aRar SeiZleboda im Sesageblis

dapirispireba, romelic arsebobda wina moTxovnis mimarT28.

b. moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis institutebis

ganviTareba Sua saukuneebsa da uaxles periodSi.

J/!

25 Ю. Барон, Книга IV, dasaxelebuli naSromi, iqve 26 Генрих Дернбург, dasaxelebuli naSromi, gv. 139 27 Expromissio gulisxmobda sxva piris valis kisrebas ise, rom movale Tavisufldeboda valdebulebisagan. Expromissio-gan gansxvavebiT, adpromissio mdgomareobda sxva piris valis kisrebas damatebiTi movalis saxiT ise, rom Zveli movale ar Tavisufldeboda valdebulebisagan. 28 Ю. Барон, Книга IV, dasaxelebuli naSromi, gv. 120

Page 25: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

25

zemoaRniSnuli romissamarTliseuli miRwevebi moTxovnis daTmobis

institutis ganviTarebaSi srulad iqna gaziarebuli Sua saukuneebis

germanuli saerTo samarTlis mier. marTalia, sawyis etapze moTxovnaTa

daTmoba dasaSvebad miiCneoda mxolod movalis TanxmobiT29, magram

SemdgomSi pandeqtistikis ganviTarebasTan erTad aRiarebul iqna

moTxovnaTa gadacemis SesaZlebloba aseTi Tanxmobis gareSec.

XVIII-IXX ss. germanul samarTalSi daZleul iqna, agreTve, valis

garigebiT gadacemis SeuZleblobis romissamarTliseuli pozicia.

garkveuli pirobebis arsebobisas daSvebul iqna movalis mier masze

dakisrebuli valis sxva pirisaTvis gadacema. amdenad, rogorc moTxovnis

daTmobis, ise valis gadakisrebis institutebi gaTvaliswinebul iqna me-

19 saukunis bolos miRebul germaniis samoqalaqo kodeqsSi.

!

II.

germanuli samarTlisagan gansxvavebulad iqna aRqmuli da

Camoyalibebuli moTxovnis daTmobis instituti frangul samarTalSi,

romelic am sakiTxSi srulad daeyrdno romis samarTlis doqtrinas.

kerZod, 1804 wlis safrangeTis samoqalaqo kodeqsi (Code Civil) ar icnobs

valdebulebaTa gadacemis (daTmobis) zogadi garigebis cnebas.

moTxovnebsa da uflebebs igi miiCnevs nasyidobis xelSekrulebis sagnad

da amitom maT gadacemasac aregulirebs ara valdebulebiTi samarTlis

zogad nawilSi, aramed _ nasyidobis titulSi (me-6 tituli „nasyidobis

Sesaxeb“). Sesabamisad, samoqalaqo kodeqsi moTxovnisa da uflebis

gadacemas iTvaliswinebs mxolod nasyidobis xelSekrulebis safuZvelze.

amiT kanonmdebelma imTaviTve dauSva xarvezi im TvalsazrisiT, rom ar

gaiTvaliswina moTxovnis an uflebis sxva kauziT, sxva garigebis

safuZvelze gadacemis SesaZlebloba. moTxovna da ufleba SeiZleba

gadacemul iqnes rogorc sasyidliT, ise usasyidlodac (mag., Cuqebis

29 Lehrbuch des Bürgerlichen Rechts von Dr. Ludwig Enneccerus, Dr. Theodor Kipp und Dr. Martin Wolff, Erster Band, zweite Abteilung: Recht der Schuldverhältnisse von Dr. Ludwig Enneccerus, Marnburg, R. G. Elmert’sche Verlagsbuchhandlung (G. Bramm), 1923, gv. 227

Page 26: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

26

SemTxvevaSi). Tumca, es xarvezi praqtikaSi ar gamxdara maTi sxva

garigebiT gadacemis xelisSemSleli, Tu es surdaT xelSekrulebis

mxareebs. imis mizezi, rom moTxovnis daTmoba _ yovelTvis nasyidobaa,

weren cvaigerti da kiotci, mdgomareobs imaSi, rom safrangeTSi

moTxovnis daTmoba „arasodes ar ganixileboda rogorc “abstraqtuli”

garigeba, romelic samarTlebrivi TvalsazrisiT ar aris damokidebuli

ZiriTadi garigebidan warmoSobili valdebulebebisagan“30.

rac Seexeba valis gadakisrebis garigebas, zogierTi gamonaklisis

garda kodeqsma igi aseve romis samarTlis gavleniT ar cno da

dauSveblad miiCnia.

JJJ/!

saqarTveloSi moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis

samarTlebrivi institutebi ruseTis imperiis mier saqarTvelos

samefoebisa da samTavroebis dapyrobasTan erTad Semovida. Tavad

ruseTis imperiaSi me-19 saukunesa da me-20 saukunis dasawyisSi mis

dacemamde moqmedebda kanonTa krebuli (Свод Законов), romlis me-10 tomis

pirvel nawils warmoadgenda samoqalaqo kanonTa krebuli.

samoqalaqo kanonTa krebuli (Свод Законов Гражданских) struqturiT

Seesabameba instituciur sistemas da Sedgeba Sesavali nawilisa da oTxi

wignisagan.

samoqalaqo kanonTa krebuli valdebulebiT-samarTlebrivi

urTierTobidan gamomdinare uflebas an moTxovnas miiCnevda moZrav

qonebad da mas uwodebda “savalo qonebas” (Долговое имущество). savalo

qonebas kanoni miakuTvnebda, agreTve, qonebriv sarCelebs sxva pirebis

mimarT (muxlebi 418-419).

ruseTis imperiis droindeli oficialuri iuridiuli komentari,

romelic gamoxatuli iyo senatis ganmartebebSi, aRiarebda moTxovnis

30 К. Цвайгерт и Х. Кетц - Введение в Сравнительное Правоведение в Сфере Частного Права, т. 2, Москва, 1998, gv. 168

Page 27: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

27

daTmobis Tavisuflebas kanoniT dadgenil farglebSi31. senatis

ganmartebebis Tanaxmad, aseve dauSvebeli iyo wminda piraduli xasiaTis

moTxovnebis daTmoba. moTxovnis daTmobisaTvis, rogorc wesi, movalis

Tanxmoba savaldebulo ar iyo. magram igi moiTxoveboda mxolod im

moTxovnaTa gadacemis dros, romlebic dakavSirebuli iyo movalis

pirovnebasTan, an Tanxmobis saWiroebis Sesaxeb miTiTebulia

xelSekrulebaSi32.

sainteresoa, rom senatis ganmartebebi dasaSvebad miiCnevs ijaris

uflebis gadacemas, radganac am uflebas igi moZravs qonebad miiCnevs.

kerZod, masSi aRniSnulia:

“moijares ufleba aqvs saijaro qoneba gadasces sxva pirs

mesakuTris Tanxmobis gareSe, Tu amis Sesaxeb ar aris pirdapiri

akrZalva xelSekrulebaSi. Tu gaqiravebuli qonebis mesakuTris winaSe

pasuxismgebeli rCeba Tavdapirveli moijare, maSin ijaris33 gadacema

SesaZlebelia qonebis mesakuTris Tanxmobis gareSec; xolo Tu yvela

valdebuleba gadadis qvemoijareze, maSin amaze saWiroa qonebis

mesakuTris Tanxmoba. mesakuTris monawileobis gareSe dadebuli

qveijaris xelSekruleba urTierTobebs adgens mxolod moijaresa da

qvemoijares Soris da ar aZlevs am ukanasknels araviTar uflebas

qonebis mesakuTris mimarT, Tundac qveijara daido ise, rom es ufleba

gaTvaliswinebuli iyo qonebis mesakuTresa da Tavdapirvel moijares

Soris dadebul xelSekrulebaSi. moijares mier Tavdapirveli ijaris

xelSekrulebis gauqmebis SemTxvevaSi qveijaris xelSekruleba

TavisTavad uqmdeba.

ijaris xelSekrulebidan gamomdinare gadasaxdelebze uflebis

daTmobis xelSekruleba ar warmoadgens ijariT gadacemuli qonebis

Taobaze xelSekrulebas, aramed _ moZravi qonebis daTmobas da igi

31 Законы Гражданские (Свод Законов т. Х ч. 1) С Объяснениями по решениям граж. деп. правительствующего сената по 1915 г. включительно, Екатеринославль, 1916, gv. 266 32 Законы Гражданские, dasaxelebuli naSromi, iqve 33 igulisxmeba: “ijaris urTierTobidan gamomdinare ufleba”

Page 28: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

28

savaldebuloa mxolod damdeb mxareTaTvis da maTi

samarTalmemkvidreebisaTvis, magram ara mesame pirebisaTvis”.

samoqalaqo kanonTa krebulis 2058-e muxli iTvaliswinebs saymo da

saxlebis savalo sabuTebis daTmobas:

“saymo da saxlebis savalo sabuTebi giravnobis gareSe

gamsesxebels SeuZlia vadamde da vadis gasvlis Semdeg gadasces sxvas,

visac surs Tavisi fuli gadauxados msesxeblis magivrad da miiRos

ufleba gadaaxdevinos mas gamsesxebelze mimarTvis gareSe”.

am muxlis oficialuri komentari afarToebs daTmobis sagnis wres

da masSi aerTianebs yvela xelSekrulebas, romelic SeiZleba gadacemul

iqnes xelSekrulebis meore mxaris Tanxmobis gareSe, “magram ara maSin,

rodesac aseTi Tanxmoba moiTxoveba xelSekrulebis bunebiT an rodesac

gadacemisaTvis kanoniT dadgenilia gansakuTrebuli wesi”34.

samoqalaqo kanonTa krebulSi araferia naTqvami valis

gadakisrebis Sesaxeb. Tumca senatis doqtrina dasaSvebad miiCnevs

movalis mier Tavisi valdebulebis sxva pirisaTvis gadacemas mxolod

xelSekrulebis meore mxaris (kreditoris) TanxmobiT. amave dros, igi

dauSveblad miiCnevs valis gadakisrebas im SemTxvevebSi, rodesac es

akrZalulia kanoniT an gamoricxulia mxareTa Soris SeTanxmebiT35.

JW/!

samoqalaqo kanonTa krebuli miRebidan (1833 wels) sul male ukve

veRar akmayofilebda Tanamedrove moTxovnebs im reformebis gamo, rac me-

19 saukunis me-2 naxevarSi ganxorcielda ruseTis imperiaSi. amitom 1882

wels Seiqmna komisia axali samoqalaqo kodeqsis proeqtis

SemuSavebisaTvis36. valdebulebiTi samarTlis proeqti Sedga 1899 wels.

es ukanaskneli efuZneboda germaniis samoqalaqo kodeqsis models. masSi

srulyofilad iqna gaTvaliswinebuli maSindeli uaxlesi kodifikaciis _

34 Законы Гражданские, dasaxelebuli naSromi, gv. 280 35 Законы Гражданские, iqve 36 И. А. Покровский – Основные проблемы Гражданского Права, «Статист», Москва, 1998, gv. 73

Page 29: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

29

germaniis samoqalaqo kodeqsis moRwevebi, maT Soris, moTxovnis

daTmobisa da valis gadakisrebis institutebi Camoyalibda Tanamedrove

moTxovnebis Sesabamisad. Tumca samoqalaqo kodeqsis am proeqts ar ewera

kanonad qceva. misi amoqmedebis imedebi daasamara 1917 wlis oqtombris

revoluciam. magram es proeqti garkveulwilad safuZvlad daedo, Tavis

mxriv, sabWoTa saqarTvelos pirvel samoqalaqo samarTlis kodeqss,

romelic miRebul iqna 1923 wels. es kodeqsi metad Raribia moTxovnis

daTmobisa da valis gadakisrebis maregulirebeli normebiT. igi am orive

instituts erTad sul 5 muxls uTmobs. bevrs arafers axals amatebs am

institutebis momwesrigebel normebs sabWoTa saqarTvelos 1964 wlis

samoqalaqo samarTlis kodeqsi. is, rac daemata, miznad isaxavda

meurneobis socialisturi organizaciis dacvas:

“socialistur organizaciebs Soris valdebulebis moTxovnis daTmoba

SeiZleba mxolod im SemTxvevaSi, rodesac es ar ewinaaRmdegeba saxalxo

meurneobis dafinansebis wesebs da produqciis gegmur ganawilebas da,

agreTve, kanonis sagangebo miTiTebebs.

valis gadatana saxelmwifo organizaciebs Soris valdebulebebSi

SeiZleba mxolod im SemTxvevebSi, rodesac es ar ewinaaRmdegeba saxalxo

meurneobis dafinansebis wesebs da produqciis gegmur ganawilebas,

agreTve, kanonis sagangebo miTiTebas” (samoqalaqo samarTlis kodeqsis

206-e da 210-e muxlebi).

ver vityviT, rom saqarTvelos ssr 1964 wlis samoqalaqo

samarTlis kodeqsis normebi safuZvlad daedo axal samoqalaqo kodeqss,

magram unda aRiniSnos, rom maTi gavlena am ukanasknelze sakmaod didia.

es exeba ara marto normaTa iuridiul Sinaarss, aramed muxlebis

Camoyalibebis stilsac. SeiZleba iTqvas, am mxriv axali samoqalaqo

kodeqsi ufro hgavs 1964 wlis kodeqss, vidre mis safuZvlad aRebul

germaniis samoqalaqo kodeqss.

Page 30: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

30

%3/!npUypwojt!ebUnpcjtb!eb!wbmjt!hbebljtsfcjt!

behjmj!tbnprbmbrp!tbnbsUmjt!tjtufnbTj!

samoqalaqo samarTali warmoadgens normaTa erTobliobas,

romlebic dalagebulia gansazRvruli sistemis mixedviT. samoqalaqo

samarTlis ZiriTadi normatiuli aqtis _ samoqalaqo kodeqsis calkeuli

normebi qmnis institutebs, romlebic, Tavis mxriv, erTiandeba wignebad

da mTlian kodeqsad.

samoqalaqo kodeqsSi calkeuli institutebis ganlagebas udidesi

mniSvneloba aqvs iuridiuli teqnikis TvalsazrisiT. upirveles yovlisa,

amas mniSvneloba aqvs kodeqsis normaTa praqtikaSi gamoyenebisaTvis,

raTa advilad moiZebnos konkretuli urTierTobis momwesrigebeli norma.

magaliTad, logikurad ase unda iyos: Cuqebis momwesrigebeli sxva

normebi srulad unda ganTavsdes mxolod valdebulebiTi samarTlis

kerZo nawilis Cuqebis TavSi da ara sxvagan _ saojaxo, memkvidreobis,

sanivTo samarTalSi.

meore mxriv, samarTlebrivi normebisa da institutebis saTanado

ganlageba xels uwyobs maT sworad gagebasa da iuridiul Sefasebas.

cxadia, norma unda Sevides im institutis SemadgenlobaSi, romelic

moicavs normiT mowesrigebul urTierTobas, xolo instituti unda

Sevides kodeqsis im wignis SemadgenlobaSi, romelsac igi Tavisi

samarTlebrivi bunebiT unda ekuTvnodes.

rogorc unda gadawydes moTxovnis daTmobisa da valis

gadakisrebis institutebis samoqalaqo samarTlis sistemaSi ganlagebis

sakiTxi? gadasawyveti sakiTxi, kerZod, imaSi mdgomareobs, Tu kodeqsis

romel wignSi unda iqnes ganTavsebuli es institutebi.

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsma moTxovnis daTmoba da valis

gadakisreba CaTvala uflebebsa da moTxovnebze sakuTrebis uflebis

SeZenis saSualebebad da orive instituti erTad ganaTavsa sanivTo

samarTlis mesame TavSi _ „sakuTrebis SeZena da dakargva“. moTxovnis

daTmobisa da valis gadakisrebis oriaTaswliani ganviTarebis periodSi

Page 31: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

31

da dResac msoflios yvela danarCen qveyanaSi es institutebi

ganlagebuli iyo da aris valdebulebiT samarTalSi. ra gaxda

safuZveli saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis aseTi radikalurad

gansxvavebuli poziciisa? aseTi gadawyvetis safuZveli mdgomareobs

imaSi, rom orive garigeba kodeqsis avtorebma miiCnies sanivTo-

samarTlebriv garigebebad da, Sesabamisad, aRniSnul samarTlebriv

institutebs miuCines adgili sanivTo samarTalSi. miuxedavad imisa, rom

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsma gabeduli nabiji gadadga moTxovnis

daTmobisa da valis gadakisrebis institutebis axleburi, sruliad

sxvagvari xedvisa, winamdebare naSromis avtoris mosazrebiT

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis es gadawyveta swori aris mxolod

nawilobriv Semdegi argumentebis safuZvelze:

1. upirveles yovlisa, mTlad marTebuli ar aris sanivTo samarTalSi

valis gadakisrebis institutis gadatana. Tundac TvalSi sacemia

Seusabamoba Tavad kodeqsis qveTavis saxelwodebis Sinaarssa da

valis gadakisrebis samarTlebriv Sedegebs Soris. qveTavis

saxelwodeba calsaxad miuTiTebs, rom kodeqsis am nawilSi

saubaria sakuTrebis uflebis SeZenaze uflebebsa da moTxovnebze,

romlebic warmoadgens qonebas, aqtivebs. xolo TavisTavad vali _

valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobidan gamomdinare pasivi _

araviTar SemTxvevaSi ar warmoadgens qonebas sanivTo-

samarTlebrivi gagebiT37 da, amdenad, arc misi gadacema rogorc

qonebisa aris SesaZlebeli. igive safuZvliT valis gadakisrebis

arc “sanivTo garigebad” monaTvla iqneboda marTebuli. amitomac

arc erTi germanuli komentari, monografia Tu saxelmZRvanelo ar

iyenebs aseT terminologias. valis gadakisreba ubralod

Cveulebrivi abstraqtuli gankargviTi garigebaa. misi cneba da

iuridiuli buneba qvemoT ufro dawvrilebiT iqneba ganxiluli,

amjerad, ubralod, unda aRiniSnos, rom arc is warmoadgens

safuZvels valis gadakisrebis sanivTo samarTalSi mosaTavseblad,

37 gansxvavebiT samemkvidreo-samarTlebrivi gagebisa

Page 32: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

32

rom es ukanaskneli _ gankargviTi garigebaa, anu misi meSveobiT

xdeba arsebul uflebriv mdgomareobaze uSualo zemoqmedeba:

valis gadacema sxva pirisaTvis. gankargviTi garigebebi sxvac aris

valdebulebiTi samarTlis zogad nawilSi. magaliTad:

a) valis patieba. valis patiebis SemTxvevaSi wydeba arsebuli

valdebuleba kreditorsa da movales Soris SeTanxmebiT. am

drosac ara aqvs mniSvneloba, Tu ra samarTlebriv

safuZvelze _ kauzaze deben mxareebi am SeTanxmebas. mas

gankargviTi samarTlebrivi Sedegi aqvs SeTanxmebis

miRwevisTanave. Tumca aravis, maT Soris, saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis avtorebs ar gadauwyvetiaT, valis

patieba sanivTo samarTalSi gadaetanaT;

b) novacia _ Zveli valdebulebis axali valdebulebiT Secvla.

novaciis SemTxvevaSic wydeba Zveli valdebuleba da mis

adgilze warmoiSveba axali, anu adgili aqvs gankargviT

samarTlebriv Sedegs. Tumca mas samarTlianad

valdebulebiTi samarTlis zogad nawilSi aTavseben. ratom?

ra argumentebiT? Tu SesaZlebelia dasabuTdes valis

patiebisa da novaciis valdebulebiT samarTalSi ganTavsebis

marTebuloba, igive argumentebi SeiZleba iqnes gamoyenebuli

valis gadakisrebis mimarTac.

sakiTxis gadawyvetis gasaRebi mdgomareobs imaSi, Tu romel

samarTlebriv Sedegze amaxvilebs yuradRebas da win ayenebs

kanonmdebeli. zemoaRniSnuli garigebebis valdebulebiT samarTalSi

moxvedra ganapiroba swored iman, rom kodeqsis avtorebi aqcents

ukeTeben rogorc Sinaarsobriv, ise valdebulebiT-samarTlebriv

urTierTobaSi subieqturi Semadgenlobis cvlilebaze, imaze, rom am

garigebebiT xdeba garkveuli cvlilebebi valdebulebiT-samarTlebriv

urTierTobaSi da ara imaze, rom erTi piri kargavs uflebas, xolo

sxva piri _ iZens, vinme Tavisufldeba valdebulebisagan, xolo meore

kargavs moTxovnas.

Page 33: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

33

valis gadakisrebis drosac miuxedavad imisa, rom mis dros adgili

aqvs gankargviT samarTlebriv Sedegs, _ upirveles yovlisa, yuradReba

gasamaxvilebelia valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobis

subieqtur (magram ara Sinaarsobriv) cvlilebaze: axali movalis mier

Zveli movalis adgilis dakaveba an axali movalis Semosvla

urTierTobaSi Zveli movalis valdebulebisagan gaTavisuflebis

gareSe. amis gamo swored valis gadakisreba tipiuri valdebulebiTi

samarTlis institutia da misi sanivTo samarTalSi gadatana

gaumarTlebelia miTumetes imis gamoc, rom, rogorc zemoT aRvniSneT,

im qveTavs, romelSic igi moTavsda, ewoda “sakuTrebis SeZena

uflebebsa da moTxovnebze”, maSin rodesac vali arc uflebaa da arc

moTxovna da, Sesabamisad, arc qoneba38.

zemoaRniSnul pozicias amyarebs Tanamedrove kanonmdeblobebi, razec

odnav qvemoT SevCerdebiT. axla ki ganvixiloT igive sakiTxi

moTxovnis daTmobis mimarT, rac odnav gansxvavebulia valis

gadakisrebis mimarT gadawyvetisagan.

2. moTxovnis daTmobis dros xdeba sakuTrebis uflebis gadacema

aramaterialur sikeTeze _ uflebebsa da moTxovnebze. am mxriv

moTxovnis daTmobis ganTavseba sanivTo samarTlis wignSi sruliad

marTebuli unda iyos; am SemTxvevaSi marTldeba sanivTo samarTlis

mesame Tavis me-3 qveTavis saxelwodebac: am dros xdeba sakuTrebis

uflebis SeZena uflebebsa da moTxovnebze. magram moTxovnis

daTmobis institutis maregulirebeli uklebliv yvela normis

gadmotana mainc ar unda iqnes miCneuli marTebulad igive

mosazrebebiT, rac iTqva valis gadakisrebis mimarT:

miuxedavad imisa, rom moTxovnis daTmobis dros ideba gankargviTi

garigeba da xorcieldeba sakuTrebis uflebis gadacema gansazRvrul

qonebaze, _ saxezea aseve valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobaSi

38 dawvrebiT ix. lado Wanturia _ uZravi nivTebis sakuTreba, SedarebiTi samarTlebrivi kvleva (germanuli samarTlis magaliTze), Tbilisis universitetis gamomcemloba, 1994

Page 34: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

34

mniSvnelovani cvlilebebi, romelTa regulireba swored

valdebulebiTi samarTlis sagania. kerZod, ra cvlilebebzea saubari?

moTxovnis daTmobis dros, magaliTad,

a) kanonis ZaliT warmoiqmneba valdebulebiT-samarTlebrivi

urTierToba Zvel da axal kreditorebs Soris: Zvelma

kreditorma axal kreditors unda gadasces mis

mflobelobaSi arsebuli yvela sabuTi, romelic exeba

moTxovnas, miawodos moTxovnasTan dakavSirebuli informacia

da a. S.;

b) unda gadawydes aqcesoruli uflebebis bedi;

g) dacul unda iqnes movalis interesebi, gansakuTrebiT maSin,

rodesac am ukanasknelma araferi icoda moTxovnis daTmobis

Sesaxeb da bevri sxva sakiTxi.

amitom, marTalia, moTxovnis daTmobis dros adgili aqvs sakuTrebis

uflebis gadacemas, sanivTo-samarTlebriv Sedegebs, magram

zemoaRniSnuli urTierTobebi valdebulebiT-samarTlebrivia da isini

unda darCes valdebulebiT samarTalSi. samarTlis mier, sul cota,

ignorirebul ar unda iyos cesiis institutis arsi _ kreditoris

Secvla valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobaSi da urTierTobebi,

romlebic am ukanasknel samarTlebriv SedegTan aris dakavSirebuli,

unda regulirdebodes valdebulebiT samarTalSi.

yvelaze sworad miCneul unda iqnes niderlandebis samoqalaqo

kodeqsis gadawyveta, romelic srulad Seesabameba zemoT aRniSnul

struqturas. niderlandebis samoqalaqo kodeqsSi valis gadakisreba

mTlianad valdebulebiT samarTalSia ganTavsebuli, xolo moTxovnis

daTmoba gayofilia or nawilad:

erTi nawili ganTavsebulia kodeqsis me-3 wignis _ „sanivTo

samarTali _ zogadi nawili“ me-4 ganyofilebis me-2 TavSi, romelsac

ewodeba „qonebis gadacema da SezRudul uflebebze uaris Tqma“. am Tavis

83-e muxlSi mocemulia zogadi norma, romelic adgens garkveul

farglebSi moTxovnaTa gadacemis Tavisuflebis princips:

Page 35: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

35

„qoneba, SezRuduli uflebebi da moTxovnebi SeiZleba gadacemul

iqnes, Tu kanoni an uflebis arsi ar ewinaaRmdegeba amas“.

amave muxlis me-2 nawiliT:

“moTxovnis gadacema SeiZleba gamoricxul iqnes aseve kreditorsa

da movales Soris xelSekrulebis pirobebiT”.

am ukanaskneli normiT kodeqsi amTavrebs sanivTo samarTalSi

moTxovnis daTmobaze saubars. danarCeni normebi gadatanilia kodeqsis

me-6 wignis _ “valdebulebiTi samarTlis zogadi nawili” me-2

ganyofilebis pirvel TavSi _ “moTxovnaTa gadacemis Sedegebi”. swored

aq saubrobs kanoni zemoT aRniSnul urTierTobebze, romelTa adgili,

rogorc aRiniSna, valdebulebiT samarTalSia da ara sanivTo

samarTalSi.

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSic aris moTxovnis Tavisuflad

daTmobis principis maRiarebeli ori zogadi norma. isini mocemulia

kodeqsis 198-e da 199-e muxlebis pirvel nawilebSi. zemoaRniSnuli

argumentebis safuZvelze, ufro Tanmimdevruli da eleganturi iqneboda

marto am normebis sanivTo samarTalSi gadatana, xolo moTxovnis

daTmobis momwesrigebeli danarCeni normebis valdebulebiTi samarTlis

zogad nawilSi datoveba.

Page 36: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

36

JJ!Ubwj!!

npUypwojt!ebUnpcb!

!

!

%2/!npUypwojt!ebUnpcjt!dofcb!eb!njtj!jvsjejvmj!cvofcb/!

npUypwojt!ebUnpcjt!tbnbsUmfcsjwj!Tfefhfcj!

zogadad.

saqarTvelos axali samoqalaqo kodeqsi samoqalaqo brunvis

obieqtebad miiCnevs ara marto nivTebs rogorc materialuri samyaros

sagnebs, romlebsac aqvs fizikuri sxeuli, aramed aramaterialur

obieqtebsac _ uflebebsa da moTxovnebs. es orive saxis obieqti

erTiandeba zogad cnebaSi _ qoneba.

aRniSnuli dayofa jer kidev romis samarTalSi iyo cnobili39.

aramaterialur qonebas romis samarTali miakuTvnebda sanivTo,

valdebulebiT-samarTlebriv, saojaxo, samemkvidreo uflebebs, Tumca

romis samarTlis wyaroebSi aramaterialuri qoneba rogorc uflebebis

obieqti iSviaTad figurirebs; terminSi „res“ igulisxmeboda mxolod

materialuri nivTi40.

qarTuli samarTlis Tanaxmad, rogorc materialuri, ise

aramaterialuri qoneba SeiZleba iyos uZravi da moZravi. Tu materialuri

qonebis mimarT moZravi an uZravi qonebisaTvis mikuTvnebis sakiTxi wydeba

nivTis fizikuri Tvisebebis mixedviT, aramaterialuri qonebis mimarT

aRniSnuli sakiTxi wydeba im samarTlebrivi reJimiT, romelic kanoniT

dadgenilia konkretuli uflebisa Tu moTxovnis mimarT. magaliTad,

39 romis samarTlis wyaroebSi mocemuli legaluri definicia ase JRers: Incorporales sunt, quae tangi non possunt. 40 Система римского гражданского права – Ю. Барон, Книга I – Общая часть, С-Петербург, изд. Мартынова, 1909, gv. 86

Page 37: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

37

iseTi sanivTo ufleba rogoricaa aRnagobis ufleba uZrav qonebad

miiCneva da misi gasxvisebis (da, saerTod, gankargvis) mimarT moqmedebs

uZravi qonebis gasxvisebis (gankargvis) wesebi (aRnagobis ufleba

SeiZleba gaxdes valdebulebis uzrunvelyofis sagani da am SemTxvevaSi

misi datvirTva xdeba ipoTekiT da ara giravnobiT).

moZrav Tu uZrav nivTebze konvencionaluri (xelSekrulebiT)

sakuTrebis uflebis gadacema xdeba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis

183-e da 186-e muxlebiT dadgenili normebis Sesabamisad. aseve SezRuduli

sanivTo uflebebis gadacemac zemoaRniSnuli muxlebis normaTa

analogiuri wesebiT xorcieldeba. zogierTi uflebis gadacema saerTod

dauSvebelia. aseTs miekuTvneba, magaliTad, saavtoro uflebebi, saojaxo-

samarTlebrivi urTierTobidan gamomdinare uflebebi.

gansaxilveli Temis farglebSi ganxilvis sagans warmoadgens ara

sanivTo uflebebis gadacemasTan dakavSirebuli samarTlebrivi

sakiTxebi, aramed valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobebidan

gamomdinare uflebebisa da moTxovnebis gadacema, romlebic, rogorc

zemoT ukve iTqva, aseve warmoadgens samoqalaqo urTierTobis

damoukidebel obieqtebs.

imisaTvis, rom ufro zustad davadginoT samoqalaqo urTierTobis

am obieqtebis samarTlebrivi buneba, saWirod migvaCnia, ganvsazRvroT,

upirveles yovlisa, valdebulebis cneba, vinaidan swored is warmoadgens

uflebebisa da moTxovnebis arsebobis safuZvels.

valdebuleba aris samoqalaqo-samarTlebrivi urTierToba, romlis

ZaliTac urTierTobis erT-erT monawiles ufleba aqvs, mosTxovos

urTierTobis meore monawiles valdebulebis sagnis Sesruleba: qonebis

gadacema, raime moqmedeba an moqmedebisagan Tavis Sekaveba. valdebulebiT-

samarTlebriv urTierTobaSi aqtiur mxares, e. i. mxares, rodelsac aqvs

moTxovnis ufleba, ewodeba kreditori, xolo pasiur mxares, romelsac

ekisreba valdebulebis Sesruleba _ movale. kreditoris moTxovnas

yovelTvis Seesabameba movalis Sesrulebis valdebuleba.

Page 38: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

38

kreditoris moTxovnis ufleba relatiuria. valdebulebiT-

samarTlebrivi urTierTobis safuZvelze kreditors moTxovnis ufleba

aqvs mxolod da mxolod movalis mimarT. amiT es ufleba ganxvavdeba

absoluturi uflebisagan, romelic mimarTulia piris uSualo

batonobisaken gansazRvrul nivTze sxva piris monawileobis gareSe.

amdenad, aRvniSnavT, rom swored valdebulebiT-samarTlebrivi

urTierTobidan gamomdinare relatiuri moTxovnis uflebas qarTuli

samarTali Tvlis samoqalaqo brunvis obieqtad miuxedavad imisa, rom es

obieqti uxilavia, aramaterialuria da srulad damokidebulia sxva

piris nebaze; igi SeiZleba arc arasodes ganxorcieldes. es garemoeba

sruliadac ar bRalavs mis rogorc arsebuli qonebis bunebas. aRniSnuli

kidev erTxel adasturebs, rom qarTuli samarTali aRiarebs romanul-

germanuli samarTlis qveynebis iuridiul mecnierebaSi cnobil klasikur

koncefcias: moTxovnis ufleba _ qonebrivi uflebaa. samoqalaqo

kodeqsis eniT rom vTqvaT, moTxovnis uflebis mizans warmoadgens mis

„mflobels Seuqmnas materialuri sargebeli an mieniWos ufleba,

mosTxovos sxva pirebs raime (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 152-e

muxli)“.

radganac valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobidan

warmoSobili moTxovnis ufleba warmoadgens qonebriv uflebas,

Sesabamisad, misi gadacemac (gasxviseba) Tavisuflad SeiZleba. garkveuli,

kanoniT dadgenili gamonaklisebis garda, moTxovnis gadacema

SeuzRudavia. es gamomdinareobs samoqalaqo kodeqsis zogadi normidan:

„moTxovna an ufleba, romelTa daTmoba da dagiravebac

SesaZlebelia, maTma mflobelma SeiZleba sakuTrebad gadasces sxva pirs

(saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 198-e muxlis pirveli nawilis meore

winadadeba)“.

marTalia, moTxovnis ufleba warmoadgens qonebriv uflebas, misi

gadacema mainc garkveulwilad gansxvavdeba sxva qonebis gadacemisagan

(ufro zustad, sanivTo uflebebis gadacemisagan) da dakavSirebulia

specifikuri sakiTxebis gadawyvetasTan. raSi mdgomareobs es sxvaoba?

Page 39: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

39

moTxovnis gadacemis SemTxvevaSi adgili aqvs valdebulebiT-

samarTlebriv urTierTobaSi aqtiuri mxaris _ kreditoris Secvlas, rac,

cxadia, ar xdeba sanivTo uflebebis gadacemis dros. kreditoris Secvla

ki yovelTvis garkveuli samarTlebrivi sakiTxebis warmoSobasTan aris

dakavSirebuli, vinaidan am ukanasknels valdebulebiT-samarTlebrivi

urTierToba akavSirebs movalesTan. misi gasvla valdebulebiT-

samarTlebriv urTierTobidan iwvevs mis mimarT valdebulebis Sewyvetas

da amasTan dakavSirebul movalis mimarT sxva samarTlebriv Sedegebs.

swored amitom samoqalaqo samarTlis mier SemuSavebul iqna calke

instituti _ moTxovnis daTmoba an cesia, romelic warmoadgens amjerad

winamdebare naSromis kvlevis sagans.

moTxovnis daTmobis cneba da iuridiuli buneba.

moTxovnis daTmobis (cesiis) definicia saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsSi mocemuli ar aris, Tumca misi gansazRvreba SesaZlebelia

kodeqsis 198-e muxlis Sinaarsidan gamomdinare.

moTxovnis daTmoba (cesia) aris Tavdapirvel da axal kreditorebs

Soris dadebuli garigeba, romliTac Tavdapirveli kreditori movalis

mimarT Tavis moTxovnas gadascems (uTmobs) axal kreditors.

Tavdapirvel kreditors sxvanairad „cedenti“ ewodeba, xolo axal

kreditors _ “cesioneri”. SemdgomSi aRniSnuli ormagi titulireba

winamdebare naSromSi gamoyenebul iqneba Tanabari mniSvnelobiT.

moTxovnis daTmoba ormxrivi garigebaa _ xelSekrulebaa; amitom

sakmarisi ar aris marto cesioneris mxridan moTxovnis daTmobis

Taobaze nebis gamovlena, aramed aucilebelia garigebis meore mxaris

mier misi miReba (aqcepti).

Tavisi samarTlebrivi bunebiT moTxovnis daTmoba warmoadgens

gankargviT garigebas, vinaidan am dros xdeba arsebul uflebaze uSualo

zemoqmedeba _ misi gadacema sxva pirze. xelSekrulebis dadebiT cedenti

kargavs moTxovnas da mas erTdroulad iZens cesioneri.

Page 40: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

40

moTxovnis daTmobis Sinaarss warmoadgens moTxovnis gadacema.

amitom igi ar aris mavaldebulebeli garigeba. moTxovnis daTmoba

abstraqtuli garigebaa. igi yovelTvis unda ganvasxvavoT mis safuZvlad

arsebuli kauzaluri garigebisagan, romelic cedentsa da cesioners

Soris valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobaa (nasyidoba, Cuqeba,

davaleba). gansxvavebiT nivTebze sakuTrebis uflebis gadacemisagan,

qarTul samarTalSi moTxovnis daTmoba abstraqtulia da damokidebuli

ar aris samarTlebriv safuZvelze (kauzaze). Tu raime mizeziT moTxovnis

daTmobis safuZvlad arsebuli kauza baTilad iqneba cnobili, es ar

exeba moTxovnis daTmobis namdvilobas. moTxovnis daTmoba mainc

namdvilad CaiTvleba da moTxovna gadasulad CaiTvleba cesionerze.

cedents ki ekuTvnis mxolod moTxovnis ufleba cesioneris mimarT

usafuZvlo gamdidrebis wesebis Sesabamisad.

zemoaRniSnuli gadawyvetiT qarTulma samarTalma aRiara germanul

samoqalaqo samarTalSi cnobili abstraqciis principi.

abstraqciis princips safuZveli Caeyara romis samarTalSi, magram

Tanamedrove saxiT igi Camoayaliba germanelma mecnierma karl savinim

me-19 saukunis pirvel naxevarSi. savinis mecadineobas Sedegad mohyva is,

rom es principi imave saukunis bolos dainerga germaniis samoqalaqo

kodeqsSi.

abstraqciis principis arsi mdgomareobs imaSi, rom gankargviTi

garigeba (abstraqtuli garigeba) valdebulebiT-samarTlebrivi garigebis

(kauzaluri garigebis) naklisagan damoukidebelia. abstraqciis principi

acxadebs, rom samarTlebriv safuZvels (causa) _ imas, Tu ratom unda

daidos gankargviTi garigeba, Seicavs ara gankargviTi garigeba, aramed

mavaldebulebeli garigeba41. kauzaluri garigebis namdvilobis

miuxedavad, abstraqtuli garigeba SeiZleba baTili iyos; kauzaluri

garigebis ararseboba an baTiloba, rogorc wesi, ar exeba abstraqtuli

41 Manfred Wolf – Sachenrecht, 13. Auflage, München, 1996, gv. 168

Page 41: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

41

garigebis namdvilobas, romelic kauzaluri garigebis Sesasruleblad

unda daidos42.

abstraqciis principis moqmedeba moTxovnebsa da uflebebze

sakuTrebis uflebis gadacemis mimarT mdgomareobs imaSi, rom Tu

mxareebi SeTanxmdnen zemoaRniSnuli qonebis gadacemaze, sakuTrebis

ufleba SemZenze gadava miuxedavad imisa, rom SeiZleba maT Soris

dadebuli valdebulebiT-samarTlebrivi xelSekruleba

(mavaldebulebeli garigeba) Tavidanve baTili iyo an SemdgomSi baTilad

iqna cnobili. SemZeni xdeba mesakuTre da uflebamosilia Semdgom

gasxvisebaze. Tumca aseTi gasxviseba moklebulia namdvil samarTlebriv

safuZvels da amitom miRebuli Sesruleba SemZenma unda daubrunos

gamsxvisebels usafuZvlo gamdidrebis wesebis Sesabamisad.

miuxedavad samarTlebrivad aseTi mkveTri diferenciaciisa,

praqtikaSi samoqalaqo urTierTobebis monawileebi naklebad iwuxeben

Tavs am dogmaturi sirTuleebiT da xSir SemTxvevebSi moTxovnis

daTmobis garigeba “Serwymulia” kauzalur garigebasTan erT aqtad.

magaliTad, dokumentalurad dgeba wminda nasyidobis xelSekruleba da

mxolod misi sagania moTxovna movalis mimarT gansazRvruli

valdebulebis Sesrulebaze. miuxedavad imisa, rom moTxovnis daTmoba

saerTod naxsenebi ar aris xelSekrulebaSi, am garigebis mimarT

moqmedebs moTxovnis daTmobis momwesrigebeli normebi, cxadia,

nasyidobis normebTan erTad. nasyidobis kauzaluri garigeba warmoSobs

mxolod valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobas mxareTa Soris, misi

dadebiT gamyidvels ekisreba valdebuleba, sakuTrebis uflebiT

gadasces moTxovna cesioners, xolo myidvels _ gadaixados nasyidobis

fasi. moTxovnis daTmobis gankargviTi garigebiT ki xdeba uSualod

valdebulebis Sinaarsis Sesruleba _ sakuTrebis uflebis gadacema; anu

moTxovnis daTmoba exeba mxolod sakuTrebis uflebis gadacemis

samarTlebriv Sedegs.

42 Brox/Walker - Allgemeines Schuldrecht, 32. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2007, gv. 377

Page 42: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

42

sakuTrebis uflebis gadacemis samarTlebriv SedegTan

dakavSirebiT wamoiWreba mniSvnelovani samarTlebrivi sakiTxi: rodis

iTvleba moTxovna an ufleba cesionerze gadacemulad?

qvemoT winamdebare naSromis me-2 Tavis me-7 paragrafSi ganxilul

iqneba moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis gadacemis sistemebi da,

amdenad, moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis gadacemis sakiTxs ufro

detalurad SevexebiT. magram axla SedarebisaTvis aucileblad migvaCnia

gavuswroT movlenebs da ori sityviT aRvniSnoT materialur qonebaze _

nivTebze sakuTrebis uflebis gadasvlis wesi. gansxvavebis dadgena ufro

gaaiolebs moTxovnis daTmobis dros sakuTrebis uflebis gadasvlis

wesis aRqmas.

saqrTvelos samoqalaqo kodeqsis 183-e da 186-e muxlebiT

dadgenilia sakuTrebis uflebis gadacemis wesi Sesabamisad uZravi da

moZravi nivTebis mimarT. orive muxlis normaSi sanivTo garigebasa

(sanivTo xelSekrulebasa) da valdebulebiT-samarTlebriv

xelSekrulebasTan erTad figurirebs formaluri elementi, romelic

sakuTrebis uflebis gadasvlis aucilebeli pirobaa: uZravi nivTebis

mimarT _ sajaro reestrSi registracia, xolo moZravi nivTebis mimarT,

yvelaze xSirad, _ nivTis SemZenis mflobelobaSi gadacema. am orive

formalobiT kanoni uzrunvelyofs nivTebze uflebrivi cvlilebebis

publikacias, garedan aRqmis SesaZleblobas. rogorc Cans, analogiuri

mosazrebiT ar moqmedebda kanonmdebeli moTxovnebisa da uflebebis

mimarT. logikurad igi marTalic aris: moTxovnebisa da uflebebis

garedan aRqma SeuZlebelia maTi aramaterialuri bunebis gamo.

sakuTrebis ufleba ki, gadawyda, gadavides moTxovnis daTmobis garigebis

dadebisTanave, mxareTa Soris SeTanxmebis miRwevisTanave. aseTi daskvna

gamomdinareobs saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 208-e muxlidan:

“Tu erTsadaimave moTxovnis daTmobaze moTxovnis mflobeli

ramdenime pirs SeuTanxmdeba, maSin movalis winaSe uflebamosili iqneba

is piri, romelTanac moTxovnis mflobelma sxvebze adre daamyara

urTierToba”.

Page 43: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

43

sakuTrebis uflebis gadasvlas xels ar uSlis is garemoeba, rom,

magaliTad, nasyidobis (Tu moTxovnis daTmoba xorcieldeba nasyidobis

xelSekrulebis sfuZvelze) fasi ar aris gadaxdili, ar Sesrulda

xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli sxva valdebulebebi. Tumca

samarTlebrivad sruliad dasaSvebia mxareTa Soris SeTanxmeba,

romliTac moTxovnaze an uflebaze sakuTrebis ufleba damokidebuli

(pirobadebuli) iyos myidvelis mier nasyidobis fasis gadaxdaze. am

SemTxvevaSi sakuTrebis uflebis gadasvla moxdeba nasyidobis fasis

srulad gadaxdisTanave. aseTi SeTanxmebis mimarT analogiis wesiT

SeiZleba gamoyenebul iqnes saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 188-e

muxli pirobadebuli sakuTrebis uflebis Sesaxeb.

mainc ra samarTlebrivi mniSvneloba aqvs sakuTrebis uflebis

gadasvlis momentis zustad gansazRvras?

upirveles yovlisa, is mniSvneloba aqvs, rom am momentSi xdeba

cedentis qonebis (aqtivebis) Semcireba, rac pirdapir exeba misi

kreditorebis interesebs, vinaidan Sesabamisad mcirdeba maTi

moTxovnebis dakmayofilebis saSualebebic. qarTul (da germanul)

samarTalSi moTxovnis daTmobis momwesrigebeli normebi cedentis

kreditorebis interesebis damcav raime gadawyvetas ar iZleva im

SemTxvevisaTvis, rodesac, marTalia, moTxovnis daTmobis xelSekruleba

daido, magram daculi ar aris movalisaTvis Setyobinebis formaloba.

samagierod, es sakiTxi Taviseburad gadawyvetilia frangul samarTalSi

(da mraval sxva romanuli samarTlis qveynebis kanonmdeblobaSi

safrangeTis samoqalaqo kodeqsis mibaZviT). ori sityviT ganvixiloT es

gadawyveta:

moTxovnis daTmobis xelSekruleba safrangeTis samoqalaqo

kodeqsis Tanaxmad dadebulad CaiTvleba mxareTa _ cedentsa da

cesioners Soris SeTanxmebis momentidan. magram am SeTanxmebiT

moTxovnis gadasvla SemZenze relatiuria da samarTlebrivi Zalis mqonea

mxolod xelSekrulebis monawile mxareebisaTvis. imisaTvis, rom igi

Sesrulebulad CaiTvalos mesame pirisaTvisac da cesioneri mesame

Page 44: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

44

pirebis winaSe CaiTvalos moTxovnis mesakuTred, _ aucilebelia kodeqsis

1690-e muxlSi miTiTebuli erT-erTi formalobis dacva. kerZod,

1. moTxovnis gadasvlis Taobaze movalisaTvis Setyobineba, an

2. avTentikur aqtze movalis Tanxmoba.

formalobebis Sesrulebis momentamde moTxovna mesame pirebis

interesebSi (mag., cedentis kreditorebi) iTvleba cedentis qonebad da am

ukanasknelis kreditorebma masze SeiZleba moaxdinon iZulebiTi

aRsruleba.

movalis Setyobinebas gadamwyveti mniSvneloba eniWeba im

SemTxvevaSic, rodesac erTidaigive moTxovna daTmobil iqna ramdenjerme

ramdenime pirisaTvis. aseT SemTxvevaSi upiratesoba eniWeba im cesioners,

romelTan dadebuli moTxovnis daTmobis SeTanxmebis Sesaxeb pirvelad

ecnoba movales43. aseTi daskvna gamomdinareobs 1690-e muxlidanac, sadac

miTiTebul mesame pirebSi igulisxmebian, agreTve, sxva cesionerebic.

amis Taobaze r. savatie wers: “manamde, sanam ar Sesruldeba 1690-e

muxlis formaluri moTxovnebi, maT (cesionerebs) SeuZliaT SeiZinon

moTxovna im pirisagan, romelmac es moTxovna gadasca sxva pirs; Tu

movales jer kidev ar Seatyobines wina moTxovnis daTmobis Sesaxeb,

maSin aseTi gadacema ar SeiZleba gamoyenebul iqnes mis winaaRmdeg”44.

maSasadame, moTxovnis daTmobis dros misi sanivTo-samarTlebrivi Sedegi

_ moTxovnaze sakuTrebis uflebis gadasvla _ arsebobs mxolod movalis

Setyobinebis momentidan. analogiuri principi aris dadgenili, agreTve,

moTxovnis dagiravebis mimarTac. 2075-e muxlis Tanaxmad, giravnobis

uflebiT kreditoris privilegia sxva kreditorebis upiratesad

daikmayofilos moTxovna nivTisagan, _ “moZrav aramaterialur qonebaze,

rogoricaa moTxovnebi warmoiSveba mxolod sajaro aqtis meSveobiT an

registrirebuli kerZo xelmoweriT da dagiravebuli moTxovnis Sesaxeb

movalisaTvis SetyobinebiT”.

43 Ж. де ла Морандьер – Гражданское Право Франции, Москва, 1958, gv. 600; К. Цвайгерт и Х. Кетц - dasaxelebuli naSromi, gv. 171 44 Р. Саватье – Теория обязательств, юридический и экономический очерк, Москва, 1972, gv, 375

Page 45: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

45

moTxovnis daTmobis subieqturi Semadgenloba, rogorc wesi,

yovelTvis gansazRvruli unda iyos. Tumca, germanuli iuridiuli

mecnierebisa da sasamarTlo praqtikis mier daSvebulad aris aRiarebuli

e. w. blanketuri cesia, romlis drosac SemZeni uflebamosilia,

moTxovnis daTmobis dokumentSi mogvianebiT gansazRvros Tavisi Tavi an

sxva nebismieri piri rogorc cesioneri45. amave dros germanuli

sasamarTlo praqtika dauSveblad miiCnevs moTxovnis daTmobas mesame

piris sasargeblod46.

moTxovnis daTmobis obieqts warmoadgens moTxovna da ufleba.

magram yvela saxis moTxovna da ufleba ar SeiZleba iyos moTxovnis

daTmobis obieqti, vinaidan maTi sxva pirebisaTvis gadacema eqvemdebareba

garkveul winapirobebs, romlebic winamdebare naSromSi ganxilul iqneba

qvemoT. aq aRvniSnavT mxolod, rom ara marto moTxovnis mTlianad,

aramed nawilobrivadac SeiZleba daTmoba. amasTan, moTxovnis

nawilobrivi daTmoba dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu Tavad

moTxovna Sedgeba dayofadi Sesrulebisagan47. germanuli sasamarTlo

praqtika nawilobriv moTxovnebs damoukidebel moTxovnebad miiCnevs da,

Sesabamisad, aRiarebs maTi gadacemis SesaZleblobas48.

moTxovnis daTmobis samarTlebrivi Sedegebi.

moTxovnis daTmobis garigebis dadebiT moTxovna gadadis axal

kreditorze, riTac es ukanaskneli valdebulebiT-samarTlebriv

urTierTobaSi ikavebs Tavdapirveli kreditoris adgils (saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis 198-e muxli). sxvagvarad SeiZleba iTqvas, aseve, rom

am dros xdeba kreditoris mdgomareobis gadacema sxva pirze.

45 Palandt - Bürgerliches Gesetzbuch, bearbeitet von Bassenge, Diederichsen, Edenhofer, Heinrichs, Heldrich, Putzo, Thomas, 67. neubearbeitete Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2008, gv. 581; J. von Staudigers Kommentar zum Bürgerliches Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Buch 2 - Recht der Schuldverhältnisse $$397-432, Sellier – de Gruyter. Berlin, 2002, gv. 83 46 Palandt, dasaxelebuli naSromi, iqve 47 Hasenöhrl, Victor - Das oesterreichische Obligationenrecht - 2. Aufl.,Wien , 1899, gv. 176 48 ix. Palandt, dasaxelebuli naSromi, iqve

Page 46: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

46

cedents kuTvnili moTxovnis gasxviseba SeuZlia mxolod erTjer.

samarTlebrivi Zalis mqone moTxovnis daTmobis Semdeg igi aRar aris

uflebamosili gasxvisebuli moTxovna meored gadasces sxvas, vinaidan

moTxovna mas aRar ekuTvnis wina moTxovnis daTmobis garigebis dadebis

momentidan.

moTxovnis daTmobiT ar xdeba kreditorsa da movales Soris

arsebuli valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobis Sinaarsis Secvla.

ar icvleba arc moTxovna, romelic valdebulebiT-samarTlebrivi

urTierTobis Sinaarsidan gamomdinareobs. moTxovna iseTive

mdgomareobaSi gadadis axal kreditorze, rogorSic igi iyo

Tavdapirveli kreditoris xelSi (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 198-e

muxli).

Tu moTxovna uzrunvelyofilia aqcesoruli uflebebiT (giravnoba,

Tavdeboba), moTxovnis daTmobis Sedegad es uflebebic kanonis ZaliT

mihyveba moTxovnas (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 201-e muxli).

kanonis aseTi danawesi motivirebulia im martivi logikiT, rom, jer

erTi, es uflebebi aqcesorulia da ver arsebobs ZiriTadi uflebis (am

SemTxvevaSi _ moTxovnis) gareSe, da, meorec, Tavdapirveli

kreditorisaTvis isini Rirebulebas aRar warmoadgens; maTi realizacia

kreditors aRar SeuZlia, vinaidan mas moTxovna aRar ekuTvnis.

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 201-e muxlis norma sulac ar

aris imperatiuli (ufro sworad, ar unda iqnes miCneuli imperatiul

normad) da igi dasaSvebad miiCnevs gansxvavebul SeTanxmebas. magaliTad,

Tu mxareTa Soris SeTanxmebul iqna giravnobis uflebis gadausvleloba,

es ukanaskneli uqmdeba49.

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 201-e muxlis analogiuri

paragrafi germaniis samoqalaqo kodeqsSi _ $401 aqcesorul uflebebs

amatebs sxvadasxva safuZvlebidan gamomdinare moTxovnasTan

dakavSirebul upiratesi dakmayofilebis uflebebsac (privilegiebs):

49 Brox/Walker, dasaxelebuli naSromi, gv. 383

Page 47: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

47

„daTmobil moTxovnasTan dakavSirebuli upiratesi dakmayofilebis

ufleba iZulebiTi aRsrulebis SemTxvevaSi an gakotrebis saqmis

warmoebis dros SeiZleba ganaxorcielos axalma kreditorma“.

Tavdapirveli kreditoris kanonismieri valdebulebebi.

moTxovnis daTmobis garigeba iwvevs ara marto zemoT ganxilul

gankargviTi xasiaTis samarTlebriv Sedegebs, aramed _ mxareTa Soris

kanoniT dadgenil valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobebis

warmoSobasac.

Cveulebriv, Tavdapirvel da axal kreditorebs Soris

urTierTvaldebulebebi dgindeba im kauzaluri garigebiT, romelic

safuZvlad edeba moTxovnis daTmobas (nasyidoba, Cuqeba, amxanagoba da

sxva). magaliTad, nasyidobis SemTxvevaSi gamyidveli valdebulia

daasabuTos uflebis namdviloba da ikisros gadacemis xarjebi; Tu

gayidulia ufleba, romelic iZleva nivTis flobis SesaZleblobas, maSin

gamyidveli valdebulia myidvels gadasces nivTobrivad da uflebrivad

unaklo nivTi (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 498-e muxli). Tu

mCuqebeli boroti ganzraxviT damalavs gaCuqebuli qonebis nakls, igi

valdebulia dasaCuqrebuls aunazRauros amiT miyenebuli ziani

(saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 527-e muxli). amdenad, aRsaniSnavia,

swored, rom saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi am SemTxvevebSic mihyveba

germanuli samarTlis tradicias, romliTac mkveTrad aris gamijnuli

erTmaneTisagan moTxovnis daTmoba da mis safuZvlad arsebuli

kauzaluri garigeba. sawinaaRmdego gadawyvetasTan gvaqvs saqme frangul

samarTalSi:

safrangeTis samoqalaqo kodeqsSi cesiis dros cedentis iseTi

valdebulebebi (garantiebi) rogoricaa moTxovnis namdvilad arseboba da

movalis gadaxdisunarianoba, Sesulia TviT cesiis maregulirebel TavSi.

kodeqsis Tanaxmad, kanonis ZaliT cedents yovelTvis akisria imis

garantia, rom moTxovna arsebobda misi gadacemis dros, es ukanaskneli

romc yofiliyo ganxorcielebuli am garantiis gareSe (safrangeTis

Page 48: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

48

samoqalaqo kodeqsis 1693-e muxli). rac Seexeba pasuxismgeblobas movalis

gadaxdisuunarobisaTvis, cedenti amisaTvis, rogorc wesi, pasuxismgebeli

ar aris garda im SemTxvevebisa, rodesac man pirdapir ikisra amaze

pasuxismgebloba. amasTan, igi pasuxismgebelia mxolod im Tanxis

farglebSi, romelic man moTxovnisaTvis cesionerisagan miiRo

(safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 1694-e muxli).

safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 1695-e muxlis Tanaxmad, movalis

gadaxdisunarianobaze cedentis pasuxismgebloba vrceldeba mxolod

mocemul droSi da ar vrceldeba momavalze, Tu moTxovnis gadamcemma

pirma xelSekrulebaSi pirdapir ar ikisra aseTi pasuxismgebloba.

kodeqsi iTvaliswinebs movalis Tavisi valdebulebis

Sesrulebisagan gaTavisuflebis SesaZleblobas im SemTxvevaSi, rodesac

daTmobil iqna sadavo ufleba:

“erTi piridan meoreze gadasuli sadavo moTxovniT pasuxismgebel

pirs SeuZlia gaTavisufldes pasuxismgeblobisagan cesioneris winaSe,

Tu igi gadauxdis mas moTxovnis daTmobis realur Tanxas xarjebisa da

kanoniT dadgenili gasavlebis gaTvaliswinebiT, agreTve, procentebiT,

romelTa gamoTvla iwyeba im dRidan, rodesac cesionerma gadaixada

misadmi ganxorcielebuli moTxovnis daTmobisaTvis”.

am muxlSi mocemuli wesi ar moqmedebs:

1) “im SemTxvevaSi, rodesac moTxovna gadavida gadacemuli uflebis

Tanamemkvidreze an TanamesakuTreze;

2) Tu moTxovna kreditorze gadavida im valis gadaxdis saxiT,

romlis miRebis uflebac mas hqonda;

3) Tu moTxovna gadavida im uZravi qonebis mflobelze, rodesac

uZravi qoneba sadavo uflebis obieqts warmoadgens” (safrangeTis

samoqalaqo kodeqsis 1701-e muxli).

miuxedavad imisa, rom, rogorc zemoT aRvniSneT, saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsi mkveTrad mijnavs erTmaneTisagan moTxovnis

daTmobasa da mxareTa Soris valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobebs,

igi moTxovnis daTmobis Sesaxeb normebSi mainc adgens iseT

Page 49: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

49

valdebulebebs, romlebic kanonis ZaliT ekisreba cedents yoveli

moTxovnis daTmobis SemTxvevaSi:

1. cedenti valdebulia cesioners gadasces mis mflobelobaSi

arsebul moTxovnasTan dakavSirebuli yvela sabuTi, romelic

aucilebelia misi realizaciisaTvis;

2. cedenti, agreTve, valdebulia, cesioneris moTxovnis SemTxvevaSi,

am ukanasknels gadasces saTanadod damowmebuli sabuTi daTmobis

Sesaxeb, risi xarjebic ekisreba cesioners (saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis 198-e muxli).

niderlandebis samoqalaqo kodeqsi ganavrcobs cedentis

valdebulebaTa wres da mas, garda zemoaRniSnuli valdebulebebisa,

amatebs:

a) Tu moTxovnis uzrunvelsayofad dagiravebulia qoneba, moTxovnis

srulad daTmobisas cedenti valdebulia cesioners mflobelobaSi

gadasces dagiravebuli qoneba;

b) Tu uzrunvelyofis saxiT dadgenilia ipoTeka, cedenti valdebulia

xeli Seuwyos cesioneris sajaro reestrSi ipoTekarad

registracias;

g) Tu daTmoba iwvevs cedentis valdebulebebisa da aqcesoruli

uflebebis gadasvlas, maSin igi pasuxs agebs am valdebulebaTa

SesrulebisaTvis (niderlandebis samoqalaqo kodeqsis me-6 wignis

143-e muxli).

moTxovnis daTmobisa da surogaciis samarTlebrivi institutebis

erTmaneTisagan gamijvna.

moTxovnis daTmobas bevri saerTo aqvs samoqalaqo samarTlis iseT

damoukidebel samarTlebriv institutTan rogoricaa surogacia. iseve

rogorc moTxovnis daTmobis dros, valdebulebiT-samarTlebrivi

surogaciisas50 adgili aqvs valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobaSi

50 germanul samarTalSi surogacia orgvaria: sanivTo-samarTlebrivi da valdebulebiT-samarTlebrivi

Page 50: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

50

mesame piris mier kreditoris adgilis dakavebas da moTxovnis gadasvlas

erTi piridan meoreze. es xorcieldeba mesame piris mier movaleze

dakisrebuli valdebulebis kreditoris sasargeblod SesrulebiT.

valdebuleba SeiZleba Sesruldes ara marto piradad movalis mier,

aramed sxva piris mierac. am SemTxvevaSi kanoni icavs Semsruleblis

interesebs da aniWebs mas movalis mimarT kreditoris uflebebs.

valdebulebis SesrulebiT, marTalia, es ukanaskneli wydeba, magram

kanoni aq mimarTavs erTgvar fiqcias da igive valdebulebas

“gaacocxlebs” Semsrulebel mesame pirsa da movales Soris.

valdebulebiT-samarTlebriv surogacias saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsi adgens 372-e muxlis normiT. am muxlSi aRniSnulia:

„Tu kreditori mimarTavs iZulebiT aRsrulebas movalis kuTvnil

nivTze, maSin yoveli piri, romelsac eqmneba safrTxe, rom iZulebiTi

aRsrulebiT SeiZleba dakargos ufleba am nivTze, uflebamosilia

daakmayofilos kreditori. roca mesame piri daakmayofilebs kreditors,

maSin moTxovnis ufleba gadadis am pirze“.

germanuli samarTali analogiur wess icnobs germaniis samoqalaqo

kodeqsis $268-Si, Tumca rogorc Tavad kodeqsi, ise germanuli iuridiuli

literatura aRniSnul garigebas „surogacia“-s ar uwodebs, aramed

iyenebs gamoTqmas „kanonismieri moTxovnis gadacema“ („gesetzlicher

Forderungsübergang“)51. Tumca samarTlebrivi Sedegebi erTidaigivea:

moTxovna gadadis valdebulebis Semsrulebel pirze. kanonismieri

moTxovnis daTmobis an igive kreditoris kanonismier Secvlis dros

warmoSobili urTierTobebis mimarT Sesabamisad gamoiyeneba moTxovnis

daTmobis momwesrigebeli normebi52.

51 valdebulebiT-samarTlebrivi surogaciis magaliTad germaneli mecnierebi miiCneven $281. am paragrafis pirvel nawilSi aRniSnulia: “1. Tu movale im garemoebebis Sedegad, romlebmac SeuZlebeli gaxada valdebulebis Sesruleba, valdebulebis sagnisaTvis miiRo sazRauri an warmoeSva zaralis anazRaurebis ufleba, - maSin kreditors SeuZlia moiTxovos miRebuli sargeblis misTvis gadacema an zaralis anazRaurebaze uflebis misTvis daTmoba”. 52 germaniis samoqalaqo kodeqsis $412

Page 51: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

51

surogacias safrangeTis samoqalaqo kodeqsSi daTmobili aqvs

mTeli paragrafi (4 muxli) gadaxdis (valdebulebis Sesrulebis)

ganyofilebaSi.

surogacia frangul samarTalSi ori saxisaa: saxelSekrulebo da

kanoniT dadgenili (safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 1249-e muxli).

saxelSekrulebo surogacias erT SemTxvevaSi axorcielebs

kreditori, meore SemTxvevaSi _ movale, kerZod, safrangeTis samoqalaqo

kodeqsis 1250-e muxlis Tanaxmad:

“{surogacia} aris saxelSekrulebo Semdeg SemTxvevebSi:

1. Tu kreditori, romelic iRebs gadaxdas mesame pirisagan, am

ukanasknels gadascems Tavis sarCelebs, privilegiebs an ipoTekas

movalis winaaRmdeg; uflebis aseTi SeZena pirdapir unda iqnes

gancxadebuli da unda Sedges im dros, rodesac ganxorcielda

gadaxda;

2. Tu movale sesxulobs fulad Tanxas Tavisi valis gadaxdisa da

msesxeblisTvis kreditoris uflebebis gadacemis mizniT. imisaTvis,

rom msesxeblis mier kreditoris uflebis SeZena namdvili iyos,

saWiroa, rom sasesxo aqti da xelwerili damowmebul iyos

sanotaro wesiT; sasesxo aqtSi unda mieTiTos, rom fuli nasesxebi

iyo gadaxdis ganxorcielebisaTvis, xolo xelwerilSi unda

aRiniSnos, rom gadaxda ganxorcielda im saxsrebiT, romlebic

micemul iqna axali kreditoris mier am mizniT. kreditoris

uflebis SeZena xorcieldeba kreditoris nebis sawinaaRmdegodac”.

surogacia xorcieldeba avtomaturad, e. i. kanonis ZaliT:

1. im piris sasargeblod, vinc, TviTonac aris ra kreditori, uxdis

meore kreditors, romelic privilegiis an ipoTekis ZaliT

sargeblobs mis winaSe upiratesobiT;

2. im uZravi qonebis SemZenis mimarT, vinc uZravi qonebis

SeZenisaTvis gamoyenebul Tanxas iyenebs im kreditorTa

dasakmayofileblad, romelTa sasargeblod uZrav qonebaze

dadgenilia ipoTeka;

Page 52: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

52

3. im piris sasargeblod, vinc im dros, rodesac valdebulia

sxvebTan erTad an sxvaTa magivrad valis gadaxdaze, _

dainteresebuli iyo valis dafarvaSi;

4. im memkvidris mimarT, romelmac memkvidreoba miiRo Sefasebis

ganxorcielebis pirobiT da romelmac Tavisi saxsrebiT

gadaixada memkvidreobis valebi (safrangeTis samoqalaqo

kodeqsis 1251-e muxli).

im SemTxvevaSi, rodesac mesame piri axorcielebs mxolod

nawilobriv gadaxdas, darCenili moTxovnis gadauxdeli nawili rCeba

kreditors ise, rom mas SeuZlia Tavisi moTxovnis darCenili nawilis

mimarT ganaxorcielos Tavisi uflebebi im pirTa upiratesad, visganac

man miiRo mxolod nawilobrivi gadaxda (safrangeTis samoqalaqo

kodeqsis 1252-e muxli).

msgavsebis miuxedavad moTxovnis daTmobasa da surogacias Soris

gansxvavebis dadgena Zneli ar aris maTi sruliad gansxvavebuli

samarTlebrivi bunebis gamo.

moTxovnis daTmoba _ gankargviTi garigebaa, romlis obieqtia

kreditoris kuTvnili moTxovna (ufleba). igi xorcieldeba cedentsa da

cesioners Soris dadebuli kauzaluri garigebis safuZvelze. moTxovnis

daTmoba, amdenad, warmodgens cedentis mier Tavisi valdebulebis

Sesrulebas cesioneris winaSe. surogacias ki adgili aqvs sxvisi

valdebulebis Sesrulebis dros. kreditorze gadasuli moTxovnis

odenoba pirdapirproporciulia Sesrulebis (gadaxdis) odenobisa.

piriqiT, moTxovnis daTmobis safasuri SeiZleba (da, ufro xSirad, asec

aris) naklebi iyos moTxovnis odenobaze, magram es ar amcirebs

moTxovnis moculobas; igi mainc mTlianad gadadis cesionerze.

surogacia saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 372-e muxlis normiT

xorcieldeba kanonis ZaliT53, moTxovnis daTmoba ki yovelTvis mxareTa

Soris dadebuli garigebaa. dasasrul, rac yvelaze mTavaria, surogaciis

dros ukve moxda gadaxda (valdebulebis Sesruleba) mesame piris mier da

53 garigebis safuZvelze surogacias icnobs franguli samarTali

Page 53: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

53

kanoni mxolod icavs am ukanasknelis interesebs, rodesac adgens mis

mier ganxorcielebuli kreditoris moTxovnis uflebis miniWebas

movalis mimarT.

%3/!npUypwojt!ebUnpcjt!xjobqjspcfcj!

moTxovnis daTmobis namdvilobisaTvis aucilebelia ramdenime

winapirobis arseboba. erT-erTi maTgani _ moTxovnis daTmobis garigeba _

ukve iqna ganxiluli zemoT. amitom winamdebare TavSi ganixileba

danarCeni 3 winapiroba. esenia:

1. moTxovnis gansazRvruloba;

2. moTxovnis mikuTvneba kreditorisadmi;

3. moTxovnis gadacemis SesaZlebloba.

moTxovnis gansazRvruloba.

moTxovnis daTmobis garigebis ZaliT xorcieldeba moTxovnis axal

kreditorze gadasvla. moTxovnis sxva pirisaTvis sakuTrebis uflebiT

gadacemis principi analogiuria materialur qonebaze (nivTebze)

sakuTrebis uflebis gadacemis im principisa, romlis Tanaxmadac

sakuTrebis ufleba (iseve rogorc sxva sanivTo ufleba) SeiZleba

arsebobdes mxolod gansazRvrul, konkretul qonebaze. moTxovnis

daTmobis xelSekrulebaSi, rogorc wesi, zustad unda iqnes

gansazRvruli, Tu romeli moTxovnis gadacema xdeba da ra farglebSi.

gansxvavebiT materialuri qonebisagan, moTxovnis rogorc garigebis

sagnis fizikuri aRqma da xeliT Sexeba SeuZlebelia. amitom am dros

gamousadegaria individualizaciis iseTi saSualebebis gamoyeneba

rogoricaa qonebis SemZenis mflobelobaSi gadacema, romelic, rogorc

cnobilia, gvevlineba moZravi nivTebis individualizaciis saSualebad da

maTze sakuTrebis uflebis gadacemis faqtobriv elementad.

Page 54: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

54

moTxovnis gansazRvrulobis xarisxs ar bRalavs is garemoeba, rom

SesaZlebelia movalem arc arasodes ar aRiaros nakisri valdebuleba da

arc arasodes ar Seasrulos igi, moTxovnis daTmobis xelSekrulebis

mxareebma verasodes ver ixilon daTmobili moTxovnis realizacia. am

SemTxvevaSi gadamwyvetia kreditorsa da movales Soris valdebulebiT-

samarTlebrivi urTierTobis Sinaarsi, romelic gamomdinareobs maT

Soris dadebuli xelSekrulebidan an valdebulebis warmoSobis sxva

safuZvlidan.

erTidaigive xelSekrulebidan SeiZleba gamomdinareobdes ara erTi,

aramed ramdenime moTxovna rogorc erTi, aseve ramdenime movalis mimarT.

moTxovnis daTmobis namdvilobis pirobaa, dadgindes, romeli

konkretuli movalis mimarT ra moculobis moTxovnis daTmoba xdeba.

praqtikaSi iSviaTi ar unda iyos SemTxvevebi, rodesac moTxovnis

daTmobis xelSekrulebis mxareebi zustad ar gansazRvraven ara Tavad

daTmobil moTxovnas, aramed mis moculobas. aseT SemTxvevebs adgili

aqvs gansakuTrebiT im dros, rodesac mxareebi miuTiTeben movalis

mimarT moTxovnis safuZvels, saidanac ramdenime damoukidebeli moTxovna

gamomdinareobs. is sakiTxi, Tu am SemTxvevaSi ra moculobiT moxda

moTxovnis daTmoba, davis arsebobisas sasamarTlos mier unda gadawydes

garigebis (nebis gamovlenis) ganmartebis Sedegad. ganmartebis dros ki

sasamarTlom mxareTa neba unda daadginos gonivruli gansjis Sedegad

da ara martooden gamoTqmis sityvasityviTi azridan (saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis 52-e muxli).

moTxovnis gansazRvrulobis zogadi wesidan samoqalaqo samarTlis

mecnierebaSi daSvebulia gamonaklisic, rodesac SesaZlebelia moTxovna

ar iyos identificirebuli xelSekrulebaSi54. Tumca am dros dasaTmobi

moTxovna, sul cota, gansazRvrebadi unda iyos anu SesaZlebeli unda

iyos misi identificireba mxareTa mier moTxovnis daTmobis

xelSekrulebis dadebis momentSi. mag., namdvilia gamyidvelis mier

myidvelis mimarT nasyidobis fasis gadaxdis moTxovnis daTmoba im

54 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 582

Page 55: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

55

SemTxvevaSic, rodesac es fasi jer kidev sabolood myidvelTan

SeTanxmebuli ar yofila. moTxovna gansazRvruli ar aris, cnobili ar

aris, Tu ra moculobis moTxovnis daTmobazea saubari, magram igi

sruliad gansazRvrebadia _ arsebobs konkretuli nasyidobis

xelSekruleba mxareTa Soris. praqtikaSi moTxovnis gansazRvris

SesaZleblobis sakiTxis gadawyveta sakmaod rTulia. igi warmoadgens

SefasebiT kategorias da unda gadawydes yoveli konkretuli saqmis

garemoebebidan gamomdinare.

germanuli sasamarTlo praqtika dasaSvebad miiCnevs samewarmeo

subieqtis kuTvnili warmoebidan gamomdinare klientebis mimarT yvela

moTxovnis an gansazRvruli saxis garigebebidan an gansazRvrul dros

warmoSobili erTdroulad yvela moTxovnis daTmobas55. yvela es piroba

akmayofilebs gansazRvrebadobis moTxovnas, vinaidan iZleva garkveul

orientirs identificirebisaTvis. rodesac aseTi pirobebiT moTxovnis

daTmoba xdeba mxareTa Soris arsebuli valdebulebiT-samarTlebrivi

urTierTobidan gamomdinare moTxovnis uzrunvelsayofad

(sauzrunvelyofo mizniT), _ saxeze gvaqvs samarTlebrivi instituti,

romelic germanul iuridiul literaturaSi cnobilia rogorc

„globaluri cesia“ („Globalzession“)56.

germanuli sasamarTlo praqtika icnobs da dasaSvebad miiCnevs e. w.

„CarCo cesiasac“ („Mantelzession“). CarCo cesia warmoadgens SeTanxmebas,

romliTac cedenti kisrulobs valdebulebas, dauTmos cesioners

moTxovnebi dadgenili an cvladi moculobiT da gadasces mas

gansazRvruli drois periodebSi dasaTmobi moTxovnebis siebi. rogorc

ki siebis gadacemiT moTxovnis daTmoba namdvili gaxdeba, kmayofildeba

gansazRvrebadobis moTxovnac57.

gansazRvrebadi moTxovnis daTmobis dros xdeba ukve arsebuli

moTxovnis daTmoba, romelic mxolod identificirebas saWiroebs. misgan

55 Palandt - dasaxelebuli naSormi, iqve 56 J. von Staudigers Kommentar zum Bürgerliches Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, dasaxelebuli naSromi, gv. 151 57 Palandt, iqve

Page 56: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

56

gansxvavebiT momavali moTxovnebis daTmobis dros garigebis sagani ar

arsebobs da igi warmoiSveba momavalSi. germanuli samoqalaqo

samarTlis mecniereba dasaSvebad miiCnevs momavali moTxovnebis

daTmobas, Tu moTxovnis daTmobis xelSekrulebis dadebisas isini, sul

cota, gansazRvrebadia. momavali moTxovnis daTmobisas ar arsebobs is

samarTlebrivi urTierToba, saidanac moTxovna unda warmoiSvas;

zogjerac saerTod ucnobia movalis pirovneba, romlis moqmedeba (an

moqmedebisagan Tavis Sekaveba) warmoadgens moTxovnis sagans, Tumca

yoveli zemoaRniSnuli ar bRalavs moTxovnis daTmobis xelSekrulebis

namdvilobas. rodis CaiTvleba momaval moTxovnaze sakuTrebis ufleba

gadasulad SemZenze?

vinaidan moTxovnis daTmobis xelSekrulebis dadebis droisaTvis

jer kidev ar arsebobs qoneba, masze sakuTrebis uflebis gadacemac

SeuZlebelia. SeuZlebelia gadasce is, rac ar arsebobs da, amdenad, ar

gekuTvnis. moTxovnaze sakuTrebis ufleba avtomaturad, e. i. damatebiTi

SeTanxmebis gareSe gadadis SemZenze misi warmoSobis momentidan.

moTxovnis warmoSobamde moTxovnis daTmoba pirobiTia, magram pirobiTi

ar aris moTxovnis daTmobis safuZvlad arsebuli kauzaluri garigeba

(xelSekruleba). am ukanasknelis safuZvelze mxareTa mier nakisri

valdebulebebis Sesruleba, garda moTxovnaze sakuTrebis uflebis

gadacemisa, SeiZleba xelSekrulebis dadebis momentidan. Tu momavalSi

dasaTmobi moTxovnis safuZvlad arsebuli samarTlebrivi urTierToba

ar warmoiSveba, moTxovnis daTmoba usagno xdeba, ris gamoc igi baTilad

CaiTvleba.

evropis qveynebis ekonomikur urTierTobebSi Zalian xSirad adgili

aqvs momavali moTxovnebis daTmobas iseT SemTxvevebSi, rodesac mewarme

pirobadebul sakuTrebaSi iRebs saqonels misi fasis gadaxdis

ganvadebiT da gamyidvels uTanxmdeba, gayiduli saqoneli SemdgomSi

gaasxvisos sabiTumo an sacalo movaWreebze. Semdgomi gasxviseba, rogorc

wesi, SesaZlebelia mxolod maSin, rodesac pirobadebuli sakuTrebis

uflebis myidveli SeZlebs sakuTrebis uflebis gadacemas, e. i. iqneba

Page 57: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

57

uflebamosili gasxvisebaze. amis miRwevis erT-erTi saSualebaa germanul

iuridiul literaturaSi cnobili gaxangrZlivebuli pirobadebuli

sakuTrebis uflebis instituti („der verlängerte Eigentumsvorbehalt“)58.

gaxangrZlivebuli pirobadebuli sakuTrebis uflebis SemTxvevaSi

pirobadebuli sakuTrebis uflebiT gamyidveli uflebamosilebas aniWebs

pirobadebuli sakuTrebis uflebiT myidvels, am ukanasknelma misTvis

pirobadebuli sakuTrebis uflebiT gadacemuli saqoneli SemdgomSi

gaasxvisos mis mier nasyidobis fasis gadaxdis gareSe. gamyidvelma

sakuTrebis ufleba SeiZleba myidvelis mier misTvis miniWebuli

gasxvisebis uflebamosilebis realizaciis Sedegad dakargos59 ise, rom

ar Sesruldes gamyidvelis moTxovna nasyidobis fasis gadaxdaze. amitom

pirobadebuli sakuTrebis uflebiT myidvelTan igi Tanxmdeba

uzrunvelyofaze, romelic mdgomareobs myidvelis mier Semdgomi

gasxvisebiT SemZenis (klientis) mimarT arsebuli nasyidobis fasis

gadaxdis moTxovnis misTvis daTmobaSi. momavali moTxovnebis winaswari

daTmoba, amdenad, SesaZlebelia, Tu dakmayofilebulia

gansazRvrebadobis moTxovna60, e. i. iqneba dadgenili, Tu romel

moTxovnebs moicavs winaswari daTmoba. mxareTa _ pirobadebuli

sakuTrebis uflebiT gamyidvelsa da myidvels _ Soris dadebuli

moTxovnis daTmobis formis mimarT ar aris dadgenili raime specialuri

moTxovna da igi SeiZleba zepiradac iqnes SeTanxmebuli. mis mimarT

gamoiyeneba moTxovnis daTmobis momwesrigebeli zogadi normebi.

praqtikaSi gaxangrZlivebuli pirobadebuli sakuTrebis ufleba

SeiZleba winaaRmdegobaSi modiodes globarul cesiasTan, radganac is

moTxovnebi, romlebic gaxangrZlivebuli pirobadebuli sakuTrebis

uflebis dros daTmobilia gamyidvelisaTvis, _ globaruli cesiis

drosac winaswar eTmoba. winaaRmdegobis gadawyvetisaTvis germanul

58 Manfred Wolf, dasaxelebuli naSromi, gv. 286; Erman – Bürgerliches Gesetzbuch, herausgegeben von Prof. Dr. Harm Peter Westermann, 11. neubearbeitete Auflage, Aschendorff Rechtsverlag, 2004 , gv. 1425 59 germaniiis samoqalaqo kodeqsis $185 1-li nawilis safuZvelze 60 Manfred Wolf, dasaxelebuli naSromi, gv. 288

Page 58: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

58

iuridiul literaturaSi dadgenilia prioritetis principi61. am

principis Tanaxmad droSi ufro adre dadebul moTxovnis daTmobis

xelSekrulebas eniWeba upiratesoba; igi mis SemdgomSi dadebul

garigebas samarTlebrivi Zalis armqoned xdis.

aSS-is samarTalSic momavalSi SeZenili uflebebisa da

moTxovnebis daTmobis SesaZlebloba aRiarebulia erTgvarovani savaWro

kodeqsiT (Uniform Commercial Code). kodeqsis me-9 ganyofilebis erT-erT

normaSi aRniSnulia:

„sauzrunvelyofo SeTanxmeba SeiZleba iTvaliswinebdes, rom

nebismieri an yvela valdebuleba uzrunvelyofil unda iqnes SemdgomSi

SeZenili sauzrunvelyofo qonebiT“.

„amdenad“, _ wers a. farnsvorti. „kodeqsis mixedviT momavali

fuladi gadasaxdelebis samarTlebrivi Zalis mqone daTmoba SeiZleba

daidos sauzrunvelyofo SeTanxmebaSi “SemdgomSi SeZenili qonebis”

daTqmis pirobiT. im uflebis daTmoba, romelsac ar moicavs me-9

ganyofileba, ra Tqma unda, regulirdeba saerTo samarTliT wesebiT62.

moTxovnis mikuTvneba kreditorisadmi.

moTxovnis gansazRvrulobasTan erTad, moTxovnis daTmobis

xelSekrulebiT moTxovnis gadacemis erT-erTi winapirobaa is, rom igi

ekuTvnis kreditors.

jer kidev romis samarTalSi arsebobda cnobili formula: Nemo

plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet _ aravis ar SeuZlia

gadasces imaze meti ufleba, rac TviTon aqvs.

mogvianebiT axal kodifikaciebSi samoqalaqo brunvis sasargeblod

am wesidan moZravi nivTebis mimarT daSvebul iqna gamonaklisi, romlis

Tanaxmadac nivTis mflobeli ivaraudeboda mis mesakuTred. aseTi romc

ar yofiliyo sinamdvileSi, mis mier keTilsindisieri SemZenisaTvis _ anu

61 Schwerpunkte, BGB-Sachenrecht von Dr. Harm Peter Westermann, 9 neubearb. und erw. Aufl. – Heidelberg: Müller, Jur. Verl., 1994, gv. 58; Erman – Bürgerliches Gesetzbuch, dasaxelebuli naSromi, gv. 1427 62 CONTRACTS - E. Allan Farnsworth, Alfred McCormack, Eastern University, gv. 764

Page 59: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

59

im pirisaTvis, romelmac ar icoda, rom gamsxvisebeli ar iyo misi

mesakuTre _ nivTis gasxviseba namdvilad iTvleboda, Tu xelSekrulebis

dadebisas igi nivTs SemZens mflobelobaSi gadascemda63. analogiurad

sakiTxis gadawyveta moxda saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 187-e

muxlSi: garkveuli gamonaklisebis garda, SemZeni xdeba nivTis mesakuTre

maSinac, rodesac gamsxvisebeli ar iyo nivTis mesakuTre, magram SemZeni

am faqtis mimarT keTilsindisieria. magram rogorc frangul da

germanul kanonmdeblobebSi mocemuli normebi, ise saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis zemoaRniSnuli muxli keTilsindisieri SeZenis

SesaZleblobas iTvaliswinebs mxolod nivTebis _ materialuri sagnebis

mimarT, vinaidan xorcieldeba maTi faqtobrivi floba. ismis kiTxva,

namdvilad CaiTvleba da SemZenze gadadis Tu ara ufleba an moTxovna,

rodesac igi daTmobil iqna arauflebamosili piris mier im SemTxvevaSi,

rodesac SemZeni am faqtis mimarT keTilsindisieria?

arc erTi qveynis, maT Soris, arc saqarTvelos kanonmdeblobaSi

raime specialuri danawesi amis Sesaxeb ar arsebobs. amitom es sakiTxi

unda gadawydes keTilsindisieri SeZenis momwesrigebeli normebis

analizis safuZvelze.

rogorc TviT kanonis teqstidan Cans, keTilsindisieri SeZenis

SesaZleblobas kanoni iTvaliswinebs mxolod moZravi nivTebis mimarT da

am wess igi ar avrcelebs uflebebisa da moTxovnebis SeZenaze. iuridiul

literaturaSic erTxmad aRiarebulia, rom keTilsindisieri SeZenis

norma ar exeba aramaterialur qonebas. kanonmdeblobisa da literaturis

aseTi poziciis safuZveli mdgomareobs imaSi, rom gansxvavebiT uflebisa

da moTxovnis flobisagan, moZravi nivTis floba SesamCnevia mesame

pirebisaTvis, rac qmnis swored mis ukan mdgari sakuTrebis uflebis (Tu

safrangeTis samoqalaqo kodeqsis terminologias davesesxebiT _

samarTlebrivi safuZvlis) arsebobis ndobas. marTalia, samarTlebrivi

TvalsazrisiT uflebebisa da moTxovnebis flobac SesaZlebelia, magram

63 ix. safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 2279-e muxli 1141-e muxlTan erTad; germaniis samoqalaqo kodeqsis $$932, 934

Page 60: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

60

realurad igi sxvisaTvis SesamCnevi ar aris, da, Sesabamisad, arc

araviTari ndobisaTvis angariSis gaweva aRar aris saWiro.

moTxovnis daTmobis xelSekruleba, romelic dado

arauflebamosilma cedentma, baTilia, Tu is piri, visac daTmobili

ufleba an moTxovna sinamdvileSi ekuTvnis, SemdgomSi ar moiwonebs am

garigebas (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 102-e muxlis me-2 nawili).

qarTul sasamarTlo praqtikaSi arsebobs precedenti, rodesac

sasamarTlom baTilad cno moTxovnis daTmobis xelSekruleba, romelic

dado arauflebamosilma cedentma. kerZod, saqarTvelos uzenaesma

sasamarTlom 1999 wlis 11 noembris ganCinebiT ucvlelad datova

Tbilisis saolqo sasamarTlos gadawyvetileba, romliTac ar

dakmayofilda ss “aragvi biznes banki”-s sarCeli Tbilisis regionaluri

sabaJosa da saqarTvelos finansTa saministros mimarT. ss “aragvi biznes

banki” sarCelSi ixovda mopasuxeebisagan 1.266.137 aSS dolaris

eqvivalentis larebSi gadaxdas, romelic mas ekuTvnoda 1999 wlis 10

marts Sps “aviasawvavservisTan” gaformebuli moTxovnis daTmobis

xelSekrulebis safuZvelze. sarCeli ar dakmayofilda.

aramarTlzomierad iqna aRiarebuli Sps “aviasawvavservissa” da ss

“aragvi biznes banks” Soris gaformebuli moTxovnis daTmobis

xelSekruleba, radganac imisTvis, rom Sps “aviasawvavservis”-s daeTmo

moTxovnis ufleba, igi “Tavad unda yofiliyo kreditori _ moTxovnis

mflobeli da unda hqonoda moTxovnis ufleba”, romelic, rogorc

aRmoCnda, mas ar hqonda; Sesabamisad, igi “verc verafers dauTmobda

banks”64.

uflebebisa da moTxovnebis keTilsindisierad SeZenaze uaris Tqmis

miuxedavad, ar unda dagvaviwydes, rom moTxovnis daTmobis abstraqtul

garigebad aRiarebiT kanonmdebeli mainc mniSvnelovnad icavs SemZenis

insteresebs da emsaxureba saqonelbrunvis uzrunvelyofas. magaliTad,

Tu piri sxvas miyidis kuTvnil moTxovnas fuladi Tanxis

gadaxdevinebaze, xolo es ukanaskneli _ myidveli aseve am moTxovnas

64 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebani”, #1 2000, nawili 2

Page 61: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

61

gadascems (nebismieri garigebis safuZvelze) mesame pirs, _ Tavdapirvel

mxareebs Soris dadebuli nasyidobis xelSekrulebis SemdgomSi baTilad

aRiarebis SemTxvevaSic ki mesame piri rCeba uflebisa Tu moTxovnis

mesakuTred, radganac, nasyidobis xelSekrulebis baTilobis miuxedavad,

namdvilia mxareebs Soris Semdgari moTxovnis daTmobis garigeba;

myidvelze gadadis sakuTrebis ufleba nasyidobis saganze da igi

rogorc mesakuTre uflebamosilia nasyidobis sagnis Semdgom

gankargvaze. amasTan, savaldebulo aRar aris TviT mesame piris

keTilsindisiereba.

moTxovnis gadacemis SesaZlebloba.

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 198-e muxlis 1-l nawilSi

naTqvamia:

“moTxovna an ufleba, romelTa daTmoba an dagiravebac

SesaZlebelia, maTma mflobelma SeiZleba sakuTrebad gadasces sxva pirs.

moTxovnebi da uflebebi axal pirze gadadis iseTsave mdgomareobaSi,

rogorSic isini Zveli mflobelis xelSi iyvnen”.

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 199-e muxlis 1-li nawilis

Tanaxmad:

“moTxovnis mflobels (kreditors) SeuZlia movalis Tanxmobis

gareSe moTxovna mesame pirs dauTmos, Tuki es ar ewinaaRmdegeba

valdebulebis arss, movalesTan mis SeTanxmebas an kanons (moTxovnis

daTmoba)”.

samoqalaqo kodeqsis 198-e da 199-e muxlebiT dadgenilia moTxovnis

daTmobis Tavisuflebis zogadi principi. yoveli moTxovna, rogorc wesi,

eqvemdebareba sxva pirisaTvis gadacemas, amasTan, movalis Tanxmobis

gareSe. Tumca zemoaRniSnuli muxlebi Seicavs am principis SemzRudvel

pirobebs. es pirobebi SegviZlia davyoT oTx nawilad:

1. kanoniT akrZaluli moTxovnis daTmoba;

2. moTxovnis daTmobis SeuZlebloba, rodesac moTxovna ar

eqvemdebareba dagiravebas;

Page 62: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

62

3. moTxovnis daTmobis dauSvebloba, rodesac igi ewinaaRmdegeba

valdebulebis arss;

4. kreditorsa da movales Soris SeTanxmeba moTxovnis daTmobis

gamoricxvis Sesaxeb.

J/!!

iseve rogorc nebismieri sxva garigeba, moTxovnis daTmobac

baTilia da mxareTa mier dasaxul samarTlebriv Sedegs ar warmoSobs,

Tu igi akrZalulia kanoniT. akrZalul daTmobebSi igulisxmeba mxolod

kanoniT pirdapir gaTvaliswinebuli SemTxvevebi, romlebic SeiZleba

mocemul iyos ara marto samoqalaqo kodeqsSi, aramed sxva kanonebsa Tu

kanonqvemdebare normatiul aqtebSi.

kerZo samarTlis sferoSi akrZaluli daTmobebis didi nawili

samoqalaqo kodeqsze modis. magaliTisaTvis moviyvanT zogierT maTgans:

a) sanivTo samarTlidan:

1. upirveles yovlisa, moTxovnis daTmobis Tavisuflebas

zRudavs samoqalaqo kodeqsis 170-e da 316-e muxlebiT

dadgenili normebi. kerZod, am normebSi aRniSnulia:

“1. mesakuTres SeuZlia, kanonismieri an sxvagvari, kerZod,

saxelSekrulebo SeboWvis farglebSi Tavisuflad flobdes da

sargeblobdes qonebiT (nivTiT), ar dauSvas sxva pirTa mier am

qonebiT sargebloba, gankargos igi, Tuki amiT ar ilaxeba

mezoblebis an sxva mesame pirTa uflebebi, anda Tu es moqmedeba

ar warmoadgens uflebis borotad gamoyenebas.

2. uflebis borotad gamoyenebad CaiTvleba sakuTrebiT iseTi

sargebloba, romliTac mxolod sxvebs adgebaT ziani ise, rom

ar aris gamokveTili mesakuTris interesis upiratesoba da misi

moqmedebis aucilebloba gamarTlebulia.

Tavisi Sinaarsisa da xasiaTis gaTvaliswinebiT valdebuleba

SeiZleba yovel mxares akisrebdes meore mxaris uflebebisa da

qonebisadmi gansakuTrebul gulisxmierebas”.

Page 63: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

63

kreditoris mier kuTvnili moTxovnis daTmoba ar unda iyos

uflebis borotad gamoyeneba, romliTac movalis mdgomareoba

dauSveblad mZimdeba. dauSveblad mZimdeba Tu ara movalis

mdgomareoba moTxovnis daTmobis Sedegad, SefasebiTia da igi unda

gadawyvitos sasamarTlom konkretuli saqmis yvela garemoebis

gaTvaliswinebiT.

2. sanivTo uflebebidan dauSvebelia piradi servitutis

uflebis sxva pirebisaTvis gadacema (samoqalaqo kodeqsis

253-e muxlis me-2 nawili).

b) valdebulebiTi samarTlidan:

1. samoqalaqo kodeqsis 516-e muxlis Tanaxmad, upiratesi

Sesyidvis ufleba arc sxva pirs gadaecema da arc

memkvidreobiT gadadis, Tu sxva ram ar aris

gaTvaliswinebuli. rogorc am normis teqstidan Cans, igi

dispoziciuria da misi danawesi SeiZleba Seicvalos

mxareTa nebis gamovlinebiT.

2. samoqalaqo kodeqsis 936-e muxlis Tanaxmad, dauSvebelia

amxnagobis monawileTa im moTxovnebis daTmoba, romlebic

gamomdinareobs amxanagobis xelSekrulebidan.

rac Seexeba ucxour samarTals, am mxriv mdgomareoba Semdegnairia:

germaniis samoqalaqo kodeqsis $613-is Tanaxmad, samsaxuris

Sesrulebis (SromiTi valdebulebis) moTxovnis daTmoba dauSvebelia, Tu

mxareebi sawinaaRmdegoze ar SeTanxmebulan.

saeWvoobis SemTxvevaSi davalebis Sesrulebis moTxovnis ufleba

ar SeiZleba gadacemul iqnes (germaniis samoqalaqo kodeqsis $664 me-2

nawili).

safrangeTis samoqalaqo kodeqsis nasyidobis Sesaxeb titulis me-8

Tavis _ “moTxovnisa da sxva aramaterialuri uflebebis daTmobis

Sesaxeb” muxlebi ar Seicavs raime miTiTebas imaze, Tu ra moTxovnebi ar

SeiZleba iqnes gadacemuli. Tumca calkeuli akrZalviTi normebi

moiZebneba sxva muxlebSi sxvadasxva samarTlebrivi institutebis Sesaxeb

Page 64: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

64

muxlebSi. mag., kodeqsis 631-e da 634-e muxlebis Tanaxmad, sargeblobisa

da cxovrebis uflebebi ar SeiZleba arc daTmobil iqnes da arc

qiravnobiT gadacemuli. kodeqsis 1763-e muxliT ki is, vinc amuSavebs

miwas gamqiravebelTan nayofis gayofis pirobiT, ar SeuZlia dados

qveqiravnobis xelSekruleba, arc gadasces Tavisi uflebebi sxva pirebs,

Tu es SesaZlebloba pirdapir ar iyo misTvis miniWebuli. amave dros

kodeqsi zogierT adgilas, piriqiT, specialuri normiT uSvebs cedentis

mier Tavisi uflebebis daTmobas mesame pirisaTvis. mag., samoqalaqo

kodeqsis 1717-e muxlSi aRniSnulia:

“damqiravebels ufleba aqvs qveiravnobiT gadasces nivTi da TviT

xelSekrulebac65 ki gadasces sxva pirs, Tu amis ganxorcieleba mas ar

ekrZaleba.

akrZalva SeiZleba exebodes mTel nivTs an mis nawils.

es piroba yovelTvis mkacrad unda iqnes daculi”.

safrangeTis samoqalaqo kodeqsi iTvaliswinebs cesiis (da,

saerTod, samarTalmemkvidreobis) dauSveblobas SemZenis pirovnebis gamo.

kerZod, 1597-e muxlSi naTqvamia:

“mosamarTleebi, Semcvleli mosamarTleebi, prokuraturis

magistratebi, maTi Semcvlelebi, mdivnebi, sasamarTlo pristavebi,

saeklesio msaxurebi, sajaro damcvelebi da notariusebi ar SeiZleba

gaxdnen cesionerebi iseT sasamarTlo procesebSi sadavo uflebebsa da

sarCelebTan dakavSirebiT, romlebic Sedis im sasamarTlos

iurisdiqciaSi, romlis samoqmedo teritoriaze isini axorcieleben

TavianT funqciebs, _ baTilobisa da xarjebisa da zianis anazRaurebis

sanqciiT”.

aSS-is samarTali moTxovnis Tavisuflad daTmobis SesaZleblobis

aRiarebasTan erTad adgens am Tavisuflebis SemzRudvel pirobebs.

nebismieri moTxovnis daTmobis xelSekruleba samarTlebrivi Zalis

armqoned cxaddeba, Tu igi:

65 igulisxmeba xelSekrulebidan gamomdinare uflebebi da valdebulebebi erTdroulad

Page 65: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

65

1. iwvevs valdebulebis mniSvnelovan cvlilebas;

2. iwvevs movaleze xelSekrulebiT dakisrebuli tvirTisa Tu riskis

mniSvnelovan zrdas;

3. mniSvnelovnad amcirebs movalis Sansebs, miiRos sapasuxo

dakmayofileba66.

“moTxovnis daTmobis SesaZleblobis es SezRudva” _ wers alan

farnsvorti. “efuZneba ara daTmobis rogorc aseTis mimarT antipaTias,

aramed xelSekrulebis dadebis dros movalis gamarTlebuli molodinis

pativiscemas. radgan SezRudva icavs movales, mas SeuZlia arc

isargeblos xelSekrulebiT. im SemTxvevaSic ki, rodesac daTmoba masze

uaryofiTad moqmedebs, igi samarTlebrivi Zalis mqone iqneba, Tu movale

Tavdapirvel xelSekrulebaSi SeTanxmda, rom kreditoris uflebebi

daTmobil iqnes an Tu igi mogvianebiT daTmobaze ganacxadebs Tanxmobas.

saxelSekrulebo uflebis yoveli daTmoba, maT Soris, uflebisa,

romelic mimarTulia fulad Tanxaze, saqonelsa Tu miwis nakveTze,

garkveul farglebSi cvlis movalis valdebulebas. man axla unda

Tavisi Sesruleba ganaxorcielos sxva piris _ cesioneris mimarT; es

piri SeiZleba naklebad tolerantuli iyos, vidre cedenti. magram

sasamarTloebi ar miiCneven am umniSvnelo tvirTs sakmarisad imisaTvis,

raTa man gadawonos Tavisuflad daTmobis SesaZleblobis argumenti.

marTlac, am SemTxvevaSi sasamarTloebma araviTari yuradReba ar

miaqcies movalis pretenzias imaze, rom igi ar daiWerda saqmian kavSirs

cesionerTan. Tumca, Tu movalis valdebuleba damokidebulia

xelSekrulebis meore mxaris TviTnebobaze, cedentis cesioneriT

Secvlam SeiZleba gamoiwvios movalis valdebulebis mniSvnelovani

cvlileba. sasamarTloebma amgvarad daadgines, rodesac movalis

valdebuleba mdgomareobda momsaxurebis gawevaSi xelSekrulebis meore

mxaris piradi meTvalyureobis qveS, Tumca sasamarTloebi Cveulebriv

66 aSS-is erTgvarovani savaWro kodeqsis muxli 2-210 (2)

Page 66: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

66

wyvetdnen sawinaaRmdegod, Tu movalis valdebuleba mdgomareobs

mxolod xelSekrulebis safuZvelze konkurenciisagan Tavis SekavebaSi”67.

JJ/!!

kanonis danawesi, romliTac akrZalulia iseTi moTxovnebis

daTmoba, romlebic ar eqvemdebareba dagiravebas, _ emsaxureba sajaro

interesebis dacvas, kerZod, misi mizania, gamoiricxos kreditoris mier

iseTi moTxovnebis dakargva, romlebic qmnis mis saarsebo minimums68. es

danawesi imperatiulia da kreditoris mier masze uari ar daiSveba.

JJJ/!!

valdebuleba, is samarTlebrivi urTierToba, romlis safuZvelzec

kreditors aqvs moTxovnis ufleba movalis mimarT, aris moTxovnis

daTmobis dasaSvebobis erT-erTi umTavresi piroba. samarTali yovelTvis

dauSveblad miiCnevs iseTi moTxovnebis daTmobas, romelTa sxva

pirebisaTvis gadacema ewinaaRmdegeba movalesa da kreditors Soris

arsebul valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobas. ufro xSirad kanoni

ar Seicavs pirdapir akrZalvas konkretuli moTxovnis daTmobisa, magram

samarTlebrivi urTierTobis gansakuTrebuli xasiaTis gamo daTmobas

gamoricxavs. aseTi kategoriis moTxovnebs miekuTvneba, upirveles

yovlisa, saojaxo-samarTlebrivi urTierTobebidan gamomdinare

moTxovnebi. mag., baTilia meuRleTa urTierTrCenis valdebulebidan,

mSoblebisa da Svilebis, agreTve, ojaxis sxva wevrebis saalimento

valdebulebidan, Svilad ayvanisa da mzrunvelobidan gamomdinare

moTxovebis daTmoba. es daTmobebi ewinaaRmdegeba aRniSnul

valdebulebaTa arss da kanoniT maTTvis miniWebul miznebsa da dacul

interess.

valdebulebis arsis sawinaaRmdegod unda CaiTvalos aseve iseTi

valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobidan gamomdinare moTxovnis

67 CONTRACTS, dasaxelebuli naSromi, gv. 761-762 68 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 587

Page 67: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

67

daTmoba, romlis namdvilobisaTvis aucilebelia kreditoris an

urTierTobis orive mxaris monawileoba, e. i. romlebic mkacri piraduli

xasiaTisaa. mag., pensiis, sxvadasxva daxmarebebis, Semweobebis miRebis

moTxovnebi, romlebic mis mflobels gansakuTrebuli statusis gamo

ekuTvnis (devnilTa Semweobebi, daxmarebebi sxvadasxva socialurad

daucveli pirebisaTvis da a. S.).

zemoaRniSnuli safuZvliT Tavisi aqcesoruli samarTlebrivi

bunebis gamo dauSvebelia aqcesoruli uflebis damoukideblad, ZiriTadi

uflebis gareSe daTmoba; aqcesoruli uflebebi isea dakavSirebuli

ZiriTad uflebasTan, rom mis gareSe ver arsebobs. dauSvebelia,

magaliTad, Tavdebobis samarTlebrivi urTierTobidan gamomdinare

moTxovnis damoukideblad sxvisaTvis gadacema69.

valdebulebis arsis winaaRmdegobis sakiTxi ar wydeba yovelTvis

mxolod samarTlebrivi urTierTobis momwesrigebeli normebis

iuridiuli analiziT, aramed igi sasamarTloseuli Sexedulebis

saganicaa. yovel konkretul SemTxvevaSi sasamarTlos SeuZlia

daadginos, dasaSvebad unda iqnes miCneuli Tu ara esa Tu is moTxovnis

daTmoba. ase, mag., amerikul sasamarTlo praqtikaSi baTilad aris

miCneuli saxelmwifo moxeleebis mier miuRebeli xelfasebis moTxovnis

uflebebis sxva pirebisaTvis gadacema. aseTi gadawyvetilebis safuZveli

ki gaxda Sexeduleba, rom saxelmwifo moxeleebisaTvis xelfasebis

moTxovnis uflebebis daTmobis nebis darTva uaryofiTad imoqmedebda

maT mier gasawev samsaxurze70.

moTxovnis daTmobis Tavisuflebis SezRudvis qarTuli samarTlis

normis analogiur wess iTvaliswinebs germaniis samoqalaqo kodeqsic,

oRond gamoxatavs mas gansxvavebuli formulirebiT, kerZod, $399

dauSveblad miiCnevs iseT moTxovnis daTmobas, “Tu valdebuleba axali

kreditoris mimarT ver Sesruldeba misi Sinaarsis Secvlis gareSe”.

69 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 588 70 CONTRACTS, dasaxelebuli naSromi, gv. 760

Page 68: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

68

dasasrul, aucileblad migvaCnia aRiniSnos, rom samarTlebrivi

TvalsazrisiT saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 199-e muxlis danawesi

ar exeba iseTi moTxovnis daTmobis garigebebs, romlebic TavisTavad

kanonSi miTiTebuli safuZvlis gamo baTilia. unda gavmijnoT 199-e

muxlis normisa da garigebaTa baTilobis zogadi safuZvlebis

damwesebel normaTa moqmedebis sferoebi (saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsis 54-58-e muxlebi). 199-e muxli exeba iseT SemTxvevebs, rodesac

moTxovnis daTmoba kanonieria, ar ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs,

zneobriv normebs, ar aris moCvenebiTi da a. S.. Tu moTxovnis daTmobis

garigeba aseTad iqneba, miCneuli, igi baTilad CaiTvleba ara 199-e

muxlis ZaliT, aramed saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 54-58-e muxlebis

normaTa ZaliT.

JW/!

moTxovnis sxva pirze gadacema SeiZleba gamoiricxos kreditorsa

da movales Soris SeTanxmebiT. es danawesi kanonismieri aRiarebaa

samarTlis subieqtTa kerZo avtonomiisa, TavianTi nebiT gansazRvron

erTmaneTis mimarT ufleba-valdebulebebi. kanoni adgens mxolod am nebis

legitimacias, mas gansazRvrul samarTlebriv Sedegebs ukavSirebs. amave

dros aRniSnuli norma dadgenilia movalis interesebis dacvis mizniT.

SeTanxmebis sawinaaRmdegod dadebuli moTxovnis daTmobis xelSekruleba

baTilia. magram ar aris gamoricxuli zemoaRniSnuli SeTanxmebis

sawinaaRmdego moTxovnis daTmobis xelSekruleba namdvili gaxdes,

mxolod im pirobiT, rom movale mas SemdgomSi moiwonebs71.

aRsaniSnavia, rom saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi zRudavs

moTxovnis daTmobis gamoricxvis mxareTa kerZo avtonomias. igi

imperatiulad adgens, rom moTxovnis daTmobis gamomricxavi SeTanxmeba

namdvilia mxolod maSin, Tu arsebobs movalis pativsadebi interesi. am

71 Lehrbuch des Bürgerlichen Rechts von Dr. Ludwig Enneccerus, Dr. Theodor Kipp und Dr. Martin Wolff, dasaxelebuli naSromi, gv. 232

Page 69: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

69

ukanasknelis arseboba-ararsebobis sakiTxi wydeba sasamarTlos mier

yovel konkretul SemTxvevaSi saqmis garemoebebidan gamomdinare.

moTxovnis daTmobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmeba, Cveulebriv,

kreditorsa da movales Soris valdebulebiT-samarTlebrivi

urTierTobis warmoSobis momentSi dgeba da igi Sedis mxareTa Soris

dadebul xelSekrulebaSi calke daTqmis saxiT. Tumca dasaSvebia

aRniSnuli SeTanxmeba mogvianebiT nebismier dros Sedges.

moTxovnis daTmobis gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmeba, rogorc wesi,

werilobiT ideba, raTa uzrunvelyofil iqnes mxareTa nebis arsebobis

mtkicebis qmediTi saSualeba, magram dasaSvebia aseve aseTi SeTanxmebis

zepirad dadeba. am ukanasknel SemTxvevaSi misi arseboba SeiZleba

damtkicdes samoqalaqo saproceso samarTalSi arsebuli nebismieri sxva

mtkicebulebiT. amasTan, am dros wamoiWreba axali kreditoris _

cesioneris interesebis dacvis sakiTxi, rodesac man kreditorsa da

movales Soris aRniSnuli SeTanxmebis Sesaxeb araferi icoda da arc

SeeZlo codnoda. qarTuli samarTali am sakiTxze raime gadawyvetilebas

ar iZleva. amitom unda mivmarToT zogierTi evropuli qveynis

kanonmdeblobas: im cesioneris interesebs, romelmac araferi icoda

kreditorsa da movales Soris dadebuli moTxovnis daTmobis

gamoricxvis Sesaxeb SeTanxmebis Taobaze, germaniis samoqalaqo kodeqsi

icavs im SemTxvevaSi, rodesac movalis mier kreditorisaTvis

wardgenilia savalo dokumenti. amiT germanuli samarTali

garkveulwilad akompensirebs im garemoebas, rom SeuZlebelia moTxovnis

keTilsindisieri SeZena gasxvisebaze arauflebamosili pirisagan. $405,

kerZod, adgens:

“Tu movalem gasca savalo dokumenti, maSin am dokumentis gadacemiT

moTxovnis daTmobis SemTxvevaSi movales ar SeuZlia Sesagebeli

wauyenos axal kreditors im safuZvelze, rom valdebuleba dadgenili an

aRiarebuli iyo mxolod mosaCveneblad anda is, rom daTmoba

gamoricxuli iyo Tavdapirvel kreditorTan SeTanxmebiT im pirobiT, rom

Page 70: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

70

axalma kreditorma daTmobis momentisaTvis ar icoda zemoaRniSnuli

garemoebebis Sesaxeb an mas ar unda scodnoda maT Sesaxeb”.

maSasadame, am paragrafiT dadgenili normis moqmedebis aucilebeli

winapirobebia, erTi mxriv, movalis mier gacemuli savalo dokumentiT

moTxovnis daTmoba da, meore mxriv, keTilsindisiereba axali

kreditoris mxridan.

Sveicariis valdebulebiTi kanoni saubrobs im samarTlebriv

Sedegebze, rodesac mesame pirma moTxovna SeiZina werilobiTi formiT

dadebuli valis aRiarebis xelSekrulebisadmi ndobiT da romelic

daTmobis gamomricxav daTqmas ar Seicavs; am SemTxvevaSi movales ar

SeuZlia mas daupirispiros Sesagebeli im safuZvelze, rom kreditorTan

SeTanxmebiT daTmoba gamoricxuli iyo72.

ufro farTod udgeba sakiTxs da, Sesabamisad, ufro qmediTad

icavs cesioneris interesebs italiuri samarTali. italiis samoqalaqo

kodeqsis 1260-e muxlis me-2 nawili winapirobad ar ayenebs savalo an

sxvagvari dokumentis kreditorisaTvis gadacemas an sxva formalobas.

sakmarisia cesioneris mxridan keTilsindisiereba, arcodna im faqtisa,

rom moTxovnis daTmoba gamoricxuli iyo. Sedegad, moTxovnis daTmobis

Sesaxeb SeTanxmeba samarTlebrivi Zalis armqonea aRniSnuli cesioneris

mimarT.

moTxovnis daTmobis gamoricxva SeiZleba usityvodac iqnes

SeTanxmebuli an igi mxareTa Soris arsebuli valdebulebiT-

samarTlebrivi urTierTobis xasiaTidan gamomdinareobdes. mag., aseTi

daTqma yovelTvis igulisxmeba kontokorentis xelSekrulebaSi73.

SesaZlebelia winaswar moTxovnis daTmobis gamoricxva momavalSi

warmoSobili moTxovnebis mimarTac (mag., amxanagobis xelSekrulebis

dadebamde monawileebs Soris im moTxovnebis mimarTac, romelTa

gadacema ar aris akrZaluli samoqalaqo kodeqsis 936-e muxliT).

72 Sveicariis valdebulebiTi kanonis 164-e muxlis me-2 nawili 73 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 586

Page 71: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

71

aRsaniSnavia, rom moTxovnis daTmobis gamoricxvis daTqma ar exeba

mis sxvagvar (garda gasxvisebisa) gankargvas. mag., dasaSvebad unda iqnes

miCneuli aRniSnuli daTqmis miuxedavad moTxovnis dagiraveba im

pirobiT, rom saganze, romelic warmoadgens valdebulebis obieqts,

saerTod SeiZleba iZulebiTi aRsruleba74.

dasasrul, unda iTqvas, rom samarTlis ganviTarebis Tanamedrove

tendenciebi midis im gziT, rom gaadvildes moTxovnis daTmoba im

SemTxvevebSic, rodesac xelSekrulebis teqstidan gaurkvevelia,

gamoricxuli aris Tu ara uflebis gadacema. ase, mag., kaliforniis

samoqalaqo kodeqsis cvlilebebi qiravnobis uflebis daTmobis mimarT

orazrovan teqsts ganmartavs uflebis gadacemis dasaSvebobis

sasargeblod ($1995.220).

amasTan kodeqsi dasaSvebad miiCnevs, rom mxareTa nebiT qiravnobis

uflebis daTmoba damokidebuli iyos mesakuTris Tanxmobazec, xolo am

Tanxmobis micema an masze uaris Tqma _ SeizRudos nebismieri normiT an

pirobiT. mesakuTris Tanxmobaze uari ar SeiZleba iTqvas usafuZvlod.

aqve $1995.220 adgens prezumfcias:

“Tu qiravnobis xelSekrulebaSi damqiraveblis uflebis gadacemis

SezRudva iTxovs mesakuTris Tanxmobas, magram ar iTvaliswinebs

Tanxmobis micemis an masze uaris Tqmis wess, gadacemis SezRudva unda

ganimartos ise, TiTqos masSi Setanilia nagulisxmevi norma imis

Taobaze, rom mesakuTris Tanxmobis micemaze ar SeiZleba uari iTqvas

usafuZvlod. konkretul SemTxvevaSi mesakuTris mier Tanxmobaze uari

naTqvami iyo usafuZvlod Tu ara, faqtobrivi sakiTxia, romlis mtkicebis

tvirTi ekisreba damqiravebels”.

zemoT ganxilul moTxovnis daTmobis namdvilobis winapirobebs

niderlandebis 1992 wlis samoqalaqo kodeqsi umatebs kidev erTs _

moTxovnis daTmobis Sesaxeb movalis Setyobinebas. es siaxlea evropuli

qveynebis kanonmdeblobebSi. rogorc saqarTvelos, ise evropuli qveynebis

arc erT samarTali moTxovnis daTmobis namdvilobas ar ukavSirebs

74 Palandt, dasaxelebuli naSromi, iqve

Page 72: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

72

movalisaTvis Setyobinebas; marTalia, Seutyobineblobis SemTxvevaSi

gaTvaliswinebulia axali kreditorisaTvis araxelsayreli Sedegebi (mag.,

movalis mier Zveli kreditorisaTvis Sesrulebis ufleba), magram TviT

moTxovnis daTmobis garigeba namdvilia misi dadebis momentidan

yovelgvari Setyobinebis gareSe.

%4/!npUypwojt!ebUnpcjt!gpsnb!

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi ar adgens raime specialur

formas moTxovnis daTmobis garigebisaTvis. samoqalaqo kodeqsis 198-e

muxlis Sinaarsidan gamomdinare mxareebs, zogadi wesiT, Tavisuflad

SeuZliaT gansazRvron moTxovnis daTmobis forma. am dros moqmedebs

garigebis formis Sesaxeb zogadi normebi _ samoqalaqo kodeqsis 69-71

muxlebi.

amdenad, moTxovnis daTmoba SeiZleba daidos rogorc werilobiT

(maT Soris, sanotaro wesiT), ise zepirad, mxareTa ubralo zepiri nebis

gamovlinebiT. iseve, rogorc Tavisi namdvilobisaTvis, daTmoba ar

saWiroebs mis safuZvlad arsebuli kauzaluri xelSekrulebis arsebobas

an namdvilobas, moTxovnis daTmobis garigebis formac ar aris

damokidebuli kauzaluri xelSekrulebis formaze; kanoni ar iTxovs

moTxovnis daTmobisaTvis specialuri formis dacvas maSinac, rodesac

moTxovna gamomdinareobs formasavaldebulo garigebidan. mag., uZravi

qonebis nasyidobis xelSekruleba unda daidos sanotaro wesiT, magram

am xelSekrulebidan gamomdinare nasyidobis fasis gadaxdis moTxovnis

daTmobis xelSekruleba sanotaro wess aRar saWiroebs. moTxovnis

daTmobis garigebisaTvis specialuri formis dacva maSinac ar aris

savaldebulo, rodesac moTxovnis daTmobis safuZvlad arsebuli

kauzaluri garigeba formasavaldebuloa.

Page 73: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

73

moTxovnis daTmobis garigebis formis arCevis Tavisufleba zogadi

wesia, saidanac kanoniT SeiZleba dadgindes gamonaklisi SemTxvevebi,

rodesac garigebis formis an sxva formalobebis dacva savaldebulo

xdeba. aseT gansakuTrebul SemTxvevebs ganekuTvneba ipoTekis uflebiT

uzrunvelyofili moTxovnis daTmoba. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis

295-e muxlis me-3 winadadebis Tanaxmad:

„moTxovnis gadacema mxolod maSin CaiTvleba namdvilad, roca

werilobiTi formiT damowmebuli sabuTi ipoTekis dadgenis Sesaxeb an

ipoTekis mowmoba (aseTi arsebobis SemTxvevaSi) gadaecema axal kredi-

tors (am kodeqsis 2894 muxliT gaTvaliswinebuli moTxovnebis dacviT).

moTxovnis gadacema registrirdeba sajaro reestrSi garda im

SemTxvevisa, rodesac gacemulia ipoTekis mowmoba”.

saqarTvelosa da germaniis samoqalaqo kanonmdeblobebisagan

gansxvavebiT, Sveicariis valdebulebiTi kanoni moTxovnis daTmobis

namdvilobisaTvis iTxovs mis werilobiT dadebas (Sveicariis

valdebulebiTi kanonis 165-e muxlis pirveli nawili). Tumca kreditoris

mier kuTvnili moTxovnis sxva pirze daTmobis valdebuleba (daTmobis

Sepireba) SeiZleba daidos werilobiTi formis gareSec. es gansxvaveba

naTeli magaliTia im diferenciaciisa, romelsac germanuli samarTlis

msgavsad Sveicariuli samarTalic avlebs moTxovnis daTmobas rogorc

gankargviT garigebasa da valdebulebiT-samarTlebriv xelSekrulebas

Soris. sanivTo-samarTlebrivi Sedegi _ moTxovnis axal kreditorze

gadasvla dgeba mxolod gankargviTi garigebis meSveobiT, xolo es

ukanaskneli namdvilia misi werilobiT dadebis SemTxvevaSi. Sveicariis

valdebulebiTi kanonis 166-e muxlis Tanaxmad, kanonis an sasamarTlos

gadawyvetilebis ZaliT moTxovnis gadacemis mimarT werilobiTi formis

dacva savaldebulo ar aris.

moTxovnis daTmobis formis sakiTxSi saqarTvelos, germaniisa da

Sveicariis kanonmdeblobebisagan diametralurad gansxvavebuli

gadawyveta gvxvdeba ruseTis federaciis kanonmdeblobaSi. kerZod,

ruseTis federaciis samoqalaqo kodeqsis 389-e muxlis normam moTxovnis

Page 74: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

74

daTmobis forma damokidebuli gaxada kanoniT dadgenil im garigebis

formaze, saidanac gamomdinareobs dasaTmobi moTxovna; Tu romelime

garigebis dadebisaTvis kanoniT savaldebuloa martivi werilobiTi an

sanotaro formiT, an Tu garigeba eqvemdebareba saxelmwifo

registracias, maSin moTxovnis daTmobac unda daidos (damowmdes,

registraciaSi gatardes) igive wesiT. rusi kanonmdebelis aseTi

gadawyveta garkveulwilad ukan gadadgmul nabijad unda CaiTvalos

moTxovnis formis Tavisuflebis gabatonebuli wesis fonze; igi

gaumarTleblad zedmetad tvirTavs samoqalaqo urTierTobebis

subieqtebs, rodesac aucileblad moiTxovs daTmobis garigebis

namdvilobisaTvis im formalobis dacvas, ra formalobac aris

dadgenili ZiriTadi garigebisaTvis. Tundac Tu mivubrundebiT zemoT

aRniSnul magaliTs uZravi qonebis nasyidobis fasis moTxovnis daTmobis

Sesaxeb, Zneli warmosadgeni ar iqneba, Tu ra garTulebamde mivalT am

SeTanxmebis sajaro reestrSi registraciis savaldebulobis dawesebiT.

aseTi danawesi sruliad gascdeba kanonmdeblis mier uZravi qonebis

registraciisaTvis miniWebul daniSnulebasa da mizans, Tavidan aicilos

gaugebrobebi uZravi qonebis kuTvnilebisa da samarTlebrivi

mdgomareobis Sesaxeb.

moTxovnis daTmobis specialur formas adgens kaliforniis

samoqalaqo kodeqsi im dokumentSi gamosaxuli moTxovnis daTmobisaTvis,

romelic ar warmoadgens fasian qaRalds. samoqalaqo kodeqsis 1459-e

muxli adgens:

“werilobiTi xelSekruleba fuladi Tanxis gadaxdisaTvis an

moZravi qonebis Taobaze, romelic ar warmoadgens fasian qaRalds,

SeiZleba gadacemul iqnes indosamentis meSveobiT iseve, rogorc xdeba

fasiani qaRaldis gadacema. aseTi indosamenti gadascems dokumentiT

gaTvaliswinebul cedentis yvela uflebas cesioners im yvela

Sesageblis SenarCunebiT, romelic arsebobda gamcemis sasargeblod

indosirebis droisaTvis”.

Page 75: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

75

am muxlSi pirdapir aris gansazRvruli, Tu ra Sinaarsis

xelSekruleba SeiZleba iqnes gadacemuli. aq saubaria sesxis

xelSekrulebaze, romlis sagans warmoadgens an fuli an sxva moZravi

qoneba. gadacema xorcieldeba indosamentis meSveobiT, kerZod,

xelSekrulebaze gadamcemi warweriT, rogorc amas adgili aqvs fasiani

qaRaldebis indosirebis SemTxvevaSi.

radganac sesxis xelSekrulebidan gamomdinare gamsesxebels aqvs

mxolod ufleba, moiTxovos fuladi Tanxis an sxva gvarovnuli niSniT

gansazRvruli qonebis gadacema, xolo msesxebels ki ekisreba mxolod

valdebuleba amis Sesrulebisa, _ $1459-Si saxeze gvaqvs mxolod uflebis

gadacema (Tumca kanoni axsenebs “xelSekrulebis” gadacemas) da ara

valdebulebisa; Sesabamisad, movalis (msesxeblis) Tanxmoba savaldebulo

ar aris; xelSekrulebis gadacema SeiZleba moxdes misi survilis

sawinaaRmdegodac.

fasian qaRaldebSi gamosaxuli moTxovnis daTmobis Taviseburebani.

samarTlebrivi regulirebis calke sferos ganekuTvneba fasian

qaRaldSi gamosaxuli moTxovnisa da uflebis gadacema. winamdebare

naSromis farglebSi avtoris mizani ar aris fasiani qaRaldebis

samarTlebrivi bunebis gaSuqeba. SevexebiT mxolod samoqalaqo brunvis

am instrumentis meSveobiT moTxovnisa da uflebis gadacemis

samarTlebriv aspeqtebs.

manamde, sanam ganvixilavT fasian qaRaldSi gamosaxuli

moTxovnisa da uflebis gadacemis Taviseburebebs, aucileblad migvaCnia

zogadad aRvniSnoT fasiani qaRaldis cneba.

qarTul kanonmdeblobaSi ar arsebobs fasiani qaRaldebis zogadi

definicia. ganmartebas ar iZleva “fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb”

1998 wlis 24 dekembris saqarTvelos kanoni, Tumca mis me-2 muxlSi aris

CamonaTval im dokumentebisa, romlebic am kanoniT miiCneva fasian

qaRaldebad:

Page 76: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

76

“32. fasiani qaRaldi (fasiani qaRaldebi) _ mimoqcevadi finansuri

instrumentebi da uflebebi, romelTa sajaro SeTavazebac SesaZlebelia

wilobrivi Tu sasesxo fasiani qaRaldebis saxiT, an romlebic arian

aseTebze xelmowerisa Tu SeZenis uflebis matareblebi, sainvesticio

xelSekrulebebi da fasian qaRaldebTan dakavSirebuli sxva

instrumentebi da uflebebi. am kanoniT Semdegi instrumentebi ar

ganixileba da ar regulirdeba rogorc fasiani qaRaldebi:

a) bankebis valdebulebebi, dakavSirebuli depozitebTan an sxva

fiqsirebul vadian finansirebasTan, romlebsac warmoqmnis

klientTa pirdapiri, Suamavlis gareSe momsaxureba da

romlebisTvisac ar aris damaxasiaTebeli sajaro mimoqceva;

b) nebismieri sadazRvevo polisi an enuituri kontraqti, gamoSvebuli

dazRvevis Sesaxeb kanonmdeblobis Sesabamisad moqmedi iuridiuli

piris mier;

g) Cekebi (regulirdeba saqarTvelos kanoniT “Cekebis Sesaxeb”);

d) komisiis wesebiT gansazRvruli gamonaklisi xelSekrulebebi an

finansuri instrumentebi, romelTa regulirebac Sesabamisad

xorcieldeba sxva kanonebiT”.

es aRweriloba Sorsaa fasiani qaRaldebis cnebisagan, romelSic

ganmocemul unda iqnes misi arsi da iuridiuli buneba. am mxriv

aRsaniSnavia ruseTis federaciis samoqalaqo kodeqsis 142-e muxlSi

mocemuli definicia:

“fasian qaRalds warmoadgens dokumentebi, romelic dadgenili

formisa da savaldebulo rekvizitebis dacviT adasturebs qonebriv

uflebebs, romelTa realizacia an gadacema SeiZleba mxolod fasiani

qaRaldis wardgenis SemTxvevaSi”.

evropuli kanonmdeblobebis msgavsad, saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsi fasian qaRaldebs yofs sam saxed:

1. sawarmdgenlo;

2. saordero; da

3. pirad fasian qaRaldebad.

Page 77: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

77

fasian qaRaldSi gamosaxuli uflebisa Tu moTxovnis gadacemis

wesi damokidebulia swored imaze, Tu romeli saxis fasiani qaRaldis

meSveobiT xdeba maTi gadacema.

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 913-e muxlis Tanaxmad,

sawarmdgenlo fasian qaRaldebSi mocemuli uflebis (moTxovnis)

gadacema xdeba moZravi nivTis gadacemisaTvis dadgenili wesebis

mixedviT. kanoni miTiTebas axdens samoqalaqo kodeqsis 186-e muxlis 1-l

nawilze, romlis Tanaxmadac moZrav nivTze sakuTrebis uflebis

gadacemisaTvis saWiroa am nivTis SemZenis mflobelobaSi gadacema.

sakuTrebis ufleba sawarmdgenlo fasian qaRaldSi gamosaxul uflebaze

(moTxovnaze) mihyveba TviT qaRalds da gadasulad CaiTvleba mxolod am

ukanasknelis SemZenisaTvis gadacemis momentidan. raime sxva damatebiTi

formalobis dacva saWiro ar aris. aRniSnulidan gamomdinare, rogorc

TviT kodeqsis 913-e muxlis normidan Cans, sawarmdgenlo fasian

qaRaldebSi mocemuli uflebis (moTxovnis) gadacema ar xdeba moTxovnis

daTmobis garigebis meSveobiT da mis mimarT am garigebis

maregulirebeli normebi ar moqmedebs. saxezea wminda

sanivTosamarTliseuli sakuTrebis uflebis gadacemis wesi.

saoredero fasian qaRaldSi (Tamasuqi, Ceki) gamosaxuli uflebis

gadacema xorcieldeba indosamentiTa da fasiani qaRaldis SemZenis

mflobelobaSi gadacemiT (samoqalaqo kodeqsis 923-e muxlis me-2 nawili).

kanonSi saubaria indosamentze, romelic calmxrivi werilobiTi

gancxadebaa; amdenad, aqac adgili ara aqvs moTxovnis daTmobas. Tumca

germanul iuridiul literaturaSi aRiarebulia saoredero fasian

qaRaldSi gamosaxuli uflebis gadacemis SesaZlebloba ara marto

indosamentis meSveobiT, aramed _ moTxovnis daTmobis garigebiTac75.

swored asea gadawyvetili italiis samoqalaqo kodeqsis 2015-e muxlSi:

“saoredero fasiani qaRaldis SeZenas sxva saSualebiT, garda

indosirebisa, aqvs igive samarTlebrivi Sedegi, rasac moTxovnis

daTmobas”.

75 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 581

Page 78: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

78

pirad fasian qaRaldSi gamosaxuli uflebis gadacema xorcieldeba

am uflebisaTvis dadgenili wesiT (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis

928-e muxlis me-2 nawili). maSasadame, am SemTxvevaSi SeiZleba adgili

hqondes moTxovnis daTmobas, Tu saqme exeba iseT pirad fasian qaRalds,

romelSic gamosaxuli uflebis (moTxovnis) gadacemac moTxovnis

daTmobiT xorcieldeba. aseTi gadacemis mimarT moqmedebs moTxovnis

daTmobis maregulirebeli normebi saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 207-

e muxlis safuZvelze.

%5/!gjevdjbmvsj!npUypwojt!ebUnpcb/!tbjolbtp!dftjb!

zogadad.

gansaxilveli Temis farglebSi fiducialuri moTxovnis daTmobisa

da sainkaso cesiis mimoxilva saWirod migvaCnia ara marto am

institutebis RirSesaniSnavi samarTlebrivi bunebis gamo, aramed maTi

udidesi praqtikuli rolis gamoc, rasac isini TamaSobs Tanamedrove

msoflios ekonomikur urTierTobebSi.

fiducialuri sakuTrebis uflebiT gadacemis, fiducialuri

moTxovnis daTmobisa da sainkaso cesiis institutebs, samwuxarod,

Tanamedrove qarTuli samoqalaqo samarTali ar icnobs. ar icnobs igi

ara Tu sakanonmdeblo doneze, aramed maTze dums Tanamedrove

iuridiuli literaturac. erTaderTi miniSneba fiducialuri sakuTrebis

uflebiT gadacemis Taobaze aris l. Wanturias monografiaSi “sakuTreba

rogorc moTxovnis uzrunvelyofis saSualeba”.

fiducialuri moTxovnis daTmobisa da sainkaso cesiis institutebs

ganvixilavT ZiriTadad germanuli samoqalaqo samarTlis magaliTze,

radganac am institutebma yvelaze damuSavebuli da dasrulebuli saxe

miiRes germanul samarTlis mecnierebaSi.

Page 79: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

79

manamde, sanam uSualod SevudgebodeT fiducialuri moTxovnis

daTmobisa da sainkaso cesiis samarTlebriv analizs, gvsurs, zogadad

mimovixiloT fiducialuri garigebebis cneba.

fiducialuri sakuTrebis uflebiT gadacema, fiducialuri

moTxovnis daTmoba da sainkaso cesia fiducialuri garigebebia.

germanuli samarTlis mecniereba maT garigebaTa calke saxed miiCnevs.

fiducialuri urTierTobis arsi mdgomareobs imaSi, rom ndobis gamwevi

qonebriv uflebas gadascems ndobis mimRebs, romelic mesame pirebTan

urTierTobebSi srulad aRWurvilia uflebis realizaciis

uflebamosilebiT, magram ndobis gamwevTan urTierTobaSi valdebulebiT-

samarlebrivad SeboWilia, imoqmedos ndobis gamwevTan dadebul

xelSekrulebaSi SeTanxmebuli saxiT76.

fiducialuri moTxovnis daTmoba. fiducialuri sakuTrebis

uflebiT gadacema.

samarTlis mecniereba fiducialur urTierTobebs yofs ZiriTadad

or saxed imisda mixedviT, Tu romeli mxaris _ ndobis gamwevisa Tu

ndobis mimRebis interesebSi xorcieldeba fiducialuri urTierTobis

warmoSoba.

pirvel SemTxvevaSi saxezea sakuTari interesebidan gamomdinare

sauzrunvelyofo fiducialuri urTierToba, meore SemTxvevaSi _ sxvisi

interesebidan gamomdinare (mmarTvelobiTi) fiducialuri urTierToba77.

sauzrunvelyofo fiducialur urTierTobas warmoadgens swored nivTis

fiducialuri sakuTrebis uflebiT gadacema (Sicherungsübereignung) da

misi nairsaxeoba _ fiducialuri moTxovnis daTmoba (Sicherungsabtretung),

rodesac fiducialuri urTierTobis obieqtia ara nivTi, materialuri

sagani (masze sakuTrebis ufleba), aramed _ moTxovna, ufleba. sxvisi

interesebidan gamomdinare sauzrunvelyofo fiducialur urTierTobas

warmoadgens sainkaso cesia.

76 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 583 77 Palandt, dasaxelebuli naSromi, iqve

Page 80: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

80

rogorc zemoT aRvniSneT, fiducialur garigebaTa praqtikuli

mniSvneloba Tanamedrove ekonomikur urTierTobebSi udidesia. maTi

meSveobiT xdeba samarTlebriv urTierTobaTa subieqtebis iseTi

interesebis dakmayofileba, romelTa dakmayofileba ver xerxdeba

samoqalaqo kanonmdeblobiT ganmtkicebuli samarTlebrivi saSualebebiT.

germaniasa da evropis sxva qveynebSi fiducialuri sakuTrebis uflebiT

gadacemas da fiducialuri moTxovnis daTmobas upiratesobas aniWeben

moTxovnaTa uzrunvelyofis tradiciul, kanonmdeblobiT

gaTvaliswinebul institutebs _ giravnobas, ipoTekas. ismis kiTxva,

ratom aris ufro mizanSewonili ekonomikur saqminobaSi (mag., sasesxo

urTierToba) fiducialuri sakuTrebis uflebiT gadacemis

(fiducialuri moTxovnis daTmobis) gamoyeneba kreditoris mier Tavisi

moTxovnis uzrunvelsayofad? pasuxis gacema ar iqneba Zneli, Tu

ganvixilavT am garigebaTa samarTlebriv bunebas.

fiducialuri sakuTrebis uflebiT gadacemis (fiducialuri

moTxovnis daTmobis) samarTlebrivi buneba Semdegnairad warmogvidgeba:

movale gadascems sakuTrebis uflebas nivTze (uflebasa Tu

moTxovnaze) Tavis kreditors im pirobiT, rom am ukanasknelma

sakuTrebis uflebiT iqonios nivTi (ufleba Tu moTxovna) mxareebs

Soris arsebuli valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobidan

gamomdinare moTxovnis uzrunvelsayofad. samarTlebrivad mxareebi,

Cveulebriv, deben sanivTo SeTanxmebas sakuTrebis uflebis gadacemis

Sesaxeb (“Einigung”) an moTxovnis daTmobas (“Abtretung”) uflebisa da

moTxovnis SemTxvevaSi, romlebsac erTaderTi samarTlebrivi safuZveli

(causa) aqvs _ esaa mxareTa Soris SeTanxmebuli uzrunvelyofis mizani78.

amdenad, saWiroeba aRar aris, mxareebma miuTiTon kanoniT daSvebuli

sxva samarTlebrivi safuZveli (nasyidoba, Cuqeba da sxva).

sauzrunvelyofo daTqmaSi mxareebi gansazRvraven, romeli moTxovnis

uzrunvelsayofad xdeba fiducialuri urTierTobis dadgena da

Tanxmdebian imaze, rom am valdebulebis Seusruleblobis SemTxvevaSi 78 Schwerpunkte, dasaxelebuli naSromi, gv. 50

Page 81: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

81

garigebis obieqti _ nivTi Tu ufleba gamoyenebul iqneba kreditoris

moTxovnis dasakmayofileblad. mxareebs Tavisuflad SeuZliaT

gadawyviton nivTis (uflebis, moTxovnis) Semdgomi bedi: kerZod, maT

SeuZliaT SeTanxmdnen, rom gadacemuli nivTi (ufleba, moTxovna) unda

gaiyidos (amasTan, aucilebeli ar aris auqcionis Catareba) da

amoRebuli Tanxebidan moxdes kreditoris dakmayofileba an, rom

valdebulebis Seusruleblobis SemTxvevaSi nivTi (ufleba, moTxovna)

darCeba kreditors sakuTrebis uflebiT.

am samarTlebriv konstruqcias gansakuTrebuli mniSvneloba unda

mieniWos dRevandel saqarTveloSi arsebuli mdgomareobidan gamomdinare,

rodesac ukiduresad aradamakmayofileblad aris organizebuli sajaro

auqcionebis Catareba da, Sesabamisad, Wirs giravnobis sagnis

realizaciiT kreditorTa moTxovnebis dakmayofileba.

fiducialuri sakuTrebis uflebiT gadacemis dros uzrunvelyofis

mimRebi sruluflebiani mesakuTre xdeba. aq adgili ara aqvs

pirobadebuli sakuTrebis uflebiT gadacemas (saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsis 188-e muxli), radganac mxareTa neba mdgomareobs ara imaSi, rom

sakuTrebis uflebis gadasvla damokidebuli gaxadon raime pirobaze,

aramed aRWurvon uzrunvelyofis mimRebi sruli mesakuTruli

uflebamosilebiT, raTa man SeZlos Tavisi interesebis qmediTi

dakmayofileba valdebulebis Seusruleblobis SemTxvevaSi. Tumca

SesaZlebelia fiducialuri sakuTrebis uflebiT gadacema rogorc

uzrunvelyofis saSualeba gamoyenebul iqnes samomavlo an pirobiTi

moTxovnis uzrunvelsayofad. miuxedavad imisa, rom am SemTxvevaSi

moTxovna jer kidev ar arsebobs, sakuTrebis ufleba gadasulad

CaiTvleba uzrunvelyofis mimRebze, radganac fiducialuri sakuTrebis

uflebiT gadacemiT dadgenili uzrunvelyofa Tavisi samarTlebrivi

bunebiT aqcesoruli ar aris.

fiducialuri moTxovnis daTmobis dros cesioneri iZens

kreditoris srul samarTlebriv mdgomareobas. mas SeuZlia daTmobili

moTxovnis movalis mimarT ganaxorcielos kreditoris yvela ufleba. mas

Page 82: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

82

ufleba aqvs CaiTvalos Tavisi moTxovnis angariSSi movalisagan

miRebuli sargebeli. amasTan, germanul iuridiul literaturaSi

aRiarebuli mosazrebis Tanaxmad, movales ara aqvs Sesageblis ufleba

moTxovnis daTmobis safuZvlad arsebuli fiducialuri daTqmidan

gamomdinare79.

fiducialuri moTxovnis daTmobas (fiducialuri sakuTrebis

uflebiT gadacemas) erTi mizani aqvs: kreditoris moTxovnis

uzrunvelyofa. Sesabamisad, es mizani aRar arsebobs, rodesac

sauzrunvelyofo moTxovna dakmayofilebulia an moTxovna ar arsebobs

misi gaqarwylebis, garigebis baTilobis an sxva safuZvlebis gamo. amitom

samarTlianoba moiTxovs, moTxovna (ufleba, nivTi) daubrundes

uzrunvelyofis gamcems. germanuli samarTlis mecnierebis mixedviT es

ar xdeba avtomaturad, kanonis ZaliT, uSualod iuridiuli faqtis

warmoSobisTanave (moTxovnis dakmayofileba, misi gaqarwyleba), aramed

saWiroa mxareTa axali SeTanxmeba moTxovnis (uflebis, nivTis) ukan

gadacemaze80. uzrunvelyofis mimRebi valdebulia dados aseTi SeTanxmeba

sauzrunvelyofo daTqmis safuZvelze. Tumca, SesaZlebelia iseTi

SeTanxmeba, romliTac fiducialuri moTxovnis daTmoba valdebulebis

Sesrulebis rezolutiuri (gauqmebis) pirobiT iqnes dadebuli. am dros

valdebulebis SesrulebasTan erTad moTxovna avtomaturad ubrundeba

uzrunvelyofis gamcems81.

rogoria samarTlebrivi Sedegebi im garigebisa, romelsac

uzrunvelyofis mimRebi debs gadacemul nivTze (daTmobil moTxovnaze,

uflebaze) sauzrunvelyofo daTqmis pirobebis sawinaaRdegod?

germanul iuridiul literaturaSi aRiarebulia, rom

sauzrunvelyofo daTqmis pirobebis sawinaaRdegod dadebuli garigeba

samarTlebrivi Zalis mqonea, SemZenze gadadis sakuTrebis ufleba,

radganac uzrunvelyofis mimRebi nivTis (moTxovnis, uflebis) mesakuTrea

79 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 583 80 Schwerpunkte, dasaxelebuli naSromi, gv. 51 81 Brox/Walker, dasaxelebuli naSromi, gv. 237

Page 83: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

83

da, Sesabamisad, uflebamosili mis gankargvaze. Tumca, misi qmedeba

CaiTvleba valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobidan gamomdinare

nakisri valdebulebis darRvevad da mas daekisreba uzrunvelyofis

gamcemisaTvis miyenebuli zianis anazRaureba. am ukanasknelsac SeuZlia

Tavisi SexedulebiT isargeblos valdebulebis darRvevisaTvis

kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli samarTlebrivi dacvis saSualebebiT.

fiducialuri moTxovnis daTmoba, iseve rogorc fiducialuri

sakuTrebis uflebiT gadacema, farTod gamoiyeneboda niderlandebSi

axali samoqalaqo kodeqsis miRebamde. fiducialuri moTxovnis daTmobis

popularoba gamowveuli iyo imiTac, rom igi, moTxovnis dagiravebisagan

gansxvavebiT, namdvili iyo movalis Setyobinebis gareSec82 im dros,

rodesac am formalobis gareSe moTxovnis dagiraveba samarTlebrivi

Zalis armqone iyo.

niderlandebis axali samoqalaqo kodeqsis me-3 wignis 239-e muxlis

Tanaxmad, fiducialuri sauzrunvelyofo garigebebi samarTlebrivi

Zalis armqone gaxda. am erTgvari SezRudvis sakompensaciod, kodeqsis

“giravnobis Sesaxeb” TavSi gaTvaliswinebul iqna norma, romlis

Tanaxmad gansazRvruli pirebis mimarT moTxovnebze giravnobis ufleba

“SeiZleba dadgindes sanotaro wesiT damowmebuli aqtis an

registrirebuli aqtis meSveobiT (sanotaro wesiT damowmebis gareSe) am

pirebisaTvis (movaleebisaTvis) Seyobinebis gareSe im pirobiT, rom es

ufleba ukve arsebobs giravnobis uflebis dadgenis momentisaTvis an

misi SeZena moxdeba uSualod arsebuli samarTalurTierTobis

safuZvelze83”.

sainkaso cesia.

82 Introduction to Dutch law, third revised edition, Kluver law International, the Hague-London-Boston, gv. 107 83 niderlandebis samoqalaqo kodeqsis me-3 wignis 239-e muxlis pirveli paragrafi, vuTiTeb: Гражданский кодекс Нидерландов. Книги 2,3,5,6 и 7. – Перевод: М. Ферштман. Отв.ред. Ф.Й.М. Фельдбрюгге. Лейденский университет, юридический факультет. Институт восточно-европейского права и россиеведения. Лейден, 2000

Page 84: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

84

iseve rogorc fiducialuri moTxovnis daTmobis SemTxvevaSi,

sainkaso cesiis drosac cesioneri iZens kreditoris srul samarTlebriv

mdgomareobas da mas eniWeba kreditoris sruli uflebamosileba. magram

misgan gansxvavebiT, rogorc zemoT aRvniSneT, sainkaso cesiis

SemTxvevaSi moTxovnis daTmoba xdeba ara cesioneris, aramed, piriqiT,

cedentis interesebSi, kerZod ki, imisaTvis, rom cesionerma moaxdinos

moTxovnis realizacia cedentis sasargeblod. sainkaso cesioners

SeuZlia moTxovnis realizacia sasamarTlos meSveobiT sakuTari

interesis mtkicebis gareSe84. mag., mxatvari uTmobs moTxovnebs Tavisi

klientebis mimarT mxatvarTa kavSirs. moTxovnis realizaciaSi

daxmarebis gawevisaTvis sazRauri da sxva pirobebi cedentsa da

cesioners Soris ganisazRvreba cesiis safuZvlad arsebuli kauzaluri

garigebis safuZvelze.

sainkaso cesias germanul iuridiul literaturaSi ganasxvaveben

sainkaso davalebisagan (Inkassomandat). sainkaso davalebis dros ar xdeba

moTxovnis kreditorze gadasvla, aramed _ mxolod moTxovnis

realizaciaze uflebamosilebis miniWeba. “kreditori ar Tmobs

moTxovnas, aramed uflebamosilebas aniWebs sxvas, Tavisi saxeliT (ara

rogorc kreditoris warmomadgeneli) moaxdinos moTxovnis realizacia.

kreditori Tavis moTxovnas aseve inarCunebs da uflebamosileba SeuZlia

calmxrivadac gamoiTxovos.” _ wers hans broqsi85.

im iuridiul bunebasTan, rac fiducialuri sakuTrebis uflebiT

gadacemas aqvs germanul samarTalSi, axlos dgas inglisur-amerikul

samarTalSi cnobili e. w. moZravi qonebis ipoTeka _ mortgage of movables

an chattel mortgage. moZravi qonebis ipoTekis drosac movale

(uzrunvelyofis gamcemi) gadascems sakuTrebis uflebas moZrav nivTze

kreditors (uzrunvelyofis mimRebi) am ukanasknelis winaSe nakisri

valdebulebebis uzrunvelsayofad. movale rCeba nivTebis mflobelad da

SeuZlia uzrunvelyofis dadgenis Semdegac gaagrZelos am nivTebiT

84 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 584 85 Brox/Walker, dasaxelebuli naSromi, gv. 382

Page 85: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

85

sargebloba. valdebulebis Sesrulebis SemTxvevaSi kreditori

valdebulia ukan gadasces nivTze sakuTrebis ufleba movales.

italiuri samarTali fiducialuri sakuTrebis uflebiT gadacemas,

rogorc aseTs, ar aRiarebs, Tumca, masSi dasaSvebad aris miCneuli

uzrunvelyofis mimRebisaTvis qonebis miyidva uzrunvelyofis gamcemis

sasargeblod ukan gamosyidvis daTqmiT86.

franguli samarTali saerTod dauSveblad miiCnevs fiducialuri

sakuTrebis uflebiT gadacemas im safuZvliT, rom am dros daculi ar

aris nivTebis (uflebebis) publikaciis uzrunvelyofis wesi (rogorc

wesi, fiducialuri sakuTrebis uflebiT gadacemis dros ar xdeba

moZravi nivTis uzrunvelyofis mimRebis mflobelobaSi gadacema). rac

Seexeba uzrunvelyofis mimRebisaTvis qonebis miyidvisas ukan gamosyidvis

daTqmas, igi, franguli samarTlis Tanaxmad, baTilia rogorc

TvalTmaqcuri garigeba87.

%6/!yfmTflsvmfcjt!ebUnpcb!

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi adgens calke moTxovnis daTmobas

da aseve calke valis gadakisrebas. sanivTo samarTlis zogad nawilSi

igi ar Seicavs raime normas valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobis

(xelSekrulebis) mTlianad _ rogorc moTxovnebis, ise valdebulebebis _

mesame pirze gadacemis Taobaze, romlis Sedegad mesame piri ikavebs

xelSekrulebaSi Tavdapirveli kontrahentis adgils. Tumca

xelSekrulebiT gansazRvruli samarTlebrivi mdgomareobis sxva pirze

gadatanis calkeuli kanonismieri SemTxvevebi gaTvaliswinebulia

valdebulebiTi samarTlis kerZo nawilSi konkretuli valdebulebiT-

samarTlebrivi urTierTobis mimarT.

86 Manfred Wolf, dasaxelebuli naSromi, gv. 320 87 Manfred Wolf, dasaxelebuli naSromi, iqve

Page 86: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

86

upirveles yovlisa, aRniSnul SemTxvevas adgili aqvs saqiravno

urTierTobaSi. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 572-e muxlis Tanaxmad,

gamqiraveblis mier gaqiravebuli nivTis gasxviseba ar aris safuZveli

qiravnobis xelSekrulebis Sewyvetisa, aramed “SemZeni ikavebs

gamqiraveblis adgils da masze gadadis qiravnobis xelSekrulebidan

gamomdinare uflebebi da movaleobebi”. analogiuri wesi dadgenilia

sacxovrebeli sadgomis qiravnobis xelSekrulebaSi damqiraveblis

ojaxis wevrebis mimarT, rodesac isini damqiravebelTan erTad

warmarTaven erTian saojaxo meurneobas (samoqalaqo kodeqsis 571-e

muxli). am normebSi, amdenad, saubaria sruli saxelSekrulebo

mdgomareobis gadacemaze da ara qiravnobis xelSekrulebidan

gamomdinare calkeuli moTxovnebis daTmobasa Tu valis gadakisrebaze.

saxelSekrulebo mdgomareobis sruli gadacema xdeba, agreTve,

dazRveuli qonebis gasxvisebis SemTxvevaSi. am dros SemZenze gadadis

damzRvevis kuTvnili uflebebi da mis mier dazRvevis xelSekrulebiT

nakisri valdebulebebi (samoqalaqo kodeqsis 833-e muxli).

germaniis samarTali zemoaRniSnul SemTxvevebs umatebs Semdegs:

$1251-is Tanaxmad, Tu xdeba dagiravebuli nivTis gasxviseba, axali

mogiravne kisrulobs aseve giravnobasTan dakavSirebul Tavdapirveli

mogiravnis valdebulebas damgiraveblis mimarT.

germaniiis samoqalaqo kodeqsSi 1972 wels Setanili damateba _

$613a saxelSekrulebo mdgomareobis gadacemas iTvaliswinebs sawarmos

an misi nawilis garigebis safuZvelze gasxvisebis SemTxvevaSi SromiT-

samarTlebrivi urTierTobebis mimarT, romlebic arsebobs gadacemis

momentSi.

germanul mecnierebasa da sasamarTlo praqtikaSi xelSekrulebis

daTmoba miCneulia erTian garigebad da ara moTxovnis daTmobisa da

valis gadakisrebis kombinaciad88. vinaidan xelSekrulebis daTmobis

dros xdeba rogorc valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobidan

88 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 585

Page 87: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

87

gamomdinare uflebebis daTmoba, ise valis gadakisreba, Sesabamisad,

adgili aqvs movalis Secvlas, rac saWiroebs kreditoris Tanxmobas.

Sesabamisad, xelSekrulebis daTmobis dros aucilebelia gadamcemis

kontagentis Tanxmoba.

xelSekrulebis daTmobis garigeba SeiZleba daidos rogorc

sammxrivi xelSekruleba89, romelSic cedentTan da cesionerTan erTad

mxared Seva dasaTmobi xelSekrulebis meore mxare. es ukanaskneli Tavis

Tanxmobas xelSekrulebis meore mxaris mier Tavisi saxelSekrulebo

mdgomareobis gadacemaze ganacxadebs sammxriv xelSekrulebaze

xelmoweriT.

xelSekrulebis daTmobis dros mesame piri Semodis ukve mza

urTierTobaSi da enacvleba erT-erT mxares. amitom am Canacvlebis

ganxorcielebisaTvis saWiroa im formis dacva, rac dadgenilia

daTmobili xelSekrulebisaTvis. amiT xelSekrulebis daTmoba uxvevs

moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis formis Tavisuflebis

aRiarebul princips.

iseve rogorc saqarTvelos samoqalaqo kodeqsisaTvis, dasavleTis

qveynebis umravlesobis samoqalaqo kanonmdeblobisaTvis xelSekrulebis

daTmobis calke garigeba ucnobia; tradiciulad isini ormxrivi

xelSekrulebidan gamomdinare xelSekrulebis mxaris mier uflebebisa da

valdebulebebis erTdroul gadacemas sxva pirze awesrigeben cal-calke

institutebis meSveobiT _ moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis

normebiT. maTgan gamonakliss warmoadgens uaxlesi kanonmdeblobebi _

italiisa da nidernaldebis samoqalaqo kodeqsebi. am kodeqsebis

avtorebma CaTvales, rom xelSekrulebis daTmobis dros adgili aqvs

specifikur sakiTxebs, romlebic specialur gadawyvetas saWiroebs.

SevecdebiT am institutis arsi gavaanalizoT ZiriTadad am normatiul

aqtebze dayrdnobiT90.

89 Palandt, dasaxelebuli naSromi, iqve 90 italiisa da nidernaldebis samoqalaqo kodeqsebis garda, xelSekrulebis daTmoba gaTvaliswinebulia Ciles axal samoqalaqo kodeqsSi (muxlebi 1435-1439)

Page 88: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

88

italiis samoqalaqo kodeqsSi xelSekrulebis daTmoba

gaTvaliswinebul iqna valdebulebiTi samarTlis zogadi nawilis me-2

titulis _ “xelSekrulebebi zogadad” me-7 TavSi. mas daeTmo 5 muxli.

xelSekrulebis daTmobis cneba mocemulia 1406-e muxlSi:

“yovel mxares SeuZlia Tavisi Tavi mesame piriT Secvalos

xelSekrulebidan gamomdinare urTierTobebSi, romlebic warmoiSveba

ormxrivi xelSekrulebidan, Tu jer ar momxdara ormxrivi Sesruleba da

im pirobiT, rom meore mxare amaze Tanaxmaa”.

radganac ormxriv xelSekrulebaSi mxares aqvs rogorc uflebebi,

ise ekisreba valdebulebebi, sxva piris mier xelSekrulebidan gamsvleli

mxaris adgilis dasakaveblad saWiroa meore mxaris Tanxmoba.

xelSekrulebis daTmobis garigebis Sedegad xelSekrulebidan gamsvleli

mxare kargavs Tavis uflebebs da Tavisufldeba valdebulebisagan.

magram Tu xelSekrulebis meore mxarem ganacxada, rom igi ar

aTavisuflebs gamsvlel mxares, mas SeuZlia am ukanasknels warudginos

sarCeli yvela im SemTxvevaSi, rodesac cesioneri ar asrulebs nakisr

valdebulebebs (italiis samoqalaqo kodeqsis 1408-e muxlis me-2 nawili).

cesioneris mier valdebulebis Seusruleblobis Taobaze xelSekrulebis

meore mxarem unda Seatyobinos gamsvlel mxares Seusruleblobis

momentidan 15 dRis ganmavlobaSi.

ra momentidan iTvleba xelSekrulebis mxaris Secvla

ganxorcielebulad? 1407-e muxli iTvaliswinebs or aseT SemTxvevas:

a) Tu erTma mxarem winaswar ganacxada Tanxmoba

xelSekrulebidan gamomdinare urTierTobebSi meore mxaris

mesame piriT Secvlaze, Secvla misTvis ganxorcielebulad

CaiTvleba im droidan, rodesac mas Seatyobines Secvlis

Sesaxeb an rodesac man ganaxorciela aqcepti.

b) Tu dokumentSi Setanilia daTqma “saordero” an misi

TanabarmniSvnelovani sityva, misi indosireba iwvevs indosatis

mier xelSekrulebaSi indosantis adgilis dakavebas.

Page 89: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

89

xelSekrulebis mxaris SecvliT arsebuli valdebulebiTi

urTierTobis Sinaarsi ar icvleba. amitom Tavdapirvel mxares kanoni

aniWebs uflebas, wauyenos cesioners yvela is Sesagebeli, romlebic

gamomdinareobs xelSekrulebidan. mas ar SeuZlia cesioners wauyenos is

Sesagebeli, romelic efuZneba cedentTan arsebul sxva urTierTobebs;

Tumca man SeiZleba es ufleba SeinarCunos Secvlaze Tanxmobis

gancxadebisas91.

rac Seexeba cedentsa da cesioners Soris urTierTobebs, cedenti

pasuxismgebelia xelSekrulebis namdvilobisaTvis92.

rogorc wesi, cedenti ar aris pasuxismgebeli xelSekrulebis

SesrulebisaTvis, magram SeTanxmebiT man SeiZleba ikisros aseTi

garantia. aseT SemTxvevaSi igi pasuxismgebelia rogorc Tavdebi.

niderlandebis samoqalaqo kodeqsSi dadgenilia, rom

xelSekrulebis daTmobis mimarT moqmedebs valis gadakisrebis

institutis zogierTi debuleba, kerZod:

1. debulebebi, romlebic adgens kreditoris winaswari Tanxmobis

samarTlebriv Sedegebs;

2. debulebebi, romlebic adgens aqcesoruli uflebebis beds valis

gadakisrebisas.

%7/!npUypwojt!ebUnpcjtb!eb!wbmjt!hbebljtsfcjt!hbolbshwjUj!!

Tfefhfcj!dbmlfvm!wbmefcvmfcjU.tbnbsUmfcsjw!!

vsUjfsUpcbTj!!

winamdebare naSromis mizans ar warmoadgens kerZo samarTlis im

institutebis srulyofili mimoxilva, sadac valdebulebis Sesrulebis

saxiT gvevlineba moTxovnis daTmoba da/an valis gadakisreba.

91 italiis samoqalaqo kodeqsis 1409-e muxli, vuTiTeb the Italian Civil Code, Oceana Publications, Inc., 1969 92 italiis samoqalaqo kodeqsis 1410-e muxli, vuTiTeb the Italian Civil Code, 1969, iqve

Page 90: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

90

SemovifarglebiT mxolod zogierT valdebulebiT-samarTlebriv

urTierTobaSi moTxovnis daTmobisa da valis gadakisrebis

samarTlebrivi Sedegebis analiziT.

moTxovnis daTmobisa da/an valis gadakisrebis gankargviTi

samarTlebrivi Sedegi SeiZleba sxvadasxva xelSekrulebis safuZvelze

ganxorcieldes _ nasyidoba, Cuqeba, gacvla, amxanagoba (erToblivi

saqmianoba) da sxva. ganxilvis sagans amJamad warmoadgens mxolod

Semdegi valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobebi:

1. sawarmos nasyidoba;

2. memkvidreobis nasyidoba;

3. faqtoringi.

sawarmos nasyidoba.

sawarmos nasyidobis dros adgili aqvs moTxovnis daTmobisa da

valis gadakisrebis erTdroul ganxorcielebas.

sxva Tanamedrove samoqalaqo kodeqsebisagan gansaxvavebiT (mag.,

ruseTis federaciis, kvebekis samoqalaqo kodeqsebi), nasyidobis am saxes

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Tavisi Tanamedrove saxis miuxedavad ar

icnobs. imTaviTve gaugebaria qarTveli kanonmdeblis mier am

samarTlebrivi sakiTxis sruli ignorireba, radganac am garigebis

sakanonmdeblo doneze regulirebas udidesi mniSvneloba eniWeba

Tanamedro ekonomikuri urTierTobebis pirobebSi. sakanonmdeblo vakuums

ver avsebs “mewarmeTa Sesaxeb” kanonis me-8 muxliT dadgenili normebi

individualuri sawarmos, solidaruli pasuxismgeblobisa da

komandituri sazogadoebebSi sawarmoTa SeZenis Sesaxeb. am muxlSi

saubaria ara sawarmos gadacemis garigebaze, aramed dadgenilia sawarmos

gadacemis SemTxvevaSi misi valdebulebebisaTvis pasuxismgebloba.

amdenad, qarTul samarTalSi gadauwyvetelia is samarTlebrivi

sakiTxebi, romlebic wamoiWreba sawarmos nasyidobis dros erTdroulad

moTxovnis daTmobasa da valis gadakisrebasTan dakavSirebiT.

Page 91: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

91

imisaTvis, rom naTlad davinaxoT moTxovnis daTmobisa da valis

gadakisrebis samarTlebrivi Sedegebi sawarmos nasyidobis

xelSekrulebaSi, upirveles yovlisa, unda ganvsazRvroT sawarmos cneba.

qarTul iuridiul terminologiaSi sityva “sawarmo” ufro

komerciuli iuridiuli pirebis krebiT saxelwodebad gamoiyeneba, vidre

am cnebis namdvili da swori mniSvnelobiT. gansakuTrebT am mxriv

aRsaniSnavia “mewarmeTa Sesaxeb” kanonis terminologia. swored mis

teqstSi kanoni erT adgilas saubrobs sawarmos SeZenaze da, maSasadame,

sawarmoSi moiazrebs urTierTobis obieqts, sxva adgilebSi (da

ZiriTadad mTel teqstSi) _ sawarmo aris komerciuli sazogadoebebi da

individualuri mewarme _ samarTlebrivi urTierTobis subieqti.

kanonis terminologiis aseTi gaurkvevlobis miuxedavad qarTul

iuridiul literaturaSi sawarmo sworad aris miCneuli pirTa da

qonebis organizaciul-ekonomikur erTianobad93. “sawarmos miekuTvneba” _

wers l. Wanturia. “aseve sawarmosa da muSa-mosamsaxureTa saqmianobac.

garda amisa, mas ganekuTvneba aramaterialuri faseulobani, faqtobrivi

urTierTobebi, sawarmoo saidumloebani. sawarmos cneba moicavs aseve

materialur faseulobebsa (magaliTad, miwis nakveTebi, ZiriTadi

saSualebebi, qarxnebi, fabrikebi, avtomanqanebi, saqoneli, fuli da a. S.)

da uflebebs (kerZod, moTxovnebi, patentebi, sasaqonlo niSnebi da a. S.),

agreTve, valdebulebebs”94.

msgavs ganmartebas iZleva germanuli samarTlis mecniereba.

ruseTis federaciis samoqalaqo kodeqsis 132-e muxlis pirvel

nawilSi sawarmo gansazRvrulia rogorc qonebrivi kompleqsi, romelic

gamoiyeneba samewarmeo saqmianobis gansaxorcieleblad.

amave muxlSi mocemulia CamonaTvali im qonebrivi Tu araqonebrivi

obieqtebisa, romelic Sedis sawarmos SemadgenlobaSi: yvela saxis

qoneba, romelic gankuTvnilia sawarmos saqmianobisaTvis, maT Soris,

93 lado Wanturia, Tedo niniZe _ “mewarmeTa Sesaxeb” kanonis komentari, meore gamocema, Tbilisi, “samarTali”, 1998, gv. 10 94 lado Wanturia, Tedo niniZe _ dasaxelebuli naSromi gv. 11

Page 92: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

92

miwis nakveTebi, Senobebi, nagebobebi, danadgarebi, inventari, nedleuli,

produqcia, moTxovnebi, valebi, aseve sawarmos, misi produqciis,

samuSaosa da momsaxurebis individualizirebis saSualebebi (safirmo

saxelwodeba, savaWro niSnebi, momsaxurebis niSnebi) da sxva

gansakuTrebuli uflebebi.

sawarmos cnebidan Cans, rom igi Sedgeba rogorc aqtivebisagan

(nivTebi, uflebebi, moTxovnebi), ise pasivebisaganac, romlebic

warmoiSveba sawarmos saqmianobis Sedegad. vinaidan qarTuli samarTali

ar icnobs sawarmos rogorc erTiani obieqtis nasyidobis

xelSekrulebas, aucilebeli xdeba am garigebis rogorc calkeul

nawilebad dayofilis gageba; sawarmos gadacema, kerZod, xorcieldeba

masSi Semavali obieqtebis gadacemiT: nivTebze sakuTrebis uflebis

gadacemiT, moTxovnebis daTmobiT, valis gadakisrebiT da a. S.. aqtivebis

gadacemis nawilSi raime winaaRmdegoba ar arsebobs. qonebis gankargvis

Tavisufleba aRiarebulia kanonmdeblobiT. maT Soris, moTxovnis

daTmobac xorcieldeba sxva piris (movalis) monawileobis gareSe. rac

Seexeba sawarmos pasivebs, maTi gankargva gulisxmobs valdebulebiT-

samarTlebriv urTierTobaSi movalis Secvlas _ valis gadakisrebas,

risi namdvilobis winapirobaa kreditoris Tanxmoba. amas emateba

obieqturi sirTuleebic. bevr SemTxvevaSi sawarmos nasyidobis Semdeg

gamyidveli uunaro xdeba, Seasrulos Tavisi valdebulebebi

partniorebis winaSe, radgan man dakarga amisaTvis aucilebeli sawarmo-

teqnikuri baza95. sawarmos, Cveulebriv, ara erTi da ori, aramed SeiZleba

ramdenime aTeuli da aseuli kreditori hyavdes. sawarmos nasyidobis

namdvilobis damokidebuleba aseTi didi raodenobis pirTa Tanxmobaze

ararealurs gaxdida saerTod mis ganxorcielebas. amitom, zogierTma

Tanamedrove kanonmdeblobam SeimuSava am problemis gadawyvetis gzebi.

95 Комментарий к Гражданскому кодексу Российской Федерации, части второй (постатейный), 2-е изд., испр. и доп., пор ред. О. Н. Садикова, Юридическая фирма «Контракт», Издательская группа «Инфра.М-Норма», Москва, 1998, gv. 135-136

Page 93: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

93

ruseTis federaciis samoqalaqo kodeqsis 562-e muxlSi dadgenilia

sawarmos nasyidobis Semdegi procedura:

“1. im valdebulebaTa kreditorebi, romelebic Setanil iqna

sawarmos SemadgenlobaSi, myidvelisaTvis sawarmos gadacemamde gayidvis

Sesaxeb werilobiT unda gaafTxilos sawarmos nasyidobis

xelSekrulebis erT-erTma mxarem.

2. kreditori, romelmac gamyidvels an myidvels werilobiT ar

ganucxada valis gadakisrebaze Tanxmobis Sesaxeb, uflebamosilia

sawarmos gayidvis Sesaxeb Setyobinebis miRebidan sami Tvis ganmavlobaSi

moiTxovos an valdebulebis Sewyveta an valdebulebis vadamde

Sesruleba da amiT gamowveuli zaralis anazRaureba gamyidvelis mier,

anda moiTxovos sawarmos nasyidobis xelSekrulebis mTlianad an

Sesabamis nawilSi baTiloba.

3. kreditors, romelic ar iqna gafrTxilebuli sawarmos

nasyidobis Sesaxeb im wesiT, rac gaTvaliswinebulia winamdebare muxlis

1-li punqtiT, SeuZlia waradginos sarCeli winamdebare muxlis me-2

punqtSi mocemuli moTxovnebis dakamayofilebis Sesaxeb erTi wlis

ganmavlobaSi im dRidan, rodesac man gaigo an unda gaego gamyidvelis

mier myidvelisaTvis sawarmos gadacemis Sesaxeb.

4. myidvelisaTvis sawarmos gadacemis Semdeg gamyidveli da

myidveli solidarulad ageben pasuxs gadacemuli sawarmos

SemadgenlobaSi Semaval valebze, romlebic gadakisrebul iqna

myidvelze kreditoris Tanxmobis gareSe.”

saintereso regulirebas vxvdebiT, agreTve, kvebekis samoqalaqo

kodeqsis normebSi (1767-1778 muxlebi). maTgan moviyvanT mxolod arsebiT

debulebebs:

1. “fasis gadaxdamde myidveli valdebulia gamyidvelisagan miiRos

daficebuli gancxadeba, romelic Seicavs gamyidvelis yvela

kreditoris saxelsa da misamarTs, yoveli maTganis moTxovnaTa

odenobis, darCenili gadasaxdeli Tanxisa da TiToeuli maTganis

sasargeblod dadgenili uzrunvelyofis miTiTebiT. fasis

Page 94: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

94

gadaxdamde myidvelma unda mimarTos nasyidobis Sesaxeb

gancxadebaSi miTiTebul privilegirebul da ipoTekiT

uzrunvelyofil kreditorebs im moTxovniT, rom maT moTxovnidan

oci dRis ganmavlobaSi werilobiT ganucxadon mas TavianTi

moTxovnebisa da, ipoTekis arsebobis SemTxvevaSi, uzrunvelyofis

odenobis Sesaxeb uzrunvelyofis rigiTobis, odenobisa da

datvirTuli qonebis Rirebulebis gaTvaliswinebiT.

2. rodesac fasis gadaxda xdeba naRdi fuliT da igi sakmarisia

myidvelis mier gancxadebaSi miTiTebuli yvela kreditoris

dasakmayofileblad, myidvels aRar ekisreba valdebuleba,

Seatyobinos nasyidobis Sesaxeb gamyidvelis privilegirebul da

ipoTekiT uzrunvelyofil kreditorebs an daicvas sxva

formalobebi, romlebic dadgenilia nasyidobis fasis ganawilebis

mimarT. Tumca igi valdebulia nasyidobis fasis gadaxdis garda

daakmayofilos gamyidvelis yvela kreditori garda im

kreditorebisa, romlebmac werilobiT ganacxades uari TavianT

uflebaze.

3. nasyidobis xelSekrulebaSi myidveli da gamyidveli uTiTeben pirs,

visac myidvelma unda gadasces nasyidobis fasi kreditorebisaTvis

gasanawileblad. es piri valdebulia moamzados ganawilebis gegma

da misi asli gadasces gamyidvelis mier gancxadebaSi miTiTebul

kreditorebs. Tu misi gasaCivreba ar moxdeba gagzavnidan oci dRis

ganmavlobaSi, miTiTebuli piri uxdis kreditorebs maTi

moTxovnebis proporciulad. Tu ganawilebis gegma gasaCivrdeba,

miTiTebuli piri nasyidobis fasidan sasamarTlos mier

gadawyvetilebis gamotanamade akavebs im Tanxebs, romlebic saWiroa

moTxovnis gasaCivrebuli nawilis dasafaravad garda im

SemTxvevisa, rodesac modave mxare aris is kreditori, visi saxeli

gamyidvelma ar ganacxada, xolo gamyidveli eTanxmeba moTxovnas; am

SemTxvevaSi kreditori monawileobs ganawilebaSi.

Page 95: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

95

4. rodesac myidvelma daicva dadgenili formalobebi, gamyidvelis

kreditorebs aRar aqvT moTxovnis ufleba an samarTlebrivi dacvis

saSualeba mis mimarT an gayiduli qonebis winaaRmdeg, Tumca isini

inarCuneben samarTlebrivi dacvis saSualebebs gamyidvelis mimarT“.

Sveicariis valdebulebiTi kanoni iTvaliswinebs erTdroulad

rogorc sawarmos, ise qonebis sxva pirisaTvis gadacemis dros maTTan

dakavSirebul valebze SemZenis pasuxismgeblobas. amasTan SemZenis

pasuxismgebloba dgeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu mis mier valis miReba

Setyobinebul iqna kreditorebisaTvis an gamoqveynebul iqna gazeTSi.

Zveli movale mainc solidarulad agebs pasuxs axal movalesTan erTad

ori wlis ganmavlobaSi im vadamosuli moTxovnebisaTvis, romlebic

Setyobinebul an gamoqveynebul iqna.

sxva SemTxvevebSi am valis gadakisrebis xelSekrulebas aqvs

iseTive moqmedeba, rogoric aqvs calkeuli valdebulebebis gadakisrebas

(valdebulebiTi kanonis 181-e muxli).

aseve Sveicariis valdebulebiTi kanonis Tanaxmad, Tu sawarmo sxva

sawarmosTan erTiandeba aqtivebisa da pasivebis ormxrivi miRebis

Sedegad, maSin orive sawarmos kreditorebis valdebulebebisaTvis

pasuxismgebeli iqneba gaerTianebuli sawarmo. igive moqmedebs

solidaruli an komandituri sazogadoebis Seqmnisas im warmoebis

pasivebis mimarT, romelic manamde sxvadasxva mflobelTa mier

imarTeboda.

avstriis zogadi samoqalaqo kodeqsic gamodis iqidan, rom qonebis

gadacemisas mas mihyveba valdebulebebi da SemZeni xdeba kreditoris

winaSe pasuxismgebeli gamsxvisebelTan (pirad movalesTan) erTad. igive

exeba sawarmosac rogorc qonebriv kompleqss, romelic Sedgeba

aqtivebisa da pasivebisagan. SemZeni qonebis an sawarmos SeZenisas

pasuxismgebelia mxolod im SemTxvevaSi, rodesac man icoda an mas unda

scodnoda qonebis an sawarmos mikuTvnebul valebze gasxvisebis dros

($1409). amasTan, igi pasuxismgeblobisagan Tavisufldeba im SemTxvevaSi,

Tu man am valebidan ukve imdeni gadaixada, ramdenic utoldeba miRebuli

Page 96: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

96

qonebis an sawarmos aqtivis Rirebulebas. maSasadame, SemZenis

pasuxismgebloba SezRudulia im aqtiviT, rac man miiRo

gamsxviseblisagan.

zemoaRniSnuli wesidan kanoni mogvianebiT Sesuli damatebebiT

iTvaliswinebs gamonakliss da valebisaTvis pasuxismgeblobisagan

aTavisuflebs im pirs, vinc qonebas an sawarmos SeiZens iZulebiTi

aRsrulebis, gakotrebis saqmis warmoebis, samomrigeblo warmoebis

gziT96.

memkvidreobis nasyidoba.

sawarmos nasyidobis institutis msgavsad, memkvidreobis nasyidobas

qarTuli samarTali ar awesrigebs. samwuxarod, arc qarTuli iuridiuli

mecnierebisaTvisaa cnobili memkvidreobis rogorc erTiani qonebrivi

kompleqsis sxva pirze gadacema. SeiZleba arsebobdes azri, rom

qarTvelma kanonmdebelma zedmetad miiCnia am xelSekrulebis calke

normebiT regulireba, vinaidan sakmarisad miiCnia nasyidobis

xelSekrulebis maregulirebeli normebi. marTalia, saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsSi detaluradaa regulirebuli nasyidobis

xelSekruleba, magram misi normebi operirebs mxolod nivTebsa da

uflebebze (moTxovnebze); nasyidobis TavSi ar moipoveba normebi,

romlebic wyvets memkvidreobis rogorc qonebrivi kompleqsis gadacemis

SemTxvevaSi warmoSobil samarTlebriv sakiTxebs. es sakiTxebi msgavsia

sawarmos nasyidobis dros wamoWrili problemebisa, romlebic ganxilul

iqna zemoT. kerZod, isini gamomdinareobs memkvidreobis _ samkvidro

masis SemadgenlobaSi Semavali valebis gadacemidan. iseve rogorc

sawarmo, samkvidro masa Sedgeba rogorc aqtivebisagan, ise pasivebisagan.

amitom misi gadacemis SemTxvevaSi xdeba samkvido masas mikuTvnebuli

valebis gadakisreba. Sesabamisad, wamoiWreba samkvidro masis kreditorTa

interesebis dacvis sakiTxi. swored aRniSnuli sakiTxis gadawyvetisaTvis

aris aucilebeli memkvidreobis xelSekrulebis specialuri regulireba.

96 avstriis zogadi samoqalaqo kodeqsis $1409a

Page 97: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

97

memkvidreobis nasyidobis instituti ganxilul iqneba, erTi mxriv,

safrangeTis da, meore mxriv, germaniis samarTlis magaliTebze. amasTan,

Tavidanve aRvniSnavT, rom am qveynebis samarTali memkvidreobis

nasyidobidan gamomdinare calkeul urTierTobebs gansxvavebulad

aregulirebs.

safrangeTis samoqalaqo samarTali memkvidreobis nasyidobis

garigebas uflebis nasyidobad miiCnevs da ganaTavsebs nasyidobis

titulis me-8 TavSi _ “moTxovnisa da sxva aramaterialuri uflebebis

gadacemis Sesaxeb”. mas daTmobili aqvs sul sami muxli: 1696-1698 muxlebi.

memkvidreobis (samkidro masis) gasxvisebas, iseve rogorc moTxovnis

gadacemas, samoqalaqo kodeqsi nasyidobis xelSekrulebis samarTlebriv

safuZvelze (kauzaze) iTvaliswinebs, Tumca ar uaryofs sxva garigebiT

misi gadacemis SesaZleblobasac.

samarTlebrivi bunebiT memkvidreobis nasyidobis garigeba _

nasyidobis gansakuTrebuli saxea da igi regulirdeba nasyidobis

momwesrigebeli zogadi normebiT garda im specialuri wesebisa, rac

mocemulia kodeqsis 1696-1698 muxlebSi. memkvidreobis nasyidobis

garigebis dadebisaTvis ar aris gaTvaliswinebuli raime specialuri

forma. amitom igi namdvilia mxareTa Soris zepiri SeTanxmebiTac, Tumca,

Tu gamyidvels aqvs memkvidreobasTan dakavSirebuli raime sabuTi, igi

valdebulia gadasces es sabuTi myidvels.

nasyidobis momwesrigebeli zogadi wesebidan pirveli gamonaklisi

mocemulia 1696-e muxlSi. Tu am normebiT gamyidvels ekisreba ori

ZiriTadi valdebuleba: nivTis gadacemis valdebuleba da

pasuxismgebloba (garantie) gadasacemi nivTis naklisaTvis, _ memkvidreobis

nasyidobisas gamyidvels ekisreba mxolod erTi valdebuleba: namdvilad

iyos memkvidre; mas ar ekisreba pasuxismgebloba samkvidro masaSi

Semavali nivTebis naklisaTvis. cxadia, rodesac memkvidreobis gaxsnis

Semdeg samkvidro masa gamyidvelis mflobelobaSi aRmoCndeba, igi

valdebuli iqneba, gadasces masaSi Semavali nivTebis erToblioba

myidvels.

Page 98: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

98

memkvidreobis nasyidobis xelSekrulebiT myidveli ar ikavebs

gamyidvelis adgils da ar xdeba memkvidre. samoqalaqo kodeqsis 1697-e da

1698-e muxlebSi wesrigdeba gamyidvelsa da myidvels Soris warmoSobili

ufleba-valdebulebebis ZiriTadi sakiTxebi, romlebic SeiZleba

warmoiSvas memkvidreobis nasyidobasTan dakavSirebiT:

“muxli 1697

Tu man (gamyidvelma) ukve isargebla romelime miwis nakveTis

nayofiT an miiRo sazRauri romelime moTxovnaze, romelic Sedis am

memkvidreobaSi, maSin igi valdebulia SemZens aunazRauros maTi

Rirebuleba, Tu man pirdapir ar daitova isini nasyidobis

xelSekrulebis dadebis dros.

muxli 1698

SemZenma, Tavis mxriv, gamyidvels unda aunazRauros is, rac am

ukanasknelma gadaixada memkvidreobis valebis da gadasaxadebis

dasafaravad, da Seasrulos is valdebuleba, romelSic gamyidveli

kreditori iyo, Tu mxareebi sawinaaRmdegoze ar SeTanxmebulan.”

rogorc 1698-e muxlis normidan Cans, memkvidreobis nasyidobis

xelSekrulebiT SemZenze memkvidreobis valebi ar gadadis; movaled rCeba

memkvidre-gamyidveli97, Tu xelSekrulebaSi mxareebi sawinaaRmdegoze ar

SeTanxmebulan. SemZens ekisreba mxolod valdebuleba, aunazRauros mas

valebze gaweuli xarjebi da igi samkvidro masas iRebs “sufTad”,

mxolod aqtivebs98.

germaniis samoqalaqo kodeqsSi memkvidreobis nasyidoba

ganTavsebulia memkvidreobis samarTlis bolo ganyofilebaSi da mas

daTmobili aqvs 15 paragrafi.

germanul iuridiul mecnierebaSi udavodaa aRiarebuli, rom Tavisi

samarTlebrivi bunebiT memkvidreobis nasyidoba Cveulebrivi nasyidobis

97 Ж. де ла Морандьер, dasaxelebuli naSromi, gv. 609 98 garkveulwilad gansxvavebulad awesrigebs am sakiTxs romanuli samarTlis ojaxSi Semavali qveynis _ italiis kanonmdebloba. italiis samoqalaqo kodeqsis 1546-e muxlis Tanaxmad: “myidveli solidarulad agebs pasuxs gamyidvelTan erTad memkvidreobis valebze, Tu mxareebi sawinaaRmdegoze ar SeTanxmebulan”.

Page 99: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

99

xelSekrulebaa miuxedavad imisa, rom misi momwesrigebeli normebi

ganTavsebulia kodeqsis memkvidreobis samarTlis wignSi; mis mimarT

moqmedebs, agreTve, nasyidobis maregulirebeli normebi, Tu

memkvidreobis samarTalSi mocemuli specialuri normebiT gansxvavebuli

ar aris dadgenili99.

rogorc valdebulebiT-samarTlebrivi garigeba, memkvidreobis

nasyidobis xelSekruleba ar cvlis gamyidvelis rogorc memkvidris

statuss, aramed warmoadgens misi mxridan samkvidro masas mikuTvnebuli

sagnebis SemZenisaTvis gadacemis kisrebas100.

franguli samarTlisagan gansxvavebiT, germaniis samoqalaqo

kodeqsi iTvaliswinebs memkvidreobis myidvelis pasuxismgeblobas

mamkvidreblis kreditorebis winaSe ise, rom arc gamyidveli ar

Tavisufldeba pasuxismgeblobisagan. amasTan, myidvelis pasuxismgebloba

ar SeiZleba SeizRudos an gamoiricxos myidvelsa da gamyidvels Soris

SeTanxmebiT101. magram myidvelis pasuxismgebloba Tavad SezRudulia

kanoniT. kerZod, $2383-is Tanaxmad, “myidvelis pasuxismgeblobis mimarT

moqmedebs memkvidris pasuxismgeblobis SezRudvis wesebi. myidveli

SeuzRudavad agebs pasuxs, Tu gayidvis momentisaTvis SeuzRudavad

pasuxismgebelia gamyidveli”.

memkvidreobis nasyidobis maregulirebeli normebi Sesabamisad

gamoiyeneba gamyidvelis mier xelSekrulebis safuZvelze SeZenili

memkvidreobis nasyidobis da aseve sxva xelSekrulebebis mimarT,

romlebic mimarTulia memkvidreobis gasxvisebisaken ($2385).

faqtoringi.

faqtoringis xelSekrulebiT banki an sxva sakredito dawesebuleba

sasyidliT iZenen sxva pirTa kuTvnil fulad moTxovnebs. faqtoringis

99 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 2430 100 Palandt, dasaxelebuli naSromi, iqve 101 germaniis samoqalaqo kodeqsis $2382

Page 100: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

100

legaluri definicia mocemulia “komerciuli bankebis Sesaxeb”

saqarTvelos kanonSi:

“faqtoringi” – savaWro-sakomisio operaciis saxeoba, romelic

Sexamebulia klientis sabrunavi kapitalis dakreditebasTan, moicavs

klientis debitoruli davalianebis inkasirebas, dakreditebas da

sakredito da savaluto riskis garantiebs”.

am definiciis garda, faqtoringuli urTierTobis momwesrigebeli

norma saqarTvelos kanonmdeblobaSi ar moipoveba. arc axali samoqalaqo

kodeqsis avtorebma ar CaTvales mizanSewonilad am xelSekrulebis

calke Tavad gaTvaliswineba valdebulebiT samarTalSi, maSin, rodesac

es ganxorcielda zogierTi qveynis Tanamedrove samoqalaqo

kanonmdeblobebSi (italiis, dsT-is qveynebis samoqalaqo kodeqsebi) an

gaTvaliswinebulia savaWro kodeqsebSi im qveynebSi, sadac ar momxdara

samoqalaqo da savaWro samarTlis normebis gaerTianeba erT normatiul

aqtad.

faqtoringis xelSekrulebis calke gaTvaliswineba valdebulebiTi

samarTlis kerZo nawilSi ar unda iqnes miCneuli zedmetad iuridiuli

teqnikis TvalsazrisiT im mosazrebiT, rom sanivTo samarTalSi ukve

arsebobs moTxovnis daTmobis momwesrigebeli zogadi normebi. moTxovnis

daTmobasa da faqtorings Soris gansxvaveba swored rom samarTlebrivi

TvalsazrisiT udidesia, Tumca, es ori instituti SeiZleba garegnulad

erTmaneTs hgavdes. gansxvavebis dasadgenad isic kmara, rom erTi

warmoadgens gankargviT garigebas da misi meSveobiT xdeba sakuTrebis

uflebis gadacema moTxovnebsa da uflebebze, rodesac meore _

valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobaa da igi mxolod safuZvlad

(kauzad) gvevlineba fuladi moTxovnis daTmobas. faqtoringis

xelSekrulebaSi mxare, romelic iZens moTxovnebs (faqtori), SeiZleba

iyos mxolod banki an sxva sakredito dawesebuleba. faqtoringis

xelSekrulebis obieqti SeiZleba iyos mxolod fuladi moTxovnebi.

faqtorsa da klients Soris urTierTobaSi wamoiWreba specifikuri

sakiTxebi, romlebic saWiroebs sakanonmdeblo doneze specialur

Page 101: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

101

gadawyvetas (mag., ruseTis federaciis samoqalaqo kodeqsis 828-e muxli

adgens, rom faqtorisaTvis fuladi moTxovnis daTmoba namdvilia im

SemTxvevaSic, Tu klientsa da mis movales Soris arsebobs moTxovnis

daTmobis gamoricxvis an SezRudvis Taobaze SeTanxmeba).

germanuli samarTlis mecniereba da germaniis uzenaesi

sasamarTlos praqtika ganasxvavebs ori saxis faqtorings:

1. “namdvili” faqtoringi, romlis drosac moTxovnis realizaciis

riski ekisreba faqtors. iuridiulad am saxis faqtorings

sasamarTloebi miiCneven moTxovnis nasyidobad102.

2. “aranamdvili” faqtoringi, romlis drosac moTxovnis realizaciis

riski ekisreba ara faqtors, aramed _ klients103.

%8/!tblvUsfcjt!vgmfcjt!hbebdfnb!np[sbw!ojwUfc{f!

zogadad.

rogorc zemoT ukve aRiniSna, moTxovnis daTmobis dros

xorcieldeba sakuTrebis uflebis gadacema moTxovnebsa da uflebebze.

es sakiTxi metad axlos dgas samoqalaqo samarTlis iseT institutTan

rogoricaa sakuTrebis uflebis gadacema moZrav nivTebze. amitom,

gansaxilveli Temis ufro srulyofili gaanalizebisaTvis aucileblad

migvaCnia am institutis mokle SedarebiT-samarTlebrivi mimoxilva.

rogor gadadis sakuTrebis ufleba moZrav nivTebze qarTuli

samoqalaqo samarTlis mixedviT? romeli qveynis sakuTrebis uflebis

gadacemis sistema airCia qarTvelma kanonmdebelma?

moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis gadacemis sistemebs yofen im

gansxvavebebis mixedviT, romlebic axasiaTebs, erTi mxriv, tradiciisa da

102 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 585 103 Herberger/Martinek/Rüßmann/Weth – juris PraxisKommentar – BGB, Band 2.1 – Schuldrecht (Teil 1: $$ 241 bis 432) herausgegeben von Dr. markus Junker, 3. Auflage, juris GmbH, Saarbrücken, 2006, gv. 1414

Page 102: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

102

konsensualur da, meore mxriv, abstraqtul da kauzalur sistemebs. ras

niSnavs TiToeuli maTgani da riT gansxvavdeba es sistemebi

erTmaneTisagan?

konsensualuri sistemis mixedviT moZrav nivTebze sakuTrebis

uflebis gadacemisaTvis sakmarisia mxareTa Soris im xelSekrulebis

dadeba, romliTac xdeba am uflebis gadatana. sakuTrebis ufleba

SemZenze gadasulad CaiTvleba xelSekrulebis dadebis momentidan.

konsensualuri sistemisagan gansxvavebiT, tradiciis sistemis

mixedviT sakuTrebis uflebis gadacemisaTvis, mxareTa Soris dadebuli

xelSekrulebis garda, rogorc wesi, aucilebelia nivTis SemZenis

mflobelobaSi gadacema. sakuTrebis ufleba SemZenze gadasulad

CaiTvleba ara xelSekrulebis dadebis, aramed SemZenisaTvis nivTis

mflobelobaSi gadacemis momentidan.

sakuTrebis uflebis gadacemis sistemebis klasifikaciis meore

meTodi gadacemaTa sistemebs hyofs kauzalur da abstraqtul sistemebad

imisda mixedviT, Tu raoden damokidebulia sakuTrebis uflebis

gadacemis samarTlebrivi Sedegi mxareTa Soris dadebuli

xelSekrulebis namdvilobisagan; gadadis Tu ara sakuTrebis ufleba

TviT valdebulebiT-samarTlebrivi xelSekrulebis ZaliT, Tu

sakuTrebis uflebis gadacema gamijnulia mis safuZvlad dadebuli

valdebulebiT-samarTlebrivi xelSekrulebisagan?

kauzaluri sistemis mixedviT, xelSekrulebas TavisTavad gadaaqvs

sakuTrebis ufleba yovelgvari sxva samarTlebrivi aqtisa Tu dadgenili

formalobis gareSe. ra Tqma unda, am SemTxvevaSi saubaria iseT

xelSekrulebebze, romlebsac Tavisi iuridiuli bunebis gamo SeuZliaT

sakuTrebis uflebis gadatana. esenia, mag.: nasyidoba, Cuqeba, gacvla,

sesxi da sxva. amasTan, am xelSekrulebaTa Tavidanve baTiloba an

SemdgomSi maTi baTilad cnoba yvela SemTxvevaSi Sedegad iwvevs imas,

rom sakuTrebis ufleba Tavidanve ver gadadis SemZenze. iTvleba, rom

SemZeni arasodes ar yofila mesakuTre, radaganac TviT xelSekrulebis

Page 103: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

103

baTilobis samarTlebrivi Sedegi mdgomareobs imaSi, rom sayovelTao

aRiarebiT igi miiCneva rogorc Tavidanve ararsebuli.

sawinaaRmdego regulirebasTan gvaqvs saqme sakuTrebis uflebis

gadacemis abstraqtuli sistemis SemTxvevaSi. am sistemis mixedviT

sakuTrebis uflebis gadacema xorcieldeba specialuri samarTlebrivi

aqtis (garigebis) meSveobiT, romelic srulad emijneba valdebulebiT-

samarTlebriv xelSekrulebas. es ukanaskneli emsaxureba sakuTrebis

uflebis gadacemis aqts rogorc misi samarTlebrivi safuZveli _ causa

traditionis, magram samarTlebrivad sakuTrebis uflebis gadacemis aqti

damoukidebelia misgan. valdebulebiT-samarTlebrivi safuZvlis

baTiloba sakuTrebis uflebis gadacemis aqts ar exeba da ar abaTilebs

mas; Sesabamisad, sakuTrebis ufleba SemZenze mainc gadadis. Tumca, aseTi

SenaZeni samarTlebrivi safuZvlis ararsebobis gamo unda daubrundes

gamsxvisebels usafuZvlo gamdidrebis wesebis ZaliT. gansxvavebiT

kauzaluri sistemis mixedviT valdebulebiT-samarTlebrivi

xelSekrulebis gabaTilebis Sedegebisa, abstraqtuli sistemis dros

causa traditionis-is gabaTilebis SemTxvevaSic ki SemZeni rCeba mesakuTre da,

maSasadame, uflebamosili, gaasxvisos nivTi sxva pirze. rodesac

kauzaluri sistemis mixedviT SemZenis analogiuri moqmedeba

samarTlebrivi Zalis armqone iqneba, vinaidan SemZeni Tavidanve ar

gamxdara mesakuTre da, Sesabamisad, ar iyo uflebamosili gasxvisebaze.

konsensualuri da kauzaluri gadacemis sistema.

konsensualuri da kauzaluri gadacemis sistema ganxilul iqneba

franguli samoqalaqo samarTlis magaliTze.

Tanamedrove qveynebis samoqalaqo samarTalSi sakuTrebis uflebis

gadacemis zemoaRniSnul sistemas safuZveli Caeyara 1804 wels

safrangeTis samoqalaqo kodeqsis (Code Civil) miRebiT. kodeqsma gaauqma

romissamarTliseuli sakuTrebis uflebis gadacemis wesi, romelic

gadacemisaTvis iTxovda gasxvisebuli nivTis SemZenis mflobelobaSi

gadacemas _ traditio.

Page 104: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

104

safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 1138-e muxlis Tanaxmad:

“nivTis gadacemis valdebuleba Sesrulebulad CaiTvleba

xelSekrulebis mxareTa Soris SeTanxmebis ZaliT. igi kreditors aqcevs

mesakuTred da akisrebs mas risks im momentidan, rodesac nivTi unda

gadacemuliyo, Tundac mflobelobaSi gadacema jer ar momxdara, garda

im SemTxvevebisa, rodesac movalem nivTis gadacemis vadas gadaacila; am

SemTxvevaSi nivTze riski rCeba am ukanasknelze”.

analogiuri gadawyveta sakiTxisa gvxvdeba zogierT calkeul

xelSekrulebaSi, romelTa dros xdeba nivTze sakuTrebis uflebis

gadacema: Cuqeba (safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 938-e muxli),

nasyidoba (samoqalaqo kodeqsis 1593-e muxli), gacvla (samoqalaqo

kodeqsis 1703-e muxli) da sxva.

maSasadame, sakuTrebis uflebis gadacemisaTvis sakmarisia mxareTa

Soris dadebuli xelSekruleba da sakuTrebis ufleba gadadis mxareTa

Soris SeTanxmebis momentidan104; nivTis mflobelobaSi gadacema,

Sesabamisad, savaldebulo ar aris. aRsaniSnavia, rom istoriulad

konsensualuri gadacemis principi frangul samarTalSi xelis erTi

mosmiT, samoqalaqo kodeqsis SeqmniT, ar warmoSobila. samoqalaqo

kodeqsis miRebis droisaTvis mflobelobaSi gadacemis _ traditio-s

moTxovna ukve aRmofxvrili iyo safrangeTis TiTqmis mTel teritoriaze

da, amdenad, safrangeTis samoqalaqo kodeqsis gadawyveta iyo mxolod

“zogadi praqtikis formaluri aRiareba“105; man mxolod saboloo

wertili dausva sasamarTlo praqtikaSi sakiTxis araerTgvarovan

gadawyvetas da ganamtkica sakuTrebis uflebis gadacemis konsensualuri

principi.

imdenad, ramdenadac nivTze sakuTrebis uflebis gadacemas axdens

mxareTa Soris dadebuli valdebulebiT-samarTlebrivi xelSekruleba, am

xelSekrulebis baTiloba Sedegad iwvevs imas, rom gamsxvisebeli rCeba

104 laTinurad mas solo consensu-s princips uwodeben 105 L. P. W. van Vliet – Transfer of movables in German, French, English and Dutch law, Ars Aequi Libri, Nijmegen, 2000, gv. 79

Page 105: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

105

misi mesakuTre, xolo SemZenze ki sakuTrebis ufleba arasodes ar

miiCneva gadasulad. maSasadame, franguli gadacemis sistema kauzaluria.

konsensualuri gadacemis sistemis dadebiTi mxare mdgomareobs

imaSi, rom misi mixedviT sakuTrebis uflebis gadacema moZrav nivTebze

gamartivebulia, radgan kreditori (SemZeni) romissamarTliseuli traditio-

s gareSec xdeba mesakuTre. am sistemis uaryofiTi mxare ki mdgomareobs

imaSi, rom moZravi nivTis SemTxveviT daRupvis riski SemZenze gadadis

SeTanxmebis mometidan mis faqtiur gadacemamde. Tum,ca es uaryofiTi

mxare garkveulwilad kompensirdeba imiT, rom movalis gakotrebis

SemTxvevaSi gasxvisebuli nivTi ar Seva gakotrebis masaSi, SemZeni

CaiTvleba “sakuTrebis kreditorad” da mas ufleba miecema ukve “Tavisi”

nivTi gamoiTxovos gakotrebis masidan. sawinaaRmdego SemTxvevas Tu

warmovidgenT, e. i. rodesac sakuTrebis ufleba unda gadasuliyo nivTis

SemZenis mflobelobaSi gadacemis momentidan (tradiciis sistema), SemZeni

aRar iqneboda uflebamosili, moeTxova gasxvisebuli nivTis rogorc

Tavisis misTvis gadacema da “SeuerTdeboda” gakotrebis kreditorTa

rigebs.

konsensualuri gadacemis normis sakanonmdeblo doneze

ganmtkicebis miuxedavad, franguli samoqalaqo samarTali icnobs am

wesidan gamonaklis SemTxvevebsac. upirvels yovlisa, am

gamonaklisebidan unda aRiniSnos sakuTrebis uflebis gadacema

gvarovnuli niSniT gansazRvrul nivTebze. aseT nivTebs miekuTvneba,

magaliTad, sawvavi, Saqris fxvnili, xorbali da a. S.. kanonmdeblobiT

ganmtkicebuli wesi gamoiyeneba individualuri niSniT gansazRvrul

(specifikur) nivTebze sakuTrebis uflebis gadacemis mimarT. ratom ar

gadadis sakuTrebis ufleba am nivTebze xelSekrulebis dadebis _

SeTanxmebis miRwevis momentidan?

franguli samarTali, iseve rogorc sxva evropuli qveynebis

kanonmdeblobebi, efuZneba gansazRvrulobis princips, romlis

mixedviTac sakuTrebis ufleba da sxva sanivTo uflebebi SeiZleba

arsebobdes da, maSasadame, gadaeces an dadgindes mxolod gansazRvrul

Page 106: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

106

nivTebze. yovelTvis cnobili unda iyos, romel konkretul nivTs exeba

sakuTrebis Tu sxva sanivTo ufleba. saqonlis erTobliobaze sakuTrebis

ufleba SeiZleba arsebobdes mxolod im SemTxvevaSi, Tu cnobilia,

romeli konkretuli saqoneli aris sakuTrebis uflebis sagani.

Sesabamisad, sakuTrebis uflebis gadacema SeuZlebelia, Tu cnobili ar

aris, romel konkretul saqonelze gadaecema igi SemZens106.

meore gamonakliss saerTo wesidan warmoadgens sakuTrebis

uflebis gadacema momaval nivTebze107. safrangeTis samoqalaqo kodeqsi

momaval nivTebs aRiarebs valdebulebis sagnebad108 da, Sesabamisad,

uSvebs maTze sakuTrebis uflebis gadacemas. Tumca, sakuTrebis ufleba

ar gadadis xelSekrulebis dadebis momentidan, aramed nivTis Seqmnis an

warmoSobis, SemZenis mflobelobaSi misi gadacemisa da am ukanasknelis

mier misi miRebis momentidan109.

calke aRniSvnis Rirsia is, rom konsensualuri gadacemis wesi

moqmedebs mxolod valdebulebis sagnis gadacemis mimarT da ara

sapasuxo Sesrulebis mimarT110. mag., nasyidobis xelSekrulebis

SemTxvevaSi, sakuTrebis ufleba SeTanxmebisTanave gadadis mxolod

nasyidobis obieqtze, gayidul nivTze, magram msgavsi araferi xdeba

myidvelis mier nasyidobis fasis gadaxdis valdebulebis mimarT; igi

Sesrulebulad CaiTvleba mxolod fuladi Tanxis gadacemis momentidan.

es logikuric aris, xom ar SeiZleba CaiTvalos dasrulebulad gadaxda,

rodesac sinamdvileSi mas adgili ar hqonia!

konsensualuri gadacemis sistema moqmedebs ara marto safrangeTSi,

aramed im umravles qveynebSi, romlebic moxdnen safrangeTis samoqalaqo

kodeqsis recefciis arealSi. konsensualuri gadacemis sistemis

106 L. P. W. van Vliet, dasaxelebuli naSromi, gv. 75 107 L. P. W. van Vliet, dasaxelebuli naSromi, gv. 73 108 safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 1130-e muxli 109 safrangeTis sakasacio sasamarTlos 1900 wlis 24 martis gadawyvetileba. aRsaniSnavia, rom am gadawyvetilebiT dadgenili sakuTrebis uflebis gadacemis wess holandieli profesori l. van vlieti miiCnevs “sanivTo SeTanxmebad sakuTrebis uflebis gadacemis Sesaxeb”. 110 L. P. W. van Vliet, dasaxelebuli naSromi, gv. 74

Page 107: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

107

Rirsebad unda CaiTvalos, rom bevr qveyanaSi, sadac ar moxda

safrangeTis samoqalaqo kodeqsis “sityva-sityviTi gadawera” da

samoqalaqo samarTali xasiaTdeba gamokveTili individualizmiT, es

sistema mainc iqna datovebuli garkveuli koreqtivebiT.

moZravi nivTebis konsensualuri gadacemis sistemis normas

luizianas samoqalaqo kodeqsi iTvaliswinebs 518-e muxlSi. safrangeTis

samoqalaqo kodeqsisagan gansxvavebiT, es norma moTavsebulia kodeqsis

me-2 wignis _ “nivTebi da sakuTrebis sxvadasxva saxecvlilebebi” _ me-3

TavSi _ “sakuTrebis uflebis gadacema xelSekrulebiT”. Tumca,

gansxvaveba ara marto sistemuria, aramed garkveulwilad Sinaarsobrivic,

romelic naTeli gaxdeba am muxlis teqstis gacnobiT:

“moZrav qonebaze sakuTrebis uflebis konvencionaluri gadacema

xdeba mesakuTresa da SemZens Soris im xelSekrulebis meSveobiT,

romelic gamiznulia moZrav qonebaze sakuTrebis uflebis gadasacemad.

Tu sxvagvarad ar aris gaTvaliswinebuli, sakuTrebis uflebis gadasvla

mxareTa Soris xorcieldeba SeTanxmebis ZaliT, xolo mesame pirTa

mimarT _ moZrav qonebaze SemZenisaTvis mflobelobis gadacemis

momentidan.

rodesac moZravi qoneba mflobelobaSi ar iqna gadacemuli,

Semdgomi SemZeni, romelsac moZravi qoneba gadaeca mflobelobaSi, iZens

sakuTrebis uflebas im pirobiT, rom igi keTilsindisieria.

gamsxviseblis kreditorebs SeuZliaT ganaxorcielon iZulebiTi

aRsruleba moZrav qonebaze manamde, sanam igi jer kidev gamsxviseblis

mflobelobaSia”.

imTaviTve TvalSisacemia am normis ramdenime gansxvaveba

safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 1138-e muxlis normisagan:

(1) sakuTrebis uflebis gadacemis am muxlSi mocemuli wesi

dispoziciuria da mxareTa SeTanxmebiT SeiZleba Seicvalos;

(2) kanoni ganasxvavebs sakuTrebis uflebis gadasvlis moments

xelSekrulebis mxareTa Soris (sakuTrebis uflebis

Page 108: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

108

gadacemis relatiuri moqmedeba), erTi mxriv, da mesame

pirebisaTvis, meore mxriv;

(3) moZravi qonebis mflobelobaSi gadacemas kanoni ukavSirebs

garkveul samarTlebriv Sedegebs.

konsensualuri gadacemis wess kanadis provincia kvebekis rogorc

Zveli (1866 wlis), ise axali (1992 wlis) samoqalaqo kodeqsebi iziarebs.

axal samoqalaqo kodeqsSi am wess miCenili aqvs adgili kodeqsis

„valdebulebebis Sesaxeb wignis“ erT-erT ganyofilebaSi _

“xelSekrulebis samarTlebrivi Zala”, muxlebi 1453-1455.

italiis 1942 wlis samoqalaqo kodeqsi konsensualuri gadacemis

wess aseve “xelSekrulebis samarTlebrivi Zalis” Sesaxeb TavSi

iTvaliswinebs, muxlebi 1376-1378. yuradRebas gavamaxvileb 1378-e muxlis

normaze, romelic exeba gvarovnuli niSniT gansazRvruli nivTebis

gadacemas:

“im xelSekrulebebSi, romelTa obieqtia gvarovnuli niSniT

gansazRvruli nivTebis gadacema, sakuTrebis ufleba gadaecema mxareTa

Soris SeTanxmebaSi am nivTebis gansazRvriT (l’individuazione) an mxareTa

mier dadgenili wesiT. im SemTxvevaSi, rodesac nivTebi gadazidul unda

iqnes erTi adgilidan meoreze, gansazRvra xorcieldeba, agreTve,

gadamzidvelisaTvis an eqspeditorisaTvis gadacemis meSveobiT”.

miuxedavad imisa, rom portugaliis Tanamedrove samoqalaqo

samarTali SeiZleba mivakuTvnoT ufro germanuli samarTlis sistemas,

vidre romanul samarTls, romelsac igi 1966 wlamde, axali samoqalaqo

kodeqsis111 miRebamde, miekuTvneboda, _ masSi ganmtkicebulia

konsensualuri gadacemis sistema112.

tradiciisa da abstraqtuli gadacemis (abstraqtuli) sistema.

111 portugaliis samoqalaqo kodeqsi baZavs germaniis samoqalaqo kodeqss rogorc sistemurad, ise, xSir SemTxvevaSi, Sinaarsobrivadac 112 portugaliis samoqalaqo kodeqsis 408-e muxli

Page 109: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

109

konsensualuri gadacemis sistemisagan gansxvavebiT, tradiciisa da

abstraqtuli gadacemis (abstraqtuli) sistemis mixedviT, rogorc zemoT

SesavalSi aRvniSneT, mxareTa Soris dadebuli valdebulebiT-

samarTlebrivi xelSekruleba ar iwvevs sakuTrebis uflebis gadacemas

(gadasvlas), aseve sxva sanivTo uflebis gadacemas (gadasvlas), an

warmoSobas, Secvlas Tu Sewyvetas Tavad am xelSekrulebis _ mxareTa

SeTanxmebis ZaliT. germanuli samarTali, romlis magaliTzec

ganixileba abstraqtuli gadacemis sistema, icnobs garigebebis mkacr

dayofas mavaldebulebel da gankargviT garigebebad (Verpflichtungs- und

Verfügungsgeschäfte). maT, agreTve, kauzalur da abstraqtul garigebebsac

uwodeben. im garigebas, romelsac frangul samarTalSi gadaaqvs

sakuTrebis ufleba SemZenze (nasyidoba, Cuqeba, gacvla), germanuli

samarTlis mecniereba mavaldebulebel (valdebulebiT-samarTlebriv)

garigebad miiCnevs, radganac am dros xdeba xelSekrulebis mxaris mier

valdebulebis sagnis Sesrulebis Sepireba. am dros ar xdeba uflebebze

uSualo zemoqmedeba, e. w. “sanivTo-samarTlebrivi Sedegi”, rac niSnavs

uflebis warmoSobas, gasxvisebas, Secvlas an Sewyvetas; aRniSnuls

adgili aqvs mxolod gankargviTi garigebebis ZaliT. gansaxilvel

SemTxvevaSi, moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis gadacemisaTvis

germanuli samarTali icnobs gansakuTrebul gankargviT garigebas _

“sanivTo SeTanxmebas” (“Einigung”).

sanivTo SeTanxmebis Sinaarsi mdgomareobs imaSi, rom masSi xdeba

nebis gamovlena, erTi mxriv, gamsxviseblis mxridan, gadasces sakuTrebis

ufleba gansazRvrul nivTze da, meore mxriv, nebis gamovlena SemZenis

mxridan, miiRos nivTze sakuTrebis ufleba. germaniis samoqalaqo

kodeqsSi, kerZod, sakuTrebis uflebis gadacemis norma Semdegnairadaa

Camoyalibebuli:

Page 110: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

110

“moZrav nivTze sakuTrebis uflebis gadacemisaTvis saWiroa,

mesakuTrem gadasces nivTi SemZens maT Soris gadacemis Taobaze

dadebuli SeTanxmebis Sesasruleblad”113.

kanonmdebeli am normaSi pirdapir uTiTebs mxareTa Soris

dadebuli sanivTo SeTanxmebasa da nivTis SemZenis mflobelobaSi

gadacemaze, magram ar iTxovs valdebulebiT-samarTlebriv garigebas,

romelic safuZvlad unda daedos sanivTo SeTanxmebas. maSasadame,

germanul samarTali aRiarebs abstraqtuli gadacemis sistemas _ e. w.

“abstraqciis princips” (“Abstraktionsgrundsatz”), romlis arsis Sesaxebac

zemoT iyo saubari.

safrangeTis samarTlisagan gansxvavebiT, germaniis samoqalaqo

samarTlis mixedviT, moZrav nivTebze sakuTrebis uflebis

gadacemisaTvis, rogorc wesi, saWiroa nivTis SemZenis mflobelobaSi

gadacema. amiT germanulma samarTalma gaiziara romissamarTliseuli

traditio. Tumca, germaniis samoqalaqo kodeqsi icnobs SemTxvevebs, rodesac

moZravi nivTebis SemZenis mflobelobaSi gadacema aucilebeli ar aris.

kerZod:

1. $929 me-2 winadadebis Tanaxmad, “Tu SemZeni ukve flobs nivTs,

maSin sakmarisia mxolod sanivTo SeTanxmeba”. am wess TeoriaSi

“mokle xelis gadacemas” uwodeben _ traditio brevi manu.

2. $930-is Tanaxmad, “Tu mesakuTre flobs nivTs, maSin nivTis

faqtiuri gadacema SeiZleba Seicvalos mesakuTresa da SemZens

Soris SeTanxmebiT arapirdapiri mflobelobis dadgenis

Sesaxeb”. am wess germanul enaze ewodeba Besitzkontitut, xolo

laTinur enaze _ constitutum possessorium. gadacemis aseTi saxe

gamoiyeneba im dros, rodesac mxareebs surT, gamsxvisebeli

darCes nivTis mflobelad sakuTrebis uflebis gadacemis Semdeg.

am SemTxvevaSi SemZenisaTvis mflobelobaSi gadacema (Übergabe)

SeiZleba Seicvalos constitutum possessorium-iT. am dros SemZeni

113 germaniis samoqalaqo kodeqsi, $929, pirveli winadadeba

Page 111: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

111

xdeba mflobeli Tavisi TavisTvis (Eigenbesitzer), xolo

gamsxvisebeli gadaiqceva mflobelad sxvisaTvis (Fremdbesitzer),

radganac igi daiwyebs flobas SemZenisaTvis114.

3. $931-is Tanaxmad, “Tu nivTs flobs mesame piri, maSin misi

gadacema SeiZleba Seicvalos SeTanxmebiT, romlis mixedviTac

mesakuTre SemZens uTmobs nivTis mflobelobaSi gadmocemaze

Tavis moTxovnas (Herausgabeanspruch)”. am paragrafSi saubaria

nivTis sxvisi mflobelobidan gamoTxovis moTxovnis uflebaze

rogorc sanivTo sarCelis uflebaze, Tumca, Tanamedrove

germanul literaturaSi erTxmad aRiarebulia, rom sarCelis

ufleba, iseTi rogoricaa savindikacio sarCelis ufleba, ar

SeiZleba gadacemul iqnes sakuTrebis uflebisagan

damoukideblad115. rogorc profesorma fon turma aRniSnuli

mosazreba gamoxata, vindikacia sakuTrebis uflebis ganuyofeli

damcvelia, romelic mesakuTres ar SeuZlia gadasces Tavisi

sakuTrebis uflebis erTdrouli gadacemis gareSe116.

“savindikacio sarCelis SemZenisaTvis gadacema ar unda iqnes

ganxiluli rogorc sakuTrebis uflebis gadacemis aucilebeli

rekviziti, aramed rogorc misi Sedegi: sakuTrebis ufleba

TavisiT gadaecema da Sedegad savindikacio sarCelis uflebac

gadadis SemZenze”_ wers l. van vlieti117.

e. w. Sualeduri (tradiciisa da kauzaluri) sistema.

sakuTrebis uflebis gadacemis e. w. Sualeduri (tradiciisa da

kauzaluri) sistema ganixileba, erTi mxriv, holandiuri da, meore mxriv,

qarTuli samarTlis magaliTze.

114 L. P. W. van Vliet, dasaxelebuli naSromi, gv. 53 115 L. P. W. van Vliet, dasaxelebuli naSromi, iqve 116 Von Tuhr, Allgemeiner Teil I, gv, 266, vuTiTeb: L. P. W. van Vliet, dasaxelebuli naSromi 117 L. P. W. van Vliet, dasaxelebuli naSromi, gv. 59

Page 112: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

112

niderlandebis axali, 1992 wlis samoqalaqo kodeqsis me-3 wignis _

“qonebrivi samarTali – zogadi nawili” 84-e muxli adgens qonebis

gadacemis zogad normas:

“qonebaze sakuTrebis uflebis gadacemisaTvis saWiroa misi

gadacema (“levering”)” namdvili garigebis safuZvelze, romelic dadebulia

im piris mier, vinc uflebamosilia am qonebis gankargvaze”.

holandiur samarTalSi levering-is konstruqcias ixilaven rogorc

ori elementisagan Semdgars:

1. sanivTo SeTanxmeba (Goerdenrechtelijke overeenkomst) da

2. gansazRvruli damatebiTi formalobebi, romlebic gansxvavdeba

gadasacemi qonebis saxis mixedviT118. moZrav qonebaze sakuTrebis

uflebis gadacemis SemTxvevaSi damatebiT formalobad,

Cveulebriv, warmogvidgeba nivTis mflobelobaSi gadacema119.

holandiis samarTliseuli sanivTo SeTanxmebis cneba da arsi

axlos dgas mis germanul analogTan. iseve rogorc germanuli “Einigung”-

i, Goerdenrechtelijke overeenkomst-i warmoadgens SeTanxmebas, romelSic

gamsxvisebeli avlens sakuTrebis uflebis gadacemis nebas gansazRvrul

qonebaze, xolo SemZeni _ nebas am qonebis sakuTrebis uflebiT miRebaze.

magram gansxvavebiT germanuli samarTlisagan, holandiuri

samarTlis Tanaxmad sakuTrebis ufleba qonebaze gadadis mxolod

namdvili garigebis safuZvelze. jer kidev 1838 wlis niderlandebis

samoqalaqo kodeqsis miRebis Semdeg sadavo iyo, ganekuTvneboda Tu ara

holandiuri gadacemis sistema abstraqtulsa Tu kauzalurs. mxolod

1950 wels niderlandebis uzenaesma sasamarTlom sakiTxi gadawyvita

kauzaluri sistemis sasargeblod120. amJamad aRniSnuli sakiTxi

sakanonmdeblo donezea gadawyvetili. sakuTrebis uflebis

gadacemisaTvis namdvili garigebis moTxovna pirdapir mocemulia axali

samoqalaqo kodeqsis me-2 wignis 84-e muxlSi.

118 L. P. W. van Vliet, dasaxelebuli naSromi, gv. 133 119 niderlandebis samoqalaqo kodeqsi, me-3 wignis 90-e muxli 120 L. P. W. van Vliet, dasaxelebuli naSromi, gv. 133

Page 113: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

113

TiTqmis analogiur gadawyvetas vxedavT qarTul samarTalSi.

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 186-e muxlis Tanaxmad:

“1. moZrav nivTze sakuTrebis uflebis gadasacemad aucilebelia,

rom mesakuTrem namdvili uflebis safuZvelze gadasces SemZens nivTi.

2. nivTis gadacemad iTvleba: SemZenisaTvis nivTis Cabareba pirdapir

mflobelobaSi; arapirdapiri mflobelobis gadacema xelSekrulebiT,

romlis drosac wina mesakuTre SeiZleba darCes pirdapir mflobelad;

mesakuTris mier SemZenisaTvis mesame pirisagan mflobelobis moTxovnis

uflebis miniWeba”.

samwuxarod, kanonis am muxlis teqstSi daSvebulia meqanikuri

Secdoma. kerZod, “namdvili uflebis” nacvlad unda iyos miTiTebuli

“namdvil garigebaze”, rac gamomdinareobs kanonmdeblis mier am

normisaTvis miniWebuli Sinaarsidan da rac miTiTebulia mis holandiur

analogSi. maSasadame, qarTuli samoqalaqo kanonmdebloba adgens

sakuTrebis uflebis gadacemis kauzalur princips. samwuxarod, qarTveli

kanonmdeblis es mniSvnelovani gadawyveta dRemde Tanamedrove qarTuli

samarTlebrivi literaturis analizis miRma rCeba; 186-e muxlis 1-li

nawilis norma saerTod ignorirebulia saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsis komentaris mier121; komentireba Tavidanve xdeba am muxlis me-2

nawilisa. samagierod, Tanamedrove qarTuli samarTlebrivi literatura

kargad icnobs da aRiarebs sanivTo SeTanxmebas rogorc sakuTrebis Tu

sxva sanivTo uflebis gadacemisaTvis aucilebel elements imisda

miuxedavad, rom germaniis samoqalaqo kodeqsisagan gansxvavebiT,

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis muxlebi ar axsenebs mxareTa Soris

sanivTo SeTanxmebas122.

germanuli da holandiuri samoqalaqo kodeqsebis msgavsad,

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi sanivTo SeTanxmebasTan erTad

sakuTrebis uflebis gadacemisaTvis iTxovs damatebiT formalobebs,

121 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meore, sanivTo (qonebrivi) samarTali, Tbilisi, 1999, gv. 121 122 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 183-e, 186-e muxlebi

Page 114: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

114

romlebic gansxvavdeba imisda mixedviT, Tu ra saxis nivTebze xdeba misi

gadacema. Tumca mxareebi SeiZleba SeTanxmdnen constitutum possessorium-ze:

nivTis arapirdapir mflobelobaSi gadacemaze, rodesac gamsxvisebeli

darCeba pirdapir mflobelad sxvisaTvis. garda amisa, rodesac nivTs

flobs mesame piri, mxareebi SeiZleba SeTanxmdnen SemZenisaTvis am mesame

pirisagan nivTis mflobelobaSi gadmocemis uflebis daTmobaze123. am

SemTxvevaSi sakuTrebis ufleba gadasulad CaiTvleba moTxovnis

daTmobis Sesaxeb xelSekrulebis dadebis momentidan.

123 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 186-e muxlis II nawili

Page 115: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

115

JJJ!Ubwj!!

wbmjt!hbebljtsfcb!

!

!

%2/!wbmjt!hbebljtsfcjt!dofcb!eb!njtj!jvsjejvmj!cvofcb!

qarTuli samarTali icnobs singularuli samarTalmemkvidreobas

valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobaSi ara marto moTxovnebisa da

uflebebis, aramed valebis mimarTac. axalma movalem SeiZleba daikavos

Zveli movalis adgili am ukanasknelis valis kisrebiT.

imisda mixedviT, Tavisufldeba Tu ara Zveli movale valis

gadakisrebis xelSekrulebis Sedegad Tavisi valdebulebisagan,

samoqalaqo samarTlis mecnierebaSi ganasxvaveben valis gadakisrebis or

saxes:

1. privatuli valis gadakisreba (die privative Schuldübernahme) da

2. kumulatiuri valis gadakisreba (die kumulative Schuldübernahme).

privatuli valis gadakisrebis dros Zveli movale Tavisufldeba

kreditoris winaSe nakisri valdebulebisagan da mis adgils ikavebs

axali movale (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 203-e muxli).

kumulatiuri valis gadakisrebis dros Zveli movale ar

Tavisufldeba Tavisi valdebulebisagan. igi rCeba valdebuli

kreditoris winaSe, xolo mesame piri valdebulebiT-samarTlebriv

urTierTobaSi Semodis Tanamovalis saxiT. kumulatiuri valis

gadakisrebas meorenairad SegviZlia valis delegireba (delegacia)

vuwodoT.

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi adgens mxolod privatul valis

gadakisrebas da misTvis ucnobia xelSekrulebis safuZvelze

Page 116: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

116

kumulatiuri valis gadakisrebis _ e. w. valis delegirebis Sesaxeb

zogadi normebi. samagierod, valdebulebiTi samarTlis kerZo nawilSi

moipoveba norma, romelic adgens kanonismier valis delegirebas. kerZod,

samoqalaqo kodeqsis 566-e muxlSi aRniSnulia:

„Tu damqiravebelma nivTi sargeblobisaTvis mesame pirs gadasca,

gamqiravebels SeuZlia qiravnobis xelSekrulebis Sewyvetis Semdeg

mesame pirs mosTxovos nivTis dabruneba“.

sargeblobaSi nivTis gadacemiT gamqiravebels uCndeba axali

movale mosargeble mesame piris saxiT ise, rom damqiravebeli ar

Tavisufldeba Tavisi valdebulebisagan.

imisda mixedviT, Tu valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobis

romeli mxaris mier ideba valis gadakisrebis xelSekruleba,

ganasxvaveben:

1. valis gadakisrebis xelSekrulebas kreditorsa da axal movales

Soris;

2. valis gadakisrebis xelSekrulebas Zvel da axal movaleebs Soris

(samoqalaqo kodeqsis 203-e muxli).

valis gadakisrebis xelSekruleba, miuxedavad imisa, Tu rogor

aris dadebuli _ romel pirTa mier an romeli saxisaa _ warmoadgens

gankargviT garigebas da, Sesabamisad, abstraqtulia. Tumca amave dros

igi Seicavs valdebulebebis kisrebas da, amdenad, igi xelSekrulebis

mxareTa Soris valdebulebiT-samarTlebriv garigebadac miiCneva124. aseTi

ormagi buneba iwvevs gansxvavebul samarTlebriv Sedegebs imisda

mixedviT, baTilad iqneba aRiarebuli moTxovnis daTmobis gankargviTi

garigeba, valdebulebiT-samarTlebrivi (mavaldebulebeli) garigeba Tu

erTdroulad orive garigeba rogorc erTiani samarTlebrivi aqti.

germanul iuridiul literaturaSi sakiTxi erTgvarovnad ar aris

gadawyvetili:

Tu romelime safuZvliT valdebulebiT-samarTlebrivi urTierToba

cnobili iqneba baTilad, es ar iwvevs avtomaturad valis gadakisrebis

124 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 595

Page 117: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

117

gankargviT garigebis baTilobas abstraqciis principis Sesabamisad da

vali mainc gadacemulad CaiTvleba. Tumca, SesaZlebelia sasamarTlom

valis gadakisrebis gankargviTi da mavaldebulebeli garigebebi erTiani

garigebis Semadgenel nawilebad miiCnios da erT-erTis baTiloba

mTlianad garigebis baTilobis safuZvlad CaTvalos. valis gadakisreba,

moTxovnis daTmobisagan gansxvavebiT, Tavisi ormagi bunebis gamo Tavis

TavSi Seicavs gankargviTi samarTlebrivi Sedegis gamamarTlebel kauzas

da igi ar saWiroebs raime sxva valdebulebiT-samarTlebriv safuZvels125.

rogorc Cveulebrivi garigeba, valis gadakisreba eqvemdebareba

garigebaTa namdvilobis zogad moTxovnebs:

mxareTa qmedunarianoba,

garigebis dadebis nebis gamovlena,

mxareTa nebis gamovlenis Tanxvedra.

rac Seexeba formas, moTxovnis daTmobis msgavsad, valis

gadakisrebac zogadi wesiT ar warmoadgens formasavaldebulo garigebas

da igi SeiZleba daidos nebismieri formiT, maT Soris, zepiradac.

valis gadakisrebis formis Tavisuflebis principi dominirebs ara

marto germanuli samarTlis sistemis qveynebis kanonmdeblobebSi (maT

Soris, Sveicariis valdebulebiT kanonSi, sadac miuxedavad imisa, rom

moTxovnis daTmoba moiTxovs werilobiT formas, valis gadakisrebis

mimarT igive moTxovna dadgenili ar aris), aramed romanuli samarTlis

qveynebis kanonmdeblobebSi (safrangeTi, italia, kanadis provincia

kvebeki, laTinuri amerikis qveynebi). Tumca, zogierT Tanamedrove

samoqalaqo kanonmdeblobaSi am saerTo principidan daSvebul iqna

gamonaklisi. kerZod, ruseTis federaciis samoqalaqo kodeqsis 391-e

muxlis me-2 nawilis Tanaxmad, moTxovnis daTmobis formis wesebi

Sesabamisad gamoiyeneba valis gadakisrebis mimarT, kerZod, rogorc

zemoT ukve iqna ganxiluli, moTxovnis daTmobis forma ruseTis

federaciis samoqalaqo kodeqsis 389-e muxlis Tanaxmad, damokidebulia

im garigebis formaze, saidanac gamomdinareobs dasaTmobi moTxovna.

125 Palandt, dasaxelebuli naSromi, iqve

Page 118: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

118

poloneTis samoqalaqo kodeqsi formis dacvis mxriv adgens mkacr

pirobebs. am kodeqsis 522-e muxlis Tanaxmad:

„valis gadakisrebis Sesaxeb xelSekruleba baTilobis sanqciiT

unda daidos werilobiTi formiT. es exeba, agreTve, valis gadakisrebaze

kreditoris Tanxmobas“.

valis gadakisrebis sagans Seadgens vali (valebi), romelic

SeiZleba iyos nebismieri saxis, maT Soris, naturaluri

valdebulebebidan gamomdinare vali da valebi, romelTa Taobazec

mimdinareobs sasamarTlo procesi126. dasaSvebia momavali valebis

gadakisreba. am SemTxvevaSi vali gadacemulad CaiTvleba (cxadia, amaze

kreditoris Tanxmobis arsebobis SemTxvevaSi) mxolod valis warmoSobis

momentidan ise, rom damatebiTi SeTanxmeba saWiro ar aris.

valis gadakisrebis samarTlebrivi bunebis garkvevisas

aucilebelia misi samoqalaqo samarTlis sxva institutebisagan gamijvna.

garkveuli msgavsebebis miuxedavad, valis gadakisreba gansxvavdeba

Tavdebobisa (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 891-e muxli) da

xelSekrulebis daTmobisagan. am ukanasknelisagan gansxvaveba ganxilul

iqna xelSekrulebis daTmobis TavSi misi cnebisa da iuridiuli bunebis

ganxilvisas. amitom amjerad SevCerdebiT Tavdebobaze.

saerTo kumulatiur valis gadakisrebasa da Tavdebobis erT-erT

saxes _ solidarul Tavdebobas (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 895-e

muxli) aqvs is, rom orive SemTxvevaSi kreditors uSualo moTxovnis

ufleba aqvs rogorc axali movalis, ise Tavdebis mimarT. Tumca,

dogmaturad am samarTlebriv institutebs Soris sxvaoba Zneli

dasadgeni ar aris: Tavdebi kisrulobs, Tavdebad dadges sxvisi

valisaTvis, rodesac kumulatiuri valis gadakisrebiT axali movale

vals kisrulobs rogorc Tavis sakuTars. Tumca, xSir SemTxvevebSi

mxareebi ver acnobiereben am sxvaobas; Sesabamisad, naklebad Tu SeiZleba

maTi ganmartebebis sityvasityviTi gagebidan im daskvnis gakeTeba: saxeze

aris valis gadakisreba Tu Tavdeboba. amitom germanuli samarTlis

126 Palandt, dasaxelebuli naSromi, iqve

Page 119: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

119

mecnierebaSi Seiqmna e. w. „ekonomikuri sxvaobis kriteriumi“. am

kriteriumis Tanaxmad, valis gadakisrebis winapirobaa axali movalis

sakuTari ekonomikuri interesi, rodesac Tavdebs aseTi interesi ara

aqvs127. aRsaniSnavia, agreTve, rom gansxvavebuli moTxovnebia dadgenili

am garigebaTa formis mimarTac.

zemoT valis gadakisrebis cneba ganxilul iqna germanuli

samarTlis sistemis (romelsac miekuTvneba saqarTvelo) qveynebis

kanonmdeblobisa da iuridiuli mecnierebis safuZvelze. valis

gadakisrebis (da misi msgavsi garigebebis) Sinaarsi da samarTlebrivi

konstruqcia garkveulwilad gansxvavebulia romanuli samarTlis

sistemis qveynebis samarTalSi. ganvixiloT valis gadakisreba da misi

msgavsi garigebebi franguli da italiuri samarTlis magaliTze.

franguli samoqalaqo samarTali kvlav rCeba romis samarTlidan

damkvidrebuli im principis mimdevrad, rom valdebuleba mkacrad

piraduli kavSiria movalesa da kreditors Soris da movalis mier valis

gadakisreba sxva pirze, rogorc wesi, dauSvebelia. safrangeTis

samoqalaqo kodeqsi iTvaliswinebs movalis Secvlis SesaZleblobas

valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobaSi, magram aseTi garigeba

yovelTvis novaciaa, romelic gulisxmobs Zveli valdebulebis Sewyvetas

da mis adgilas axali valdebulebis warmoSobas. am dros ar xdeba

Zveli urTierTobis SenarCuneba. amasTan, novaciiT wydeba Zveli

valdebulebis uzrunvelmyofi yvela aqcesoruli ufleba _ giravnoba,

Tavdeboba128.

127 Dieter Medicus - Schuldrecht I, Allgemeiner Teil, 14., neubearbeitete Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2003, gv. 401 128 samoqalaqo kodeqsis 1271-e muxlis Tanaxmad: “novacia xorcieldeba sami gziT: 1) Tu movale kreditorTan debs xelSekrulebas, romliTac dgindeba axali

vali, romelic cvlis wina vals, amasTan es ukanaskneli wydeba; 2) Tu axali movale ikavebs Zveli movalis adgils da es ukanaskneli

kreditoris mier Tavisufldeba Tavisi valisagan; Tu axali valdebulebis ZaliT axali kreditori ikavebs Zveli kreditoris adgils, amasTan movale Tavisufldeba Tavisi valdebulebisagan am ukanasknelis winaSe”.

Page 120: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

120

valis gadakisrebis (gadacemis) samarTlebriv Sedegs ar axdens,

agreTve, e. w. delegacia, e. i. movalis mier kreditorisaTvis sxva piris

wardgena, romelic am ukanasknelis winaSe iRebs pasuxismgeblobas

(safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 1275-e muxli). delegacia orgvaria:

arasruli da sruli.

arasruli delegaciis dros ZiriTadi movale rCeba kreditoris

winaSe pasuxismgebeli, Tu kreditori pirdapir ar aTavisuflebs

delegants (ZiriTadi movale) Tavisi valdebulebisagan. am SemTxvevaSi

kreditors eyoleba erTdroulad ori movale. Tu kreditori miiRebs

sxva pirs da gaaTavisuflebs ZiriTad movales (sruli delegacia), aseT

garigebas eqneba ara valis gadakisrebis, aramed novaciis samarTlebrivi

Sedegi129.

safrangeTis samoqalaqo kodeqsi valis gadacemas iTvaliswinebs

universaluri samarTalmemkvidreobis dros; movalis gardacvalebis

SemTxvevaSi misi valebi gadadis memkvidreebze. ar gadadis is valebi,

romlebic ganuyofelia movalis pirovnebisagan130.

singularul samarTalmemkvidreobas, e. i. memkvidreobas calkeul

valdebulebebSi cocxal pirTa Soris garigebis safuZvelze, franguli

samarTali, rogorc ukve vTqviT, ar icnobs. mxolod gamonaklisis saxiT

franguli samarTali uSvebs aseTs Semdeg SemTxvevebSi:

• saqiravno urTierTobaSi damqiraveblis mier gaqiravebuli

nivTis gayidvis SemTxvevaSi axali mesakuTre xdeba misi

winamorbedis mier dadebuli xelSekrulebis monawile da is

valdebulebebi, romlebic am ukanasknels ekisreboda

129 safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 1276-e muxlSi naTqvamia: “kreditors, romelmac pasuxismgeblobisagan gaaTavisufla delegaciis ganmaxorcielebeli movale, ara aqvs ufleba warudginos moTxovna am movales, Tu piri, romelzec moxda delegacia, gadaxdisuunaro gaxda; garda im SemTxvevebisa, rodesac amas aqti pirdapir iTvaliswinebs an rodesac piri, romelzec moxda delegireba, ukve iyo gamocxadebuli gadaxdisuunarod an delegaciis momentisaTvis ukve iyo gakotrebuli”. 130 ix. safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 870-e muxli

Page 121: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

121

xelSekrulebiT, _ gadadis masze (safrangeTis samoqalaqo

kodeqsis 1743-e muxli).

• saerTo kedlis TanamesakuTreTa an servitutiT dakavSirebuli

miwis nakveTebis mesakuTreTa Soris arsebuli valdebulebebi

gadadis im sanivTo uflebasTan erTad, romelTanac es

valdebulebebi aris dakavSirebuli131.

italiis samoqalaqo kodeqsi valdebulebis pasiuri nawilis

Secvlis sam garigebas icnobs:

1. delegacia;

2. eqspromisia;

3. valis kisreba.

delegacia orgvaria:

a) kumulatiuri delegacia da

b) gadaxdis delegacia.

kumulatiuri delegacia gulisxmobs movalis mier

kreditorisaTvis axali movalis wardgenas, romelic kreditoris winaSe

kisrulobs valdebulebas. orive piri _ Zveli da axali movaleebi _

pasuxismgebelia kreditoris winaSe; Zveli movale, Cveulebriv, ar

Tavisufldeba Tavisi valdebulebisagan garda im SemTxvevebisa, rodesac

kreditori pirdapir acxadebs, rom igi aTavisuflebs mas (italiis

samoqalaqo kodeqsis 1268-e muxlis 1-li nawili).

kumulatiuri delegaciisagan gansxvavdeba gadaxdis delegireba,

romelic niSnavs movalis SeTanxmebas mesame pirTan gadaxdis

ganxorcielebis Taobaze. aseT mesame pirs (delegatars) SeuZlia TviTon

ikisros valdebuleba kreditoris winaSe, Tumca im SemTxvevebis garda,

rodesac movale amas krZalavs (italiis samoqalaqo kodeqsis 1269-e

muxli).

delegaciis gauqmebis SemTxvevebi mocemulia 1270-e muxlSi:

“gadamkisrebels SeuZlia gaauqmos delegacia im dromde, rodesac

mimRebma ikisra valdebuleba kreditoris winaSe an ganaxorciela mis 131 Ж. де ла Морандьер, dasaxelebuli naSromi, gv. 611

Page 122: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

122

winaSe gadaxda. mimRebs SeuZlia ikisros valdebuleba an ganaxorcielos

kreditoris winaSe gadaxda gadamkisreblis sikvdilis an qmeduunarod

gaxdomis Semdegac”.

delegaciis Sedegad delegatars ar SeuZlia kreditors wauyenos

is dacvis saSualebebi, romlebic dakavSirebulia delegantsa da

kreditors Soris urTierTobaze. mag., mas ar SeuZlia gaqviTos

kreditoris moTxovna Tavisi sawinaaRmdego moTxovniT (SesagebliT).

Tumca, es wesi dispoziciuria da SeiZleba Seicvalos mxareTa

SeTanxmebiT132. delegatari uflebamosilia wamoayenos mxolod is

Sesagebeli, romelic gamomdinareobs kreditorTan misi urTierTobidan.

aseve, Tu mxareTa mier sxva raime ar aris SeTanxmebuli, delegatars ar

SeuZlia wamoayenos kreditoris mimarT iseTi dacvis saSualebebi,

romlebic mas SeeZlo waeyenebina movalis mimarT.

eqspromisia.

eqspromisiis dros mesame piri valdebulebas kisrulobs

kreditoris winaSe movalis mier delegaciis ganxorcielebis gareSe. am

SemTxvevaSi igi movalesTan erTad solidarulad agebs pasuxs

kreditoris winaSe garda im SemTxvevebisa, rodesac kreditori

aTavisuflebs movales133.

eqspromisia gansxvavdeba delegaciisagan imiT, rom am garigebaSi ar

monawileobs movale, romlis mier xdeba mesame piris kreditorisaTvis

wardgena, aramed am dros mesame piri moqmedebs Tavisi iniciativiT da

TviTon kisrulobs valdebulebas kreditoris winaSe. kreditors arCevani

aqvs an gaaTavisuflos ZiriTadi movale an datovos igi solidarulad

pasuxismgebeli axal movalesTan erTad.

italiis samoqalaqo kodeqsis 1272-e muxlis me-2 nawilis Tanaxmad,

“Tu sxva raime ar aris SeTanxmebuli, mesame pirs ar SeuZlia wamoayenos

kreditoris mimarT dacvis saSualebebi, romlebic gamomdinareobs mesame

132 italiis samoqalaqo kodeqsis 1271-e muxlis me-3 nawili, vuTiTeb the Italian Civil Code, 1969 133 italiis samoqalaqo kodeqsis 1272-e muxli, vuTiTeb vuTiTeb the Italian Civil Code, 1969

Page 123: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

123

piris Tavdapirvel movalesTan urTierTobebidan”. am normiT kanoni icavs

kreditoris interesebs sxva pirTa SeTanxmebis Sedegad warmoSobili

uaryofiTi Sedegebisagan. es norma im principis gamoxmaurebaa, romlis

mixedviT gansazRvrul pirTa Soris arsebuli urTierTobidan

gamomdinare valdebuleba ar SeiZleba boWavdes mesame pirs.

amave dros, kanoni axal movales saSualebas aZlevs daicvas

moTxovnisagan mxolod im saSualebebiT, romlebic Tavdapirvel movales

SeeZlo waeyenebina Tavdapirveli kreditoris mimarT garda im

SemTxvevebisa, rodesac aseTi dacvis saSualebebi ganuyofelia

Tavdapirveli movalis pirovnebisagan an gamomdinareobs im

moqmedebebidan, romlebic ganxorcielda eqspromiis Semdeg. mesame pirs

ar SeuZlia kreditoris mimarT ganaxorcielos gaqviTva, romlis

gamoyeneba SeeZlo Tavdapirvel movales im SemTxvevaSic ki, rodesac

aseTi gaqviTva moxda eqspromisiis ganxorcielebamde134.

valis kisreba.

valis kisrebis Taobaze SeiZleba SeTanxmdnen movale da mesame

piri. am SeTanxmebas SeiZleba SeuerTdes kreditori, romlis Tanxmobis

gareSec es SeTanxmeba samarTlebrivi Zalis armqone iqneba. magram Tu

kreditori SeuerTdeba movalesa da mesame pirs Soris dadebul am

SeTanxmebas, SemoerTebis momentidan Tanxmobis ukan waReba

dauSvebelia135.

valis kisrebisas Zveli movale solidarulad pasuxismgebeli rCeba

axal movalesTan erTad. magram igi SeiZleba gaTavisufldes

valdebulebisagan or SemTxvevaSi:

a) Tu misi gaTavisufleba warmoadgens valis kisrebis Sesaxeb

SeTanxmebis pirdapir gaTvaliswinebul pirobas; da

b) Tu kreditori uSualod aTavisuflebs mas valdebulebisagan.

(italiis samoqalaqo kodeqsis 1273-e muxlis me-2 nawili).

134 italiis samoqalaqo kodeqsis 1272-e muxlis me-3 nawili, vuTiTeb the Italian Civil Code, 1969 135 italiis samoqalaqo kodeqsis 1273-e muxlis I nawili, vuTiTeb the Italian Civil Code, 1969

Page 124: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

124

axali movalis pasuxismgeblobis farglebi da samarTlebrivi

dacvis saSualebebi mocemulia samoqalaqo kodeqsis 1273-e muxlis me-4

nawilSi:

“yvela SemTxvevaSi mesame piri valdebulia mierTebuli kreditoris

winaSe im farglebSi, ra farglebSic man miiRo vali da mas SeuZlia

kreditoris winaaRmdeg wamoayenos xelSekrulebidan gamomdinare

samarTlebrivi dacvis is saSualebebi, romelTa safuZvelzec moxda

valis kisreba”.

yvela im SemTxvevaSi, rodesac kreditorma gaaTavisufla

Tavdapirveli movale valdebulebisagan, uzrunvelyofis yvela

saSualeba, romelic dakavSirebulia moTxovnasTan, wydeba garda im

SemTxvevebisa, rodesac uzrunvelyofis SemTavazebeli piri specialurad

Tanxmdeba maT gagrZelebaze (italiis samoqalaqo kodeqsis 1275-e muxli).

kanoni iTvaliswinebs SemTxvevas, rodesac valis gadakisrebisa da

Zveli movalis pasuxismgeblobisagan gaTavisuflebis Semdeg axali

movalis mier kreditoris mimarT aRebuli valdebuleba Tavidanve

baTili iyo an SemdgomSi iqneba cnobili baTilad. aseT SemTxvevaSi

Zveli movalis valdebuleba aRdgeba, magram kreditori Tavis

sasargeblod veRar gamoiyenebs mesame pirebis mier SeTavazebul

uzrunvelyofis saSualebebs (italiis samoqalaqo kodeqsis 1276-e muxli).

valis gadakisrebis originaluri da saintereso instituti

arsebobs kaliforniis Statis samarTalSi. masSi dadgenilia

valdebulebaTa is wre, romelic mihyveba miwis nakveTs am ukanasknelis

gasxvisebasTan erTad.

kaliforniis samoqalaqo kodeqsiT valdebuleba, misi tvirTi

SeiZleba gadacemul iqnes ara marto rogorc garigebis (xelSekrulebis)

ZiriTadi obieqti, aramed igi SeiZleba mxareTa mier dadebuli

xelSekrulebiT sxva obieqtTan erTad gadavides. kerZod, mxareebs miwis

nakveTis nasyidobis xelSekrulebaSi (an sakuTrebis uflebis gadamcem

sxva garigebaSi) SeuZliaT miuTiTon im valdebulebebze, romlebic

iqceva am miwis nakveTis sakuTvneblad da iziarebs mis beds: am

Page 125: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

125

ukanasknelis gadacemis SemTxvevaSi mihyveba mas. miwis nakveTis gadacemis

Semdeg es valdebulebebi igive ZaliT rogorc gadacemamde avaldebulebs

movalis uflebamonacvles da uflebamosilebas aniWebs kreditoris

uflebamonacvles ise, TiTqos isini piradad yofiliyvnen SeTanxmebulni.

aseT valdebulebebs kaliforniis samoqalaqo kodeqsi uwodebs

valdebulebebs, romlebic mihyveba miwis nakveTs ($1460).

imisaTvis, rom valdebuleba mihyves miwis nakveTs, kanoni

iTvaliswinebs Semdegi ori ZiriTadi pirobis arsebobas:

1. valdebuleba gaTvaliswinebul unda iyos samoqalaqo kodeqsis

titulSi „valdebulebaTa gadacemis Sesaxeb“ ($1461);

2. igi pirdapir gaTvaliswinebuli unda iyos uZravi qonebis

gadacemis aqtSi (grant) ($1462).

samoqalaqo kodeqsi asaxelebs Semdegi saxis valdebulebebs:

a) valdebuleba, romelic qonebas an mis romelime nawils uqmnis

sargebels ($1462);

b) gamsxviseblis mxridan garantiis valdebuleba ($1463);

g) gamsxviseblis mxridan, agreTve, “mSvidi sargeblobis” ($1463);

d) qonebis mimRebis mxridan miwis nakveTze qiris gadasaxadebis an

mosakreblebis gadaxdis valdebulebebi.

kaliforniis sasamarTlo praqtikam Seqmna mTeli rigi

precedentebisa im sakiTxze, Tu ra CaiTvleba im valdebulebad, romelic

mihyveba miwis nakveTs.

upirveles yovlisa, sasamarTlo praqtika am valdebulebebisagan

mijnavs pirad (personalur) valdebulebebs, romlebic uSualod

dakavSirebulia movalis pirovnebasTan da wydeba nivTis gadacemisTanave.

am valdebulebebs, magaliTad, miekuTvneba: samisdRemSio rCena uZravi

qonebis gadacemis sanacvlod (Teel v. Bank of Eureka (1941)). piriqiT, wylis

miwodebis valdebulebebi ar miiCneva valdebulebebad, romlebic mihyveba

miwis nakveTs (Fresno Land and Irrigation Co. v. Dunbar (1889)); aseve wylis

mimwodebeli kompaniis mier miwis nakveTis mesakuTreebTan dadebuli

SeTanxmebebi am ukanasknelTa kuTvnili miwis nakveTebisaTvis wylis

Page 126: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

126

miwodebis Sesaxeb ar miiCneva am kompaniis kuTvnili miwis im

valdebulebad, romelic mas mihyveba. Sesabamisad, kompania ver

daavaldebulebs am miwis nakveTebis momaval myidvelebs, miiRon maTi

winamorbedebis mier dadebuli SeTanxmebis pirobebi (Coulter v. Sausalito Bay

Water Co. (1932)).

ra SemTxvevaSi aris valdebuleba, romelic mihyveba miwis nakveTs,

savaldebulo (mboWavi)?

imisaTvis, rom valdebuleba daekisros pirs, cxadia, man unda

SeiZinos qonebrivi sikeTe, romelic vlindeba uZrav qonebaze sakuTrebis

uflebaSi. kanoni valdebulebis dakisrebas uSvebs mxolod im pirze,

romelmac SeiZina sakuTrebis ufleba Tundac movalis qonebis romelime

nawilze (kaliforniis samoqalaqo kodeqsis $1465).

$1466, garda amisa, gansazRvravs im pirTa wres, romlebic saerTod

ar arian pasuxismgebelni valdebulebiT urTierTobaSi. kerZod, $$1466-

1467 aRniSnulia:

“ubralod im safuZvliT, rom SeZenil sakuTrebis uflebaSi

SenarCunebulia miwis nakveTTan dakavSirebuli valdebulebebi, romlebic

mihyveba mas, _ aravin aris valdebuli sakuTrebis uflebis SeZenamde

darRveuli SeTanxmebebisaTvis, an mas Semdeg, rac piri gavida

valdebulebidan, an Sewyvita misi sargeblis gamoyeneba.

rodesac ramdenime titulis mflobeli piri miwis nakveTTan

dakavSirebul valdebulebaSi aris valdebuli an uflebamosili

sargebelze, _ es valdebuleba unda ganawildes maT mflobelobaSi

arsebuli qonebis Rirebulebis Sesabamisad, Tu am Rirebulebis

gansazRvra SesaZlebelia da, Tu gansazRvra SeuZlebelia, _ maTi

kuTvnili wilebis Sesabamisad”.

%3/!wbmjt!hbebljtsfcjt!xjobqjspcfcj!eb!tbnbsUmfcsjwj!!

Tfefhfcj/!wbmjt!hbebljtsfcb!rpofcjt!hbebdfnjtbt!

Page 127: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

127

valis gadakisrebis winapirobebi.

valis gadakisrebis winapirobebis arseboba damokidebulia valis

gadakisrebis xelSekrulebis saxesa da subieqtur Semadgenlobaze.

Tu valis gadakisrebis xelSekruleba ideba kreditorsa da axal

movales Soris, am xelSekrulebis namdviloba ar aris damokidebuli

sxva piris, maT Soris, Zveli movalis Tanxmobaze. Tumca, saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsi Zvel movales SesaZleblobas aZlevs, ar daeTanxmos

kreditorsa da axal movales Soris dadebul xelSekrulebas

(saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 203-e muxlis meore nawili). mas ar

erTmeva ufleba, Tavad Seasrulos nakisri valdebuleba miuxedavad

imisa, rom igi ukve Tavisufalia valdebulebisagan. aseTi Sesruleba

saTanadod CaiTvleba da valdebuleba wydeba.

Tu privatuli valis gadakisrebis xelSekruleba ideba Zvel da

axal movaleebs Soris, aseTi garigebis samarTlebrivi Zala meryev

mdgomareobaSia da damokidebulia kreditoris Tanxmobaze (saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis 204-e muxli). valis gadakisrebis am saxis

kreditoris Tanxmobaze damokidebuleba ganpirobebulia kanonis mier am

ukanasknelis interesebis dacviT. Tu moTxovnis daTmobis

namdvilobisaTvis movalis Tanxmobas kanoni ar iTxovs im mosazrebiT,

rom movalisaTvis, rogorc wesi, mniSvneloba ara aqvs, Tu vis mimarT

Seasrulebs valdebulebas, _ valis gadakisrebis dros kreditori

dainteresebulia movalis bonitetiT; kreditori movalesTan amyarebs

valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobas swored imis gamo, rom sjera

misi gadaxdisunarianobis. am ukanasknelis mxridan imis SesaZlebloba,

rom Secvalos Tavisi Tavi sxva piriT kreditoris Tanxmobis gareSe, am

rwmenas aclis yovelgvar safuZvels136.

zemoaRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT moviyvanT magaliTs qarTuli

sasamarTlo praqtikidan, rodesac sasamarTlom kreditoris Tanxmobis

136 Г. Ф. Шершеневич - Курс гражданского права, «Автограф», Тула, 2001, gv. 377

Page 128: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

128

gareSe mesame pirsa da movales Soris dadebuli SeTanxmeba valis

gadakisrebis Sesaxeb samarTlebrivi Zalis armqoned miiCnia. kerZod:

q. Tbilisis vake-saburTalos raionulma sasamarTlom 1999 wlis 17

ivlisis gadawyvetilebiT daakmayofila n. g-Zis sarCeli, romelic

moiTxovda k/b "gamabanksa" da mis filial "minagobanks" mis sasargeblod

dakisrebodaT sakonvertaciod Setanili 9.000 larisa da miyenebuli

zianis _ 2.500 laris, sul _ 11.500 laris anazRaureba.

q. Tbilisis saolqo sasamarTlom ar daakmayofila k/b

"gamabankis" saapelacio saCivari, romelSic apelanti miuTiTebda, rom

k/b "gamabanki" ar warmoadgenda saTanado mopasuxes, radgan man misi

filiali "minagobanki" Tavisi aqtiv-pasivebiT gadasca ss "sainvesticio

savaWro banks" da saTanado mxaresac es ukanaskneli warmoadgenda.

sasamarTlom daadgina, rom n. g-Zem k/b "gamabankis" filial

"minagoSi" 1998w. 28 oqtombers sakonvertaciod Seitana 9.000 lari.

konvertirebuli Tanxa banks unda daebrunebina 3 dRis vadaSi, rac man ar

Seasrula. sasamarTlom miuTiTa, rom samoqalaqo kodeqsis 204-e muxlis

Sesabamisad, Tu valis gadakisrebis Sesaxeb SeTanxmdebian mesame piri da

movale, maSin gadakisrebis namdviloba damokidebulia moTxovnis

mflobelis Tanxmobaze. Tu kreditori Tanaxma ar aris movalis mier

mesame pirisaTvis valis gadakisrebaze, maSin mesame pirisa da movalis

SeTanxmeba valis gadakisrebis Sesaxeb samarTlebrivi Zalis armqonea.

aRniSnulidan gamomdinare, sasamarTlom k/b "gamabankis" valis sxva pirze

gadakisreba kreditoris Tanxmobis gareSe ukanonod miiCnia.

saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom 2001 wlis 2 martis

ganCinebiT aRniSnuli gadawyvetileba ucvlelad datova137.

kreditoris Tanxmoba SeiZleba ganxorcieldes rogorc winaswar,

ise SemdgomSi (mowoneba). amasTan misi gancxadeba nebismieri formiT

SesaZlebelia rogorc Zveli, ise axali movalisaTvis (saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis 99-e muxlis pirveli nawili). Tu kreditori uars

137 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebani" #3 2001, nawili 1

Page 129: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

129

ityvis Tanxmobis micemaze an saerTod arafers ganacxadebs, maSin Zvel

movalesa da mesame pirs Soris dadebuli SeTanxmeba baTilia.

germaniis samoqalaqo kodeqsis $415 damatebiT iTvaliswinebs

SesaZleblobas, Zvelma movalem da mesame pirma mosTxovon kreditors,

rom am ukanasknelma Tavisi Tanxmobis Sesaxeb ganacxados garkveuli

vadis ganmavlobaSi, raTa maTi SeTanxmebis meryevi mdgomareoba ar

gagrZeldes usasrulod. aseTi moTxovnis SemTxvevaSi, Tu miTiTebuli

vadis gasvlamde kreditori ar ganacxadebs Tanxmobas, kanonismieri

prezumfciiT dumili CaiTvleba Tanxmobis micemaze uaris Tqmad.

germanuli samarTlis mecnierebaSi sadavoa Zvel da axal

movaleebs Soris dadebuli valis gadakisrebis xelSekrulebis

samarTlebrivi Sefaseba. amasTan dakavSirebiT arsebobs ori Teoria:

a) gankargviTi Teoria; da

b) ofertis an saxelSekrulebo Teoria138.

gankargviTi Teoria Zvel da axal movaleebs Soris dadebuli

valis gadakisrebis xelSekrulebas ganixilavs rogorc

arauflebamosili pirebis mier kreditoris kuTvnili moTxovnis

gankargvas. am gankargviT garigebas iwonebs swored kreditori rogorc

uflebamosili piri. gankargviTi Teoria gabatonebul Teorias

warmoadgens rogorc germanul samarTlis mecnierebaSi, ise sasamarTlo

praqtikaSi139. amasTan, ar unda dagvaviwydes, rom Zvelsa da axal

movaleebs Soris myardeba aseve valdebulebiT-samarTlebrivi

urTierToba da maT Soris dadebuli xelSekruleba ormagi bunebisaa.

ofertis an saxelSekrulebo Teoria, piriqiT, germaniis samoqalaqo

kodeqsis $415 pirveli nawilis mixedviT, kreditorisaTvis Setyobinebas

ganixilavs ofertad, romelsac es ukanaskneli aqceptiT iRebs.

Sveicariis samarTalSi, rogorc Cans, Sveicariis valdebulebiTi kanonis

138 Herberger/Martinek/Rüßmann/Weth dasaxelebuli naSromi, gv. 1574 139 Brox/Walker, dasaxelebuli naSromi, gv. 395 „§ 414 Vertrag zwischen Gläubiger und Übernehmer Eine Schuld kann von einem Dritten durch Vertrag mit dem Gläubiger in der Weise übernommen werden, dass der Dritte an die Stelle des bisherigen Schuldners tritt“.

Page 130: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

130

arsidan da terminologiidan, aRiarebulia ofertis an saxelSekrulebo

Teoria. mokled mimovixilavT Sveicariis valdebulebiTi kanonSi

aRweril kreditoris Tanxmobis (aqceptis) miRebis proceduras.

axali movalis oferti valis miRebaze SeiZleba ise

ganxorcieldes, rom man, an misi rwmunebiT Zvelma movalem, Seatyobinos

kreditors valis gadakisrebis Sesaxeb. kreditoris aqcepti SeiZleba

pirdapir ganxorcieldes an gamomdinareobdes garemoebebidan da igi

ivaraudeba, rodesac kreditori valis mimRebisagan gadaxdas an sxva

Sesrulebas upirobod iRebs (valdebulebiTi kanonis 176-e muxlis meore

da mesame nawilebi).

kreditoris mier aqcepti SeiZleba ganxorcieldes nebismier dros.

Tumca, valis mimRebs iseve rogorc Zvel movales SeuZliaT kreditors

daudginon aqceptis vada, romlis gasvlis Semdeg kreditoris dumili

CaiTvleba aqceptze uarad (valdebulebiTi kanonis 177-e muxli).

valis gadakisrebis samarTlebrivi Sedegebi.

privatuli valis gadakisrebis Sedegad axali movale ikavebs Zveli

movalis adgils valdebulebiT-samarTlebriv urTierTobaSi. valis

gadakisrebis dros kreditoris moTxovna ar icvleba. amitom movales

SeuZlia kreditors wauyenos yvela is Sesagebeli, romlebic kreditorsa

da Zvel movales Soris arsebuli valdebulebiT-samarTlebrivi

urTierTobidan gamomdinareobs (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 205-e

muxli). Sesageblis cneba farTo mniSvnelobiT unda iqnes gagebuli. igi

moicavs yvelanair materalur da procesualur samarTlebrivi dacvis

saSualebas, romelic mimarTulia kreditoris moTxovnis sawinaaRmdegod.

axal movales SeuZlia, agreTve, moiyvanos safuZvlebi, romlebic iwvevs

valis gadakisrebis baTilobas. amasTan, Tu moxda valis gadakisrebis

gabaTileba, movalis Secvlas aRar eqneba adgili valdebulebiT-

samarTlebriv urTierTobaSi140.

140 Palandt, dasaxelebuli naSromi, gv. 589

Page 131: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

131

romeli samarTlebrivi dacvis saSualebebis gamoyeneba ar SeuZlia

axal movales kreditoris moTxovnis winaaRmdeg?

1. axal movales ar SeuZlia wamoayenos Sesagebeli massa da Zvel

movales Soris arsebuli samarTlebrivi urTierTobidan

gamomdinare, romelic safuZvlad udevs valis gadakisrebas. aseTi

daskvna gamomdinareobs valis gadakisrebis abstraqtuli bunebidan.

Zvel da axal movaleebs Soris damyarebuli valdebulebiT-

samarTlebrivi urTierTobis nakli ar moqmedebs Tavad valis

gadakisrebis gankargviT samarTlebriv Sedegze da, Sesabamisad, arc

Sesagebeli exeba kreditors, romelic am garigebaSi ar

monawileobs mxared. Tumca, SesaZlebelia, rom is nakli, romelic

abaTilebs kauzalur garigebas (valdebulebiT-samarTlebriv

urTierTobas), iwvevdes, agreTve, valis gadakisrebis gankargviTi

samarTlebrivi Sedegis baTilobasac.

2. axal movales ufleba ara aqvs, gaqviTvisaTvis waradginos is

moTxovnebi, romlebic ekuTvnoda Zvel movales (saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis 205-e muxlis me-2 winadadeba). kanonis aseTi

gadawyveta motivirebulia im poziciiT, rom valis gadakisrebisa da

axali movalis mier Zveli movalis adgilis dakavebis Semdeg, axal

movales ar unda hqondes SesaZlebloba, nakisri vali dafaros

sxvisi qonebiT141.

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 205-e muxlis me-2 winadadebiT

gansazRvruli wesi ar exeba im axal movales, romelic vals kisrulobs

kreditorTan dadebuli valis gadakisrebis xelSekrulebiT. iseve

rogorc sxva Sesagebeli, axalma movalem SeiZleba gaqviTos kreditoris

kuTvnili moTxovna Tavisi sawinaaRmdego moTxovniT.

kumulatiuri valis gadakisrebis Sedegad Zveli movale ar

Tavisufldeba Tavisi valdebulebisagan. axali movale valdebulebiT-

samarTlebriv urTierTobaSi Semodis Tanamovalis saxiT da Sedegad

kreditors hyavs ara erTi, aramed erTdroulad ori movale. movaleebi

141 Brox/Walker, dasaxelebuli naSromi, gv. 397

Page 132: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

132

solidarulad ageben pasuxs kreditoris winaSe. kreditors SeuZlia

valdebulebis Sesruleba mosTxovos nebismier maTgans rogorc

mTlianad, ise nawilobriv (saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 465-e

muxli). axal movalesac SeuZlia wauyenos kreditors am ukanasknelsa da

movales Soris arsebuli valdebulebiT-samarTlebrivi urTierTobidan

gamomdinare yvela Sesagebeli, romelic aqvs movales (saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis 466-e muxli).

Tu kreditoris moTxovna uzrunvelyofilia aqcesoruli

uflebebiT, samarTlebrivad gadasawyveti xdeba am uflebebis bedi

privatuli valis gadakisrebis SemTxvevaSi.

2002 wlis 28 dekembramde saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 206-e

muxlis redaqcia SecdomiT iyo Camoyalibebuli. kerZod, masSi daSvebuli

iyo meqanikuri gramatikuli Secdoma, romelic Sedegi iyo araswori

Targmanisa142. 2002 wlis 28 dekembris kanoniT saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsSi Setanili cvlilebebiTa da damatebebiT 206-e muxli

Camoyalibda Semdegi Sesworebuli redaqciiT:

“valis gadakisrebisTanave wydeba moTxovnis uzrunvelsayofad

gaTvaliswinebuli Tavdeboba da giravnoba, Tuki Tavdebi an

damgiravebeli ar ganacxadebs Tanxmobas am urTierTobis gagrZelebaze”.

kanoniT dadgenilia zogadi wesi, romlis Tanaxmadac moTxovnasTan

dakavSirebuli aqcesoruli uflebebi valis gadakisrebisTanave wydeba.

magram winadadebis me-2 nawiliT Sinaarsobrivad igi am wesidan uSvebs

gamonakliss im SemTxvevebisaTvis, rodesac Tavdebi da damgiravebeli

uars ar acxadeben Tavdebobisa Tu giravnobis urTierTobis

gagrZelebaze. ratom gadawyvita kanonma, rom valis gadakisrebis

SemTxvevaSi Tavdeboba da giravnoba unda Sewydes, Tuki sawinaaRmdego

gadawyvetas vxvdebiT moTxovnis daTmobis SemTxvevisaTvis?

142 2002 wlis 28 dekembramde saqarTarTvelos samoqalaqo kodeqsis 206-e muxlis norma Semdegnairad JRerda: “valis gadakisrebisTanave Sewydeba moTxovnis uzrunvelsayofad gaTvaliswinebuli Tavdeboba da giravnoba, Tuki Tavdebi an damgiravebeli uars ar ityvis am urTierTobis gagrZelebaze”.

Page 133: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

133

Tavdebma da damgiravebelma kreditoris moTxovnis

uzrunvelyofaze Tanxmoba ganacxades movalis pirovnebis gamo. isini mas

icnoben, mas endobian; amasTan, endobian ara marto imis gamo, rom igi

Seasrulebs valdebulebebs, aramed imisaTvis, rom igi gadaxdisunariania.

es rwmena ikargeba, rodesac xdeba valis gadakisreba. axali movale

SeiZleba iyos arakeTilsindisieri an gadaxdisuunaro; meti

SesaZlebloba iqmneba, rom dadges aqcesoruli uflebebis realizaciis

sakiTxi. rogorc Cans, ikveTeba Tavdebisa da damgiraveblis interesebis

dacvis aucilebloba.

aRsaniSnavia, rom valis gadakisrebis SemTxvevaSi aqcesoruli

uflebebis SewyvetiT kanoni Tavdebisa da damgiraveblis sasargeblod

erTgvar ignorirebas ukeTebs kreditoris interesebs, romelic kargavs

kuTvnili moTxovnis sauzrunvelyofod dadgenil uflebebs. Tumca, am

SemTxvevaSi igi arc imsaxurebs misi interesebis gaTvaliswinebas,

radganac TviT valis gadakisreba moxda misi TanxmobiT da man icoda

daTmobis Sedegebis Sesaxeb143.

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis analogiurad aris gadawyvetili

zemoaRniSnuli sakiTxi dasavleT evropis qveynebis kanonmdeblobaTa

umravlesobaSi144. odnav gansxvavebulad wyvets aqcesoruli uflebebis

sakiTxs niderlandebis kanonmdebloba. kerZod, niderlandebis

samoqalaqo kodeqsis me-6 wignis 157-e muxlis Tanaxmad:

“moTxovnasTan dakavSirebuli aqcesoruli uflebebi gamoiyeneba

axali movalis mimarTac. giravnoba da ipoTeka, romelic arsebobs erT-

erTi mxaris qonebaze, SenarCundeba; im qonebaze uflebebi, romelic ar

ekuTvnis arc erT mxares da Tavdebobidan gamomdinare uflebebi valis

gadakisrebis Sedegad wydeba, Tu damgiravebeli an ipoTekiT datvirTuli

qonebis mesakuTre an Tavdebi Tanxmobas ar ganacxadeben maT

SenarCunebaze.

143 Brox/Walker, dasaxelebuli naSromi, iqve 144 germaniis samoqalaqo kodeqsis $418; Sveicariis valdebulebiTi kanonis 178-e muxli; avstriis zogadi samoqalaqo kodeqsis $1407

Page 134: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

134

SeTanxmebuli procentebi da pirgasamtexlo, agreTve, fuladi

jarimebis Tanxebi, romlebic valis gadakisrebamde ekisreboda Zvel

movales, gadadis axal movaleze imdenad, ramdenadac valis gadakisrebis

Semdeg SesaZlebeli gaxda maTi moTxovna an isini ukve iqna

realizebuli”.

Tu momavalSi valis gadakisreba cnobil iqneba baTilad,

avtomaturad, e. i. damatebiTi SeTanxmebis gareSe, valdebulebiT-

samarTlebrivi urTierToba aRdgeba Zvel movalesa da kreditors Soris,

vinaidan aRar arsebobs valis gadacemis samarTlebrivi Sedegis

gamomwvevi garigeba. aqcesoruli uflebebic an aRdgeba, Tu valis

gadakisrebis garigeba sacilo iyo da SemdgomSi iqna cnobili baTilad,

an ganixileba arasodes Sewyvetilad, Tu valis gadakisrebis garigeba

Tavidanve baTili iyo. aseTi daskvnebis gakeTeba SeiZleba rogorc

qarTuli, ise germanuli samarTlis normaTa mxolod zogadi analizis

safuZvelze, vinaidan pirdapiri norma am kodeqsebSi ar moipoveba.

samagierod, am sakiTxis pirdapir, Tumca, amave dros gansxvavebul

regulirebas iTvaliswinebs niderlandebis samoqalaqo kodeqsi. am

ukanasknelis me-6 wignis 158-e muxlSi aRniSnulia:

“Tu Zvel da axal movaleebs Soris arsebuli

samarTalurTierToba, romlis safuZvelzec moxda valis gadakisreba,

baTilia, aRiarebul iqna baTilad an Sewyda, maSin kreditors SeuZlia

vali gadaitanos ukan Zvel movaleze orive mxarisaTvis am mizniT

gaTvaliswinebuli Setyobinebis meSveobiT”.

maSasadame, aRniSnuli norma ar iTvaliswinebs Zveli urTierTobis

avtomatur aRdgenas, aramed misTvis adgens garkveul formalobebs,

romlebic unda daicvas kreditorma.

Sveicariis valdebulebiTi kanoni iTvaliswinebs axali movalis

pasuxismgeblobas kreditoris winaSe, Tu vali gadakisreba baTili

aRmoCndeba:

“kreditors SeuZlia valis mimRebs im zaralis anazRaureba

mosTxovos, romelic mas adrindel uzrunvelyofaTa dakargvis Sedegad

Page 135: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

135

warmoeqmna imdenad, ramdenadac valis mimRebi ver daamtkicebs, rom valis

gadakisrebis xelSekrulebis baTilobasa da kreditorisaTvis zianis

miyenebaSi mas brali ar miuZRvis”145.

valis gadakisreba qonebis gadacemisas.

zemoT winamdebare naSromSi ganxilul iqna avstriisa da

Sveicariis kanonmdeblobebis magaliTze valis gadakisreba (gadasvla)

avtomaturad, kanonis ZaliT sxvisi kuTvnili sawarmosa Tu qonebis

miRebisas. amjerad mokled SevexebiT germaniis samoqalaqo kodeqsSi

bolo dromde arsebul normas, romelic aseve adgenda gamsxviseblis

kreditorebis winaSe SemZenis pasuxismgeblobas sxva piris qonebis

miRebisas. es norma gaTvaliswinebul iyo $419-Si. es ukanaskneli

samoqalaqo kodeqsSi 2002 wlis 1 ianvars ZalaSi Sesuli cvlilebebiT

Zaladakargulad CaiTvala. amisda miuxedavad, es norma metad

sainteresoa mecnieruli TvalsazrisiT, ris gamoc mokled warmovadgenT

mis analizs.

$419 adgens:

“(1) Tu vinme xelSekrulebiT iRebs sxva piris qonebas, maSin

Tavdapirveli mflobelis kreditorebs, miuxedavad imisa, rom misi

pasuxismgebloba ZalaSi rCeba, _ SeuZliaT qonebis mimReb pirs

warudginon TavianTi moTxovnebi, romlebic ukve warmoiSva

xelSekrulebis dadebis dros.

(2) qonebis mimRebi piris pasuxismgebloba SezRudulia mxolod

miRebuli qonebiT da xelSekrulebiT warmoSobili moTxovnebiT.

Tu qonebis mimRebi piri miuTiTebs Tavisi pasuxismgeblobis

zemoaRniSnul SezRudvaze, maSin Sesabamisad moqmedebs debulebebi

$$1990 da 1991 memkvidris pasuxismgeblobis Sesaxeb.

(3) qonebis mimRebi piris pasuxismgebloba ar SeiZleba arc

gamoiricxos, arc SeizRudos Tavdapirvel movalesTan dadebuli

xelSekrulebis safuZvelze”.

145 Sveicariis valdebulebiTi kanonis 180-e muxlis me-2 nawili

Page 136: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

136

am muxlis wesebi dadgenili iyo qonebis gamsxvisebelis

kreditoris interesebSi, radganac SemZeni gamsxvisebelTan erTad

xdeboda kreditoris axali movale. amasTan, Zveli movale ar

Tavisufldeboda Tavisi valdebulebisagan; adgili hqonda valis

delegirebas SemZenze. aRniSnuli norma emyareboda germanul samarTalSi

arsebul Sexedulebas, rom vali boWavs ara marto piradad movales, mis

pirovnebas, aramed warmoadgens misi qonebis tvirTsac da am ukanasknelis

gadacemis SemTxvevaSi mihyveba mas.

qonebas $419-is mniSvnelobiT miekuTvneboda mxolod aqtivebi146 da

igi ar moicavda pasivebs. xSirad sakmarisi iyo, miRebul qonebas hqonoda

didi ekonomikuri mniSvneloba (mag., miwis nakveTi)147. amasTan, ar iyo

aucilebeli, xelSekruleba Sexeboda movalis mTel qonebas. gadacemuli

qonebis sanivTo datvirTvebi miiReboda mxedvelobaSi, Tumca, amave dros

ar xdeboda SemZenis sapasuxo dakmayofilebis (nasyidobis fasi)

gaTvaliswineba148.

SemZenze gamsxviseblis valis gadakisrebis winapiroba iyo qonebis

gadacema xelSekrulebis safuZvelze. kanoni terminSi “xelSekruleba”

gulisxmobda mxolod valdebulebiT-samarTlebriv da ara gankargviT

garigebas. Tumca, zogierTi mecnieri da TviT sasamarTlo praqtikac

afarToebdnen mis cnebas da masSi sanivTo SeTanxmebebsac moiazrebdnen149.

valdebulebiT-samarTlebrivi xelSekruleba SeiZleba yofiliyo rogorc

sasyidliani, ise usasyidloc. bolo wlebis sasamarTlo praqtika qonebis

gadacemisas SemZenis pasuxismgeblobas gamoricxavda, rodesac es

ukanaskneli saTanado safasurs ixdida masSi.

146 Palandt - Bürgerliches Gesetzbuch, bearbeitet von Bassenge, Diederichsen, Edenhofer, Heinrichs, Heldrich, Putzo, Thomas, 52. neubearbeitete Auflage, C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, München, 1993 147 Dr. Dieter Medicus – Schuldrecht I, Allgemeiner Teil, C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, München, 1986, gv. 363 148 Hans Brox - Allgemeines Schuldrecht, 19 Auflage, München, 1991, gv. 253 149 Dieter Medicus – Schuldrecht I, Allgemeiner Teil, C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, München, 1986, gv. 364; BGHZ 93, 135

Page 137: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

137

qonebis gadacemis (miRebis) Sedegad kreditors erTis magivrad ori

movale hyavda. magram SemZenis pasuxismgebloba SezRuduli iyo. igi ar

agebda pasuxs mTeli Tavisi qonebiT, aramed mxolod miRebuli qonebis

RirebulebiT ($419 me-2 nawili).

Page 138: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

138

ebtlwob!

daskvnis saxiT unda aRvniSnoT, rom winamdebare sadisertacio

naSromi warmoadgens naSromis avtoris samwliani uwyveti muSaobis

Sedegs, romelic moicavs masalebis moZiebas, ucxo enebidan mis Targmnas,

Seswavlasa da gaTavisebas, sadisertacio naSromis ZiriTadi teqstis

Camoyalibebas, damuSavebuli masalebis am teqstSi ganTavsebas naSromis

sistemis Sesabamisad, masalebis ganzogadebas.

ucxouri masalebi Targmnil iqna rusuli, germanuli da inglisuri

enebidan. avtorma moipova da Seiswavla sxvadasxva qveynis samoqalaqo

kanonmdebloba, kerZod: germaniis federaciuli respublika, Sveicaria,

avstria, safrangeTi, niderlandebi, italia, aSS, kanada, dsT-is qveynebi,

poloneTi, saberZneTi, CineTi, brazilia, Cile. sadisertacio Temis

gaSuqebisaTvis ZiriTadad gamoyenebul iqna germaniis federaciuli

respublikis, Sveicariis, avstriis, safrangeTis, niderlandebis, italiis,

aSS-is (kaliforniisa da luizianas Statebis, federaluri

kanonmdebloba), kanadis (kvebeki), dsT-is qveynebis kanonmdebloba.

vinaidan saqarTvelos samoqalaqo kanonmdebloba ZiriTadad germanul

samarTals efuZneba, gansakuTrebiT detalurad ganxilul iqna germaneli

avtorebis rogorc uaxlesi, ise me-19 saukunis monografiebi,

saxelmZRvaneloebi da germaniis uzenaesi sasamarTlos praqtika.

SedarebiT mokrZalebuli yuradReba daeTmo rus, frang, amerikel,

holandiel, inglisel da avstriel avtorebs; saqarTvelos, aSS-is,

safrangeTis, niderlandebis sasamarTloTa praqtikas.

sadisertacio naSromSi kritikulad iqna gaanalizebuli

saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi daSvebuli samarTlebrivi Tu

Page 139: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

139

sxvagvari xasiaTis xarvezebi da zogierT maTganze mocemul iqna maTi

gamosworebis praqtikuli winadadebebi:

1. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mxolod ori norma, romelic

mocemulia 198-e da 199-e muxlebis pirvel nawilebSi, datovebul

unda iqnes sanivTo samarTalSi, xolo danarCeni normebi _

gadatanil unda iqnes valdebulebiTi samarTlis zogad nawilSi.

2. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 186-e muxlis pirveli nawilis

redaqcia unda Camoyalibdes Semdegnairad:

„1. moZrav nivTze sakuTrebis gadasacemad aucilebelia,

mesakuTrem namdvili garigebis safuZvelze gadasces SemZens

nivTi“.

vimedovnebT, rom winamdebare sadisetracio naSromSi kvlevis

SedarebiT-samarTlebrivi meTodiT ganxiluli samarTlebrivi sakiTxebi

garkveul farglebSi sasargeblod waradgeba qarTul iurisprudencias

da Seqmnis safuZvels samoqalaqo samarTlis zemoT ganxiluli da sxva

samarTlebrivi problemebis ufro srulyofilad da Rrma

SeswavlisaTvis.

Page 140: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

140

hbnpzfofcvmj!mjufsbuvsb!eb!tbtbnbsUmpt!

hbebxzwfujmfcfcj!!

1. Wanturia lado _ uZravi nivTebis sakuTreba, SedarebiTi

samarTlebrivi kvleva (germanuli samarTlis magaliTze),

Tbilisis universitetis gamomcemloba, 1994

2. Wanturia lado, niniZe Tedo _ “mewarmeTa Sesaxeb” kanonis

komentari, meore gamocema, Tbilisi, “samarTali”, 1998

3. Гражданский кодекс Нидерландов. Книги 2,3,5,6 и 7. – Перевод: М. Ферштман.

Отв.ред. Ф.Й.М. Фельдбрюгге. Лейденский университет, юридический

факультет. Институт восточно-европейского права и россиеведения. Лейден,

2000

4. Дождев Д. В.– Римское частное право, инфра, М-норма, 1997 5. Законы Гражданские (Свод Законов т. Х ч. 1) С Объяснениями по решениям

граж. деп. правительствующего сената по 1915 г. включительно,

Екатеринославль, 1916

6. Комментарий к Гражданскому кодексу Российской Федерации, части второй

(постатейный), 2-е изд., испр. и доп., пор ред. О. Н. Садикова, Юридическая

фирма «Контракт», Издательская группа «Инфра.М-Норма», Москва, 1998

7. Морандье, Ж. де ла– Гражданское Право Франции, Москва, 1958

8. Римское частное право – Под ред. проф. И. Б. Новицкого и проф. И. С.

Перетерского. – М. Юристъ, 1996

9. Обязательственное право – Генрих Дернбург, Москва, 1911

10. Покровский И. А.– Основные проблемы Гражданского Права, «Статист»,

Москва, 1998

Page 141: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

141

11. Саватье Р.– Теория обязательств, юридический и экономический очерк,

Москва, 1972

12. Система римского гражданского права – Ю. Барон, Книга I – Общая часть, С-

Петербург, изд. Мартынова, 1909

13. Система римского гражданского права – Ю. Барон, Книга II - Владение. Книга

III - Вещные права, С-Петербург, 1908

14. Система римского гражданского права – Ю. Барон, Книга IV,

Обязательственное право, С-Петербург, 1899

15. Цвайгерт К. и Кетц Х. - Введение в Сравнительное Правоведение в Сфере

Частного Права, т. 2, Москва, 1998

16. Шершеневич Г. Ф. - Курс гражданского права, «Автограф», Тула, 2001

17. Brox, Hans - Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Gesetzbuchs, 1984

18. Brox, Hans - Allgemeines Schuldrecht, 19 Auflage, München, 1991

19. Brox/Walker - Allgemeines Schuldrecht, 32. Auflage, Verlag C. H. Beck, München,

2007

20. Erman – Bürgerliches Gesetzbuch, herausgegeben von Prof. Dr. Harm Peter

Westermann, 11. neubearbeitete Auflage, Aschendorff Rechtsverlag, 2004

21. Hasenöhrl, Victor - Das oesterreichische Obligationenrecht - 2. Aufl.,Wien , 1899

22. Herberger/Martinek/Rüßmann/Weth – juris PraxisKommentar – BGB, Band 2.1 –

Schuldrecht (Teil 1: $$ 241 bis 432) herausgegeben von Dr. markus Junker, 3.

Auflage, juris GmbH, Saarbrücken, 2006

23. J. von Staudigers Kommentar zum Bürgerliches Gesetzbuch mit Einführungsgesetz

und Nebengesetzen, Buch 2 - Recht der Schuldverhältnisse $$397-432, Sellier – de

Gruyter. Berlin, 2002

24. Lehrbuch des Bürgerlichen Rechts von Dr. Ludwig Enneccerus, Dr. Theodor Kipp

und Dr. Martin Wolff, Erster Band, zweite Abteilung: Recht der Schuldverhältnisse

von Dr. Ludwig Enneccerus, Marnburg, R. G. Elmert’sche Verlagsbuchhandlung (G.

Bramm), 1923

25. Manfred Wolf – Sachenrecht, 13. Auflage, München, 1996

26. Medicus, Dieter – Schuldrecht I, Allgemeiner Teil, C. H. Beck’sche

Verlagsbuchhandlung, München, 1986

Page 142: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

142

27. Medicus, Dieter - Schuldrecht I, Allgemeiner Teil, 14., neubearbeitete Auflage,

Verlag C. H. Beck, München, 2003

28. Palandt - Bürgerliches Gesetzbuch, bearbeitet von Bassenge, Diederichsen,

Edenhofer, Heinrichs, Heldrich, Putzo, Thomas, 52. neubearbeitete Auflage, C. H.

Beck’sche Verlagsbuchhandlung, München, 1993

29. Palandt - Bürgerliches Gesetzbuch, bearbeitet von Bassenge, Diederichsen,

Edenhofer, Heinrichs, Heldrich, Putzo, Thomas, 67. neubearbeitete Auflage, Verlag

C. H. Beck, München, 2008

30. Schwerpunkte, BGB-Sachenrecht von Dr. Harm Peter Westermann, 9 neubearb. und

erw. Aufl. – Heidelberg: Müller, Jur. Verl., 1994

31. CONTRACTS - E. Allan Farnsworth, Alfred McCormack, Eastern University

32. Introduction to Dutch law, third revised edition, Kluver law International, the Hague-

London-Boston

33. Vliet, L. P. W. van– Transfer of movables in German, French, English and Dutch law,

Ars Aequi Libri, Nijmegen, 2000

34. The Italian Civil Code, Oceana Publications, Inc., 1969

35. „saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebani”, #1 2000,

nawili 2

36. „saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebani", #3 2001,

nawili 1

Page 143: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

143

!

cjcmjpshbgjb!

1. literatura qarTul enaze

1. axvlediani zurab _ valdebulebiTi samarTali, gamomc.

“samarTali”, Tbilisi, 1998

2. axvlediani zurab _ valdebulebiTi samarTali, gamomc.

“samarTali”, Tbilisi, 1999

3. davidi rene _ Tanamedroveobis ZiriTadi samarTlebrivi sistemebi,

gamomc. “ganaTleba”, Tbilisi, 1993

4. zoiZe besarion _ sanivTo samarTali, gamomcemloba “ufleba”,

Tbilisi, 1999 w.

5. zoiZe besarion _ sanivTo samarTali, meore gadamuSavebuli da

srulyofili gamocema, gamomcemloba “mecniereba”, Tbilisi, 2003

w.

6. zoiZe besarion _ saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis sistema,

qarTuli samarTlis mimoxilva, GEPLAC, 1998, pirveli kvartali

7. migriauli roin _ Sesavali gakotrebis samarTalSi, pirveli

gamocema, gamomcemloba “ufleba”, Tbilisi, 1999 w.

8. naneiSvili giorgi _ samarTlis filosifiis sakiTxebi, Tbilisis

universitetis gamomcemloba, Tbilisi, 1992

9. saqarTvelos kanoni „mewarmeTa Sesaxeb“ _ parlamentis uwyebebi

#21-22, 1994

10. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi _ parlamentis uwyebebi #31,

1997

11. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, gamomc. “samarTali”,

Tbilisi, wigni meore _ sanivTo (qonebrivi) samarTali, 1999

Page 144: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

144

12. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame _

valdebulebiTi samarTali, zogadi nawili, 2001

13. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meoTxe _

valdebulebiTi samarTali, gansakuTrebuli nawili, 2001

14. qarTuli samarTlis safuZvlebi - gamomcemloba “meridiani”,

Tbilisi, 2000

15. Wanturia lado, niniZe Tedo _ “mewarmeTa Sesaxeb” kanonis

komentari, meore gamocema, Tbilisi, “samarTali”, 1998

16. Wanturia lado, niniZe Tedo _ “mewarmeTa Sesaxeb” kanonis

komentari, mesame gamocema, Tbilisi, “samarTali”, 2002

17. Wanturia lado _ sakuTreba rogorc moTxovnis uzrunvelyofis

saSualeba, gamomcemloba “ufleba”, Tbilisi, 1999 w.

18. Wanturia lado _ uZravi nivTebis sakuTreba, SedarebiTi

samarTlebrivi kvleva (germanuli samarTlis magaliTze), Tbilisis

universitetis gamomcemloba, 1994

19. Wanturia lado _ Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis

zogad nawilSi, gamomc. “samarTali”, Tbilisi, 1997

20. WeWelaSvili zurab - moTxovnis daTmoba da valis gadakisreba

kaliforniis samoqalaqo kodeqsis mixedviT, saqarTvelos

notariati, #2, 2001, ivlisi-agvisto

21. WeWelaSvili zurab - moTxovnis daTmoba da valis gadakisreba

safrangeTis samoqalaqo kodeqsis mixedviT, saqarTvelos

notariati, #3-4, 2001, seqtemberi-dekemberi

22. WeWelaSvili zurab - ramdenime xarvezi saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsSi, saqarTvelos notariati, #2(6), 2002, marti-aprili

2. literatura rusul enaze

23. Ансон В. – Договорное право. Clarendon Press Oxford, 1979

24. Белов В. А. - ЗАЩИТА ИНТЕРЕСОВ ТРЕТЬИХ ЛИЦ ПРИ ПЕРЕВОДЕ ДОЛГА,

"Законодательство", N 11, ноябрь 2000

Page 145: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

145

25. Белов В. А. – Сингулярное правопреемство в обязательстве – 2-е издание, Москва,

АО «Центр ЮрИнфоР», 2001

26. Большая Российская Юридическая Энциклопедия, научное издательство «Большая

Российская Энциклопедия», Москва, 2002

27. Большой Юридический Словарь, ИНФРА, 1997

28. Брагинский М. И., Витрянский В. В.– Договорное право, Общия положения,

«Статут», Москва, 1998

29. Брагинский М. И., Витрянский В. В .– Договорное право, Договоры о передаче

имущества, «Статут», Москва, 2000

30. Вагацума Сакае, Ариидзуми Тору - Гражданское Право Японии, пер. с японского,

Москва, «Прогресс», 1983

31. Гегель В. Ф. - «Философия права», Редакторы и составители тома Д. А. КЕРИМОВ

и В. С. ВЕРСЕСЯНЦ. Автор вступительной статьи и примечаний В. С.

НЕРСЕСЯНЦ. Перевод с немецкого Б. Г. СТОЛПНЕРА и М. И. ЛЕВИНОЙ. ISBN

5-244-00384-4, © Издательство «Мысль». 1990

32. Гражданский кодекс Нидерландов. Книги 2,3,5,6 и 7. – Перевод: М. Ферштман.

Отв.ред. Ф.Й.М. Фельдбрюгге. Лейденский университет, юридический факультет.

Институт восточно-европейского права и россиеведения. Лейден, 2000

33. Германское право. Часть 1. – Гражданское уложение: Пер. с нем./Серия:

Современное зарубежное и международное частное право. М.: Международный

центр финансово-экономического развития, 1996.

34. Германское право. Часть 2. – Торговое уложение и другие законы: Пер. с

нем./Серия: Современное зарубежное и международное частное право. М.:

Международный центр финансово-экономического развития, 1996.

35. Германское право. Часть 3. – Закон об общих условиях сделок, Закон об

ответственности за недоброкачественную продукцию, Закон о праве собственности

на жилье, Закон о чеках, Закон о векселях, Положение о несостоятельности: Пер. с

нем./ Исследовательский центр частного права. Германский фонд международного

правового сотрудничества; Научн. ред. Р.И. Каримуллин. (Серия: <Современное

зарубежное и международное частное право>). М.: <Статут>, 1999

36. Гражданское Право – под ред. А. П.. Сергеева и Ю. К. Толстова, Москва, издание

пятое, переработанное и дополненное, изд. «ПБОЮЛ Л. В. Рожников», том 1, 2001

Page 146: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

146

37. Гражданское Право – под ред. А. П.. Сергеева и Ю. К. Толстова, Москва, издание

третье, переработанное и дополненное, изд. «ПБОЮЛ Л. В. Рожников», том 2, 2001

38. Гражданское Право – под ред. А. П.. Сергеева и Ю. К. Толстова, Москва, издание

третье, переработанное и дополненное, изд. «ПБОЮЛ Л. В. Рожников», том 3, 2001

39. Гражданское Право – Отв. ред. Е. А. Суханов, 2-е издание, том 1, изд. БЕК, 2002

40. Гражданское Право – Отв. ред. Е. А. Суханов, 2-е издание, том 2, полутом 1, изд.

БЕК, 2002

41. Гражданское Право – Отв. ред. Е. А. Суханов, 2-е издание, том 2, полутом 2, изд.

БЕК, 2002

42. Гражданское Право в 2ч., ч.2 – под общей ред. проф. В. Ф. Чигира, Мн., Амалфея,

2002

43. Гражданское Право России – Под ред. З. И. Цибуленко, часть первая, «Юрист»,

Москва, 2000

44. Давтян А. Г. – Германское процессуальное право Германии, Москва, Городец-

издат, 2000

45. Дернбург Генрих – Вещное право, т. II, С-Петербург, 1905

46. Дернбург Генрих – Обязательственное право, Москва, 1911

47. Дженкс Э. – Английское договорное право. М., 1947

48. Дипломная работа по гражданскому праву на тему: Факторинг, его правовое

регулирование (www.tarasei.narod.ru)

49. Дождев Д. В.– Римское частное право, инфра, М-норма, 1997

50. Законы Гражданские (Свод Законов т. Х ч. 1) С Объяснениями по решениям граж.

деп. правительствующего сената по 1915 г. включительно, Екатеринославль, 1916

51. Законы XII Таблиц, Институции Гая, Дигесты Юстиниана, - «Зерцало», Москва,

1997

52. Институции Юстиниана, - перевод Д. Расснера. Под ред. Л. Л. Кофанова, В. А.

Томсинова, - «Зерцало», Москва, 1998

53. Кассо Л. А – Понятие Залога в Современном Праве, Статут», Москва, 1999

54. Комментарий к Гражданскому кодексу Российской Федерации, части второй

(постатейный), 2-е изд., испр. и доп., пор ред. О. Н. Садикова, Юридическая

фирма «Контракт», Издательская группа «Инфра.М-Норма», Москва, 1998

Page 147: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

147

55. Курс Германского гражданского права – Л. Эннекцерус, Т. Кипп, М. Вольф, т. I,

Москва, 1949

56. Курс Гражданского права, соч. К. Победоносцева, часть Первая, Вотченные права,

Санкт-Петербург, 1868

57. Ласк Г. - Гражданское Право США, Москва, 1961

58. Морандьер Ж. де ла – Гражданское Право Франции, Москва, 1958

59. Новый Гражданский кодекс Российской Федерации, часть первая, под ред. В. Н.

Гапеева, Ростов-на-Дону, «Феникс», 1995

60. Основные институты гражданского права зарубежных стран – сравнительно-

правовое исследование, НОРМА, 2000

61. Основы Гражданского Права Германии – перевод и предисловие Камиля

Арсланова, издательство БЕК, Москва, 1996

62. Покровский А.– Основные проблемы Гражданского Права, «Статут», Москва, 1998

63. Популярный Юридический Энциклопедический Словарь, научное издательство

«Большая Российская Энциклопедия», издательство «Рипол Классик», Москва,

2002

64. Правовые системы стран мира – Энциклопедический справочник, Отв. редактор

А. Я. Сухарев, второе издание, измененное и дополненное, Издательство НОРМА,

Москва, 2001

65. Проблемы гражданского и предпринимательского права Германии – Пер. с нем. /

Москва, издательство БЕК, 2001

66. Римское частное право – Под ред. проф. И. Б. Новицкого и проф. И. С.

Перетерского. – М. Юристъ, 1996

67. Романовская В.Б., Курзенин Э.Б. – Основы римского частного права, Нижний

Новгород 2000

68. Саватье Р.– Теория обязательств, юридический и экономический очерк, Москва,

1972

69. Савельев В. А. - Гражданский кодекс Германии, «Юрист», Москва, 1998

70. Самонд и Вильамс – Основы Договорного Права, перевод с английского С. А.

Андрианова и В. В. Зайцевой, под ред. Е. А. Флейшиц, Изд. Иностранной

литературы, Москва, 1955

Page 148: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

148

71. Система римского гражданского права – Ю. Барон, Книга I – Общая часть, С-

Петербург, изд. Мартынова, 1909

72. Система римского гражданского права – Ю. Барон, Книга II - Владение. Книга III

- Вещные права, С-Петербург, 1908

73. Система римского гражданского права – Ю. Барон, Книга IV, Обязательственное

право, С-Петербург, 1899

74. Скловский К. И.– Собстенность в Гражданском Праве, «Дело», Москва, 1999

75. Тархов В. А. – Гражданское Право, Общая часть Чебоксары, Чувашское книжное

издательство, 1997

76. Французкий Гражданский Кодекс 1804 года – Перевод И. С. Перетерского, Юр.

издание НКТО СССР, Москва, 1941

77. Черепахин Б.Б. – Труды по гражданскому праву. М.: <Статут>, 2001

78. Шершеневич Г. Ф. - Курс гражданского права, «Автограф», Тула, 2001

79. Цвайгерт К. и Кетц Х. - Введение в Сравнительное Правоведение в Сфере

Частного Права, т. 1, Москва, 1998

80. Цвайгерт К. и Кетц Х - Введение в Сравнительное Правоведение в Сфере

Частного Права, т. 2, Москва, 1998

81. Ценные бумаги как объекты гражданских прав, дипломная работа студента V

курса Шемелина Р. Ю., Тюмень, 1993 (www.tarasei.narod.ru)

82. Цивилистические записки – Межвузовский сборник научных трудов, М., «Статут»,

2001

83. Юридический Энциклопедический Словарь, ИНФРА, 1997

3. literatura germanul enaze

84. Bähr, Otto: Zur Frage des bürgerlichen Gesetzbuches, Leipzig 1891

85. Barre, Ernst: Bürgerliches Gesetzbuch und Code civil, 2., umgearb. Aufl., Berlin 1897

86. BGB-Sachenrecht (Rechtsprechung), zehnte Auflage, Ewald von Kleist Verlag, Berlin,

1994

87. Brox Hans - Allgemeiner Schuldrecht, 19 Auflage, München, 1991

88. Brox Hans - Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Gesetzbuchs, München, 1984

89. Bucher Eugen – Das subjektive Recht als Normsetzungsbefugnis, Tübingen,

(Mohr/Siebeck), 1965 (www.eugenbucher.ch)

Page 149: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

149

90. Bucher Eugen – Der Einfluss des französischen Code Civil auf das Obligationenrecht. In:

Das Obligationenrecht 1883-1983, Berner Ringvorlesung zum Jubiläum des

schweizerischen Obligationenrechts, hrgs. von Pio Caroni, Bern-Schtuttgart (Haupt),

1984 (www.eugenbucher.ch)

91. Bucher Eugen – Die Eigentums-Translativwirkung von Schuldverträgen: Das “Woher”

und “Wohin” dieses Modells des Code Civil. In: Zeitschrift für Europäisches Privatrecht

(ZEuP), 1998 (www.eugenbucher.ch)

92. Bucher Eugen – Kreditsicherung durch Zession? In: "Probleme der Kreditsicherung",

Berner Tage für die juristische Praxis 1981, Bern (Stämpfli) 1982. In gleicher

Publikation: Diskussionsbeitrag zum Referat von Erich Bürgi (Theorie und Praxis des

Eigentumsvorbehalts) (www.eugenbucher.ch)

93. Bucher Eugen – Rechtsüberlieferung und heutiges Recht. In: Zeitschrift für Europäisches

Privatrecht (ZEuP), 2000 (www.eugenbucher.ch)

94. Bucher Eugen – Zur Gültigkeit von Globalzessionen; Urteilsanmerkung zu BGE 113 II

163 In: „Recht“, 1989 (www.eugenbucher.ch)

95. Bürgerliches Recht – Ein systematisches Repetitorium für Forgeschrittene von Dr.

Joachim Gernhuber, 3. neubearbeitete Auflage, C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung,

München, 1991

96. Crome, Carl - Die Grundlehren des französischen Obligationenrechts , Mannheim 1894

97. Danz, Erich - Die Forderungsüberweisung, Schuldüberweisung und die Verträge zu

Gunsten Dritter nach gemeinem Recht , Leipzig 1886

98. Das bürgerliche Recht des Deutschen Reichs und Preußens von Heinrich Dernburg,

Zweiter Band, zweite Abteilung, Erste und zweite Auflage, Halle a. S., Verlag der

Buchhandlung des Weisenhauses, 1901

99. Das Recht an der Sache : Kritische Bemerkungen zum 3. Buche des Entwurfs eine

bürgerlichen Gesetzbuches für das Deutsche Reich / Von W. Kindel

Breslau : Morgenstern , 1889

100. Das Recht der einzelnen Schuldverhältnisse im Bürgerlichen Gesetzbuche : Eine

Darstellung u. Erl. der Hauptbestimmungen / Von Friedrich Schollmeyer - 2., völlig neu

bearb. Aufl. Berlin : Guttentag , 1904

Page 150: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

150

101. Das Wesen der Dinglichkeit: Ein Beitr. zur allgemeinen Rechtslehre u. zur Kritik d.

Entwurfs e. bürgerl. Gesetzbuches f. d. Deutsche Reich / Von Eugen Fuchs

Berlin : Heymanns , 1889

102. Das zürcherische Sachenrecht mit Erläuterungen / Hrsg. von Bluntschli. Zürich 1854

103. Die Haftung des Cedenten : Ein Beitr. zur Lehre von der Cession;Eine von der Rostocker

jur. Facultät gekrönte Preisschrift / Von Adolph Schliemann - 2. Ausg.

Rostock u. Schwerin : Stiller , 1850

104. Der Begriff der privatrechtlichen Verfügung unter Lebenden / Von Franz Seligsohn

Berlin : Struppe & Winckler , 1904

105. Diskussionsentwurf eines Schuldrechtsmodernisierungsgesetzes - Bundesministerium der

Justiz Stand: 4. August 2000

106. Gesammelte Abhandlungen aus dem gemeinen und französischen Civilrecht / Von Dr.

Jos. Kohler, Mannheim, 1883

107. Gierke, Otto von: Deutsches Privatrecht, Leipzig [u.a.] Band 1: Allgemeiner Teil u.

Personenrecht - 1895.

108. Gierke, Otto von: Deutsches Privatrecht, Leipzig [u.a.] Band 2: Sachenrecht - 1905.

109. Gierke, Otto von: Deutsches Privatrecht, Leipzig [u.a.] Band 3: Schuldrecht - 1917.

110. Gierke, Otto von: Der Entwurf eines bürgerlichen Gesetzbuchs und das deutsche Recht,

Leipzig 1889

111. Goltz, Fritz: Das fiduziarische Rechtsgeschäft , Marburg 1901

112. Haberstich, Johannes: Handbuch des schweizerischen Obligationenrechts Band Reg.,

Zürich 1887.

113. Haberstich, Johannes: Handbuch des schweizerischen Obligationenrechts Band 1, Zürich

1884.

114. Haberstich, Johannes: Handbuch des schweizerischen Obligationenrechts Band 2,1,

Zürich 1885.

115. Haberstich, Johannes: Handbuch des schweizerischen Obligationenrechts Band 2,2,

Zürich 1887

116. Handelsgesetzbuch, band 9 – mit GmbH & Co., Handelsklauseln, Bank- und

Börsenrecht, Transportrecht (ohne seerecht), bearbeitet von Dr. Dr. Dres. h. c. Klaus j.

Hopt, begründet von Dr. Adolf Baumbach, fortgeführt bis zur 24. Auflage von Dr.

Page 151: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

151

Konrad Duden, 30. neu bearbeitete und erweiterte Auflage, Verlag C. H. Beck, München,

2000

117. Hasenöhrl, Victor: Das oesterreichische Obligationenrecht, 2., durchges. Aufl., Wien,

Band 1 - 1892.

118. Hasenöhrl, Victor: Das oesterreichische Obligationenrecht, 2., durchges. Aufl., Wien,

Band 2 - 1899

119. Hartmann, Gustav - Die Obligation, Erlangen 1875

120. Hartmann, Gustav - Rechte an eigener Sache, [Freiburg] 1877

121. Karsten, C.: Die fingirte Cession , Rostock 1874

122. Koch, Christian Friedrich: Das Recht der Forderungen nach gemeinem und nach

preußischem Rechte Band 1, Breslau 1836

123. Koch, Christian Friedrich: Das Recht der Forderungen nach gemeinem und nach

preußischem Rechte Band 2, Breslau 1840

124. Kuntze, Johannes Emil: Die Obligation und die Singularsuccession des römischen und

heutigen Rechtes , Leipzig 1856

125. Lange Heinrich – BGB Allgemeiner Teil, C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung,

München, 1961

126. Lehrbuch des Bürgerlichen Rechts von Dr. Ludwig Enneccerus, Dr. Theodor Kipp und

Dr. Martin Wolff, Erster Band, zweite Abteilung: Recht der Schuldverhältnisse von Dr.

Ludwig Enneccerus, Marnburg, R. G. Elmert’sche Verlagsbuchhandlung (G. Bramm),

1923

127. Lehrbuch des Bürgerlichen Rechts. Zweiter Band, erste Abteilung: Das Sachenrecht von

Martin Wolff, Fünfte Bearbeitung, Marburg, R. G. Elwert’sche Verlagsbuchhandlung,

1923

128. Lehrbuch des Deutschen bürgerlichen Rechts auf der Grundlage des bürgerlichen

Gesetzbuchs für das Deutsche Reich von KONRAD COSACK Erster Band – Die

allgemeine Lehren und das Recht der Forderungen Zweite Auflage, Ienn, 1899

129. Lehrbuch des napoleonischen Civilrechts / Von Anton Bauer

Marburg : Neue akad. Buchhandlung , 1809

130. Lehrbuch des Pandektenrechts von Dr. Bernhard Windscheid, Erster Band, Frankfurt a.

M. Literarische Anstalt, 1891

Page 152: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

152

131. Lücken im Recht / Rede, gehalten bei Antritt des Rektorats der Rheinischen Friedrich-

Wilhelms-Universität zu Bonn am 18.10.1902 von Ernst Zitelmann

Leipzig : Duncker & Humblot , 1903

132. Medicus Dr. Dieter – Schuldrecht, I Allgemeiner Teil, C. H. Beck’sche

Verlagsbuchhandlung, München, 1986

133. Mühlenbruch, Christian Friedrich: Die Lehre von der Cession der Forderungsrechte, 3.,

sehr veränd. u. verm. Aufl. , Greifswald 1836

134. Ofner, Julius: Das Sachenrecht, Berlin 1893

135. Ney, C. - Institutionen und Pandekten, Band 1: Allgemeine Lehren. Sachenrecht -

1891. - 2. Aufl. Berlin , 1891

136. Ney, C. - Institutionen und Pandekten, Band 2: Obligationenrecht - 1893. - 2. Aufl.

Berlin , 1891

137. Ney, C. - Institutionen und Pandekten, Band 3: Familienrecht und Erbrecht - 1893. - 2. Aufl. Berlin , 1891

138. Palandt - Bürgerliches Gesetzbuch, bearbeitet von Bassenge, Diederichsen, Edenhofer,

Heinrichs, Heldrich, Putzo, Thomas, 52. neubearbeitete Auflage, C. H. Beck’sche

Verlagsbuchhandlung, München, 1993

139. Palandt - Bürgerliches Gesetzbuch, bearbeitet von Bassenge, Diederichsen, Edenhofer,

Heinrichs, Heldrich, Putzo, Thomas, 62. neubearbeitete Auflage, C. H. Beck’sche

Verlagsbuchhandlung, München, 2003

140. Ranieri Filippo – Europäisches Obligationenrecht: Lehr- und Textbuch, Wien; New

York: Springer, 1999

141. Rechtswirkungen der Cession eines suspensiv bedingten Vermächtnisses / Eine

gemeinrechtliche Untersuchung von Carl Wolff Freiburg i.B. : Mohr , 1887

142. Rechtswörterbuch – Begründet von Dr. Carl Creifelds Senatsrat a. D., München.

Herausgegeben von Dr. Klaus Weber, Rechtsanwalt, Augsburg, Sechzente,

neubearbeitete Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2000

143. Sachenrecht – Ein Studienbuch von Dr. Dr. h. c. Karl Heinz Schwab. Fortgeführt von Dr.

Hanns Prüttung, 31., neubearbeitete Auflage des von Friedrich Lent begründeten Werkes,

C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, München, 2003

Page 153: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

153

144. Savigny, Friedrich Carl von: Das Obligationenrecht als Theil des heutigen römischen

Rechts Band 1, Berlin 1851

145. Savigny, Friedrich Carl von: Das Obligationenrecht als Theil des heutigen römischen

Rechts Band 2, Berlin 1853

146. Schmid, Albert: Die Grundlehren der Cession Band 1, Braunschweig 1863

147. Schneider, Albert: Das schweizerische Obligationenrecht , Zürich 1882.

148. Schneider, Albert: Das schweizerische Obligationenrecht, [3.,] größere unter Benutzung

der Praxis bearb. Ausg. Band 1, Zürich 1893.

149. Schneider, Albert: Das schweizerische Obligationenrecht, [3.,] größere unter Benutzung

der Praxis bearb. Ausg. Band 2, Zürich 1893

150. Schollmeyer, Friedrich: Recht der Schuldverhältnisse München , 1900 (Kommentar zum

Bürgerlichen Gesetzbuch vom 18. August 1896 ; 2; 1)

151. Schwerpunkte, BGB-Sachenrecht von Dr. Harm Peter Westermann, 9 neubearb. und erw.

Aufl. – Heidelberg: Müller, Jur. Verl., 1994

152. Siebenhaar, Eduard: Commentar zu dem bürgerlichen Gesetzbuche für das Königreich

Sachsen und zu der damit in Verbindung stehenden Publicationsverordnung vom 2.

Januar 1863, Leipzig Band 1: Die Publicationsverordnung, der allgemeine Theil und das

Sachenrecht - 1864.

153. Sohm, Rudolf - Der Gegenstand, Leipzig 1905

154. Siebenhaar, Eduard - Band 2: Das Recht der Forderungen - 1865.

155. Stobbe, Otto: Handbuch des deutschen Privatrechts, 2. Aufl., Berlin Band 1: [Einleitung]

- 1882.

156. Stobbe, Otto: Handbuch des deutschen Privatrechts, 2. Aufl., Berlin Band 2: [Absolute

Vermögensrechte] - 1883.

157. Stobbe, Otto: Handbuch des deutschen Privatrechts, 2. Aufl., Berlin Band 3:

[Urheberrecht. Forderungsrecht] – 1885

158. Strempel, Gustav Ludwig: Die Blankocession nach gemeinem Rechte , Wismar 1893

159. Trapp, Willy: Der dingliche Vertrag und seine Stellung im System des Bürgerlichen

Gesetzbuches , o.O. 1909

160. Tuhr, Andreas von: Zur Lehre von den abstrakten Schuldverträgen nach dem BGB,

Leipzig 1903

Page 154: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

154

161. Wiss. Assistent Dr. Christian Ahcin und Privatdozent Dr. Christian Armbrüster, Berlin –

Grundfälle zum Zessionsrecht, Juristische Schulung, JuS, #9 2000

162. Wolf Manfred – Sachenrecht, 19. Auflage, C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung,

München, 1996

163. Zachariä von Lingenthal, Karl Salomo: Handbuch des französischen Civilrechts, 8.,

verm. und verb. Aufl. / bearb. von Carl Crome, Freiburg i. B. Band 1 - 1894.

164. Zachariä von Lingenthal, Karl Salomo: Handbuch des französischen Civilrechts, 8.,

verm. und verb. Aufl. / bearb. von Carl Crome, Freiburg i. B. Band 2 - 1894.

165. Zachariä von Lingenthal, Karl Salomo: Handbuch des französischen Civilrechts, 8.,

verm. und verb. Aufl. / bearb. von Carl Crome, Freiburg i. B. Band 3 - 1895.

166. Zachariä von Lingenthal, Karl Salomo: Handbuch des französischen Civilrechts, 8.,

verm. und verb. Aufl. / bearb. von Carl Crome, Freiburg i. B. Band 4 – 1895

167. Zur Frage der Kodifikation des Civilrechts / Von A. Affolter

o.O. , 1892

168. Zur Lehre vom Rechtsgeschäfte / Von A. Affolter, Solothurn: Jent, 1888

4. literatura inglisur enaze

169. A selection of Leading Cases on various branches of the Law with notes by John William

Smith. The thirteenth edition. In two volumes. London: Sweet&Maxwell, Limited, Law

publishers, 1929

170. Bonell, Michael Joachim – "Restatement", 2nd ed., Chapter 5, 1999

(http://www.austlii.edu.au/)

171. Bucher Eugen – Introduction to Swiss Law; 3rd. ed.; ed. by F. Dessemontet and T.

Ansay, The Hague, Boston and London, Kluwer/Schulthess (expected publication 2002) [

8 ]. LAW of CONTRACTS (www.eugenbucher.ch)

172. Business Law Today - Roger Leroy Miller, Gaylord A. Jentz, West Publishing Company,

1988

173. Carlo Castronovo - CONTRACT AND THE IDEA OF CODIFICATION IN THE

PRINCIPLES OF EUROPEAN CONTRACT LAW, Università cattolica del S. Cuore,

Milano (in Festskrift til Ole Lando, Copenhagen 1997, p. 109-124)

(http://www.europe.uos.de/ECC/)

174. CONTRACTS - E. Allan Farnsworth, Alfred McCormack, Eastern University, 2000

Page 155: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

155

175. COBRIN ON CONTRACTS – One Volume Edition by ARTHUR LINTON CORBIN, ST.

PAUL, MINN., WEST PUBLISHING CO., 1952

176. College Law for Business – John D. Ashcroft6 and Janet E. Ashcroft, ninth edition,

Uniform Commercial Code, Cincinnati, Ohio, 1981

177. Contract Law in Hellas by Michael P. Stathopoulos, Kluwer Law International, The

Hague-London-Boston, Sakkoulas, Athens, 1995

178. Hartkamp Arthur - Perspectives for the Development of a European Civil Law

(http://www.europe.uos.de/ECC/)

179. Hartkamp Arthur - CHAPTER 9 - PRINCIPLES OF CONTRACT LAW

(http://www.europe.uos.de/ECC/)

180. HOLMES OLIVER WENDELL - THE COMMON LAW, JR (http://www.ipl.org/)

181. The principles of German civil law / By Ernest J. Schuster

Oxford London [u.a.] London : Clarendon Press [u.a.] : Frowde : Stevens , 1907

182. Introduction to Dutch law – third revised edition. Edited by Jeroen Chorus, Piet-Hein

Gerver, Ewoud Hondius, Alis Koekkoek. Prepared under the auspices of the Nitherlands

Comparative Law Association. Kluwer Law International, Cambridge, 1999

183. Lando Ole - Some Features of The Law of Contract in the Third Millennium

(http://www.europe.uos.de/ECC/)

184. Osborn’s Concise Law Dictionary, eighth edition, Edited by Leslie Butherford&Sheila

Bone, London: Sweet&Maxwell, 1993

185. Property outline, 1995-96, Prof. Ernest Smith III, Texas

(http://www.europe.uos.de/ECC/)

186. Property outline, 1995-96, Prof. Ernest Smith III, Texas

(http://www.europe.uos.de/ECC/)

187. Schlechtriem Peter - The German Act to Modernize the Law of Obligations in the

Context of Common Principles and Structures of the Law of Obligations in Europe

(http://www.austlii.edu.au/)

188. UNIFORM COMMERCIAL CODE – Third edition by James J. White and Robert S.

Summers, HORNBOOK SERIES STUDENT EDITION, WEST PUBLISHING CO., ST.

PAUL, MINN., 1988

189. Vliet Van L. P. W.– Transfer of movables in German, French, English and Dutch law, Ars

Aequi Libri, Nijmegen, 2000

Page 156: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

156

190. Webster’s seventh New Collegiate Dictionary, a Marriam-Webster, Scientific Book

Agency, 22 Raja Woodmunt Street, Calcutta 1, India, 1969

5. sasamarTlos gadawyvetilebebi

191. „saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebani”, #1 2000,

nawili 2

192. „saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebani", #3 2001,

nawili 1

193. BGH, Urteil vom 15. 5. 2000 - II ZR 63/ 99; OLG Nürnberg; LG Nürnberg-Fürth

194. BGH, Urteil vom 13. 11. 2000 - II ZR 52/ 99; OLG Koblenz; LG Koblenz

195. BGH, Urteil vom 20. 6. 2000 - IX ZR 81/ 98; OLG Celle; LG Bückeburg

196. BGH, Urt. v. 1. 10. 1999 - V ZR 162/98 (Rostock)

197. BGH, Urteil v. 11.04.1988 - II ZR 272/87

198. BGH, Urt. v. 12. 10. 1999- XI ZR 24/99 (Düsseldorf)

199. BGH, Urteil v. 19.09.1991

200. BGH, Urt. v. 27.5.1971, VII ZR 85/69

201. BGH, Urteil v. 9.2.1995

202. BGH, 9. Zivilsenat - IX ZR 259/91 - Urteil vom 28.01.93

203. Brainard v. Fitzgerald , 3 Cal.2d 157

204. Gintel v. Green , 165 Cal.App.2d 723

205. Lady v. State Bar , 28 Cal.2d 497

206. LE CLAIRE v. LE CLAIRE , 118 Cal.App.3d 931

207. Lewis v. Booth , 3 Cal.2d 345

208. Marroquin v. Barrial , 174 Cal.App.2d 540

209. Reeg v. West , 160 Cal.App.2d 617

210. Shaw v. Guaranty Liquidating Corp. , 67 Cal.App.2d 660

6. veb-gverdebis misamarTebi

211. http://dlib-pr.mpier.mpg.de/

212. www. leg.state.co.us

213. http://www.hull.ac.uk

Page 157: Dissertation-Z Chechelashvili-last-for publication

157

214. www.allbest.ru

215. www.tarasei.narod.ru

216. http://www.moscowlaw.net/

217. http://www.cnr.it/CRDCS/

218. http://www.austlii.edu.au/

219. http://www2.kodeks.net/index.html

220. http://www.iuscomp.org/gla/

221. http://www.kollegi.ru/index.htm

222. http://www.juraconcept.net/

223. http://aecon.narod.ru/knigi.html

224. http://www.juristy.ru/

225. http://www.ipl.org/

226. http://dissertation1.narod.ru/

227. http://www.arcs.ac.at/DissDB/

228. http://uril.mplik.ru/cld/index.htm

229. http://zivilrecht2.uibk.ac.at/

230. http://www.cbs.dk/departments/law/

231. http://www.tutorium-zivilrecht.de/

232. http://www.eugenbucher.ch/index.html

233. http://www.europe.uos.de/ECC/