Embed Size (px)
Citation preview
8 €Kod TES 220 TE 309
isbn 978-2-35573-141-9
Kaier poelladennoù Cahier d’exercices
3NinnogTudiha
N
inno
g ha
Tud
i
Kaie
r poe
llade
nnoù
— C
ahie
r d’e
xerc
ices
3
www.crdp.ac-rennes.fr/tes/site
Binvioù evit deskiñ lenn ha skrivañ er c’hlas 1 dre ar brezhoneg hag ar galleg war un dro
Des outils pour une entrée bilingue breton-français dans l’apprentissage de la lecture-écriture au CP
Armelle ar C’hozhJérôme Palud Jean-Do Robin Yann Verney
Kaier 3
NinnogTudiha
Poelladennoù diwar an testennoù
Exercices dérivés des textes
tresadennoù : Malo ar Menn
Ma anv :
Roll al levrioù bet embannet gant TES a vez kavet war hor pajennoù Internet : http://www.crdp.ac-rennes.fr/tes/site
© TES, Sant-Brieg, 2014. Pep gwir miret strizh. 1 straed Théodule Ribot, 22 000 Sant-Brieg.
09 72 34 41 83 — [email protected] 978-2-35573-141-9
D’ar skolaerien :Ar c’haier poelladennoù-mañ zo da vezañ implijet gant levr ar skolaer embannet gant TES.Stumm paper levr ar skolaer zo da vezañ goulennet digant TES. PDF al levr a c’hall bezañ pellgarget diwar lec’hienn TES : www.crdp.ac-rennes.fr/tes/site
Ma anv :
An urzhioù labour Les consignes
Skrivañ Écris
Livañ Colorie
Stagañ Relie
Kelc’hiañ Entoure
Barrennañ Barre
Klokaat Complète
Distagañ Sépare
Livañ ar ger Surligne
Tresañ ur groaz Dessine une croix
4
Anavezout ha skrivañ gerioù
1. Livañ e gwer ar gerioù a dalv evit al loened.
Livañ e glas ar gerioù a dalv evit an dour.
Souezhet-bras eo al loened : n’eus ket dour e-barzh ar poull.N’eus takenn dour ebet e-barzh ar poull.Takenn dour ebet ken !Spontus eo ! Ya, spontus eo an dra-se !– Fidamdoustik ! Gant piv eo aet an dour ? Sur on eo gant an olifant ! An olifant ! Hennezh an hini zo kaoz !– Ya, gwir eo, ganin eo aet an dour.Met n’eo ket me zo kaoz. An dourvarc’h an hini zo kaoz !Ur sac’had holen a oa bet skuilhet gantañ e-barzh ar poullad dour.Me ne ouien ket avat. Neuze, pa’m boa taolet evezh, e oa re ziwezhat. Gant an holen em boa tapet sec’hed. Ya, sec’hed ruz !Neuze em boa evet, ha dalc’het e oan da evañ, ha da evañ...ken na oa chomet takenn ebet. Takenn ebet ken.Hag an holl loened a-unan da huchal :– Te, dourvarc’h, an hini zo kaoz !
Testenn 21
Te an hini zo kaoz
5
Testenn 21
2. Skrivañ ar ger a glot gant pep skeudenn.
6
Testenn 21
3. Skrivañ anvioù al loened a gaver en albom ha barrennañ anvioù al loened na gaver ket en albom.
ur frikorneg ur panda un olifantul lapin
ur jirafenn ur marmouz ur roudennegur c’hangourou
ul leonez ur bleiz un tigr un arzh gwenn
4. Skrivañ ar gerioù-kroaz-mañ :
O
M D L
F
C’H
7
Testenn 21
5. Barrennañ ar gerioù n’int ket bet skrivet mat.
an dourvarc’h
an dourvac’h
an olifont
an olifant
ar frikorneg
ar frikroneg
huchal
uchal
loened
loenet
6. Reizhskrivadenn silabennoù
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
8
Testenn 21
7. Reizhskrivadenn gerioù
1
5
2
6
3
7
4
8
Sellout ouzh skeudennoù an albom
Klask ar c’hwenenn war skeudennoù ar pajennoù-mañ ha skrivañ e pelec’h emañ.
Pajenn 6 -kichen ar poull ema ar c’hwenenn.
Pajenn 8
Pajenn 15
Pajenn 21
Pajenn 26
Pajenn 28-29
9
Testenn 21
Kompren frazennoù ha testennoù
1. Livañ e gwer ar gerioù a dalv evit ul loen.
Hag an olifant da anzav...
En em zifenn a ra an dourvarc’h avat...
Ar frikorneg avat a zo droug ennañ...
Hag an orang-outang da zisplegañ neuze...
Hag al leonez da anzav...
Ar fenneg neuze a zo savet droug ennañ, droug ruz ennañ...
Ar c’hameleon a zo savet droug bras ennañ kerkent...
Broc’het eo ar c’hilhog-raden...
Met ar verienenn a zo savet droug enni !
Ha setu an olifant fur da hejañ e drompilh...
10
Testenn 21
2. Skrivañ pep a respont d’ar goulennoù-mañ :
Piv en doa evet dour ar poull ?
Piv en doa diskarget ar sac’had holen er poull ?
Piv en doa mouchet daoulagad an dourvarc’h ?
Piv en doa redet war-lerc’h an orang-outang ?
Piv a oa azezet war ar c’hameleon ?
11
Testenn 21
3. Penaos ez a an istor-mañ en-dro ? Skrivañ anvioù al loened diouzh urzh an istor.
Studiañ ar yezh
1. Sell mat ouzh ar skouer ha skriv ar gerioù a vank.
C’hwi EñMe Te
An dour ac’h eus evet. e an hini zo kaoz !
Ar volotenn ho peus bannet. an hini zo kaoz !
Ar mogerioù en deus louzet. an hini zo kaoz !
Ar sivienn am eus debret. an hini zo kaoz !
2
3
4
5
6
1
10
9
8
7
12
Testenn 21
2. Penaos e komz loened an istor ? Klask verboù hag a ziskouez o mod da gomz. Skrivañ ar verboù-se hervez ar skouer.
opal a ra ar c’hwenenn.ag ar c’hwenenn da hopal.
13
Testenn 21
3. Merkañ ur groaz er c’hombod mat.
ennañ enni enne
Ar frikorneg a zo savet droug… ✗Ninnog a zo savet droug…
Tudi a zo savet droug…
Ar c’hi a zo droug…
Al loened a zo savet droug…
Ar giez a zo savet droug…
Ar vugale a zo droug…
Skrivañ frazennoù ha testennoù
1. Skrivañ 4 frazenn diwar ar patrom-mañ : N’eus takenn dour ebet e‐barzh ar poull.
N’eus takennN’eus tamm
soubenngwin
chokoladbara
ebet
ware-barzhdindan
an daol.ar werenn.
ar gastelodenn.ar voutailh.
14
Testenn 21
2. Klokaat an destenn-mañ.
Hag an olifant da anzav :
– Ya, gwir eo, ganin eo aet an __________________ . Met n’eo ket
me an hini zo ________________ . An dourvarc’h an hini zo kaoz !
Ur sac’had ________________________ a oa bet skuilhet gantañ
e-barzh ar poullad _______________________________________ .
Gant an holen em boa tapet ______________________________ .
Neuze em boa _____________________, ha dalc’het e oan da
evañ, ha da evañ...
15
Testenn 22
Identifier et écrire des mots
1. Écris le mot qui correspond à chaque image.
des un
un
2. Barre les mots qui ne sont pas écrits correctement.
un oiseau
un oisseau
la prisan
la prison
la maitié
la moitié
le labyrinthe
le lapyrinthe
le Minotaure
le Nimotaure
Testenn 20Texte 22
La légende d’Icare
16
Texte 22a
3. Reconstitue quatre mots à partir de ces syllabes. Écris-les ci-dessous.
taumoi
seaux
pri tié
sonreauoi
4. Complète ces mots.
un coul. . r un ois...
un chem..
5. Dictée de syllabes
1
2
3
4
5
6
7
8
1
17
Texte 22a
6. Dictée de mots
1
2
3
4
Comprendre des phrases et des textes
1. Réponds à ces trois questions.
Qui est Minos ?
inos est
Par qui est tué le Minotaure ?
e inotaure est tué
Pourquoi Dédale fabrique-t-il des ailes ?
l fabrique des ailes pour
1
18
Texte 22a
2. Vrai ou faux ? Place une croix dans la case qui convient.
vrai faux
Minos est le fils d’ care.
care est le fils de Dédale.
Dédale est un monstre.
Le labyrinthe est une prison.
Le Minotaure parvient à s’échapper.
3. Range ces phrases dans l’ordre du texte, en les numérotant de 1 à 5.
Thésée tue le Minotaure.
Dédale construit le labyrinthe.
Dédale fabrique des ailes pour s’évader.
Minos enferme Dédale et care.
Minos enferme le Minotaure.
1
19
Texte 22a
Étude de la langue
Écris la terminaison de ces verbes en choisissant e ou ent.
Minos enferm____ le Minotaure.
Dédale et care invent____ une prison.
ls construis____ le labyrinthe.
Thésée tu____ le Minotaure et s’échapp____ du labyrinthe.
Écrire des phrases et des textes
1. Écris une phrase en replaçant ces mots dans l’ordre.
cherche pour une
s’évader. solution Dédale
2. Écris cette phrase selon le modèle.
la s’est passé il y a bien longtemps.
1
20
Texte 22a
Identifier et écrire des mots
1. Écris le mot qui correspond à chaque image.
des le
la
2. Barre les mots qui ne sont pas écrits correctement.
des pulmes
des plumes
le soleil
le solail
une ailes
une aile
heureus
heureux
fabriquer
fabriguer
3. Reconstitue quatre mots à partir de ces syllabes. Écris-les ci-dessous :
tempstôt
tou
long bien
surjourstout
2
21
Texte 22a
4. Dictée de syllabes
1
2
3
4
5
6
7
8
5. Dictée de mots
1
2
3
4
Comprendre des phrases et des textes
1. Vrai ou faux ? Place une croix dans la case qui convient.
vrai faux
care écoute les conseils de Dédale.
La cire fond au soleil.
care perd ses plumes.
care s’approche de la lune.
Dédale tombe dans la mer.
2
22
Texte 22b
2. Réponds à ces trois questions.
Comment Dédale assemble-t-il les plumes ?
l les assemble
Pourquoi care oublie-t-il les conseils de son père ?
l oublie ses conseils parce qu’
Qu’arrive-t-il à care ?
l
3. Range ces phrases dans l’ordre du texte, en les numérotant de 1 à 5.
care s’est approché du soleil.
Dédale et care assemblent des plumes.
Dédale et care ramassent des plumes.
care tombe dans la mer.
Dédale et care s’élancent dans les airs.
2
23
Texte 22b
4. Barre le mot qui n’a pas sa place dans cette liste.
bientôt un jour alors furieux
jamais longtemps toujours
5. Entoure, dans chacune de ces listes, le mot qui ne devrait pas s’y trouver.
loin le soin du foin le lion moins un point
prêtes voler la mer la Terre la Crète un architecte
Écrire des phrases et des textes
1. Écris une phrase en replaçant ces mots dans l’ordre.
mer se la etdans
tombe noie. care
2. Écris cette phrase selon le modèle.
l vole de moins en moins bien.
2
24
Identifier et écrire des mots
1. Reconstitue ces 4 mots comme sur le modèle, puis écris-les.
erreTer
pré
so
li
va
re
peur
lide
cieuse
quide
Testenn 19Texte 23
L’eau,un trésor fragile
25
Texte 23
L’eau,un trésor fragile
Texte 23
2. Barre les mots qui ne sont pas écrits correctement.
la galce
la glace
la Terre
la Tere
solide
solite
précieux
présieux
la merre
la mer
des nuage
des nuages
3. Complète ces mots.
la m.. la ....
une rivi...
Comprendre des phrases et des textes
1. Réponds à ces trois questions. Cherche la réponse dans le texte.
Comment appelle-t-on notre planète ?
n appelle notre planète
Pourquoi ?
arce qu’on
Pourquoi l’eau est-elle précieuse ?
’eau est précieuse car
26
Texte 23
2. Range ces phrases dans l’ordre en les numérotant de 1 à 3.
Alors, l’eau devient de la vapeur.
Le soleil chauffe la mer.
Puis, elle se transforme en nuages.
Étude de la langue
1. Colorie en rose dans ce texte tous les mots qui indiquent COMMENT est l’eau.
Les hommes, les animaux et les plantes ont besoin d’eau pour vivre.
L’eau est précieuse car, sans elle, la vie sur la Terre serait impossible.
On trouve l’eau sous trois formes :
- L’eau gazeuse : le soleil chauffe l’eau de la mer qui devient de la
vapeur puis des nuages.
- L’eau solide : l’eau devient de la glace quand il fait très froid.
- L’eau liquide : la glace devient de l’eau quand la température
se réchauffe. La glace fond et devient liquide.
27
Texte 23
2. Complète ce tableau en choisissant les mots qui conviennent.
l’eau liquide l’eau précieuse
l’eau solidel’eau gazeuse
L’eau devient de la glace quand il fait très froid.
La glace devient de l’eau quand la température se réchauffe.
Le soleil chauffe l’eau de la mer qui devient de la vapeur puis des nuages.
’eau ’eau ’eau
3. Entoure le mot qui n’a pas sa place dans cette série.
la mer de l’eau un nuage un lac
de la glace le soleil une rivière de la vapeur
Écrire des phrases et des textes
1. Écris une phrase en replaçant ces mots dans l’ordre.
de la est la Terre
Bleue. Le nom Planète
28
Texte 23
2. Écris cette phrase selon le modèle.
’eau, c’est la vie.
Identifier et écrire des mots
Reconstitue ces 6 mots, puis écris-les.
châ
po
jar
dou
mai
ter
din
son
teau
re
table
che
29
Texte 23
Comprendre des phrases et des textes
1. Relie chaque phrase à l’image qui lui correspond.
Quand on entend « plic-ploc » , ce sont des litres d’eau qui se perdent.
On doit fermer le robinet quand on se brosse les dents.
On dépense deux fois moins d’eau en prenant une douche qu’en prenant un bain.
L’eau pluviale descend du toit par les gouttières, puis est conservée dans une citerne.
30
Texte 23
2. Réponds par vrai ou faux.
vrai faux
Avant d’arriver à la maison, l’eau parcourt une longue route.
L’eau potable est conservée dans une station d’épuration.
On dépense plus d’eau en prenant une douche.
l vaut mieux utiliser l’eau de pluie pour arroser le jardin.
l faut laisser le robinet goutter.
3. Numérote ces phrases de 1 à 4, dans l’ordre du texte.
Ensuite, elle est conservée dans un château d’eau.
Puis elle arrive à l’usine de traitement.
Enfin, elle arrive au robinet de la maison.
D’abord elle est pompée dans une rivière ou dans une source.
31
Texte 23 Texte 23
Étude de la langue
1. Dans chaque série, entoure le mot qui ne devrait pas s’y trouver.
ensuite puis autant d’abord enfin avant
un robinet des tuyaux la brosse une citernela station d’épuration le château d’eau
une gouttière des canalisations
économiser utiliser fermer brosserconduite arroser dépenser gaspiller
2. Dans chaque phrase, barre le mot encadré qui ne convient pas.
Tudi économise économisent l’eau pour se laver.
Les Américains utilise utilisent beaucoup plus d’eau
que les Africains.
ls n’ arrose arrosent pas leurs jardins avec l’eau de pluie.
Anna laisse laissent trop souvent couler l’eau.
Elle ne ferme ferment pas toujours le robinet quand elle se
brosse brossent les dents.
32
Texte 23
3. Termine ces phrases en t’aidant du modèle.
Les habitants de l’Amérique sont des Américains.
Les habitantes de l’Amérique sont des Américaines.
Les habitants de l’Afrique sont des
Les habitantes de l’Afrique sont des
33
Texte 23 Texte 23
Identifier et écrire des mots
1. Reconstitue ces 6 mots, puis écris-les.
so
au
la
cui
hi
é
ver
siner
voir
té
leil
trefois
2. Complète ces mots.
le sol... une lessiv....
la d.....
34
Texte 23
Étude de la langue
1. Colorie en rose dans ce texte tous les mots qui indiquent COMMENT est l’eau, puis écris-les sous ce texte.
L’eau est de plus en plus rare dans certains pays.
L’eau potable est conservée dans un château d’eau. Les eaux usées
sont rejetées par des canalisations jusqu’à la station d’épuration ou
dans la fosse.
L’eau pluviale descend du toit par les gouttières, puis est conservée
dans une citerne.
Autrefois, il n’y avait pas l’eau courante. Les vêtements blancs étaient
d’abord bouillis dans une lessiveuse pendant une heure et demie.
Ensuite, ils étaient battus et rincés à l’eau claire du lavoir. l n’y avait
pas de douche. L’eau froide était chauffée dans une lessiveuse.
35
Texte 23 Texte 23
2. Colorie en vert dans ce texte tous les mots qui indiquent QUAND cela se passe, puis écris-les sous ce texte.
Avant d’arriver à la maison, l’eau parcourt une longue route.
Elle est d’abord pompée dans une rivière ou dans une source.
Puis elle est conduite par des tuyaux vers l’usine de traitement.
L’eau potable est ensuite conservée dans un château d’eau.
Enfin, elle arrive au robinet de la maison.
Autrefois, il n’y avait pas l’eau courante. l n’y avait pas de
machines à laver. Les vêtements blancs étaient d’abord bouillis
dans une lessiveuse pendant une heure et demie. Ensuite les
vêtements étaient battus et rincés à l’eau claire du lavoir.
Puis on les mettait dans un panier.
Enfin, on les étendait au soleil, sur l’herbe, pour les faire sécher.
l n’y avait pas de douche. L’eau froide était chauffée dans
une lessiveuse, puis on se lavait dans un bac : l’hiver à
l’intérieur, et l’été dehors.
36
Texte 23
3. Compléter ce tableau.
laver un lavoir
arroser un ______________________
plonger un ______________________
sécher un ______________________
bouillir une bouilloire
manger une ______________________
balancer une ______________________
Écrire des phrases et des textes
1. Écris une phrase en replaçant ces mots dans l’ordre.
l’eau au on puits.
Autrefois, allait chercher
37
Texte 23 Texte 23
2. Dictée de syllabes
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
3. Dictée de mots
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
38
Testenn 24
Anavezout ha skrivañ gerioù
1. Klask an daou damm a ya d’ober pep ger, ha skrivañ ar pemp ger-se.
gwi
mi
ba
ha
fal
dañ
nizh
gnon
c’hañ
ra
Testenn 24
Ar yar vihan ruz
39
Testenn 24 Testenn 24
2. Skrivañ ar ger a glot gant pep skeudenn.
ur porc’hellar forn ur c’hanig
ur c’hazh gwinizhbleud
40
Testenn 24
3. Skrivañ ar ger a glot gant pep skeudenn.
merañ toazdebriñ falc’hañ
hadañ dornañpoazhañ
41
Testenn 24
4. Reizhskrivadenn silabennoù
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
5. Reizhskrivadenn gerioù
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
42
Testenn 24
Kompren frazennoù ha testennoù
1. Distagañ an eil ger diouzh egile, hag adskrivañ ar frazenn-mañ.
Pivasikouroac’hanondavalañgreun?
2. Renkañ an oberoù-mañ eus 1 da 6 hervez urzh an istor :
poazhañbara
falc’hañgwinizh
hadañgreun
merañtoaz
debriñbara
malañgreun
43
Testenn 24
Studiañ ar yezh
1. Rannbennad 1.
Livañ e melen ar pezh a lavar al loened.
Sterniañ e glas anvioù loened ar menaj hag ar gerioù bet lakaet en o flas.
Sterniañ an holl verboù e ruz.
Ur wech e oa pevar mignon en ur menaj :
ur porc’hell, ur c’hanig, ur c’hazh hag ur yar vihan ruz.
Tri foñsin bihan he doa ar yar vihan ruz.
O tiskrabañ ar porzh e oa ar yar vihan ruz pa gavas greunennoù gwinizh.
Ha hi da vont da gerc’hat he zri mignon ha da c’houlenn gante :
« Piv a sikouro ac’hanon da hadañ gwinizh ? »
« Ne rin ket ’at ! » a respontas ar porc’hell.
« Na me kennebeut ! » a lavaras ar c’hanig.
« Na me kennebeut all ! » a lavaras ar c’hazh.
« Ma… Me a raio ma-unan neuze » a lavaras ar yar vihan ruz.
Ha hi da hadañ ar greunennoù hec’h-unan.
44
Testenn 24
2. Rannbennad 2.
Livañ e melen ar pezh a lavar al loened.
Sterniañ e gwer anv ar yar vihan ruz hag ar gerioù bet lakaet en e blas.
Sterniañ an anvioù-verb e ruz.
Pa voe savet ar gwinizh, ha savet mat, e c’houlennas ar yar vihan ruz
gant he zri mignon :
« Piv a sikouro ac’hanon da falc’hañ gwinizh ? »
« Ne rin ket ’at ! » a respontas ar c’hazh.
« Na me kennebeut ! » a lavaras ar porc’hell.
« Na me kennebeut all ! » a lavaras ar c’hanig.
« Me a raio ma-unan neuze » a lavaras ar yar vihan ruz.
Ha hi da falc’hañ gwinizh hec’h-unan ha d’o c’hargañ war he c’harrigell.
45
Testenn 24
3. Rannbennad 6.
Livañ e melen ar pezh a lavar al loened.
Sterniañ e gwer anv ar yar vihan ruz hag ar gerioù bet lakaet en e blas.
Sterniañ e roz ar gerioù a dalv evit ar poñsined.
Livañ en orañjez ar gerioù a dalv evit ar yar hag he foñsined.
Pa voe poazhet an dorzh vara, ha poazhet mat e c’houlennas ar yar vihan ruz
gant he zri mignon :
« Piv a sikouro ac’hanon da zebriñ an dorzh vara-mañ ? »
« Me a raio avat ! » a respontas ar c’hanig.
« Me ivez ! » a lavaras ar c’hazh.
« Ha me kement all ! » a lavaras ar porc’hell.
« Ne rafet ket ’at ! » a lavaras ar yar vihan ruz.
« Me ha ma foñsined a zebro an dorzh vara-mañ.
Kot, kot, kot !… Deuit ’ta, ma re vihan gaezh, deuit da zebriñ bara ! »
Ha setu dres ar pezh a voe graet gante o-fevar.
46
Testenn 24
4. Renkañ ar gerioù-mañ e pep bann, hervez o rumm.
ar yar — da— hadañ — gwinizh — neuze — kennebeut bleud — deuit — poazhañ — ar poñsined — a lavaras — ac’hanon
verboù anvioù gerioù all
5. Klask ar ger n’emañ ket e blas e pep rummad gerioù-mañ.
ur c’hazh ur garrigell ur c’hanig
ur porc’hell ur poñsin ur yar
bara bleud pevar
toaz gwinizh greun
47
Testenn 24
6. Renabliñ en daolenn-mañ an holl c’herioù a gaver en destenn hag a dalv evit loened an istor.
ar yar
ar poñsined
ar yar hag ar poñsined
ar yar hag al loened all
al loened all
48
Testenn 24
7. Renabliñ, en daolenn-mañ, an holl anvioù-verb a gaver en destenn en he fezh.an
anv
ioù-
verb
er gontadenn er geriadur
Vakañsoù
49
Testenn 25
Kompren frazennoù ha testennoù
1. Livañ ar respontoù er memes liv hag ar goulenn a glot gante. (meur a respont a c’hall bezañ d’ar memes goulenn a-wechoù)
Piv a zo menajer ?bihan
er gêr
Peseurt micher a ra mamm Ninnog ha Tudi ?tad Ninnog ha Tudi
er pradoù
Petra a vez debret gant ar saout e-pad ar goañv ?sekretourez
melchon
Pelec’h e chomo Ninnog ha Tudi e-pad an hañv ?gwenn ha du
foenn
Penaos eo ar saout brizh-du ?laezh
er menaj
Testenn 25
Vakañsoù
Ninnog ha Tudi
50
Testenn 25
2. Klokaat an div frazenn-mañ.
menajerDebriñ sikour
pradoù saoutlaezh
Kalz a ____________ a vez roet gant ar ____________ brizh-du.
____________ a ra ar saout melchon ha geot er ____________.
Studiañ ar yezh
1. Skrivañ ar gerioù a vank, war skouer al linenn gentañ.
chom chomet
debriñ
treset
gwerzhet
livañ
c’hoariet
reiñ
ober
51
Testenn 25
2. Dibab ar ger reizh en daolenn ha skrivañ anezhañ e plas ar gerioù ruz er frazennoù.
anezhañ dezhañ gantañ
anezhi dezhi ganti
anezhe dezhe gante
Skouer : Graet em eus ur pok da ma mamm. Graet em eus ur pok dezhi.
Bet eo Milana e vakañsoù gant he zud.
Bet eo Milana e vakañsoù ________________________________ .
Gwelet em eus Ninnog er skol hirie.
Gwelet em eus ____________________________ er skol hirie.
Alan a sikouro Karim hag Erwan d’ober o labour-skol.
Alan a sikouro ____________________________ d’ober o labour-skol.
Roet en deus Tudi ur madig da Erwan.
Roet en deus Tudi ur madig ________________________________ .
Gant ma c’hoar Lili eo bet treset an ti-se.
________________________________ eo bet treset an ti-se.
52
Testenn 25
Anavezout ha skrivañ gerioù
1. Klask an daou damm a ya d’ober pep ger, ha skrivañ ar pemp ger-se.
me
mel
si
de
va
briñ
naj
kañsoù
chon
kour
2. Reizhskrivadenn gerioù
1
2
3
4
5
6
53
Testenn 25
Kompren frazennoù ha testennoù
Klokaat an div frazenn-mañ.
marc’hadsaout graet
ober ragêr
Gant mamm Ninnog ha Tudi e vez ____________ fourmaj-laezh
er ___________.
Sikour a ____________ Tudi he mamm d’ ____________
fourmaj-laezh.
54
Testenn 25
Studiañ ar yezh
Livañ e ruz an holl anvioù-verb (da skouer : chom).
Livañ e roz an holl anvioù-gwan-verb (da skouer : chomet).
Chom a raio Ninnog ha Tudi er gêr e-pad ar vakañsoù-hañv,
e miz gouere hag e miz eost, da sikour o zud er menaj.
Menajer eo o zad. Sekretourez eo o mamm,
sikour a ra anezhañ e-pad he vakañsoù.
Saout brizh-du a vez savet gante.
Saout bihan gwenn ha du eo ar re-se. Kalz a laezh a vez roet gante.
Plijout a ra dezhe debriñ geot ha melchon-vro er pradoù e-pad an
hañv. E-pad ar goañv e vez roet foenn dezhe.
Fourmaj-laezh a vez graet er gêr.
Gwerzhañ a ra tud Ninnog ha Tudi o fourmaj war ar marc’had
ha da gantin ar skol ivez .
Sikour a raio Tudi he mamm d’ober fourmaj er gêr
ha mont a raio Ninnog gant he zad da werzhañ anezhe
war ar marc’hadoù.
C’hoari a raint ivez gant o c’hi Flammig.
E fin miz gouere ez aint o-daou war vord ar mor, e ti o zintin Selina,
c’hoar o mamm.
Ganti ez aint da welout ar bagoù kozh e Douarnenez.
55
Testenn 25
Skrivañ frazennoù ha testennoù
1. Respont d’ar goulennoù-mañ.
Pe anv eo ki Ninnog ha Tudi ?
Piv eo Flammig ?
56
Testenn 25
2. Klokaat an destenn-mañ diwar an eñvor pe diwar ar roll skrivet war an daolenn.
Chom a raio Ninnog ha Tudi er gêr e-pad ar vakañsoù-hañv, e miz gouere hag e
miz eost, da sikour ________ zud er menaj.
Menajer eo o __________________. Sekretourez eo o mamm,
sikour a ra_______________________ e-pad he vakañsoù.
Saout brizh-du a vez savet __________________________ . Saout bihan gwenn
ha du eo ar ________________-se. Kalz a laezh a vez _______________ gante.
Plijout a ra _______________________ debriñ geot ha melchon-vro er pradoù
e-pad an hañv. E-pad ar _______________________ e vez roet foenn dezhe.
Fourmaj-laezh a vez graet _________________ gêr. Gwerzhañ a ra tud Ninnog
ha Tudi o fourmaj war ar ____________________ ha da gantin ar skol ivez.
Sikour a raio Tudi he mamm d’ober fourmaj er gêr ha mont a raio Ninnog gant
he zad da werzhañ _____________________________ war ar marc’hadoù.
C’hoari a raint ivez gant o _____________________________ Flammig.
E fin _____________________________ gouere ez aint o-daou war vord ar mor,
e ti o zintin Selina, _____________________________ o mamm. Ganti ez aint
da welout ar bagoù ______________ e Douarnenez.
57
Testenn 25
Anavezout ha skrivañ gerioù
1. Klask an daou damm a ya d’ober pep ger, ha skrivañ ar pemp ger-se.
c’hoa
four
gwer
mar
ba
goù
c’had
zhañ
maj
ri
2. Reizhskrivadenn gerioù
1
2
3
4
5
6
58
Testenn 26A
Kompren frazennoù ha testennoù
1. Livañ ar respont er memes liv hag ar goulenn a glot gantañ.
Piv az aio da Lifou ?ur vro
Louise
Petra eo Lifou ?tud kozh Milana
gant ur c’harr-nij
Penaos ez aio da Lifou ?un enezenn
tud-kozh Louise
Piv a zo o chom e Lifou ?gant Ninnog
Milana
Petra eo Kanaki ?Ninnog
ur veaj
Testenn 26
Petra a raimp e-pad
ar vakañsoù-hañv ?
59
Testenn 26a
2. Klokaat an div frazenn-mañ.
c’harr-nijemañ Mont
pell tosteo
E Kanaki ____________
Lifou, ____________
eus Breizh.
____________ a raio Louise da Lifou gant ar ____________.
Studiañ ar yezh
Kelc’hiañ e ruz ar verboù en amzer da zont.
Livañ e melen ar gerioù a dalv evit tud-kozh Louise.
Livañ e gwer an anvioù a ziskouez ul lec’h.
« Petra a ri e-pad ar vakañsoù-hañv ? »,
a c’houlenn Ninnog digant Louise.
« Mont a rin da welout ma mamm-gozh ha ma zad-kozh e Lifou.
Pell zo ne’m eus ket gwelet anezhe », a respont Louise.
« Pelec’h emañ Lifou ? », a c’houlenn Milana.
« Un enezenn eo, e Kanaki, pell-tre eus Breizh.
Mont a rin gant ar c’harr-nij. »
60
Testenn 26a
Skrivañ frazennoù ha testennoù
Respont d’ar goulennoù-mañ.
Da belec’h ez aio Louise e-pad ar vakañsoù ?
Piv az aio da Lifou ?
Petra a raio Louise e-pad ar vakañsoù ?
61
Testenn 26a
Anavezout ha skrivañ gerioù
1. Klask an daou damm a ya d’ober pep ger, ha skrivañ ar pemp ger-se.
e
pe
Mi
i
res
vez
lana
nezenn
pont
lec’h
2. Reizhskrivadenn gerioù (rannbennad 1)
1
2
3
4
5
6
62
Testenn 26a
Kompren frazennoù ha testennoù
Klokaat an div frazenn-mañ.
e-padeus gousko
war dachomo
Milana a ____________ er gêr ____________ ar vakañsoù.
Mont a raio Alan ____________ Brest ____________ Naoned
____________ e varc’h-houarn.
Studiañ ar yezh
Kelc’hiañ e ruz ar verboù en amzer da zont.
Livañ e gwer an anvioù a ziskouez ul lec’h.
« Ha te, Milana, da belec’h ez i ? Mont a ri da vro da dud-kozh ivez ? »« Ne rin ket, chom a rin er gêr gant ma zud ha ma c’hoar vihan. Re bell emañ ma zud-kozh o chom ha re ger eo ar veaj. Ha te, Alan, petra a ri e-pad ar vakañsoù ? »« Mont a rin gant ma zud war varc’h-houarn », a respont Alan, « eus Brest da Naoned war vord ar ganol, e-pad ur miz. Mont a raimp da welet kastell an dugez Anna. »« Me az aio gant ma zud war varc’h-houarn ivez », a lavar Anna. « Da Vro-Skos ez aimp. Eno e vez glav tost bemdez... Ha c’hwi, Tudi ha Ninnog, petra a reoc’h e-pad ar vakañsoù-hañv ? »
Unan eus feunteunioù kaer Bulad-Pestivien
War vord ar ganol
63
Testenn 26a
Skrivañ frazennoù ha testennoù
1. Respont d’ar goulennoù-mañ.
Petra a raio Milana e-pad ar vakañsoù ?
Piv az aio war vord ar ganol ?
64
Testenn 26a
2. Klokaat an destenn-mañ diwar an eñvor pe diwar ar roll skrivet war an daolenn.
« Ha te, Milana, da belec’h ez i ? Mont a ri da vro da dud-kozh ivez ? »
« Ne rin ket, chom a ____________ er gêr gant ma zud ha ma c’hoar vihan.
Re bell ____________ ma zud-kozh o chom ha re ger ____________ ar veaj.
Ha te, Alan, petra a _______________ e-pad ar vakañsoù ? »
« Mont a ____________ gant ma zud war varc’h-houarn », a respont Alan,
« eus Brest da Naoned war vord ar ganol, e-pad ur miz.
Mont ____________ da welout kastell an dugez Anna. »
« Me ___________________ gant ma zud war varc’h-houarn ivez »,
a ____________ Anna. « Da Vro-Skos ez ____________.
Eno e ____________ glav tost bemdez...
Ha c’hwi, Tudi ha Ninnog, petra a ___________ e-pad ar vakañsoù-hañv ? »
65
Testenn 26a
Anavezout ha skrivañ gerioù
1. Klask an daou damm a ya d’ober pep ger, ha skrivañ ar pemp ger-se.
bem
e
du
Nao
kas
tell
ned
dez
gez
mañ
2. Reizhskrivadenn gerioù (rannbennadoù 2 ha 3)
1
2
3
4
5
6
66
Testenn 26b
Kompren frazennoù ha testennoù
1. Livañ ar respont er memes liv hag ar goulenn a glot gantañ.
Piv az aio da Bariz ?vona
re ger
Pelec’h emañ Bulad-Pestivien ?e ti ma mamm-gozh
Sisil
Petra a zo e Douarnenez ?monumantoù
er menaj
Penaos emañ an traoù e Pariz ?bagoù kozh
e Kreiz-Breizh
2. Klokaat an div frazenn-mañ.
Chom sikour da
raio ez aiomiz
____________ a raio Tudi ha Ninnog er menaj da ____________ o zud.
Mont a ____________
Sisil ____________Bariz e ____________ eost.
67
Testenn 26b
3. Klokaat an daolenn-mañ ha livañ er memes liv ar c’hombodoù a glot kenetreze.
Ninnog ha Tudi Bro-Skos
Louise er gêr ti e vamm-gozh
Goulven Pariz gant he c’hoar vihan
Sisil Lifou gant ar c’harr-nij
Milana Bulad-Pestivien war e velo
Alan dindan ar glav
Anna Naoned bagoù kozh
Me Douarnenez an tour Eiffel
68
Testenn 26b
4. Klokaat an destenn gant ar gerioù-mañ. Diwallit : gerioù zo a c’hallo bezañ implijet div wech.
ivez kuitma hag e
ken honEno rake-pad
« Ni a chomo da sikour ____________ zud er menaj, met mont a raimp gant
____________ zintin Selina d’ober un tamm tro _____________ Douarnenez
da welout ar bagoù kozh memestra.
Ha te, Sisil, petra a ri _________________ ar vakañsoù ? »
« Mont a rin da Bariz e ti ____________ zintin vona da welout an tour Eiffel
____________ ar monumantoù bras. Sioul eo Pariz e miz eost ____________
tost an holl dud az a ____________ da lec’h all... »
« Ya ‘vat », a lavar Goulven, « me az aio da Greiz-Breizh, e Bulad-Pestivien
e ti ____________ mamm-gozh.
____________ zo monumantoù brav ____________, sioul e vez
e-pad ar bloaz ha n’eo ket ____________ ker an traoù hag e Pariz ! »
69
Testenn 26b
Studiañ ar yezh
Kelc’hiañ e ruz ar verboù en amzer da zont.
Livañ e melen ar gerioù a dalv evit an dud.
Livañ e gwer an anvioù a ziskouez ul lec’h.
« Ni a chomo da sikour hon zud er menaj, met mont a raimp gant
hon zintin Selina d’ober un tamm tro e Douarnenez
da welout ar bagoù kozh memestra.
Ha te, Sisil, petra a ri e-pad ar vakañsoù ? »
« Mont a rin da Bariz e ti ma zintin vona da welout an tour Eiffel
hag ar monumantoù bras.
Sioul eo Pariz e miz eost rak tost an holl dud az a kuit da lec’h all... »
« Ya ’vat », a lavar Goulven, « me az aio da Greiz-Breizh, e Bulad-Pestivien
e ti ma mamm-gozh. Eno zo monumantoù brav ivez, sioul e vez e-pad ar
bloaz ha n’eo ket ken ker an traoù hag e Pariz ! »
Pariz hag an tour Eiffel Porzh ar Rozmeur
70
Skrivañ frazennoù ha testennoù
Respont d’ar goulennoù-mañ.
Petra a raio Tudi ha Ninnog er menaj ?
Gant piv ez aio Tudi ha Ninnog da Zouarnenez ?
Perak eo sioul Pariz e miz eost ?
Testenn 26b
71
Testenn 26b
Anavezout ha skrivañ gerioù
1. Klask an daou damm a ya d’ober pep ger, ha skrivañ ar pemp ger-se.
o
me
la
Douar
mo
var
numantoù
mestra
ber
nenez
2. Reizhskrivadenn gerioù (rannbennadoù 4 ha 5)
1
2
3
4
5
6
72
Testenn 26b
Studiañ ar yezh
1. Sell mat ouzh ar verboù a zo skrivet e ruz en destenn. Renk anezhe en daolenn dindan, diouzh ma talvezont evit ME, TE, NI pe C’HWI. (Pep stumm a vo skrivet ur wech hepken.)
Petra a raimp e-pad ar vakañsoù-hañv ?1
« Petra a ri e-pad ar vakañsoù-hañv ? », a c’houlenn Ninnog digant Louise.« Mont a rin da welout ma mamm-gozh ha ma zad-kozh e Lifou. Pell zo ne’m eus ket gwelet anezhe », a respont Louise.« Pelec’h emañ Lifou ? », a c’houlenn Milana.« Un enezenn eo, e Kanaki, pell-tre eus Breizh. Mont a rin gant ar c’harr-nij. »
ME TE NI C’HWI
73
Testenn 26b
2. Sell mat ouzh ar verboù a zo skrivet e ruz en destenn. Renk anezhe en daolenn dindan, diouzh ma talvezont evit ME, TE, NI pe C’HWI. (Pep stumm a vo skrivet ur wech hepken.)
Petra a raimp e-pad ar vakañsoù-hañv ?2
« Ha te, Milana, da belec’h ez i ? Mont a ri da vro da dud-kozh ivez ? »« Ne rin ket, chom a rin er gêr gant ma zud ha ma c’hoar vihan. Re bell emañ ma zud-kozh o chom ha re ger eo ar veaj. Ha te, Alan, petra a ri e-pad ar vakañsoù ? »« Mont a rin gant ma zud war varc’h-houarn », a respont Alan : « eus Brest da Naoned war vord ar ganol, e-pad ur miz. Mont a raimp da welout kastell an dugez Anna. »
3« Me az aio gant ma zud war varc’h-houarn ivez, a lavar Anna. » « Da Vro-Skos ez aimp. Eno e vez glav tost bemdez... Ha c’hwi, Tudi ha Ninnog, petra a reoc’h e-pad ar vakañsoù-hañv ? »
ME TE NI C’HWI
74
Testenn 26b
3. Sell mat ouzh ar verboù a zo skrivet e ruz en destenn. Renk anezhe en daolenn dindan, diouzh ma talvezont evit ME, TE, NI pe C’HWI. (Pep stumm a vo skrivet ur wech hepken.)
Petra a raimp e-pad ar vakañsoù-hañv ?4
« Ni a chomo da sikour hon zud er menaj, met mont a raimp gant hon zintin Selina d’ober un tamm tro e Douarnenez da welout ar bagoù kozh memestra. Ha te, Sisil, petra a ri e-pad ar vakañsoù ? »« Mont a rin da Bariz e ti ma zintin vona da welout an tour Eiffel hag ar monumantoù bras.Sioul eo Pariz e miz eost rak tost an holl dud az a kuit da lec’h all... »
5« Ya ’vat », a lavar Goulven, « me az aio da Greiz-Breizh, e Bulad-Pestivien e ti ma mamm-gozh. Eno zo monumantoù brav ivez, sioul e vez e-pad ar bloaz ha n’eo ket ken ker an traoù hag e Pariz !
ME TE NI C’HWI
75
Testenn 26b
Skrivañ frazennoù ha testennoù
1. Klask sevel frazennoù war batrom ar re-mañ da skrivañ ar pezh a ri-te e-pad ar vakañsoù-hañv.
Mont a rin da welout (ma mamm-gozh ha ma zad-kozh).
Mont a rin (gant ar c’harr-nij).
Mont a rin (gant ma zud war varc’h-houarn).Me az aio (gant ma zud war varc’h-houarn).
Chom a rin er gêr (gant ma zud ha ma c’hoar vihan).
Mont a raimp (da welout kastell an dugez Anna).
Ni a chomo (da sikour hon zud er menaj).
76
Testenn 26b
2. Bremañ e c’hellez skrivañ da destenn a-bezh, o kemer harp ouzh an daolenn-mañ.
Anv-verb Mont Chom Ober
MeMont a rin = Me az aio
Chom a rin = Me a chomo
Ober a rin = Me a raio
NiMont a raimp = Ni az aio
Chom a raimp = Ni a chomo
Ober a raimp = Ni a raio
77
Testenn 26b
Kompren testennoù
Lenn ar gartenn-bost he deus skrivet Anna d’he c’henitervez Rozenn.D’an 23 a viz
gouere
Demat
dit R
ozenn,
O vaka
si e Bro-
Skos
emaon
gant
ma zud.
Pliju
s eo
rak kaer
eo Bro-
Skos. B
rav
eo an amzer. N
e ra ket glav bem
dez.
Bet on ga
nt ur vag war un enezenn vihan.
Gwelet em
eus deved
ha saout hir o blev.
Mont a rin warc’hoazh betek al L
oc’h N
ess.
Marteze e welin N
essie, piv
oar ? K
enavo
Anna
Rozenn D
uegein
Straed al lan
n
29106 Kêrnevez
Breizh
78
Testenn 26b
Skrivañ frazennoù ha testennoù
1. Bremañ emaout o vont da skrivañ ur gartenn-bost diwar-benn da vakañsoù-hañv. Klask da gentañ sevel frazennoù heñvel ouzh ar re-mañ :
O vakañsiñ (e Bro-Skos emaon gant ma zud).
Plijus eo rak (kaer eo Bro-Skos).
Bet on (gant ur vag war un enezenn vihan).
Gwelet em eus (deñved).
Mont a rin (warc’hoazh betek al Loc’h Ness).
79
Testenn 26b
2. Skriv da gartenn-bost bremañ.
D isklêriet
h e r v e z l e zenn
e m i z Du 2014
e ti Cloître, mouller e Sant-Tonan (29)
eo bet al levr-mañ e m
iz Here 2014
Peurvoullet
Unan eus feunteunioù kaer Bulad-Pestivien : Jean-Do Robin p. 63 War vord ar ganol : Malo ar Menn p. 63Porzh ar Rozmeur : Jos Sicard-Kraz p. 70Pariz hag an tour Eiffel : Riwall ar Menn p. 70
Poltridi / Crédits photographiques :
