150
irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovan mcenareTa sokovani daavadebebi, umTavresis, soko Alternaria alternata-s bioekologiuri Taviseburebebi da mis winaaRmdeg brZolis RonisZiebebi aRmosavleT saqarTveloSi Tbilisi 2013

irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

irine metreveli

SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovan mcenareTa sokovani daavadebebi, umTavresis,

soko Alternaria alternata-s bioekologiuri Taviseburebebi da mis winaaRmdeg brZolis

RonisZiebebi aRmosavleT saqarTveloSi

Tbilisi 2013

Page 2: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

2

monografiuli naSromi exeba SroSanisebrTa ojaxis warmomadgenlebze gamovlinebuli daavadebebis gamomwvev sokoebs. dadgenilia maTi gavrceleba, mavneoba da Seswavlilia ZiriTadi maTganis bioekologiuri Taviseburebebi.

naSromSi mocemulia SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovan mcenareTa mikobiota Seswavlilia, umTavresi maTganis bioekologia da mis winaaRmdeg brZolis ekologiurad usafrTxo RonisZiebebia SemuSavebuli.

SroSanisebrTa ojaxis warmomadgenlebis sokovani daavadebebis winaaRmdeg mimarTuli efeqturi, ekologirad usafrTxo RonisZiebebi da rekomendaciebi, mniSvnelovan samsaxurs gauwevs kerZo pirebsa da fermerebs, sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolaSi, efeqturi Sedegebis miRwevaSi, uxvi, maRalxarisxovani da ekologiurad sufTa mosavlis miRebaSi.

redaqtori: Teo uruSaZe –soflis meurneobis mecnierebaTa doqtori, sruli profesori konsultanti–biologiis mecnierebaTa doqtori,

profesori TinaTin kupraSvili recenzentebi: aivengo SaTiriSvili –biologiis mecnierebaTa

doqtori sruli profesori nino bokeria –soflis meurneobis akademiuri

doqtori mzia beruaSvili –soflis meureobis akademiuri doqtori, asocirebuli profesori. ISBN 978-9941-0-5198-2 © irine metreveli daibeWda Sps `vista jgufSi“

Page 3: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

3

sarCevi Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Tavi 1. literaturuli mimoxilva. 1.1.SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovan

mcenareTa sokovani daavadebebi da umTavresis bioekologiuri Taviseburebebi. .8

Tavi 2. masala da kvlevis meTodebi . . . . . . . 22 Tavi 3. SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovan mcenareTa sokovani daavadebebi aRmosavleT saqarTveloSi . . . . . . . . . . . . . . 29 3.1. xaxvisa da nioris sokovani daavadebebi

Senaxvis pirobebSi . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 3.2. saqarTveloSi introducirebuli

sarealizacio xaxvisa da nioris mikoflora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

Tavi 4. soko Alternaria alternata-s morfologiur-kulturaluri niSnebi da bioekologiuri Taviseburebebi. 4.1. soko A.alternata-s taqsonomiis Sesaxeb . . . . 83 4.2.soko A.alternata-s morfologiur-kulturaluri

niSnebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 4.3. soko A.alternata-s mier gamowveuli daavadebis

simptomebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 4.4. soko A.alternata-s gavrceleba. . . . . . . . . . 99 4.5. soko A.alternata-s gadazamTreba da infeqciis

wyaro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 4.6. soko A.alternata-s mavneoba . . . . . . . . . . . . 107

Page 4: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

4

4.7. soko A.alternata-s mavneoba Senaxvis pirobebSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Tavi 5 brZolis RonisZiebaTa sistema. 5.1. sanitarul-higienuri RonisZiebebis gavlena

xaxvisa da nioris sokovan daavadebebze. 113 5.2. brZolis biologiuri RonisZieba.

biopreparat ketomiumis gavlena xaxvis da nioris sokovan daavadebebze. . . . . . . . . 117

5.3. brZolis qimiuri RonisZieba. fungicidebis gavlena xaxvisa da nioris sokovan daavadebebze . . . . . . . . . . . . . . 123

daskvnebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 rekomendacia warmoebas . . . . . . . . . . . . . . . . 129 gamoyenebuli literatura. . . . . . . . . . . . . . . 130

Page 5: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

5

Sesavali SroSanisebrTa (Liliaceae L) ojaxSi

gaerTianebuli mcenareebis praqtikuli mniSvnelobis mravalferovneba (sakvebi, samkurnalo, dekoraciuli, Taflovani, fitonciduri) uxsovari droidan ipyrobda mkvlevarTa yuradRebas. am ojaxis bolqvovan mcenareTa warmomadgenlebi xaxvi (Allium cepa L.), niori (Allium sativum L.), prasi (Allium porrum L.) kulturaSi Cvens eramde didi xniT adrea Semosuli da amJamad TiTqmis mTels msoflioSia gavrcelebuli. bostneul kulturebs Soris, kvebiTi Rirebulebis mixedviT, maT pirveli adgili ukaviaT. Seicaven: azots, naxSirwylebs, A,B,C vitaminebs, fitoncidebs da iTvlebian organizmisaTvis vitaminebis da mineraluri marilebis miRebis mniSvnelovan wyarod. gamoiyenebian sakvebad, wvniani saWmelebis, salaTebis da xorciani kerZebis sakazmad.

SroSanisebrTa ojaxis mravali wamomadgeneli, rogorc saukeTeso dekoraciuli mcenare amSvenebs da alamazebs skverebs, gazonebs, quCebs, baRebs, parkebs, sazogadoebis TavSeyris adgilebs, sakarmidamo nakveTebs, warmoeba-dawesebulebebis fasadebsa da Sida interierebs. aRniSnuli ojaxis warmomadgenlebi xaxvi da sxva saukeTeso Taflovani mcenareebia. mravali saxeoba, mecxoveleobaSi gamoiyeneba, rogorc saukeTeso, noyieri da yuaTiani sakvebi.

mcenareTa zrda ganviTarebaze, maT sicocxlisunarianobaze, sagemovno, samkurnalo

Page 6: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

6

Tvisebebze, mosavlis raodenobaze da xarisxze, garemo pirobebTan erTad udides gavlenas axdens mikobiota, kerZod, parazituli sokoebi, romelTa mier gamoyofili egzofermentebi iWrebian mcenareSi da iwveven aratipiur nivTierebaTa cvlas. gamoyofili toqsinebi aqveiTeben an saerTod ukargaven mcenares sicocxlisunarianobas, amcireben mosavlis raodenobas da xarisxs. kvlevis mizani da amocanebi. kvlevis mizani iyo, Segveswavla SroSanisebrTa ojaxis bolqvovan mcenareTa sasoflo-sameurneo, samkurnalo, dekoraciuli da sxva praqtikuli mniSvnelobis warmomadgenlebze asocirebuli sokoebis saxeobrivi Sedgeniloba. sokovani daavadebebis gavlena mcenareSi mimdinare cvlilebebze. dagvedgina maTi gavrceleba, paTogenoba da mavneoba. Segveswavla sokoebis gavlena xaxvisa da nioris mosavalze da xarisxze. SegvemuSavebina sokovani daavadebebis winaaRmdeg ekologiurad usafrTxo, efeqturi brZolis RonisZiebebi.

naSromis mecnieruli siaxle. saqarTveloSi sabWoTa xelisuflebis Secvlis Semdeg, miwebis privatizaciis, ekosistemebsa da agrocenozebSi mimdinare cvlilebebis fonze, SroSanisebrTa ojaxis warmomadgenlebze, pirvelad aris gamovlinebuli daavadebebis gamomwvevi sokoebi. dadgenilia maTi gavrceleba, mavneoba da Seswavlilia ZiriTadi maTganis bioekologiuri Taviseburebebi.

Page 7: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

7

aRmosavleT saqarTveloSi SroSanisebrTa ojaxis mcenareebze pirvelad aris gamovlinebuli 39 gvaris 71 saxeobis soko. maT Soris saqarTveloSi introducirebul niorze, pirvelad aris gamovlinebuli da registrirebuli soko Embellisia allii (Campanile) Simmons da pirvelad aris Seswavlili polifagi soko Alternaria alternata-s gavrceleba, mavneoba da bioekologiuri Taviseburebebi.

agrocenozebSi momxdari cvlilebebis fonze, pirvelad aris Seswavlili aRmosavleT saqarTvelos pirobebSi, klimaturi pirobebis gavlena soko Alternaria alternata-s gavrcelebaze, ganviTarebis intensivobaze, mcenareTa ganviTarebis fenologiur fazebTan dakavSirebiT.

pirvelad aris gamocdili xaxvisa da nioris sokovani daavadebebis winaaRmdeg, brZolis biologiuri RonisZiebebis mizniT, biopreparati `ketomiumi” da axali qimiuri preparatebi.

Page 8: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

8

Tavi 1 literaturuli mimoxilva

1.1 SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis

bolqvovan mcenareTa sokovani daavadebebi, maT winaaRmdeg brZolis RonisZiebebi da umTavresis

bioekologiuri Taviseburebebis Seswavla uxsovari droidan dRemde, adamianis cxovreba dakavSirebulia mcenareul samyarosTan. mcenaris mravalmxrivi, unikaluri mniSvneloba (fotosinTezi, sakvebi, samkurnalo, dekoraciuli, samSeneblo, esTetikuri da sxva) adamianma sakuTari cnobierebis ganzogadoebisTanave Seimecna da dRemde misi mravalmxrivi praqtikuli mniSvnelobis gamo, adamianis cxovrebaSi, mcenaris analogi ar arsebobs. saqarTvelos buneba, gansxvavebuli geografiuli, ekologiuri da klimaturi pirobebiT, mdidaria mravalferovani mcenareuli safariT. qarTveli xalxis istoria, misi Semoqmedeba da cxovrebis wesi, mniSvnelovnad aris dakavSirebuli saqarTvelos mcenareul safarTan, mis mraval-ferovnebasTan, razedac miuTiTebs soflis meurneobis mniSvnelovani dargebis: mebostneoba, mevenaxeoba, mexileoba, mecitruseoba, meCaieoba, metyeveoba, dekoraciuli mebaReoba da sxva monaTesave dargebis ganviTareba. mcenareTa samkurnalwamlo mniSvnelobis codnasa da gamocdilebaze metyvelebs uamravi

Page 9: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

9

qarTuli legenda, zepirsityvierebis nimuSebi da mkvlevarTa naSromebi. qarTveli xalxis istoriaSi dekoraciuli mebaReobis ganviTarebas, gansakuTrebuli adgili da mniSvneloba hqonda, rasac adasturebs Cveni istoriis, JamTa aRmwerelTa, mkvlevarTa istoriuli monacemebi da dRemde SemorCenili Tbilisis da baTumis botanikuri baRi, muStaiTis, mTawmindis, mefis sasaxlis (pionerTa sasaxle), zugdidis, winandlis, geguTis, gremis da sxva mravali baR-parkebi, romlebic Cveni floris da introducirebuli mcenareebis SesaniSnavi kompleqsis nimuSebi iyo da aris. saqarTvelos mravalferovani mcenareuli safaris, erT-erT mniSvnelovan, botanikur ojaxs warmoadgens SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxi, romelic Tavisi praqtikuli mniSvnelobiT (sakvebi, samkuranlo, dekoraciuli, fitonciduri, Taflovani) mravali mkvlevaris kvlevis obieqti iyo, aris da iqneba. SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis warmomadgenelTa sokovani daavadebebis Sesaxeb, cnobebs vxvdebiT msoflios mravali qveynis mkvlevarTa SromebSi. p.sakardos 1896 wels xaxvze da niorze aRwerili aqvs 23 saxeobis soko, n.didikes 17 saxeoba, a.aleSers 19 saxeoba, g.diakovas xaxvze da niorze registrirebuli aqvs 29 gvaris 35 saxeobis soko, n.pidopliCkos SroSanisebrTa ojaxis warmomadgenlebze aRniSnuli aqvs-30 gvaris 49 saxeobis soko. v.bilais da sxva mkvlevarebis

Page 10: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

10

mier, SroSanisebrTa ojaxis 7 warmomadgenelze, registrirebulia 18 gvaris 23 saxeobis soko. l.osipians Hyphales-ebis anu Moniliales rigidan xaxvze Senaxvis pirobebSi aRniSnuli aqvs 6 gvaris 6 saxeobis soko, xolo niorze 2 gvaris 2 saxeoba. SroSanisebrTa ojaxis sxva warmomdgenlebze 5 saxeobis soko aqvs registrirebuli.

amierkavkasiis Peronospora-s rigis sokoebis sarkvevebSi, SroSanisebrTa ojaxis 3 mcenareze 1 gvaris 3 saxeobis sokoa aRniSnuli. saqarTveloSi SroSanisebrTa ojaxis warmomadgen- lebze, pirveli mikologiuri gamokvlevebis Sesaxeb, cnobebs vxvdebiT n.speSnevis, g.nevodovskis, i.voronovis, i.semaSkos, n.voronixinis, l.yanCaveliss, a.SiSkina, m.melias, l.yanCaveli, m.melias, l.yanCaveli, a.nacvliSvilis, m.gvritiSvilis, k.erisTavi, g.TargamaZis, m.melias, n.WeliZis, i.murvaniSvilis, T.kupraSvilis da sxvaTa SromebSi. n.kecxovelis saxelobis botanikis institutis, saqarTvelos erovnuli muzeumis da l.yanCavelis saxelobis saqarTvlos mcenareTa dacvis samecniero-kvleviTi institutis herbariumebSi arsebuli masalebis safuZvelze Sedgenil saqarTvelos sporovan mcenareTa floraSi, SroSanisebrTa ojaxis warmomadgenlebze, registrirebulia 32 gvaris 54 saxeobis soko.

l.yanCavelis saxelobis mcenareTa dacvis samecniero kvleviTi insititutis TanamSromlebis e.erisTavisa da m.TargamaZis

Page 11: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

11

naSromebSi warmodgenilia lagodexis nakrZalis mikofloris mniSvnelovani masalebi, sadac Liliaceae-s ojaxis warmomadgenlebic aris moxseniebuli. saqarTveloSi gavrcelebuli Janga sokoebis mkvlevaris m.melias mier SroSanisebrTa ojaxis 5 saxeobis mcenareze registrirebulia Uromyces-s gvaris 6 saxeobis soko, xolo 19 saxeobis mcenareze Puccinia-s gvaris 7-saxeoba.

mravalwliani kvlevis Sedegad T.kupraSvils xaxvis Teslze gamovlinebuli aqvs 15 saxeobis soko. eqvsi saxeobis soko mxolod xaxvis Teslze aqvs aRniSnuli, 4 saxeoba rogorc Teslze ise saTesle mcenareebze. 7 saxeobis soko ki respublikis garedan Semotanil Teslis nimuSebze aqvs registrirebuli. mis mier dadgenilia, rom xaxvis Teslis Sinagani infeqciis gamomwvevi sokoa Peronospora destructor=(P.Schleideni) Berk. Casp. aWaraSi, i.SainiZis mier xaxvze da niorze gamovlinebulia 18 gvaris 23 saxeobis soko.

g.CxubaZes aWaraSi dekoraciul mcenareebze gamovlinebuli aqvs 4 klasis, 9 rigis, 36 gvaris, 169 saxeobis soko. mis mier Seswavlilia ZiriTadi paTogeni sokoebis Fusarium oxysporum-is da F.callistephi-is biologiuri Taviseburebebi, SemuSavebulia maT winaaRmdeg brZolis biologiuri RonisZiebebi, antagonisti soko Trichoderma lignorum-is gamoyenebiT.

r.daviTaZes kintriSis xeobaSi da mis SemogarenSi SroSanisebrTa ojaxis 2

Page 12: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

12

warmomadgenze-Allium cepa-sa da A.sativum-ze registrirebuli aqvs 4 gvaris 4 saxeobis soko.

n.grigalaSvilis mier Seswavlilia saqarTvelos maRalmTis regionebis zogierTi balaxovani dekoraciuli mcenareebis bioekologiuri Tavisebureba da maT Soris, SroSanisebrTa ojaxis warmomadgenlebis kulturaSi danergvis SesaZlebloba.

xaxvis sokovani daavadebebis Sesaxeb mniSvnelovani gamokvlevebia Catarebuli sazRvargareTis mkvlevarebis mier. i.suheri da t.prices mier Seswavlilia xaxvis foTlebis daavadebebis gamomwvevi sokoebis-Alternaria porri da Stemhylium vesicarium-is ganviTarebis dinamika. xaxvis mimarT mikorizuli sokoebis paTogenobaze gamokvlevebi Catarebuli aqvT klarsons da sxvebs.

Senaxvis pirobebSi, xaxvis Savi sidamplis Sesaxeb mniSvnelovani gamokvlevebi ekuTvniT r.srinivasans da sxva mkvlevarebs.

xaxvis daavadebis gamomwvevi soko Sclerotium cepivorum-is mavneoba Seswavlili aqvT did britaneTSi e.koventris, daniaSi m.a. hags da sxva.

iaponeli l.toitis da sxva mkvlevarebis mier, xaxvze pirvelad aris registrirebuli soko Leveillula taurica-(lev.) Arn.

avstraliaSi xaxvis sidamplis gamomwvevi soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli aqvT m.xilvers da mis Tanaavtorebs.

r.redrosa da sxva avtorTa monacemebiT, egvipteSi xaxvis mniSvnelovan paTogens warmoadgens soko Colletotrichum glorosporioides.

Page 13: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

13

xaxvis mniSvnelovani paTogenis Stemphilium vesicarum-is Sesaxeb pirveli monacemebi ekuTvniT m.hags da sxva mkvlevarebs.

serbeTSi xaxvis sokovani daavadebebidan Fusarium-is gvaris sxvadasxva saxeobis sokoebis mavneobaze, gamokvlevebi Catarebuli aqvT s.stankoviks da mis Tanaavtorebs.

saqarTveloSi nioris sokovani daavadebebi Ria gruntis da Senaxvis pirobebSi Seswavlili aqvT m.doliZes, n.yirimelaSvils, l.rexviaSvils. m.doliZis da n.yirimelaSvilis, mier niorze Senaxvis pirobebSi registrirebulia 11 gvaris 14 saxeobis sxvadasxva soko.

aRmosavleT saqarTvelos pirobebSi, nioris sokovani daavadebebis Seswavlis mizniT, 1980-1989 wlebSi. mniSvnelovani, srulyofili gamokvlevebi aqvs Catarebuli e.nebuliSvils, mas Senaxvis da Ria gruntis pirobebSi, niorze gamovlinebuli aqvs 6 gvaris 8 saxeobis soko da maT winaaRmdeg SemuSavebuli aqvs Sesabamisi brZolis RonisZiebebi.

n.moraviki nioris ZiriTadi paTogenis Fusarium solani-is infeqciis wyarod miiCnevs niadags.

somxeTis respublikaSi l.osipiani da n.Samirxaniani nioris daavadebebidan, ZiriTad paTogenad miiCneven Fusarium solani da F.gibosum-s.

frangi mkvlevarebi: m.mentioni, d.bouhoti nioris ZiriTad paTogenad Tvlian soko Fusarium roseum-s.

serbeTSi s.stankoviks TanaavtorebTan erTad Seswavlili aqvs nioris mniSvnelovani

Page 14: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

14

paTogeni soko Fusarium proliferatum-i. aRniSnuli soko samxreT amerikaSi, niorze Seswavlili aqvT f.dugans, b.heliers da s.lupiens.

i.valdezi da sxva avtorebi nioris ZiriTad paTogenad miiCneven soko Penicillium allii-s, xolo p.kavagnaro TanaavtorebTan erTad soko Penicillium hirsitum-s.

evropaSi t.zevide da sxva mkvlevarebi nioris ZiriTad daavadebad Tvlian TeTr sidamples, Sclerotinia cepivorum-s.

xaxvi da niori ara marto saukeTeso yoveldRiuri sakvebi bostneuli kulturebia, aramed saukeTeso samkurnalo saSualebebic aris. daaxloebiT 4 aTasi wlis winaT, uZvelesi egviptelebi xaxviTa da nioriT mkurnalobdnen adamianis mraval daavadebas. egviptelebi loculobdnen niorze. kavkasiaSi gavrcelebuli adaT-wesebis mixedviT, daavadebebisagan Tavis dacvis mizniT, niors mudmivad atarebdnen yelze Camokidebuls.

saqarTvelos samkurnalo mcenareTa Sesaxeb pirveli, mniSvnelovani da srulyofili mikologiuri gamokvlevebi ekuTvnis d.Sengelias. mas SroSanisebrTa ojaxis 6 gvaris 7 saxeobis mcenareze 8 gvaris 12 saxeobis soko aqvs gamovlenili.

saqarTvelos mdidari mcenareuli safari da xelsayreli ekologiuri pirobebi, warmoadgens mniSvnelovan faqtors dekoraciuli meyvavileobis ganviTarebisaTvis mTeli wlis ganmavlobaSi ara marto oranJeriebsa da saTburebSi, aramed Ria gruntis pirobebSic.

Page 15: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

15

dekoraciul mcenareTa Soris wamyvani adgili ukaviaT SroSanisebrTa ojaxis adre gazafxulze moyvavile mcenareebs: tita, SroSani, giancidi, enZela da sxva, romlebic warmoadgenen SesaniSnav masalas, qalaqis quCebis, baRebis, parkebis, skverebis gasaformeblad, amasTanasve, SesaniSnavi masalaa Taigulebis, dekoraciuli kalaTebis dasamzadeblad.

aWaris teniani subtropikuli zonis pirobebSi, saintereso gamokvlevebia Catarebuli baTumis botanikuri baRis mecnier TanamSromelTa mier. S.SainiZes SroSanisebrTa ojaxis warmomadgenlebze registrirebuli aqvs 36 saxeobis soko, kerZod, Oomycetes-ebis klasidan 1 saxeoba, Ascomycetes-dan 12 saxeoba Basidiomycetes-ebis 4 da Deutomycetes-klasidan 19 saxeobis soko.

l.asieiSvilis sadisertacio naSromSi wamodgenilia, titebisa da sumbulis bioekologiuri Taviseburebani, aRmosavleT saqarTvelos pirobebSi, vertikalur sartylianobasTan dakavSirebiT.

v.truleviCis v.kalatoziSvilis da sxvaTa monacemebiT, xaxvis mravali jiSi lamazad yvavilobs da gamoiyeneba dekoraciul memcenareobaSi. amasTanave, xaxvi saukeTeso Taflovani mcenarea da maRali temperaturis pirobebSi (agvisto) gamoyofs didi raodenobiT neqtars, maSin rodesac sxva mcenareebi aseT pirobebSi neqtars ar gamoyofen.

saqarTveloSi, kerZod afxazeTSi pirveli mikologi-uri gamokvlevebi dekoraciul

Page 16: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

16

mcenareTa mikofloris Sesaxeb ekuTvnis p.nagorinis da k.erisTavs maT dekoraciul mcenare mixakze (Dianthus) aRwerili aqvT soko Septoria sinarum Speg-i.L

afxazeTSi, titebis sokovani daavadebebis saxeobrivi Sedgeniloba, umTavresi paraziti soko Botrytis tulipae (lib) Hopkins-is. bioekologiuri Taviseburebebi da mis winaaRmdeg brZolis efeqturi RonisZiebebi Seswavlili aqvs T.lomiZes.

S.isakaZis monacemebiT, CvenSi gavrcelebuli dekoraciuli mcenareebis didi nawili, ucxouri warmoSobisaa. sazRvargareTidan CvenSi dRemde 2000 mde dekoraciuli mcenarea Semotanili da dekoraciul mebaReobaSi gamoyenebuli.

SroSanisebrTa ojaxidan dekoraciuli mcenareebis daavadebebis gamomwvevi sokoebis saxeobrivi Sedgenilobis da maT winaaRmdeg efeqturi brZolis RonisZiebebis SemuSavebis Sesaxeb mniSvnelovani gamokvlevebia Catarebuli Tbilisis botanikuri baRis mecnier TanamSromlebis a.kereseliZis, v.baRaTurias v.baRaTuria, e.abesaZis da sxva mkvlevarebis mier.

v.baRaTurias monacemebiT, aRmosavleT saqarTveloSi titebis mimarT sokovani daavadebebidan, yvelaze meti paTogenobiT gamoirCeva, nacrisferi sidamplis gamomwvevi soko Botrytis tulipae L.

n.kecxovelis saxelobis botanikis institutis mkvlevar mikologTa: i.murvaniSvili; m.badriZe da sxvaTa SromebSi, am

Page 17: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

17

ojaxis zogierT warmomadgenlebze aRniSnulia sokoebis zogierTi saxeoba, romlebic maT kvlevis dros SexvedriaT da SemTxveviT xasiaTs atarebs.

ukanasknel wlebSi saqarTvelos mosaxleoba ZiriTadad introducirebuli bostneuliT, xiliT, marcvlovani kulturebiT maragdeba. qalaqis gamwvaneba da bazarze realizacia introducirebuli dekoraciuli mcenareebiT xdeba.

Semotanil dekoraciul mcenareebs Tan mohyveba mravali mavnebel-daavadeba, romlebic axal garemoSi, axal patron mcenareze saxldebian. icvleba maTi reaqciis norma da paTogenur bunebas avlenen, riTac mniSvnelovan zians ayeneben adgilobriv endemur mcenareebs.

Mmavnebel daavadebebis droulad gamovlineba da maT winaaRmdeg brZolis RonisZiebebis xarisxianad Catareba uzrunvelyofs: mcenareTa normalur ganviTarebas, maRalxarisxovani, standartuli, ekologiurad sufTa mosavlis miRebas.

mcenareTa sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZola moicavs: sanitarul-higienur, agroteqnikur, biologiur, qimiur da sxva meTodebs. literaturuli wyaroebis da Catarebuli gamokvlevebis safuZvelze dadginda, rom xaxvis da nioris daavadebebis ZiriTad wyaros warmoadgens, mcenareuli narCenebiT inficirebuli niadagi, daavadebuli Tesli da sargavi masala. infeqciis sawyisi mcenares mindvridan mihyveba Senaxvis pirobebSi da misi ganviTarebisaTvis xelSemwyob garemoSi

Page 18: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

18

xvdeba. gazafxulze inficirebuli Teslis Tesvis da bolqvebis dargvisas, avadmyofobis sawyisi niadagSi xvdeba da adgili aqvs infeqciis axali kerebis gaCenas.

bostneuli kulturebis infeqciis ZiriTad wyaros mcenareuli narCenebi warmoadgens. mavnebel daavadebaTa winaaRmdeg brZolis tradiciuli RonisZiebebi: niadagis gasufTaveba sarevelebisa da sxva mcenareuli narCenebisagan, niadagis Rrmad da xarisxianad damuSaveba, Tesvis vadebis dacva, kulturaTa monacvleoba, mniSvenlovnad amcirebs sxvadasxva mikroorganizmebiT gamowveul daavadebebs da zrdis mosavlianobas.

e.xazaraZis monacemebis mixedviT xaxvis Senaxvis pirobebSi nacrisferi obis gamomwvevi soko Botrytis allii Munn. SeiniSneba Semodgomaze da soko ganviTarebis maqsimums gazafxulze (marti, aprili) 20-30%-s da zogjer 50-%-s aRwevs. soko gvxvdeba mindvris pirobebSi, saTesle xaxvis gayviTlebul foTlebze da saTesle Reroze. xaxvis sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis mizniT saWiroa: nakveTze samwliani Teslbrunva, kulturaTa monacvleoba. morwyvis reJimis dacva, mosavlis mSral amindSi aReba, da mindorSive gaSroba, gadarCeva. Senaxvis pirobebSi 1,2ºC temperaturis SenarCuneba, gazafxulze dargvis win saTesle xaxvis xelaxali gadarCeva.

ukanasknel wlebSi saqarTveloSi l.yanCavelis mcenareTa dacvis institutSi, sokovani daavadebebis winaaRmdeg pirvelad gamoicada biopreparati ketomiumi e.axalaias,

Page 19: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

19

l.RaRaniZis, n.bokerias da sxva mkvlevarebis mier.

biopreparat ketomiumis avtoria, samefo teqnologiuri institutis (tailandi, bankoki) doqtori, profesori kazem soitongi. misi monacemebis mixedviT, biopreparati damzadebulia sokoebis gvar Chaetomium-is warmomadgenelTa safuZvelze. mis mier dadgenilia, rom originaluri Stamebi sokoebis gvar Chaetomium-dan, kerZod Chaetomium cupreum (Stami CG-1 CG-10) flobs fungicidur Tvisebas da zrdis mastimulirebel Tvisebas, mraval mcenaresTan mimarTebaSi, rogorc saTburis, ise Ria gruntis pirobebSi.

avtoris monacemebiT, biopreparati ketomiumis moqmedebis meqanizmia:

1. mcenareTa dacva daavadebebisgan. 2. mcenareTa zrdis stimulireba. 3. fitosanitaruli mdgomareobis

gaumjobeseba. 4. mosavlianobis da daavadebebisadmi

mcenaris imunitetis gazrda. ketomiumi komerciuli biopreparatia,

ramodenime granulirebuli izolatis saxiT. misi xarjvis mcire normebi uzrunvelyofen, mcenareTa zrdis stimulirebas da gamZleobis gazrdas daavadebebis mimarT.

ketomiumis gamoyeneba ar SeiZleba sxva pesticidebTan erTad. ar ereva sxva qimiur preparatebs (inseqticidebs, fungicidebs, herbicidebs da a.S). ketomiumi gamoiyeneba weliwadSi 3-4 jer, profilaqtikis mizniT. misi gamoyeneba efeqturia da ekonomiurad

Page 20: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

20

gamarTlebuli. preparatis efeqturoba damokidebulia agreTve niadagis mJavianobaze da masSi organuli nivTierebebis raodenobaze. preparati ukeTesad moqmedebs organuli nivTierebebiT mdidar da neitraluri mJavianobis PH-6,5-6,8 mqone niadagSi.

saqarTvelos niadagebidan, e.melaZis da d.kotetiSvilis mier gamoyofili iqna soko Trichoderma koningii-is adgilobrivi Stamebi, romlebic warmatebiT iqna gamocdili, bostneuli da baRCeuli kulturebis fesvis lpobis gamomwvevi sokoebis mimarT Catarebuli kvlevis safuZvelze, miRebulia efeqturi Sedegebi da danergilia warmoebaSi.

pesticidebiT garemos dabinZurebisagan dacvis, ekologiurad sufTa mosavlis miRebis da ekonomikuri efeqtianobis amaRlebis mizniT, brZolis RonisZiebaTa sistemaSi, sokovani daavadebebis winaaRmdeg warmatebiT gamoyeneba, fitonciduri bunebis mqone mcenareuli eqstraqtebi. mcenareuli eqstraqtebis gamoyeneba, uvnebelyofs mcenares sokovani daavadebebisagan da uzrunvelyofs ekologiurad sufTa mosavlis miRebas fitonciduri bunebis mqone mcenareuli eqstraqtebis upiratesoba, sxva nivTierebebTan SedarebiT, ganisazRvreba imiT, rom isini warmoadgenen ekologiurad usafrTxo saSualebebs, xelmisawvdomia yvelasaTvis da ekonomikurad gamarTlebuli.

mcenareTa sasicocxlo procesebis gaumjobesebis, daavadebebis mimarT gamZleobis gazrdis da mavnebel-daavadebebis winaaRmdeg

Page 21: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

21

brZolis RonisZiebaTa sisitemaSi, mniSvnelovani funqcia eniWebaT mikroelementebs. 1960-2000 wlebSi saqarTvelos soflis meurneobaSi farTo gamoyeneba hpova mikroelementebis, organul mineraluri preparatebis kompleqsurma naerTma xelatma, romelic zrdis ra mcenareSi bioqimiuri da fiziologiuri procesebis aqtivobas, xels uwyobs mcenaris gamZleobis gazrdas daavadebebis mimarT, zrdis mosavals, madezinficirebel da mastimulirebel gavlenas axdens mcenareTa ganviTarebaze.

mcenareTa sokovani davadebebis winaaRmdeg brZolis kompleqsur RonisZiebaTa sistemaSi, qimiuri brZola kvlav rCeba erT-erT ZiriTad efeqtur RonisZiebad.

Page 22: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

22

Tavi 2 kvlevis masala da meTodebi

kvlevis obieqts warmoadgenda

SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovani mcenareebi, maTze asocirebuli sokoebi da polifagi soko Alternaria alternata (Fr).

samuSao Sesrulebulia 2005-2009 wlebSi l.yanCavelis mcenareTa dacvis samecniero kvleviTi institutis fitopaTologiis ganyofilebaSi. SroSanisebrTa ojaxis mcenareTa mikobiotis gamovlinebis mizniT, 2004-2008 wlebSi Catarda marSrutuli gamokvlevebi aRmosavleT saqarTvelos raionebSi (gori, qareli, kaspi, mcxeTa, gurjaani, Telavi, yvareli, lagodexi, dedofliswyaro) kerZo pirTa da fermerTa nakveTebze. sokoebis saxeobas vadgendiT daavadebuli nimuSebis vizualuri simptomebis aRweriT da wminda kulturebis gamoyofis meTodiT, mikroskopuli analizis safuZvelze, Sesabamisi sarkvevebis gamoyenebiT.

introducirebuli sarealizacio xaxvisa da nioris daavadebebis gamomwvevi sokoebis gamovlinebis mizniT, nimuSebis aReba xdeboda sakolmeurneo bazarze, kerZo maRaziebsa da jixurebSi. ucxoeTidan sarealizaciod Semotanil xaxvis da nioris vizualurad saR bolqvebze.

sokoebis rkveva xdeboda, l.yanCavelis mcenareTa dacvis institutis fitopaTologiis ganyofilebaSi da Tbilisis botanikuri baRis

Page 23: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

23

sporovan mcenareTa ganyofilebaSi, Sesabamisi sarkvevebis da literaturis sokoebi dalagebulia e.miuleris da lefleris mixedviT. TiToeul sokos Tan axlavs mokle diagnozi, mopovebis adgilis da drois CvenebiT. soko Alternaria alternata-s gavrceleba, ganviTarebis intensivoba da mavneoba.

sokos gavrcelebas, ganviTarebis intensivobas da mavneobas vricxavdiT k.stepanovis da a.Cumakovis meTodiT. daavadebis gavrcelebas viTvlidiT

formuliT P=𝑎𝑎 𝑋𝑋 100

𝑛𝑛

sadac P-aris daavadebis gavrcelebis procenti, a-daavadebuli mcenareebis raodenoba, n-aRricxuli mcenareebis raodenoba. mcenareze daavadebis ganviTarebis intensivobis Sefaseba xdeboda 5 baliani SkaliT.

1. bali-daavadebulia TiToeuli foTlis zedapiris 5%-mde.

2. bali-`----------------------------------------------------------------“ 25%-mde.

3. bali-`----------------------------------------------------------------“ 50%-mde.

4. bali-`----------------------------------------------------------------“ 75%-mde.

5. bali-`----------------------------------------------------------------“100%-mde.

Page 24: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

24

daavadebis ganviTarebis intensivobis procentebSi gamosaxatavad vsargeblobdiT

formuliT R=∑(𝑎𝑎𝑎𝑎 )𝑋𝑋100

𝑁𝑁𝑁𝑁, sadac R-aris daavadebis

ganviTarebis intensivobis procenti, a-romelime baliT daavadebuli mcenaris raodenoba, b-daavadebis bali, N-aRricxuli mcenareebis raodenoba, K-umaRlesi bali.

daavadebis mavneobas vangariSobdiT

formuliT, B = (𝐴𝐴−𝑎𝑎)𝑋𝑋100𝐴𝐴

, sadac B-aris mavneoba %-Si, A-mosavali saRi mcenareebidan, a-mosavali daavadebuli mcenareebidan.

daavadebis mavneobis koeficients

viTvlidiT ebotis formuliT K=100−V 1X 100

V100

,

sadac K-aris mavneobis koeficienti, V¹- sxvadasxva intensivobiT daavadebuli mcenareebidan miRebuli mosavali, V-saRi mcenareebidan miRebuli mosavali.

soko A.alternata-s ganviTarebis dinamika garemo pirobebTan dakavSirebiT. soko A.alternata-s ganviTarebis dinamika garemo pirobebTan dakavSirebiT iswavleboda aRmosavleT saqarTvelos SedarebiT mSrali kontinenturi havis pirobebSi (kaspis raioni sof. kavTisxevi).

mcenaris ganviTarebis fenologiur fazebTan dakavSirebiT, erTi da igive jiSis da asakis mcenareebze, dakvirvebas vaxdendiT daavadebis pirveli niSnebis gamovlinebaze da mis Semdgom ganviTarebaze. paralelurad xdeboda klimaturi pirobebis (temperatura, tenianoba, naleqebis raodenoba) aRricxva.

Page 25: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

25

klimaturi piroebebis monacemebi miRebuli gvaqvs saqarTvelos hidrometeoroliuri departamentidan (Tbilisi).

soko A.alternata-s paTogenobis da sainkubacio periodis dadgena. soko A.alternata-s paTogenobis da sainkubacio periodis xangrZlivobis dasadgenad, xdeboda xaxvis da nioris foCebis da bolqvebis xelovnuri dasenianeba A.alternata-s 0,5%-iani sporovani suspenziis (titri 3X10 spora) SesxurebiT, rogorc bunebriv ise laboratoriul pirobebSi. dasenianebuli foCebi Tavsdeboda polieTilenis parkebSi, sadac sveli bambis saSualebiT iqmneboda maRali tenianoba. 24-48 saaTis Semdeg ixsneboda parkebi da dakvirveba xdeboda daavadebis pirveli niSnebis gamoCenaze da nayofianobis warmoqmnaze. cdebi tardeboda mcenareTa vegetaciis periodSi (marti-seqtemberi).

xaxvis da nioris meqnikurad dazianebuli da dauzianebeli bolqvebis dasenianeba xdeboda laboratoriis pirobebSi soko A.alternata-s sporovani suspenziis SesxurebiT. dasenianebul bolqvebs vaTavsebdiT notio kamerebSi da vdgamdiT optimalur (21˚C) temperaturaze. vricxavdiT daavadebis pirveli niSnebis gamoCenas da sokos nayofianobis ganviTarebas.

soko A.alternata-s gadazamTreba. soko A.alternata-s gadazamTrebis, misi sicocxlisunarianobis da virulentobis xangrZlivobis Seswavlis mizniT, 2006-2007 wlebSi noembris pirvel dekadaSi, daavadebuli xaxvis da nioris foCebi da bolqvebi,

Page 26: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

26

movaTavseT niadagis zedapirze da niadagSi sxvadasxva (5, 10, 15, 20, 25sm) siRrmeze. sokos sicocxlisunarianobis Semowmebis mizniT, aRricxvebi Catarda gazafxulze martis pirvel dekadaSi da Semdeg 3, 6, 9 da 12 Tvis Semdeg.

niadagSi sxvadasxva siRrmeze moTavsebul nimuSebze sokos sicocxlisunarianobis Semowmeba xdeboda, sporebis gaRivebiT optimalur 22˚C temperaturaze 2, 4, 6, 8 da 24 saaTis Semdeg.

sokos virulentobis unaris dasadgenad xdeboda xaxvis da nioris foTlebis da bolqvebis xelovnuri dasenianeba, gadazamTrebuli sokos sporovani suspenziis SesxurebiT. aRiricxeboda, daavadebis pirveli niSnebis gamoCena da maTze sokos nayofianobis ganviTareba.

soko A.alternata-s mier toqsikur nivTierebaTa gamoyofa. soko A.alternata-s mier toqsikur nivTierebaTa gamoyofis unars vadgendiT, sokos sxvadasxva xnovanebis kulturaluri filtratiT.

soko A.alternata-s vzrdidiT Capekis Txevad sakveb areze. 5, 10, 15, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90 dRis Semdeg vfiltravdiT baqteriul filtrSi da vamzadebdiT sxvadasxva xnovanebis kulturalur filtrats. sokos mier gamoyofil nivTierebaTa toqsikurobas vamowmebdiT maTSi soko indikatoris Botrytis cinerea-s sporebis gaRivebiT.

sxvadasxva xnovanebis kulturalur filtratSi vaTavsebdiT agreTve xaxvisa da nioris saR foTlebs. vakvirdebodiT maT

Page 27: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

27

Wknobis xasiaTs da vricxavdiT foTlebis Wknobis pirveli niSnebis gamovlinebis dros.

sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis RonisZiebebi. xaxvisa da nioris sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis mizniT gamoicada: agroteqnikuri, sanitarul- higienuri, brZolis biologiuri da qimiuri meTodebi.

xaxvisa da nioris sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis biologiuri RonisZiebebis gavlenis Seswavlis mizniT gamocdili iyo biopreparat ketomiumis 1%, 0,5% da 0,25%-iani sporovani suspenziebis orjeradi Sesxureba 10 dRis interveliT.

sakontrolod gamoyenebuli iyo Seuwamlavi mcenareebi. TiToeul variantSi aRiricxeboda daavade-buli mcenareebis raodenoba, daavadebis ganviTarebis intensivoba da miRebuli mosavali.

savele cdebi Catarda kaspis raionis sofel kavTisxevSi kerZo piris nakveTebze.

TiToeuli varianti icdeboda 5m² farTze sam gameorebaSi.

cdis Sedegebi damuSavebulia maTematikurad g.volfis mixedviT. cdis Sedegebi CaiTvleba damajereblad Tu cdis sizustis P-s sidide ar aRemateba 5-s.

Catarebuli brZolis RonisZiebebis biologiuri da sameurneo efeqturoba ganvsazRvreT k.stepanovis da a.Cumakovis mixedviT, Sesabamisi formulebis gamoyenebiT.

biologiuri efeqturoba ganisazRva

T=𝑃𝑃𝑃𝑃−𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃𝑃

∗ 100 sadac T-aris biologiuri

Page 28: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

28

efeqturoba %-Si, Pk-daavadebis gavrceleba sakontrolo nakveTze, Po-daavadebis gavrceleba damuSavebul nakveTze.

sameurneo efeqturoba, X=(𝑎𝑎−𝑎𝑎)∗100

𝑎𝑎, sadac X

aris sameurneo efeqturoba, a-mosavlis raodenoba damuSavebul nakveTze, b-mosavlis raodenoba sakontrolo nakveTze.

xaxvis Teslze garegani infeqciis dadgena xdeboda centrifugirebis meTodiT 5 gr. saanalizo Tesli Tavsdeboda erlenmeieris kolbaSi, esxmeboda 30º-35ºC temperaturis wyali idgmeboda 30 wuTi. Semdeg, vanjRrevdiT 5 wuTi da vaxdendiT centrifugirebas 5 wuTis ganmavlobaSi. naleqi isinjeboda mikroskopSi.

Teslis Sinagani infeqciis dadgenis mizniT, Tesli muSavdeboda kaliumpermanganatis 0,5%-ian xsnarSi an 90º-ian spirtSi 5 wuTis eqspoziciiT. damuSavebuli Tesli irecxeboda steriluri wyliT da Semdeg aRiricxeboda gaRivebis energia da aRmocenebis unari arsebuli meTodikis mixedviT. Rivebze infeqciis gamovlineba, Teslis Sinagan inficirebaze miuTiTebs.

Page 29: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

29

Tavi 3 SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovan

mcenareTa mikobiota aRmosavleT saqarTveloSi

klasi Oomycetes. rigi Peronosporales. ojaxi Pythiaceae.

gvari Phytophtora D.by

1. Phytophtora cactorum (Lob. et Cohn) Schroet. mcenaris fesvis yelTan da foTlebze

viTardeba Ria feris laqebi, romlebic Semdeg muqdeba. foTlis yunwi da daavadebuli sayvavile Rero teniandeba da lpeba.

daavadebis gamomwvevi sokos miceliumi datotvilia, mravalricxovani haustoriebi, mogrZo an sferuli formisaa, moyviTalo feris. qlamidosporebi inter-kalaruladaa ganviTarebuli, zomiT 22-49,2 mkm (lit-iT 19-53,5). daavadebul organoebze ganviTarebuli konidiaT-mtarebi erTeulia an jgufurad ganviTarebuli, martivi an datotvili.

zoosporangiumi ovaluri an limoniseburi formisaa, zomiT 26,5-34,07X20,7-26,7 mkm, ZuZusebri danamatiT da fexiT, romlis zomac 2-8,5X2-4 mkm-s tolia. oogoniumi mrgvali, sferuli formisaa, saSualod 26 mkm diametris, anTeridiumi mrgvalia, zomiT 10-18X5-10 mkm.

oogoniumSi ganviTarebuli oosporebi 20-30 mkm diametris, yviTeli an Ria yviTeli ferisaa, sqeli garsiT dafaruli.

-Lillium candidum L. SroSani lagodexis nakrZali 17.05.2006.

Page 30: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

30

-Allium sativum L. nioris AaRmonacenebi. gurjaani, veliscixe 11.05.2007. -Allium cepa L. xaxvi. yvareli, eniseli 13.05.2006. -Allium ursinum. RanZili. Telavi nafareuli 20.04.2007. -Ornithogalum pyrenaicum L. ZaRlniora.

winandali 17.05.2005. 2. Phytophtora cinnamoni Rands, Meded.

daavadebuli mcenaris bolqvis fesvis yelze viTardeba, ruxi moSao feris laqebi, romlebic iwveven fesvis yelis lpobas. daavadebuli qsovilis ujred Sorisebsa da ujredebSi viTardeba uferuli datotvili miceliumi. dasawyisSi miceliumi Txelkedliania, xandazmuli ki sqelgarsiani da tixrebiani. daavadebuli mcenaris qsovilebSi viTardeba mravalricxovani sferuli, ovaluri an msxliseburi formis, mjdomare an mokle fexze ganviTarebuli, Txelgarsiani qlamidosporebi, 15-59 mkm diametris. romlebic moyviTalo feris jgufebad aris ganlagebuli. konidiaTmtarebi martivia an simpodialurad datotvili. totebi 2,8-5,6 mkm sisqisaa, romlebic masze ufro sqeli hifebidan gamodis. zoosporangiumebi mogrZo-ovaluri, limoniseburi formisaa, Txelkedliani, zomiT 38-84X27-39 mkm, Ria yviTeli feris, zemodan odnav SesamCnevi ZuZusebri danamatiT. oogoniumebi grZeli qinZisTaviseburi fromisaa 28-32 mkm diametris. oosporebi 25,7-27,3 mkm diametris.

Page 31: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

31

-Tulipa sp .tita lagodexi, ninigori 11.05.2006. -Allium victorialis L. mTis RanZili. gombori, 20.05.07 Telavi, sakolmeurneo bazari 23.04.06.

3. Phytophthora palmivora (Butl) Butl. daavadebul foTlebze da Reroze

viTardeba ruxi mowiTalo feris laqebi, romlebic iwveven maT lpobas. miceliumi datotvilia, araTanabari sisqis 2,5-12 mkm diametris. qlamidosporebi interkalaruladaa ganviTare-buli, 35-55 mkm diametris, moyviTalo an yavisferi Seferilobis.

konidiaTmtarebi martivia, simpodialurad datot-vili. zoosporangiumebi ovaluri an elifsuri formisaa, zomiT 50-60X31-35 mkm, ZuZusebri danamatiT.

oogoniumi burTiseburi formisaa, 30 mkm diametris, anTeridiumi amfigenuria, oosporebi sqelkedliania 35-45 mkm diametris.

-Allium cepa L. xaxvis aRmonacenebi. gurjaani, bakurcixe 17.06.2005. gurjaani, veliscixe 17.05.2007. lagodexi, ningori 12.07.2006. -Allium victorialis L. mTis RanZili. Telavi, sakolmeurneo bazari 21.04.2006. -Merendera radeana Rgl. enZela. lagodexis nakrZali 27.05.2004. -Ornithogalum pyrenaicum L. ZaRlniora. Telavi, nafareuli 23.06.2004.

4. Phytophthora porri Foister. daavadebul foTlebze Cndeba ruxi feris,

mrgvali formis, gamWvirvale, teniani laqebi.

Page 32: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

32

miceliumi datotvilia, dasawyisSi daunawevrebeli, SemdegSi uCndeba tixrebi. miceliumis hifebi 2-8 mkm diametrisaa. qlamidosporebi da haustoriebi ar gaaCnia.

konidiaTmtarebi martivia an simpodialurad datotvili, zomiT 31-82X23-52 mkm.

oogoniumi sferoseburi an msxliseburi fromisaa, zomiT 29-46 mkm uferuli an moyviTalo feris. anTeridiumi mrgvalia, 12,5-19 mkm zomis. oosporebi burTiseburi, mrgvali formisaa, yviTeli feris, 32-39 mkm. diametris, gluvi 3 mkm sisqis garsiT.

-Allium porrum L. prasi. lagodexi, ningori 12.07.2006. mcxeTa, niCbisi 27.06.2007. marneuli sakolmeurneo bazari13.05.2008. -Ornithogalum pyrenaicum L. ZaRlniora. gurjaani, vejini 13.07.2007. -Allium fistulosum L. Wlakvi. gori, xelTubani 22.07.2004.

gvari Peronospora Corda. 5. Perenospora destructor (P.Schleideni) Berck, Casp. konidiaTmtarebi datotvilia, konidiumebi ovaluri, boloSi wawvetebuli an kvercxiseburi formisaa, zomiT 24-54X20-30 mkm. (lit-iT 60X22-35 mkm). oosporebi sqelgarsiania, sferuli formis, zomiT 80-100 mkm. iwvevs xaxvis foCebis, sayvavile Reros, bolqvebis daavadebas, Teslis Sinagan da garegan infeqcias. daavadebul foTlebze Cndeba odnav Cazneqili laqebi, romelzedac tenian pirobebSi viTardeba sokos nayofianoba, jer

Page 33: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

33

nacrisferi, Semdeg ki iisferi fifqis saxiT. yvaviledis Reroze laqebi fifqis saxiT xSirad calmxareze viTardeba. sokos nayofianoba pirvelad Reros gaganierebul nawilSi Cndeba, Semdeg wveroze. nayofianobis gamoCenis Semdeg Rero yviTldeba. bolqvebze daavadeba foTlebidan gadadis, sokos miceliumi umTavresad bolqvis yelis nawilSi aris ganviTarebuli. -Allium cepa L. saTesle xaxvi. goris raioni: xelTubani, berbuki 22.06.2005, tyviavi 23.06.2005. kaspi, erTawminda 17.05.2006. sagarejo, patarZeuli 11.06.2006. -Allium ponticum. qarTuli niori.

Telavi, gulgula 21.06.2004. -Allium fistulosum. Wlakvi. Telavi, kurdRelauri 25.05.2006. -Allium ursinum L. RanZili. gurjaanis sakolmeurneo bazari 27.04.2005. -Allium sativum L. niori. gori, mejvrisxevi 19.05.2004.

klasi Zygomycetes. rigi Mucorales.

ojaxi Mucoraceae. gvari Mucor Mich., Ehrenb.

6. Mucor mucedo Fres. emend Bre. konidiaTmtarebi sworia, cilindruli

formis, sigrZiT 20-60 mkm. stilosporangiumebi muqi ruxi Seferilobisaa, sferuli formis, romlis diametric 20,4 mkm-s tolia.

Page 34: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

34

sporangiosporebi msxliseburi an kvercxiseburi formisaa, zomiT 45-220X35-140 mkm. aavadebs xaxvis da nioris Reroebs, bolqvebs, romelzedac viTardeba moyavisfro, ruxi feris nafifqi. iwvevs foTlebis, bolqvebis lpobas.

-Allium cepa L. xaxvi. qareli, moxisi kerZo piris sarealizacio

xaxvi 11.09.2005. -Allium sativum L. niori. qareli, qvenatkoca 11.09.2005. gurjaani, veliscixe 22.07.2006. lagodexi, afeni 13.06.2007. mcxeTa, qanda 19.05.2008.

gvari Motrierella. 7. Mortierella jenkini (Smith) Naumov.

sokos kolonia swrafadmzardia, haerovani. konidiaTmtarebi Zafiseburi formisaa, TavSi Seviwrove-buli, simpodialurad datotvili. sporebi elifsuri an cilindruli formisaa, zomiT 3-6X2-4,5 mkm. qlamido-sporebi mcirericxovania, elifsuri an mrgvali formisa, zomiT 12-18X8-10mkm.

-Allium cepa L. xaxvi. didi diRomi, kerZo piris bostneulis sarealizacio jixuri 16.09.2004. marneulidan Semotanili sarealizacio xaxvis bolqvebi 17.11.2005.

gvari Choanephora. 8. *Choanephora conjuncta Cauch. Elisha. Mitelhell.

konidiumebi mogrZo-kvercxiseburi an msxliseburi formisaa, Ria yavisferi

Page 35: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

35

Seferilobis, zomiT 8-24X6-12 mkm. zigosporebs mokle, gverdiTi danamati aqvT ganviTarebuli. qlamidosporebi elifsuri formisaa, zomiT 10-30X10-20 mkm.

-Allium cepa L. xaxvi. -Allium sativum L. niori. Tbilisi, vaJa-fSavelas prospeqti, kerZo piris, bostneulis sarealizacio jixuri 04.05.2004.

gvari Rhizopus Ehrenb. 9. Rhizopus nigricans Ehrenb.

miceliumi ruxi ferisaa, romelzedac viTardeba sokos nayofianoba, Savi wertilebis saxiT. sporangiumebi naxevrad sferuli formisaa, 100-350 mkm. diametris. konidiumebi sxvadasxva formisaa, zomiT 10-13X6,5-8 mkm. (lit-iT 9-12X7,5-8 mkm).

mcenaris daavadebuli qsovilebi teniania, romel-zedac zevidan ganviTarebulia ruxi feris fifqi da masze Savi wertilebi-sokos nayofianoba. gamovlinebulia, xaxvis nioris da titas bolqvebze.

-Allium cepa L. xaxvi. Telavi, kondoli 22.07.2006. kaspi, metexi 12.08.2007. -Allium sativum L. niori. gori, xelTubani, mejvrisxevi 17.06.2005. -Tulipa sp. tita lagodexi, afeni 08.06.2006.

Page 36: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

36

klasi Leotiomycetes. qveklasi Leotiomycetidae.

rigi Erysiphales. ojaxi Erysiphaceae. gvari Erysiphe Link.

10. Erysiphe communis Wallr. Grev. f. alli. mcenaris foTlebze viTardeba TeTri

feris, qeCiseburi fifqi, zevidan Savi wertilebiT. konidiumebi ovaluria, patara Zewkvebad asxmuli, zomiT 30-36X10-18 mkm. kleistokarpiums ganviTarebuli aqvs martivi danamatebi, TiToeul CanTaSi 4-6 askosporaa, zomiT 20-24X11-13 mkm.

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi, vardisubani 11.07.2006.

klasi Sordariomycetes qveklasi Hypocreomycetidae

rigi Hypocreales. ojaxi Hypocreaceae. gvari Gliocladium Cda.

11. *Gliocladium vermoeseni (Biourge) Thom; Raper; Thom.

xaxvis bolqvebze ganviTarebulia moTeTro, moyviTalo, vardisferi miceliumi vakuolebiT. konidiaTmtarebi moklea, sagvelas msgavsi formis, zomiT 100-150X4-5 mkm. masze ganlagebulia sxvadasxva zomis, elifsuri formis, uferuli konidiumebi, zomiT 4-6X3-4 mkm.

-Allium cepa L. xaxvi. Tbilisi sakolmeurneo bazari 22.03.2006. saburTalo kerZo piris sarealizacio jixuri 18.07.2006.

Page 37: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

37

klasi Ascomycetes. rigi Helotiales.

ojaxi Sclerotiniaceae. gvari Sclerotinia.

12. Sclerotinia porri. Beuma. mcenaris daavadebul bolqvebze da

Reroebze viTardeba mkvrivi, TeTri feris miceliumi. axalgazrda, msxvili, TeTri an xandazmuli ruxi feris sklerociumebiT, zomiT 0,5-2 sm. sigrZis. aavadebs xaxvis, nioris da titas bolqvebs.

-Allium cepa L. xaxvi. Telavi, kondoli 22.07.2006. gurjaani, veliscixe 24.06.2005. -Allium sativum L. niori. gurjaani, veliscixe 24.06.2005. gori, xelTubani 17.06.2005. -Tulipa sp. tita lagodexi, afeni 08.06.2006. lagodexis nakrZali 17.04.2004. gurjaani, veliscixe 24.06.2005. - Allium ponticum L. yanis niori. Telavi, yarajala 04.06.2007.

13. Sclerotium cepivorum Berk. xaxvis sklerotiniozi. sklerociumebi wvrilia, burTiseburi

formis, Sekrebilia jgufebad, garedan Savi, SigniT TeTri ferisaa.

daavadeba viTardeba xaxvis vegetaciis da Senaxvis pirobebSi. foTlebi yviTldeba da xmeba, mcenare Wkneba. mcenaris fesvebze, qerqlebze da bolqvis fuZeze viTardeba TeTri feris, haerovani miceliumi, wvrili, Savi feris

Page 38: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

38

sklerociumebiT. sokos ganviTarebisTvis optimaluri pirobebia 15˚C-20˚C da teniani garemo.

infeqciis wyaroa niadagSi gadazamTrebuli sklerociumebi.

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi, ningori 12.06.2006 -Convalaria caucasica L. SroSani. lagodexis nakrZalis teritoria 14.06.2005. -Allium victorialis L. mTis RanZili. Telavi, sakolmeurneo bazari 11.06.2006. gomboris midamoebi 4.05.2007.

14. Sclerotium rolfsii Sacc. sklerociumebi mrgvalia an elifsuri

formis, 0,5-0,8 mm. siganis. advilad scildeba substrats, gluvzedapiriani, bzinvare, movardisfero, SemdegSi moyviTalo-yavisferi, SuaSi baci Seferilobis. Sedgeba mogrZo, sferuli formis, zogjer daklaknili ujredebisagan, ruxi feris qerqiT.

-Allium cepa L. xaxvi. gardabani 11.07.2006. kaWreTi, patarZeuli 18.06.2009.

15. Sclerotium tuliparum Kleb. bolqvebi sokos bambiseburi miceliumiT

ifareba, mcenare ar viTardeba da lpeba an aRmonaceni sustia. daavadebuli bolqvis qerqlebi Seferilia mowiTalo rux ferad.

-Tulipa sp. tita. Telavi, gulgula 12.06.2006.

Page 39: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

39

klasi Dothideomycetes qveklasi Dothideomycetidae

rigi Capnodiales, ojaxi Mycosphaerellaceae.

gvari Mycosphaerella 16. Mycosphaerella allicina Auersw. xaxvis da nioris

foTlebis laqianoba. foTlebze da Reroze viTardeba

dasawyisSi TeTri an yavisferi laqebi, SemdegSi mowiTalo feris garsiT. infeqciis wyaroa sokos fsevdoteciebi, mcenareul narCenebze.

fsevdoteciebi burTiseburi formisaa, Savi feris 80-100 mkm diametris. CanTebi qinZisTaviseburi formisaa, mjdomare, zomiT 50-50X14-15 mkm. askosporebi mogrZo elifsuri formisaa, or rigad ganlagebuli. gvxvdeba agreTve mogrZo elifsuri, momrgvalebuli formis, uferuli askosporebi zomiT, 15-16X4-5 mkm.

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi, afeni 13.05.2006. -Allium sativum L. niori lagodexi, afeni 13.05.2006. -Allium porrum L. prasi. gori, qiwnisi 22.06.2008.

Page 40: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

40

klasi Ustilaginomycetes qveklasi Ustilaginomycetidae

rigi Urocystidales ojaxi Urocystidiaceae.

gvari Urocystis 17. Urocystis cepulae Frost. daavadebul foTlebze da bolqvis

qerqlebze viTardeba, amoburculi, ruxi feris, mkvrivi epidermisi. epidermisis gaskdomis Semdeg, ifqveva sporebis Savi masa.

teleitosporebi mrgvalia an elifsuri formis, 12-40 mkm diametris, erTi an iSviaTad 2-3 sanayofe sporebiT. periferiuli ujredebis diametri 2-8 mkm-s, xolo teleitosporebis diametris-7,2-16,2 mkm-s tolia. miceliumidan viTardeba hemobazidiumi.

xaxvis aRmonacenebi pirveli foTlis ganviTarebamde avaddeba, daavadebis sainkubacio periodi 15 dRis tolia. infeqciis wyaroa teleitosporebi da miceliumi, romelic niadagSi inaxeba mravali wlis manZilze.

-Allium cepa L. xaxvi. yvareli, Silda 11.05.2007. Telavi, nafareuli 20.05.2008. Tbilisi, kerZo piris sarealizacio

jixuri 15.09.2006.

Page 41: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

41

klasi Urediniomycetes qveklasi Incertae sedis

rigi Uredinales. ojaxi Melampsorae.

gvari Melampsora Cast. 18. Melampsora allii-populina Kleb. xaxvisa da

nioris foTlebis Janga sokos spermogoniebi ganlagebulia

foTlis epidermisis qveS da Rrmad aris Camjdari qsovilebSi. jgufurad ganlagebuli ecidiumebi viTardeba foTlebze da Reroebze, Ria yviTeli feris laqebad. ecidiumebi mkveTri narinjisferi mowiTalo ferisaa. ecidiosporebi mrgvali, burTiseburi formisaa, odnav dakuTxuli, zomiT 17-23X14-19 mkm. garsi dafarulia dabali bususebiT da misi sisqe 2 mkm-s aRwevs.

mrgvali formis uredo meWeWebi ganlagebulia foTlis qveda mxareze. Ria narinjisferi an wiTeli feris, uredosporebi nemsiseburi formisaa, iSviaTad ovaluri zomiT 24-38X11-18 mkm. garsi 2-4 mkm sisqisaa, iSviaTad bususebiani.

epidermisis qveS, foTlis qveda mxareze erTeuli an jgufurad aris ganlagebuli Savi, ruxi feris teleito-sporebi. teleitosporebi araswori prizmuli formisaa, boloSi momrgvalebuli, zomiT 35-60X6-10 mkm, Ria ruxi feris garsiT. ecidiosporebi viTardeba xaxvis da nioris naTesebze, xolo uredo da teleitostadia ki alvis xeze.

infeqciis wyaroa teleitosporebi, romlebic izamTreben daavadebuli mcenaris

Page 42: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

42

narCenebze da bolqvebze. daavadeba amcirebs mosavals da ukargavs xarisxs.

-Allium cepa L. xaxvi. gori, xelTubani 11.05.2004. qareli, qvenatkoca 13.05.2004. lagodexi, vardisubani 22.06.2005. -Allium sativum L. niori lagodexi, vardisubani 22.06.2005.

ojaxi Pucciniaceae, gvari Puccinia Pers.

19. Puccinia caucasica Savelli Saccardo, Syll. Fungi XXVIII. teleitosporebi ganlagebulia foTlis

orive mxareze, wvrili, fxvieri, moSao meWeWebis saxiT. teleitosporebi zomiT 40,5-55X18,9 mkm-ia, sada, mura feris, 1,5 mkm sisqis garsiT. wveri Zlier (9-10 mkm) gasqelebulia da zis Seferil fexze. orujredian teleitosporebs Soris SeimCneva erTujrediani teleitosporebi, Zlier gasqelebuli wveroTi. mezosporebi erTeulia, yavisferi Seferilobis, kombliseburi formis parafazebiT.

-Merendera raddeana Rgl. enZela. lagodexi, nakrZali 27.06.2006. sagarejo, ninowminda 22.05.2007. Tbilisi, wyneTi 23.04.2005. -Allium ponticum L. yanis niori. kaspi, kavTisxevi 17.08.2007. -Allium sativum L. niori. gurjaani, SaSiani 9.07.2006. -Allium fisculosum L. Wlakvi. qareli, qcenatkoca 14.08.2004.

Page 43: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

43

20. Puccinia porri Winter. mcenaris daavadebul qsovilebze

viTardeba mrgvali, ovaluri formis, yviTeli feris laqebi, romelzedac wriulad viTardeba Ria Seferilobis, mrgvali formis ecidiumebi. ecidiosporebi burTiseburi, mrgvali formisaa, 21-24 mkm diametriT, odnav wvrilmeWeWebiani garsiT. mogvianebiT foTlebze viTardeba muqi feris, mrgvali formis uredosporebi, vegetaciis bolos ki teleitosporebi, romlebic erT an orujredian fexze sxedan. teleitosporebi elifsuri an qinZisTaviseburi formisaa, zomiT 25-45X15-31 mkm. uredosporebi muqi ferisaa, elifsuri formis, zomiT 28-32X21-28 mkm.

-Allium cepa L. xaxvi. Telavi, gulgula 11.07.2006. -* Allium ponticum L. yanis niori. kaspi, kavTisxevi 19.08.2006.

-Allium cepa L. xaxvi. gori, sakolmeurneo bazari. 21.08.2004. -Allium sativum L. niori. Tbilisi, didubis sakolmeurneo bazari 27.02.2006.

21. Puccinia allii (D.C) Rudolph. xaxvis Janga. soko erTbiniania. uredo meWeWebi viTardeba foTlebze da Reroze. uredosporebi mrgvali, elifsuri formisaa, wvrilmeWeWiani, zomiT 18-32X18-24 mkm. yviTeli feris. *SeniSvna: soko pirvelad aris registrirebuli

saqarTveloSi yanis niorze Allium ponticum L

Page 44: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

44

teleitosporebi orujrediania, mogrZo qinZisTaviseburi formis, sqeli garsiT, gluvi zedapiriT, zomiT 36-80X17-30 mkm, mokle fexzea ganviTarebuli. infeqciis wyaroa teleitosporebi, romlebic izamTreben daavadebul mcenareul narCenebze. -Allium cepa L. xaxvi. Telavi, gulgula 22.07.2006. gori, qiwnisi 10.06.2007. gurjaani, veliscixe 11.05.2004. -Allium sativum L. niori. gurjaani, veliscixe 11.06.2004. Telavi kerZo piris ezo 22.07.2006. -Allium porrum L. prasi. Telavi, gulgula 10.06.2007. gori, mejvrisxevi 9.05.2004.

22. Puccinia gladioli Cast. erTbiniani sokoa, spermogoniumebi, ecidiumebi da uredosporebi cnobili ar aris. teleitosporebi viTardeba foTlis orive mxares moSao, mkvrivi meWeWebis saxiT. teleitosporebi sxvadasxva formisaa, zomiT 35-45,5X16,5-18,9 mkm. wvero momrgvalebuli, wawvetebuli an gadakveTilia. orive ujredi Tanabari sididisaa, sada, moyavisfro, 2 mkm sisqis garsiT. wvero gasqelebulia, zomiT 10mkm. uferuli, grZel fexian, orujredian teleitosporebs Soris SeimCneva erTujrediani mezosporebi. -Gladiolus sagetum L. xmala. gurjaani, veliscixe 05.07.2007. gori, qiwnisi 10.06.2007.

Page 45: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

45

-Convallaria transcaucasica Utr. SroSana. lagodexi, ninigori 14.07.2005.

23. Puccinia asparagi De Condolle. sokos ecidiumebi viTardeba

kladodiumebze da Reroze. ecidiosporebi momrgvaloa an elifsuri, zomiT 17-28X13-21 mkm. uferuli, wvrilmeWeWebiani garsiT, narinjisferi SigTavsiT. Reroze da kladodiumebze ganviTarebulia uredo da teleitosporebi, fxvieri an mkvrivi, yavisferi an moSao feris meWeWebis saxiT. uredosporebi sferoseburia, zomiT 18,9-30X18,9-27 mkm. moyavisfro, 2 mkm sisqis wvrilmeWeWebiani garsiT, 4-5 porusiT.

teleitosporebi kombliseburi an elifsuri formisaa, zomiT 35,5-56,7X18,9-27 mkm. wvero momrgvalebulia an wawvetebuli, sada, yavisferi 2,5-3,5 mkm sisqis garsiT. gasqelebuli, moyviTalo moyavisifero, grZeli fexiT. orujredian teleitosporebs Soris SeimCneva erTujrediani mezosporebi.

-Asparagus officinalis L. satacuri. lagodexi, afeni 14.07.2005. bolnisi 13.08.2007. -Polygonatun glaberrimum C. Koch. svintri. mcxeTa, Zegvi 13.05.2006. -Smilax excelsa L. ekalRiWi. lagodexi, afeni 14.07.2005. -Ruscus ponticus G.Wor. Tagvisara. gurjaani, veliscixe 05.07.2007.

Page 46: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

46

24. Puccinia smilacis Schwenitz. uredo da teleitosporebi ganlagebulia

foTlis qveda mxares, yavisferi, moSao, fxvieri meWeWebis saxiT.

uredosporebi zomiT 18,9-30X18,9-22,6 mkm-s tolia, moyavisfro 2,5 mkm sisqis, dafarulia ekliani garsiT da 3 porusiania.

teleitosporebi zomiT 35-45X16-22 mkm. moyavisfro, sada, 2,5 mkm sisqis garsiTaa dafaruli, wvero gasqelebulia da 5-10 mkm sigrZis fexzea ganviTarebuli.

-Smilax excelsa L. ekalRiWi. lagodexi, vardisubani 14.07.2005. --Polygonatun glaberrimum C. Koch. svintri. mcxeTa, Zegvi 13.05.2006. -Ruscus ponticus G.Wor. Tagvisara. gurjaani, veliscixe 05.07.2007.

25. Puccinia permixta Sydow. ecidiumebi koncentruladaa ganlagebuli

foTlis orive mxareze. ecidiosporebi mrgvalia, mraval-waxnagovani, zomiT 16,5-22,5 mkm diametris, uferuli xSirmeWeWiani garsiT.

uredo da teleitosporebi foTlis orive mxareze viTardeba moyavisfro, moSao feris fxvieri meWeWebis saxiT.

uredosporebis zoma 18,9-22X16,5-18,9 mkm-is tolia, yavisferi Seferilobis, 2-2,5 mkm sisqis xSirmeWeWebiani garsiT.

teleitosporebi zomiT 27-40,5X27 mkm-s tolia, boloebi momrgvalebuli, sada yavisferi Seferilobis 2,5 mkm sisqis garsiT da 9 mkm sisqis uferuli, grZeli fexiT.

-Allium porrum L. prasi.

Page 47: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

47

sagarejo, patarZeuli 17.06.2008. -Allium sativum L. niori. lagodexi, afeni 22.06.2006.

26. Puccinia veratri (D.C) Duby. uredo da teleitosporebi ganviTarebulia foTlis orive mxareze, fxvieri, mura yavisferi meWeWebis saxiT. uredosporebi mrgvali formisaa, dakuTxuli an ovaluri, zomiT 18,9-29X18,9-22,6 mkm. dafarulia, ekliani sqeli garsiT. kargad SesamCnevi porusiT. teleitosporebis zoma 27-40X5-18,9-27 mkm-s tolia. boloebi momrgvalebuli, wvrilmeWeWebiani, yavisferi sqeli garsiT. zeda ujredis wveroze ganviTarebuli porusi, mokle uferul fexze zis. -Veratrum lobelianum L. Sxama lagodexi, nakrZali 23.07.2007.

klasi Sordariomycetes. rigi Hypocreales.

ojaxi Hypocreaceae. gvari Trichoderma Oudem.

27. Trichoderma koningii Oudem, Rifal. sokos kolonia, agarizebul ludis

tkbilis sakveb areze, TeTri, momwvano an muqi mwvane ferisaa. miceliumis hifebi gluvia da Zlier datotvili, sisqiT 2-10 mkm-s Soris meryeobs. miceliumis hifebze interkalarulad an iSviaTad TavSi, viTardeba qlamidosporebi, romlebic burTiseburi, elifsuri an kasriseburi formisaa, zomiT 12 mkm diametris, gluvi zedapiriT. miceliumis marcvlovan, baliSisebr gamsxvilebebze viTardeba,

Page 48: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

48

datotvili konidiaTmtarebi, romelTa ZiriTadi RerZi saSualod 4 mkm diametrisaa. misgan gamosuli gverdiTi totebi 2 an 3 erTad aris Sekrebili jgufebad da konusisebri an piramiduli formisaa. analogiurad viTardeba sterigmebi, romelTa zomac cvalebadia da 7,5X12-2,5X3,5 mkm-s Soris meryeobs. gluvzedapiriani, cilindruli an elifsuri formis konidiumebi zomiT 3-4,8X1,9-2,8 mkm-s tolia.

-Allium cepa L. xaxvi. -Allium sativum L. niori. lagodexi, ningori 22.05.2008. -Tulipa spp. tita lagodexi kerZo piris ezo 01.06.2006.

klasi Agaricomycetes rigi Cantharellales

ojaxi Ceratobasidiaceae gvari Rhizoctonia DC.

28. Rhizoctonia aderholdii (Ruhl) Kolosh. syn: Monilliopsis aderholdii Ruhl.

daavadebuli mcenaris bolqvebi, bolqvis yeli da fesvTa sistema gamuqebulia da gaSavebuli, romelzedac viTardeba muqi feris miceliumi, zevidan Savi wertilebiT-sklerociumebiT. miceliumis hifebi zog adgilas gamsxvilebulia da Zewkvis STabeWdilebas stovebs. Zlieri daavadebis dros bolqvi lpeba, foTlebi Wkneba da xmeba.

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi kerZo piris ezo 22.06.2006. -Scilla sibirica Andr. cisTvala. lagodexis nakrZali 17.05.2006.

Page 49: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

49

-Convallaria transcaucasica UT. Kin. SroSana. lagodexis nakrZali 17.05.2006. -Asparagus officinalis var. albinis. satacuri. Tbilisi, eTnografiuli muzeumis midamoebi 22.06.2007. -Ornithogalum manum Kasch. Et Sichischk. ZaRlniora. gomboris midamoebi 23.06.2005. 29. Rhizoctonia violaceae Tul. Syn. Rh. craccorum

(Pers) DC. Rh. medicaginis DC. miceliumi sqeli, qeCisebri an

Tasmiseburia, ruxi iisferi Seferilobis, zogjer inviTarebs sklerociebs. axalgazrda hifebi TiTqmis uferulia, Semdeg muqdeba da iisferi an ruxi iisferi xdeba, sisqiT 7-10 mkm.

hifebis ujredebis sigrZe meryeobs 55 dan 175 mkm-mde. Tasmebs Soris hifebi tixrebiania da datotvili. sklericiebis zedapirze hifebi SedarebiT moklea, 30-50 mkm sigrZis da 12-14 mkm sisqisaa.

sokos bazidialuri stadiaa Helicobasidium purpureum (Tub) Pat.

-Asparagus officinalis L. baRis satacuri. wyneTis midamoebi 21.06.2007.

gvari Sclerotium. 30. Sclerotium cepivorum Berk.

sklerociumebi mcire zomisaa, burTiseburi formis, Sekrebilia jgufebad, garedan Savi, SigniT TeTri feris. daavadeba viTardeba mcenaris vegetaciis dros. foTlebi yviTldeba da wverodan iwyebs xmobas, mcenare xmeba. fesvebze, qsovilebze da bolqvis yelTan viTardeba TeTri, haerovani miceliumi da

Page 50: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

50

naxevrad gawylovanebuli lpoba, razedac viTardeba wvrili, Savi sklerociumebi. sokos ganviTarebisaTvis xelsayreli temperaturaa 15-20˚C da haeris dabali tenianoba. infeqciis wyaroa niadagSi gadazamTrebuli sklerociumebi.

-Allium cepa L.xaxvi. gurjaani, veliscixe 11.06.2007. -Allium sativum L. niori. lagodexi, afeni 13.07.2006.

klasi Eurotiomycetes. rigi Eurotiales

ojaxi Trichocomaceae gvari Aspergillus Raper.

31. Aspergillus niger V.Tiegh; Raper; Fennell. miceliumis fifqi mowiTalo moSao an Savi ferisaa. konidiaTmtarebi 200-400X7-10 mkm zomisaa, sterigmebi or rogadaa ganlagebuli, romelTagan pirveli 20-30 mkm, meore 6-10 mkm sigrZisaa. konidiumebi sferuli formisaa zomiT 4,5-4 mkm.

meqanikurad dazianebul bolqvebze (Senaxvis pirobebSi) viTardeba, moSao feris fifqiseburi miceliumi.

-Allium cepa L. xaxvi. Telavi, gulgula 23.09.2007. -Allium sativum L. niori. yvareli, Silda 22.08.2006. -Fritillaria caucasica Ad. Rvina. kaspi, kavTisxevi 16.09.2005.

Page 51: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

51

gvari Penicillium. 32. Penicilium lanosum Westl. Raper. Thom.

miceliumi mkrTali, momwvano ruxi ferisaa. konidiaTmtarebis sigrZe 100-200 mkm-s Soris meryeobs. konidiaTmtarebidan gamosuli totebi TavSi sagvelas formisaa, zomiT 8-12X2-2,5 mkm. mravalricxovani sterigmebi 7-8,5X2-2,5 mkm-s tolia, romlebzedac viTardeba konidiebi. sagvela mcirericxovania, zomiT 8-12X2-2,5 mkm. konidiebi burTiseburi formisaa, 2,5-3mkm diametris, wvrili, marcvlovani garsiT. masaSi ruxi mwvane ferisaa, 50-70 mkm sigrZis, Zewkvebad asxmuli. -Allium cepa L. xaxvi. Tbilisi sakolmeurneo bazari 17.02.2006. -Allium sativum L. niori. Tbilisi sakolmeurneo bazari 17.02.2006. -Tulipa sp. tita. Senaxvis pirobebSi manglisi, kerZo piris

sacavi 22.03.2007.

suraTi 1

soko Penicilium lanosum-iT daavadebuli xaxvis bolqvi.

Page 52: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

52

klasi Leotiomycetes. rigi Helotiales.

ojaxi Sclerotiniaceae. gvari Botryotinia.

33. Botrytis cinerea Pers. daavadebul qsovilebze viTardeba ruxi

feris haerovani miceliumi fifqis saxiT, zevidan wvrili, Savi wertilebiT, sklerociumebiT. miceliumi ruxi ferisaa, haerovani. konidiaTmtarebi swormdgomia, zeda nawilSi datotvili, boloSi patara gamonazardebiT, romelzedac viTardeba kvercxiseburi formis, uferuli konidiumebi, romlebic Sekrebilia grovebad. konidiumebi, zomiT 10-16X6-9 mkm-ia. (lit-iT 9-17X6,3-10) sklerociumebi sxvadsxva zomisa da formisaa.

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi, afeni 22.07.2007. xaxvis saTesle bolqvebze. Telavi, ruispiri, vardisubani 16.04.08 -Tulipa sp. tita. Tbilisi sakolmeurneo bazari 23.03.2006. -Allium ursinum L. RanZili. Telavi, sakolmeurneo bazari 17.04.2004. -Gliokladium segetum Ker. Gaul. xmala. Telavi sakolmeurneo bazari 17.03.2004. 34. Botrytis allii Munn.

soko aavadebs xaxvis bolqvebs da iwvevs maT lpobas. daavadebuli bolqvis qsovilebi ruxi ferisaa da rbili. infeqcia bolqvebSi bolqvis yelidan iWreba. sokos miceliumi dasawyisSi TeTri ferisaa, Semdeg muqdeba da muqi yavisferia. konidiaTmtarebi mraval-

Page 53: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

53

ricxovania, swormdgomi, sigrZiT 0,5-1 mkm. tixrebiani, zogjer datotvili. totebi ZiriTadi RerZis irgvliv spiralurad aris ganlagebuli. konidiaTmtarebis boloSi ganviTarebuli konidiumebi, spiralurad an jgufuradaa ganlagebuli. konidiumebi elifsuri formisaa, boloSi odnav wamaxvilebuli, zomiT 7,1-16,2X3,8-6,3 mkm. sklerociumebi msxvilia, ruxi moSao feris, SuaSi TeTri, araswori formis, 1-5 mm diametris. -Allium cepa L. xaxvi. Telavi, vardisubani 16.09.2004. - Allium sativum L. niori. Tbilisi sakolmeurneo bazari 16.09.2007. lagodexi, ningori 21.07.2007. yvareli, Silda 17.09.2007.

suraTi 2.

1-xaxvis saRi bolqvi. 2-soko Botrytis allii-iT daavadebuli

Page 54: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

54

35. Botrytis byssoidea Walker. miceliumis hifebi uferulia, tixrebiani, haerovani. xelovnur sakveb areze marcvlovania, dasawyisSi TeTri, SemdegSi ruxi feris, ZiriTadad unayofoa. maRali tenianobis pirobebSi, bolqvis daSlil qsovilebze, sokos miceliumze an sklerociebze viTardeba mokle konidiaTmtarebi, romlebic dasawyisSi sworia, SemdegSi ZiriTadi RerZi igrixeba da itixreba. muqi yavisferi Seferilobis, Cangliseburad datotvili totebi bolovdeba gamoberili patara sterigmebiT, romelzedac viTardeba konidiumebi. konidiumebi kvercxiseburi, uferuli, mowiTalo ruxi ferisaa da SemdegSi muqdeba, zomiT 8-19X5-11 mkm. mikrokonidiebis diametri 3 mkm-s tolia da mokle fexze zis. sklerociumebi dasawyisSi TeTria, SemdegSi Savdeba. -Allium cepa L. xaxvi. Tbilisis sakolmeurneo bazari 22.09.2007. -Allium sativum L. niori. Telavi, sakolmeurneo bazari 23.04.2007. -Convallaria caucasica L. SroSani. Tbilisi, saburTalo, sarealizacio bazari 28.06.2006.

36. Botrytis squamosa Walker. miceliumis hifebi uferulia, tixrebiani, sxvadasxva sisqis. konidiaTmtarebi an miceliumze an calkeul sklerociebzea jgufebad ganviTarebuli. dasawyisSi tixrebiania da uferuli, SemdegSi muqi Seferilobisaa. konidiumebi mokle sterigmebzea ganlagebuli. kvercxiseburi an elifsuri

Page 55: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

55

formisaa, gluvzedapiriani, uferuli, ferflisferi an ruxi, SemdegSi muqdeba, zomiT 14-23X12-18 mkm. Znelad viTardeba xelovnur sakveb areze. konidiumebis warmoqmna ufro uxvad xdeba dabal temperaturaze. mikrokonidiebis diametri 3 mkm-s aRwevs da viTardeba mokle, uferul konidiaTmtarebze. sklerociumebi gluvzedapiriania, dasawyisSi TeTria, Semdeg Savdeba. zomiT 0,6-4 mkm. -Allium cepa L. xaxvi. yvareli, gremi 21.05.2006 Telavi, kondoli 27.06.2005. -Allium sativum L. niori. Telavi kerZo piris ezo 02.07.2007.

Tbilisi, kerZo piris sarealizacio jixuri 23.10.2006.

-Tulipa spp. tita. yvareli, gremi 11.04.2006. -Convallaria caucasica L. SroSani. lagodexis nakrZli 22.06.2006.

37. Botrytis tulipae (lib) Hopkins; Menzinger Z.B. miceliumis hifebi sxvadasxva sisqisaa, xSirad anastomozebiT erTmaneTTan gadaxlarTuli, swormdgomi, yavisferi. konidiaTmtarebi miceliumidan viTardeba, romlebic diqotomiuradaa datotvili da boloSi gamsxvilebuli. konidiumebi kvercxiseburi formisaa. masaSi mowiTalo yavisferia. mikroskopSi ruxi an uferulia, gluv-zedapiriani, mokle fexzea ganviTarebu- li, zomiT 12-24X10-20 mkm. mikrokonidiebi mrgvalia, 3 mkm diametris, romlebic funjiseburi an nemsiseburi formis

Page 56: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

56

konidiaTtarebzea ganviTarebuli. sklerociumebi dasawyisSi wvrilia 1-2mm sigrZis, mrgvali an elifsuri formis. -Tulipa sp. tita. Telavi sakolmeurneo bazari 11.05.2005.

ojaxi Plectosphaerellaceae. gvari Verticillium Ness.

38. Verticillium albo-atrum Reinke et Berth; Smith, N.Z.

daavadebuli mcenaris WurWel-boWkovani konebi dacobilia miceliumis hifebiT, rac iwvevs maT gamuqebas, gaSavebas da mcenaris Wknobas. mravalujrediani, Txelgarsiani miceliumis hifebi Ria ferisaa, 2,5-4 mkm diametris. konidiaTmtarebi datotvilia, gvxvdeba ormagad datotvilic. sterigmebi sworia an odnav moRunuli. sterigmebis boloSi ganviTarebulia uferuli, elifsuri formis konidiumebi, erTujrediani an erTtixriani, zomiT 6-12X2,5-3 mkm-s toli. konidiumebi xSirad Tavakebad aris Sekrebili.

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi, afeni 22.07.2005. sagarejo, patarZeuli 21.07.2007. -Allium sativum L. niori. gurjaani, veliscixe 10.06.2006. 39. Verticillium sp.

kulturaSi, agarizebul ludis tkbilis sakveb areze viTardeba TeTri, movardisfro miceliumi. konidiaT- mtarebi diqotomiurad aris datotvili. konidiumebi kvercxiseburi formisaa, zomiT 3,5-4 mkm.

Page 57: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

57

-Allium sativum L. niori. lagodexi, vardisubani 23.07.2005. gurjaani, vejini 01.08.2006. -Tulipa spp L. tita. Telavi, sakolmeurneo bazari 22.12.2007

40. Verticillium foexii v.Beyma. miceliumi mowiTalo ferisaa, xaverdovani. konidiaTmtarebi sigrZiT 200 mkm-s tolia, sustad datotvili. totebi zomiT, 7,5-15(29)X2.45-3,4 mkm. konidiumebi araswori elifsuri formisaa an lobios Teslis formis, 1-2 cximis wveTiT, zomiT 6,66X3,28 mkm. infeqciis wyaroa niadagSi arsebuli sokos miceliumis hifebi. -Allium sativum L. niori. Tbilisi sakolmeurneo bazari 22.062007.

41. Verticillium lateritium Berk. sokos miceliumis kordi mowiTalo yavisferia, xaverdovani. konidiaTmtarebi swormdgomia 200mkm sigrZis. sagvelaseburad datotvili, zomiT 7,5-28X2.45-3,4 mkm konidiumebi elifsuri formisaa, boloSi momrgvalebuli an cilindruli fomis, zomiT 3,8-4,5X3-2,75 mkm. zogjer Tavakad Sekrebili, masaSi mowiTalo-agurisferia.

-Allium sativum L. niori. lagodexi, ninigori 13.06.2005. -Tulipa sp. tita. Telavi, winandali 15.05.2006.

Page 58: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

58

klasi Sordariomycetes. rigi Microascales.

ojaxi Ceratocystidaceae gvari Thielaviopsis.

42. Thielaviopsis basicola (Berk.et.Br) Ferr. sokos kolonia xaverdiseburi, ruxi an wengosferia. konidiaTmtarebi zomiT 50X6-9 mkm-s tolia. arTro-konidiumebi mogrZo an mokle cilindruli formisaa, Zewkvebadaa asxmuli da Znelad iSleba. TavSi an orive mxares momrgvalebulia. muqi oqrosferi an yavisferi Seferilobisaa, gluvzedapiriani 7-2 mkm an 10-17 mkm sisqis. fialidebi 100 mkm sigrZis da 5-8 mkm sisqisaa. fialokonidiebi, cilindruli formisaa, boloSi Seviwrovebuli, uferuli, zomiT 7-17X2,5-4,5 mkm.

-Allium cepa L. xaxvi. yvareli, Silda 25.08.2006. lagodexi, afeni 01.09.2007. gardabani 17.08.2008.

klasi Dothideomycetes qveklasi Dothideomycetidae

rigi Capnodiales ojaxi Mycosphaerellaceae gvari Cercosporella Sacc.

43. Cercosporella inconspiqua (Wint) Koch. foTlebze ganviTarebulia moyviTalo ruxi feris erTmaneTSi Serwymuli laqebi. konidiaTmtarebi martivia, utixro, zomiT 46-76X4,5-6 mkm. konidiumebi mogrZo qinZisTaviseburi an cilindruli formisaa, uferuli 3-5 tixriani, swori an odnav moRunuli, zomiT 55-78X27-43 mkm.

Page 59: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

59

-Convallaria transcaucasica Utk. SroSana. lagodexis nakrZali 26.06.2005. -Asparagus verticillatus L. satacuri. Tbilisi eTnografiuli muzeumis midamoebi 17.08.2007.

gvari Trichothecium Link. 44. Trichothecium roseum Link.

bolqvis gamxmar qerqlebze Senaxvis pirobebSi viTardeba movardisfero fifqi, sokos miceliumi. konidiaTmtarebi martivia, konidiumi uferuli, kvercxiseburi formis, orujrediani, zomiT 14,5-6X3 mkm. (lit-iT 12-18X8-10 mkm).

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi, afeni 22.05.2007. -Allium sativum L. niori. yvareli, sabue 01.06.2005. gurjaani, sakolmeurneo bazari 19.09.2008.

klasi Dothideomycetes rigi Capnodiales

ojaxi Mycosphaerellaceae gvari Ramularia Ung.

45. Ramularia tulasnei Sacc. konidaTmtarebi datotvilia, uferuli, zomiT 30X3-4 mkm. cilindruli formis, Tavze patara kbilanebiT. Sekrebilia jgufebad, iSviaTad erTeulia. gamodian mcenaris foTlis bageebidan. konidiebi uferulia, cilindruli formis, erT an samujrediani, zomiT 15-45X2,5-4,5 mkm. aavadebs ZiriTadad foTlebs, iSviaTad Reroebs. foTlebze viTardeba mrgvali, TeTri laqebi,

Page 60: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

60

muqi wiTeli arSiiT, xSirad erTmaneTSia Serwymuli. infeqciis wyaroa sklerociumebi. -Merendera trygina L. enZela. Tbilisi, wyneTi 26.04.2007. gomboris uReltexili 23.04.2008.

-Tulipa spp L. tita. Tbilisi sakolmeurneo bazari 22.04.2007. -Allium cepa L. xaxvi. gurjaani, SaSiani 18.06.2007.

ojaxi Davidiellaceae gvari Cladosporium Link.

46. Cladosporium fasciculare Fries. Syts. bolqvis qerqlebze mogrZo formis laqa ruxi ferisaa da konidialuri nafifqi wvrili, muqi-wengosferi an ruxi kordiseburia. konidiaTmtarebi jgufuradaa ganviTarebuli, martivi an wveroSi damuxluli, moxrili, ruxi wengosferi, sigrZiT 700 mkm-mde. gluvzedapiriani konidiumebi, farTo an elifsuri formisaa, masaSi orujrediania, gvxvdeba erTujredianic, zomiT 8-10X4-5 mkm.

-Allium sativum L. niori. gori, burbuki 11.07.2005. Tbilisi, didubis sakolmeurneo bazari. sarealizacio niori 22.06.2006. 47. Cladosporium herbarum (Pers) Link.

daavadebul foTlebze da bolqvis qerqlebze viTardeba ruxi, wengosferi, moyavisfro, xaverdovani miceliumi. konidiaTmtarebi yavisferia, swori, ovaluri an cilindruli formis. ruxi, kvamlisferi konidiumebi Zewkvebadaa asxmuli. konidiumebi 1 an 4 tixriania, zomiT 12-28X6-7 mkm.

Page 61: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

61

-Allium cepa L. xaxvi. yvareli, eniseli 22.07.2006. -Allium sativum L. niori. Telavi kerZo piris ezo 19.06.2007. -Tulipa spp L. tita. gurjaani, bakurcixe 29.04.2007. Tbilisi, sakolmeurneo bazari 13.09.2007. 48. Cladosporium musae Mason.

sokos kolonia muqi moSao yavisferi Seferilobisaa, inviTarebs mikro da makro konidiaTmtarebs. makro-konidiaTmtarebi zogjer 200-500 mkm sigrZis da 4-6 mkm siganisaa, zogjer fuZesTan gamsxvilebulia da sigane 9 mkm-s aRwevs. konidioforebis calkeuli totis sigrZe 50 mkm-s, xolo sigane 3-4 mkm-s tolia. konidiumebi cilindruli an elifsuri formisaa, utixro an erTtixriani, zomiT 6-22X3-5 mkm.

-Allium sativum L. niori. lagodexi, afeni 24.06.2006. sagarejo, ujarma 30.06.2007.

rigi Pleosporales ojaxi Pleosporaceae gvari Alternaria Nees.

49. Alternaria porii (Ellis) Cuf. konidiaTmtarebi erTeulia an jgufuradaa

ganviTa- rebuli. Ria yavisferi Seferilobis, swori an moRunuli formisaa. Sebrunebuli qinZisTaviseburi formis konidiumebis zoma 300-100X20-15 mkm-s aRwevs. konidiumebs ganviTarebuli aqvs 8-10 ganivi da ramodenime sigrZivi tixari. mcenaris daavadebul organoebze foTlebze, Reroze da bolqvebze

Page 62: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

62

viTardeba yavisferi laqebi, Ria feris arSiiT, romlebic zevidan muqi feris xaverdovani fifqiT aris dafaruli.

-Allium cepa L. xaxvi. -Allium sativum L. niori. Tbilisis sakolmeurneo bazari 17.03.2004. 50. Alternaria alternata (Fries.) Keissler; Syn; A. tenuis

Nees. vegetaciis periodSi mcenaris foTlebze,

xolo Senaxvis pirobebSi bolqvebze da qerqlebze viTardeba Savi laqebi, zevidan xaverdovani fifqiT. konidiumebi TiTistariseburia, sigrZivi an ganivi tixrebiT, zomiT 30-50X14-16 mkm. asxmulia Zewkvebad.

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi, afeni 08.08.2006. kaspi, kavTisxevi 15.07.2004. Tbilisi, sakolmeurneo bazari 17.09.2007. -Allium porrum L. prasi. Telavi, sakolmeurneo bazari 8.04.2005. gori, mejvrisxevi 10.05.2006. -Allium ursinum L. RanZili. Telavi, sakolmeurneo bazari 11.04.2005. lagodexi, nakrZali 10.06.2006. -Merendera trigina L. enZela. Tbilisi, wyneTi 25.05.2006. Telavi, gombori 21.05.2007. -Allium sativum L. niori. gori, mejvrisxevi 21.01.2006. kaspi, kavTisxevi 08.08.2004. yvareli, Silda 21.05.2005. -Convallaria transcaucasica Ut. Kin. SroSani. gurjaani, SaSiani 01.07.2006.

Page 63: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

63

lagodexi, nakrZali 17.06.2007. -Ornithogalum magnum Kasch. et Schischk.

ZaRlniora. qareli, qvenatkoca 17.06.2005.

suraTi 3. 1- nioris saRi bolqvi.

2-soko Alternaria alternata-Ti daavadebuli bolqvi

51. Alternaria tenuissima (Fr) Wiltshire. sokos miceliumis hifebi 1-6 mkm sisqisaa,

uferuli an ruxi, moyviTalo wengosferi Seferilobis. martivi an datotvili. konidiaTmtarebi erTeulia an jgufebadaa ganlagebuli. baci yavisferi Seferilobis qinZisTavi-seburi formis konidiumebze 4-7 ganivi da ramdenime sigrZivi tixrebia ganviTarebuli, zomiT 29-95(54)X8-19(13.8) mkm-is toli.

Page 64: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

64

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi, afeni 3.07.2006, ninigori 08.07.2006. -Merendera trigjna L. enZela. mcxeTa, Zegvi 23.06.2005. -Convallaria transcaucasica Ut. Utk. SroSani. mcxeTa, Zegvi 23.06.2005.

gvari Macrosporium Ell. 52. Macrosporium parasiticum Thuem.

Ria gruntSi xaxvis foTlebze da Senaxvis pirobebSi qerqlebze, viTardeba, muqi ruxi feris fifqi, sokos nayofianoba.

konidiumebi muqi ferisaa, kvercxiseburi an mrgvali formis. zomiT 18-46X12-27 mkm. (lit-iT 20-25X12-25 mkm) 5 ganivi da 1 an 2 sigrZivi tixrebiT.

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi, vardisubani 23.06.2005. yvareli, eniseli 27.08.2006. Telavi, winandali 12.09.2007. Tbilisi sakolmeurneo bazari 17.08.2004. -Allium sativum L. niori. Telavi sakolmeurneo bazari 25.08.2006. -Tulipa sp. tita. Tbilisi sakolmeurneo bazari 22.04.2007. gurjaani, SaSiani 16.04.2005. -Merendera trigina L. enZela. lagodexi, nakrZali 23.04.2004. -Ornithogalum magnum Kasch. et Schischk.

ZaRlniora. qareli, qvenatkoca 17.06.2005.

Page 65: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

65

gvari Stemphylium Nallr.

53. Stemphylium allii Oud. konidiaTmtarebi odnav datotvilia, gadajvaredine-buli, uferuli. konidiumebi mogrZo sferosebria, Zalian wvrili bususebiT, Tavidan iisferi, SemdgomSi browe-ulisferi, umravlesoba 5 ganivi da 1 an ramodenime sigrZivi tixrebiT, zomiT 20-50X12-25 mkm.

-Allium cepa L. xaxvi.

gori, ateni 21.07.2006.

- Allium sativum L. niori.

kaspi, kavTisxevi 27.06.2006.

gvari Embellisia E.Simons

54. *Embellisia allii (Campanile) Simons 1971. daavadebuli nioris kbilebi da qerqlebi gayavisfe- rebulia da dafarulia muqi yavisferi xaverdovani fifqiT, sokos nayofianobiT da qlamidosporebiT. konidiaTmtarebze viTardeba erTeuli an mokle (2-3) Zewkvebad asxmuli konidiumebi. konidiaTmtarebi mogrZo formisaa, zomiT 30-50X5-7 mkm. konidiumebi xorklianzedapiriania, mogrZo elifsuri an cilindruli formisaa, 4-8 ganivi da 2-3 sigrZivi an iribi tixrebiT. muqi yavisferi Seferilobis. konidiumebis zoma 27-36,6,8-11,2 mkm-ia (lit-iT 30-40X10-12 mkm.).

-Allium sativum L. niori. Tbilisi kerZo piris sarealizacio jixuri 22.05.2007.

Page 66: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

66

Tbilisi, didubis sakolmeurneo bazari 27.02.2007.

suraTi 4 soko Embellisia allii-iT daavadebuli

nioris kbilebi

rigi Capnodiales

ojaxi Mycosphaerellaceae gvari Cercospora Fres.

55. Cercospora duddiae Wells. Ria gruntSi foTlebze da Senaxvis

pirobebSi qerqlebze, viTardeba mrgvali an araswori formis ruxi feris laqebi, irgvliv yviTeli arSiiT. konidiaTmtarebi dautotavia, jgufurad ganviTarebuli. konidiumi uferulia, grZeli formis, swori an odnav moRunuli.

Page 67: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

67

wveroSi Seviwrovebuli. 3-12 tixriani, zomiT 48-99X5-7 mkm. (lit-iT 78-79X6,3-7,9 mkm.) -Allium cepa L. xaxvi. yvareli, eniseli 07.06.2007. lagodexi, ninigori 13.05.2008.

56. Cercospora asparagi Sacc. Syn.C.caulicola Wint; Cercosporina asparagicola Speg.

foTlebze da kladodiumebze ganviTarebulia sferuli an elifsuri formis 1-4 mkm 67iametric WuWyisferi an ruxi Seferilobis laqebi, irgvliv mowiTalo, yavisferi arSiiT. konidiaTmtarebi martivia, Ria Seferilobis an wengosfer-yavisferi, ramdenime tixriT, zomiT 10-65X4-5 mkm. TavSi wawvetebuli. konidiumebi ufrulia, maxaTiseburi formis, blagvi ReroTi, zomiT 35-130X2,5-5 mkm. odnav SesamCnevi tixrebiT.

-Asparagus officinalis L. satacuri. Tbilisi, eTnografiuli muzeumis midamoebi 13.06.2006.

gvari Heterosporium Klotzsch. 57. *Heterosporium allii-cepa Ran. laqebi mogrZo formisaa, didi zomis,

ruxi feris, irgvliv molurjo feris arSiiT. konidiaTmtarebi moyviTalo-yavisferia,

200 mkm sigrZis da 7,5-20 mkm sisqis. konidiebi moyviTalo ruxi ferisaa, xSirbususiani, erTujrediani, msxliseburi an mogrZo-elifsuri formis. dasawyisSi utixro, SemdegSi 1-3 tixriani, zomiT 32-76X9,5-20 mkm. iSviaTad 101-25 mkm, zomis.

-Allium cepa L. xaxvi. Telavi, kondoli 01.05.2006.

Page 68: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

68

-Allium ursinum L. RanZili. Telavi, gombori 13.04.2007.

gvari Epicocum Lk. 58. Epicocum purpurascens Ehrenb ex Schecht

E.nigrum Link. daavadebul bolqvebze ganviTarebulia muqi moSao-yavisferi, xorklianzedapiriani, amoburculi, burTi-seburi formis mokle konidiaTmtarebi, romelTa 68iametric 50-25 mkm-s aRwevs. konidiumebi muqi yavisferi Seferilobisaa, zomiT 5-15X3-6 mkm. -Allium porrum L. prasi. lagodexi, vardisubani 13.06.2005.

59. *Epicoccum neglectum Dess. konidiaTmtarebi naxevradsferuli formisaa, xaverdovani, moSao yavisferi, zomiT 76-123mkm. romelic Sedgeba mokle danawevrebuli hifebisagan da ganviTarebulia foTlis orive mxareze, yavisfer gamxmar nawilebze an moTeTro laqebze. konidiaTmtarebi moklea, uferuli. konidiumebi sferuli formisaa, 11,4-19mkm 68iametric. dafarulia moSao yavisferi Seferilobis, mWidro badiseburi an uxeSi garsiT. viTardeba mokle cilindruli formis fexze. gvxvdeba gamxmar, dampal foTlebze.

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi, afeni 23.07.2007.

- Allium sativum L. niori.

kaspi, kavTisxevi 27.06.2006.

Page 69: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

69

klasi Sordariomycetes

rigi Hypocreales

ojaxi Nectriaceae

gvari Fusarium Lk. Fr. 60. *Fusarium avenaceum var. anguicides (Sherb.)

Bilai. mcenaris daavadebuli organoebi

gamuqebulia. qsovi- lebis ujredebsa da ujredSorisebSi ganviTarebulia miceliumis hifebi. daavadebuli organoebi dafarulia TeTri, moyviTalo feris miceliumis nafifqiT. makrokonidiebi ganviTarebulia aRmarTul, mokle konidiaTmtarebze, an miceliumze. zomiT 20-38X3,9-5.3 mkm. (lit-iT 30-60X3-4mkm-dan 70-102X4-5,8mkm-mde).

-Allium cepa L. xaxvi. lagodexi, afeni 23.07.2007. gori, sakolmeurneo bazari 18.08.2005. 61. Fusarium gibbosum App. et. Wr. emend Bilai Syn:

Fusarium scirpi Lamb. et Fautr. F; caudatum Wr. haerovani miceliumi TeTria, odnav

wengosferi Seferilobis. makrokonidiebi namgliseburia, xSirad 3 tixriani, wveroSi Seviwrovebuli zeda ujrediT, zomiT 5-20-50X4,5-5 mkm. zogierTi konidiumis zoma 5-20-50X4,5-5 mkm-s aRwevs. mravalricxovani qlamidosporebi asxmulia Zewkvebad. zedapiri gluvi an danaoWebulia, moyviTalo yavisferi Seferilobis.

-Allium ursinum L. RanZili. lagodexis nakrZali 22.06.2006.

Page 70: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

70

Telavi, gombori 13.05.2007. -Convallaria caucasica L. SroSani. lagodexis nakrZali 18.07.2007. 62. Fusarium sambucinum Fukel. makrokonidiebi viTardeba haerovan

miceliumze, pionetebad an iSviaTad sporodoxiebad. konidiumebi moRunuli namgliseburi formis an elifsuri formisaa, boloSi Seviwrovebulia soskiseburad, kargad gamoxatuli, 5 an 3 tixriani fexiT. masaSi vardisferi Seferilobisaa. haerovani miceliumi TeTria. stroma TeTri, yviTeli an wengosfer-yavisferia. sklerociumebi mowiTalo-yavisferi Seferilobisaa.

-Allium cepa L. xaxvi. Tbilisi sakolmeurneo bazari 23.04.2006. gurjaani, axaSeni 30.08.2007. 63. Fusarium oxysporum Schlecht. var. cepae (Hanz.)

Raillo. daavadebul bolqvebze, viTardeba

movardisfero, molurjo, TeTri feris, dabali, haerovani miceliumi. miceliumze ganviTarebuli makrokonidiumebi Sekrebilia sporodoxiebad an pionetebad. konidiumebi TiTis- tariseburi, elifsuri formisaa, swori an moRunuli. bolo ujredebi Seviwrovebulia da sawovaras formisaa. konidiumebs 3-5 ganivi tixari aqvs ganviTarebuli da zomiT 25-40X3.7-5 mkm. an 5-30X3-5 mkm-s tolia. mikrokonidiumebi, romlebic cruTavakebad aris Sekrebili, SedarebiT iSviaTad viTardeba haerovan miceliumze da yovelTvis mravalricxovania. gluvi an xorklian- zedapiriani, erT an orujrediani

Page 71: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

71

qlamidosporebi viTardeba miceliumebs Soris, an zedapirulad. araxelsayrel pirobebSi inviTarebs sklerociebs. -Allium cepa L. xaxvi. Tbilisi sakolmeurneo bazari 22.03.2007. lagodexi, vardisubani 17.08.2007.

suraTi 5 soko Fusarium oxysporum -iT

daavadebuli xaxvis bolqvebi

64. Fusarium redolens Wr. makrokonidiebi viTardeba sporodoxiebad

da pionetebad, TiTistariseburi, namgliseburi formis, 3 an 4-5 tixriani, moRunuli da carieli zeda ujrediT. romlis mcire zomis diametri TandaTan viwrovdeba da bolovdeba fexiT an ZuZisebri gamonazardiT. masaSi TeTri feris, ruxi an mowiTalo ferisaa, samtixriani. makrokonidiebis zoma 17-51X3-6 mkm-s tolia, xuTtixrianis Sesabamisad 31-61X3,5-6,5 mkm.

Page 72: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

72

mikrokonidiebi erT an orujrediania. infeqciis wyaroa orujrediani qlamidosporebi, gadazamTrebuli mcenareul narCenebze, niadagSi, Teslze an nayofze.

-Asparagus officinalis L. satacuri. Tbilisi, eTnografiuli muzeumis midamoebi 23.08.2006. 65. Fusarium sporotrichiella Bilai, var. sporotrichioides

(Sherb.) Bilai. sokos TeTri an Ria vardisferi

Seferilobis miceliumi swrafadmzardia, haerovani, an fxvieri. makrokonidiebi mravalia, Cveulebriv 3 an 5 tixriani, TiTistariseburi, TandaTanobiT Seviwrovebuli zeda ujrediT da kargad gamoxatuli fexiT, zogjer viTardeba sporodoxiebad. samtixriani, zomiT 20-28X3,8-4,5 mkm. (iSviaTad 30-45X4,5-5 mkm). mikrokonidiebi msxlisebri an limonisebeburi formisaa, zomiT 5,7-9,5X5,7-6,8 mkm. xandazmuli sporebi, TiTqmis sferuli an qinZis-Taviseburi formisaa, zomiT 9,7-15X5,7-7,6 mkm. qlamidos-porebi Sualeduria.

-Alluim cepa L. xaxvi. yvareli, Silda 23.09.2006. gremi 24.09.2006. -Allium sativum L. niori. lagodexi, afeni 19.07.2005. yvareli, sabue 20.08.2007.

gvari Cylindrocarpon Wr. 66. Cylindrocarpon album (Sacc) Wr. Booth. sokos miceliumi haerovania, hifebis sisqe

2-4 mkm-ia, zog adgilas gamoberili ujredebiT. mikrokonidiaT- mtarebi funjiseburi formisaa, datotvili da gamodian hifis gverdiTi

Page 73: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

73

totebidan. sterigmebis zoma 12-15X2-2,5 mkm-ia. mikrokonidiebi kvercxiseburi formisaa, zomiT 7-12,5X3-4 mkm, makrokonidiaTmtarebi msgavsia mikro-konidiaTmtarebisa. sterigmebi 3,5 mkm sisqisaa, makrokonidiebi moRunulia 3-9 tixriani an cilindruli formis, zomiT 50-120X5-8 mkm. tixrebis raodenobis Sesabamisad icvleba konidiumebis zoma.

-Alliium sativum L. niori. Tbilisi sakolmeurneo bazari 22.04.2005. 67. Cylindrocarpon olidum (Wr) Wr.; Booth. miceliumi haerovania, cilindruli an

TiTistariseburi formis, TeTri an Ria yavisferi Seferilobis. konidiaTmtarebi wveroSi viTardeba, aqvT gverdiTi totebi. mogvianebiT qveda ujredi inviTarebs ramodenime tots, romlebic erTidan sami sterigmiT bolovdeba, zomiT 18-30X3-4 mkm. konidiumebi cilindruli an TiTistariseburi formisaa, moRunuli, boloSi momrgvalebuli, 1-5 tixriani, zomiT 56-63X6,5-7,5 mkm. qlamidosporebi interkalarulia, gluvi, erTeuli an Zewkvebad asxmuli, 10-15 mkm diametris. -Aspraguss officinalis L. satacuri.

gurjaani, bakurcixe, ujarma 23.05.2006. Narcisus spp. L. narcisi.

lagodexis nakrZli 26.06.2007.

Page 74: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

74

klasi Sordariomycetes

rigi Glomerellales. ojaxi Glomerellaceae.

gvari Colletotrichum Sacc.

68. Colletotrichum chardonianum Nolla; Bac., Kapak. daavadebul foTlebze ganviTarebulia wvrili laqebi. konidiebis sareceli Jangisferi, wiTeli an ruxi ferisaa, daburuli bewvebiT, mraval tixriani, wveroSi wawvetebuli, zomiT 98-170X4-8 mkm. konidiaTmtarebi cilindrulia, zomiT 7.9-9.5X1.7-3.7 mkm. konidiebi wagrZelebulia, odnav moRunuli formis, zomiT 6-8X1.7-7 mkm.

-Allium cepa L. xaxvi. Telavi, gulgula 24.06.2007. 69. *Colletotrichum circinans (Berk) Vogl. Syn:

Vermicularia circinans Berk. Volutella circinans (Berk) Stev. Et True.

daavadebul bolqvis qerqlebze viTardeba Savi feris laqebi, zevidan Savi wertilebiT, romlebic koncentriul wreebad arian ganlagebulni. sareceli dasawyisSi muqi mwvanea, SemdegSi Savi feris xdeba. sqelkedliani, muqi ruxi, erTujrediani an ramdenime tixriani jagrebi mravalricxovania, sigrZiT 315 mkm-s toli. konidiaT-mtarebi sworia erT an ramdenimetixriani, blagvi formis, uferuli an baci ruxi feris, zomiT 11.7-48X2.5-3 mkm. konidiumebi uferulia, swori formis, boloSi wvetiani an odnav blagvi, zomiT 14-30X3-6(7) mkm.

Page 75: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

75

-Allium cepa L. viTardeba xaxvis bolqvebze. lagodexi, vardisubani. 24.08.05. lagodexi, afeni 26.08.2005.

rigi Pleosporales. ojaxi Sphaeropsidaceae.

gvari Phoma Fr. 70. Phoma asparagina Tehon et Stout. Reroze ganviTarebuli piknidiebi mogrZo

elifsuri formisaa, romelsac ZuZusebri formis, muqi naxSiris feris 10-13 mkm diametris porusi aqvs ganviTarebuli. konidiumebi erTujrediania, uferuli, mogrZo –elifsuri formis, zomiT 3,5-6X1-2 mkm.

-Asparaguss officinalis L. satacuri. yvareli, Silda 14.07.2006. Tbilisi, botanikuri baRis midamoebi 19.05.2004.

gvari Septoria Fr. 71. Septoria scillae West. laqebi yviTeli, mrgvali an gaurkveveli

formisaa, irgvliv farTo muqi an Ria yviTeli arSiiT. piknidiebi foTlis orove mxarezea ganviTarebuli, naxevrad sferoseburi formis, 12-15 mkm diametris, dafarulia moyviTalo, Jangisferi Txeli garsiT.

konidiumebi cilindruli formisaa, grZeli, swori an moRunuli, boloebSi wamaxvilebuli. 5-7 SeumCneveli tixriT, zomiT 50-82X2,5-4 mkm.

-Scilla maritima L. cisTvala. Telavi kerZo piris ezo 29.06.2007. -Allium ursinum L. RanZili. Telavi sakolmeurneo bazari 5.04.2006.

Page 76: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

76

Catarebuli gamokvlevebis Sedegad, 2006-2009 wlebSi aRmosavleT saqarTveloSi gavrcelebuli, SroSanisebrTa ojaxis, bolqvovan mcenareTa 27 saxeobis mcenareze, gamovlinebulia 5 klasis, 39 gvaris, 71 saxeobis soko. maT Soris 5 saxeobis soko, pirvelad aris registrirebuli saqarTveloSi aRniSnul patron mcenareze. maT ricxvs miekuTvneba polifagi bunebis soko Alternaria alternata, romelic Cvens mier registrirebulia SroSanisebrTa ojaxis 7 sxvadasxva saxeobis mcenareze.

3.1. xaxvisa da nioris sokovani daavadebebi

Senaxvis pirobebSi

SroSanisebrTa (Lilaceae) ojaxis bolqvovan mcenareTa Senaxvas, maTTvis damaxasiaTebeli (sakvebi, samkurnalo, fitonciduri) Tvisebebis SenarCunebiT, didi mniSvneloba aqvs, kvebis mrewvelobisaTvis da Semdeg wels maRalxarisxiani, elituri Teslis mosavlis misaRebad. aRmosavleT saqarTvelos raionebSi (Telavi, yvareli, gurjaani, lagodexi) kerZo pirTa ojaxebSi, sarealizacio bostneulis maRaziebSi da bazarze mopovebuli xaxvisa da nioris daavadebul bolqvebze, Catarebuli kvlevis Sedegad gamovlinebulia 14 gvaris 18 saxeobis soko.

2007-2008 wlebSi Senaxvis pirobebSi, Cvens mier xaxvisa da nioris bolqvebze gamovlinebulia 14 gvaris 18 saxeobis Semdegi sokoebi: 1. Perenospora destructor=P(Shleiden) Berk. Casp; 2. Mucor mucedo Fres, emend Bref; 3. Urocystis cepulae Frost;

Page 77: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

77

4. Puccinia porii Winter; 5. Aspergillius niger Thiegh; 6. Botrytis allii Munn; 7. Botrytis cinerea Pers; 8. Trichothecium roseum Link; 9. Cladosporium herbarum (Perss) Link; 10. Alternaria alternata (Fries) Keissler, Syn. A.tenuis Nees et Pers; 11. Alternaria porri (Ell); 12. Macrosporium parasiticum Thuem; 13. Stemphyllium allii Oudem; 14. Cercospora duddiae Walles; 15. Heterosporium allii-cepae Ran; 16. Fusarium oxysporum Schlecht; 17. Fusarium avenaceum var. anguicides (Shert) Bilai; 18. Colletotrichum circinans (Berk). Vogl.

gamovlinebul sokoebs Soris gavrcelebiT da mavneobiT gamoirCeva xaxvze Perenospora destructor, Botrytis allii, Botrytis cinerea, niorze-Fusarium oxysporum.

soko Altrenaria alternata aavadebs xaxvs da niors, rogorc Ria gruntis pirobebSi, aseve Senaxvis pirobebSic, gavrcelebulia yvela raionSi sadac xaxvi da niori mohyavT, aRniSnulia agreTve sazRvargareTidan introducirebuli xaxvisa da nioris bolqvebze.

2007-2008 wlebSi sokovani daavadebebiT gamowveuli xaxvisa da nioris bolqvebis mosavlis danakargebi Senaxvis pirobebSi mocemulia cxrilSi #1.

Page 78: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

78

sokovani daavadebebis mavneoba xaxvisa da nioris Senaxvis pirobebSi cxrili #1

aRricxvis dro

cdis varianti

Senaxuli

bolqvebis

raodenoba

daavadebuli

bolqvebis raodenoba

sokovani daavadebebi

Botrytis cinerea

Alternaria

alternate

Fusarium

ozysporum

Mucor

micedo

Penicillium

lanozum

sxvadasxva

mizezi

kg kg % kg % kg % kg % kg % kg % kg %

xaxvi `sxvilisi”

2007 weli

sakontrolo

50 12,2 24,4 1,5 3,0 1,2 2,4 1,8 3,6 2,1 4,2 0,8 1,6 4,8 9,6

1%-iani prestiJi

50 6,9 13,8 0,8 1,6 0,6 1,2 0,9 1,8 1,2 2,4 0,6 1,2 2,8 5,6

2008 weli

sakontrolo

50 12,4 24,8 2,0 4,0 2,2 4,4 1,4 2,8 1,2 2,4 1,6 3,2 4,0 8,0

1%-iani prestiJi

50 6,6 13,2 2,8 5,6 - - - - - - - - 3,8 7,6

niori `goruli” 2007 weli

sakontrolo

50 10,4 20,8 1,2 2,4 1,4 2,8 1,8 3,6 1,2 2,4 0,6 1,2 4,2 8,4

1%-iani prestiJi

50 5,8 11,6 0,8 1,6 1,2 2,4 0,5 1,0 0,8 1,6 0,2 0,4 2,3 4,6

2008 weli

sakontrolo

50 12,5 25,0 1,2 2,4 2,4 4,8 2,1 4,2 0,9 1,8 1,3 2,6 4,6 9,2

1%-iani prestiJi

50 5,9 11,8 0,8 1,6 0,5 1,0 1,2 2,4 0,6 1,2 0,8 1,6 2,0 4,0

Page 79: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

79

Catarebuli kvlevis Sedegad miRebuli monacemebis mixedviT, sakontrolo variantTan SedarebiT, 1%-iani prestiJis xsnariT damuSavebul variantSi xaxvis daavadebuli bolqvebis raodenoba da daavadebis gamomwvevi sokoebis saxeobrivi Sedgeniloba mniSvnelovnad mcirea sakontrolo variantis monacemebTan SedarebiT.

2008 wels 1%-ian prestiJis xsnariT damuSavebul xaxvis bolqvebze sokos mxolod erTi saxeoba Botrytis cinerea aRiniSna, maSin rodesac sakontrolo variantSi daavadebuli bolqvebis raodenoba 24,8%-s aRwevda da masze gamovlinebuli iyo Semdegi sokoebi: Alternaria alternata, Botrytis cinerea, Fusarium oxysporum, Penicillium-is da Mucor-is gvaris sxvadasxva saxeobis sokoebi. daavadebuli bolqvebis raodenoba 11,6%-iT aRemateboda sakontrolo variantSi miRebul monacemebs.

igive pirobebSi nioris daavadebul bolqvebze paTogenobiT gamoirCeoda soko Fusarium oxysporum-i. mis mier gamowveuli nioris daavadebuli bolqvebis raodenoba 2,4%-s aRwevda, xolo 2008 wels xaxvis bolqvebze soko Fusarium oxysporum-i, saerTod ar iyo gamovlinebuli.

saprofituli sokoebiT Penicillium lanosum, da Mucor mycedo-Ti gamowveuli xaxvis bolqvebis daavadebis raodenoba 5,6%-is, xolo niorze 4,4%-s aRwevda.

unda aRiniSnos, rom soko Alternaria alternata aavadebs xaxvisa da nioris bolqvebs rogorc

Page 80: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

80

Ria gruntSi, ise Senaxvis pirobebSi da mis mier gamowveuli danakargebi xaxvze 4,4%-is, xolo niorze 4,8%-is tolia.

3.2. saqarTveloSi introducirebuli xaxvisa da nioris mikoflora

sabWoTa wyobilebis daSlis Sedegad,

saqarTveloSi gatarebuli reformebis safuZvelze, daiSala saxelmwifo agraruli meurneobebi da kolmeurneobebi. mniSvnelovnad Semcirda adgilobrivi, endemuri sasoflo sameurneo kulturebis Tesva da mosavlianoba, Semcirda mosaxleobis uzrunvelyofa adgilobrivi bostneuliT, xiliT da sakvebi produqtebiT.

2008 wlis omis Sedegad dakarguli teritoriebis, socialuri gaWirvebis, da sasoflo sameurneo teqnikis simciris gamo, soflebi mosaxleobisagan dacarielda. glexma qalaqSi wvril vaWrobas mihyo xeli. adgilobrivi sasoflo sameurneo kulturebis mosavlis nacvlad, glexi Semotanili, introducirebuli produqciiT vaWrobs. sasoflo sameurneo produqtebiT movaWre maRaziebSi, sakolmeurneo bazarze da jixurebSi, ZiriTadad iyideba sazRvargareTidan-mezobeli respub-likebidan Semotanili xili, bostneuli da sxva produqtebi. sabaJo-gamSveb punqtebi, ver uzrunvelyofen srul kontrols Semotanil produqtebze, romlebsac Tan mohyveba mravali paTogenuri mkroorganizmebi, maT Soris

Page 81: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

81

sokoebi, romlebic Cvens pirobebSi advilad viTardebian, vrceldebian da safrTxes uqmnian adgilobriv agrocenozebs.

2004-2008 wlebSi sakolmeurneo bazarze, bostneulis maRaziebsa da jixurebSi mopovebul introducirebul sarealizacio nioris (Allium sativum L.) bolqvebze Cvens mier registrirebulia Semdegi sokoebi: Sclerotium cepivorum Berk; Alternaria alternata (Fries.) Keissler; Syn; A. tenuis Nees. Alternaria porii (Ell) Cip; Embellisia allii (Campaniol) E. Simmons; Penicillium lanosum (Westl.) Raper. Thom; Absidia glauca Hagem. Crist; Fusarium oxysporum Schlecht. Var. Cepae (Harz); Ulocladium chlamydosporum Mouchaca; Cladosporium elatum (Harz) Nannf; Aspergillius flavus Link; Colletotrichum circinans (Berk) Vogl; Coremiella sp., Mucor mucedo Fres.

nioris bolqvebze gamovlinebulia 11 gvaris 11 saxeobis soko, maT Soris Embellisia alli saqarTveloSi niorze pirvelad aris registrirebuli. 3 saxeoba gamovlinebulia mxolod introducirebul niorze, 7 saxeoba, rogorc adgilobriv ise introducirebul nioris bolqvebze.

xaxvze (Allium cepa L.) registrirebulia Semdegi sokoebi: Peronospora destructor Casp; Mucor mycedo Fres; Urocystis cepulae Prost; Puccinia porri Winter; Aspergillus niger Tiegh; Botrytis cinerea Pers; Cladosporium herbarum (Pers.) Link; Alternaria porri Ell. Oudem; Macrosporium parasiticum duddiae Welles; Heterosporium alli-cepae Ran; Fusarium oxysporum Schlaecht Emend. Snyd et Hans.; Fusarium avenaceum var. anguioides (Sherb) Bilai; Colletotrychum circinans (Berk) Vogl.

Page 82: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

82

kvlevis periodSi xaxze gamovlinebulia 14 gvaris 15 saxeobis soko, maT Soris 5 saxeoba gamovlinebulia introducirebul xaxvze, 10 saxeoba, rogorc adgilobriv ise introducirebul xaxvis bolqvebze.

Catarebuli kvlevis Sedegad xaxvze da niorze sul gamovlienbulia 24 gvaris 26 saxeobis soko, maT Soris soko Embellisia allii saqarTveloSi pirvelad aris registrirebuli niorze.

Page 83: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

83

Tavi 4 soko Alternaria alternata-s, morfologiur

kulturaluri niSnebi da biologiuri Taviseburebebi.

4.1. soko Alternaria alternata-s taqsonomiis Sesaxeb

usruli sokoebis Alternaria, Stemphyllium da

Macrosporium-is gvarebs Soris ganmasxvavebeli niSan-Tvisebebis Sesaxeb mravalricxovani literaturuli monacemebi arsebobs.

aRniSnuli gvarebis garkvevisas mkvlevarebi eyrdnobian ra sxvadasxva koncefcias, rogorc am gvarebis, ise masSi Semavali saxeobebis erTmaneTisgan gamijvnis sakiTxi, dRemde sabolood ar aris garkveuli, amis gamo aRwerili erTi da igive saxeoba, sxvadasxva mkvlevaris mier, sxvadasxva gvarSi xvdeboda an piriqiT.

Cveni kvlevis obieqti soko Alternaria alternata (Fr.) m.elisis mixedviT, aRwerilia 1912 wels keisleris mier. igive soko 1832 wels frizis mier gadatanilia Torula-s gvarSi da aRwerilia, rogorc Torula alternata Fr. 1816-1817 wlebSi, neesis mier, es soko gadmotanilia Alternaria-s gvarSi da aRwerilia, rogorc Alternaria tenuis C. Cr. Nees.

i.iaCevskis Alternaria-s gvaridan aRwerili aqvs soko Alternaria tenuis-i da miTiTebuli aqvs misi polifagi buneba, mravali sxvadasxva saxeobis mcenaris mimarT.

n.pidopliCkos monacemebiT, soko Alternaria alternata-s sinonimebia: Alternaria tenuis Nees; A. grossu-

Page 84: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

84

lariae Jacz; A. lini Dey. igi aRniSnavs, rom soko Cveulebrivi saprofitia, kosmopoliti bunebisaa, gvxvdeba mcenareul narCenebze da niadagSi.

suraTi 6

soko A.alternata pidopliCkos mixedviT

(Пидопличко, 1978).

aRniSnuli sokos taqsonomiis Sesaxeb igive azrs gamoTqvamen v.i. bilai da sxva mkvlevarebi. maT soko A. alternaria (Fr.) Keissl-is sinonimebad miTiTebuli aqvT Alternaria tenuis Nees; A. grossulariae Jacz. da A. lini Dey.

Page 85: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

85

suraTi 7 soko Alternaria alternata v.i.bilais da sxva avtorebis

mixedviT (Билай и др 1988). m.k. xoxriakovs da sxva avtorebs soko

Alternaria tenuis Fr. miTiTebuli aqvT xilkenkrovan da sxva kulturebze sinonimebis gareSe.

suraTi 8 soko Alternaria alternata m.xoxriakovis da sxva

avtorebis mixedviT (Хохряков М.К, Потлайчук О.В. и Семенов А.Я. Элбакян М.А 1984).

Page 86: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

86

s.koriniaks belorusiis nacionalur parkSi naroCanskSi, Catarebuli mikologiuri gamokvlevebis Sedegad mocvze (Vaccinium myrtillus L.) gamovlinebuli aqvs usruli sokoebis klasis,hifalesebis rigis 4 saxeobis soko, maT Soris A. alternaria (Fr.) Keissl-I, romlis sinonimebadac miTiTebuli aqvs Torula alternata Fries; Alternaria tenuis Nees; A. grossulariae Jacz da A. lini Dey.

ruseTis da mosazRvre qveynebis agroekologiur atlasSi sasoflo-sameurneo kulturebis daavadebis gamomwvev sokoebs Soris, miTiTebulia soko Alternaria-s gvaris sxvadasxva saxeobebi, maT Soris A. alternata (Fr.). Keissler, sinonimebis gareSe.

suraTi 9 soko A.alternata

A-Torula alternata. B-Alternaria tenuis. C-A.grassulariae. D-A.lini (Агроэкологический атлас Росии и сопредельных

Стран. 2009)-is mixedviT

Page 87: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

87

m.elisis mixedviT, sokos kolonia Savi an zeTisxilisebri moSao ferisaa, ruxi Seferilobis konidioforebi zogjer gancalkevebulia an patara jgufebadaa Sekrebili, martivi an datotvili, Tanabarzedapiriani, talRiseburi an rgoluri formis. mkrTali, uferuli, zeTisxilis an oqrosfer yavisferi Seferilobis, gluvzedapiriani, sigrZiT 50 mikronamde, siganiT 3-6 mikroni, sxvadasxva raodenobis tixrebiT. konidia izrdeba kenwrulad an gantotvil jaWvebad, formiT kvercxiseburia an elifsuri, mokle, cilinruli formis. mcire zomis konidiebi zeTisxilis an oqrosfer-yavisferi Seferilobisaa, gluvi an wvrilmeWeWiani zedapiriT. 8-mde sxvadasxva mimarTulebis sigrZivi da ganivi tixrebiT.

suraTi 10 soko A.alternata m.elisis mixedviT (Ellis, 1971)

Page 88: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

88

soko saprofitia da kosmopoliti bunebisaa, viTardeba mravali saxeobis mcenareze da sxvadasxva substratze: sxvadasxva mcenareul sakvebze, niadagze, qsovilebze da sxva.

e.miuleris da v.lefleris monacemebis mixedviT, alternarias gvaris sokoebis reproduqciuli organoebis-konidiumebis ganviTarebaze, gavlenas axdens sinaTlis sxvadasxva sigrZis talRebi (lurji, iisferi da sxva). maTive monacemebiT Alternaria-s da Stemphilium-is gvaris warmomadgenlebs, maT Soris Alternaria alternata (Fr) Keisler-s, axasiaTebs maRali fermentuli moqmedebis unari. mas aqvs mcenareuli da cxoveluri warmoSobis qsovilebis (matyli, balaxi, seli, bamba, tyavi, kani) daSlis unari.

v. ganibali naSromSi aRniSnavs, rom alternariozi-naadrevi mSrali laqinoba anu makrosporiozi, kartofilis mavne da farTod gavrcelebuli daavadebaa. Tumca, ar arsebobs erTmniSvnelovani azri daavadebis gamomwvevi saxeobebis Sesaxeb. mkvlevaris monacemebis mixedviT leningradis olqidan, xabarovskis da zRvis sanapiros mxareSi aRebuli daavadebuli kartofilis foTlebidan, ZiriTadad gamoyofilia soko Alternaria tenuisima, A.solani ki gamovlinebulia mxolod Soreuli aRmosavleTis nimuSebSi. Mmisive monacemebiT, leningradis olqSi aRniSnulia: Alternaria infectoria, Alternaria-s ganviTarebis stadia Levia avenicola, Alternaria alternata da Alternaria spp-is erTeuli warmomadgenlebi.

Page 89: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

89

igive avtori SromaSi Токсигенность аллергенность и таксономия грибов рода Alternaria mimoixilavs ra literaturas, Alternaria–s gvaris warmomadgenlebs samedicino TvalsazrisiT aRniSnavs, rom aRniSnuli gvaris parazituli saxeobebi gamoyofen, qimiuri bunebis daaxloebiT ori aTeuli raodenobis sxvadasxva toqsinebs. maT Soris mraval saxeobas aqvs unari, gamoyos ramodenime toqsikuri nivTiereba, sakmaod didi raodenobiT. misi monacemebis mixedviT Alternaria-s mier producirebuli toqsinebi mavnea ara marto mcenareebis, aramed cxovelebis, adamianis da Canasaxis mimarTac. toqsinebi iwveven RviZlis, Tirkmelebis da nervuli sisitemis ujredebis nekrozs. alternarias sporebi SeiZleba gaxdes mizezi mikogenuri daavadebis.

imave mkvlevaris monacemebis mixedviT, dReisaTvis aRwerilia da cnobilia Alternaria-s gvaris 150 saxeoba. mudmivad mimdinareobs axali saxeobebis aRwera, rac ganpirobebulia imiT, rom adre sokos saxeobebis identifikaciisaTvis iyenebdnen sokos nayofianobis Taviseburebebs, sporebis zomas da formas. sokos saxeobis dasadgenad, dRes didi yuradReba eqceva sokos sporulacias, romelTanac aris dakavSirebuli kulturebis Tavisebureba da axali saxeobis gamoyofa. sporianobis sxvadasxva variantebi dakavSirebulia molekuluri biologiis da bioqimiur kvlevasTan. dReisaTvis Alternaria-s gvaris saxeobebis identifikacisas aRniSnuli meTodebi iSviaTad gamoiyeneba da amitom, rogorc samamulo ise sazRvargareTis SromebSi

Page 90: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

90

miuTiTeben Alternaria alternata-s, romlis Zveli saxelwodebaa Alternaria tenuis, rac xSirad arasworia. aseTi mdgomareoba ZiriTada gamowveulia am jgufis sokoebis, arazusti taqsonomiuri kriteriumebis, sokos identifikaciisas, moZvelebuli literaturis

da meTodebis gamoyenebis gamo (Ганибал, 2007). 4.2. soko A.alternata-s morfologiur-

kulturaluri niSnebi.

soko Alternaria alternata-s morfologiur-kulturaluri niSnebis da bioekologiuri Taviseburebis Seswavla, ganapiroba-Alternaria-s gvarSi Semavali saxeobebis taqsonomiis Sesaxeb literaturaSi azrTa sxvadasxvaobam. amasTanave ukanasknel wlebSi (1989-2009) bunebriv ekosistemebSi mimdinare cvlilebebis fonze, xexilis baRebis, qarsacavi zolebis, venaxebis, tyis masivebis gaCexvam, sairigacio sistemebis moSlam, niadagSi wylis reJimis darRvevam da masSi aranormirebulad mineraluri sasuqebis Setanam, pesticidebis, fungicidebis da herbicidebis gamoyenebis wesebis da normebis darRvevam, gamoiwvia mikobiotis struqturis cvlileba. amasTanave sazRvargareTidan introducirebuli produqtebis siuxvem, romelsac Tan mohyveba mikofloris sxvadasxva saxeobebi, romlebic axal garemoSi, axal patron mcenareze xvdebian. garemosTan Segueblobis da arsebobisTvis brZolaSi, icvleba maTi reaqciis norma. ekosistemaSi mimdinare cvlilebebma, Secvala Sida

Page 91: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

91

saxeobrivi da saxeobaTaSorisi mimarTulebebi. plastikurma saxeobebma axali ekologiuri niSa daikaves, axal patron mcenareze dasaxldnen. adaptaciis procesSi Seicvala sokos parazitizmis normebi. pesticidebis intensiurma Semotanam da maTma usistemod gamoyenebam xeli Seuwyo, agreTve mavnebel-daavadebebis rezistentuli Stamebis gamravlebas, ramac Alternaria-s gvaris warmomadgenlebzec iqonia gavlena.

aRniSnulma faqtorebma ganapiroba polifaguri bunebis soko Aternaria alternata-s morfologiis, biologiuri Taviseburebebis Seswavla da mis winaaRmdeg brZolis RonisZiebebis SemuSaveba.

Cvens mier soko A.alternata-s morfologiur-kulturaluri niSnebi iswavleboda agarizirebuli ludis tkbilis sakveb areze, monosporovan kulturaze, vantigenis kameraSi da petris TasebSi 25ºC temperaturaze.

A.alternata agarizirebul ludis tkbilis sakveb areze, (petris TasebSi) viTardeba garTxmuli, ruxi feris haerovani kolonia, xaverdovani zedapiriT. koloniis irgvliv aRiniSneba TeTri feris, danaoWebuli viwro arSia (suraTi 11).

Page 92: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

92

suraTi 11 soko A.alternata-s kultura agarizebul ludis tkbilis

sakveb areze 3 dRis Semdeg.

kultura dasawyisSi TeTri ferisaa,

SemdegSi TandaTan muqdeba da 7 dRis kultura ruxi moSao feris xdeba (suraTi 12).

suraTi 12

soko A.alternata-s kultura7 dRis Semdeg

Page 93: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

93

miceliumis hifebi mravalujrediania datixruli, marcvlovani SigTavsiT. sokos nayofianoba mesame dRes viTardeba. konidiumebi mogrZo, TiTistariseburi an msxliseburi formisaa, zomiT 22-64X10-18.mkm. 1-5 sigrZivi da 3-6 ganivi tixrebiT, gvxvdeba rogorc erTeuli ise ramodenime konidiumebisagan Semdgari Zewkvis saxiT. miceliumis kolonia dasawyisSi moyavisferoa, SemdegSi moSao, ruxi Seferilobisaa.

Alternaria alternata-s konidiumebi advilad Rivdeba da ramdenime dRis Semdeg warmoiqmneba mravalujrediani datotvili miceliumi. konidiumebi warmoiqmna 48 saaTis Semdeg. konidiumebi viTardeba miceliumis hifebis gverdiT gamonazardebze-konidiaTmtarebze an hifebis wveroze. konidiumebi dasawyisSi erTeulia, SemdegSi itoteba da Zewkvebadaa asxmuli. Zewkvi dasawyisSi moklea da Sesdgeba 2-4 konidiumisagan, SemdegSi ZewkvebSi konidiumebis raodenoba izrdeba da SeiZleba 5-7 erTeulamde gaizardos. ZewkvebSi axali konidiumebis warmoqmna akropetalurad xdeba (suraTi 13).

Page 94: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

94

suraTi 13

agarizebul ludis tkbilis sakveb areze gazrdili soko A.alternata-s konidiumebis

Zewkvebi 5 dRis Semdeg

48-50 saaTis Semdeg miceliumis hifebs

Soris warmoiqmneba anastomozebi, xolo (suraTi 14) 3-4 dRis Semdeg miceliumis Wimebi. 10-15 dRis Semdeg SeiniSneba uxvsporianoba (suraTi 15) da qlamidosporebis ganviTareba.

suraTi 14 soko Alternaria alternata-s miceliumis hifebs Soris

ganviTarebuli anastomozebi.

Page 95: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

95

suraTi 15 soko A.alternata-s uxvsporianoba lud agaris sakveb

areze 10 dRis Semdeg.

4.3. soko A.alternata-s mier gamowveuli daavadebis simptomebi.

soko A.alternata viTardeba patron mcenaris

foTlebze, Reroze, yvavilebze, bolqvze da Teslze. mkvebav mcenareze sokos daavadebis simptomebi sxvadasxva saxiT vlindeba. mcenaris foTlebis daavadebis dros, dasawyisSi foTlebze Cndeba moyviTalo feris laqebi, SemdegSi laqebi muqdeba, ruxi feris xdeba da zevidan ifareba muqi, ruxi, wengosferi, xaverdovani fifqiT. Zlieri daavadebisas, xelsayreli pirobebis dros, laqebi izrdeba. saasimilacio aris Semcirebis gamo, FfoTlebi sustdeba da Wkneba. soko mcenareSi iWreba `Ria

Page 96: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

96

karis” gziT. kerZod, bageebidan an meqanikurad dazianebuli qsovilebidan.

saTesle xaxvis sayvavile Reroze, daavadebis niSnebi Cndeba odnav Cazneqili Savi feris laqebis saxiT, romlebic swrafad izrdeba da irgvliv Semorkalavs Reros (suraTi 16). daavadebul adgilze Rero Savdeba, advilad tydeba, da xmeba.

suraTi 16 soko A.alternata-Ti daavadebuli saTesle xaxvis sayvavile Rero

Page 97: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

97

suraTi 17 soko A.alternata-Ti daavadebuli

nioris foTlebi

saTesle xaxvis yvavilis daavadebis

dros, soko iWreba butkos dingidan an meqnikurad dazianebuli qsovilebidan. daavadebuli yvavili naadrevad Wkneba, kargavs dekoraciul mimzidvelobas, ar inviTarebs nayofs da Tesls.

bolqvebis daavadebisas, soko iWreba fesvTa sistemidan an meqanikurad dazianebuli adgilebidan. soko viTardeba bolqvis qerqlis qsovilebSi, gadadis bolqvis rbilobze, ifareba ruxi feris fifqiT, ris Sedegadac bolqvi ar viTardeba an lpeba (suraTi 18).

Page 98: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

98

suraTi 18 1. saRi xaxvis bolqvi.

2. soko A.alternata-T daavadebuli xaxvis bolqvi

suraTi 19 1. saRi nioris bolqvi

2. soko A.alternata-Ti daavadebuli nioris bolqvi

Page 99: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

99

daavadebuli qsovilebis ujredebSi da ujred-SorisebSi viTardeba mravalujrediani, datotvili, muqi ruxi, wengosferi miceliumi, zedapirze ki warmoiqmneba ruxi feris xaverdovani fifqi, sokos konidialuri nayofianoba.

4.4. soko A.alternata-s gavrceleba

mcenareTa sokovani daavadebebis gavrceleba da ganviTarebis intensivoba, damokidebulia ekologiur pirobebze: temperaturis, tenis, naleqis, bunebaSi arsebuli infeqciis maragis raodenobaze da sxva mraval faqtorze. razedac mravali mkvlevari miuTiTebs.

xaxvis da nioris pirveli wlis naTesebSi, soko A.alternata-s gavrcelebis aRricxvis Sedegebi mocemulia cxriliSi #2

Page 100: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

100

soko A.alternata-s gavrceleba aRmosavleT saqarTvelos zogierT raionebSi

cxrili #2 gamokvle

vis adgili

simaR

le

zRvis d

oian

mm-Si

2006w 2007w 2008w

gavrceleba %%

ganviTarebis

intensivoba %%

gavrceleba %%

ganviTarebis

intensivoba %%

gavrceleba %%

ganviTarebis intensivoba %%

xaxvi Allium cepa L Ggori 588 8,7 4,2 11,4 5,6 13,6 7,2

Kkaspi 560 12,6 6,8 22,3 8,2 29,4 8,6

wnori 294 21,3 11,6 29,8 14,6 32,6 13,3

gardabani 310 32,6 22,4 43,4 23,4 48,8 24,4

Telavi 550 29,3 23,8 36,4 27,5 45,3 29,5

yvareli 450 41,6 25,5 48,8 31,4 50,2 30,2

lagodexi 435 58,4 30,8 67,4 40,5 72,2 44,3

niori Allium sativum L Ggori 588 6,8 2,2 7,5 2,6 7,8 4,9

Kkaspi 560 8,8 4,5 9,3 3,3 7,4 3,7

wnori 294 9,6 4,8 12,4 5,8 9,8 6,6

gardabani 310 10,2 5,4 16,8 7,2 11,2 9,5

Telavi 550 8,2 5,1 13,4 6,1 8,7 5,1

yvareli 450 11,3 6,2 22,3 8,8 14,8 8,2

lagodexi 435 16,2 8,4 28,6 11,4 28,8 2

rogorc cxrilidan irkveva, soko A.alternata, Cvens mier gamokvleul, aRmosavleT saqarTvelos yvela raionSia gavrcelebuli.

sami wlis monacemebis mixedviT, soko A.alternata-s gavrcelebis da ganviTarebis intensivobiT (rogorc xaxvze, ise niorze) gamoirCeva gardabnis, yvarlis da lagodexis raionebi, sadac alternariozis gavrceleba, 2006w-s xaxvze, Sesabamisad 32,6%-58,4%-s; 2007w-s

Page 101: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

101

43,4%-67,4% da 2008w-s 48,8%-72,2%-s Soris cvalebadobda, xolo daavadebis ganviTarebis intensivoba, imave wlebSi Sesabamisad-22,4%-30,8%, 23,4%-40,5%-s da 24,4%-44,3%-s Soris meryeobda.

niorze daavadebis gavrceleba, imave raionebSi 2006 wels 10,2%-16,2%, 2007 wels 16,8-28,6% da 2008 wels ki 11,2%-28,8%-is toli iyo, xolo daavadebis ganviTarebis intensivoba wlebis Seabamisad 5,4%-8,4%-s; 7,2%-11,4%s da 9,5%-12,4%-s Soris cvalebadobda.

sami wlis dakvirvebis Sedegebis mixedviT irkveva, rom soko A.alternata-s gavrcelebaze da ganviTarebis intensivobaze, gavlenas axdens mkvebavi mcenare da garemos klimaturi pirobebi: haeris SefardebiTi tenianoba, naleqebis raodenoba, simaRle zRvis donidan da bunebaSi arsebuli infeqciis maragi.

4.5. soko A.alternata-s gadazamTreba da

infeqciis wyaro

sokos mier sxvadasxva araxelsayrel bunebriv pirobebSi sicocxlisunarianobis da virulentobis SenarCunebas, gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs misi Semdgomi ganviTarebisa da gavrcelebisaTvis. am mxriv sokos ontogenezSi mniSvnelovani periodia gadazamTreba.

sokos gadazamTreba mcenaris or savegetacio periods Soris xdeba: mcenareul narCenebze, TeslSi, Teslze an niadagSi. soko

Page 102: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

102

izamTrebs konidiumebis, miceliumis an sxva saxiT (oospora, sklerocia, qlamidospora, piknidiumi, pericetiumi, teleitospora da sxva). mravali wlis manZilze, sokos sicocxlis unarianobis SenarCuneba, ZiriTadad dakavSirebulia klimatur pirobebTan.

v.bilai aRniSnavs, rom Fusarium-is gvaris warmomadgenlebis sicocxlisunarianoba da populaciis ricxobrivobis Semcireba damokidebulia niadagis tipze, mis struqturaze, fizikur-qimiur Sedgenilobaze, aeraciaze da sxva faqtorebze.

literaturuli monacemebis mixedviT, Alternaria-s gvaris warmomadgenlebis gadazamTreba xdeba miceliumiT an konidiumebiT, mcenareul narCenebze, niadagSi da rogorc TeslSi, ise mis zedapirze.

rukSenaite-bereckenes mixedviT Alternaria dauci, A.radicina da A.tenuisima-s konidiumebi herbariumis pirobebSi gaRivebis unars 3,5 wlis manZilze inarCuneben, A.tenuis-i ki 2,5 wlis manZilze.

T.kupraSvilis monacemebis mixedviT, stafilos daavadebis gamomwvevi soko A.radicina-s konidiumebis cxovelmyofeloba, niadagSi 10 Tvis Semdeg mniSvnelovnad mcirdeba. kerZod niadagis zedapirze da 5 sm siRrmeze moTavsebul nimuSebSi konidiumebis gaRiveba 24 saaTis Semdeg Sesabamisad 46,5% da 18,8%-is tolia. 10 sm siRrmeze erTeuli konidiumebi gaRivda, xolo 15 da 20 sm siRrmeze moTavsebul nimuSebSi gaixrwna da daiSala.

Page 103: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

103

c.mamukaSvilis monacemebiT, wiwvovanTa fesvis lpobis gamomwvevi sokoebi Cylindrocarpon cedri da C.obtusisporum-i, izamTreben mcenaris daavadebul fesvebze miceliumis saxiT. konidialur nayofianobas anaxleben gazafxulze. sokoebis mier sicocxlisunarianobis xangrZlivi (3-5 weli da meti) SenarCuneba xdeba niadagSi qlamidosporebis saSualebiT. misive monacemebiT, qlamidosporebis mosvenebis mdgomareobidan gamosvlas, gaRivebas uzrunvelyofen patron mcenaris fesvebis mier gamoyofili nivTierebebi.

e.axalaias monacemebiT, sufris Warxlis daavadebis gamowvevi soko Phoma betae kargad izamTrebs da inarCunebs virulentobis unars 10 Tvis maZilze, niadagis zedapirze da 5 sm siRrmeze. rac ufro Rrmad aris moTavsebuli niadagSi mcenareuli narCenebi, miT ufro male iSleba isini da sokoc kargavs sicocxlis unarianobas. soko A.alternata-s sicocxlisunarianobis da virulentobis unaris xangrZlivobis dadgenis mizniT, niadagis sxvadasxva siRrmeze moTavsebuli soko A.alternata-s nimuSebidan aRebuli konidiumebis gaRivebis da virulentobis unarze Catarebuli cdis Sedegebi mocemulia cxrilSi #3

Page 104: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

104

gadazamTrebis gavlena soko Alternaria alternata-s konidiumebis sicocxlisunaroanobis da virulentobis unarze

cxrili #3

sokos gadazamTrebis siRrme niadagSi

(sm)

gaRivebuli konidiumebis raodenoba 3 Tvis Semdeg %%

xelovnuri dasenianebis

Sedegebi

gaRivebuli konidiumebis raodenoba 6 Tvis Semdeg %%

xelovnuri dasenianebis

Sedegebi

gaRivebuli konidiumebis raodenoba 10 Tvis Semdeg %%

xelovnuri dasenianebis

Sedegebi 2 sT

4 sT

6 sT

8sT

24 sT

2 sT

4sT

6 sT

8sT

24 sT

2 sT

4sT

6 sT

8sT

24 sT

niadagis zedapiri

erTeuli

38,6 47,4 86,4 100 + erTeuli

30,6 48,6 6,8 100 + 0 erTeuli

16,6 20,8 30,6 _

5 erTeuli

32,8 42,6 72,2 100 + erTeuli

28,2 40,2 72,4 88,8 - 0 0 erTeuli

14,6 21,8 _

10 erTeuli

14,2 16,8 30,4 48,6 + 0 erTeuli

2,8 16,4 32,6 - 0 0 0 erTeuli

1,6 _

15 0 6,8 11,4 13,8 23,6 - 0 0 erTeuli

8,3 20,2 - 0 0 0 0 0 _

20 0 erTeuli

2,8 4,4 3,8 - 0 0 erTeuli

1,6 10,1 - 0 0 0 0 0 _

30 0 0 0 0 erTeuli

- 0 0 0 0 erTeuli

- 0 0 0 0 0 _

SeniSvan: +daavadeba gamovlinda _daavadeba ar gamovlinda

Page 105: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

105

cdis Sedegebis mixedviT, gamoirkva, rom 3

Tvis Semdeg niadagis zedapirze, 5 da 10 sm siRrmeze moTavsebul nimuSebSi erTeuli sporebis gaRiveba ukve 2 saaTis Semdeg SeiniSneboda, 4 sT-is Semdeg niadagis zedapirze moTavsebul nimuSebSi 38,6%-i gaRivda, imave periodSi 15 sm siRrmeze 6,8%, 20 sm-ze erTeuli da 30 sm siRrmeze 24 sT-is Semdeg konidiumebis mxolod erTeuli raodenoba gaRivda.

6 Tvis Semdeg Catarebuli analizis Sedegebis mixedviT 2 sT-is Semdeg, mxolod niadagis zedapirze da 5 sm-is siRrmeze moTavsebul nimuSebSi aRiniSna erTeuli konidiumebis gaRiveba. 8 sT-is Semdeg niadagis zedapirze moTavsebul nimuSebSi gaRivebuli konidiumebis raodenoba 6,8%-is da 24 sT-is Semdeg 100%-is toli iyo. 10 sm-is siRrmeze moTavsebul nimuSebSi 6 sT-is Semdeg gaRivebuli konidiumebis raodenoba 2,8%-s, xolo 24 sT-is Semdeg 32,6%-s ar aRemateboda. 20 sm-is siRrmeze 24 sT-is Semdeg 10,1%-s toli iyo, xolo 30 sm-is siRrmeze mxolod 24 sT-is Semdeg aRiniSna erTeuli konidiumebis gaRiveba.

10 Tvis Semdeg konidiumebis cxovelmyofelobis unari sagrZnoblad Semcirda. niadagis zedapirze moTavsebuli nimuSebidan 24 sT-is Semdeg gaRivda konidiumebis 30,6%-i, 5 sm-is siRrmeze 21,8%, 10 sm-is siRrmeze, mxolod 1,6%-i. 15, 20 da 30 sm-is siRmeze moTavsebuli nimuSebi gaixrwna da daiSala. 12 Tvis Semdeg niadagis zedapirze da 5 sm-is siRrmeze moTavsebuli nimuSebic

Page 106: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

106

gaixrwna, ris gamoc konidiumebis gamocalkeveba da maTi sicocxlisunarianobis Semowmeba SeuZlebeli gaxda.

sokos virulentobis unaris dadgenis mizniT, kulturebi gamoiTesa agarizebuli ludis tkbilis sakveb areze, yvela im nimuSebidan, sadac konidiumebi gaRivda, Catarda xaxvis da nioris pirveli wlis naTesebis foTlebis xelovnuri dasenianeba, sokos sporovani suspenziis SesxurebiT.

gamoirkva, rom sami Tvis Semdeg virulentobis unari SeinarCuna niadagis zedapirze da 5 da 10 sm-is siRrmeze moTavsebuli nimuSebidan gamoyofilma kulturebma. aRniSnuli kulturebiT xaxvis da nioris foTlebze, dasenianebis niSnebi 12 dRis Semdeg, xolo bolqvebze 21 dRis Semdeg gamovlinda.

6 Tvis Semdeg, virulentobis unari SeinarCuna mxolod niadagis zedapirze da 5 sm-is siRrmeze moTavsebuli nimuSebidan gamoyofilma kulturebma, romelTa mier dasenianebis niSnebi xaxvis da nioris foTlebze Sesabamisad, 16 da 18 dRis Semdeg gamovlinda bolqvebze ki 20 dRis Semdeg.

10 Tvis Semdeg, niadagis zedapirze moTavsebuli nimuSebidan gamoyofili kulturebi sustad ganviTarda da maTi dasenianebis Sedegad daavadebis simptomebi ar gamovlinebula. 5, 10, 15, 20 da 30 sm-is siRrmeze moTavsebuli nimuSebidan sufTa kulturebis gamoyofa SeuZlebeli gaxda, maTi danagvianebis da gaxrwnis gamo, Sesabamisad maTi

Page 107: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

107

virulentobis unaris dadgenac SeuZlebeli gaxda.

miRebuli Sedegebis safuZvelze SeiZleba davaskvnaT, rom soko A.alternata kargad izamTrebs da inarCunebs virulentobis unars niadagis zedapirze da 5 sm-is siRrmeze 10 Tvis manZilze. rac ufro Rrmad aris moTavsebuli niadagSi mcenareuli narCeni (15, 20, 30sm), miT ufro male iSleba isini da sokoc kargavs sicocxlis unarianobas.

4.6.soko A.alternata-s mavneoba.

bostneul kulturebze sokovani

daavadebebis uaryofiTi gavlena, saqarTveloSi mravali mkvlevaris mier aris Seswavlili.

n.Jvanias monacemebis mixedviT, 1 baliT daavadebuli saTesle xaxvidan miRebuli Teslis mosavali 20,4%-20,7%-iT naklebia, saRi mcenareebidan miRebuli Teslis mosavalTan SedarebiT. mcirea misi TesviTi xarisxic-gaRivebis energia (21,5%-36,6%) da aRmocenebis unari (47,2%-24,4%).

soko A.alternata-s mavneoba cvalebadobs, bunebaSi infeqciis maragis, misi gavrcelebis, ganviTarebis intensivobis, mkvebavi mcenaris da garemo ekologiuri pirobebis Sesabamisad. kerZod, SroSanisebrTa ojaxis warmomadgenlebis dekoraciul mcenareebs (tita, SroSani, sumbuli, enZela da sxva) ukargavs dekoraciul Rirebulebas da surnelebas. mniSvnelovnad amcirebs bostneuli

Page 108: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

108

kulturebis (xaxvi, niori, prasi, Wlakvi da sxva) mosavlis raodenobas da xarisxs.

soko A.alternata-s mavneobis dadgenis mizniT, xaxvze da niorze Catarebuli gamokvlevis Sedegebi mocemulia cxrilSi #4.

soko A.alternata-s mavneoba xaxvis da nioris

mimarT cxrili #4

cdis varianti

aRricxuli bolqvebis raodenoba

(cali)

1 bolqvis saSualo wona

(gr)

1 bolqvis saSualo wonis sxvaoba saRTan SedarebiT (gr)

mavneobis koeficienti %%

xaxvi Allium cepa L sari 20 0,053 - -

1 bali 20 0,049 0,004 0,07 2 bali 20 0,045 0,008 0,15 3 bali 20 0,041 0,012 0,22 4 bali 20 0,038 0,015 0,25 5 bali 20 0,032 0,021 0,39

niori Allium sativum L sari 20 0,048 - -

1 bali 20 0,043 0,005 0,01 2 bali 20 0,039 0,009 0,18 3 bali 20 0,035 0,011 0,27 4 bali 20 0,032 0,016 0,33 5 bali 20 0,025 0,023 0,48

irkveva, rom soko A.alternata mniSvnelovan

uaryofiT gavlenas axdens xaxvisa da nioris mosavalze. kerZod, xaxvisa da nioris foTlebis 1 baliT daavadebis SemTxvevSic ki, bolqvebis saSualo wonis sxvaoba, saRTan SedarebiT, xaxvis 0,004 gr da nioris 0,005 gr-iT mcirdeba, xolo, 5 baliT daavadebis SemTxvevaSi Sesabamisad 0,021 da 0,023 gramiT. mavneobis koeficienti 5 baliT daavadebuli xaxvis

Page 109: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

109

bolqvebis mimarT 0,39%-is, xolo nioris-0,48%-is tolia.

mavneobis koeficienti rogorc nioris ise xaxvis SemTxvevaSi, daavadebis intensivobis pirdapir proporciulad cvalebadobs. rac metia daavadebis intensivoba, miT metia mavneobis koeficienti da mcirea miRebuli mosavlis raodenoba. 5 baliT daavadebuli xaxvis bolqvebis saSualo wona, saRi mcenaridan miRebuli bolqvebis wonasTan SedarebiT 0,021 gr-iT naklebia, xolo nioris SemTxvevaSi 0,023 gr-iT naklebi.

Sesabamisad 1 baliT daavadebuli xaxvis bolqvebis mavneobis koeficienti 0,07%-ia, 3 baliT daavadebulis 0,22%-i, 5 baliT daavadebulisa ki 0,39%-s aRwevs.

msgavsi proporciulobiT izrdeba sokos mavneoba, sxvadasxva baliT daavadebuli nioris mimarT. kerZod 1, 3 da 5 baliT daavadebuli nioris bolqvebis mavneobis koeficienti Sesabamisad 0,01%, 0,27% da 0,48%-is tolia.

4.7. soko A.alternata-s mavneoba Senaxvis pirobebSi

sasoflo-sameurneo kulturebis mosavlis

Senaxvas, maTTvis damaxasiaTebeli Tvisebebis SenarCunebiT, didi mniSvenloba aqvs kvebis mrewvelobisaTvis da orwliani bostneuli kulturebisaTvis, meore wels maRal-xarisxovani elituri Teslis misaRebad.

xaxvis da nioris bolqvebze daavadebis gamomwvevi sokoebis gamovlineba, maTi gavrceleba da mavneobis Seswavla,

Page 110: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

110

mniSvnelovania imiTac, rom dReisaTvis sarealizacio xaxvis da nioris bolqvebi, Semotanilia sxvadasxva raionebidan da qveynebidan. sakolmeurneo bazarze, maRaziebSi da sacavebSi daculi ar aris temperaturis da tenis reJimi. sacavebSi sxvadasxva bostneuli erTmaneTisagan srulyofilad ar aris izolirebuli, rac xels uwyobs sokovani infeqciebis gavrcelebas, ganviTarebas da Sesabamisad sasaqonlo Rirebulebis Semcirebas, mosavlis danakargebis zrdas.

2007-2008 wlebSi martis TveSi aRmosavleT saqarTvelos kaspis, marneulis da lagodexis raionebSi xaxvis da nioris bolqvebze aRricxuli soko A.alternata-Ti gamowveuli mosavlis danakargebi Senaxvis pirobebSi mocemulia cxrilSi #5.

soko A.alternata-s mavneoba xaxvis da nioris

mimarT Senaxvis pirobebSi cxrili #5

aRricxvis adgili

aRricxuli

bolqvebis raodenoba

kg.

daavadebuli bolqvebis raodenoba

sokovani daavadebebi

sxvadasxva mizezebi

kg. %% kg. %% kg. %%

xaxvi Kkaspi 60 9,8 13,1 6,2 10,3 3,6 2,7

Mmarneuli 60 11,8 19,6 7,8 13,1 4 6,6 Llagodexi 60 12,4 20,6 9,1 15,1 3,3 5,5

niori Kkaspi 60 12,6 21 6,8 11,3 5,8 9,7

Mmarneuli 60 16,4 27,3 8,8 14,6 7,6 12,7 Llagodexi 60 18,2 30,3 10,2 17 8 13,3

rogorc cxrilidan irkveva kaspis raionSi aRricxuli sarealizacio xaxvis 60 kg.

Page 111: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

111

bolqvebidan 13,1% iyo daavadebuli, maT Soris sokovani daavadebebiT 10,3%, sxvadasxva mizezebiT daavadebuli bolqvebis raodenoba ki 2,7%-s ar aRemateboda. msgavsi Sedegebia miRebuli marneulis raionSi, sadac xaxvis bolqvebze Catarebuli gamokvelevebiT, 60 kg. xaxvidan daavadebuli iyo 11,8kg anu 19,6%, maT Soris 13,1% sxvadasxva sokoebiT, xolo 6,6% sxvadasxva mizezebiT (baqteriebi, mwerebi, meqanikuri dazianeba da sxva). aRniSnuli kvlevebi Catarebulia, kerZo pirTa mier, sarealizaciod gadarCeuli xaxvis da nioris bolqvebze, romelTa amoRebis, gaSrobis da Senaxvis pirobebSi ar aris gamoricxuli maTi meqanikuri dazianeba, sacavebSi arsebuli infeqciis maragis arseboba, temperaturisa da tenis reJimis darRveva, sacavebSi sxvadasxva bostneulis srulyofilad izolirebis saSualebis ar arseboba. arniSnuli mizezebi xels uwyobs bolqvebze infeqciis gavrcelebas, ganviTarebas da Sesabamisad danakargebis zrdas, xaxvze 13%-dan 20,6%-mde da niorze 21%-30,3%-mde.

Senaxvis pirobebSi, rogorc xaxvze 15,1% ise niorze 17% sokovani daavadebebis SedarebiT meti gavrceleba da mavneoba aRiniSna lagodexis raionSi, sadac aRniSnul kulturebze vegetaciis periodSic sokovani daavadebebi ufro intensiurad iyo gavrcelebuli. Catarebuli gamokvlevebis safuZvelze SeiZleba davaskvnaT:

Page 112: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

112

saTesled da sarealizaciod Sesanaxad unda SeirCes saRi, meqanikurad dauzianebeli bolqvebi. saTesle bolqvebi unda inaxebodes haermSral mdgomareobaSi, badeebSi, xarixebze Camokidebuli saxiT. sacavSi, sadac inaxeba xaxvis da nioris bolqvebi, daculi unda iyos sanitarul-higienuri pirobebi, temperaturis da tenis reJimi. araxelsayrel piroebebSi Senaxul bolqvebze, sokovani daavadebebiT da sxvadasxva mizezebiT gamowveuli danakargebi xaxvze 13%-dan 20,6%-mde, niorze 21%-30,3%-mde aRwevs.

Page 113: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

113

Tavi 5 brZolis RonisZiebaTa sistema

xaxvis da nioris uxvi da

maRalxarisxovani mosavlis miRebisaTvis, sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis mizniT, saWiroa droulad da xarisxianad Catardes agroteqnikuri, sanitarul-higienuri, biologiuri da qimiuri brZolis RonisZiebebi. aRniSnuli RonisZiebebis kompleqsurad Catareba mniSvnelovnad zRudavs daavadebebis gavrcelebas da ganviTarebis intensivobas.

5.1. sanitarul-higienuri RonisZiebebis gavlena xaxvis da nioris sokovan

daavadebebze.

xaxvis da nioris uxvi da maRalxarisxovani mosavlis miRebisaTvis, aucilebeblia mavnebel-daavadebebis da sarevelebis winaaRmdeg, Sesabamisi efeqturi RonisZiebebis SerCeva da maTi kompleqsuri gamoyeneba. sworad SerCeuli, droulad da xarisxianad Catarebuli RonisZiebebi, mniSvnelovnad amcirebs mavnebel-daavadebebis gavrcelebas da ganviTarebis intensivobas.

sokovani daavadebebis axali kerebis gaCenas xels uwyobs: mcenareuli narCenebi, niadagis arasrulyofili damuSaveba, inficirebuli niadagi, daavadebuli, Seuwamlavi Teslis Tesva, daavadebuli saTesle da sargavi masalis gamoyeneba.

Page 114: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

114

T.kupraSvili, axalaia, RaRaniZe, bokeria, aRniSnaven, rom niadagis gasufTaveba mcenareuli narCenebisagan, sarevelebis mospoba, Teslbrunva, sasoflo-sameurneo kulturebis mavne organizmebis winaaRmdeg brZolis, mniSvnelovani saSualebaa da xSir SemTxvevaSi gadamwyvet rols asrulebs uxvi da maRalxarisxovani mosavlis miRebaSi. sarevelebisagan gawmendil da dasarevlianebul nakveTze aRmocenebuli mcenareebis ganviTareba da maTgan miRebuli mosavali mniSvnelovnad gansxvavdeba dasarevlianebul nakveTze ganviTarebul mcenareebsa da maTgan miRebuli mosavlisagan (suraTi 20, 21).

suraTi 20 sarevela mcenareebisagan gamargluli xaxvis naTesi

Page 115: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

115

suraTi 21 sarevela mcenareebiT

dasarevnianebuli xaxvis naTesi

xaxvisa da nioris sokovani daavadebebis

winaaRmdeg brZolis sanitarul-higienuri RonisZiebebis gavlenis Seswavlis Sedegebi, naxevrad laboratoriul pirobebSi mocemulia cxrilSi #6.

Page 116: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

116

mcenareuli narCenebis gavlena xaxvis da nioris sokovan daavadebaze

cxrili #6 cdis

varianti daTesili Tesli

aRmocenebuli mcenareebis raodenoba

daavadebuli mceanreebis raodenoba

xaxvi

Niori xaxvi niori

cali %% cali %% cali %% cali %%

steriluri niadagi

dezinficirebuli

KMnO4-is 0,5%-ian xsnarSi

28 93,3 30 100 5 17,8 2 6,6

aradezinficirebuli Tesli

25 83,3 28 93,3 8 32,0 7 25,0

mcenareuli narCenebiT inficirebu-li niadagi

dezinficirebuli

KMnO4-is 0,5%-ian xsnarSi

23 76,6 27 90 7 30,4 6 22,2

aradezinficirebuli Tesli

19 63,3 22 73,3 11 57,8 7 31,8

soko Alternaria

alternata-Ti inficirebu-li niadagi

dezinficirebuli

KMnO4-is 0,5%-ian xsnarSi

20 66,6 21 70,0 10 50,0 8 38,0

aradezinficirebuli Tesli

18 50,0 19 63,3 8 44,4 6 36,8

SeniSvna: cdis TiToeul variantSi daTesili iyo xaxvis 30 cali Tesli da nioris 30 kbili.

irkveva, rom niadagis inficireba

mcenareuli narCenebiT da sokos inokulumiT, mniSvnelovan gavlenas axdens mcenareTa aRmocenebaze, aRmonacenebis Semdgom ganviTarebaze da maT daavadebaze.

Catarebuli cdis Sedegebis mixedviT, mcenareuli narCenebiT inficirebul niadagSi daTesili xaxvis Teslidan, romelic dezinficirebuli iyo KMnO4-is 0,5%-ian xsnarSi, aRmocenda xaxvis Teslis 76,6% da nioris 90%-i.

Page 117: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

117

aradezinficirebuli Teslidan ki Sesabamisad xaxvis Teslis 63,3% da nioris 73,3%-i, maT Soris daavadebuli mcenareebis raodenoba xaxvze 57,8%-is, xolo niorze 31,8%-is toli iyo.

soko A.alternata-s sufTa kulturiT inficirebul niadagSi, KMnO4-is 0,5%-ian xsnarSi dezinficirebuli xaxvis Teslidan aRmocenebuli mcenareebis raodenoba 66,6%-is, xolo nioridan 70,0%-is toli iyo, maT Soris daavadebuli mcenareebis raodenoba Sesabamisad xaxvze 50%, xolo niorze 38,0%-s aRwevda. aradezinficirebuli Teslidan xaxvis 50,0% da nioris 63,3%-i aRmocenda da maTgan daavadda xaxvis 44,4% da nioris 36,8%, rac mniSvnelovan danakargebs iwvevs.

irkveva, rom xaxvisa da nioris mcenareuli narCenebi warmoadgens infeqciis wyaros da mniSvnelovnad zrdis, daavadebuli mcenareebis raodenobas, amcirebs mosavals.

sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis mizniT saWiroa Semodgomaze, mosavlis aRebisTanave, niadagis gasufTaveba mcenareuli narCenebisagan, sarevelebisagan, niadagis Rrmad moxvna da gafxviereba.

5.2. brZolis biologiuri RonisZieba. biopreparat ketomiumis gavlena xaxvis da

nioris sokovan daavadebebze.

sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis mizniT ukanasknel wlebSi, saqarTveloSi pirvelad, warmatebiT gamoicada biopreparati ketomiumi. preparati gamocdilia

Page 118: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

118

laboratoriul da savele pirobebSi sufris Warxlis bostneuli kulturebis (pomidori, badrijani, wiwaka) mzesumziras sokovani daavadebebis winaaRmdeg da miRebulia mniSvnelovani Sedegebi.

e.axalaias monacemebiT, 1%-iani biopreparati ketomiumis suspenzia saSualod 8,2%-iT zrdis sufris Warxlis Teslidan aRmocenebuli mcenareebis raodenobas. mastimulirebel gavlenas axdens mcenaris vegetaciuri organoebis ganviTarebaze da zrdis maT biometrul maCveneblebs, fungistatikur moqmedebas avlens sufris Warxlis aRmonacenebis daavadebebis gamomwvev sokoebze da Sesbamisad 5,2% da 6,6%-iT amcirebs maT ganviTarebas.

l.RaRaniZis monacemebiT, biopreparat ketomiumis 1%-ian suspenziaSi bostneuli kulturebis (pamidori, badrijani, wiwaka) Teslis damuSavebisas mcirdeba daavadebuli Rivebis raodenoba, sakontrolo variantTan SedarebiT-pamidoris 6,2%-iT, wiwakis 3,2%-iT badrijanis 8,1%-iT. preparatis mastimulirebeli gavlenis Sedegad izrdeba aRmonacenebis biometruli maCveneblebi, pamidoris CiTilis sigrZe 3,7sm-iT, badrijanis 3,5sm-iT da wiwakis 2,2sm-iT.

biopreparat ketomiumis 1%-ian sporovan suspenziaSi bostneuli kulturebis Teslis damuSavebisas miiReba maRalxarisxovani, standartuli CiTilebi. vegetaciis periodSi sokovani daavadebebis winaaRmdeg mcenareTa Sewamvla ketomiumis 1%-iani suspenziT,

Page 119: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

119

uzrunvelhyofs ekologiurad sufTa mosavalis miRebas da garemos dacvas pesticidebiT dabinZurebisagan.

mniSvnvelovani Sedegebia miRebuli mzesumziras sokovani daavadebebis winaaRmdeg biopreparat ketomiumis gamoyenebiT. n.bokerias monacemebiT, mzesumziras Teslis Tesviswina damuSaveba 1%-iani ketomiumis suspenziaSi, mniSvnelovnad (14,7-14,2%) amcirebs daavadebis gamomwvevi soko-Embellisia helianthi-is gavrcelebas da ganviTarebis intensivobas. 4,5-4,9%-iT, zrdis miRebul mosavals, 10 mcenareze saSualod 2,1-2,3 kg-iT.

biopreparat ketomiumis sxvadasxva koncentraciebis gamocdis Sedegebi xaxvisa da nioris sokovan daavadebebze da mosavalze mocemulia cxrilSi #7.

Page 120: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

120

biopreparat ketomiumis gavlena xaxvisa da nioris sokovan daavadebebze da mosavalze

cxrili #7

sacdeli

kultura

cdis variant

daavadebis

gavrceleba %%

d %%

daavadebis

gavniTarebis

intensivoba %%

d %%

miRebuli

mosavali kg

d kg

xaxvi Allium cepa

sakontrolo

30,4 - 9,4 - 48,8 -

1% ketomiumi

13,2 17,2 3,7 5,7 58,2 9,4

0,5% ketomiumi

18,6 11,8 4,5 4,9 55,8 7,0

0,25% ketomiumi

24,8 15,6 7,6 1,8 50,9 2,1

niori Allium sativu

m

sakontrolo

26,6 - 7,8 - 42,8 -

1% ketomiumi

15,2 11,2 2,9 4,9 49,5 6,7

0,5% ketomiumi

16,8 9,8 4,2 3,6 46,2 3,4

0,25% ketomiumi

19,4 7,2 5,4 2,4 44,7 1,9

SeniSvna: mosavlis raodenoba, aRricxulia

mosavlis aRebis dros

irkveva, rom biopreparati ketomiumi fungistatikur gavlenas axdens sokoebze da mniSvnelovnad amcirebs maT gavrcelebas da ganviTarebis intensivobas xaxvze da niorze.

xaxvis miwiszeda organoebis 1%-iani ketomiumiT Sewamvlis SemTxvevaSi, sokovani daavadebebis gavrceleba 17,2%-iT naklebia sakontrolo variantTan SedarebiT. xolo daavadebis ganviTarebis intensivoba 5,7%-iT naklebi.

Page 121: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

121

preparatis koncentraciis Semcirebisas mcirdeba misi efeqturi moqmedeba sokovan daavadebebze da 0,5%-0,25%-iani ketomiumiT Sesxurebul mcenareebze, xaxvze Sesabamisad 11,8% da 15,6%-iT aris gazrdili daavadebis gavrceleba, xolo ganviTarebis intensivoba 4,9% da 1,8%-iT.

msgavsi Sedegebia moRebuli nioris SemTxvevaSi kerZod, 1%-iani ketomiumiT Sewamlul nioris foTlebze daavadebis gavrceleba da ganviTarebis intensivoba Sesabamisad 11,2% da 4,9%-iT aris Semcirebuli da miRebuli mosavlis raodenoba Seuwamlavi mcenareebis mosavalTan SedarebiT 6,7kg-iT aris gazrdili. 0,5% da 0,25%-iani ketomiumiT Sewamlul nioris foCebze daavadebis gavrceleba Sesabamisad 9,8%-7,2%-iT da ganviTarebis intensivoba Sesabamisad 3,6%-2,4%-iT aris Semcirebuli, miRebuli mosavlis raodenoba 3,4 da 1,9kg-iT aris gazrdili, sakontrolo Seuwamlav variantTan SedarebiT.

Catarebuli cdebis Sedegebis safuZvelze SeiZleba davaskvnaT, rom biopreparati ketomiumi fungistatikur gavlenas axlens xaxvis da nioris daavadebis gamomwvev sokoebze, maT Soris soko Alternaria alternate-ze da zRudavs mis gavrcelebas da ganviTarebis intensivobas, amcirebs daavadebiT gamowveul mosavlis danakargebs, xaxvze 25,7%-12,7%-iT, xolo niorze saSualod 26,2%-20,1%-iT.

Page 122: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

122

suraTi 22 sakontrolo-daumuSavebuli xaxvis Teslidan

miRebuli aRmonacenebi

suraTi 23 0,5 %-ian ketomiumis xsnarSi damuSavebuli xaxvis Teslidan miRebuli aRmonacenebi

Page 123: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

123

5.3. brZolis qimiuri RonisZieba. fungicidebis gavlena xaxvis da nioris sokovan

daavadebebze

bostneuli kulturebis Teslis sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis kompleqsur Ronis-ZiebaTa sistemaSi, qimiuri RonisZieba kvlav rCeba erT-erT ZiriTad, efeqtur RonisZiebad.

xaxvisa da nioris sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis qimiuri RonisZiebebis Sesaxeb monacemebs vxvdebiT qarTveli mkvlevarebis i.SoSiaSvili, n.yirimelaSvili, e.xazaraZe, T.kupraSvili, e.nebuliSvili da sxvaTa SromebSi.

Cvens mier Teslis sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis mizniT gamoyenebuli iyo fungicidebi ridomil goldi (xarjvis norma 2,5g/l) da neorami (2,4g.l). Catarebulis cdis Sedegebi mocemulia cxrilSi #8.

Page 124: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

124

brZolis qimiuri RonisZiebebis gavlena xaxvis Teslis sokovan

daavaadebebze cxrili #8

cdis vari-anti

prepa-ratis xarj-vis

norma g/l

xaxvi jiSi `sxvilisi”

xaxvi jiSi `karatali”

gaRivebis energia %%

D %%

gaRivebis unari %%

D %%

daavadebuli

Rivebis raodenoba %%

d %%

gaRivebis

energia %%

d %%

gaRivebis

unari %%

d %%

daavadebuli

Rivebis raodeno

ba %%

d %%

sako-ntro-lo

Seuwamlavi Tesli

81,8 _ 83,8 _ 8,1 _ 82,2 _ 84,3 _ 9,2 _

rido-mil gol-di

2,5 g/l 81,4 0,4 83,2 0,6 2,3 6,8 84,0 1,8 86,2 2,1 2,2 7,1

neo-rami

2,4 g/l 81,6 0,2 83,7 0,5 0,1 7,2 83,8 1,6 86,1 1,8 0,3 8,9

Page 125: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

125

aRricxvis Sedegebis mixedviT gamoirkva, rom gamocdili preparatebi mastimulirebel zemoqmedebas axdenen xaxvis Teslze. kerZod, aRniSnuli preparatebis gavleniT umniSvnelod magram mainc izrdeba Teslis gaRivebis energia da gaRivebis unari kerZod, sakontrolo Seuwamlav TeslTan SedarebiT, ridomil goldiT Sewamlul xaxvis jiSi `sxvilisis” TeslSi gaRivebis energia da efeqtur Sedegs iZleva, xaxvis Teslis Tesviswina gaRivebis unari Sesabamisad, 0,4-0,6%-iT, neoramis SemTxvevaSi ki 0,2-0,5%-iT aris gazrdili. daavadebuli Teslis raodenoba 7,2%-iT aris Semcirebuli. msgavsi Sedegebia miRebuli xaxvis jiSi karatalis SemTxvevaSi.

xaxvis Teslze sokovani infeqciebi gamowveulia sokoebis Mucor, Penicillium, Cladosporium, Alternaria, Fusarium, Septoria-s gvaris warmomadgenlebiT, romlebic sakontrolo daumuSavebul Teslze aRiniSneboda. aRniSnuli preparatebiT Teslis damuSavebisas infeqcia an saerTod ar gamovlinda an infeqciis gamovlineba 0,3%-s ar aRemateboda. sakontrolo, daumuSavebebli xaxvis jiSi `sxvilisis” Teslze, infeqciis gamovlineba 8,1%-9,2% Soris meryeobda, xolo jiS `karatalis” SemTxvevaSi 7,2%-8,9%-s Soris cvalebadobda.

xaxvis sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis mizniT karg Sedegebs iZleva Teslis Tesviswina Sewamvla ridomil goldiT (2,5g/l) an neoramiT (2,4g/l).

Page 126: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

126

daskvnebi

• SroSanisebrTa (Lilaceae) ojaxis bolqvovan mcenareebze, aRmosavleT saqarTvelos pirobebSi gamovlinebulia 5 klasis, 39 gvaris, 71 saxeobis soko.

• pirvelad aris gamovlinebuli introducirebul sarealizacio xaxvze da niorze asocirebuli 24 gvaris 26 saxeobis soko, maT Soris soko Embellisia alli pirvelad aris registrirebuli saqarTveloSi.

• Seswavlilia xaxvis Teslis da saTesle nioris infeqciis gamomwvevi 30 gvaris, 41 saxeobis soko. dadgenilia, rom xaxvis Teslis Sinagani infeqciis gamomwvevia, soko Perenospora destructor (P.schleideni) Berk., Casp.

• saqarTveloSi pirvelad aris Seswavlili polifagi soko Alternaria alternata-s taqsonomiis sakiTxebi, misi morfologiur-kulturaluri niSnebi da biologiuri Taviseburebebi.

• aRmosavleT saqarTvelos pirobebSi, Liliaceae-ebis ojaxis warmomadgenlebze (xaxvi, niori) pirvelad aris Seswavlili, soko A.alternata-s gavrceleba, ganviTarebis intensivoba da mavneoba.

• 2006-2008 wlebSi Catarebuli gamokvlevebiT dadgenilia, rom aRmosavleT saqarTvelos pirobebSi, soko A.alternata gavrcelebiT da ganviTarebis intensivobiT gamoirCeva gardabanis, yvarlis da lagodexis raionebi, sadac alternariozis gavrceleba raionebis

Page 127: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

127

Sesabamisad 32,6%-67,4%-s da ganviTarebis intensivoba 22,3%-44,3%-s Soris meryeobda.

• soko A.alternata-s gavrcelebaze, ganviTarebis intensivobaze da mavneobaze, gavlenas axdens, mcenaris ganviTarebis fenologiuri faza, klimaturi pirobebi da bunebaSi arsebuli infeqciis maragi.

• Catarebuli kvlevis safuZvelze dadgenilia, rom soko A.alternata kargad izamTrebs da inarCunebs virulentobis unars, niadagis zedapirze da 5sm siRrmeze, 10 Tvis manZilze. rac ufro Rrmad aris moTavsebuli niadagSi soko A.alternata-Ti dasenianebuli mceanreuli narCenebi (15, 20, 30 sm), miT ufro male iSleba isini da sokoc kargavs sicocxlisunarianobas.

• soko A.alternata-s mavneoba, rogorc xaxvis, ise nioris mimarT, daavadebis ganviTarebis intensivobis pirdapirproporciulad izrdeba. rac ufro metia daavadebis intensivoba, miT metia misi mavneobis koeficienti. kerZod, 1 baliT daavadebisas daavadebuli xaxvis bolqvebis mavneobis koeficienti 0,07%-is tolia, 3 baliT daavadebulis-0,22%-i, 5 baliT daavadebulis ki 0,39%-s aRwevs. msgavsi proporciulobiT izrdeba, sokos mavneoba sxvadasxva baliT daavadebuli nioris mimarT. kerZod, 1,3 da 5 baliT daavadebisas nioris mavneobis koeficienti, Sesabamisad 0,01%, 0,27% da 0,48%-is tolia.

• soko A.alternata, mniSvnelovan danakargebs iwvevs xaxvisa da nioris bolqvebze Senaxvis

Page 128: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

128

pirobebSi. 2006-2008 wlebSi Catarebuli gamokvlevebis mixedviT, lagodexis raionSi, soko A.alternata-Ti gamowveuli daavadebuli xaxvis bolqvebis raodenoba 13,1%-20,6%-s aRwevda, xolo nioris, Sesabamisad-12,6%-18,2%-s.

• SroSanisebrTa ojaxis bolqvovan mcenareTa sokovani daavadebebis da maT Soris A.alternata-s winaaRmdeg brZolis mizniT saWiroa:

• sanitarul-higienuri RonisZiebebis Catareba, nakveTis gasufTaveba mcenareuli narCenebis da sarevelebisagan.

• niadagis Rrmad moxvna, gafxviereba, nakveTze kulturaTa monacvleoba, Tesvis vadebis dacva.

• xaxvis Teslis Sinagani infeqciis gamomwvevi sokoebis winaaRmdeg, brZolis mizniT, efeqtur Sedegebs iZleva Teslis Termuli damuSaveba 50-53ºC temperaturaze 20-30 wuTis eqspoziciiT.

• brZolis biologiuri RonisZiebebidan, saukeTeso Sedegebs iZleva, Teslis Tesviswina damuSaveba biopreparat ketomiumis 1%-ian suspenziaSi.

• brZolis qimiuri RonisZiebebidan karg Sedegs iZleva, xaxvis Teslis Tesviswina Sewamvla ridomil goldiT (2,5g/l) an neoramiT (2,4g/l).

Page 129: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

129

rekomendacia warmoebas

SroSanisebrTa ojaxis bolqvovan mcenareTa (xaxvi, niori da sxva) sokovani daavadebebis winaaRmdeg brZolis mizniT, Catarebuli kvlevebis safuZvelze warmoebas vurCevT: 1. brZolis sanitarul-higienuri

RonisZiebebidan: nakveTis gasufTaveba mcenareuli narCenebisgan, sarevelebis mospoba, niadagis Rrmad moxvna, gafxviereba, kulturaTa monacvleoba, saRi Teslis Tesva.

2. brZolis biologiuri RonisZiebidan vurCevT, Teslis Tesviswina damuSavebas biopreparat ketomiumis 1%-ian suspenziaSi, romelic zRudavs soko A.alternata-s ganviTarebas da amcirebs sokovani daavadebiT gamowveul mosavlis danakargebs xaxvze 5,7%-12,7%-iT, niorze saSualod 26,2%-20,1%-iT.

3. brZolis qimiuri RonisZiebidan karg Sedegebs iZleva xaxvis Teslis Tesviswina Sewamvla ridomil goldiT (2,5g/l) da neoramiT (2,4g/l).

CamoTvlili RonisZiebebidan upiratesobas vaniWebT, brZolis sanitarul-higienur da brZolis biologiur RonisZiebebs, rac uzrunvelhyofs ekologiurad sufTa mosavlis miRebas da garemos dacvas pesticidebiT dabinZurebisagan.

Page 130: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

130

gamoyenebuli literatura 1. abaSiZe i.Dd. dendrologia mcenareTa

geografiis safuZvlebiT. Tbilisi sasoflo sameurneo institutis gamomcemloba 1962. 342 gv.

2. axalaia e. sufris Warxlis sokovani daavadebebi da maT winaaRmdeg brZolis RonisZiebebis dasabuTeba Sida qarTlis pirobebSi. avtoreferati biol. mec. kand. samec. xarisxis mosapoveblad 2003. Tbilisi 40 gv.

3. badriZe m.a. `ivris xeobis mikoflora” sadisertacio naSromi biologiur mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad. Tbilisi 1968, 162 gv.

4. baRaTuria v. balaxovan dekoraciul mcenareTa mavnebel-avadmyofobani da maT winaaRmdeg brZola Tbilissa da mis SemogarenSi. Tbilisi 1973, `mecniereba” 203 gv.

5. bagrationi d. iadigar daudi. Tbilisi `sabWoTa saqarTvelo” 1985. 241 gv.

6. bokeria n. biopreparat ketomiumis efeqturoba mzesumziras sokovani daavadebebis mimarT. agraruli mecnieris problemebi samecniero SromaTa krebuli 2005, t. XIV, Tbilisi gv. 67.

7. grigalaSvili n.e. saqarTvelos maRalmTis zogierTi balaxovani dekoraciuli mcenaris bioekologiuri Tavisebureba da kulturaSi danergvis SesaZlebloba.

Page 131: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

131

sadisertacio naSromi bio.mec. kand. samec. xarisxis mosapoveblad Tbilisi 1971. 142 gv.

8. gulisaSvili v.z. zogadi metyeveoba. Tbilisi `ganaTleba” 1974. 350 gv.

9. gulisaSvili v.z., maTikaSvili v.i., sxiereli v.s. merqnian jiSTa asortimenti saqarTvelos calkeuli raionebis gamwvaneba-gatyianebisaTvis. Tbilisi, `saxelgami” 1950. 130 gv.

10. dadalauri t.g. saqarTvelos mikofloris axali masalebi. Tbilisi 1966. mcenareTa dacvis institutis Sromebi, 64 gv.

11. daviTiZe r. kintriSis xeobis da misi Semogarenis parazituli mikobiota. disertacia soflis meurneobis mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad. saqarTvelos mecnierebaTa akademia. baTumis botanikuri baRi, Tbilisi 2006, 296gv.

12. doliZe m., yirimelaSvili n. xaxvisa da nioris avadmyofobebis gamomwvevi sokoebi Senaxvis pirobebSi. mcenareTa struqturul-funqcionaluri organizacia da misi cvlilebebi garemos sxvadasxva faqtorTa zegavleniT. sainstitutTaSoriso mecnierul SromaTa krebuli. Tbilisi 1983, gv 51-54.

13. doliZe m. melaZe e. xelatis gamoyeneba daxurul gruntSi, saqarTvelos soflis meurneoba #4, Tbilisi 1984, gv 28.

14. TargamaZe m. oSxereli m. joxaZe n. pomidoris virusuli avadmyofobebis mimarT gamZleobis gazrdis RonisZiebaTa

Page 132: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

132

SeswavlisaTvis. saqarTvelos ssr. mcenareTa dacvis institutis Sromebi t19, Tbilisi 1967, gv 135.

15. iadigar-daudi. `saqmedgami” Tbilisi 1938. 310 gv.

16. inaiSvili a. samkurnalo mcenareebi `sabWoTa saqarTvelo” Tbilisi 1967. 210 gv.

17. isakaZe W. Tbilisis botanikuri baRi `sabWoTa saqarTvelo”, Tbilisi 1969, 111gv.

18. kalatoziSvili v.i. aRmosavleT saqarTveloSi (Telavis raioni) gavrcelebuli mindvris Taflovani mcenareebis sameurneo mniSvneloba da Taflis palinologiuri kvlevis Sedegebi. avtoreferati soflis meurneobis mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad. Tbilisi 1997. 37 gv.

19. kereseliZe a. dekoraciuli mebaReoba. saswavlo- pedagogiuri literaturis saxelmwifo gamomcemloba `codna” Tbilisi 1962. 370 gv.

20. kecxoveli n. saqarTvelos mcenareuli safari. Tbilisi 1959, 441gv.

21. kupraSvili T. qolgosan kulturul mcenareTa mikofloris gamovlineba da stafilos Savi laqianobis gamomwvevi sokos bioekologiis Seswavla saqarTveloSi. samecniero naSromi biologiur mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad. Tbilisi 1973, 122 gv.

22. kupraSvili T.d. bostneuli kulturebis Teslis sokovani daavadebebi saqarTveloSi

Page 133: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

133

da maT winaaRmdeg brZolis RonisZiebebi. disertacia biol. mec. doqtoris samecniero xarisxis mosapoveblad. Tbilisi 1996. 308 gv.

23. lorTqifaniZe a. botanika nawili II. gamomcemloba `ganaTleba”. Tbilisi 1975, gv 262-371.

24. mayaSvili a. Tbilisis midamoebis flora t. 2 Tbilisi 1953. gv 238-270.

25. melia m. saqarTvelos mikoflorisaTvis gvar Cerkospora-s ucnobi warmomadgenlebi. saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis mcenareTa dacvis institutis Sromebi. t. XIX, Tbilisi 1967. gv 221.

26. melia m. Janga sokoebis saxeobaTa Sedgeniloba da maTi gavrceleba saqarTvelos ssr-Si. sadisertacio naSromi biol. mec. doqtoris samecniro xarisxis mosapoveblad, Tbilisi 1969. 620 gv.

27. melaZe e. kotetiSvili d. soko antagonistebis gamocda niadagis paTogenuri sokoebis winaaRmdeg brZolis mizniT. Tbilisis saxelmwifo pedagogiuri institutis SromaTa krebuli. fiziologia, ekologia da mcenareTa dacva saqarTvelos pirobebSi. Tbilisi 1988. gv 28.

28. melaZe e. kotetiSvili d. saqarTvelos rizo-sferodan gamoyofili triqoderminis saxeoebebis antagonisturi Tvisebebis gansazRvra. miwaT- moqmedebis samecniero-kvleviTi institutis aspir-antTa da axalgazrda mecnier muSakTa respublikuri

Page 134: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

134

samecniero konferenciis moxsenebaTa Tezisebi. Tbilisi 1988. gv 31.

29. murvaniSvili i.k. zogierTi kulturuli da sasargeblo mcenaris parazituli mikofloris ucnobi warmomadgenlebi saqarTvelosTvis. saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis moambe XXXV3 tomi. Tbilisi 1964, gv 641-648.

30. murvaniSvili i. `aragvis xeobis mikoflora” sadisertacio naSromi biologiur mcenierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad. Tbilisi 1964, 126 gv.

31. naxucriSvili i. masalebis samgoris velis parazituli mikofloris SeswavlisaTvis. botanikis insitutis Sromebi. t 15. Tbilisi 1949, gv 127-148.

32. nebuliSvili e. nioris kulturaze gavrcelebuli ZiriTadi sokovani avadmyofobani da maTi gavrcelebis areali saqarTveloSi. i.n. lomouris saxelobis saqarTvelos miwaTmoqmedebis samecniero-kvleviTi instituti. axalgazrda mecnier muSakTa da aspiran-tTa XIII respublikuri samecniero konferenciis moxsenebaTa Tezisebi. werovani 1983, gv 21.

33. Jvania n. xaxvis Wraqis (perenosporozis) zogierTi biologiuri sakiTxis Seswavla. i.n. lomouris saxelobis saqarTvelos miwaTmoqmedebis samecniero-kvleviTi instituti. axalgazrda mecnier muSakTa da aspirantTa XIII respublikuri

Page 135: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

135

samecniero konferenciis moxsenebaTa Tezisebi. werovani 1983, gv 20.

34. siraZe S.; mSvidobaZe l. zogierT samkurnalo mcenaris mTavari avadmyofobani saqarTveloSi. saqarTvelos ssr. mcenareTa dacvis institutis Sromebi. t. XVI, Tbilisi 1969. gv 71-77.

35. qananeli, usworo karabadini. Tbilisi 1938. gv 128.

36. RaRaniZe l. biopreparat ketomiumis gavlena bostneuli kulturebis Teslis sokovan daavadebebsa da aRmonacenebze. saqarTvelos saxelmwifo agraruli universiteti, agraruli mecnierebis problemebi, samecniero SromaTa krebuli. t.XXXI, Tbilisi 2005. gv 117-121.

37. yanCaveli l, melia m. saqarTvelos mikoflorisa-Tvis gvar Phyllosticta-s ucnobi warmomadgenlebi. saqarTvelo ssr. mcenareTa dacvis samecniero-kvleviTi institutis Sromebi. Tbilisi 1950, t. VII, gv 233-242.

38. yanCaveli l.; melia m. nacrovani sokoebis ojaxi Erysiphaceae-s warmomadgenlebi saqarTveloSi. saqarTvelos ssr. mcenareTa dacvis samecniero-kvleviTi institutis Sromebi. Tbilisi 1978, t. XXIX, gv 55.

39. SainiZe o.T. aWaris avtonomiuri respublikis mikobiota. disertacia biologiis mecnierebaTa doqtoris samecniero xarisxis mosapoveblad, Tbilisi 1997, 239 gv, danarTi 317gv.

Page 136: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

136

40. Sengelia d. samkurnalo mcenareTa mikoflora. sadisertacio naSromi biologiis mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad, Tbilisi 1969, gv 214

41. Sengelia z. samkuranlo mcenareTa kultura saqarTveloSi. Tbilisi, 1983. 309 gv.

42. SoSiaSvili i.; yirimelaSvili n. xaxvis Wraqis (perenosporozis) mavneobis sakiTxisaTvis. mcenareTa dacvis samecniero- kvleviTi institutis Sromebi. Tbilisi 1950, t. VIII, gv 173-188.

43. SoSiaSvili i.; yirimelaSvili n. masalebi xaxvis Wraqis SeswavlisaTvis saqarTveloSi. mcenareTa dacvis samecniero-kvleviTi institutis Sromebi. Tbilisi 1953, t. IX. gv 197-211.

44. CxubaZe g.s. aWaris Savi zRvis sanapiros dekoraciul mcenareTa daavadebebis Seswavlis Sedegebi. sadisertacio macne biologiis mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis mosapoveblad. Tbilisi 1995, 20 gv.

45. ZirkvaZe s. Lilium kesselringianum-is qimiuri Sedgenilobis SeswavlisaTvis. axalgazrda mecnierTa X samecniero konferencia miZRvnili didi oqtombris socialisturi revoluciis 60 wlisTavisadmi. gamomcemloba `mecniereba”. Tbilisi 1977, gv 57-59.

46. WeliZe n. goris raionis parazituli mikofloris masalebi-sadisertacio

Page 137: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

137

naSromi bio. mec. kand. Samecniero xarisxis mosapoveblad. Tbilisi 1969, 163 gv.

47. WinWaraZe d. Allium rubescens-is gamokvleva steroidul saponinebze. axalgazrda mecnierTa X samecniero konferencia miZRvnili didi oqtombris socialis-turi revoluciis 60 wlisTavisadmi. gamomcemloba `mecniereba”. Tbilisi 1977, gv 55-57.

48. xazaraZe e. masalebi xaxvis nacrisferi obis Botrytis allii Munn-is SeswavlisaTvis saqarTveloSi. saqarTvelo sssr. mcenareTa dacvis samecniero-kvleviTi institutis Sromebi. Tbilisi 1952, t.VII, gv 97-109.

49. xmalaZe i. `gamwvanebis safuZvlebi” poligrafiuli kombinati ` komunisti”, Tbilisi 1961, 289 gv.

50. xoferia n. saojaxo wigni. gamomcemloba`sabWoTa saqarTvelo”, Tbilisi, 1965. gv 204-211.

51. jafariZe g.; kvaWaZe g. mebostneoba (nawili meore) 11 saxelmwifo gamomcemloba, Tbilisi, 1950. 236 gv.

52. Асиеишвили Л.В. Биоекологические особенности тюльпанов и гианцитов в условиях Восточной Грузии в связи с вертикальной поясностью. Автореферат диссертации на соискание ученой степени биолонических наук. Тбилиси 1981. 28 ст.

53. Абрахимов Ю.В. Ореховская М.В. Шишкина Т.С. Эффективные препараты против болезней. Труды по семеноводству и семеноведению овощных культур. Москва 1980, вып II. ст 98-102.

Page 138: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

138

54. Багатурия В.Я. Вредители и болезни декоративных Растений и меры борьбы с ними, Тбилиси 1977, 84 ст.

55. Билов В.К. Некоторие итоги инструкции декоративных луковичных и клубнелуковичных растений флоры Кавказа. Природа Кабардино-Балкарии и ее охрана 1969, Вып. 2, Нальчик, ст 239-247.

56. Бекдаирова К.И. Биологическая характеристика чеснока и лука в процесе вегетации и хранения. Автореферат диссертации на соискание ученой степени биолонических наук. Альма-Ата 1971. 28 ст.

57. Билай В.И. Фузарии. Наукова думка, Киев 1977, 442 ст.

58. Билай В.И., Гвоздяк Р.И., Скрипаль И.Г., Краев В.Г., Элланская И.А., Зирка Т.И., Мурас В.А.-Микроорганизмы возбудители болезней растений, Наукова думка, Киев 1988, 200 ст.

59. Беришвили Л.В. Грибные болезни культивируемых лекарственных растений в Аджарии и разработка мер борьбы с главнейшей из них южной склероциальной гнилью. Автореферат диссертации на соискание ученой степени канд. Сельскохозяйственных наук, Тбилиси 1986, 24 ст.

60. Былов В.Н. Агаджанян И.В. и др. Цветочно-декоративные травянистиые растения. Издательство Наука. Москва 1983, 270 ст.

61. Вольф В.Г. Статистическая обработка опитных данных, Колос, Москва 1966, 220 ст.

Page 139: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

139

62. Вредители и болезны декоративных растений и меры борьбы с ними. Москва 1977, Ст 79-88.

63. Ганькович Н. Горошко В. Глушенко Л. Распостраненность и вредоносность болезней лекарственных растений. Первая межлународная закавказская конференция по фитопатологии. Тезиси дакладов. Тбилиси 2008, Грузия сентябрь 25-27 ст 53.

64. Гогинашвили Н.Д. Влияние удобрений на урожай и качество лука репчетого и морковь столовой в условях луго-коричновых почв. Шида Картли Грузинской ССР. Автореферат диссертации на соискание ученой степени канд. Сельскохозяйственных наук, Тбилиси 1983, 23 ст.

65. Горленко С.В. Роль фитонцидов в подавлении фитопатогенных грибов. Фитонциди. Киев 1981. ст 104.

66. Данилова А.Н. Комухова Ю.А. Вредители и болезни заподноси бирских видов лука, интродуцированных на Алтай. Академия Наук СССР. Бюллетень главного ботанического сада, выпуск 143. Наука 1987, ст 75-78.

67. Доброзракова Т.Л. Летова М.Ф. Степанов К.М. Хохряков М.К. Определитель болезней растений Сельхозиз, Москва, Ленинград 1956, 320 ст.

68. Долидзе М.И., Киримелашвили Н.С. Рехвиашвили Л.Н. Изучение болезней овошных культур при хранении в Грузии. Тезисы докладов науч.

Page 140: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

140

Конференции Азербайджанской Н.И. Института овощеводства. Баку 1978, ст 6-7.

69. Доспехов Б.А. Методика полевой опыта (с основами статистической обработки результатов исследований). Москва, Колос 1973, 336 ст.

70. Дурынина Э.П. Великанов Л.Л. Почвенные фитопатогенные грибы. Изд-во Московекого ун-та. Москва 1984, 107 ст.

71. Дьякова Г.А. Фитопатологический словарь-справочник. изд-во Наука, Москва 1969. ст 134-147.

72. Жваня Н.Л. Распространение, интенсивность развития и вредоносность ложной мучнистой росы лука в Грузии. Защита растений от болезний. Сборник Научных трудов ИЗР, Тбилиси 1984. ст.99-107.

73. Жвания Н.Л. Ложная мучнистая роса (переноспороз) лука и разработка мер борьбы с нею в Грузии. Автореферат дисс. на соиск уч. ст. канд. с.х наук, Тбилиси 1985, 23 ст.

74. Жизнь растений. Грибы Т2. Под. Ред. М.В. Горленко. Москва 1976, Просвещение. 479 ст.

75. Журбин А.И. Ботаника с основами обшей биологии. Москва 1968, 348 ст.

76. Иоаннесян Н.Ю. Грибные болезни лука репчатого в условиях Армянского ССР. в период вегетации и хранения и обоснование мер борьбы. Автореферат дисс. на соискание ученой степени канд. биол. наук. Эреван, 1989. 24 ст.

Page 141: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

141

77. Иорданов Д. Николов П. Бойчигов А. Фито-терапя (лечение лекарственными травами) Медицина и физкультура, София, 1970. 342 ст.

78. Капинос Г. Луковичные и клубнелуковичные цветочные растения на Апшероне (Нарциссы, Тюльпаны, Гианциты, Гладиолусы), Баку. Добровольное обшество содействия озеленения. г. Баку. 1964. 36 ст.

79. Кешелашвили О.Г. Экономические основы использования минеральных удобрений в Грузии. Тбилиси 1982, Мецниереба Т.П. ст 175-177.

80. Кеисерухский М.П. Зайцева В.Г. Пономарова Э.А. Как определить экономическую эффективность применения пестицидов. Защита растений №9. 1971. ст 31-32.

81. Коган Э.Д. Попушой И.С. Методическое указание по диагностике болезней основных овощных культур Молдавской ССР. в открытом грунте, Кишинев Штишинца 1985. 25 ст.

82. Кузнецов А.В. Чеснок культурний, Москва сельхозиз. 1954. 119 ст.

83. Лебинов В.Я. Определение посевных качеств семян. Москва. Колос, 1964. 112 ст.

84. Ломидзе Т.И. Изучение биологии возбудителя серой гнили

тюльпанов (Botrytis tulipae (Lib) Horkins) и установление мер борбы с ней. Автореф. Дис.на соиск. уч. ст. кан. биол.наук. Тбилиси 1972.

Page 142: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

142

85. Методы экспериментальной микологии. Под обшей редакцией чл. Корр. АН. ССР. В.И. Билай. Издательство “Наукова думка”, Киев, 1973. 166 ст.

86. Методическое руководство по лабораторной карантийной экспертизе растительных материалов и почвы. Москва, 1960, 242ст.

87. Михаилов А.Н. Переноспороз лука и обоснование мер борьбы с ним в левобережной лесостепи УССР. Автореферат дисс на соискание ученой степени кандидата сельскохозяйственных наук. Киев 1987. 16 ст.

88. Мюллер Э. Леффлер В. Микология. Пер. с немецкого, Мир, Москва 1995. 344 ст.

89. Наков Б. Нова болет на чеснока. Растителна зашита 22.5. 1974. ст 33 (Болг).

90. Наков Б. Сождиви пепна по чесьна и средство за борба. Растителна зашита 27-10. 1974. С 22-25 (Болг).

91. Новотельнова Н.С. Фитофторовые грибы (Сем. Phytophtoraceae) Издательство “Наука” Ленинградское отделение, Ленинград, 1974. 207 ст.

92. Небулишвили Е.О, Главнейшие болезни чеснока (ржавчина, фузариоз) и меры борьбы с ними. Автореферат дисс. на соиск уч. степ. канд. с.х наук. 06.01.11. Тбилиси, 1988. 23 ст.

93. Осипян Л.Л. Микофлора Армянской ССР. Гифальные грибы Т. III. Издательство Эреванского университета. Эреван 1975. 642 ст.

94. Осипян Л.Л. Шамирханян Н. Микофлора луковиц лука и чеснока при их хранении в Армянской ССР.

Page 143: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

143

Материали 6 сесии Зак. Совета по координации НИР по защите растений. Тбилиси 1973. ст 375-378.

95. Пересипкин В.Ф. Сельскохозяйственная фитопатология. Колос, Москва 1982. 512 ст.

96. Пидопличко Н.М. Грибы паразиты культурных растений. Определитель т.2. Грибы несовершенные, Из-во «Наукова думка», Киев, 1977. 298 ст.

97. Пидопличко Н.М. Грибы паразиты культурных растений. Определитель т 3. Пикнидиальные грибы, «Наукова думка», Киев, 1977. 210 ст.

98. Пидопличко Н.М.,Милько. А.А. Атлас мукоральных грибов. Издательство. ,,Наукова думка,, Киев 1971, 114ст.

99. Полейщук П.М. Культура чеснока. Издательство Украинской академии сельскохозяйсвенных наук. Киев 1960. 121 ст.

100. Потоцкая Ю.С. Применение наиболее декоративных луковияных цветочных растений в озеленений. Известия академии наук Киргиской ССР. Серия биологических наук т, V вып 1 1963. ст 35-38.

101. Райлло А.И. Грибы рода фузариум. Государственное издательство сельскохозяйственной литературы. Москва, 1950. 415 ст.

102. Семенов А.Я. Абрамов А.П. Хохряков М.К. Определитель паразитных грибов на плодах и семенах культурных растений. Ленинград, Колос 1980. 301 ст.

Page 144: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

144

103. Сойтонг Казем-Кетомиум-биопрепарат для зашиты растений от болезней (Перевод с англиского). Таиланд, Банкок, 2002. 4ст.

104. Смичков Ю.И. Стандартизация в цветоводстве (Обзорная информация. Озеленение населенных мест.). Москва, ЦБНТИ, 1980. 36 с.

105. Спешнев Н.Н. Грибные паразиты Кахетии (Материалы для изучения микологической флоры Кавказа) Отд. Отт. Из II вып. Трудов Тифлисского ботанического сада. Тифлис 1897.48 ст.

106. Стекмен Э. Харрар Дж. Основы патологии растений. Издательство иностранной литературы. Москва 1959.540 ст.

107. Тарр С. Основы патологии растений. Перевод с анг. Под. Ред. М.С Дунина. Москва Мир 1975. 587 ст.

108. Тетеревникова-Бабаян Д.Н. Грибы рода Септория в СССР. Издательство А.Н. Армянской ССР. Эреван 1987. 478 ст.

109. Ульянищев В.И. Осипян Л.Л. Канчавели Л.А. Ахундов Т.М. Определитель грибов Закавказя. Издательство Эреванского университета. Эреван, 1985. 288 ст.

110. Умиков Н.З. Плоды ягрды, овощи, злаки и прянности. Тбилиси, 1953. 158 ст.

111. Фестиваль педагогических идей. Открытый урок 2004-2005 года. 45 ст.

112. Флора споровых растений Грузии, (Конспект) 1986, Тбилиси, Мецниереба, ст.885.

Page 145: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

145

113. Харузин А.Н. Лук и чеснок. Изд. Новая деревния. Москва, 1970. 271 ст.

114. Хохряков М.К., Потлайчук В.И., Семенов А.Я., Элбакян М.А. Определитель болезней сельскохозяйственных культур. «Колос», Ленинград, 1984. 303 стр.

115. Царев С.Г. Лекарственные растения в ветеринарии. Рассельхозиздат, Москва, 1964. 171 ст.

116. Цветочни-декоративные травянистые растения (Краткие итоги интродукции). Издательство Наука. Москва 1983. Ст 115-199.

117. Чабан М.К. Некоторые декоративные луковичные растения природной флори. Труды Алма-Атинского Ботанического сада Акадкмии наук Казахской ССР. Алма-ата, 1960. ст 110-117.

118. Чичалейчик А.Г. Рецептурные формы биопрепаратов. Защита и карантин растений. № 7. 2000. Ст 18.

119. Чзубадзе Г. Бараташвили Д. Материалы изучения болезней травянистых декоративных растений на черноморской побережье Аджарии.

Первая международная закавказская конференция по фитопатологии. Тбилиси, Грузия, сентябрь 25-27, 2008. ст 61.

120. Шаинидзе О.Т. Микофлора влажной субтропической зоны Аджарии. Автореферат диссертации на соискание учёной степени кандидата биологических наук. Тбилиси, 1981. 20 ст.

Page 146: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

146

121. Штернмис М.В. Биопрепарат на основе микробных метаболитов. Защита и карантин растений № 9, 2002. ст 18.

122. Ячевский А.А. и П.А. Определитель грибов. Совершенные грибы (диплоидные стадии) т 1. Изд. З-е. Москва, Ленинград, Сельхоз-из 1931. 320 ст.

123. Bolger L. Redulte of experimente on the control of Sclerotium cepivorum on Allium sp. using. Ronilan. BASF Agricultural News 1984. pp13-16.

124. Cavagnaro P.F. Camargo A. Piccolo R.Y.Garcia Lampasona, S. Burba I.L. Masuelli R.W.-Resistance to Penicillium hirsutum Dierckx in garlic accessions. European Journal of plant Pathology. 2005., Vol 112, N 2, pp 195-199.

125. Clarkson. J.P. Scruby A. Mead A. Wright C. Smith B. Whipps J.M. Integrated control of Allium white rot with Trichoderma viride tebuconazole and composted onion waste. Plant pathology, 2006, Vol 55, N3, pp 375-386.

126. Chilvers M. Pethybridge S.J. Hay F.S. Wilson C.R. Characterisation of Botrytis species associated with neck rot of onion in Australia. Australasian Plant pathology, 2004, Vol 33, N1, pp 29-32.

127. Chilvers, M.J. Hay P.S. Hills J. Dennis J.J.C. Wilson C.R. Influens of benzimidazole fungicides on incidens of Botrytis allii infection of onion leaves and subsequent incidence of onion neck rot in storage in Tasmania, Australia. Australian Journal of Experimental Agriculture, 2006, Vol 46, N 12, pp 1661-1664.

Page 147: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

147

128. Coventry E. Noble R. Mead A. Whioos J.M. Soil biology. Biochemistry control of Allium white rot (Sclerotium cepivorum) with composted onion waste soil biology of biochemistry, 2002, Vol, 34, N 7, pp 1037-1047.

129. Dugan F.M., Hellier B.C., Lupien S.L. First report of Fusarium proliferatum causing rot of garlic bulbs in North America. Plant Pathology. Vol. 52. N3, 2003. pp 426.

130. Duchon-Doris Y. La lute cintre Scherotium cepiticole. 200. 1979, pp 33.

131. Ellis M.B. Dematiaceus Hyphomycetes Commonwealth Mycologycal Institute Rev. Surrey, England 1971, 608.

132. Ellis M.B. More Dematiaceus Hyphomycetes Commonwealth Mycological Institute Kew. Surrey, England 1976, 567 pp.

133. Hag M.A. Collin H.A. Tomsett A.B. Jones M.J. Detection of Sclerotium cepivorum within onion plants using PCR primers. Physiological and Molecular Plant Pathology, 2003, Vol 62, N3, pp 185-189. H

134. Hassan M.H.A. Allam A.D.A. Abo-ElyiusrK.A.M. Hussein M.A.M. First report of Stemphilium leaf blight of onion caused by Stemphilium vesicarium in Egypt. Plant Pathology, 2007, Vol 56, N4, pp 724.

135. Haddad F. Maffia L.A. Mizubuti E.S.C. Evaluation of fungicides to control Colletotrichum gloeosporioides on onion. Fitopatologia Brasileira, 2003, Vol 28, N 4, pp 435-437.

Page 148: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

148

136. Irkin R. Korukluoglu M. Control of Aspergillus niger with garlic, onion and leek extracts. African journal of Biotechnology, 2007, Vol 6, N4, pp 384-387.

137. Köhl J. Molhoek W.W.L. Jossen-Van de Jeijn H.M. Lombaersvan der Plas, C.H. Potential of Ulocladium atrum for biocontrol of onion leaf spot through suppression of sporulation of Botrytis spp. Bio control, 2003, Vol 48, N 3, pp 349-359.

138. Kuprashvili T; Mshvidobadzse L; Akhalaia E; Bokeria N; Gaganidze L; Chkubianashvili C; Tabatadze E and Kasem Soytong-Tward to study of Ketomium mycofungide in Georgia. International Conference on Integration of Science Tecnology for Sustainable Development, 2007, Bankok, Thailand 26-27 april, pp 440-450.

139. Lane S.D. Bowen N. J. Revisiting the use of Iprodion and Trichoderma in the integrated menegement of onion white rot. Archives of Phytopathology and Plant Protection 2005, Vol 38, N2, pp 133-138.

140. Mention M. Bouhol D. Interoontion de Sudarium roseum dana la symptom des raciness roses du poieram. Pepinieri stes Borticulteura Maraichers, 1977, pp 36-40.

141. Moravcik H. Dolirite choroby a skodecvia cesnaky a ochrana. 1980, Zahrudrictvo CSSR, pp170-172.

142. Nunes. U.R. Santos M.R. Alvarenga F.M. Physiological and health quality of onion (Allium cepa L)seeds as affected by osmotic conditioning and the treatment with fungicide. Revista Brasiliera de Sementes, 2004, Vol 22, N 1, pp 1239-246.

Page 149: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

149

143. Naik D. Burden O. Chemical control of basal rot of onion (Allium cepa L). Zambia IX Internationall Congress of plant protection. 1979, 180 p.

144. Payghami E. Massiha S. Ahary B. Valizaden M. Motallebi A. Enhancement of growth of onion (Allium cepa L) by biological control agent Trichoderma spp. Acta Agronomica Hungaria, 2001, Vol 49, N 4, pp 393-395.

145. Perkovskaya J.Y. Kravchuk Z.N. Jrodzinsky D.M. Dmitriev A.P. Induction of reactive oxygen species and phytolexins in onion (Allium cepa L) cell culture by biotic elicitorns derived from the fungus Botrytis cinerea. Russuan Journal of land Physiology, 2004, Vol 51, N 5, pp 609-614.

146. Redrosa R.A. Maffia L.A. Mizubuti E.S. Bromonchenkel S.H. Components of onion resistence to Colletotrichum gloeosporioides. Fitopatologia Brasiliera, 2004, Vol 29, N 6, pp 606-613.

147. Saccardo P.A. Sylloge Fungoral, Vol XI. Berlin 1896, 236-291.

148. Saccardo P.A. Sylloge Fungoral, Vol IV. Berlin 1886, 580 p.

149. Saccardo P.A. Sylloge Fungoral, Vol XIII. Berlin 1888.

150. Srinivasan R. Shanmugam V. Kamalakannan A. Surendran M. Influence of fertilizers host factors and storage conditiona in relation to disease severity a casestudy of black mould rot of onion. Acta Phytopathologica et Entonologica Hugrarica, 2002, Vol 37, N 1/3, pp 119-135.

Page 150: irine metreveli SroSanisebrTa (Liliaceae) ojaxis bolqvovandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/13382/1/Metreveli... · 2020. 7. 4. · soko Botrytis sp-is Sesaxeb gamokvlevebi Catarebuli

150

151. Suheri H. Price T.V. Infection of onion leaves by Alternaria porri and Stemphylium vesicarium and disease development in controlled environments. Plant Pathology, 2002, Vol 49, N 3, pp 375-382.

152. Stankovic S. Levic I. Petrovic T. Logrieco A. Moretti A. Pathogenicity and mycotoxin production by Fusarium proliferatum isolated from onion and garlic in Serbia. European Journal of Plant Pathology, 2007, Vol 118, N 2, pp 165-172.

153. Toit L.J. du Jlowe D.A. Pelter I.O. First report of powdery mildew of onion (Allium cepa L) caused by leveillula taurica in the Pacific North West. Plant Health Progress 2004, November, pp 1-2.

154. Tamire Zrwde Chemeda Fininsa Sakhuja P.K.. Seid Ahmed. Association of white rot (Sclerotium cepivorum) of garlic with environmental factors and cultural practices in the North Shewa highlands of Ethiopia. Crop Protection, 2007, Vol 26, N 10, pp1566-1573.

155. Valdez I.J. Makuch M.A. Ordovini A.F. Masuelli R.W. Overy D.P. Piccolo R.I. First report of Penicillium allii as a field pathogen of garlic (Allium sativum). Plant Pathology, 2006, Vol 55, N 4, 580 p.

156. Zewide T. Fininsa C. Sakhuja P.K. Management of white rot (Sclerotium cepivorum) of garlic using fungicides in Ethiopia Crop Protection, 2007, Vol 26, N 6, pp 856-866.