PŒCITYŒDI-A®®HAKATHŒTHE PŒ£I ALPHABET IN BURMESE AND ROMAN CHARACTERS ____ VOWELS t a tm È Ä £ i þ Ê O u OD | {e Mo o CONSONANTS WITH VOWEL “A” u ka c kha * ga C gha

$Page 1: PŒCITYŒDI-A®®HAKATHŒTHE PŒ£I ALPHABET IN BURMESE AND ROMAN CHARACTERS ____ VOWELS t a tm È Ä £ i þ Ê O u OD | {e Mo o CONSONANTS WITH VOWEL “A” u ka c kha * ga C gha$
KhuddakanikÈye VinayapiÔake

PÈcittiyapÈÄiyÈ ca MahÈvaggapÈÄiyÈ ca

SaÑvaÓÓanÈbh|tÈ

BhadantamahÈbuddhaghosattherena katÈ

SamantapÈsÈdikÈ nÈma

PŒCITYŒDI-A®®HAKATHŒ _____

Buddhavasse 2552 Marammavasse 1370 AD. 2008

Romanized from Myanmar version published in 1986

© BuddhasÈsana Society

AÔÔhakathÈ Series 03

First published in 2008 by Ministry of Religious Affairs

Yangon, Myanmar

THE PŒ£I ALPHABET IN BURMESE AND ROMAN CHARACTERS

____ VOWELS

t a tm È Ä £ i þ Ê O u OD | { e Mo o

CONSONANTS WITH VOWEL “A” u ka c kha * ga C gha i ~a p ca q cha Z ja ps jha Ó Òa # Ôa X Ôha ! Éa ¡ Éha P Óa w ta x tha ' da " dha e na y pa z pha A ba b bha r ma , ya & ra v la 0 va o sa [ ha V Äa H Ñ

VOWELS IN COMBINATION -m -g = È èd = i èD = Ê -k -K = u -l -L = | a- = e a-m a-g = o

u ka um kÈ ud ki uD kÊ uk ku ul k| au ke aum ko c kha cg khÈ cd khi cD khÊ ck khu cl kh| ac khe acg kho ...

CONJUNCT-CONSONANTS uú kka CF ~gha P² ÓÔha "s dhya y’ pla v’ lla u© kkha pö cca @ ÓÉa "G dhva yÁ pba vs lya us kya p ä ccha PÖ ÓÓa EÅ nta AÇ bbha vS lha Bud kri ZÆ jja PS Óha EÉ ntva As bya 0S vha u’ kla Zöß jjha wå tta E¦ ntha jA bra oå sta uG kva n ÒÒa w¬ ttha E nda rÜ mpa ~oå stra cs khya Í§ Òha wG tva `E´ ndra ræ mpha oé sna cG khva Íö Òca ws tya E ndha rÁ mba os sya *¾ gga Íä Òcha Mw tra Eé nna rÇ mbha ó ssa *¢ ggha ÍÆ Òja ' dda Es nya r® mma o® sma *s gya Íöß Òjha ' ddha ES nha rs mya oG sva

j* gra ¥ ÔÔa 's dya yÜ ppa rS mha [® hma uF ~ka | ÔÔha j' dra yæ ppha ,s yya [G hva cF ~kha × ÉÉa 'G dva ys pya ,S yha V§ Äha *F ~ga

1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈ _____

MÈtikÈ PiÔÔha~ka

5. PÈcittiyakaÓÉa

1. MusÈvÈdavagga

1. MusÈvÈdasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 1 2. OmasavÈdasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 4 3. PesuÒÒasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 6 4. PadasodhammasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 7 5. SahaseyyasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 10 6. DutiyasahaseyyasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 16 7. DhammadesanÈsikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 16 8. Bh|tÈrocanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 17 9. DuÔÔhullÈrocanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 19 10. PathavÊkhaÓanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 20

2. Bh|tagÈmavagga

1. Bh|tagÈmasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 25 2. AÒÒavÈdakasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 34 3. UjjhÈpanakasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 36 4. PaÔhamasenÈsanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 37 5. DutiyasenÈsanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 42 6. AnupakhajjasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 45 7. NikkaÉÉhanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 47 8. VehÈsakuÔisikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 48 9. MahallakavihÈrasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 49 10. SappÈÓakasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 51

ii PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈ


3. OvÈdavagga

1. OvÈdasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 52 2. Attha~gatasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 67 3. BhikkhunupassayasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 69 4. ŒmisasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 70 5. CÊvaradÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 70 6. CÊvarasibbanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 71 7. SaÑvidhÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 72 8. NÈvÈbhiruhanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 74 9. ParipÈcitasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 75 10. RahonisajjasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 76

4. Bhojanavagga

1. ŒvasathapiÓÉasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 76 2. GaÓabhojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 78 3. ParampabhojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 83 4. KÈÓamÈtÈsikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 86 5. PaÔhamapavÈraÓasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 88 6. DutiyapavÈraÓasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 97 7. VikÈlabhojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 98 8. SannidhikÈrakasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 104 9. PaÓÊtabhojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 106 10. DantaponasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 108

5. Acelakavagga

1. AcelakasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 121 2. UyyojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 121 3. SabhojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 122

PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈ iii

MÈtikÈ PiÔÔha~ka 6. CÈrittasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 123 7. MahÈnÈmasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 124 8. UyyuttasenÈsikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 125 9. SenÈvÈsasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 126 10. UyyodhikasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 126

6. SurÈpÈnavagga

1. SurÈpÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 126 2. A~gulipatodakasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 128 3. HasadhammasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 128 4. AnÈdariyasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 129 5. BhiÑsÈpanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 129 6. JotisikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 130 7. NahÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 130 8. DubbaÓÓakaraÓasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 131 9. VikappanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 131 10. CÊvarÈpanidhÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 132

7. SappÈÓakavagga

1. SaÒciccapÈÓasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 132 2. SappÈÓakasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 133 3. UkkoÔanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 134 4. DuÔÔhullasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 134 5. �navÊsativassasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 135 6. TheyyasatthasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 137 7. SaÑvidhÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 137 8. AriÔÔhasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 138 9. UkkhittasambhogasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 139 10. KaÓÔakasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 140

iv PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈ


8. Sahadhammikavagga

1. SahadhammikasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 140 2. VilekhanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 141 3. MohanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 146 4. PahÈrasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 147 5. TalasattikasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 148 6. Am|lakasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 148 7. SaÒciccasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 148 8. UpassutisikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 149 9. KammapaÔibÈhanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 149 10. ChandaÑadatvÈgamanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 150 11. DubbalasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 150 12. PariÓÈmanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 150

9. Ratanavagga

1. AntepurasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 151 2. RatanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 152 3. VikÈlagÈmappavisanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 153 4. S|cigharasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 154 5. MaÒcasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 155 6. T|lonaddhasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 155 7. NisÊdanasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 155 8. KaÓÉupaÔicchÈdisikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 156 9. VassikasÈÔikasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 156 10. NandattherasikkhÈpadavaÓÓanÈ ... ... 156

6. PÈÔidesanÊyakaÓÉa ... ... 157

7. SekhiyakaÓÉa ... ... 161

8. SatthÈdhikaraÓasamatha ... ... 172

PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈya MahÈvibha~ge mÈtikÈ niÔÔhitÈ.

PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈ v


BhikkhunÊvibha~gavaÓÓanÈ

1. PÈrÈjikakaÓÉa ... ... 173

2. SaÑghÈdisesakaÓÉa ... ... 180

3. NissaggiyakaÓÉa ... ... 190

4. PÈcittiyakaÓÉa ... ... 195 1. LasuÓavagga ... ... 195 2. AndhakÈravagga ... ... 202 3. Naggavagga ... ... 205 4. TuvaÔÔavagga ... ... 209 5. CittÈgÈravagga ... ... 212 6. ŒrÈmavagga ... ... 215 7. Gabbhinivagga ... ... 219 8. KumÈribh|tavagga ... ... 222 9. ChattupÈhanavagga ... ... 226

5. PÈÔidesanÊyakaÓÉa ... ... 230

PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈya ubhatovibha~ge mÈtikÈ niÔÔhitÈ.

MahÈvagga-aÔÔhakathÈ _____


1. MahÈkhandhaka

BodhikathÈ ... ... 233 AjapÈlakathÈ ... ... 238 MucalindakathÈ ... ... 239 RÈjÈyatanakathÈ ... ... 240 BrahmayÈcanakathÈ ... ... 242 PaÒcavaggiyakathÈ ... ... 245 PabbajjÈkathÈ ... ... 247 DutiyamÈrakathÈ ... ... 252 BhaddavaggiyakathÈ ... ... 252 UruvelapÈÔihÈriyakathÈ ... ... 252 BimbisÈrasamÈgamakathÈ ... ... 253 SÈriputtamoggallÈnapabbajjÈkathÈ ... ... 255 UpajjhÈyavattakathÈ ... ... 257 SaddhivihÈrikavattakathÈ ... ... 263 NasammÈvattanÈdikathÈ ... ... 263 RÈdhabrÈhmaÓavatthukathÈ ... ... 264 ŒcariyavattakathÈ ... ... 265 PaÓÈmanÈkhamanÈkathÈ ... ... 266 NissayapaÔippassaddhikathÈ ... ... 267 UpasampÈdetabbapaÒcakakathÈ ... ... 270 UpasampÈdetabbachakkakathÈ ... ... 272 AÒÒatitthiyapubbavatthukathÈ ... ... 272 PaÒcÈbÈdhavatthukathÈ ... ... 277 RÈjabhaÔavatthukathÈ ... ... 278 CoravatthukathÈ ... ... 278 IÓÈyikavatthukathÈ ... ... 280

MahÈvagga-aÔÔhakathÈ vii

MÈtikÈ PiÔÔha~ka DÈsavatthukathÈ ... ... 282 KammÈrabhaÓÉuvatthÈdikathÈ ... ... 284 RÈhulavatthukathÈ ... ... 286 SikkhÈpadadaÓÉakammavatthukathÈ ... ... 294 AnÈpucchÈvaraÓavatthu-ÈdikathÈ ... ... 295 PaÓÉakavatthukathÈ ... ... 297 TheyyasaÑvÈsakavatthukathÈ ... ... 298 TitthiyapakkantakakathÈ ... ... 302 TiracchÈnagatavatthukathÈ ... ... 303 MÈtughÈtakÈdivatthukathÈ ... ... 304 UbhatobyaÒjanakavatthukathÈ ... ... 306 AnupajjhÈyakÈdivatthukathÈ ... ... 307 ApattakÈdivatthukathÈ ... ... 307 HatthacchinnÈdivatthukathÈ ... ... 308 AlajjÊnissayavatthukathÈ ... ... 313 GamikÈdinissayavatthukathÈ ... ... 314 UpasampadÈvidhikathÈ ... ... 315 CattÈronissayÈdikathÈ ... ... 316

2. Uposathakkhandhaka

SannipÈtÈnujÈnanÈdikathÈ ... ... 317 SÊmÈnujÈnanakathÈ ... ... 318 UposathÈgÈrÈdikathÈ ... ... 330 AvippavÈsasÊmÈnujÈnanakathÈ ... ... 331 GÈmasÊmÈdikathÈ ... ... 333 UposathabhedÈdikathÈ ... ... 337 PÈtimokkhuddesakathÈ ... ... 338 AdhammakammapaÔikkosanÈdikathÈ ... ... 340 PakkhagaÓanÈdi-uggahaÓanÈnujÈnanakathÈ ... ... 341 DisaÑgamikÈdivatthukathÈ ... ... 342 PÈrisuddhidÈnakathÈ ... ... 343

viii MahÈvagga-aÔÔhakathÈ

MÈtikÈ PiÔÔha~ka ChandadÈnakathÈ ... ... 344 SaÑghuposathÈdikathÈ ... ... 344 ŒpattipaÔikammavidhikathÈ ... ... 345 AnÈpattipannarasakÈdikathÈ ... ... 346 SÊmokkantikapeyyÈlakathÈ ... ... 346 Li~gÈdidassanakathÈ ... ... 347 NagantabbagantabbavÈrakathÈ ... ... 347 VajjanÊyapuggalasandassanakathÈ ... ... 348

3. Vass|panÈyikakkhandhaka

Vass|panÈyikÈnujÈnanakathÈ ... ... 349 VassÈnecÈrikÈpaÔikkhepÈdikathÈ ... ... 349 SattÈhakaraÓÊyÈnujÈnanakathÈ ... ... 350 PaÒcannaÑappahitepi-anujÈnanakathÈ ... ... 350 Pahiteyeva-anujÈnanakathÈ ... ... 351 AntarÈye-anÈpattivassacchedakathÈ ... ... 352 SaÑghabhede-anÈpattivassacchedakathÈ ... ... 353 VajÈdÊsuvass|pagamanakathÈ ... ... 353 AdhammikakatikÈdikathÈ ... ... 354

4. PavÈraÓÈkkhandhaka ... ... 356

5. Cammakkhandhaka ... ... 364

6. Bhesajjakkhandhaka ... ... 372

7. Kathinakkhandhaka ... ... 387

8. CÊvarakkhandhaka ... ... 396

9. Campeyyakkhandhaka ... ... 427

10. Kosambakakkhandhaka ... ... 431

VinayasaÑvaÓÓanÈyaÑ MahÈvagga-aÔÔhakathÈya mÈtikÈ niÔÔhitÈ.

VinayapiÔaka

PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈ

_____

Namo tassa Bhagavato Arahato SammÈsambuddhassa.


1. MusÈvÈdavagga

1. MusÈvÈdasikkhÈpadavaÓÓanÈ

YesaÑ navahi vaggehi, sa~gaho suppatiÔÔhito. KhuddakÈnaÑ ayaÑ dÈni, tesaÑ bhavati vaÓÓanÈ. 1. Tattha musÈvÈdavaggassa tÈva paÔhamasikkhÈpade Hatthakoti tassa therassa nÈmaÑ. SakyÈnaÑ puttoti Sakyaputto. BuddhakÈle kira Sakyakulato asÊti purisasahassÈni pabbajiÑsu, tesaÑ so aÒÒataroti. VÈdakkhittoti “vÈdaÑ karissÈmÊ”ti evaÑ parivitakkitena vÈdena paravÈdisantikaÑ khitto pakkhitto, pahito pesitoti attho. VÈdamhi vÈ sakena cittena khitto, yatra yatra vÈdo, tatra tatreva sandissatÊtipi vÈdakkhitto. AvajÈnitvÈ paÔijÈnÈtÊti attano vÈde kaÒci dosaÑ sallakkhento “nÈyaÑ mama vÈdo”ti avajÈnitvÈ puna kathento kathento niddosataÑ sallakkhetvÈ “mameva ayaÑ vÈdo”ti paÔijÈnÈti. PaÔijÈnitvÈ avajÈnÈtÊti kismiÒcideva vacane ÈnisaÑsaÑ sallakkhento “ayaÑ mama vÈdo”ti paÔijÈnitvÈ puna kathento kathento tattha dosaÑ

VinayapiÔaka 2

sallakkhetvÈ “nÈyaÑ mama vÈdo”ti avajÈnÈti. AÒÒenaÒÒaÑ paÔicaratÊti aÒÒena kÈraÓena aÒÒaÑ kÈraÓaÑ paÔicarati paÔicchÈdeti ajjhottharati. “R|paÑ aniccaÑ jÈnitabbato”ti vatvÈ puna “jÈtidhammato”ti-ÈdÊni vadati. KurundiyaÑ pana “etassa1 paÔicchÈdanahetuÑ aÒÒaÑ bahuÑ kathetÊ”ti vuttaÑ. TatrÈyaÑ adhippÈyo, yaÑ taÑ paÔijÈnanaÒca avajÈnanaÒca, tassa paÔicchÈdanatthaÑ “ko Èha, kiÑ Èha, kismiÑ ÈhÈ”ti evamÈdiÑ bahuÑ bhÈsatÊti. Puna MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ “avajÈnitvÈ paÔijÈnanto paÔijÈnitvÈ avajÈnanto eva ca aÒÒenaÒÒaÑ paÔicaratÊ”ti vuttaÑ. SampajÈnamusÈ bhÈsatÊti jÈnanto musÈ bhÈsati. Sa~ketaÑ katvÈ visaÑvÈdetÊti purebhattÈdÊsu “asukasmiÑ nÈma kÈle asukasmiÑ nÈma padese vÈdo hot|”ti sa~ketaÑ katvÈ sa~ketato pure vÈ pacchÈ vÈ gantvÈ “passatha bho, titthiyÈ na ÈgatÈ parÈjitÈ”ti pakkamati. 2. SampajÈnamusÈvÈdeti jÈnitvÈ jÈnantassa ca musÈ bhaÓane. 3. VisaÑvÈdanapurekkhÈrassÈti visaÑvÈdanacittaÑ purato katvÈ vadantassa. VÈcÈti micchÈvÈcÈpariyÈpannavacanasamuÔÔhÈpikÈ cetanÈ. GirÈti tÈya cetanÈya samuÔÔhÈpitasaddaÑ dasseti. Byappathoti vacanapatho, vÈcÈyeva hi aÒÒesampi diÔÔhÈnugatimÈpajjantÈnaÑ pathabh|tato “byappatho”ti vuccati. VacÊbhedoti vacÊsaÒÒitÈya vÈcÈya bhedo, pabhedagatÈ vÈcÈ eva evaÑ vuccati. VÈcasikÈ viÒÒattÊti vacÊviÒÒatti. EvaÑ paÔhamapadena suddhacetanÈ, majjhe tÊhi taÑsamuÔÔhÈpitasaddasahitÈ cetanÈ, ante ekena viÒÒattisahitÈ cetanÈ kathitÈti veditabbÈ. AnariyavohÈrÈti anariyÈnaÑ bÈlaputhujjanÈnaÑ vohÈrÈ.

EvaÑ sampajÈnamusÈvÈdaÑ dassetvÈ idÈni ante vuttÈnaÑ sampajÈnamusÈvÈdasa~khÈtÈnaÑ anariyavohÈrÈnaÑ lakkhaÓaÑ dassento adiÔÔhaÑ diÔÔhaÑ meti-ÈdimÈha. Tattha “adiÔÔhaÑ diÔÔhaÑ me”ti evaÑ vadato vacanaÑ taÑsamuÔÔhÈpikÈ vÈ cetanÈ eko anariyavohÈroti iminÈ nayena attho veditabbo. Apicettha cakkhuvasena aggahitÈrammaÓaÑ adiÔÔhaÑ. Sotavasena aggahitaÑ asutaÑ. GhÈnÈdivasena munitvÈ2 tÊhi indriyehi ekÈbaddhaÑ viya katvÈ patvÈ aggahitaÑ amutaÑ. AÒÒatra paÒcahi indriyehi ______________________________________________________________ 1. Ekassa (SÊ) 2. MutvÈ (SÊ, Ka)

PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈ 3

suddhena viÒÒÈÓeneva aggahitaÑ aviÒÒÈtanti veditabbaÑ. PÈÄiyaÑ pana adiÔÔhaÑ nÈma na cakkhunÈ diÔÔhanti evaÑ oÄÈrikeneva nayena desanÈ katÈti. DiÔÔhÈdÊsu ca attanÈpi parenapi diÔÔhaÑ diÔÔhameva. EvaÑ sutamutaviÒÒÈtÈnÊti ayameko pariyÈyo. Aparo nayo1 yaÑ attanÈ diÔÔhaÑ, diÔÔhameva taÑ. Esa nayo sutÈdÊsu. YaÑ pana parena diÔÔhaÑ, taÑ attanÈ sutaÔÔhÈne tiÔÔhati. EvaÑ mutÈdÊnipi. 4. IdÈni tesaÑ anariyavohÈrÈnaÑ vasena ÈpattiÑ ÈropetvÈ dassento tÊhÈkÈrehÊti-ÈdimÈha. Tassattho “tÊhi ÈkÈrehi paÔhamaÑ jhÈnaÑ samÈpajjin”ti sampajÈnamusÈ bhaÓantassa Èpatti pÈrÈjikassÈti evamÈdicatutthapÈrÈjikapÈÄivaÓÓanÈyaÑ vuttanayeneva veditabbo. KevalaÒhi tattha paÔhamaÑ jhÈnaÑ samÈpajjinti, idha adiÔÔhaÑ diÔÔhaÑ meti, tattha ca Èpatti pÈrÈjikassÈti, idha Èpatti pÈcittiyassÈti evaÑ vatthumatte Èpattimatte ca viseso, sesaÑ ekalakkhaÓamevÈti. 9. TÊhÈkÈrehi diÔÔhe vematikoti-ÈdÊnampi attho “diÔÔhassa hoti pÈrÈjikaÑ dhammaÑ ajjhÈpajjanto diÔÔhe vematiko”ti evamÈdiduÔÔhadosapÈÄivaÓÓanÈyaÑ vuttanayeneva veditabbo. PÈÄimattameva hi ettha viseso, atthe pana satheravÈde kiÒci nÈnÈkaraÓaÑ natthi. 11. SahasÈ bhaÓatÊti avÊmaÑsitvÈ anupadhÈretvÈ vÈ vegena diÔÔhampi “adiÔÔhaÑ me”ti bhaÓati. AÒÒaÑ bhaÓissÈmÊti aÒÒaÑ bhaÓatÊti mandattÈ jaÄattÈ pakkhalanto “cÊvaran”ti vattabbe “cÊran”ti-ÈdiÑ bhaÓati. Yo pana sÈmaÓerena “api bhante mayhaÑ upajjhÈyaÑ passitthÈ”ti vutto keÄiÑ kurumÈno “tava upajjhÈyo dÈrusakaÔaÑ yojetvÈ gato bhavissatÊ”ti vÈ si~gÈlasaddaÑ sutvÈ “kassÈyaÑ bhante saddo”ti vutto “mÈtuyÈ te yÈnena gacchantiyÈ kaddame laggacakkaÑ uddharantÈnaÑ2 ayaÑ saddo”ti vÈ evaÑ neva davÈ na ravÈ aÒÒaÑ bhaÓati, so ÈpattiÑ Èpajjatiyeva. AÒÒÈ p|raÓakathÈ nÈma hoti, eko gÈme thokaÑ telaÑ labhitvÈ vihÈraÑ Ègato sÈmaÓeraÑ bhaÓati “tvaÑ ajja kuhiÑ gato, gÈmo ekatelo ahosÊ”ti vÈ pacchikÈya ÔhapitaÑ p|vakhaÓÉaÑ ______________________________________________________________ 1. Aparo pana (SyÈ, Ka) 2. UddhÈrentÈnaÑ (SÊ)

VinayapiÔaka 4

labhitvÈ “ajja gÈme pacchikÈhi p|ve cÈresun”ti1 vÈ, ayaÑ musÈvÈdova hoti. SesaÑ uttÈnamevÈti.

TisamuÔÔhÈnaÑ kÈyacittato vÈcÈcittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, tivedananti.

MusÈvÈdasikkhÈpadaÑ paÔhamaÑ. _____

2. OmasavÈdasikkhÈpadavaÓÓanÈ

12. DutiyasikkhÈpade omasantÊti ovijjhanti. KhuÑsentÊti akkosanti. VambhentÊti padhaÑsenti. 13. Bh|tapubbanti idaÑ vatthuÑ BhagavÈ omasavÈdagarahaÓatthaÑ Èhari. NandivisÈlo nÈmÈti NandÊti tassa balÊbaddassa2 nÈmaÑ, visÈÓÈni panassa visÈlÈni, tasmÈ NandivisÈloti vuccati. Bodhisatto tena samayena NandivisÈlo nÈma hoti3, brÈhmaÓo taÑ yÈgubhattÈdÊhi ativiya posesi. Atha so brÈhmaÓaÑ anukampamÈno gaccha tvanti-ÈdimÈha. Tattheva aÔÔhÈsÊti ahetukapaÔisandhikÈlepi parakhuÑsanaÑ amanÈpatoyeva paccesi, tasmÈ brÈhmaÓassa dosaÑ dassetukÈmo aÔÔhÈsi. SakaÔasataÑ atibaddhaÑ pavaÔÔesÊti paÔipÈÔiyÈ ÔhapetvÈ heÔÔhÈrukkhe datvÈ ekÈbaddhaÑ katvÈ muggamÈsavÈlukÈdÊhi puÓÓaÑ sakaÔasataÑ pavaÔÔento kiÒcÈpi pubbe patiÔÔhitÈrappadesaÑ puna are patte pavaÔÔitaÑ hoti, bodhisatto pana purimasakaÔena patiÔÔhitaÔÔhÈne pacchimasakaÔaÑ patiÔÔhÈpetuÑ sakaÔasatappamÈÓaÑ padesaÑ pavaÔÔesi. BodhisattÈnaÑ hi sithilakaraÓaÑ nÈma natthi. Tena cattamano ah|ti tena brÈhmaÓassa dhanalÈbhena attano kammena ca so NandivisÈlo attamano ahosi. ______________________________________________________________ 1. VÈresunti (SÊ), hariÑs|ti (SyÈ) 2. BalÊvaddassa (SÊ, SyÈ) 3. Tena samayena hoti (SÊ, SyÈ, SÈratthadÊpanÊÔÊkÈyaÑ ca)


15. AkkosenapÊti ettha pana yasmÈ parato “dve akkosÈ hÊno ca akkoso,

ukkaÔÔho cÈ”ti vibhajitukÈmo, tasmÈ yathÈ pubbe “hÊnenapi akkosena

khuÑsentÊ”ti vuttaÑ, evaÑ avatvÈ “akkosena” iccevamÈha. VenajÈtÊti1

tacchakajÈti, veÓukÈrajÈtÊtipi vadanti. NesÈdajÈtÊti migaluddakÈdijÈti2.

RathakÈrajÈtÊti cammakÈrajÈti. PukkusajÈtÊti pupphachaÉÉakajÈti.

AvakaÓÓakÈdi dÈsÈnaÑ nÈmaÑ hoti, tasmÈ hÊnaÑ. OÒÒÈtanti avaÒÒÈtaÑ.

UÒÒÈtantipi paÔhanti. AvaÒÒÈtanti vambhetvÈ ÒÈtaÑ. HÊÄitanti jigucchitaÑ.

Paribh|tanti “kimetenÈ”ti paribhavakataÑ. AcittÊkatanti na garukataÑ.

KoÔÔhakakammanti tacchakakammaÑ. MuddÈti hatthamuddÈgaÓanÈ.

GaÓanÈti acchiddakÈdi-avasesagaÓanÈ. LekhÈti akkharalekhÈ.

MadhumehÈbÈdho vedanÈya abhÈvato “ukkaÔÔho”ti vutto. PÈÔika~khÈti

icchitabbÈ. YakÈrena vÈ bhakÈrena vÈti yakÈrabhakÈre yojetvÈ yo akkoso.

KÈÔakoÔacikÈya vÈti kÈÔanti purisanimittaÑ. KoÔacikÈti itthinimittaÑ. Etehi

vÈ yo akkoso, eso hÊno nÈma akkosoti.

16. IdÈni tesaÑ jÈti-ÈdÊnaÑ pabhedavasena ÈpattiÑ ropetvÈ dassento

upasampanno upasampannanti-ÈdimÈha. Tattha khuÑsetukÈmo

vambhetukÈmo ma~kukattukÈmoti akkositukÈmo padhaÑsitukÈmo

garahitukÈmo, nittejaÑ kattukÈmoti attho. HÊnena hÊnanti hÊnena

jÈtivacanena hÊnajÈtikaÑ3. Etena upÈyena sabbapadesu attho veditabbo.

Ettha ca hÊnena hÊnaÑ vadanto kiÒcÈpi saccaÑ vadati, omasitukÈmatÈya

panassa vÈcÈya vÈcÈya pÈcittiyaÑ. UkkaÔÔhena hÊnaÑ vadanto ca kiÒcÈpi

alÊkaÑ bhaÓati, omasitukÈmatÈya pana iminÈva sikkhÈpadena pÈcittiyaÑ

Èpajjati, na purimena. Yopi “aticaÓÉÈlosi, atibrÈhmaÓosi, duÔÔhacaÓÉÈlosi,

duÔÔhabrÈhmaÓosÊ”ti-ÈdÊni vadati, sopi ÈpattiyÈ kÈretabbo.

______________________________________________________________ 1. VeÓajÈtÊti (SÊ, SyÈ, Ka) 2. MigaluddakajÈti (Ka) 3. HÊnajÈtiyÈ (SyÈ, Ka)

VinayapiÔaka 6

26. Santi idhekacceti vÈre pana pariharitvÈ vuttabhÈvena dukkaÔaÑ. Eseva nayo ye n|na -pana mayanti vÈresupi. Anupasampanne pana cat|supi pÈresu dukkaÔameva. “Corosi, gaÓÔhibhedakosÊ”ti-Èdivacanehi pana upasampannepi anupasampannepi sabbavÈresu dukkaÔameva. DavakamyatÈya pana upasampannepi anupasampannepi sabbavÈresu dubbhÈsitaÑ. DavakamyatÈ nÈma keÄihasÈdhippÈyatÈ1. ImasmiÑ ca sikkhÈpade ÔhapetvÈ bhikkhuÑ bhikkhunÊ-Èdayo sabbasattÈ anupasampannaÔÔhÈne ÔhitÈti veditabbÈ. 35. AtthapurekkhÈrassÈti-ÈdÊsu PÈÄiyÈ atthaÑ vaÓÓayanto atthapurekkhÈro. PÈÄiÑ vÈcento dhammapurekkhÈro. AnusiÔÔhiyaÑ ÔhatvÈ “idÈnipi caÓÉÈlosi, pÈpaÑ mÈ akÈsi, mÈ tamo tamaparÈyaÓo2 ahosÊ”ti-ÈdinÈ nayena kathento anusÈsanÊpurekkhÈro nÈmÈti veditabbo. SesaÑ uttÈnameva.

TisamuÔÔhÈnaÑ kÈyacittato vÈcÈcittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti. DubbhÈsitÈpatti panettha vÈcÈcittato samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, akusalacittaÑ, dvivedanaÑ sukhÈ ca majjhattÈ cÈti.

OmasavÈdasikkhÈpadaÑ dutiyaÑ. _____

3. PesuÒÒasikkhÈpadavaÓÓanÈ

36. TatiyasikkhÈpade bhaÓÉanajÈtÈnanti saÒjÈtabhaÓÉanÈnaÑ. BhaÓÉananti kalahassa pubbabhÈgo, “iminÈ ca iminÈ ca idaÑ kataÑ, evaÑ vutte evaÑ vakkhÈmÈ”ti-ÈdikaÑ sakasakapakkhe sammantanaÑ3. Kalahoti ÈpattigÈmiko kÈyavÈcÈvÊtikkamo. VivÈdoti viggÈhikakathÈ. TaÑ vivÈdaÑ ÈpannÈnaÑ vivÈdÈpannÈnaÑ. PesuÒÒanti pisuÓavÈcaÑ4, piyabhÈvassa suÒÒakaraÓavÈcanti vuttaÑ hoti. ______________________________________________________________ 1. KeÄihassÈdhippÈyatÈ (SÊ) 2. MÈ tamosi, mÈ tamaparÈyano (SyÈ, Ka) 3. SamantanaÑ (Ka) 4. PisuÓabhÈvaÑ (Ka)


37. BhikkhupesuÒÒeti bhikkh|naÑ pesuÒÒe, bhikkhuto sutvÈ bhikkhunÈ bhikkhussa upasaÑhaÔapesuÒÒeti attho. 38. DvÊhÈkÈrehÊti dvÊhi kÈraÓehi. Piyakamyassa vÈti “evaÑ ahaÑ etassa piyo bhavissÈmÊ”ti attano piyabhÈvaÑ patthayamÈnassa vÈ. BhedÈdhippÈyassa vÈti “evamayaÑ etena saddhiÑ bhijjissatÊ”ti parassa parena bhedaÑ icchantassa vÈ. JÈtitopÊti-Èdi sabbaÑ purimasikkhÈpade vuttanayameva. IdhÈpi bhikkhuniÑ ÈdiÑ katvÈ sabbe anupasampannÈ nÈma.

Na piyakamyassa na bhedÈdhippÈyassÈti ekaÑ akkosantaÑ ekaÒca khamantaÑ disvÈ “aho nillajjo, Êdisampi nÈma bhavantaÑ puna vattabbaÑ maÒÒissatÊ”ti evaÑ kevalaÑ pÈpagarahitÈya bhaÓantassa anÈpatti. SesaÑ uttÈnatthameva. TisamuÔÔhÈnaÑ kÈyacittato vÈcÈcittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, tivedananti.

PesuÒÒasikkhÈpadaÑ tatiyaÑ. _____

4. PadasodhammasikkhÈpadavaÓÓanÈ

44. CatutthasikkhÈpade appatissÈti appatissavÈ, upÈsakÈti vutta1 vacanampi na sotukÈmÈ, anÈdarÈti attho. AppatissayÈ vÈ, anÊcavuttinoti attho. AsabhÈgavuttikÈti visabhÈgajÊvikÈ, yathÈ bhikkh|su vattitabbaÑ, evaÑ appavattavuttinoti attho. 45. Padaso dhammaÑ vÈceyyÈti ekato padaÑ padaÑ dhammaÑ vÈceyya, koÔÔhÈsaÑ koÔÔhÈsaÑ vÈceyyÈti attho. YasmÈ pana taÑ koÔÔhÈsanÈmakaÑ padaÑ catubbidhaÑ hoti, tasmÈ taÑ dassetuÑ “padaÑ anupadaÑ anvakkharaÑ anubyaÒjanan”ti padabhÈjanaÑ vuttaÑ. Tattha padanti eko gÈthÈpÈdo adhippeto. Anupadanti dutiyapÈdo. Anvakkharanti ekekamakkharaÑ. AnubyaÒjananti purimabyaÒjanena sadisaÑ pacchÈbyaÒjanaÑ. YaÑkiÒci vÈ ekamakkharaÑ anvakkharaÑ, akkharasam|ho anubyaÒjanaÑ, akkharÈnubyaÒjanasam|ho padaÑ. PaÔhamapadaÑ padameva, dutiyaÑ anupadanti evamettha nÈnÈkaraÓaÑ veditabbaÑ. ______________________________________________________________ 1. Vutte (SÊ, SyÈ)

VinayapiÔaka 8

IdÈni padaÑ nÈma ekato paÔÔhapetvÈ ekato osÈpentÊti gÈthÈbandhaÑ dhammaÑ vÈcento “manopubba~gamÈ dhammÈ”ti ekamekaÑ padaÑ sÈmaÓerena saddhiÑ ekato ÈrabhitvÈ ekatoyeva niÔÔhÈpeti. EvaÑ vÈcentassa padagaÓanÈya pÈcittiyÈ veditabbÈ. AnupadaÑ nÈma pÈÔekkaÑ paÔÔhapetvÈ ekato osÈpentÊti therena “manopubba~gamÈ dhammÈ”ti vutte sÈmaÓero taÑ padaÑ apÈpuÓitvÈ “manoseÔÔhÈ manomayÈ”ti dutiyapadaÑ ekato bhaÓati, ime pÈÔekkaÑ paÔÔhapetvÈ ekato osÈpenti nÈma. EvaÑ vÈcentassÈpi anupadagaÓanÈya pÈcittiyÈ. AnvakkharaÑ nÈma “r|paÑ aniccan”ti vuccamÈno “r|”ti opÈtetÊti “r|paÑ aniccanti bhaÓa sÈmaÓerÈ”ti vuccamÈno r|kÈramattameva ekato vatvÈ tiÔÔhati. EvaÑ vÈcentassapi anvakkharagaÓanÈya pÈcittiyÈ. GÈthÈbandhepi ca esa nayo labbhatiyeva. AnubyaÒjanaÑ nÈma “r|paÑ aniccan”ti vuccamÈno “vedanÈ aniccÈ”ti saddaÑ nicchÈretÊti r|paÑ bhikkhave aniccaÑ vedanÈ aniccÈti imaÑ suttaÑ vÈcayamÈno therena r|paÑ aniccanti vuccamÈno sÈmaÓero sÊghapaÒÒatÈya vedanÈ aniccÈti imaÑ aniccapadaÑ therassa r|paÑ aniccanti etena aniccapadena saddhiÑ ekato bhaÓanto vÈcaÑ nicchÈreti. EvaÑ vÈcentassÈpi anubyaÒjanagaÓanÈya pÈcittiyÈ. AyaÑ panettha sa~khepo, imesu padÈdÊsu yaÑ yaÑ ekato bhaÓati, tena tena ÈpattiÑ ÈpajjatÊti.

BuddhabhÈsitoti sakalaÑ VinayapiÔakaÑ, AbhidhammapiÔakaÑ, DhammapadaÑ, CariyÈpiÔakaÑ, UdÈnaÑ, ItivuttakaÑ, JÈtakaÑ, SuttanipÈto, VimÈnavatthu, Petavatthu, BrahmajÈlÈdÊni ca suttÈni. SÈvakabhÈsitoti catuparisapariyÈpannehi sÈvakehi bhÈsito Ana~gaÓasammÈdiÔÔhi-anumÈnasuttac|ÄavedallamahÈvedallÈdiko. IsibhÈsitoti bÈhiraparibbÈjakehi bhÈsito sakalo paribbÈjakavaggo, BÈvariyassa antevÈsikÈnaÑ soÄasannaÑ brÈhmaÓÈnaÑ pucchÈti evamÈdi. DevatÈbhÈsitoti devatÈhi bhÈsito, so DevatÈsaÑyuttadevaputtasaÑyuttamÈrasaÑyuttabrahmasaÑyuttasakkasaÑyuttÈdivasena veditabbo.

Atth|pasaÒhitoti AÔÔhakathÈnissito. Dhamm|pasaÒhitoti PÈÄinissito, ubhayenÈpi vivaÔÔ|panissitameva vadati. KiÒcÈpi vivaÔÔ|panissitaÑ vadati, tisso sa~gÊtiyo ÈruÄhadhammaÑyeva pana padaso vÈcentassa


Èpatti. VivaÔÔ|panissitepi nÈnÈbhÈsÈvasena gÈthÈsilokabandhÈdÊhi abhisa~khate anÈpatti. Tisso sa~gÊtiyo anÈruÄhepi KulumbasuttaÑ, RÈjovÈdasuttaÑ, tikkhindriyaÑ, CatuparivaÔÔaÑ, Nandopanandanti Êdise Èpattiyeva. ApalÈladamanampi vuttaÑ, MahÈpaccariyampana paÔisiddhaÑ. MeÓÉakamilindapaÒhesu therassa sakapaÔibhÈne anÈpatti, yaÑ raÒÒo saÒÒÈpanatthaÑ ÈharitvÈ vuttaÑ, tattha Èpatti. VaÓÓapiÔaka-a~gulimÈlapiÔakaraÔÔhapÈlagajjita-ÈÄavakagajjitaguÄhamagga1 guÄhavessantaraguÄhavinayavedallapiÔakÈni pana abuddhavacanÈniyevÈti vuttaÑ. SÊl|padeso nÈma DhammasenÈpatinÈ vuttoti vadanti, tasmiÑ Èpattiyeva. AÒÒÈnipi maggakathÈ-ÈrammaÓakathÈbuddhikadaÓÉaka2ÒÈÓavatthu-asubhakathÈdÊni atthi, tesu sattatiÑsa bodhipakkhiyadhammÈ vibhattÈ, dhuta~gapaÒhe paÔipadÈ vibhattÈ, tasmÈ tesu ÈpattÊti vuttaÑ. MahÈpaccariyÈdÊsu pana sa~gÊtiÑ anÈruÄhesu RÈjovÈdatikkhindriyacatuparivaÔÔanandopanandakulumbasuttesuyeva ÈpattÊti vatvÈ avasesesu yaÑ Buddhavacanato ÈharitvÈ vuttaÑ, tadeva Èpattivatthu hoti, na itaranti ayamattho pariggahito. 48. Ekato uddisÈpentoti anupasampannena saddhiÑ ekato uddesaÑ gaÓhantopi3 ekato vadati anÈpattÊti attho.

TatrÈyaÑ vinicchayo–upasampanno ca anupasampanno ca nisÊditvÈ uddisÈpenti. Œcariyo nisinnÈnaÑ bhaÓÈmÊti tehi saddhiÑ ekato vadati, Ècariyassa Èpatti. Anupasampannena saddhiÑ gaÓhantassa anÈpatti. Dvepi ÔhitÈ gaÓhanti, eseva nayo. Daharabhikkhu nisinno, sÈmaÓero Ôhito, nisinnassa bhaÓÈmÊti bhaÓato anÈpatti. Sace daharo tiÔÔhati, itaro nisÊdati, Ôhitassa bhaÓÈmÊti bhaÓatopi anÈpatti. Sace bah|naÑ bhikkh|naÑ antare eko sÈmaÓero nisinno hoti, tasmiÑ nisinne padaso dhammaÑ vÈcentassa Ècariyassa acittakÈpatti. Sace sÈmaÓero upacÈraÑ muÒcitvÈ Ôhito vÈ nisinno vÈ hoti, yesaÑ vÈceti, tesu apariyÈpannattÈ ekena disÈbhÈgena palÈyanakaganthaÑ nÈma gaÓhÈtÊti sa~khyaÑ gacchati, tasmÈ anÈpatti. Ekato sajjhÈyaÑ karontopi anupasampannena saddhiÑ upasampanno ekato sajjhÈyaÑ ______________________________________________________________ 1. G|Äha-ummagga (SÊ) 2. BuddhikaraÓÉaka (SÊ, SyÈ) 3. BhaÓantopi (Ka)

VinayapiÔaka 10

karonto tena saddhiÑyeva bhaÓati, anÈpatti. Anupasampannassa santike uddesaÑ gaÓhantassapi tena saddhiÑ ekato bhaÓantassa anÈpatti. Ayampi hi ekato sajjhÈyaÑ karoticceva sa~khyaÑ gacchati.

Yebhuyyena paguÓaÑ ganthaÑ bhaÓantaÑ opÈtetÊti sace ekagÈthÈya eko pÈdo na Ègacchati, sesaÑ Ègacchati, ayaÑ yebhuyyena paguÓagantho nÈma. Etena nayena suttepi veditabbo. TaÑ opÈtentassa evaÑ bhaÓÈhÊti ekatopi bhaÓantassa anÈpatti. OsÈrentaÑ opÈtetÊti suttaÑ uccÈrentaÑ parisamajjhe parisa~kamÈnaÑ evaÑ vadehÊti tena saddhiÑ ekatopi vadantassa anÈpatti. YaÑ pana MahÈpaccariyÈdÊsu “mayÈ saddhiÑ mÈ vadÈti vutto yadi vadati, anÈpattÊ”ti vuttaÑ, taÑ MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ natthi, natthibhÈvoyeva cassa yutto. KasmÈ? KiriyasamuÔÔhÈnattÈ. ItarathÈ hi kiriyÈkiriyaÑ bhaveyya. SesaÑ uttÈnatthameva.

PadasodhammasamuÔÔhÈnaÑ vÈcato ca vÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

PadasodhammasikkhÈpadaÑ catutthaÑ. _____

5. SahaseyyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

49. PaÒcamasikkhÈpade muÔÔhassatÊ asampajÈnÈti pubbabhÈge satisampajaÒÒassa akaraÓavasenetaÑ vuttaÑ, bhava~gotiÓÓakÈle pana kuto satisampajaÒÒanti. Vik|jamÈnÈti vippalapamÈnÈ. KÈkacchamÈnÈti nÈsÈya kÈkasaddaÑ viya niratthakasaddaÑ muÒcamÈnÈ. UpÈsakÈti paÔhamataraÑ uÔÔhita-upÈsakÈ. 50. Etadavocunti BhagavatÈ Èvuso RÈhula sikkhÈpadaÑ paÒÒattanti bhikkh| sikkhÈpadagÈraveneva etaÑ avocuÑ. PakatiyÈ pana te Bhagavati ca gÈravena Èyasmato ca RÈhulassa sikkhÈkÈmatÈya tassa Èyasmato vasanaÔÔhÈnaÑ Ègatassa c|ÄamaÒcakaÑ vÈ apassenaÑ vÈ yaÑ atthi, taÑ paÒÒapetvÈ cÊvaraÑ vÈ uttarÈsa~gaÑ vÈ ussÊsakaraÓatthÈya


denti. TatridaÑ tassÈyasmato sikkhÈkÈmatÈya–bhikkh| kira taÑ d|ratova ÈgacchantaÑ disvÈ muÔÔhisammuÒjaniÒca kacavarachaÉÉanakaÒca bahi khipanti. AthaÒÒehi “Èvuso kenidaÑ pÈtitan”ti vutte aÒÒe evaÑ vadanti “bhante RÈhulo imasmiÑ padese saÒcari, tena nu kho pÈtitan”ti. So panÈyasmÈ “na mayhaÑ bhante idaÑ kamman”ti ekadivasampi avatvÈ taÑ paÔisÈmetvÈ bhikkh| khamÈpetvÈ gacchati. VaccakuÔiyÈ seyyaÑ kappesÊti taÑyeva sikkhÈkÈmataÑ anubr|hanto DhammasenÈpatimahÈmoggallÈna-ÈnandattherÈdÊnaÑ santikaÑ agantvÈ Bhagavato vaÄaÒjanakavaccakuÔiyaÑ seyyaÑ kappesi. SÈ kira kuÔi kavÈÔabaddhÈ gandhaparibhaÓÉakatÈ samosaritapupphadÈmÈ cetiyaÔÔhÈnamiva tiÔÔhati, aparibhogÈ aÒÒesaÑ. 51. Uttaridirattatirattanti BhagavÈ sÈmaÓerÈnaÑ sa~gahakaraÓatthÈya tirattaÑ parihÈraÑ adÈsi. Na hi yuttaÑ kuladÈrake pabbÈjetvÈ nÈnuggahetunti. Sahaseyyanti ekato seyyaÑ. SeyyÈti kÈyappasÈraÓasa~khÈtaÑ sayanampi vuccati, yasmiÑ senÈsane sayanti, tampi. Tattha senÈsanaÑ tÈva dassetuÑ seyyÈ nÈma sabbacchannÈti-Èdi vuttaÑ. KÈyappasÈraÓaÑ dassetuÑ anupasampanne nipanne bhikkhu nipajjatÊti-Èdi vuttaÑ. TasmÈ ayamettha attho “senÈsanasa~khÈtaÑ seyyaÑ pavisitvÈ kÈyappasÈraÓasa~khÈtaÑ seyyaÑ kappeyya vidaheyya sampÈdeyyÈ”ti. SabbacchannÈti-ÈdinÈ pana tassÈ senÈsanasa~khÈtÈya seyyÈya lakkhaÓaÑ vuttaÑ. TasmÈ yaÑ senÈsanaÑ upari paÒcahi chadanehi aÒÒena vÈ kenaci sabbameva paÔicchannaÑ, ayaÑ sabbacchannÈ nÈma seyyÈ. AÔÔhakathÈsu pana pÈkaÔavohÈraÑ gahetvÈ vÈcuggatavasena “sabbacchannÈ nÈma paÒcahi chadanehi channÈ”ti vuttaÑ. KiÒcÈpi vuttaÑ, atha kho dussakuÔiyaÑ sayantassÈpi1 na sakkÈ anÈpatti kÈtuÑ, tasmÈ yaÑkiÒci paÔicchÈdanasamatthaÑ idha chadanaÒca paricchannaÒca veditabbaÑ, paÒcavidhacchadaneyeva hi gayhamÈne padaracchannepi sahaseyyÈ na bhaveyya. YaÑ pana senÈsanaÑ bh|mito paÔÔhÈya yÈva chadanaÑ Èhacca pÈkÈrena vÈ aÒÒena vÈ kenaci antamaso vatthenÈpi parikkhittaÑ, ayaÑ sabbaparicchannÈ nÈma seyyÈ. ChadanaÑ anÈhacca sabbantimena pariyÈyena diyaÉÉhahatthubbedhena pÈkÈrÈdinÈ parikkhittÈpi sabbaparicchannÈyevÈti KurundaÔÔhakathÈyaÑ vuttaÑ. YassÈ pana upari bahutaraÑ ÔhÈnaÑ channaÑ appaÑ acchannaÑ, ______________________________________________________________ 1. Vasantassapi (SÊ, SyÈ)

VinayapiÔaka 12

samantato vÈ bahutaraÑ parikkhittaÑ appaÑ aparikkhittaÑ, ayaÑ yebhuyyena channÈ yebhuyyena paricchannÈ nÈma. IminÈ hi lakkhaÓena samannÈgato sacepi sattabh|mako pÈsÈdo ek|pacÈro hoti, satagabbhaÑ vÈ catussÈlaÑ vÈ, ekaseyyÈ-icceva sa~khyaÑ gacchati. TaÑ sandhÈya vuttaÑ catutthe divase attha~gate s|riye anupasampanne nipanne bhikkhu nipajjati, Èpatti pÈcittiyassÈti-Èdi.

Tattha ca nipajjanamatteneva pÈcittiyaÑ. Sace pana sambahulÈ sÈmaÓerÈ eko bhikkhu, sÈmaÓeragaÓanÈya pÈcittiyÈ. Te ce uÔÔhÈyuÔÔhÈya nipajjanti, tesaÑ payoge payoge bhikkhussa Èpatti. Bhikkhussa uÔÔhÈyuÔÔhÈya nipajjane pana bhikkhusseva payogena bhikkhussa Èpatti. Sace pana sambahulÈ bhikkh|, eko sÈmaÓero, sabbesaÑ ÈpattiÑ karoti, tassa uÔÔhÈyuÔÔhÈya nipajjanenapi bhikkh|naÑ Èpattiyeva. UbhayesaÑ sambahulabhÈvepi eseva nayo.

Apicettha ekÈvÈsÈdikampi catukkaÑ veditabbaÑ, yo hi ekasmiÑ ÈvÈse ekeneva anupasampannena saddhiÑ tirattaÑ sahaseyyaÑ kappeti, tassa catutthadivasato paÔÔhÈya devasikÈ Èpatti. Yopi ekasmiÑyeva ÈvÈse nÈnÈ-anupasampannehi saddhiÑ tirattaÑ sahaseyyaÑ kappeti, tassapi. Yopi nÈnÈ-ÈvÈsesu ekeneva anupasampannena saddhiÑ tirattaÑ sahaseyyaÑ kappeti, tassapi. Yopi nÈnÈ-ÈvÈsesu nÈnÈ-anupasampannehi saddhiÑ yojanasatampi gantvÈ sahaseyyaÑ kappeti, tassapi catutthadivasato paÔÔhÈya devasikÈ Èpatti.

AyaÒca sahaseyyÈpatti nÈma “bhikkhuÑ ÔhapetvÈ avaseso anupasampanno nÈmÈ”ti vacanato tiracchÈnagatenapi saddhiÑ hoti, tatra tiracchÈnagatassa paricchedo methunadhammÈpattiyÈ vuttanayeneva veditabbo. TasmÈ sacepi godhÈbiÄÈlama~gusÈdÊsu koci pavisitvÈ bhikkhuno vasanasenÈsane ek|pacÈraÔÔhÈne sayati, sahaseyyÈva hoti.

Yadi pana thambhÈnaÑ upari katapÈsÈdassa uparimatalena saddhiÑ asambaddhabhittikassa bhittiyÈ upari ÔhitasusiratulÈsÊsassa susirena pavisitvÈ tulÈya abbhantare sayitvÈ teneva susirena nikkhamitvÈ gacchati,


heÔÔhÈpÈsÈde sayitabhikkhussa anÈpatti. Sace chadane chiddaÑ hoti, tena pavisitvÈ antochadane vasitvÈ teneva pakkamati, nÈn|pacÈre uparimatale chadanabbhantare sayitassa Èpatti, heÔÔhimatale sayitassa anÈpatti. Sace antopÈsÈdeneva ÈrohitvÈ sabbatalÈni paribhuÒjanti, ek|pacÈrÈni honti, tesu yattha katthaci sayitassa Èpatti.

SabhÈsa~khepena kate aÉÉhakuÔÔakasenÈsane sayitassa vÈÄasa~ghÈÔÈdÊsu kapotÈdayo pavisitvÈ sayanti, Èpattiyeva. Parikkhepassa bahigate nibbakosabbhantare1 sayanti, anÈpatti. ParimaÓÉalaÑ vÈ caturassaÑ vÈ ekacchadanÈya gabbhamÈlÈya satagabbhaÑ cepi senÈsanaÑ hoti, tatra ce ekena sÈdhÈraÓadvÈrena pavisitvÈ visuÑ pÈkÈrena aparicchinnagabbh|pacÈre sabbagabbhe pavisanti, ekagabbhepi anupasampanne nipanne sabbagabbhesu nipannÈnaÑ Èpatti, sace sapamukhÈ gabbhÈ honti, pamukhassa upari acchannaÑ uccavatthukaÑ cepi hoti, pamukhe sayito gabbhe sayitÈnaÑ ÈpattiÑ na karoti, sace pana gabbhacchadaneneva saddhiÑ sambaddhacchadanaÑ hoti, tatra sayito sabbesaÑ ÈpattiÑ karoti. KasmÈ? SabbacchannattÈ sabbaparicchannattÈ ca, gabbhaparikkhepoyeva hissa parikkhepoti. Eteneva hi nayena AÔÔhakathÈsu lohapÈsÈdaparikkhepassa cat|su dvÈrakoÔÔhakesu Èpatti vuttÈ.

YaÑ pana AndhakaÔÔhakathÈyaÑ “aparikkhitte pamukhe anÈpattÊti bh|miyaÑ vinÈ jagatiyÈ pamukhaÑ sandhÈya kathitan”ti vuttaÑ, taÑ AndhakaraÔÔhe pÈÔekkasannivesÈ ekacchadanÈ gabbhapÈÄiyo sandhÈya vuttaÑ. YaÒca tattha “bh|miyaÑ vinÈ jagatiyÈ”ti vuttaÑ, taÑ neva AÔÔhakathÈsu atthi, na PÈÄiyÈ sameti. DasahatthubbedhÈpi hi jagati parikkhepasa~khyaÑ na gacchati, tasmÈ yampi tattha dutiyasikkhÈpade jagatiyÈ pamÈÓaÑ vatvÈ “etaÑ ek|pacÈraÑ paricchannaÑ nÈma hotÊ”ti vuttaÑ, taÑ na gahetabbaÑ. Yepi ekasÈla dvisÈla tisÈlacatussÈlasannivesÈ mahÈpÈsÈdÈ ekasmiÑ okÈse pÈde dhovitvÈ paviÔÔhena sakkÈ honti sabbattha anuparigantuÑ, tesupi sahaseyyÈpattiyÈ na muccati. Sace tasmiÑ tasmiÑ ÔhÈne upacÈraÑ paricchinditvÈ katÈ honti, ek|pacÈraÔÔhÈneyeva Èpatti. ______________________________________________________________ 1. Nimbakosabbhantare (SÊ)

VinayapiÔaka 14

DvÊhi dvÈrehi yuttassa sudhÈchadanamaÓÉapassa majjhe pÈkÈraÑ karonti. Ekena dvÈrena pavisitvÈ ekasmiÑ paricchede anupasampanno sayati, ekasmiÑ bhikkhu, anÈpatti. PÈkÈre godhÈdÊnaÑ pavisanamattampi chiddaÑ hoti, ekasmiÒca paricchede godhÈ sayanti, anÈpattiyeva. Na hi chiddena gehaÑ ek|pacÈraÑ nÈma hoti. Sace pÈkÈramajjhe chinditvÈ dvÈraÑ yojenti, ek|pacÈratÈya Èpatti. TaÑ dvÈraÑ kavÈÔena pidahitvÈ sayanti, Èpattiyeva. Na hi dvÈrapidahanena gehaÑ nÈn|pacÈraÑ nÈma hoti, dvÈraÑ vÈ advÈraÑ. KavÈÔaÑ hi saÑvaraÓavivaraÓehi yathÈsukhaÑ vaÄaÒjanatthÈya kataÑ, na vaÄaÒjan|pacchedanatthÈya. Sace pana taÑ dvÈraÑ puna iÔÔhakÈhi pidahanti, advÈraÑ hoti, purime nÈn|pacÈrabhÈveyeva tiÔÔhati. DÊghapamukhaÑ cetiyagharaÑ hoti. EkaÑ kavÈÔaÑ anto ekaÑ bahi, dvinnaÑ kavÈÔÈnaÑ antare anupasampanno antocetiyaghare sayantassa ÈpattiÑ karoti, ek|pacÈrattÈ.

Tatra yassa “siyÈ ayaÑ ek|pacÈranÈn|pacÈratÈ nÈma UdositasikkhÈpade vuttÈ, idha pana ‘seyyÈ nÈma sabbacchannÈ sabbaparicchannÈ yebhuyyena channÈ yebhuyyena paricchannÈ’ti ettakameva vuttaÑ, pihitadvÈro ca gabbho sabbaparicchinnova hoti. TasmÈ tattha anto sayiteneva saddhiÑ Èpatti, bahi sayitena anÈpattÊ”ti. So evaÑ vattabbo “apihitadvÈre pana kasmÈ bahi sayitena ÈpattÊ”ti. Pamukhassa gabbhena saddhiÑ sabbacchannattÈ. “KiÑ pana gabbhe pihite chadanaÑ viddhastaÑ hotÊ”ti. Na viddhastaÑ, gabbhena saddhiÑ pamukhassa sabbaparicchannatÈ1 na hoti. “KiÑ parikkhepo viddhasto”ti. AddhÈ vakkhati “na viddhasto, kavÈÔena upacÈro paricchanno”ti, evaÑ d|rampi gantvÈ puna ek|pacÈranÈn|pacÈrataÑyeva paccÈgamissati.

Apica yadi byaÒjanamatteyeva attho suviÒÒeyyo siyÈ, sabbacchannÈti vacanato paÒcannaÑ aÒÒatarena chadanena channÈ eva seyyÈ siyÈ, na aÒÒena. EvaÒca sati padaracchannÈdÊsu anÈpatti siyÈ. Tato yadatthaÑ sikkhÈpadaÑ paÒÒattaÑ, sveva attho parihÈyeyya. ParihÈyatu vÈ mÈ vÈ, kathaÑ avuttaÑ gahetabbanti. Ko vÈ vadati “avuttaÑ gahetabban”ti. VuttaÒhetaÑ aniyatesu “paÔicchannaÑ nÈma ÈsanaÑ kuÔÔena vÈ kavÈÔena vÈ ______________________________________________________________ 1. SabbaparicchannattÈ (SyÈ)


kilaÒjena vÈ sÈÓipÈkÈrena vÈ rukkhena vÈ thambhena vÈ koÔÔhalikÈya1 vÈ yena kenaci paÔicchannaÑ hotÊ”ti. TasmÈ yathÈ tattha yena kenaci paÔicchannaÑ paÔicchannameva, evamidhÈpi2 gahetabbaÑ. TasmÈ senÈsanaÑ khuddakaÑ vÈ hotu mahantaÑ vÈ, aÒÒena saddhiÑ sambaddhaÑ vÈ asambaddhaÑ vÈ, dÊghaÑ vÈ vaÔÔaÑ vÈ caturassaÑ vÈ, ekabh|makaÑ vÈ anekabh|makaÑ vÈ yaÑ yaÑ ek|pacÈraÑ, sabbattha yena kenaci paÔicchÈdanena sabbacchanne, sabbaparicchanne, yebhuyyena vÈ channe yebhuyyena paricchanne sahaseyyÈpatti hotÊti. 53. UpaÉÉhacchanne upaÉÉhaparicchanne Èpatti dukkaÔassÈti ettha sabbacchanne upaÉÉhaparicchanneti evamÈdÊsupi MahÈpaccariyaÑ dukkaÔamevÈti vuttaÑ. MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ pana “sabbacchanne yebhuyyenaparicchanne pÈcittiyaÑ, sabbacchanne upaÉÉhaparicchanne pÈcittiyaÑ, yebhuyyenachanne upaÉÉhaparicchanne pÈcittiyaÑ, sabbaparicchanne yebhuyyenachanne pÈcittiyaÑ, sabbaparicchanne upaÉÉhacchanne pÈcittiyaÑ, yebhuyyenaparicchanne upaÉÉhacchanne pÈcittiyaÑ, PÈÄiyaÑ vuttapÈcittiyena saddhiÑ satta pÈcittiyÈnÊ”ti vuttaÑ. “Sabbacchanne c|Äakaparicchanne dukkaÔaÑ, yebhuyyenachanne c|Äakaparicchanne dukkaÔaÑ, sabbaparicchanne c|Äakacchanne dukkaÔaÑ, yebhuyyenaparicchanne c|Äakacchanne dukkaÔaÑ, PÈÄiyaÑ dukkaÔena saha paÒca dukkaÔÈnÊ”ti vuttaÑ.

UpaÉÉhacchanne c|Äakaparicchanne anÈpatti, upaÉÉhaparicchanne c|Äakacchanne anÈpatti, c|Äakacchanne c|Äakaparicchanne anÈpatti. Sabbacchanne sabba-aparicchanneti ca ettha senambamaÓÉapavaÓÓaÑ hotÊti vuttaÑ. IminÈpetaÑ veditabbaÑ yathÈ jagati parikkhepasa~khyaÑ na gacchatÊti. SesaÑ uttÈnatthameva.

EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ kÈyato ca kÈyacittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

SahaseyyasikkhÈpadaÑ paÒcamaÑ. ______________________________________________________________ 1. KotthalikÈya (SÊ), kotthaliyÈ (Vi 1. 287 piÔÔhe) 2. EvamidhÈpi taÑ (SyÈ), evamidhÈpÊti (Ka)

VinayapiÔaka 16

6. DutiyasahaseyyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

55. DutiyasahaseyyasikkhÈpade ÈvasathÈgÈranti ÈgantukÈnaÑ vasanÈgÈraÑ. PaÒÒattaÑ hotÊti puÒÒakÈmatÈya katvÈ ÔhapitaÑ hoti. Yena sÈ itthÊ tenupasa~kamÊti asukasmiÑ nÈma ÔhÈne ÈvasathÈgÈraÑ paÒÒattaÑ atthÊti manussÈnaÑ sutvÈ upasa~kami. GandhagandhinÊti agaruku~kumÈdÊnaÑ gandhÈnaÑ gandho gandhagandho, so assÈ atthÊti gandhagandhinÊ. SÈÔakaÑ nikkhipitvÈti “appeva nÈmassa imampi vippakÈraÑ passantassa rÈgo uppajjeyyÈ”ti cintetvÈ evamakÈsi. OkkhipitvÈti adho khipitvÈ. Accayoti aparÈdho. MaÑ accagamÈti maÑ atikkamma abhibhavitvÈ pavatto. SesaÑ paÔhamasikkhÈpade vuttanayeneva veditabbaÑ. Ayameva hi viseso paÔhamasikkhÈpade catutthadivase Èpatti, idha paÔhamadivasepi. YakkhÊpetÊhi dissamÈnakar|pÈhi tiracchÈnagatitthiyÈ ca methunadhammavatthubh|tÈya eva dukkaÔaÑ, sesÈhi anÈpatti. SamuÔÔhÈnÈdÊni paÔhamasadisÈnevÈti.

DutiyasahaseyyasikkhÈpadaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. DhammadesanÈsikkhÈpadavaÓÓanÈ

60. SattamasikkhÈpade gharaÓÊti gharasÈminÊ. NivesanadvÈreti nivesanassa mahÈdvÈre. Gharas|ÓhÈti tasmiÑ ghare suÓhÈ. ŒvasathadvÈreti ovarakadvÈre. VissaÔÔhenÈti suniggatena saddena. VivaÔenÈti suÔÔhu pakÈsena asaÑvutena. Dhammo desetabboti ayaÑ saraÓasÊlÈdibhedo dhammo kathetabbo. AÒÒÈtunti ÈjÈnituÑ. ViÒÒunÈ purisaviggahenÈti viÒÒunÈ purisena, purisaviggahaÑ gahetvÈpi Ôhitena na yakkhena na petena na tiracchÈnagatena. 66. AnÈpatti viÒÒunÈ purisaviggahenÈti viÒÒunÈ purisaviggahena saddhiÑ ÔhitÈya bahumpi dhammaÑ desentassa anÈpatti. ChappaÒcavÈcÈhÊti chahi paÒcahi vÈcÈhi yo deseti, tassapi anÈpatti. Tattha eko gÈthÈpÈdo ekavÈcÈti evaÑ sabbattha vÈcÈpamÈÓaÑ veditabbaÑ. Sace AÔÔhakathaÑ DhammapadaÑ JÈtakÈdivatthuÑ vÈ kathetukÈmo hoti, chappaÒcapadamattameva


kathetuÑ vaÔÔati. PÈÄiyÈ saddhiÑ kathentena ekapadaÑ PÈÄito paÒca AÔÔhakathÈtoti evaÑ cha padÈni anatikkÈmetvÈva kathetabbo. Padasodhamme vuttappabhedo hi idhÈpi sabbo dhammoyeva. TasmiÑ desetÊti tasmiÑ khaÓe deseti. SampadÈnatthe vÈ etaÑ bhummavacanaÑ. TassÈ desetÊti attho. AÒÒissÈ mÈtugÈmassÈti ekissÈ desehvÈ puna ÈgatÈgatÈya aÒÒissÈpi desetÊti evaÑ ekÈsane nisinno mÈtugÈmasatasahassannampi desetÊti attho. MahÈpaccariyaÔÔhakathÈyaÑ vuttaÑ samaÑ nisinnÈnaÑ mÈtugÈmÈnaÑ “tumhÈkaÑ ekekissÈ ekekaÑ gÈthaÑ desessÈmi, taÑ suÓÈthÈti deseti, anÈpatti. PaÔhamaÑ ekekissÈ ekekaÑ gÈthaÑ kathessÈmÊti ÈbhogaÑ katvÈ jÈnÈpetvÈ kathetuÑ vaÔÔati, na pacchÈ”ti. PaÒhaÑ pucchati paÒhaÑ puÔÔho kathetÊti mÈtugÈmo “DÊghanikÈyo nÈma bhante kimatthaÑ dÊpetÊ”ti vucchati, evaÑ paÒhaÑ puÔÔho bhikkhu sabbaÑ cepi DÊghanikÈyaÑ katheti, anÈpatti. Sesamettha uttÈnatthameva.

PadasodhammasamuÔÔhÈnaÑ vÈcato ca vÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

DhammadesanÈsikkhÈpadaÑ sattamaÑ. _____

8. Bh|tÈrocanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

67. AÔÔhamasikkhÈpade vatthukathÈya tÈva yaÑ vattabbaÑ siyÈ, taÑ sabbaÑ catutthapÈrÈjikavaÓÓanÈyaÑ vuttanayameva. Ayameva hi viseso, tattha abh|taÑ ÈrocesuÑ, idha bh|taÑ. Bh|tampi puthujjanÈ ÈrocesuÑ, na ariyÈ. AriyÈnaÒhi payuttavÈcÈ nÈma natthi, attano guÓe ÈrocayamÈne pana aÒÒe na paÔisedhesuÑ, tathÈ-uppanne ca paccaye sÈdiyiÑsu tathÈ-uppannabhÈvaÑ ajÈnantÈ.

Atha kho te bhikkh| Bhagavato etamatthaÑ Èrocesunti-Èdimhi pana ye uttarimanussadhammassa vaÓÓaÑ bhÈsiÑsu, te Èrocesunti veditabbaÑ. Kacci pana vo bhikkhave bh|tanti pucchite pana sabbepi bh|taÑ BhagavÈti paÔijÈniÑsu. AriyÈnampi hi abbhantare bh|to uttarimanussadhammoti. Atha

VinayapiÔaka 18

BhagavÈ ariyamissakattÈ “moghapurisÈ”ti avatvÈ kathaÒhi nÈma tumhe bhikkhaveti vatvÈ udarassa kÈraÓÈti-ÈdimÈha. Tattha yasmÈ ariyÈ aÒÒesaÑ sutvÈ “ayyo kira bhante sotÈpanno”ti-ÈdinÈ nayena pasannehi manussehi pucchiyamÈnÈ apaÒÒatte sikkhÈpade anÈdÊnavadassino suddhacittatÈya attano ca paresaÒca visesÈdhigamaÑ paÔijÈniÑsu. EvaÑ paÔijÈnantehi ca tehi yaÑ aÒÒe udarassa kÈraÓÈ uttarimanussadhammassa vaÓÓaÑ bhÈsitvÈ piÓÉapÈtaÑ uppÈdesuÑ, taÑ suddhacittatÈya sÈdiyantehipi udarassa kÈraÓÈ uttarimanussadhammassa vaÓÓo bhÈsito viya hoti. TasmÈ sabbasa~gÈhikeneva nayena “kathaÒhi nÈma tumhe bhikkhave udarassa kÈraÓÈ gihÊnaÑ aÒÒamaÒÒaÑ uttarimanussadhammassa vaÓÓaÑ bhÈsissathÈ”ti Èha. SesaÑ catutthapÈrÈjikavatthusadisameva. SikkhÈpadavibha~gapi kevalaÑ tattha pÈrÈjikaÒceva thullaccayaÒca, idha bh|tattÈ pÈcittiyaÒceva dukkaÔaÒca, ayaÑ viseso. SesaÑ vuttanayameva. 77. Upasampannassa bh|taÑ ÈrocetÊti uttarimanussadhammameva sandhÈya vuttaÑ. ParinibbÈnakÈle hi antarÈ vÈ atikaÉÉhiyamÈnena upasampannassa bh|taÑ ÈrocetuÑ vaÔÔati. SutapariyattisÊlaguÓaÑ pana anupasampannassÈpi ÈrocetuÑ vaÔÔati. Œdikammikassa anÈpatti. UmmattakassÈti idaÑ pana idha na vuttaÑ. KasmÈ? DiÔÔhisampannÈnaÑ ummÈdassa vÈ cittakkhepassa vÈ abhÈvÈti. MahÈpaccariyampi hi vicÈritaÑ “jhÈnalÈbhÊ pana parihÊne jhÈne ummattako bhaveyya, tassapi bh|tÈrocanapaccayÈ anÈpatti na vattabbÈ, bh|tasseva abhÈvato”ti. SesaÑ uttÈnameva.

Bh|tÈrocanaÑ nÈmetaÑ pubbe avuttehi tÊhi samuÔÔhÈnehi samuÔÔhÈti kÈyato vÈcato kÈyavÈcato cÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, kusalÈbyÈkatacittehi dvicittaÑ, sukhamajjhattavedanÈhi dvivedananti.

Bh|tÈrocanasikkhÈpadaÑ aÔÔhamaÑ.


9. DuÔÔhullÈrocanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

78. NavamasikkhÈpade duÔÔhullÈ nÈma Èpatti cattÈri ca pÈrÈjikÈni terasa ca saÑghÈdisesÈti imissÈ PÈÄiyÈ pÈrÈjikÈni duÔÔhullasaddatthadassanatthaÑ vuttÈni, saÑghÈdisesaÑ pana idha adhippetanti AÔÔhakathÈsu vuttaÑ. TatrÈyaÑ vicÈraÓÈ–sace pÈrÈjikaÑ Èrocentassa pÈcittiyaÑ na bhaveyya, yathÈ samÈnepi bhikkhubhikkhunÊnaÑ upasampannasadde yattha bhikkhunÊ anadhippetÈ hoti, tattha bhikkhuÑ ÔhapetvÈ avaseso anupasampannoti vuccati, evamidha samÈnepi pÈrÈjikasaÑghÈdisesÈnaÑ duÔÔhullasadde yadi pÈrÈjikaÑ anadhippetaÑ, “duÔÔhullÈ nÈma Èpatti terasa saÑghÈdisesÈ”ti etadeva vattabbaÑ siyÈ. Tattha bhaveyya “yo pÈrÈjikaÑ Èpanno, so bhikkhubhÈvato cuto, tasmÈ tassa ÈpattiÑ Èrocento dukkaÔaÑ ÈpajjatÊ”ti. EvaÑ sati akkosantopi dukkaÔaÑ Èpajjeyya, pÈcittiyameva ca Èpajjati. VuttaÒhetaÑ “asuddho hoti puggalo aÒÒataraÑ pÈrÈjikaÑ dhammaÑ ajjhÈpanno, taÒce asuddhadiÔÔhi samÈno okÈsaÑ kÈrÈpetvÈ akkosÈdhippÈyo vadati, Èpatti omasavÈdassÈ”ti1. EvaÑ PÈÄiyÈ vicÈriyamÈnÈya pÈrÈjikaÑ ÈrocentassÈpi pÈcittiyameva dissati, kiÒcÈpi dissati, atha kho sabba-aÔÔhakathÈsu vuttattÈ AÔÔhakathÈcariyÈva ettha pamÈÓaÑ, na aÒÒÈ vicÈraÓÈ. Pubbepi ca avocumha “Buddhena dhammo vinayo ca vutto, yo tassa puttehi tatheva ÒÈto”ti-Èdi2. AÔÔhakathÈcariyÈ hi Buddhassa adhippÈyaÑ jÈnanti.

IminÈpi cetaÑ pariyÈyena veditabbaÑ, aÒÒatra bhikkhusammutiyÈti hi vuttaÑ, bhikkhusammutiyÈ ca ÈrocanaÑ ÈyatiÑ saÑvaratthÈya puna tathÈr|paÑ ÈpattiÑ anÈpajjanatthÈya BhagavatÈ anuÒÒÈtaÑ, na tassa bhikkhuno avaÓÓamattappakÈsanatthÈya, sÈsane cassa3 patiÔÔhÈnisedhanatthÈya. Na ca pÈrÈjikaÑ Èpannassa puna tathÈr|pÈya ÈpattiyÈ anÈpajjanena bhikkhubhÈvo nÈma atthi. TasmÈ “pÈrÈjikÈni duÔÔhullasaddatthadassanatthaÑ vuttÈni, saÑghÈdisesaÑ pana idhÈdhippetan”ti yaÑ AÔÔhakathÈsu vuttaÑ, taÑ suvuttameva. ______________________________________________________________ 1. Vi 1. 254 piÔÔhe. 2. Vi-®Ôha 1. 3 piÔÔhe. 3. Na sÈsane vÈssa (SÊ), na sÈsane tassa (SyÈ)

VinayapiÔaka 20

80. Atthi bhikkhusammuti ÈpattipariyantÈti-ÈdÊsu pana yÈ ayaÑ bhikkhusammuti vuttÈ, sÈ na katthaci ÈgatÈ, idha vuttattÈyeva pana abhiÓhÈpattikaÑ bhikkhuÑ disvÈ “evamesa paresu hirottappenÈpi ÈyatiÑ saÑvaraÑ ÈpajjissatÊ”ti tassa bhikkhuno hitesitÈya tikkhattuÑ apaloketvÈ saÑghena kÈtabbÈti veditabbÈti. 82. AduÔÔhullaÑ ÈpattiÑ Èroceti, Èpatti dukkaÔassÈti paÒcapi Èpattikkhandhe Èrocentassa dukkaÔaÑ. MahÈpaccariyaÑ pana pÈrÈjikaÑ Èrocentassapi dukkaÔameva vuttaÑ. Anupasampannassa duÔÔhullaÑ vÈ aduÔÔhullaÑ vÈ ajjhÈcÈranti ettha Èdito paÒca sikkhÈpadÈni duÔÔhullo nÈma ajjhÈcÈro, sesÈni aduÔÔhullo1. SukkavissaÔÔhikÈyasaÑsaggaduÔÔhulla-attakÈmÈ panassa ajjhÈcÈro nÈmÈti vuttaÑ. 83. VatthuÑ ÈrocetÊti “ayaÑ sukkavissaÔÔhiÑ Èpanno, duÔÔhullaÑ Èpanno, attakÈmaÑ Èpanno, kÈyasaÑsaggaÑ Èpanno”ti evaÑ vadantassa anÈpatti. ŒpattiÑ ÈrocetÊti ettha “ayaÑ pÈrÈjikaÑ Èpanno, saÑghÈdisesaÑ, thullaccayaÑ, pÈcittiyaÑ, pÈÔidesanÊyaÑ, dukkaÔaÑ, dubbhÈsitaÑ Èpanno”ti vadati, anÈpatti. “AyaÑ asuciÑ mocetvÈ saÑghÈdisesaÑ Èpanno”ti-ÈdinÈ pana nayena vatthunÈ saddhiÑ ÈpattiÑ ghaÔetvÈ Èrocentasseva Èpatti. Sesamettha uttÈnameva.

TisamuÔÔhÈnaÑ kÈyacittato vÈcÈcittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

DuÔÔhullÈrocanasikkhÈpadaÑ navamaÑ. _____

10. PathavÊkhaÓanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

86. DasamasikkhÈpade jÈtÈ ca pathavÊ2 ajÈtÈ ca pathavÊ2ti imehi padehi jÈtapathaviÒca ajÈtapathaviÒca dasseti. AppapÈsÈÓÈdÊsu appÈ3 pÈsÈÓÈ etthÈti appapÈsÈÓÈti evamattho daÔÔhabbo. Tattha ______________________________________________________________ 1. AduÔÔhullÈni (Ka) 2. PaÔhavÊ (SÊ, SyÈ) 3. AppaÑ (SÊ)


muÔÔhippamÈÓato upari pÈsÈÓÈti veditabbÈ, muÔÔhippamÈÓÈ sakkharÈ. KathalÈti1 kapÈlakhaÓÉÈni. MarumbÈti kaÔasakkharÈ. VÈlikÈti vÈlukÈyeva. YebhuyyenapaÑsukÈti tÊsu koÔÔhÈsesu dve koÔÔhÈsÈ paÑsu, eko pÈsÈÓÈdÊsu aÒÒataro2. AdaÉÉhÈpÊti uddhanapattapacanakumbhakÈrÈvÈpÈdivasena tathÈ tathÈ adaÉÉhÈ. SÈ pana visuÑ natthi, suddhapaÑsu-ÈdÊsu aÒÒatarÈva veditabbÈ. YebhuyyenasakkharÈti bahutarÈ sakkharÈ3. HatthikucchiyaÑ kira ekapacchip|raÑ ÈharÈpetvÈ doÓiyaÑ dhovitvÈ pathaviyÈ yebhuyyena sakkharabhÈvaÑ ÒatvÈ sayaÑ bhikkh| pokkharaÓiÑ khaÓiÑsu. YÈni pana majjhe appapaÑsu appamattikÈti dve padÈni, tÈni yebhuyyenapÈsÈÓÈdipaÒcakameva pavisanti. TesaÑyeva hi dvinnaÑ pabhedadassanametaÑ. SayaÑ khaÓati, Èpatti pÈcittiyassÈti ettha pahÈre pahÈre pÈcittiyaÑ veditabbaÑ. SakiÑ ÈÓatto bahukampi khaÓatÊti sacepi sakaladivasaÑ khaÓati, ÈÓÈpakassa ekaÑyeva pÈcittiyaÑ. Sace pana kusito hoti, punappunaÑ ÈÓÈpetabbo. TaÑ ÈÓÈpetvÈ khaÓÈpentassa vÈcÈya vÈcÈya pÈcittiyaÑ. AyaÑ tÈva PÈÄivaÓÓanÈ.

AyaÑ pana PÈÄimuttakavinicchayo–“pokkharaÓiÑ khaÓÈ”ti vadati, vaÔÔati. KhatÈyeva hi pokkharaÓÊ nÈma hoti, tasmÈ ayaÑ kappiyavohÈro. Esa nayo “vÈpiÑ taÄÈkaÑ ÈvÈÔaÑ khaÓÈ”ti-ÈdÊsupi. “ImaÑ okÈsaÑ khaÓa, imasmiÑ okÈse pokkharaÓiÑ khaÓÈ”ti vattuÑ pana na vaÔÔati. “KandaÑ khaÓa, m|laÑ khaÓÈ”ti aniyÈmetvÈ vattuÑ vaÔÔati. “ImaÑ valliÑ khaÓa, imasmiÑ okÈse kandaÑ vÈ m|laÑ vÈ khaÓÈ”ti vattuÑ na vaÔÔati. PokkharaÓiÑ sodhentehi yo kuÔehi ussiÒcituÑ sakkÈ hoti tanukakaddamo, taÑ apanetuÑ vaÔÔati, bahalaÑ4 na vaÔÔati. Œtapena sukkhakaddamo phalati, tatra yo heÔÔhÈ pathaviyÈ asambaddho, tameva apanetuÑ vaÔÔati. Udakena gataÔÔhÈne udakapappaÔako nÈma hoti, vÈtappahÈrena calati, taÑ apanetuÑ vaÔÔati.

PokkharaÓÊ-ÈdÊnaÑ taÔaÑ bhijjitvÈ udakasÈmantÈ patati. Sace omakacÈtumÈsaÑ ovaÔÔhaÑ, chindituÑ vÈ bhindituÑ vÈ vaÔÔati, cÈtumÈsato uddhaÑ ______________________________________________________________ 1. KaÔhalÈti (SÊ) 2. AÒÒatarakoÔÔhÈso (Ka) 3. BahutarasakkharÈ (?) 4. Bahalo (Ka)

VinayapiÔaka 22

na vaÔÔati. Sace pana udakeyeva patati, deve atirekacÈtumÈsaÑ ovaÔÔhepi udakeyeva udakassa patitattÈ vaÔÔati. PÈsÈÓapiÔÔhiyaÑ soÓÉiÑ khaÓanti, sace tattha paÔhamameva sukhumarajaÑ patati, taÒce devena ovaÔÔhaÑ hoti, cÈtumÈsaccayena akappiyapathavÊsa~khyaÑ gacchati. Udake pariyÈdiÓÓe soÓÉiÑ sodhentehi taÑ vikopetuÑ na vaÔÔati. Sace paÔhamameva udakena p|rati, pacchÈ rajaÑ patati, taÑ vikopetuÑ vaÔÔati. Tattha hi deve vassantepi udakeyeva udakaÑ patatÊti. PiÔÔhipÈsÈÓe sukhumarajaÑ hoti, deve phusÈyante allÊyati, tampi cÈtumÈsaccayena vikopetuÑ na vaÔÔati. Sace pana akatapabbhÈre vammiko uÔÔhito hoti, yathÈsukhaÑ vikopetuÑ vaÔÔati. Sace abbhokÈse uÔÔhahati, omakacÈtumÈsaÑ ovaÔÔhoyeva vaÔÔati. RukkhÈdÊsu ÈruÄha-upacikÈ mattikÈyapi eseva nayo. GaÓÉuppÈdag|tham|sikukkara1gokaÓÔakÈdÊsupi eseva nayo.

GokaÓÔako nÈma gÈvÊnaÑ khuracchinnakaddamo vuccati. Sace pana heÔÔhimatalena bh|misambandho hoti, ekadivasampi na vaÔÔati. KasitaÔÔhÈnepi na~galacchinnamattikÈpiÓÉaÑ gaÓhantassa eseva nayo. PurÈÓasenÈsanaÑ hoti acchadanaÑ vÈ vinaÔÔhacchadanaÑ vÈ, atirekacÈtumÈsaÑ ovaÔÔhaÑ jÈtapathavÊsa~khyameva gacchati. Tato avasesaÑ chadaniÔÔhakaÑ vÈ gopÈnasÊ-ÈdikaÑ upakaraÓaÑ vÈ “iÔÔhakaÑ gaÓhÈmi, gopanasiÑ, bhittipÈdaÑ, padarattharaÓaÑ, pÈsÈÓatthambhaÑ gaÓhÈmÊ”ti saÒÒÈya gaÓhituÑ vaÔÔati. Tena saddhiÑ mattikÈ patati, anÈpatti. BhittimattikaÑ gaÓhantassa pana Èpatti. Sace yÈ yÈ atintÈ, taÑ taÑ gaÓhÈti, anÈpatti.

Antogehe mattikÈpuÒjo hoti, tasmiÑ ekadivasaÑ ovaÔÔhe gehaÑ chÈdenti, sace sabbo tinto, cÈtumÈsaccayena jÈtapathavÊyeva. Athassa uparibhÈgoyeva tinto, anto atinto. YattakaÑ tintaÑ, taÑ kappiyakÈrakehi kappiyavohÈrena apanÈmetvÈ sesaÑ yathÈsukhaÑ vaÄaÒjetuÑ vaÔÔati. Udakena temetvÈ ekÈbaddhÈyeva hi jÈtapathavÊ hoti, na itarÈti. ______________________________________________________________ 1. ...m|sikakukkura (SÊ, SyÈ, Ka)


AbbhokÈse mattikÈpÈkÈro hoti, atirekacÈtumÈsaÑ ce ovaÔÔho, jÈtapathavÊsa~khyaÑ gacchati. Tattha laggapaÑsuÑ pana allahatthena chupitvÈ gahetuÑ vaÔÔati. Sace iÔÔhakapÈkÈro hoti, yebhuyyenakathalaÔÔhÈne tiÔÔhati, yathÈsukhaÑ vikopetuÑ vaÔÔati. AbbhokÈse ÔhitamaÓÉapatthambhaÑ ito cito ca saÒcÈletvÈ pathaviÑ vikopentena gahetuÑ na vaÔÔati, ujukameva uddharituÑ vaÔÔati. AÒÒampi sukkharukkhaÑ vÈ sukkhakhÈÓukaÑ vÈ gaÓhantassa eseva nayo. NavakammatthaÑ pÈsÈÓaÑ vÈ1 rukkhaÑ vÈ daÓÉakehi uccÈletvÈ pavaÔÔentÈ gacchanti, tattha pathavÊ bhijjati. Sace suddhacittÈ pavaÔÔenti, anÈpatti. Atha pana tena apadesena pathaviÑ bhinditukÈmÈyeva honti, Èpatti. SÈkhÈdÊni kaÉÉhantÈnampi pathaviyaÑ dÈr|ni phÈlentÈnampi eseva nayo.

PathaviyaÑ aÔÔhis|cikaÓÔakÈdÊsupi yaÑkiÒci ÈkoÔetuÑ vÈ pavesetuÑ vÈ na vaÔÔati. PassÈvadhÈrÈya vegena pathaviÑ bhindissÈmÊti evaÑ passÈvampi kÈtuÑ na vaÔÔati. Karontassa bhijjati, Èpatti. Visamabh|miÑ samaÑ karissÈmÊti sammuÒjaniyÈ ghaÑsitumpi na vaÔÔati, vattasÊseneva hi sammajjitabbaÑ. Keci kattarayaÔÔhiyÈ bh|miÑ koÔÔenti, pÈda~guÔÔhakena vilikhanti, “ca~kamitaÔÔhÈnaÑ dassessÈmÈ”ti punappunaÑ bh|miÑ bhindantÈ ca~kamanti, sabbaÑ na vaÔÔati. VÊriyasampaggahatthaÑ pana samaÓadhammaÑ karontena suddhacittena ca~kamituÑ vaÔÔati, “hatthaÑ dhovissÈmÈ”ti pathaviyaÑ ghaÑsanti, na vaÔÔati. AghaÑsantena pana allahatthaÑ pathaviyaÑ ÔhapetvÈ rajaÑ gahetuÑ vaÔÔati. Keci kaÓÉukacchu-ÈdÊhi ÈbÈdhikÈ chinnataÔÈdÊsu a~gapacca~gÈni ghaÑsanti, na vaÔÔati. 87. KhaÓati vÈ khaÓÈpeti vÈti antamaso pÈda~guÔÔhakenapi sammajjanÊsalÈkÈyapi sayaÑ vÈ khaÓati, aÒÒena vÈ khaÓÈpeti. Bhindati vÈ bhedÈpeti vÈti antamaso udakampi chaÉÉento sayaÑ vÈ bhindati, aÒÒena vÈ bhindÈpeti. Dahati vÈ dahÈpeti vÈti antamaso pattampi pacanto sayaÑ vÈ dahati, aÒÒena vÈ dahÈpeti. Yattakesu ÔhÈnesu aggiÑ deti vÈ dÈpeti vÈ, tattakÈni pÈcittiyÈni. PattaÑ pacantenapi hi pubbe pakkaÔÔhÈneyeva pacitabbo, adaÉÉhÈya pathaviyÈ aggiÑ ÔhapetuÑ na vaÔÔati. PattapacanakapÈlassa pana upari aggiÑ ÔhapetuÑ vaÔÔati. DÈr|naÑ upari ______________________________________________________________ 1. ThambhaÑ vÈ pÈsÈÓaÑ vÈ (SÊ)

VinayapiÔaka 24

Ôhapeti, so aggi tÈni dahanto gantvÈ pathaviÑ dahati, na vaÔÔati. IÔÔhakakapÈlÈdÊsupi1 eseva nayo.

TatrÈpi hi iÔÔhakÈdÊnaÑyeva upari ÔhapetuÑ vaÔÔati. KasmÈ? TesaÑ anupÈdÈnattÈ. na hi tÈni aggissa upÈdÈnasa~khyaÑ gacchanti. SukkhakhÈÓusukkharukkhÈdÊsupi aggiÑ dÈtuÑ na vaÔÔati. Sace pana pathaviÑ appattameva nibbÈpetvÈ gamissÈmÊti deti, vaÔÔati. PacchÈ nibbÈpetuÑ na sakkoti, avisayattÈ anÈpatti. TiÓukkaÑ gahetvÈ gacchanto hatthe ÉayhamÈne bh|miyaÑ pÈteti, anÈpatti. PatitaÔÔhÈneyeva upÈdÈnaÑ datvÈ aggiÑ kÈtuÑ vaÔÔatÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. DaÉÉhapathaviyÈ ca yattakaÑ ÔhÈnaÑ usumÈya anugataÑ, sabbaÑ vikopetuÑ vaÔÔatÊti tattheva vuttaÑ. Yo pana ajÈnanako bhikkhu araÓÊsahitena aggiÑ nibbattetvÈ hatthena ukkhipitvÈ “kiÑ karomÊ”ti vadati. “JÈlehÊ”ti vattabbo. “Hattho ÉayhatÊ”ti vadati. “YathÈ na Éayhati, tathÈ karohÊ”ti vattabbo, “bh|miyaÑ pÈtehÊ”ti pana na vattabbo. Sace hatthe ÉayhamÈne pÈteti, “pathaviÑ dahissÈmÊ”ti apÈtitattÈ anÈpatti. PatitaÔÔhÈne pana aggiÑ kÈtuÑ vaÔÔatÊti kurundiyaÑ vuttaÑ. 88. AnÈpatti imaÑ jÈnÈti-ÈdÊsu imassa thambhassa ÈvÈÔaÑ jÈna, mahÈmattikaÑ jÈna, thusamattikaÑ jÈna, mahÈmattikaÑ dehi, thusamattikaÑ dehi, mattikaÑ Èhara, paÑsuÑ Èhara, mattikÈya attho, paÑsunÈ attho, imassa thambhassa ÈvÈÔaÑ kappiyaÑ karohi, imaÑ mattikaÑ kappiyaÑ karohi, imaÑ paÑsuÑ kappiyaÑ karohÊti evamattho veditabbo.

AsaÒciccÈti pÈsÈÓarukkhÈdÊni vÈ pavaÔÔentassa kattaradaÓÉena vÈ Èhacca Èhacca gacchantassa pathavÊ bhijjati, sÈ “tena bhindissÈmÊ”ti evaÑ saÒcicca abhinnattÈ asaÒcicca bhinnÈ nÈma hoti, iti asaÒcicca bhindantassa anÈpatti. AsatiyÈti aÒÒavihito kenaci saddhiÑ kiÒci kathento pÈda~guÔÔhakena vÈ kattarayaÔÔhiyÈ vÈ pathaviÑ vilikhanto tiÔÔhati, evaÑ asatiyÈ vilikhantassa vÈ bhindantassa vÈ anÈpatti. AjÈnantassÈti antogehe ovaÔÔhaÑ channaÑ pathaviÑ “akappiyapathavÊ”ti na jÈnÈti, “kappiyapathavÊ”ti saÒÒÈya vikopeti, “khaÓÈmi bhindÈmi dahÈmÊ”ti vÈ na ______________________________________________________________ 1. IÔÔhakapÈsÈÓÈdÊsupi (SyÈ, Ka)


jÈnÈti, kevalaÑ sa~gopanatthÈya khaÓittÈdÊni vÈ Ôhapeti, ÉayhamÈnahattho vÈ aggiÑ pÈteti, evaÑ ajÈnantassa anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva.

TisamuÔÔhÈnaÑ kÈyacittato vÈcÈcittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

PathavÊkhaÓanasikkhÈpadaÑ dasamaÑ.

Samatto vaÓÓanÈkkamena musÈvÈdavaggo paÔhamo. _____

2. Bh|tagÈmavagga

1. Bh|tagÈmasikkhÈpadavaÓÓanÈ

89. SenÈsanavaggassa paÔhamasikkhÈpade anÈdiyantoti tassÈ vacanaÑ agaÓhanto, dÈrakassa bÈhuÑ ÈkoÔesÊti ukkhittaÑ pharasuÑ niggahetuÑ asakkonto manussÈnaÑ cakkhuvisayÈtÊte mahÈrÈjasantikÈ laddhe rukkhaÔÔhakadibbavimÈne nipannassa dÈrakassa bÈhuÑ thanam|leyeva chindi. Na kho metaÑ patir|panti-Èdimhi ayaÑ sa~khepavaÓÓanÈ–Himavante kira pakkhadivasesu devatÈsannipÈto hoti, tattha rukkhadhammaÑ pucchanti “tvaÑ rukkhadhamme ÔhitÈ, na ÔhitÈ”ti. Rukkhadhammo nÈma rukkhe chijjamÈne rukkhadevatÈya manopadosassa akaraÓaÑ. Tattha yÈ devatÈ rukkhadhamme aÔÔhitÈ hoti, sÈ devatÈsannipÈtaÑ pavisituÑ na labhati. Iti sÈ devatÈ imaÒca rukkhadhamme aÔÔhÈnapaccayaÑ ÈdÊnavaÑ addasa, Bhagavato ca sammukhÈ sutapubbadhammadesanÈnusÈrena TathÈgatassa ChaddantÈdikÈle pubbacaritaÑ anussari, tenassÈ etadahosi “na kho metaÑ patir|paÑ -pa- voropeyyan”ti. Yann|nÈhaÑ Bhagavato etamatthaÑ Èroceyyanti idaÑ panassÈ “ayaÑ bhikkhu sapitiko putto, addhÈ BhagavÈ imaÑ imassa ajjhÈcÈraÑ sutvÈ mariyÈdaÑ bandhissati, sikkhÈpadaÑ paÒÒapessatÊ”ti paÔisaÒcikkhantiyÈ ahosi. Sacajja tvaÑ devateti sace ajja tvaÑ devate. PasaveyyÈsÊti janeyyÈsi uppÈdeyyÈsi. EvaÒca pana vatvÈ BhagavÈ taÑ devataÑ saÒÒÈpento–

VinayapiÔaka 26

“Yo ve uppatitaÑ kodhaÑ, rathaÑ bhantaÑva vÈraye. TamahaÑ sÈrathiÑ br|mi, rasmiggÈho itaro jano”ti1–

ImaÑ gÈthamabhÈsi. GÈthÈpariyosÈne sÈ devatÈ sotÈpattiphale patiÔÔhÈsi. Puna BhagavÈ sampattaparisÈya dhammaÑ desento–

“Yo uppatitaÑ vineti kodhaÑ, visaÔaÑ sappavisaÑva osadhehi. So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ, urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓan”ti2–

ImaÑ gÈthamabhÈsi. Tatra paÔhamagÈthÈ Dhammapade sa~gahaÑ ÈruÄhÈ, dutiyÈ SuttanipÈte, vatthu pana vinayeti. Atha BhagavÈ dhammaÑ desentoyeva tassÈ devatÈya vasanaÔÔhÈnaÑ Èvajjanto patir|paÑ ÔhÈnaÑ disvÈ “gaccha devate asukasmiÑ okÈse rukkho vivitto, tasmiÑ upagacchÈ”ti Èha. So kira rukkho na ŒÄavÊraÔÔhe, Jetavanassa antoparikkhepe, yassa devaputtassa pariggaho ahosi, so cuto, tasmÈ “vivitto”ti vutto. Tato paÔÔhÈya ca pana sÈ devatÈ SammÈsambuddhato laddhaparihÈrÈ BuddhupaÔÔhÈyikÈ ahosi. YadÈ devatÈsamÈgamo hoti, tadÈ mahesakkhadevatÈsu ÈgacchantÊsu aÒÒÈ appesakkhÈ devatÈ yÈva mahÈsamuddacakkavÈÄapabbatÈ, tÈva paÔikkamanti. AyaÑ pana attano vasanaÔÔhÈne nisÊditvÈva dhammaÑ suÓÈti. Yampi paÔhamayÈme bhikkh| paÒhaÑ pucchanti, majjhimayÈme devatÈ, taÑ sabbaÑ tattheva nisÊditvÈ suÓÈti. CattÈro mahÈrÈjÈnopi Bhagavato upaÔÔhÈnaÑ ÈgantvÈ gacchantÈ taÑ devataÑ disvÈva gacchanti. 90. Bh|tagÈmapÈtabyatÈyÈti ettha bhavanti ahuvuÒcÈti3 bh|tÈ, jÈyanti vaÉÉhanti jÈtÈ vaÉÉhitÈ cÈti attho. GÈmoti rÈsi. Bh|tÈnaÑ gÈmoti bh|tagÈmo, bh|tÈ eva vÈ gÈmo bh|tagÈmo. PatiÔÔhitaharitatiÓarukkhÈdÊnametaÑ adhivacanaÑ. PÈtabyassa bhÈvo pÈtabyatÈ, chedanabhedanÈdÊhi yathÈruci paribhuÒjitabbatÈti attho. TassÈ bh|tagÈmapÈtabyatÈya, nimittatthe bhummavacanaÑ, bh|tagÈmapÈtabyatÈhetu bh|tagÈmassa chedanÈdipaccayÈ pÈcittiyanti attho. ______________________________________________________________ 1. Khu 1. 46 Dhammapade. 2. Khu 1. 279 piÔÔhe. 3. Ahuvanti cÈti (sabbattha), ahuvatthuÒcÈti (YojanÈ)


91. IdÈni taÑ bh|tagÈmaÑ vibhajitvÈ dassento bh|tagÈmo nÈma paÒca bÊjajÈtÈnÊti-ÈdimÈha. Tattha “bh|tagÈmo nÈmÈ”ti bh|tagÈmaÑ uddharitvÈ yasmiÑ sati bh|tagÈmo hoti, taÑ dassetuÑ “paÒca bÊjajÈtÈnÊ”ti ÈhÈti AÔÔhakathÈsu vuttaÑ. EvaÑ santepi “yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi m|le jÈyantÊ”ti-ÈdÊni na samenti. Na hi m|labÊjÈdÊni m|lÈdÊsu jÈyanti, m|lÈdÊsu jÈyamÈnÈni pana tÈni bÊjakatÈni1 tasmÈ evamettha vaÓÓanÈ veditabbÈ–bh|tagÈmo nÈmÈti vibhajitabbapadaÑ. PaÒcÈti tassa vibhÈgaparicchedo. BÊjajÈtÈnÊti paricchinnadhammanidassanaÑ. Tassattho, bÊjehi jÈtÈni bÊjajÈtÈni, rukkhÈdÊnametaÑ adhivacanaÑ. Aparo nayo, bÊjÈni ca tÈni vijÈtÈni ca pas|tÈni nibbattapaÓÓam|lÈnÊti bÊjajÈtÈni. Etena allavÈlikÈdÊsu ÔhapitÈnaÑ nibbattapaÓÓam|lÈnaÑ si~giverÈdÊnaÑ sa~gaho kato hoti.

IdÈni yehi bÊjehi jÈtattÈ rukkhÈdÊni bÊjajÈtÈnÊti vuttÈni, tÈni dassento m|labÊjanti-ÈdimÈha. TesaÑ uddeso pÈkaÔo eva. Niddese yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi m|le jÈyanti m|le saÒjÈyantÊti ettha bÊjato nibbattena bÊjaÑ dassitaÑ, tasmÈ evamettha attho daÔÔhabbo, yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi Èluva kaseru kamaluppala puÓÉarÊka kuvalayakanda2 pÈÔalim|lÈdibhede m|le gacchavallirukkhÈdÊni jÈyanti saÒjÈyanti, tÈni yamhi m|le jÈyanti ceva saÒjÈyanti ca, taÒca, PÈÄiyaÑ vuttaÑ haliddÈdi ca, sabbampi etaÑ m|labÊjaÑ nÈma. Eseva nayo khandhabÊjÈdÊsu. YevÈpanakakhandhabÊjesu panettha ambÈÔaka indasÈla nuhÊ pÈÄibhaddakaÓikÈrÈdÊni khandhabÊjÈni, am|lavalli3 caturassavalli kaÓavÊrÈdÊni phaÄubÊjÈni, makaci sumanajayasumanÈdÊni aggabÊjÈni, ambajamb|panasaÔÔhi-ÈdÊni bÊjabÊjÈnÊti daÔÔhabbÈni. 92. IdÈni yaÑ vuttaÑ “bh|tagÈmapÈtabyatÈya pÈcittiyan”ti, tattha saÒÒÈvasena ÈpattÈnÈpattibhedaÑ pÈtabyatÈbhedaÒca dassento bÊje bÊjasaÒÒÊti-ÈdimÈha. Tattha yathÈ “sÈlÊnaÑ cepi odanaÑ bhuÒjatÊ”ti-ÈdÊsu4 sÈlitaÓÉulÈnaÑ odano “sÈlÊnaÑ odano”ti vuccati, evaÑ bÊjato sambh|to bh|tagÈmo “bÊjan”ti vuttoti veditabbo. ______________________________________________________________ 1. BÊjÈni (SÊ, SyÈ) 2. Kunda (Ka) 3. Ambilavalli (SyÈ, Ka) 4. Ma 1. 46 piÔÔhe.

VinayapiÔaka 28

yaÑ pana “bÊjagÈmabh|tagÈmasamÈrambhÈ paÔivirato”ti-ÈdÊsu1 vuttaÑ bh|tagÈmaparimocanaÑ katvÈ ÔhapitaÑ bÊjaÑ, taÑ dukkaÔavatthu. Atha vÈ yadetaÑ “bh|tagÈmo nÈmÈ”ti sikkhÈpadavibha~gassa ÈdipadaÑ, tena saddhiÑ yojetvÈ “yaÑ bÊjaÑ bh|tagÈmo nÈma hoti, tasmiÑ bÊje bÊjasaÒÒÊ satthakÈdÊni gahetvÈ sayaÑ vÈ chindati, aÒÒena vÈ chedÈpeti, pÈsÈÓÈdÊni gahetvÈ sayaÑ vÈ bhindati, aÒÒena vÈ bhedÈpeti, aggiÑ upasaÑharitvÈ sayaÑ vÈ pacati, aÒÒena vÈ pacÈpeti, Èpatti pÈcittiyassÈ”ti evamettha attho veditabbo. YathÈrutaÑ pana gahetvÈ bh|tagÈmavinimuttassa bÊjassa chindanÈdibhedÈya pÈtabyatÈya pÈcittiyaÑ na vattabbaÑ.

AyaÑ hettha vinicchayakathÈ–bh|tagÈmaÑ vikopentassa pÈcittiyaÑ, bh|tagÈmaparimocitaÑ paÒcavidhampi bÊjagÈmaÑ vikopentassa dukkaÔaÑ, bÊjagÈmabh|tagÈmo nÈmesa atthi udakaÔÔho, atthi thalaÔÔho. Tattha udakaÔÔho sÈsapamattikÈ tilabÊjakÈdibhedÈ sapaÓÓikÈ apaÓÓikÈ ca sabbÈ sevÈlajÈti antamaso udakapappaÔakaÑ upÈdÈya “bh|tagÈmo”ti veditabbo. UdakapappaÔako nÈma upari thaddho pharusavaÓÓo, heÔÔhÈ mudu nÊlavaÓÓo hoti. Tattha yassa sevÈlassa m|laÑ oruhitvÈ pathaviyaÑ patiÔÔhitaÑ, tassa pathavÊ ÔhÈnaÑ. Yo udake saÒcarati, tassa udakaÑ. PathaviyaÑ patiÔÔhitaÑ yattha katthaci vikopentassa uddharitvÈ vÈ ÔhÈnantaraÑ sa~kÈmentassa pÈcittiyaÑ. Udake saÒcarantaÑ vikopentasseva pÈcittiyaÑ. Hatthehi pana ito cito ca viy|hitvÈ nhÈyituÑ vaÔÔati, sakalaÑ hi udakaÑ tassa ÔhÈnaÑ. TasmÈ na so ettÈvatÈ ÔhÈnantaraÑ sa~kÈmito hoti. Udakato pana udakena vinÈ saÒcicca ukkhipituÑ na vaÔÔati, udakena saddhiÑ ukkhipitvÈ puna udake pakkhipituÑ vaÔÔati. ParissÈvanantarena nikkhamati, kappiyaÑ kÈrÈpetvÈva udakaÑ paribhuÒjitabbaÑ. UppalinÊpaduminÊ-ÈdÊni jalajavallitiÓÈni udakato uddharantassa vÈ tattheva vikopentassa vÈ pÈcittiyaÑ. Parehi uppÈÔitÈni vikopentassa dukkaÔaÑ. TÈni hi bÊjagÈme sa~gahaÑ gacchanti. TilabÊjakasÈsapamattakasevÈlopi udakato uddhato amilÈto aggabÊjasa~gahaÑ gacchati. ______________________________________________________________ 1. DÊ 1. 5 piÔÔhÈdÊsu.


MahÈpaccariyÈdÊsu “anantakatilabÊjaka-udakapappaÔakÈdÊni dukkaÔavatthukÈnÊ”ti vuttaÑ, tattha kÈraÓaÑ na dissati. AndhakaÔÔhakathÈyaÑ “sampuÓÓabh|tagÈmo na hoti, tasmÈ dukkaÔan”ti vuttaÑ, tampi na sameti, bh|tagÈme hi pÈcittiyaÑ, bÊjagÈme dukkaÔaÑ vuttaÑ. AsampuÓÓabh|tagÈmo nÈma tatiyo koÔÔhÈso neva PÈÄiyaÑ, na AÔÔhakathÈsu Ègato. Atha etaÑ1 bÊjagÈmasa~gahaÑ gacchissatÊti, tampi na yuttaÑ, abh|tagÈmam|lattÈ tÈdisassa bÊjagÈmassÈti. Apica garukalahukesu garuke ÔhÈtabbanti etaÑ vinayalakkhaÓaÑ.

ThalaÔÔhe chinnarukkhÈnaÑ avasiÔÔho haritakhÈÓu nÈma hoti. Tattha kakudhakaraÒjapiya~gupanasÈdÊnaÑ khÈÓu uddhaÑ vaÉÉhati, so bh|tagÈmena sa~gahito. TÈlanÈÄikerÈdÊnaÑ khÈÓu uddhaÑ na vaÉÉhati, so bÊjagÈmena sa~gahito. KadaliyÈ pana aphalitÈya khÈÓu bh|tagÈmena sa~gahito, phalitÈya bÊjagÈmena. KadalÊ pana phalitÈ yÈva nÊlapaÓÓÈ, tÈva bh|tagÈmeneva sa~gahitÈ, tathÈ phalito veÄu. YadÈ pana aggato paÔÔhÈya sussati, tadÈ bÊjagÈmena sa~gahaÑ gacchati. KatarabÊjagÈmena? PhaÄubÊjagÈmena. KiÑ tato nibbattati? Na kiÒci. Yadi hi nibbatteyya, bh|tagÈmeneva sa~gahaÑ gaccheyya. IndasÈlÈdirukkhe chinditvÈ rÈsiÑ karonti, kiÒcÈpi rÈsikatadaÓÉakehi ratanappamÈÓÈpi sÈkhÈ nikkhamanti, bÊjagÈmeneva sa~gahaÑ gacchanti. Tattha maÓÉapatthÈya vÈ vati-atthÈya vÈ valli-ÈropanatthÈya vÈ bh|miyaÑ nikhaÓanti, m|lesu ceva paÓÓesu ca niggatesu puna bh|tagÈmasa~khyaÑ gacchanti. M|lamattesu pana paÓÓamattesu vÈ niggatesu bÊjagÈmena sa~gahitÈ eva.

YÈni kÈnici bÊjÈni pathaviyaÑ vÈ udakena siÒcitvÈ ÔhapitÈni, kapÈlÈdÊsu vÈ allapaÑsuÑ pakkhipitvÈ nikkhittÈni honti, sabbÈni m|lamatte paÓÓamatte vÈ niggatepi bÊjÈniyeva. Sacepi m|lÈni ca upari a~kuro ca niggacchati, yÈva a~kuro harito na hoti, tÈva bÊjÈniyeva. MuggÈdÊnaÑ pana paÓÓesu uÔÔhitesu vÊhi-ÈdÊnaÑ vÈ a~kure harite nÊlapaÓÓavaÓÓe jÈte bh|tagÈmasa~gahaÑ gacchanti. TÈlaÔÔhÊnaÑ paÔhamaÑ s|karadÈÔhÈ viya m|laÑ niggacchati. Niggatepi yÈva upari pattavaÔÔi na niggacchati, tÈva bÊjagÈmoyeva. NÈÄikerassa tacaÑ bhinditvÈ dantas|ci viya a~kuro ______________________________________________________________ 1. Apica taÑ (SÊ), atha ca taÑ (SyÈ)

VinayapiÔaka 30

niggacchati, yÈva migasi~gasadisÈ nÊlapattavaÔÔi na hoti, tÈva bÊjagÈmoyeva. M|le aniggatepi tÈdisÈya pattavaÔÔiyÈ jÈtÈya am|lakabh|tagÈme sa~gahaÑ gacchati.

AmbaÔÔhi-ÈdÊni vÊhi-ÈdÊhi vinicchinitabbÈni. VandÈkÈ vÈ aÒÒÈ vÈ yÈ kÈci rukkhe jÈyitvÈ rukkhaÑ ottharati, rukkhova tassÈ ÔhÈnaÑ, taÑ vikopentassa vÈ tato uddharantassa vÈ pÈcittiyaÑ. EkÈ am|likÈ1 latÈ hoti, a~guliveÔhako viya vanappagumbadaÓÉake veÔheti, tassÈpi ayameva vinicchayo. GehamukhapÈkÈravedikÈcetiyÈdÊsu nÊlavaÓÓo sevÈlo hoti, yÈva dve tÊÓi pattÈni na saÒjÈyanti, tÈva aggabÊjasa~gahaÑ gacchati. Pattesu jÈtesu pÈcittiyavatthu. TasmÈ tÈdisesu ÔhÈnesu sudhÈlepampi dÈtuÑ na vaÔÔati, anupasampannena littassa uparisnehalepo dÈtuÑ vaÔÔati. Sace nidÈghasamaye sukkhasevÈlo tiÔÔhati, taÑ sammuÒjanÊ-ÈdÊhi ghaÑsitvÈ apanetuÑ vaÔÔati. PÈnÊyaghaÔÈdÊnaÑ bahi sevÈlo dukkaÔavatthu, anto abbohÈriko. DantakaÔÔhap|vÈdÊsu kaÓÓakampi2 abbohÈrikameva. VuttaÒhetaÑ “sace gerukaparikammakatÈ bhitti kaÓÓakitÈ hoti, coÄakaÑ temetvÈ pÊÄetvÈ pamajjitabbÈ”ti3.

PÈsÈÓajÈtipÈsÈÓadaddusevÈlaseleyyakÈdÊni aharitavaÓÓÈni apattakÈni ca dukkaÔavatthukÈni. AhicchattakaÑ yÈva makuÄaÑ hoti, tÈva dukkaÔavatthu. PupphitakÈlato paÔÔhÈya abbohÈrikaÑ. Allarukkhato pana ahicchattakaÑ gaÓhanto rukkhattacaÑ vikopeti, tasmÈ tattha pÈcittiyaÑ. RukkhapappaÔikÈyapi4 eseva nayo. YÈ pana indasÈlakakudhÈdÊnaÑ pappaÔikÈ rukkhato muccitvÈ tiÔÔhati, taÑ gaÓhantassa anÈpatti. NiyyÈsampi rukkhato muccitvÈ ÔhitaÑ sukkharukkhe vÈ laggaÑ gaÓhituÑ vaÔÔati. Allarukkhato na vaÔÔati. LÈkhÈyapi eseva nayo. RukkhaÑ cÈletvÈ paÓÉupalÈsaÑ vÈ pariÓatakaÓikÈrÈdipupphaÑ vÈ pÈtentassa pÈcittiyameva. Hatthakukkuccena mudukesu indasÈlanuhÊkhandhÈdÊsu vÈ tatthajÈtakatÈlapaÓÓÈdÊsu vÈ akkharaÑ chindantassÈpi eseva nayo. ______________________________________________________________ 1. Am|lakÈ (Ka) 2. KaÓÓikampi (Ka) 3. Vi 3. 60 piÔÔhe. 4. RukkhapapaÔikÈyapi (SÊ)


SÈmaÓerÈnaÑ pupphaÑ ocinantÈnaÑ sÈkhaÑ onÈmetvÈ dÈtuÑ vaÔÔati. Tehi pana pupphehi pÈnÊyaÑ na vÈsetabbaÑ. PÈnÊyavÈsatthikena sÈmaÓeraÑ ukkhipitvÈ ocinÈpetabbÈni. PhalasÈkhÈpi attanÈ khÈditukÈmena na onÈmetabbÈ, sÈmaÓeraÑ ukkhipitvÈ phalaÑ gÈhÈpetabbaÑ. YaÑkiÒci gacchaÑ vÈ lataÑ vÈ uppÈÔentehi sÈmaÓerehi saddhiÑ gahetvÈ ÈkaÉÉhituÑ na vaÔÔati. TesaÑ pana ussÈhajananatthaÑ anÈkaÉÉhantena kaÉÉhanÈkÈraÑ dassentena viya agge gahetuÑ vaÔÔati. YesaÑ rukkhÈnaÑ sÈkhÈ ruhati, tesaÑ sÈkhaÑ makkhikÈbÊjanÈdÊnaÑ atthÈya kappiyaÑ akÈrÈpetvÈ gahitaÑ tace vÈ patte vÈ antamaso nakhenapi vilikhantassa dukkaÔaÑ. Allasi~giverÈdÊsupi eseva nayo. Sace pana kappiyaÑ kÈrÈpetvÈ sÊtale padese Ôhapitassa m|laÑ saÒjÈyati, uparibhÈge chindituÑ vaÔÔati. Sace a~kuro jÈyabhi, heÔÔhÈbhÈge chindituÑ vaÔÔati. M|le ca nÊla~kure ca jÈte na vaÔÔati.

Chindati vÈ chedÈpeti vÈti antamaso sammuÒjanÊsalÈkÈyapi tiÓÈni chindissÈmÊti bh|miÑ sammajjanto sayaÑ vÈ chindati, aÒÒena vÈ chedÈpeti. Bhindati vÈ bhedÈpeti vÈti antamaso ca~kamantopi chijjanakaÑ chijjatu, bhijjanakaÑ bhijjatu, ca~kamitaÔÔhÈnaÑ dassessÈmÊti saÒcicca pÈdehi akkamanto tiÓavalli-ÈdÊni sayaÑ vÈ bhindati, aÒÒena vÈ bhedÈpeti. Sacepi hi tiÓaÑ vÈ lataÑ vÈ gaÓÔhiÑ karontassa bhijjati, gaÓÔhipi na kÈtabbo1. TÈlarukkhÈdÊsu pana corÈnaÑ anÈruhanatthÈya dÈrumakkaÔakaÑ ÈkoÔenti, kaÓÔake bandhanti, bhikkhussa evaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati. Sace dÈrumakkaÔako rukkhe allÊnamattova hoti, rukkhaÑ na pÊÄeti, vaÔÔati. “RukkhaÑ chinda, lataÑ chinda, kandaÑ vÈ m|laÑ vÈ uppÈÔehÊ”ti vattumpi vaÔÔati, aniyÈmitattÈ. NiyÈmetvÈ pana “imaÑ rukkhaÑ chindÈ”ti-Èdi vattuÑ na vaÔÔati. NÈmaÑ gahetvÈpi “ambarukkhaÑ caturassavalliÑ ÈluvakandaÑ muÒjatiÓaÑ asukarukkhacchalliÑ chinda bhinda uppÈÔehÊ”ti-Èdivacanampi aniyÈmitameva hoti. ImaÑ ambarukkhanti-Èdivacanameva hi niyÈmitaÑ nÈma, taÑ na vaÔÔati.

Pacati vÈ pacÈpeti vÈti antamaso pattampi pacitukÈmo tiÓÈdÊnaÑ upari saÒcicca aggiÑ karonto sayaÑ vÈ pacati, aÒÒena vÈ ______________________________________________________________ 1. GaÓÔhimpi kÈtuÑ na vaÔÔati (SÊ, SyÈ)

VinayapiÔaka 32

pacÈpetÊti sabbaÑ pathavÊkhaÓanasikkhÈpade vuttanayena veditabbaÑ. AniyÈmetvÈ pana “mugge paca, mÈse pacÈ”ti-Èdi vattuÑ vaÔÔati. “Ime mugge paca, ime mÈse pacÈ”ti evaÑ vattuÑ na vaÔÔati.

AnÈpatti imaÑ jÈnÈti-ÈdÊsu imaÑ m|labhesajjaÑ jÈna, imaÑ m|laÑ vÈ paÓÓaÑ vÈ dehi, imaÑ rukkhaÑ vÈ lataÑ vÈ Èhara, iminÈ pupphena vÈ phalena vÈ paÓÓena vÈ attho, imaÑ rukkhaÑ vÈ lataÑ vÈ phalaÑ vÈ kappiyaÑ karohÊti evamattho daÔÔhabbo. EttÈvatÈ bh|tagÈmaparimocanaÑ kataÑ hoti. ParibhuÒjantena pana bÊjagÈmaparimocanatthaÑ puna kappiyaÑ kÈretabbaÑ.

KappiyakaraÓaÒcettha iminÈ suttÈnusÈrena veditabbaÑ “anujÈnÈmi bhikkhave paÒcahi samaÓakappehi phalaÑ paribhuÒjituÑ, aggiparijitaÑ1 satthaparijitaÑ nakhaparijitaÑ abÊjaÑ nibbaÔÔabÊjameva paÒcaman”ti. Tattha aggiparijitanti agginÈ parijitaÑ2 adhibh|taÑ daÉÉhaÑ phuÔÔhanti attho. Satthaparijitanti satthena parijitaÑ adhibh|taÑ chinnaÑ viddhaÑ vÈti attho. Esa nayo nakhaparijite. AbÊjanibbaÔÔabÊjÈni sayameva kappiyÈni. AgginÈ kappiyaÑ karontena kaÔÔhaggigomayaggi-ÈdÊsu yena kenaci antamaso lohakhaÓÉenapi Èdittena kappiyaÑ kÈtabbaÑ, taÒca kho ekadese phusantena “kappiyan”ti vatvÈva kÈtabbaÑ. Satthena karontena yassa kassaci lohamayasatthassa antamaso s|cinakhacchedanÈnampi tuÓÉena vÈ dhÈrÈya vÈ chedaÑ vÈ vedhaÑ vÈ dassentena “kappiyan”ti vatvÈva kÈtabbaÑ. Nakhena kappiyaÑ karontena p|tinakhena na kÈtabbaÑ. ManussÈnaÑ pana sÊhabyagghadÊpimakkaÔÈdÊnaÑ sakuntÈnaÒca nakhÈ tikhiÓÈ honti, tehi kÈtabbaÑ. AssamahiÑsa s|kara miga gor|pÈdÊnaÑ khurÈ atikhiÓÈ, tehi na kÈtabbaÑ, katampi akataÑ hoti. HatthinakhÈ pana khurÈ na honti, tehi vaÔÔati. Yehi pana kÈtuÑ vaÔÔati, tehi tatthajÈtakehipi uddharitvÈ gahitakehipi chedaÑ vÈ vedhaÑ vÈ dassentena “kappiyan”ti vatvÈva kÈtabbaÑ.

Tattha sacepi bÊjÈnaÑ pabbatamatto rÈsi rukkhasahassaÑ vÈ chinditvÈ ekÈbaddhaÑ katvÈ ucch|naÑ vÈ mahÈbhÈro bandhitvÈ Ôhapito hoti, ekasmiÑ bÊje vÈ rukkhasÈkhÈya vÈ ucchumhi vÈ kappiye kate sabbaÑ kataÑ hoti. Ucch| ca dÈr|ni ca ekato baddhÈni honti, ucchuÑ kappiyaÑ karissÈmÊti ______________________________________________________________ 1. AggiparicitaÑ (SÊ, SyÈ, Vi 4. 244, 245 piÔÔhesu ca) 2. ParicitaÑ (SÊ, SyÈ)


dÈruÑ vijjhati, vaÔÔatiyeva. Sace pana yÈya rajjuyÈ vÈ valliyÈ vÈ baddhÈni, taÑ vijjhati, na vaÔÔati. UcchukhaÓÉÈnaÑ pacchiÑ p|retvÈ Èharanti, ekasmiÑ khaÓÉe kappiye kate sabbaÑ katameva hoti. MaricapakkÈdÊhi missetvÈ bhattaÑ Èharanti, “kappiyaÑ karohÊ”ti vutte sacepi bhattasitthe vijjhati, vaÔÔatiyeva. TilataÓÉulÈdÊsupi eseva nayo. YÈguyÈ pakkhittÈni pana ekÈbaddhÈni hutvÈ na santiÔÔhanti, tattha ekamekaÑ vijjhitvÈ kappiyaÑ kÈtabbameva. KapitthaphalÈdÊnaÑ anto miÒjaÑ1 kaÔÈhaÑ muÒcitvÈ saÒcarati2, bhindÈpetvÈ kappiyaÑ kÈrÈpetabbaÑ, ekÈbaddhaÑ hoti, kaÔÈhepi kÈtuÑ vaÔÔati.

AsaÒciccÈti pÈsÈÓarukkhÈdÊni vÈ pavaÔÔentassa sÈkhaÑ vÈ kaÉÉhantassa kattaradaÓÉena vÈ bh|miÑ paharitvÈ gacchantassa tiÓÈni chijjanti, tÈni tena chindissÈmÊti evaÑ saÒcicca acchinnattÈ asaÒcicca chinnÈni nÈma honti. Iti asaÒcicca chindantassa anÈpatti.

AsatiyÈti aÒÒavihito kenaci saddhiÑ kiÒci kathento pÈda~guÔÔhakena vÈ hatthena vÈ tiÓaÑ vÈ lataÑ vÈ chindanto tiÔÔhati, evaÑ asatiyÈ chindantassa anÈpatti.

AjÈnantassÈti etthabbhantare bÊjagÈmoti vÈ bh|tagÈmoti vÈ na jÈnÈti, chindÈmÊtipi na jÈnÈti, kevalaÑ vatiyÈ vÈ3 palÈlapuÒje vÈ nikhÈdanaÑ vÈ khaÓittiÑ vÈ kudÈlaÑ vÈ4 sa~gopanatthÈya Ôhapeti, ÉayhamÈnahattho vÈ aggiÑ pÈteti. Tatra ce tiÓÈni chijjanti vÈ Éayhanti vÈ, anÈpatti. ManussaviggahapÈrÈjikavaÓÓanÈyaÑ pana sabba-aÔÔhakathÈsu “sace bhikkhu rukkhena vÈ ajjhotthaÔo hoti, opÈte vÈ patito, sakkÈ ca hoti rukkhaÑ chinditvÈ bh|miÑ vÈ khaÓitvÈ nikkhamituÑ, jÊvitahetupi attanÈ na kÈtabbaÑ. AÒÒena pana bhikkhunÈ bh|miÑ vÈ khaÓitvÈ rukkhaÑ vÈ chinditvÈ allarukkhato vÈ daÓÉakaÑ chinditvÈ taÑ rukkhaÑ pavaÔÔetvÈ nikkhÈmetuÑ vaÔÔati, anÈpattÊ”ti vuttaÑ. Tattha kÈraÓaÑ na dissati. “AnujÈnÈmi bhikkhave davaÉÈhe ÉayhamÈne paÔaggiÑ dÈtuÑ parittaÑ kÈtun”ti5 idaÑ pana ekameva suttaÑ dissati. Sace etassa anulomaÑ, attano na vaÔÔati, aÒÒassa ______________________________________________________________ 1. BÊjÈni (Ka) 2. SaÒcaranti (Ka) 3. TiÓe vÈ (SÊ) 4. KuddÈlaÑ vÈ (SÊ, SyÈ) 5. Vi 4. 279 piÔÔhe.

VinayapiÔaka 34

vaÔÔatÊti idaÑ nÈnÈkaraÓaÑ na sakkÈ laddhuÑ. Attano atthÈya karonto attasinehena akusalacitteneva karoti, paro pana kÈruÒÒena, tasmÈ anÈpattÊti ce. Etampi akÈraÓaÑ. KusalacittenÈpi hi imaÑ ÈpattiÑ Èpajjati. Sabba-aÔÔhakathÈsu pana vuttattÈ na sakkÈ paÔisedhetuÑ. GavesitabbÈ ettha yutti. AÔÔhakathÈcariyÈnaÑ vÈ saddhÈya gantabbanti. SesaÑ uttÈnameva.


Bh|tagÈmasikkhÈpadaÑ paÔhamaÑ. _____

2. AÒÒavÈdakasikkhÈpadavaÓÓanÈ

94. DutiyasikkhÈpade anÈcÈraÑ ÈcaritvÈti akÈtabbaÑ katvÈ, kÈyavacÊdvÈresu ÈpattiÑ ÈpajjitvÈti vuttaÑ hoti. AÒÒenaÒÒaÑ paÔicaratÊti aÒÒena vacanena aÒÒaÑ vacanaÑ paÔicarati paÔicchÈdeti ajjhottharati. IdÈni taÑ paÔicaraÓavidhiÑ dassento ko Èpannoti-ÈdimÈha. TatrÈyaÑ vacanasambandho–so kira kiÒci vÊtikkamaÑ disvÈ “Èvuso ÈpattiÑ ÈpannosÊ”ti saÑghamajjhe ÈpattiyÈ anuyuÒjiyamÈno “ko Èpanno”ti vadati. Tato “tvan”ti vutte “ahaÑ kiÑ Èpanno”ti vadati. Atha “pÈcittiyaÑ vÈ dukkaÔaÑ vÈ”ti vutte vatthuÑ pucchanto “ahaÑ kismiÑ Èpanno”ti vadati. Tato “asukasmiÑ nÈma vatthusmin”ti vutte “ahaÑ kathaÑ Èpanno kiÑ karonto ÈpannomhÊ”ti pucchati. Atha “idaÑ nÈma karonto Èpanno”ti vutte “kaÑ bhaÓathÈ”ti vadati. Tato “taÑ bhaÓÈmÈ”ti vutte “kiÑ bhaÓathÈ”ti vadati.

Apicettha ayaÑ PÈÄimuttakopi aÒÒenaÒÒaÑ paÔicaraÓavidhi–bhikkh|hi “tava sipÈÔikÈya kahÈpaÓo diÔÔho, kissevamasÈruppaÑ karosÊ”ti vutto “sudiÔÔhaÑ bhante, na paneso kahÈpaÓo, tipumaÓÉalaÑ etan”ti bhaÓanto vÈ, “tvaÑ suraÑ pivanto diÔÔho, kissevaÑ1 karosÊ”ti ______________________________________________________________ 1. KissevamasÈruppaÑ (SÊ)


vutto “sudiÔÔho bhante, na panesÈ surÈ, bhesajjatthÈya sampÈditaÑ ariÔÔhan”ti bhaÓanto vÈ, “tvaÑ paÔicchanne Èsane mÈtugÈmena saddhiÑ nisinno diÔÔho, kissevamasÈruppaÑ karosÊ”ti vutto “yena diÔÔhaÑ, sudiÔÔhaÑ, viÒÒ| panettha dutiyo atthi, so kissa na diÔÔho”ti bhaÓanto vÈ, “ÊdisaÑ tayÈ kiÒci diÔÔhan”ti puÔÔho “na suÓÈmÊ”ti sotamupanento vÈ, sotadvÈre pucchantÈnaÑ cakkhuÑ upanento vÈ aÒÒenaÒÒaÑ paÔicaratÊti veditabbo. AÒÒavÈdakaÑ ropet|ti aÒÒavÈdakaÑ Èropetu, patiÔÔhÈpet|ti attho. VihesakaÑ ropet|ti etasmimpi eseva nayo. 98. AÒÒavÈdake vihesake pÈcittiyanti ettha aÒÒaÑ vadatÊti aÒÒavÈdakaÑ, aÒÒenaÒÒaÑ paÔicaraÓassetaÑ nÈmaÑ. VihesetÊti vihesakaÑ, tuÓhÊbh|tassetaÑ nÈmaÑ. TasmiÑ aÒÒavÈdake vihesake. PÈcittiyanti vatthudvaye pÈcittiyadvayaÑ vuttaÑ. 100. Aropite aÒÒavÈdaketi kammavÈcÈya anÈropite aÒÒavÈdake. Aropite vihesaketi etasmimpi eseva nayo. 101. Dhammakamme dhammakammasaÒÒÊti-ÈdÊsu yaÑ taÑ aÒÒavÈdakavihesakaropanakammaÑ kataÑ, taÒce dhammakammaÑ hoti, so ca bhikkhu tasmiÑ dhammakammasaÒÒÊ aÒÒavÈdakaÒca vihesakaÒca karoti, athassa tasmiÑ aÒÒavÈdake ca vihesake ca Èpatti pÈcittiyassÈti iminÈ nayena attho veditabbo. 102. AjÈnanto pucchatÊti ÈpattiÑ vÈ ÈpannabhÈvaÑ ajÈnantoyeva “kiÑ tumhe bhaÓatha, ahaÑ na jÈnÈmÊ”ti pucchati. GilÈno vÈ na kathetÊti mukhe tÈdiso byÈdhi hoti, yena kathetuÑ na sakkoti. SaÑghassa bhaÓÉanaÑ vÈti-ÈdÊsu saÑghamajjhe kathite tappaccayÈ saÑghassa bhaÓÉanaÑ vÈ kalaho vÈ vivÈdo vÈ bhavissati, so mÈ ahosÊti maÒÒamÈno na kathetÊti iminÈ nayena attho veditabbo. SesaÑ uttÈnamevÈti.

TisamuÔÔhÈnaÑ kÈyacittato vÈcÈcittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, siyÈ kiriyaÑ, siyÈ akiriyaÑ, aÒÒenaÒÒaÑ paÔicarantassa hi

VinayapiÔaka 36

kiriyaÑ hoti, tuÓhÊbhÈvena vihesantassa akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

AÒÒavÈdakasikkhÈpadaÑ dutiyaÑ. _____

3. UjjhÈpanakasikkhÈpadavaÓÓanÈ

103. TatiyasikkhÈpade DabbaÑ MallaputtaÑ bhikkh| ujjhÈpentÊti “chandÈya Dabbo Mallaputto”ti-ÈdÊni vadantÈ taÑ ÈyasmantaÑ tehi bhikkh|hi avajÈnÈpenti1, avaÒÒÈya olokÈpenti, lÈmakato vÈ cintÈpentÊti attho. LakkhaÓaÑ panettha saddasatthÈnusÈrena veditabbaÑ. OjjhÈpentÊtipi pÈÔho, ayamevattho. ChandÈyÈti chandena pakkhapÈtena, attano sandiÔÔhasambhattÈnaÑ paÓÊtÈni paÒÒapetÊti adhippÈyo. KhiyyantÊti “chandÈya Dabbo Mallaputto”ti-ÈdÊni vadantÈ pakÈsenti. 105. UjjhÈpanake khiyyanake pÈcittiyanti ettha yena vacanena ujjhÈpenti, taÑ ujjhÈpanakaÑ. Yena ca khiyyanti, taÑ khiyyanakaÑ. TasmiÑ ujjhÈpanake khiyyanake. PÈcittiyanti vatthudvaye pÈcittiyadvayaÑ vuttaÑ. 106. UjjhÈpanakaÑ nÈma upasampannaÑ saÑghena sammataÑ senÈsanapaÒÒÈpakaÑ vÈ -pa- appamattakavissajjanakaÑ vÈti etesaÑ padÈnaÑ ma~kukattukÈmoti iminÈ sambandho. AvaÓÓaÑ kattukÈmo ayasaÑ kattukÈmoti imesaÑ pana vasena upasampannanti-ÈdÊsu “upasampannassÈ”ti evaÑ vibhattivipariÓÈmo kÈtabbo. UjjhÈpeti vÈ khiyyati vÈ Èpatti pÈcittiyassÈti ettha pana yasmÈ “khiyyanakaÑ nÈmÈ”ti evaÑ mÈtikÈpadaÑ uddharitvÈpi “ujjhÈpanakaÑ nÈmÈ”ti imassa padassa vuttavibha~goyeva vattabbo hoti, AÒÒavÈdakasikkhÈpade viya aÒÒo viseso natthi, tasmÈ taÑ visuÑ anuddharitvÈ avibhajitvÈ nigamanameva ekato katanti veditabbaÑ. Dhammakamme dhammakammasaÒÒÊti-ÈdÊsu yaÑ tassa upasampannassa sammutikammaÑ kataÑ, taÒce dhammakammaÑ hoti. So ca bhikkhu tasmiÑ dhammakammasaÒÒÊ ujjhÈpanakaÒca khiyyanakaÒca karoti, athassa tasmiÑ ujjhÈpanake ca khiyyanake ca Èpatti pÈcittiyassÈti iminÈ nayena attho veditabbo. ______________________________________________________________ 1. AvajjhÈpenti (?) Vi-®Ôha 1. 256 piÔÔhepi passitabbaÑ.


AnupasampannaÑ ujjhÈpeti vÈ khiyyati vÈti ettha upasampannaÑ saÑghena sammataÑ aÒÒaÑ anupasampannaÑ ujjhÈpeti avajÈnÈpeti1, tassa vÈ taÑ santike khiyyatÊti attho. UpasampannaÑ saÑghena asammatanti kammavÈcÈya asammataÑ, kevalaÑ “taveso bhÈro”ti saÑghena ÈropitabhÈraÑ, bhikkh|naÑ vÈ phÈsuvihÈratthÈya sayameva taÑ bhÈraÑ vahantaÑ, yatra vÈ dve tayo bhikkh| viharanti, tatra vÈ tÈdisaÑ kammaÑ karontanti adhippÈyo. AnupasampannaÑ saÑghena sammataÑ vÈ asammataÑ vÈti ettha pana kiÒcÈpi anupasampannassa terasa sammutiyo dÈtuÑ na vaÔÔanti2, atha kho upasampannakÈle laddhasammutiko pacchÈ anupasampannabhÈve Ôhito, taÑ sandhÈya “saÑghena sammataÑ vÈ”ti vuttaÑ. Yassa pana byattassa sÈmaÓerassa kevalaÑ saÑghena vÈ sammatena vÈ bhikkhunÈ “tvaÑ idaÑ kammaÑ karohÊ”ti bhÈro kato, tÈdisaÑ sandhÈya “asammataÑ vÈ”ti vuttaÑ. Sesamettha uttÈnamevÈti.


UjjhÈpanakasikkhÈpadaÑ tatiyaÑ. _____

4. PaÔhamasenÈsanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

108. CatutthasikkhÈpade hemantike kÈleti hemantakÈle himapÈtasamaye. KÈyaÑ otÈpentÈti maÒcapÊÔhÈdÊsu nisinnÈ bÈlÈtapena kÈyaÑ otÈpentÈ. KÈle Èrociteti yÈgubhattÈdÊsu yassa kassaci kÈle Èrocite. OvaÔÔhaÑ hotÊti himavassena ovaÔÔhaÑ tintaÑ hoti. 110. Avassikasa~keteti vassikavassÈnamÈsÈti evaÑ apaÒÒÈte, cattÈro hemantike cattÈro ca gimhike aÔÔha mÈseti attho. MaÓÉape vÈti sÈkhÈmaÓÉape vÈ padaramaÓÉape vÈ. Rukkham|le ______________________________________________________________ 1. AvajjhÈpeti (?) 2. Na vaÔÔati (SÊ, SyÈ)

VinayapiÔaka 38

vÈti yassa kassaci rukkhassa heÔÔhÈ. Yattha kÈkÈ vÈ kulalÈ vÈ na |hadantÊti yattha dhuvanivÈsena kulÈvake katvÈ vasamÈnÈ ete kÈkakulalÈ vÈ aÒÒe vÈ sakuntÈ taÑ senÈsanaÑ na |hadanti, tÈdise rukkham|le nikkhipituÑ anujÈnÈmÊti. TasmÈ yattha gocarappasutÈ sakuntÈ vissamitvÈ gacchanti, tassa rukkhassa m|le nikkhipituÑ vaÔÔati. YasmiÑ pana dhuvanivÈsena kulÈvake katvÈ vasanti, tassa rukkhassa m|le na nikkhipitabbaÑ. “AÔÔha mÈse”ti vacanato yesu janapadesu vassakÈle na vassati, tesupi cattÈro mÈse nikkhipituÑ na vaÔÔatiyeva. “Avassikasa~kete”ti vacanato yattha hemante devo vassati, tattha hemantepi ajjhokÈse nikkhipituÑ na vaÔÔati. Gimhe pana sabbattha vigatavalÈhakaÑ visuddhaÑ nabhaÑ hoti, evar|pe kÈle kenacideva karaÓÊyena ajjhokÈse maÒcapÊÔhaÑ nikkhipituÑ vaÔÔati.

AbbhokÈsikenÈpi vattaÑ jÈnitabbaÑ, tassa hi sace puggalikamaÒcako atthi, tattheva sayitabbaÑ. SaÑghikaÑ gaÓhantena vettena vÈ vÈkena vÈ vÊtamaÒcako gahetabbo. TasmiÑ asati purÈÓamaÒcako gahetabbo. Tasmimpi asati navavÈyimo vÈ onaddhako vÈ gahetabbo. GahetvÈ ca pana “ahaÑ ukkaÔÔharukkham|liko ukkaÔÔha-abbhokÈsiko”ti cÊvarakuÔimpi akatvÈ asamaye ajjhokÈse rukkham|le vÈ paÒÒapetvÈ nipajjituÑ na vaÔÔati. Sace pana catugguÓenapi cÊvarena katakuÔi atementaÑ rakkhituÑ na sakkoti, sattÈhavaddalikÈdÊni bhavanti, bhikkhuno kÈyÈnugatikattÈ vaÔÔati.

AraÒÒe paÓÓakuÔÊsu vasantÈnaÑ sÊlasampadÈya pasannacittÈ manussÈ navaÑ maÒcapÊÔhaÑ denti “saÑghikaparibhogena paribhuÒjathÈ”ti, vasitvÈ gacchantehi sÈmantavihÈre sabhÈgabhikkh|naÑ pesetvÈ gantabbaÑ, sabhÈgÈnaÑ abhÈve anovassake nikkhipitvÈ gantabbaÑ, anovassake asati rukkhe laggetvÈ gantabbaÑ. Cetiya~gaÓe sammajjaniÑ gahetvÈ bhojanasÈla~gaÓaÑ vÈ uposathÈgÈra~gaÓaÑ vÈ pariveÓadivÈÔÔhÈna-aggisÈlÈdÊsu vÈ aÒÒataraÑ sammajjitvÈ dhovitvÈ puna sammajjanÊmÈÄakeyeva ÔhapetabbÈ. UposathÈgÈrÈdÊsu aÒÒatarasmiÑ gahetvÈ avasesÈni sammajjantassÈpi eseva nayo.


Yo pana bhikkhÈcÈramaggaÑ sammajjantova gantukÈmo hoti, tena sammajjitvÈ sace antarÈmagge sÈlÈ atthi, tattha ÔhapetabbÈ. Sace natthi, valÈhakÈnaÑ anuÔÔhitabhÈvaÑ sallakkhetvÈ “yÈvÈhaÑ gÈmato nikkhamÈmi, tÈva na vassissatÊ”ti jÈnantena yattha katthaci nikkhipitvÈ puna paccÈgacchantena pÈkatikaÔÔhÈne ÔhapetabbÈ. Sace vassissatÊti jÈnanto ajjhokÈse Ôhapeti, dukkaÔanti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. Sace pana tatra tatreva sammajjanatthÈya sammajjanÊ nikkhittÈ hoti, taÑ taÑ ÔhÈnaÑ sammajjitvÈ tatra tatreva nikkhipituÑ vaÔÔati. ŒsanasÈlaÑ sammajjantena vattaÑ jÈnitabbaÑ. TatridaÑ vattaÑ, majjhato paÔÔhÈya pÈdaÔÔhÈnÈbhimukhÈ vÈlikÈ haritabbÈ. KacavaraÑ hatthehi gahetvÈ bahi chaÉÉetabbaÑ. 111. MasÈrakoti maÒcapÈde vijjhitvÈ tattha aÔaniyo pavesetvÈ kato. BundikÈbaddhoti aÔanÊhi maÒcapÈde ÉaÑsÈpetvÈ palla~kasa~khepena kato. KuÄÊrapÈdakoti assameÓÉakÈdÊnaÑ pÈdasadisehi pÈdehi kato. Yo vÈ pana koci va~kapÈdako, ayaÑ vuccati kuÄÊrapÈdako. ŒhaccapÈdakoti ayaÑ pana “ÈhaccapÈdako nÈma maÒco a~ge vijjhitvÈ kato hotÊ”ti1 evaÑ parato PÈÄiyaÑyeva vutto, tasmÈ aÔaniyo vijjhitvÈ tattha pÈdasikhaÑ pavesetvÈ upari ÈÓiÑ datvÈ katamaÒco “ÈhaccapÈdako”ti veditabbo. PÊÔhepi eseva nayo. Anto saÑveÔhetvÈ baddhaÑ hotÊti heÔÔhÈ ca upari ca vitthataÑ, majjhe sa~khittaÑ, paÓavasaÓÔhÈnaÑ katvÈ baddhaÑ hoti, taÑ kira majjhe sÊhabyagghacammaparikkhittampi2 karonti. AkappiyacammaÑ nÈmettha natthi. SenÈsanaÑ hi sovaÓÓamayampi vaÔÔati, tasmÈ taÑ mahagghaÑ hoti. AnupasampannaÑ santharÈpeti, tassa palibodhoti yena santharÈpitaÑ, tassa palibodho. LeÉÉupÈtaÑ atikkamantassa Èpatti pÈcittiyassÈti thÈmamajjhimassa purisassa leÉÉupÈtaÑ atikkamantassa pÈcittiyaÑ.

AyaÑ panettha vinicchayo, thero bhojanasÈlÈyaÑ bhattakiccaÑ katvÈ daharaÑ ÈÓÈpeti “gaccha divÈÔÔhÈne maÒcapÊÔhaÑ paÒÒapehÊ”ti. So tathÈ katvÈ nisinno. Thero yathÈruci vicaritvÈ tattha gantvÈ thavikaÑ vÈ uttarÈsa~gaÑ vÈ Ôhapeti, tato paÔÔhÈya therassa palibodho. NisÊditvÈ ______________________________________________________________ 1. ®hito hoti (Vi 2. 67 piÔÔhe) 2. ...parikkhatampi (SÊ)

VinayapiÔaka 40

sayaÑ gacchanto neva uddharati, na uddharÈpeti, leÉÉupÈtÈtikkame pÈcittiyaÑ. Sace pana thero tattha thavikaÑ vÈ uttarÈsa~gaÑ vÈ aÔÔhapetvÈ ca~kamantova daharaÑ “gaccha tvan”ti bhaÓati. Tena “idaÑ bhante maÒcapÊÔhan”ti ÈcikkhitabbaÑ. Sace thero vattaÑ jÈnÈti, “tvaÑ gaccha, ahaÑ pÈkatikaÑ karissÈmÊ”ti vattabbaÑ. Sace bÈlo hoti anuggahitavatto, “gacchamÈ idha tiÔÔha, neva nisÊdituÑ na nipajjituÑ demÊ”ti1 daharaÑ tajjetiyeva, daharena “bhante sukhaÑ sayathÈ”ti kappaÑ labhitvÈ vanditvÈ gantabbaÑ. TasmiÑ gate therasseva palibodho. Purimanayeneva cassa Èpatti veditabbÈ.

Atha pana ÈÓattikkhaÓeyeva daharo “mayhaÑ bhante bhaÓÉakadhovanÈdi kiÒci karaÓÊyaÑ atthÊ”ti vadati, thero ca naÑ “tvaÑ paÒÒapetvÈ gacchahÊ”ti vatvÈ bhojanasÈlato nikkhamitvÈ aÒÒattha gacchati, pÈduddhÈrena kÈretabbo. Sace tattheva gantvÈ nisÊdati, purimanayeneva cassa leÉÉupÈtÈtikkame Èpatti. Sace pana thero sÈmaÓeraÑ ÈÓÈpeti, sÈmaÓere tattha maÒcapÊÔhaÑ paÒÒapetvÈ nisinnepi bhojanasÈlato aÒÒattha gacchanto pÈduddhÈrena kÈretabbo. GantvÈ nisinno puna gamanakÈle leÉÉupÈtÈtikkame ÈpattiyÈ kÈretabbo. Sace pana ÈÓÈpento “maÒcapÊÔhaÑ paÒÒapetvÈ tattheva nisÊdÈ”ti ÈÓÈpeti, yatricchati, tatra gantvÈ ÈgantuÑ labhati. SayaÑ pana pÈkatikaÑ akatvÈ gacchantassa leÉÉupÈtÈtikkame pÈcittiyaÑ. AntarasannipÈte maÒcapÊÔhÈni paÒÒapetvÈ nisinnehi gamanakÈle ÈrÈmikÈnaÑ “imaÑ paÔisÈmethÈ”ti vattabbaÑ, avatvÈ gacchantÈnaÑ leÉÉupÈtÈtikkame Èpatti.

MahÈdhammasavanaÑ nÈma hoti, tattha uposathÈgÈratopi bhojanasÈlatopi ÈharitvÈ maÒcapÊÔhÈni paÒÒapenti, ÈvÈsikÈnaÑyeva palibodho. Sace ÈgantukÈ “idaÑ amhÈkaÑ upajjhÈyassa, idaÑ ÈcariyassÈ”ti gaÓhanti. Tato paÔÔhÈya tesaÑyeva palibodho, gamanakÈle pÈkatikaÑ akatvÈ leÉÉupÈtaÑ atikkamantÈnaÑ Èpatti. MahÈpaccariyaÑ pana vuttaÑ “yÈva aÒÒe na nisÊdanti, tÈva yehi paÒÒattaÑ, tesaÑ bhÈro. AÒÒesu ÈgantvÈ nisinnesu nisinnakÈnaÑ bhÈro. Sace te anuddharitvÈ vÈ anuddharÈpetvÈ vÈ gacchanti, dukkaÔaÑ. KasmÈ? AnÈÓattiyÈ paÒÒapitattÈ”ti. DhammÈsane paÒÒatte yÈva ussÈrako ______________________________________________________________ 1. DehÊti (SÊ)


vÈ dhammakathiko vÈ nÈgacchati, tÈva paÒÒÈpakÈnaÑ palibodho, tasmiÑ ÈgantvÈ nisinne tassa palibodho. SakalaÑ ahorattaÑ dhammasavanaÑ hoti, aÒÒo ussÈrako vÈ dhammakathiko vÈ uÔÔhahati, aÒÒo nisÊdati. Yo yo ÈgantvÈ nisÊdati, tassa tassa bhÈro. UÔÔhahantena pana “idamÈsanaÑ tumhÈkaÑ bhÈro”ti vatvÈ gantabbaÑ. Sacepi itarasmiÑ anÈgateyeva paÔhamaÑ nisinno uÔÔhÈya gacchati, tasmiÒca anto-upacÈraÔÔheyeva itaro ÈgantvÈ nisÊdati, uÔÔhÈya gato ÈpattiyÈ na kÈretabbo. Sace pana itarasmiÑ anÈgateyeva paÔhamaÑ nisinno uÔÔhÈyÈsanÈ leÉÉupÈtaÑ atikkamati, ÈpattiyÈ kÈretabbo. Sabbattha ca “leÉÉupÈtÈtikkame paÔhamapÈde dukkaÔaÑ, dutiye pÈcittiyan”ti ayaÑ nayo MahÈpaccariyaÑ vutto. 112. CimilikaÑ vÈti-ÈdÊsu1 cimilikÈ nÈma sudhÈdiparikammakatÈya bh|miyÈ vaÓÓÈnurakkhaÓatthaÑ katÈ hoti, taÑ heÔÔhÈ pattharitvÈ upari kaÔasÈrakaÑ pattharanti. UttarattharaÓaÑ nÈma maÒcapÊÔhÈnaÑ upari attharitabbakaÑ paccattharaÓaÑ. Bh|mattharaÓaÑ nÈma bh|miyaÑ attharitabbÈ kaÔasÈrakÈdivikati. TaÔÔikaÑ nÈma tÈlapaÓÓehi vÈ vÈkehi vÈ katataÔÔikÈ. CammakhaÓÉo nÈma sÊhabyagghadÊpitaracchacammÈdÊsupi yaÑkiÒci cammaÑ. AÔÔhakathÈsu hi senÈsanaparibhoge paÔikkhittacammaÑ nÈma na dissati, tasmÈ sÊhacammÈdÊnaÑ pariharaÓeyeva paÔikkhepo veditabbo. PÈdapuÒchanÊ nÈma rajjukehi vÈ pilotikÈhi vÈ pÈdapuÒchanatthaÑ katÈ. PhalakapÊÔhaÑ nÈma phalakamayaÑ pÊÔhaÑ. Atha vÈ phalakaÒceva dÈrumayapÊÔhaÒca, etena sabbampi dÈrubhaÓÉÈdi sa~gahitaÑ, MahÈpaccariyaÑ pana vitthÈreneva vuttaÑ “ÈdhÈrakaÑ pattapidhÈnaÑ pÈdakathalikaÑ tÈlavaÓÔaÑ bÊjanÊpattakaÑ yaÑkiÒci dÈrubhaÓÉaÑ antamaso pÈnÊya-uÄu~kaÑ pÈnÊyasa~khaÑ ajjhokÈse nikkhipitvÈ gacchantassa dukkaÔan”ti. MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ pana esa nayo dutiyasikkhÈpade dassito. AjjhokÈse rajanaÑ pacitvÈ rajanabhÈjanaÑ rajana-uÄu~ko rajanadoÓikÈti sabbaÑ aggisÈlÈya paÔisÈmetabbaÑ. Sace aggisÈlÈ natthi, anovassake pabbhÈre nikkhipitabbaÑ. Tasmimpi asati yattha olokentÈ bhikkh| passanti, tÈdise ÔhÈne ÔhapetvÈpi gantuÑ vaÔÔati. ______________________________________________________________ 1. CilimikaÑ vÈti-ÈdÊsu (SÊ, evamuparipi)

VinayapiÔaka 42

AÒÒassa puggaliketi yasmiÑ vissÈsaggÈho na ruhati, tassa santake dukkaÔaÑ. YasmiÑ pana vissÈso ruhati, tassa santakaÑ attano puggalikamiva hotÊti MahÈpaccariyÈdÊsu vuttaÑ. 113. ŒpucchaÑ gacchatÊti yo bhikkhu vÈ sÈmaÓero vÈ ÈrÈmiko vÈ lajjÊ hoti, attano palibodhaÑ viya maÒÒati, yo tathÈr|paÑ ÈpucchitvÈ gacchati, tassa anÈpatti. OtÈpento gacchatÊti Ètape otÈpento ÈgantvÈ uddharissÈmÊti gacchati, evaÑ gacchato anÈpatti. Kenaci palibuddhaÑ hotÊti senÈsanaÑ kenaci upaddutaÑ hotÊti attho. Sacepi hi vuÉÉhataro bhikkhu uÔÔhÈpetvÈ1 gaÓhÈti, sacepi yakkho vÈ peto vÈ ÈgantvÈ nisÊdati, koci vÈ issaro ÈgantvÈ gaÓhÈti, senÈsanaÑ palibuddhaÑ hoti. SÊhabyagghÈdÊsu vÈ pana taÑ padesaÑ ÈgantvÈ Ôhitesupi senÈsanaÑ palibuddhaÑ hotiyeva. EvaÑ kenaci palibuddhe anuddharitvÈpi gacchato anÈpatti. ŒpadÈs|ti jÊvitabrahmacariyantarÈyesu. SesaÑ uttÈnamevÈti.

KathinasamuÔÔhÈnaÑ kÈyavÈcato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

PaÔhamasenÈsanasikkhÈpadaÑ catutthaÑ. _____

5. DutiyasenÈsanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

116. DutiyasenÈsanasikkhÈpade bhisÊti maÒcakabhisi vÈ pÊÔhakabhisi vÈ, cimilikÈdÊnipi purimasikkhÈpade vuttappakÈrÈniyeva. NisÊdananti sadasaÑ veditabbaÑ. PaccattharaÓanti pÈvÈro kojavoti ettakameva vuttaÑ. TiÓasanthÈroti yesaÑ kesaÒci tiÓÈnaÑ santhÈro. Esa nayo paÓÓasanthÈre. ParikkhepaÑ atikkamantassÈti ettha paÔhamapÈdaÑ atikkÈmentassa dukkaÔaÑ, dutiyÈtikkame pÈcittiyaÑ. Aparikkhittassa upacÈro nÈma senÈsanato dve leÉÉupÈtÈ. ______________________________________________________________ 1. UÔÔhÈpetvÈva (SyÈ, Ka)


AnÈpucchaÑ vÈ gaccheyyÈti ettha bhikkhumhi sati bhikkhu Èpucchitabbo. TasmiÑ asati sÈmaÓero, tasmiÑ asati ÈrÈmiko, tasmimpi asati yena vihÈro kÈrito, so vihÈrasÈmiko, tassa vÈ kule yo koci Èpucchitabbo. Tasmimpi asati cat|su pÈsÈÓesu maÒcaÑ ÔhapetvÈ maÒce avasesamaÒcapÊÔhÈni ÈropetvÈ upari bhisi-ÈdikaÑ dasavidhampi seyyaÑ rÈsiÑ karitvÈ dÈrubhaÓÉaÑ mattikÈbhaÓÉaÑ paÔisÈmetvÈ dvÈravÈtapÈnÈni pidahitvÈ gamiyavattaÑ p|retvÈ gantabbaÑ. Sace pana senÈsanaÑ ovassati, chadanatthaÒca tiÓaÑ vÈ iÔÔhakÈ vÈ ÈnÊtÈ honti. Sace ussahati, chÈdetabbaÑ. No ce sakkoti, yo okÈso anovassako, tattha maÒcapÊÔhÈdÊni nikkhipitvÈ gantabbaÑ. Sace sabbampi ovassati, ussahantena antogÈme upÈsakÈnaÑ ghare ÔhapetabbaÑ. Sace tepi “saÑghikaÑ nÈma bhante bhÈriyaÑ, aggidÈhÈdÊnaÑ bhÈyÈmÈ”ti na sampaÔicchanti, ajjhokÈsepi pÈsÈÓÈnaÑ upari maÒcaÑ ÔhapetvÈ sesaÑ pubbe vuttanayeneva nikkhipitvÈ tiÓehi ca paÓÓehi ca paÔicchÈdetvÈ gantuÑ vaÔÔati. YaÑ hi tattha a~gamattampi avasissati, taÑ aÒÒesaÑ tattha ÈgatÈnaÑ bhikkh|naÑ upakÈraÑ bhavissatÊti. 117. VihÈrassa upacÈreti-ÈdÊsu vihÈrass|pacÈro nÈma pariveÓaÑ. UpaÔÔhÈnasÈlÈti pariveÓabhojanasÈlÈ. MaÓÉapoti pariveÓamaÓÉpo. Rukkham|lanti pariveÓarukkham|laÑ. AyaÑ tÈva nayo KurundaÔÔhakathÈyaÑ vutto. KiÒcÈpi vutto, atha kho vihÈroti antogabbho vÈ aÒÒaÑ vÈ sabbaparicchannaÑ guttasenÈsanaÑ veditabbaÑ. VihÈrassa upacÈreti tassa bahi Èsanne okÈse. UpaÔÔhÈnasÈlÈyaÑ vÈti bhojanasÈlÈyaÑ vÈ. MaÓÉape vÈti aparicchanne paricchanne vÈpi bah|naÑ sannipÈtamaÓÉape. Rukkham|le vattabbaÑ natthi. Œpatti dukkaÔassÈti vuttappakÈraÑ hi dasavidhaÑ seyyaÑ antogabbhÈdimhi guttaÔÔhÈne paÒÒapetvÈ gacchantassa yasmÈ seyyÈpi senÈsanampi upacikÈhi palujjati, vammikarÈsiyeva hoti, tasmÈ pÈcittiyaÑ vuttaÑ. Bahi pana upaÔÔhÈnasÈlÈdÊsu paÒÒapetvÈ gacchantassa seyyÈmattameva nasseyya, ÔhÈnassa

VinayapiÔaka 44

aguttatÈya, na senÈsanaÑ, tasmÈ ettha dukkaÔaÑ vuttaÑ. MaÒcaÑ vÈ pÊÔhaÑ vÈti ettha yasmÈ na sakkÈ maÒcapÊÔhaÑ sahasÈ upacikÈhi khÈyituÑ, tasmÈ taÑ vihÈrepi santharitvÈ gacchantassa dukkaÔaÑ vuttaÑ. VihÈr|pacÈre pana taÑ vihÈracÈrikaÑ ÈhiÓÉantÈpi disvÈ paÔisÈmessanti. 118. UddharitvÈ gacchatÊti ettha uddharitvÈ gacchantena maÒcapÊÔhakavÈÔaÑ sabbaÑ apanetvÈ saÑharitvÈ cÊvaravaÑse laggetvÈ gantabbaÑ. PacchÈ ÈgantvÈ vasanakabhikkhunÈpi puna maÒcapÊÔhaÑ vÈ paÒÒapetvÈ sayitvÈ gacchantena tatheva kÈtabbaÑ. AntokuÔÔato seyyaÑ bahikuÔÔe paÒÒapetvÈ vasantena gamanakÈle gahitaÔÔhÈneyeva paÔisÈmetabbaÑ. UparipÈsÈdato oropetvÈ heÔÔhÈpÈsÈde vasantassapi eseva nayo. RattiÔÔhÈnadivÈÔÔhÈnesu maÒcapÊÔhaÑ paÒÒapetvÈpi gamanakÈle puna gahitaÔÔhÈneyeva ÔhapetabbaÑ.

ŒpucchaÑ gacchatÊti etthÈyaÑ ÈpucchitabbÈnÈpucchitabbavinicchayo, yÈ tÈva bh|miyaÑ dÊghasÈlÈ vÈ paÓÓasÈlÈ vÈ hoti, yaÑ vÈ rukkhatthambhesu katagehaÑ upacikÈnaÑ uÔÔhÈnaÔÔhÈnaÑ hoti, tato pakkamantena tÈva ÈpucchitvÈva pakkamitabbaÑ. TasmiÑ hi katipayÈni divasÈni ajaggiyamÈne vammikÈva santiÔÔhanti. YaÑ pana pÈsÈÓapiÔÔhiyaÑ vÈ pÈsÈÓatthambhesu vÈ katasenÈsanaÑ siluccayaleÓaÑ vÈ sudhÈlittasenÈsanaÑ vÈ, yattha upacikÈsa~kÈ natthi, tato pakkamantassa ÈpucchitvÈpi anÈpucchitvÈpi gantuÑ vaÔÔati, ÈpucchanaÑ pana vattaÑ. Sace tÈdisepi senÈsane ekena passena upacikÈ Èrohanti, ÈpucchitvÈva gantabbaÑ. Yo pana Ègantuko bhikkhu saÑghikaÑ senÈsanaÑ gahetvÈ vasantaÑ bhikkhuÑ anuvattanto attano senÈsanaÑ aggahetvÈ vasati, yÈva so na gaÓhÈti, tÈva taÑ senÈsanaÑ purimabhikkhusseva palibodho. YadÈ pana so senÈsanaÑ gahetvÈ attano issariyena vasati, tato paÔÔhÈya Ègantukasseva palibodho. Sace ubhopi vibhajitvÈ gaÓhanti, ubhinnampi palibodho. MahÈpaccariyaÑ pana vuttaÑ, sace dve tayo ekato hutvÈ paÒÒapenti, gamanakÈle sabbehipi ÈpucchitabbaÑ. Tesu ce paÔhamaÑ gacchanto pacchimo jaggissatÊti ÈbhogaÑ katvÈ gacchati, vaÔÔati. Pacchimassa Èbhogena mutti natthi. Bah| ekaÑ pesetvÈ santharÈpenti, gamanakÈle sabbehi vÈ


ÈpucchitabbaÑ, ekaÑ vÈ pesetvÈ ÈpucchitabbaÑ. AÒÒato maÒcapÊÔhÈdÊni ÈnetvÈ aÒÒatra vasitvÈpi gamanakÈle tattheva netabbÈni. Sace aÒÒÈvÈsato ÈnetvÈ vasamÈnassa aÒÒo vuÉÉhataro Ègacchati, na paÔibÈhitabbo, “mayÈ bhante aÒÒÈvÈsato ÈnÊtaÑ, pÈkatikaÑ kareyyÈthÈ”ti vattabbaÑ. Tena “evaÑ karissÈmÊ”ti sampaÔicchite itarassa gantuÑ vaÔÔati. EvamaÒÒattha haritvÈpi saÑghikaparibhogena paribhuÒjantassa naÔÔhaÑ vÈ jiÓÓaÑ vÈ corehi vÈ haÔaÑ gÊvÈ na hoti, puggalikaparibhogena paribhuÒjantassa pana gÊvÈ hoti. AÒÒassa maÒcapÊÔhaÑ pana saÑghikaparibhogena vÈ puggalikaparibhogena vÈ paribhuÒjantassa naÔÔhaÑ gÊvÈyeva.

Kenaci palibuddhaÑ hotÊti vuÉÉhatarabhikkhu issariyayakkhasÊhavÈÄamigakaÓhasappÈdÊsu yena kenaci senÈsanaÑ palibuddhaÑ hoti. SÈpekkho gantvÈ tattha Ôhito Èpucchati, kenaci palibuddho hotÊti ajjeva ÈgantvÈ paÔijaggissÈmÊti evaÑ sÈpekkho nadÊpÈraÑ vÈ gÈmantaraÑ vÈ gantvÈ yatthassa gamanacittaÑ uppannaÑ, tattheva Ôhito kaÒci pesetvÈ Èpucchati, nadÊp|rarÈjacorÈdÊsu vÈ kenaci palibuddho hoti upadduto, na sakkoti paccÈgantuÑ, evaÑbh|tassapi anÈpatti. SesaÑ paÔhamasikkhÈpade vuttanayameva saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhÊti.

DutiyasenÈsanasikkhÈpadaÑ paÒcamaÑ. _____

6. AnupakhajjasikkhÈpadavaÓÓanÈ

119. ChaÔÔhasikkhÈpade palibundhentÊti paÔhamataraÑ gantvÈ pattacÊvaraÑ atiharitvÈ1 rumbhitvÈ tiÔÔhanti. TherÈ bhikkh|2 vuÔÔhÈpentÊti amhÈkaÑ Èvuso pÈpuÓÈtÊti vassaggena gahetvÈ vuÔÔhÈpenti. Anupakhajja seyyaÑ kappentÊti tumhÈkaÑ bhante maÒcaÔÔhÈnaÑyeva pÈpuÓÈti. Na sabbo vihÈro. AmhÈkaÑ dÈni idaÑ ÔhÈnaÑ pÈpuÓÈtÊti anupavisitvÈ maÒcapÊÔhaÑ paÒÒapetvÈ nisÊdantipi nipajjantipi sajjhÈyampi karonti. 120. JÈnanti “anuÔÔhÈpanÊyo ayan”ti jÈnanto. Tenevassa Vibha~ge “vuÉÉhoti jÈnÈtÊ”ti-Èdi vuttaÑ. VuÉÉho hi attano vuÉÉhatÈya ______________________________________________________________ 1. AbhiharitvÈ (Ka) 2. There bhikkh| (SÊ, SyÈ)

VinayapiÔaka 46

anuÔÔhÈpanÊyo, gilÈno gilÈnatÈya, saÑgho pana bhaÓÉÈgÈrikassa vÈ dhammakathikavinayadharÈdÊnaÑ vÈ gaÓavÈcaka-Ècariyassa vÈ bah|pakÈrataÑ guÓavisiÔÔhataÒca sallakkhento dhuvavÈsatthÈya vihÈraÑ sammannitvÈ deti, tasmÈ yassa saÑghena dinno, sopi anuÔÔhÈpanÊyo. KÈmaÒcettha gilÈnassÈpi saÑghoyeva anucchavikaÑ senÈsanaÑ deti, gilÈno pana apaloketvÈ saÑghena adinnasenÈsanopi1 na pÊÄetabbo anukampitabboti dassetuÑ visuÑ vutto. 121. UpacÈreti ettha maÒcapÊÔhÈnaÑ tÈva mahallake vihÈre samantÈ diyaÉÉho hattho upacÈro, khuddake yato pahoti tato diyaÉÉho hattho, pÈde dhovitvÈ pavisantassa passÈvatthÈya nikkhamantassa ca yÈva dvÈre nikkhittapÈdadhovanapÈsÈÓato passÈvaÔÔhÈnato ca maÒcapÊÔhaÑ, tÈva diyaÉÉhahatthavitthÈro maggo upacÈro nÈma. TasmiÑ maÒcassa vÈ pÊÔhassa vÈ upacÈre Ôhitassa vÈ bhikkhuno pavisantassa vÈ nikkhamantassa vÈ upacÈre yo anupakhajja seyyaÑ kappetukÈmo seyyaÑ santharati vÈ santharÈpeti vÈ, Èpatti dukkaÔassa.

AbhinisÊdati vÈ abhinipajjati vÈti ettha abhinisÊdanamattena abhinipajjanamatteneva vÈ pÈcittiyaÑ. Sace pana dvepi karoti, dve pÈcittiyÈni. UÔÔhÈyuÔÔhÈya nisÊdato vÈ nipajjato vÈ payoge payoge pÈcittiyaÑ. 122. UpacÈraÑ ÔhapetvÈ seyyaÑ santharati vÈ santharÈpeti vÈti imasmiÑ, ito pare ca “vihÈrassa upacÈre”ti-Èdike dukkaÔavÈrepi yathÈ idha abhinisÊdanamatte abhinipajjanamatte2 ubhayakaraÓe payogabhede3 ca pÈcittiyappabhedo vutto, evaÑ dukkaÔappabhedo veditabbo. Evar|pena hi visabhÈgapuggalena ekavihÈre vÈ ekapariveÓe vÈ vasantena attho natthi, tasmÈ sabbatthevassa nivÈso vÈrito. AÒÒassa puggaliketi idhÈpi vissÈsikassa puggalikaÑ attano puggalikasadisameva, tattha anÈpatti. ______________________________________________________________ 1. AdinnasenÈsanepi (Ka) 2. AbhinisÊdanamattena abhinipajjanamattena (Ka) 3. Payogabhedena (Ka)


123. ŒpadÈs|ti sace bahi vasantassa jÊvitabrahmacariyantarÈyo hoti, evar|pÈsu ÈpadÈsu yo pavisati, tassÈpi anÈpatti. SesaÑ uttÈnamevÈti. PaÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

AnupakhajjasikkhÈpadaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. NikkaÉÉhanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

126. SattamasikkhÈpade ekena payogena bahukepi dvÈre atikkÈmetÊti ye catubh|makapaÒcabh|makÈ pÈsÈdÈ, chasattakoÔÔhakÈni vÈ catussÈlÈni, tÈdisesu senÈsanesu hatthesu vÈ gÊvÈya vÈ gahetvÈ antarÈ aÔÔhapento ekena payogena atikkÈmeti, ekameva pÈcittiyaÑ. ®hapetvÈ ÔhapetvÈ nÈnÈpayogehi atikkÈmentassa dvÈragaÓanÈya pÈcittiyÈni. Hatthena anÈmasitvÈ “nikkhamÈ”ti vatvÈ vÈcÈya nikkaÉÉhantassÈpi eseva nayo.

AÒÒaÑ ÈÓÈpetÊti ettha “imaÑ nikkaÉÉhÈ”ti ÈÓattimatte dukkaÔaÑ. Sace so sakiÑ ÈÓatto bahukepi dvÈre atikkÈmehi, ekaÑ pÈcittiyaÑ. Sace pana “ettakÈni dvÈrÈni nikkaÉÉhÈhÊ”ti vÈ “yÈva mahÈdvÈraÑ, tÈva nikkaÉÉhÈhÊ”ti vÈ evaÑ niyÈmetvÈ ÈÓatto hoti, dvÈragaÓanÈya pÈcittiyÈni.

Tassa parikkhÈranti yaÑkiÒci tassa santakaÑ pattacÊvaraparissÈvanadhamakaraÓamaÒcapÊÔha bhisi bimbohanÈdibhedaÑ antamaso rajanachallimpi yo nikkaÉÉhati vÈ nikkaÉÉhÈpeti vÈ, tassa vatthugaÓanÈya dukkaÔÈni. GÈÄhaÑ bandhitvÈ Ôhapitesu pana ekÈva ÈpattÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. 127. AÒÒassa puggaliketi idhÈpi vissÈsikapuggalikaÑ attano puggalikasadisameva. YathÈ ca idha, evaÑ sabbattha. Yatra pana viseso bhavissati, tatra vakkhÈma. 128. AlajjiÑ nikkaÉÉhati vÈti-ÈdÊsu bhaÓÉanakÈrakakalahakÈrakameva sakalasaÑghÈrÈmato nikkaÉÉhituÑ labhati, so hi pakkhaÑ labhitvÈ

VinayapiÔaka 48

saÑghampi bhindeyya. AlajjÊ-Èdayo pana attano vasanaÔÔhÈnatoyeva nikkaÉÉhitabbÈ, sakalasaÑghÈrÈmato nikkaÉÉhituÑ na vaÔÔati. UmmattakassÈti sayaÑ ummattakassa anÈpatti. SesaÑ uttÈnamevÈti.


NikkaÉÉhanasikkhÈpadaÑ sattamaÑ. _____

8. VehÈsakuÔisikkhÈpadavaÓÓÈnÈ

129. AÔÔhamasikkhÈpade uparivehÈsakuÔiyÈti upari acchannatalÈya dvibh|mikakuÔiyÈ vÈ tibh|mikÈdikuÔiyÈ vÈ. MaÒcaÑ sahasÈ abhinisÊdÊti maÒcaÑ sahasÈ abhibhavitvÈ ajjhottharitvÈ nisÊdi. Bhummatthe vÈ etaÑ upayogavacanaÑ, maÒce nisÊdÊti attho. AbhÊti idaÑ pana padasobhanatthaÑ upasaggamattameva. NippatitvÈti nipatitvÈ, nikkhamitvÈ vÈ. Tassa hi upari ÈÓÊpi1 na dinnÈ, tasmÈ nikkhanto. VissaramakÈsÊti vir|paÑ ÈturassaramakÈsi. 131. VehÈsakuÔi nÈma majjhimassa purisassa asÊsaghaÔÔÈti yÈ pamÈÓamajjhimassa purisassa sabbaheÔÔhimÈhi tulÈhi sÊsaÑ na ghaÔÔeti, etena idha adhippetÈ vehÈsakuÔi dassitÈ hoti, na vehÈsakuÔilakkhaÓaÑ. YÈ hi kÈci upari acchinnatalÈ dvibh|mikÈ kuÔi tibh|mikÈdikuÔi vÈ “vehÈsakuÔÊ”ti vuccati. Idha pana asÊsaghaÔÔÈ adhippetÈ. AbhinisÊdanÈdÊsu pubbe vuttanayeneva payogavasena Èpattibhedo veditabbo. 133. AvehÈsakuÔiyÈti bh|miyaÑ katapaÓÓasÈlÈdÊsu anÈpatti. Na hi sakkÈ tattha parassa pÊÄÈ kÈtuÑ. SÊsaghaÔÔÈyÈti yÈyaÑ sÊsaghaÔÔÈ hoti, tatthÈpi anÈpatti. Na hi sakkÈ tattha heÔÔhÈpÈsÈde anoÓatena vicarituÑ, tasmÈ asaÒcaraÓaÔÔhÈnattÈ parapÊÄÈ na ______________________________________________________________ 1. ŒÓÊhi (Ka)


bhavissati. HeÔÔhÈ aparibhogaÑ hotÊti yassÈ heÔÔhÈ dabbasambhÈrÈdÊnaÑ nikkhittattÈ aparibhogaÑ hoti, tatthÈpi anÈpatti. PadarasaÒcitaÑ hotÊti yassÈ uparimatalaÑ dÈruphalakehi vÈ ghanasanthataÑ hoti sudhÈdiparikammakataÑ vÈ, tatthÈpi anÈpatti. PaÔÈÓi dinnÈ hotÊti maÒcapÊÔhÈnaÑ pÈdasikhÈsu ÈÓÊ dinnÈ hoti. Yattha nisÊdantepi na nippatanti, tÈdise maÒcapÊÔhe nisÊdatopi anÈpatti. TasmiÑ Ôhitoti ÈhaccapÈdake maÒce vÈ pÊÔhe vÈ Ôhito upari nÈgadantakÈdÊsu laggitakaÑ cÊvaraÑ vÈ kiÒci vÈ gaÓhÈti vÈ, aÒÒaÑ vÈ laggeti, tassÈpi anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ kÈyato ca kÈyacittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

VehÈsakuÔisikkhÈpadaÑ aÔÔhamaÑ. _____

9. MahallakavihÈrasikkhÈpadavaÓÓanÈ

135. NavamasikkhÈpade yÈva dvÈrakosÈti ettha dvÈrakoso nÈma piÔÔhasa~ghÈÔassa samantÈ kavÈÔavitthÈrappamÈÓo okÈso. MahÈpaccariyaÑ pana “dvÈrabÈhato paÔÔhÈya diyaÉÉho hattho”ti vuttaÑ. KurundiyaÑ pana “dvÈrassa ubhosu passesu kavÈÔappamÈÓan”ti. MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ “kavÈÔaÑ nÈma diyaÉÉhahatthampi hoti dvihatthampi aÉÉhateyyahatthampÊ”ti vuttaÑ, taÑ suvuttaÑ. Tadeva hi sandhÈya BhagavatÈpi “piÔÔhasa~ghÈÔassa samantÈ hatthapÈsÈ”ti ayaÑ ukkaÔÔhaniddeso kato. AggaÄaÔÔhapanÈyÈti sakavÈÔakadvÈrabandhaÔÔhapanÈya, sakavÈÔakassa dvÈrabandhassa niccalabhÈvatthÈyÈti attho. DvÈraÔÔhapanÈyÈti idampi hi padabhÈjanaÑ imamevatthaÑ sandhÈya bhÈsitaÑ. AyaÑ panettha adhippÈyo, kavÈÔaÑ hi lahuparivaÔÔakaÑ vivaraÓakÈle bhittiÑ Èhanati, pidahanakÈle dvÈrabandhaÑ, tena Èhananena bhitti kampati, tato mattikÈ calati, calitvÈ sithilÈ vÈ hoti patati vÈ. TenÈha BhagavÈ “yÈva dvÈrakosÈ aggaÄaÔÔhapanÈyÈ”ti. Tattha kiÒcÈpi “idaÑ nÈma kattabban”ti neva mÈtikÈyaÑ na padabhÈjane vuttaÑ, aÔÔhuppattiyaÑ pana “punappunaÑ chÈdÈpesi, punappunaÑ lepÈpesÊ”ti adhikÈrato yÈva dvÈrakosÈ aggaÄaÔÔhapanÈya punappunaÑ limpitabbo vÈ lepÈpetabbo vÈti evamattho daÔÔhabbo.

VinayapiÔaka 50

YaÑ pana padabhÈjane “piÔÔhasa~ghÈÔassa samantÈ hatthapÈsÈ”ti vuttaÑ. Tattha yassa vemajjhe dvÈraÑ hoti, uparibhÈge uccÈ bhitti, tassa tÊsu disÈsu samantÈ hatthapÈsÈ upacÈro hoti, khuddakassa vihÈrassa dvÊsu disÈsu upacÈro hoti. TatrÈpi yaÑ bhittiÑ vivariyamÈnaÑ kavÈÔaÑ Èhanati, sÈ aparip|ra-upacÈrÈpi hoti. UkkaÔÔhaparicchedena pana tÊsu disÈsu samantÈ hatthapÈsÈ dvÈrassa niccalabhÈvatthÈya lepo anuÒÒÈto. Sace panassa dvÈrassa adhobhÈgepi lepokÈso atthi, tampi limpituÑ vaÔÔati. ŒlokasandhiparikammÈyÈti ettha ÈlokasandhÊti vÈtapÈnakavÈÔakÈ vuccanti. Tepi vivaraÓakÈle vidatthimattampi atirekampi bhittippadesaÑ paharanti. UpacÈro panettha sabbadisÈsu labbhati, tasmÈ sabbadisÈsu kavÈÔavitthÈrappamÈÓo okÈso ÈlokasandhiparikammatthÈya limpitabbo vÈ lepÈpetabbo vÈti ayamettha adhippÈyo.

SetavaÓÓanti-ÈdikaÑ na mÈtikÈya padabhÈjanaÑ. IminÈ hi vihÈrassa bhÈrikattaÑ nÈma natthÊti padabhÈjaneyeva anuÒÒÈtaÑ, tasmÈ sabbametaÑ yathÈsukhaÑ kattabbaÑ.

EvaÑ lepakamme yaÑ kattabbaÑ, taÑ dassetvÈ puna chadane kattabbaÑ dassetuÑ dvatticchadanassÈti-Èdi vuttaÑ. Tattha dvatticchadanassa pariyÈyanti chadanassa dvattipariyÈyaÑ, pariyÈyo vuccati parikkhepo, parikkhepadvayaÑ vÈ parikkhepattayaÑ vÈ adhiÔÔhÈtabbanti attho. Appaharite ÔhitenÈti aharite Ôhitena. Haritanti cettha sattadhaÒÒabhedaÑ pubbaÓÓaÑ muggamÈsatilakulattha-alÈbukumbhaÓÉÈdibhedaÒca aparaÓÓaÑ adhippetaÑ. TenevÈha “haritaÑ nÈma pubbaÓÓaÑ aparaÓÓan”ti.

Sace harite Ôhito adhiÔÔhÈti, Èpatti dukkaÔassÈti ettha pana yasmimpi khette vuttaÑ bÊjaÑ na tÈva sampajjati, vasse vÈ pana patite sampajjissati, tampi haritasa~khyameva gacchati. TasmÈ evar|pe khettepi Ôhitena na adhiÔÔhÈtabbaÑ, ahariteyeva Ôhitena adhiÔÔhÈtabbaÑ. TatrÈpi ayaÑ paricchedo, piÔÔhivaÑsassa vÈ k|ÔÈgÈrakaÓÓikÈya vÈ upari, thupikÈya vÈ passe nisinno chadanamukhavaÔÔi-antena olokento yasmiÑ bh|mibhÈge ÔhitaÑ passati, yasmiÑ ca bh|mibhÈge Ôhito taÑ upari nisinnakaÑ passati,


tasmiÑ ÔhÈne adhiÔÔhÈtabbaÑ. Tassa anto aharitepi ÔhatvÈ adhiÔÔhÈtuÑ na labbhati. KasmÈ? VihÈrassa hi patantassa ayaÑ patanokÈsoti. 136. Maggena chÈdentassati ettha maggena chÈdanaÑ1 nÈma aparikkhipitvÈ ujukameva chÈdanaÑ, taÑ iÔÔhakasilÈsudhÈhi labbhati. Dve magge adhiÔÔhahitvÈti dve maggÈ sace ducchannÈ honti, apanetvÈpi punappunaÑ chÈdetuÑ2 labbhati, tasmÈ yathÈ icchati, tathÈ dve magge adhiÔÔhahitvÈ tatiyamaggaÑ “idÈni evaÑ chÈdehÊ”ti ÈÓÈpetvÈ pakkamitabbaÑ. PariyÈyenÈti parikkhepena. EvaÑchadanaÑ pana tiÓapaÓÓehi labbhati. TasmÈ idhÈpi yathÈ icchati, tathÈ dve pariyÈye adhiÔÔhahitvÈ tatiyaÑ pariyÈyaÑ “idÈni evaÑ chÈdehÊ”ti ÈÓÈpetvÈ pakkamitabbaÑ. Sace na pakkamati, tuÓhÊbh|tena ÔhÈtabbaÑ. Sabbampi cetaÑ chadanaÑ chadan|pari veditabbaÑ. Upar|paricchanno hi vihÈro ciraÑ anovassako hotÊti maÒÒamÈnÈ evaÑ chÈdenti. Tato ce uttarinti tiÓÓaÑ maggÈnaÑ vÈ pariyÈyÈnaÑ vÈ upari catutthe magge vÈ pariyÈye vÈ. 137. KaraÄe karaÄeti tiÓamuÔÔhiyaÑ tiÓamuÔÔhiyaÑ. Sesamettha uttÈnamevÈti. ChasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

MahallakavihÈrasikkhÈpadaÑ navamaÑ. _____

10. SappÈÓakasikkhÈpadavaÓÓanÈ

140. DasamasikkhÈpade jÈnaÑ sappÈÓakanti sappÈÓakaÑ etanti yathÈ tathÈ vÈ jÈnanto. SiÒceyya vÈ siÒcÈpeyya vÈti tena udakena sayaÑ vÈ siÒceyya, aÒÒaÑ vÈ ÈÓÈpetvÈ siÒcÈpeyya. PÈÄiyaÑ pana “siÒceyyÈti sayaÑ siÒcatÊ”ti ÊdisÈnaÑ vacanÈnaÑ attho pubbe vuttanayeneva veditabbo.

Tattha dhÈraÑ avicchinditvÈ siÒcantassa ekasmiÑ udakaghaÔe ekÈva Èpatti. Esa nayo sabbabhÈjanesu. DhÈraÑ vicchindantassa pana payoge payoge ______________________________________________________________ 1. ChÈditaÑ (Ka) 2. ChÈdÈpetuÑ (SÊ, SyÈ)

VinayapiÔaka 52

Èpatti. MÈtikaÑ sammukhaÑ karoti, divasampi sandatu, ekÈva Èpatti. Sace tattha tattha bandhitvÈ aÒÒato aÒÒato neti, payoge payoge Èpatti. SakaÔabhÈramattaÒcepi tiÓaÑ ekapayogena udake pakkhipati, ekÈva Èpatti. EkekaÑ tiÓaÑ vÈ paÓÓaÑ vÈ pakkhipantassa payoge payoge Èpatti. MattikÈyapi aÒÒesupi kaÔÔhagomayÈdÊsu eseva nayo. IdaÑ pana mahÈ-udakaÑ sandhÈya na vuttaÑ, yaÑ tiÓe vÈ mattikÈya vÈ pakkhittÈya pariyÈdÈnaÑ gacchati, ÈvilaÑ vÈ hoti, yattha pÈÓakÈ maranti, tÈdisaÑ udakaÑ sandhÈya vuttanti veditabbaÑ. Sesamettha uttÈnamevÈti.


SappÈÓakasikkhÈpadaÑ dasamaÑ.

Samatto vaÓÓanÈkkamena senÈsanavaggo1 dutiyo. _____

3. OvÈdavagga

1. OvÈdasikkhÈpadavaÓÓanÈ

144. Bhikkhunivaggassa paÔhamasikkhÈpade lÈbhino hontÊti ettha na tesaÑ bhikkhuniyo denti na dÈpenti, mahÈkulehi pabbajitÈ pana kuladhÊtaro attano santikaÑ ÈgatÈnaÑ ÒÈtimanussÈnaÑ “kuto ayye ovÈdaÑ uddesaÑ paripucchaÑ labhathÈ”ti pucchantÈnaÑ “asuko ca asuko ca thero ovadatÊ”ti asÊtimahÈsÈvake uddisitvÈ kathÈnusÈrena tesaÑ sÊlasutÈcÈrajÈtigottÈdibhedaÑ vijjamÈnaguÓaÑ kathayanti. Evar|pÈ hi vijjamÈnaguÓÈ kathetuÑ vaÔÔanti. Tato pasannacittÈ manussÈ therÈnaÑ cÊvarÈdibhedaÑ mahantaÑ lÈbhasakkÈraÑ abhihariÑsu. Tena vuttaÑ “lÈbhino honti cÊvara -pa- parikkhÈrÈnan”ti. ______________________________________________________________ 1. Bh|tagÈmavaggo (PÈÄiyaÑ)


Bhikkhuniyo upasa~kamitvÈti tesaÑ kira santike tÈsu ekÈ bhikkhunÊpi na Ègacchati, lÈbhataÓhÈya pana ÈkaÉÉhiyamÈnahadayÈ tÈsaÑ upassayaÑ agamaÑsu. TaÑ sandhÈya vuttaÑ “bhikkhuniyo upasa~kamitvÈ”ti. TÈpi bhikkhuniyo calacittatÈya tesaÑ vacanaÑ akaÑsuyeva. Tena vuttaÑ atha kho tÈ bhikkhuniyo -pa- nisÊdiÑs|ti. TiracchÈnakathanti1 saggamaggagamanepi tiracchÈnabh|taÑ rÈjakathÈdimanekavidhaÑ niratthakakathaÑ. Iddhoti samiddho, sahitattho gambhÊro bahuraso lakkhaÓapaÔivedhasaÑyuttoti adhippÈyo. 145-147. AnujÈnÈmi bhikkhaveti ettha yasmÈ te bhikkh| “mÈ tumhe bhikkhave bhikkhuniyo ovaditthÈ”ti vuccamÈnÈ adiÔÔhasaccattÈ TathÈgate ÈghÈtaÑ bandhitvÈ apÈyupagÈ bhaveyyuÑ, tasmÈ nesaÑ taÑ apÈyupagataÑ pariharanto BhagavÈ aÒÒeneva upÈyena te bhikkhunovÈdato paribÈhire kattukÈmo imaÑ bhikkhunovÈdakasammutiÑ anujÈnÊti veditabbo. EvaÑ idha paribÈhire kattukÈmatÈya anujÈnitvÈ parato karontova anujÈnÈmi bhikkhave aÔÔhaha~gehi samannÈgatanti-ÈdimÈha. ImÈni hi aÔÔha~gÈni chabbaggiyÈnaÑ supinantenapi na bh|tapubbÈnÊti.

Tattha sÊlamassa atthÊti sÊlavÈ. IdÈni yaÒca taÑ sÊlaÑ, yathÈ ca taÑ tassa atthi nÈma hoti, taÑ dassento pÈtimokkhasaÑvarasaÑvutoti-ÈdimÈha. Tattha pÈtimokkhova saÑvaro pÈtimokkhasaÑvaro. PÈtimokkhasaÑvarena saÑvuto samannÈgatoti pÈtimokkhasaÑvarasaÑvuto.

ViharatÊti vattati. VuttaÒhetaÑ Vibha~ge–

“PÈtimokkhanti sÊlaÑ patiÔÔhÈ Èdi caraÓaÑ saÑyamo saÑvaro mokkhaÑ pamokkhaÑ kusalÈnaÑ dhammÈnaÑ samÈpattiyÈ, saÑvaroti kÈyiko avÊtikkamo vÈcasiko avÊtikkamo kÈyikavÈcasiko avÊtikkamo. SaÑvutoti iminÈ pÈtimokkhasaÑvarena upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno sampanno samannÈgato, tena vuccati “pÈtimokkhasaÑvarasaÑvuto”ti. ViharatÊti iriyati vattati pÈleti yapeti yÈpeti carati viharati, tena vuccati “viharatÊ”ti2. ______________________________________________________________ 1. TiracchÈnakathÈya (PÈÄiyaÑ) 2. Abhi 2. 254 piÔÔhe.

VinayapiÔaka 54

ŒcÈragocarasampannoti micchÈjÊvapaÔisedhakena na veÄudÈnÈdinÈ ÈcÈrena, vesiyÈdi-agocaraÑ pahÈya saddhÈsampannakulÈdinÈ ca gocarena sampanno. AÓumattesu vajjesu bhayadassÈvÊti appamattakesu vajjesu bhayadassÈvÊ, tÈni vajjÈni bhayato dassanasÊloti vuttaÑ hoti. SamÈdÈya sikkhati sikkhÈpades|ti adhisÊlasikkhÈdibhÈvena tidhÈ Ôhitesu sikkhÈpadesu taÑ taÑ sikkhÈpadaÑ samÈdÈya sammÈ ÈdÈya sÈdhukaÑ gahetvÈ avijahanto sikkhatÊti attho. Ayamettha sa~khepo, vitthÈro1 pana yo icchati, tena Visuddhimaggato gahetabbo.

Bahu sutamassÈti bahussuto. SutaÑ dhÈretÊti sutadharo, yadassa taÑ bahu sutaÑ nÈma, taÑ na sutamattameva, atha kho naÑ dhÈretÊti attho. MaÒj|sÈyaÑ viya ratanaÑ sutaÑ sannicitamasminti sutasannicayo. Etena yaÑ so sutaÑ dhÈreti, tassa maÒj|sÈya gopetvÈ sannicitaratanasseva cirakÈlenÈpi avinÈsanaÑ dasseti. IdÈni taÑ sutaÑ sar|pato dassento ye te dhammÈti-ÈdimÈha, taÑ VeraÒjakaÓÉe vuttanayameva. IdaÑ panettha nigamanaÑ, tathÈr|pÈssa dhammÈ bahussutÈ2 honti, tasmÈ bahussuto. DhÈtÈ3, tasmÈ sutadharo. VacasÈ paricitÈ manasÈnupekkhitÈ, diÔÔhiyÈ suppaÔividdhÈ, tasmÈ sutasannicayo. Tattha vacasÈ paricitÈti vÈcÈya paguÓÈ katÈ. ManasÈnupekkhitÈti manasÈ anupekkhitÈ, Èvajjantassa dÊpasahassena obhÈsitÈ viya honti. DiÔÔhiyÈ suppaÔividdhÈti atthato ca kÈraÓato ca paÒÒÈya suÔÔhu paÔividdhÈ supaccakkhakatÈ honti.

AyaÑ pana bahussuto nÈma tividho hoti nissayamuccanako parisupaÔÔhÈpako bhikkhunovÈdakoti. Tattha nissayamuccanakena upasampadÈya paÒcavassena sabbantimena paricchedena dve mÈtikÈ paguÓÈ vÈcuggatÈ kÈtabbÈ4 pakkhadivasesu dhammasÈvanatthÈya5 suttantato cattÈro bhÈÓavÈrÈ, sampattÈnaÑ parikathanatthÈya AndhakavindamahÈrÈhulovÈda-ambaÔÔhasadiso eko kathÈmaggo, saÑghabhattama~galÈma~galesu anumodanatthÈya tisso anumodanÈ, uposathapavÈraÓÈdijÈnanatthaÑ ______________________________________________________________ 1. VitthÈraÑ (SÊ, SyÈ) 2. Bah| sutÈ (?) 3. DhatÈ (SÊ, SyÈ) 4. KatvÈ (Ka) 5. DhammasavanatthÈya (SÊ, SyÈ, Ka)


kammÈkammavinicchayo, samaÓadhammakaraÓatthaÑ samÈdhivasena vÈ vipassanÈvasena vÈ arahattapariyosÈnamekaÑ kammaÔÔhÈnaÑ, ettakaÑ uggahetabbaÑ. EttÈvatÈ hi ayaÑ bahussuto hoti cÈtuddiso, yattha katthaci attano issariyena vasituÑ labhati.

ParisupaÔÔhÈpakena upasampadÈya dasavassena sabbantimena paricchedena parisaÑ abhivinaye vinetuÑ dve Vibha~gÈ paguÓÈ vÈcuggatÈ kÈtabbÈ, asakkontena tÊhi janehi saddhiÑ parivattanakkhamÈ kÈtabbÈ, kammÈkammaÒca KhandhakavattaÒca uggahetabbaÑ. ParisÈya pana abhidhamme vinayanatthaÑ sace majjhimabhÈÓako hoti M|lapaÓÓÈsako uggahetabbo, dÊghabhÈÓakena MahÈvaggo, saÑyuttabhÈÓakena heÔÔhimÈ vÈ tayo vaggÈ MahÈvaggo vÈ, a~guttarabhÈÓakena heÔÔhÈ vÈ upari vÈ upaÉÉhanikÈyo uggahetabbo, asakkontena tikanipÈtato paÔÔhÈya heÔÔhÈ uggahetumpi vaÔÔati. MahÈpaccariyaÑ pana ekaÑ uggaÓhantena catukkanipÈtaÑ vÈ paÒcakanipÈtaÑ vÈ gahetuÑ vaÔÔatÊti vuttaÑ. JÈtakabhÈÓakena sÈÔÔhakathaÑ jÈtakaÑ uggahetabbaÑ, tato oraÑ na vaÔÔati. Dhammapadampi saha vatthunÈ uggahetuÑ vaÔÔatÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. Tato tato samuccayaÑ katvÈ M|lapaÓÓÈsakamattaÑ vaÔÔati na vaÔÔatÊti. Na vaÔÔatÊti KurundaÔÔhakathÈyaÑ paÔikkhittaÑ, itarÈsu vicÈraÓÈyeva natthi. Abhidhamme kiÒci uggahetabbanti na vuttaÑ. Yassa pana sÈÔÔhÈkathampi VinayapiÔakaÑ AbhidhammapiÔakaÒca paguÓaÑ, suttante ca vuttappakÈro gantho natthi, parisaÑ upaÔÔhÈpetuÑ na labhati. Yena pana suttantato vinayato ca vuttappamÈÓo gantho uggahito, ayaÑ parisupaÔÔhÈpako bahussuto hoti disÈpÈmokkho yenakÈmaÑgamo, parisaÑ upaÔÔhÈpetuÑ labhati.

BhikkhunovÈdakena pana sÈÔÔhakathÈni tÊÓi piÔakÈni uggahetabbÈni, asakkontena cat|su nikÈyesu ekassa AÔÔhakathÈ paguÓÈ kÈtabbÈ, ekanikÈyena hi sesanikÈyesupi paÒhaÑ kathetuÑ sakkhissati. Sattasu pakaraÓesu catuppakaraÓassa AÔÔhakathÈ paguÓÈ kÈtabbÈ, tattha laddhanayena hi sesapakaraÓesu paÒhaÑ kathetuÑ sakkhissati. VinayapiÔakaÑ pana nÈnatthaÑ nÈnÈkÈraÓaÑ, tasmÈ taÑ saddhiÑ AÔÔhakathÈya paguÓaÑ kÈtabbameva. EttÈvatÈ hi bhikkhunovÈdako bahussuto nÈma hotÊti.

VinayapiÔaka 56

UbhayÈni kho panassÈti-Èdi pana yasmÈ aÒÒasmiÑ sakale nava~gepi bÈhussacce sati sÈÔÔhakathaÑ VinayapiÔakaÑ vinÈ na vaÔÔatiyeva, tasmÈ visuÑ vuttaÑ. Tattha vitthÈrenÈti Ubhatovibha~gena saddhiÑ. SvÈgatÈnÊti suÔÔhu ÈgatÈni. YathÈ ÈgatÈni pana svÈgatÈni honti, taÑ dassetuÑ suvibhattÈnÊti-Èdi vuttaÑ. Tattha suvibhattÈnÊti suÔÔhu vibhattÈni padapaccÈbhaÔÔhasa~karadosavirahitÈni. SuppavattÊnÊti paguÓÈni vÈcuggatÈni. SuvinicchitÈni suttasoti KhandhakaparivÈrato Èharitabbasuttavasena suÔÔhu vinicchitÈni. AnubyaÒjanasoti akkharapadapÈrip|riyÈ ca suvinicchitÈni akhaÓÉÈni aviparÊtakkharÈni. Etena AÔÔhakathÈ dÊpitÈ, AÔÔhakathÈto hi esa vinicchayo hotÊti.

KalyÈÓavÈcoti sithiladhanitÈdÊnaÑ yathÈvidhÈnavacanena parimaÓÉalapadabyaÒjanÈya poriyÈ vÈcÈya samannÈgato vissaÔÔhÈya anelagaÄÈya atthassa viÒÒÈpaniyÈ. KalyÈÓavÈkkaraÓoti madhurassaro, mÈtugÈmo hi sarasampattirato, tasmÈ parimaÓÉalapadabyaÒjanampi vacanaÑ sarasampattirahitaÑ hÊÄeti. Yebhuyyena bhikkhunÊnaÑ piyo hoti manÈpoti sabbÈsaÑ piyo nÈma dullabho, bahutarÈnaÑ pana paÓÉitÈnaÑ bhikkhunÊnaÑ sÊlÈcÈrasampattiyÈ piyo hoti manavaÉÉhanako. PaÔibalo hoti bhikkhuniyo ovaditunti suttaÒca1 kÈraÓaÒca dassento vaÔÔabhayena tajjetvÈ bhikkhuniyo ovadituÑ tÈdisaÑ2 dhammaÑ desetuÑ samattho hoti. KÈsÈyavatthavasanÈyÈti kÈsÈyavatthanivatthÈya. Garudhammanti gihikÈle bhikkhuniyÈ kÈyasaÑsaggaÑ vÈ sikkhamÈnÈsÈmaÓerÊsu methunadhammaÑ vÈ anajjhÈpannapubbo hoti. MÈtugÈmo hi pubbe katamanussaranto saÑvare ÔhitassÈpi dhammadesanÈya gÈravaÑ na karoti, atha vÈ tasmiÑyeva asaddhamme cittaÑ uppÈdeti. VÊsativasso vÈti upasampadÈya vÊsativasso tato atirekavasso vÈ. Evar|po hi visabhÈgehi vatth|hi punappunaÑ samÈgacchantopi daharo viya sahasÈ sÊlavinÈsaÑ na pÈpuÓÈti, attano vayaÑ paccavekkhitvÈ ayuttaÔÔhÈne chandarÈgaÑ vinetuÑ paÔibalo hoti. Tena vuttaÑ “vÊsativasso vÈ hoti atirekavÊsativasso vÈ”ti. ______________________________________________________________ 1. YuttaÒca (SÊ) 2. TÈsaÑ (SyÈ, Ka)


Ettha ca sÊlavÈti-Èdi ekama~gaÑ, bahussuto hotÊti-Èdi dutiyaÑ, ubhayÈni kho panassÈti-Èdi tatiyaÑ, kalyÈÓavÈco hoti kalyÈÓavÈkkaraÓoti catutthaÑ, yebhuyyena bhikkhunÊnaÑ piyo hoti manÈpoti paÒcamaÑ, paÔibalo hoti bhikkhuniyo ovaditunti chaÔÔhaÑ, na kho panetanti-Èdi sattamaÑ, vÊsativassoti-Èdi aÔÔhamanti veditabbaÑ. 148. ©atticatutthenÈti pubbe vatthusmiÑ vutteneva. GarudhammehÊti garukehi dhammehi, te hi gÈravaÑ katvÈ bhikkhunÊhi sampaÔicchitabbattÈ “garudhammÈ”ti vuccanti. Ekato-upasampannÈyÈti1 ettha bhikkhunÊnaÑ santike ekato-upasampannÈya yo garudhammena ovadati, tassa dukkaÔaÑ. Bhikkh|naÑ santike upasampannÈya pana yathÈvatthukameva. 149. PariveÓaÑ sammajjitvÈti sace pÈto asammaÔÔhaÑ, sammaÔÔhampi vÈ puna tiÓapaÓÓÈdÊhi uklÈpaÑ pÈdappahÈrehi2 ca vikiÓÓavÈlikaÑ jÈtaÑ, sammajjitabbaÑ. AsammaÔÔhaÑ hi taÑ disvÈ “ayyo attano nissitake daharabhikkh|pi vattapaÔipattiyaÑ na yojeti, dhammaÑyeva kathetÊ”ti tÈ bhikkhuniyo asotukÈmÈ viya bhaveyyuÑ. Tena vuttaÑ “pariveÓaÑ sammajjitvÈ”ti. AntogÈmato pana bhikkhuniyo Ègacchantiyo pipÈsitÈ ca kilantÈ ca honti, tÈ pÈnÊyaÒca hatthapÈdamukhasÊtalakaraÓaÒca paccÈsÊsanti, tasmiÒca asati purimanayeneva agÈravaÑ janetvÈ asotukÈmÈpi honti. Tena vuttaÑ pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhapetvÈti.

Œsananti nÊcapÊÔhakaphalakataÔÔikakaÔasÈrakÈdibhedaÑ antamaso sÈkhÈbha~gampi “idaÑ tÈsaÑ ÈsanaÑ bhavissatÊ”ti evaÑ ÈsanaÑ paÒÒapetvÈ. DhammadesanÈpattimocanatthaÑ pana dutiyo icchitabbo. Tena vuttaÑ dutiyaÑ gahetvÈ nisÊditabbanti. NisÊditabbanti na vihÈrapaccante, atha kho vihÈramajjhe uposathÈgÈrassa vÈ bhojanasÈlÈya vÈ dvÈre sabbasaÑ osaraÓaÔÔhÈne nisÊditabbaÑ. SamaggÈtthÈti sabbÈ3 ÈgatatthÈti attho. VattantÊti Ègacchanti, paguÓÈ vÈcuggatÈti attho. NiyyÈdetabboti appetabbo. OsÈretabboti PÈÄi vattabbÈ. Vassasat|pasampannÈyÈti-Èdi vattabbapÈÄidassanaÑ. ______________________________________________________________ 1. Ekato-upasampannanti (PÈÄiyaÑ) 2. VÈtappahÈrehi (Ka) 3. SammÈ (Ka)

VinayapiÔaka 58

Tattha sÈmÊcikammanti maggasampadÈnabÊjanapÈnÊyÈpucchanÈdikaÑ anucchavikavattaÑ. Ettha ca bhikkhuniyÈ bhikkhussa abhivÈdanaÑ nÈma antogÈme vÈ bahigÈme vÈ antovihÈre vÈ bahivihÈre vÈ antaraghare vÈ rathikÈya vÈ antamaso rÈjussÈraÓÈyapi vattamÈnÈya deve vassamÈne sakaddamÈya bh|miyÈ chattapattahatthÈyapi hatthi-assÈdÊhi anubaddhÈyapi kÈtabbameva. EkÈbaddhÈya PÈÄiyÈ bhikkhÈcÈraÑ pavisante disvÈ ekasmiÑ ÔhÈne “vandÈmi ayyÈ”ti vandituÑ vaÔÔati. Sace antarantarÈ dvÈdasahatthe muÒcitvÈ gacchanti, visuÑ visuÑ vanditabbÈ. MahÈsannipÈte nisinne ekasmiÑyeva ÔhÈne vandituÑ vaÔÔati. Esa nayo aÒjalikammepi. Yattha katthaci nisinnÈya pana paccuÔÔhÈnaÑ kÈtabbaÑ. Tassa tassa sÈmÊcikammassa anur|pe padese ca kÈle ca taÑ taÑ kÈtabbaÑ.

SakkatvÈti yathÈ kato sukato hoti, evaÑ katvÈ. GaruÑkatvÈti tattha gÈravaÑ janetvÈ. MÈnetvÈti manena piyaÑ katvÈ. P|jetvÈti imesaÑyeva tiÓÓaÑ kiccÈnaÑ karaÓena p|jetvÈ. AnatikkamanÊyoti na atikkamitabbo.

Abhikkhuke ÈvÈseti ettha sace bhikkhunupassayato aÉÉhayojanabbhantare ovÈdadÈyakÈ bhikkh| na vasanti, ayaÑ abhikkhuko ÈvÈso nÈma, ettha vassaÑ na vasitabbaÑ. VuttaÒhetaÑ “abhikkhuko nÈma ÈvÈso na sakkÈ hoti ovÈdÈya vÈ saÑvÈsÈya vÈ gantun”ti1. Na ca sakkÈ tato paraÑ pacchÈbhattaÑ gantvÈ dhammaÑ sutvÈ ÈgantuÑ. Sace tattha vassaÑ vasituÑ anicchamÈnÈ bhikkhuniyo ÒÈtakÈ vÈ upaÔÔhÈkÈ vÈ evaÑ vadanti “vasatha ayye, mayaÑ bhikkh| ÈnessÈmÈ”ti, vaÔÔati. Sace pana vuttappamÈÓe padese vassaÑ upagantukÈmÈ bhikkh| ÈgantvÈ sÈkhÈmaÓÉapepi ekarattaÑ vutthÈ honti, na nimantitÈ hutvÈ gantukÈmÈ. EttÈvatÈpi sabhikkhuko ÈvÈso hoti, ettha vassaÑ upagantuÑ vaÔÔati. UpagacchantÊhi ca pakkhassa terasiyaÑyeva bhikkh| yÈcitabbÈ “mayaÑ ayyÈ tumhÈkaÑ ovÈdena vasissÈmÈ”ti. Yato pana ujunÈ maggena aÉÉhayojane bhikkh|naÑ vasanaÔÔhÈnaÑ, tena pana maggena gacchantÊnaÑ jÊvitantarÈyo vÈ brahmacariyantarÈyo vÈ hoti, aÒÒena maggena ______________________________________________________________ 1. Vi 2. 412 piÔÔhe.


gacchantÊnaÑ atirekaÉÉhayojanaÑ hoti, ayaÑ abhikkhukÈvÈsaÔÔhÈneyeva tiÔÔhati. Sace pana tato gÈvutamatte aÒÒo bhikkhunupassayo khemaÔÔhÈne hoti, tÈhi bhikkhunÊhi tÈ bhikkhuniyo yÈcitvÈ puna gantvÈ bhikkh| yÈcitabbÈ “ayyÈ amhÈkaÑ ujumagge antarÈyo atthi, aÒÒena maggena atirekaÉÉhayojanaÑ hoti. AntarÈmagge pana amhÈkaÑ upassayato gÈvutamatte aÒÒo bhikkhunupassayo atthi, ayyÈnaÑ santikÈ tattha Ègata-ovÈdena vasissÈmÈ”ti. Tehi bhikkh|hi sampaÔicchitabbaÑ. Tato tÈhi bhikkhunÊhi taÑ bhikkhunupassayaÑ ÈgantvÈ uposatho kÈtabbo, tÈ vÈ bhikkhuniyo disvÈ attano upassayameva gantvÈ kÈtumpi vaÔÔati.

Sace pana vassaÑ upagantukÈmÈ bhikkh| cÈtuddase vihÈraÑ Ègacchanti, bhikkhunÊhi ca “idha ayyÈ vassaÑ vasissathÈ”ti pucchitÈ “ÈmÈ”ti vatvÈ puna tÈhi “tenahi ayyÈ mayampi tumhÈkaÑ ovÈdaÑ anujÊvantiyo vasissÈmÈ”ti vuttÈ dutiyadivase gÈme bhikkhÈcÈrasampadaÑ apassantÈ “na sakkÈ idha vasitun”ti pakkamanti. Atha tÈ bhikkhuniyo uposathadivase vihÈraÑ gantvÈ bhikkh| na passanti, ettha kiÑ kÈtabbanti. Yattha bhikkh| vasanti, tattha gantvÈ pacchimikÈya vassaÑ upagantabbaÑ. PacchimikÈya vassaÑ upagantuÑ ÈgamissantÊti vÈ ÈbhogaÑ katvÈ ÈgatÈnaÑ santike ovÈdena vasitabbaÑ. Sace pana pacchimikÈyapi na keci Ègacchanti, antarÈmagge ca rÈjabhayaÑ vÈ corabhayaÑ vÈ dubbhikkhaÑ vÈ hoti, abhikkhukÈvÈse vasantiyÈ Èpatti, vassacchedaÑ katvÈ gacchantiyÈpi Èpatti, sÈ rakkhitabbÈ. ŒpadÈsu hi abhikkhuke ÈvÈse vasantiyÈ anÈpatti vuttÈ. Sace ÈgantvÈ vassaÑ upagatÈ bhikkh| puna kenaci kÈraÓena pakkamanti, vasitabbameva. VuttaÒhetaÑ “anÈpatti vass|pagatÈ bhikkh| pakkantÈ vÈ honti vibbhantÈ vÈ kÈla~katÈ vÈ pakkhasa~kantÈ vÈ ÈpadÈsu ummattikÈya ÈdikammikÈyÈ”ti1. PavÈrentiyÈ pana yattha bhikkh| atthi, tattha gantvÈ pavÈretabbaÑ.

AnvaddhamÈsanti addhamÈse addhamÈse. Dve dhammÈ paccÈsÊsitabbÈti dve dhammÈ icchitabbÈ. Uposathapucchakanti uposathapucchanaÑ. Tattha pannarasike uposathe pakkhassa cÈtuddasiyaÑ, cÈtuddasike terasiyaÑ gantvÈ ______________________________________________________________ 1. Vi 2. 412 piÔÔhe.

VinayapiÔaka 60

uposatho pucchitabbo. MahÈpaccariyaÑ pana “pakkhassa terasiyaÑyeva gantvÈ ‘ayaÑ uposatho cÈtuddasiko pannarasiko’ti pucchitabban”ti vuttaÑ. Uposathadivase ovÈdatthÈya upasa~kamitabbaÑ. PÈÔipadadivasato pana paÔÔhÈya dhammasavanatthÈya gantabbaÑ. Iti BhagavÈ aÒÒassa kammassa okÈsaÑ adatvÈ nirantaraÑ bhikkhunÊnaÑ bhikkh|naÑ santike gamanameva paÒÒapesi. KasmÈ? MandapaÒÒattÈ mÈtugÈmassa. MandapaÒÒo hi mÈtugÈmo, tasmÈ1 niccaÑ dhammasavanaÑ bah|pakÈraÑ. EvaÒca sati “yaÑ mayaÑ jÈnÈma, tameva ayyÈ jÈnantÊ”ti mÈnaÑ akatvÈ bhikkhusaÑghaÑ payir|pÈsamÈnÈ sÈtthikaÑ pabbajjaÑ karissanti, tasmÈ BhagavÈ evamakÈsi. Bhikkhuniyopi “yathÈnusiÔÔhaÑ paÔipajjissÈmÈ”ti sabbÈyeva nirantaraÑ vihÈraÑ upasa~kamiÑsu. VuttaÒhetaÑ–

“Te na kho pana samayena sabbo bhikkhunisaÑgho ovÈdaÑ gacchati. ManussÈ ujjhÈyanti khiyyanti vipÈcenti ‘jÈyÈyo imÈ imesaÑ, jÈriyo imÈ imesaÑ, idÈnime imÈhi saddhiÑ abhiramissantÊ’ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. Na bhikkhave sabbena bhikkhunisaÑghena ovÈdo gantabbo, gaccheyya ce, Èpatti dukkaÔassa. AnujÈnÈmi bhikkhave cat|hi paÒcahi bhikkhunÊhi ovÈdaÑ gantun”ti. Punapi tatheva ujjhÈyiÑsu. Puna BhagavÈ “anujÈnÈmi bhikkhave dve tisso bhikkhuniyo ovÈdaÑ gantun”ti Èha.

TasmÈ bhikkhunisaÑghena dve tisso bhikkhuniyo yÈcitvÈ pesetabbÈ “ethayye bhikkhusaÑghaÑ ovÈd|pasa~kamanaÑ yÈcatha, bhikkhunisaÑgho ayyÈ -pa- ovÈd|pasa~kamanan”ti2. TÈhi bhikkhunÊhi ÈrÈmaÑ gantabbaÑ. Tato ovÈdapaÔiggÈhakaÑ ekaÑ bhikkhuÑ upasa~kamitvÈ vanditvÈ so bhikkhu ekÈya bhikkhuniyÈ evamassa vacanÊyo “bhikkhunisaÑgho ayya bhikkhusaÑghassa pÈde vandati, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcati, labhatu kira ayya bhikkhunisaÑgho ovÈd|pasa~kamanan”ti. Tena bhikkhunÈ pÈtimokkhuddesako bhikkhu upasa~kamitvÈ evamassa vacanÊyo “bhikkhunisaÑgho bhante bhikkhusaÑghassa pÈde vandati, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcati, labhatu kira bhante bhikkhunisaÑgho ovÈd|pasa~kamanan”ti. PÈtimokkhuddesakena vattabbo “atthi koci bhikkhu bhikkhunovÈdako sammato”ti. Sace hoti koci ______________________________________________________________ 1. TassÈ (SÊ), tassa (SyÈ) 2. Vi 4. 455 piÔÔhe.


bhikkhu bhikkhunovÈdako sammato, pÈtimokkhuddesakena vattabbo “itthannÈmo bhikkhu bhikkhunovÈdako sammato, taÑ bhikkhunisaÑgho upasa~kamat|”ti.

Sace na hoti koci bhikkhu bhikkhunovÈdako sammato, pÈtimokkhuddesakena vattabbo “ko ÈyasmÈ ussahati bhikkhuniyo ovaditun”ti. Sace koci bhikkhu ussahati bhikkhuniyo ovadituÑ, so ca hoti aÔÔhaha~gehi samannÈgato, sammannitvÈ vattabbo “itthannÈmo bhikkhu bhikkhunovÈdako sammato, taÑ bhikkhunisaÑgho upasa~kamat|”ti.

Sace pana koci na ussahati bhikkhuniyo ovadituÑ, pÈtimokkhuddesakena vattabbo “natthi koci bhikkhu bhikkhunovÈdako sammato, pÈsÈdikena bhikkhunisaÑgho sampÈdet|”ti. EttÈvatÈ hi sakalaÑ sikkhattayasa~gahaÑ sÈsanamÈrocitaÑ hoti. Tena bhikkhunÈ sÈdh|ti sampaÔicchitvÈ pÈÔipade bhikkhunÊnaÑ ÈrocetabbaÑ. BhikkhunisaÑghenapi tÈ bhikkhuniyo pesetabbÈ “gacchathayye pucchatha kiÑ ayya labhati bhikkhunisaÑgho ovÈd|pasa~kamanan”ti. TÈhi “sÈdhu ayye”ti sampaÔicchitvÈ ÈrÈmaÑ gantvÈ taÑ bhikkhuÑ upasa~kamitvÈ evaÑ vattabbaÑ “kiÑ ayya labhati bhikkhunisaÑgho ovÈd|pasa~kamanan”ti. Tena vattabbaÑ “natthi koci bhikkhu bhikkhunovÈdako sammato, pÈsÈdikena bhikkhunisaÑgho sampÈdet|”ti. TÈhi sÈdhu ayyÈti sampaÔicchitabbaÑ. Ekato ÈgatÈnaÑ vasena cetaÑ vuttaÑ, tÈsu pana ekÈya bhikkhuniyÈ vattabbaÒca sampaÔicchitabbaÒca, itarÈ tassÈ sahÈyikÈ.

Sace pana bhikkhunisaÑgho vÈ bhikkhusaÑgho vÈ na p|rati, ubhayatopi vÈ gaÓamattameva puggalamattaÑ vÈ hoti, ekÈ bhikkhunÊ vÈ bah|hi bhikkhunupassayehi ovÈdatthÈya pesitÈ hoti, tatrÈyaÑ vacanakkamo. Bhikkhuniyo ayya bhikkhusaÑghassa pÈde vandanti, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcanti, labhantu kira ayya bhikkhuniyo ovÈd|pasa~kamananti. AhaÑ ayya bhikkhusaÑghassa pÈde vandÈmi, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcÈmi, labhÈmahaÑ ayya ovÈd|pasa~kamananti.

VinayapiÔaka 62

BhikkhunisaÑgho ayya ayyÈnaÑ pÈde vandati, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcati, labhatu kira ayya bhikkhunisaÑgho ovÈd|pasa~kamananti. Bhikkhuniyo ayya ayyÈnaÑ pÈde vandanti, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcanti, labhantu kira ayya bhikkhuniyo ovÈd|pasa~kamananti. AhaÑ ayya ayyÈnaÑ pÈde vandÈmi, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcÈmi, labhÈmahaÑ ayya ovÈd|pasa~kamananti.

BhikkhunisaÑgho ayya ayyassa pÈde vandati, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcati, labhatu kira ayya bhikkhunisaÑgho ovÈd|pasa~kamananti. Bhikkhuniyo ayya ayyassa pÈde vandanti, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcanti, labhantu kira ayya bhikkhuniyo ovÈd|pasa~kamananti. AhaÑ ayya ayyassa pÈde vandÈmi, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcÈmi, labhÈmahaÑ ayya ovÈd|pasa~kamananti.

BhikkhunisaÑgho ca ayya bhikkhuniyo ca bhikkhunÊ ca bhikkhusaÑghassa ayyÈnaÑ ayyassa pÈde vandati vandanti vandati. OvÈd|pasa~kamanaÒca yÈcati yÈcanti yÈcati. Labhatu kira labhantu kira labhatu kira ayya bhikkhunisaÑgho ca bhikkhuniyo ca bhikkhunÊ ca ovÈd|pasa~kamananti.

Tenapi bhikkhunÈ uposathakÈle evaÑ vattabbaÑ–bhikkhuniyo bhante bhikkhusaÑghassa pÈde vandanti, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcanti, labhantu kira bhante bhikkhuniyo ovÈd|pasa~kamananti. BhikkhunÊ bhante bhikkhusaÑghassa pÈde vandati, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcati, labhatu kira bhante bhikkhunÊ ovÈd|pasa~kamananti.

BhikkhunisaÑgho bhante, bhikkhuniyo bhante, bhikkhunÊ bhante ÈyasmantÈnaÑ pÈde vandati, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcati, labhatu kira bhante bhikkhunÊ ovÈd|pasa~kamananti.

BhikkhunisaÑgho ca bhante bhikkhuniyo ca bhikkhunÊ ca bhikkhusaÑghassa ÈyasmantÈnaÑ pÈde vandati vandanti vandati, ovÈd|pasa~kamanaÒca yÈcati yÈcanti yÈcati, labhatu kira labhantu kira labhatu kira bhante bhikkhunisaÑgho ca bhikkhuniyo ca bhikkhunÊ ca ovÈd|pasa~kamananti.

PÈtimokkhuddesakenÈpi sace sammato bhikkhu atthi, purimanayeneva “taÑ bhikkhuniyo, taÑ bhikkhunÊ, taÑ bhikkhunisaÑgho ca bhikkhuniyo ca bhikkhunÊ ca upasa~kamantu upasa~kamatu upasa~kamat|ti vattabbaÑ. Sace natthi,


pÈsÈdikena bhikkhunisaÑgho ca bhikkhuniyo ca bhikkhunÊ ca sampÈdetu sampÈdentu sampÈdet|ti vattabbaÑ.

OvÈdapaÔiggÈhakena pÈÔipade paccÈharitvÈ tatheva vattabbaÑ. OvÈdaÑ pana bÈlagilÈnagamike ÔhapetvÈ aÒÒo sacepi ÈraÒÒako hoti, appaÔiggahetuÑ na labhati. VuttaÒhetaÑ BhagavatÈ–

“AnujÈnÈmi bhikkhave ÔhapetvÈ bÈlaÑ ÔhapetvÈ gilÈnaÑ ÔhapetvÈ gamikaÑ avasesehi ovÈdaÑ gahetun”ti1.

Tattha yo cÈtuddasikapannarasikesu vÈ uposathesu pÈÔipade vÈ gantukÈmo, so gamiko, dutiyapakkhadivase gacchantopi aggahetuÑ na labhati, “na bhikkhave ovÈdo na gahetabbo, yo na gaÓheyya Èpatti dukkaÔassÈ”ti2 vuttaÑ ÈpattiÑ Èpajjatiyeva. OvÈdaÑ gahetvÈ ca uposathagge anÈrocetuÑ vÈ pÈÔipade bhikkhunÊnaÑ apaccÈharituÑ vÈ na vaÔÔati. VuttaÒhetaÑ–

“Na bhikkhave ovÈdo na Èrocetabbo, yo na Èroceyya Èpatti dukkaÔassÈ”ti3.

Aparampi vuttaÑ–

“Na bhikkhave ovÈdo na paccÈharitabbo, yo na paccÈhareyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti4.

Tattha ÈraÒÒakena paccÈharaÓatthaÑ sa~keto kÈtabbo. VuttaÒhetaÑ “anujÈnÈmi bhikkhave ÈraÒÒakena bhikkhunÈ ovÈdaÑ gahetuÑ sa~ketaÒca kÈtuÑ atra paÔiharissÈmÊ”ti5. TasmÈ ÈraÒÒako bhikkhu sace bhikkhunÊnaÑ vasanagÈme bhikkhaÑ labhati, tattheva caritvÈ bhikkhuniyo disvÈ ÈrocetvÈ gantabbaÑ. No cassa tattha bhikkhÈ sulabhÈ hoti, sÈmantagÈme caritvÈ bhikkhunÊnaÑ gÈmaÑ Ègamma tatheva kÈtabbaÑ. Sace d|raÑ gantabbaÑ hoti, sa~keto kÈtabbo “ahaÑ amukaÑ nÈma tumhÈkaÑ gÈmadvÈre sabhaÑ vÈ maÓÉapaÑ vÈ rukkham|laÑ vÈ upasa~kamissÈmi, tattha ______________________________________________________________ 1-2. Vi 4. 456 piÔÔhe. 3-4-5. Vi 4. 457 piÔÔhe.

VinayapiÔaka 64

ÈgaccheyyÈthÈ”ti. BhikkhunÊhi tattha gantabbaÑ, agantuÑ na labbhati1. VuttaÒhetaÑ “na bhikkhave bhikkhuniyÈ sa~ketaÑ na gantabbaÑ, yÈ na gaccheyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti2.

UbhatosaÑghe tÊhi ÔhÈnehi pavÈretabbanti ettha bhikkhunÊhi cÈtuddase attanÈ pavÈretvÈ uposathe bhikkhusaÑghe pavÈretabbaÑ. VuttaÒhetaÑ–

“AnujÈnÈmi bhikkhave ajjatanÈya pavÈretvÈ aparajju bhikkhusaÑghaÑ pavÈretun”ti3.

Bhikkhunikhandhake vuttanayeneva cettha vinicchayo veditabbo. VuttaÒhetaÑ–

Tena kho pana samayena sabbo bhikkhunisaÑgho pavÈrento kolÈhalamakÈsi. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. AnujÈnÈmi bhikkhave ekaÑ bhikkhuniÑ byattaÑ paÔibalaÑ sammannituÑ bhikkhunisaÑghassa atthÈya bhikkhusaÑghaÑ pavÈretuÑ. EvaÒca pana bhikkhave sammannitabbÈ. PaÔhamaÑ bhikkhunÊ yÈcitabbÈ. YÈcitvÈ byattÈya bhikkhuniyÈ paÔibalÈya saÑgho ÒÈpetabbo–

“SuÓÈtu me ayye saÑgho, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho itthannÈmaÑ bhikkhuniÑ sammanneyya bhikkhunisaÑghassa atthÈya bhikkhusaÑghaÑ pavÈretuÑ. EsÈ Òatti.

SuÓÈtu me ayye saÑgho, saÑgho itthannÈmaÑ bhikkhuniÑ sammanneyya bhikkhunisaÑghassa atthÈya bhikkhusaÑghaÑ pavÈretuÑ. YassÈ ayyÈya khamati itthannÈmÈya bhikkhuniyÈ sammuti bhikkhunisaÑghassa atthÈya bhikkhusaÑghaÑ pavÈretuÑ, sÈ tuÓhassa, yassÈ nakkhamati, sÈ bhÈseyya.

SammatÈ saÑghena itthannÈmÈ bhikkhunÊ bhikkhunisaÑghassa atthÈya bhikkhusaÑghaÑ pavÈretuÑ, khamati saÑghassa, tasmÈ tuÓhÊ, evametaÑ dhÈrayÈmÊ”ti4.

______________________________________________________________ 1. Na labhati (SÊ), na labhanti (SyÈ, Ka) 2. Vi 4. 457 piÔÔhe. 3. Vi 4. 468 piÔÔhe. 4. Vi 4. 468-9 piÔÔhesu.


TÈya sammatÈya bhikkhuniyÈ bhikkhunisaÑghaÑ ÈdÈya bhikkhusaÑghaÑ upasa~kamitvÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ evamassa vacanÊyo “bhikkhunisaÑgho ayya bhikkhusaÑghaÑ pavÈreti diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadatayya bhikkhusaÑgho bhikkhunisaÑghaÑ anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissati. Dutiyampi ayya. Tatiyampi ayya bhikkhunisaÑgho -pa- paÔikarissatÊ”ti.

Sace bhikkhunisaÑgho na p|rati, “bhikkhuniyo ayya bhikkhusaÑghaÑ pavÈrenti diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadatayya bhikkhusaÑgho bhikkhuniyo anukampaÑ upÈdÈya, passantiyo paÔikarissantÊ”ti ca, “ahaÑ ayya bhikkhusaÑghaÑ pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadatu maÑ ayya bhikkhusaÑgho anukampaÑ upÈdÈya, passantÊ paÔikarissÈmÊ”ti ca evaÑ tikkhattuÑ vattabbaÑ.

Sace bhikkhusaÑgho na p|rati, “bhikkhunisaÑgho ayyÈ ayye pavÈreti diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadantayyÈ bhikkhunisaÑghaÑ anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissatÊ”ti ca, “bhikkhunisaÑgho ayya ayyaÑ pavÈreti diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadatayyo bhikkhunisaÑghaÑ anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissatÊ”ti ca evaÑ tikkhattuÑ vattabbaÑ.

UbhinnaÑ apÈrip|riyÈ “bhikkhuniyo ayyÈ ayye pavÈrenti diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadantayyÈ bhikkhuniyo anukampaÑ upÈdÈya, passantiyo paÔikarissantÊ”ti ca, “bhikkhuniyo ayya ayyaÑ pavÈrenti diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadatayyo bhikkhuniyo anukampaÑ upÈdÈya, passantiyo paÔikarissantÊ”ti ca, “ahaÑ ayyÈ ayye pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadantu maÑ ayyÈ anukampaÑ upÈdÈya, passantÊ paÔikarissÈmÊ”ti ca, “ahaÑ ayya ayyaÑ pavÈremi diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadatu maÑ ayyo anukampaÑ upÈdÈya, passantÊ paÔikarissÈmÊ”ti ca evaÑ tikkhattuÑ vattabbaÑ.

MÈnattacaraÓaÒca upasampadÈpariyesanÈ ca yathÈÔhÈneyeva Èvi bhavissati.

VinayapiÔaka 66

Na bhikkhuniyÈ kenaci pariyÈyenÈti dasahi vÈ akkosavatth|hi aÒÒena vÈ kenaci pariyÈyena bhikkhu neva akkositabbo, na paribhÈsitabbo, na bhayena tajjetabbo. OvaÔoti pihito vÈrito paÔikkhitto. VacanaÑyeva vacanapatho. AnovaÔoti apihito avÈrito appaÔikkhitto. TasmÈ bhikkhuniyÈ ÈdhipaccaÔÔhÈne jeÔÔhakaÔÔhÈneÔhatvÈ “evaÑ abhikkama, evaÑ paÔikkama, evaÑ nivÈsehi, evaÑ pÈrupÈhÊ”ti kenaci pariyÈyena neva bhikkhu ovaditabbo, na anusÈsitabbo. DosaÑ pana disvÈ “pubbe mahÈtherÈ na evaÑ abhikkamanti, na paÔikkamanti, na nivÈsenti, na pÈrupanti, ÊdisaÑ kÈsÈvampi na dhÈrenti, na evaÑ akkhÊni aÒjentÊ”ti-ÈdinÈ nayena vijjamÈnadosaÑ dassetuÑ vaÔÔati. Bhikkh|hi pana “ayaÑ vuÉÉhasamaÓÊ evaÑ nivÈseti, evaÑ pÈrupati, mÈ evaÑ nivÈsehi, mÈ evaÑ pÈrupÈhi, mÈ tilakammapaÓÓakammÈdÊni karohÊ”ti yathÈsukhaÑ bhikkhuniÑ ovadituÑ anusÈsituÑ vaÔÔati.

SamaggamhayyÈti bhaÓantanti samaggÈ amha ayya iti bhaÓantaÑ bhikkhunisaÑghaÑ. AÒÒaÑ dhammaÑ bhaÓatÊti aÒÒaÑ suttantaÑ vÈ abhidhammaÑ vÈ. SamaggamhayyÈti vacanena hi ovÈdaÑ paccÈsÊsanti, tasmÈ ÔhapetvÈ ovÈdaÑ aÒÒaÑ dhammaÑ bhaÓantassa dukkaÔaÑ. OvÈdaÑ aniyyÈdetvÈti eso bhaginiyo ovÈdoti avatvÈ. 150. Adhammakammeti-ÈdÊsu bhikkhunovÈdakasammutikammaÑ kammanti veditabbaÑ. Tattha adhammakamme dvinnaÑ navakÈnaÑ vasena aÔÔhÈrasa pÈcittiyÈni. Dhammakamme dutiyassa navakassa avasÈnapade anÈpatti, sesesu sattarasa dukkaÔÈni. 152. UddesaÑ dentoti aÔÔhannaÑ garudhammÈnaÑ PÈÄiÑ uddisanto. ParipucchaÑ dentoti tassÈyeva paguÓÈya garudhammapÈÄiyÈ AÔÔhakathaÑ kathentoti attho. OsÈrehi ayyÈti vuccamÈno osÈretÊti evaÑ vuccamÈno aÔÔhagarudhammapÈÄiÑ osÈretÊti attho. EvaÑ uddesaÑ dento paripucchaÑ dento yo ca osÈrehÊti vuccamÈno aÔÔha garudhamme bhaÓati, tassa pÈcittiyena anÈpatti. AÒÒaÑ dhammaÑ bhaÓantassa dukkaÔena anÈpatti. PaÒhaÑ pucchati paÒhaÑ puÔÔho kathetÊti bhikkhunÊ garudhammanissitaÑ vÈ khandhÈdinissitaÑ vÈ paÒhaÑ pucchati, taÑ yo bhikkhu katheti,


tassÈpi anÈpatti. AÒÒassatthÈya bhaÓantanti catuparisati dhammaÑ desentaÑ bhikkhuÑ upasa~kamitvÈ bhikkhuniyo suÓanti, tatrÈpi bhikkhussa anÈpatti. SikkhamÈnÈya sÈmaÓeriyÈti etÈsaÑ desentassÈpi anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva.

PadasodhammasamuÔÔhÈnaÑ vÈcato ca vÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

OvÈdasikkhÈpadaÑ paÔhamaÑ. _____

2. Attha~gatasikkhÈpadavaÓÓanÈ

153. DutiyasikkhÈpade pariyÈyenÈti vÈrena, paÔipÈÔiyÈti attho. Adhicetasoti adhicittavato, sabbacittÈnaÑ adhikena arahattaphalacittena samannÈgatassÈti attho. Appamajjatoti nappamajjato, appamÈdena kusalÈnaÑ dhammÈnaÑ sÈtaccakiriyÈya samannÈgatassÈti vuttaÑ hoti. Muninoti “yo munÈti ubho loke, muni tena pavuccatÊ”ti1 evaÑ ubhayalokamunanena vÈ, monaÑ vuccati ÒÈÓaÑ, tena ÒÈÓena samannÈgatattÈ vÈ khÊÓÈsavo muni nÈma vuccati. Tassa munino. Monapathesu sikkhatoti arahattaÒÈÓasa~khÈtassa monassa pathesu sattatiÑsabodhipakkhiyadhammesu tÊsu vÈ sikkhÈsu sikkhato. IdaÒca pubbabhÈgapaÔipadaÑ gahetvÈ vuttaÑ, tasmÈ evaÑ pubbabhÈge sikkhato imÈya sikkhÈya munibhÈvaÑ pattassa muninoti evamettha attho daÔÔhabbo. SokÈ na bhavanti tÈdinoti tÈdisassa khÊÓÈsavamunino abbhantare iÔÔhaviyogÈdivatthukÈ sokÈ na santi. Atha vÈ tÈdinoti tÈdilakkhaÓasamannÈgatassa evar|passa munino sokÈ na bhavantÊti ayamettha attho. UpasantassÈti rÈgÈdÊnaÑ upasamena upasantassa. SadÈ satÊmatoti sativepullappattattÈ niccakÈlaÑ satiyÈ avirahitassa2. ŒkÈse antalikkheti antalikkhasa~khÈte ÈkÈse, na kasiÓugghÈÔime, na pana r|paparicchede. Ca~kamatipi tiÔÔhatipÊti tÈsaÑ bhikkhunÊnaÑ ______________________________________________________________ 1. Khu 1. 52 piÔÔhe. 2. Avijahitassa (SÊ)

VinayapiÔaka 68

kathaÑ sutvÈ “imÈ bhikkhuniyo maÑ ‘ettakameva ayaÑ jÈnÈtÊ’ti avamaÒÒanti, handa dÈni etÈsaÑ attano ÈnubhÈvaÑ dassemÊ”ti dhammabahumÈnaÑ uppÈdetvÈ abhiÒÒÈpÈdakaÑ catutthajjhÈnaÑ samÈpajjitvÈ vuÔÔhÈya evar|paÑ iddhipÈÔihÈriyaÑ dassesi–ÈkÈse antalikkhe ca~kamatipi -pa- antaradhÈyatipÊti. Tattha antaradhÈyatipÊti1 antaradhÈyatipi adassanampi gacchatÊti attho. TaÒceva udÈnaÑ bhaÓati aÒÒaÒca bahuÑ Buddhavacananti thero kira attano bhÈtutherassa santike–

PadumaÑ2 yathÈ kokanudaÑ sugandhaÑ, PÈto siyÈ phullamavÊtagandhaÑ. A~gÊrasaÑ passa virocamÈnaÑ, TapantamÈdiccamivantalikkheti3–

ImaÑ gÈthaÑ uddisÈpetvÈ cattÈro mÈse sajjhÈyi. Na ca paguÓaÑ kattumasakkhi. Tato naÑ thero “abhabbo tvaÑ imasmiÑ sÈsane”ti vihÈrÈ nikkaÉÉhÈpesi, so rodamÈno dvÈrakoÔÔhake aÔÔhÈsi. Atha BhagavÈ BuddhacakkhunÈ veneyyasatte4 olokento taÑ disvÈ vihÈracÈrikaÑ caramÈno viya tassa santikaÑ gantvÈ “C|Äapanthaka kasmÈ rodasÊ”ti Èha. So tamatthaÑ Èrocesi. Athassa BhagavÈ suddhaÑ pilotikakhaÓÉaÑ datvÈ “idaÑ ‘rajoharaÓaÑ rajoharaÓan’ti parimajjÈhÊ”ti Èha, so sÈdh|ti sampaÔicchitvÈ attano nivÈsaÔÔhÈne nisÊditvÈ tassa ekamantaÑ parimajji, parimajjitaÔÔhÈnaÑ kÈÄakamahosi. So “evaÑ parisuddhampi nÈma vatthaÑ imaÑ attabhÈvaÑ nissÈya kÈÄakaÑ jÈtan”ti saÑvegaÑ paÔilabhitvÈ vipassanaÑ Èrabhi. Athassa BhagavÈ ÈraddhavÊriyabhÈvaÑ ÒatvÈ adhicetasoti imaÑ obhÈsagÈthaÑ abhÈsi, thero gÈthÈpariyosÈne arahattaÑ pÈpuÓi. TasmÈ thero pakatiyÈva imaÑ gÈthaÑ mamÈyati, so taÑ imissÈ gÈthÈya mamÈyanabhÈvaÑ jÈnÈpetuÑ taÑyeva bhaÓati aÒÒaÒca antarantarÈ ÈharitvÈ bahuÑ BuddhavacanaÑ. Tena vuttaÑ “taÒceva udÈnaÑ bhaÓati, aÒÒaÒca bahuÑ Buddhavacanan”ti. ______________________________________________________________ 1. AntarÈpidhÈyatipÊti (SÊ) 2. PadmaÑ (Ka) 3. SaÑ 1. 81 piÔÔhe. 4. Buddhavineyyasatte (SÊ, SyÈ)


156. Ekato-upasampannÈyÈti bhikkhunisaÑghe upasampannÈya, bhikkhusaÑghe pana upasampannaÑ ovadantassa pÈcittiyaÑ. Sesamettha uttÈnameva. Idampi ca padasodhammasamuÔÔhÈnameva.

Attha~gatasikkhÈpadaÑ dutiyaÑ. _____

3. BhikkhunupassayasikkhÈpadavaÓÓanÈ

162. TatiyasikkhÈpade aÒÒatra samayÈ ovadati, Èpatti pÈcittiyassÈti-ÈdÊsu aÔÔhahi garudhammehi ovadantasseva pÈcittiyaÑ, aÒÒena dhammena dukkaÔanti veditabbaÑ. Ekato-upasampannÈyÈti bhikkhunisaÑghe upasampannÈya, bhikkhusaÑghe upasampannÈya pana ovadato pÈcittiyameva. Ito parampi yattha yattha “ekato-upasampannÈ”ti vuccati, sabbattha ayameva attho daÔÔhabbo. SesaÑ uttÈnameva.

KathinasamuÔÔhÈnaÑ kÈyavÈcato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

BhikkhunupassayasikkhÈpadaÑ tatiyaÑ.

IdaÑ panettha MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ pakiÓÓakaÑ–asammato ce bhikkhu attha~gate s|riye bhikkhunupassayaÑ upasa~kamitvÈ aÔÔhahi garudhammehi ovadati, tÊÓi pÈcittiyÈni. AÒÒena dhammena ovadato dve dukkaÔÈni, ekaÑ pÈcittiyaÑ. KathaÑ? Asammatam|lakaÑ dukkaÔaÑ, upassayaÑ gantvÈ aÒÒena dhammena ovadanam|lakaÑ dukkaÔaÑ, attha~gate s|riye ovadanam|lakaÑ pÈcittiyanti. Sammatassa attha~gate s|riye tattha gantvÈ aÔÔhahi garudhammehi ovadantassa ekÈ anÈpatti, dve pÈcittiyÈni. KathaÑ? SammatattÈ anÈpatti, attha~gate s|riye ovadanam|lakaÑ ekaÑ, gantvÈ garudhammehi ovadanam|lakaÑ1 ekanti dve pÈcittiyÈni. Tasseva aÒÒena dhammena ovadato ekÈ anÈpatti, ekaÑ dukkaÔaÑ, ekaÑ pÈcittiyaÑ. KathaÑ? SammatattÈ anÈpatti, gantvÈ aÒÒena dhammena ovadanam|lakaÑ dukkaÔaÑ, attha~gate s|riye ovadanam|lakaÑ pÈcittiyanti. ______________________________________________________________ 1. Garudhammam|lakaÑ (Ka)

VinayapiÔaka 70

DivÈ pana gantvÈ ovadato sammatassa ca asammatassa ca rattiÑ ovadanam|lakaÑ ekaÑ pÈcittiyaÑ apanetvÈ avasesÈ ÈpattÈnÈpattiyo veditabbÈti.

PakiÓÓakakathÈ niÔÔhitÈ. _____

4. ŒmisasikkhÈpadavaÓÓanÈ

164. CatutthasikkhÈpade na bahukatÈti na katabahumÈnÈ, na dhamme bahumÈnaÑ katvÈ ovadantÊti adhippÈyo. BhikkhunovÈdakaÑ avaÓÓaÑ kattukÈmoti-ÈdÊnaÑ ujjhÈpanake vuttanayenevattho veditabbo.

UpasampannaÑ saÑghena asammatanti ettha asammato nÈma sammatena vÈ saÑghena vÈ bhÈraÑ katvÈ Ôhapito veditabbo. AnupasampannaÑ sammataÑ vÈ asammataÑ vÈti ettha pana bhikkhukÈle sammutiÑ labhitvÈ sÈmaÓerabh|miyaÑ Ôhito sammato, sammatena vÈ saÑghena vÈ Ôhapito bahussuto sÈmaÓero asammatoti veditabbo. SesaÑ vuttanayattÈ uttÈnameva.

TisamuÔÔhÈnaÑ kÈyacittato vÈcÈcittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti1.

ŒmisasikkhÈpadaÑ catutthaÑ. _____

5. CÊvaradÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ

169. PaÒcamasikkhÈpade visikhÈyÈti rathikÈya. PiÓÉÈya caratÊti nibaddhacÈravasena abhiÓhaÑ carati. SandiÔÔhÈti sandiÔÔhamittÈ ahesuÑ. Sesamettha padato uttÈnatthaÑ, vinicchayato CÊvarapaÔiggahaÓasikkhÈpade vuttanayeneva veditabbaÑ saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhi. Tatra hi bhikkhu paÔiggÈhako, idha bhikkhunÊ, ayaÑ viseso. SesaÑ tÈdisamevÈti.

CÊvaradÈnasikkhÈpadaÑ paÒcamaÑ. ______________________________________________________________ 1. Tivedananti (SÊ)


6. CÊvarasibbanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

175. ChaÔÔhasikkhÈpade udÈyÊti LÈÄudÈyÊ. PaÔÔhoti1 paÔibalo, nipuÓo ceva samattho cÈti vuttaÑ hoti. AÒÒatarÈ bhikkhunÊti tasseva purÈÓadutiyikÈ. PaÔibhÈnacittanti attano paÔibhÈnena katacittaÑ, so kira cÊvaraÑ rajitvÈ tassa majjhe nÈnÈvaÓÓehi vippakatamethunaÑ itthipurisar|pamakÈsi. Tena vuttaÑ “majjhe paÔibhÈnacittaÑ vuÔÔhÈpetvÈ”ti. YathÈsaÑhaÔanti yathÈsaÑharitameva. 176. CÊvaranti yaÑ nivÈsituÑ vÈ pÈrupituÑ vÈ sakkÈ hoti, evaÑ hi MahÈpaccariyÈdÊsu vuttaÑ. SayaÑ sibbatÊti ettha sibbissÈmÊti vicÈrentassÈpi chindantassÈpi dukkaÔaÑ, sibbantassa pana pÈcittiyaÑ. ŒrÈpathe ÈrÈpatheti2 s|ciÑ pavesetvÈ pavesetvÈ nÊharaÓe. Sace pana sakalas|ciÑ anÊharanto dÊghasuttappavesanatthaÑ satakkhattumpi vijjhitvÈ nÊharati, ekameva pÈcittiyaÑ. SakiÑ ÈÓattoti sakiÑ “cÊvaraÑ sibbÈ”ti vutto, bahukampi sibbatÊti sacepi sabbaÑ s|cikammaÑ pariyosÈpetvÈ cÊvaraÑ niÔÔhÈpeti, ekameva pÈcittiyaÑ. Atha pana “imasmiÑ cÊvare kattabbakammaÑ tava bhÈro”ti vutto karoti, ÈÓattassa ÈrÈpathe ÈrÈpathe ekamekaÑ pÈcittiyaÑ, ÈÓÈpakassa ekavÈcÈya sambahulÈnipi. PunappunaÑ ÈÓattiyaÑ pana vattabbameva natthi.

Yepi sace ÈcariyupajjhÈyesu attano ÒÈtikÈnaÑ cÊvaraÑ sibbantesu tesaÑ nissitakÈ “ÈcariyupajjhÈyavattaÑ vÈ kathinavattaÑ vÈ karomÈ”ti sibbanti, tesampi ÈrÈpathagaÓanÈya Èpattiyo. ŒcariyupajjhÈyÈ attano ÒÈtikÈnaÑ cÊvaraÑ antevÈsikehi sibbÈpenti, ÈcariyupajjhÈyÈnaÑ dukkaÔaÑ, antevÈsikÈnaÑ pÈcittiyaÑ. AntevÈsikÈ attano ÒÈtikÈnaÑ ÈcariyupajjhÈyehi sibbÈpenti, tatrÈpi eseva nayo. AntevÈsikÈnampi ÈcariyupajjhÈyÈnampi ÒÈtikÈya cÊvaraÑ hoti, ÈcariyupajjhÈyÈ pana antevÈsike vaÒcetvÈ sibbÈpenti, ubhinnampi dukkaÔaÑ. KasmÈ? AntevÈsikÈnaÑ aÒÒÈtikasaÒÒÈya sibbitattÈ itaresaÑ akappiye niyojitattÈ. TasmÈ “idaÑ te mÈtu cÊvaraÑ, idaÑ bhaginiyÈ”ti ÈcikkhitvÈ sibbÈpetabbaÑ. ______________________________________________________________ 1. PaÔ|ti (SÊ) 2. Œrapathe Èrapatheti (SÊ)

VinayapiÔaka 72

179. AÒÒaÑ parikkhÈranti yaÑkiÒci upÈhanatthavikÈdiÑ. SesaÑ uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

CÊvarasibbanasikkhÈpadaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. SaÑvidhÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ

181. SattamasikkhÈpade pacchÈ gacchantÊnaÑ corÈ acchindiÑs|ti pacchÈ gacchantÊnaÑ pattacÊvaraÑ corÈ hariÑsu. D|sesunti tÈ bhikkhuniyo corÈ d|sayiÑsu, sÊlavinÈsaÑ pÈpayiÑs|ti attho. 182-3. SaÑvidhÈyÈti saÑvidahitvÈ, gamanakÈle sa~ketaÑ katvÈti attho. KukkuÔasampÈdeti ettha yasmÈ gÈmÈ nikkhamitvÈ kukkuÔo padasÈva aÒÒaÑ gÈmaÑ gacchati, ayaÑ kukkuÔasampÈdoti vuccati. TatrÈyaÑ vacanattho. Sampadanti etthÈti sampÈdo. Ke sampadanti? KukkuÔÈ. KukkuÔÈnaÑ sampÈdo kukkuÔasampÈdo. Atha vÈ sampÈdoti gamanaÑ, kukkuÔÈnaÑ sampÈdo ettha atthÊtipi kukkuÔasampÈdo. KukkuÔasampÈte itipi pÈÔho, tattha yassa gÈmassa gehacchadanapiÔÔhito kukkuÔo uppatitvÈ aÒÒassa gehacchadanapiÔÔhiyaÑ patati, ayaÑ “kukkuÔasampÈto”ti vuccati. Vacanattho panettha vuttanayeneva veditabbo. DvidhÈ vuttappakÈropi cesa gÈmo accÈsanno hoti, upacÈro na labbhati. YasmiÑ pana gÈme pacc|se vassantassa kukkuÔassa saddo anantare gÈme1 suyyati, tÈdisehi gÈmehi sampuÓÓaraÔÔhe gÈmantare gÈmantare pÈcittiyanti AÔÔhakathÈyaÑ vuttaÑ. KiÒcÈpi vuttaÑ, “gÈmantare gÈmantare Èpatti pÈcittiyassÈ”ti vacanato pana sacepi ratanamattantaro gÈmo hoti, yo tassa manussehi Ôhapita-upacÈro, taÑ okkamantassa Èpattiyeva.

TatrÈyaÑ Èpattivinicchayo–saÑvidhÈnakÈle hi sace ubhopi bhikkhunupassaye vÈ antarÈrÈme vÈ ÈsanasÈlÈya vÈ titthiyaseyyÈya vÈ ÔhatvÈ saÑvidahanti, anÈpatti, kappiyabh|mi kirÈyaÑ. TasmÈ ettha ______________________________________________________________ 1. AnantaragÈme (SÊ)


saÑvidahanapaccayÈ dukkaÔÈpattiÑ na vadanti, gacchantassa yathÈvatthukameva. Sace pana antogÈme bhikkhunupassayadvÈre rathikÈya aÒÒesu vÈ catukkasi~ghÈÔakahatthisÈlÈdÊsu saÑvidahanti, bhikkhuno Èpatti dukkaÔassa. EvaÑ saÑvidahitvÈ gÈmato nikkhamanti, nikkhamane anÈpatti, anantaragÈmassa upacÈrokkamane pana bhikkhuno pÈcittiyaÑ. TatrÈpi paÔhamapÈde dukkaÔaÑ, dutiyapÈde pÈcittiyanti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. GÈmato nikkhamitvÈ pana yÈva anantaragÈmassa upacÈraÑ na okkamanti, etthantare saÑvidahitepi bhikkhuno dukkaÔaÑ, anantaragÈmassa upacÈrokkamane purimanayeneva Èpatti. Sace d|raÑ gantukÈmÈ honti, gÈm|pacÈragaÓanÈya okkamane okkamane Èpatti, tassa tassa pana gÈmassa atikkamane anÈpatti. Sace pana bhikkhunÊ asukaÑ nÈma gÈmaÑ gamissÈmÊti upassayato nikkhamati, bhikkhupi tameva gÈmaÑ sandhÈya asukaÑ nÈma gÈmaÑ gamissÈmÊti vihÈrato nikkhamati. Atha dvepi gÈmadvÈre samÈgantvÈ tumhe kuhiÑ gacchatha. AsukaÑ nÈma gÈmaÑ tumhe kuhinti. Mayampi tatthevÈti vatvÈ ehi dÈni gacchÈmÈti saÑvidhÈya gacchanti, anÈpatti. KasmÈ? Pubbameva gamissÈmÈti nikkhantattÈti mahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. TaÑ neva PÈÄiyÈ na sesa-aÔÔhakathÈya sameti.

Addhayojane addhayojaneti ekamekaÑ addhayojanaÑ atikkamantassa idÈni atikkamissatÊti paÔhamapÈde dukkaÔaÑ, dutiyapÈde pÈcittiyaÑ. ImasmiÑ hi naye atikkamane Èpatti, okkamane anÈpatti. 184. Bhikkhu saÑvidahatÊti nagaradvÈre vÈ rathikÈya vÈ bhikkhuniÑ disvÈ asukagÈmaÑ nÈma gatapubbatthÈti vadati. NÈmhi ayya gatapubbÈti. Ehi gacchÈmÈti vÈ, sve ahaÑ gamissÈmi, tvampi ÈgaccheyyÈsÊti vÈ vadati. BhikkhunÊ saÑvidahatÊti gÈmantare cetiyavandanatthaÑ gÈmato nikkhamantaÑ bhikkhuÑ disvÈ ayya kuhiÑ gacchathÈti vadati. AsukaÑ nÈma gÈmaÑ cetiyavandanatthanti. Ahampi ayya ÈgacchÈmÊti evaÑ1 bhikkhunÊyeva saÑvidahati, na bhikkhu. 185. Visa~ketenÈti ettha “purebhattaÑ gacchissÈmÈ”ti vatvÈ pacchÈbhattaÑ gacchanti, “ajja vÈ gamissÈmÈ”ti vatvÈ sve gacchanti. EvaÑ ______________________________________________________________ 1. Evampi (SyÈ, Ka)

VinayapiÔaka 74

kÈlavisa~keteyeva anÈpatti, dvÈravisa~kete pana maggavisa~kete vÈ satipi Èpattiyeva. ŒpadÈs|ti raÔÔhabhede cakkasamÈruÄhÈ janapadÈ pariyÈyanti, evar|pÈsu ÈpadÈsu anÈpatti. SesaÑ uttÈnamevÈti.

CatusamuÔÔhÈnaÑ kÈyato kÈyavÈcato kÈyacittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

SaÑvidhÈnasikkhÈpadaÑ sattamaÑ. _____

8. NÈvÈbhiruhanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

188. AÔÔhamasikkhÈpade saÑvidhÈyÈti lokassÈdamittasanthavavasena kÊÄÈpurekkhÈrÈ saÑvidahitvÈ. UddhaÑgÈmininti uddhaÑ nadiyÈ paÔisotaÑ gacchantiÑ. YasmÈ pana yo uddhaÑ javanato ujjavanikÈya nÈvÈya kÊÄati, so “uddhaÑgÈminiÑ abhiruhatÊ”ti vuccati. Tenassa padabhÈjane atthameva dassetuÑ “ujjavanikÈyÈ”ti vuttaÑ. AdhogÈmininti adho anusotaÑ gacchantiÑ. YasmÈ pana yo adho javanato ojavanikÈya nÈvÈya kÊÄati, so “adhogÈminiÑ abhiruhatÊ”ti vuccati. TenassÈpi padabhÈjane atthameva dassetuÑ “ojavanikÈyÈ”ti vuttaÑ. Tattha yaÑ titthasampaÔipÈdanatthaÑ uddhaÑ vÈ adho vÈ haranti, ettha anÈpatti. TiriyaÑ taraÓÈyÈti upayogatthe nissakkavacanaÑ. 189. GÈmantare gÈmantareti ettha yassÈ nadiyÈ ekaÑ tÊraÑ kukkuÔasampÈdagÈmehi nirantaraÑ, ekaÑ agÈmakaÑ araÒÒaÑ, tassÈ sagÈmakatÊrapassena gamanakÈle gÈmantaragaÓanÈya pÈcittiyÈni, agÈmakatÊrapassena gamanakÈle addhayojanagaÓanÈya. YÈ pana yojanavitthatÈ hoti, tassÈ majjhena gamanepi addhayojanagaÓanÈya pÈcittiyÈni veditabbÈni. AnÈpatti tiriyaÑ taraÓÈyÈti ettha na kevalaÑ nadiyÈ, yopi MahÈtitthapaÔÔanato TÈmalittiÑ vÈ SuvaÓÓabh|miÑ vÈ gacchati, tassÈpi anÈpatti. Sabba-aÔÔhakathÈsu hi nadiyaÑyeva Èpatti vicÈritÈ, na samudde.


191. Visa~ketenÈti idhÈpi kÈlavisa~keteneva anÈpatti, titthavisa~ketena pana nÈvÈvisa~ketena vÈ gacchantassa Èpattiyeva. SesaÑ paÔhamasikkhÈpadasadisameva saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhÊti.

NÈvÈbhiruhanasikkhÈpadaÑ aÔÔhamaÑ. _____

9. ParipÈcitasikkhÈpadavaÓÓanÈ

192. NavamasikkhÈpade mahÈnÈge tiÔÔhamÈneti bhummatthe upayogavacanaÑ, mahÈnÈgesu tiÔÔhamÈnes|ti attho. Atha vÈ mahÈnÈge tiÔÔhamÈne adisvÈti ayamettha pÈÔhaseso daÔÔhabbo. ItarathÈ hi attho na yujjati. AntarÈkathÈti avasÈnaÑ appatvÈ Èrambhassa ca avasÈnassa ca vemajjhaÔÔhÈnaÑ pattakathÈ. VippakatÈti kayiramÈnÈ hoti. SaccaÑ mahÈnÈgÈ kho tayÈ gahapatÊti addhacchikena olokayamÈnÈ there pavisante disvÈ tehi sutabhÈvaÑ ÒatvÈ evamÈha. 194. BhikkhuniparipÈcitanti bhikkhuniyÈ paripÈcitaÑ, guÓappakÈsanena nipphÈditaÑ laddhabbaÑ katanti attho. PadabhÈjane panassa bhikkhuniÒca tassÈ paripÈcanÈkÈraÒca dassetuÑ “bhikkhunÊ nÈma ubhatosaÑghe upasampannÈ, paripÈceti nÈma pubbe adÈtukÈmÈnan”ti-Èdi vuttaÑ. Pubbe gihisamÈrambhÈti ettha pubbeti paÔhamaÑ. SamÈrambhoti1 samÈraddhaÑ vuccati, paÔiyÈditassetaÑ adhivacanaÑ. GihÊnaÑ samÈrambho gihisamÈrambho. BhikkhuniyÈ paripÈcanato paÔhamameva yaÑ gihÊnaÑ paÔiyÈditaÑ bhattaÑ, tato aÒÒatra taÑ piÓÉapÈtaÑ ÔhapetvÈ aÒÒaÑ bhuÒjantassa Èpatti, taÑ pana bhuÒjantassa anÈpattÊti vuttaÑ hoti. PadabhÈjane pana yasmÈ ÒÈtakapavÈritehi bhikkhussatthÈya asamÈraddhopi piÓÉapÈto atthato samÈraddhova hoti, yathÈsukhaÑ ÈharÈpetabbato, tasmÈ byaÒjanaÑ anÈdiyitvÈ atthameva dassetuÑ “gihisamÈrambho nÈma ÒÈtakÈ vÈ honti pavÈritÈ vÈ”ti vuttaÑ. ______________________________________________________________ 1. SamÈrambhÈti (SyÈ, Ka)

VinayapiÔaka 76

195. PakatipaÔiyattanti pakatiyÈ tasseva bhikkhuno atthÈya paÔiyÈditaÑ hoti “therassa dassÈmÈ”ti. MahÈpaccariyaÑ pana “tassa, aÒÒassÈ”ti avatvÈ “bhikkh|naÑ dassÈmÈti paÔiyattaÑ hotÊ”ti avisesena vuttaÑ. 197. PaÒca bhojanÈni ÔhapetvÈ sabbattha anÈpattÊti yÈgukhajjakaphalÈphale sabbattha bhikkhuniparipÈcitepi anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva. PaÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnaÑ kÈyacittato samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

ParipÈcitasikkhÈpadaÑ navamaÑ. _____

10. RahonisajjasikkhÈpadavaÓÓanÈ

198. DasamasikkhÈpade sabbo PÈÄi-attho ca vinicchayo ca dutiya-aniyate vuttanayeneva veditabbo. IdaÒhi sikkhÈpadaÑ dutiyÈniyatena ca upari upanandhassa catutthasikkhÈpadena ca saddhiÑ ekaparicchedaÑ, aÔÔhuppattivasena pana visuÑ paÒÒattanti.

RahonisajjasikkhÈpadaÑ dasamaÑ.

Samatto vaÓÓanÈkkamena bhikkhunivaggo1 tatiyo. _____

4. Bhojanavagga

1. ŒvasathapiÓÉasikkhÈpadavaÓÓanÈ

203. Bhojanavaggassa paÔhamasikkhÈpade ÈvasathapiÓÉoti Èvasathe piÓÉo. SamantÈ parikkhittaÑ addhikagilÈnagabbhinipabbajitÈnaÑ yathÈnur|paÑ paÒÒattamaÒcapÊÔhaÑ anekagabbhapamukhaparicchedaÑ ÈvasathaÑ katvÈ tattha puÒÒakÈmatÈya piÓÉo paÒÒatto hoti, yÈgubhattabhesajjÈdi sabbaÑ tesaÑ tesaÑ dÈnatthÈya ÔhapitaÑ hotÊti attho. HiyyopÊti svepi. ______________________________________________________________ 1. OvÈdavaggo (PÈÄiyaÑ)


apasakkantÊti apagacchanti. ManussÈ ujjhÈyantÊti titthiye apassantÈ “titthiyÈ kuhiÑ gatÈ, ime passitvÈ pakkantÈ”ti sutvÈ ujjhÈyanti. KukkuccÈyantoti kukkuccaÑ karonto, akappiyasaÒÒaÑ uppÈdentoti attho. 206. Sakkoti tamhÈ ÈvasathÈ pakkamitunti addhayojanaÑ vÈ yojanaÑ vÈ gantuÑ sakkoti. Na sakkotÊti ettakameva na sakkoti. AnodissÈti imesaÑyeva vÈ ettakÈnaÑyeva vÈti ekaÑ pÈsaÓÉaÑ anuddisitvÈ sabbesaÑ paÒÒatto hoti. YÈvadatthoti bhojanampi ettakanti aparicchinditvÈ yÈvadattho paÒÒatto hoti. SakiÑ bhuÒjitabbanti ekadivasaÑ bhuÒjitabbaÑ, dutiyadivasato paÔÔhÈya paÔiggahaÓe dukkaÔaÑ, ajjhohÈre ajjhohÈre pÈcittiyaÑ.

AyaÑ panettha vinicchayo–ekakulena vÈ nÈnÈkulehi vÈ ekato hutvÈ ekasmiÑ ÔhÈne vÈ nÈnÈÔhÈnesu vÈ ajja ekasmiÑ, sve ekasminti evaÑ aniyamitaÔÔhÈne vÈ paÒÒattaÑ ekasmiÑ ÔhÈne ekadivasaÑ bhuÒjitvÈ dutiyadivase tasmiÑ ÔhÈne aÒÒasmiÑ vÈ bhuÒjituÑ na vaÔÔati. NÈnÈkulehi pana nÈnÈÔhÈnesu paÒÒattaÑ ekasmiÑ ÔhÈne ekadivasaÑ bhuÒjitvÈ dutiyadivase aÒÒattha bhuÒjituÑ vaÔÔati. PaÔipÈÔiÑ pana khepetvÈ puna Èdito paÔÔhÈya bhuÒjituÑ na vaÔÔatÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. Ekap|ganÈnÈp|ga-ekagÈmanÈnÈgÈmesupi eseva nayo. Yopi ekakulassa vÈ nÈnÈkulÈnaÑ vÈ ekato paÒÒatto taÓÉulÈdÊnaÑ abhÈvena antarantarÈ chijjati, sopi na bhuÒjitabbo. Sace pana na sakkoma dÈtunti upacchinditvÈ puna kalyÈÓacitte uppanne dÈtuÑ Èrabhanti, etaÑ puna ekadivasaÑ bhuÒjituÑ vaÔÔatÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. 208. AnÈpatti gilÈnassÈti gilÈnassa anuvasitvÈ bhuÒjantassa anÈpatti. Gacchanto vÈti yo gacchanto antarÈmagge ekadivasaÑ gataÔÔhÈne ca ekadivasaÑ bhuÒjati, tassÈpi anÈpatti. Œgacchantepi eseva nayo. GantvÈ paccÈgacchantopi antarÈmagge ekadivasaÑ ÈgataÔÔhÈne ca ekadivasaÑ bhuÒjituÑ labhati. GacchissÈmÊti bhuÒjitvÈ nikkhantassa nadÊ vÈ p|rati, corÈdibhayaÑ vÈ hoti, so nivattitvÈ khemabhÈvaÑ ÒatvÈ gacchanto puna ekadivasaÑ bhuÒjituÑ labhatÊti sabbamidaÑ MahÈpaccariyÈdÊsu

VinayapiÔaka 78

vuttaÑ. Odissa paÒÒatto hotÊti bhikkh|naÑyeva atthÈya uddisitvÈ paÒÒatto hoti. Na yÈvadatthoti yÈvadatthaÑ paÒÒatto na hoti, thokaÑ thokaÑ labbhati, tÈdisaÑ niccampi bhuÒjituÑ vaÔÔati. PaÒca bhojanÈni ÔhapetvÈ sabbatthÈti yÈgukhajjakaphalÈphalÈdibhede sabbattha anÈpatti. YÈgu-ÈdÊni hi niccampi bhuÒjituÑ vaÔÔati. SesaÑ uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ kÈyato ca kÈyacittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

ŒvasathapiÓÉasikkhÈpadaÑ paÔhamaÑ. _____

2. GaÓabhojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

209. DutiyasikkhÈpade parihÊnalÈbhasakkÈroti so kira AjÈtasattunÈ rÈjÈnaÑ mÈrÈpetvÈpi abhimÈre yojetvÈpi ruhiruppÈdaÑ katvÈpi guÄhapaÔicchanno ahosi. YadÈ pana divÈyeva DhanapÈlakaÑ payojesi, tadÈ pÈkaÔo jÈto. “KathaÑ Devadatto hatthiÑ payojesÊ”ti parikathÈya1 uppannÈya “na kevalaÑ hatthiÑ payojesi, rÈjÈnampi mÈrÈpesi, abhimÈrepi pesesi, silampi pavijjhi, pÈpo Devadatto”ti pÈkaÔo ahosi. “Kena saddhiÑ imaÑ kammamakÈsÊ”ti ca vutte “raÒÒÈ AjÈtasattunÈ”ti ÈhaÑsu. Tato nÈgarÈ “kathaÒhi nÈma rÈjÈ evar|paÑ coraÑ sÈsanakaÓÔakaÑ gahetvÈ vicarissatÊ”ti uÔÔhahiÑsu. RÈjÈ nagarasa~khobhaÑ ÒatvÈ DevadattaÑ nÊhari. Tato paÔÔhÈya cassa paÒcathÈlipÈkasatÈni upacchindi, upaÔÔhÈnampissa na agamÈsi, aÒÒepissa manussÈ na kiÒci dÈtabbaÑ vÈ kÈtabbaÑ vÈ maÒÒiÑsu. Tena vuttaÑ “parihÊnalÈbhasakkÈro”ti. Kulesu viÒÒÈpetvÈ viÒÒÈpetvÈ bhuÒjatÊti “mÈ me gaÓo bhijjÊ”ti parisaÑ posento tvaÑ ekassa bhikkhuno bhattaÑ dehi, tvaÑ dvinnanti evaÑ viÒÒÈpetvÈ sapariso kulesu bhuÒjati. 211. CÊvaraÑ parittaÑ uppajjatÊti bhattaÑ agaÓhantÈnaÑ cÊvaraÑ na denti, tasmÈ parittaÑ uppajjati. ______________________________________________________________ 1. KathÈya (SÊ)


212. CÊvarakÈrake bhikkh| bhattena nimantentÊti gÈme piÓÉÈya caritvÈ cirena cÊvaraÑ niÔÔhÈpente disvÈ “evaÑ lahuÑ niÔÔhÈpetvÈ cÊvaraÑ paribhuÒjissantÊ”ti puÒÒakÈmatÈya nimantenti. 215. NÈnÈverajjaketi nÈnÈvidhehi aÒÒarajjehi Ègate. NÈnÈvirajjaketipi pÈÔho, ayamevattho. 217-8. GaÓabhojaneti gaÓassa bhojane. Idha ca gaÓo nÈma cattÈro bhikkh| ÈdiÑ katvÈ tatuttari bhikkh| adhippetÈ, teneva sabbantimaÑ paricchedaÑ dassento Èha “yattha cattÈro bhikkh| -pa- etaÑ gaÓabhojanaÑ nÈmÈ”ti. TaÑ panetaÑ gaÓabhojanaÑ dvÊhÈkÈrehi pasavati nimantanato vÈ viÒÒattito vÈ. KathaÑ nimantanato pasavati? CattÈro bhikkh| upasa~kamitvÈ “tumhe bhante odanena nimantemi, odanaÑ me gaÓhatha Èka~khatha oloketha adhivÈsetha paÔimÈnethÈ”ti evaÑ yena kenaci vevacanena vÈ bhÈsantarena vÈ paÒcannaÑ bhojanÈnaÑ nÈmaÑ gahetvÈ nimanteti. EvaÑ ekato nimantitÈ paricchinnakÈlavasena ajjatanÈya vÈ svÈtanÈya vÈ ekato gacchanti, ekato gaÓhanti, ekato bhuÒjanti, gaÓabhojanaÑ hoti, sabbesaÑ Èpatti. Ekato nimantitÈ ekato vÈ nÈnato vÈ gacchanti, ekato gaÓhanti, nÈnato bhuÒjanti, Èpattiyeva. PaÔiggahaÓameva hi ettha pamÈÓaÑ. Ekato nimantitÈ ekato vÈ nÈnato vÈ gacchanti, nÈnato gaÓhanti, ekato vÈ nÈnato vÈ bhuÒjanti, anÈpatti. CattÈri pariveÓÈni vÈ vihÈre vÈ gantvÈ nÈnato nimantitÈ ekaÔÔhÈne Ôhitesuyeva vÈ eko puttena eko pitarÈti evampi nÈnato nimantitÈ ekato vÈ nÈnato vÈ gacchantu, ekato vÈ nÈnato vÈ bhuÒjantu, sace ekato gaÓhanti, gaÓabhojanaÑ hoti, sabbesaÑ Èpatti. EvaÑ tÈva nimantanato pasavati.

KathaÑ viÒÒattito? CattÈro bhikkh| ekato ÔhitÈ vÈ nisinnÈ vÈ upÈsakaÑ disvÈ “amhÈkaÑ catunnampi bhattaÑ dehÊ”ti vÈ viÒÒÈpeyyuÑ, pÈÔekkaÑ vÈ passitvÈ “mayhaÑ dehi, mayhaÑ dehÊ”ti, evaÑ ekato vÈ nÈnato vÈ viÒÒÈpetvÈ ekato vÈ gacchantu nÈnato vÈ, bhattaÑ gahetvÈpi ekato vÈ bhuÒjantu nÈnato vÈ, sace ekato gaÓhanti, gaÓabhojanaÑ hoti, sabbesaÑ Èpatti. EvaÑ viÒÒattito pasavati.

VinayapiÔaka 80

PÈdÈpi phalitÈti1 yathÈ mahÈcammassa parato maÑsaÑ dissati, evaÑ phÈlitÈ, vÈlikÈya vÈ sakkharÈya vÈ pahaÔamatte dukkhaÑ uppÈdenti, na sakkÈ hoti antogÈme piÓÉÈya carituÑ. ¢dise gelaÒÒe gilÈnasamayoti bhuÒjitabbaÑ, na lesakappiyaÑ2 kÈtabbaÑ.

CÊvare kayiramÈneti yadÈ sÈÔakaÒca suttaÒca labhitvÈ cÊvaraÑ karonti, tadÈ, visuÑ hi cÊvarakÈrasamayo nÈma natthi. TasmÈ yo tattha cÊvare kattabbaÑ yaÑkiÒci kammaÑ karoti, MahÈpaccariyaÑ hi “antamaso s|civedhanako”tipi vuttaÑ, tena cÊvarakÈrasamayoti bhuÒjitabbaÑ. KurundiyaÑ pana vitthÈreneva vuttaÑ. Yo cÊvaraÑ vicÈreti chindati, moghasuttaÑ Ôhapeti, ÈgantukapaÔÔaÑ3 Ôhapeti, paccÈgataÑ sibbati, ÈgantukapaÔÔaÑ bandhati, anuvÈtaÑ chindati ghaÔÔeti Èropeti, tattha paccÈgataÑ sibbati, suttaÑ karoti valeti, pipphalikaÑ niseti, parivattanaÑ karoti, sabbopi cÊvaraÑ karotiyevÈti vuccati. Yo pana samÊpe nisinno JÈtakaÑ vÈ DhammapadaÑ vÈ katheti, ayaÑ na cÊvarakÈrako. EtaÑ ÔhapetvÈ sesÈnaÑ gaÓabhojane anÈpattÊti.

Addhayojananti ettakampi addhÈnaÑ gantukÈmena. Yo pana d|raÑ gantukÈmo, tattha vattabbameva natthi. GacchantenÈti addhÈnaÑ gacchantena addhayojanabbhantare gÈvutepi bhuÒjituÑ vaÔÔati. Gatena bhuÒjitabbanti gatena ekadivasaÑ bhuÒjitabbaÑ. NÈvÈbhiruhanepi eseva nayo. AyaÑ pana viseso, abhiruÄhena icchitaÔÔhÈnaÑ gantvÈpi yÈva na orohati, tÈva bhuÒjitabbanti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. Catutthe Ègateti ayaÑ antimaparicchedo, catutthepi Ègate yattha na yÈpenti, so mahÈsamayo. Yattha pana sataÑ vÈ sahassaÑ vÈ sannipatanti, tattha vattabbameva natthi. TasmÈ tÈdise kÈle “mahÈsamayo”ti adhiÔÔhahitvÈ bhuÒjitabbaÑ. Yo koci paribbÈjakasamÈpannoti sahadhammikesu vÈ titthiyesu vÈ aÒÒataro, etesaÑ hi yena kenaci kate bhatte “samaÓabhattasamayo”ti bhuÒjitabbaÑ. 220. AnÈpattisamayeti sattasu samayesu aÒÒatarasmiÑ anÈpatti. Dve tayo ekatoti yepi akappiyanimantanaÑ sÈdiyitvÈ dve vÈ tayo vÈ ekato gahetvÈ bhuÒjanti, tesampi anÈpatti. ______________________________________________________________ 1. PhÈlitÈti (SÊ, SyÈ) 2. Na lesakappaÑ (SÊ) 3. ŒgantukapattaÑ (SÊ), ÈgantukapaÔaÑ (SyÈ)


Tattha animantitacatutthaÑ1 piÓÉapÈtikacatutthaÑ anupasampannacatutthaÑ pattacatutthaÑ gilÈnacatutthanti paÒcannaÑ catukkÈnaÑ vasena vinicchayo veditabbo. KathaÑ? Idhekacco cattÈro bhikkh| “bhattaÑ gaÓhathÈ”ti nimanteti. Tesu tayo gatÈ, eko na gato. UpÈsako “eko bhante thero kuhin”ti pucchati. NÈgato upÈsakÈti. So aÒÒaÑ ta~khaÓappattaÑ kaÒci “ehi bhante”ti pavesetvÈ catunnampi bhattaÑ deti, sabbesaÑ anÈpatti. KasmÈ? GaÓap|rakassa animantitattÈ. Tayo eva hi tattha nimantitÈ gaÓhiÑsu, tehi gaÓo na p|rati, gaÓap|rako ca animantito, tena gaÓo bhijjatÊti idaÑ animantitacatutthaÑ.

PiÓÉapÈtikacatutthe nimantanakÈle eko piÓÉapÈtiko hoti, so nÈdhivÈseti. GamanavelÈya pana “ehi bhante”ti vutte anadhivÈsitattÈ anÈgacchantampi “etha bhikkhaÑ lacchathÈ”ti gahetvÈ gacchanti, so taÑ gaÓaÑ bhindati. TasmÈ sabbesaÑ anÈpatti.

Anupasampannacatutthe sÈmaÓerena saddhiÑ nimantitÈ honti, sopi gaÓaÑ bhindati.

Pattacatutthe eko sayaÑ agantvÈ pattaÑ peseti, evampi gaÓo bhijjati. TasmÈ sabbesaÑ anÈpatti.

GilÈnacatutthe gilÈnena saddhiÑ nimantitÈ honti, tattha gilÈnasseva anÈpatti, itaresaÑ pana gaÓap|rako hoti. Na hi gilÈnena gaÓo bhijjati. TasmÈ tesaÑ Èpattiyeva. MahÈpaccariyaÑ pana avisesena vuttaÑ.

Samayaladdhako sayameva muccati, sesÈnaÑ gaÓap|rakattÈ Èpattikaro hoti. TasmÈ cÊvaradÈnasamayaladdhakÈdÊnampi vasena catukkÈni veditabbÈni. Sace pana adhivÈsetvÈ gatesupi cat|su janesu eko paÓÉito bhikkhu “ahaÑ tumhÈkaÑ gaÓaÑ bhindissÈmi, nimantanaÑ sÈdiyathÈ”ti vatvÈ yÈgukhajjakÈvasÈne bhattatthÈya pattaÑ gaÓhantÈnaÑ adatvÈ ime tÈva bhikkh| bhojetvÈ vissajjetha, ahaÑ pacchÈ anumodanaÑ katvÈ gamissÈmÊti nisinno. Tesu bhutvÈ gatesu “detha bhante pattan”ti upÈsakena pattaÑ gahetvÈ bhatte dinne bhuÒjitvÈ ______________________________________________________________ 1. AnimantitacatukkaÑ (Ka) evamaÒÒapadesupi.

VinayapiÔaka 82

anumodanaÑ katvÈ gacchati, sabbesaÑ anÈpatti. PaÒcannaÑ hi bhojanÈnaÑyeva vasena gaÓabhojane visa~ketaÑ natthi. Odanena nimantitÈ kummÈsaÑ gaÓhantÈpi ÈpattiÑ Èpajjanti. TÈni ca tehi ekato na gahitÈni. YÈgu-ÈdÊsu pana visa~ketaÑ hoti, tÈni tehi ekato gahitÈnÊti. EvaÑ eko paÓÉito aÒÒesampi anÈpattiÑ karoti.

TasmÈ sace koci saÑghabhattaÑ kattukÈmena nimantanatthÈya pesito vihÈraÑ Ègamma “bhante sve amhÈkaÑ ghare bhikkhaÑ gaÓhathÈ”ti avatvÈ “bhattaÑ gaÓhathÈ”ti vÈ “saÑghabhattaÑ gaÓhathÈ”ti vÈ “saÑgho bhattaÑ gaÓhÈt|”ti vÈ vadati, bhattuddesakena paÓÉitena bhavitabbaÑ, nemantanikÈ gaÓabhojanato piÓÉapÈtikÈ ca dhuta~gabhedato mocetabbÈ. KathaÑ? EvaÑ tÈva vattabbaÑ “sve na sakkÈ upÈsakÈ”ti. Punadivase bhanteti. Punadivasepi na sakkÈti, evaÑ yÈva addhamÈsampi haritvÈ puna vattabbo “tvaÑ kiÑ avacÈ”ti. Sace punapi “saÑghabhattaÑ gaÓhathÈ”ti vadati, tato “imaÑ tÈva upÈsaka pupphaÑ kappiyaÑ karohi, imaÑ tiÓan”ti evaÑ vikkhepaÑ katvÈ puna “kiÑ kathayitthÈ”ti pucchitabbo. Sace punapi tatheva vadati, “Èvuso tvaÑ piÓÉapÈtike vÈ mahÈthere vÈ na lacchasi, sÈmaÓere lacchasÊ”ti vattabbo. “Nanu bhante asukasmiÒca asukasmiÒca gÈme bhadante bhojesuÑ, ahaÑ kasmÈ na labhÈmÊ”ti ca vutte te nimantetuÑ jÈnanti, tvaÑ na jÈnÈsÊti. Te kathaÑ nimantesuÑ bhanteti. EvamÈhaÑsu “amhÈkaÑ bhante bhikkhaÑ gaÓhathÈ”ti. Sace sopi tatheva vadati, vaÔÔati. Atha punapi “bhattaÑ gaÓhathÈ”ti vadati, “na dÈni tvaÑ Èvuso bah| bhikkh| lacchasi, tayo eva lacchasÊ”ti vattabbo. Nanu bhante asukasmiÒca asukasmiÒca gÈme sakalaÑ bhikkhusaÑghaÑ bhojesuÑ, ahaÑ kasmÈ na labhÈmÊti. TvaÑ nimantetuÑ na jÈnÈsÊti. Te kathaÑ nimantesunti. Te “bhikkhaÑ gaÓhÈthÈ”ti ÈhaÑs|ti. Sace sopi “bhikkhaÑ gaÓhathÈ”ti vadati, vaÔÔati. Atha punapi “bhattamevÈ”ti vadati, tato vattabbo “gaccha tvaÑ, natthamhÈkaÑ tava bhattenattho, nibaddhagocaro esa amhÈkaÑ, mayamettha piÓÉÈya carissÈmÈ”ti. TaÑ “caratha bhante”ti vatvÈ ÈgataÑ pucchanti “kiÑ bho laddhÈ bhikkh|”ti. “KiÑ etena, bahu ettha vattabbaÑ, therÈ ‘sve piÓÉÈya carissÈmÈ’ti ÈhaÑsu, mÈ dÈni tumhe pamajjitthÈ”ti. Dutiyadivase cetiyavattaÑ katvÈ ÔhitÈ bhikkh|


saÑghattherena vattabbÈ “Èvuso dhuragÈme saÑghabhattaÑ, apaÓÉitamanusso pana agamÈsi, gacchÈma dhuragÈme piÓÉÈya carissÈmÈ”ti. Bhikkh|hi therassa vacanaÑ kÈtabbaÑ, na dubbacehi bhavitabbaÑ, gÈmadvÈre aÔÔhatvÈva piÓÉÈya caritabbaÑ. Tesu pattÈni gahetvÈ nisÊdÈpetvÈ bhojentesu bhuÒjitabbaÑ. Sace ÈsanasÈlÈya bhattaÑ ÔhapetvÈ rathikÈsu ÈhiÓÉantÈ Èrocenti “ÈsanasÈlÈya bhante bhattaÑ gaÓhathÈ”ti, na vaÔÔati.

Atha pana bhattaÑ ÈdÈya tattha tattha gantvÈ “bhattaÑ gaÓhathÈ”ti vadanti, paÔikacceva vÈ vihÈraÑ abhiharitvÈ patir|pe ÔhÈne ÔhapetvÈ ÈgatÈgatÈnaÑ denti, ayaÑ abhihaÔabhikkhÈ nÈma vaÔÔati. Sace pana bhattasÈlÈya dÈnaÑ sajjetvÈ taÑ taÑ pariveÓaÑ pahiÓanti “bhattasÈlÈya bhattaÑ gaÓhathÈ”ti, na vaÔÔati. Ye pana manussÈ piÓÉacÈrike bhikkh| disvÈ ÈsanasÈlaÑ sammajjitvÈ tattha nisÊdÈpetvÈ bhojenti, na te paÔikkhipitabbÈ. Ye pana gÈme bhikkhaÑ alabhitvÈ gÈmato nikkhamante bhikkh| disvÈ “bhante bhattaÑ gaÓhathÈ”ti vadanti, te paÔikkhipitabbÈ, na vÈ nivattitabbaÑ. Sace “nivattatha bhante bhattaÑ gaÓhathÈ”ti vadanti, “nivattathÈ”ti vuttapade nivattituÑ vaÔÔati. “Nivattatha bhante ghare bhattaÑ kataÑ, gÈme bhattaÑ katan”ti vadanti, gehe ca gÈme ca bhattaÑ nÈma yassa kassaci hotÊti nivattituÑ vaÔÔati. “Nivattatha bhattaÑ gaÓhathÈ”ti sambandhaÑ katvÈ vadanti, nivattituÑ na vaÔÔati. ŒsanasÈlato piÓÉÈya carituÑ nikkhamante disvÈ “nisÊdatha bhante bhattaÑ gaÓhathÈ”ti vuttepi eseva nayo. Niccabhattanti dhuvabhattaÑ vuccati. “NiccabhattaÑ gaÓhathÈ”ti vadanti, bah|nampi ekato gahetuÑ vaÔÔati. SalÈkabhattÈdÊsupi eseva nayo. Sesamettha uttÈnameva.

EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

GaÓabhojanasikkhÈpadaÑ dutiyaÑ. _____

3. ParamparabhojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

221. TatiyasikkhÈpade na kho idaÑ orakaÑ bhavissati, yathayime manussÈ sakkaccaÑ bhattaÑ karontÊti yena niyÈmena ime manussÈ sakkaccaÑ

VinayapiÔaka 84

bhattaÑ karonti, tena ÒÈyati “idaÑ sÈsanaÑ idaÑ vÈ Buddhappamukhe saÑghe dÈnaÑ na kho orakaÑ bhavissati, parittaÑ lÈmakaÑ neva bhavissatÊ”ti. Kirapatikoti ettha kiroti tassa kulaputtassa nÈmaÑ, ÈdhipaccaÔÔhena pana “kirapatiko”ti vuccati. So kira issaro adhipati mÈsa-utusaÑvaccharaniyÈmena vetanaÑ datvÈ kammakÈrake kammaÑ kÈreti. BadarÈ paÔiyattÈti upacÈravasena vadati. BadaramissenÈti badarasÈÄavena. 222. Uss|re1 ÈhariyitthÈti atidivÈ Èhariyittha. 226. MayhaÑ bhattapaccÈsaÑ itthannÈmassa dammÊti ayaÑ bhattavikappanÈ nÈma sammukhÈpi parammukhÈpi vaÔÔati. SammukhÈ disvÈ “tuyhaÑ vikappemÊ”ti vatvÈ bhuÒjitabbaÑ, adisvÈ paÒcasu sahadhammikesu “itthannÈmassa vikappemÊ”ti vatvÈ bhuÒjitabbaÑ. MahÈpaccariyÈdÊsu pana parammukhÈvikappanÈva vuttÈ. SÈ cÈyaÑ yasmÈ vinayakammena sa~gahitÈ, tasmÈ Bhagavato vikappetuÑ na vaÔÔati. Bhagavati hi gandhakuÔiyaÑ nisinnepi saÑghamajjhe nisinnepi saÑghena gaÓappahonake bhikkh| gahetvÈ taÑ taÑ kammaÑ kataÑ sukatameva hoti, BhagavÈ neva kammaÑ kopeti na sampÈdeti. Na kopeti dhammissarattÈ, na sampÈdeti agaÓap|rakattÈ. 229. Dve tayo nimantane ekato bhuÒjatÊti dve tÊÓi nimantanÈni ekapatte pakkhipitvÈ missetvÈ ekaÑ katvÈ bhuÒjatÊti attho. Dve tÊÓi kulÈni nimantetvÈ ekasmiÑ ÔhÈne nisÊdÈpetvÈ ito cito ca ÈharitvÈ bhattaÑ Èkiranti, s|pabyaÒjanaÑ Èkiranti, ekamissakaÑ hoti, ettha anÈpattÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. Sace pana m|lanimantanaÑ heÔÔhÈ hoti, pacchimaÑ pacchimaÑ upari, taÑ uparito paÔÔhÈya bhuÒjantassa Èpatti. HatthaÑ pana anto pavesetvÈ paÔhamanimantanato ekampi kabaÄaÑ uddharitvÈ bhuttakÈlato paÔÔhÈya yathÈ tathÈ vÈ bhuÒjantassa anÈpatti. Sacepi tattha khÊraÑ vÈ rasaÑ vÈ Èkiranti, yena ajjhotthataÑ bhattaÑ ekarasaÑ hoti, koÔito paÔÔhÈya bhuÒjantassa anÈpattÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ pana vuttaÑ “khÊrabhattaÑ vÈ rasabhattaÑ vÈ labhitvÈ nisinnassa tattheva aÒÒepi khÊrabhattaÑ vÈ rasabhattaÑ vÈ Èkiranti, khÊraÑ vÈ rasaÑ vÈ pivato anÈpatti. BhuÒjantena pana paÔhamaÑ laddhamaÑsakhaÓÉaÑ vÈ ______________________________________________________________ 1. Uss|rena (Ka)


bhattapiÓÉaÑ vÈ mukhe pakkhipitvÈ koÔito paÔÔhÈya bhuÒjituÑ vaÔÔati. SappipÈyÈsepi eseva nayo”ti.

MahÈ-upÈsako bhikkhuÑ nimanteti, tassa kulaÑ upagatassa upÈsakopi tassa puttadÈrabhÈtikabhagini-Èdayopi attano attano koÔÔhÈsaÑ ÈharitvÈ patte pakkhipanti, upÈsakena paÔhamaÑ dinnaÑ abhuÒjitvÈ pacchÈ laddhaÑ bhuÒjantassa anÈpattÊ”ti MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ vuttaÑ. KurundaÔÔhakathÈyaÑ pana vaÔÔatÊti vuttaÑ. MahÈpaccariyaÑ “sace pÈÔekkaÑ pacanti, attano attano pakkabhattato ÈharitvÈ denti, tattha pacchÈ ÈhaÔaÑ paÔhamaÑ bhuÒjantassa pÈcittiyaÑ. Yadi pana sabbesaÑ ekova pÈko hoti, paramparabhojanaÑ na hotÊ”ti vuttaÑ. MahÈ-upÈsako nimantetvÈ nisÊdÈpeti, aÒÒo manusso pattaÑ gaÓhÈti, na dÈtabbaÑ. KiÑ bhante na dethÈti. Nanu upÈsaka tayÈ nimantitamhÈti. Hotu bhante laddhaÑ laddhaÑ bhuÒjathÈti vadati, bhuÒjituÑ vaÔÔati. AÒÒena ÈharitvÈ bhatte dinne ÈpucchitvÈpi bhuÒjituÑ vaÔÔatÊti kurundiyaÑ vuttaÑ.

AnumodanaÑ katvÈ gacchantaÑ dhammaÑ sotukÈmÈ “svepi bhante ÈgaccheyyÈthÈ”ti sabbe nimantenti, punadivase ÈgantvÈ laddhaÑ laddhaÑ bhuÒjituÑ vaÔÔati. KasmÈ? Sabbehi nimantitattÈ. Eko bhikkhu piÓÉÈya caranto bhattaÑ labhati, tamaÒÒo upÈsako nimantetvÈ ghare nisÊdÈpeti, na ca tÈva bhattaÑ sampajjati. Sace so bhikkhu piÓÉÈya caritvÈ laddhabhattaÑ bhuÒjati, Èpatti. AbhutvÈ nisinne “kiÑ bhante na bhuÒjasÊ”ti vutte “tayÈ nimantitattÈ”ti vatvÈ “laddhaÑ laddhaÑ bhuÒjatha bhante”ti vutto bhuÒjati, vaÔÔati.

Sakalena gÈmenÈti sakalena gÈmena ekato hutvÈ nimantitasseva yattha katthaci bhuÒjato anÈpatti. P|gepi eseva nayo. NimantiyamÈno bhikkhaÑ gahessÈmÊti bhaÓatÊti “bhattaÑ gaÓhÈ”ti nimantiyamÈno “na mayhaÑ tava bhattenattho, bhikkhaÑ gaÓhissÈmÊ”ti vadati. Ettha pana MahÈpadumatthero Èha “evaÑ vadanto imasmiÑ sikkhÈpade animantanaÑ kÈtuÑ sakkoti, bhuÒjanatthÈya pana okÈso kato hotÊti neva gaÓabhojanato na cÈrittato muccatÊti. MahÈsumatthero Èha “yadaggena animantanaÑ kÈtuÑ sakkoti, tadaggena neva gaÓabhojanaÑ na cÈrittaÑ hotÊ”ti. SesaÑ uttÈnameva.

VinayapiÔaka 86

KathinasamuÔÔhÈnaÑ, kÈyavÈcato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyÈkiriyaÑ, ettha hi bhojanaÑ kiriyÈ, avikappanaÑ akiriyÈ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

ParamparabhojanasikkhÈpadaÑ tatiyaÑ.

_____

4. KÈÓamÈtÈsikkhÈpadavaÓÓanÈ

230. CatutthasikkhÈpade KÈÓamÈtÈti KÈÓÈya mÈtÈ. SÈ kirassÈ dhÊtÈ abhir|pÈ ahosi, ye ye taÑ passanti, te te rÈgena kÈÓÈ honti, rÈgandhÈ hontÊti attho. TasmÈ paresaÑ kÈÓabhÈvakaraÓato “KÈÓÈ”ti vissutÈ ahosi. TassÈ vasena mÈtÈpissÈ “KÈÓamÈtÈ”ti pÈkaÔÈ jÈtÈ. Œgatanti ÈgamanaÑ. KismiÑ viyÈti kÊdisaÑ viya, lajjanakaÑ viya hotÊti adhippÈyo. RittahatthaÑ gantunti rittÈ hatthÈ asmiÑ gamane tadidaÑ rittahatthaÑ, taÑ rittahatthaÑ gamanaÑ gantuÑ lajjanakaÑ viya hotÊti vuttaÑ hoti. ParikkhayaÑ agamÈsÊti upÈsikÈ ariyasÈvikÈ bhikkh| disvÈ santaÑ adÈtuÑ na sakkoti, tasmÈ tÈva dÈpesi, yÈva sabbaÑ parikkhayaÑ agamÈsi. DhammiyÈ kathÈyÈti ettha KÈÓÈpi mÈtu atthÈya desiyamÈnaÑ dhammaÑ suÓantÊ desanÈpariyosÈne sotÈpannÈ ahosi. UÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmÊti Èsanato uÔÔhahitvÈ gato. Sopi puriso “SatthÈ kira KÈÓamÈtÈya nivesanaÑ agamÈsÊ”ti sutvÈ KÈÓaÑ ÈnetvÈ pakatiÔÔhÈneyeva Ôhapesi. 231. ImasmiÑ pana vatthusmiÑ uppannamatte apaÒÒatteyeva sikkhÈpade pÈtheyyavatthu udapÈdi, tasmÈ anantarameva cetaÑ dassetuÑ tena kho pana samayenÈti-Èdi vuttaÑ. Sopi ca upÈsako ariyasÈvakattÈ sabbameva dÈpesi. Tena vuttaÑ “parikkhayaÑ agamÈsÊ”ti. 233. YaÑkiÒci paheÓakatthÈyÈti1 paÓÓÈkÈratthÈya paÔiyattaÑ yaÑkiÒci atirasakamodakasakkhalikÈdi sabbaÑ idha p|votveva sa~khyaÑ gacchati. ______________________________________________________________ 1. PahiÓakatthÈyÈti (Ka)


yaÑkiÒci pÈtheyyatthÈyÈti maggaÑ gacchantÈnaÑ antarÈmaggatthÈya paÔiyattaÑ yaÑkiÒci baddhasattu-abaddhasattutilataÓÉulÈdi sabbaÑ idha manthotveva sa~khyaÑ gacchati. Tato ce uttarinti sacepi tatiyaÑ pattaÑ th|pÊkataÑ gaÓhÈti, p|vagaÓanÈya pÈcittiyaÑ.

Dvattipattap|re paÔiggahetvÈti mukhavaÔÔiyÈ heÔÔhimalekhÈya samap|re patte gahetvÈ. Amutra mayÈ dvattipattap|rÈti ettha sace dve gahitÈ “atra mayÈ dve pattap|rÈ paÔiggahitÈ, tvaÑ ekaÑ gaÓheyyÈsÊ”ti vattabbaÑ. TenÈpi aÒÒaÑ passitvÈ “paÔhamaÑ Ègatena dve pattap|rÈ gahitÈ, mayÈ eko, mÈ tvaÑ gaÓhÊ”ti vattabbaÑ. Yena paÔhamaÑ eko gahito, tassÈpi paramparÈrocane eseva nayo. Yena pana sayameva tayo gahitÈ, tena aÒÒaÑ disvÈ “mÈ kho ettha paÔiggaÓhi”cceva vattabbaÑ. PaÔikkamanaÑ nÊharitvÈti ÈsanasÈlaÑ haritvÈ, ÈsanasÈlaÑ gacchantena ca chaÉÉitasÈlÈ na gantabbÈ. Yattha mahÈ bhikkhusaÑgho nisÊdati, tattha gantabbaÑ. MahÈpaccariyaÑ pana vuttaÑ “yÈ laddhaÔÔhÈnato ÈsannÈ ÈsanasÈlÈ, tattha gantabbaÑ. ‘Attano sandiÔÔhÈnaÑ vÈ sambhattÈnaÑ vÈ ekanikÈyikÈnaÑ vÈ dassÈmÊ’ti aÒÒattha gantuÑ na labbhati. Sace panassa nibaddhanisÊdanaÔÔhÈnaÑ hoti, d|rampi gantuÑ vaÔÔatÊ”ti.

SaÑvibhajitabbanti sace tayo pattap|rÈ gahitÈ, ekaÑ attano ÔhapetvÈ dve bhikkhusaÑghassa dÈtabbÈ. Sace dve gahitÈ, ekaÑ attano ÔhapetvÈ eko saÑghassa dÈtabbo, yathÈmittaÑ pana dÈtuÑ na labbhati. Yena eko gahito, na tena kiÒci akÈmÈ dÈtabbaÑ, yathÈruci kÈtabbaÑ. 235. Gamane paÔippassaddheti antarÈmagge upaddavaÑ vÈ disvÈ anatthikatÈya vÈ “mayaÑ idÈni na pesissÈma na gamissÈmÈ”ti evaÑ gamane paÔippassaddhe upacchinne. ©ÈtakÈnaÑ pavÈritÈnanti etesaÑ bahumpi dentÈnaÑ paÔiggaÓhantassa anÈpatti. AÔÔhakathÈsu pana “tesampi pÈtheyyapaheÓakatthÈya paÔiyattato pamÈÓameva vaÔÔatÊ”ti vuttaÑ. SesaÑ uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

KÈÓamÈtÈsikkhÈpadaÑ catutthaÑ.

VinayapiÔaka 88

5. PaÔhamapavÈraÓasikkhÈpadavaÓÓanÈ

236. PaÒcamasikkhÈpade bhikkh| bhuttÈvÊ pavÈritÈti brÈhmaÓena “gaÓhatha bhante yÈva icchathÈ”ti evaÑ yÈvadatthapavÈraÓÈya, sayaÒca “alaÑ Èvuso thokaÑ thokaÑ dehÊ”ti evaÑ paÔikkhepapavÈraÓÈya pavÈritÈ. PaÔivissaketi sÈmantagharavÈsike. 237. KÈkoravasaddanti kÈkÈnaÑ oravasaddaÑ sannipatitvÈ viravantÈnaÑ saddaÑ. AlametaÑ sabbanti ettha tikÈraÑ avatvÈva ‘alametaÑ sabbaÑ’ ettakaÑ vattuÑ vaÔÔati. 238-9. BhuttÈvÊti bhuttavÈ. Tattha ca yasmÈ yena ekampi sitthaÑ sa~khÈditvÈ vÈ asa~khÈditvÈ vÈ1 ajjhoharitaÑ hoti, so “bhuttÈvÊ”ti sa~khyaÑ gacchati, tenassa padabhÈjane “bhuttÈvÊ nÈma paÒcannaÑ bhojanÈnan”ti-Èdi vuttaÑ. PavÈritoti katapavÈraÓo katapaÔikkhepo. Sopi ca yasmÈ na paÔikkhepamattena, atha kho paÒca~gavasena, tenassa padabhÈjane “pavÈrito nÈma asanaÑ paÒÒÈyatÊ”ti-Èdi vuttaÑ. Tattha yasmÈ asanaÑ paÒÒÈyatÊti iminÈ vippakatabhojano “pavÈrito”ti vutto, yo ca vippakatabhojano, tena kiÒci bhuttaÑ kiÒci abhuttaÑ, yaÒca bhuttaÑ, taÑ sandhÈya “bhuttÈvÊ”tipi sa~khyaÑ gacchati, tasmÈ bhuttÈvÊvacanena visuÑ kiÒci atthasiddhiÑ na passÈma. DirattatirattaÑ, chappaÒcavÈcÈhÊti-ÈdÊsu2 pana dirattÈdivacanaÑ viya pavÈritapadassa parivÈrakabhÈvena byaÒjanasiliÔÔhatÈya cetaÑ vuttanti veditabbaÑ.

AsanaÑ paÒÒÈyatÊti-ÈdÊsu vippakatabhojanaÑ dissati, bhuÒjamÈno ceso puggalo hotÊti attho. BhojanaÑ paÒÒÈyatÊti pavÈraÓappahonakabhojanaÑ dissati. OdanÈdÊnaÑ ce aÒÒataraÑ paÔikkhipitabbaÑ bhojanaÑ hotÊti attho. HatthapÈse Ôhitoti pavÈraÓappahonakaÑ bhojanaÑ gaÓhitvÈ dÈyako aÉÉhateyyahatthappamÈÓe okÈse hotÊti attho. AbhiharatÊti so ce dÈyako tassa taÑ bhattaÑ kÈyena abhiharatÊti attho. PaÔikkhepo paÒÒÈyatÊti paÔikkhepo dissati, taÒce abhihaÔaÑ so bhikkhu kÈyena vÈ vÈcÈya vÈ paÔikkhipatÊti attho. EvaÑ paÒcannaÑ a~gÈnaÑ vasena pavÈrito nÈma hotÊti. Vuttampi cetaÑ– ______________________________________________________________ 1. Sa~kharitvÈ vÈ asa~kharitvÈ vÈ (Ka) 2. Vi 2. 27, 33 piÔÔhesu.


“PaÒcahi UpÈli ÈkÈrehi pavÈraÓÈ paÒÒÈyati, asanaÑ paÒÒÈyati, bhojanaÑ paÒÒÈyati, hatthapÈse Ôhito, abhiharati, paÔikkhepo paÒÒÈyatÊ”ti1.

TatrÈyaÑ vinicchayo–asananti-ÈdÊsu tÈva yaÒca asnÈti, yaÒca bhojanaÑ hatthapÈse Ôhitena abhihaÔaÑ paÔikkhipati, taÑ odano kummÈso sattu maccho maÑsanti imesaÑ aÒÒatarameva veditabbaÑ. Tattha odano nÈma sÈli vÊhi yavo godhumo ka~gu varako kudr|sakoti sattannaÑ dhaÒÒÈnaÑ taÓÉulehi nibbatto. Tattha sÈlÊti antamaso nÊvÈraÑ upÈdÈya sabbÈpi sÈlijÈti. VÊhÊti sabbÈpi vÊhijÈti. Yavagodhumesu bhedo natthi. Ka~g|ti setarattakÈÄabhedÈ sabbÈpi ka~gujÈti. Varakoti antamaso varakacorakaÑ upÈdÈya sabbÈ setavaÓÓÈ varakajÈti. Kudr|sakoti kÈÄako dravo ceva sÈmÈkÈdibhedÈ ca sabbÈpi tiÓadhaÒÒajÈti.

NÊvÈravarakacorakÈ cettha “dhaÒÒÈnulomÈ”ti vadanti. DhaÒÒÈni vÈ hontu dhaÒÒÈnulomÈni vÈ, etesaÑ vuttappabhedÈnaÑ sattannaÑ dhaÒÒÈnaÑ taÓÉule gahetvÈ “bhattaÑ pacissÈmÈ”ti vÈ “yÈguÑ pacissÈmÈ”ti vÈ “ambilapÈyÈsÈdÊsu aÒÒataraÑ pacissÈmÈ”ti vÈ yaÑkiÒci sandhÈya pacantu, sace uÓhaÑ sÊtalaÑ vÈ bhuÒjantÈnaÑ bhojanakÈle gahitagahitaÔÔhÈne odhi paÒÒÈyati, odanasa~gahameva gacchati, pavÈraÓaÑ janeti. Sace odhi na paÒÒÈyati, yÈgusa~gahaÑ gacchati, pavÈraÓaÑ na janeti.

Yopi pÈyÈso vÈ paÓÓaphalakaÄÊramissakÈ ambilayÈgu vÈ uddhanato otÈritamattÈ abbhuÓhÈ hoti, ÈvajjitvÈ2 pivituÑ sakkÈ, hatthena gahitokÈsepi odhiÑ na dasseti, pavÈraÓaÑ na janeti. Sace pana usumÈya vigatÈya sÊtalÊbh|tÈ ghanabhÈvaÑ gacchati, odhiÑ dasseti, puna pavÈraÓaÑ janeti. Pubbe tanubhÈvo na rakkhati. Sacepi dadhitakkÈdÊni ÈropetvÈ bahupaÓÓaphalakaÄÊre pakkhipitvÈ muÔÔhimattÈpi taÓÉulÈ pakkhittÈ honti, bhojanakÈle ce odhi paÒÒÈyati, pavÈraÓaÑ janeti. AyÈguke nimantane “yÈguÑ dassÈmÈ”ti bhatte udakakaÒjikakhÊrÈdÊni ÈkiritvÈ “yÈguÑ gaÓhathÈ”ti denti. KiÒcÈpi tanukÈ honti, pavÈraÓaÑ ______________________________________________________________ 1. Vi 5. 326 piÔÔhe. 2. ŒvijjhitvÈ (SyÈ, Ka)

VinayapiÔaka 90

janetiyeva. Sace pana pakkuthitesu udakÈdÊsu pakkhipitvÈ pacitvÈ denti, yÈgusa~gahameva gacchati. YÈgusa~gahaÑ gatepi tasmiÑ vÈ aÒÒasmiÑ vÈ yattha macchamaÑsaÑ pakkhipanti, sace sÈsapamattampi macchamaÑsakhaÓÉaÑ vÈ nhÈru vÈ paÒÒÈyati, pavÈraÓaÑ janeti.

Suddharasako pana rasakayÈgu vÈ na janeti. ®hapetvÈ vuttadhaÒÒÈnaÑ taÓÉule aÒÒehi veÓutaÓÉulÈdÊhi vÈ kandam|laphalehi vÈ yehi kehici kataÑ bhattampi pavÈraÓaÑ na janeti, pageva ghanayÈgu. Sace panettha macchamaÑsaÑ pakkhipanti, janeti. MahÈpaccariyaÑ “pupphi-atthÈya1 bhattampi pavÈraÓaÑ janetÊ”ti vuttaÑ, pupphi-atthÈya bhattaÑ nÈma pupphikhajjakatthÈya kuthitudake pakkhipitvÈ seditataÓÉulÈ vuccanti. Sace pana te taÓÉule sukkhÈpetvÈ khÈdanti, vaÔÔati, neva sattusa~khyaÑ na bhattasa~khyaÑ gacchanti. Puna tehi katabhattaÑ pavÈretiyeva. Te taÓÉule sappitelÈdÊsu vÈ pacanti, p|vaÑ vÈ karonti, na pavÈrenti. PuthukÈ vÈ tÈhi katasattubhattÈdÊni vÈ na pavÈrenti.

KummÈso nÈma yavehi katakummÈso. AÒÒehi pana muggÈdÊhi katakummÈso pavÈraÓaÑ na janeti. Sattu nÈma sÈlivÊhiyavehi katasattu. Ka~guvarakakudr|sakasÊsÈnipi bhajjitvÈ ÊsakaÑ koÔÔetvÈ thuse palÈpetvÈ puna daÄhaÑ koÔÔetvÈ cuÓÓaÑ karonti. Sacepi taÑ allattÈ ekÈbaddhaÑ hoti, sattusa~gahameva gacchati. KharapÈkabhajjitÈnaÑ vÊhÊnaÑ taÓÉule koÔÔetvÈ denti, tampi cuÓÓaÑ sattusa~gahameva gacchati. SamapÈkabhajjitÈnaÑ pana vÊhÊnaÑ vÈ vÊhipalÈsÈnaÑ vÈ taÓÉulÈ bhajjitataÓÉulÈ eva vÈ na pavÈrenti. TesaÑ pana taÓÉulÈdÊnaÑ cuÓÓaÑ pavÈreti. KharapÈkabhajjitÈnaÑ vÊhÊnaÑ kuÓÉakampi pavÈreti. SamapÈkabhajjitÈnaÑ pana ÈtapasukkhÈnaÑ vÈ kuÓÉakaÑ na pavÈreti. LÈjÈ vÈ tehi katabhattasattu-ÈdÊni vÈ na pavÈrenti. BhajjitapiÔÔhaÑ vÈ yaÑkiÒci suddhakhajjakaÑ vÈ na pavÈreti. MacchamaÑsap|ritakhajjakaÑ pana sattumodako vÈ pavÈreti. Maccho maÑsaÒca pÈkaÔameva. AyaÑ pana viseso, sacepi yÈguÑ pivantassa yÈgusitthamattÈneva dve macchakhaÓÉÈni vÈ maÑsakhaÓÉÈni vÈ ekabhÈjane vÈ nÈnÈbhÈjane vÈ denti, tÈni ce akhÈdanto aÒÒaÑ yaÑkiÒci pavÈraÓappahonakaÑ ______________________________________________________________ 1. Khubbi-atthÈya (SÊ, SyÈ)


paÔikkhipati, na pavÈreti. Tato ekaÑ khÈditaÑ, ekaÑ hatthe vÈ patte vÈ hoti, so ce aÒÒaÑ paÔikkhipati, pavÈreti. Dvepi khÈditÈni honti, mukhe sÈsapamattampi avasiÔÔhaÑ natthi, sacepi aÒÒaÑ paÔikkhipati, na pavÈreti.

KappiyamaÑsaÑ khÈdanto kappiyamaÑsaÑ paÔikkhipati, pavÈreti. KappiyamaÑsaÑ khÈdanto akappiyamaÑsaÑ paÔikkhipati, na pavÈreti. KasmÈ? AvatthutÈya. YaÑ hi bhikkhuno khÈdituÑ vaÔÔati, taÑyeva paÔikkhipato pavÈraÓÈ hoti. IdaÑ pana jÈnanto akappiyattÈ paÔikkhipati, ajÈnantopi paÔikkhipitabbaÔÔhÈne Ôhitameva paÔikkhipati nÈma, tasmÈ na pavÈreti. Sace pana akappiyamaÑsaÑ khÈdanto kappiyamaÑsaÑ paÔikkhipati, pavÈreti. KasmÈ? VatthutÈya. YaÑ hi tena paÔikkhittaÑ, taÑ pavÈraÓÈya vatthu. YaÑ pana khÈdati, taÑ kiÒcÈpi paÔikkhipitabbaÔÔhÈne ÔhitaÑ, khÈdiyamÈnaÑ pana maÑsabhÈvaÑ na jahati, tasmÈ pavÈreti. AkappiyamaÑsaÑ khÈdanto akappiyamaÑsaÑ paÔikkhipati, purimanayeneva na pavÈreti. KappiyamaÑsaÑ vÈ akappiyamaÑsaÑ vÈ khÈdanto paÒcannaÑ bhojanÈnaÑ yaÑkiÒci kappiyabhojanaÑ paÔikkhipati, pavÈreti. Kulad|sakavejjakamma-uttarimanussadhammÈrocanasÈditar|piyÈdÊhi nibbattaÑ BuddhapaÔikuÔÔhaÑ anesanÈya uppannaÑ akappiyabhojanaÑ paÔikkhipati, na pavÈreti. KappiyabhojanaÑ vÈ akappiyabhojanaÑ vÈ bhuÒjantopi kappiyabhojanaÑ paÔikkhipati, pavÈreti. AkappiyabhojanaÑ paÔikkhipati, na pavÈretÊti sabbattha vuttanayeneva kÈraÓaÑ veditabbaÑ.

EvaÑ asananti-ÈdÊsu yaÒca asnÈti, yaÒca bhojanaÑ hatthapÈse Ôhitena abhihaÔaÑ paÔikkhipanto pavÈraÓaÑ Èpajjati, taÑ ÒatvÈ idÈni yathÈ Èpajjati, tassa jÈnanatthaÑ ayaÑ vinicchayo–asanaÑ bhojananti ettha tÈva yena ekasitthampi ajjhohaÔaÑ hoti, so sace pattamukhahatthÈnaÑ yattha katthaci paÒcasu bhojanesu ekasmimpi sati aÒÒaÑ paÒcasu bhojanesu ekampi paÔikkhipati, pavÈreti. Katthaci bhojanaÑ natthi, ÈmisagandhamattaÑ paÒÒÈyati, na pavÈreti. Mukhe ca hatthe ca bhojanaÑ natthi, patte atthi, tasmiÑ pana Èsane na bhuÒjitukÈmo, vihÈraÑ pavisitvÈ bhuÒjitukÈmo, aÒÒassa vÈ dÈtukÈmo, tasmiÑ ce antare bhojanaÑ paÔikkhipati, na pavÈreti. KasmÈ? VippakatabhojanabhÈvassa upacchinnattÈ. Yopi aÒÒatra gantvÈ bhuÒjitukÈmo mukhe

VinayapiÔaka 92

bhattaÑ gilitvÈ sesaÑ ÈdÈya gacchanto antarÈmagge aÒÒaÑ bhojanaÑ paÔikkhipati, tassÈpi pavÈraÓÈ na hotÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. YathÈ ca patte, evaÑ hatthepi. Mukhepi vÈ vijjamÈnabhojanaÑ sace anajjhoharitukÈmo hoti, tasmiÒca khaÓe aÒÒaÑ paÔikkhipati, na pavÈreti. EkasmiÑ hi pade vuttalakkhaÓaÑ sabbattha veditabbaÑ hoti. Apica KurundiyaÑ esa nayo dassitoyeva. VuttaÑ hi tattha “mukhe bhattaÑ gilitaÑ, hatthe bhattaÑ vighÈsÈdassa dÈtukÈmo, patte bhattaÑ bhikkhussa dÈtukÈmo, sace tasmiÑ khaÓe paÔikkhipati, na pavÈretÊ”ti. HatthapÈse Ôhitoti ettha pana sace bhikkhu nisinno hoti, Èsanassa pacchimantato paÔÔhÈya, sace Ôhito, paÓhi-antato paÔÔhÈya, sace nipanno, yena passena nipanno, tassa pÈrimantato paÔÔhÈya, dÈyakassa nisinnassa vÈ Ôhitassa vÈ nipannassa vÈ ÔhapetvÈ pasÈritahatthaÑ yaÑ ÈsannataraÑ a~gaÑ, tassa orimantena paricchinditvÈ aÉÉhateyyahattho “hatthapÈso”ti veditabbo. TasmiÑ ÔhatvÈ abhihaÔaÑ paÔikkhipantasseva pavÈraÓÈ hoti, na tato paraÑ.

AbhiharatÊti hatthapÈsabbhantare Ôhito gahaÓatthaÑ upanÈmeti. Sace pana anantaranisinnopi bhikkhu hatthe vÈ |r|su vÈ ÈdhÈrake vÈ ÔhitapattaÑ anabhiharitvÈva “bhattaÑ gaÓhÈ”ti vadati, taÑ paÔikkhipato pavÈraÓÈ natthi. BhattapacchiÑ ÈnetvÈ purato bh|miyaÑ ÔhapetvÈ “gaÓhÈhÊ”ti vuttepi eseva nayo. ¢sakaÑ pana uddharitvÈ vÈ apanÈmetvÈ vÈ “gaÓhathÈ”ti vutte paÔikkhipato pavÈraÓÈ hoti. TherÈsane nisinno thero d|re nisinnassa daharabhikkhussa pattaÑ pesetvÈ “ito odanaÑ gaÓhÈhÊ”ti vadati, gaÓhitvÈ pana gato tuÓhÊ tiÔÔhati, daharo “alaÑ mayhan”ti paÔikkhipati, na pavÈreti. KasmÈ? Therassa d|rabhÈvato d|tassa ca anabhiharaÓatoti. Sace pana gahetvÈ Ègato bhikkhu “imaÑ bhattaÑ gaÓhÈ”ti vadati, taÑ paÔikkhipato pavÈraÓÈ hoti.

ParivesanÈya eko ekena hatthena odanapacchiÑ ekena kaÔacchuÑ gahetvÈ bhikkhu parivisati, tatra ce aÒÒo ÈgantvÈ “ahaÑ pacchiÑ dhÈressÈmi, tvaÑ odanaÑ dehÊ”ti vatvÈ gahitamattakameva karoti, parivesako eva pana taÑ dhÈreti, tasmÈ sÈ abhihaÔÈva hoti. Tato dÈtukÈmatÈya gaÓhantaÑ paÔikkhipantassa pavÈraÓÈ hoti.


Sace pana parivisakena phuÔÔhamattÈva hoti, itarova naÑ dhÈreti, tato dÈtukÈmatÈya gaÓhantaÑ paÔikkhipantassa pavÈraÓÈ na hoti. KaÔacchunÈ uddhaÔabhatte pana hoti. KaÔacchu-abhihÈroyeva hi tassa abhihÈro. DvinnaÑ samabhÈrepi paÔikkhipanto pavÈretiyevÈti mahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. Anantarassa bhikkhuno bhatte diyyamÈne itaro pattaÑ hatthehi pidahati, pavÈraÓÈ natthi. KasmÈ? AÒÒassa abhihaÔe paÔikkhittattÈ.

PaÔikkhepo paÒÒÈyatÊti ettha vÈcÈya abhihaÔaÑ paÔikkhipato pavÈraÓÈ natthi. KÈyena abhihaÔaÑ pana kÈyena vÈ vÈcÈya vÈ paÔikkhipantassa pavÈraÓÈ hotÊti veditabbo.

Tattha kÈyena paÔikkhepo nÈma a~guliÑ vÈ hatthaÑ vÈ macchikabÊjaniÑ vÈ cÊvarakaÓÓaÑ vÈ cÈleti, bhamukÈya vÈ ÈkÈraÑ karoti, kuddho vÈ oloketi. VÈcÈya paÔikkhepo nÈma “alan”ti vÈ “na gaÓhÈmÊ”ti vÈ “mÈ ÈkirÈ”ti vÈ “apagacchÈ”ti vÈ vadati, evaÑ yena kenaci ÈkÈrena kÈyena vÈ vÈcÈya vÈ paÔikkhitte pavÈraÓÈ hoti.

Eko abhihaÔe bhatte pavÈraÓÈya bhÊto hatthaÑ apanetvÈ punappunaÑ patte odanaÑ ÈkirantaÑ “Èkira Èkira, koÔÔetvÈ p|rehÊ”ti vadati, ettha kathanti? MahÈsumatthero tÈva “anÈkiraÓatthÈya vuttattÈ pavÈraÓÈ hotÊ”ti Èha. MahÈpadumatthero pana “Èkira p|rehÊti vadantassa nÈma kassaci pavÈraÓÈ atthÊ”ti vatvÈ “na pavÈretÊ”ti Èha. Aparo bhattaÑ abhiharantaÑ bhikkhuÑ sallakkhetvÈ “kiÑ Èvuso itopi kiÒci gaÓhissasi, dammi te kiÒcÊ”ti Èha, tatrÈpi “evaÑ nÈgamissatÊ”ti vuttattÈ “pavÈraÓÈ hotÊ”ti MahÈsumatthero Èha. MahÈpadumatthero pana “gaÓhissasÊti vadantassa nÈma kassaci pavÈraÓÈ atthÊ”ti vatvÈ “na pavÈretÊ”ti Èha.

Eko samaÑsakaÑ rasaÑ abhiharitvÈ “rasaÑ gaÓhathÈ”ti vadati, taÑ sutvÈ paÔikkhipato pavÈraÓÈ natthi. “MaccharasaÑ maÑsarasan”ti vutte paÔikkhipato hoti, “idaÑ gaÓhathÈ”ti vuttepi hotiyeva. MaÑsaÑ visuÑ katvÈ “maÑsarasaÑ gaÓhathÈ”ti vadati, tattha ce sÈsapamattampi maÑsakhaÓÉaÑ

VinayapiÔaka 94

atthi, taÑ paÔikkhipato pavÈraÓÈ hoti. Sace pana parissÈvito hoti, vaÔÔatÊti Abhayatthero Èha.

MaÑsarasena ÈpucchantaÑ mahÈthero “muhuttaÑ ÈgamehÊ”ti vatvÈ “thÈlakaÑ Èvuso ÈharÈ”ti Èha. Ettha kathanti? MahÈsumatthero tÈva “abhihÈrakassa gamanaÑ paÔhamaÑ upacchinnaÑ, tasmÈ pavÈretÊ”ti Èha. MahÈpadumatthero pana “ayaÑ kuhiÑ gacchati, kÊdisaÑ etassa gamanaÑ, gaÓhantassÈpi nÈma pavÈraÓÈ atthÊ”ti vatvÈ “na pavÈretÊ”ti Èha. KaÄÊrapanasÈdÊhi missetvÈ maÑsaÑ pacanti. TaÑ gahetvÈ “kaÄÊras|paÑ gaÓhatha, panasabyaÒjanaÑ gaÓhathÈ”ti vadanti, evampi na pavÈreti. KasmÈ? ApavÈraÓÈrahassa nÈmena vuttattÈ. Sace pana “macchas|paÑ maÑsas|pan”ti vÈ “imaÑ gaÓhathÈ”ti vÈ vadanti, pavÈreti. MaÑsakarambako nÈma hoti, taÑ dÈtukÈmopi “karambakaÑ gaÓhathÈ”ti vadati, vaÔÔati, na pavÈreti. “MaÑsakarambakan”ti vÈ “idan”ti vÈ vutte pana pavÈreti. Eseva nayo sabbesu macchamaÑsamissakesu.

Yo pana nimantane bhuÒjamÈno maÑsaÑ abhihaÔaÑ uddissa katanti maÒÒamÈno paÔikkhipati, pavÈritova hotÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. MissakakathÈ pana KurundiyaÑ suÔÔhu vuttÈ. EvaÑ hi tattha vuttaÑ–piÓÉapÈtacÈriko bhikkhu bhattamissakaÑ yÈguÑ ÈharitvÈ “yÈguÑ gaÓhathÈ”ti vadati, na pavÈreti. “BhattaÑ gaÓhathÈ”ti vutte pavÈreti. KasmÈ? YenÈpucchito, tassa atthitÈya. Ayamettha adhippÈyo, “yÈgumissakaÑ gaÓhathÈ”ti vadati, tatra ce yÈgu bahutarÈ vÈ hoti samasamÈ vÈ, na pavÈrati. YÈgu mandÈ, bhattaÑ bahutaraÑ, pavÈreti. IdaÒca sabba-aÔÔhakathÈsu vuttattÈ na sakkÈ paÔikkhipituÑ, kÈraÓaÑ panettha duddasaÑ. “BhattamissakaÑ gaÓhathÈ”ti vadati, bhattaÑ bahukaÑ vÈ samaÑ vÈ appataraÑ vÈ hoti, pavÈretiyeva. BhattaÑ vÈ yÈguÑ vÈ anÈmasitvÈ “missakaÑ gaÓhathÈ”ti vadati, tatra ce bhattaÑ bahutaraÑ vÈ samakaÑ vÈ hoti, pavÈreti. AppataraÑ na pavÈreti. IdaÒca karambakena na samÈnetabbaÑ. Harambako hi maÑsamissakopi hoti amaÑsamissakopi, tasmÈ “karambakan”ti vutte pavÈraÓÈ natthi. IdaÑ pana bhattamissakameva. Ettha vuttanayeneva pavÈraÓÈ hoti. Bahurase bhatte rasaÑ, bahukhÊre khÊraÑ, bahusappimhi


ca pÈyÈse sappiÑ gaÓhathÈti visuÑ katvÈ deti, taÑ paÔikkhipato pavÈraÓÈ natthi.

Yo pana gacchanto pavÈreti, so gacchantova bhuÒjituÑ labhati. KaddamaÑ vÈ udakaÑ vÈ patvÈ Ôhitena atirittaÑ kÈretabbaÑ. Sace antarÈ nadÊ p|rÈ hoti, nadÊtÊre gumbaÑ anupariyÈyantena bhuÒjitabbaÑ. Atha nÈvÈ vÈ setu vÈ atthi, taÑ abhiruhitvÈpi ca~kamanteneva bhuÒjitabbaÑ, gamanaÑ na upacchinditabbaÑ. YÈne vÈ hatthi-assapiÔÔhe vÈ candamaÓÉale vÈ s|riyamaÓÉale vÈ nisÊditvÈ pavÈritena yÈvamajjhanhikaÑ, tÈva tesu gacchantesupi nisinneneva bhuÒjitabbaÑ. Yo Ôhito pavÈreti, Ôhiteneva, yo nisinno pavÈreti, nisinneneva bhuÒjitabbaÑ. TaÑ taÑ iriyÈpathaÑ kopentena atirittaÑ kÈretabbaÑ. Yo ukkuÔiko nisÊditvÈ pavÈreti, tena ukkuÔikeneva bhuÒjitabbaÑ. Tassa pana heÔÔhÈ palÈlapÊÔhaÑ vÈ kiÒci vÈ nisÊdanakaÑ dÈtabbaÑ. PÊÔhake nisÊditvÈ pavÈritena ÈsanaÑ acÈletvÈva catasso disÈ parivattantena bhuÒjituÑ labbhati. MaÒce nisÊditvÈ pavÈritena ito vÈ etto vÈ saÑsarituÑ na labbhati. Sace pana naÑ saha maÒcena ukkhipitvÈ aÒÒatra nenti, vaÔÔati. NipajjitvÈ pavÈritena nipanneneva bhuÒjitabbaÑ. Parivattantena yena passena nipanno, tassa ÔhÈnaÑ nÈtikkametabbaÑ.

Anatirittanti na atirittaÑ, na adhikanti attho. TaÑ pana yasmÈ kappiyakatÈdÊhi sattahi vinayakammÈkÈrehi akataÑ vÈ gilÈnassa anadhikaÑ vÈ hoti, tasmÈ padabhÈjane “akappiyakatan”ti-Èdi vuttaÑ. Tattha akappiyakatanti yaÑ tattha phalaÑ vÈ kandam|lÈdi vÈ paÒcahi samaÓakappehi kappiyaÑ akataÑ, yaÒca akappiyamaÑsaÑ vÈ akappiyabhojanaÑ vÈ, etaÑ akappiyaÑ nÈma. TaÑ akappiyaÑ “alametaÑ sabban”ti evaÑ atirittaÑ katampi akappiyakatanti veditabbaÑ. AppaÔiggahitakatanti bhikkhunÈ appaÔiggahitaÑyeva purimanayena atirittaÑ kataÑ. AnuccÈritakatanti kappiyaÑ karÈpetuÑ Ègatena bhikkhunÈ Êsakampi anukkhittaÑ vÈ anapanÈmitaÑ vÈ kataÑ. AhatthapÈse katanti kappiyaÑ kÈrÈpetuÑ Ègatassa hatthapÈsato bahi Ôhitena kataÑ. AbhuttÈvinÈ katanti yo “alametaÑ sabban”ti atirittaÑ karoti, tena pavÈraÓappahonakaÑ bhojanaÑ abhuttena kataÑ. BhuttÈvinÈ pavÈritena ÈsanÈ vuÔÔhitena katanti idaÑ uttÈnameva. AlametaÑ sabbanti avuttanti vacÊbhedaÑ katvÈ evaÑ avuttaÑ hoti. Iti

VinayapiÔaka 96

imehi sattahi vinayakammÈkÈrehi yaÑ atirittaÑ kappiyaÑ akataÑ, yaÒca na gilÈnÈtirittaÑ, tadubhayampi anatirittanti veditabbaÑ.

AtirittaÑ pana tasseva paÔipakkhanayena1 veditabbaÑ. Apicettha bhuttÈvinÈ kataÑ hotÊti anantare nisinnassa sabhÈgassa bhikkhuno pattato ekampi sitthaÑ vÈ maÑsahÊraÑ vÈ khÈditvÈ katampi bhuttÈvinÈva kataÑ hotÊti veditabbaÑ. ŒsanÈ avuÔÔhitenÈti ettha pana asammohatthaÑ ayaÑ vinicchayo–dve bhikkh| pÈtova bhuÒjamÈnÈ pavÈritÈ honti, ekena tattheva nisÊditabbaÑ. Itarena niccabhattaÑ vÈ salÈkabhattaÑ vÈ ÈnetvÈ upaÉÉhaÑ tassa bhikkhuno patte ÈkiritvÈ hatthaÑ dhovitvÈ sesaÑ tena bhikkhunÈ kappiyaÑ kÈrÈpetvÈ bhuÒjitabbaÑ. KasmÈ? YaÑ hi tassa hatthe laggaÑ, taÑ akappiyaÑ hoti. Sace pana paÔhamaÑ nisinno bhikkhu sayameva tassa pattato hatthena gaÓhÈti, hatthadhovanakiccaÑ natthi. Sace pana evaÑ kappiyaÑ kÈrÈpetvÈ bhuÒjantassa puna kiÒci byaÒjanaÑ vÈ khÈdanÊyaÑ vÈ patte Èkiranti, yena paÔhamaÑ kappiyaÑ kataÑ, so puna kÈtuÑ na labhati. Yena akataÑ, tena kÈtabbaÑ. YaÒca akataÑ, taÑ kÈtabbaÑ. Yena akatanti aÒÒena bhikkhunÈ yena paÔhamaÑ na kataÑ, tena kÈtabbaÑ. YaÒca akatanti yena paÔhamaÑ kappiyaÑ kataÑ, tenÈpi yaÑ akataÑ, taÑ kÈtabbaÑ. PaÔhamabhÈjane pana kÈtuÑ na labbhati. Tattha hi kariyamÈnaÑ paÔhamaÑ katena saddhiÑ kataÑ hoti, tasmÈ aÒÒasmiÑ bhÈjane kÈtuÑ vaÔÔatÊti adhippÈyo. EvaÑ kataÑ pana tena bhikkhunÈ paÔhamaÑ katena saddhiÑ bhuÒjituÑ vaÔÔati.

KappiyaÑ karontena ca na kevalaÑ patteyeva, kuÓÉepi pacchiyampi yattha katthaci purato ÔhapetvÈ onÈmitabhÈjane kÈtabbaÑ. TaÑ sacepi bhikkhusataÑ pavÈritaÑ hoti, sabbesaÑ bhuÒjituÑ vaÔÔati, appavÈritÈnampi vaÔÔati. Yena pana kappiyaÑ kataÑ, tassa na vaÔÔati. Sacepi pavÈretvÈ piÓÉÈya paviÔÔhaÑ bhikkhuÑ pattaÑ gahetvÈ avassaÑ bhuÒjanake ma~galanimantane nisÊdÈpenti, atirittaÑ kÈretvÈva bhuÒjitabbaÑ. Sace tattha aÒÒo bhikkhu natthi, ÈsanasÈlaÑ vÈ vihÈraÑ vÈ pattaÑ pesetvÈ kÈretabbaÑ. KappiyaÑ karontena pana anupasampannassa hatthe ÔhitaÑ na kÈtabbaÑ. Sace ÈsanasÈlÈyaÑ abyatto bhikkhu hoti, sayaÑ gantvÈ kappiyaÑ kÈrÈpetvÈ ÈnetvÈ bhuÒjitabbaÑ. ______________________________________________________________ 1. PaÔikkhepena (SyÈ)


GilÈnÈtirittanti ettha na kevalaÑ yaÑ gilÈnassa bhuttÈvasesaÑ hoti, taÑ gilÈnÈtirittaÑ, atha kho yaÑkiÒci gilÈnaÑ uddissa ajja vÈ sve vÈ yadÈ vÈ icchati, tadÈ khÈdissatÊti ÈhaÔaÑ, taÑ sabbaÑ “gilÈnÈtirittan”ti veditabbaÑ. YaÑ yÈmakÈlikÈdÊsu ajjhohÈre ajjhohÈre dukkaÔaÑ, taÑ asaÑsaÔÔhavasena vuttaÑ. Sace pana ÈmisasaÑsaÔÔhÈni honti, ÈhÈratthÈyapi anÈhÈratthÈyapi paÔiggahetvÈ ajjhoharantassa pÈcittiyameva. 241. Sati paccayeti yÈmakÈlikaÑ pipÈsÈya sati pipÈsacchedanatthaÑ, sattÈhakÈlikaÑ yÈvajÊvikaÒca tena tena upasametabbake ÈbÈdhe sati tassa upasamanatthaÑ paribhuÒjato anÈpatti. Sesamettha uttÈnameva.

KathinasamuÔÔhÈnaÑ, kÈyavÈcato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

PaÔhamapavÈraÓasikkhÈpadaÑ paÒcamaÑ. _____

6. DutiyapavÈraÓasikkhÈpadavaÓÓanÈ

242. ChaÔÔhasikkhÈpade anÈcÈraÑ ÈcaratÊti paÓÓattivÊtikkamaÑ karoti. UpanandhÊti upanÈhaÑ janento tasmiÑ puggale attano kodhaÑ bandhi, punappunaÑ ÈghÈtaÑ janesÊti attho. Upanaddho bhikkh|ti so janita-upanÈho bhikkhu. 243. AbhihaÔÔhuÑ pavÈreyyÈti abhiharitvÈ handa bhikkhu khÈda vÈ bhuÒja vÈti evaÑ pavÈreyya. PadabhÈjane pana “handa bhikkh|”ti-ÈdiÑ anuddharitvÈ sÈdhÈraÓameva abhihaÔÔhuÑ-pavÈraÓÈya atthaÑ dassetuÑ “yÈvatakaÑ icchasi, tÈvatakaÑ gaÓhÈhÊ”ti vuttaÑ. JÈnanti pavÈritabhÈvaÑ jÈnanto. TaÑ panassa jÈnanaÑ yasmÈ tÊhÈkÈrehi hoti, tasmÈ “jÈnÈti” nÈma sÈmaÑ vÈ jÈnÈtÊti-ÈdinÈ nayena padabhÈjanaÑ vuttaÑ. ŒsÈdanÈpekkhoti ÈsÈdanaÑ codanaÑ ma~kukaraÓabhÈvaÑ apekkhamÈno.

VinayapiÔaka 98

PaÔiggaÓhÈti Èpatti dukkaÔassÈti yassa abhihaÔaÑ, tasmiÑ paÔiggaÓhante abhihÈrakassa bhikkhuno dukkaÔaÑ. Itarassa pana sabbo Èpattibhedo paÔhamasikkhÈpade vutto, imasmiÑ pana sikkhÈpade sabbÈ Èpattiyo abhihÈrakasseva veditabbÈ. SesaÑ paÔhamasikkhÈpade vuttanayattÈ pÈkaÔameva.

TisamuÔÔhÈnaÑ, kÈyacittato vÈcÈcittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

DutiyapavÈraÓasikkhÈpadaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. VikÈlabhojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

247. SattamasikkhÈpade giraggasamajjoti girimhi aggasamajjo, girissa vÈ aggadese samajjo. So kira sattame divase bhavissatÊti nagare ghosanÈ kariyati, nagarassa bahiddhÈ same bh|mibhÈge pabbatacchÈyÈya mahÈjanakÈyo sannipatati, anekappakÈrÈni naÔanÈÔakÈni pavattanti, tesaÑ dassanatthaÑ maÒcÈtimaÒce bandhanti. SattarasavaggiyÈ apaÒÒatte sikkhÈpade daharÈva upasampannÈ, te “nÈÔakÈni Èvuso passissÈmÈ”ti tattha agamaÑsu. Atha nesaÑ ÒÈtakÈ “amhÈkaÑ ayyÈ ÈgatÈ”ti tuÔÔhacittÈ nhÈpetvÈ vilimpetvÈ bhojetvÈ aÒÒampi p|vakhÈdanÊyÈdiÑ hatthe adaÑsu. Te sandhÈya vuttaÑ manussÈ sattarasavaggiye bhikkh| passitvÈti-Èdi. 248-9. VikÈleti vigate kÈle. KÈloti bhikkh|naÑ bhojanakÈlo adhippeto, so ca sabbantimena paricchedena majjhanhiko1, tasmiÑ vÊtivatteti adhippÈyo. Tenevassa padabhÈjane “vikÈlo nÈma majjhanhike vÊtivatte yÈva aruÓuggamanÈ”ti vuttaÑ, Ôhitamajjhanhikopi kÈlasa~gahaÑ gacchati. Tato paÔÔhÈya pana khÈdituÑ vÈ bhuÒjituÑ vÈ na sakkÈ, sahasÈ pivituÑ sakkÈ bhaveyya. Kukkuccakena pana na kattabbaÑ. KÈlaparicchedajÈnanatthaÒca kÈlatthambho yojetabbo, kÈlantareva bhattakiccaÑ kÈtabbaÑ. ______________________________________________________________ 1. Majjhantiko (sabbattha)


AvasesaÑ khÈdanÊyaÑ nÈmÈti ettha yaÑ tÈva sakkhalimodakÈdipubbaÓÓÈparaÓÓamayaÑ, tattha vattabbameva natthi. Yampi vanam|lÈdippabhedaÑ ÈmisagatikaÑ hoti, seyyathidaÑ, m|lakhÈdanÊyaÑ kandakhÈdanÊyaÑ muÄÈlakhÈdanÊyaÑ matthakakhÈdanÊyaÑ khandhakhÈdanÊyaÑ tacakhÈdanÊyaÑ pattakhÈdanÊyaÑ pupphakhÈdanÊyaÑ phalakhÈdanÊyaÑ aÔÔhikhÈdanÊyaÑ piÔÔhakhÈdanÊyaÑ niyyÈsakhÈdanÊyanti, idampi khÈdanÊyasa~khyameva gacchati.

Tattha pana ÈmisagatikasallakkhaÓatthaÑ idaÑ mukhamattanidassanaÑ–m|lakhÈdanÊye tÈva m|lakam|laÑ khÈrakam|laÑ1 caccum|laÑ2 tambakam|laÑ taÓÉuleyyakam|laÑ vatthuleyyakam|laÑ vajakalim|laÑ jajjharÊm|lanti evamÈdÊni s|peyyapaÓÓam|lÈni ÈmisagatikÈni. Ettha ca vajakalim|le jaraÔÔhaÑ chinditvÈ chaÉÉenti, taÑ yÈvajÊvikaÑ hoti. AÒÒampi evar|paÑ eteneva nayena veditabbaÑ. M|lakakhÈrakajajjharÊm|lÈnaÑ pana jaraÔÔhÈnipi ÈmisagatikÈnevÈti vuttaÑ. YÈni pana PÈÄiyaÑ–

“AnujÈnÈmi bhikkhave m|lÈni bhesajjÈni haliddiÑ si~giveraÑ vacaÑ vacattaÑ ativisaÑ kaÔukarohiÓiÑ usÊraÑ bhaddamuttakaÑ, yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi m|lÈni bhesajjÈni neva khÈdanÊye khÈdanÊyatthaÑ pharanti, na bhojanÊye bhojanÊyatthaÑ pharantÊ”ti3–

VuttÈni, tÈni yÈvajÊvikÈni. TesaÑ c|Äapancam|laÑ mahÈpaÒcam|lanti-ÈdinÈ nayena gaÓiyamÈnÈnaÑ gaÓanÈya anto natthi. KhÈdanÊyatthaÑ bhojanÊyatthaÒca pharaÓÈbhÈvoyeva pana tesaÑ lakkhaÓaÑ. TasmÈ yaÑkiÒci m|laÑ tesu tesu janapadesu pakati-ÈhÈravasena manussÈnaÑ khÈdanÊyatthaÑ bhojanÊyatthaÒca pharati, taÑ yÈvakÈlikaÑ, itaraÑ yÈvajÊvikanti veditabbaÑ. Te subahuÑ vatvÈpi hi imasmiÑyeva lakkhaÓe ÔhÈtabbaÑ. NÈmasaÒÒÈsu pana vuccamÈnÈsu taÑ taÑ nÈmaÑ ajÈnantÈnaÑ sammohoyeva hoti, tasmÈ nÈmasaÒÒÈya ÈdaraÑ akatvÈ lakkhaÓameva dassitaÑ.

YathÈ ca m|le, evaÑ kandÈdÊsupi yaÑ lakkhaÓaÑ dassitaÑ, tasseva vasena vinicchayo veditabbo. YaÒca taÑ PÈÄiyaÑ haliddÈdi aÔÔhavidhaÑ vuttaÑ, tassa khandhatacapupphaphalampi sabbaÑ yÈvajÊvikanti vuttaÑ. ______________________________________________________________ 1. VÈrakam|laÑ (SÊ, SyÈ) 2. Cuccum|laÑ (SÊ), puccum|laÑ (SyÈ) 3. Vi 3. 292 piÔÔhe.

VinayapiÔaka 100

KandakhÈdanÊye duvidho kando dÊgho ca rasso ca, bhisakiÑsukakandÈdi vaÔÔo1 uppalakaserukakandÈdi, yaÑ “gaÓÔhÊ”tipi vadanti. Tattha sabbesaÑ kandÈnaÑ jiÓÓajaraÔÔhÈnaÒca challi ca sukhumam|lÈni ca yÈvajÊvikÈni. TaruÓo pana sukhakhÈdanÊyo, sÈlakalyÈÓÊpotakakando kiÑsukapotakakando ambÈÔakakando ketakakando mÈluvakando bhisasa~khÈto padumapuÓÉarÊkakando piÓÉÈlumasÈlu-Èdayo ca khÊravallikando2 Èluvakando siggukando tÈlakando nÊluppalarattuppalakumudasogandhikÈnaÑ kandÈ kadalikando veÄukando kaserukakandoti evamÈdayo tesu tesu janapadesu pakati-ÈhÈravasena manussÈnaÑ khÈdanÊyatthaÒca bhojanÊyatthaÒca pharaÓakakandÈ yÈvakÈlikÈ.

KhÊravallikando adhoto yÈvajÊviko, dhoto yÈvakÈliko, khÊrakÈkolÊjÊvika-usabhakalasuÓÈdikandÈ pana yÈvajÊvikÈ. Te PÈÄiyaÑ “yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi m|lÈni bhesajjÈnÊ”ti3 evaÑ m|labhesajjasa~gaheneva sa~gahitÈ.

MuÄÈlakhÈdanÊye pana padumamuÄÈlaÑ puÓÉarÊkamuÄÈlasadisameva. Erakam|laÑ kandulam|lanti evamÈdi tesu tesu janapadesu pakati-ÈhÈravasena manussÈnaÑ khÈdanÊyatthaÒca bhojanÊyatthaÒca pharaÓakamuÄÈlaÑ yÈvakÈlikaÑ. Haliddisi~giveramakacicaturassavalliketakatÈlahintÈlakuntÈlanÈÄikerap|garukkhÈdimuÄÈlÑ pana yÈvajÊvikaÑ, taÑ sabbampi PÈÄiyaÑ “yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi m|lÈni bhesajjÈnÊ”ti3 evaÑ m|labhesajjasa~gaheneva sa~gahitaÑ.

MatthakakhÈdanÊye tÈlahintÈlakuntÈlaketakanÈÄikerap|garukkhakhajj|rÊvetta-erakakadalÊnaÑ kaÄÊrasa~khÈtÈ matthakÈ, veÓukaÄÊro naÄakaÄÊro ucchukaÄÊro m|lakakaÄÊro sÈsapakaÄÊro satÈvarikaÄÊro sattannaÑ dhaÒÒÈnaÑ kaÄÊrÈti evamÈdi tesu tesu janapadesu pakati-ÈhÈravasena manussÈnaÑ khÈdanÊyatthaÑ bhojanÊyatthaÒca pharaÓako rukkhavalli-ÈdÊnaÑ matthako yÈvakÈliko. Haliddisi~giveravacamakacilasuÓÈnaÑ kaÄÊrÈ, tÈlahintÈla kuntÈla nÈÄikera kaÄÊrÈnaÒca chinditvÈ pÈtito jaraÔÔhabundo yÈvajÊviko. ______________________________________________________________ 1. VaÔÔo ca (SÊ) 2. Vallikando (SÊ, SyÈ) 3. Vi 3. 292 piÔÔhe.


KhandhakhÈdanÊye antopathavÊgato sÈlakalyÈÓÊkhandho ucchukhandho nÊluppalarattuppalakumudasogandhikÈnaÑ khandhakÈti evamÈdi tesu tesu janapadesu pakati-ÈhÈravasena manussÈnaÑ khÈdanÊyatthaÑ bhojanÊyatthaÒca pharaÓako khandho yÈvakÈliko. UppalajÈtÊnaÑ paÓÓadaÓÉako padumajÈtÊnaÑ sabbopi daÓÉako kÈravindakadaÓÉÈdayo1 ca avasesasabbakhandhÈ yÈvajÊvikÈ.

TacakhÈdanÊye ucchutacova eko yÈvakÈliko, sopi saraso. Seso sabbo yÈvajÊviko. TesaÑ pana matthakakhandhatacÈnaÑ tiÓÓaÑ PÈÄiyaÑ kasÈvabhesajjena sa~gaho veditabbo. VuttaÒhetaÑ–

“AnujÈnÈmi bhikkhave kasÈvÈni bhesajjÈni nimbakasÈvaÑ kuÔajakasÈvaÑ paÔolakasÈvaÑ phaggavakasÈvaÑ nattamÈlakasÈvaÑ, yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi kasÈvÈni bhesajjÈni neva khÈdanÊye khÈdanÊyatthaÑ pharanti, na bhojanÊye bhojanÊyatthaÑ pharantÊ”ti2.

Ettha hi etesampi sa~gaho sijjhati. VuttakasÈvÈni ca sabbÈni kappiyÈnÊti veditabbÈni.

PattakhÈdanÊye m|lakaÑ khÈrako caccu tambako taÓÉuleyyako papunnÈgo vatthuleyyako vajakali jajjharÊ sellu siggu kÈsamaddako ummÈ cÊnamuggo mÈso rÈjamÈso ÔhapetvÈ mahÈnipphÈvaÑ avasesanipphÈvo aggimantho sunisannako setavaraÓo nÈÄikÈ bh|miyaÑ jÈtaloÓÊti etesaÑ pattÈni aÒÒÈni ca evar|pÈni tesu tesu janapadesu pakati-ÈhÈravasena manussÈnaÑ khÈdanÊyatthaÑ bhojanÊyatthaÒca pharaÓakÈni pattÈni ekaÑsena yÈvakÈlikÈni. YÈ panaÒÒÈ mahÈnakhapiÔÔhimattÈ paÓÓaloÓi rukkhe ca gacche ca Èrohati, tassÈ pattaÑ yÈvajÊvikaÑ. BrahmÊpattaÒca yÈvakÈlikanti dÊpavÈsino vadanti. AmbapallavaÑ yÈvakÈlikaÑ, asokapallavaÑ pana yÈvajÊvikaÑ.

YÈni vÈ panaÒÒÈni PÈÄiyaÑ–

“AnujÈnÈmi bhikkhave paÓÓÈni bhesajjÈni nimbapaÓÓaÑ kuÔajapaÓÓaÑ paÔolapaÓÓaÑ sulasipaÓÓaÑ kappÈsakapaÓÓaÑ, yÈni vÈ panaÒÒÈnipi

______________________________________________________________ 1. AravindakadaÓÉÈdayo (SÊ, SyÈ) 2. Vi 3. 292 piÔÔhe.

VinayapiÔaka 102

atthi paÓÓÈni bhesajjÈni neva khÈdanÊye khÈdanÊyatthaÑ pharanti, na bhojanÊye bhojanÊyatthaÑ pharantÊ”ti1–

VuttÈni, tÈni yÈvajÊvikÈni. Na kevalaÒca paÓÓÈniyeva, tesaÑ pupphaphalÈdÊnipi yÈvajÊvikÈni. PaÓÓÈnaÑ phaggavapaÓÓaÑ ajjukapaÓÓaÑ phaÓijjakapaÓÓaÑ paÔolapaÓÓaÑ tamb|lapaÓÓaÑ paduminipaÓÓanti evaÑ gaÓanavasena anto natthi.

PupphakhÈdanÊye m|lakapupphaÑ khÈrakapupphaÑ caccupupphaÑ tambakapupphaÑ vajakalipupphaÑ jajjharÊpupphaÑ c|ÄanipphÈvapupphaÑ mahÈnipphÈvapupphaÑ kaserukapupphaÑ nÈÄikeratÈlaketakÈnaÑ taruÓapupphÈni setavaraÓapupphaÑ siggupupphaÑ uppalapadumajÈtikÈnaÑ pupphÈni2 kaÓÓikamattaÑ agandhikapupphaÑ kaÄÊrapupphaÑ jÊvantÊpupphanti evamÈdi tesu tesu janapadesu pakati-ÈhÈravasena manussÈnaÑ khÈdanÊyatthaÑ bhojanÊyatthaÒca pharaÓakapupphaÑ yÈvakÈlikaÑ. Asoka bakula kuyyaka punnÈga campakajÈti kaÓavÊra kaÓikÈra kunda navamÈlika mallikÈdÊnaÑ pana pupphaÑ yÈvajÊvikaÑ, tassa gaÓanÈya anto natthi. PÈÄiyaÑ panassa kasÈvabhesajjeneva sa~gaho veditabbo.

PhalakhÈdanÊye panasa labuja tÈla nÈÄikera amba jamb| ambÈÔaka tintiÓika mÈtulu~ga kapittha lÈbu kumbhaÓÉa pussaphala timbar|saka tipusa vÈti~gaÓa coca moca madhukÈdÊnaÑ phalÈni yÈni loke tesu tesu janapadesu pakati-ÈhÈravasena manussÈnaÑ khÈdanÊyatthaÑ bhojanÊyatthaÒca pharanti, sabbÈni tÈni yÈvakÈlikÈni. NÈmagaÓanavasena nesaÑ na sakkÈ pariyantaÑ dassetuÑ. YÈni pana PÈÄiyaÑ–

“AnujÈnÈmi bhikkhave phalÈni bhesajjÈni bila~gaÑ pipphaliÑ maricaÑ harÊtakaÑ vibhÊtakaÑ ÈmalakaÑ goÔÔhaphalaÑ, yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi phalÈni bhesajjÈni neva khÈdanÊye khÈdanÊyatthaÑ pharanti, na bhojanÊye bhojanÊyatthaÑ pharantÊ”ti1–

VuttÈni, tÈni yÈvajÊvikÈni. Tesampi aparipakkÈni acchiva bimba varaÓa ketaka kÈsmarÊ-ÈdÊnaÑ phalÈni jÈtiphalaÑ kaÔukaphalaÑ eÄÈ takkolanti evaÑ nÈmavasena na sakkÈ pariyantaÑ dassetuÑ. ______________________________________________________________ 1. Vi 3. 293 piÔÔhe. 2. PupphÈnaÑ (SÊ)


AÔÔhikhÈdanÊye labujaÔÔhi panasaÔÔhi ambÈÔakaÔÔhi sÈlaÔÔhi khajj|rÊ ketakatimbar|sakÈnaÑ taruÓaphalaÔÔhi tintiÓikaÔÔhi bimbaphalaÔÔhi uppalapa dumajÈtÊnaÑ pokkharaÔÔhÊti evamÈdÊni tesu tesu janapadesu manussÈnaÑ pakati-ÈhÈravasena khÈdanÊyatthaÑ bhojanÊyatthaÒca pharaÓakÈni aÔÔhÊni yÈvakÈlikÈni. MadhukaÔÔhipunnÈgaÔÔhiharÊtakÈdÊnaÑ aÔÔhÊni siddhatthakaÔÔhirÈjikaÔÔhÊti evamÈdÊni aÔÔhÊni yÈvajÊvikÈni. TesaÑ PÈÄiyaÑ phalabhesajjeneva sa~gaho veditabbo.

PiÔÔhakhÈdanÊye sattannaÑ tÈva dhaÒÒÈnaÑ dhaÒÒÈnulomÈnaÑ aparaÓÓÈnaÒca piÔÔhaÑ panasapiÔÔhaÑ labujapiÔÔhaÑ ambÈÔakapiÔÔhaÑ sÈlapiÔÔhaÑ dhotakatÈlapiÔÔhaÒca khÊravallipiÔÔhaÒcÈti evamÈdÊni tesu tesu janapadesu pakati-ÈhÈravasena manussÈnaÑ khÈdanÊyatthaÑ bhojanÊyatthaÒca pharaÓakÈni piÔÔhÈni yÈvakÈlikÈni. AdhotakaÑ tÈlapiÔÔhaÑ khÊravallipiÔÔhaÑ assagandhÈdipiÔÔhÈni ca yÈvajÊvikÈni. TesaÑ PÈÄiyaÑ kasÈvehi ca m|laphalehi ca sa~gaho veditabbo.

NiyyÈsakhÈdanÊye eko ucchuniyyÈsova sattÈhakÈliko. SesÈ “anujÈnÈmi bhikkhave jat|ni bhesajjÈni hi~guÑ hi~gujatuÑ hi~gusipÈÔikaÑ takaÑ takapattiÑ takapaÓÓiÑ sajjulasaÑ, yÈni vÈ panaÒÒÈnipi atthi jat|ni bhesajjÈnÊ”ti1 evaÑ PÈÄiyaÑ vuttaniyyÈsÈ yÈvajÊvikÈ. Tattha yevÈpanakavasena sa~gahitÈnaÑ ambaniyyÈso kaÓikÈraniyyÈsoti evaÑ nÈmavasena na sakkÈ pariyantaÑ dassetuÑ. EvaÑ imesu m|lakhÈdanÊyÈdÊsu yaÑkiÒci yÈvakÈlikaÑ, sabbampi imasmiÑ atthe avasesaÑ khÈdanÊyaÑ nÈmÈti sa~gahitaÑ.

BhojanÊyaÑ nÈma paÒca bhojanÈnÊti-Èdimhi yaÑ vattabbaÑ, taÑ vuttameva. KhÈdissÈmi bhuÒjissÈmÊti paÔiggaÓhÈtÊti yo bhikkhu vikÈle etaÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÒca paÔiggaÓhÈti, tassa paÔiggahaÓe tÈva Èpatti dukkaÔassa. Sesamettha uttÈnameva.


VikÈlabhojanasikkhÈpadaÑ sattamaÑ. ______________________________________________________________ 1. Vi 3. 293 piÔÔhe.

VinayapiÔaka 104

8. SannidhikÈrakasikkhÈpadavaÓÓanÈ

252. AÔÔhamasikkhÈpade BelaÔÔhasÊso1 nÈma jaÔilasahassabbhantaro mahÈthero. AraÒÒe viharatÊti Jetavanassa avid|re padhÈnaghare ekasmiÑ ÈvÈse vasati. Sukkhakuranti as|pabyaÒjanaÑ odanaÑ. So kira antogÈme bhuÒjitvÈ pacchÈ piÓÉÈya caritvÈ tÈdisaÑ odanaÑ Èharati, taÒca kho appicchatÈya, na paccayagiddhatÈya. Thero kira sattÈhaÑ nirodhasamÈpattiyÈ vÊtinÈmetvÈ samÈpattito vuÔÔhÈya taÑ piÓÉapÈtaÑ udakena temetvÈ bhuÒjati, tato puna sattÈhaÑ samÈpattiyÈ nisÊdati. EvaÑ dvepi tÊÓipi cattÈripi sattÈhÈni vÊtinÈmetvÈ gÈmaÑ piÓÉÈya pavisati. Tena vuttaÑ cirena gÈmaÑ piÓÉÈya pavisatÊti. 253. KÈro karaÓaÑ kiriyÈti atthato ekaÑ, sannidhi kÈro assÈti sannidhikÈraÑ. SannidhikÈrameva sannidhikÈrakaÑ. ( )2 paÔiggahetvÈ ekarattaÑ vÊtinÈmitassetaÑ adhivacanaÑ. Tenevassa padabhÈjane vuttaÑ “sannidhikÈrakaÑ nÈma ajja paÔiggahitaÑ aparajj|”ti.

PaÔiggaÓhÈti, Èpatti dukkaÔassÈti evaÑ sannidhikataÑ yaÑkiÒci yÈvakÈlikaÑ vÈ yÈmakÈlikaÑ vÈ ajjhoharitukÈmatÈya gaÓhantassa paÔiggahaÓe tÈva Èpatti dukkaÔassa. Ajjhoharato pana ekamekasmiÑ ajjhohÈre pÈcittiyaÑ. Sacepi patto duddhoto hoti, yaÑ a~guliyÈ ghaÑsantassa lekhÈ paÒÒÈyati, gaÓÔhikapattassa vÈ gaÓÔhikantare sneho paviÔÔho hoti, so uÓhe otÈpentassa paggharati, uÓhayÈguyÈ vÈ gahitÈya sandissati, tÈdise pattepi punadivase bhuÒjantassa pÈcittiyaÑ. TasmÈ pattaÑ dhovitvÈ puna tattha acchodakaÑ vÈ ÈsiÒcitvÈ a~guliyÈ vÈ ghaÑsitvÈ nisnehabhÈvo jÈnitabbo. Sace hi udake vÈ snehabhÈvo patte vÈ a~gulilekhÈ paÒÒÈyati, duddhoto hoti. TelavaÓÓapatte pana a~gulilekhÈ paÒÒÈyati, sÈ abbohÈrikÈ. YaÑ bhikkh| nirapekkhÈ sÈmaÓerÈnaÑ pariccajanti, taÒce sÈmaÓerÈ nidahitvÈ denti, sabbaÑ vaÔÔati. SayaÑ paÔiggahetvÈ apariccattameva hi dutiyadivase na vaÔÔati. Tato hi ekasitthampi ajjhoharato pÈcittiyameva. ______________________________________________________________ 1. BelaÔÔhisÊso (SÊ) 2. (Sannidhikiriyanti attho) (SyÈ, Ka)


AkappiyamaÑsesu manussamaÑse thullaccayena saddhiÑ pÈcittiyaÑ, avasesesu dukkaÔena saddhiÑ. YÈmakÈlikaÑ sati paccaye ajjhoharato pÈcittiyaÑ. ŒhÈratthÈya ajjhoharato dukkaÔena saddhiÑ pÈcittiyaÑ. Sace pavÈrito hutvÈ anatirittakataÑ ajjhoharati, pakati-Èmise dve pÈcittiyÈni, manussamaÑse thullaccayena saddhiÑ dve, sesa-akappiyamaÑse dukkaÔena saddhiÑ, yÈmakÈlikaÑ sati paccaye sÈmisena mukhena ajjhoharato dve, nirÈmisena ekameva. ŒhÈratthÈya ajjhoharato vikappadvayepi dukkaÔaÑ vaÉÉhati. Sace vikÈle ajjhoharati pakatibhojane sannidhipaccayÈ ca vikÈlabhojanapaccayÈ ca dve pÈcittiyÈni, akappiyamaÑsesu thullaccayaÒca dukkaÔaÒca vaÉÉhati. YÈmakÈlikesu vikÈlapaccayÈ anÈpatti, anatirittapaccayÈ pana vikÈle sabbavikappesu anÈpatti. 255. SattÈhakÈlikaÑ yÈvajÊvikaÑ ÈhÈratthÈyÈti ÈhÈratthÈya paÔiggaÓhato paÔiggahaÓapaccayÈ tÈva dukkaÔaÑ, ajjhoharato pana sace nirÈmisaÑ hoti, ajjhohÈre ajjhohÈre dukkaÔaÑ. Atha ÈmisasaÑsaÔÔhaÑ paÔiggahetvÈ ÔhapitaÑ hoti, yathÈvatthukaÑ pÈcittiyameva. 256. AnÈpatti yÈvakÈlikanti-Èdimhi VikÈlabhojanasikkhÈpade niddiÔÔhaÑ khÈdanÊyabhojanÊyaÑ yÈva majjhantikasa~khÈto kÈlo, tÈva bhuÒjitabbato yÈvakÈlikaÑ. SaddhiÑ anulomapÈnehi aÔÔhavidhaÑ pÈnaÑ yÈva rattiyÈ pacchimayÈmasa~khÈto yÈmo, tÈva paribhuÒjitabbato yÈmo kÈlo assÈti yÈmakÈlikaÑ. Sappi-Èdi paÒcavidhaÑ bhesajjaÑ sattÈhaÑ nidhetabbato sattÈho kÈlo assÈti sattÈhakÈlikaÑ. ®hapetvÈ udakaÑ avasesaÑ sabbampi yÈvajÊvaÑ pariharitvÈ sati paccaye paribhuÒjitabbato yÈvajÊvakanti vuccati.

Tattha aruÓodayeva paÔiggahitaÑ yÈvakÈlikaÑ satakkhattumpi nidahitvÈ yÈvakÈlo nÈtikkamati tÈva, yÈmakÈlikaÑ ekaÑ ahorattaÑ, sattÈhakÈlikaÑ sattarattaÑ, itaraÑ sati paccaye yÈvajÊvampi paribhuÒjantassa anÈpatti. Sesamettha uttÈnameva. AÔÔhakathÈsu pana imasmiÑ ÔhÈne pÈnakathÈ, kappiyÈnulomakathÈ, kappati nu kho yÈvakÈlikena yÈmakÈlikanti-ÈdikathÈ ca kappiyabh|mikathÈ ca vitthÈritÈ, taÑ mayaÑ ÈgataÔÔhÈneyeva kathayissÈma.

VinayapiÔaka 106


SannidhikÈrakasikkhÈpadaÑ aÔÔhamaÑ. _____

9. PaÓÊtabhojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

257. NavamasikkhÈpade paÓÊtabhojanÈnÊti uttamabhojanÈni. Kassa sampannaÑ na manÈpanti sampattiyuttaÑ kassa na piyaÑ. SÈdunti surasaÑ. 259. Yo pana bhikkh| evar|pÈni paÓÊtabhojanÈni agilÈno attano atthÈya viÒÒÈpetvÈ bhuÒjeyyÈti ettha suddhÈni sappi-ÈdÊni viÒÒÈpetvÈ bhuÒjanto pÈcittiyaÑ nÈpajjati, sekhiyesu s|podanaviÒÒattidukkaÔaÑ Èpajjati, odanasaÑsaÔÔhÈni pana viÒÒÈpetvÈ bhuÒjanto pÈcittiyaÑ ÈpajjatÊti veditabbo, ayaÑ kirettha adhippÈyo. Teneva ca paÓÊtÈnÊti avatvÈ paÓÊtabhojanÈnÊti sutte vuttaÑ. PaÓÊtÈnÊti hi vutte sappi-ÈdÊnaÑyeva gahaÓaÑ hoti, paÓÊtabhojanÈnÊti vutte pana paÓÊtasaÑsaÔÔhÈni sattadhaÒÒanibbattÈni bhojanÈni paÓÊtabhojanÈnÊti ayamattho paÒÒÈyati.

IdÈni viÒÒÈpeti payoge dukkaÔanti-ÈdÊsu ayaÑ vinicchayo, sappinÈ bhattaÑ dehi, sappiÑ ÈkiritvÈ dehi, sappimissakaÑ katvÈ dehi, saha sappinÈ dehi, sappiÒca bhattaÒca dehÊti viÒÒÈpentassa viÒÒattiyÈ dukkaÔaÑ, paÔiggahaÓe dukkaÔaÑ, ajjhohÈre pÈcittiyaÑ. SappibhattaÑ dehÊti vutte pana yasmÈ sÈlibhattaÑ viya sappibhattaÑ nÈma natthi, tasmÈ s|podanaviÒÒattidukkaÔameva veditabbaÑ.

Sace pana sappinÈ bhattaÑ dehÊti vutte bhattaÑ datvÈ sappiÑ katvÈ bhuÒjÈti navanÊtaÑ vÈ khÊraÑ vÈ dadhiÑ vÈ deti, m|laÑ vÈ pana deti “iminÈ sappiÑ gahetvÈ bhuÒjÈ”ti, yathÈvatthukameva. GosappinÈ bhattaÑ dehÊti vutte pana gosappinÈ vÈ detu, gosappimhi asati purimanayeneva gonavanÊtÈdÊni vÈ gÈviÑyeva vÈ detu “ito sappinÈ bhuÒjÈ”ti, yathÈvatthukameva.


Sace pana gosappinÈ yÈcito ajiyÈ sappi-ÈdÊhi deti, visa~ketaÑ. EvaÒhi sati aÒÒaÑ yÈcitena aÒÒaÑ dinnaÑ nÈma hoti, tasmÈ anÈpatti. Esa nayo ajiyÈ sappinÈ dehÊti-ÈdÊsupi.

KappiyasappinÈ dehÊti vutte akappiyasappinÈ deti, visa~ketameva. AkappiyasappinÈti vutte akappiyasappinÈ deti, paÔiggahaÓepi paribhogepi dukkaÔameva. Akappiyasappimhi asati purimanayeneva akappiyanavanÊtÈdÊni deti “sappiÑ katvÈ bhuÒjÈ”ti, akappiyasappinÈva dinnaÑ hoti. AkappiyasappinÈti vutte kappiyena deti, visa~ketaÑ. SappinÈti vutte sesesu navanÊtÈdÊsu aÒÒatarena deti, visa~ketameva. Esa nayo navanÊtena dehÊti-ÈdÊsupi. Yena yena hi viÒÒatti hoti, tasmiÑ vÈ tassa m|le vÈ laddhe taÑ taÑ laddhameva hoti.

Sace pana aÒÒaÑ PÈÄiyÈ ÈgataÑ vÈ anÈgataÑ vÈ denti, visa~ketaÑ. PÈÄiyaÑ ÈgatanavanÊtÈdÊni ÔhapetvÈ aÒÒehi navanÊtÈdÊhi viÒÒÈpentassa dukkaÔaÑ. YathÈ ca “sappibhattaÑ dehÊti vutte sÈlibhattassa viya sappibhattassa abhÈvÈ s|podanaviÒÒattidukkaÔameva hotÊ”ti vuttaÑ, evaÑ navanÊtabhattaÑ dehÊti-ÈdÊsupi. PaÔipÈÔiyÈ ekamekaÑ vitthÈretvÈ vuccamÈnepi hi ayamevattho vattabbo siyÈ, so ca sa~khepenapi sakkÈ ÒÈtuÑ, kiÑ tattha vitthÈrena. Tena vuttaÑ “esa nayo navanÊtena dehÊti-ÈdÊsupÊ”ti.

Sace pana sabbehipi sappi-ÈdÊhi ekaÔÔhÈne vÈ nÈnÈÔÔhÈne vÈ viÒÒÈpetvÈ paÔiladdhaÑ ekabhÈjane ÈkiritvÈ ekarasaÑ katvÈ tato kusaggenÈpi jivhagge binduÑ ÔhapetvÈ ajjhoharati, nava pÈcittiyÈni Èpajjati. Vuttampi cetaÑ parivÈre–

“KÈyikÈni na vÈcasikÈni, SabbÈni nÈnÈvatthukÈni. ApubbaÑ acarimaÑ Èpajjeyya ekato, PaÒhÈmesÈ kusalehi cintitÈ”ti1. 261. AgilÈno gilÈnasaÒÒÊti ettha sace gilÈnasaÒÒÊpi hutvÈ bhesajjatthÈya paÒca bhesajjÈni viÒÒÈpeti, MahÈnÈmasikkhÈpadena ______________________________________________________________ 1. Vi 5. 337 piÔÔhe.

VinayapiÔaka 108

kÈretabbo. Nava paÓÊtabhojanÈni viÒÒÈpento pana iminÈ sikkhÈpadena kÈretabbo. BhikkhunÊnaÑ pana etÈni pÈÔidesanÊyavatth|ni honti, s|podanaviÒÒattiyaÑ ubhayesampi sekkhapaÓÓattidukkaÔameva. Sesamettha uttÈnameva.


PaÓÊtabhojanasikkhÈpadaÑ navamaÑ. _____

10. DantaponasikkhÈpadavaÓÓanÈ

263. DasamasikkhÈpade cat|su paccayesu antamaso dantakaÔÔhampi sabbaÑ paÑsuk|lameva assÈti sabbapaÑsuk|liko. So kira susÈne chaÔÔitabhÈjanameva pattaÑ katvÈ tattha chaÔÔitacoÄakeheva cÊvaraÑ katvÈ tattha chaÔÔitamaÒcapÊÔhakÈniyeva gahetvÈ paribhuÒjati. AyyavosÈÔitakÈnÊti ettha ayyÈ vuccanti kÈla~katÈ pitipitÈmahÈ. VosÈÔitakÈni vuccanti tesaÑ atthÈya susÈnÈdÊsu chaÔÔitakÈni khÈdanÊyabhojanÊyÈni, manussÈ kira kÈla~kate ÒÈtake uddissa yaÑ tesaÑ sajÊvakÈle piyaÑ hoti, taÑ etesu susÈnÈdÊsu piÓÉaÑ piÓÉaÑ katvÈ ÒÈtakÈ no paribhuÒjant|ti Ôhapenti. So bhikkhu taÑ gahetvÈ bhuÒjati, aÒÒaÑ paÓÊtampi diyyamÈnaÑ na icchati. Tena vuttaÑ “susÈnepi rukkham|lepi ummÈrepi ayyavosÈÔitakÈni sÈmaÑ gahetvÈ paribhuÒjatÊ”ti. Theroti thiro ghanabaddho. VaÔharoti th|lo, th|lo ca ghanasarÊro cÈyaÑ bhikkh|ti vuttaÑ hoti. ManussamaÑsaÑ maÒÒe khÈdatÊti manussamaÑsaÑ khÈdatÊti naÑ sallakkhema, manussamaÑsaÑ khÈdantÈ hi ÊdisÈ bhavantÊti ayaÑ tesaÑ adhippÈyo. 264. Udakadantapone kukkuccÈyantÊti ettha te bhikkh| “adinnaÑ mukhadvÈraÑ ÈhÈraÑ ÈhareyyÈ”ti padassa sammÈ atthaÑ asallakkhetvÈ kukkuccÈyiÑsu, BhagavÈ pana yathÈ-uppannassa vatthussa vasena pitÈ viya dÈrake te bhikkh| saÒÒÈpento anupaÒÒattiÑ Ôhapesi.


265. Adinnanti kÈyena vÈ kÈyapaÔibaddhena vÈ gaÓhantassa kÈyakÈyapaÔibaddhanissaggiyÈnaÑ aÒÒataravasena na dinnaÑ. Etadeva hi sandhÈya padabhÈjane “adinnaÑ nÈma appaÔiggahitakaÑ vuccatÊ”ti vuttaÑ. DutiyapÈrÈjike pana “adinnaÑ nÈma parapariggahitakaÑ vuccatÊ”ti vuttaÑ. Dinnanti idaÑ pana tasseva adinnassa paÔipakkhavasena lakkhaÓadassanatthaÑ uddhaÔaÑ. Niddese cassa kÈyena vÈ kÈyapaÔibaddhena vÈ nissaggiyena vÈ denteti evaÑ aÒÒasmiÑ dadamÈne. HatthapÈse Ôhito kÈyena vÈ kÈyapaÔibaddhena vÈ paÔiggaÓhÈtÊti taÑ evaÑ diyyamÈnaÑ antamaso rathareÓumpi sace pubbe vuttalakkhaÓe hatthapÈse Ôhito kÈyena vÈ kÈyapaÔibaddhena vÈ paÔiggaÓhÈti, etaÑ evaÑ paÔiggahitaÑ dinnaÑ nÈma vuccati. Na “idaÑ gaÓha, idaÑ tava hot|”ti-Èdivacanena nissaÔÔhaÑ.

Tattha kÈyenÈti hatthÈdÊsu yena kenaci sarÊrÈvayavena antamaso pÈda~guliyÈpi diyyamÈnaÑ kÈyena dinnaÑ nÈma hoti, paÔiggahaÓepi eseva nayo. Yena kenaci hi sarÊrÈvayavena gahitaÑ kÈyena gahitameva hoti. Sacepi natthukaraÓiyÈ diyyamÈnaÑ nÈsÈpuÔena, akallako vÈ mukhena paÔiggaÓhÈti. Œbhogamattameva hi ettha pamÈÓanti ayaÑ nayo MahÈpaccariyaÑ vutto. KÈyapaÔibaddhenÈti kaÔacchu-ÈdÊsu yena kenaci upakaraÓena dinnaÑ kÈyapaÔibaddhena dinnaÑ nÈma hoti. PaÔiggahaÓepi eseva nayo. Yena kenaci sarÊrapaÔibaddhena pattathÈlakÈdinÈ gahitaÑ kÈyapaÔibaddhena gahitameva hoti. NissaggiyenÈti kÈyato ca kÈyapaÔibaddhato ca mocetvÈ hatthapÈse Ôhitassa kÈyena vÈ kÈyapaÔibaddhena vÈ1 pÈtiyamÈnampi nissaggiyena payogena dinnaÑ nÈma hoti. AyaÑ tÈva PÈÄivaÓÓanÈ.

AyaÑ panettha PÈÄimuttakavinicchayo–paÒcaha~gehi paÔiggahaÓaÑ ruhati thÈmamajjhimassa purisassa uccÈraÓamattaÑ2 hoti, hatthapÈso paÒÒÈyati, abhihÈro paÒÒÈyati, devo vÈ manusso vÈ tiracchÈnagato vÈ kÈyena vÈ kÈyapaÔibaddhena vÈ nissaggiyena vÈ deti, taÒce bhikkhu kÈyena vÈ kÈyapaÔibaddhena vÈ paÔiggaÓhÈti. EvaÑ paÒcaha~gehi paÔiggahaÓaÑ ruhati.

Tattha ÔhitanisinnanipannÈnaÑ PavÈraÓasikkhÈpade vuttanayeneva hatthapÈso veditabbo. Sace pana dÈyakapaÔiggÈhakesu eko ÈkÈse hoti, ______________________________________________________________ 1. KÈye vÈ kÈyapaÔibaddhe vÈ (Ka) 2. UssaraÓamattaÑ (SÊ)

VinayapiÔaka 110

eko bh|miyaÑ, bh|maÔÔhassa ca sÊsena, ÈkÈsaÔÔhassa ca ÔhapetvÈ dÈtuÑ vÈ gahetuÑ vÈ pasÈritahatthaÑ yaÑ ÈsannataraÑ a~gaÑ, tassa orimantena hatthapÈsappamÈÓaÑ paricchinditabbaÑ. Sacepi eko k|pe hoti, eko k|pataÔe. Eko vÈ pana rukkhe, eko pathaviyaÑ, vuttanayeneva hatthapÈsappamÈÓaÑ paricchinditabbaÑ. Evar|pe hatthapÈse ÔhatvÈ sacepi pakkhÊ mukhatuÓÉakena vÈ hatthÊ vÈ soÓÉÈya gahetvÈ pupphaÑ vÈ phalaÑ vÈ deti, paÔiggahaÓaÑ ruhati. Sace pana addhaÔÔhamaratanassÈpi hatthino khandhe nisinno, tena soÓÉÈya diyyamÈnaÑ gaÓhÈti, vaÔÔatiyeva.

Eko bah|ni bhattabyaÒjanabhÈjanÈni sÊse katvÈ bhikkhussa santikaÑ ÈgantvÈ Ôhitakova gaÓhathÈti vadati, na tÈva abhihÈro paÒÒÈyati, tasmÈ na gahetabbaÑ. Sace pana Êsakampi onamati, bhikkhunÈ hatthaÑ pasÈretvÈ heÔÔhimabhÈjanaÑ ekadesenÈpi sampaÔicchitabbaÑ. EttÈvatÈ sabbabhÈjanÈni paÔiggahitÈni honti, tato paÔÔhÈya oropetvÈ vÈ ugghÈÔetvÈ vÈ yaÑ icchati, taÑ gahetvÈ bhuÒjituÑ vaÔÔati. Sabhattapacchi-Èdimhi pana ekabhÈjane vattabbameva natthi, kÈjena bhattaÑ harantopi sace kÈjaÑ onÈmetvÈ deti, vaÔÔati. TiÑsahattho veÓu hoti, ekasmiÑ ante guÄakumbho baddho, ekasmiÑ sappikumbho, taÒce paÔiggaÓhÈti, sabbaÑ paÔiggahitameva. UcchuyantadoÓito paggharantameva rasaÑ gaÓhathÈti vadati, abhihÈro na paÒÒÈyatÊti na gahetabbo. Sace pana kasaÔaÑ chaÉÉetvÈ hatthena ussiÒcitvÈ ussiÒcitvÈ deti, vaÔÔati.

Bah| pattÈ maÒce vÈ pÊÔhe vÈ kaÔasÈrake vÈ doÓiyaÑ vÈ phalake vÈ ÔhapitÈ honti, yattha Ôhitassa dÈyako hatthapÈse hoti, tattha ÔhatvÈ paÔiggahaÓasaÒÒÈya maÒcÈdÊni a~guliyÈpi phusitvÈ Ôhitena vÈ nisinnena vÈ nipannena vÈ yaÑ tesu pattesu diyyati, taÑ sabbaÑ paÔiggahitaÑ hoti. Sacepi paÔiggahessÈmÊti maÒcÈdÊni ÈruhitvÈ nisÊdati, vaÔÔatiyeva. Sace pana maÒcÈdÊni hatthena gahetvÈ maÒce nisÊdati, vattabbameva natthi.

PathaviyaÑ pana sacepi kucchiyÈ kucchiÑ Èhacca ÔhitÈ honti, yaÑ yaÑ a~guliyÈ vÈ s|ciyÈ vÈ phusitvÈ nisinno hoti, tattha tattha diyyamÈnameva paÔiggahitaÑ hoti. “Yattha katthaci mahÈkaÔasÈrahatthattharaÓÈdÊsu Ôhapitapatte paÔiggahaÓaÑ na ruhatÊ”ti vuttaÑ, taÑ hatthapÈsÈtikkamaÑ


sandhÈya vuttanti veditabbaÑ. HatthapÈse pana sati yattha katthaci vaÔÔati aÒÒatra tatthajÈtakÈ.

TatthajÈtake pana paduminipaÓÓe vÈ kiÑsukapaÓÓÈdimhi vÈ na vaÔÔati. Na hi taÑ kÈyapaÔibaddhasa~khyaÑ gacchati. YathÈ ca tatthajÈtake, evaÑ khÈÓuke bandhitvÈ ÔhapitamaÒcÈdimhi asaÑhÈrime phalake vÈ pÈsÈÓe vÈ na ruhatiyeva, tepi hi tatthajÈtakasa~khepupagÈ honti. Bh|miyaÑ atthatesu sukhumesu tintiÓikÈdipaÓÓesupi paÔiggahaÓaÑ na ruhati, na hi tÈni sandhÈretuÑ samatthÈnÊti. Mahantesu pana paduminipaÓÓÈdÊsu ruhati. Sace hatthapÈsaÑ atikkamma Ôhito dÊghadaÓÉakena uÄu~kena deti, ÈgantvÈ dehÊti vattabbo. VacanaÑ asutvÈ vÈ anÈdiyitvÈ vÈ patte Èkiratiyeva, puna paÔiggahetabbaÑ. D|re ÔhatvÈ bhattapiÓÉaÑ khipantepi eseva nayo.

Sace pattatthavikato nÊhariyamÈne patte rajanacuÓÓÈni honti, sati udake dhovitabbo, asati rajanacuÓÓaÑ puÒchitvÈ paÔiggahetvÈ vÈ piÓÉÈya caritabbaÑ. Sace piÓÉÈya carantassa rajaÑ patati, paÔiggahetvÈ bhikkhÈ gaÓhitabbÈ. AppaÔiggahetvÈ gaÓhato vinayadukkaÔaÑ. TaÑ pana puna paÔiggahetvÈ bhuÒjato anÈpatti. Sace pana “paÔiggahetvÈ dethÈ”ti vutte vacanaÑ asutvÈ vÈ anÈdiyitvÈ vÈ bhikkhaÑ dentiyeva, vinayadukkaÔaÑ natthi, puna paÔiggahetvÈ aÒÒÈ bhikkhÈ gahetabbÈ.

Sace mahÈvÈto tato tato rajaÑ pÈteti, na sakkÈ hoti bhikkhaÑ gahetuÑ, “anupasampannassa dassÈmÊ”ti suddhacittena ÈbhogaÑ katvÈ gaÓhituÑ vaÔÔati. EvaÑ piÓÉÈya caritvÈ vihÈraÑ vÈ ÈsanasÈlaÑ vÈ gantvÈ taÑ anupasampannassa datvÈ puna tena dinnaÑ vÈ tassa vissÈsena vÈ paÔiggahetvÈ bhuÒjituÑ vaÔÔati.

Sace bhikkhÈcÈre sarajaÑ pattaÑ bhikkhussa deti, so vattabbo “imaÑ paÔiggahetvÈ bhikkhaÑ vÈ gaÓheyyÈsi, paribhuÒjeyyÈsi vÈ”ti, tena tathÈ kÈtabbaÑ. Sace rajaÑ upari uppilavati1, kaÒjikaÑ pavÈhetvÈ sesaÑ bhuÒjitabbaÑ. Sace anto paviÔÔhaÑ hoti, paÔiggahetabbaÑ. Anupasampanne asati hatthato amocentena yattha anupasampanno atthi, tattha netvÈ ______________________________________________________________ 1. Uplavati (Ka)

VinayapiÔaka 112

paÔiggahetabbaÑ. Sukkhabhatte patitarajaÑ apanetvÈ bhuÒjituÑ vaÔÔati. Sace atisukhumaÑ hoti, uparibhattena saddhiÑ apanetabbaÑ, paÔiggahetvÈ vÈ bhuÒjitabbaÑ. YÈguÑ vÈ s|paÑ vÈ purato ÔhapetvÈ ÈlulentÈnaÑ bhÈjanato phusitÈni uggantvÈ patte patanti, patto paÔiggahetabbo.

UÄu~kena ÈharitvÈ dentÈnaÑ paÔhamataraÑ uÄu~kato thevÈ patte patanti, supatitÈ, abhihaÔattÈ doso natthi. Sacepi carukena bhatte ÈkiriyamÈne carukato masi vÈ chÈrikÈ vÈ patati, abhihaÔattÈ nevatthi doso. Anantarassa bhikkhuno diyyamÈnaÑ pattato uppatitvÈ itarassa patte patati, supatitaÑ. PaÔiggahitameva hi taÑ hoti.

Sace jajjharisÈkhÈdiÑ phÈletvÈ ekassa bhikkhuno dentÈnaÑ sÈkhato phusitÈni aÒÒassa patte patanti, patto paÔiggahetabbo. Yassa pattassa upari phÈlenti, tassa patte patitesu dÈtukÈmatÈya abhihaÔattÈ doso natthi. PÈyÈsassa p|retvÈ pattaÑ denti, uÓhattÈ heÔÔhÈ gahetuÑ na sakkoti, mukhavaÔÔiyÈpi gahetuÑ vaÔÔati. Sace tathÈpi na sakkoti, ÈdhÈrakena gaÓhitabbo.

ŒsanasÈlÈya pattaÑ gahetvÈ nisinno bhikkhu niddaÑ okkanto hoti, neva ÈhariyamÈnaÑ, na diyyamÈnaÑ jÈnÈti, appaÔiggahitaÑ hoti. Sace pana ÈbhogaÑ katvÈ nisinno hoti, vaÔÔati. Sacepi so hatthena ÈdhÈrakaÑ muÒcitvÈ pÈdena pelletvÈ niddÈyati, vaÔÔatiyeva. PÈdena ÈdhÈrakaÑ akkamitvÈ paÔiggaÓhantassa pana jÈgarantassapi anÈdarapaÔiggahaÓaÑ hoti, tasmÈ na kattabbaÑ. Keci evaÑ ÈdhÈrakena paÔiggahaÓaÑ kÈyapaÔibaddhapaÔibaddhena paÔiggahaÓaÑ nÈma hoti, tasmÈ na vaÔÔatÊti vadanti. TaÑ tesaÑ vacanamattameva. Atthato pana sabbampetaÑ kÈyapaÔibaddhameva hoti. KÈyasaÑsaggepi cesa nayo dassitova. Yampi bhikkhussa diyyamÈnaÑ patati, tampi sÈmaÑ gahetvÈ paribhuÒjituÑ vaÔÔati. TatridaÑ suttaÑ–

“AnujÈnÈmi bhikkhave yaÑ diyyamÈnaÑ patati, taÑ sÈmaÑ gahetvÈ paribhuÒjituÑ, ( )1 pariccattaÑ taÑ bhikkhave dÈyakehÊ”ti2.

______________________________________________________________ 1. (TaÑ kissa hetu) (sabbattha) PÈÄiyaÑ natthi. 2. Vi 4. 273 piÔÔhe.


IdaÒca pana suttaÑ neyyatthaÑ. TasmÈ evamettha adhippÈyo veditabbo, yaÑ diyyamÈnaÑ dÈyakassa hatthato parigaÄitvÈ suddhÈya vÈ bh|miyÈ paduminipaÓÓavatthakaÔasÈrakÈdÊsu vÈ patati, taÑ sÈmaÑ gahetvÈ paribhuÒjituÑ vaÔÔati. YaÑ pana sarajÈya bh|miyÈ patati, taÑ rajaÑ puÒchitvÈ vÈ dhovitvÈ vÈ paÔiggahetvÈ vÈ paribhuÒjitabbaÑ. Sace pana pavaÔÔantaÑ aÒÒassa bhikkhuno santikaÑ gacchati, tena ÈharÈpetumpi vaÔÔati. Sace taÑ bhikkhuÑ vadati “tvaÑyeva khÈdÈ”ti, tassÈpi khÈdituÑ vaÔÔati. AnÈÓattena pana tena na gahetabbaÑ. AnÈÓattenÈpi “itarassa dassÈmÊ”ti gahetuÑ vaÔÔatÊti KurundiyaÑ vuttaÑ. KasmÈ panetaÑ itarassa bhikkhuno gahetuÑ na vaÔÔatÊti, BhagavatÈ ananuÒÒÈtattÈ. BhagavatÈ hi “sÈmaÑ gahetvÈ paribhuÒjitun”ti vadantena yasseva taÑ diyyamÈnaÑ patati, tassa appaÔiggahitakampi taÑ gahetvÈ paribhogo anuÒÒÈto. “PariccattaÑ taÑ bhikkhave dÈyakehÊ”ti vacanena panettha parasantakÈbhÈvo dÊpito. TasmÈ aÒÒassa sÈmaÑ gahetvÈ paribhuÒjituÑ na vaÔÔati. Tassa pana ÈÓattiyÈ vaÔÔatÊti ayaÑ kirettha adhippÈyo.

YasmÈ ca taÑ appaÔiggahitakattÈ anuÒÒÈtaÑ, tasmÈ yathÈÔhitaÑyeva anÈmasitvÈ kenaci pidahitvÈ ÔhapitaÑ dutiyadivasepi paribhuÒjituÑ vaÔÔati, sannidhipaccayÈ anÈpatti. PaÔiggahetvÈ pana paribhuÒjitabbaÑ. TaÑdivasaÑyeva hi tassa sÈmaÑ gahetvÈ paribhogo anuÒÒÈto, na tato paranti ayampi kirettha adhippÈyo.

IdÈni abbohÈrikanayo vuccati–bhuÒjantÈnaÑ hi dantÈ khiyyanti, nakhÈ khiyyanti, pattassa vaÓÓo khiyyati, sabbaÑ abbohÈrikaÑ. Yampi satthakena ucchu-ÈdÊsu phÈlitesu malaÑ paÒÒÈyati, etaÑ navasamuÔÔhitaÑ nÈma paÔiggahetvÈ paribhuÒjitabbaÑ. SatthakaÑ dhovitvÈ phÈlitesu malaÑ na paÒÒÈyati, lohagandhamattaÑ hoti, taÑ abbohÈrikaÑ. Yampi satthakaÑ gahetvÈ pariharanti, tena phÈlitepi eseva nayo. Na hi taÑ paribhogatthÈya pariharantÊti. M|labhesajjÈdÊni pisantÈnaÑ vÈ koÔÔentÈnaÑ vÈ nisada nisadapotaka udukkhala musalÈdÊni khiyyanti, pariharaÓakavÈsiÑ tÈpetvÈ bhesajjatthÈya takke vÈ khÊre vÈ pakkhipanti, tattha nÊlikÈ paÒÒÈyati. Satthake vuttasadisova vinicchayo. ŒmakatakkÈdÊsu pana sayaÑ na pakkhipitabbÈ. Pakkhipati ce, sÈmapÈkato na muccati.

VinayapiÔaka 114

Deve vassante piÓÉÈya carantassa sarÊrato vÈ cÊvarato vÈ kiliÔÔha-udakaÑ patte patati, taÑ paÔiggahetabbaÑ. Rukkham|lÈdÊsu bhuÒjantassa patitepi eseva nayo. Sace pana sattÈhaÑ vassante deve suddhaÑ udakaÑ hoti, abbhokÈsato vÈ patati, vaÔÔati. SÈmaÓerassa odanaÑ dentena tassa pattagataÑ acchupanteneva dÈtabbo. Patto vÈssa paÔiggahetabbo. AppaÔiggahite odanaÑ chupitvÈ puna attano patte odanaÑ gaÓhantassa uggahitako hoti.

Sace pana dÈtukÈmo hutvÈ “Èhara sÈmaÓera pattaÑ, odanaÑ gaÓhÈ”ti vadati, itaro ca “alaÑ mayhan”ti paÔikkhipati, puna “tavevetaÑ mayÈ pariccattan”ti ca vuttepi “na mayhaÑ etenattho”ti vadati. Satakkhattumpi pariccajatu, yÈva attano hatthagataÑ paÔiggahitameva hoti.

Sace pana ÈdhÈrake ÔhitaÑ nirapekkho “gaÓhÈ”ti vadati, puna paÔiggahetabbaÑ. SÈpekkho ÈdhÈrake pattaÑ ÔhapetvÈ “etto p|vaÑ vÈ bhattaÑ vÈ gaÓhÈ”ti sÈmaÓeraÑ vadati, sÈmaÓero hatthaÑ dhovitvÈ sacepi satakkhattuÑ gahetvÈ attano pattagataÑ aphusantova attano patte pakkhipati, puna paÔiggahaÓakiccaÑ natthi. Yadi pana attano pattagataÑ phusitvÈ tato gaÓhÈti, sÈmaÓerasantakena saÑsaÔÔhaÑ hoti, puna paÔiggahetabbaÑ. Keci pana “sacepi gayhamÈnaÑ chijjitvÈ tattha patati, puna paÔiggahetabban”ti vadanti. TaÑ “ekaÑ bhattapiÓÉaÑ gaÓha, ekaÑ p|vaÑ gaÓha, imassa guÄapiÓÉassa ettakaÑ padesaÑ gaÓhÈ”ti evaÑ paricchinditvÈ vutte veditabbaÑ. Idha pana paricchedo natthi. TasmÈ yaÑ sÈmaÓerassa patte patati, tadeva paÔiggahaÓaÑ vijahati. HatthagataÑ pana yÈva sÈmaÓero vÈ “alan”ti na oramati, bhikkhu vÈ na vÈreti, tÈva bhikkhusseva santakaÑ, tasmÈ paÔiggahaÓaÑ na vijahati.

Sace attano vÈ bhikkh|naÑ vÈ yÈgupacanakabhÈjane kesaÒci atthÈya odanaÑ pakkhipati, “sÈmaÓera bhÈjanassa upari hatthaÑ karohÊ”ti vatvÈ tassa hatthe pakkhipitabbaÑ, tassa hatthato bhÈjane patitaÑ hi dutiyadivase bhÈjanassa akappiyabhÈvaÑ na karoti, pariccattattÈ. Sace evaÑ akatvÈ pakkhipati, pattamiva bhÈjanaÑ nirÈmisaÑ katvÈ paribhuÒjitabbaÑ. DÈyakÈ yÈgukuÔaÑ ÔhapetvÈ gatÈ, taÑ daharasÈmaÓero paÔiggaÓhÈpetuÑ na sakkoti, bhikkhu pattaÑ upanÈmeti, sÈmaÓero kuÔassa gÊvaÑ pattassa


mukhavaÔÔiyaÑ ÔhapetvÈ Èvajjeti, pattagatÈ yÈgu paÔiggahitÈva hoti. Atha vÈ bhikkhu bh|miyaÑ hatthaÑ Ôhapeti, sÈmaÓero pavaÔÔetvÈ tattha Èropeti, vaÔÔati. P|vapacchibhattapacchi-ucchubhÈrÈdÊsupi eseva nayo.

Sace paÔiggahaÓ|pagaÑ bhÈraÑ dve tayo sÈmaÓerÈ denti, ekena vÈ balavatÈ ukkhittaÑ dve tayo bhikkh| gaÓhanti, vaÔÔati. MaÒcassa vÈ pÊÔhassa vÈ pÈde telaghaÔaÑ vÈ phÈÓitaghaÔaÑ vÈ navanÊtaghaÔaÑ vÈ laggenti, bhikkhussa maÒcepi pÊÔhepi nisÊdituÑ vaÔÔati. UggahitakaÑ nÈma na hoti.

NÈgadantake vÈ a~kusake vÈ dve telaghaÔÈ laggitÈ honti, upari paÔiggahitako heÔÔhÈ appaÔiggahitako, uparimaÑ gahetuÑ vaÔÔati. HeÔÔhÈ paÔiggahitako upari appaÔiggahitako, uparimaÑ gahetvÈ itaraÑ gaÓhato uparimo uggahitako hoti. HeÔÔhÈmaÒce appaÔiggahitakaÑ telathÈlakaÑ hoti, taÒce sammajjanto sammuÒjaniyÈ ghaÔÔeti, uggahitakaÑ na hoti. PaÔiggahitakaÑ gaÓhissÈmÊti appaÔiggahitakaÑ gahetvÈ ÒatvÈ puna Ôhapeti, uggahitakaÑ na hoti. Bahi nÊharitvÈ saÒjÈnÈti, bahi aÔÔhapetvÈ haritvÈ tattheva ÔhapetabbaÑ. Natthi doso. Sace pana pubbe vivaritvÈ ÔhapitaÑ, na pidahitabbaÑ, yathÈ pubbe ÔhitaÑ, tatheva ÔhapetabbaÑ. Sace bahi Ôhapeti, puna na chupitabbaÑ.

HeÔÔhÈpÈsÈdaÑ orohanto nisseÓimajjhe saÒjÈnÈti, anokÈsattÈ uddhaÑ vÈ adho vÈ haritvÈ ÔhapetabbaÑ. PaÔiggahitake telÈdimhi kaÓÓakaÑ1 uÔÔheti, si~giverÈdimhi ghanacuÓÓaÑ, taÑsamuÔÔhÈnameva nÈmetaÑ, puna paÔiggahaÓakiccaÑ natthi.

TÈlaÑ vÈ nÈÄikeraÑ vÈ ÈruÄho yottena phalapiÓÉiÑ otÈretvÈ upari Ôhitova gaÓhathÈti vadati, na gahetabbaÑ. Sace aÒÒo bh|miyaÑ Ôhito yottapÈsake gahetvÈ ukkhipitvÈ deti, vaÔÔati. SaphalaÑ mahÈsÈkhaÑ kappiyaÑ kÈretvÈ paÔiggaÓhÈti, phalÈni paÔiggahitÈneva honti, yathÈsukhaÑ paribhuÒjituÑ vaÔÔati.

AntovatiyaÑ ÔhatvÈ vatiÑ chinditvÈ ucchuÑ vÈ timbar|sakaÑ vÈ denti, hatthapÈse sati vaÔÔati. VatidaÓÉakesu2 appaharitvÈ niggataÑ gaÓhantassa vaÔÔati. PaharitvÈ niggate AÔÔhakathÈsu doso na dassito. MayaÑ pana ______________________________________________________________ 1. KaÓikÈ (SÊ, SyÈ), kaÓÓikaÑ (Ka) 2. DaÓÉakesu (SÊ)

VinayapiÔaka 116

yaÑ ÔhÈnaÑ pahaÔaÑ, tato sayaÑpatitamiva hotÊti takkayÈma. Tasmimpi1 aÔÔhatvÈ gacchante yujjati, su~kaghÈtato pavaÔÔetvÈ bahipatitabhaÓÉaÑ viya. VatiÑ vÈ pÈkÈraÑ vÈ la~ghÈpetvÈ denti, sace pana na puthulo pÈkÈro, antopÈkÈre ca bahipÈkÈre ca Ôhitassa hatthapÈso pahoti, hatthasatampi uddhaÑ gantvÈ sampattaÑ gahetuÑ vaÔÔati.

Bhikkhu gilÈnaÑ sÈmaÓeraÑ khandhena vahati, so phalÈphalaÑ disvÈ gahetvÈ khandhe nisinnova deti, vaÔÔati. Aparo bhikkhuÑ vahanto khandhe nisinnassa bhikkhuno deti, vaÔÔatiyeva.

Bhikkhu phaliniÑ sÈkhaÑ chÈyatthÈya gahetvÈ gacchati, phalÈni khÈdituÑ citte uppanne paÔiggahÈpetvÈ khÈdituÑ vaÔÔati. MacchikavÈraÓatthaÑ kappiyaÑ kÈretvÈ paÔiggaÓhÈti, khÈditukÈmo ce hoti, m|lapaÔiggahaÓameva vaÔÔati, khÈdantassa natthi doso.

Bhikkhu paÔiggahaÓÈrahaÑ bhaÓÉaÑ manussÈnaÑ yÈne ÔhapetvÈ maggaÑ gacchati, yÈnaÑ kaddame laggati, daharo cakkaÑ gahetvÈ ukkhipati, vaÔÔati, uggahitakaÑ nÈma na hoti. NÈvÈya ÔhapetvÈ nÈvaÑ arittena vÈ pÈjeti, hatthena vÈ kaÉÉhati, vaÔÔati. UÄumpepi eseva nayo. CÈÔiyaÑ kuÓÉake vÈ ÔhapetvÈpi taÑ anupasampannena gÈhÈpetvÈ anupasampannaÑ bÈhÈyaÑ gahetvÈ tarituÑ vaÔÔati. Tasmimpi asati anupasampannaÑ gÈhÈpetvÈ taÑ bÈhÈyaÑ gahetvÈ tarituÑ vaÔÔati.

UpÈsakÈ gamikabhikkh|naÑ pÈtheyyataÓÉule denti. SÈmaÓerÈ bhikkh|naÑ taÓÉule gahetvÈ attano taÓÉule gahetuÑ na sakkonti, bhikkh| tesaÑ taÓÉule gaÓhanti. SÈmaÓerÈ attanÈ gahitataÓÉulesu khÊÓesu itarehi taÓÉulehi yÈguÑ pacitvÈ sabbesaÑ pattÈni paÔipÈÔiyÈ ÔhapetvÈ yÈguÑ Èkiranti. PaÓÉito sÈmaÓero attano pattaÑ gahetvÈ therassa deti, therassa pattaÑ anutherassÈti evaÑ sabbÈni parivatteti, sabbehi sÈmaÓerassa santakaÑ bhuttaÑ hoti, vaÔÔati.

Sacepi sÈmaÓero apaÓÉito hoti, attano patte yÈguÑ sayameva pÈtuÑ Èrabhati, Èvuso tuyhaÑ yÈguÑ mayhaÑ dehÊti evaÑ therehi paÔipÈÔiyÈ yÈcitvÈpi pivituÑ vaÔÔati, sabbehi sÈmaÓerassa ______________________________________________________________ 1. Tampi (SÊ, SyÈ)


santakameva bhuttaÑ hoti, neva uggahitapaccayÈ na sannidhipaccayÈ vajjaÑ phusanti. Ettha pana mÈtÈpit|naÑ telÈdÊni chÈyÈdÊnaÑ atthÈya sÈkhÈdÊni ca harantÈnaÑ imesaÒca viseso na dissati. TasmÈ kÈraÓaÑ upaparikkhitabbaÑ.

SÈmaÓero bhattaÑ pacitukÈmo taÓÉule dhovitvÈ niccÈletuÑ na sakkoti. BhikkhunÈ taÓÉule ca bhÈjanaÒca paÔiggahetvÈ taÓÉule dhovitvÈ niccÈletvÈ bhÈjanaÑ uddhanaÑ ÈropetabbaÑ, aggi na kÈtabbo, pakkakÈle vivaritvÈ pakkabhÈvo jÈnitabbo. Sace duppakkaÑ hoti, pÈkatthÈya pidahituÑ na vaÔÔati. Rajassa vÈ chÈrikÈya vÈ apatanatthÈya vaÔÔati, pakkakÈle oropetumpi bhuÒjitumpi vaÔÔati, puna paÔiggahaÓakiccaÑ natthi.

SÈmaÓero paÔibalo pacituÑ, khaÓo panassa natthi, katthaci gantukÈmo. BhikkhunÈ sataÓÉulodakabhÈjanaÑ paÔiggahetvÈ uddhanaÑ ÈropetvÈ aggiÑ jÈletvÈ gacchÈhÊti vattabbo. Tato paraÑ purimanayeneva sabbaÑ kÈtuÑ vaÔÔati.

Bhikkhu yÈgu-atthÈya suddhaÑ bhÈjanaÑ ÈropetvÈ udakaÑ tÈpeti, vaÔÔati. Tatte udake sÈmaÓero taÓÉule pakkhipati, tato paÔÔhÈya bhikkhunÈ aggi na kÈtabbo. PakkayÈguÑ paÔiggahetvÈ pÈtuÑ vaÔÔati.

SÈmaÓero yÈguÑ pacati. Hatthakukkuccako bhikkhu kÊÄanto bhÈjanaÑ Èmasati, pidhÈnaÑ Èmasati, uggataÑ pheÓaÑ chinditvÈ harati, tasseva pÈtuÑ na vaÔÔati, durupaciÓÓaÑ nÈma hoti. Sace pana dabbiÑ vÈ uÄu~kaÑ vÈ gahetvÈ anukkhipanto ÈluÄeti, sabbesaÑ na vaÔÔati, sÈmapÈkaÒceva hoti durupaciÓÓaÒca. Sace ukkhipati, uggahitakampi hoti.

BhikkhunÈ piÓÉÈya caritvÈ ÈdhÈrake patto Ôhapito hoti, tatra ce aÒÒo lolabhikkhu kÊÄanto pattaÑ Èmasati, pattapidhÈnaÑ Èmasati, tasseva tato laddhaÑ bhattaÑ na vaÔÔati. Sace pana pattaÑ ukkhipitvÈ Ôhapeti, sabbesaÑ na vaÔÔati. TatthajÈtakaphalÈni sÈkhÈya vÈ valliyÈ vÈ gahetvÈ cÈleti, tasseva tato laddhaÑ phalaÑ na vaÔÔati, durupaciÓÓadukkaÔaÒca Èpajjati. PhalarukkhaÑ pana apassayituÑ vÈ tattha kaÓÉake vÈ bandhituÑ vaÔÔati, durupaciÓÓaÑ na hotÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ.

VinayapiÔaka 118

AraÒÒe patitaÑ pana ambaphalÈdiÑ disvÈ sÈmaÓerassa dassÈmÊti

ÈharitvÈ dÈtuÑ vaÔÔati. SÊhavighÈsÈdiÑ disvÈpi sÈmaÓerassa dassÈmÊti

paÔiggahetvÈ vÈ appaÔiggahetvÈ vÈ ÈharitvÈ dÈtuÑ vaÔÔati. Sace pana sakkoti

vitakkaÑ sodhetuÑ, tato laddhaÑ khÈditumpi vaÔÔati, neva

ÈmakamaÑsapaÔiggahaÓapaccayÈ, na uggahitakapaccayÈ vajjaÑ phusati.

MÈtÈpit|naÑ atthÈya telÈdÊni gahetvÈ gacchato antarÈmagge byÈdhi

uppajjati, tato yaÑ icchati, taÑ paÔiggahetvÈ paribhuÒjituÑ vaÔÔati. Sace

pana m|lepi paÔiggahitaÑ hoti, puna paÔiggahaÓakiccaÑ natthi.

MÈtÈpit|naÑ taÓÉule ÈharitvÈ deti. Te tatoyeva yÈgu-ÈdÊni sampÈdetvÈ tassa

denti, vaÔÔati, sannidhipaccayÈ vÈ uggahitakapaccayÈ vÈ doso natthi.

Bhikkhu pidahitvÈ udakaÑ tÈpeti, yÈva parikkhayÈ paribhuÒjituÑ

vaÔÔati. Sace panettha chÈrikÈ patati, paÔiggahetabbaÑ. DÊghasaÓÉÈsena

thÈlakaÑ gahetvÈ telaÑ pacantassa chÈrikÈ patati. Hatthena amuÒcanteneva

pacitvÈ otÈretvÈ paÔiggahetabbaÑ. Sace a~gÈrÈpi dÈr|ni vÈ paÔiggahetvÈ

ÔhapitÈni, m|lapaÔiggahaÓameva vaÔÔati.

Bhikkhu ucchuÑ khÈdati, sÈmaÓero mayhampi dethÈti vadati. Ito

chinditvÈ gaÓhÈti vutto gaÓhÈti, avasese puna paÔiggahaÓakiccaÑ natthi.

GuÄapiÓÉakaÑ khÈdantassÈpi eseva nayo. VuttokÈsato chinditvÈ

gahitÈvasesaÑ hi ajahitapaÔiggahaÓameva hoti.

Bhikkhu guÄaÑ bhÈjento paÔiggahetvÈ koÔÔhÈse karoti, bhikkh|pi

sÈmaÓerÈpi ÈgantvÈ ekagahaÓeneva ekamekaÑ koÔÔhÈsaÑ gaÓhanti,

gahitÈvasesaÑ paÔiggahitameva hoti. Sace lolasÈmaÓero gaÓhitvÈ gaÓhitvÈ

puna Ôhapeti, tassa gahitÈvasesaÑ appaÔiggahitakaÑ hoti.

Bhikkhu dh|mavaÔÔiÑ paÔiggahetvÈ dh|maÑ pivati, mukhaÒca kaÓÔho

ca manosilÈya litto viya hoti, yÈvakÈlikaÑ bhuÒjituÑ vaÔÔati, yÈvakÈlikena

yÈvajÊvikasaÑsagge doso natthi.


PattaÑ vÈ rajanaÑ vÈ pacantassa kaÓÓanÈsamukhachiddehi dh|mo pavisati, byÈdhipaccayÈ pupphaÑ vÈ phalaÑ vÈ upasi~ghati, abbohÈrikattÈ vaÔÔati. BhattuggÈro1 tÈluÑ Èhacca antoyeva pavisati, avisayattÈ vaÔÔati. MukhaÑ paviÔÔhaÑ pana2 ajjhoharato vikÈle Èpatti. Dantantare laggassa Èmisassa raso pavisati, Èpattiyeva. Sace sukhumaÑ ÈmisaÑ hoti, raso na paÒÒÈyati, abbohÈrikapakkhaÑ bhajati.

UpakaÔÔhe kÈle nirudakaÔÔhÈne bhattaÑ bhuÒjitvÈ kakkhÈretvÈ dve tayo kheÄapiÓÉe pÈtetvÈ udakaÔÔhÈnaÑ gantvÈ mukhaÑ vikkhÈletabbaÑ. PaÔiggahetvÈ Ôhapitasi~giverÈdÊnaÑ a~kurÈ nikkhamanti, puna paÔiggahaÓakiccaÑ natthi. LoÓe asati samuddodakena loÓakiccaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. PaÔiggahetvÈ ÔhapitaÑ loÓodakaÑ loÓaÑ hoti, loÓaÑ vÈ udakaÑ hoti, raso vÈ phÈÓitaÑ hoti, phÈÓitaÑ vÈ raso hoti, m|lapaÔiggahaÓameva vaÔÔati. HimakarakÈ udakagatikÈ eva. PÈrihÈrikena katakaÔÔhinÈ udakaÑ pasÈdenti, taÑ abbohÈrikaÑ, Èmisena saddhiÑ vaÔÔati. Œmisagatikehi kapitthaphalÈdÊhi pasÈditaÑ purebhattameva vaÔÔati.

PokkharaÓÊ-ÈdÊsu udakaÑ bahalaÑ hoti, vaÔÔati. Sace pana mukhe ca hatthe ca laggati, na vaÔÔati, paÔiggahetvÈ paribhuÒjitabbaÑ. Khettesu kasitaÔÔhÈne bahalaÑ udakaÑ hoti, paÔiggahetabbaÑ. Sace sanditvÈ kandarÈdÊni pavisitvÈ nadiÑ p|reti, vaÔÔati. KakudhasobbhÈdayo honti rukkhato patitehi pupphehi saÒchannodakÈ, sace puppharaso na paÒÒÈyati, paÔiggahaÓakiccaÑ natthi. ParittaÑ udakaÑ hoti, raso paÒÒÈyati, paÔiggahetabbaÑ. PabbatakandarÈdÊsu kÈÄavaÓÓapaÓÓasaÒchanna-udakepi eseva nayo.

PÈnÊyaghaÔe sareÓukÈni vÈ savaÓÔakhÊrÈni vÈ pupphÈni pakkhittÈni honti, paÔiggahetabbaÑ. PupphÈni vÈ paÔiggahetvÈ pakkhipitabbÈni. PÈÔalicampakamallikÈ3 pakkhittÈ honti, vÈsamattaÑ tiÔÔhati, taÑ abbohÈrikaÑ, dutiyadivasepi Èmisena saddhiÑ vaÔÔati. BhikkhunÈ ÔhapitapupphavÈsitakapÈnÊyato sÈmaÓero pÈnÊyaÑ gahetvÈ pÊtÈvasesaÑ tattheva Èkirati, paÔiggahetabbaÑ. PadumasarÈdÊsu udakaÑ santharitvÈ4 ÔhitaÑ pupphareÓuÑ ______________________________________________________________ 1. BhuttuggÈro (SÊ, SyÈ) 2. Puna (SÊ, SyÈ) 3. PÈÔalikamallikÈ (SyÈ, Ka) 4. PattharitvÈ (SÊ)

VinayapiÔaka 120

ghaÔena vikkhambhetvÈ udakaÑ gahetuÑ vaÔÔati. KappiyaÑ kÈrÈpetvÈ paÔiggahetvÈ ÔhapitaÑ dantakaÔÔhaÑ hoti, sace tassa rasaÑ pivitukÈmo, m|lapaÔiggahaÓameva vaÔÔati. AppaÔiggahetvÈ ÔhapitaÑ paÔiggahetabbaÑ. AjÈnantassa rase paviÔÔhepi Èpattiyeva, acittakaÑ hi idaÑ sikkhÈpadaÑ.

MahÈbh|tesu kiÑ vaÔÔati, kiÑ na vaÔÔatÊti? KhÊraÑ tÈva vaÔÔati, kappiyamaÑsakhÊraÑ vÈ akappiyamaÑsakhÊraÑ vÈ hotu, pivantassa anÈpatti. Assu kheÄo si~ghÈÓikÈ muttaÑ karÊsaÑ semhaÑ dantamalaÑ akkhig|thako kaÓÓag|thako sarÊre uÔÔhitaloÓanti idaÑ sabbaÑ vaÔÔati. YaÑ panettha ÔhÈnato cavitvÈ patte vÈ hatthe vÈ patati, taÑ paÔiggahetabbaÑ. A~galaggaÑ paÔiggahitakameva. UÓhapÈyÈsaÑ bhuÒjantassa sedo a~guli-anusÈrena ekÈbaddhova hutvÈ pÈyÈse santiÔÔhati, piÓÉÈya vÈ carantassa hatthato pattassa mukhavaÔÔito vÈ pattatalaÑ orohati, ettha paÔiggahaÓakiccaÑ natthi. JhÈmamahÈbh|tesu idaÑ nÈma na vaÔÔatÊti natthi, dujjhÈpitaÑ pana na vaÔÔati. SujjhÈpitaÑ manussaÔÔhimpi cuÓÓaÑ katvÈ lehe upanetuÑ vaÔÔati.

CattÈri mahÈvikaÔÈni asati kappiyakÈrake sÈmampi gahetvÈ paribhuÒjituÑ vaÔÔati. Ettha ca dubbacopi asamatthopi kappiyakÈrako asantapakkheyeva tiÔÔhati. ChÈrikÈya asati sukkhadÈruÑ jhÈpetvÈ chÈrikÈ gahetabbÈ. SukkhadÈrumhi asati alladÈruÑ rukkhato chinditvÈpi kÈtuÑ vaÔÔati. IdaÑ pana catubbidhampi mahÈvikaÔaÑ kÈlodissaÑ nÈma, sappadaÔÔhakkhaÓeyeva vaÔÔati. Sesamettha uttÈnameva.

EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kÈyato ca kÈyacittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ1, ticittaÑ, tivedananti.

DantaponasikkhÈpadaÑ dasamaÑ.

Samatto vaÓÓanÈkkamena Bhojanavaggo catuttho. ______________________________________________________________ 1. KÈyakammaÑ vacÊkammaÑ (SÊ)


5. Acelakavagga

1. AcelakasikkhÈpadavaÓÓanÈ

269. Acelakavaggassa paÔhamasikkhÈpade parivesananti parivisanaÔÔhÈnaÑ. ParibbÈjakasamÈpannoti pabbajjaÑ samÈpanno. Deti Èpatti pÈcittiyassÈti samatittikaÑ yÈgupattaÑ ekapayogena deti, ekaÑ pÈcittiyaÑ. AvacchinditvÈ avacchinditvÈ deti, payoge payoge pÈcittiyaÑ. Eseva nayo p|vabhattÈdÊsu. Titthiye atitthiyasaÒÒÊti mÈtÈ vÈ pitÈ vÈ titthiyesu pabbajati, tesaÑ mÈtÈpitusaÒÒÈya dentassÈpi pÈcittiyameva hoti. DÈpetÊti anupasampannena dÈpeti. 273. UpanikkhipitvÈ detÊti tathÈr|pe bhÈjane ÔhapetvÈ taÑ bhÈjanaÑ tesaÑ santike bh|miyaÑ nikkhipitvÈ deti, tesaÑ vÈ bhÈjanaÑ nikkhipÈpetvÈ tattha deti, pattaÑ ÈdhÈrake vÈ bh|miyaÑ vÈ ÔhapetvÈpi “ito gaÓhathÈ”ti vattuÑ vaÔÔati. Sace titthiyo vadati “mayhaÑ nÈma idaÑ santakaÑ, idha naÑ ÈkirathÈ”ti, ÈkiritabbaÑ. Tassa santakattÈ sahatthÈ dÈnaÑ nÈma na hoti. Sesamettha uttÈnameva.


AcelakasikkhÈpadaÑ paÔhamaÑ. _____

2. UyyojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

274. DutiyasikkhÈpade paÔikkamanepÊti ÈsanasÈlÈyampi. Bhattavissagganti bhattakiccaÑ. Na sambhÈvesÊti na pÈpuÓi. 276. AnÈcÈranti vuttÈvasesaÑ kÈyavacÊdvÈravÊtikkamaÑ. Dassan|pacÈraÑ vÈ savan|pacÈraÑ vÈ vijahantassÈti ettha yadi Ôhito vÈ nisinno vÈ uyyojeti, yo uyyojito, so vijahati, tassa ca Èpatti nÈma natthi. TasmiÑ pana vijahantepi atthato itarena vijahitameva hoti. TasmÈ yo uyyojeti, tassevÈyaÑ Èpatti. Tattha

VinayapiÔaka 122

sace upacÈrabbhantare eko pÈdo hoti, dukkaÔaÑ. SÊmÈtikkame pÈcittiyaÑ. Ettha ca dassan|pacÈrassa abbhokÈse dvÈdasahatthappamÈÓaÑ, tathÈ savan|pacÈrassa. Sace pana antarÈ kuÔÔadvÈrapÈkÈrÈdayo honti, tehi antaritabhÈvo dassan|pacÈrÈtikkamo, tassa vasena Èpatti veditabbÈ. Na aÒÒo koci paccayo hotÊti ÔhapetvÈ vuttappakÈramanÈcÈraÑ aÒÒaÑ kiÒci kÈraÓaÑ na hoti. 277. KalisÈsanaÑ ÈropetÊti kalÊti kodho, tassa sÈsanaÑ Èropeti, kodhassa ÈÓaÑ Èropeti, kodhavasena ÔhÈnanisajjÈdÊsu dosaÑ dassetvÈ “passatha bho imassa ÔhÈnaÑ nisajjaÑ ÈlokitaÑ vilokitaÑ, khÈÓuko viya tiÔÔhati, sunakho viya nisÊdati, makkaÔo viya ito cito ca viloketÊ”ti evaÑ amanÈpavacanaÑ vadati “appeva nÈma iminÈpi ubbÈÄho pakkameyyÈ”ti. SesaÑ uttÈnameva.

TisamuÔÔhÈnaÑ, kÈyacittako vÈcÈcittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, tivedananti.

UyyojanasikkhÈpadaÑ dutiyaÑ. _____

3. SabhojanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

279. TatiyasikkhÈpade sayanighareti sayaniyaghare. Yato ayyassa bhikkhÈ dinnÈti yasmÈ bhikkhÈ dinnÈ, yaÑ Ègatena laddhabbaÑ, taÑ vo laddhaÑ, gacchathÈti adhippÈyo. PariyuÔÔhitoti rÈgapariyuÔÔhito, methunÈdhippÈyoti attho. 280. Saha ubhohi janehÊti sabhojanaÑ. TasmiÑ sabhojane. Atha vÈ sabhojaneti sabhoge. RÈgapariyuÔÔhitassa hi purisassa itthÊ bhogo, itthiyÈ ca puriso. Tenevassa padabhÈjane “itthÊ ceva hoti puriso cÈ”ti-Èdi vuttaÑ. Mahallake ghareti mahallake sayanighare. PiÔÔhasa~ghÈÔassa hatthapÈsaÑ vijahitvÈti tassa sayanighare gabbhassa yo piÔÔhasa~ghÈÔo, tassa hatthapÈsaÑ vijahitvÈ, antosayanassa


Èsanne ÔhÈne nisÊdatÊti attho. ¢disaÒca sayanigharaÑ mahÈcatussÈlÈdÊsu hoti. PiÔÔhivaÑsaÑ atikkamitvÈti iminÈ majjhÈtikkamaÑ dasseti. TasmÈ yathÈ vÈ tathÈ vÈ katassa khuddakassa sayanigharassa majjhÈtikkame Èpatti veditabbÈ. Sesamettha uttÈnameva.

PaÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, dvivedananti.

SabhojanasikkhÈpadaÑ tatiyaÑ.

384. CatutthapaÒcamasikkhÈpadesu yaÑ vattabbaÑ siyÈ, taÑ sabbaÑ aniyatadvaye vuttanayameva. YathÈ ca SabhojanasikkhÈpadaÑ, evametÈnipi paÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnÈnevÈti.

RahopaÔicchannasikkhÈpadaÑ catutthaÑ, RahonisajjasikkhÈpadaÑ paÒcamaÑ.

_____

6. CÈrittasikkhÈpadavaÓÓanÈ

294. ChaÔÔhasikkhÈpade dethÈvuso bhattanti ettha taÑ kira bhattaÑ abhihaÔaÑ ahosi, tasmÈ evamÈhaÑsu. AnabhihaÔe pana evaÑ vattuÑ na labbhati, payuttavÈcÈ hoti. 295. Tena hi bhikkhave paÔiggahetvÈ nikkhipathÈti idaÑ pana BhagavÈ kulassa saddhÈnurakkhaÓatthÈya Èha. Yadi “bhÈjetvÈ khÈdathÈ”ti vadeyya, manussÈnaÑ pasÈdaÒÒathattaÑ siyÈ. UssÈriyitthÈti paÔihariyittha, gharaÑyeva naÑ gahetvÈ agamaÑs|ti vuttaÑ hoti. 298. SantaÑ bhikkhunti ettha kittÈvatÈ santo hoti, kittÈvatÈ asantoti? AntovihÈre, yattha Ôhitassa kulÈni payirupÈsanacittaÑ uppannaÑ, tato paÔÔhÈya yaÑ passe vÈ abhimukhe vÈ passati, yassa sakkÈ hoti pakativacanena ÈrocetuÑ, ayaÑ santo nÈma. Ito cito ca pariyesitvÈ ÈrocanakiccaÑ nÈma natthi. Yo hi evaÑ pariyesitabbo, so asantoyeva. Apica anto-upacÈrasÊmÈya bhikkhuÑ disvÈ ÈpucchissÈmÊti gantvÈ tattha yaÑ passati,

VinayapiÔaka 124

so Èpucchitabbo. No ce passati, asantaÑ bhikkhuÑ anÈpucchÈ paviÔÔho nÈma hoti. 302. AntarÈrÈmanti antogÈme vihÈro hoti, taÑ gacchati. Bhattiyagharanti nimantitagharaÑ vÈ salÈkabhattÈdidÈyakÈnaÑ vÈ gharaÑ. ŒpadÈs|ti jÊvitabrahmacariyantarÈyesu sati gantuÑ vaÔÔati. Sesamettha uttÈnameva.


CÈrittasikkhÈpadaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. MahÈnÈmasikkhÈpadavaÓÓanÈ

303. SattamasikkhÈpade MahÈnÈmo nÈma Bhagavato c|Äapituputto mÈsamattena mahallakataro dvÊsu phalesu patiÔÔhito ariyasÈvako. BhesajjaÑ ussannaÑ hotÊti vajato ÈharitvÈ Ôhapitasappi bahu hoti. 306. SÈditabbÈti tasmiÑ samaye rogo natthÊti na paÔikkhipitabbÈ, roge sati viÒÒÈpessÈmÊti adhivÈsetabbÈ. Ettakehi bhesajjehi pavÈremÊti nÈmavasena sappitelÈdÊsu dvÊhi tÊhi vÈ, parimÈÓavasena patthena nÈÄiyÈ ÈÄakenÈti vÈ. AÒÒaÑ bhesajjaÑ viÒÒÈpetÊti sappinÈ pavÈrito telaÑ viÒÒÈpeti, ÈÄhakena pavÈrito doÓaÑ. Na bhesajjena karaÓÊyenÈti1 missakabhattenapi ce yÈpetuÑ sakkoti, na bhesajjakaraÓÊyaÑ nÈma hoti. 310. PavÈritÈnanti ye attano puggalikÈya pavÈraÓÈya pavÈritÈ, tesaÑ pavÈritÈnur|pena piÒÒattiyÈ anÈpatti. SaÑghavasena pavÈritesu pana pamÈÓaÑ sallakkhetabbamevÈti. SesaÑ uttÈnameva. ______________________________________________________________ 1. KaraÓÊyeti (SÊ, SyÈ)


ChasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

MahÈnÈmasikkhÈpadaÑ sattamaÑ. _____

8. UyyuttasenÈsikkhÈpadavaÓÓanÈ

311. AÔÔhame abbhuyyÈtoti abhi-uyyÈto, parasenaÑ abhimukho1 gamissÈmÊti nagarato niggatoti attho. Uyyuttanti kata-uyyogaÑ, gÈmato nikkhantanti attho. 314. DvÈdasapuriso hatthÊti cattÈro ÈrohakÈ, ekekapÈdarakkhakÈ dve dveti evaÑ dvÈdasapuriso hoti. Tipuriso assoti eko Èrohako, dve pÈdarakkhakÈti evaÑ tipuriso hoti. Catupuriso rathoti eko sÈrathi, eko yodho, dve ÈÓirakkhakÈti evaÑ catupuriso hoti. CattÈro purisÈ sarahatthÈti ÈvudhahatthÈ cattÈro purisÈti ayaÑ pacchimakoÔiyÈ catura~gasamannÈgatÈ senÈ nÈma. ¢disaÑ senaÑ dassanÈya gacchato pade pade dukkaÔaÑ. Dassan|pacÈraÑ vijahitvÈti kenaci antaritÈ vÈ ninnaÑ oruÄhÈ vÈ na dissati, idha ÔhatvÈ na sakkÈ daÔÔhunti aÒÒaÑ ÔhÈnaÑ gantvÈ passato payoge payoge pÈcittiyanti attho. 315. Ekamekanti hatthi-ÈdÊsu cat|su a~gesu ekamekaÑ antamaso ekapurisÈruÄhakahatthimpi ekampi sarahatthaÑ purisaÑ. AnuyyuttÈ nÈma rÈjÈ uyyÈnaÑ vÈ nadiÑ vÈ gacchati, evaÑ anuyyuttÈ hoti. 316. ŒpadÈs|ti jÊvitabrahmacariyantarÈyesu sati ettha gato muccissÈmÊti gacchato anÈpatti. Sesamettha uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, tivedananti.

UyyuttasenÈsikkhÈpadaÑ aÔÔhamaÑ. ______________________________________________________________ 1. AbhimukhaÑ (Ka)

VinayapiÔaka 126

9. SenÈvÈsasikkhÈpadavaÓÓanÈ

319. Navame attha~gate s|riye senÈya vasatÊti tiÔÔhatu vÈ nisÊdatu vÈ sayatu vÈ sacepi ÈkÈse iddhiyÈ kaÒci iriyÈpathaÑ kappeti, pÈcittiyameva. SenÈ vÈ paÔisenÈya ruddhÈ hotÊti yathÈ saÒcÈro chijjati, evaÑ ruddhÈ hoti. Palibuddhoti verikena vÈ issarena vÈ ruddho. SesaÑ uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

SenÈvÈsasikkhÈpadaÑ navamaÑ. _____

10. UyyodhikasikkhÈpadavaÓÓanÈ

322. Dasame uggantvÈ uggantvÈ ettha yujjhantÊti uyyodhikaÑ, sampahÈraÔÔhÈnassetaÑ adhivacanaÑ. Balassa aggaÑ jÈnanti etthÈti balaggaÑ, balagaÓanaÔÔhÈnanti attho. SenÈya viy|haÑ senÈby|haÑ, senÈnivesassetaÑ adhivacanaÑ. Tayo hatthÊ pacchimaÑ hatthÈnÊkanti yo pubbe vutto dvÈdasapuriso hatthÊti tena hatthinÈ tayo hatthÊ. Sesesupi eseva nayo. SesaÑ UyyuttasenÈsikkhÈpade vuttanayeneva veditabbaÑ saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhÊti.

UyyodhikasikkhÈpadaÑ dasamaÑ.

Samatto vaÓÓanÈkkamena Acelakavaggo paÒcamo. _____

6. SurÈpÈnavagga

1. SurÈpÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ

326. SurÈpÈnavaggassa paÔhamasikkhÈpade BhaddavatikÈti eko gÈmo, so bhaddikÈya vatiyÈ samannÈgatattÈ etaÑ nÈmaÑ labhi. PathÈvinoti addhikÈ. TejasÈ tejanti attano tejasÈ ÈnubhÈvena nÈgassa tejaÑ. KÈpotikÈti kapotapÈdasamavaÓÓarattobhÈsÈ1. PasannÈti ______________________________________________________________ 1. KapotapÈdasamavaÓÓÈ rattobhÈsÈ (?)


surÈmaÓÉassetaÑ adhivacanaÑ. AnanucchaviyaÑ bhikkhave sÈgatassÈti paÒcÈbhiÒÒassa sato majjapÈnaÑ nÈma na anucchaviyanti vuttaÑ hoti. 328. PupphÈsavo nÈma madhukapupphÈdÊnaÑ rasena kato. PhalÈsavo nÈma muddikaphalÈdÊni madditvÈ tesaÑ rasena kato. MadhvÈsavo nÈma muddikÈnaÑ jÈtirasena kato, makkhikamadhunÈpi kariyatÊti vadanti. GuÄÈsavo nÈma ucchurasÈdÊhi kariyati. SurÈ nÈma piÔÔhakiÓÓapakkhittÈ, nÈÄikerÈdÊnampi rasena katÈ surÈtveva sa~khyaÑ gacchati, tassÈyeva kiÓÓapakkhittÈya maÓÉe gahite merayotveva sa~khyaÑ gacchatÊti vadanti. Antamaso kusaggenapi pivatÊti etaÑ suraÑ vÈ merayaÑ vÈ bÊjato paÔÔhÈya kusaggena pivatopi pÈcittiyanti attho. Ekena pana payogena bahumpi pivantassa ekÈ Èpatti. VicchinditvÈ vicchinditvÈ pivato payogagaÓanÈya Èpattiyo. 329. AmajjaÒca hoti, majjavaÓÓaÑ majjagandhaÑ majjarasanti loÓasovÊrakaÑ vÈ suttaÑ vÈ hoti. S|pasampÈketi vÈsagÈhÈpanatthaÑ ÊsakaÑ majjaÑ pakkhipitvÈ s|paÑ pacanti, tasmiÑ anÈpatti. MaÑsasampÈkepi eseva nayo. TelaÑ pana vÈtabhesajjatthaÑ majjena saddhiÑ pacanti, tasmimpi anatikkhittamajjeyeva1 anÈpatti. YaÑ pana atikkhittamajjaÑ2 hoti, yattha majjassa vaÓÓagandharasÈ paÒÒÈyanti, tasmiÑ Èpattiyeva. AmajjaÑ ariÔÔhanti yo ariÔÔho majjaÑ na hoti, tasmiÑ anÈpatti. ŒmalakÈdÊnaÑyeva kira rasena ariÔÔhaÑ karonti, so majjavaÓÓagandharasoyeva hoti, na ca majjaÑ, taÑ andhÈyetaÑ vuttaÑ. Yo pana sambhÈrapakkhitto, so majjaÑ hoti, bÊjato paÔÔhÈya na vaÔÔati. Sesamettha uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, tivedananti. Vatthu-ajÈnanatÈya cettha acittakatÈ veditabbÈ, akusaleneva pÈtabbatÈya lokavajjatÈti.

SurÈpÈnasikkhÈpadaÑ paÔhamaÑ. ______________________________________________________________ 1. AnatikhiÓamajjeyeva (Ka) 2. AtikhiÓamajjaÑ (Ka)

VinayapiÔaka 128

2. A~gulipatodakasikkhÈpadavaÓÓanÈ

330. Dutiye a~gulipatodakenÈti a~gulÊhi upakacchakÈdighaÔÔanaÑ vuccati. Uttasantoti atihÈsena kilamanto. AnassÈsakoti upacchinna-assÈsapassÈsasaÒcÈro hutvÈ. AnupasampannaÑ kÈyena kÈyanti ettha bhikkhunÊpi anupasampannaÔÔhÈne ÔhitÈ, tampi khiÉÉÈdhippÈyena phusantassa dukkaÔaÑ. Sesamettha uttÈnameva.


A~gulipatodakasikkhÈpadaÑ dutiyaÑ. _____

3. HasadhammasikkhÈpadavaÓÓanÈ

335. Tatiye appakataÒÒunoti yaÑ Bhagavato pakataÑ paÒÒattaÑ, taÑ na jÈnantÊti attho. 336. Udake hasadhammeti1 udakakÊÄikÈ vuccati. Uparigopphaketi gopphakÈnaÑ uparibhÈgappamÈÓe. HasÈdhippÈyoti kÊÄÈdhippÈyo. Nimujjati vÈti-ÈdÊsu nimujjanatthÈya orohantassa padavÈre padavÈre dukkaÔaÑ, nimujjanummujjanesu payoge payoge pÈcittiyaÑ. NimujjitvÈ anto-udakeyeva gacchantassa hatthavÈrapadavÈresu sabbattha pÈcittiyaÑ. PalavatÊti tarati. Hatthehi tarantassa hatthavÈre hatthavÈre pÈcittiyaÑ. PÈdesupi eseva nayo. Yena yena a~gena tarati, tassa tassa payoge payoge pÈcittiyaÑ. TÊrato vÈ rukkhato vÈ udake patati, pÈcittiyameva. NÈvÈya kÊÄatÊti phiyÈrittÈdÊhi nÈvaÑ pÈjento vÈ tÊre ussÈrento2 vÈ nÈvÈya kÊÄati, dukkaÔaÑ.

Hatthena vÈti-ÈdÊsupi payoge payoge dukkaÔaÑ. Keci hatthena udake khittÈya kathalÈya patanuppatanavÈresu dukkaÔaÑ vadanti, taÑ na gahetabbaÑ. Tattha hi ekapayogattÈ ekameva dukkaÔaÑ, apica uparigopphake vuttÈni ummujjanÈdÊni ÔhapetvÈ aÒÒena yena kenaci ÈkÈrena udakaÑ otaritvÈ vÈ anotaritvÈ vÈ yattha katthaci ÔhitaÑ ______________________________________________________________ 1. Hassadhammeti (SÊ, SyÈ) 2. UssÈdento (SÊ, SyÈ)


udakaÑ antamaso binduÑ gahetvÈ khipanakÊÄÈyapi kÊÄantassa dukkaÔameva, atthajotakaÑ pana akkharaÑ likhituÑ vaÔÔati, ayamettha vinicchayo. Sesamettha uttÈnameva.

PaÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, tivedananti.

HasadhammasikkhÈpadaÑ tatiyaÑ. _____

4. AnÈdariyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

342. Catutthe kathÈyaÑ nasseyyÈti kathaÑ ayaÑ dhammo tanti paveÓÊ nasseyya. TaÑ vÈ na sikkhitukÈmoti yena paÒÒattena vuccati, taÑ paÒÒattaÑ na sikkhitukÈmo. ApaÒÒattenÈti sutte vÈ abhidhamme vÈ Ègatena. 344. EvaÑ amhÈkaÑ ÈcariyÈnaÑ uggahoti ettha gÈrayho Ècariyuggaho na gahetabbo, paveÓiyÈ Ègato Ècariyuggahova gahetabbo. KurundiyaÑ pana “lokavajje Ècariyuggaho na vaÔÔati, paÓÓattivajje pana vaÔÔatÊ”ti vuttaÑ. MahÈpaccariyaÑ “suttaÑ suttÈnulomaÒca uggahitakÈnaÑyeva ÈcariyÈnaÑ uggaho pamÈÓaÑ, ajÈnantÈnaÑ kathÈ appamÈÓan”ti vuttaÑ. TaÑ sabbaÑ paveÓiyÈ ÈgatasamodhÈnaÑ gacchati. SesaÑ uttÈnamevÈti.


AnÈdariyasikkhÈpadaÑ catutthaÑ. _____

5. BhiÑsÈpanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

345. PaÒcame r|p|pahÈrÈdayo manussaviggahe vuttanayeneva veditabbÈ. SesaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊni anÈdariyasadisÈnevÈti.

BhiÑsÈpanasikkhÈpadaÑ paÒcamaÑ.

VinayapiÔaka 130

6. JotisikkhÈpadavaÓÓanÈ

350. ChaÔÔhe BhaggÈti janapadassa nÈmaÑ. SaÑsumÈragiranti nagarassa. BhesakaÄÈvananti tannissitavanassa. TaÑ pana migÈnaÑ phÈsuvihÈratthÈya dinnattÈ migadÈyoti vuccati. SamÈdahitvÈti jÈletvÈ. ParipÈtesÊti anubandhi. 352. PadÊpepÊti padÊpujjalanepi. JotikepÊti pattapacanasedakammÈdÊsu jotikaraÓe. TathÈr|papaccayÈti padÊpÈdipaccayÈ. 354-5. SayaÑ samÈdahatÊti ettha jotiÑ samÈdahitukÈmatÈya araÓisaÓÔhapanato paÔÔhÈya yÈva jÈlÈ na uÔÔhahati, tÈva sabbapayogesu dukkaÔaÑ. PaÔilÈtaÑ ukkhipatÊti dayhamÈnaÑ alÈtaÑ patitaÑ ukkhipati, puna yathÈÔhÈne ÔhapetÊti attho. EvaÑ avijjhÈtaÑ ukkhipitvÈ pakkhipantasseva dukkaÔaÑ, vijjhÈtaÑ puna jÈlÈpentassa pÈcittiyameva. 356. TathÈr|papaccayÈti ÔhapetvÈ padÊpÈdÊni aÒÒenapi tathÈr|pena paccayena samÈdahantassa anÈpatti. ŒpadÈs|ti duÔÔhavÈÄamiga-amanussehi upaddavo hoti, tattha samÈdahantassÈpi anÈpatti. SesaÑ uttÈnamevÈti. ChasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

JotisikkhÈpadaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. NahÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ

364. Sattame cuÓÓena vÈ mattikÈya vÈti ettha cuÓÓamattikÈnaÑ abhisa~kharaÓakÈlato paÔÔhÈya sabbapayogesu dukkaÔaÑ. 366. PÈraÑ gacchanto nhÈyatÊti ettha sukkhÈya nadiyÈ vÈlikaÑ ukkiritvÈ kata-ÈvÈÔakesupi nhÈyituÑ vaÔÔati. ŒpadÈs|ti bhamarÈdÊhi anubaddhassa udake nimujjituÑ vaÔÔatÊti. Sesamettha uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

NahÈnasikkhÈpadaÑ sattamaÑ.


8. DubbaÓÓakaraÓasikkhÈpadavaÓÓanÈ

368-9. AÔÔhame navaÑ pana bhikkhunÈ cÊvaralÈbhenÈti ettha alabhÊti labho, labhoyeva lÈbho. KiÑ alabhi? CÊvaraÑ, kÊdisaÑ? NavaÑ, iti navacÊvaralÈbhenÈti vattabbe anunÈsikalopaÑ akatvÈ navaÑcÊvaralÈbhenÈti vuttaÑ, paÔiladdhanavacÊvarenÈti attho. Majjhe Ôhitapadadvaye panÈti nipÈto. BhikkhunÈti yena laddhaÑ tassa nidassanaÑ. PadabhÈjane pana byaÒjanaÑ anÈdiyitvÈ yaÑ laddhaÑ, taÑ dassetuÑ “cÊvaraÑ nÈma channaÑ cÊvarÈnan”ti-Èdi vuttaÑ. CÊvaranti ettha yaÑ nivÈsetuÑ vÈ pÈrupituÑ vÈ sakkÈ hoti, tadeva veditabbaÑ. Teneva “vikappanupagapacchiman”ti na vuttaÑ. KaÑsanÊlanti cammakÈranÊlaÑ. MahÈpaccariyaÑ pana “ayomalaÑ lohamalaÑ, etaÑ kaÑsanÊlaÑ nÈmÈ”ti vuttaÑ. PalÈsanÊlanti yo koci nÊlavaÓÓo paÓÓaraso. DubbaÓÓakaraÓaÑ ÈdÈtabbanti etaÑ kappabinduÑ sandhÈya vuttaÑ, na nÊlÈdÊhi sakalacÊvarassa dubbaÓÓakaraÓaÑ. TaÒca pana kappaÑ Èdiyantena cÊvaraÑ rajitvÈ cat|su vÈ koÓesu tÊsu vÈ dvÊsu vÈ ekasmiÑ vÈ koÓe morassa akkhimaÓÉalamattaÑ vÈ ma~gulapiÔÔhimattaÑ1 vÈ ÈdÈtabbaÑ. MahÈpaccariyaÑ “patte vÈ gaÓÔhiyaÑ vÈ na vaÔÔatÊ”ti vuttaÑ. MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ pana “vaÔÔatiyevÈ”ti vuttaÑ. PÈÄikappakaÓÓikakappÈdayo pana sabbattha paÔisiddhÈ, tasmÈ ÔhapetvÈ ekaÑ vaÔÔabinduÑ aÒÒena kenacipi vikÈrena kappo na kÈtabbo. 371. AggaÄeti-ÈdÊsu etÈni aggaÄÈdÊni kappakatacÊvare pacchÈ ÈropetvÈ kappakaraÓakiccaÑ natthi. SesaÑ uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

DubbaÓÓakaraÓasikkhÈpadaÑ aÔÔhamaÑ. _____

9. VikappanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

374. Navame tassa vÈ adinnanti cÊvarasÈmikassa “paribhuÒja vÈ vissajjehi vÈ yathÈpaccayaÑ vÈ karohÊ”ti evaÑ vatvÈ adinnaÑ. Tassa vÈ avissasantoti yena vinayakammaÑ kataÑ, tassa avissÈsena vÈ. ______________________________________________________________ 1. MaÑkuÓapiÔÔhimattaÑ (SÊ)

VinayapiÔaka 132

tena pana dinnaÑ1 vÈ tassa vissÈsena vÈ paribhuÒjantassa anÈpatti. Sesamettha tiÑsakavaÓÓanÈyaÑ vuttanayattÈ uttÈnamevÈti. KathinasamuÔÔhÈnaÑ kÈyavÈcato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

VikappanasikkhÈpadaÑ navamaÑ. _____

10. CÊvarÈpanidhÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ

377-81. Dasame apanidhentÊti apanetvÈ nidhenti. HasÈpekkhoti hasÈdhippÈyo. AÒÒaÑ parikkhÈranti PÈÄiyÈ anÈgataÑ pattatthavikÈdiÑ. DhammiÑ kathaÑ katvÈti samaÓena nÈma anihitaparikkhÈrena bhavituÑ na vaÔÔatÊti evaÑ dhammakathaÑ kathetvÈ dassÈmÊti nikkhipato anÈpatti. Sesamettha uttÈnameva. TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, tivedananti.

CÊvarÈpanidhÈnasikkhÈpadaÑ dasamaÑ.

Samatto vaÓÓanÈkkamena SurÈpÈnavaggo chaÔÔho. _____

7. SappÈÓakavagga

1. SaÒciccapÈÓasikkhÈpadavaÓÓanÈ

382-5. SappÈÓakavaggassa paÔhamasikkhÈpade issÈso hotÊti gihikÈle dhanuggahÈcariyo hoti. JÊvitÈ voropitÈti jÊvitÈ viyojitÈ.

SikkhÈpadepi voropeyyÈti viyojeyya. YasmÈ pana vohÈramattamevetaÑ, na hettha kiÒci viyojite sÊsÈla~kÈre sÊsaÑ viya jÊvitÈ voropite pÈÓepi jÊvitaÑ nÈma visuÑ tiÔÔhati, aÒÒadatthu ______________________________________________________________ 1. Dinne (SyÈ, Ka)


antaradhÈnameva gacchati. TasmÈ tamatthaÑ dassetuÑ padabhÈjane “jÊvitindriyaÑ upacchindatÊ”ti-Èdi vuttaÑ. ImasmiÒca sikkhÈpade tiracchÈnagatoyeva pÈÓoti veditabbo, taÑ khuddakampi mahantampi mÈrentassa ÈpattinÈnÈkaraÓaÑ natthi. Mahante pana upakkamamahantattÈ akusalamahattaÑ hoti. PÈÓe pÈÓasaÒÒÊti antamaso maÒcapÊÔhaÑ sodhento ma~gulabÊjakepi pÈÓasaÒÒÊ nikkÈruÓikatÈya taÑ bhindanto apaneti, pÈcittiyaÑ. TasmÈ evar|pesu ÔhÈnesu kÈruÒÒaÑ upaÔÔhapetvÈ appamattena vattaÑ kÈtabbaÑ. SesaÑ manussaviggahe vuttanayeneva veditabbaÑ saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhÊti.

SaÒciccapÈÓasikkhÈpadaÑ paÔhamaÑ. _____

2. SappÈÓakasikkhÈpadavaÓÓanÈ

387. Dutiye sappÈÓakanti ye pÈÓakÈ paribhogena maranti, tehi pÈÓakehi sappÈÓakaÑ. TÈdisaÒhi jÈnaÑ paribhuÒjato payoge payoge pÈcittiyaÑ. Pattap|rampi avicchinditvÈ ekapayogena pivato ekÈ Èpatti. TÈdisena udakena sÈmisaÑ pattaÑ ÈviÒchitvÈ1 dhovatopi, tÈdise udake uÓhayÈgupattaÑ nibbÈpayatopi, taÑ udakaÑ hatthena vÈ uÄu~kena vÈ gahetvÈ nhÈyatopi payoge payoge pÈcittiyaÑ, udakasoÓÉiÑ vÈ pokkharaÓiÑ vÈ pavisitvÈ bahinikkhamanatthÈya vÊciÑ uÔÔhÈpayatopi. SoÓÉiÑ vÈ pokkharaÓiÑ vÈ sodhentehi tato gahita-udakaÑ udakeyeva ÈsiÒcitabbaÑ. SamÊpamhi udake asati kappiya-udakassa aÔÔha vÈ dasa vÈ ghaÔe udakasaÓÔhÈnakappadese ÈsiÒcitvÈ tattha ÈsiÒcitabbaÑ. “PavaÔÔitvÈ udake patissatÊ”ti uÓhapÈsÈÓe udakaÑ nÈsiÒcitabbaÑ. Kappiya-udakena pana pÈsÈÓaÑ nibbÈpetvÈ ÈsiÒcituÑ vaÔÔati. Sesamettha uttÈnameva.

TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti. Ettha ca paÔa~gapÈÓakÈnaÑ patanaÑ ÒatvÈpi suddhacittatÈya dÊpajÈlane viya sappÈÓakabhÈvaÑ ÒatvÈpi udakasaÒÒÈya paribhuÒjitabbato paÓÓattivajjatÈ veditabbÈti.

SappÈÓakasikkhÈpadaÑ dutiyaÑ. ______________________________________________________________ 1. ŒvijjhitvÈ (SyÈ), avicchinditvÈ (Ka)

VinayapiÔaka 134

3. UkkoÔanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

392. TatiyasikkhÈpade ukkoÔentÊti tassa tassa bhikkhuno santikaÑ gantvÈ akataÑ kammanti-ÈdÊni vadantÈ uccÈlenti, yathÈpatiÔÔhitabhÈvena patiÔÔhÈtuÑ na denti. 393. YathÈdhammanti yo yassa adhikaraÓassa v|pasamanÈya dhammo vutto, teneva dhammenÈti attho. NihatÈdhikaraÓanti nihataÑ adhikaraÓaÑ, satthÈrÈ vuttadhammeneva v|pasamitaÑ adhikaraÓanti attho. 395. Dhammakamme dhammakammasaÒÒÊti yena kammena taÑ adhikaraÓaÑ v|pasamitaÑ, taÒce dhammakammaÑ hoti, tasmiÑ dhammakamme ayampi dhammakammasaÒÒÊ hutvÈ yadi ukkoÔeti, pÈcittiyaÑ ÈpajjatÊti attho. Etena nayena sesapadÈnipi veditabbÈni. Ayamettha sa~khepo, vitthÈro pana imesaÑ catunnaÑ adhikaraÓÈnaÑ “kati ukkoÔanÈ”ti-ÈdinÈ nayena parivÈre vutto. AÔÔhakathÈsu taÑ sabbaÑ ÈharitvÈ tassevattho vaÓÓito. MayaÑ pana taÑ tattheva vaÓÓayissÈma, idha ÈharitvÈ vaÓÓiyamÈne hi suÔÔhutaraÑ sammoho bhaveyyÈti na vaÓÓayimha. Sesamettha uttÈnameva. TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

UkkoÔanasikkhÈpadaÑ tatiyaÑ. _____

4. DuÔÔhullasikkhÈpadavaÓÓanÈ

399. Catutthe duÔÔhullÈ nÈma ÈpattÊti ettha cattÈri pÈrÈjikÈni atthuddhÈravasena dassitÈni, saÑghÈdisesÈpatti pana adhippetÈ, taÑ chÈdentassa pÈcittiyaÑ. DhuraÑ nikkhittamatteti dhure nikkhittamatte. Sacepi dhuraÑ nikkhipitvÈ pacchÈ Èroceti, na rakkhati, dhuraÑ nikkhittamatteyeva pÈcittiyanti vuttaÑ hoti. Sace pana evaÑ dhuraÑ nikkhipitvÈ paÔicchÈdanatthameva aÒÒassa Èroceti, sopi aÒÒassÈti etenupÈyena samaÓasatampi samaÓasahassampi ÈpattiÑ Èpajjatiyeva tÈva, yÈva koÔi na chijjati. KadÈ pana koÔi chijjatÊti. MahÈsumatthero tÈva vadati “ÈpattiÑ Èpanno


ekassa Èroceti, so paÔinivattitvÈ tasseva Èroceti, evaÑ koÔi chijjatÊ”ti. MahÈpadumatthero panÈha “ayaÑ hi vatthupuggaloyeva. ŒpattiÑ Èpanno pana ekassa bhikkhuno Èroceti, ayaÑ aÒÒassa Èroceti, so paÔinivattitvÈ yenassa ÈrocitaÑ, tasseva Èroceti. EvaÑ tatiyena puggalena dutiyassa Èrocite koÔi chinnÈ hotÊ”ti. 400. AduÔÔhullaÑ Èpattinti avasese paÒcÈpattikkhandhe. Anupasampannassa duÔÔhullaÑ vÈ aduÔÔhullaÑ vÈ ajjhÈcÈranti ettha anupasampannassa sukkavissaÔÔhi ca kÈyasaÑsaggo cÈti ayaÑ duÔÔhulla-ajjhÈcÈro nÈma. Sesamettha uttÈnamevÈti. DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ, kÈyavÈcÈcittato samuÔÔhÈti, akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

DuÔÔhullasikkhÈpadaÑ catutthaÑ. _____

5. �navÊsativassasikkhÈpadavaÓÓanÈ

402. PaÒcamasikkhÈpade a~guliyo dukkhÈ bhavissantÊti akkharÈni likhantassa a~guliyo dukkhÈ bhavissantÊti cintesuÑ. Urassa dukkhoti gaÓanaÑ sikkhantena bahuÑ cintetabbaÑ hoti, tenassa uro dukkho bhavissatÊti maÒÒiÑsu. AkkhÊni dukkhÈ bhavissantÊti r|pasuttaÑ sikkhantena kahÈpaÓÈ parivattetvÈ parivattetvÈ passitabbÈ honti, tenassa akkhÊni dukkhÈni bhavissantÊti maÒÒiÑsu. �aÑsÈdÊsu ÉaÑsÈti pi~galamakkhikÈyo. DukkhÈnanti dukkhamÈnaÑ. TibbÈnanti bahalÈnaÑ. KharÈnanti tikhiÓÈnaÑ. KaÔukÈnanti pharusÈnaÑ, amanÈpatÈya vÈ kaÔukarasasadisÈnaÑ. AsÈtÈnanti amadhurÈnaÑ. PÈÓaharÈnanti jÊvitaharÈnaÑ. 404. SÊmaÑ sammannatÊti navaÑ sÊmaÑ bandhati. KurundiyaÑ pana udakukkhepaparicchindanepi dukkaÔaÑ vuttaÑ. ParipuÓÓavÊsativassoti paÔisandhiggahaÓato paÔÔhÈya paripuÓÓavÊsativasso, gabbhavÊsopi hi paripuÓÓavÊsativassotveva sa~khyaÑ gacchati. YathÈha–

VinayapiÔaka 136

Tena kho pana samayena ÈyasmÈ KumÈrakassapo gabbhavÊso upasampanno hoti. Atha kho Èyasmato KumÈrakassapassa etadahosi “BhagavatÈ paÒÒattaÑ ‘na |navÊsativasso puggalo upasampÈdetabbo’ti, ahaÒcamhi gabbhavÊso upasampanno, upasampanno nukhomhi, na nukho upasampanno”ti. Bhagavato etamatthaÑ ÈrocesuÑ. YaÑ bhikkhave mÈtukucchimhi paÔhamaÑ cittaÑ uppannaÑ, paÔhamaÑ viÒÒÈÓaÑ pÈtubh|taÑ, tadupÈdÈya sÈvassa jÈti. AnujÈnÈmi bhikkhave gabbhavÊsaÑ upasampÈdetunti1.

Tattha yo dvÈdasamÈse mÈtukucchismiÑ vasitvÈ mahÈpavÈraÓÈya jÈto, so tato paÔÔhÈya yÈva ek|navÊsatime vasse mahÈpavÈraÓÈ taÑ atikkamitvÈ pÈÔipade upasampÈdetabbo, etenupÈyena hÈyanavaÉÉhanaÑ veditabbaÑ.

PorÈÓakattherÈ pana ek|navÊsativassaÑ sÈmaÓeraÑ nikkhamanÊyapuÓÓamÈsiÑ atikkamma pÈÔipadadivase upasampÈdenti, taÑ kasmÈti. Vuccate, ekasmiÑ vasse cha cÈtuddasika-uposathÈ honti. Iti vÊsatiyÈ vassesu cattÈro mÈsÈ parihÈyanti. RÈjÈno tatiye tatiye vasse vassaÑ ukkaÉÉhanti, iti aÔÔhÈrasasu vassesu cha mÈsÈ vaÉÉhanti, tato uposathavasena parihÊne cattÈro mÈse apanetvÈ dve mÈsÈ avasesÈ honti, te dve mÈse gahetvÈ vÊsativassani paripuÓÓÈni hontÊti nikka~khÈ hutvÈ nikkhamanÊyapuÓÓamasiÑ atikkamma pÈÔipade upasampÈdenti. Ettha pana yo pavÈretvÈ vÊsativasso bhavissati, taÑ sandhÈya “ek|navÊsativassan”ti vuttaÑ. TasmÈ yo mÈtukucchismiÑ dvÈdasamÈse vasi, so ekavÊsativasso hoti. Yo sattamÈse vasi, so sattamÈsÈdhikavÊsativasso. ChamÈsajÈto pana na jÊvati. 406. AnÈpatti |navÊsativassaÑ paripuÓÓavÊsativassasaÒÒÊti ettha kiÒcÈpi upasampÈdentassa anÈpatti, puggalo pana anupasampannova hoti. Sace pana so dasavassaccayena aÒÒaÑ upasampÈdeti, taÒce muÒcitvÈ gaÓo p|rati, s|pasampanno. Sopi ca yÈva na jÈnÈti, tÈvassa neva ______________________________________________________________ 1. Vi 3. 129 piÔÔhe.


saggantarÈyo na mokkhantarÈyo, ÒatvÈ pana puna upasampajjitabbaÑ. SesaÑ uttÈnameva.

TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

�navÊsativassasikkhÈpadaÑ paÒcamaÑ. _____

6. TheyyasatthasikkhÈpadavaÓÓanÈ

407. ChaÔÔhe paÔiyÈlokanti s|riyÈlokassa paÔimukhaÑ, pacchimadisanti attho. KammiyÈti1 su~kaÔÔhÈne kammikÈ. 409. RÈjÈnaÑ vÈ theyyaÑ gacchantÊti rÈjÈnaÑ vÈ thenetvÈ vaÒcetvÈ raÒÒo santakaÑ kiÒci gahetvÈ idÈni na tassa dassÈmÈti gacchanti. 411. Visa~ketenÈti kÈlavisa~ketena divasavisa~ketena ca gacchato anÈpatti. Maggavisa~ketena pana aÔavivisa~ketena vÈ Èpattiyeva. Sesamettha bhikkhunivagge vuttanayattÈ uttÈnatthameva. TheyyasatthasamuÔÔhÈnaÑ, kÈyacittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

TheyyasatthasikkhÈpadaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. SaÑvidhÈnasikkhÈpadavaÓÓanÈ

412. Sattame padh|pento nisÊdÊti pajjhÈyanto attÈnaÑyeva paribhÈsanto nisÊdi. NÈyyo so bhikkhu maÑ nippÈtesÊti ayyo ayaÑ bhikkhu maÑ na nikkhÈmesi, na maÑ gahetvÈ agamÈsÊti attho. Sesamettha bhikkhuniyÈ saddhiÑ saÑvidhÈnasikkhÈpade vuttanayeneva veditabbaÑ saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhÊti.

SaÑvidhÈnasikkhÈpadaÑ sattamaÑ. ______________________________________________________________ 1. KammikÈti (SÊ, SyÈ)

VinayapiÔaka 138

8. AriÔÔhasikkhÈpadavaÓÓanÈ

417. AÔÔhame gaddhe bÈdhayiÑs|ti gaddhabÈdhino, gaddhabÈdhino pubbapurisÈ assÈti gaddhabÈdhipubbo, tassa gaddhabÈdhipubbassa, gijjhaghÈtakakulappasutassÈti attho.

SaggamokkhÈnaÑ antarÈyaÑ karontÊti antarÈyikÈ. Te kammakilesavipÈka-upavÈda-ÈÓÈvÊtikkamavasena paÒcavidhÈ. Tattha paÒcÈnantariyakammÈ kammantarÈyikÈ nÈma. TathÈ bhikkhunÊd|sakakammaÑ, taÑ pana mokkhasseva antarÈyaÑ karoti, na saggassa. NiyatamicchÈdiÔÔhidhammÈ kilesantarÈyikÈ nÈma. PaÓÉakatiracchÈnagata-ubhatobyaÒjanakÈnaÑ1 paÔisandhidhammÈ vipÈkantarÈyikÈ nÈma. Ariy|pavÈdÈ upavÈdantarÈyikÈ nÈma, te pana yÈva ariye na khamÈpenti, tÈvadeva, na tato paraÑ. SaÒcicca ÈpannÈ Èpattiyo ÈÓÈvÊtikkamantarÈyikÈ nÈma, tÈpi yÈva bhikkhubhÈvaÑ vÈ paÔijÈnÈti na vuÔÔhÈti vÈ na deseti vÈ, tÈvadeva, na tato paraÑ.

TatrÈyaÑ bhikkhu bahussuto dhammakathiko sesantarÈyike jÈnÈti, vinaye pana akovidattÈ paÓÓattivÊtikkamantarÈyike na jÈnÈti, tasmÈ rahogato evaÑ cintesi “ime ÈgÈrikÈ paÒca kÈmaguÓe paribhuÒjantÈ sotÈpannÈpi sakadÈgÈminopi anÈgÈminopi honti, bhikkh|pi manÈpikÈni cakkhuviÒÒeyyÈni r|pÈni passanti -pa- kÈyaviÒÒeyye phoÔÔhabbe phusanti, mudukÈni attharaÓapÈvuraÓÈdÊni paribhuÒjanti, etaÑ sabbaÑ vaÔÔati. KasmÈ itthir|pÈ -pa- itthiphoÔÔhabbÈ eva na vaÔÔanti, etepi vaÔÔantÊ”ti. EvaÑ rasena rasaÑ saÑsanditvÈ sacchandarÈgaparibhogaÒca nicchandarÈgaparibhogaÒca ekaÑ katvÈ th|lavÈkehi saddhiÑ atisukhumasuttaÑ ghaÔento viya sÈsapena saddhiÑ SineruÑ upasaÑharanto viya pÈpakaÑ diÔÔhigataÑ uppÈdetvÈ “kiÑ BhagavatÈ mahÈsamuddaÑ bandhantena viya mahatÈ ussÈhena paÔhamapÈrÈjikaÑ paÒÒattaÑ, natthi ettha doso”ti sabbaÒÒutaÒÒÈÓena saddhiÑ paÔivirujjhanto bhabbapuggalÈnaÑ ÈsaÑ chindanto Jinassa ÈÓÈcakke pahÈramadÈsi. TenÈha “tathÈhaÑ BhagavatÈ dhammaÑ desitaÑ ÈjÈnÈmÊ”ti-Èdi. ______________________________________________________________ 1. UbhatobyaÒjanakÈdÊnaÑ (SÊ)


AÔÔhika~kal|pamÈti-Èdimhi aÔÔhika~kal|pamÈ appassÈdaÔÔhena. MaÑsapes|pamÈ bahusÈdhÈraÓaÔÔhena. TiÓukk|pamÈ anudahanaÔÔhena. A~gÈrakÈs|pamÈ mahÈbhitÈpanaÔÔhena. Supinak|pamÈ ittarapaccupaÔÔhÈnaÔÔhena. YÈcitak|pamÈ tÈvakÈlikaÔÔhena. Rukkhaphal|pamÈ sabba~gapacca~gapalibhaÒjanaÔÔhena. Asis|n|pamÈ adhikuÔÔanaÔÔhena. Sattis|l|pamÈ vinivijjhanaÔÔhena. Sappasir|pamÈ sÈsa~kasappaÔibhayaÔÔhenÈti ayamettha sa~khepo. VitthÈro pana PapaÒcas|daniyaÑ MajjhimaÔÔhakathÈyaÑ1 gahetabbo. EvaÑ byÈkhoti evaÑ viya kho. Sesamettha pubbe vuttanayattÈ uttÈnameva.

SamanubhÈsanasamuÔÔhÈnaÑ, kÈyavÈcÈcittato samuÔÔhÈti, akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

AriÔÔhasikkhÈpadaÑ aÔÔhamaÑ. _____

9. UkkhittasambhogasikkhÈpadavaÓÓanÈ

424-5. Navame akaÔÈnudhammenÈti anudhammo vuccati ÈpattiyÈ adassane vÈ appaÔikamme vÈ pÈpikÈya diÔÔhiyÈ appaÔinissagge vÈ dhammena vinayena SatthusÈsanena ukkhittakassa anulomavattaÑ disvÈ katÈ osÈraÓÈ, so osÈraÓasa~khÈto anudhammo yassa na kato, ayaÑ akaÔÈnudhammo nÈma, tÈdisena saddhinti attho. Tenevassa padabhÈjane “akaÔÈnudhammo nÈma ukkhitto anosÈrito”ti vuttaÑ.

Deti vÈ paÔiggaÓhÈti vÈti ekapayogena bahumpi dadato vÈ gaÓhato vÈ ekaÑ pÈcittiyaÑ. VicchinditvÈ vicchinditvÈ dentassa ca gaÓhantassa ca payogagaÓanÈya pÈcittiyÈni. Sesamettha uttÈnameva. TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

UkkhittasambhogasikkhÈpadaÑ navamaÑ. ______________________________________________________________ 1. Ma 1. 182 piÔÔhe Alagadd|pamasuttavaÓÓanÈyaÑ; Ma 2. 27 piÔÔhe PotalisuttavaÓÓanÈyaÑ.

VinayapiÔaka 140

10. KaÓÔakasikkhÈpadavaÓÓanÈ

428. Dasame diÔÔhigataÑ uppannanti AriÔÔhassa viya etassÈpi ayoniso ummujjantassa uppannaÑ. NÈset|ti ettha tividhÈ nÈsanÈ saÑvÈsanÈsanÈ li~ganÈsanÈ daÓÉakammanÈsanÈti. Tattha ÈpattiyÈ adassanÈdÊsu ukkhepanÈ saÑvÈsanÈsanÈ nÈma. “D|sako nÈsetabbo1 MettiyaÑ bhikkhuniÑ nÈsethÈ”ti2 ayaÑ li~ganÈsanÈ nÈma. “Ajjatagge te Èvuso samaÓuddesa na ceva so BhagavÈ satthÈ apadisitabbo”ti ayaÑ daÓÉakammanÈsanÈ nÈma. AyaÑ idha adhippetÈ. TenÈha “evaÒca pana bhikkhave nÈsetabbo -pa- vinassÈ”ti. Tattha carÈti gaccha. Pireti3 para amÈmaka. VinassÈti nassa, yattha te na passÈma, tattha gacchÈti. 429. UpalÈpeyyÈti sa~gaÓheyya. UpaÔÔhÈpeyyÈti tena attano upaÔÔhÈnaÑ kÈrÈpeyya. SesaÑ AriÔÔhasikkhÈpade vuttanayeneva veditabbaÑ saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhÊti.

KaÓÔakasikkhÈpadaÑ dasamaÑ.

Samatto vaÓÓanÈkkamena SappÈÓakavaggo sattamo. _____

8. Sahadhammikavagga

1. SahadhammikasikkhÈpadavaÓÓanÈ

434. Sahadhammikavaggassa paÔhamasikkhÈpade etasmiÑ sikkhÈpadeti etasmiÑ sikkhÈpade yaÑ vuttaÑ, taÑ na tÈva sikkhissÈmi. Œpatti pÈcittiyassÈti ettha pana vÈcÈya vÈcÈya Èpatti veditabbÈ. SikkhamÈnena bhikkhave bhikkhunÈti ovÈdaÑ sirasÈ sampaÔicchitvÈ sikkhitukÈmeneva hutvÈ ÈjÈnitabbaÒceva pucchitabbaÒca upaparikkhitabbaÒca. Sesamettha dubbacasikkhÈpade vuttanayeneva padatthato veditabbaÑ. Vinicchayato uttÈnameva.

TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

SahadhammikasikkhÈpadaÑ paÔhamaÑ. ______________________________________________________________ 1. Vi 1. 41 piÔÔhe. 2. Vi 1. 249 piÔÔhe. 3. Pareti (SÊ)


2. VilekhanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

438. Dutiye vinayakathaÑ kathetÊti vinayakathÈ nÈma kappiyÈkappiya-ÈpattÈnÈpattisaÑvarapahÈnapaÔisaÑyuttakathÈ, taÑ katheti. Vinayassa vaÓÓaÑ bhÈsatÊti vinayassa vaÓÓo nÈma paÒcannampi sattannampi ÈpattikkhandhÈnaÑ vasena mÈtikaÑ nikkhipitvÈ padabhÈjanena vaÓÓanÈ, taÑ bhÈsati. VinayapariyattiyÈ vaÓÓaÑ bhÈsatÊti vinayaÑ pariyÈpuÓantÈnaÑ vinayapariyattim|lakaÑ vaÓÓaÑ guÓaÑ ÈnisaÑsaÑ bhÈsati. vinayadharo hi vinayapariyattim|lake paÒcÈnisaÑse chÈnisaÑse sattÈnisaÑse aÔÔhÈnisaÑse navÈnisaÑse dasÈnisaÑse ekÈdasÈnisaÑse ca labhati, te sabbe bhÈsatÊti attho. Katame paÒcÈnisaÑse labhatÊti. Attano sÊlakkhandhasugutti-Èdike. VuttaÒhetaÑ–

“PaÒcime bhikkhave ÈnisaÑsÈ vinayadhare puggale, attano sÊlakkhandho sugutto hoti surakkhito, kukkuccapakatÈnaÑ paÔisaraÓaÑ hoti, visÈrado saÑghamajjhe voharati, paccatthike sahadhammena suniggahitaÑ niggaÓhÈti, saddhammaÔÔhitiyÈ paÔipanno hotÊ”ti1.

Kathamassa attano sÊlakkhandho sugutto hoti surakkhito? Idhekacco bhikkhu ÈpattiÑ Èpajjanto chahÈkÈrehi Èpajjati alajjitÈ aÒÒÈÓatÈ kukkuccapakatatÈ akappiye kappiyasaÒÒitÈ kappiye akappiyasaÒÒitÈ satisammosÈti.

KathaÑ alajjitÈya ÈpattiÑ Èpajjati. AkappiyabhÈvaÑ jÈnantoyeva madditvÈ vÊtikkamaÑ karoti, vuttampi cetaÑ–

“SaÒcicca ÈpattiÑ Èpajjati, ÈpattiÑ parig|hati. AgatigamanaÒca gacchati, ediso vuccati alajjipuggalo”ti2.

KathaÑ aÒÒÈÓatÈya Èpajjati. AÒÒÈÓapuggalo hi mando mom|ho kattabbÈkattabbaÑ ajÈnanto akattabbaÑ karoti, kattabbaÑ virÈdheti. EvaÑ aÒÒÈÓatÈya Èpajjati. ______________________________________________________________ 1. Vi 5. 236 piÔÔhe. 2. Vi 5. 279 piÔÔhe.

VinayapiÔaka 142

KathaÑ kukkuccapakatatÈya Èpajjati. KappiyÈkappiyaÑ nissÈya kukkucce uppanne vinayadharaÑ pucchitvÈ kappiyaÒce, kattabbaÑ siyÈ, akappiyaÒce, na kattabbaÑ, ayaÑ pana “vaÔÔatÊ”ti madditvÈ vÊtikkamatiyeva. EvaÑ kukkuccapakatatÈya Èpajjati.

KathaÑ akappiye kappiyasaÒÒitÈya Èpajjati. AcchamaÑsaÑ s|karamaÑsanti khÈdati, dÊpimaÑsaÑ migamaÑsanti khÈdati, akappiyabhojanaÑ kappiyabhojananti bhuÒjati, vikÈle kÈlasaÒÒÈya bhuÒjati, akappiyapÈnakaÑ kappiyapÈnakanti pivati. EvaÑ akappiye kappiyasaÒÒitÈya Èpajjati.

KathaÑ kappiye akappiyasaÒÒitÈya Èpajjati. S|karamaÑsaÑ acchamaÑsanti khÈdati, migamaÑsaÑ dÊpimaÑsanti khÈdati, kappiyabhojanaÑ akappiyabhojananti bhuÒjati, kÈle vikÈlasaÒÒÈya bhuÒjati, kappiyapÈnakaÑ akappiyapÈnakanti pivati. EvaÑ kappiye akappiyasaÒÒitÈya Èpajjati.

KathaÑ satisammosÈya Èpajjati. Sahaseyya cÊvara vippavÈsa bhesajjacÊvarakÈlÈtikkamanapaccayÈ ÈpattiÒca satisammosÈya Èpajjati. Evamidhekacco bhikkhu imehi chahÈkÈrehi ÈpattiÑ Èpajjati.

Vinayadharo pana imehi chahÈkÈrehi ÈpattiÑ nÈpajjati. KathaÑ lajjitÈya nÈpajjati. So hi “passatha bho, ayaÑ kappiyÈkappiyaÑ jÈnantoyeva paÓÓattivÊtikkamaÑ karotÊ”ti imaÑ par|pavÈdaÑ rakkhantopi nÈpajjati. EvaÑ lajjitÈya nÈpajjati. SahasÈ Èpannampi desanÈgÈminiÑ desetvÈ vuÔÔhÈnagÈminiyÈ vuÔÔhahitvÈ suddhante1 patiÔÔhÈti. Tato–

SaÒcicca ÈpattiÑ na Èpajjati, ÈpattiÑ2 na parig|hati. AgatigamanaÒca na gacchati, ediso vuccati lajjipuggaloti3–

ImasmiÑ lajjibhÈve patiÔÔhitova hoti.

KathaÑ ÒÈÓatÈya nÈpajjati. So hi kappiyÈkappiyaÑ jÈnÈti, tasmÈ kappiyameva karoti, akappiyaÑ na karoti. EvaÑ ÒÈÓatÈya nÈpajjati.

KathaÑ akukkuccapakatatÈya nÈpajjati. So hi kappiyÈkappiyaÑ nissÈya kukkucce uppanne vatthuÑ oloketvÈ mÈtikaÑ padabhÈjanaÑ ______________________________________________________________ 1. Suddhatte (SÊ) 2. ŒpannaÑ (SÊ) 3. Vi 5. 279 piÔÔhe.


antarÈpattiÑ ÈpattiÑ anÈpattiÒca oloketvÈ kappiyaÒce hoti, karoti, akappiyaÒce, na karoti. EvaÑ akukkuccapakatatÈya nÈpajjati.

KathaÑ akappiyÈdisaÒÒitÈya nÈpajjati. So hi kappiyÈkappiyaÑ jÈnÈti, tasmÈ akappiye kappiyasaÒÒÊ na hoti, kappiye akappiyasaÒÒÊ na hoti, suppatiÔÔhitÈ1 cassa sati hoti, adhiÔÔhÈtabbaÑ adhiÔÔheti, vikappetabbaÑ vikappeti. Iti imehi chahÈkÈrehi ÈpattiÑ nÈpajjati. ŒpattiÑ anÈpajjanto akhaÓÉasÊlo hoti parisuddhasÊlo. Evamassa attano sÊlakkhandho sugutto hoti surakkhito.

KathaÑ kukkuccapakatÈnaÑ paÔisaraÓaÑ hoti. TiroraÔÔhesu tirojanapadesu ca uppannakukkuccÈ bhikkh| “asukasmiÑ kira vihÈre vinayadharo vasatÊ”ti d|ratopi tassa santikaÑ ÈgantvÈ kukkuccaÑ pucchanti, so tehi katassa kammassa vatthuÑ oloketvÈ ÈpattÈnÈpattigarukalahukÈdibhedaÑ sallakkhetvÈ desanÈgÈminiÑ desÈpetvÈ vuÔÔhÈnagÈminiyÈ vuÔÔhÈpetvÈ suddhante patiÔÔhÈpeti. EvaÑ kukkuccapakatÈnaÑ paÔisaraÓaÑ hoti.

VisÈrado saÑghamajjhe voharatÊti avinayadharassa hi saÑghamajjhe kathentassa bhayaÑ sÈrajjaÑ okkamati, vinayadharassa taÑ na hoti. KasmÈ? “EvaÑ kathentassa doso hoti, evaÑ na doso”ti ÒatvÈ kathanato.

Paccatthike sahadhammena suniggahitaÑ niggaÓhÈtÊti ettha dvidhÈ paccatthikÈ nÈma attapaccatthikÈ ca sÈsanapaccatthikÈ ca. Tattha MetthiyabhummajakÈ ca bhikkh| vaÉÉho ca LicchavÊ am|lakena antimavatthunÈ codesuÑ, ime attapaccatthikÈ nÈma. Ye vÈ panaÒÒepi dussÊlÈ pÈpadhammÈ, sabbe te attapaccatthikÈ. ViparÊtadassanÈ pana AriÔÔhabhikkhukaÓÔakasÈmaÓeravesÈlikavajjiputtakÈ par|pahÈra-aÒÒÈÓaka~khÈparavitaraÓÈdivÈdÈ MahÈsaÑghikÈdayo ca abuddhasÈsanaÑ “BuddhasÈsanan”ti vatvÈ katapaggahÈ sÈsanapaccatthikÈ nÈma. Te sabbepi sahadhammena sakÈraÓena vacanena yathÈ taÑ asaddhammaÑ patiÔÔhÈpetuÑ na sakkonti, evaÑ suniggahitaÑ katvÈ niggaÓhÈti. ______________________________________________________________ 1. S|paÔÔhitÈ (?)

VinayapiÔaka 144

SaddhammaÔÔhitiyÈ paÔipanno hotÊti ettha pana tividho saddhammo pariyattipaÔipatti-adhigamavasena. Tattha TepiÔakaÑ BuddhavacanaÑ pariyattisaddhammo nÈma. Terasa dhuta~gaguÓÈ cuddasa khandhakavattÈni dve-asÊti mahÈvattÈnÊti ayaÑ paÔipattisaddhammo nÈma. CattÈro maggÈ ca phalÈni cÈti ayaÑ adhigamasaddhammo nÈma.

Tattha keci therÈ “yo vo Œnanda mayÈ dhammo ca vinayo ca desito paÒÒatto, so vo mamaccayena satthÈ”ti1 iminÈ suttena “sÈsanassa pariyattim|lan”ti vadanti. Keci thero “ime ca Subhadda bhikkh| sammÈ vihareyyuÑ, asuÒÒo loko arahantehi assÈ”ti2 iminÈ suttena “sÈsanassa paÔipatti m|lan”ti vatvÈ “yÈva paÒca bhikkh| sammÈ paÔipannÈ saÑvijjanti, tÈva sÈsanaÑ ÔhitaÑ hotÊ”ti ÈhaÑsu. Itare pana therÈ “pariyattiyÈ antarahitÈya suppaÔipannassapi dhammÈbhisamayo natthÊ”ti ÈhaÑsu. Sace paÒca bhikkh| cattÈri pÈrÈjikÈni rakkhaÓakÈ honti, te saddhe kulaputte pabbÈjetvÈ paccantime janapade upasampÈdetvÈ dasavaggaÑ gaÓaÑ p|retvÈ majjhime janapadepi upasampadaÑ karissanti, etenupÈyena vÊsativaggagaÓaÑ saÑghaÑ p|retvÈ attanopi abbhÈnakammaÑ katvÈ sÈsanaÑ vuÉÉhiÑ vir|ÄhiÑ vepullaÑ gamayissanti. EvamayaÑ vinayadharo tividhassÈpi saddhammassa ciraÔÔhitiyÈ paÔipanno hotÊti evamayaÑ vinayadharo ime tÈva paÒcÈnisaÑse paÔilabhatÊti veditabbo.

Katame cha ÈnisaÑse labhatÊti. TassÈdheyyo uposatho, pavÈraÓÈ, saÑghakammaÑ, pabbajjÈ, upasampadÈ, nissayaÑ deti sÈmaÓeraÑ upaÔÔhÈpeti.

Ye ime cÈtuddasiko, pannarasiko, sÈmaggi-uposatho, saÑghe uposatho, gaÓe, puggale uposatho, suttuddeso, pÈrisuddhi, adhiÔÔhÈna-uposathoti nava uposathÈ, sabbe te vinayadharÈyattÈ.

YÈpi ca imÈ cÈtuddasikÈ, pannarasikÈ, sÈmaggipavÈraÓÈ, saÑghe pavÈraÓÈ, gaÓe, puggale pavÈraÓÈ, tevÈcikÈ, dvevÈcikÈ, samÈnavassikÈ pavÈraÓÈti nava pavÈraÓÈyo, tÈpi vinayadharÈyattÈ eva, tassa santakÈ, so tÈsaÑ sÈmi. ______________________________________________________________ 1. DÊ 2. 126-7 piÔÔhe. 2. DÊ 2. 125 piÔÔhe.


YÈnipi imÈni apalokanakammaÑ ÒattikammaÑ ÒattidutiyakammaÑ Òatticatutthakammanti cattÈri saÑghakammÈni, tÈni vinayadharÈyattÈni.

YÈpi cÈyaÑ upajjhÈyena hutvÈ kulaputtÈnaÑ pabbajjÈ ca upasampadÈ ca kÈtabbÈ, ayampi vinayadharÈyattÈva. Na hi aÒÒo dvipiÔakadharopi etaÑ kÈtuÑ labhati. So eva nissayaÑ deti, sÈmaÓeraÑ upaÔÔhÈpeti. AÒÒo neva nissayaÑ dÈtuÑ labhati, na sÈmaÓeraÑ upaÔÔhÈpetuÑ. SÈmaÓer|paÔÔhÈnaÑ paccÈsÊsanto pana vinayadharassa santike upajjhaÑ gÈhÈpetvÈ vattapaÔipattiÑ1 sÈdituÑ labhati. Ettha ca nissayadÈnaÒceva sÈmaÓer|paÔÔhÈnaÒca ekama~gaÑ.

Iti imesu chasu ÈnisaÑsesu ekena saddhiÑ purimÈ paÒca cha honti, dvÊhi saddhiÑ satta, tÊhi saddhiÑ aÔÔha, cat|hi saddhiÑ nava, paÒcahi saddhiÑ dasa, sabbehipetehi saddhiÑ ekÈdasÈti evaÑ vinayadharo puggalo paÒca cha satta aÔÔha nava dasa ekÈdasa ca ÈnisaÑse labhatÊti veditabbo. EvaÑ BhagavÈ ime ÈnisaÑse dassento vinayapariyattiyÈ vaÓÓaÑ bhÈsatÊti veditabbo.

Œdissa ÈdissÈti punappunaÑ vavatthapetvÈ visuÑ visuÑ katvÈ. Œyasmato UpÈlissa vaÓÓaÑ bhÈsatÊti vinayapariyattiÑ nissÈya UpÈlittherassa guÓaÑ bhÈsati thometi pasaÑsati. KasmÈ? Appeva nÈma mama vaÓÓanaÑ sutvÈpi bhikkh| UpÈlissa santike vinayaÑ uggahetabbaÑ pariyÈpuÓitabbaÑ maÒÒeyyuÑ, evamidaÑ sÈsanaÑ addhaniyaÑ bhavissati, paÒcavassasahassÈni pavattissatÊti.

Tedha bah| bhikkh|ti te imaÑ Bhagavato vaÓÓanaÑ sutvÈ “ime kirÈnisaÑse neva suttantikÈ, na ÈbhidhammikÈ labhantÊ”ti yathÈparikittitÈnisaÑsÈdhigame ussÈhajÈtÈ bah| bhikkh| therÈ ca navÈ ca majjhimÈ ca Èyasmato UpÈlissa santike vinayaÑ pariyÈpuÓantÊti ayamettha attho. IdhÈti nipÈtamattameva. 439-40. UddissamÈneti Ècariyena antevÈsikassa uddissamÈne, so pana yasmÈ Ècariye attano ruciyÈ uddisante vÈ ÈcariyaÑ ______________________________________________________________ 1. VattappaÔivattaÑ (SÊ)

VinayapiÔaka 146

yÈcitvÈ antevÈsikena1 uddisÈpente vÈ yo naÑ dhÈreti, tasmiÑ sajjhÈyaÑ karonte vÈ uddissamÈno nÈma hoti, tasmÈ “uddisante vÈ uddisÈpente vÈ sajjhÈyaÑ vÈ karonte”ti padabhÈjanaÑ vuttaÑ. KhuddÈnukhuddakehÊti khuddakehi ca anukhuddakehi ca. YÈvadevÈti tesaÑ saÑvattanamariyÈdaparicchedavacanaÑ. IdaÑ vuttaÑ hoti, etÈni hi ye uddisanti uddisÈpenti sajjhÈyanti vÈ, tesaÑ tÈva saÑvattanti, yÈva “kappati nu kho, na kappati nu kho”ti kukkuccasa~khÈto vippaÔisÈro, vihesÈ, vicikicchÈsa~khÈto manovilekho ca uppajjatiyeva. Atha vÈ yÈvadevÈti atisayavavatthÈpanaÑ, tassa saÑvattantÊti iminÈ sambandho, kukkuccÈya vihesÈya vilekhÈya ativiya saÑvattantiyevÈti vuttaÑ hoti. Upasampannassa vinayaÑ vivaÓÓetÊti upasampannassa santike tassa tasmiÑ vimatiÑ uppÈdetukÈmo vinayaÑ vivaÓÓeti nindati garahati. Sesamettha uttÈnameva.


VilekhanasikkhÈpadaÑ dutiyaÑ. _____

3. MohanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

444. Tatiye anvaddhamÈsanti anupaÔipÈÔiyÈ addhamÈse addhamÈse, yasmÈ pana so uposathadivase uddisiyati, tasmÈ “anuposathikan”ti padabhÈjane vuttaÑ. UddissamÈneti uddisiyamÈne. YasmÈ pana so pÈtimokkhuddesake uddisante2 uddisiyamÈno nÈma hoti, tasmÈ “uddisante”ti padabhÈjane vuttaÑ. YaÒca tattha ÈpattiÑ Èpannoti tasmiÑ anÈcÈre ciÓÓe yaÑ ÈpattiÑ Èpanno. YathÈdhammo kÈretabboti aÒÒÈÓena ÈpannattÈ tassÈ ÈpattiyÈ mokkho natthi, yathÈ pana dhammo ca vinayo ca Ôhito, tathÈ kÈretabbo. DesanÈgÈminiÒce Èpanno hoti, desÈpetabbo, vuÔÔhÈnagÈminiÒce, vuÔÔhÈpetabboti attho. SÈdhukanti suÔÔhu. AÔÔhiÑ katvÈti atthikabhÈvaÑ katvÈ, atthiko hutvÈti vuttaÑ hoti. ______________________________________________________________ 1. AntevÈsike (SÊ, SyÈ) 2. PÈtimokkhuddesakena (Ka)


447. Dhammakammeti-ÈdÊsu mohÈropanakammaÑ adhippetaÑ. Sesamettha uttÈnameva. TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

MohanasikkhÈpadaÑ tatiyaÑ. _____

4. PahÈrasikkhÈpadavaÓÓanÈ

449. Catutthe pahÈraÑ dentÊti Èvuso pÊÔhakaÑ paÒÒapetha, pÈdadhovanaÑ ÈharathÈti-ÈdÊni vatvÈ tathÈ akarontÈnaÑ pahÈraÑ denti. 451. PahÈraÑ deti, Èpatti pÈcittiyassÈti ettha paharitukÈmatÈya pahÈre dinne sacepi marati, pÈcittiyameva. PahÈrena hattho vÈ pÈdo vÈ bhijjati, sÊsaÑ vÈ bhinnaÑ1 hoti, pÈcittiyameva. YathÈyaÑ saÑghamajjhe na virocati, tathÈ naÑ karomÊti evaÑ vir|pakaraÓÈdhippÈyena kaÓÓaÑ vÈ nÈsaÑ vÈ chindati, dukkaÔaÑ. 452. AnupasampannassÈti gahaÔÔhassa vÈ pabbajitassa vÈ itthiyÈ vÈ purisassa vÈ antamaso tiracchÈnagatassÈpi pahÈraÑ deti, dukkaÔaÑ. Sace pana rattacitto itthiÑ paharati, saÑghÈdiseso. 453. Kenaci viheÔhiyamÈnoti manussena vÈ tiracchÈnagatena vÈ viheÔhiyamÈno. MokkhÈdhippÈyoti tato attano mokkhaÑ patthayamÈno. PahÈraÑ detÊti kÈyakÈyapaÔibaddhanissaggiyÈnaÑ aÒÒatarena pahÈraÑ deti, anÈpatti. Sacepi antarÈmagge coraÑ vÈ paccatthikaÑ vÈ viheÔhetukÈmaÑ disvÈ “upÈsaka ettheva tiÔÔha, mÈ ÈgamÊ”ti2 vatvÈ vacanaÑ anÈdiyitvÈ ÈgacchantaÑ “gaccha re”ti muggarena vÈ satthakena vÈ paharitvÈ yÈti, so ce tena pahÈrena marati anÈpattiyeva. VÈÄamigesupi eseva nayo. Sesamettha uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊni panassa paÔhamapÈrÈjikasadisÈni, idaÑ pana dukkhavedananti.

PahÈrasikkhÈpadaÑ catutthaÑ. ______________________________________________________________ 1. ChiddaÑ (SÊ, Ka) 2. MÈ ÈgamÈti (SÊ), mÈ ÈgamitthÈti (Ka)

VinayapiÔaka 148

5. TalasattikasikkhÈpadavaÓÓanÈ

454. PaÒcame talasattikaÑ uggirantÊti pahÈradÈnÈkÈraÑ dassetvÈ kÈyampi kÈyapaÔibaddhampi uccÈrenti. Te pahÈrasamuccitÈ rodantÊti te pahÈraparicitÈ pubbepi laddhapahÈrattÈ idÈni ca pahÈraÑ dassantÊti maÒÒamÈnÈ rodantÊti attho. PahÈrassa muccitÈtipi sajjhÈyanti, tattha pahÈrassa bhÊtÈti attho. 457. Uggirati Èpatti pÈcittiyassÈti ettha sace uggiritvÈ viraddho pahÈraÑ deti, avassaÑ dhÈretuÑ asakkontassa pahÈro sahasÈ patati, na paharitukÈmatÈya dinnattÈ dukkaÔaÑ. Tena pahÈrena hatthÈdÊsu yaÑkiÒci bhijjati, dukkaÔameva. 458. MokkhÈdhippÈyo talasattikaÑ uggiratÊti ettha pubbe vuttesu vatth|su purimanayeneva talasattikaÑ uggirantassa anÈpatti. Sacepi virajjhitvÈ pahÈraÑ deti, anÈpattiyeva. SesaÑ purimasadisameva saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhÊti.

TalasattikasikkhÈpadaÑ paÒcamaÑ. _____

6. Am|lakasikkhÈpadavaÓÓanÈ

459. ChaÔÔhe anuddhaÑsentÊti te kira sayaÑ ÈkiÓÓadosattÈ “evaÑ bhikkh| amhe neva codessanti na sÈressantÊ”ti attaparittÈÓaÑ karontÈ paÔikacceva bhikkh| am|lakena saÑghÈdisesena codenti. Sesamettha terasakamhi am|lakasikkhÈpade vuttanayattÈ uttÈnameva.


Am|lakasikkhÈpadaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. SaÒciccasikkhÈpadavaÓÓanÈ

464. Sattame upadahantÊti uppÈdenti. KukkuccaÑ upadahati, Èpatti pÈcittiyassÈti vÈcÈya vÈcÈya Èpatti. AnupasampannassÈti


sÈmaÓerassa. MÈtugÈmena saddhiÑ raho maÒÒe tayÈ nisinnaÑ nipannaÑ bhuttaÑ pÊtaÑ, saÑghamajjhe idaÒcidaÒca katanti-ÈdinÈ nayena kukkuccaÑ upadahati, vÈcÈya vÈcÈya dukkaÔaÑ. Sesamettha uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊnipi am|lakasadisÈnevÈti.

SaÒciccasikkhÈpadaÑ sattamaÑ. _____

8. UpassutisikkhÈpadavaÓÓanÈ

471. AÔÔhame adhikaraÓajÈtÈnanti etehi bhaÓÉanÈdÊhi uppannavivÈdÈdhikaraÓÈnaÑ. Upassutinti sutisamÊpaÑ, yattha ÔhatvÈ sakkÈ hoti tesaÑ vacanaÑ sotuÑ, tatthÈti attho. Gacchati, Èpatti dukkaÔassÈti ettha padavÈre padavÈre dukkaÔaÑ. Mantentanti aÒÒena saddhiÑ aÒÒasmiÑ mantayamÈne, mantenteti vÈ pÈÔho, ayamevattho. 473. V|pasamissÈmÊti upasamaÑ gamissÈmi kalahaÑ na karissÈmi. AttÈnaÑ parimocessÈmÊti mama akÈrakabhÈvaÑ kathetvÈ attÈnaÑ mocessÈmi. Sesamettha uttÈnameva.

TheyyasatthasamuÔÔhÈnaÑ kÈyacittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, siyÈ kiriyaÑ sotukÈmatÈya gamanavasena, siyÈ akiriyaÑ ÔhitaÔÔhÈnaÑ ÈgantvÈ mantayamÈnÈnaÑ ajÈnÈpanavasena, r|piyaÑ aÒÒavÈdakaÑ upassutÊti imÈni hi tÊÓi sikkhÈpadÈni ekaparicchedÈni. SaÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

UpassutisikkhÈpadaÑ aÔÔhamaÑ. _____

9. KammapaÔibÈhanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

474. Navame sace ca mayaÑ jÈneyyÈmÈti sace mayaÑ jÈneyyÈma. CakÈro pana nipÈtamattameva. DhammikÈnanti dhammena vinayena SatthusÈsanena katattÈ dhammo etesu atthÊti dhammikÈni, tesaÑ dhammikÈnaÑ catunnaÑ saÑghakammÈnaÑ. Khiyyati, Èpatti pÈcittiyassÈti ettha vÈcÈya vÈcÈya

VinayapiÔaka 150

pÈcittiyaÑ. SesaÑ uttÈnameva. TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

KammapaÔibÈhanasikkhÈpadaÑ navamaÑ. _____

10. ChandaÑadatvÈgamanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

481. Dasame vatthu vÈ Èrocitanti codakena ca cuditakena ca attano kathÈ kathitÈ, anuvijjako sammato, ettÈvatÈpi vatthumeva ÈrocitaÑ hoti. Sesamettha uttÈnameva.

DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ kÈyavÈcÈcittato samuÔÔhÈti, kiriyÈkiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

ChandaÑ adatvÈ gamanasikkhÈpadaÑ dasamaÑ. _____

11. DubbalasikkhÈpadavaÓÓanÈ

486. EkÈdasame yathÈmittatÈti yathÈmittatÈya, yo yo mitto, tassa tassa detÊti vuttaÑ hoti. Esa nayo sabbapadesu. SesaÑ ujjhÈpanakÈdÊsu vuttanayattÈ uttÈnatthameva.


DubbalasikkhÈpadaÑ ekÈdasamaÑ. _____

12. PariÓÈmanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

489. DvÈdasame yaÑ vattabbaÑ siyÈ, taÑ sabbaÑ tiÑsake PariÓÈmanasikkhÈpade vuttanayameva. Ayameva hi viseso–tattha attano pariÓÈmitattÈ nissaggiyaÑ pÈcittiyaÑ, idha puggalassa pariÓÈmitattÈ suddhikapÈcittiyanti.


TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, tivedananti.

PariÓÈmanasikkhÈpadaÑ dvÈdasamaÑ.

Samatto vaÓÓanÈkkamena Sahadhammikavaggo aÔÔhamo. _____

9. Ratanavagga

1. AntepurasikkhÈpadavaÓÓanÈ

494. RÈjavaggassa paÔhamasikkhÈpade orakoti parittako. UparipÈsÈdavaragatoti pÈsÈdavarassa uparigato. AyyÈnaÑ vÈhasÈti ayyÈnaÑ kÈraÓÈ, tehi jÈnÈpitattÈ jÈnÈmÊti vuttaÑ hoti. 497. PitaraÑ patthetÊti antaraÑ passitvÈ ghÈtetuÑ icchati. RÈjantepuraÑ hatthisammaddanti-ÈdÊsu hatthÊhi sammaddo etthÈti hatthisammaddaÑ, hatthisambÈdhanti attho. Assarathasammaddapadepi eseva nayo. Sammattanti1 keci paÔhanti, taÑ na gahetabbaÑ. RaÒÒo antepure hatthisammaddantipi pÈÔho, tattha hatthÊnaÑ sammaddaÑ hatthisammaddanti attho, raÒÒo antepure hatthisammaddo atthÊti vuttaÑ hoti. Esa nayo sesapadesupi. RajanÊyÈnÊti tasmiÑ antepure edisÈni r|pÈdÊni. 498. MuddhÈvasittassÈti muddhani avasittassa. Anikkhanto rÈjÈ itoti anikkhantarÈjakaÑ. TasmiÑ anikkhantarÈjake, sayanighareti attho. RatanaÑ vuccati mahesÊ, niggatanti2 nikkhantaÑ, aniggataÑ3 ratanaÑ itoti aniggataratanakaÑ, tasmiÑ aniggataratanake4, sayanighareti attho. Sesamettha uttÈnameva.


AntepurasikkhÈpadaÑ paÔhamaÑ. ______________________________________________________________ 1. Sammatanti (SÊ, SyÈ), samatthanti (Ka) 2. NÊbhatanti (SÊ, SyÈ) 3. AnÊbhataÑ (SÊ, SyÈ) 4. AnÊbhataratanake (SÊ, SyÈ)

VinayapiÔaka 152

2. RatanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

502-3. Dutiye vissaritvÈti pamussitvÈ1. PuÓÓapattaÑ nÈma satato paÒca kahÈpaÓÈ. KyÈhaÑ karissÈmÊti kiÑ ahaÑ karissÈmi. ŒbharaÓaÑ omuÒcitvÈti MahÈlataÑ nÈma navakoÔi-agghanakaÑ ala~kÈraÑ apanetvÈ. 504. AntevÈsÊti paricÈrako. 506. Aparikkhittassa upacÈroti ettha upacÈro nÈma ÈrÈmassa dve leÉÉupÈtÈ, Èvasathassa pana suppapÈto vÈ musalapÈto vÈti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. UggaÓhÈti, Èpatti pÈcittiyassÈti ettha jÈtar|parajataÑ attano atthÈya uggaÓhantassa vÈ uggaÓhÈpentassa vÈ nissaggiyaÑ pÈcittiyaÑ, saÑghagaÓapuggalacetiyanavakammÈnaÑ atthÈya dukkaÔaÑ, avasesaÑ muttÈdiratanaÑ attano vÈ saÑghÈdÊnaÑ vÈ atthÈya uggaÓhantassa vÈ uggaÓhÈpentassa vÈ dukkaÔaÑ. Kappiyavatthu vÈ akappiyavatthu vÈ hotu, antamaso mÈtu kaÓÓapiÄandhanatÈlapaÓÓampi gihisantakaÑ bhaÓÉÈgÈrikasÊsena paÔisÈmentassa pÈcittiyameva.

Sace pana mÈtÈpit|naÑ santakaÑ avassaÑ paÔisÈmetabbaÑ kappiyabhaÓÉaÑ hoti, attano atthÈya gahetvÈ paÔisÈmetabbaÑ. IdaÑ paÔisÈmetvÈ dehÊti vutte pana na vaÔÔatÊti paÔikkhipitabbaÑ. Sace paÔisÈmehÊti pÈtetvÈ gacchanti, palibodho nÈma hoti, paÔisÈmetuÑ vaÔÔati. VihÈre kammaÑ karontÈ vaÉÉhakÊ-Èdayo vÈ rÈjavallabhÈ vÈ attano upakaraÓabhaÓÉaÑ vÈ sayanabhaÓÉaÑ vÈ paÔisÈmetvÈ dethÈti vadanti, chandenapi bhayenapi na kÈtabbameva, gutthaÔhÈnaÑ pana dassetuÑ vaÔÔati. BalakkÈrena pÈtetvÈ gatesu ca paÔisÈmetuÑ vaÔÔati.

AjjhÈrÈme vÈ ajjhÈvasathe vÈti ettha sace mahÈvihÈrasadiso mahÈrÈmo hoti, tattha pÈkÈraparikkhitte pariveÓe yattha bhikkh|hi vÈ sÈmaÓerehi vÈ gahitaÑ bhavissatÊti sa~kÈ uppajjati, tÈdise eva ÔhÈne uggaÓhitvÈ vÈ uggaÓhÈpetvÈ vÈ ÔhapetabbaÑ. MahÈbodhidvÈrakoÔÔhaka-amba~gaÓasadisesu2 pana mahÈjanasaÒcaraÓaÔÔhÈnesu na gahetabbaÑ, palibodho na hoti. KurundiyaÑ pana vuttaÑ “eko maggaÑ gacchanto nimanussaÔÔhÈne kiÒci bhaÓÉaÑ passati, ÈkiÓÓamanussepi jÈte manussÈ ______________________________________________________________ 1. SammussitvÈ (SÊ) 2. MahÈbodhidvÈraka-amba~gaÓasadisesu (SÊ)


tameva bhikkhuÑ Èsa~kanti, tasmÈ maggÈ okkamma nisÊditabbaÑ. SÈmikesu Ègatesu taÑ ÈcikkhitabbaÑ. Sace sÈmike na passati, patir|paÑ karissatÊ”ti.

R|pena vÈ nimittena vÈ saÒÒÈÓaÑ katvÈti ettha r|paÑ nÈma antobhaÓÉikÈya bhaÓÉaÑ, tasmÈ bhaÓÉikaÑ muÒcitvÈ gaÓetvÈ ettakÈ kahÈpaÓÈ vÈ jÈtar|parajataÑ vÈti sallakkhetabbaÑ. Nimittanti laÒchanÈdi, tasmÈ laÒchitÈya bhaÓÉikÈya mattikÈlaÒchananti vÈ lÈkhÈlaÒchananti vÈ nÊlapilotikÈya bhaÓÉikÈ katÈti vÈ, setapilotikÈya katÈti vÈ evamÈdi sabbaÑ sallakkhetabbaÑ.

Bhikkh| patir|pÈti lajjino kukkuccakÈ. LolajÈtikÈnaÑ hi hatthe ÔhapetuÑ na labhati. Yo pana neva tamhÈ ÈvÈsÈ pakkamati, na sÈmike passati, tenÈpi attano cÊvarÈdim|laÑ na kÈtabbaÑ, thÈvaraÑ pana senÈsanaÑ vÈ cetiyaÑ vÈ pokkharaÓÊ vÈ kÈretabbÈ. Sace dÊghassa addhuno accayena sÈmiko Ègacchati, “upÈsaka tava santakena idaÑ nÈma kataÑ, anumodÈhÊ”ti vattabbo. Sace anumodati, iccetaÑ kusalaÑ. No ce anumodati, “mama dhanaÑ dethÈ”ti codetiyeva, aÒÒaÑ samÈdapetvÈ dÈtabbaÑ. 507. RatanasammataÑ vissÈsaÑ gaÓhÈtÊti-ÈdÊsu ÈmÈsameva sandhÈya vuttaÑ, anÈmÈsaÑ na vaÔÔatiyeva. Sesamettha uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

RatanasikkhÈpadaÑ dutiyaÑ. _____

3. VikÈlagÈmappavisanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

508. Tatiye tiracchÈnakathanti ariyamaggassa tiracchÈnabh|taÑ kathaÑ. RÈjakathanti rÈjapaÔisaÑyuttaÑ kathaÑ. CorakathÈdÊsupi eseva nayo. 512. SantaÑ bhikkhunti ettha yaÑ vattabbaÑ, taÑ CÈrittasikkhÈpade vuttameva. Sace sambahulÈ kenaci kammena gÈmaÑ pavisanti, “vikÈle gÈmappavesanaÑ

VinayapiÔaka 154

ÈpucchÈmÊ”ti sabbehi aÒÒamaÒÒaÑ ÈpucchitabbaÑ. TasmiÑ gÈme taÑ kammaÑ na sampajjatÊti aÒÒaÑ gÈmaÑ gacchanti, gÈmasatampi hotu, puna ÈpucchanakiccaÑ natthi. Sace pana ussÈhaÑ paÔippassambhetvÈ vihÈraÑ gacchantÈ antarÈ aÒÒaÑ gÈmaÑ pavisitukÈmÈ honti, puna Èpucchitabbameva.

Kulaghare vÈ ÈsanasÈlÈya vÈ bhattakiccaÑ katvÈ telabhikkhÈya vÈ sappibhikkhÈya vÈ caritukÈmo hoti, sace passe bhikkhu atthi, ÈpucchitvÈ gantabbaÑ. Asante natthÊti gantabbaÑ. VÊthiÑ otaritvÈ bhikkhuÑ passati, ÈpucchanakiccaÑ natthi, anÈpucchitvÈpi caritabbameva. GÈmamajjhena maggo hoti, tena gacchantassa telÈdibhikkhÈya carissÈmÊti citte uppanne sace passe bhikkhu atthi, ÈpucchitvÈ caritabbaÑ. MaggÈ anokkamma bhikkhÈya carantassa pana ÈpucchanakiccaÑ natthi, aparikkhittassa gÈmassa upacÈro adinnÈdÈne vuttanayeneva veditabbo. 515. AntarÈrÈmanti-ÈdÊsu na kevalaÑ anÈpucchÈ, kÈyabandhanaÑ abandhitvÈ sa~ghÈÔiÑ apÈrupitvÈ gacchantassapi anÈpatti. ŒpadÈs|ti sÊho vÈ byaggho vÈ Ègacchati, megho vÈ uÔÔheti, aÒÒo vÈ koci upaddavo uppajjati, anÈpatti. Evar|pÈsu ÈpadÈsu bahigÈmato antogÈmaÑ pavisituÑ vaÔÔati. Sesamettha uttÈnameva.


VikÈlagÈmappavisanasikkhÈpadaÑ tatiyaÑ. _____

4. S|cigharasikkhÈpadavaÓÓanÈ

517-20. Catutthe bhedanameva bhedanakaÑ, taÑ assa atthÊti bhedanakameva. AraÓiketi araÓidhanuke. Vidheti vedhake1. Sesamettha uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

S|cigharasikkhÈpadaÑ catutthaÑ. ______________________________________________________________ 1. VÊÔheti vÊÔhake (SÊ), vÊtheti vÊthake (SyÈ)


5. MaÒcasikkhÈpadavaÓÓanÈ

522. PaÒcame chedanakaÑ vuttanayameva. 525. ChanditvÈ paribhuÒjatÊti ettha sace na chinditukÈmo hoti, bh|miyaÑ nikhaÓitvÈ pamÈÓaÑ upari dasseti, uttÈnaÑ vÈ katvÈ paribhuÒjati, ukkhipitvÈ vÈ tulÈsa~ghÈÔe ÔhapetvÈ aÔÔaÑ katvÈ paribhuÒjati, sabbaÑ vaÔÔati. Sesamettha uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ.

MaÒcasikkhÈpadaÑ paÒcamaÑ. _____

6. T|lonaddhasikkhÈpadavaÓÓanÈ

526. ChaÔÔhe t|laÑ onaddhametthÈti t|lonaddhaÑ, t|laÑ pakkhipitvÈ upari cimilikÈya onaddhanti vuttaÑ hoti. Sesamettha uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ.

T|lonaddhasikkhÈpadaÑ chaÔÔhaÑ. _____

7. NisÊdanasikkhÈpadavaÓÓanÈ

531-4. Sattame nisÊdanaÑ anuÒÒÈtaÑ hotÊti kattha anuÒÒÈtaÑ? CÊvarakkhandhake PaÓÊtabhojanavatthusmiÑ. VuttaÑ hi tattha “anujÈnÈmi bhikkhave kÈyaguttiyÈ cÊvaraguttiyÈ senÈsanaguttiyÈ nisÊdanan”ti1. SeyyathÈpi purÈÓÈsikoÔÔhoti yathÈ nÈma purÈÓacammakÈroti attho. YathÈ hi cammakÈro cammaÑ vitthataÑ karissÈmÊti ito cito ca samaÒchati, kaÉÉhati. EvaÑ sopi taÑ nisÊdanaÑ. Tena taÑ BhagavÈ evamÈha. NisÊdanaÑ nÈma sadasaÑ vuccatÊti santhatasadisaÑ santharitvÈ ekasmiÑ ante sugatavidatthiyÈ vidatthimatte padese dvÊsu ÔhÈnesu phÈletvÈ tisso dasÈ kariyanti, tÈhi dasÈhi sadasaÑ nÈma vuccati, sesamettha uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ.

NisÊdanasikkhÈpadaÑ sattamaÑ. ______________________________________________________________ 1. Vi 3. 410 piÔÔhe.

VinayapiÔaka 156

8. KaÓÉupaÔicchÈdisikkhÈpadavaÓÓanÈ 537. AÔÔhame kaÓÉupaÔicchÈdi anuÒÒÈtÈ hotÊti kattha anuÒÒÈtÈ? CÊvarakkhandhake BelaÔÔhasÊsavatthusmiÑ. VuttaÑ hi tattha “anujÈnÈmi bhikkhave yassa kaÓÉu vÈ piÄakÈ vÈ assÈvo vÈ thullakacchu vÈ ÈbÈdho, tassa kaÓÉupaÔicchÈdin”ti1. 539. Yassa adhonÈbhi ubbhajÈÓumaÓÉalanti yassa bhikkhuno nÈbhiyÈ heÔÔhÈ jÈÓumaÓÉalÈnaÑ upari. KaÓÉ|ti kacchu. PiÄakÈti lohitatuÓÉikÈ sukhumapiÄakÈ. AssÈvoti arisabhagandaramadhumehÈdÊnaÑ2 vasena asucipaggharaÓakaÑ. Thullakacchu vÈ ÈbÈdhoti mahÈpiÄakÈbÈdho vuccati. Sesamettha uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ.

KaÓÉupaÔicchÈdisikkhÈpadaÑ aÔÔhamaÑ. _____

9. VassikasÈÔikasikkhÈpadavaÓÓanÈ

542. Navame vassikasÈÔikÈ anuÒÒÈtÈ hotÊti kattha anuÒÒÈtÈ? CÊvarakkhandhake VisÈkhÈvatthusmiÑ. VuttaÑ hi tattha “anujÈnÈmi bhikkhave vassikasÈÔikan”ti3. Sesamettha uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ.

VassikasÈÔikasikkhÈpadaÑ navamaÑ. _____

10. NandasikkhÈpadavaÓÓanÈ

547. Dasame catura~gulomakoti cat|hi a~gulehi |nakappamÈÓo, sesaÑ uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ.

NandasikkhÈpadaÑ dasamaÑ.

Samatto vaÓÓanÈkkamena Ratanavaggo navamo.

UddiÔÔhÈ khoti-Èdi vuttanayamevÈti.

SamantapÈsÈdikÈya VinayasaÑvaÓÓanÈya

KhuddakavaÓÓanÈ samattÈ.

PÈcittiyakaÓÉaÑ niÔÔhitaÑ. ______________________________________________________________ 1. Vi 3. 410 piÔÔhe. 2. BhagandarapamehÈdÊnaÑ (SÊ) 3. Vi 3. 408 piÔÔhe.

6. PÈÔidesanÊyakaÓÉa

1. PaÔhamapÈÔidesanÊyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

PÈÔidesanÊyÈ dhammÈ, khuddakÈnaÑ anantarÈ. ®hapitÈ ye ayaÑ dÈni, tesaÑ bhavati vaÓÓanÈ. 552. PaÔhamapÈÔidesanÊye tÈva paÔikkamanakÈleti piÓÉÈya caritvÈ paÔi-ÈgamanakÈle. Sabbeva aggahesÊti sabbameva aggahesi. PavedhentÊti kampamÈnÈ. ApehÊti apagaccha. 553-5. GÈrayhaÑ Èvusoti-Èdi paÔidesetabbÈkÈradassanaÑ. RathikÈti racchÈ. By|hanti anibbijjhitvÈ ÔhitÈ gatapaccÈgataracchÈ. Si~ghÈÔakanti catukkoÓaÑ vÈ tikoÓaÑ vÈ maggasamodhÈnaÔÔhÈnaÑ. Gharanti kulagharaÑ. Etesu yattha katthaci ÔhatvÈ gaÓhantassa gahaÓe dukkaÔaÑ ajjhohÈre ajjhohÈragaÓanÈya pÈÔidesanÊyaÑ. HatthisÈlÈdÊsu gaÓhantassÈpi eseva nayo. BhikkhunÊ rathikÈya ÔhatvÈ deti, bhikkhusacepi antarÈrÈmÈdÊsu ÔhatvÈ gaÓhÈti, Èpattiyeva. “AntaragharaÑ paviÔÔhÈyÈ”ti hi vacanato bhikkhuniyÈ antaraghare ÔhatvÈ dadamÈnÈya vasenettha Èpatti veditabbÈ, bhikkhussa ÔhitaÔÔhÈnaÑ pana appamÈÓaÑ. TasmÈ sacepi vÊthi-ÈdÊsu Ôhito bhikkhu antarÈrÈmÈdÊsu ÔhatvÈ dadamÈnÈya bhikkhuniyÈ gaÓhÈti, anÈpattiyeva.

YÈmakÈlikaÑ sattÈhakÈlikaÑ yÈvajÊvikaÑ ÈhÈratthÈya paÔiggaÓhÈti, Èpatti dukkaÔassa. AjjhohÈre ajjhohÈre Èpatti dukkaÔassÈti idaÑ Èmisena asambhinnaÑ sandhÈya vuttaÑ, sambhinne pana ekarase pÈÔidesanÊyameva. Ekato upasampannÈyÈti bhikkhunÊnaÑ santike upasampannÈya. Bhikkh|naÑ santike upasampannÈya pana yathÈvatthukameva. 556. DÈpeti na detÊti aÒÒÈtikÈ aÒÒena kenaci dÈpeti, taÑ gaÓhantassa anÈpatti. UpanikkhipitvÈ detÊti bh|miyaÑ ÔhapetvÈ “idaÑ ayya tumhÈkaÑ dammÊ”ti deti, evaÑ dinnaÑ “sÈdhu bhaginÊ”ti sampaÔicchitvÈ tÈya eva vÈ bhikkhuniyÈ aÒÒena vÈ kenaci paÔiggahÈpetvÈ bhuÒjituÑ vaÔÔati.

VinayapiÔaka 158

SikkhamÈnÈya sÈmaÓeriyÈti etÈsaÑ dadamÈnÈnaÑ gaÓhantassa anÈpatti. Sesamettha uttÈnameva.


PaÔhamapÈÔidesanÊyaÑ. _____

2. DutiyapÈÔidesanÊyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

558. Dutiye apasakka tÈva bhaginÊti-Èdi apasÈdetabbÈkÈradassanaÑ. 561. Attano bhattaÑ dÈpeti na detÊti ettha sacepi attano bhattaÑ deti, iminÈ sikkhÈpadena anÈpattiyeva, purimasikkhÈpadena Èpatti. AÒÒesaÑ bhattaÑ deti na dÈpetÊti ettha sacepi dÈpeyya, iminÈ sikkhÈpadena Èpatti bhaveyya. DentiyÈ pana neva iminÈ na purimena Èpatti. Sesamettha uttÈnameva. KathinasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

DutiyapÈÔidesanÊyaÑ. _____

3. TatiyapÈÔidesanÊyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

562. Tatiye ubhatopasannanti dvÊhi pasannaÑ upÈsakenapi upÈsikÈyapi. TasmiÑ kira kule ubhopi te sotÈpannÈyeva. Bhogena hÈyatÊti edisaÑ hi kulaÑ sacepi asÊtikoÔidhanaÑ hoti, bhogehi hÈyatiyeva. KasmÈ? YasmÈ tattha neva upÈsikÈ, na upÈsako bhoge rakkhati. 569. Gharato nÊharitvÈ dentÊti ÈsanasÈlaÑ vÈ vihÈraÑ vÈ ÈnetvÈ denti. Sacepi anÈgate bhikkhumhi paÔhamaÑyeva nÊharitvÈ dvÈre ÔhapetvÈ pacchÈ sampattassa denti, vaÔÔati. BhikkhuÑ pana disvÈ antogehato nÊharitvÈ diyyamÈnaÑ na vaÔÔatÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. Sesamettha


uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

TatiyapÈÔidesanÊyaÑ. _____

4. CatutthapÈÔidesanÊyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

570. Catutthe avaruddhÈ hontÊti paÔiviruddhÈ honti. 573. PaÒcannaÑ paÔisaÑviditanti paÒcasu sahadhammikesu yaÑkiÒci pesetvÈ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ ÈharissÈmÈti paÔisaÑviditaÑ katampi appaÔisaÑviditamevÈti attho. ŒrÈmaÑ ÈrÈm|pacÈraÑ ÔhapetvÈti ÈraÒÒakasenÈsanÈrÈmaÒca tassa upacÈraÒca ÔhapetvÈ upacÈrato nikkhantaÑ antarÈmagge bhikkhuÑ disvÈ vÈ gÈmaÑ Ègatassa vÈ paÔisaÑviditaÑ katampi appaÔisaÑviditameva hotÊti veditabbaÑ. Sace sÈsa~kaÑ hoti, sÈsa~kanti Ècikkhitabbanti kasmÈ ÈcikkhitabbaÑ? ŒrÈme core vasante amhÈkaÑ nÈrocentÊti vacanapaÔimocanatthaÑ. CorÈ vattabbÈ manussÈ idh|pacarantÊti kasmÈ vattabbaÑ? Attano upaÔÔhÈkehi amhe gaÓhÈpentÊti vacanapaÔimocanatthaÑ.

YÈguyÈ paÔisaÑvidite tassÈ parivÈro ÈhariyyatÊti yÈguyÈ paÔisaÑviditaÑ katvÈ kiÑ suddhayÈguyÈ dinnÈya p|vabhattÈdÊnipi etissÈ yÈguyÈ parivÈraÑ katvÈ dassÈmÈti evaÑ yaÑkiÒci Èharanti, sabbaÑ paÔisaÑviditameva hoti. Bhattena paÔisaÑviditeti-ÈdÊsupi eseva nayo. AsukaÑ nÈma kulaÑ paÔisaÑviditaÑ katvÈ khÈdanÊyÈdÊni gahetvÈ gacchatÊti sutvÈ aÒÒÈnipi tena saddhiÑ attano deyyadhammaÑ Èharanti, vaÔÔati. YÈguyÈ paÔisaÑviditaÑ katvÈ p|vaÑ vÈ bhattaÑ vÈ Èharanti, etampi vaÔÔatÊti kurundiyaÑ vuttaÑ. 575. GilÈnassÈti appaÔisaÑviditepi gilÈnassa anÈpatti. PaÔisaÑvidite vÈ gilÈnassa vÈ sesakanti ekassatthÈya paÔisaÑviditaÑ katvÈ ÈhaÔaÑ, tassa sesakaÑ aÒÒassÈpi bhuÒjituÑ vaÔÔati. CatunnaÑ paÒcannaÑ vÈ paÔisaÑviditaÑ katvÈ bahuÑ ÈhaÔaÑ hoti, aÒÒesampi dÈtuÑ icchanti,

VinayapiÔaka 160

etampi paÔisaÑviditasesakameva, sabbesampi1 vaÔÔati. Atha adhikameva hoti, sannidhiÑ mocetvÈ ÔhapitaÑ dutiyadivasepi vaÔÔati. GilÈnassa ÈhaÔÈvasesepi eseva nayo. YaÑ pana appaÔisaÑviditameva katvÈ ÈbhataÑ, taÑ bahi-ÈrÈmaÑ pesetvÈ paÔisaÑviditaÑ kÈretvÈ ÈharÈpetabbaÑ, bhikkh|hi vÈ gantvÈ antarÈmagge gahetabbaÑ. Yampi vihÈramajjhena gacchantÈ vÈ vanacarakÈdayo vÈ vanato ÈharitvÈ denti, purimanayeneva paÔisaÑviditaÑ kÈretabbaÑ. TatthajÈtakanti ÈrÈme jÈtakameva m|lakhÈdanÊyÈdiÑ aÒÒena kappiyaÑ katvÈ dinnaÑ paribhuÒjato anÈpatti. Sace pana taÑ gÈmaÑ haritvÈ pacitvÈ Èharanti, na vaÔÔati. PaÔisaÑviditaÑ kÈretabbaÑ. Sesamettha uttÈnameva.

KathinasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

CatutthapÈÔidesanÊyaÑ.


PÈÔidesanÊyavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

PÈÔidesanÊyakaÓÉaÑ niÔÔhitaÑ. ______________________________________________________________ 1. Sabbampi (SÊ)

7. SekhiyakaÓÉa

1. ParimaÓÉalavaggavaÓÓanÈ

YÈni sikkhitasikkhena, SekhiyÈnÊti tÈdinÈ. BhÈsitÈni ayaÑ dÈni, tesampi vaÓÓanÈkkamo. 576. Tattha parimaÓÉalanti samantato maÓÉalaÑ. NÈbhimaÓÉalaÑ jÈÓumaÓÉalanti uddhaÑ nÈbhimaÓÉalaÑ adho jÈÓumaÓÉalaÑ paÔicchÈdentena jÈÓumaÓÉalassa heÔÔhÈ ja~ghaÔÔhikato paÔÔhÈya aÔÔha~gulamattaÑ nivÈsanaÑ otÈretvÈ nivÈsetabbaÑ, tato paraÑ otÈrentassa dukkaÔanti vuttaÑ. YathÈ nisinnassa jÈÓumaÓÉalato heÔÔhÈ catura~gulamattaÑ paÔicchannaÑ hotÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ, evaÑ nivÈsentassa pana nivÈsanaÑ pamÈÓikaÑ vaÔÔati. TatridaÑ pamÈÓaÑ, dÊghato muÔÔhipaÒcakaÑ tiriyaÑ aÉÉhateyyahatthaÑ. TÈdisassa pana alÈbhe tiriyaÑ dvihatthapamÈÓampi vaÔÔati jÈÓumaÓÉalapaÔicchÈdanatthaÑ, nÈbhimaÓÉalaÑ pana cÊvarenÈpi sakkÈ paÔicchÈdetunti. Tattha ekapaÔÔacÊvaraÑ evaÑ nivatthampi nivatthaÔÔhÈne1 na tiÔÔhati, dupaÔÔaÑ pana tiÔÔhati.

Olambento nivÈseti Èpatti dukkaÔassÈti ettha na kevalaÑ purato ca pacchato ca olambetvÈ nivÈsentasseva dukkaÔaÑ, ye panaÒÒe “tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| gihinivatthaÑ nivÈsenti hatthisoÓÉakaÑ macchavÈlakaÑ catukkaÓÓakaÑ tÈla`vaÓÔakaÑ satavalikaÑ nivÈsentÊ”ti-ÈdinÈ2 nayena Khandhake nivÈsanadosÈ vuttÈ, tathÈ nivÈsentassÈpi dukkaÔameva. Te sabbe vuttanayena parimaÓÉalaÑ nivÈsentassa na honti. Ayamettha sa~khepo. VitthÈrato pana tattheva Èvi bhavissati.

AsaÒciccÈti purato vÈ pacchato vÈ olambetvÈ nivÈsessÈmÊti evaÑ asaÒcicca, atha kho parimaÓÉalaÑyeva nivÈsessÈmÊti virajjhitvÈ aparimaÓÉalaÑ nivÈsentassa anÈpatti. AssatiyÈti aÒÒavihitassÈpi tathÈ nivÈsentassa anÈpatti. AjÈnantassÈti ettha nivÈsanavattaÑ ajÈnantassa mokkho natthi. NivÈsanavattaÑ hi sÈdhukaÑ uggahetabbaÑ, tassa anuggahaÓamevassa anÈdariyaÑ. TaÑ pana saÒcicca anuggaÓhantassa3 yujjati, tasmÈ uggahitavattopi yo ÈruÄhabhÈvaÑ vÈ oruÄhabhÈvaÑ vÈ na jÈnÈti, ______________________________________________________________ 1. ®hÈne (SÊ, SyÈ) 2. Vi 4. 277 piÔÔhe. 3. AnuggaÓhantasseva (SÊ, SyÈ)

VinayapiÔaka 162

tassa anÈpatti. KurundiyaÑ pana parimaÓÉalaÑ nivÈsetuÑ ajÈnantassa anÈpattÊti vuttaÑ. Yo pana sukkhaja~gho vÈ mahÈpiÓÉikamaÑso vÈ hoti, tassa sÈruppatthÈya jÈÓumaÓÉalato aÔÔha~gulÈdhikampi otÈretvÈ nivÈsetuÑ vaÔÔati.

GilÈnassÈti ja~ghÈya vÈ pÈde vÈ vaÓo hoti, ukkhipitvÈ vÈ otÈretvÈ vÈ nivÈsetuÑ vaÔÔati. ŒpadÈs|ti vÈÄamigÈ vÈ corÈ vÈ anubandhanti, evar|pÈsu ÈpadÈsu anÈpatti. Sesamettha uttÈnameva.

PaÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti. Phussadevatthero acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, tivedananti Èha. Upatissatthero pana anÈdariyaÑ paÔiccÈti vuttattÈ lokavajjaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti Èha. 577. ParimaÓÉalaÑ pÈrupitabbanti tena kho pana samayena chabbaggiyÈ bhikkh| gihipÈrutaÑ pÈrupantÊti1 evaÑ vuttaÑ anekappakÈraÑ gihipÈrupanaÑ apÈrupitvÈ idha vuttanayeneva ubho kaÓÓe samaÑ katvÈ pÈrupanavattaÑ p|rentena parimaÓÉalaÑ pÈrupitabbaÑ. ImÈni ca dve sikkhÈpadÈni avisesena vuttÈni. TasmÈ vihÈrepi antaragharepi parimaÓÉalameva nivÈsetabbaÒca pÈrupitabbaÒcÈti. SamuÔÔhÈnÈdÊni paÔhamasikkhÈpade vuttanayeneva veditabbÈni saddhiÑ theravÈdena. 578. KÈyaÑ vivaritvÈti jattumpi2 urampi vivaritvÈ. SuppaÔicchannenÈti na sasÊsaÑ pÈrutena, atha kho gaÓÔhikaÑ paÔimuÒcitvÈ anuvÈtantena gÊvaÑ paÔicchÈdetvÈ ubho kaÓÓe samaÑ katvÈ paÔisaÑharitvÈ yÈva maÓibandhaÑ paÔicchÈdetvÈ antaraghare gantabbaÑ. DutiyasikkhÈpade galavÈÔakato paÔÔhÈya sÊsaÑ, maÓibandhato paÔÔhÈya hatthe, piÓÉimaÑsato ca paÔÔhÈya pÈde vivaritvÈ nisÊditabbaÑ. 579. VÈs|pagatassÈti vÈsatthÈya upagatassa rattibhÈge vÈ divasabhÈge vÈ kÈyaÑ vivaritvÈpi nisÊdato anÈpatti. 580. SusaÑvutoti hatthaÑ vÈ pÈdaÑ vÈ akÊÄÈpento, suvinÊtoti attho. ______________________________________________________________ 1. Vi 4. 278 piÔÔhe. 2. JÈÓumpi (SyÈ, Ka)


582. Okkhittacakkh|ti heÔÔhÈ khittacakkhu hutvÈ. YugamattaÑ pekkhamÈnoti yugayuttako hi danto ÈjÈneyyo yugamattaÑ pekkhati purato catuhatthappamÈÓaÑ bh|mibhÈgaÑ, iminÈpi ettakaÑ pekkhantena gantabbaÑ. Yo anÈdariyaÑ paÔicca tahaÑ tahaÑ olokentoti yo taÑtaÑdisÈbhÈgaÑ pÈsÈdaÑ k|ÔÈgÈraÑ vÊthiÑ olokento gacchati, Èpatti dukkaÔassa. EkasmiÑ pana ÔhÈne ÔhatvÈ hatthi-assÈdiparissayÈbhÈvaÑ oloketuÑ vaÔÔati. NisÊdantenÈpi okkhittacakkhunÈva nisÊditabbaÑ. 584. UkkhittakÈyÈti ukkhepena, itthambh|talakkhaÓe karaÓavacanaÑ ekato vÈ ubhato vÈ ukkhittacÊvaro hutvÈti attho. Anto-indakhÊlato paÔÔhÈya na evaÑ gantabbaÑ. NisinnakÈle pana dhamakaraÓaÑ nÊharantenÈpi cÊvaraÑ anukkhipitvÈva nÊharitabbanti.

PaÔhamo vaggo. _____

2. UjjagghikavaggavaÓÓanÈ

586. UjjagghikÈyÈti mahÈhasitaÑ hasanto. Vuttanayenevettha karaÓavacanaÑ. 588. Appasaddo antaraghareti ettha kittÈvatÈ appasaddo hoti? DvÈdasahatthe gehe Èdimhi saÑghatthero, majjhe dutiyatthero, ante tatiyattheroti evaÑ nisinnesu saÑghatthero dutiyena saddhiÑ manteti, dutiyatthero tassa saddaÒceva suÓÈti, kathaÒca vavatthapeti. Tatiyatthero pana saddameva suÓÈti, kathaÑ na vavatthapeti. EtthÈvatÈ appasaddo hoti. Sace pana tatiyatthero kathaÑ vavatthapeti, mahÈsaddo nÈma hoti. 590. KÈyaÑ paggahetvÈti niccalaÑ katvÈ ujukena kÈyena samena iriyÈpathena gantabbaÒceva nisÊditabbaÒca. 592. BÈhuÑ paggahetvÈti niccalaÑ katvÈ. 594. SÊsaÑ paggahetvÈti niccalaÑ ujuÑ ÔhapayitvÈ.

Dutiyo vaggo.

VinayapiÔaka 164

3. KhambhakatavaggavaÓÓanÈ

596-8. Khambhakato nÈma kaÔiyaÑ hatthaÑ ÔhapetvÈ katakhambho. OguÓÔhitoti sasÊsaÑ pÈruto. 600. UkkuÔikÈyÈti ettha ukkuÔikÈ vuccati paÓhiyo ukkhipitvÈ aggapÈdehi vÈ, aggapÈde vÈ ukkhipitvÈ paÓhÊhi yeva vÈ bh|miÑ phusantassa gamanaÑ. KaraÓavacanaÑ panettha vuttalakkhaÓameva. 601. DussapallatthikÈyÈti ettha ÈyogapallatthikÈpi dussapallatthikÈ-eva. 602. Sakkaccanti satiÑ upaÔÔhapetvÈ. 603. ŒkirantepÊti piÓÉapÈtaÑ dentepi. PattasaÒÒÊti patte saÒÒaÑ katvÈ. 604. Samas|pako nÈma yattha bhattassa catutthabhÈgappamÈÓo s|po hoti. Muggas|po mÈsas|poti ettha kulatthÈdÊhi katas|pÈpi sa~gahaÑ gacchantiyevÈti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. Rasaraseti ettha ÔhapetvÈ dve s|pe avasesÈni oloÓÊ sÈka s|peyya maccharasa maÑsarasÈdÊni rasarasÈti veditabbÈni. TaÑ rasarasaÑ bahumpi gaÓhantassa anÈpatti. 605. Samatittikanti samapuÓÓaÑ samabharitaÑ. Th|pÊkataÑ piÓÉapÈtaÑ paÔiggaÓhÈti, Èpatti dukkaÔassÈti ettha th|pÊkato nÈma pattassa antomukhavaÔÔilekhaÑ atikkamitvÈ kato, patte pakkhitto racito p|ritoti attho, evaÑ kataÑ agahetvÈ antomukhavaÔÔilekhÈsamappamÈÓo gahetabbo.

Tattha th|pÊkataÑ nÈma paÒcahi bhojanehi katanti Abhayatthero Èha. TipiÔakac|ÄanÈgatthero pana “piÓÉapÈto nÈma yÈgupi bhattampi khÈdanÊyampi cuÓÓapiÓÉopi dantakaÔÔhampi DasikasuttampÊ”ti idaÑ suttaÑ vatvÈ Dasikasuttampi th|pÊkataÑ na vaÔÔatÊti Èha. TesaÑ vÈdaÑ sutvÈ bhikkh| rohaÓaÑ gantvÈ C|ÄasumanattheraÑ pucchiÑsu “bhante th|pÊkatapiÓÉapÈto kena paricchinno”ti, tesaÒca therÈnaÑ vÈdaÑ ÈrocesuÑ. Thero sutvÈ


Èha “aho C|ÄanÈgo sÈsanato bhaÔÔho, ahaÑ etassa sattakkhattuÑ vinayaÑ vÈcento na kadÈci evaÑ avacaÑ, ayaÑ kuto labhitvÈ evaÑ vadasÊ”ti. Bhikkh| theraÑ yÈciÑsu “kathetha dÈni bhante kena paricchinno”ti. “YÈvakÈlikenÈvuso”ti thero Èha. TasmÈ yaÑkiÒci yÈgubhattaÑ vÈ phalÈphalaÑ vÈ ÈmisajÈtikaÑ samatittikameva gahetabbaÑ. TaÒca kho adhiÔÔhÈnupagena pattena, itarena pana th|pÊkatampi vaÔÔati. YÈmakÈlikasattÈhakÈlikayÈvajÊvikÈni pana adhiÔÔhÈnupagapattepi th|pÊkatÈni vaÔÔanti. DvÊsu pattesu bhattaÑ gahetvÈ ekasmiÑ p|retvÈ vihÈraÑ pesetuÑ vaÔÔatÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. YaÑ patte pakkhipiyamÈnaÑ1 p|va-ucchukhaÓÉaphalÈphalÈdi heÔÔhÈ orohati, taÑ th|pÊkataÑ nÈma na hoti. P|vavaÔaÑsakaÑ ÔhapetvÈ piÓÉapÈtaÑ denti, th|pÊkatameva hoti. PupphavaÔaÑsakatakkolakaÔukaphalÈdivaÔaÑsake2 pana ÔhapetvÈ dinnaÑ th|pÊkataÑ na hoti. Bhattassa upari thÈlakaÑ vÈ pattaÑ vÈ ÔhapetvÈ p|retvÈ gaÓhÈti, th|pÊkataÑ nÈma na hoti. Kurundiyampi vuttaÑ “thÈlake vÈ paÓÓe vÈ pakkhipitvÈ taÑ pattamatthake ÔhapetvÈ denti, pÈÔekkabhÈjanaÑ vaÔÔatÊ”ti.

Idha anÈpattiyaÑ gilÈno na Ègato, tasmÈ gilÈnassapi th|pÊkataÑ na vaÔÔati. Sabbattha pana paÔiggahetumeva na vaÔÔati, paÔiggahitaÑ pana supaÔiggahitameva hoti, paribhuÒjituÑ vaÔÔatÊti.

Tatiyo vaggo. _____

4. SakkaccavaggavaÓÓanÈ

606. Sakkaccanti etthÈpi asakkaccaÑ paÔiggahaÓeyeva Èpatti, paÔiggahitaÑ pana supaÔiggahitameva. Sakkaccanti ca pattasaÒÒÊti cÈti ubhayaÑ vuttanayameva. 608. SapadÈnanti tattha tattha odhiÑ akatvÈ anupaÔipÈÔiyÈ. Samas|pake vattabbaÑ vuttameva. 610. Th|pakatoti matthakato, vemajjhatoti attho. ______________________________________________________________ 1. PakkhippamÈnaÑ (SÊ) 2. ...kamukaphalÈdivaÔaÑsake (SÊ) ...kaÔukaphalÈdivaÔaÑsakaÑ (SyÈ)

VinayapiÔaka 166

611. PaÔicchÈdetvÈ dentÊti mÈghÈtasamayÈdÊsu paÔicchannaÑ byaÒjanaÑ katvÈ denti. ViÒÒattiyaÑ vattabbaÑ natthi. 614. UjjhÈnasaÒÒÊsikkhÈpadepi gilÈno na muccati. 615. NÈtimahanto kabaÄoti may|raÓÉaÑ atimahantaÑ, kukkuÔaÓÉaÑ atikhuddakaÑ, tesaÑ vemajjhappamÈÓo. Khajjaketi ettha m|lakhÈdanÊyÈdi sabbaÑ gahetabbaÑ.

Catuttho vaggo. _____

5. KabaÄavaggavaÓÓanÈ

617. AnÈhaÔeti anÈharite, mukhadvÈraÑ asampÈpiteti attho. 618. SabbaÑ hatthanti sakalahatthaÑ. 619. SakabaÄenÈti ettha dhammaÑ kathento harÊtakaÑ vÈ laÔÔhimadhukaÑ vÈ mukhe pakkhipitvÈ katheti. Yattakena vacanaÑ aparipuÓÓaÑ na hoti, tattake mukhamhi sante kathetuÑ vaÔÔati. 620. PiÓÉukkhepakanti piÓÉaÑ ukkhipitvÈ ukkhipitvÈ. 621. KabaÄÈvacchedakanti kabaÄaÑ avacchinditvÈ avacchinditvÈ. 622. AvagaÓÉakÈrakanti makkaÔo viya gaÓÉe katvÈ katvÈ. 623. Hatthaniddhunakanti hatthaÑ niddhunitvÈ niddhunitvÈ. 624. SitthÈvakÈrakanti sitthÈni avakiritvÈ avakiritvÈ. 625. JivhÈnicchÈrakanti jivhaÑ nicchÈretvÈ nicchÈretvÈ. 626. CapucapukÈrakanti capu cap|ti evaÑ saddaÑ katvÈ katvÈ.

PaÒcamo vaggo.


6. SurusuruvaggavaÓÓanÈ

627. SurusurukÈrakanti surusur|ti evaÑ saddaÑ katvÈ katvÈ. Davoti parihÈsavacanaÑ, taÑ yena kenaci pariyÈyena “kiÑ Buddho silakabuddho paÔibuddho, kiÑ dhammo godhammo ajadhammo, kiÑ saÑgho migasaÑgho pasusaÑgho”ti-ÈdinÈ nayena tÊÓi ratanÈni Èrabbha na kÈtabbanti attho. 628. Hatthanillehakanti hatthaÑ nillehitvÈ nillehitvÈ. BhuÒjantena hi a~gulimattampi nillehituÑ na vaÔÔati. GhanayÈguphÈÓitapÈyÈsÈdike pana a~gulÊhi gahetvÈ a~guliyo mukhe pavesetvÈ bhuÒjituÑ vaÔÔati. Pattanillehaka-oÔÔhanillehakesupi eseva nayo. TasmÈ eka~guliyÈpi patto na nillehitabbo, eka-oÔÔhopi jivhÈya na nillehitabbo, oÔÔhamaÑsehi eva pana gahetvÈ anto pavesetuÑ vaÔÔati. 631. Kokanadeti evaÑnÈmake. Kokanadanti padumaÑ vuccati, so ca pÈsÈdo padumasaÓÔhÈno, tenassa kokanadotveva nÈmaÑ akaÑsu. Na sÈmisena hatthena pÈnÊyathÈlakanti etaÑ paÔikk|lavasena paÔikkhittaÑ, tasmÈ saÑghikampi puggalikampi gihisantakampi attano santakampi sa~khampi sarÈvampi thÈlakampi na gahetabbameva, gaÓhantassa dukkaÔaÑ. Sace pana hatthassa ekadeso Èmisamakkhito na hoti, tena padesena gahetuÑ vaÔÔati. 632. UddharitvÈ vÈti sitthÈni udakato uddharitvÈ ekasmiÑ ÔhÈne rÈsiÑ katvÈ udakaÑ chaÉÉeti. BhinditvÈ vÈti sitthÈni bhinditvÈ udakagatikÈni katvÈ chaÉÉeti. PaÔiggahe vÈti paÔiggahena paÔicchanto naÑ paÔiggahe chaÉÉeti. NÊharitvÈti bahi nÊharitvÈ chaÉÉeti, evaÑ chaÉÉentassa anÈpatti. 634. Setacchattanti vatthapaliguÓÔhitaÑ paÓÉaracchattaÑ. KilaÒjacchattanti vilÊvacchattaÑ. PaÓÓacchattanti tÈlapaÓÓÈdÊhi yehi kehici kataÑ. MaÓÉalabaddhaÑ salÈkabaddhanti idaÑ pana tiÓÓampi chattÈnaÑ paÒjaradassanatthaÑ vuttaÑ. TÈni hi maÓÉalabaddhÈni ceva honti salÈkabaddhÈni ca. Yampi tatthajÈtakadaÓÉakena kataÑ ekapaÓÓacchattaÑ hoti, tampi chattameva. Etesu yaÑkiÒci chattaÑ

VinayapiÔaka 168

pÈÓimhi assÈti chattapÈÓi. So taÑ chattaÑ dhÈrayamÈno vÈ aÑse vÈ katvÈ |rumhi vÈ ÔhapetvÈ yÈva hatthena na muccati, tÈvassa dhammaÑ desetuÑ na vaÔÔati, desentassa vuttanayena dukkaÔaÑ. Sace panassa aÒÒo chattaÑ dhÈreti, chattapÈdukÈya1 vÈ ÔhitaÑ hoti, hatthato apagatamatte chattapÈÓi nÈma na hoti. Tassa dhammaÑ desetuÑ vaÔÔati. Dhammaparicchedo panettha padasodhamme vuttanayeneva veditabbo. 635. DaÓÉapÈÓissÈti ettha daÓÉo nÈma majjhimassa purisassa catuhatthappamÈÓo, daÓÉapÈÓibhÈvo panassa chattapÈÓimhi vuttanayeneva veditabbo. 636. SatthapÈÓimhipi eseva nayo. AsiÑ sannahitvÈ Ôhitopi hi satthapÈÓisa~khyaÑ na gacchati. 637. ŒvupoÓissÈti ettha kiÒcÈpi vuttaÑ “ÈvudhaÑ nÈma cÈpo kodaÓÉo”ti, atha kho sabbÈpi dhanuvikati saddhiÑ saravikatiyÈ Èvudhanti veditabbaÑ. TasmÈ saddhiÑ vÈ sarena dhanuÑ gahetvÈ suddhadhanuÑ vÈ suddhasaraÑ vÈ sajiyadhanuÑ vÈ nijjiyadhanuÑ vÈ gahetvÈ Ôhitassa vÈ nisinnassa vÈ dhammo desetuÑ na vaÔÔati. Sace panassa dhanuÑ kaÓÔhepi paÔimukkaÑ hoti, yÈva hatthena na gaÓhÈti, tÈva dhammaÑ desetuÑ vaÔÔatiyevÈti.

ChaÔÔho vaggo. _____

7. PÈdukavaggavaÓÓanÈ

638. AkkantassÈti chattadaÓÉake a~gulantaraÑ appavesetvÈ kevalaÑ pÈdukaÑ akkamitvÈ Ôhitassa. PaÔimukkassÈti paÔimuÒcitvÈ Ôhitassa. UpÈhanÈyapi eseva nayo. Omukkoti panetthe paÓhikabaddhaÑ omuÒcitvÈ Ôhito vuccati. 640. YÈnagatassÈti ettha sacepi dvÊhi janehi hatthasa~ghÈÔena gahito, sÈÔake vÈ ÔhapetvÈ vaÑsena vayhati, ayutte vÈ vayhÈdike ______________________________________________________________ 1. ChattaÑ pÈdukÈya (SÊ)


yÈne, visa~kharitvÈ vÈ Ôhapite cakkamattepi nisinno yÈnagatotveva sa~khyaÑ gacchati. Sace pana dvepi ekayÈne nisinnÈ honti, vaÔÔati. VisuÑ nisinnesupi ucce yÈne nisinnena nÊce nisinnassa desetuÑ vaÔÔati, samappamÈÓepi vaÔÔati. Purime yÈne nisinnena pacchime nisinnassa vaÔÔati. Pacchime pana uccatarepi nisinnena desetuÑ na vaÔÔati. 641. SayanagatassÈti antamaso kaÔasÈrakepi pakatibh|miyampi nipannassa uccepi maÒcapÊÔhe vÈ bh|mipadese vÈ Ôhitena nisinnena vÈ desetuÑ na vaÔÔati. Sayanagatena pana sayanagatassa uccatare vÈ samappamÈÓe vÈ nipannena desetuÑ vaÔÔati. Nipannena va Ôhitassa vÈ nisinnassa vÈ desetuÑ vaÔÔati, nisinnenÈpi Ôhitassa vÈ nisinnassa vÈ vaÔÔati. ®hitena Ôhitasseva vaÔÔati. 642. PallatthikÈyÈti ÈyogapallatthikÈya vÈ hatthapallatthikÈya vÈ dussapallatthikÈya vÈ yÈya kÈyaci pallatthikÈya nisinnassa agilÈnassa desetuÑ na vaÔÔati. 643. VeÔhitasÊsassÈti dussaveÔhanena vÈ moÄi-ÈdÊhi vÈ yathÈ kesanto na dissati, evaÑ veÔhitasÊsassa. 644. OguÓÔhitasÊsassÈti sasÊsaÑ pÈrutassa. 645. ChamÈyaÑ nisinnenÈti bh|miyaÑ nisinnena. Œsane nisinnassÈti antamaso vatthampi tiÓÈnipi santharitvÈ nisinnassa. 647. ChapakassÈti caÓÉÈlassa. ChapakÊti caÓÉÈlÊ. NilÊnoti paÔicchanno hutvÈ. Yatra hi nÈmÈti yo hi nÈma. SabbamidaÑ carimaÑ katanti tattheva paripatÊti “sabbo ayaÑ loko sa~karaÑ gato nimmariyÈdo”ti imaÑ vacanaÑ vatvÈ tattheva tesaÑ dvinnampi antarÈ rukkhato patito. PatitvÈ ca pana ubhinnampi purato ÔhatvÈ imaÑ gÈthaÑ abhÈsi–

Ubho atthaÑ na jÈnanti -pa- asmÈ kumbhamivÈbhidÈti.

Tattha ubho atthaÑ na jÈnantÊti dvepi janÈ PÈÄiyÈ atthaÑ na jÈnanti. DhammaÑ na passareti PÈÄiÑ na passanti. Katame te ubhoti? Yo cÈyaÑ

VinayapiÔaka 170

mantaÑ vÈceti, yo cÈdhammenadhÊyatÊti, evaÑ brÈhmaÓaÒca rÈjÈnaÒca ubhopi adhammikabhÈve Ôhapesi.

Tato brÈhmaÓo sÈlÊnanti gÈthamÈha. Tassattho–jÈnÈmahaÑ bho ayaÑ adhammoti1, api ca kho mayÈ dÊgharattaÑ saputtadÈraparijanena raÒÒo santako sÈlÊnaÑ odano bhutto. SucimaÑs|pasecanoti nÈnappakÈravikatisampÈditaÑ sucimaÑs|pasecanaÑ missÊkaraÓamassÈti sucimaÑs|pasecano. TasmÈ dhamme na vattÈmÊti yasmÈ evaÑ mayÈ raÒÒo odano bhutto, aÒÒe ca bah| lÈbhÈ laddhÈ, tasmÈ dhamme ahaÑ na vattÈmi udare baddho2 hutvÈ, na dhammaÑ ajÈnanto. AyaÑ hi dhammo ariyehi vaÓÓito pasattho thomitoti jÈnÈmi.

Atha naÑ chapako dhiratth|ti-ÈdinÈ gÈthÈdvayena ajjhabhÈsi. Tassattho–yo tayÈ dhanalÈbho ca yasalÈbho ca laddho, dhiratthu taÑ dhanalÈbhaÑ yasalÈbhaÒca brÈhmaÓa. KasmÈ? YasmÈ ayaÑ tayÈ laddho lÈbho ÈyatiÑ apÈyesu vinipÈtanahetunÈ sampati ca adhammacaraÓena vutti nÈma hoti, evar|pÈ yÈ vutti ÈyatiÑ vinipÈtena idha adhammacaraÓena vÈ nippajjati, kiÑ tÈya vuttiyÈ. Tena vuttaÑ–

Dhiratthu taÑ dhanalÈbhaÑ, yasalÈbhaÒca brÈhmaÓa. YÈ vutti vinipÈtena, adhammacaraÓena vÈti.

Paribbaja mahÈbrahmeti mahÈbrÈhmaÓa ito disÈ3 sÊghaÑ palÈyassu. PacantaÒÒepi pÈÓinoti aÒÒepi sattÈ pacanti ceva bhuÒjanti ca, na kevalaÑ tvaÒceva rÈjÈ ca. MÈ tvaÑ adhammo Ècarito, asmÈ kumbhamivÈbhidÈti sace hi tvaÑ ito aparibbajitvÈ imaÑ adhammaÑ Ècarissasi, tato tvaÑ so adhammo evaÑ Ècarito yathÈ udakakumbhaÑ pÈsÈÓo bhindeyya, evaÑ bhecchati4, tena mayaÑ taÑ vadÈma–

Paribbaja mahÈbrahme, pamantaÒÒepi pÈÓino. MÈ tvaÑ adhammo Ècarito, asmÈ kumbhamivÈbhidÈti.

Ucce Èsaneti antamaso bh|mippadesepi unnataÔÔhÈne nisinnassa desetuÑ na vaÔÔati. ______________________________________________________________ 1. Dhammoti (SÊ) 2. Udarekabaddho (Ka) 3. DesÈ (SÊ, SyÈ) 4. EvaÑ mÈ bhijja (SÊ), evaÑ bhijjati (SyÈ, Ka)


648. Na Ôhito nisinnassÈti sacepi therupaÔÔhÈnaÑ gantvÈ ÔhitaÑ daharabhikkhuÑ Èsane nisinno mahÈthero paÒhaÑ pucchati, na kathetabbaÑ. GÈravena pana theraÑ uÔÔhahitvÈ pucchathÈti vattuÑ na sakkÈ, passe Ôhitabhikkhussa kathemÊti kathetuÑ vaÔÔati. 649. Na pacchato gacchantenÈti ettha sace purato gacchanto pacchato gacchantaÑ paÒhaÑ pucchati, na kathetabbaÑ. Pacchimassa bhikkhuno kathemÊti kathetuÑ vaÔÔati. SaddhiÑ uggahitadhammaÑ pana sajjhÈyituÑ vaÔÔati. Samadhurena gacchantassa kathetuÑ vaÔÔati. 650. Na uppathenÈti etthÈpi sace dvepi sakaÔapathe ekekacakkapathena vÈ uppathena vÈ samadhuraÑ gacchanti, vaÔÔati. 651. AsaÒciccÈti paÔicchannaÔÔhÈnaÑ gacchantassa sahasÈ uccÈro vÈ passÈvo vÈ nikkhamati, asaÒcicca kato nÈma anÈpatti. 652. Na hariteti ettha yampi jÊvarukkhassa m|laÑ pathaviyaÑ dissamÈnaÑ gacchati, sÈkhÈ vÈ bh|milaggÈ gacchati, sabbaÑ haritasa~khÈtameva. Khandhe nisÊditvÈ appaharitaÔÔhÈne pÈtetuÑ vaÔÔati. AppaharitaÔÔhÈnaÑ olokentasseva sahasÈ nikkhamati, gilÈnaÔÔhÈne Ôhito hoti, vaÔÔati. Appaharite katoti appaharitaÑ alabhantena tiÓaÓÉupakaÑ vÈ palÈlaÓÉupakaÑ vÈ ÔhapetvÈ katopi pacchÈ haritaÑ ottharati, vaÔÔatiyeva. KheÄena cettha si~ghÈÓikÈpi sa~gahitÈti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. 653. Na udaketi etaÑ paribhoga-udakameva sandhÈya vuttaÑ, vaccakuÔisamuddÈdi-udakesu pana aparibhogesu anÈpatti. Deve vassante samantato udakogho hoti, anudakaÔÔhÈnaÑ olokentasseva nikkhamati, vaÔÔati. MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ “etÈdise kÈle anudakaÔÔhÈnaÑ alabhantena kÈtuÑ vaÔÔatÊ”ti. SesaÑ sabbasikkhÈpadesu uttÈnatthameva.

Sattamo vaggo.

SamuÔÔhÈnÈdidÊpanatthÈya panettha idaÑ pakiÓÓakaÑ–ujjagghika-uccÈsaddapaÔisaÑyuttÈni cattÈri, sakabaÄena mukhena byÈharaÓaÑ ekaÑ, chamÈnÊcÈsanaÔhÈnapacchatogamana-uppathagamanapaÔisaÑyuttÈni paÒcÈti imÈni dasa sikkhÈpadÈni samanubhÈsanasamuÔÔhÈnÈni kÈyavÈcÈcittato samuÔÔhahanti, kiriyÈni,

VinayapiÔaka 172

saÒÒÈvimokkhÈni, sacittakÈni, lokavajjÈni, kÈyakammavacÊkammÈni, akusalacittÈni, dukkhavedanÈnÊti.

S|podanaviÒÒattisikkhÈpadaÑ theyyasatthasamuÔÔhÈnaÑ kÈyacittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

ChattapÈÓidaÓÉapÈÓisatthapÈÓi-ÈvudhapÈÓipÈduka-upÈhanayÈnasayanapallatthikaveÔhita-oguÓÔhitanÈmakÈni ekÈdasa sikkhÈpadÈni dhammadesanasamuÔÔhÈnÈni vÈcÈcittato samuÔÔhahanti, kiriyÈkiriyÈni, saÒÒÈvimokkhÈni, sacittakÈni, lokavajjÈni, vacÊkammÈni, akusalacittÈni, dukkhavedanÈnÊti.

AvasesÈni tepaÓÓÈsa sikkhÈpadÈni paÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnÈnÊti.

Sabbasekhiyesu ÈbÈdhapaccayÈ anÈpatti, th|pÊkatapiÓÉapÈte, s|pabyaÒjanena paÔicchÈdane, ujjhÈnasaÒÒimhÊti tÊsu sikkhÈpadesu gilÈno natthÊti.

SekhiyavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

SekhiyakaÓÉaÑ niÔÔhitaÑ. _____

8. SattÈdhikaraÓasamatha

655. AdhikaraÓasamathesu sattÈti tesaÑ dhammÈnaÑ sa~khyÈparicchedo. CatubbidhaÑ adhikaraÓaÑ samenti v|pasamentÊti adhikaraÓasamathÈ. TesaÑ vitthÈro Khandhake ca ParivÈre ca vutto, tassatthaÑ tattheva vaÓÓayissÈma. SesaÑ sabbattha uttÈnamevÈti.


Bhikkhuvibha~gavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ. AnantarÈyena yathÈ, niÔÔhitÈ vaÓÓanÈ ayaÑ. AnantarÈyena tathÈ, santiÑ pappontu pÈÓino.

CiraÑ tiÔÔhatu saddhammo, kÈle vassaÑ ciraÑ pajaÑ. Tappetu devo dhammena, rÈjÈ rakkhatu medaninti.

MahÈvibha~go niÔÔhito.

BhikkhunÊvibha~gavaÓÓanÈ _____


1. PÈrÈjikakaÓÉa

Yo bhikkh|naÑ Vibha~gassa, sa~gahito anantaraÑ. BhikkhunÊnaÑ Vibha~gassa, tassa saÑvaÓÓanÈkkamo.

Patto yato tato tassa, apubbapadavaÓÓanaÑ. KÈtuÑ pÈrÈjike tÈva, hoti saÑvaÓÓanÈ ayaÑ.

1. PaÔhamapÈrÈjikasikkhÈpadavaÓÓanÈ

656. Tena samayena Buddho BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati -pa- SÈÄho MigÈranattÈti ettha SÈÄhoti tassa nÈmaÑ, MigÈramÈtuyÈ pana nattÈ hoti. Tena vuttaÑ “MigÈranattÈ”ti. Navakammikanti navakammÈdhiÔÔhÈyakaÑ. PaÓÉitÈti paÓÉiccena samannÈgatÈ. ByattÈti veyyattikena1 samannÈgatÈ. MedhÈvinÊti PÈÄiggahaÓe satipubba~gamÈya paÒÒÈya, atthaggahaÓe paÒÒÈpubba~gamÈya satiyÈ samannÈgatÈ. DakkhÈti chekÈ, avirajjhitvÈ sÊghaÑ kattabbakÈrinÊti attho. AnalasÈti ÈlasiyavirahitÈ. TatrupÈyÈyÈti tesu tesu kammesu upÈyabh|tÈya. VÊmaÑsÈyÈti kattabbakammupaparikkhÈya. SamannÈgatÈti sampayuttÈ. AlaÑ kÈtunti samatthÈ taÑ taÑ kammaÑ kÈtuÑ. AlaÑ saÑvidhÈtunti evaÒca evaÒca idaÑ hot|ti evaÑ saÑvidahitumpi samatthÈ. KatÈkataÑ jÈnitunti kataÒca akataÒca jÈnituÑ. Teti te ubho, sÈ ca SundarÊnandÈ so ca SÈÄhoti attho. Bhattaggeti parivesanaÔÔhÈne. Nik|Ôeti koÓasadisaÑ katvÈ dassite gambhÊre. Vissaro me bhavissatÊti vir|po me ______________________________________________________________ 1. Veyyattiyena (SÊ, SyÈ)

VinayapiÔaka 174

saro bhavissati, vippakÈrasaddo bhavissatÊti attho. PatimÈnentÊti apekkhamÈnÈ. KyÈhanti kiÑ ahaÑ. JarÈdubbalÈti jarÈya dubbalÈ. CaraÓagilÈnÈti pÈdarogena samannÈgatÈ. 657-8. AvassutÈti kÈyasaÑsaggarÈgena avassutÈ, tintÈ kilinnÈti attho. PadabhÈjane panassa tameva rÈgaÑ gahetvÈ “sÈrattÈ”ti-Èdi vuttaÑ. Tattha sÈrattÈti vatthaÑ viya ra~gajÈtena kÈyasaÑsaggarÈgena suÔÔhu rattÈ. ApekkhavatÊti tasseva rÈgassa vasena tasmiÑ purise pavattÈya apekkhÈya samannÈgatÈ. PaÔibaddhacittÈti tena rÈgena tasmiÑ purise bandhitvÈ ÔhapitacittÈ viya. Esa nayo dutiyapadavibha~gepi. PurisapuggalassÈti purisasa~khÈtassa puggalassa. Adhakkhakanti akkhakÈnaÑ adho. UbbhajÈÓumaÓÉalanti jÈÓumaÓÉalÈnaÑ upari. PadabhÈjane pana padapaÔipÈÔiyÈ eva “heÔÔhakkhakaÑ uparijÈÓumaÓÉalan”ti vuttaÑ. Ettha ca ubbhakapparampi ubbhajÈÓumaÓÉaleneva sa~gahitaÑ. SesaÑ MahÈvibha~ge vuttanayeneva veditabbaÑ. PurimÈyo upÈdÈyÈti sÈdhÈraÓapÈrÈjikehi pÈrÈjikÈyo catasso upÈdÈyÈti attho. UbbhajÈÓumaÓÉalikÈti idaÑ pana imissÈ pÈrÈjikÈya nÈmamattaÑ, tasmÈ padabhÈjane na vicÈritaÑ. 659. EvaÑ uddiÔÔhasikkhÈpadaÑ padÈnukkamena vibhajitvÈ idÈni avassutÈdibhedena ÈpattibhedaÑ dassetuÑ ubhato-avassuteti-ÈdimÈha. Tattha ubhato-avassuteti ubhato-avassave, bhikkhuniyÈ ceva purisassa ca kÈyasaÑsaggarÈgena avassutabhÈve satÊti attho. KÈyena kÈyaÑ ÈmasatÊti bhikkhunÊ yathÈparicchinnena kÈyena purisassa yaÑkiÒci kÈyaÑ, puriso vÈ yena kenaci kÈyena bhikkhuniyÈ yathÈparicchinnaÑ kÈyaÑ Èmasati, ubhayathÈpi bhikkhuniyÈ pÈrÈjikaÑ. KÈyena kÈyapaÔibaddhanti vuttappakÈreneva attano kÈyena purisassa kÈyapaÔibaddhaÑ. ŒmasatÊti ettha sayaÑ vÈ Èmasatu, tassa vÈ ÈmasanaÑ sÈdiyatu, thullaccayameva. KÈyapaÔibaddhena kÈyanti attano vuttappakÈrakÈyapaÔibaddhena purisassa kÈyaÑ. ŒmasatÊti idhÈpi sayaÑ vÈ Èmasatu, tassa vÈ ÈmasanaÑ sÈdiyatu, thullaccayameva. Avasesapadesupi iminÈva nayena vinicchayo veditabbo.


Sace pana bhikkhu ceva bhikkhunÊ ca hoti, tatra ce bhikkhunÊ Èmasati, bhikkhu niccalo hutvÈ cittena sÈdiyati, bhikkhu ÈpattiyÈ na kÈretabbo. Sace bhikkhu Èmasati, bhikkhunÊ niccalÈ hutvÈ citteneva adhivÈseti, kÈya~gaÑ acopayamÈnÈpi pÈrÈjikakkhette pÈrÈjikena, thullaccayakkhette thullaccayena, dukkaÔakkhette dukkaÔena kÈretabbÈ. KasmÈ? “KÈyasaÑsaggaÑ sÈdiyeyyÈ”ti vuttattÈ. AyaÑ AÔÔhakathÈsu vinicchayo. EvaÑ pana sati kiriyÈsamuÔÔhÈnatÈ na dissati, tasmÈ tabbahulanayena sÈ vuttÈti veditabbÈ. 660. Ubbhakkhakanti akkhakÈnaÑ upari. AdhojÈÓumaÓÉalanti jÈÓumaÓÉalÈnaÑ heÔÔhÈ. Ettha ca adhokapparampi adhojÈÓumaÓÉaleneva sa~gahitaÑ. 662. Ekato-avassuteti ettha kiÒcÈpi ekatoti avisesena vuttaÑ, tathÈpi bhikkhuniyÈ eva avassute sati ayaÑ Èpattibhedo vuttoti veditabbo.

TatrÈyaÑ Èdito paÔÔhÈya vinicchayo–bhikkhunÊ kÈyasaÑsaggarÈgena avassutÈ, purisopi tatheva. Adhakkhake ubbhajÈÓumaÓÉale kÈyappadese kÈyasaÑsaggasÈdiyane sati bhikkhuniyÈ pÈrÈjikaÑ. BhikkhuniyÈ kÈyasaÑsaggarÈgo, purisassa methunarÈgo vÈ gehassitapemaÑ vÈ suddhacittaÑ vÈ hotu, thullaccayameva. BhikkhuniyÈ methunarÈgo, purisassa kÈyasaÑsaggarÈgo vÈ methunarÈgo vÈ gehassitapemaÑ vÈ suddhacittaÑ vÈ hotu, dukkaÔaÑ. BhikkhuniyÈ gehassitapemaÑ, purisassa vuttesu cat|su yaÑ vÈ taÑ vÈ hotu, dukkaÔameva. BhikkhuniyÈ suddhacittaÑ, purisassa vuttesu cat|su yaÑ vÈ taÑ vÈ hotu, anÈpatti.

Sace pana bhikkhu ceva hoti bhikkhunÊ ca, ubhinnaÑ kÈyasaÑsaggarÈgo, bhikkhussa saÑghÈdiseso, bhikkhuniyÈ pÈrÈjikaÑ. BhikkhuniyÈ kÈyasaÑsaggarÈgo, bhikkhussa methunarÈgo vÈ gehassitapemaÑ vÈ, bhikkhuniyÈ thullaccayaÑ, bhikkhussa dukkaÔaÑ. UbhinnaÑ methunarÈgo vÈ gehassitapemaÑ vÈ, ubhinnampi dukkaÔameva. Yassa yattha suddhacittaÑ, tassa tattha anÈpatti. Ubhinnampi suddhacittaÑ, ubhinnampi anÈpatti.

VinayapiÔaka 176

663. AnÈpatti asaÒciccÈti-ÈdÊsu virajjhitvÈ vÈ ÈmasantiyÈ, aÒÒavihitÈya vÈ, “ayaÑ puriso vÈ itthÊ vÈ”ti ajÈnantiyÈ vÈ, tena phuÔÔhÈyapi taÑ phassaÑ asÈdiyantiyÈ vÈ Èmasanepi sati anÈpatti. SesaÑ sabbattha uttÈnameva.


PaÔhamapÈrÈjikaÑ. _____

2. DutiyapÈrÈjikasikkhÈpadavaÓÓanÈ

664. Dutiye pÈrÈjike kacci no sÈti kacci nu sÈ. AvaÓÓoti aguÓo. AkittÊti nindÈ. Ayasoti parivÈravipatti, parammukhagarahÈ vÈ. 665. VajjapaÔicchÈdikÈti idampi imissÈ pÈrÈjikÈya nÈmamattameva, tasmÈ padabhÈjane na vicÈritaÑ. Sesamettha uttÈnameva. 666. SÈ vÈ ÈrocetÊti yÈ pÈrÈjikaÑ ÈpannÈ, sÈ sayaÑ Èroceti. AÔÔhannaÑ pÈrÈjikÈnaÑ aÒÒataranti bhikkh|hi sÈdhÈraÓÈnaÑ catunnaÑ asÈdhÈraÓÈnaÑ ca catunnameva aÒÒataraÑ. IdaÒca pÈrÈjikaÑ pacchÈ paÒÒattaÑ, tasmÈ “aÔÔhannan”ti Vibha~ge vuttaÑ. Purimena pana saddhiÑ yugaÄattÈ imasmiÑ okÈse Ôhapitanti veditabbaÑ. DhuraÑ nikkhittamatteti dhure nikkhittamatte. VitthÈrakathÈ panettha SappÈÓakavaggamhi DuÔÔhullasikkhÈpade vuttanayeneva veditabbÈ. Tatra hi pÈcittiyaÑ, idha pÈrÈjikanti ayameva viseso. SesaÑ tÈdisameva.

DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ kÈyavÈcÈcittato samuÔÔhÈti, akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

DutiyapÈrÈjikaÑ.


3. TatiyapÈrÈjikasikkhÈpadavaÓÓanÈ

669-70. Tatiye dhammenÈti bh|tena vatthunÈ. VinayenÈti codetvÈ sÈretvÈ. PadabhÈjanaÑ panassa “yena dhammena yena vinayena ukkhitto su-ukkhitto hotÊ”ti imaÑ adhippÈyamattaÑ dassetuÑ vuttaÑ. SatthusÈsanenÈti ÒattisampadÈya ceva anusÈvanasampadÈya ca. PadabhÈjane panassa “JinasÈsanena BuddhasÈsanenÈ”ti vevacanamattameva vuttaÑ. SaÑghaÑ vÈ gaÓaÑ vÈti-ÈdÊsu yena saÑghena kammaÑ kataÑ, taÑ saÑghaÑ vÈ, tattha sambahulapuggalasa~khÈtaÑ gaÓaÑ vÈ, ekapuggalaÑ vÈ, taÑ vÈ kammaÑ na Èdiyati na anuvattati, na tattha ÈdaraÑ janetÊti attho. SamÈnasaÑvÈsakÈ bhikkh| vuccanti sahÈyÈ, so tehi saddhiÑ natthÊti ettha ekakammaÑ ekuddeso samasikkhatÈti ayaÑ tÈva saÑvÈso, samÈno saÑvÈso etesanti samÈnasaÑvÈsakÈ. Evar|pÈ bhikkh| bhikkhussa tasmiÑ saÑvÈse saha ayanabhÈvena sahÈyÈti vuccanti. IdÈni yena saÑvÈsena te samÈnasaÑvÈsakÈti vuttÈ, so saÑvÈso tassa ukkhittakassa tehi saddhiÑ natthi. Yehi ca saddhiÑ tassa so saÑvÈso natthi, na tena te bhikkh| attano sahÈyÈ katÈ honti. TasmÈ vuttaÑ “samÈnasaÑvÈsakÈ bhikkh| vuccanti sahÈyÈ, so tehi saddhiÑ natthi, tena vuccati ‘akatasahÈyo’ti”. SesaÑ SaÑghabhedasikkhÈpadÈdÊsu vuttanayattÈ uttÈnameva.

SamanubhÈsanasamuÔÔhÈnaÑ kÈyavÈcÈcittato samuÔÔhÈti, akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

TatiyapÈrÈjikaÑ. _____

4. CatutthapÈrÈjikasikkhÈpadavaÓÓanÈ

675. Catutthe avassutÈti lokassÈdamittasanthavavasena kÈyasaÑsaggarÈgena avassutÈ. Dutiyapadepi eseva nayo. Purisapuggalassa hatthaggahaÓaÑ vÈti-ÈdÊsu pana yaÑ purisapuggalena hatthe gahaÓaÑ kataÑ, taÑ purisapuggalassa hatthaggahaÓanti vuttaÑ. Eseva nayo sa~ghÈÔi kaÓÓaggahaÓepi. HatthaggahaÓanti ettha ca hatthaggahaÓaÒca aÒÒampi apÈrÈjikakkhette

VinayapiÔaka 178

gahaÓaÒca ekajjhaÑ katvÈ hatthaggahaÓanti vuttanti veditabbaÑ. Tenevassa padabhÈjane “hatthaggahaÓaÑ vÈ sÈdiyeyyÈti hattho nÈma kapparaÑ upÈdÈya yÈva agganakhÈ, etassa asaddhammassa paÔisevanatthÈya ubbhakkhakaÑ adhojÈÓumaÓÉalaÑ gahaÓaÑ sÈdiyati, Èpatti thullaccayassÈ”ti vuttaÑ. Ettha ca asaddhammoti kÈyasaÑsaggo veditabbo, na methunadhammo. Na hi methunassa sÈmantÈ thullaccayaÑ hoti. “ViÒÒ| paÔibalo kÈyasaÑsaggaÑ samÈpajjitun”ti vacanampi cettha sÈdhakaÑ.

Tissitthiyo methunaÑ taÑ na seve, Tayo purise tayo ca anariyapaÓÉake. Na cÈcare methunaÑ byaÒjanasmiÑ, ChejjÈ siyÈ methunadhammapaccayÈ. PaÒhÈ mesÈ kusalehi cintitÈti1–

ImÈya parivÈre vuttÈya sedamocakagÈthÈya virujjhatÊti ce. Na, methunadhammassa pubbabhÈgattÈ. ParivÈreyeva hi “methunadhammassa pubbabhÈgo jÈnitabboti vaÓÓÈvaÓÓo kÈyasaÑsaggo duÔÔhullavÈcÈ attakÈmapÈricariyÈgamanuppÈdanan”ti evaÑ sukkavissaÔÔhi-ÈdÊni paÒca sikkhÈpadÈni methunadhammassa pubbabhÈgoti vuttÈni. TasmÈ kÈyasaÑsaggo methunadhammassa pubbabhÈgattÈ paccayo hoti. Iti chejjÈ siyÈ methunadhammapaccayÈti ettha iminÈ pariyÈyena attho veditabbo. EtenupÈyena sabbapadesu vinicchayo veditabbo. Apica sa~ketaÑ vÈ gaccheyyÈti etassa padabhÈjane itthannÈmaÑ ÈgacchÈti evaÑnÈmakaÑ ÔhÈnaÑ ÈgacchÈti attho. 676. AÔÔhamaÑ vatthuÑ parip|rentÊ assamaÓÊ hotÊti anulomato vÈ paÔilomato vÈ ekantarikÈya vÈ yena tena nayena aÔÔhamaÑ vatthuÑ parip|rentÊyeva assamaÓÊ hoti. YÈ pana ekaÑ vÈ vatthuÑ satta vÈ vatth|ni satakkhattumpi p|reti, neva assamaÓÊ hoti. ŒpannÈ Èpattiyo desetvÈ muccati. Apicettha gaÓan|pikÈ Èpatti veditabbÈ. VuttaÒhetaÑ “atthÈpatti desitÈ gaÓan|pikÈ, atthÈpatti desitÈ na gaÓan|pikÈ”ti. TatrÈyaÑ vinicchayo–idÈni nÈpajjissÈmÊti dhuranikkhepaÑ katvÈ desitÈ gaÓan|pikÈ, desitagaÓanaÑ upeti, pÈrÈjikassa a~gaÑ ______________________________________________________________ 1. Vi 5. 378 piÔÔhe.


na hoti. TasmÈ yÈ ekaÑ ÈpannÈ dhuranikkhepaÑ katvÈ desetvÈ puna kilesavasena Èpajjati, puna deseti, evaÑ aÔÔha vatth|ni p|rentÊpi pÈrÈjikÈ na hoti. YÈ pana ÈpajjitvÈ punapi aÒÒaÑ vatthuÑ ÈpajjissÈmÊti sa-ussÈhÈva deseti, tassÈ sÈ Èpatti nagaÓan|pikÈ, desitÈpi adesitÈ hoti, desitagaÓanaÑ na gacchati, pÈrÈjikasseva a~gaÑ hoti. AÔÔhame vatthumhi paripuÓÓamatte pÈrÈjikÈ hoti. SesaÑ uttÈnamevÈti.

DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ kÈyavÈcÈcittato samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dvivedananti.

CatutthapÈrÈjikaÑ.

UddiÔÔhÈ kho ayyÈyo aÔÔha pÈrÈjikÈ dhammÈti bhikkh| Èrabbha paÒÒattÈ sÈdhÈraÓÈ cattÈro ime ca cattÈroti evaÑ pÈtimokkhuddesamaggena uddiÔÔhÈ kho ayyÈyo aÔÔha pÈrÈjikÈ dhammÈti evamettha attho daÔÔhabbo. SesaÑ MahÈvibha~ge vuttanayamevÈti.

SamantapÈsÈdikÈya VinayasaÑvaÓÓanÈya BhikkhunÊvibha~ge

PÈrÈjikakaÓÉavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

PÈrÈjikakaÓÉaÑ niÔÔhitaÑ.

2. SaÑghÈdisesakaÓÉa

1. PaÔhamasaÑghÈdisesasikkhÈpadavaÓÓanÈ

PÈrÈjikÈnantarassa, ayaÑ dÈni bhavissati. SaÑghÈdisesakaÓÉassa, anuttÈnatthavaÓÓanÈ. 678. Udositanti1 bhaÓÉasÈlÈ. MÈyyo evaÑ avacÈti ayyo mÈ evaÑ avaca. ApinÈyyÈti apinu ayyÈ. AccÈvadathÈti atikkamitvÈ vadatha, akkosathÈti vuttaÑ hoti. 679. UssayavÈdikÈti mÈnussayavasena kodhussayavasena vivadamÈnÈ. YasmÈ pana sÈ atthato aÉÉakÈrikÈ hoti, tasmÈ “ussayavÈdikÈ nÈma aÉÉakÈrikÈ vuccatÊ”ti padabhÈjane vuttaÑ. Ettha ca aÉÉoti vohÈrikavinicchayo vuccati, yaÑ pabbajitÈ “adhikaraÓan”tipi vadanti. DutiyaÑ vÈ pariyesatÊti sakkhiÑ vÈ sahÈyaÑ vÈ pariyesati, dukkaÔaÑ. Gacchati vÈti upassayo vÈ hotu bhikkhÈcÈramaggo vÈ, yattha ÔhitÈya aÉÉaÑ karissÈmÊti cittaÑ uppajjati, tato vohÈrikÈnaÑ santikaÑ gacchantiyÈ padavÈre padavÈre dukkaÔaÑ. Ekassa ÈrocetÊti dvÊsu janesu yassa kassaci ekassa kathaÑ yo koci vohÈrikÈnaÑ Èroceti. Dutiyassa ÈrocetÊti etthÈpi eseva nayo.

AyaÑ panettha asammohatthÈya vitthÈrakathÈ, yattha katthaci antamaso bhikkhunupassayaÑ Ègatepi vohÈrike disvÈ bhikkhunÊ attano kathaÑ Èroceti, bhikkhuniyÈ dukkaÔaÑ. UpÈsako attano kathaÑ Èroceti, bhikkhuniyÈ thullaccayaÑ. PaÔhamaÑ upÈsako attano kathaÑ Èroceti, bhikkhuniyÈ dukkaÔaÑ. Atha sÈ attano kathaÑ Èroceti, thullaccayaÑ. BhikkhunÊ upÈsakaÑ vadati “mama ca tava ca kathaÑ tvaÑyeva ÈrocehÊ”ti, so attano vÈ kathaÑ paÔhamaÑ Èrocetu, bhikkhuniyÈ vÈ, paÔhamÈrocane dukkaÔaÑ, dutiyÈrocane thullaccayaÑ. UpÈsako bhikkhuniÑ vadati “mama ca tava ca kathaÑ tvaÑyeva ÈrocehÊ”ti. EtthÈpi eseva nayo. ______________________________________________________________ 1. Uddositanti (SÊ, SyÈ)


BhikkhunÊ kappiyakÈrakena kathÈpeti, tattha kappiyakÈrako vÈ bhikkhuniyÈ kathaÑ paÔhamaÑ Èrocetu, itaro vÈ attano kathaÑ, kappiyakÈrako vÈ ubhinnampi kathaÑ, itaro vÈ ubhinnampi kathaÑ Èrocetu, yathÈ vÈ tathÈ vÈ ÈrociyamÈne paÔhame Èrocane bhikkhuniyÈ dukkaÔaÑ, dutiye thullaccayaÑ. YathÈ vÈ tathÈ vÈ ÈrocitaÑ pana ubhinnampi kathaÑ sutvÈ vohÈrikehi vinicchaye kate aÉÉapariyosÈnaÑ nÈma yoti, tasmiÑ aÉÉapariyosÈne bhikkhuniyÈ jayepi parÈjayepi saÑghÈdiseso. Sace pana gatigataÑ adhikaraÓaÑ hoti, sutapubbaÑ vohÈrikehi. Atha te bhikkhuniÒca aÉÉakÈrakaÒca disvÈva “tumhÈkaÑ kathanakiccaÑ natthi, jÈnÈma mayaÑ ettha pavattin”ti1 sayameva vinicchinitvÈ denti, evar|pe aÉÉapariyosÈnepi bhikkhuniyÈ anÈpatti.

PaÔhamaÑ Èpatti etassÈti paÔhamÈpattiko, vÊtikkamakkhaÓeyeva Èpajjitabboti attho, taÑ paÔhamÈpattikaÑ. PadabhÈjane pana adhippÈyamattaÑ dassetuÑ “saha vatthujjhÈcÈrÈ Èpajjati asamanubhÈsanÈyÈ”ti vuttaÑ. AyaÑ hettha attho, saha vatthujjhÈcÈrÈ yaÑ bhikkhunÊ Èpajjati, na tatiyÈya samanubhÈsanÈya, ayaÑ paÔhamameva saha vatthujjhÈcÈrena ÈpajjitabbattÈ paÔhamÈpattikoti. BhikkhunisaÑghato nissÈretÊti nissÈraÓÊyo, taÑ nissÈraÓÊyaÑ. PadabhÈjane pana adhippÈyamattaÑ dassetuÑ “saÑghamhÈ nissÈrÊyatÊ”ti vuttaÑ. Tattha yaÑ ÈpannÈ bhikkhunÊ saÑghato nissÈrÊyati, so nissÈraÓÊyoti evamattho daÔÔhabbo. Na hi so eva dhammo saÑghamhÈ kenaci nissÈrÊyati. Tena pana dhammena bhikkhunÊ nissÈrÊyati, tasmÈ so nissÈretÊti nissÈraÓÊyo.

ŒkaÉÉhÊyamÈnÈ gacchatÊti aÉÉakÈrakamanussehi sayaÑ vÈ ÈgantvÈ d|taÑ vÈ pesetvÈ ehÊti vuccamÈnÈ vohÈrikÈnaÑ santikaÑ gacchati, tato aÉÉakÈrako attano vÈ kathaÑ paÔhamaÑ Èrocetu bhikkhuniyÈ vÈ, neva paÔhamÈrocane dukkaÔaÑ, na dutiyÈrocane thullaccayaÑ. Amaccehi vinicchinitvÈ kate aÉÉapariyosÈnepi anÈpattiyeva. Sacepi aÉÉakÈrako bhikkhuniÑ vadati “mama ca tava ca kathaÑ tvameva kathehÊ”ti, kathentiyÈpi kathaÑ sutvÈ kate aÉÉapariyosÈnepi anÈpattiyeva. ______________________________________________________________ 1. Etamatthanti (SÊ, SyÈ)

182 VinayapiÔaka

RakkhaÑ yÈcatÊti dhammikaÑ rakkhaÑ yÈcati, anÈpatti. IdÈni yathÈyÈcitÈ rakkhÈ dhammikÈ hoti, taÑ dassetuÑ anodissa ÈcikkhatÊti Èha. Tattha atÊtaÑ Èrabbha atthi odissa-ÈcikkhanÈ, atthi anodissa-ÈcikkhanÈ, anÈgataÑ ÈrabbhÈpi atthi odissa-ÈcikkhanÈ, atthi anodissa-ÈcikkhanÈ.

KathaÑ atÊtaÑ Èrabbha odissa-ÈcikkhanÈ hoti? Bhikkhunupassaye gÈmadÈrakÈ dhuttÈdayo vÈ ye keci anÈcÈraÑ vÈ Ècaranti, rukkhaÑ vÈ chindanti, phalÈphalaÑ vÈ haranti, parikkhÈre vÈ acchindanti. BhikkhunÊ vohÈrike upasa~kamitvÈ “amhÈkaÑ upassaye idaÑ nÈma katan”ti vadati. KenÈti vutte asukena ca asukena cÈti Ècikkhati. EvaÑ atÊtaÑ Èrabbha odissa-ÈcikkhanÈ hoti, sÈ na vaÔÔati. TaÒce sutvÈ te vohÈrikÈ tesaÑ daÓÉaÑ karonti, sabbaÑ bhikkhuniyÈ gÊvÈ hoti. DaÓÉaÑ gaÓhissantÊti adhippÈyepi sati gÊvÈyeva hoti. Sace pana tassa daÓÉaÑ gaÓhathÈti vadati, paÒcamÈsakamatte gahite pÈrÈjikaÑ hoti.

KenÈti vutte pana “asukenÈti vattuÑ amhÈkaÑ na vaÔÔati, tumheyeva jÈnissatha. KevalaÑ hi mayaÑ rakkhaÑ yÈcÈma, taÑ no detha, avahaÔabhaÓÉaÒca ÈharÈpethÈ”ti vattabbaÑ. EvaÑ anodissa-ÈcikkhanÈ hoti, sÈ vaÔÔati. EvaÑ vutte sacepi te vohÈrikÈ kÈrake gavesitvÈ tesaÑ daÓÉaÑ karonti, sabbaÑ sÈpateyyampi gahitaÑ bhikkhuniyÈ neva gÊvÈ na Èpatti.

ParikkhÈraÑ harante disvÈ tesaÑ anatthakÈmatÈya coro coroti vattumpi na vaÔÔati. EvaÑ vuttepi hi yaÑ tesaÑ daÓÉaÑ karonti, sabbampi bhikkhuniyÈ gÊvÈ hoti. Attano vacanakaraÑ pana “iminÈ me parikkhÈro gahito, taÑ ÈharÈpehi, mÈ cassa daÓÉaÑ karohÊ”ti vattuÑ vaÔÔati. DÈsadÈsÊvÈpi-ÈdÊnaÑ atthÈya aÉÉaÑ karonti, ayaÑ akappiya-aÉÉo nÈma, na vaÔÔati.

KathaÑ anÈgataÑ Èrabbha odissa-ÈcikkhanÈ hoti? Vuttanayeneva parehi anÈcÈrÈdÊsu katesu bhikkhunÊ vohÈrike evaÑ vadati “amhÈkaÑ upassaye idaÒcidaÒca karonti, rakkhaÑ no detha ÈyatiÑ akaraÓatthÈyÈ”ti. Kena evaÑ katanti vutte ca asukena asukena


cÈti Ècikkhati. EvaÑ anÈgataÑ Èrabbha odissa-ÈcikkhanÈ hoti, sÈpi na vaÔÔati. TesaÑ hi daÓÉe kate purimanayeneva sabbaÑ bhikkhuniyÈ gÊvÈ. SesaÑ purimasadisameva.

Sace pana vohÈrikÈ “bhikkhunupassaye evar|paÑ anÈcÈraÑ karontÈnaÑ imaÑ nÈma daÓÉaÑ karomÈ”ti bheriÑ carÈpetvÈ ÈÓÈya atiÔÔhamÈne pariyesitvÈ daÓÉaÑ karonti, bhikkhuniyÈ neva gÊvÈ na Èpatti.

Yo cÈyaÑ bhikkhunÊnaÑ vutto, bhikkh|nampi eseva nayo. Bhikkhunopi hi odissa-ÈcikkhanÈ na vaÔÔati. YaÑ tathÈ Ècikkhite daÓÉaÑ karonti, sabbaÑ gÊvÈ hoti. Vuttanayeneva daÓÉaÑ gaÓhÈpentassa pÈrÈjikaÑ. Yo pana “daÓÉaÑ karissantÊ”ti jÈnantopi anodissa katheti, te ca pariyesitvÈ daÓÉaÑ karontiyeva, na doso. VihÈrasÊmÈya rukkhÈdÊni chindantÈnaÑ vÈsipharasu-ÈdÊni gahetvÈ pÈsÈÓehi koÔÔenti, na vaÔÔati. Sace dhÈrÈ bhijjati, kÈrÈpetvÈ dÈtabbÈ. UpadhÈvitvÈ tesaÑ parikkhÈre gaÓhanti, tampi na kÈtabbaÑ, lahuparivattaÑ hi cittaÑ, theyyacetanÈya uppannÈya m|lacchejjampi gaccheyya. SesaÑ uttÈnameva.

KathinasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

Sattarasake paÔhamasikkhÈpadaÑ. _____

2. DutiyasaÑghÈdisesasikkhÈpadavaÓÓanÈ

682. Dutiye varabhaÓÉanti muttÈmaÓiveÄuriyÈdi mahagghabhaÓÉaÑ. 683. AnapaloketvÈti anÈpucchitvÈ. GaÓaÑ vÈti mallagaÓabhaÔiputtagaÓÈdikaÑ1. P|ganti dhammagaÓaÑ. SeÓinti gandhikaseÓidussikaseÓi-ÈdikaÑ. Yattha yattha hi rÈjÈno gaÓÈdÊnaÑ gÈmanigame niyyÈtenti “tumheva ettha anusÈsathÈ”ti, tattha tattha te eva issarÈ honti. TasmÈ te sandhÈya idaÑ vuttaÑ. Ettha ca rÈjÈnaÑ vÈ gaÓÈdike vÈ ÈpucchitvÈpi bhikkhunisaÑgho Èpucchitabbova. ®hapetvÈ kappanti titthiyesu ______________________________________________________________ 1. ...bhattaputtagaÓÈdikaÑ (SÊ), ...bhaddiputtagaÓÈdikaÑ (SyÈ)

184 VinayapiÔaka

vÈ aÒÒabhikkhunÊsu vÈ pabbajitapubbaÑ kappagatikaÑ ÔhapetvÈti. SesaÑ uttÈnameva.

CorÊvuÔÔhÈpanasamuÔÔhÈnaÑ, kenaci karaÓÊyena pakkantÈsu bhikkhunÊsu agantvÈ khaÓÉasÊmaÑ yathÈnisinnaÔÔhÈneyeva attano nissitakaparisÈya saddhiÑ vuÔÔhÈpentiyÈ vÈcÈcittato samuÔÔhÈti, khaÓÉasÊmaÑ vÈ nadiÑ vÈ gantvÈ vuÔÔhÈpentiyÈ kÈyavÈcÈcittato samuÔÔhÈti, anÈpucchÈ vuÔÔhÈpanavasena kiriyÈkiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

DutiyasikkhÈpadaÑ. _____

3. TatiyasaÑghÈdisesasikkhÈpadavaÓÓanÈ

692. Tatiye parikkhepaÑ atikkÈmentiyÈti ettha ekaÑ pÈdaÑ atikkÈmentiyÈ thullaccayaÑ, dutiyena atikkantamatte saÑghÈdiseso. Aparikkhittassa gÈmassa upacÈranti ettha parikkhepÈrahaÔÔhÈnaÑ ekena pÈdena atikkamati, thullaccayaÑ, dutiyena atikkantamatte saÑghÈdiseso. Apicettha sakagÈmato nikkhamantiyÈ gÈmantarapaccayÈ anÈpatti, nikkhamitvÈ pana gÈmantaraÑ gacchantiyÈ padavÈre padavÈre dukkaÔaÑ, ekena pÈdena itarassa gÈmassa parikkhepe vÈ upacÈre vÈ atikkantamatte thullaccayaÑ, dutiyena atikkantamatte saÑghÈdiseso. Tato nikkhamitvÈ puna sakagÈmaÑ pavisantiyÈpi eseva nayo. Sace pana khaÓÉapÈkÈrena vÈ vatichiddena vÈ bhikkhunivihÈrabh|miyeva sakkÈ hoti pavisituÑ, evaÑ pavisamÈnÈya kappiyabh|mi nÈma paviÔÔhÈ hoti, tasmÈ vaÔÔati. Sacepi hatthipiÔÔhi-ÈdÊhi vÈ iddhiyÈ vÈ pavisati, vaÔÔati yeva. PadasÈ gamanameva hi idhÈdhippetaÑ. Teneva “paÔhamaÑ pÈdaÑ atikkÈmentiyÈ”ti-ÈdimÈha.

Dve gÈmÈ bhikkhunivihÈrena sambaddhavatikÈ honti, yasmiÑ gÈme bhikkhunivihÈro, tattha piÓÉÈya caritvÈ puna vihÈraÑ pavisitvÈ sace vihÈramajjhena itarassa gÈmassa maggo atthi, gantuÑ vaÔÔati. Tato pana gÈmato teneva maggena paccÈgantabbaÑ. Sace gÈmadvÈrena nikkhamitvÈ Ègacchati, purimanayeneva Èpattibhedo veditabbo. SakagÈmato


kenaci karaÓÊyena bhikkhunÊhi saddhiÑ nikkhantÈya puna pavisanakÈle hatthi vÈ muccati, ussÈraÓÈ vÈ hoti, itarÈ bhikkhuniyo sahasÈ gÈmaÑ pavisanti, yÈva aÒÒÈ bhikkhunÊ Ègacchati, tÈva bahigÈmadvÈre ÔhÈtabbaÑ. Sace na Ègacchati, dutiyikÈ bhikkhunÊ pakkantÈ nÈma hoti, pavisituÑ vaÔÔati.

Pubbe mahÈgÈmo hoti, majjhe bhikkhunivihÈro. PacchÈ taÑ gÈmaÑ cattÈro janÈ labhitvÈ visuÑ visuÑ vatiparikkhepaÑ katvÈ vibhajitvÈ bhuÒjanti, vihÈrato ekaÑ gÈmaÑ gantuÑ vaÔÔati. Tato aparaÑ gÈmaÑ dvÈrena vÈ vatichiddena vÈ pavisituÑ na vaÔÔati, puna vihÈrameva paccÈgantuÑ vaÔÔati. KasmÈ? VihÈrassa catugÈmasÈdhÈraÓattÈ.

AntaravÈsako temiyatÊti yattha yathÈ timaÓÉalapaÔicchÈdanaÑ hoti, evaÑ nivatthÈya bhikkhuniyÈ vassakÈle titthena vÈ atitthena vÈ otaritvÈ yattha katthaci uttarantiyÈ ekadva~gulamattampi antaravÈsako temiyati. SesaÑ nadÊlakkhaÓaÑ nadÊnimittakathÈyaÑ Èvi bhavissati. Evar|paÑ nadiÑ titthena vÈ atitthena vÈ otaritvÈ uttaraÓakÈle paÔhamaÑ pÈdaÑ uddharitvÈ tÊre ÔhapentiyÈ thullaccayaÑ, dutiyapÈduddhÈre saÑghÈdiseso. SetunÈ gacchati, anÈpatti. PadasÈ otaritvÈ uttaraÓakÈle setuÑ ÈrohitvÈ uttarantiyÈpi anÈpatti. SetunÈ pana gantvÈ uttaraÓakÈle padasÈ gacchantiyÈ Èpattiyeva. YÈnanÈvÈ-ÈkÈsagamanÈdÊsupi eseva nayo. OrimatÊrato pana paratÊrameva akkamantiyÈ anÈpatti. RajanakammatthaÑ gantvÈ dÈrusa~kaÉÉhanÈdikiccena dve tisso ubhayatÊresu vicaranti, vaÔÔati. Sace panettha kÈci kalahaÑ katvÈ itaraÑ tÊraÑ gacchati, Èpatti. Dve ekato uttaranti, ekÈ majjhe nadiyÈ kalahaÑ katvÈ nivattitvÈ orimatÊrameva Ègacchati, Èpatti. ItarissÈ pana ayaÑ pakkantaÔÔhÈne ÔhitÈ hoti, tasmÈ paratÊraÑ gacchantiyÈpi anÈpatti. NhÈyituÑ vÈ pÈtuÑ vÈ otiÓÓÈ tameva tÊraÑ paccuttarati, anÈpatti.

Saha aruÓuggamanÈti ettha sace sajjhÈyaÑ vÈ padhÈnaÑ vÈ aÒÒaÑ vÈ kiÒci kammaÑ kurumÈnÈ pure-aruÓeyeva dutiyikÈya santikaÑ gamissÈmÊti ÈbhogaÑ karoti, ajÈnantiyÈ eva cassÈ aruÓo uggacchati, anÈpatti. Atha pana “yÈva aruÓuggamanÈ idheva bhavissÈmÊ”ti vÈ anÈbhogena vÈ vihÈrassa ekadese acchati, dutiyikÈya hatthapÈsaÑ

186 VinayapiÔaka

na otarati, aruÓuggamane saÑghÈdiseso. HatthapÈsoyeva hi idha pamÈÓaÑ, hatthapÈsÈtikkame ekagabbhopi na rakkhati.

AgÈmake araÒÒeti ettha “nikkhamitvÈ bahi indakhÊlÈ sabbametaÑ araÒÒan”ti evaÑ vuttalakkhaÓameva araÒÒaÑ. TaÑ panetaÑ kevalaÑ gÈmÈbhÈvena “agÈmakan”ti vuttaÑ, na viÒjhÈÔavisadisatÈya. TÈdise araÒÒe okkante dassan|pacÈre vijahite sacepi savan|pacÈro atthi, Èpatti. Teneva vuttaÑ AÔÔhakathÈyaÑ “sace bhikkhunÊsu mahÈbodhi-a~gaÓaÑ pavisantÊsu ekÈ bahi tiÔÔhati, tassÈpi Èpatti. LohapÈsÈdaÑ pavisantÊsupi pariveÓaÑ pavisantÊsupi eseva nayo. MahÈcetiyaÑ vandamÈnÈsu ekÈ uttaradvÈrena nikkhamitvÈ gacchati, tassÈpi Èpatti. Th|pÈrÈmaÑ pavisantÊsu ekÈ bahi tiÔÔhati, tassÈpi ÈpattÊ”ti. Ettha ca dassan|pacÈro nÈma yattha ÔhitaÑ dutiyikÈ passati. Sace pana sÈÓipÈkÈrantarikÈpi hoti, dassan|pacÈraÑ vijahati nÈma. Savan|pacÈro nÈma yattha ÔhitÈ maggam|Ähasaddena viya dhammasavanÈrocanasaddena viya ca “ayye”ti saddÈyantiyÈ saddaÑ suÓÈti. AjjhokÈse d|repi dassan|pacÈro nÈma hoti. So evar|pe savan|pacÈre vijahite na rakkhati, vijahitamatteva Èpatti saÑghÈdisesassa.

EkÈ maggaÑ gacchantÊ ohÊyati. Sa-ussÈhÈ ce hutvÈ idÈni pÈpuÓissÈmÊti anubandhati, anÈpatti. Sace purimÈyo aÒÒena maggena gacchanti, pakkantÈ nÈma honti, anÈpattiyeva. DvinnaÑ gacchantÊnaÑ ekÈ anubandhituÑ asakkontÊ “gacchatu ayan”ti ohÊyati, itarÈpi “ohÊyatu ayan”ti gacchati, dvinnampi Èpatti. Sace pana gacchantÊsu purimÈpi aÒÒaÑ maggaÑ gaÓhÈti, pacchimÈpi aÒÒaÑ, ekÈ ekissÈ pakkantaÔÔhÈne tiÔÔhati, dvinnampi anÈpatti. 693. Pakkhasa~kantÈ vÈti titthÈyatanaÑ sa~kantÈ, sesaÑ uttÈnameva. PaÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

TatiyasikkhÈpadaÑ.


4. CatutthasaÑghÈdisesasikkhÈpadavaÓÓanÈ

694-8. Catutthe pÈdapÊÔhaÑ nÈma dhotapÈdaÔÔhapanakaÑ. PÈdakaÔhalikÈ nÈma adhotapÈdaÔÔhapanakaÑ. AnaÒÒÈya gaÓassa chandanti tasseva kÈrakagaÓassa chandaÑ ajÈnitvÈ. Vatte vattantinti tecattÈlÊsappabhede netthÈravatte vattamÈnaÑ. SesaÑ uttÈnameva.

DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ kÈyavÈcÈcittato samuÔÔhÈti, kiriyÈkiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

CatutthasikkhÈpadaÑ. _____

5. PaÒcamasaÑghÈdisesasikkhÈpadavaÓÓanÈ

701. PaÒcame ekato-avassuteti ettha bhikkhuniyÈ avassutabhÈvo daÔÔhabboti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ panetaÑ na vuttaÑ, taÑ PÈÄiyÈ sameti. SesaÑ uttÈnameva.


PaÒcamasikkhÈpadaÑ. _____

6. ChaÔÔhasaÑghÈdisesasikkhÈpadavaÓÓanÈ

705-6. ChaÔÔhe yato tvanti yasmÈ tvaÑ. Uyyojeti Èpatti dukkaÔassÈti-ÈdikÈ saÑghÈdisesapariyosÈnÈ Èpattiyo kassÈ hontÊti, uyyojikÈya. VuttaÑ cetaÑ ParivÈrepi–

“Na deti na paÔiggaÓhÈti, paÔiggaho tena na vijjati. Œpajjati garukaÑ na lahukaÑ, taÒca paribhogapaccayÈ. PaÒhÈ mesÈ kusalehi cintitÈ”ti1. ______________________________________________________________ 1. Vi 5. 379 piÔÔhe.

188 VinayapiÔaka

AyaÑ hi gÈthÈ imaÑ uyyojikaÑ sandhÈya vuttÈ. ItarissÈ pana Èpattibhedo paÔhamasikkhÈpade vibhattoti. SesaÑ uttÈnameva.


ChaÔÔhasikkhÈpadaÑ. _____

7. SattamasaÑghÈdisesasikkhÈpadavaÓÓanÈ

709. Sattame yÈvatatiyakapadattho MahÈvibha~ge vuttanayeneva veditabbo. SesaÑ uttÈnamevÈti.

SamanubhÈsanasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

SattamasikkhÈpadaÑ. _____

8. AÔÔhamasaÑghÈdisesasikkhÈpadavaÓÓanÈ

715. AÔÔhame kismiÒcideva adhikaraÓeti catunnaÑ aÒÒatarasmiÑ. PadabhÈjane pana kevalaÑ adhikaraÓavibhÈgaÑ dassetuÑ “adhikaraÓaÑ nÈma cattÈri adhikaraÓÈnÊ”ti-Èdi vuttaÑ. SesaÑ uttÈnameva saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhÊti.

AÔÔhamasikkhÈpadaÑ. _____

9. NavamasaÑghÈdisesasikkhÈpadavaÓÓanÈ

723. Navame saÑsaÔÔhÈti missÊbh|tÈ. AnanulomikenÈti pabbajitÈnaÑ ananulomena kÈyikavÈcasikena. SaÑsaÔÔhÈti gihÊnaÑ koÔÔanapacanagandhapisanamÈlÈganthanÈdinÈ kÈyikena sÈsanapaÔisÈsanÈharaÓasaÒcarittÈdinÈ vÈcasikena ca saÑsaÔÔhÈ. PÈpo kittisaddo etÈsanti


pÈpasaddÈ. PÈpo ÈjÊvasa~khÈto siloko etÈsanti pÈpasilokÈ. SesaÑ uttÈnameva saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhÊti.

NavamasikkhÈpadaÑ. _____

10. DasamasaÑghÈdisesasikkhÈpadavaÓÓanÈ

727. Dasame evÈcÈrÈti evaÑÈcÈrÈ, yÈdiso tumhÈkaÑ ÈcÈro, tÈdisÈ ÈcÈrÈti1 attho. Esa nayo sabbattha. UÒÒÈyÈti avaÒÒÈya nÊcaÑ katvÈ jÈnanÈya. ParibhavenÈti kiÑ imÈ karissantÊti evaÑ paribhavitvÈ jÈnanena. AkkhantiyÈti asahanatÈya, kodhenÈti2 attho. VebhassiyÈti3 balavabhassabhÈvena attano balappakÈsanena, samutrÈsanenÈti4 attho. DubbalyÈti tumhÈkaÑ dubbalabhÈvena. Sabbattha uÒÒÈya ca paribhavena cÈti evaÑ samuccayattho daÔÔhabbo. ViviccathÈti vinÈ hotha. SesaÑ uttÈnameva saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhÊti.

DasamasikkhÈpadaÑ.

UddiÔÔhÈ kho ayyÈyo sattarasa saÑghÈdisesÈti ettha channaÑ paÔhamÈpattikÈnaÑ anantarÈ saÒcarittaÑ, dve duÔÔhadosÈti imÈni tÊÓi sikkhÈpadÈni MahÈvibha~gato pakkhipitvÈ nava paÔhamÈpattikÈ, catunnaÑ yÈvatatiyakÈnaÑ anantarÈ MahÈvibha~gatopi cattÈro yÈvatatiyake pakkhipitvÈ aÔÔha yÈvatatiyakÈ veditabbÈ. EvaÑ sabbepi pÈtimokkhuddesamaggena uddiÔÔhÈ kho ayyÈyo sattarasa saÑghÈdisesÈ dhammÈti evamettha attho daÔÔhabbo. SesaÑ uttÈnameva aÒÒatra pakkhamÈnattÈ. TaÑ pana Khandhake vitthÈrena vaÓÓayissÈmÈti.


SattarasakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

SaÑghÈdisesakaÓÉaÑ niÔÔhitaÑ. _____________________________________________________________ 1. TÈdiso ÈcÈroti (SyÈ), tÈdisa-ÈcÈrÈti (?) 2. KopenÈti (SÊ, SyÈ) 3. VebhassÈti (SÊ, SyÈ) 4. BalappakÈsanasamutrÈsanenÈti (SyÈ)

3. NissaggiyakaÓÉa

PaÔhamanissaggiyapÈcittiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

TiÑsa nissaggiyÈ dhammÈ, bhikkhunÊnaÑ pakÈsitÈ. Ye tesaÑ dÈni bhavati, ayaÑ saÑvaÓÓanÈkkamo. 733. ŒmattikÈpaÓanti amattÈni vuccanti bhÈjanÈni, tÈni ye vikkiÓanti, te vuccanti ÈmattikÈ, tesaÑ ÈpaÓo ÈmattikÈpaÓo, taÑ vÈ pasÈressantÊti attho. 734. PattasannicayaÑ kareyyÈti pattasannidhiÑ kareyya, ekÈhaÑ anadhiÔÔhahitvÈ vÈ avikappetvÈ vÈ pattaÑ ÔhapeyyÈti attho. SesaÑ MahÈvibha~ge vuttanayeneva veditabbaÑ. Ayameva hi viseso, tattha dasÈhaÑ parihÈro, idha ekÈhampi natthi. SesaÑ tÈdisameva.

Idampi kathinasamuÔÔhÈnaÑ kÈyavÈcato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti. AkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

PaÔhamasikkhÈpadaÑ. _____

DutiyanissaggiyapÈcittayasikkhÈpadavaÓÓanÈ

738. Dutiye duccoÄÈti vir|pacoÄÈ, jiÓÓacoÄÈti attho. ApayyÈhÊti api ayyÈhi. 740. Œdissa dinnanti sampattÈ bhÈjent|ti vatvÈpi idaÑ gaÓassa, idaÑ tumhÈkaÑ dammÊti vatvÈ vÈ dÈtukamyatÈya pÈdam|le ÔhapetvÈ vÈ dinnampi Èdissa dinnaÑ nÈma hoti. EtaÑ sabbampi akÈlacÊvaraÑ. AyyÈya dammÊti evaÑ paÔiladdhaÑ pana yathÈdÈneyeva upanetabbaÑ. SesaÑ uttÈnameva.


DutiyasikkhÈpadaÑ.


TatiyanissaggiyapÈcittiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

743-5. Tatiye handÈti gaÓha. SayaÑ acchindatÊti ekaÑ datvÈ ekaÑ acchindantiyÈ ekaÑ nissaggiyaÑ, bah|su bah|ni. Sace saÑharitvÈ ÔhapitÈni ekato acchindati, vatthugaÓanÈya Èpattiyo. BandhitvÈ Ôhapitesu pana ekÈva Èpatti. SesaÑ uttÈnameva.


TatiyasikkhÈpadaÑ. _____

CatutthanissaggiyapÈcittiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

748. Catutthe kayenÈti m|lena. Na me Èvuso sappinÈ attho, telena me atthoti idaÑ kira sÈ ÈhaÔasappiÑ datvÈ telampi ÈharissatÊti maÒÒamÈnÈ Èha. ViÒÒÈpetvÈti jÈnÈpetvÈ, idaÑ nÈma ÈharÈti yÈcitvÈ vÈ. 752. TaÒÒeva viÒÒÈpetÊti yaÑ paÔhamaÑ viÒÒattaÑ, taÑ thokaÑ nappahoti, tasmÈ puna taÒÒeva viÒÒÈpetÊti attho. AÒÒaÒca viÒÒÈpetÊti sace paÔhamaÑ sappi viÒÒattaÑ, yamakaÑ pacitabbanti ca vejjena vuttattÈ telena attho hoti, tato telenÈpi me atthoti evaÑ aÒÒaÒca viÒÒÈpeti. ŒnisaÑsaÑ dassetvÈti sace kahÈpaÓassa sappi ÈbhataÑ hoti, iminÈ m|lena diguÓaÑ telaÑ labbhati, tenÈpi ca idaÑ kiccaÑ nipphajjati, tasmÈ telaÑ ÈharÈti evaÑ ÈnisaÑsaÑ dassetvÈ viÒÒÈpetÊti. SesaÑ uttÈnameva.


CatutthasikkhÈpadaÑ.

192 VinayapiÔaka

PaÒcamanissaggiyapÈcittiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

753. PaÒcame na me sikkhamÈneti idaÑ kira sÈ kuladhÊtÈ “ayaÑ addhÈ evaÑ vuttÈ idaÑ telaÑ ÔhapetvÈ sappimpi me attano kulagharÈ ÈharissatÊ”ti maÒÒamÈnÈ Èha. CetÈpetvÈti jÈnÈpetvÈ icceva attho. SesaÑ sabbattha catutthasadisamevÈti.


ChaÔÔhanissaggiyapÈcittiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

758. ChaÔÔhe chandakanti idaÑ nÈma dhammakiccaÑ karissÈma, yaÑ sakkotha, taÑ dethÈti evaÑ paresaÑ chandaÒca ruciÒca uppÈdetvÈ gahitaparikkhÈrassetaÑ adhivacanaÑ. AÒÒadatthikenÈti aÒÒassatthÈya dinnena. AÒÒuddisikenÈti aÒÒaÑ uddisitvÈ dinnena. SaÑghikenÈti saÑghassa pariccattena. 762. SesakaÑ upanetÊti yadatthÈya dinno, taÑ cetÈpetvÈ avasesaÑ aÒÒassatthÈya upaneti. SÈmike apaloketvÈti “tumhehi cÊvaratthÈya dinno, amhÈkaÒca cÊvaraÑ atthi, telÈdÊhi pana attho”ti evaÑ ÈpucchitvÈ upaneti. ŒpadÈs|ti tathÈr|pesu upaddavesu bhikkhuniyo vihÈraÑ chaÉÉetvÈ pakkamanti, evar|pÈsu ÈpadÈsu yaÑ vÈ taÑ vÈ cetÈpetuÑ vaÔÔati. SesaÑ uttÈnameva.

ChasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.


SattamanissaggiyapÈcittiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

764. Sattame saÒÒÈcikenÈti sayaÑ yÈcitakena. Etadevettha nÈnÈkaraÓaÑ, sesaÑ chaÔÔhasadisamevÈti.

SattamasikkhÈpadaÑ.


AÔÔhamanissaggiyapÈcittiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

769. AÔÔhame mahÈjanikenÈti gaÓassa pariccattena. Etadevettha nÈnÈkaraÓaÑ.


NavamanissaggiyapÈcittiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

774. NavamasikkhÈpade saÒÒÈcikenÈti idaÑ padaÑ ito adhikataraÑ.


DasamanissaggiyapÈcittiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

788. Dasame pariveÓaÑ undriyatÊti1 pariveÓaÑ vinassati, paripatatÊti attho. IdaÒca padaÑ puggalikena saÒÒÈcikenÈti idaÒca ettakameva nÈnÈkaraÓaÑ. SesaÑ pubbasadisamevÈti.

DasamasikkhÈpadaÑ. _____

EkÈdasamanissaggiyapÈcittiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

784. EkÈdasame garupÈvuraÓanti sÊtakÈle pÈvuraÓaÑ. CatukkaÑsaparamanti ettha kaÑso nÈma catukkahÈpaÓiko hoti. TasmÈ padabhÈjane “soÄasakahÈpaÓagghanakan”ti vuttaÑ.

EkÈdasamasikkhÈpadaÑ. _____

DvÈdasamanissaggiyapÈcittiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

789. DvÈdasame lahupÈvuraÓanti uÓhakÈle pÈvuraÓaÑ. SesaÑ sikkhÈpadadvayepi uttÈnameva. ______________________________________________________________ 1. UdriyatÊti (SÊ), uddariyatÊti (SyÈ)

194 VinayapiÔaka


DvÈdasamasikkhÈpadaÑ.

UddiÔÔhÈ kho ayyÈyo tiÑsa nissaggiyÈ pÈcittiyÈ dhammÈti ettha MahÈvibha~ge cÊvaravaggato dhovanaÒca paÔiggahaÓaÒcÈti dve sikkhÈpadÈni apanetvÈ akÈlacÊvaraÑ kÈlacÊvaranti adhiÔÔhahitvÈ bhÈjitasikkhÈpadena ca parivattetvÈ acchinnacÊvarena ca paÔhamavaggo p|retabbo. Puna eÄakalomavaggassa Èdito satta sikkhÈpadÈni apanetvÈ satta aÒÒadatthikÈni pakkhipitvÈ dutiyavaggo p|retabbo. Tatiyavaggato PaÔhamapattaÑ VassikasÈÔikaÑ ŒraÒÒakasikkhapadanti imÈni tÊÓi apanetvÈ PattasannicayagarupÈvuraÓalahupÈvuraÓasikkhÈpadehi tatiyavaggo p|retabbo. Iti bhikkhunÊnaÑ dvÈdasa sikkhÈpadÈni ekatopaÒÒattÈni, aÔÔhÈrasa ubhatopaÒÒattÈnÊti evaÑ sabbepi pÈtimokkhuddesamaggena uddiÔÔhÈ kho ayyÈyo tiÑsa nissaggiyÈ pÈcittiyÈ dhammÈti evamettha attho daÔÔhabbo. SesaÑ vuttanayamevÈti.


TiÑsakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

NissaggiyakaÓÉaÑ niÔÔhitaÑ.


1. LasuÓavagga

1. PaÔhamalasuÓasikkhÈpadavaÓÓanÈ

TiÑsakÈnantaraÑ dhammÈ, chasaÔÔhisatasa~gahÈ. Sa~gÊtÈ ye ayaÑ dÈni, hoti tesampi vaÓÓanÈ. 793. Tattha LasuÓavaggassa tÈva paÔhamasikkhÈpade dve tayo bhaÓÉiketi1 dve vÈ tayo vÈ poÔÔalike2. SampuÓÓamiÒjÈnametaÑ adhivacanaÑ. Na mattaÑ jÈnitvÈti pamÈÓaÑ ajÈnitvÈ khettapÈlassa vÈrentassa bahuÑ lasuÓaÑ harÈpesi.

AÒÒataraÑ haÑsayoninti suvaÓÓahaÑsayoniÑ. So tÈsaÑ ekekanti so haÑso jÈtissaro ahosi, atha pubbasinehena ÈgantvÈ tÈsaÑ ekekaÑ pattaÑ deti, taÑ tÈpanatÈlanacchedanakkhamaÑ suvaÓÓameva hoti. 795. MÈgadhakanti Magadhesu jÈtaÑ. MagadharaÔÔhe jÈtalasuÓameva hi idha lasuÓanti adhippetaÑ, tampi bhaÓÉikalasuÓameva3, na ekadvitimiÒjakaÑ. KurundiyaÑ pana jÈtadesaÑ avatvÈ “mÈgadhakaÑ nÈma bhaÓÉikalasuÓan”ti vuttaÑ. AjjhohÈre ajjhohÈreti ettha sace dve tayo bhaÓÉike ekatoyeva sa~khÈditvÈ ajjhoharati, ekaÑ pÈcittiyaÑ. BhinditvÈ ekekaÑ miÒjaÑ khÈdantiyÈ pana payogagaÓanÈya pÈcittiyÈnÊti. 797. PalaÓÉukÈdÊnaÑ vaÓÓena vÈ miÒjÈya vÈ nÈnattaÑ veditabbaÑ–vaÓÓena tÈva palaÓÉuko paÓÉuvaÓÓo hoti. BhaÒjanako lohitavaÓÓo. Haritako haritapaÓÓavaÓÓo. MiÒjÈya pana palaÓÉukassa ekÈ miÒjÈ hoti, bhaÒjanakassa dve, haritakassa tisso, cÈpalasuÓo4 amiÒjako, a~kuramattameva hi tassa hoti. MahÈpaccariyÈdÊsu pana “palaÓÉukassa tÊÓi miÒjÈni, bhaÒjanakassa dve, haritakassa ekan”ti ______________________________________________________________ 1. GaÓÔhiketi (Ka) 2. PhoÔalake (Ka) 3. GaÓÔhikalasuÓameva (Ka) 4. CÈvalasuÓo (SÊ)

196 VinayapiÔaka

vuttaÑ. Ete palaÓÉukÈdayo sabhÈveneva vaÔÔanti. S|pasampÈkÈdÊsu pana MÈgadhakampi vaÔÔati. TaÑ hi paccamÈnesu muggas|pÈdÊsu vÈ macchamaÑsavikatiyÈ vÈ telÈdÊsu vÈ badarasÈÄavÈdÊsu vÈ ambilasÈkÈdÊsu vÈ uttaribha~gesu vÈ yattha katthaci antamaso yÈgubhattepi pakkhipituÑ vaÔÔati. Sesamettha uttÈnameva.

EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ1, ticittaÑ tivedananti.

LasuÓasikkhÈpadaÑ paÔhamaÑ. _____

2. DutiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

799. Dutiye sambÈdheti paÔicchannokÈse. Tassa vibhÈgadassanatthaÑ pana “ubho upakacchakÈ muttakaraÓan”ti vuttaÑ. Ekampi lomanti kattariyÈ vÈ saÓÉÈsakena vÈ khurena vÈ yena kenaci ekapayogena vÈ nÈnÈpayogena vÈ ekaÑ vÈ bah|ni vÈ saÑharÈpentiyÈ payogagaÓanÈya pÈcittiyÈni, na lomagaÓanÈya. 801. ŒbÈdhapaccayÈti kaÓÉukacchu-Èdi-ÈbÈdhapaccayÈ saÑharÈpentiyÈ anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva. CatusamuÔÔhÈnaÑ kÈyato kÈyavÈcato kÈyacittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.


3. TatiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

803-4. Tatiye talaghÈtaketi muttakaraÓatalaghÈtane. Antamaso uppalapattenÈpÊti ettha pattaÑ tÈva mahantaÑ, kesarenÈpi pahÈraÑ dentiyÈ Èpattiyeva. ______________________________________________________________ 1. KÈyakammaÑ vacÊkammaÑ (SÊ, SyÈ)


805. ŒbÈdhapaccayÈti gaÓÉaÑ vÈ vaÓaÑ vÈ paharituÑ vaÔÔati. SesaÑ uttÈnameva. PaÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, tivedananti1.


4. CatutthasikkhÈpadavaÓÓanÈ

806. Catutthe purÈÓarÈjorodhÈti2 purÈÓe gihibhÈve raÒÒo orodhÈ3. CirÈciraÑ gacchatÊti cirena cirena gacchati. DhÈrethÈti sakkotha. KassidaÑ kammanti vutte anÈrocitepi etÈ mayi Èsa~kaÑ karissantÊti maÒÒamÈnÈ evamÈha “mayhidaÑ kamman”ti. 807. JatumaÔÔhaketi4 jatunÈ kate maÔÔhadaÓÉake5. VatthuvasenevetaÑ vuttaÑ, yaÑkiÒci pana daÓÉakaÑ pavesentiyÈ Èpattiyeva. TenÈha “antamaso uppalapattampi muttakaraÓaÑ pavesetÊ”ti. Etampi ca atimahantaÑ, kesaramattampi pana pavesentiyÈ Èpatti eva. SesaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊni talaghÈtake vuttasadisÈnevÈti.


5. PaÒcamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

810. PaÒcame atigambhÊraÑ udakasuddhikaÑ ÈdiyantÊti ati-anto pavesetvÈ udakena dhovanaÑ kurumÈnÈ. 812. Kesaggamattampi atikkÈmetÊti vitthÈrato tatiyaÑ vÈ catutthaÑ vÈ a~gulaÑ, gambhÊrato dvinnaÑ pabbÈnaÑ upari kesaggamattampi pavesentiyÈ pÈcittiyanti attho. VuttaÒhetaÑ MahÈpaccariyaÑ “ekissÈ a~guliyÈ tÊÓi pabbÈni ÈdÈtuÑ na labhati, tiÓÓaÑ vÈ catunnaÑ vÈ ekekampi pabbaÑ ÈdÈtuÑ ______________________________________________________________ 1. Dvivedananti (SÊ, SyÈ) 2. PurÈÓarÈjorodhoti (SÊ, SyÈ) 3. Orodho (SÊ, SyÈ) 4. JatumaÔÔaketi (SÊ) 5. MaÔÔadaÓÉake (SÊ)

198 VinayapiÔaka

na labhatÊ”ti. SesaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊnipi talaghÈtake vuttasadisÈnevÈti.


6. ChaÔÔhasikkhÈpadavaÓÓanÈ

815. ChaÔÔhe bhattavissagganti bhattakiccaÑ. PÈnÊyena ca vidh|panena ca upatiÔÔhitvÈti ekena hatthena pÈnÊyathÈlakaÑ ekena bÊjaniÑ gahetvÈ bÊjamÈnÈ samÊpe ÔhatvÈti attho. AccÈvadatÊti pubbepi tumhe evaÑ bhuÒjatha, ahaÑ evaÑ upaÔÔhÈnaÑ karomÊti pabbajitacÈrittaÑ atikkamitvÈ gehassitakathaÑ kathetÊti attho. 817. YaÑkiÒci pÈnÊyanti suddha-udakaÑ vÈ hotu, takkadadhimatthurasakhÊrÈdÊnaÑ vÈ aÒÒataraÑ. YÈ kÈci bÊjanÊti antamaso cÊvarakaÓÓopi. HatthapÈse tiÔÔhati, Èpatti pÈcittiyassÈti idha ÔhÈnapaccayÈva pÈcittiyaÑ vuttaÑ. PahÈrapaccayÈ pana Khandhake dukkaÔaÑ paÒÒattaÑ. 819. Deti dÈpetÊti pÈnÊyaÑ vÈ s|pÈdiÑ vÈ imaÑ pivatha, iminÈ bhuÒjathÈti deti, tÈlavaÓÔaÑ iminÈ bÊjantÈ bhuÒjathÈti deti, aÒÒena vÈ ubhayampi dÈpeti, anÈpatti. AnupasampannaÑ ÈÓÈpetÊti upatiÔÔhanatthaÑ sÈmaÓeriÑ1 ÈÓÈpeti, anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.


7. SattamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

822. Sattame bhuÒjissÈmÊti paÔiggaÓhati, Èpatti dukkaÔassÈti idaÑ payogadukkaÔaÑ nÈma, tasmÈ na kevalaÑ paÔiggahaÓeyeva hoti, ______________________________________________________________ 1. SÈmaÓerÈdiÑ (Ka)


paÔiggaÓhitvÈ pana araÒÒato1 ÈharaÓepi sukkhÈpanepi vaddalidivase bhajjanatthÈya uddhanasajjanepi kapallasajjanepi dabbisajjanepi dÈr|ni ÈdÈya aggikaraÓepi kapallamhi dhaÒÒapakkhipanepi dabbiyÈ sa~ghaÔÔanesupi koÔÔanatthaÑ udukkhalamusalÈdisajjanesupi koÔÔanapapphoÔanadhovanÈdÊsupi yÈva mukhe ÔhapetvÈ ajjhoharaÓatthaÑ dantehi sa~khÈdati, tÈva sabbapayogesu dukkaÔÈni, ajjhoharaÓakÈle pana ajjhoharaÓagaÓanÈya pÈcittiyÈni. Ettha ca viÒÒatti ceva bhojanaÒca pamÈÓaÑ. TasmÈ sayaÑ viÒÒÈpetvÈ aÒÒÈya bhajjanakoÔÔanapacanÈni kÈrÈpetvÈ bhuÒjantiyÈpi Èpatti. AÒÒÈya viÒÒÈpetvÈ sayaÑ bhajjanÈdÊni katvÈ bhuÒjantiyÈpi Èpatti. MahÈpaccariyaÑ pana vuttaÑ “idaÑ ÈmakadhaÒÒaÑ nÈma mÈtarampi viÒÒÈpetvÈ bhuÒjantiyÈ pÈcittiyameva, aviÒÒattiyÈ laddhaÑ sayaÑ bhajjanÈdÊni katvÈ vÈ kÈrÈpetvÈ vÈ bhuÒjantiyÈ dukkaÔaÑ. AÒÒÈya viÒÒattiyÈ laddhaÑ sayaÑ vÈ bhajjanÈdÊni katvÈ tÈya vÈ kÈrÈpetvÈ aÒÒÈya vÈ kÈrÈpetvÈ bhuÒjantiyÈpi dukkaÔamevÈ”ti. Punapi vuttaÑ “aÒÒÈya viÒÒattiyÈ laddhaÑ sayaÑ bhajjanÈdÊni katvÈ bhuÒjantiyÈ pÈcittiyameva. BhajjanÈdÊni kÈrÈpetvÈ bhuÒjantiyÈ pana dukkaÔan”ti. TaÑ pubbÈparaviruddhaÑ hoti, na hi bhajjanÈdÊnaÑ karaÓe vÈ kÈrÈpane vÈ viseso atthi. MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ pana aÒÒÈya viÒÒattaÑ bhuÒjantiyÈ dukkaÔanti avisesena vuttaÑ. 823. ŒbÈdhapaccayÈti sedakammÈdÊnaÑ atthÈya dhaÒÒaviÒÒattiyÈ anÈpatti. AviÒÒattiyÈ labbhamÈnaÑ pana navakammatthÈya sampaÔicchituÑ vaÔÔatÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. AparaÓÓaÑ viÒÒÈpetÊti ÔhapetvÈ satta dhaÒÒÈni muggamÈsÈdiÑ vÈ lÈbukumbhaÓÉÈdiÑ vÈ aÒÒaÑ yaÑkiÒci ÒÈtakapavÈritaÔÔhÈne viÒÒÈpentiyÈ anÈpatti. ŒmakadhaÒÒaÑ pana ÒÈtakapavÈritaÔÔhÈnepi na vaÔÔati. SesaÑ uttÈnameva.


SattamasikkhÈpadaÑ. ______________________________________________________________ 1. AÒÒato (SÊ, SyÈ)

200 VinayapiÔaka

8. AÔÔhamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

824. AÔÔhame nibbiÔÔho rÈjabhaÔo raÒÒo bhati keÓi etenÈti nibbiÔÔharÈjabhaÔo, ekaÑ ÔhÈnantaraÑ keÓiyÈ gahetvÈ tato laddha-udayoti attho. TaÒÒeva bhaÔapathaÑ yÈcissÈmÊti raÒÒo keÓiÑ datvÈ puna taÑyeva ÔhÈnantaraÑ yÈcissÈmÊti cintento. ParibhÈsÊti tÈ bhikkhuniyo mÈ puna evaÑ karitthÈti santajjesi. 826. SayaÑ chaÉÉetÊti cattÈripi vatth|ni ekapayogena chaÉÉentiyÈ ekÈva Èpatti, pÈÔekkaÑ chaÉÉentiyÈ vatthugaÓanÈya Èpattiyo. ŒÓattiyampi eseva nayo. DantakaÔÔhachaÉÉanepi bhikkhuniyÈ pÈcittiyameva. Bhikkhussa sabbattha dukkaÔaÑ. SesaÑ uttÈnameva.

ChasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.


9. NavamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

830-2. Navame yaÑ manussÈnaÑ upabhogaparibhogaÑ ropimanti khettaÑ vÈ hotu nÈÄikerÈdi-ÈrÈmo vÈ, yattha katthaci ropimaharitaÔÔhÈne etÈni vatth|ni chaÉÉentiyÈ purimanayeneva Èpattibhedo vdditabbo. Khette vÈ ÈrÈme vÈ nisÊditvÈ bhuÒjamÈnÈ, ucchu-ÈdÊni vÈ khÈdantÊ gacchamÈnÈ ucchiÔÔhodakacalakÈdÊni haritaÔÔhÈne chaÉÉeti, antamaso udakaÑ pivitvÈ matthakacchinnanÈÄikerampi chaÉÉeti, pÈcittiyameva. Bhikkhuno dukkaÔaÑ. KasitaÔÔhÈne pana nikkhittabÊje yÈva a~kuraÑ na uÔÔhahati, tÈva sabbesaÑ dukkaÔaÑ. AnikkhittabÊjesu khettakoÓÈdÊsu vÈ asaÒjÈtaropimesu khettamariyÈdÈdÊsu vÈ chaÉÉetuÑ vaÔÔati. ManussÈnaÑ kacavarachaÉÉanaÔÔhÈnepi vaÔÔati. ChaÉÉÊtakhetteti manussesu sassaÑ uddharitvÈ gatesu chaÉÉitakhettaÑ nÈma hoti, tattha vaÔÔati. Yattha pana lÈyitampi pubbaÓÓÈdi puna uÔÔhahissatÊti rakkhanti, tattha yathÈvatthukameva. SesaÑ uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyÈkiriyaÑ -pa- tivedananti.

NavamasikkhÈpadaÑ.


10. DasamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

835. Dasame yaÑkiÒci naccanti naÔÈdayo vÈ naccantu, soÓÉÈ vÈ, antamaso morasuvamakkaÔÈdayopi, sabbampetaÑ naccameva. YaÑkiÒci gÊtanti yaÑkiÒci naÔÈdÊnaÑ vÈ gÊtaÑ hotu ariyÈnaÑ parinibbÈnakÈle ratanattayaguÓ|pasaÑhitaÑ sÈdhukÊÄitagÊtaÑ vÈ asaÑyatabhikkh|naÑ dhammabhÈÓakagÊtaÑ vÈ, sabbampetaÑ gÊtameva. YaÑkiÒci vÈditanti tantibaddhÈdivÈdanÊyabhaÓÉavÈditaÑ vÈ hotu kuÔabherivÈditaÑ vÈ antamaso udakabherivÈditampi, sabbampetaÑ vÈditameva. 836. DassanÈya gacchati, Èpatti dukkaÔassÈti padavÈragaÓanÈya Èpatti dukkaÔassa. Yattha ÔhitÈ passati vÈ suÓÈti vÈti ekapayogena olokentÊ passati, tesaÑyeva gÊtavÈditaÑ suÓÈti, ekameva pÈcittiyaÑ. Sace pana ekaÑ disaÑ oloketvÈ naccaÑ passati, puna aÒÒato oloketvÈ gÈyante passati aÒÒato vÈdente, pÈÔekkÈ Èpattiyo. BhikkhunÊ sayampi naccituÑ vÈ gÈyituÑ vÈ vÈdituÑ vÈ na labhati, aÒÒe nacca, gÈya, vÈdehÊti vattumpi na labhati. Cetiyassa upahÈraÑ detha upÈsakÈti vattumpi, tumhÈkaÑ cetiyassa upaÔÔhÈnaÑ karomÈti vutte sÈdh|ti sampaÔicchitumpi na labhati. Sabbattha pÈcittiyanti sabba-aÔÔhakathÈsu vuttaÑ. Bhikkhuno dukkaÔaÑ. “TumhÈkaÑ cetiyassa upaÔÔhÈnaÑ karomÈ”ti vutte pana “upaÔÔhÈnakaraÓaÑ nÈma sundaran”ti vattuÑ vaÔÔati. 837. ŒrÈme ÔhitÈti ÈrÈme ÔhatvÈ antarÈrÈme vÈ bahi-ÈrÈme vÈ naccÈdÊni passati vÈ suÓÈti vÈ, anÈpatti. Sati karaÓÊyeti salÈkabhattÈdÊnaÑ vÈ atthÈya aÒÒena vÈ kenaci karaÓÊyena gantvÈ gataÔÔhÈne passati vÈ suÓÈti vÈ, anÈpatti. ŒpadÈs|ti tÈdisena upaddavena upaddutÈ samajjaÔÔhÈnaÑ pavisati, evaÑ pavisitvÈ passantiyÈ vÈ suÓantiyÈ vÈ anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva.

EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, tivedananti.


LasuÓavaggo paÔhamo.

202 VinayapiÔaka

2. AndhakÈravagga

1. PaÔhamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

839. AndhakÈravaggassa paÔhamasikkhÈpade appadÊpeti padÊpacandas|riya-aggÊsu ekenÈpi anobhÈsite. Tenevassa padabhÈjane “anÈloke”ti vuttaÑ. Sallapeyya vÈti gehassitakathaÑ katheyya. 841. ArahopekkhÈ aÒÒavihitÈti na raho-assÈdÈpekkhÈ raho-assÈdato aÒÒavihitÈva hutvÈ ÒÈtiÑ vÈ pucchati, dÈne vÈ p|jÈya vÈ manteti. SesaÑ uttÈnameva. TheyyasatthasamuÔÔhÈnaÑ kÈyacittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dvivedananti.



842. Dutiye paÔicchanne okÈseti idameva nÈnaÑ, sesaÑ sabbaÑ purimasadisamevÈti.



846. Tatiye ajjhokÈseti nÈnaÑ, sesaÑ sabbaÑ tÈdisamevÈti.



850-3. Catutthe nikaÓÓikanti kaÓÓam|laÑ vuccati, kaÓÓam|le jappeyyÈti vuttaÑ hoti. Sati karaÓÊyeti salÈkabhattÈdÊnaÑ ÈharaÓatthÈya vihÈre vÈ dunnikkhittaÑ paÔisÈmanatthÈya. SesaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊni purimasadisÈnevÈti.

CatutthasikkhÈpadaÑ.



854. PaÒcame gharaÑ sodhentÈti tesaÑ kira etadahosi “theriyÈ koci kÈyikavÈcasiko vÊtikkamo na dissati, gharampi tÈva sodhemÈ”ti, tato gharaÑ sodhentÈ naÑ addasaÑsu. 856. AnovassakaÑ atikkÈmentiyÈti paÔhamaÑ pÈdaÑ atikkÈmentiyÈ dukkaÔaÑ, dutiyaÑ atikkÈmentiyÈ pÈcittiyaÑ, upacÈrÈtikkame eseva nayo. 858. GilÈnÈyÈti yÈ tÈdisena gelaÒÒena ÈpucchituÑ na sakkoti. ŒpadÈs|ti ghare aggi vÈ uÔÔhito hoti corÈ vÈ, evar|pe upaddave anÈpucchÈ pakkamati, anÈpatti. Sesamettha uttÈnameva.




860. ChaÔÔhe abhinisÊdeyyÈti nisÊdeyya. NisÊditvÈ gacchantiyÈ ekÈ Èpatti, anisÊditvÈ nipajjitvÈ gacchantiyÈ ekÈ, nisÊditvÈ nipajjitvÈ gacchantiyÈ dve. 863. DhuvapaÒÒatteti bhikkhunÊnaÑ atthÈya niccapaÒÒatte. SesaÑ uttÈnameva. KathinasamuÔÔhÈnaÑ -pa- tivedananti.



863. Sattamepi sabbaÑ chaÔÔhe vuttanayeneva veditabbaÑ.

SattamasikkhÈpadaÑ.

204 VinayapiÔaka


869. AÔÔhame sabbaÑ uttÈnameva. TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.



875. Navame abhisapeyyÈti sapathaÑ kareyya. Nirayena abhisapati nÈma “niraye nibbattÈmi, AvÊcimhi nibbattÈmi, niraye nibbattatu, AvÊcimhi nibbattat|”ti evamÈdinÈ nayena akkosati. Brahmacariyena abhisapati nÈma “gihinÊ homi, odÈtavatthÈ homi, paribbÈjikÈ homi, itarÈ vÈ edisÈ hot|”ti evamÈdinÈ nayena akkosati, vÈcÈya vÈcÈya pÈcittiyaÑ. ®hapetvÈ pana nirayaÒca brahmacariyaÒca “sunakhÊ s|karÊ kÈÓÈ kuÓÊ”ti-ÈdinÈ nayena akkosantiyÈ vÈcÈya vÈcÈya dukkaÔaÑ. 878. Attha purekkhÈrÈyÈti AÔÔhakathaÑ kathentiyÈ. DhammapurekkhÈrÈyÈti PÈÄiÑ vÈcentiyÈ. AnusÈsanipurekkhÈrÈyÈti “idÈnipi tvaÑ edisÈ, sÈdhu viramassu, no ce viramasi, addhÈ puna evar|pÈni kammÈni katvÈ niraye uppajjissasi, tiracchÈnayoniyÈ uppajjissasÊ”ti evaÑ anusÈsaniyaÑ ÔhatvÈ vadantiyÈ anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva.




879. Dasame sabbaÑ uttÈnameva. DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ, kÈyavÈcÈcittato samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.


AndhakÈravaggo dutiyo.


3. Naggavagga


883-6. Naggavaggassa paÔhamasikkhÈpade brahmacariyaÑ ciÓÓenÈti brahmacariyena ciÓÓena, atha vÈ brahmacariyassa caraÓenÈti evaÑ karaÓatthe vÈ sÈmi-atthe vÈ upayogavacanaÑ veditabbaÑ. AcchinnacÊvarikÈyÈti idaÑ udakasÈÔikaÑ sandhÈya vuttaÑ, na aÒÒaÑ cÊvaraÑ. TasmÈ udakasÈÔikÈya acchinnÈya vÈ naÔÔhÈya vÈ naggÈya nhÈyantiyÈ anÈpatti. Sacepi udakasÈÔikacÊvaraÑ mahagghaÑ hoti, na sakkÈ nivÈsetvÈ bahi gantuÑ, evampi naggÈya nhÈyituÑ vaÔÔati. Sesamettha uttÈnameva.




887. Dutiye sabbaÑ uttÈnameva. ChasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.



893-4. Tatiye anantarÈyikinÊti dasasu antarÈyesu ekenapi antarÈyena anantarÈyÈ. DhuraÑ nikkhittamatteti dhuraÑ nikkhipitvÈ sacepi pacchÈ sibbati, ÈpattiyevÈti attho. SesaÑ uttÈnameva.

DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ, akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

TatiyasikkhÈpadaÑ.

206 VinayapiÔaka


898-9. Catutthe paÒca ahÈni paÒcÈhaÑ, paÒcÈhameva paÒcÈhikaÑ. Sa~ghÈÔÊnaÑ cÈro sa~ghÈÔicÈro, paribhogavasena vÈ otÈpanavasena vÈ sa~ghaÔitaÔÔhena sa~ghÈÔÊti laddhanÈmÈnaÑ paÒcannaÑ cÊvarÈnaÑ parivattananti attho. TasmÈyeva padabhÈjane “paÒcamaÑ divasaÑ paÒca cÊvarÈnÊ”ti-ÈdimÈha. Œpatti pÈcittiyassÈti ettha ca ekasmiÑ cÊvare ekÈ Èpatti, paÒcasu paÒca. 901. ŒpadÈs|ti mahagghaÑ cÊvaraÑ, na sakkÈ hoti corabhayÈdÊsu paribhuÒjituÑ, evar|pe upaddave anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva. KathinasamuÔÔhÈnaÑ, akiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.



903. PaÒcame cÊvarasa~kamanÊyanti sa~kametabbaÑ cÊvaraÑ, aÒÒissÈ santakaÑ anÈpucchÈ gahitaÑ puna paÔidÈtabbacÊvaranti attho. 906. ŒpadÈs|ti sace apÈrutaÑ vÈ anivatthaÑ vÈ corÈ haranti, evar|pÈsu ÈpadÈsu dhÈrentiyÈ anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva. KathinasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.



909-10. ChaÔÔhe aÒÒaÑ parikkhÈranti yaÑ kiÒci thÈlakÈdÊnaÑ vÈ sappitelÈdÊnaÑ vÈ aÒÒataraÑ. ŒnisaÑsanti kittakaÑ agghanakaÑ dÈtukÈmatthÈti pucchati, ettakaÑ nÈmÈti vadanti, Ègametha tÈva, idÈni vatthaÑ mahagghaÑ, katipÈhena kappÈse Ègate samagghaÑ bhavissatÊti evaÑ vatvÈ nivÈrentiyÈ anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva.





911. Sattame pakkamiÑs|ti1 aÒÒÈsampi ÈgamanaÑ ÈgamentÊ addhÈ amhÈkampi ÈgamessatÊti tattha tattha agamaÑsu. PaÔibÈheyyÈti paÔisedheyya. 915. ŒnisaÑsanti ekissÈ ekaÑ sÈÔakaÑ nappahoti, Ègametha tÈva, katipÈhena uppajjissati, tato bhÈjessÈmÊti evaÑ ÈnisaÑsaÑ dassetvÈ paÔibÈhantiyÈ anÈpatti. SesaÑ utÈnameva.

TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

SattamasikkhÈpadaÑ. _____


916-8. AÔÔhame naÔÈ nÈma ye nÈÔakaÑ nÈÔenti. NaÔakÈ nÈma ye naccanti. La~ghakÈ nÈma ye vaÑsavarattÈdÊsu la~ghanakammaÑ karonti. SokajjhÈyikÈ2 nÈma mÈyÈkÈrÈ. Kumbhath|ÓikÈ nÈma ghaÔakena kÊÄanakÈ, bimbisakavÈdakÈtipi vadanti. Deti Èpatti pÈcittiyassÈti ettha cÊvaragaÓanÈya Èpattiyo veditabbÈ. SesaÑ uttÈnameva.


AÔÔhamasikkhÈpadaÑ. ______________________________________________________________ 1. VipakkamiÑs|ti (SyÈ) 2. SokasÈyikÈ (SÊ)

208 VinayapiÔaka


921-4. Navame dubbalacÊvarapaccÈsÈyÈti dubbalÈya cÊvarapaccÈsÈya. ŒnisaÑsanti kiÒcÈpi na mayaÑ ayye sakkomÈti vadanti, idÈni pana tesaÑ kappÈso Ègamissati, saddho pasanno puriso Ègamissati, addhÈ dassatÊti evaÑ ÈnisaÑsaÑ dassetvÈ nivÈrentiyÈ anÈpatti, sesaÑ uttÈnameva.




927. Dasame kathinuddhÈraÑ na dassantÊti kÊdiso kathinuddhÈro dÈtabbo, kÊdiso na dÈtabboti. Yassa atthÈram|lako ÈnisaÑso mahÈ, ubbhÈram|lako appo, evar|po na dÈtabbo. Yassa pana atthÈram|lako ÈnisaÑso appo, ubbhÈram|lako mahÈ, evar|po dÈtabbo. SamÈnisaÑsopi saddhÈparipÈlanatthaÑ dÈtabbova. 931. ŒnisaÑsanti bhikkhunisaÑgho jiÓÓacÊvaro, kathinÈnisaÑsam|lako mahÈlÈbhoti evar|paÑ ÈnisaÑsaÑ dassetvÈ paÔibÈhantiyÈ anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva.



Naggavaggo tatiyo.


4. TuvaÔÔavagga


933. TuvaÔÔavaggassa paÔhamasikkhÈpade tuvaÔÔeyyunti nipajjeyyuÑ. SesaÑ uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

PaÔhamaÑ. _____


937. Dutiye ekaÑ attharaÓaÒceva pÈvuraÓaÒca etÈsanti ekattharaÓapÈvuraÓÈ, saÑhÈrimÈnaÑ1 pÈvÈrattharaÓakaÔasÈrakÈdÊnaÑ ekaÑ antaÑ attharitvÈ ekaÑ pÈrupitvÈ tuvaÔÔentÊnametaÑ adhivacanaÑ. 940. VavatthÈnaÑ dassetvÈti majjhe kÈsÈvaÑ vÈ kattarayaÔÔhiÑ vÈ antamaso kÈyabandhanampi ÔhapetvÈ nipajjantÊnaÑ anÈpattÊti attho. SesaÑ uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

DutiyaÑ. _____


941. Tatiye uÄÈrasambhÈvitÈti uÄÈrakulÈ pabbajitattÈ guÓehi ca uÄÈrattÈ uÄÈrÈti sambhÈvitÈ. IssÈpakatÈti issÈya apakatÈ, abhibh|tÈti attho. SaÒÒatti bahulÈ etÈsanti saÒÒattibahulÈ, divasaÑ mahÈjanaÑ saÒÒÈpayamÈnÈti attho. ViÒÒatti bahulÈ etÈsanti viÒÒattibahulÈ. ViÒÒattÊti het|dÈharaÓÈdÊhi vividhehi nayehi ÒÈpanÈ veditabbÈ, na yÈcanÈ. ______________________________________________________________ 1. SaÑhÈriyamÈnÈnaÑ (SÊ)

210 VinayapiÔaka

943. Ca~kamane nivattanagaÓanÈya Èpattiyo veditabbÈ, tiÔÔhati vÈti-ÈdÊsu payogagaÓanÈya, uddisati vÈti-ÈdÊsu padÈdigaÓanÈya. SesaÑ uttÈnameva.

TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyÈkiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

TatiyaÑ. _____


949. Catutthe sati antarÈyeti dasavidhe antarÈye sati. PariyesitvÈ na labhatÊti aÒÒaÑ upaÔÔhÈyikaÑ na labhati. GilÈnÈyÈti sayaÑ gilÈnÈya. ŒpadÈs|ti tathÈr|pe upaddave sati anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva.


CatutthaÑ. _____


952. PaÒcame aÒÒaÑ ÈÓÈpetÊti ettha sace nikkaÉÉhÈti ÈÓattÈ ekapayogena bah|nipi dvÈrÈni atikkÈmeti, ekÈ Èpatti. Atha imaÒcimaÒca dvÈraÑ atikkÈmehÊti evaÑ ÈÓattÈ atikkÈmeti, dvÈragaÓanÈya Èpattiyo. SesaÑ uttÈnameva.


PaÒcamaÑ.


6. ChaÔÔhasikkhÈpadavaÓÓanÈ 955. ChaÔÔhe sabbaÑ uttÈnameva. SamanubhÈsanasamuÔÔhÈnaÑ, akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

ChaÔÔhaÑ. _____

7-8-9. Sattama aÔÔhama navamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

961. Sattama aÔÔhama navamesu sabbaÑ uttÈnameva. SabbÈni eÄakalomasamuÔÔhÈnÈni, kiriyÈni, nosaÒÒÈvimokkhÈni, acittakÈni, paÓÓattivajjÈni, kÈyakammÈni, ticittÈni, tivedanÈnÊti.

Sattama aÔÔhama navamasikkhÈpadÈni. _____


973. Dasame ÈhundarikÈti sambÈdhÈ. 975. DhuraÑ nikkhittamatteti sacepi dhuraÑ nikkhipitvÈ pacchÈ pakkamati, ÈpattiyevÈti attho. PavÈretvÈ paÒca yojanÈni gacchantiyÈpi anÈpatti. Chasu vattabbameva natthi. Sace pana tÊÓi gantvÈ teneva maggena paccÈgacchati, na vaÔÔati. AÒÒena maggena ÈgantuÑ vaÔÔati. 976. AntarÈyeti dasavidhe antarÈye. ParaÑ gacchissÈmÊti nikkhantÈ, nadÊp|ro pana Ègato1, corÈ vÈ magge honti, megho vÈ uÔÔhÈti, nivattituÑ vaÔÔati. SesaÑ uttÈnameva. PaÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnaÑ, akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.


TuvaÔÔavaggo catuttho. ______________________________________________________________ 1. NadÊp|rÈ puna ÈgatÈ (Ka)

212 VinayapiÔaka

5. CittÈgÈravagga


978. CittÈgÈravaggassa paÔhamasikkhÈpade rÈjÈgÈranti raÒÒo kÊÄanagharaÑ. CittÈgÈranti kÊÄanacittasÈlaÑ. ŒrÈmanti kÊÄana-upavanaÑ. UyyÈnanti kÊÄanuyyÈnaÑ. PokkharaÓÊti kÊÄanapokkharaÓiÑ. TasmÈyeva padabhÈjane “yattha katthaci raÒÒo kÊÄitun”ti-Èdi vuttaÑ. DassanÈya gacchati Èpatti dukkaÔassÈti ettha padavÈragaÓanÈya dukkaÔaÑ. Yattha ÔhitÈ passatÊti ettha pana sace ekasmiÑyeva ÔhÈne ÔhitÈ padaÑ anuddharamÈnÈ paÒcapi passati, ekameva pÈcittiyaÑ. TaÑ taÑ disÈbhÈgaÑ oloketvÈ passantiyÈ pana pÈÔekkÈ Èpattiyo. Bhikkhussa pana sabbattha dukkaÔaÑ. 981. ŒrÈme ÔhitÈti ajjhÈrÈme rÈjÈgÈrÈdÊni karonti, tÈni passantiyÈ anÈpatti. GacchantÊ vÈ ÈgacchantÊ vÈti piÓÉapÈtÈdÊnaÑ atthÈya gacchantiyÈ maggo hoti, tÈni passati, anÈpatti. Sati karaÓÊye gantvÈti raÒÒo santikaÑ kenaci karaÓÊyena gantvÈ passati, anÈpatti. ŒpadÈs|ti kenaci upaddutÈ pavisitvÈ passati, anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva.

EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, tivedananti.

PaÔhamaÑ. _____


982. Dutiye abhinisÊdanÈbhinipajjanesu payogagaÓanÈya Èpattiyo veditabbÈ. SesaÑ uttÈnameva.


DutiyaÑ.



988. Tatiye ujjavujjaveti yattakaÑ hatthena aÒchitaÑ hoti, tasmiÑ takkamhi1 veÔhite ekÈ Èpatti. Kantanato pana pubbe kappÈsavicinanaÑ ÈdiÑ katvÈ sabbapayogesu hatthavÈragaÓanÈya dukkaÔaÑ. 989. Kantitasuttanti dasikasuttÈdiÑ sa~ghÈÔetvÈ kantati, dukkantitaÑ vÈ paÔikantati. SesaÑ uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

TatiyaÑ. _____


992. Catutthe yÈguÑ vÈti-ÈdÊsu taÓÉulakoÔÔanaÑ ÈdiÑ katvÈ sabbesu pubbapayogesu2 payogagaÓanÈya dukkaÔaÑ. YÈgubhattesu bhÈjanagaÓanÈya, khÈdanÊyÈdÊsu r|pagaÓanÈya3 pÈcittiyÈni. 993. YÈgupÈneti manussehi saÑghassatthÈya kariyamÈne yÈgupÈne vÈ saÑghabhatte vÈ tesaÑ sahÈyikabhÈvena4 yaÑkiÒci pacantiyÈ anÈpatti. Cetiyap|jÈya sahÈyikÈ hutvÈ gandhÈdÊni p|jeti, vaÔÔati. Attano veyyÈvaccakarassÈti sacepi mÈtÈpitaro Ègacchanti, yaÑkiÒci bÊjaniÑ vÈ sammuÒjanidaÓÉakaÑ vÈ kÈrÈpetvÈ veyyÈvaccakaraÔÔhÈne ÔhapetvÈva yaÑkiÒci pacituÑ vaÔÔati. SesaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊni tatiyasadisÈnevÈti.

CatutthaÑ. _____


996. PaÒcame asati antarÈyeti dasavidhe antarÈye asati. DhuraÑ nikkhipitvÈ pacchÈ vinicchinantÊ ÈpattiÑ ÈpajjitvÈva vinicchinÈti. ______________________________________________________________ 1. Tattakamhi (SÊ, SyÈ) 2. Sabbapayogesu (SyÈ, Ka) 3. P|vagaÓanÈya (Ka~khÈvitaraÓiyaÑ) 4. SabhÈgabhÈvena (SÊ), sahÈyabhÈvena (SyÈ)

214 VinayapiÔaka

998. PariyesitvÈ na labhatÊti sahÈyikÈ bhikkhuniyo na labhati. SesaÑ uttÈnameva. DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ, akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkavedananti.

PaÒcamaÑ. _____


999. ChaÔÔhe sabbaÑ Naggavagge ŒgÈrikasikkhÈpade vuttanayeneva veditabbaÑ. AyaÑ pana viseso, taÑ chasamuÔÔhÈnaÑ. IdaÑ “sahatthÈ”ti vuttattÈ eÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

ChaÔÔhaÑ. _____


1007. Sattame puna pariyÈyenÈti punavÈre. ŒpadÈs|ti mahagghacÊvaraÑ sarÊrato mocetvÈ supaÔisÈmitampi corÈ haranti, evar|pÈsu ÈpadÈsu anissajjitvÈ nivÈsentiyÈ anÈpatti. SesaÑ uttÈnamevÈti.


SattamaÑ. _____


1008. AÔÔhame anissajjitvÈti rakkhaÓatthÈya adatvÈ, imaÑ jaggeyyÈsÊti evaÑ anÈpucchitvÈti attho. 1002. PariyesitvÈ na labhatÊti paÔijaggikaÑ na labhati. GilÈnÈyÈti vacÊbhedaÑ kÈtuÑ asamatthÈya. ŒpadÈs|ti raÔÔhe bhijjante


ÈvÈse chaÉÉetvÈ gacchanti, evar|pÈsu ÈpadÈsu anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊni anantarasikkhÈpadasadisÈnevÈti.

AÔÔhamaÑ. _____


1015-6. Navame bÈhirakaÑ anatthasaÑhitanti hatthi-assarathadhanutharusippa-ÈthabbaÓakhÊlanavasÊkaraÓasosÈpanamantÈgadappayogÈdibhedaÑ par|paghÈtakaraÑ. Parittanti yakkhaparittanÈgamaÓÉalÈdibhedaÑ sabbampi vaÔÔati. SesaÑ uttÈnameva.

PadasodhammasamuÔÔhÈnaÑ vÈcato vÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

NavamaÑ. _____


1018. Dasame vÈceyyÈti padaÑ viseso, sesaÑ navame vuttanayeneva veditabbaÑ saddhiÑ samuÔÔhÈnÈdÊhÊti.


CittÈgÈravaggo paÒcamo. _____

6. ŒrÈmavagga


1025. ŒrÈmavaggassa paÔhamasikkhÈpade parikkhepaÑ atikkÈmentiyÈ upacÈraÑ okkamantiyÈti ettha paÔhamapÈde dukkaÔaÑ, dutiyapÈde pÈcittiyaÑ.

1027. SÊsÈnulokikÈti paÔhamaÑ pavisantÊnaÑ bhikkhunÊnaÑ sÊsaÑ anulokentÊ pavisati, anÈpatti. Yattha bhikkhuniyoti yattha bhikkhuniyo paÔhamataraÑ pavisitvÈ sajjhÈyacetiyavandanÈdÊni karonti, tattha

216 VinayapiÔaka

tÈsaÑ santikaÑ gacchÈmÊti gantuÑ vaÔÔati. ŒpadÈs|ti kenaci upaddutÈ hoti, evar|pÈsu ÈpadÈsu pavisituÑ vaÔÔati. SesaÑ uttÈnameva.

DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyÈkiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

PaÔhamaÑ. _____


1028. Dutiye ÈyasmÈ Kappitakoti ayaÑ jaÔilasahassabbhantaro thero. SaÑharÊti sa~kÈmesi. SaÑhaÔoti sa~kÈmito. KÈsÈvaÔoti nhÈpitÈ kÈsÈvaÑ nivÈsetvÈ kammaÑ karonti, taÑ sandhÈyÈhaÑsu. SesaÑ uttÈnameva.


DutiyaÑ. _____


1036. Tatiye anusÈsanipurekkhÈrÈyÈti idÈnipi tvaÑ bÈlÈ abyattÈti-ÈdinÈ nayena anusÈsanipakkhe ÔhatvÈ vadantiyÈ anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊni anantarasikkhÈpadasadisÈnevÈti.

TatiyaÑ. _____


1037. Catutthe sabbaÑ uttÈnameva. CatusamuÔÔhÈnaÑ kÈyato kÈyavÈcato kÈyacittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti. NimantitÈya anÈpucchÈ bhuÒjantiyÈ Èpattisambhavato siyÈ kiriyÈkiriyaÑ, pavÈritÈya kappiyaÑ kÈretvÈpi akÈretvÈpi bhuÒjantiyÈ


Èpattisambhavato siyÈ kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

CatutthaÑ. _____


1043. PaÒcame kule maccharo kulamaccharo, kulamaccharo etissÈ atthÊti kulamaccharinÊ. KulaÑ vÈ maccharÈyatÊti kulamaccharinÊ. Kulassa avaÓÓanti taÑ kulaÑ assaddhaÑ appasannanti. BhikkhunÊnaÑ avaÓÓanti bhikkhuniyo dussÊlÈ pÈpadhammÈti. 1045. SantaÑyeva ÈdÊnavanti kulassa vÈ bhikkhunÊnaÑ vÈ santaÑ aguÓaÑ. SesaÑ uttÈnameva. TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

PaÒcamaÑ. _____


1048. ChaÔÔhe ovÈdÈyÈti garudhammatthÈya. SaÑvÈsÈyÈti uposathapavÈraÓÈpucchanatthÈya. Ayamettha sa~khepo. VitthÈro pana BhikkhunovÈdakasikkhÈpadavaÓÓanÈyaÑ vuttoyeva.

EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

ChaÔÔhaÑ. _____


1053. Sattame pariyesitvÈ na labhatÊti bhikkhuniÑ1 na labhati sesaÑ uttÈnameva. ImassÈpi vitthÈro BhikkhunovÈdake vuttoyeva ______________________________________________________________ 1. BhikkhuÑ (Ka)

218 VinayapiÔaka


SattamaÑ. _____


1056. AÔÔhame ekakammanti-ÈdÊhi uposathapapÈraÓÈyeva vuttÈ. SesaÑ uttÈnameva. ImassÈpi vitthÈro BhikkhunovÈdake vuttoyeva.

PaÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnaÑ, akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

AÔÔhamaÑ. _____


1058. Navame sabbaÑ uttÈnameva. ImassÈpi vitthÈro BhikkhunovÈdake vuttoyeva.


NavamaÑ. _____


1062. Dasame pasÈkheti adhokÈye. AdhokÈyo hi yasmÈ tato rukkhassa sÈkhÈ viya ubho |r| pabhijjitvÈ gatÈ, tasmÈ “pasÈkho”ti vuccati. 1065. BhindÈti-ÈdÊsu sace bhinda, phÈlehÊti sabbÈni ÈÓÈpeti, so ca tatheva karoti, cha ÈÓattidukkaÔÈni cha ca pÈcittiyÈni Èpajjati. AthÈpi evaÑ ÈÓÈpeti “upÈsaka yaÑkiÒci ettha kÈtabbaÑ, taÑ sabbaÑ karohÊ”ti, so ca sabbÈnipi bhedanÈdÊni karoti, ekavÈcÈya


cha dukkaÔÈni cha pÈcittiyÈnÊti dvÈdasa Èpattiyo. Sace pana bhedanÈdÊsupi ekaÑyeva vatvÈ “idaÑ karohÊ”ti ÈÓÈpeti, so ca sabbÈni karoti, yaÑ ÈÓattaÑ, tasseva karaÓe pÈcittiyaÑ, sesesu anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva.

KathinasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.


ŒrÈmavaggo chaÔÔho. _____

7. Gabbhinivagga


1069. Gabbhinivaggassa paÔhamasikkhÈpade ÈpannasattÈti kucchipaviÔÔhasattÈ1.

PaÔhamaÑ. _____


1073-4. Dutiye pÈyantinti thaÒÒaÑ pÈyamÈnaÑ. MÈtÈ vÈ hotÊti yaÑ dÈrakaÑ pÈyeti, tassa mÈtÈ vÈ hoti dhÈti vÈ. SesaÑ uttÈnameva. Ubhayampi tisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

DutiyaÑ. _____


1077. Tatiye sikkhÈsammutiÑ dÈtunti kasmÈ dÈpesi? MÈtugÈmo nÈma lolo hoti, dve vassÈni chasu dhammesu asikkhitvÈ sÊlÈni p|rayamÈno kilamati, sikkhitvÈ pana pacchÈ na kilamissati, nittharissatÊti dÈpesi. ______________________________________________________________ 1. KucchiÑ paviÔÔhasattÈ (SÊ, SyÈ, Ka)

220 VinayapiÔaka

1079. PÈÓÈtipÈtÈ veramaÓiÑ dve vassÈni avÊtikkamma samÈdÈnaÑ samÈdiyÈmÊti yaÑ taÑ pÈÓÈtipÈtÈ veramaÓÊti paÒÒattaÑ sikkhÈpadaÑ, taÑ pÈÓÈtipÈtÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ1 dve vassÈni avÊtikkamitabbasamÈdÈnaÑ katvÈ samÈdiyÈmÊti attho. Esa nayo sabbattha. ImÈ cha sikkhÈyo saÔÔhivassÈyapi pabbajitÈya dÈtabbÈyeva, na etÈsu asikkhitÈ upasampÈdetabbÈ.

TatiyaÑ. _____


1084. Catutthe sabbaÑ uttÈnameva. Sace pana paÔhamaÑ vuÔÔhÈnasammuti2 na dinnÈ hoti, upasampadamÈÄakepi dÈtabbÈyeva. ImÈ dvepi mahÈsikkhamÈnÈ nÈma.

CatutthaÑ. _____


1090. PaÒcame kiÒcÈpi |nadvÈdasavassaÑ paripuÓÓasaÒÒÈya vuÔÔhÈpentiyÈ anÈpatti, sÈ pana anupasampannÈva hoti. SesaÑ uttÈnameva.

PaÒcamaÑ. _____


1095. ChaÔÔhe dasavassÈya gihigatÈya sikkhÈsammutiÑ datvÈ paripuÓÓadvÈdasavassaÑ upasampÈdetuÑ vaÔÔati.

ChaÔÔhaÑ. ______________________________________________________________ 1. VeramaÓÊsikkhÈpadaÑ (SÊ, SyÈ) 2. SikkhÈsammuti (SÊ, SyÈ)



1101. Sattame sabbaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊnipi sabbesu dutiye vuttasadisÈneva. AyaÑ pana viseso, yattha sammuti atthi, tattha kiriyÈkiriyaÑ hotÊti.

SattamaÑ. _____


1108. AÔÔhame na anuggaÓhÈpeyyÈti imissÈ ayye uddesÈdÊni dehÊti evaÑ uddesÈdÊhi na anuggaÓhÈpeyya. 1110. PariyesitvÈti aÒÒaÑ pariyesitvÈ na labhati. SayaÑ gilÈnÈ hoti, na sakkoti uddesÈdÊni dÈtuÑ, tassÈ anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva. DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ, akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

AÔÔhamaÑ. _____


1113. Navame na upaÔÔhaheyyÈti cuÓÓena mattikÈya dantakaÔÔhena mukhodakenÈti evaÑ tena tena karaÓÊyena na upaÔÔhaheyya. SesaÑ uttÈnameva. PaÔhamapÈrÈjikasamuÔÔhÈnaÑ, akiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

NavamaÑ. _____


1116. Dasame neva v|pakÈseyyÈti na gahetvÈ gaccheyya. Na v|pakÈsÈpeyyÈti “imaÑ ayye gahetvÈ gacchÈ”ti aÒÒaÑ na ÈÓÈpeyya. Sesamettha uttÈnameva. DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ, akiriyaÑ,

222 VinayapiÔaka

saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.


Gabbhinivaggo sattamo. _____

8. KumÈribh|tavagga

1-2-3. PaÔhama dutiya tatiyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

1119. KumÈribh|tavaggassa paÔhamadutiyatatiyasikkhÈpadÈni tÊÓi tÊhi gihigatasikkhÈpadehi sadisÈni. YÈ pana tÈ sabbapaÔhamÈ dve mahÈsikkhamÈnÈ, tÈ atikkantavÊsativassÈti veditabbÈ. TÈ gihigatÈ vÈ hontu agihigatÈ vÈ, sikkhamÈnÈ icceva vattabbÈ, gihigatÈti vÈ kumÈribh|tÈti vÈ na vattabbÈ. GihigatÈya dasavassakÈle sikkhÈsammutiÑ datvÈ dvÈdasavassakÈle upasampadÈ kÈtabbÈ, ekÈdasavassakÈle datvÈ terasavassakÈle kÈtabbÈ, dvÈdasa, terasa, cuddasa, pannarasa, soÄasa, sattarasa, aÔÔhÈrasavassakÈle sammutiÑ datvÈ vÊsativassakÈle upasampadÈ kÈtabbÈ. AÔÔhÈrasavassakÈlato paÔÔhÈya ca panÈyaÑ gihigatÈtipi kumÈribh|tÈtipi vattuÑ vaÔÔati, kumÈribh|tÈ pana gihigatÈti na vattabbÈ, kumÈribh|tÈ icceva vattabbÈ. MahÈsikkhamÈnÈ pana gihigatÈtipi vattuÑ na vaÔÔati, kumÈribh|tÈtipi vattuÑ na vaÔÔati, sikkhÈsammutidÈnavasena pana tissopi sikkhamÈnÈti vattuÑ vaÔÔati.

PaÔhamadutiyatatiyÈni. _____

4-5-6. Catuttha paÒcama chaÔÔhasikkhÈpadavaÓÓanÈ

1136. CatutthapaÒcamachaÔÔhesu sabbaÑ uttÈnameva. SabbÈni tisamuÔÔhÈnÈni, catutthaÑ kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti. PaÒcamaÑ kiriyÈkiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ,


paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti. YaÒcettha “saÑghena paricchinditabbÈ”ti vuttaÑ, tassa upaparikkhitabbÈti attho. ChaÔÔhaÑ kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti. YaÑ panettha “paricchinditvÈ”ti vuttaÑ, tassa upaparikkhitvÈti attho.

CatutthapaÒcamachaÔÔhÈni. _____


1150. Sattame sabbaÑ uttÈnameva. DhuranikkhepasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, lokavajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, akusalacittaÑ, dukkhavedananti.

SattamaÑ. _____

8. AÔÔhamasikkhÈpada

1154. AÔÔhamepi sabbaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊnipi anantarasadisÈnevÈti.

AÔÔhamaÑ. _____


1158. Navame sokÈvÈsanti1 sa~ketaÑ katvÈ agacchamÈnÈ2 purisÈnaÑ anto sokaÑ pavesetÊti sokÈvÈsÈ, taÑ sokÈvÈsaÑ. TenevÈha “sokÈvÈsÈ nÈma paresaÑ dukkhaÑ uppÈdetÊ”ti. Atha vÈ gharaÑ viya gharasÈmikÈ, ayampi purisasamÈgamaÑ alabhamÈnÈ sokaÑ Èvisati. Iti yaÑ Èvisati, svÈssÈ ÈvÈso hotÊti sokÈvÈsÈ. TenÈha “sokaÑ ÈvisatÊ”ti. AjÈnantÊti ______________________________________________________________ 1. Sokavassanti (SÊ) 2. ŒgacchamÈnÈnaÑ (SÊ, Ka)

224 VinayapiÔaka

edisÈ ayanti ajÈnamÈnÈ. SesaÑ uttÈnameva. TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

NavamaÑ. _____


1164. Dasame anÈpucchÈti anÈpucchitvÈ. BhikkhunÊhi dvikkhattuÑ ÈpucchitabbaÑ pabbajjÈkÈle ca upasampadÈkÈle ca, bhikkh|naÑ pana sakiÑ Èpucchitepi vaÔÔati. 1165. AjÈnantÊti mÈtÈdÊnaÑ atthibhÈvaÑ ajÈnantÊ. SesaÑ uttÈnameva. IdaÑ apubbasamuÔÔhÈnasÊsaÑ. CatusamuÔÔhÈnaÑ vÈcato kÈyavÈcato vÈcÈcittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti. KathaÑ? AbbhÈnakammÈdÊsu kenacideva karaÓÊyena khaÓÉasÊmÈyaÑ nisinnÈ “pakkosatha sikkhamÈnaÑ, idheva naÑ upasampÈdessÈmÈ”ti upasampÈdeti, evaÑ vÈcato samuÔÔhÈti. Upassayato paÔÔhÈya upasampÈdessÈmÊti vatvÈ khaÓÉasÊmaÑ gacchantiyÈ kÈyavÈcato samuÔÔhÈti. DvÊsupi ÔhÈnesu paÓÓattibhÈvaÑ jÈnitvÈva vÊtikkamaÑ karontiyÈ vÈcÈcittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti. AnanujÈnÈpetvÈ upasampÈdanato kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

DasamaÑ. _____

11. EkÈdasamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

1167-8. EkÈdasame pÈrivÈsikachandadÈnenÈti pÈrivÈsiyena chandadÈnena. Tattha catubbidhaÑ pÈrivÈsiyaÑ parisapÈrivÈsiyaÑ rattipÈrivÈsiyaÑ chandapÈrivÈsiyaÑ ajjhÈsayapÈrivÈsiyanti. Tattha parisapÈrivÈsiyaÑ nÈma bhikkh| kenacideva karaÓÊyena sannipatitÈ honti, atha megho vÈ uÔÔhÈti, ussÈraÓÈ vÈ kariyati, manussÈ vÈ ajjhottharantÈ Ègacchanti,


bhikkh| “anokÈsÈ1 mayaÑ, aÒÒatra gacchÈmÈ”ti chandaÑ avissajjetvÈva uÔÔhahanti. IdaÑ parisapÈrivÈsiyaÑ. KiÒcÈpi parisapÈrivÈsiyaÑ, chandassa pana avissaÔÔhattÈ kammaÑ kÈtuÑ vaÔÔati.

Puna bhikkh| uposathÈdÊni karissÈmÈti rattiÑ sannipatitvÈ “yÈva sabbe sannipatanti, tÈva dhammaÑ suÓissÈmÈ”ti ekaÑ ajjhesanti, tasmiÑ dhammakathaÑ kathenteyeva aruÓo uggacchati. Sace cÈtuddasikaÑ uposathaÑ karissÈmÈti nisinnÈ, pannarasoti kÈtuÑ vaÔÔati. Sace pannarasikaÑ kÈtuÑ nisinnÈ, pÈÔipade anuposathe uposathaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati, aÒÒaÑ pana saÑghakiccaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. IdaÑ rattipÈrivÈsiyaÑ nÈma.

Puna bhikkh| kiÒcideva abbhÈnÈdisaÑghakammaÑ karissÈmÈti nisinnÈ honti, tatreko nakkhattapÈÔhako bhikkhu evaÑ vadati “ajja nakkhattaÑ dÈruÓaÑ, mÈ imaÑ kammaÑ karothÈ”ti. Te tassa vacanena chandaÑ vissajjetvÈ tattheva nisinnÈ honti. AthaÒÒo ÈgantvÈ “nakkhattaÑ paÔimÈnentaÑ, attho bÈlaÑ upaccagÈ”ti2 vatvÈ “kiÑ nakkhattena karothÈ”ti vadati. IdaÑ chandapÈrivÈsiyaÒceva ajjhÈsayapÈrivÈsiyaÒca. EtasmiÑ pÈrivÈsiye puna chandapÈrisuddhiÑ anÈnetvÈ kammaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati.

VuÔÔhitÈya parisÈyÈti chandaÑ vissajjetvÈ kÈyena vÈ vÈcÈya vÈ chandavissajjanamatteneva vÈ uÔÔhitÈya parisÈya. 1169. AnÈpatti avuÔÔhitÈya parisÈyÈti chandaÑ avissajjetvÈ avuÔÔhitÈya anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva. TisamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, saÒÒÈvimokkhaÑ, sacittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

EkÈdasamaÑ. _____

12. DvÈdasamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

1170. DvÈdasame upassayo na sammatÊti vasanokÈso nappahoti. SesaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊni anantarasadisÈnevÈti.

DvÈdasamaÑ. ______________________________________________________________ 1. AnokÈso (SÊ, SyÈ) 2. Khu 5. 12 JÈtake.

226 VinayapiÔaka

13. TerasamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

1175. Terasame ekaÑ vassaÑ dveti ekantarike ekasmiÑ saÑvacchare dve vuÔÔhÈpeti. SesaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊnipi vuttasadisÈnevÈti.

TerasamaÑ.

KumÈribh|tavaggo aÔÔhamo. _____

9. ChattupÈhanavagga


1181. Chattavaggassa paÔhamasikkhÈpade sakimpi dhÈreti, Èpatti pÈcittiyassÈti maggagamane ekapayogeneva divasampi dhÈreti, ekÈva Èpatti. Sace kaddamÈdÊni patvÈ upÈhanÈ omuÒcitvÈ chattameva dhÈrentÊ gacchati, dukkaÔaÑ. AthÈpi gacchÈdÊni disvÈ chattaÑ apanÈmetvÈ upÈhanÈruÄhÈva gacchati, dukkaÔameva. Sace chattampi apanÈmetvÈ upÈhanÈpi omuÒcitvÈ puna dhÈreti, puna pÈcittiyaÑ. EvaÑ payogagaÓanÈya Èpattiyo veditabbÈ. SesaÑ uttÈnameva. EÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.



1184. Dutiye yÈnena yÈyantÊti etthÈpi orohitvÈ punappunaÑ abhiruhantiyÈ payogagaÓanÈya Èpattiyo veditabbÈ. SesaÑ paÔhame vuttanayamevÈti.

DutiyaÑ.



1190. Tatiye vippakiriyiÑs|ti maÓayo vippakiÓÓÈ. IdhÈpi omuÒcitvÈ dhÈrentiyÈ payogagaÓanÈya Èpattiyo. SamuÔÔhÈnÈdÊni vuttanayÈneva. KevalaÑ idha akusalacittaÑ hotÊti.

TatiyaÑ. _____


1194. Catutthe sÊs|pagÈdÊsu yaÑ yaÑ dhÈrehi, tassa tassa vasena vatthugaÓanÈya Èpattiyo veditabbo. SesaÑ tatiye vuttanayamevÈti.

CatutthaÑ. _____


1199. PaÒcame gandhavaÓÓakenÈti gandhena ca vaÓÓakena ca. SesaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊni tatiyasadisÈnevÈti.

PaÒcamaÑ. _____


1202. ChaÔÔhe sabbaÑ paÒcame vuttasadisamevÈti.

ChaÔÔhaÑ. _____


1208-9. Sattame ummaddÈpeti1 Èpatti pÈcittiyassÈti ettha hatthaÑ amocetvÈ ummaddane2 ekÈva Èpatti, mocetvÈ mocetvÈ ummaddane2 ______________________________________________________________ 1. UbbaÔÔÈpeti (SÊ) 2. UbbaÔÔane (SÊ)

228 VinayapiÔaka

payogagaÓanÈya Èpattiyo. SambÈhanepi eseva nayo. GilÈnÈyÈti antamaso maggagamanaparissamenÈpi sÈbÈdhÈya. ŒpadÈs|ti corabhayÈdÊhi sarÊrakampanÈdÊsu. SesaÑ uttÈnameva. SamuÔÔhÈnÈdÊni tatiyasadisÈnevÈti.

SattamaÑ. _____

8-9-10. AÔÔhama navama dasamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

1210. AÔÔhamÈdÊsu tÊsu sikkhamÈnÈya sÈmaÓeriyÈ gihiniyÈti idameva nÈnÈkaraÓaÑ, sesaÑ sattame vuttasadisamevÈti.

AÔÔhamanavamadasamÈni. _____

11. EkÈdasamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

1214. EkÈdasame bhikkhussa puratoti abhimukhamevÈti attho. IdaÑ pana upacÈraÑ sandhÈya kathitanti veditabbaÑ. SesaÑ uttÈnameva. KathinasamuÔÔhÈnaÑ kÈyavÈcato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

EkÈdasamaÑ. _____

12. DvÈdasamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

1219-23. DvÈdasame anokÈsakatanti asukasmiÑ nÈma ÔhÈne pucchÈmÊti evaÑ akata-okÈsaÑ. TenevÈha “anokÈsakatanti anÈpucchÈ”ti. AnodissÈti asukasmiÑ nÈma ÔhÈne pucchÈmÊti evaÑ aniyametvÈ kevalaÑ “pucchitabbaÑ atthi, pucchÈmi ayyÈ”ti evaÑ vatvÈ. SesaÑ uttÈnameva. PadasodhammasamuÔÔhÈnaÑ vÈcato vÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyÈkiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

DvÈdasamaÑ.


13. TerasamasikkhÈpadavaÓÓanÈ

1226. Terasame parikkhepaÑ atikkÈmentiyÈti ekena pÈdena atikkante dukkaÔaÑ, dutiyena pÈcittiyaÑ. UpacÈrepi eseva nayo. 1227. AcchinnacÊvarikÈyÈti-ÈdÊsu sa~kaccikacÊvarameva cÊvaranti veditabbaÑ. ŒpadÈs|ti mahagghaÑ hoti sa~kaccikaÑ, pÈrupitvÈ gacchantiyÈva upaddavo uppajjati, evar|pÈsu ÈpadÈsu anÈpatti. SesaÑ uttÈnameva, eÄakalomasamuÔÔhÈnaÑ, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

TerasamasikkhÈpadaÑ.

ChattupÈhanavaggo navamo.

UddiÔÔhÈ kho ayyÈyo chasaÔÔhisataÑ pÈcittiyÈ dhammÈti ettha sabbÈneva bhikkhunÊnaÑ khuddakesu channavuti, bhikkh|naÑ dvenavutÊti aÔÔhÈsÊtisataÑ sikkhÈpadÈni, tato sakalaÑ bhikkhunÊvaggaÑ, paramparabhojanaÑ, anatirittabhojanaÑ, anatirittena abhihaÔÔhuÑ pavÈraÓaÑ, paÓÊtabhojanaviÒÒatti, acelakasikkhÈpadaÑ, duÔÔhullapaÔicchÈdanaÑ, |navÊsativass|pasampÈdanaÑ, mÈtugÈmena saddhiÑ saÑvidhÈya addhÈnagamanaÑ, rÈjantepurappavesanaÑ, santaÑ bhikkhuÑ anÈpucchÈ vikÈle gÈmappavesanaÑ, nisÊdanaÑ, vassikasÈÔikanti imÈni dvÈvÊsati sikkhÈpadÈni apanetvÈ sesÈni sataÒca chasaÔÔhi ca sikkhÈpadÈni pÈtimokkhuddesamaggena uddiÔÔhÈni hontÊti veditabbÈni. TenÈha “uddiÔÔhÈ kho ayyÈyo chasaÔÔhisataÑ pÈcittiyÈ dhammÈ -pa- evametaÑ dhÈrayÈmÊ”ti.

TatrÈyaÑ sa~khepato samuÔÔhÈnavinicchayo–giraggasamajjaÑ cittÈgÈrasikkhÈpadaÑ sa~ghÈÓi itthÈla~kÈro gandhavaÓÓako vÈsitakapiÒÒÈko bhikkhunÊ-ÈdÊhi ummaddanaparimaddanÈnÊti imÈni dasa sikkhÈpadÈni acittakÈni lokavajjÈni. AyaÑ panettha adhippÈyo, vinÈpi cittena ÈpajjitabbattÈ acittakÈni, citte pana sati akusaleneva ÈpajjitabbattÈ lokavajjÈni. AvasesÈni acittakÈni paÓÓattivajjÈneva. CorÊvuÔÔhÈpanaÑ gÈmantaraÑ ÈrÈmasikkhÈpadaÑ gabbhinivagge Èdito paÔÔhÈya satta, kumÈribh|tavagge Èdito paÔÔhÈya paÒca, purisasaÑsaÔÔhaÑ pÈrivÈsiyachandadÈnaÑ anuvassavuÔÔhÈpanaÑ

230 VinayapiÔaka

ekantarikavuÔÔhÈpananti imÈni ek|navÊsati sikkhÈpadÈni sacittakÈni paÓÓattivajjÈni, avasesÈni sacittakÈni lokavajjÈnevÈti.


KhuddakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

PÈcittiyakaÓÉaÑ niÔÔhitÈ. _____

5. PÈÔidesanÊyakaÓÉa

PÈÔidesanÊyasikkhÈpadavaÓÓanÈ

PÈÔidesanÊyÈ nÈma, KhuddakÈnaÑ anantarÈ. Ye dhammÈ aÔÔha ÈruÄhÈ, sa~khepeneva sa~gahaÑ. TesaÑ pavattate esÈ, sa~khepeneva vaÓÓanÈ. 1228. YÈni hi ettha PÈÄiyaÑ sappitelÈdÊni niddiÔÔhÈni, tÈniyeva viÒÒÈpetvÈ bhuÒjantiyÈ pÈÔidesanÊyÈ. PÈÄivinimuttakesu pana sabbesu dukkaÔaÑ. Sesamettha uttÈnameva. AÔÔhavidhampi panetaÑ pÈÔidesanÊyaÑ catusamuÔÔhÈnaÑ kÈyato kÈyavÈcato kÈyacittato kÈyavÈcÈcittato ca samuÔÔhÈti, kiriyaÑ, nosaÒÒÈvimokkhaÑ, acittakaÑ, paÓÓattivajjaÑ, kÈyakammaÑ vacÊkammaÑ, ticittaÑ, tivedananti.

PÈÔidesanÊyavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

PÈÔidesanÊyakaÓÉaÑ niÔÔhitaÑ.

SekhiyÈ pana uddiÔÔhÈ, ye dhammÈ paÒcasattati. TesaÑ anantarÈyeva, sattÈdhikaraÓavhayÈ.

MahÈvibha~ge yo vutto, tesaÑ atthavinicchayo. BhikkhunÊnaÑ Vibha~gepi, tÈdisaÑyeva taÑ vid|.


YasmÈ tasmÈ visuÑ tesaÑ, dhammÈnaÑ atthavaÓÓanÈ. Na vuttÈ tattha yÈ vuttÈ, vuttÈyeva hi sÈ idhÈti.


BhikkhunÊvibha~gavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

SabbÈsavapahaÑ esÈ, niÔÔhitÈ vaÓÓanÈ yathÈ. SabbÈsavapahaÑ maggaÑ, patvÈ passantu nibbutinti.

Ubhatovibha~gaÔÔhakathÈ niÔÔhitÈ.


VinayapiÔaka

MahÈvagga-aÔÔhakathÈ _____


1. MahÈkhandhaka

BodhikathÈ

UbhinnaÑ pÈtimokkhÈnaÑ, sa~gÊtisamanantaraÑ. Sa~gÈyiÑsu mahÈtherÈ, khandhakaÑ khandhakovidÈ.

YaÑ tassa dÈni sampatto, yasmÈ saÑvaÓÓanÈkkamo. TasmÈ hoti ayaÑ tassa, anuttÈnatthavaÓÓanÈ.

PadabhÈjaniye atthÈ, yehi yesaÑ pakÈsitÈ. Te ce puna vadeyyÈma, pariyosÈnaÑ kadÈ bhave.

UttÈnÈ ceva ye atthÈ, tesaÑ saÑvaÓÓanÈya kiÑ. AdhippÈyÈnusandhÊhi, byaÒjanena ca ye pana.

AnuttÈnÈ na te yasmÈ, sakkÈ ÒÈtuÑ avaÓÓitÈ. TesaÑyeva ayaÑ tasmÈ, hoti saÑvaÓÓanÈnayoti. 1. Tena samayena Buddho BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati najjÈ NeraÒjarÈya tÊre Bodhirukkham|le paÔhamÈbhisambuddhoti ettha kiÒcÈpi tena samayena Buddho BhagavÈ VeraÒjÈyanti-ÈdÊsu viya karaÓavacane visesakÈraÓaÑ natthi, vinayaÑ patvÈ pana karaÓavacaneneva ayamabhilÈpo Èropitoti Èdito paÔÔhÈya ÈruÄhÈbhilÈpavasenevetaÑ vuttanti veditabbaÑ. Esa nayo aÒÒesupi ito paresu evar|pesu.

KiÑ panetassa vacane payojananti. PabbajjÈdÊnaÑ vinayakammÈnaÑ Èdito paÔÔhÈya nidÈnadassanaÑ. YÈ hi BhagavatÈ “anujÈnÈmi bhikkhave imehi

234 VinayapiÔaka

tÊhi saraÓagamanehi pabbajjaÑ upasampadan”ti1 evaÑ pabbajjÈ ceva upasampadÈ ca anuÒÒÈtÈ, yÈni ca RÈjagahÈdÊsu upajjhÈya upajjhÈyavatta Ècariya-ÈcariyavattÈdÊni anuÒÒÈtÈni, tÈni abhisambodhiÑ patvÈ sattasattÈhaÑ BodhimaÓÉe2 vÊtinÈmetvÈ BÈrÈÓasiyaÑ dhammacakkaÑ pavattetvÈ iminÈ anukkamena idaÒcidaÒca ÔhÈnaÑ patvÈ imasmiÒca imasmiÒca vatthusmiÑ paÒÒattÈnÊti evametesaÑ pabbajjÈdÊnaÑ vinayakammÈnaÑ Èdito paÔÔhÈya nidÈnadassanaÑ etassa vacane payojananti veditabbaÑ.

Tattha UruvelÈyanti mahÈvelÈyaÑ, mahante vÈlikarÈsimhÊti attho. Atha vÈ ur|ti vÈlikÈ vuccati, velÈti mariyÈdÈ, velÈtikkamanahetu ÈhaÔÈ uru UruvelÈti evampettha attho daÔÔhabbo. AtÊte kira anuppanne Buddhe dasasahassakulaputtÈ tÈpasapabbajjaÑ pabbajitvÈ tasmiÑ padese viharantÈ ekadivasaÑ sannipatitvÈ katikavattaÑ akaÑsu “kÈyakammavacÊkammÈni nÈma paresampi pÈkaÔÈni honti, manokammaÑ pana apÈkaÔaÑ. TasmÈ yo kÈmavitakkaÑ vÈ byÈpÈdavitakkaÑ vÈ vihiÑsÈvitakkaÑ vÈ vitakketi, tassa aÒÒo codako nÈma natthi, so attanÈva attÈnaÑ codetvÈ pattapuÔena vÈlikaÑ ÈharitvÈ imasmiÑ ÔhÈne Èkiratu, idamassa daÓÉakamman”ti. Tato paÔÔhÈya yo tÈdisaÑ vitakkaÑ vitakketi, so tattha pattapuÔena vÈlikaÑ Èkirati. EvaÑ tattha anukkamena mahÈvÈlikarÈsi jÈto, tato naÑ pacchimÈ janatÈ parikkhipitvÈ cetiyaÔÔhÈnamakÈsi. TaÑ sandhÈya vuttaÑ “uruvelÈyanti mahÈvelÈyaÑ, mahante vÈlikarÈsimhÊti attho”ti. Tameva sandhÈya vuttaÑ “atha vÈ ur|ti vÈlikÈ vuccati, velÈti mariyÈdÈ, velÈtikkamanahetu ÈhaÔÈ uru UruvelÈti evampettha attho daÔÔhabbo”ti.

Bodhirukkham|leti bodhi vuccati cat|su maggesu ÒÈÓaÑ, taÑ bodhiÑ BhagavÈ ettha pattoti rukkhopi “Bodhirukkho”tveva nÈmaÑ labhi, tassa Bodhirukkhassa m|le Bodhirukkham|le. PaÔhamÈbhisambuddhoti paÔhamaÑ abhisambuddho, abhisambuddho hutvÈ sabbapaÔhamaÑyevÈti attho. Ekapalla~kenÈti sakimpi anuÔÔhahitvÈ yathÈ-Èbhujitena ekeneva palla~kena. VimuttisukhapaÔisaÑvedÊti vimuttisukhaÑ phalasamÈpattisukhaÑ paÔisaÑvedayamÈno. ______________________________________________________________ 1. Vi 3. 29 piÔÔhe. 2. BodhimahÈmaÓÉe (Ka)

MahÈvagga-aÔÔhakathÈ 235

PaÔiccasamuppÈdanti paccayÈkÈraÑ. PaccayÈkÈro hi aÒÒamaÒÒaÑ paÔicca sahite dhamme uppÈdetÊti “paÔiccasamuppÈdo”ti vuccati, ayamettha sa~khepo, vitthÈro pana sabbÈkÈrasampannaÑ vinicchayaÑ icchantena Visuddhimaggato+ gahetabbo. AnulomapaÔilomanti anulomaÒca paÔilomaÒca. Tattha avijjÈpaccayÈ sa~khÈrÈti-ÈdinÈ nayena vutto avijjÈdiko paccayÈkÈro attanÈ kattabbakiccakaraÓato “anulomo”ti vuccati. AvijjÈya tveva asesavirÈganirodhÈ sa~khÈranirodhoti-ÈdinÈ nayena vutto sveva anuppÈdanirodhena nirujjhamÈno taÑ kiccaÑ na karotÊti tassa akaraÓato “paÔilomo”ti vuccati. Purimanayena vÈ vutto pavattiyÈ anulomo, itaro tassÈ paÔilomoti evampettha attho daÔÔhabbo. Œdito pana paÔÔhÈya yÈva antaÑ, antato ca paÔÔhÈya yÈva ÈdiÑ pÈpetvÈ avuttattÈ ito aÒÒenatthena anulomapaÔilomatÈ na yujjati.

ManasÈkÈsÊti manasi akÈsi. Tattha yathÈ anulomaÑ manasi akÈsi, idaÑ tÈva dassetuÑ avijjÈpaccayÈ sa~khÈrÈti-Èdi vuttaÑ. Tattha avijjÈ ca sÈ paccayo cÈti avijjÈpaccayo. TasmÈ avijjÈpaccayÈ sa~khÈrÈ sambhavantÊti iminÈ nayena sabbapadesu attho veditabbo. Ayamettha sa~khepo, vitthÈro pana sabbÈkÈrasampannaÑ vinicchayaÑ icchantena Visuddhimaggatova gahetabbo.

YathÈ pana paÔilomaÑ manasi akÈsi, idaÑ dassetuÑ avijjÈya tveva asesavirÈganirodhÈ sa~khÈranirodhoti-Èdi vuttaÑ. Tattha avijjÈya tvevÈti avijjÈya tu eva1. AsesavirÈ ganirodhÈti virÈgasÈ~khÈtena maggena asesanirodhÈ. Sa~khÈranirodhoti sa~khÈrÈnaÑ anuppÈdanirodho hoti. EvaÑ niruddhÈnaÑ pana sa~khÈrÈnaÑ nirodhÈ viÒÒÈÓaÑ niruddhaÑ, viÒÒÈÓÈdÊnaÒca nirodhÈ nÈmar|pÈdÊni niruddhÈniyeva hontÊti dassetuÑ sa~khÈranirodhÈ viÒÒÈÓanirodhoti-ÈdÊni vatvÈ evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotÊti vuttaÑ. Tattha kevalassÈti sakalassa, suddhassa vÈ sattavirahitassÈti attho. DukkhakkhandhassÈti dukkharÈsissa. Nirodho hotÊti anuppÈdo hoti. ______________________________________________________________ + Visuddhi 2. 148, 173 piÔÔhÈdÊsu. 1. AvijjÈya eva tu (SÊ, Ka)

236 VinayapiÔaka

EtamatthaÑ viditvÈti yvÈyaÑ “avijjÈdivasena sa~khÈrÈdikassa dukkhakkhandhassa samudayo ca avijjÈnirodhÈdivasena ca nirodho hotÊ”ti vutto, sabbÈkÈrena etamatthaÑ viditvÈ. TÈyaÑ velÈyanti tÈyaÑ tassa atthassa viditavelÈyaÑ. ImaÑ udÈnaÑ udÈnesÊti imaÑ tasmiÑ vidite atthe hetuno ca hetusamuppannadhammassa ca pajÈnanÈya ÈnubhÈvadÊpakaÑ yadÈ have pÈtubhavantÊti-ÈdikaÑ somanassayuttaÒÈÓasamuÔÔhÈnaÑ udÈnaÑ udÈnesi, attamanavÈcaÑ nicchÈresÊti vuttaÑ hoti.

Tassattho–yadÈ haveti yasmiÑ have kÈle. PÈtubhavantÊti uppajjanti. DhammÈti anulomapaccayÈkÈra1 paÔivedhasÈdhakÈ bodhipakkhiyadhammÈ. Atha vÈ pÈtubhavantÊti pakÈsanti, abhisamayavasena byattÈ pÈkaÔÈ honti. DhammÈti catu-ariyasaccadhammÈ. ŒtÈpo vuccati kilesasantÈpanaÔÔhena vÊriyaÑ, ÈtÈpinoti sammappadhÈnavÊriyavato. JhÈyatoti ÈrammaÓ|panijjhÈnalakkhaÓena ca lakkhaÓ|panijjhÈnalakkhaÓena ca jhÈnena jhÈyantassa. BrÈhmaÓassÈti bÈhitapÈpassa khÊÓÈsavassa. Athassa ka~khÈ vapayantÊti athassa evaÑ pÈtubh|tadhammassa ka~khÈ vapayanti. SabbÈti yÈ etÈ “ko nu kho bhante phusatÊti, no kallo paÒhoti BhagavÈ avocÈ”ti-ÈdinÈ, tathÈ “katamaÑ nu kho bhante jarÈmaraÓaÑ, kassa ca panidaÑ jarÈmaraÓanti, no kallo paÒhoti BhagavÈ avocÈ”ti-ÈdinÈ ca nayena paccayÈkÈre ka~khÈ vuttÈ, yÈ ca paccayÈkÈrasseva appaÔividdhattÈ “ahosiÑ nu kho ahaÑ atÊtamaddhÈnan”ti-ÈdikÈ soÄasa ka~khÈ ÈgatÈ, tÈ sabbÈ vapayanti apagacchanti nirujjhanti. KasmÈ? Yato pajÈnÈti sahetudhammanti yasmÈ avijjÈdikena hetunÈ sahetukaÑ imaÑ sa~khÈrÈdiÑ kevalaÑ dukkhakkhandhadhammaÑ pajÈnÈti aÒÒÈti paÔivijjhatÊti. 2. DutiyavÈre imaÑ udÈnaÑ udÈnesÊti imaÑ tasmiÑ vidite atthe “avijjÈya tveva asesavirÈganirodhÈ sa~khÈranirodho”ti evaÑ pakÈsitassa nibbÈnasa~khÈtassa paccayakkhayassa avabodhÈnubhÈvadÊpakaÑ vuttappakÈraÑ udÈnaÑ udÈnesÊti attho. TatrÈyaÑ sa~khepattho–yasmÈ paccayÈnaÑ khayasa~khÈtaÑ nibbÈnaÑ avedi aÒÒÈsi paÔivijjhi, tasmÈ yadÈssa ÈtÈpino ______________________________________________________________ 1. AnulomapaÔilomapaccayÈkÈra (Ka)


jhÈyato brÈhmaÓassa vuttappakÈrÈ dhammÈ pÈtubhavanti, athassa yÈ nibbÈnassa aviditattÈ uppajjeyyuÑ, tÈ sabbÈpi ka~khÈ vapayantÊti. 3. TatiyavÈre imaÑ udÈnaÑ udÈnesÊti imaÑ yena maggena so dukkhakkhandhassa samudayanirodhasa~khÈto attho kiccavasena ca ÈrammaÓakiriyÈya ca vidito, tassa ariyamaggassa ÈnubhÈvadÊpakaÑ vuttappakÈraÑ udÈnaÑ udÈnesÊti attho. TatrÈpÈyaÑ sa~khepattho–yadÈ have pÈtubhavanti dhammÈ ÈtÈpino jhÈyato brÈhmaÓassa, tadÈ so brÈhmaÓo tehi vÈ uppannehi bodhipakkhiyadhammehi, yassa vÈ ariyamaggassa catusaccadhammÈ pÈtubh|tÈ, tena ariyamaggena vidh|payaÑ tiÔÔhati mÈrasenaÑ, “kÈmÈ te paÔhamÈ senÈ”ti-ÈdinÈ nayena vuttappakÈraÑ mÈrasenaÑ vidh|payanto vidhamento viddhaÑsento tiÔÔhati. KathaÑ? S|riyova obhÈsayamantalikkhaÑ, yathÈ s|riyo abbhuggato attano pabhÈya antalikkhaÑ obhÈsentova andhakÈraÑ vidhamento tiÔÔhati, evaÑ sopi brÈhmaÓo tehi dhammehi tena vÈ maggena saccÈni paÔivijjhantova mÈrasenaÑ vidh|payanto tiÔÔhatÊti.

Evamettha paÔhamaÑ udÈnaÑ paccayÈkÈrapaccavekkhaÓavasena, dutiyaÑ nibbÈnapaccavekkhaÓavasena, tatiyaÑ maggapaccavekkhaÓavasena uppannanti veditabbaÑ. UdÈne pana “rattiyÈ paÔhamaÑ yÈmaÑ paÔiccasamuppÈdaÑ anulomaÑ, dutiyaÑ yÈmaÑ paÔilomaÑ, tatiyaÑ yÈmaÑ anulomapaÔiloman”ti vuttaÑ, taÑ sattÈhassa accayena “sve ÈsanÈ vuÔÔhahissÈmÊ”ti rattiÑ uppÈditamanasikÈraÑ sandhÈya vuttaÑ. TadÈ hi BhagavÈ yassa paccayÈkÈrapajÈnanassa ca paccayakkhayÈdhigamassa ca ÈnubhÈvadÊpikÈ purimÈ dve udÈnagÈthÈ, tassa vasena ekekameva koÔÔhÈsaÑ paÔhamayÈmaÒca majjhimayÈmaÒca manasÈkÈsi, idha pana pÈÔipadarattiyÈ evaÑ manasÈkÈsi. BhagavÈ hi visÈkhapuÓÓamÈya rattiyÈ paÔhamayÈme pubbenivÈsaÑ anussari, majjhimayÈme dibbacakkhuÑ visodhesi, pacchimayÈme paÔiccasamuppÈdaÑ anulomapaÔilomaÑ manasikatvÈ “idÈni aruÓo uggamissatÊ”ti sabbaÒÒutaÑ pÈpuÓi. SabbaÒÒutappattisamanantarameva1 ca aruÓo uggacchi, tato taÑ divasaÑ teneva palla~kena vÊtinÈmetvÈ sampattÈya pÈÔipadarattiyÈ tÊsu yÈmesu evaÑ manasi katvÈ imÈni udÈnÈni udÈnesi. ______________________________________________________________ 1. SabbaÒÒutaÑ pattasamanantarameva (Ka)

238 VinayapiÔaka

Iti pÈÔipadarattiyÈ evaÑ manasi katvÈ taÑ “Bodhirukkham|le sattÈhaÑ ekapalla~kena nisÊdÊ”ti evaÑ vuttasattÈhaÑ tattheva vÊtinÈmesi.

AjapÈlakathÈ

4. Atha kho BhagavÈ sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhahitvÈ Bodhirukkham|lÈ yena AjapÈlanigrodho tenupasa~kamÊti ettha na BhagavÈ tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhahitvÈ anantarameva Bodhirukkham|lÈ yena AjapÈlanigrodho tenupasa~kami, yathÈ pana “bhutvÈ sayatÊ”ti vutte na “hatthe adhovitvÈ mukhaÑ avikkhÈletvÈ sayanasamÊpaÑ agantvÈ aÒÒaÑ kiÒci ÈlÈpasallÈpaÑ akatvÈ sayatÊ”cceva vuttaÑ hoti, bhojanato pana pacchÈ sayati, na nasayatÊti1 idamevettha dÊpitaÑ hoti. EvamidhÈpi na “tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhahitvÈ anantarameva pakkÈmÊ”ti vuttaÑ hoti, vuÔÔhÈnato ca pana pacchÈ pakkÈmi, na napakkÈmÊti2 idamevettha dÊpitaÑ hoti.

AnantaraÑ pana apakkamitvÈ BhagavÈ kiÑ akÈsÊti. AparÈnipi tÊÓi sattÈhÈni bodhisamÊpeyeva vÊtinÈmesi. TatrÈyaÑ anupubbikathÈ–Bhagavati kira BuddhattaÑ patvÈ sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinne “na BhagavÈ vuÔÔhÈti, kiÑ nu kho aÒÒepi BuddhattakarÈ dhammÈ atthÊ”ti ekaccÈnaÑ devatÈnaÑ ka~khÈ udapÈdi. Atha BhagavÈ aÔÔhame divase samÈpattito vuÔÔhÈya devatÈnaÑ ka~khaÑ ÒatvÈ ka~khÈvidhamanatthaÑ ÈkÈse uppatitvÈ YamakapÈÔihÈriyaÑ dassetvÈ tÈsaÑ ka~khaÑ vidhamitvÈ palla~kato ÊsakaÑ pÈcÊnanissite uttaradisÈbhÈge ÔhatvÈ cattÈri asa~khyeyyÈni kappasatasahassaÒca upacitÈnaÑ pÈramÊnaÑ balÈdhigamanaÔÔhÈnaÑ palla~kaÑ BodhirukkhaÒca animisehi akkhÊhi olokayamÈno sattÈhaÑ vÊtinÈmesi, taÑ ÔhÈnaÑ AnimisacetiyaÑ nÈma jÈtaÑ. Atha palla~kassa ca ÔhitaÔÔhÈnassa ca antarÈ puratthimato ca pacchimato ca Èyate ratanaca~kame ca~kamanto sattÈhaÑ vÊtinÈmesi, taÑ ÔhÈnaÑ Ratanaca~kamacetiyaÑ nÈma jÈtaÑ. Tato pacchimadisÈbhÈge devatÈ ratanagharaÑ mÈpayiÑsu, tattha palla~kena nisÊditvÈ AbhidhammapiÔakaÑ visesato cettha anantanayaÑ ______________________________________________________________ 1. Na sayatÊti (Ka) 2. Na pakkÈmÊti (Ka)


samantapaÔÔhÈnaÑ vicinanto sattÈhaÑ vÊtinÈmesi, taÑ ÔhÈnaÑ RatanagharacetiyaÑ nÈma jÈtaÑ.

EvaÑ bodhisamÊpeyeva cattÈri sattÈhÈni vÊtinÈmetvÈ paÒcame sattÈhe Bodhirukkham|lÈ yena AjapÈlanigrodho tenupasa~kami. Tassa kira nigrodhassa chÈyÈya ajapÈlakÈ gantvÈ nisÊdanti, tenassa “AjapÈlanigrodho”tveva nÈmaÑ udapÈdi. SattÈhaÑ vimuttisukhapaÔisaÑvedÊti tatrÈpi dhammaÑ vicinantoyeva vimuttisukhaÑ paÔisaÑvedento nisÊdi. Bodhito puratthimadisÈbhÈge esa rukkho hoti. EvaÑ nisinne ca panettha Bhagavati eko brÈhmaÓo gantvÈ paÒhaÑ pucchi. Tena vuttaÑ atha kho aÒÒataroti-Èdi. Tattha HuÑhu~kajÈtikoti1 so kira diÔÔhama~galiko nÈma mÈnavasena kodhavasena ca “huÑhun”ti karonto vicarati, tasmÈ “HuÑhu~kajÈtiko”ti vuccati, HuhukkajÈtikotipi paÔhanti.

EtamatthaÑ viditvÈti etaÑ2 tena vuttassa vacanassa sikhÈpattamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi. Tassattho, yo bÈhitapÈpadhammatÈya brahmaÓo, na diÔÔhama~galikatÈya huÑhu~kÈrakasÈvÈdipÈpadhammayutto hutvÈ kevalaÑ jÈtimattakena brahmaÒÒaÑ paÔijÈnÈti, so brÈhmaÓo bÈhitapÈpadhammattÈ huÑhu~kÈrappahÈnena nihuÑhu~ko, rÈgÈdikasÈvÈbhÈvena nikkasÈvo, bhÈvanÈnuyogayuttacittatÈya yatatto, sÊlasaÑvarena vÈ saÒÒatacittatÈya yatatto, catumaggaÒÈÓasa~khÈtehi vedehi antaÑ, vedÈnaÑ vÈ antaÑ gatattÈ vedantag|, maggabrahmacariyassa vusitattÈ vusitabrahmacariyo. Dhammena brahmavÈdaÑ vadeyya “brÈhmaÓo ahan”ti etaÑ vÈdaÑ dhammena vadeyya, yassa sakale lokasannivÈse kuhiÒci ekÈrammaÓepi rÈgussado dosussado mohussado mÈnussado diÔÔhussadoti ime ussadÈ natthÊti.

MucalindakathÈ

5. AkÈlameghoti asampatte vassakÈle uppannamegho, ayaÑ pana gimhÈnaÑ pacchime mÈse udapÈdi. SattÈhavaddalikÈti tasmiÑ uppanne sattÈhaÑ avicchinnavuÔÔhikÈ ahosi. SÊtavÈtaduddinÊti sÈ ca pana ______________________________________________________________ 1. Huhu~kajÈtikoti (SÊ) 2. EvaÑ (SÊ)

240 VinayapiÔaka

sattÈhavaddalikÈ udakaphusitasammissena sÊtavÈtena samantÈ paribbhamantena d|sitadivasattÈ sÊtavÈtaduddinÊ nÈma ahosi. Atha kho Mucalindo nÈgarÈjÈti tasseva Mucalindarukkhassa samÊpe pokkharaÓiyÈ nibbatto mahÈnubhÈvo nÈgarÈjÈ. SattakkhattuÑ bhogehi parikkhipitvÈti evaÑ bhogehi parikkhipitvÈ uparimuddhani mahantaÑ phaÓaÑ karitvÈva Ôhite1 tasmiÑ tassa parikkhepabbhantaraÑ lohapÈsÈde bhaÓÉÈgÈragabbhappamÈÓaÑ ahosi, tasmÈ BhagavÈ nivÈte pihitadvÈravÈtapÈne k|ÔÈgÈre nisinno viya jÈto. MÈ BhagavantaÑ sÊtanti-Èdi tassa tathÈ karitvÈ ÔhÈnakÈraÓaparidÊpanaÑ. So hi “mÈ BhagavantaÑ sÊtaÑ bÈdhayittha, mÈ uÓhaÑ, mÈ ÉaÑsÈdisamphasso bÈdhayitthÈ”ti tathÈ karitvÈ aÔÔhÈsi. Tattha kiÒcÈpisattÈhavaddalikÈya uÓhameva natthi, sace pana antarantarÈ megho vigaccheyya, uÓhaÑ bhaveyya, tampi naÑ mÈ bÈdhayitthÈti evaÑ tassa cintetuÑ yuttaÑ. Viddhanti ubbiddhaÑ, meghavigamena d|rÊbh|tanti attho. VigatavalÈhakanti apagatameghaÑ. Devanti ÈkÈsaÑ. SakavaÓÓanti attano r|paÑ.

Sukho vivekoti nibbÈnasa~khÈto upadhiviveko sukho. TuÔÔhassÈti catumaggaÒÈÓasantosena santuÔÔhassa. SutadhammassÈti pakÈsitadhammassa. Passatoti taÑ vivekaÑ, yaÑ vÈ kiÒci passitabbaÑ nÈma, taÑ sabbaÑ attano vÊriyabalÈdhigatena ÒÈÓacakkhunÈ passantassa. AbyÈpajjanti2 akuppanabhÈvo, etena mettÈpubbabhÈgo dassito. PÈÓabh|tesu saÑyamoti sattesu ca saÑyamo, avihiÑsanabhÈvo sukhoti attho. Etena karuÓÈpubbabhÈgo dassito. SukhÈ virÈgatÈ loketi vÊtarÈgatÈpi sukhÈti dÊpeti. KÈmÈnaÑ samatikkamoti yÈ “kÈmÈnaÑ samatikkamo”ti vuccati, sÈ virÈgatÈpi sukhÈti attho, etena anÈgÈmimaggo kathito. AsmimÈnassa yo vinayoti iminÈ pana arahattaÑ kathitaÑ. ArahattaÑ hi asmimÈnassa “passaddhivinayo”ti vuccati. Ito paraÒca sukhaÑ nÈma natthi, tenÈha “etaÑ ve paramaÑ sukhan”ti.

RÈjÈyatanakathÈ

6. Mucalindam|lÈti mahÈbodhito pÈcÊnakoÓe Ôhitamucalindarukkham|lÈ. RÈjÈyatananti dakkhiÓadisÈbhÈge ÔhitaÑ rÈjÈyatanarukkhaÑ ______________________________________________________________ 1. ®hito (SÊ) 2. AbyÈpajjhanti (SÊ, SyÈ)


upasa~kami. Tena kho pana samayenÈti katarena samayena? Bhagavato kira rÈjÈyatanam|le sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinnassa samÈdhito vuÔÔhÈnadivase aruÓuggamanavelÈyameva “bhojanakiccena bhavitabban”ti ÒatvÈ Sakko devarÈjÈ osadhaharÊtakaÑ upanesi. BhagavÈ taÑ paribhuÒji, paribhuttamattasseva sarÊrakiccaÑ ahosi. Sakko mukhodakaÑ adÈsi. BhagavÈ mukhaÑ dhovitvÈ tasmiÑyeva rukkham|le nisÊdi. EvaÑ uggate aruÓamhi nisinne Bhagavati.

Tena kho pana samayena TapussabhallikÈ vÈÓijÈti Tapusso1 ca Bhalliko cÈti dve bhÈtaro vÈÓijÈ. UkkalÈti Ukkalajanapadato. TaÑ desanti yasmiÑ dese BhagavÈ viharati2. KatarasmiÒca dese BhagavÈ viharati3, Majjhimadese. TasmÈ MajjhimadesaÑ gantuÑ addhÈnamaggappaÔipannÈ hontÊti ayamettha attho. ©ÈtisÈlohitÈ devatÈti tesaÑ ÒÈtibh|tapubbÈ devatÈ. EtadavocÈti sÈ kira nesaÑ sabbasakaÔÈni appavattÊni akÈsi. Tato te kiÑ idanti maggadevatÈnaÑ baliÑ akaÑsu. TesaÑ balikammakÈle sÈ devatÈ dissamÈneneva kÈyena etaÑ avoca. Manthena ca madhupiÓÉikÈya cÈti abaddhasattunÈ ca sappimadhuphÈÓitÈdÊhi yojetvÈ baddhasattunÈ ca. PatimÈnethÈti upaÔÔhahatha. TaÑ voti taÑ patimÈnanaÑ tumhÈkaÑ bhavissati dÊgharattaÑ hitÈya sukhÈya. YaÑ amhÈkanti yaÑ paÔiggahaÓaÑ amhÈkaÑ assa dÊgharattaÑ hitÈya sukhÈya. Bhagavato etadahosÊti yo kirassa padhÈnÈnuyogakÈle patto ahosi, so SujÈtÈya pÈyÈsaÑ dÈtuÑ ÈgacchantiyÈ eva antaradhÈyi. Tenassa etadahosi “patto me natthi, purimakÈpi ca na kho TathÈgatÈ hatthesu paÔiggaÓhanti, kimhi nu kho ahaÑ paÔiggaÓheyyaÑ manthaÒca madhupiÓÉikaÒcÈ”ti.

ParivitakkamaÒÒÈyÈti ito pubbeva Bhagavato SujÈtÈya dinnabhojanaÑyeva ojÈnuppabandhanavasena aÔÔhÈsi, ettakaÑ kÈlaÑ neva jighacchÈ na pipÈsÈ na kÈyadubbalyaÑ ahosi. IdÈni panassa ÈhÈraÑ paÔiggahetukÈmatÈya na kho TathÈgatÈti-ÈdinÈ nayena parivitakko ______________________________________________________________ 1. Tapassu (SÊ) 2. BhagavÈ (SÊ) 3. BhagavÈti (SÊ, SyÈ)

242 VinayapiÔaka

udapÈdi. TaÑ evaÑ uppannaÑ attano cetasÈ Bhagavato cetoparivitakkamaÒÒÈya. CatuddisÈti cat|hi disÈhi. Selamaye patteti muggavaÓÓaselamaye patte. IdaÑ ye1 BhagavÈ paÔiggahesi, teyeva sandhÈya vuttaÑ. CattÈro pana mahÈrÈjÈno paÔhamaÑ indanÊlamaÓimaye patte upanÈmesuÑ, na te BhagavÈ aggahesi. Tato ime cattÈropi muggavaÓÓasilÈmaye patte upanÈmesuÑ, BhagavÈ cattÈropi patte aggahesi tesaÑ pasÈdÈnurakkhaÓatthÈya, no mahicchatÈya. GahetvÈ ca pana cattÈropi yathÈ ekova patto hoti, tathÈ adhiÔÔhahi, catunnampi ekasadiso puÒÒavipÈko ahosi. EvaÑ ekaÑ katvÈ adhiÔÔhite paÔiggahesi BhagavÈ paccagghe selamaye patte manthaÒca madhupiÓÉikaÒca. Paccaggheti paccagghasmiÑ, pÈÔekkaÑ mahagghasminti attho. Atha vÈ paccaggheti abhinave abbhuÓhe, ta~khaÓe nibbattasminti attho. Dve vÈcÈ etesaÑ ahesunti dvevÈcikÈ. Atha vÈ dvÊhi vÈcÈhi upÈsakabhÈvaÑ pattÈti attho. Te evaÑ upÈsakabhÈvaÑ paÔivedetvÈ BhagavantaÑ ÈhaÑsu “kassa dÈni bhante amhehi ajja paÔÔhÈya abhivÈdanapaccuÔÔhÈnaÑ kÈtabban”ti. Atha BhagavÈ sÊsaÑ parÈmasi, kesÈ hatthe laggiÑsu. Te tesaÑ adÈsi “ime tumhe pariharathÈ”ti. Te kesadhÈtuyo labhitvÈ amateneva abhisittÈ haÔÔhatuÔÔhÈ BhagavantaÑ vanditvÈ pakkamiÑsu.

BrahmayÈcanakathÈ

7. Atha kho BhagavÈ sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhahitvÈ vuttappakÈrametaÑ sabbaÑ kiccaÑ niÔÔhÈpetvÈ rÈjÈyatanam|lÈ punapi yena AjapÈlanigrodho tenupasa~kami. Parivitakko udapÈdÊti tasmiÑ nisinnamattasseva sabbabuddhÈnaÑ ÈciÓÓasamÈciÓÓo ayaÑ cetaso parivitakko udapÈdi. KasmÈ panÈyaÑ sabbabuddhÈnaÑ uppajjatÊti. Dhammassa mahantabhÈvaÑ garubhÈvaÑ bhÈriyabhÈvaÑ paccavekkhaÓÈya brahmunÈ yÈcite desetukÈmatÈya ca. JÈnanti hi BuddhÈ “evaÑ parivitakkite brahmÈ ÈgantvÈ dhammadesanaÑ yÈcissati, tato sattÈ dhamme gÈravaÑ uppÈdessanti, brahmagaruko hi lokasannivÈso”ti. Iti imehi dvÊhi kÈraÓehi ayaÑ vitakko uppajjatÊti. ______________________________________________________________ 1. Yeva (SyÈ, Ka)


Tattha adhigato kho myÈyanti adhigato kho me ayaÑ. ŒlayarÈmÈti sattÈ paÒca kÈmaguÓe allÊyanti, tasmÈ te “ÈlayÈ”ti vuccanti. Tehi Èlayehi ramantÊti ÈlayarÈmÈ. Œlayesu ratÈti ÈlayaratÈ. Œlayesu suÔÔhumuditÈti ÈlayasammuditÈ. Yadidanti nipÈto, tassa ÔhÈnaÑ sandhÈya yaÑ idanti, paÔiccasamuppÈdaÑ sandhÈya yo ayanti evamattho daÔÔhabbo. IdappaccayatÈpaÔiccasamuppÈdoti imesaÑ paccayÈ idappaccayÈ, idappaccayÈva idappaccayatÈ. IdappaccayatÈ ca sÈ paÔiccasamuppÈdo cÈti idappaccayatÈpaÔiccasamuppÈdo. So mamassa kilamathoti yÈ ajÈnantÈnaÑ desanÈ nÈma, so mama kilamatho assa, sÈ mama vihesÈ assÈti attho. Bhagavantanti Bhagavato. AnacchariyÈti anu acchariyÈ. PaÔibhaÑs|ti paÔibhÈnasa~khÈtassa ÒÈÓassa gocarÈ ahesuÑ, parivitakkayitabbabhÈvaÑ pÈpuÓiÑsu.

Halanti ettha hakÈro nipÈtamatto, alanti attho. PakÈsitunti desetuÑ, alaÑ dÈni me imaÑ kicchena adhigataÑ dhammaÑ desetunti vuttaÑ hoti. PaÔisotagÈminti paÔisotaÑ vuccati nibbÈnaÑ, nibbÈnagÈminti attho. RÈgarattÈti kÈmarÈgabhavarÈgadiÔÔhirÈgena rattÈ. Na dakkhantÊti na passissanti1. Tamokhandhena ÈvuÔÈti avijjÈrÈsinÈ ajjhotthaÔÈ. AppossukkatÈyÈti nirussukkabhÈvena, adesetukÈmatÈyÈti attho. 8. Yatra hi nÈmÈti yasmiÑ nÈma loke. Bhagavato purato pÈturahosÊti dhammadesanÈyÈcanatthaÑ dasasu cakkavÈÄasahassesu mahÈbrahmÈno gahetvÈ Ègamma Bhagavato purato pÈturahosi. ApparajakkhajÈtikÈti paÒÒÈmaye akkhimhi appaÑ rÈgadosamoharajaÑ etesaÑ, evaÑsabhÈvÈti apparajakkhajÈtikÈ. Bhavissanti dhammassa aÒÒÈtÈroti paÔivijjhitÈro.

PÈturahosÊti pÈtubhavi. Samalehi cintitoti rÈgÈdÊhi malehi samalehi chahi satthÈrehi cintito. ApÈpuretanti vivara etaÑ. Amatassa dvÈranti amatassa nibbÈnassa dvÈrabh|taÑ ariyamaggaÑ. SuÓantu dhammaÑ _____________________________________________________________ 1. Na passanti (SyÈ, Ka)

244 VinayapiÔaka

vimalenÈnubuddhanti ime sattÈ rÈgÈdimalÈnaÑ abhÈvato vimalena SammÈsambuddhena anubuddhaÑ catusaccadhammaÑ suÓantu.

Sele yathÈ pabbatamuddhaniÔÔhitoti selamaye ekagghane pabbatamuddhani yathÈÔhitova1, yathÈ cakkhumÈ puriso samantato janataÑ passeyya, tvampi sumedha sundarapaÒÒa sabbaÒÒutaÒÒÈÓena Samantacakkhu BhagavÈ dhammamayaÑ paÒÒÈmayaÑ pÈsÈdamÈruyha sayaÑ apetasoko sokÈvatiÓÓaÑ jÈtijarÈbhibh|taÒca janataÑ avekkhassu upadhÈraya.

UÔÔhehÊti Bhagavato dhammadesanatthaÑ cÈrikacaraÓaÑ yÈcanto bhaÓati. VÊrÈti-ÈdÊsu BhagavÈ vÊriyavantatÈya vÊro. DevaputtamaccukilesÈbhisa~khÈramÈrÈnaÑ vijitattÈ Vijitasa~gÈmo. JÈtikantÈrÈdinittharaÓasamatthatÈya satthavÈho. KÈmacchanda-iÓassa abhÈvato aÓaÓo. 9. Ajjhesananti yÈcanaÑ. BuddhacakkhunÈti indriyaparopariyattaÒÈÓena2 ca ÈsayÈnusayaÒÈÓena ca. ImesaÒhi dvinnaÑ ÒÈÓÈnaÑ Buddhacakkh|ti nÈmaÑ. ApparajakkhÈti paÒÒÈcakkhumhirÈgÈdirajaÑ appaÑ yesaÑ, te apparajakkhÈ. YesaÑ taÑ mahantaÑ, te mahÈrajakkhÈ. YesaÑ saddhÈdÊni indriyÈni tikkhÈni, te tikkhandriyÈ. YesaÑ tÈni mud|ni, te mudindriyÈ. YesaÑ teyeva saddhÈdayo ÈkÈrÈ sundarÈ, te svÈkÈrÈ. YesaÑ teyeva saddhÈdayo ÈkÈrÈ asundarÈ, te dvÈkÈrÈ. Ye kathitakÈraÓaÑ sallakkhenti, sukhena sakkÈ honti viÒÒÈpetuÑ, te suviÒÒÈpayÈ. Ye paralokaÒca vajjaÒca bhayato passanti, te paralokavajjabhayadassÈvino. Uppaliniyanti uppalavane. Itaresupi eseva nayo. AntonimuggaposÊnÊti yÈni udakassa anto nimuggÈneva posayanti. SamodakaÑ ÔhitÈnÊti udakena samaÑ ÔhitÈni. UdakaÑ accuggamma ÔhitÈnÊti3 udakaÑ atikkamitvÈ ÔhitÈni4.

ApÈrutÈti vivaÔÈ. Amatassa dvÈrÈti ariyamaggo. So hi amatasa~khÈtassa nibbÈnassa dvÈraÑ. PamuÒcantu saddhanti sabbe attano saddhaÑ pamuÒcantu. Pacchimapadadvaye ayamattho, ahaÒhi attano paguÓaÑ suppavattimpi ______________________________________________________________ 1. ®hito, so ca (SyÈ, Ka) Ma-®Ôha 2 PÈsarÈsisuttavaÓÓanÈyaÑ ca. 2. IndriyaparopariyattiÒÈÓena (SyÈ, Ka) 3. TiÔÔhantÊti (SyÈ) 4. TiÔÔhanti (SyÈ, Ka)


imaÑ paÓÊtaÑ uttamaÑ dhammaÑ kÈyavÈcÈkilamathasaÒÒÊ hutvÈ manujesu devamanussesu na bhÈsinti.

PaÒcavaggiyakathÈ

10. PaÓÉitoti paÓÉiccena samannÈgato. Byattoti veyyattiyena samannÈgato. MedhÈvÊti ÔhÈnuppattiyÈ paÒÒÈya samannÈgato. ApparajakkhajÈtikoti samÈpattiyÈ vikkhambhitattÈ nikkilesajÈtiko visuddhasatto. ŒjÈnissatÊti sallakkhessati paÔivijjhissati. Bhagavatopi kho ÒÈÓaÑ udapÈdÊti sabbaÒÒutaÒÒÈÓaÑ uppajji “ito sattamadivasamatthake kÈlaÑkatvÈ ŒkiÒcaÒÒÈyatane nibbatto”ti. MahÈjÈniyoti sattadivasabbhantare pattabbamaggaphalato parihÊnattÈ mahatÊ jÈni1 assÈti mahÈjÈniyo, akkhaÓe nibbattattÈ2. AbhidosakÈlaÑkatoti hiyyo kÈla~kato, sopi NevasaÒÒÈnÈsaÒÒÈyatane nibbattoti addasa. BahukÈrÈti bah|pakÈrÈ. PadhÈnapahitattaÑ upaÔÔhahiÑs|ti padhÈnatthÈya pesitattabhÈvaÑ mukhodakadÈnÈdinÈ upaÔÔhahiÑsu. 11. AntarÈ ca GayaÑ antarÈ ca bodhinti Upako BodhimaÓÉassa ca GayÈya ca antare BhagavantaÑ addasa. AddhÈnamaggappaÔipannanti addhÈnamaggaÑ paÔipannaÑ.

SabbÈbhibh|ti sabbaÑ tebh|makadhammaÑ abhibhavitvÈ Ôhito. Sabbavid|ti sabbaÑ catubh|makadhammaÑ avediÑ aÒÒÈsiÑ. Sabbesu dhammesu an|palittoti sabbesu tebh|makadhammesu kilesalepena alitto. SabbaÒjahoti sabbaÑ tebh|makadhammaÑ jahitvÈ Ôhito. TaÓhakkhaye vimuttoti taÓhakkhaye nibbÈne ÈrammaÓato vimutto. SayaÑ abhiÒÒÈyÈti sabbaÑ catubh|makadhammaÑ attanÈva jÈnitvÈ. Kamuddiseyyanti kaÑ aÒÒaÑ “ayaÑ me Ècariyo”ti uddiseyyaÑ.

Na me Ècariyo atthÊti lokuttaradhamme mayhaÑ Ècariyo nÈma natthi. Natthi me paÔipuggaloti mayhaÑ paÔibhÈgapuggalo nÈma natthi. SÊtibh|toti sabbakilesagginibbÈpanena sÊtibh|to, kilesÈnaÑyeva nibbutattÈ nibbuto. ______________________________________________________________ 1. MahÈjÈni (SyÈ, Ka) 2. NibbattattÈ ca (SyÈ)

246 VinayapiÔaka

KÈsÊnaÑ puranti KÈsiraÔÔhe nagaraÑ. ŒhaÒchaÑ1 amatadundubhinti dhammacakkappaÔilÈbhÈya amatabheriÑ paharissÈmÊti gacchÈmi.

Arahasi Anantajinoti Anantajino bhavituÑ yutto. HupeyyapÈvusoti Èvuso evampi nÈma bhaveyya. SÊsaÑ okampetvÈti sÊsaÑ cÈletvÈ. 12. SaÓÔhapesunti katikaÑ akaÑsu. BÈhullikoti cÊvarabÈhullÈdÊnaÑ atthÈya paÔipanno. PadhÈnavibbhantoti padhÈnato vibbhanto bhaÔÔho parihÊno. Œvatto bÈhullÈyÈti cÊvarÈdibahulabhÈvatthÈya Èvatto. Odahatha bhikkhave sotanti upanetha bhikkhave sotaÑ, sotindriyaÑ dhammassavanatthaÑ abhimukhaÑ karothÈti attho. Amatamadhigatanti amataÑ nibbÈnaÑ mayÈ adhigatanti dasseti. IriyÈyÈti dukkara-iriyÈya2. PaÔipadÈyÈti dukkarapaÔipadÈya. AbhijÈnÈtha me noti abhijÈnÈtha nu me, samanupassatha. Evar|paÑ bhÈsitametanti etaÑ evar|paÑ vÈkyaÑ bhÈsitanti attho. Asakkhi kho BhagavÈ paÒcavaggiye bhikkh| saÒÒÈpetunti “ahaÑ Buddho”ti jÈnÈpetuÑ asakkhi. 13. CakkhukaraÓÊti paÒÒÈcakkhuÑ sandhÈyÈha. Ito paraÑ sabbaÑ padatthato uttÈnameva. AdhippÈyÈnusandhiyojanÈdibhedato pana PapaÒcas|daniyÈ MajjhimaÔÔhakathÈya3 vuttanayena veditabbaÑ. Ito paÔÔhÈya hi ativitthÈrabhÊrukassa mahÈjanassa cittaÑ anurakkhantÈ suttantakathaÑ avaÓÓayitvÈ vinayakathaÑyeva vaÓÓayissÈma. 18. SÈva tassa Èyasmato upasampadÈ ahosÊti ÈsÈÄhÊpuÓÓamÈya aÔÔhÈrasahi devatÈkoÔÊhi saddhiÑ sotÈpattiphale patiÔÔhitassa “ehi bhikkh|”ti Bhagavato vacanena abhinipphannÈ sÈva tassa Èyasmato ehibhikkh|pasampadÈ ahosi. 19. Atha kho Èyasmato ca VappassÈti-Èdimhi Vappattherassa pÈÔipadadivase dhammacakkhuÑ udapÈdi, Bhaddiyattherassa dutiyadivase, MahÈnÈmattherassa tatiyadivase, Assajittherassa catutthiyanti. ImesaÒca ______________________________________________________________ 1. ŒhaÒÒiÑ (SyÈ, Ka) 2. DukkaracariyÈya (SyÈ, Ka) 3. Ma-®Ôha 1. 108 piÔÔhÈdÊsu.


pana bhikkh|naÑ kammaÔÔhÈnesu uppannamalavisodhanatthaÑ BhagavÈ antovihÈreyeva ahosi, uppanne uppanne kammaÔÔhÈnamale ÈkÈsena gantvÈ malaÑ vinodesi. Pakkhassa pana paÒcamiyaÑ sabbe te ekato sannipÈtetvÈ anattasuttena ovadi. Tena vuttaÑ atha kho BhagavÈ paÒcavaggiyeti-Èdi. 24. Tena kho pana samayena cha loke arahanto hontÊti paÒcamiyÈ pakkhassa lokasmiÑ cha manussÈ arahanto hontÊti attho.

PabbajjÈkathÈ

31. PubbÈnupubbakÈnanti paveÓivasena porÈÓÈnuporÈÓÈnanti attho. Tena kho pana samayena ekasaÔÔhi loke arahanto hontÊti purimÈ cha ime ca paÒcapaÒÒÈsÈti antovassamhiyeva ekasaÔÔhi manussÈ arahanto hontÊti attho.

Tatra Yasa-ÈdÊnaÑ kulaputtÈnaÑ ayaÑ pubbayogo–atÊte kira paÒcapaÒÒÈpajanÈ sahÈyakÈ vaggabandhena puÒÒÈni karontÈ anÈthasarÊrÈni paÔijaggantÈ vicaranti, te ekadivasaÑ gabbhiniÑ1 itthiÑ kÈla~kataÑ disvÈ “jhÈpessÈmÈ”ti susÈnaÑ nÊhariÑsu. Tesu paÒca jane “tumhe jhÈpethÈ”ti susÈne ÔhapetvÈ sesÈ gÈmaÑ paviÔÔhÈ. Yaso dÈrako taÑ sarÊraÑ vijjhitvÈ parivattetvÈ ca jhÈpayamÈno asubhasaÒÒaÑ paÔilabhi, so itaresampi catunnaÑ janÈnaÑ “passatha bho imaÑ asuciÑ paÔik|lan”ti dassesi, tepi tattha asubhasaÒÒaÑ paÔilabhiÑsu. Te paÒcapi janÈ gÈmaÑ gantvÈ sesasahÈyakÈnaÑ kathayiÑsu. Yaso pana dÈrako gehampi gantvÈ mÈtÈpit|naÒca bhariyÈya ca kathesi. Te sabbepi asubhaÑ bhÈvayiÑsu. AyametesaÑ pubbayogo. TenÈyasmato Yasassa nÈÔakajanesu susÈnasaÒÒÈyeva uppajji, tÈyeva ca upanissayasampattiyÈ sabbesaÑ visesÈdhigamo nibbattÊti.

Atha kho BhagavÈ bhikkh| ÈmantesÊti BhagavÈ yÈva pacchimakattikapuÓÓamÈ, tÈva BÈrÈÓasiyaÑ viharanto ekadivasaÑ te khÊÓÈsave saÔÔhi bhikkh| Èmantesi. ______________________________________________________________ 1. SagabbhaÑ (SyÈ, Ka)

248 VinayapiÔaka

32. DibbÈ nÈma dibbesu visayesu lobhapÈsÈ. MÈnusÈ nÈma mÈnusakesu visayesu lobhapÈsÈ. MÈ ekena dveti ekena maggena dve mÈ agamittha. AssavanatÈti assavanatÈya. ParihÈyantÊti anadhigataÑ nÈdhigacchantÈ visesÈdhigamato parihÈyanti. 33. AntakÈti lÈmaka hÊnasatta. Antalikkhacaroti rÈgapÈsaÑ sandhÈyÈha. TaÑ hi so “antalikkhacaro”ti mantvÈ Èha. 34. NÈnÈdisÈ nÈnÈjanapadÈti nÈnÈdisato ca nÈnÈjanapadato ca. AnujÈnÈmi bhikkhave tumheva dÈni tÈsu tÈsu disÈsu tesu tesu janapadesu pabbÈjethÈti-Èdimhi pabbajjÈpekkhaÑ kulaputtaÑ pabbÈjentena ye parato “na bhikkhave paÒcahi ÈbÈdhehi phuÔÔho pabbÈjetabbo”ti-ÈdiÑ katvÈ yÈva “na andham|gabadhiro pabbÈjetabbo”ti evaÑ paÔikkhittÈ puggalÈ, te vajjetvÈ pabbajjÈdosavirahito puggalo pabbÈjetabbo, sopi ca mÈtÈpit|hi anuÒÒÈtoyeva. Tassa anujÈnanalakkhaÓaÑ “na bhikkhave ananuÒÒÈto mÈtÈpit|hi putto pabbÈjetabbo, yo pabbÈjeyya, Èpatti dukkaÔassÈ”ti etasmiÑ sutte vaÓÓayissÈma.

EvaÑ pabbajjÈdosavirahitaÑ mÈtÈpit|hi anuÒÒÈtaÑ pabbÈjentenÈpi ca sace acchinnakeso hoti, ekasÊmÈya ca aÒÒepi bhikkh| atthi, kesacchedanatthÈya bhaÓÉukammaÑ ÈpucchitabbaÑ. Tassa ÈpucchanÈkÈraÑ “anujÈnÈmi bhikkhave saÑghaÑ apaloketuÑ bhaÓÉukammÈyÈ”ti ettha vaÓÓayissÈma. Sace okÈso hoti, sayaÑ pabbÈjetabbo. Sace uddesaparipucchÈdÊhi byÈvaÔo hoti, okÈsaÑ na labhati, eko daharabhikkhu vattabbo “etaÑ pabbÈjehÊ”ti. Avuttopi ce daharabhikkhu upajjhÈyaÑ uddissa pabbÈjeti, vaÔÔati. Sace daharabhikkhu natthi, sÈmaÓeropi vattabbo “etaÑ khaÓÉasÊmaÑ netvÈ pabbÈjetvÈ kÈsÈyÈni acchÈdetvÈ ehÊ”ti. SaraÓÈni pana sayaÑ dÈtabbÈni. EvaÑ bhikkhunÈva pabbÈjito hoti. PurisaÑ hi bhikkhuto aÒÒo pabbÈjetuÑ na labhati, mÈtugÈmaÑ bhikkhunito aÒÒo. SÈmaÓero pana samaÓerÊ vÈ ÈÓattiyÈ kÈsÈyÈni dÈtuÑ labhati. KesoropanaÑ yena kenaci kataÑ sukataÑ.


Sace pana bhabbar|po hoti sahetuko ÒÈto yasassÊ kulaputto, okÈsaÑ katvÈpi sayameva pabbÈjetabbo. “MattikÈmuÔÔhiÑ gahetvÈ nhÈyitvÈ kese temetvÈ ÈgacchÈhÊ”ti ca pana na vissajjetabbo. PabbajitukÈmÈnaÑ hi paÔhamaÑ balava-ussÈho hoti, pacchÈ pana kÈsÈyÈni ca kesaharaÓasatthakaÒca disvÈ utrasanti, ettoyeva palÈyanti, tasmÈ sayameva nahÈnatitthaÑ netvÈ sace nÈtidaharo hoti, “nahÈhÊ”ti vattabbo. KesÈ panassa sayameva mattikaÑ gahetvÈ dhovitabbÈ. DaharakumÈrako pana sayaÑ udakaÑ otaritvÈ gomayamattikÈhi ghaÑsitvÈ nahÈpetabbo. Sacepissa kacchu vÈ piÄakÈ vÈ honti, yathÈ mÈtÈ puttaÑ na jigucchati, evameva ajigucchantena sÈdhukaÑ hatthapÈdasÊsÈni ghaÑsitvÈ nahÈpetabbo. KasmÈ, ettakena hi upakÈrena kulaputtÈ ÈcariyupajjhÈyesu ca sÈsane ca balavasinehÈ tibbagÈravÈ anivattidhammÈ honti, uppannaÑ anabhiratiÑ vinodetvÈ therabhÈvaÑ pÈpuÓanti, kataÒÒ| katavedino honti.

EvaÑ nahÈpanakÈle pana kesamassuÑ oropanakÈle vÈ “tvaÑ ÒÈto yasassÊ, idÈni mayaÑ taÑ nissÈya paccayehi na kilamissÈmÈ”ti na vattabbo, aÒÒÈpi aniyyÈnikakathÈ na kathetabbÈ. Atha khvassa “Èvuso suÔÔhu upadhÈrehi, satiÑ upaÔÔhÈpehÊ”ti vatvÈ tacapaÒcakakammaÔÔhÈnaÑ ÈcikkhitabbaÑ. Œcikkhantena ca vaÓÓasaÓÔhÈnagandhÈsayokÈsavasena asucijegucchapaÔik|labhÈvaÑ nijjÊvanissattabhÈvaÑ vÈ pÈkaÔaÑ karontena ÈcikkhitabbaÑ. Sace hi so pubbe madditasa~khÈro hoti bhÈvitabhÈvano, kaÓÔakavedhÈpekkho viya paripakkagaÓÉo s|riyuggamanÈpekkhaÑ viya ca pariÓatapadumaÑ, athassa Èraddhamatte kammaÔÔhÈnamanasikÈre indÈsani viya pabbate kilesapabbate cuÓÓayamÈnaÑyeva ÒÈÓaÑ pavattati, khuraggeyeva arahattaÑ pÈpuÓÈti. Ye hi keci khuragge arahattaÑ pattÈ, sabbe te evar|paÑ savanaÑ labhitvÈ kalyÈÓamittena Ècariyena dinnanayaÑ nissÈya, no anissÈya. TasmÈssa Èditova evar|pÊ kathÈ kathetabbÈti.

Kesesu pana oropitesu haliddicuÓÓena vÈ gandhacuÓÓena vÈ sÊsaÒca sarÊraÒca ubbaÔÔetvÈ gihigandhaÑ apanetvÈ kÈsÈyÈni tikkhattuÑ vÈ

250 VinayapiÔaka

dvikkhattuÑ vÈ sakiÑ vÈ paÔiggÈhetabbo1. AthÈpissa hatthe adatvÈ Ècariyo vÈ upajjhÈyo vÈ sayameva acchÈdeti, vaÔÔati. Sacepi aÒÒaÑ daharaÑ vÈ sÈmaÓeraÑ vÈ upÈsakaÑ vÈ ÈÓÈpeti “Èvuso etÈni kÈsÈyÈni gahetvÈ etaÑ acchÈdehÊ”ti, taÑyeva vÈ ÈÓÈpeti “etÈni gahetvÈ acchÈdehÊ”ti, sabbaÑ vaÔÔati. SabbaÑ tena bhikkhunÈva dinnaÑ hoti.

YaÑ pana nivÈsanaÑ vÈ pÈrupanaÑ vÈ anÈÓattiyÈ nivÈseti vÈ pÈrupati vÈ, taÑ apanetvÈ puna dÈtabbaÑ. BhikkhunÈ hi sahatthena vÈ ÈÓattiyÈ vÈ dinnameva kÈsÈvaÑ vaÔÔati, adinnaÑ na vaÔÔati, sacepi tasseva santakaÑ hoti, ko pana vÈdo upajjhÈyam|lake. AyaÑ paÔhamaÑ kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdÈpetvÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ kÈrÈpetvÈti ettha vinicchayo.

Bhikkh|naÑ pÈde vandÈpetvÈti ye tattha sannipatitÈ bhikkh|, tesaÑ pÈde vandÈpetvÈ atha saraÓaggahaÓatthaÑ ukkuÔikaÑ nisÊdÈpetvÈ aÒjaliÑ paggaÓhÈpetvÈ “evaÑ vadehÊ”ti vattabbo. “YamahaÑ vadÈmi, taÑ vadehÊ”ti vattabbo. Athassa upajjhÈyena vÈ Ècariyena vÈ BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmÊti-ÈdinÈ nayena saraÓÈni dÈtabbÈni yathÈvuttapaÔipÈÔiyÈva, na uppaÔipÈÔiyÈ. Sace hi ekapadampi ekakkharampi uppaÔipÈÔiyÈ deti, BuddhaÑ saraÓaÑyeva vÈ tikkhattuÑ datvÈ puna itaresu ekekaÑ tikkhattuÑ deti, adinnÈni honti saraÓÈni.

ImaÒca pana saraÓagaman|pasampadaÑ paÔikkhipitvÈ anuÒÒÈta-upasampadÈ ekato suddhiyÈ vaÔÔati. SÈmaÓerapabbajjÈ pana ubhatosuddhiyÈva vaÔÔati, no ekato suddhiyÈ. TasmÈ upasampadÈya sace Ècariyo ÒattidosaÒceva kammavÈcÈdosaÒca vajjetvÈ kammaÑ karoti, sukataÑ hoti. PabbajjÈya pana imÈni tÊÓi saraÓÈni bukÈradhakÈrÈdÊnaÑ byaÒjanÈnaÑ ÔhÈnakaraÓasampadaÑ ahÈpenteneva Ècariyenapi antevÈsikenapi vattabbÈni. Sace Ècariyo vattuÑ sakkoti, antevÈsiko na sakkoti, antevÈsiko vÈ sakkoti, Ècariyo na sakkoti, ubhopi vÈ na sakkonti, na vaÔÔati. Sace pana ubhopi sakkonti, vaÔÔati. ______________________________________________________________ 1. PaÔiggÈhÈpetabbÈni (SÊ)


ImÈni ca pana dadamÈnena “BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmÊ”ti evaÑ ekasambandhÈni anunÈsikantÈni vÈ katvÈ dÈtabbÈni, “BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmÊ”ti evaÑ vicchinditvÈ makÈrantÈni vÈ katvÈ dÈtabbÈni. AndhakaÔÔhakathÈyaÑ nÈmaÑ sÈvetvÈ “ahaÑ bhante Buddharakkhito yÈvajÊvaÑ BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmÊ”ti vuttaÑ, taÑ eka-aÔÔhakathÈyampi natthi, PÈÄiyampi na vuttaÑ, tesaÑ rucimattameva, tasmÈ na gahetabbaÑ. Na hi tathÈ avadantassa saraÓaÑ kuppatÊti.

AnujÈnÈmi bhikkhave imehi tÊhi saraÓagamanehi pabbajjaÑ upasampadanti imehi BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmÊti-ÈdÊhi evaÑ tikkhattuÑ ubhatosuddhiyÈ vuttehi tÊhi saraÓagamanehi pabbajjaÒceva upasampadaÒca anujÈnÈmÊti attho. Tattha yasmÈ upasampadÈ parato paÔikkhittÈ, tasmÈ sÈ etarahi saraÓamatteneva na ruhati. PabbajjÈ pana yasmÈ parato “anujÈnÈmi bhikkhave imehi tÊhi saraÓagamanehi sÈmaÓerapabbajjan”ti anuÒÒÈtÈ eva, tasmÈ sÈ etarahipi saraÓamatteneva ruhati. EttÈvatÈ hi sÈmaÓerabh|miyaÑ patiÔÔhito hoti.

Sace panesa matimÈ1 hoti paÓÉitajÈtiko, athassa tasmiÑyeva ÔhÈne sikkhÈpadÈni uddisitabbÈni. KathaÑ, yathÈ BhagavatÈ uddiÔÔhÈni. VuttaÒhetaÑ–

“AnujÈnÈmi bhikkhave sÈmaÓerÈnaÑ dasa sikkhÈpadÈni, tesu ca sÈmaÓerehi sikkhituÑ. PÈÓÈtipÈtÈ veramaÓÊ2, adinnÈdÈnÈ veramaÓÊ, abrahmacariyÈ veramaÓÊ, musÈvÈdÈ veramaÓÊ, surÈmerayamajjapamÈdaÔÔhÈnÈ veramaÓÊ, vikÈlabhojanÈ veramaÓÊ, naccagÊtavÈditavis|kadassanÈ veramaÓÊ, mÈlÈgandhavilepanadhÈraÓamaÓÉanavibh|sanaÔÔhÈnÈ veramaÓÊ, uccÈsayanamahÈsayanÈ veramaÓÊ, jÈtar|parajatapaÔiggahaÓÈ veramaÓÊ”ti3.

AndhakaÔÔhakathÈyaÑ pana “ahaÑ bhante itthannÈmo yÈvajÊvaÑ pÈÓÈtipÈtÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ samÈdiyÈmÊ”ti evaÑ saraÓadÈnaÑ viya sikkhÈpadadÈnampi vuttaÑ, taÑ neva PÈÄiyaÑ, na AÔÔhakathÈsu atthi, tasmÈ yathÈpÈÄiyÈva uddisitabbÈni. PabbajjÈ hi saraÓagamaneheva siddhÈ, sikkhÈpadÈni pana kevalaÑ ______________________________________________________________ 1. GatimÈ (Ka) 2. VeramaÓiÑ (Ka) 3. Vi 3. 117 piÔÔhe.

252 VinayapiÔaka

sikkhÈparip|raÓatthaÑ jÈnitabbÈni. TasmÈ tÈni PÈÄiyaÑ Ègatanayena uggahetuÑ asakkontassa yÈya kÈyaci bhÈsÈya atthavasenapi ÈcikkhituÑ vaÔÔati. YÈva pana attanÈ sikkhitabbasikkhÈpadÈni na jÈnÈti, sa~ghÈÔipattacÊvaradhÈraÓaÔÔhÈnanisajjÈdÊsu pÈnabhojanÈdividhimhi ca na kusalo hoti, tÈva bhojanasÈlaÑ vÈ salÈkabhÈjanaÔÔhÈnaÑ vÈ aÒÒaÑ vÈ tathÈr|paÔÔhÈnaÑ na pesetabbo, santikÈvacaroyeva kÈtabbo, bÈladÈrako viya paÔijaggitabbo, sabbamassa kappiyÈkappiyaÑ ÈcikkhitabbaÑ, nivÈsanapÈrupanÈdÊsu ÈbhisamÈcÈrikesu vinetabbo. TenÈpi “anujÈnÈmi bhikkhave dasaha~gehi samannÈgataÑ sÈmaÓeraÑ nÈsetun”ti1 evaÑ parato vuttÈni dasa nÈsana~gÈni ÈrakÈ parivajjetvÈ ÈbhisamÈcÈrikaÑ parip|rentena dasavidhe sÊle sÈdhukaÑ sikkhitabbanti.

PabbajjÈkathÈ niÔÔhitÈ. _____

DutiyamÈrakathÈ

35. MayhaÑ kho bhikkhaveti mayÈ khoti attho. Atha vÈ yo mayhaÑ yoniso manasikÈro, tena hetunÈti attho. Puna anuppattÈti ettha vibhattiÑ pariÓÈmetvÈ mayÈti vattabbaÑ.

BhaddavaggiyakathÈ

36. BhaddavaggiyÈti te kira rÈjakumÈrÈ r|pena ca cittena ca bhaddakÈ vaggabandhena ca vicaranti, tasmÈ “BhaddavaggiyÈ”ti vuccanti. Tena hi voti ettha vokÈro nipÈtamatto. DhammacakkhuÑ udapÈdÊti kesaÒci sotÈpattimaggo, kesaÒci sakadÈgÈmimaggo, kesaÒci anÈgÈmimaggo udapÈdi. Tayopi hi ete maggÈ “dhammacakkh|”ti vuccanti. Te kira TuÓÉilajÈtake tiÑsadhuttÈ ahesuÑ, atha tuÓÉilovÈdaÑ sutvÈ paÒca sÊlÈni rakkhiÑsu, idaÑ nesaÑ pubbakammaÑ.

UruvelapÈÔihÈriyakathÈ

37. Pamukhoti pubba~gamo. PÈmokkhoti uttamo visuddhapaÒÒo. ______________________________________________________________ 1. Vi 3. 119 piÔÔhe.


38. AnupahaccÈti avinÈsetvÈ. TejasÈ tejanti attano tejena nÈgassa tejaÑ. PariyÈdiyeyyanti abhibhaveyyaÑ, vinÈseyyaÑ vÈ. Makkhanti kodhaÑ1. Natveva ca kho arahÈ yathÈ ahanti attÈnaÑ “arahÈ ahan”ti maÒÒamÈno vadati. 39. NeraÒjarÈyaÑ BhagavÈti-ÈdikÈ gÈthÈyo pacchÈ pakkhittÈ. 44-9. Vissajjeyyanti sukkhÈpanatthÈya pasÈretvÈ Ôhapeyyanti attho. Bhante Èhara hatthanti evaÑ vadanto viya oÓatoti Èharahattho. UyyojetvÈti vissajjetvÈ. MandÈmukhiyoti aggibhÈjanÈni vuccanti. 51. CirapaÔikÈti cirakÈlato paÔÔhÈya. 52. Kesamissanti-ÈdÊsu kesÈ eva kesamissaÑ. Esa nayo sabbattha. KhÈrikÈjanti khÈribhÈro.

BimbisÈrasamÈgamakathÈ

55. LaÔÔhivaneti tÈluyyÈne. SuppatiÔÔhe cetiyeti aÒÒatarasmiÑ vaÔarukkhe, tassa kiretaÑ nÈmaÑ. DvÈdasanahutehÊti ettha ekaÑ nahutaÑ dasasahassÈni. AjjhÈbhÈsÊti tesaÑ ka~khÈcchedanatthaÑ abhÈsi.

KisakovadÈnoti tÈpasacariyÈya kisasarÊrattÈ “Kisako”ti laddhanÈmÈnaÑ tÈpasÈnaÑ ovÈdako anusÈsako samÈnoti attho. Atha vÈ sayaÑ kisako tÈpaso samÈno, vadÈno ca aÒÒe ovadanto anusÈsantotipi attho. KathaÑ pahÊnanti kena kÈraÓena pahÊnaÑ. IdaÑ vuttaÑ hoti “tvaÑ UruvelavÈsi-aggiparicÈrakÈnaÑ tÈpasÈnaÑ sayaÑ ovÈdÈcariyo samÈno kiÑ disvÈ pahÈsi, pucchÈmi taÑ etamatthaÑ kena kÈraÓena tava aggihutaÑ pahÊnan”ti.

DutiyagÈthÈya ayamattho, ete r|pÈdike kÈme itthiyo ca yaÒÒÈ abhivadanti, svÈhaÑ etaÑ sabbampi r|pÈdikaÑ kÈmappabhedaÑ khandhupadhÊsu malanti ÒatvÈ yasmÈ ime yiÔÔhahutappabhedÈ yaÒÒÈ malameva vadanti, tasmÈ na yiÔÔhe na hute araÒjiÑ, yiÔÔhe vÈ hute vÈ nÈbhiraminti attho. ______________________________________________________________ 1. KopaÑ (SÊ)

254 VinayapiÔaka

TatiyagÈthÈya atha kocarahÊti atha kvacarahi. SesaÑ uttÈnameva.

CatutthagÈthÈya padanti nibbÈnapadaÑ. SantasabhÈvatÈya santaÑ. UpadhÊnaÑ abhÈvena anupadhikaÑ. RÈgakiÒcanÈdÊnaÑ abhÈvena akiÒcanaÑ. TÊsu bhavesu alaggatÈya yaÑ kÈmabhavaÑ yaÒÒÈ vadanti, tasmimpi kÈmabhave asattaÑ. JÈtijarÈmaraÓÈnaÑ abhÈvena anaÒÒathÈbhÈviÑ. AttanÈ bhÈvitena maggeneva adhigantabbaÑ, na aÒÒena kenaci adhigametabbanti anaÒÒaneyyaÑ. YasmÈ ÊdisaÑ padamaddasaÑ, tasmÈ na yiÔÔhe na hute araÒjiÑ. Tena kiÑ dasseti? Yo ahaÑ devamanussalokasampattisÈdhake na yiÔÔhe na hute araÒjiÑ, so kiÑ vakkhÈmi “ettha nÈma me devamanussaloke rato mano”ti. 56. EvaÑ sabbaloke anabhiratibhÈvaÑ pakÈsetvÈ atha kho ÈyasmÈ Uruvelakassapo “sÈvakohamasmÊ”ti evaÑ Bhagavato sÈvakabhÈvaÑ pakÈsesi. TaÒca kho ÈkÈse vividhÈni pÈÔihÈriyÈni dassetvÈ. Dhammacakkhunti sotÈpattimaggaÒÈÓaÑ. 57. AssÈsakÈti ÈsÊsanÈ, patthanÈti attho. EsÈhaÑ bhanteti ettha pana kiÒcÈpi maggappaÔivedhenevassa siddhaÑ saraÓagamanaÑ, tattha pana nicchayagamanameva1 gato, idÈni vÈcÈya attasanniyyÈtanaÑ karoti. MaggavasenevÈyaÑ niyatasaraÓataÑ patto, taÑ paresaÑ vÈcÈya pÈkaÔaÑ karonto paÓipÈtagamanaÒca gacchanto evaÑ vadati. 58. Si~gÊnikkhasavaÓÓoti si~gÊsuvaÓÓanikkhena samÈnavaÓÓo. DasavÈsoti dasasu ariyavÈsesu vutthavÈso. Dasadhammavid|ti dasakammapathavid|, dasabhi cupetoti dasahi asekkhehi a~gehi upeto. Sabbadhidantoti sabbesu danto, Bhagavato hi cakkhu-ÈdÊsu kiÒci adantaÑ nÈma natthi. 59. BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ ekamantaÑ nisÊdÊti BhagavantaÑ bhuttavantaÑ pattato ca apanÊtapÈÓiÑ sallakkhetvÈ ekasmiÑ padese ______________________________________________________________ 1. Vinicchayagamanameva (Ka)


nisÊdÊti attho. AtthikÈnanti BuddhÈbhivÈdanagamanena1 ca dhammasavanena ca atthikÈnaÑ. AbhikkamanÊyanti abhigantuÑ2 sakkuÓeyyaÑ. AppÈkiÓÓanti anÈkiÓÓaÑ. Appasaddanti vacanasaddena appasaddaÑ. Appanigghosanti nagaranigghosasaddena appanigghosaÑ. VijanavÈtanti anusaÒcaraÓajanassa sarÊravÈtena virahitaÑ. “VijanavÈdan”tipi pÈÔho, anto3 janavÈdena rahitanti attho. “VijanapÈtan”tipi pÈÔho, janasaÒcÈravirahitanti attho. ManussarÈhasseyyakanti manussÈnaÑ rahassakiriyaÔÔhÈniyaÑ. PaÔisallÈnasÈruppanti vivekÈnur|paÑ.

SÈriputtamoggallÈnapabbajjÈkathÈ

60. SÈriputtamoggallÈnÈti SÈriputto ca MoggallÈno4 ca, tehi katikÈ katÈ hoti “yo paÔhamaÑ amataÑ adhigacchati, so Èrocet|”ti te kira ubhopi gihikÈle Upatisso Kolitoti evaÑ paÒÒÈyamÈnanÈmÈ aÉÉhateyyasatamÈÓavakaparivÈrÈ girÈggasamajjaÑ agamaÑsu. Tatra nesaÑ mahÈjanaÑ disvÈ etadahosi “ayaÑ nÈma evaÑ mahÈsattanikÈyo5 appatte vassasate maraÓamukhe patissatÊ”ti. Atha ubhopi uÔÔhitÈya parisÈya aÒÒamaÒÒaÑ pucchitvÈ ekajjhÈsayÈ paccupaÔÔhitamaraÓasaÒÒÈ sammantayiÑsu6 “samma maraÓe sati amatenÈpi bhavitabbaÑ, handa mayaÑ amataÑ pariyesÈmÈ”ti amatapariyesanatthaÑ SaÒcayassa7 ChannaparibbÈjakassa santike saparisÈ pabbajitvÈ katipÈheneva tassa ÒÈÓavisaye pÈraÑ gantvÈ amataÑ apassantÈ pucchiÑsu “kiÑ nu kho Ècariya aÒÒopettha sÈro atthÊ”ti. “NatthÈvuso ettakameva idan”ti ca sutvÈ “tucchaÑ idaÑ Èvuso nissÈraÑ, yo dÈni amhesu paÔhamaÑ amataÑ adhigacchati, so itarassa Èrocet|”ti katikaÑ akaÑsu. Tena vuttaÑ “tehi katikÈ katÈ hotÊ”ti-Èdi.

PÈsÈdikena abhikkantenÈti-ÈdÊsu itthambh|talakkhaÓe karaÓavacanaÑ veditabbaÑ. Atthikehi upaÒÒÈtaÑ magganti etaÑ anubandhanassa kÈraÓavacanaÑ, idaÑ hi vuttaÑ hoti–yaÑn|nÈhaÑ imaÑ bhikkhuÑ piÔÔhito piÔÔhito anubandheyyaÑ, ______________________________________________________________ 1. BuddhÈbhigamanena (SyÈ) 2. AbhikkantuÑ (Ka) 3. Antopi (SyÈ, Ka) 4. MoggalÈno (Ka) 5. MahÈsattakÈyo (SÊ), mahÈjanakÈyo (SyÈ) 6. MantayiÑsu (SÊ, SyÈ) 7. SaÒjayassa (SyÈ)

256 VinayapiÔaka

kasmÈ? YasmÈ idaÑ piÔÔhito piÔÔhito anubandhanaÑ nÈma atthikehi upaÒÒÈtaÑ maggaÑ, ÒÈto ceva upagato ca maggoti attho. Atha vÈ atthikehi amhehi “maraÓe sati amatenÈpi bhavitabban”ti evaÑ kevalaÑ atthÊti upaÒÒÈtaÑ nibbÈnaÑ nÈma, taÑ magganto pariyesantoti evampettha attho daÔÔhabbo.

PiÓÉapÈtaÑ ÈdÈya paÔikkamÊti SudinnakaÓÉe vuttappakÈraÑ aÒÒataraÑ kuÔÔam|laÑ upasa~kamitvÈ nisÊdi. SÈriputtopi kho “akÈlo kho tÈva paÒhaÑ pucchitun”ti kÈlaÑ ÈgamayamÈno ekamantaÑ ÔhatvÈ vattapaÔipatti1p|raÓatthaÑ katabhattakiccassa therassa attano kamaÓÉaluto2 udakaÑ datvÈ dhotahatthapÈdena therena saddhiÑ paÔisanthÈraÑ katvÈ paÒhaÑ pucchi. Tena vuttaÑ “atha kho SÈriputto paribbÈjako”ti-Èdi. Na tÈhaÑ sakkomÊti na te ahaÑ sakkomi. Ettha ca paÔisambhidÈppatto thero na ettakaÑ na sakkoti, atha kho imassa dhammagÈravaÑ uppÈdessÈmÊti sabbÈkÈrena Buddhavisaye avisayabhÈvaÑ gahetvÈ evamÈha.

Ye dhammÈ hetuppabhavÈti hetuppabhavÈ nÈma paÒcakkhandhÈ, tenassa dukkhasaccaÑ dasseti. TesaÑ hetuÑ TathÈgato ÈhÈti tesaÑ hetu nÈma samudayasaccaÑ, taÒca TathÈgato ÈhÈti dasseti. TesaÒca yo nirodhoti tesaÑ ubhinnampi saccÈnaÑ yo appavattinirodho, taÒca TathÈgato ÈhÈti attho. Tenassa nirodhasaccaÑ dasseti. MaggasaccaÑ panettha sar|pato adassitampi nayato dassitaÑ hoti, nirodhe hi vutte tassa sampÈpako maggo vuttova hoti, atha vÈ tesaÒca yo nirodhoti ettha tesaÑ yo nirodho ca nirodhupÈyo cÈti evaÑ dvepi saccÈni dassitÈni hontÊti. IdÈni tamevatthaÑ paÔipÈdento Èha evaÑvÈdÊ mahÈsamaÓoti.

Eseva dhammo yadi tÈvadevÈti sacepi ito uttari natthi, ettakameva idaÑ sotÈpattiphalamattameva pattabbaÑ, tathÈpi eso eva dhammoti attho. Paccabyattha3 padamasokanti yaÑ mayaÑ pariyesamÈnÈ vicarÈma, taÑ padamasokaÑ paÔividdhÈttha tumhe, pattaÑ taÑ tumhehÊti attho. AdiÔÔhaÑ abbhatÊtaÑ bahukehi kappanahutehÊti amhehi nÈma idaÑ padaÑ ______________________________________________________________ 1. VattapaÔivatta (SÊ) 2. KamaÓÉalunÈ (SÊ) 3. PabbabyathÈ (SÊ, SyÈ)


bahukehi kappanahutehi adiÔÔhameva abbhatÊtaÑ, iti tassa padassa adiÔÔhabhÈvena dÊgharattaÑ attano mahÈjÈnibhÈvaÑ dÊpeti. 62. GambhÊre ÒÈÓavisayeti gambhÊre ceva gambhÊrassa ca ÒÈÓassa visayabh|te. Anuttare upadhisa~khayeti nibbÈne. Vimutteti tadÈrammaÓÈya vimuttiyÈ vimutte. ByÈkÈsÊti “etaÑ me sÈvakayugaÑ bhavissati aggaÑ bhaddayugan”ti vadanto sÈvakapÈramiÒÒÈÓe byÈkÈsi. SÈva tesaÑ ÈyasmantÈnaÑ upasampadÈ ahosÊti sÈ ehibhikkh|pasampadÈyeva tesaÑ upasampadÈ ahosi. EvaÑ upasampannesu ca tesu MahÈmoggallÈnatthero sattahi divasehi arahatte patiÔÔhito, SÈriputtatthero aÉÉhamÈsena.

AtÊte kira AnomadassÊ nÈma Buddho loke udapÈdi, tassa Sarado nÈma tÈpaso sake assame nÈnÈpupphehi maÓÉapaÑ katvÈ pupphÈsaneyeva BhagavantaÑ nisÊdÈpetvÈ bhikkhusaÑghassÈpi tatheva maÓÉapaÑ katvÈ pupphÈsanÈni paÒÒapetvÈ aggasÈvakabhÈvaÑ patthesi. PatthayitvÈ ca SirÊvaÉÉhassa nÈma seÔÔhino pesesi “mayÈ aggasÈvakaÔÔhÈnaÑ patthitaÑ, tvampi ÈgantvÈ ekaÑ ÔhÈnaÑ patthehÊ”ti. SeÔÔhi nÊluppalamaÓÉapaÑ katvÈ BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ tattha bhojetvÈ dutiyasÈvakabhÈvaÑ patthesi. Tesu SaradatÈpaso SÈriputtatthero jÈto, SirÊvaÉÉho MahÈmoggallÈnattheroti idaÑ nesaÑ pubbakammaÑ. 63. AputtakatÈyÈti-ÈdÊsu yesaÑ puttÈ pabbajanti, tesaÑ aputtakatÈya. YÈsaÑ patÊ pabbajanti, tÈsaÑ vedhabyÈya vidhavÈbhÈvÈya. UbhayenÈpi kulupacchedÈya. SaÒcayÈnÊti saÒcayassa antevÈsikÈni. MagadhÈnaÑ giribbajanti MagadhÈnaÑ janapadassa GiribbajaÑ nagaraÑ. MahÈvÊrÈti mahÈvÊriyavanto. NayamÈnÈnanti nayamÈnesu. Bhummatthe sÈmivacanaÑ, upayogatthe vÈ. KÈ us|yÈ vijÈnatanti dhammena nayantÊti evaÑ vijÈnantÈnaÑ kÈ issÈ.

UpajjhÈyavattakathÈ

64-5. AnupajjhÈyakÈti vajjÈvajjaÑ upanijjhÈyakena garunÈ virahitÈ. AnÈkappasampannÈti na Èkappena sampannÈ, samaÓasÈruppÈcÈravirahitÈti

258 VinayapiÔaka

attho. Uparibhojaneti bhojanassa upari. UttiÔÔhapattanti piÓÉÈya caraÓakapattaÑ. TasmiÑ hi manussÈ ucchiÔÔhasaÒÒino, tasmÈ uttiÔÔhapattanti vuttaÑ. Atha vÈ uÔÔhahitvÈ pattaÑ upanÈmentÊti evampettha attho daÔÔhabbo. AnujÈnÈmi bhikkhave upajjhÈyanti upajjhÈyaÑ gahetuÑ anujÈnÈmÊti attho. PuttacittaÑ upaÔÔhapessatÊti putto me ayanti evaÑ gehassitapemavasena cittaÑ upaÔÔhapessati. Esa nayo dutiyapadepi. SagÈravÈ sappatissÈti garubhÈvaÒceva jeÔÔhakabhÈvaÒca upaÔÔhapetvÈ. SabhÈgavuttinoti sabhÈgajÊvikÈ. SÈh|ti vÈti-ÈdÊni paÒca padÈni upajjhÈyabhÈvasampaÔicchanavevacanÈni. KÈyena viÒÒÈpetÊti evaÑ saddhivihÈrikena “upajjhÈyo me bhante hotÊ”ti tikkhattuÑ vutte sace upajjhÈyo sÈh|ti-ÈdÊsu paÒcasu padesu yassa kassaci padassa vasena kÈyena vÈ vÈcÈya vÈ kÈyavÈcÈhi vÈ “gahito tayÈ upajjhÈyo”ti upajjhÈyaggahaÓaÑ viÒÒÈpeti, gahito hoti upajjhÈyo. Idameva hi ettha upajjhÈyaggahaÓaÑ, yadidaÑ upajjhÈyassa imesu paÒcasu padesu yassa kassaci padassa vÈcÈya vÈ sÈvanaÑ kÈyena vÈ atthaviÒÒÈpananti. Keci pana sÈdh|ti sampaÔicchanaÑ sandhÈya1 vadanti. Na taÑ pamÈÓaÑ, ÈyÈcanadÈnamattena hi gahito hoti upajjhÈyo, na ettha sampaÔicchanaÑ a~gaÑ. SaddhivihÈrikenÈpi na kevalaÑ “iminÈ me padena upajjhÈyo gahito”ti ÒÈtuÑ vaÔÔati. “Ajjatagge dÈni thero mayhaÑ bhÈro, ahampi therassa bhÈro”ti idampi ÒÈtuÑ vaÔÔati. 66. TatrÈyaÑ sammÈvattanÈti yaÑ vuttaÑ sammÈ vattisabbanti, tatra ayaÑ sammÈvattanÈ. KÈlasseva uÔÔhÈya upÈhanÈ omuÒcitvÈti sacassa2 pacc|sakÈle ca~kamanatthÈya vÈ dhotapÈdapariharaÓatthÈya vÈ paÔimukkÈ upÈhanÈ pÈdagatÈ honti, tÈ kÈlasseva uÔÔhÈya apanetvÈ. DantakaÔÔhaÑ dÈtabbanti mahantaÑ majjhimaÑ khuddakanti tÊÓi dantakaÔÔhÈni upanetvÈ tato yaÑ tÊÓi divasÈni gaÓhÈti, catutthadivasato paÔÔhÈya tÈdisameva dÈtabbaÑ. SaÑce aniyamaÑ katvÈ yaÑ vÈ taÑ vÈ gaÓhÈti, atha yÈdisaÑ labhati, tÈdisaÑ dÈtabbaÑ.

MukhodakaÑ dÈtabbanti sÊtaÒca uÓhaÒca udakaÑ upanetvÈ tato yaÑ tÊÓi divasÈni vaÄaÒjeti, catutthadivasato paÔÔhÈya tÈdisameva ______________________________________________________________ 1. SandhÈyÈti (SÊ) 2. Yassa (SÊ)


mukhadhovanodakaÑ dÈtabbaÑ. Sace aniyamaÑ katvÈ yaÑ vÈ taÑ vÈ gaÓhÈti, atha yÈdisaÑ labhati, tÈdisaÑ dÈtabbaÑ. Sace duvidhampi vaÄaÒjeti, duvidhampi upanetabbaÑ. UdakaÑ mukhadhovanaÔÔhÈne ÔhapetvÈ vaccakuÔito paÔÔhÈya sammajjitabbaÑ. There vaccakuÔiÑ gate pariveÓaÑ1 sammajjitabbaÑ, evaÑ pariveÓaÑ asuÒÒaÑ hoti. There vaccakuÔito anikkhanteyeva ÈsanaÑ paÒÒapetabbaÑ. SarÊrakiccaÑ katvÈ ÈgantvÈ tasmiÑ nisinnassa sace yÈgu hotÊti-ÈdinÈ nayena vuttavattaÑ kÈtabbaÑ. UklÈpoti kenaci kacavarena saÑkiÓÓo, sace pana aÒÒo kacavaro natthi, udakaphusitÈneva honti, hatthenapi pamajjitabbo.

SaguÓaÑ katvÈti dve cÊvarÈni ekato katvÈ, tÈ ekato katÈ dvepi sa~ghÈÔiyo dÈtabbÈ. SabbaÑ hi cÊvaraÑ sa~ghaÔitattÈ sa~ghÈÔÊti vuccati. Tena vuttaÑ “sa~ghÈÔiyo dÈtabbÈ”ti. NÈtid|re gantabbaÑ nÈccÈsanneti ettha sace upajjhÈyaÑ nivattitvÈ olokentaÑ ekena vÈ dvÊhi vÈ padavÊtihÈrehi sampÈpuÓÈti, ettÈvatÈ nÈtid|re nÈccÈsanne gato hotÊti veditabbaÑ. PattapariyÈpannaÑ paÔiggahetabbanti sace upajjhÈyena bhikkhÈcÈre yÈguyÈ vÈ bhatte vÈ laddhe patto uÓho vÈ bhÈriko vÈ hoti, attano pattaÑ tassa datvÈ so patto gahetabboti attho. Na upajjhÈyassa bhaÓamÈnassa antarantarÈ kathÈ opÈtetabbÈti antaraghare vÈ aÒÒatra vÈ bhaÓamÈnassa aniÔÔhite tassa vacane aÒÒÈ kathÈ na samuÔÔhÈpetabbÈ. Ito paÔÔhÈya ca pana yattha yattha nakÈrena paÔisedho kariyati, sabbattha dukkaÔÈpatti veditabbÈ. AyaÑ hi khandhakadhammatÈ. ŒpattisÈmantÈ bhaÓamÈnoti padasodhammaduÔÔhullÈdivasena ÈpattiyÈ ÈsannavÈcaÑ bhaÓamÈno. NivÈretabboti kiÑ bhante ÊdisaÑ nÈma vattuÑ vaÔÔati, Èpatti na hotÊti evaÑ pucchantena viya vÈretabbo. VÈressÈmÊti pana katvÈ “mahallaka mÈ evaÑ bhaÓÈ”ti na vattabbo.

PaÔhamataraÑ ÈgantvÈti sace Èsanne vÈ gÈmo hoti, vihÈre vÈ gilÈno bhikkhu hoti, gÈmato paÔhamataraÑ ÈgantabbaÑ. Sace d|re gÈmo hoti, upajjhÈyena saddhiÑ Ègacchanto natthi, teneva saddhiÑ gÈmato nikkhamitvÈ cÊvarena pattaÑ veÔhetvÈ antarÈmaggato paÔhamataraÑ ______________________________________________________________ 1. SabbaÑ (SÊ)

260 VinayapiÔaka

ÈgantabbaÑ. EvaÑ nivattantena paÔhamataraÑ ÈgantvÈ ÈsanapaÒÒÈpanÈdi sabbaÑ kiccaÑ kÈtabbaÑ. SinnaÑ hotÊti tintaÑ sedaggahitaÑ. Catura~gulaÑ kaÓÓaÑ ussÈretvÈti kaÓÓaÑ catura~gulappamÈÓaÑ atirekaÑ katvÈ evaÑ cÊvaraÑ saÑharitabbaÑ. KiÑ kÈraÓÈ? MÈ majjhe bha~go ahosÊti. SamaÑ katvÈ saÑharitassa hi majjhe bha~go hoti, tato niccaÑ bhijjamÈnaÑ dubbalaÑ hoti, taÑ nivÈraÓatthametaÑ vuttaÑ. TasmÈ yathÈ ajja bha~gaÔÔhÈneyeva sve na bhijjati, tathÈ divase divase catura~gulaÑ ussÈretvÈ saÑharitabbaÑ. Obhoge kÈyabandhanaÑ kÈtabbanti kÈyabandhanaÑ saÑharitvÈ cÊvarabhoge pakkhipitvÈ ÔhapetabbaÑ.

Sace piÓÉapÈto hotÊti ettha yo gÈmeyeva vÈ antaraghare vÈ paÔikkamane vÈ bhuÒjitvÈ Ègacchati, piÓÉaÑ vÈ na labhati, tassa piÓÉapÈto na hoti, gÈme abhuttassa pana laddhabhikkhassa vÈ hoti, tasmÈ “sace piÓÉapÈto hotÊ”ti-Èdi vuttaÑ. Sacepi tassa na hoti, bhuÒjitukÈmo ca hoti, udakaÑ datvÈ attanÈ laddhatopi piÓÉapÈto upanetabbo. PÈnÊyena pucchitabboti bhuÒjamÈno tikkhattuÑ “pÈnÊyaÑ bhante Èhariyat|”ti pÈnÊyena pucchitabbo. Sace kÈlo atthi, upajjhÈye bhutte sayaÑ bhuÒjitabbaÑ. Sace upakaÔÔho kÈlo, pÈnÊyaÑ upajjhÈyassa santike ÔhapetvÈ sayampi bhuÒjitabbaÑ.

AnantarahitÈyÈti taÔÔikacammakhaÓÉÈdÊsu yena kenaci anatthatÈya paÑsusakkharamissÈya bh|miyÈ patto na Ôhapetabboti attho. Sace pana kÈÄavaÓÓakatÈ vÈ sudhÈbaddhÈ vÈ hoti nirajamattikÈ, tathÈr|pÈya bh|miyÈ ÔhapetuÑ vaÔÔati. DhotavÈlikÈyapi ÔhapetuÑ vaÔÔati. PaÑsurajasakkharÈdÊsu na vaÔÔati. Tatra pana paÓÓaÑ vÈ ÈdhÈrakaÑ vÈ ÔhapetvÈ tatra nikkhipitabbo. PÈrato antaÑ orato bhoganti idaÑ cÊvaravaÑsÈdÊnaÑ heÔÔhÈ hatthaÑ pavesetvÈ abhimukhena hatthena saÓikaÑ nikkhipanatthaÑ vuttaÑ. Ante pana gahetvÈ bhogena cÊvaravaÑsÈdÊnaÑ upari nikkhipantassa bhittiyaÑ bhogo paÔihaÒÒati, tasmÈ tathÈ na kÈtabbaÑ.

CuÓÓaÑ sannetabbanti nhÈnacuÓÓaÑ udakena temetvÈ piÓÉi1 kÈtabbÈ. EkamantaÑ nikkhipitabbanti ekasmiÑ niddh|me ÔhÈne ÔhapetabbaÑ. JantÈghare parikammaÑ ______________________________________________________________ 1. PiÓÉÊ (SÊ)


nÈma a~gÈramattika-uÓhodakadÈnÈdikaÑ sabbaÑ kiccaÑ. Udakepi parikammanti a~gapacca~gaghaÑsanÈdikaÑ sabbaÑ kiccaÑ. PÈnÊyena pucchitabboti jantÈghare uÓhasantÈpena pipÈsÈ hoti, tasmÈ pucchitabbo.

Sace ussahatÊti sace pahoti, na kenaci gelaÒÒena abhibh|to hoti, agilÈnena hi saddhivihÈrikena saÔÔhivassenÈpi sabbaÑ upajjhÈyavattaÑ kÈtabbaÑ, anÈdarena akarontassa vattabhede dukkaÔaÑ. NakÈrapaÔisaÑyuttesu pana padesu gilÈnassÈpi paÔikkhittakiriyaÑ karontassa dukkaÔameva. AppaÔighaÑsantenÈti bh|miyaÑ appaÔighaÑsantena. KavÈÔapiÔÔhanti kavÈÔaÒca piÔÔhasa~ghÈtaÒca acchupantena. SantÈnakanti yaÑkiÒci kÊÔakulÈvakamakkaÔakasuttÈdi. UllokÈ paÔhamaÑ ohÈretabbanti ullokato paÔhamaÑ ullokaÑ ÈdiÑkatvÈ avaharitabbanti attho. ŒlokasandhikaÓÓabhÈgÈti ÈlokasandhibhÈgÈ ca kaÓÓabhÈgÈ ca, antarabÈhiravÈtapÈnakavÈÔakÈni ca gabbhassa ca cattÈro koÓÈ pamajjitabbÈti attho.

YathÈpaÒÒattaÑ paÒÒapetabbanti yathÈ paÔhamaÑ paÒÒattaÑ ahosi, tatheva paÒÒapetabbaÑ. Etadatthameva hi “yathÈpaÒÒattaÑ sallakkhetvÈ nÊharitvÈ ekamantaÑ nikkhipitabban”ti purimavattaÑ paÒÒattaÑ. Sace pana paÔhamaÑ ajÈnantena kenaci paÒÒattaÑ ahosi, samantato bhittiÑ dva~gulamattena vÈ tiva~gulamattena vÈ mocetvÈ paÒÒapetabbaÑ. IdaÑ hi paÒÒÈpanavattaÑ. Sace kaÔasÈrako hoti atimahanto ca, chinditvÈ koÔiÑ nivattetvÈ bandhitvÈ paÒÒapetabbo. Sace koÔiÑ nivattetvÈ bandhituÑ na jÈnÈti, na chinditabbo. PuratthimÈ vÈtapÈnÈ thaketabbÈti puratthimÈya vÈtapÈnÈ thaketabbÈ. EvaÑ sesÈpi vÈtapÈnÈ thaketabbÈ.

V|pakÈsetabboti aÒÒattha netabbo. V|pakÈsÈpetabboti aÒÒo bhikkhu vattabbo “theraÑ gahetvÈ aÒÒattha gacchÈ”ti. Vivecetabbanti vissajjÈpetabbaÑ1. VivecÈpetabbanti aÒÒo vattabbo “theraÑ diÔÔhigataÑ vissajjÈpehÊ”ti. UssukkaÑ kÈtabbanti parivÈsadÈnatthaÑ so so bhikkhu2 upasa~kamitvÈ yÈcitabbo. Sace attanÈ paÔibalo hoti, attanÈva dÈtabbo3. No ce paÔibalo hoti, aÒÒena dÈpetabbo4. Kinti nu khoti kena nu kho upÈyena. Esa nayo sabbattha. LahukÈya _____________________________________________________________ 1. VissajjetabbaÑ (SÊ) 2. So bhikkhu (SÊ), so bhikkhusaÑghaÑ (SyÈ) 3. AttanÈva dÈtabbaÑ (SÊ) 4. AÒÒena dÈpetabbaÑ (SÊ)

262 VinayapiÔaka

vÈ pariÓÈmeyyÈti ukkhepanÊyaÑ akatvÈ tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ kareyyÈti attho. Tena hi “upajjhÈyassa ukkhepanÊyakammaÑ kattukÈmo saÑgho”ti ÒatvÈ ekamekaÑ bhikkhuÑ upasa~kamitvÈ “mÈ bhante amhÈkaÑ upajjhÈyassa kammaÑ karitthÈ”ti yÈcitabbÈ. Sace karontiyeva, tajjanÊyaÑ vÈ niyassaÑ vÈ karothÈti yÈcitabbÈ. Sace karontiyeva, atha upajjhÈyo “sammÈ vattatha bhante”ti yÈcitabbo. Iti taÑ sammÈ vattÈpetvÈ paÔippassambhetha bhante kammanti bhikkh| yÈcitabbÈ.

SamparivattakaÑ samparivattakanti samparivattetvÈ samparivattetvÈ. Na ca acchinne theve pakkamitabbanti yadi appamattakampi rajanaÑ gaÄati, na tÈva pakkamitabbaÑ. Na upajjhÈyaÑ anÈpucchÈ ekaccassa patto dÈtabboti-Èdi sabbaÑ upajjhÈyassa visabhÈgapuggalavasena kathitaÑ. Na upajjhÈyaÑ anÈpucchÈ gÈmo pavisitabboti piÓÉÈya vÈ aÒÒena vÈ karaÓÊyena pavisitukÈmena ÈpucchitvÈva pavisitabbo. Sace upajjhÈyo kÈlasseva vuÔÔhÈya d|raÑ bhikkhÈcÈraÑ gantukÈmo hoti, daharÈ piÓÉÈya pavisant|ti vatvÈ gantabbaÑ. AvatvÈ gate pariveÓaÑ gantvÈ upajjhÈyaÑ apassantena gÈmaÑ pavisituÑ vaÔÔati. Sace gÈmaÑ pavisantopi passati, diÔÔhaÔÔhÈnato paÔÔhÈya ÈpucchituÑyeva vaÔÔati.

Na susÈnaÑ gantabbanti vÈsatthÈya vÈ dassanatthÈya vÈ na gantabbaÑ. Na disÈ pakkamitabbÈti ettha pakkamitukÈmena kammaÑ ÈcikkhitvÈ yÈvatatiyaÑ yÈcitabbo. Sace anujÈnÈti, sÈdhu, no ce anujÈnÈti, taÑ nissÈya vasato cassa uddeso vÈ paripucchÈ vÈ kammaÔÔhÈnaÑ vÈ na sampajjati, upajjhÈyo bÈlo hoti abyatto, kevalaÑ attano santike vasÈpetukÈmatÈya eva gantuÑ na deti, evar|pe nivÈrentepi gantuÑ vaÔÔati. VuÔÔhÈnamassa Ègametabbanti gelaÒÒato vuÔÔhÈnaÑ assa ÈgametabbaÑ, na katthaci gantabbaÑ. Sace aÒÒo bhikkhu upaÔÔhÈko atthi, bhesajjaÑ pariyesitvÈ tassa hatthe datvÈ “bhante ayaÑ upaÔÔhahissatÊ”ti vatvÈ gantabbaÑ.

UpajjhÈyavattakathÈ niÔÔhitÈ.


SaddhivihÈrikavattakathÈ

67. UpajjhÈyena saddhivihÈrikamhi sammÈvattanÈyaÑ sa~gahetabbo anuggahetabboti uddesÈdÊhissa sa~gaho ca anuggaho ca kattabbo. Tattha uddesoti PÈÄivÈcanaÑ. ParipucchÈti PÈÄiyÈ atthavaÓÓanÈ. OvÈdoti anotiÓÓe vatthusmiÑ “idaÑ karohi, idaÑ mÈ karitthÈ”ti vacanaÑ. AnusÈsanÊti otiÓÓe vatthusmiÑ. Api ca otiÓÓe vÈ anotiÓÓe vÈ paÔhamaÑ vacanaÑ ovÈdo, punappunaÑ vacanaÑ anusÈsanÊti. Sace upajjhÈyassa patto hotÊti sace atirekapatto hoti. Esa nayo sabbattha. ParikkhÈroti aÒÒopi samaÓaparikkhÈro. Idha ussukkaÑ nÈma dhammikena nayena uppajjamÈna-upÈyapariyesanaÑ. Ito paraÑ dantakaÔÔhadÈnaÑ ÈdiÑ katvÈ ÈcamanakumbhiyÈ udakÈsiÒcanapariyosÈnaÑ vattaÑ gilÈnasseva saddhivihÈrikassa kÈtabbaÑ. Anabhirativ|pakÈsanÈdi pana agilÈnassÈpi kattabbameva. CÊvaraÑ rajantenÈti “evaÑ rajeyyÈsÊ”ti upajjhÈyato upÈyaÑ sutvÈ rajantena. SesaÑ vuttanayeneva veditabbaÑ.

SaddhivihÈrikavattakathÈ niÔÔhitÈ. _____

NasammÈvattanÈdikathÈ

68. Na sammÈ vattantÊti yathÈpaÒÒattaÑ upajjhÈyavattaÑ na p|renti. Yo na sammÈ vatteyyÈti yo yathÈpaÒÒattaÑ vattaÑ na p|reyya, so dukkaÔaÑ ÈpajjatÊti attho. PaÓÈmetabboti apasÈdetabbo. Na adhimattaÑ pemaÑ hotÊti upajjhÈyamhi adhimattaÑ gehassitapemaÑ na hoti. NÈdhimattÈ bhÈvanÈ hotÊti adhimattÈ mettÈbhÈvanÈ na hoti. VuttapaÔipakkhanayena sukkapakkho veditabbo. AlaÑ paÓÈmetunti yutto paÓÈmetuÑ.

AppaÓÈmento upajjhÈyo sÈtisÈro hotÊti sadoso hoti, ÈpattiÑ Èpajjati. TasmÈ na sammÈ vattanto paÓÈmetabbova. Na sammÈvattanÈya ca yÈva cÊvararajanaÑ, tÈva vatte akariyamÈne

264 VinayapiÔaka

upajjhÈyassa parihÈni hoti. TasmÈ taÑ akarontassa nissayamuttakassÈpi amuttakassÈpi Èpattiyeva. Ekaccassa pattadÈnato paÔÔhÈya amuttakanissayasseva Èpatti.

SaddhivihÈrikÈ sammÈ vattanti, upajjhÈyo sammÈ na vattati, upajjhÈyassa Èpatti. UpajjhÈyo sammÈ vattati, saddhivihÈrikÈ sammÈ na vattanti, tesaÑ Èpatti. UpajjhÈye vattaÑ sÈdiyante saddhivihÈrikÈ bahukÈpi honti, sabbesaÑ Èpatti. Sace upajjhÈyo “mayhaÑ upaÔÔhÈko atthi, tumhe attano sajjhÈyamanasikÈrÈdÊsu yogaÑ karothÈ”ti vadati, saddhivihÈrikÈnaÑ anÈpatti. Sace upajjhÈyo sÈdiyanaÑ vÈ asÈdiyanaÑ vÈ na jÈnÈti, bÈlo hoti, saddhivihÈrikÈ bahukÈ. Tesu eko vattasampanno bhikkhu “upajjhÈyassa kiccaÑ ahaÑ karissÈmi, tumhe appossukkÈ viharathÈ”ti evaÒce attano bhÈraÑ katvÈ itare vissajjeti, tassa bhÈrakaraÓato paÔÔhÈya tesaÑ anÈpatti.

NasammÈvattanÈdikathÈ niÔÔhitÈ. _____

RÈdhabrÈhmaÓavatthukathÈ

69. RÈdhabrÈhmaÓavatthusmiÑ kiÒcÈpi ÈyasmÈ SÈriputto BhagavatÈ BÈrÈÓasiyaÑ tÊhi saraÓagamanehi anuÒÒÈtaÑ pabbajjaÒceva upasampadaÒca jÈnÈti, BhagavÈ pana taÑ lahukaÑ upasampadaÑ paÔikkhipitvÈ Òatticatutthakammena garukaÑ katvÈ upasampadaÑ anuÒÒÈtukÈmo. Athassa thero ajjhÈsayaÑ viditvÈ “kathÈhaÑ bhante taÑ brÈhmaÓaÑ pabbÈjemi upasampÈdemÊ”ti Èha. BuddhÈnaÑ hi parisÈ ajjhÈsayakusalÈ honti, ayaÒca BuddhaparisÈya aggo.

Byattena bhikkhunÈ paÔibalenÈti ettha byatto nÈma yassa sÈÔÔhakathaÑ VinayapiÔakaÑ vÈcuggataÑ pavattati. TasmiÑ asati yassa antamaso idaÑ ÒatticatutthakammavÈcÈmattampi suggahitaÑ hoti, vÈcuggataÑ pavattati, ayampi imasmiÑ atthe byatto. Yo pana kÈsasosasemhÈdinÈ vÈ


gelaÒÒena, oÔÔhadantajivhÈdÊnaÑ vÈ asampattiyÈ, pariyattiyaÑ vÈ akataparicayattÈ na sakkoti parimaÓÉalehi padabyaÒjanehi kammavÈcaÑ sÈvetuÑ, byaÒjanaÑ vÈ padaÑ vÈ hÈpeti, aÒÒathÈ vÈ vattabbaÑ aÒÒathÈ vadati, ayaÑ appaÔibalo. TabbiparÊto imasmiÑ atthe “paÔibalo”ti veditabbo. SaÑgho ÒÈpetabboti saÑgho jÈnÈpetabbo. Tato paraÑ yaÑ saÑgho jÈnÈpetabbo, taÑ dassetuÑ “suÓÈtu me bhante”ti-ÈdimÈha. 71. UpasampannasamanantarÈti upasampanno hutvÈ samanantarÈ. AnÈcÈraÑ ÈcaratÊti paÓÓattivÊtikkamaÑ karoti. Ullumpatu manti uddharatu maÑ, akusalÈ vuÔÔhÈpetvÈ kusale patiÔÔhapetu, sÈmaÓerabhÈvÈ vÈ uddharitvÈ bhikkhubhÈve patiÔÔhapet|ti. AnukampaÑ upÈdÈyÈti anuddayaÑ paÔicca, mayi anukampaÑ katvÈti attho. 73. AÔÔhitÈ1 hotÊti niccappavattinÊ hoti. CattÈro nissayeti cattÈro paccaye. YasmÈ cattÈro paccaye nissÈya attabhÈvo pavattati, tasmÈ te nissayÈti vuccanti.

RÈdhabrÈhmaÓavatthukathÈ niÔÔhitÈ. _____

ŒcariyavattakathÈ

75. KintÈyaÑ bhikkhu hotÊti kiÑ te ayaÑ bhikkhu hoti. AÒÒehi ovadiyo anusÈsiyoti aÒÒehi ovaditabbo ceva anusÈsitabbo ca. BÈhullÈya Èvatto yadidaÑ gaÓabandhikanti gaÓabandho etassa bÈhullassa atthÊti gaÓabandhikaÑ, bÈhullaÑ. YaÑ idaÑ gaÓabandhikaÑ nÈma bÈhullaÑ, tadatthÈya atilahuÑ tvaÑ Èpannoti vuttaÑ hoti. 76. AbyattÈti paÒÒÈveyyattiyena virahitÈ. AÒÒataropi aÒÒatitthiyapubboti pas|ro paribbÈjako. So kira “dhammaÑ ______________________________________________________________ 1. AdhiÔÔhitÈ (Ka)

266 VinayapiÔaka

thenessÈmÊ”ti UdÈyittherassa santike pabbajitvÈ tena sahadhammikaÑ vuccamÈno tassa vÈdaÑ Èropesi. AnujÈnÈmi bhikkhave byattena bhikkhunÈti-Èdimhi byatto pubbe bhikkhunovÈdakavaÓÓanÈyaÑ vuttalakkhaÓoyeva. Yo pana antevÈsino vÈ saddhivihÈrikassa vÈ gilÈnassa sakkoti upaÔÔhÈnÈdÊni kÈtuÑ, ayaÑ idha “paÔibalo”ti adhippeto, vuttampi cetaÑ–

“PaÒcahupÈli a~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ upasampÈdetabbaÑ, nissayo dÈtabbo, sÈmaÓero upaÔÔhÈpetabbo. Katamehi paÒcahi, paÔibalo hoti antevÈsiÑ vÈ saddhivihÈriÑ vÈ gilÈnaÑ upaÔÔhÈtuÑ vÈ upaÔÔhÈpetuÑ vÈ, anabhirataÑ v|pakÈsetuÑ vÈ v|pakÈsÈpetuÑ vÈ, uppannaÑ kukkuccaÑ dhammato vinodetuÑ1, abhidhamme vinetuÑ, abhivinaye vinetun”ti2.

77. Pakkhasa~kantes|ti titthiyapakkhasa~kantesu. AnujÈnÈmi bhikkhave Ècariyanti ÈcÈrasamÈcÈrasikkhÈpanaka ÈcariyaÑ anujÈnÈmi. Œcariyo bhikkhave antevÈsikamhÊti-Èdi sabbaÑ “upajjhÈyo bhikkhave saddhivihÈrikamhÊ”ti-ÈdinÈ nayena vuttavaseneva veditabbaÑ, nÈmamattameva hi ettha nÈnaÑ.

ŒcariyavattakathÈ niÔÔhitÈ. _____

PaÓÈmanÈkhamanÈkathÈ

80. AntevÈsikÈ Ècariyesu na sammÈ vattantÊti ettha pana yaÑ pubbe “nasammÈvattanÈya ca yÈva cÊvararajanaÑ, tÈva vatte akariyamÈne upajjhÈyassa parihÈni hoti, tasmÈ taÑ akarontassa nissayamuttakassÈpi amuttakassÈpi ÈpattiyevÈ”ti ca, “ekaccassa pattadÈnato paÔÔhÈya amuttakanissayasseva ÈpattÊ”ti ca lakkhaÓaÑ vuttaÑ, na teneva lakkhaÓena nissayantevÈsikassa Èpatti veditabbÈ. NissayantevÈsikena hi yÈva ÈcariyaÑ nissÈya vasati, tÈva sabbaÑ ÈcariyavattaÑ kÈtabbaÑ. PabbÈjjÈ-upasampadÈdhammantevÈsikehi pana ______________________________________________________________ 1. VinodetuÑ vÈ vinodÈpetuÑ vÈ (Sabbattha) 2. Vi 5. 314 piÔÔhe.


nissayamuttakehipi Èdito paÔÔhÈya yÈva cÊvararajanaÑ, tÈva vattaÑ kÈtabbaÑ, anÈpucchitvÈ pattadÈnÈdimhi pana etesaÑ anÈpatti. Etesu ca pabbajjantevÈsiko ca upasampadantevÈsiko ca Ècariyassa yÈvajÊvaÑ bhÈro. NissayantevÈsiko ca dhammantevÈsiko ca yÈva samÊpe vasanti, tÈvadeva. TasmÈ ÈcariyenÈpi tesu sammÈ vattitabbaÑ. ŒcariyantevÈsikesu hi yo yo na sammÈ vattati, tassa tassa Èpatti.

PaÓÈmanÈkhamanÈkathÈ niÔÔhitÈ. _____

NissayapaÔippassaddhikathÈ

83. UpajjhÈyamhÈ nissayapaÔippassaddhÊsu upajjhÈyo pakkanto vÈti-ÈdÊsu ayaÑ vinicchayo–pakkantoti tamhÈ ÈvÈsÈ vippavasitukÈmo pakkanto disaÑ gato. EvaÑ gate ca pana tasmiÑ sace vihÈre nissayadÈyako atthi, yassa santike aÒÒadÈpi nissayo vÈ gahitapubbo hoti, yo vÈ ekasambhogaparibhogo, tassa santike nissayo gahetabbo, ekadivasampi parihÈro natthi. Sace tÈdiso natthi, aÒÒo lajjÊ pesalo atthi, tassa lajjÊpesalabhÈvaÑ1 jÈnantena tadaheva nissayo yÈcitabbo. Sace deti, iccetaÑ kusalaÑ. Atha pana “tumhÈkaÑ upajjhÈyo lahuÑ ÈgamissatÊ”ti pucchati, upajjhÈyena ca tathÈ vuttaÑ, “Èma bhante”ti vattabbaÑ. Sace vadati “tena hi upajjhÈyassa ÈgamanaÑ ÈgamethÈ”ti, vaÔÔati. Atha panassa pakatiyÈ pesalabhÈvaÑ na jÈnÈti, cattÈri paÒca divasÈni tassa bhikkhuno sabhÈgataÑ oloketvÈ okÈsaÑ kÈretvÈ nissayo gahetabbo.

Sace pana vihÈre nissayadÈyako natthi, upajjhÈyo ca “ahaÑ katipÈhena ÈgamissÈmi, mÈ ukkaÓÔhitthÈ”ti vatvÈ gato, yÈva ÈgamanÈ parihÈro labbhati. AthÈpi naÑ tattha manussÈ paricchinnakÈlato uttaripi paÒca vÈ dasa vÈ divasÈni vÈsentiyeva, tena vihÈraÑ pavatti pesetabbÈ “daharÈ mÈ ukkaÓÔhantu, ahaÑ asukadivasaÑ ______________________________________________________________ 1. PesalabhÈvaÑ (Ka)

268 VinayapiÔaka

nÈma ÈgamissÈmÊ”ti. Evampi parihÈro labbhati. Atha Ègacchato antarÈmagge nadÊp|rena vÈ corÈdÊhi vÈ upaddavo hoti, thero udakosakkanaÑ vÈ Ègameti, sahÈye vÈ pariyesati, taÒce pavattiÑ daharÈ suÓanti, yÈva ÈgamanÈ parihÈro labbhati. Sace pana so “idhevÈhaÑ vasissÈmÊ”ti pahiÓati, parihÈro natthi. Yattha nissayo labbhati, tattha gantabbaÑ.

Vibbhante pana kÈla~kate pakkhasa~kante vÈ ekadivasampi parihÈro natthi. Yattha nissayo labbhati, tattha gantabbaÑ. ŒÓattÊti pana nissayapaÓÈmamÈ vuccati. TasmÈ “paÓÈmemi tan”ti vÈ “mÈ idha paÔikkamÊ”ti vÈ “nÊhara te pattacÊvaran”ti vÈ “nÈhaÑ tayÈ upaÔÔhÈtabbo”ti vÈti iminÈ PÈÄinayena “mÈ maÑ gÈmappavesanaÑ ÈpucchÊ”ti-ÈdinÈ PÈÄimuttakanayena vÈ yo nissayapaÓÈmanÈya paÓÈmito hoti, tena upajjhÈyo khamÈpetabbo.

Sace Èditova na khamati, daÓÉakammaÑ ÈharitvÈ tikkhattuÑ tÈva sayameva khamÈpetabbo. No ce khamati, tasmiÑ vihÈre mahÈthere gahetvÈ khamÈpetabbo. No ce khamati, sÈmantavihÈre bhikkh| gahetvÈ khamÈpetabbo. Sace evampi na khamati, aÒÒattha gantvÈ upajjhÈyassa sabhÈgÈnaÑ santike vasitabbaÑ “appeva nÈma sabhÈgÈnaÑ me santike vasatÊti ÒatvÈpi khameyyÈ”ti. Sace evampi na khamati, tatreva vasitabbaÑ. Tatra ce dubbhikkhÈdidosena na sakkÈ hoti vasituÑ, taÑyeva vihÈraÑ ÈgantvÈ aÒÒassa santike nissayaÑ gahetvÈ vasituÑ vaÔÔati. AyamÈÓattiyaÑ vinicchayo.

ŒcariyamhÈ nissayapaÔippassaddhÊsu Ècariyo pakkanto vÈ hotÊti ettha koci Ècariyo ÈpucchitvÈ pakkamati, koci anÈpucchitvÈ. AntevÈsikopi evameva. Tatra sace antevÈsiko ÈcariyaÑ Èpucchati “asukaÑ nÈma bhante ÔhÈnaÑ gantuÑ icchÈmi kenacideva karaÓÊyenÈ”ti, Ècariyena ca “kadÈ gamissasÊ”ti vutto “sÈyanhe vÈ rattiÑ vÈ uÔÔhahitvÈ gamissÈmÊ”ti vadati, Ècariyopi “sÈdh|”ti sampaÔicchati, ta~khaÓaÒÒeva nissayo paÔippassambhati.


Sace pana “bhante asukaÑ nÈma ÔhÈnaÑ gantukÈmomhÊ”ti vutte Ècariyo “asukasmiÑ nÈma gÈme piÓÉÈya caritvÈ pacchÈ jÈnissasÊ”ti vadati, so ca “sÈdh|”ti sampaÔicchati, tato ce gato, Sugato. Sace pana na gacchati, nissayo na paÔippassambhati. AthÈpi “gacchÈmÊ”ti vutte Ècariyena “mÈ tÈva gaccha, rattiÑ mantetvÈ jÈnissÈmÈ”ti vutto mantetvÈ gacchati, sugato. No ce gacchati, nissayo na paÔippassambhati. ŒcariyaÑ anÈpucchÈ pakkamantassa pana upacÈrasÊmÈtikkame nissayo paÔippassambhati. Anto-upacÈrasÊmato paÔinivattantassa na paÔippassambhati.

Sace pana Ècariyo antevÈsikaÑ Èpucchati “Èvuso asukaÑ nÈma ÔhÈnaÑ gamissÈmÊ”ti, antevÈsikena ca “kadÈ”ti vutte “sÈyanhe vÈ rattibhÈge vÈ”ti vadati, antevÈsikopi sÈdh|ti sampaÔicchati, ta~khaÓaÒÒeva nissayo paÔippassambhati.

Sace pana Ècariyo “sve piÓÉÈya caritvÈ gamissÈmÊ”ti vadati, itaro ca sÈdh|ti sampaÔicchati, ekadivasaÑ tÈva nissayo na paÔippassambhati, punadivase paÔippassaddho hoti. “AsukasmiÑ nÈma gÈme piÓÉÈya caritvÈ jÈnissÈmi mama gamanaÑ vÈ agamanaÑ vÈ”ti vatvÈ sace na gacchati, nissayo na paÔippassambhati. AthÈpi “gacchÈmÊ”ti vutte antevÈsikena “mÈ tÈva gacchatha, rattiÑ mantetvÈ jÈnissathÈ”ti vutto mantetvÈpi na gacchati, nissayo na paÔippassambhati.

Sace ubhopi ÈcariyantevÈsikÈ kenaci karaÓÊyena bahisÊmaÑ gacchanti, tato ce Ècariyo gamiyacitte uppanne anÈpucchÈva gantvÈ dvinnaÑ leÉÉupÈtÈnaÑ antoyeva nivattati, nissayo na paÔippassambhati. Sace dve leÉÉupÈte abhikkamitvÈ nivattati, paÔippassaddho hoti. ŒcariyupajjhÈyÈ dve leÉÉupÈte atikkamma aÒÒasmiÑ vihÈre vasanti, nissayo paÔippassambhati.

Œcariye vibbhante kÈla~kate pakkhasa~kante ca ta~khaÓaÒÒeva paÔippassambhati. ŒÓattiyaÑ pana sacepi Ècariyo muÒcitukÈmova hutvÈ nissayapaÓÈmanÈya paÓÈmeti, antevÈsiko ca “kiÒcÈpi maÑ Ècariyo paÓÈmeti, atha kho hadayena muduko”ti sÈlayova hoti, nissayo na paÔippassambhatiyeva. Sacepi Ècariyo sÈlayo,

270 VinayapiÔaka

antevÈsiko nirÈlayo, “na dÈni imaÑ nissÈya vasissÈmÊ”ti dhuraÑ nikkhipati, evampi na paÔippassambhati. UbhinnaÑ sÈlayabhÈve pana na paÔippassambhatiyeva. UbhinnaÑ dhuranikkhepena paÔippassambhati. PaÓÈmitena daÓÉakammaÑ ÈharitvÈ tikkhattuÑ khamÈpetabbo. No ce khamati, upajjhÈye vuttanayena paÔipajjitabbaÑ.

UpajjhÈyena vÈ samodhÈnagatoti ettha dassanasavanavasena samodhÈnaÑ veditabbaÑ. Sace hi ÈcariyaÑ nissÈya vasanto saddhivihÈriko ekavihÈre cetiyaÑ vÈ vandantaÑ ekagÈme piÓÉÈya vÈ carantaÑ upajjhÈyaÑ passati, nissayo paÔippassambhati. UpajjhÈyo passati, saddhivihÈriko pana na passati, na paÔippassambhati. MaggappaÔipannaÑ vÈ ÈkÈsena vÈ gacchantaÑ upajjhÈyaÑ disvÈ d|rattÈ bhikkh|ti jÈnÈti, upajjhÈyoti na jÈnÈti, na paÔippassambhati. Sace jÈnÈti, paÔippassambhati. UparipÈsÈde upajjhÈyo vasati, heÔÔhÈ saddhivihÈriko. TaÑ adisvÈva yÈguÑ pivitvÈ pakkamati, ÈsanasÈlÈya vÈ nisinnaÑ adisvÈva ekamante bhuÒjitvÈ pakkamati, dhammassavanamaÓÉape vÈ nisinnampi taÑ adisvÈva dhammaÑ sutvÈ pakkamati, nissayo na paÔippassambhati. EvaÑ tÈva dassanavasena samodhÈnaÑ veditabbaÑ.

Savanavasena pana sace upajjhÈyassa vihÈre vÈ antaraghare vÈ dhammaÑ kathentassa anumodanaÑ vÈ karontassa saddaÑ sutvÈ “upajjhÈyassa me saddo”ti saÒjÈnÈti, nissayo paÔippassambhati. AsaÒjÈnantassa na paÔippassambhatÊti ayaÑ samodhÈne vinicchayo.

NissayapaÔippassaddhikathÈ niÔÔhitÈ. _____

UpasampÈdetabbapaÒcakakathÈ

84. IdÈni yaÑ pubbe “anujÈnÈmi bhikkhave byattena bhikkhunÈ paÔibalena dasavassena vÈ atirekadasavassena vÈ upasampÈdetuÑ nissayaÑ dÈtun”ti sa~khepato upajjhÈyÈcariyÈnaÑ lakkhaÓaÑ vuttaÑ, taÑ vitthÈrato dassetuÑ paÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgatenÈti-ÈdimÈha. Tattha paÒcahi a~gehÊti paÒcahi aguÓa~gehi. So hi sÊlakkhandhÈdÊhi asamannÈgatattÈva aguÓa~gehi samannÈgato hoti. Na upasampÈdetabbanti


upajjhÈyena hutvÈ na upasampÈdetabbaÑ. Na nissayo dÈtabboti Ècariyena hutvÈ nissayo na dÈtabbo. Ettha ca na asekkhena sÊlakkhandhenÈti ca attanÈ na asekkhenÈti ca assaddhoti ca ÈdÊsu tÊsu paÒcakesu ayuttavasena paÔikkhepo kato, na Èpatti-a~gavasena. Yo hi asekkhehi sÊlakkhandhÈdÊhi asamannÈgato pare ca tattha samÈdapetuÑ asakkonto assaddhiyÈdidosayuttova hutvÈ parisaÑ pariharati, tassa parisÈ sÊlÈdÊhi parihÈyatiyeva, na vaÉÉhati. TasmÈ tena na upasampÈdetabbanti-Èdi ayuttavasena vuttaÑ, na Èpatti-a~gavasena. Na hi khÊÓÈsavasseva upajjhÈyÈcariyabhÈvo BhagavatÈ anuÒÒÈto. Yadi tasseva anuÒÒÈto abhavissa, “sace upajjhÈyassa anabhirati uppannÈ hotÊ”ti-ÈdiÑ na vadeyya. YasmÈ pana khÊÓÈsavassa parisÈ sÊlÈdÊhi na parihÈyati, tasmÈ “paÒcahi bhikkhave a~gehi samannÈgatena bhikkhunÈ upasampÈdetabban”ti-Èdi vuttaÑ.

AdhisÊle sÊlavipannoti-ÈdÊsu pÈrÈjikaÒca saÑghÈdisesaÒca Èpanno adhisÊle sÊlavipanno nÈma. Itare paÒcÈpattikkhandhe Èpanno ajjhÈcÈre ÈcÈravipanno nÈma. SammÈdiÔÔhiÑ pahÈya antaggÈhikÈya diÔÔhiyÈ samannÈgato atidiÔÔhiyÈ diÔÔhivipanno nÈma. YattakaÑ sutaÑ parisaÑ pariharantassa icchitabbaÑ, tena virahitattÈ appassuto. YaÑ tena jÈnitabbaÑ ÈpattÈdi, tassa ajÈnanato duppaÒÒo. ImasmiÑ paÒcake purimÈni tÊÓi padÈni ayuttavasena vuttÈni, pacchimÈni dve Èpatti-a~gavasena.

ŒpattiÑ na jÈnÈtÊti idaÑ nÈma mayÈ katanti vutte imaÑ nÈma ÈpattiÑ ayaÑ Èpannoti na jÈnÈti. VuÔÔhÈnaÑ na jÈnÈtÊti vuÔÔhÈnagÈminito vÈ desanÈgÈminito vÈ Èpattito evaÑ nÈma vuÔÔhÈnaÑ hotÊti na jÈnÈti. ImasmiÑ paÒcake purimÈni dve padÈni ayuttavasena vuttÈni, pacchimÈni tÊÓi Èpatti-a~gavasena.

ŒbhisamÈcÈrikÈya sikkhÈyÈti khandhakavatte vinetuÑ na paÔibalo hotÊti attho. ŒdibrahmacariyakÈyÈti sekkhapaÓÓattiyaÑ vinetuÑ na paÔibaloti attho. Abhidhammeti nÈmar|paparicchede vinetuÑ na paÔibaloti attho. Abhivinayeti sakale VinayapiÔake vinetuÑ na paÔibaloti attho. VinetuÑ na paÔibaloti ca sabbattha sikkhÈpetuÑ na

272 VinayapiÔaka

sakkotÊti attho. Dhammato vivecetunti dhammena kÈraÓena vissajjÈpetuÑ. ImasmiÑ paÒcake sabbapadesu Èpatti. ŒpattiÑ na jÈnÈtÊti ÈdipaÒcakasmimpi sabbapadesu Èpatti. �nadasavassapariyosÈnapaÒcakepi eseva nayo. Iti Èdito tayo paÒcakÈ, catutthe tÊÓi padÈni, paÒcame dve padÈnÊti sabbepi cattÈro paÒcakÈ ayuttavasena vuttÈ. CatutthapaÒcake dve padÈni, paÒcame tÊÓi, chaÔÔhasattama-aÔÔhamÈ tayo paÒcakÈti sabbepi cattÈro paÒcakÈ Èpatti-a~gavasena vuttÈ, sukkapakkhe aÔÔhasu anÈpattiyevÈti.

UpasampÈdetabbapaÒcakakathÈ niÔÔhitÈ. _____

UpasampÈdetabbachakkakathÈ

85. Chakkesu |nadasavassapadaÑ viseso, taÑ sabbattha ÈpattikaraÑ. SesaÑ vuttanayeneva veditabbaÑ. Tattha ubhayÈni kho panassa pÈtimokkhÈni vitthÈrena na svÈgatÈni hontÊti Ubhatovibha~gavasena na svÈgatÈni1. Na suvibhattÈnÊti mÈtikÈvibha~gavasena. Na suppavattÊnÊti vÈcuggatavasena. Na suvinicchitÈni suttaso anubyaÒjanasoti mÈtikÈto ca vibha~gato ca na suÔÔhu vinicchitÈni.

UpasampÈdetabbachakkakathÈ niÔÔhitÈ. _____

AÒÒatitthiyapubbavatthukathÈ

86. AÒÒatitthiyapubbavatthusmiÑ yo tÈva ayaÑ pas|ro, so titthiyapakkantakattÈ na upasampÈdetabbo. Yo pana aÒÒopi nayidha pabbajitapubbo Ègacchati, tasmiÑ yaÑ kattabbaÑ, taÑ dassetuÑ yo so bhikkhave aÒÒopÊti-ÈdimÈha. Tattha tassa cattÈro mÈse parivÈso dÈtabboti ayaÑ titthiyaparivÈso nÈma, appaÔicchannaparivÈsotipi vuccati, ayaÑ pana naggaparibbÈjakasseva ÈjÊvakassa ______________________________________________________________ 1. VuttÈni (SyÈ, Ka)


vÈ acelakassa vÈ dÈtabbo. Sace sopi sÈÔakaÑ vÈ vÈÄakambalÈdÊnaÑ aÒÒataraÑ titthiyaddhajaÑ vÈ nivÈsetvÈ Ègacchati, nÈssa parivÈso dÈtabbo, aÒÒassa pana tÈpasapaÓÉara~gÈdikassa na dÈtabbova.

PaÔhamaÑ kesamassunti-ÈdinÈ tassa Èditova sÈmaÓerapabbajjaÑ dasseti. EvaÑ pabbÈjentehi pana tasmiÑ saÑghamajjhe nisinneyeva “tvaÑ pabbÈjehi, tvaÑ Ècariyo hohi, tvaÑ upajjhÈyo hohÊ”ti therÈ bhikkh| na vattabbÈ. EvaÑ vuttÈ hi sace tassa ÈcariyupajjhÈyabhÈvena jigucchantÈ na sampaÔicchanti, atha so “nayime mayhaÑ saddahantÊ”ti kujjhitvÈpi gaccheyya. TasmÈ taÑ ekamantaÑ netvÈ tassa ÈcariyupajjhÈyÈ pariyesitabbÈ. 87. EvaÑ kho bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo ÈrÈdhako hoti, evaÑ anÈrÈdhakoti ayamassa parivÈsavattadassanatthaÑ mÈtikÈ. KathaÒca bhikkhaveti-Èdi tasseva vibha~go. Tattha atikÈlena gÈmaÑ pavisatÊti bhikkh|naÑ vattakaraÓavelÈyameva gÈmaÑ piÓÉÈya pavisati. AtidivÈ paÔikkamatÊti kulagharesu itthipurisadÈrakadÈrikÈdÊhi saddhiÑ gehassitakathaÑ kathento tattheva bhuÒjitvÈ bhikkh|su pattacÊvaraÑ paÔisÈmetvÈ uddesaparipucchÈdÊni vÈ karontesu paÔisallÊnesu vÈ Ègacchati, na upajjhÈyavattaÑ nÈcariyavattaÑ karoti, aÒÒadatthu vasanaÔÔhÈnaÑ pavisitvÈ niddÈyati. Evampi bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo anÈrÈdhako hotÊti evampi karonto parivÈsavattassa sampÈdako p|rako na hoti.

VesiyÈgocaro vÈti-ÈdÊsu vesiyÈti ÈmisakiÒcikkhasampadÈnÈdinÈ1 sulabhajjhÈcÈrÈ r|p|pajÊvikÈ itthiyo. Vivoti matapatikÈ vÈ pavutthapatikÈ vÈ itthiyo, tÈ yena kenaci saddhiÑ mittabhÈvaÑ patthenti. ThullakumÈrikÈti yobbannappattÈ yobbannÈtÊtÈ vÈ kumÈriyo, tÈ purisÈdhippÈyÈva vicaranti, yena kenaci saddhiÑ mittabhÈvaÑ patthenti. PaÓÉakÈti ussannakilesÈ av|pasantapariÄÈhÈ napuÑsakÈ, te pariÄÈhavegÈbhibh|tÈ yena kenaci saddhiÑ mittabhÈvaÑ patthenti. Bhikkhuniyoti samÈnapabbajjÈ itthiyo, tÈhi saddhiÑ khippameva vissÈso hoti, tato sÊlaÑ bhijjati. ______________________________________________________________ 1. ŒmisakiÒjakkhasampadÈnÈdinÈ (SyÈ, Ka)

274 VinayapiÔaka

Tattha vesiyÈnaÑ kulesu kulupako hutvÈ piÓÉapÈtacariyÈdÊhi vÈ apadisitvÈ sinehasanthavajÈtena hadayena abhiÓhadassanasallÈpakÈmatÈya tÈsaÑ santikaÑ upasa~kamanto vesiyÈgocaroti vuccati, so nacirasseva “asukavesiyÈ saddhiÑ gato”ti vattabbataÑ pÈpuÓÈti. Esa nayo sabbattha. Sace pana vesiyÈdayo salÈkabhattÈdÊni denti, bhikkh|hi saddhiÑ gantvÈ saddhiÑyeva bhuÒjitvÈ vÈ gahetvÈ vÈ ÈgantuÑ vaÔÔati. GilÈnÈ bhikkhuniyo ovadituÑ vÈ dhammaÑ vÈ desetuÑ uddesaparipucchÈdÊni vÈ dÈtuÑ gacchantehi bhikkh|hi saddhiÑ gantuÑ vaÔÔati. Yo pana tathÈ agantvÈ mittasanthavavasena gacchati, ayaÑ anÈrÈdhako hoti.

UccÈvacÈni karaÓÊyÈnÊti1 mahantakhuddakÈni kammÈni. Tattha ghaÓÔiÑ2 paharitvÈ samaggena saÑghena sannipatitvÈ kattabbÈni cetiyamahÈpÈsÈdapaÔisa~kharaÓÈdÊni kammÈni uccÈni nÈma. CÊvaradhovanarajanÈdÊni khandhakapariyÈpannÈni ca aggisÈlavattÈdÊni ÈbhisamÈcÈrikÈni avacÈni nÈma. Tattha na dakkho hotÊti tesu kammesu cheko susikkhito na hoti. Na analasoti uÔÔhÈnavÊriyasampano na hoti, “bhikkhusaÑghassa kammaÑ atthÊ”ti sutvÈ pageva bhattakiccaÑ katvÈ gabbhantaraÑ pavisitvÈ yÈvadatthaÑ supitvÈ sÈyaÑ nikkhamati. TatrupÈyÈyÈti tesu kammesu upÈyabh|tÈya. VÊmaÑsÈyÈti ÔhÈnuppattikavÊmaÑsÈya. “IdamevaÑ kattabbaÑ, idamevaÑ na kattabban”ti tasmiÑyeva khaÓe uppannapaÒÒÈya samannÈgato na hoti. Na alaÑ kÈtuÑ na alaÑ saÑvidhÈtunti sahatthÈpi kÈtuÑ samattho na hoti, “gaÓhatha bhante, gaÓha dahara, gaÓha sÈmaÓera, sace tumhe vÈ na karissatha, amhe vÈ na karissÈma, ko dÈni imaÑ karissatÊ”ti evaÑ ussÈhaÑ janetvÈ saÑvidhÈtuÑ aÒÒamaÒÒaÑ kÈretumpi samattho na hoti. Bhikkh|hi “kammaÑ karissÈmÈ”ti vutte kiÒci rogaÑ apadisati, bhikkh|naÑ kammaÑ karontÈnaÑ samÊpeneva vicarati, sÊsameva dasseti. Ayampi anÈrÈdhako hoti.

Na tibbacchando hotÊti balavacchando na hoti. Uddeseti PÈÄipariyÈpuÓane. ParipucchÈyÈti atthasavane. AdhisÊleti pÈtimokkhasÊle. Adhicitteti lokiyasamÈdhibhÈvanÈya. AdhipaÒÒÈyÈti lokuttaramaggabhÈvanÈya. ______________________________________________________________ 1. KiÑkaraÓÊyÈnÊti (Sabbattha) 2. GaÓÉiÑ (SÊ, SyÈ), ghaÓÉiÑ (Ka)


Sa~kanto hotÊti idhÈgato hoti. Tassa satthunoti tassa titthÈyatanasÈmikassa. Tassa diÔÔhiyÈti tassa santakÈya laddhiyÈ. IdÈni sÈyeva laddhi yasmÈ tassa titthakarassa khamati ceva ruccati ca, “idameva saccan”ti ca daÄhaggÈhena gahitÈ, tasmÈ tassa khanti ruci ÈdÈyoti vuccati. Tena vuttaÑ “tassa khantiyÈ tassa ruciyÈ tassa ÈdÈyassÈ”ti. AvaÓÓe bhaÒÒamÈneti garahÈya bhaÒÒamÈnÈya. Anabhiraddhoti aparipuÓÓasa~kappo, no paggahitacitto. Udaggoti abbhunnatakÈyacitto. IdaÑ bhikkhave sa~ghÈtanikaÑ1 aÒÒatitthiyapubbassa anÈrÈdhanÊyasminti bhikkhave yamidaÑ tassa Satthuno tasseva ca laddhiyÈ avaÓÓe bhaÒÒamÈne “kiÑ ime paraÑ garahantÊ”ti kÈyavacÊvikÈranibbattakaÑ anattamanattaÑ, BuddhÈdÊnaÒca avaÓÓe bhaÒÒamÈne attamanattaÑ, yaÒca tasseva Satthuno tasseva ca laddhiyÈ vaÓÓe bhaÒÒamÈne attamanattaÑ, BuddhÈdÊnaÒca vaÓÓabhaÓane anattamanattaÑ, idaÑ aÒÒatitthiyapubbassa anÈrÈdhanÊyasmiÑ sa~ghÈtanikaÑ, anÈrÈdhake parivÈsavattaÑ ap|rake kamme idaÑ li~gaÑ idaÑ lakkhaÓaÑ idamacalappamÈÓanti vuttaÑ hoti. EvaÑ anÈrÈdhako kho bhikkhave aÒÒatitthiyapubbo Ègato na upasampÈdetabboti ito ekenapi a~gena samannÈgato na upasampÈdetabbo. Sukkapakkhe sabbaÑ vuttavipallÈsena veditabbaÑ.

EvaÑ ÈrÈdhako kho bhikkhaveti evaÑ nÈtikÈlena gÈmappavesanÈ nÈtidivÈ paÔikkamanaÑ, na vesiyÈdigocaratÈ, sabrahmacÈrÊnaÑ kiccesu dakkhatÈdi, uddesÈdÊsu tibbacchandatÈ, titthiyÈnaÑ avaÓÓabhaÓane attamanatÈ, BuddhÈdÊnaÑ avaÓÓabhaÓane anattamanatÈ, titthiyÈnaÑ vaÓÓabhaÓane anattamanatÈ, BuddhÈdÊnaÑ vaÓÓabhaÓane attamanatÈti imesaÑ aÔÔhannaÑ titthiyavattÈnaÑ parip|raÓena ÈrÈdhako paritosako bhikkh|naÑ aÒÒatitthiyapubbo Ègato upasampÈdetabbo.

Sace pana upasampadamÈÄakepi ekaÑ vattaÑ bhindati, puna cattÈro mÈse parivasitabbaÑ. YathÈ pana bhinnasikkhÈya sikkhamÈnÈya puna sikkhÈpadÈni ca sikkhÈsammuti ca diyyati, evaÑ nayimassa kiÒci puna dÈtabbamatthi, pubbe dinnaparivÈsoyeva hi tassa parivÈso. TasmÈ puna cattÈro mÈse parivasitabbaÑ. Sace parivasanto antarÈ aÔÔha samÈpattiyo nibbatteti, ______________________________________________________________ 1. Sa~ghÈtaniyaÑ (SÊ, Ka)

276 VinayapiÔaka

lokiyadhammo nÈma kuppanasabhÈvo, na upasampÈdetabbo, cattÈro mÈse p|ritavattova upasampÈdetabbo. Sace pana parivasanto cattÈri mahÈbh|tÈni pariggaÓhati, upÈdÈr|pÈni paricchindati, nÈmar|paÑ vavatthapeti, tilakkhaÓaÑ ÈropetvÈ vipassanaÑ Èrabhati, lokiyadhammo nÈma kuppanasabhÈvo, neva upasampÈdetabbo. Sace pana vipassanaÑ vaÉÉhetvÈ sotÈpattimaggaÑ paÔilabhati, paripuÓÓaÑyeva hoti vattaÑ. Sam|hatÈni sabbadiÔÔhigatÈni, abbuÄhaÑ vicikicchÈsallaÑ, taÑdivasameva upasampÈdetabbo. Sacepi titthiyali~ge Ôhito sotÈpanno hoti, parivÈsakiccaÑ natthi, tadaheva pabbÈjetvÈ upasampÈdetabbo.

UpajjhÈyam|lakaÑ cÊvaraÑ pariye sitabbanti upajjhÈyaÑ issaraÑ katvÈ tassa cÊvaraÑ pariyesitabbaÑ. Pattampi tatheva. TasmÈ yadi upajjhÈyassa pattacÊvaraÑ atthi, “imassa dehÊ”ti vattabbo. Atha natthi, aÒÒe dÈtukÈmÈ honti, tehipi upajjhÈyasseva dÈtabbaÑ “idaÑ tumh0ÈkaÑ katvÈ imassa dethÈ”ti. KasmÈ? TitthiyÈ nÈma vilomÈ honti, “saÑghena me pattacÊvaraÑ dinnaÑ, kiÑ mayhaÑ tumhesu Èyattan”ti vatvÈ ovÈdÈnusÈsaniÑ na kareyyuÑ, upajjhÈyena pana ÈyattajÊvikattÈ tassa vacanakaro bhavissati. Tenassa “upajjhÈyam|lakaÑ cÊvaraÑ pariyesitabban”ti vuttaÑ. BhaÓÉukammÈyÈti kesoropanatthaÑ. BhaÓÉukammakathÈ parato Ègamissati.

AggikÈti aggiparicaraÓakÈ. JaÔilakÈti tÈpasÈ. Ete bhikkhave kiriyavÈdinoti ete kiriyaÑ na paÔibÈhanti, “atthi kammaÑ, atthi kammavipÈko”ti evaÑdiÔÔhikÈ. sabbabuddhÈ hi nekkhammapÈramiÑ p|rayamÈnÈ etadeva pabbajjaÑ pabbajitvÈ p|resuÑ1, mayÈpi tatheva p|ritÈ, na etesaÑ sÈsane pabbajjÈ vilomÈ, tasmÈ upasampÈdetabbÈ, na tesaÑ parivÈso dÈtabboti. ImÈhaÑ bhikkhave ÒÈtÊnaÑ ÈveÓikaÑ parihÈraÑ dammÊti imaÑ ahaÑ tesaÑ pÈÔekkaÑ odissakaÑ parihÈraÑ dadÈmi. KasmÈ evamÈha? Te hi titthÈyatane pabbajitÈpi sÈsanassa avaÓÓakÈmÈ na honti, “amhÈkaÑ ÒÈtiseÔÔhassa sÈsanan”ti vaÓÓavÈdinova honti. TasmÈ evamÈhÈti.

AÒÒatitthiyapubbavatthukathÈ niÔÔhitÈ. ______________________________________________________________ 1. PÈramiÑ p|resuÑ (SÊ, SyÈ), pÈramÊ p|resuÑ (Ka)


PaÒcÈbÈdhavatthukathÈ

88. Magadhesu paÒca ÈvÈdhÈ ussannÈ hontÊti MagadhanÈmake janapade manussÈnaÒca amanussÈnaÒca paÒca rogÈ ussannÈ vuÉÉhippattÈ phÈtippattÈ honti. JÊvakakomÈrabhaccakathÈ CÊvarakkhandhake Èvi bhavissati. Na bhikkhave paÒcahi ÈbÈdhehi phuÔÔho pabbÈjetabboti ye te kuÔÔhÈdayo paÒca ÈbÈdhÈ ussannÈ, tehi phuÔÔho adhibh|to na pabbÈjetabbo.

Tattha kuÔÔhanti rattakuÔÔhaÑ vÈ hotu kÈÄakuÔÔhaÑ vÈ, yaÑkiÒci kiÔibhadaddukacchu-Èdippabhedampi sabbaÑ kuÔÔhamevÈti vuttaÑ. TaÒce nakhapiÔÔhippamÈÓampi vaÉÉhanakapakkhe ÔhitaÑ hoti, na pabbÈjetabbo. Sace pana nivÈsanapÈrupanehi pakatipaÔicchanne ÔhÈne nakhapiÔÔhippamÈÓaÑ avaÉÉhanakapakkhe ÔhitaÑ hoti, vaÔÔati. Mukhe pana hatthapÈdapiÔÔhesu vÈ sacepi avaÉÉhanakapakkhe ÔhitaÑ nakhapiÔÔhito ca khuddakatarampi, na vaÔÔatiyevÈti KurundiyaÑ vuttaÑ. TikicchÈpetvÈ pabbÈjentenÈpi pakativaÓÓe jÈteyeva pabbÈjetabbo. GodhÈpiÔÔhisadisacuÓÓa-okiraÓakasarÊrampi pabbÈjetuÑ na vaÔÔati.

GaÓÉoti medagaÓÉo vÈ hotu aÒÒo vÈ, yo koci kolaÔÔhimattakopi ce vaÉÉhanakapakkhe Ôhito gaÓÉo hoti, na pabbÈjetabbo. PaÔicchannaÔÔhÈne pana kolaÔÔhimatte avaÉÉhanakapakkhe Ôhito vaÔÔati. MukhÈdike appaÔicchannaÔÔhÈne avaÉÉhanakapakkhe Ôhitopi na vaÔÔati. TikicchÈpetvÈ pabbÈjentenÈpi sarÊraÑ saÒchaviÑ kÈretvÈva pabbÈjetabbo. UÓÓigaÓÉÈ nÈma honti gothanÈ viya a~gulikÈ viya ca tattha tattha lambanti, etepi gaÓÉÈyeva. Tesu sati pabbÈjetuÑ na vaÔÔati. DaharakÈle khÊrapiÄakÈ yobbannakÈle ca mukhe kharapiÄakÈ nÈma honti, mahallakakÈle nassanti, na tÈ gaÓÉasa~khyaÑ gacchanti, tÈsu sati pabbÈjetuÑ vaÔÔati. AÒÒe1 pana sarÊre kharapiÄakÈ nÈma aparÈ padumakaÓÓikÈ nÈma honti, aÒÒÈ sÈsapabÊjakÈ nÈma sÈsapamattÈ eva sakalasarÊraÑ pharanti, tÈ sabbÈ kuÔÔhajÈtikÈ eva, tÈsu sati na pabbÈjetabbo. ______________________________________________________________ 1. AÒÒÈ (SÊ, SyÈ)

278 VinayapiÔaka

KilÈsoti na bhijjanakaÑ na paggharaÓakaÑ padumapuÓÉarÊkapattavaÓÓaÑ kuÔÔhaÑ, yena gunnaÑ viya sabalaÑ sarÊraÑ hoti, tasmiÑ kuÔÔhe vuttanayeneva vinicchayo veditabbo. Sosoti sosabyÈdhi, tasmiÑ sati na pabbÈjetabbo. ApamÈroti pittummÈro vÈ yakkhummÈro vÈ, tattha pubbaverikena amanussena gahito duttikiccho hoti, appamattakepi pana apamÈre sati na pabbÈjetabbo.

PaÒcÈbÈdhavatthukathÈ niÔÔhitÈ. _____

RÈjabhaÔavatthukathÈ

90. RÈjabhaÔavatthusmiÑ paccantaÑ uccinathÈti paccantaÑ vaÉÉhetha, core palÈpetvÈ corabhayena vuÔÔhite gÈme ÈvÈsÈpetvÈ ÈrakkhaÑ datvÈ kasikammÈdÊni pavattÈpethÈti vuttaÑ hoti. RÈjÈ pana SotÈpannattÈ “core ghÈtetha, hanathÈ”ti na ÈÓÈpeti. UpajjhÈyassa deva sÊsaÑ chinditabbanti-Èdi sabbaÑ pabbajjÈya upajjhÈyo seÔÔho, tato Ècariyo, tato gaÓoti cintetvÈ idaÑ vohÈre aÉÉavinicchaye Ègatanti ÈhaÑsu. Na bhikkhave rÈjabhaÔo pabbÈjetabboti ettha amacco vÈ hotu mahÈmatto vÈ sevako vÈ kiÒci ÔhÈnantaraÑ patto vÈ appatto vÈ, yo koci raÒÒo bhattavetanabhaÔo, sabbo rÈjabhaÔoti sa~khyaÑ gacchati, so na pabbÈjetabbo. Tassa pana puttanattabhÈtukÈ1 ye rÈjato bhattavetanaÑ na gaÓhanti, te pabbÈjetuÑ vaÔÔati. Yo pana rÈjato laddhaÑ nibaddhabhogaÑ vÈ mÈsasaÑvaccharaparibbayaÑ vÈ raÒÒoyeva niyyÈteti, puttabhÈtuke vÈ taÑ ÔhÈnaÑ sampaÔicchÈpetvÈ rÈjÈnaÑ “na dÈnÈhaÑ devassa bhaÔo”ti Èpucchati, yena vÈ yaÑ kammakÈraÓÈ vetanaÑ gahitaÑ, taÑ kammaÑ kataÑ hoti, yo vÈ “pabbajass|”ti raÒÒÈ anuÒÒÈto hoti, tampi pabbÈjetuÑ vaÔÔati.

CoravatthukathÈ

91. Coravatth|su manussÈ passitvÈti yehi gihikÈle diÔÔhapubbo, ye ca “ayaÑ so”ti aÒÒesaÑ suÓanti, te passitvÈ ubbijjantipi -pa- ______________________________________________________________ 1. PuttabhÈtukÈ (SÊ), puttabhÈtunattÈdayo (SyÈ)


dvÈrampi thakenti. Ye pana na jÈnanti, tesaÑ gharesu bhikkhaÑ labhati. Na bhikkhaveti BhagavÈ sayaÑ dhammassÈmÊ, tasmÈ ÈyatiÑ akaraÓatthÈya bhikkh|naÑ sikkhÈpadaÑ paÒÒapento evamÈha. Tattha dhajaÑ bandhitvÈ viya vicaratÊti dhajabandho, m|ladevÈdayo viya loke pÈkaÔoti vuttaÑ hoti. TasmÈ yo gÈmaghÈtaÑ vÈ panthaduhanaÑ vÈ nagare sandhicchedÈdikammaÑ vÈ karonto vicarati, paÒÒÈyati ca “asuko nÈma idaÑ idaÑ karotÊ”ti, so na pabbÈjetabbo. Yo pana rÈjaputto rajjaÑ patthento gÈmaghÈtÈdÊni karoti, so pabbÈjetabbo. RÈjÈno hi tasmiÑ pabbajite tussanti, sace pana na tussanti, na pabbÈjetabbo. Pubbe mahÈjane pÈkaÔo coro pacchÈ corakammaÑ pahÈya paÒcasÊlÈdÊni samÈdiyati, taÒce manussÈ evaÑ jÈnanti, pabbÈjetabbo. Ye pana ambalabujÈdicorakÈ sandhicchedÈdicorÈ eva vÈ adissamÈnÈ theyyaÑ karonti, pacchÈpi “iminÈ nÈma idaÑ katan”ti na paÒÒÈyanti, tepi pabbÈjetuÑ vaÔÔati. 92. KÈraÑ bhinditvÈti aÔÔabandhanÈdiÑ bhinditvÈ. Abhay|varÈti ettha bhayena uparamantÊti bhay|varÈ, ete pana laddhÈbhayattÈ na bhay|varÈti abhay|varÈ, pakÈrassa cettha vakÈro katoti veditabbo. Na bhikkhave kÈrabhedako pabbÈjetabboti kÈro vuccati bandhanÈgÈraÑ, idha pana andubandhanaÑ vÈ1 hotu sa~khalikabandhanaÑ vÈ rajjubandhanaÑ vÈ gÈmabandhanaÑ vÈ nigamabandhanaÑ vÈ nagarabandhanaÑ vÈ purisagutti vÈ janapadabandhanaÑ vÈ dÊpabandhanaÑ vÈ, yo etesu yaÑkiÒci bandhanaÑ bhinditvÈ vÈ chinditvÈ vÈ muÒcitvÈ vÈ vivaritvÈ vÈ passamÈnÈnaÑ vÈ apassamÈnÈnaÑ vÈ palÈyati, so kÈrabhedakoti sa~khyaÑ gacchati. TasmÈ Êdiso kÈrabhedako coro dÊpabandhanaÑ bhinditvÈ dÊpantaraÑ gatopi na pabbÈjetabbo. Yo pana na coro, kevalaÑ hatthakammaÑ akaronto “evaÑ no apalÈyanto karissatÊ”ti rÈjayuttÈdÊhi baddho, so kÈraÑ bhinditvÈ palÈtopi pabbÈjetabbo. Yo pana gÈmanigamapaÔÔanÈdÊni keÓiyÈ gahetvÈ taÑ asampÈdento bandhanÈgÈraÑ pavesito hoti, so palÈyitvÈ Ègato na pabbÈjetabbo. Yopi kasikammÈdÊhi dhanaÑ sampÈdetvÈ jÊvanto “nidhÈnaÑ iminÈ laddhan”ti pesuÒÒaÑ upasaÑharitvÈ kenaci bandhÈpito hoti, taÑ tattheva pabbÈjetuÑ na vaÔÔati, palÈyitvÈ gataÑ pana gataÔÔhÈne pabbÈjetuÑ vaÔÔati. ______________________________________________________________ 1. AddubandhanaÑ vÈ (Ka)

280 VinayapiÔaka

93. Na bhikkhave likhitakoti ettha likhitako nÈma na kevalaÑ “yattha passati tattha hantabbo”ti, atha kho yo koci corikaÑ vÈ aÒÒaÑ vÈ garuÑ rÈjÈparÈdhaÑ katvÈ palÈto, rÈjÈ ca naÑ paÓÓe vÈ potthake vÈ “itthannÈmo yattha dissati, tattha gahetvÈ mÈretabbo”ti vÈ, “hatthapÈdÈnissa chinnitabbÈnÊ”ti vÈ “ettakaÑ nÈma daÓÉaÑ ÈharÈpetabbo”ti vÈ likhÈpeti, ayaÑ likhitako nÈma, so na pabbÈjetabbo. 94. KasÈhato katadaÓÉakammoti ettha yo vacanapesanÈdÊni akaronto haÒÒati, na so katadaÓÉakammo. Yo pana keÓiyÈ vÈ aÒÒathÈ vÈ kiÒci gahetvÈ khÈditvÈ puna dÈtuÑ asakkonto “ayameva te daÓÉo hot|”ti kasÈhi haÒÒati, ayaÑ kasÈhato katadaÓÉakammo. So ca kasÈhi vÈ hato hotu addhadaÓÉakÈdÊnaÑ vÈ aÒÒatarena, yÈva allavaÓo hoti, tÈva na pabbÈjetabbo. VaÓe pana pÈkatike katvÈ pabbÈjetabbo. Sace pana jÈÓ|hi vÈ kapparehi vÈ nÈÄikerapÈsÈÓÈdÊhi vÈ ghÈtetvÈ mutto hoti, sarÊre cassa gaÓÔhiyo paÒÒÈyanti, na pabbÈjetabbo. PhÈsukaÑ katvÈ eva gaÓÔhÊsu sannisinnÈsu pabbÈjetabbo. 95. LakkhaÓÈhato katadaÓÉakammoti ettha katadaÓÉakammabhÈvo purimanayeneva veditabbo. Yassa pana nalÈÔe vÈ |ru-ÈdÊsu vÈ tattena lohena lakkhaÓaÑ ÈhataÑ hoti, so sace bhujisso, yÈva allavaÓo hoti, tÈva na pabbÈjetabbo. Sacepissa vaÓÈ ruÄhÈ honti chaviyÈ samaparicchedÈ, lakkhaÓaÑ na paÒÒÈyati, timaÓÉalavatthassa uttarÈsa~ge kate paÔicchannokÈse ce hoti, pabbÈjetuÑ vaÔÔati, appaÔicchannokÈse ce, na vaÔÔati.

IÓÈyikavatthukathÈ

96. Na bhikkhave iÓÈyikoti ettha iÓÈyiko nÈma yassa pitipitÈmahehi vÈ iÓaÑ gahitaÑ hoti, sayaÑ vÈ iÓaÑ gahitaÑ hoti, yaÑ vÈ ÈthapetvÈ1 mÈtÈpit|hi kiÒci gahitaÑ hoti, so ______________________________________________________________ 1. ŒvÈpetvÈ (SÊ), ÈÔhapetvÈ (SyÈ, Ka)


taÑ iÓaÑ paresaÑ dhÈretÊti iÓÈyiko. YaÑ pana aÒÒe ÒÈtakÈ ÈthapetvÈ kiÒci gaÓhanti, so na iÓÈyiko. Na hi te taÑ ÈthapetuÑ issarÈ, tasmÈ taÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati, itaraÑ na vaÔÔati. Sace panassa ÒÈtisÈlohitÈ “mayaÑ dassÈma, pabbÈjetha nan”ti iÓaÑ attano bhÈraÑ karonti, aÒÒo vÈ koci tassa ÈcÈrasampattiÑ disvÈ “pabbÈjetha naÑ, ahaÑ iÓaÑ dassÈmÊ”ti vadati, pabbÈjetuÑ vaÔÔati. Tesu asati bhikkhunÈ tathÈr|passa upaÔÔhÈkassÈpi ÈrocetabbaÑ “sahetuko satto iÓapalibodhena na pabbajatÊ”ti. Sace so paÔipajjati, pabbÈjetabbo. Sacepi attano kappiyabhaÓÉaÑ atthi, etaÑ dassÈmÊti pabbÈjetabbo. Sace pana neva ÒÈtakÈdayo paÔipajjanti, na attano dhanaÑ atthi, “pabbÈjetvÈ bhikkhÈya caritvÈ mocessÈmÊ”ti pabbÈjetuÑ na vaÔÔati. Sace pabbÈjeti, dukkaÔaÑ. PalÈtopi ÈnetvÈ dÈtabbo. No ce deti, sabbaÑ iÓaÑ gÊvÈ hoti. AjÈnitvÈ pabbÈjayato anÈpatti. Passantena pana ÈnetvÈ iÓasÈmikÈnaÑ dassetabbo, apassantassa gÊvÈ na hoti.

Sace iÓÈyiko aÒÒaÑ desaÑ gantvÈ pucchiyamÈnopi “nÈhaÑ kassaci kiÒci dhÈremÊ”ti vatvÈ pabbajati, iÓasÈmiko ca taÑ pariyesanto tattha gacchati, daharo taÑ disvÈ palÈyati, so ca theraÑ upasa~kamitvÈ “ayaÑ bhante kena pabbÈjito, mama ettakaÑ nÈma dhanaÑ gahetvÈ palÈto”ti vadati, therena vattabbaÑ “mayÈ upÈsaka ‘aÓaÓo ahan’ti vadanto pabbÈjito, kiÑ dÈni karomi, passa me pattacÊvaramattan”ti. AyaÑ tattha sÈmÊci. PalÈte pana gÊvÈ na hoti.

Sace pana naÑ therassa sammukhÈva disvÈ “ayaÑ mama iÓÈyiko”ti vadati, “tava iÓÈyikaÑ tvameva jÈnÈhÊ”ti vattabbo. Evampi gÊvÈ na hoti. Sacepi so “pabbajito ayaÑ, idÈni kuhiÑ gamissatÊ”ti vadati, therena “tvaÑyeva jÈnÈhÊ”ti vattabbo. Evampissa palÈte gÊvÈ na hoti. Sace pana thero “kuhiÑ dÈni ayaÑ gamissati, idheva acchat|”ti vadati, so ce palÈyati, gÊvÈ hoti. Sace so sahetukasatto hoti vattasampanno, therena “Êdiso ayan”ti vattabbaÑ. IÓasÈmiko ce sÈdh|ti vissajjeti, iccetaÑ kusalaÑ. Sace pana “upaÉÉhupaÉÉhaÑ dethÈ”ti vadati, dÈtabbaÑ. Aparena samayena ati-ÈrÈdhako hoti, sabbaÑ

282 VinayapiÔaka

dethÈti vuttepi dÈtabbameva. Sace pana uddesaparipucchÈdÊsu kusalo hoti bah|pakÈro bhikkh|naÑ, bhikkhÈcÈravattena pariyesitvÈpi iÓaÑ dÈtabbamevÈti.

IÓÈyikavatthukathÈ niÔÔhitÈ. _____

DÈsavatthukathÈ

97. Na bhikkhave dÈsoti ettha cattÈro dÈsÈ antojÈto, dhanakkÊto, karamarÈnÊto, sÈmaÑ dÈsabyaÑ upagatoti. Tattha antojÈto nÈma jÈtidÈso1 gharadÈsiyÈ putto. DhanakkÊto nÈma mÈtÈpit|naÑ santikÈ putto vÈ sÈmikÈnaÑ santikÈ dÈso vÈ dhanaÑ datvÈ dÈsacÈrittaÑ ÈropetvÈ kÊto. Ete dvepi na pabbÈjetabbÈ. PabbÈjentena tattha tattha cÈrittavasena adÈsaÑ katvÈ pabbÈjetabbÈ.

KaramarÈnÊto nÈma tiroraÔÔhaÑ vilopaÑ vÈ katvÈ upalÈpetvÈ vÈ tiroraÔÔhato bhujissamÈnusakÈni Èharanti, antoraÔÔheyeva vÈ katÈparÈdhaÑ kiÒci gÈmaÑ rÈjÈ “vilumpathÈ”ti ÈÓÈpeti, tato mÈnusakÈnipi Èharanti. Tattha sabbe purisÈ dÈsÈ, itthiyo dÈsiyo. Evar|po karamarÈnÊto dÈso yehi ÈnÊto, tesaÑ santike vasanto vÈ bandhanÈgÈre baddho vÈ purisehi rakkhiyamÈno vÈ na pabbÈjetabbo, palÈyitvÈ pana gato gataÔÔhÈne pabbÈjetabbo. RaÒÒÈ tuÔÔhena “karamarÈnÊtake muÒcathÈ”ti vatvÈ vÈ sabbasÈdhÈraÓena vÈ nayena bandhana mokkhe kate pabbÈjetabbova.

SÈmaÑ dÈsabyaÑ upagato nÈma jÊvitahetu vÈ Èrakkhahetu vÈ “ahaÑ te dÈso”ti sayameva dÈsabhÈvaÑ upagato rÈj|naÑ hatthi-assagomahiÑsagopakÈdayo viya, tÈdiso dÈso na pabbÈjetabbo. RaÒÒo vaÓÓadÈsÊnaÑ puttÈ honti amaccaputtasadisÈ, tepi na pabbÈjetabbÈ. Bhujissitthiyo asaÑyatÈ vaÓÓadÈsÊhi saddhiÑ vicaranti, tÈsaÑ putte pabbÈjetuÑ vaÔÔati. Sace sayameva ______________________________________________________________ 1. JÈtiyÈ dÈso (SyÈ)


paÓÓaÑ Èropenti, na vaÔÔati, bhaÔiputtakagaÓÈdÊnaÑ1 dÈsÈpi tehi adinnÈ na pabbÈjetabbÈ. VihÈresu rÈj|hi ÈrÈmikadÈsÈ nÈma dinnÈ honti, tepi pabbÈjetuÑ na vaÔÔati, bhujisse pana katvÈ pabbÈjetuÑ vaÔÔati. MahÈpaccariyaÑ antojÈtadhanakkÊtake ÈnetvÈ BhikkhusaÑghassa ÈrÈmike demÈti denti, takkaÑ sÊse ÈsittakasadisÈva honti, te pabbÈjetuÑ vaÔÔatÊti vuttaÑ. KurundiyaÑ pana ÈrÈmikaÑ demÈti kappiyavohÈrena denti, yena kenaci vohÈrena dinno hotu, neva pabbÈjetabboti vuttaÑ. DuggatamanussÈ saÑghaÑ nissÈya jÊvissÈmÈti vihÈre kappiyakÈrakÈ honti, etepi pabbÈjetuÑ vaÔÔati. Yassa mÈtÈpitaro dÈsÈ, mÈtÈ eva vÈ dÈsÊ, pitÈ adÈso, taÑ pabbÈjetuÑ na vaÔÔati. Yassa pana mÈtÈ adÈsÊ, pitÈ dÈso, taÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati. Bhikkhussa ÒÈtakÈ vÈ upaÔÔhÈkÈ vÈ dÈsaÑ denti “imaÑ pabbÈjetha, tumhÈkaÑ veyyÈvaccaÑ karissatÊ”ti, attanovÈssa dÈso atthi, bhujisso katova pabbÈjetabbo. SÈmikÈ dÈsaÑ denti “imaÑ pabbÈjetha, sace abhiramissati, adÈso, vibbhamissati ce, amhÈkaÑ dÈsova bhavissatÊ”ti, ayaÑ tÈvakÈliko nÈma, taÑ pabbÈjetuÑ na vaÔÔatÊti KurundiyaÑ vuttaÑ. NissÈmikadÈso hoti, sopi bhujisso katova pabbÈjetabbo. AjÈnanto pabbÈjetvÈ vÈ upasampÈdetvÈ vÈ pacchÈ jÈnÈti, bhujissaÑ kÈtumeva vaÔÔati.

Imassa ca atthassa pakÈsanatthaÑ idaÑ vatthuÑ vadanti–ekÈ kira kuladÈsÊ ekena saddhiÑ anurÈdhapurÈ palÈyitvÈ rohaÓe vasamÈnÈ puttaÑ paÔilabhi, so pabbajitvÈ upasampannakÈle lajjÊ kukkuccako ahosi. AthekadivasaÑ mÈtaraÑ pucchi “kiÑ upÈsike tumhÈkaÑ bhÈtÈ vÈ bhaginÊ vÈ natthi, na kaÒci ÒÈtakaÑ passÈmÊ”ti. TÈta ahaÑ anurÈdhapure kuladÈsÊ, tava pitarÈ saddhiÑ palÈyitvÈ idha vasÈmÊti. SÊlavÈ bhikkhu “asuddhÈ kira me pabbajjÈ”ti saÑvegaÑ labhitvÈ mÈtaraÑ tassa kulassa nÈmagottaÑ pucchitvÈ anurÈdhapuraÑ Ègamma tassa kulassa gharadvÈre aÔÔhÈsi. “Aticchatha bhante”ti vuttepi nÈtikkami, te ÈgantvÈ “kiÑ bhante”ti pucchiÑsu. “TumhÈkaÑ itthannÈmÈ dÈsÊ palÈtÈ atthÊ”ti. Atthi bhante. AhaÑ tassÈ putto, sace maÑ tumhe anujÈnÈtha, pabbajjaÑ labhÈmi, tumhe mayhaÑ ______________________________________________________________ 1. BhaÔÔiputtagaÓÈdÊnaÑ (SÊ), bhaddiputtakagaÓÈdÊnaÑ (SyÈ)

284 VinayapiÔaka

sÈmikÈti. Te haÔÔhatuÔÔhÈ hutvÈ “suddhÈ bhante tumhÈkaÑ pabbajjÈ”ti taÑ bhujissaÑ katvÈ mahÈvihÈre vasÈpesuÑ cat|hi paccayehi paÔijaggantÈ. Thero taÑ kulaÑ nissÈya vasamanoyeva arahattaÑ pÈpuÓÊti.

DÈsavatthukathÈ niÔÔhitÈ. _____

KammÈrabhaÓÉuvatthÈdikathÈ

98-9. KammÈrabhaÓÉ|ti tulÈdhÈramuÓÉako suvaÓÓakÈraputto, paÒcasikho taruÓadÈrakoti vuttaÑ hoti. SaÑghaÑ apaloketuÑ bhaÓÉukammÈyÈti saÑghaÑ bhaÓÉukammatthÈya ÈpucchituÑ anujÈnÈmÊti attho. TatrÈyaÑ Èpucchanavidhi–sÊmÈpariyÈpanne bhikkh| sannipÈtetvÈ pabbajjÈpekkhaÑ tattha netvÈ “saÑghaÑ bhante imassa dÈrakassa bhaÓÉukammaÑ ÈpucchÈmÊ”ti tikkhattuÑ vÈ dvikkhattuÑ vÈ sakiÑ vÈ vattabbaÑ. Ettha ca imassa dÈrakassa bhaÓÉukammaÑ ÈpucchÈmÊtipi imassa samaÓakaraÓaÑ ÈpucchÈmÊtipi imassa pabbÈjanaÑ ÈpucchÈmÊtipi ayaÑ samaÓo hotukÈmotipi ayaÑ pabbajitukÈmotipi vattuÑ vaÔÔatiyeva.

Sace sabhÈgaÔÔhÈnaÑ hoti, dasa vÈ vÊsaÑ vÈ tiÑsaÑ vÈ bhikkh| vasantÊti paricchedo paÒÒÈyati, tesaÑ ÔhitokÈsaÑ vÈ nisinnokÈsaÑ vÈ gantvÈpi purimanayeneva ÈpucchitabbaÑ. PabbajjÈpekkhaÑ vinÈva daharabhikkh| vÈ sÈmaÓere vÈ pesetvÈpi “eko bhante pabbajjÈpekkho atthi, tassa bhaÓÉukammaÑ ÈpucchÈmÈ”ti-ÈdinÈ nayena ÈpucchÈpetuÑ vaÔÔati.

Sace keci bhikkh| senÈsanaÑ vÈ gumbÈdÊni vÈ pavisitvÈ niddÈyanti vÈ samaÓadhammaÑ vÈ karonti, ÈpucchakÈ ca pariyesantÈpi adisvÈ “sabbe ÈpucchitÈ amhehÊ”ti saÒÒino honti, pabbajjÈ nÈma lahukaÑ kammaÑ, tasmÈ pabbajito supabbajitova, pabbÈjentassÈpi anÈpatti.

Sace pana mahÈvihÈro hoti anekabhikkhusahassÈvÈso, sabbe bhikkh| sannipÈtetumpi dukkaraÑ, pageva paÔipÈÔiyÈ ÈpucchituÑ, khaÓÉasÊmÈyaÑ vÈ ÔhatvÈ nadÊsamuddÈdÊni vÈ gantvÈ pabbÈjetabbo. Yo pana navamuÓÉo vÈ hoti vibbhantako vÈ nigaÓÔhÈdÊsu aÒÒataro vÈ


dva~gulakeso vÈ |nadva~gulakeso vÈ, tassa kesacchedanakiccaÑ natthi. TasmÈ bhaÓÉukammaÑ anÈpucchitvÈpi tÈdisaÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati. Dva~gulÈtirittakeso pana yo hoti antamaso ekasikhÈmattadharopi, so bhaÓÉukammaÑ ÈpucchitvÈva pabbÈjetabbo. UpÈlivatthu MahÈvibha~ge vuttanayameva. 100. AhivÈtakarogenÈti mÈribyÈdhinÈ1. Yatra hi so rogo uppajjati, taÑ kulaÑ dvipadacatuppadaÑ sabbaÑ nassati, yo bhittiÑ vÈ chadanaÑ vÈ bhinditvÈ palÈyati, tirogÈmÈdigato vÈ hoti, so muccati. TathÈ cettha pitÈputtÈ mucciÑsu. Tena vuttaÑ “pitÈputtakÈ sesÈ hontÊ”ti.

KÈkuÉÉepakanti yo vÈmahatthena leÉÉuÑ gahetvÈ nisinno sakkoti ÈgatÈgate kÈke uÉÉÈpetvÈ purato nikkhittaÑ bhattaÑ bhuÒjituÑ, ayaÑ kÈkuÉÉepako nÈma, taÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati. 102. Ittaroti appamattako, katipÈhameva vÈso bhavissatÊti attho. 103. OgaÓenÈti parihÊnagaÓena, appamattakena bhikkhusaÑghenÈti attho. Abyattena yÈvajÊvanti ettha sacÈyaÑ vuÉÉhataraÑ ÈcariyaÑ na labhati, upasampadÈya saÔÔhivasso vÈ sattativasso vÈ hotu, navakatarassÈpi byattassa santike ukkuÔikaÑ nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ “Ècariyo me Èvuso hohi, Èyasmato nissÈya vacchÈmÊ”ti evaÑ tikkhattuÑ vatvÈ nissayo gahetabbova. GÈmappavesanaÑ ÈpucchantenÈpi ukkuÔikaÑ nisÊditvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ “gÈmappavesanaÑ ÈpucchÈmi ÈcariyÈ”ti vattabbaÑ. Esa nayo sabba-Èpucchanesu. PaÒcakachakkesu cettha yattakaÑ sutaÑ nissayamuttakassa icchitabbaÑ, taÑ bhikkhunovÈdakavaÓÓanÈyaÑ vuttaÑ, tassa natthitÈya ca appassuto, atthitÈya ca bahussutoti veditabbo. SesaÑ vuttanayameva. ______________________________________________________________ 1. MÈrabyÈdhinÈ (SyÈ)

286 VinayapiÔaka

RÈhulavatthukathÈ

105. Yena kapilavatthu tena cÈrikaÑ pakkÈmÊti ettha ayaÑ anupubbikathÈ–SuddhodanamahÈrÈjÈ kira bodhisattassa abhinikkhamanadivasato paÔÔhÈya “mama putto Buddho bhavissÈmÊti nikkhanto, jÈto nu kho Buddho”ti pavattisavanatthaÑ ohitasotova viharati. So Bhagavato padhÈnacariyaÒca sambodhiÒca dhammacakkappavattanÈdÊni ca suÓanto “idÈni kira me putto RÈjagahaÑ upanissÈya viharatÊ”ti sutvÈ ekaÑ amaccaÑ ÈÓÈpesi “ahaÑ tÈta vuÉÉho mahallako, sÈdhu me jÊvantasseva puttaÑ dassehÊ”ti. So “sÈdh|”ti paÔissuÓitvÈ purisasahassaparivÈro RÈjagahaÑ gantvÈ Bhagavato pÈde vanditvÈ nisÊdi. Athassa BhagavÈ dhammakathaÑ kathesi, so pasÊditvÈ pabbajjaÒceva upasampadaÒca yÈci. Tato naÑ BhagavÈ ehibhikkh|pasampadÈya upasampÈdesi, so sapariso arahattaÑ patvÈ tattheva phalasamÈpattisukhaÑ anubhavamÈno vihÈsi. RÈjÈ teneva upÈyena aparepi aÔÔha d|te pahiÓi, tepi sabbe saparisÈ tatheva arahattaÑ patvÈ tattheva vihariÑsu. “IminÈ nÈma kÈraÓena te nÈgacchantÊ”ti raÒÒo koci pavattimattampi Èrocento natthi.

Atha rÈjÈ bodhisattena saddhiÑ ekadivasaÑjÈtaÑ1 KÈÄudÈyiÑ nÈma amaccaÑ pahiÓitukÈmo purimanayeneva yÈci, so “sace ahaÑ pabbajituÑ labhÈmi, dassessÈmÊ”ti Èha. TaÑ rÈjÈ “pabbajitvÈpi me puttaÑ dassehÊ”ti pahiÓi, sopi purisasahassaparivÈro gantvÈ tatheva saparivÈro arahattaÑ pÈpuÓi. So ekadivasaÑ sambhatesu sabbasassesu vissaÔÔhakammantesu janapadamanussesu pupphitesu thalajajalajapupphesu paÔipajjanakkhame magge BhagavantaÑ vanditvÈ saÔÔhimattÈhi gÈthÈhi gamanavaÓÓaÑ vaÓÓesi. BhagavÈ “kimetan”ti pucchi. Bhante tumhÈkaÑ pitÈ SuddhodanamahÈrÈjÈ “mahallakomhi, jÊvantasseva me puttaÑ dassehÊ”ti maÑ pesesi, sÈdhu bhante BhagavÈ ÒÈtakÈnaÑ sa~gahaÑ karotu, kÈlo cÈrikaÑ pakkamitunti. Tena hi saÑghassa Èrocehi, bhikkh| gamiyavattaÑ p|ressantÊti. “SÈdhu bhante”ti thero tathÈ akÈsi. BhagavÈ a~gamagadhavÈsÊnaÑ kulaputtÈnaÑ dasahi sahassehi KapilavatthuvÈsÊnaÑ dasahÊti sabbeheva ______________________________________________________________ 1. Ekadivase jÈtaÑ (SÊ, SyÈ)


vÊsatisahassehi khÊÓÈsavehi parivuto RÈjagahÈ nikkhamitvÈ RÈjagahato saÔÔhiyojanikaÑ KapilavatthuÑ divase divase yojanaÑ gacchanto dvÊhi mÈsehi pÈpuÓissÈmÊti aturitacÈrikaÑ pakkÈmi. Tena vuttaÑ “yena Kapilavatthu tena cÈrikaÑ pakkÈmÊ”ti.

EvaÑ pakkante ca Bhagavati UdÈyitthero nikkhantadivasato paÔÔhÈya SuddhodanamahÈrÈjassa gehe bhattakiccaÑ karoti. RÈjÈ theraÑ parivisitvÈ pattaÑ gandhacuÓÓena ubbaÔÔetvÈ uttamabhojanassa p|retvÈ “Bhagavato dehÊ”ti therassa hatthe Ôhapeti. Theropi tatheva karoti. Iti BhagavÈ antarÈmagge raÒÒoyeva piÓÉapÈtaÑ paribhuÒji. Theropi ca bhattakiccÈvasÈne divase divase raÒÒo Èroceti “ajja BhagavÈ ettakaÑ Ègato”ti, BuddhaguÓapaÔisaÑyuttÈya ca kathÈya sÈkiyÈnaÑ Bhagavati saddhaÑ uppÈdesi. Teneva naÑ BhagavÈ “etadaggaÑ bhikkhave mama sÈvakÈnaÑ bhikkh|naÑ kulappasÈdakÈnaÑ yadidaÑ KÈÄudÈyÊ”ti etadagge Ôhapesi.

SÈkiyÈpi kho anuppatte Bhagavati “amhÈkaÑ ÒÈtiseÔÔhaÑ passissÈmÈ”ti sannipatitvÈ Bhagavato vasanaÔÔhÈnaÑ vÊmaÑsamÈno nigrodhasakkassa ÈrÈmo ramaÓÊyoti sallakkhetvÈ tattha pabbaÑ paÔijagganavidhiÑ kÈretvÈ gandhapupphÈdihatthÈ paccuggamanaÑ karontÈ sabbÈla~kÈrapaÔimaÓÉite daharadahare nÈgarikadÈrake ca dÈrikÈyo ca paÔhamaÑ pahiÓiÑsu, tato rÈjakumÈre ca rÈjakumÈrikÈyo ca tesaÑ anantarÈ sÈmaÑ gantvÈ gandhapupphacuÓÓÈdÊhi p|jayamÈnÈ BhagavantaÑ gahetvÈ NigrodhÈrÈmameva agamaÑsu. Tatra BhagavÈ vÊsatisahassakhÊÓÈsavaparivuto paÒÒattavarabuddhÈsane nisÊdi. SÈkiyÈ mÈnajÈtikÈ mÈnathaddhÈ, te “SiddhatthakumÈro amhehi daharatarova, amhÈkaÑ kaniÔÔho, bhÈgineyyo, putto, nattÈ”ti cintetvÈ daharadahare rÈjakumÈre ÈhaÑsu “tumhe vandatha, mayaÑ tumhÈkaÑ piÔÔhito nisÊdissÈmÈ”ti.

Tesu evaÑ nisinnesu BhagavÈ tesaÑ ajjhÈsayaÑ oloketvÈ “na maÑ ÒÈtÊ vandanti, handa ne1 vandÈpayissÈmÊ”ti abhiÒÒÈpÈdakaÑ catutthajjhÈnaÑ samÈpajjitvÈ vuÔÔhÈya iddhiyÈ ÈkÈsaÑ abbhuggantvÈ tesaÑ sÊse pÈdapaÑsuÑ ______________________________________________________________ 1. Handa dÈni te (SÊ, SyÈ)

288 VinayapiÔaka

okiramÈno viya kaÓÉambam|le1 YamakapÈÔihÈriyasadisaÑ pÈÔihÈriyamakÈsi. RÈjÈ taÑ acchariyaÑ disvÈ Èha–“BhagavÈ tumhÈkaÑ ma~galadivase brÈhmaÓassa2 vandanatthaÑ upanÊtÈnaÑ pÈde vo parivattitvÈ brÈhmaÓassa matthake patiÔÔhite disvÈpi ahaÑ tumhe vandiÑ, ayaÑ me paÔhamavandanÈ. Vappama~galadivase jambucchÈyÈya sirisayane nipannÈnaÑ vo jambucchÈyÈya aparivattanaÑ disvÈpi pÈde vandiÑ, ayaÑ me dutiyavandanÈ. IdÈni imaÑ adiÔÔhapubbaÑ pÈÔihÈriyaÑ disvÈpi tumhÈkaÑ pÈde vandÈmi, ayaÑ me tatiyavandanÈ”ti.

SuddhodanamahÈrÈjena pana vandite Bhagavati avanditvÈ Ôhito nÈma ekasÈkiyopi nÈhosi, sabbeyeva vandiÑsu. Iti BhagavÈ ÒÈtayo vandÈpetvÈ ÈkÈsato oruyha paÒÒatte Èsane nisÊdi. Nisinne Bhagavati sikhÈppatto ÒÈtisamÈgamo ahosi, sabbe ekaggÈ sannipatiÑsu. Tato mahÈmegho pokkharavassaÑ vassi, tambavaÓÓamudakaÑ heÔÔhÈ viravantaÑ gacchati. Kassaci sarÊre ekabindumattampi na patati, taÑ disvÈ sabbe acchariyabbhutajÈtÈ ahesuÑ. BhagavÈ “na idÈneva mayhaÑ ÒÈtisamÈgame pokkharavassaÑ vassati, atÊtepi vassÊ”ti imissÈ aÔÔhuppattiyÈ VessantarajÈtakaÑ kathesi. DhammadesanaÑ sutvÈ sabbe uÔÔhÈya vanditvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkamiÑsu. Ekopi rÈjÈ vÈ rÈjamahÈmatto vÈ “sve amhÈkaÑ bhikkhaÑ gaÓhathÈ”ti vatvÈ gato nÈma natthi.

BhagavÈ dutiyadivase vÊsatibhikkhusahassaparivÈro KapilavatthuÑ piÓÉÈya pÈvisi, na koci paccuggantvÈ nimantesi vÈ pattaÑ vÈ aggahesi. BhagavÈ indakhÊle Ôhito Èvajjesi “kathaÑ nu kho pubbe BuddhÈ kulanagare piÓÉÈya cariÑsu, kiÑ uppaÔipÈÔiyÈ issarajanÈnaÑ gharÈni agamaÑsu, udÈhu sapadÈnacÈrikaÑ cariÑs|”ti. Tato ekabuddhassapi uppaÔipÈÔiyÈ gamanaÑ adisvÈ “mayÈpi idÈni ayameva vaÑso ayaÑ paveÓÊ paggahetabbÈ, ÈyatiÒca me sÈvakÈpi mameva anusikkhantÈ piÓÉacÈriyavattaÑ p|ressantÊ”ti koÔiyaÑ niviÔÔhagehato paÔÔhÈya sapadÈnaÑ piÓÉÈya carati. “Ayyo kira SiddhatthakumÈro piÓÉÈya caratÊ”ti catubh|makÈdÊsu pÈsÈdesu sÊhapaÒjaraÑ vivaritvÈ mahÈjano dassanabyÈvaÔo ahosi. RÈhulamÈtÈpi devÊ “ayyaputto kira imasmiÑyeva nagare mahatÈ ______________________________________________________________ 1. GaÓÉambam|le (SÊ), gaÓÉambarukkham|le (SyÈ) 2. BrÈhmaÓÈnaÑ (Ka)


rÈjÈnubhÈvena suvaÓÓasivikÈdÊhi vicaritvÈ idÈni kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyavatthavasano kapÈlahattho piÓÉÈya carati, sobhati nu kho no vÈ”ti sÊhapaÒjaraÑ vivaritvÈ olokayamÈnÈ BhagavantaÑ nÈnÈvirÈgasamujjalÈya sarÊrappabhÈya nagaravÊthiyo obhÈsetvÈ BuddhasiriyÈ virocamÈnaÑ disvÈ uÓhÊsato paÔÔhÈya yÈva pÈdatalÈ narasÊhagÈthÈhi nÈma aÔÔhahi gÈthÈhi abhitthavitvÈ raÒÒo santikaÑ gantvÈ “tumhÈkaÑ putto piÓÉÈya caratÊ”ti raÒÒo Èrocesi. RÈjÈ saÑviggahadayo hatthena sÈÔakaÑ saÓÔhÈpayamÈno turitaturitaÑ nikkhamitvÈ vegena gantvÈ Bhagavato purato ÔhatvÈ Èha “kiÑ bhante amhe lajjÈpetha, kimatthaÑ piÓÉÈya caratha, kiÑ ettakÈnaÑ bhikkh|naÑ na sakkÈ bhattaÑ laddhunti evaÑsaÒÒino ahuvatthÈ”ti. VaÑsacÈrittametaÑ mahÈrÈja amhÈkanti. Nanu bhante amhÈkaÑ mahÈsammatakhattiyavaÑso nÈma vaÑso, tattha ca ekakhattiyopi bhikkhÈcÈro nÈma natthÊti. AyaÑ mahÈrÈja vaÑso nÈma tava vaÑso, amhÈkaÑ pana BuddhavaÑso vaÑso nÈma, sabbabuddhÈ ca piÓÉacÈrikÈ ahesunti antaravÊthiyaÑ Ôhitova–

“UttiÔÔhe nappamajjeyya, dhammaÑ sucaritaÑ care. DhammacÈrÊ sukhaÑ seti, asmiÑ loke paramhi cÈ”ti–

ImaÑ gÈthamÈha. GÈthÈpariyosÈne rÈjÈ sotÈpattiphalaÑ sacchÈkÈsi.

“DhammaÑ care sucaritaÑ, na naÑ duccaritaÑ care. DhammacÈrÊ sukhaÑ seti, asmiÑ loke paramhi cÈ”ti–

ImaÑ pana gÈthaÑ sutvÈ sakadÈgÈmiphale patiÔÔhÈsi, DhammapÈlajÈtakaÑ sutvÈ anÈgÈmiphale patiÔÔhÈsi, maraÓasamaye setacchattassa heÔÔhÈ sirisayane nipannoyeva arahattaÑ pÈpuÓi. AraÒÒavÈsena padhÈnÈnuyogakiccaÑ raÒÒo nÈhosi.

SotÈpattiphalaÒca sacchikatvÈ eva pana Bhagavato pattaÑ gahetvÈ saparisaÑ BhagavantaÑ mahÈpÈsÈdaÑ ÈropetvÈ paÓÊtena khÈdanÊyena bhojanÊyena parivisi. BhattakiccÈvasÈne sabbaÑ itthÈgÈraÑ ÈgantvÈ BhagavantaÑ vandi ÔhapetvÈ RÈhulamÈtaraÑ. SÈ pana “gaccha ayyaputtaÑ vandÈhÊ”ti parijanena vuccamÈnÈpi “sace mayhaÑ guÓo atthi, sayameva ayyaputto

290 VinayapiÔaka

Ègamissati, ÈgataÑ naÑ vandissÈmÊ”ti vatvÈ na agamÈsi. Atha BhagavÈ rÈjÈnaÑ pattaÑ gÈhÈpetvÈ dvÊhi aggasÈvakehi saddhiÑ rÈjadhÊtÈya sirigabbhaÑ gantvÈ “rÈjadhÊtÈ yathÈruciyÈ vandamÈnÈ na kiÒci vattabbÈ”ti vatvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi, sÈ vegena ÈgantvÈ gopphakesu gahetvÈ pÈdapiÔÔhiyaÑ sÊsaÑ parivattetvÈ parivattetvÈ yathÈjjhÈsayaÑ vandi.

RÈjÈ rÈjadhÊtÈya Bhagavati sinehabahumÈnÈdiguÓasampattiÑ kathesi. BhagavÈ “anacchariyaÑ mahÈrÈja yaÑ idÈni paripakke ÒÈÓe tayÈ rakkhiyamÈnÈ rÈjadhÊtÈ attÈnaÑ rakkhi, sÈ pubbe anÈrakkhÈ pabbatapÈde vicaramÈnÈ aparipakke ÒÈÓe attÈnaÑ rakkhÊ”ti vatvÈ CandakinnarÊjÈtakaÑ kathesi.

TaÑdivasameva ca NandarÈjakumÈrassa kesavissajjanaÑ paÔÔabandho gharama~galaÑ ÈvÈhama~galaÑ chattama~galanti paÒca mahÈma~galÈni honti. BhagavÈ NandaÑ pattaÑ gÈhÈpetvÈ ma~galaÑ vatvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. JanapadakalyÈÓÊ kumÈraÑ gacchantaÑ disvÈ “tuvaÔaÑ kho ayyaputta ÈgaccheyyÈsÊ”ti vatvÈ gÊvaÑ pasÈretvÈ olokesi. Sopi BhagavantaÑ “pattaÑ gaÓhathÈ”ti vattuÑ avisahamÈno vihÈraÑyeva agamÈsi. TaÑ anicchamÈnaÑyeva BhagavÈ pabbÈjesi. Iti BhagavÈ KapilapuraÑ ÈgantvÈ dutiyadivase NandaÑ pabbÈjesi.

Sattame divase RÈhulamÈtÈ kumÈraÑ ala~karitvÈ Bhagavato santikaÑ pesesi “passa tÈta etaÑ vÊsatisahassasamaÓaparivutaÑ suvaÓÓavaÓÓaÑ brahmar|pavaÓÓaÑ samaÓaÑ, ayaÑ te pitÈ, etassa mahantÈ nidhayo ahesuÑ, tyassa nikkhamanato paÔÔhÈya na passÈma, gaccha naÑ dÈyajjaÑ yÈca ‘ahaÑ tÈta kumÈro chattaÑ ussÈpetvÈ cakkavattÊ bhavissÈmi, dhanena me attho, dhanaÑ me dehi, sÈmiko hi putto pitusantakassÈ’ti”. RÈhulakumÈro Bhagavato santikaÑ gantvÈva pitusinehaÑ1 paÔilabhitvÈ haÔÔhacitto “sukhÈ te samaÓa chÈyÈ”ti vatvÈ aÒÒampi bahuÑ attano anur|paÑ vadanto aÔÔhÈsi. BhagavÈ katabhattakicco anumodanaÑ katvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. KumÈropi “dÈyajjaÑ me samaÓa dehi, dÈyajjaÑ me samaÓa dehÊ”ti bhagavantaÑ anubandhi. Tena vuttaÑ “anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena Kapilavatthu -pa- dÈyajjaÑ me samaÓa dehÊ”ti. ______________________________________________________________ 1. PitisinehaÑ (Ka)


Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ SÈriputtaÑ ÈmantesÊti BhagavÈ kumÈraÑ na nivattÈpesi, parijanopi BhagavatÈ saddhiÑ gacchantaÑ nivattetuÑ na visahati. Atha ÈrÈmaÑ gantvÈ “yaÑ ayaÑ pitusantakaÑ dhanaÑ icchati, taÑ vaÔÔÈnugataÑ savighÈtakaÑ, handassa BodhimaÓÉe paÔiladdhaÑ sattavidhaÑ ariyadhanaÑ demi, lokuttaradÈyajjassa naÑ sÈmikaÑ karomÊ”ti ÈyasmantaÑ SÈriputtaÑ Èmantesi. ŒmantetvÈ ca panÈha “tena hi tvaÑ SÈriputta RÈhulakumÈraÑ pabbÈjehÊ”ti. YasmÈ ayaÑ dÈyajjaÑ yÈcati, tasmÈ naÑ lokuttaradÈyajjapaÔilÈbhÈya pabbÈjehÊti attho.

IdÈni yÈ sÈ BhagavatÈ BÈrÈÓasiyaÑ tÊhi saraÓagamanehi pabbajjÈ ca upasampadÈ ca anuÒÒÈtÈ, tato yasmÈ upasampadaÑ paÔikkhipitvÈ garubhÈve ÔhapetvÈ Òatticatutthena kammena upasampadÈ anuÒÒÈtÈ, pabbajjÈ pana neva paÔikkhittÈ na puna anuÒÒÈtÈ, tasmÈ anÈgate bhikkh|naÑ vimati uppajjissati “ayaÑ pabbajjÈ nÈma pubbe upasampadasadisÈ, kiÑ nu kho idÈnipi upasampadÈ viya kammavÈcÈya eva kattabbÈ, udÈhu saraÓagamanehÊ”ti. ImaÒca panatthaÑ viditvÈ BhagavÈ puna tÊhi saraÓagamanehi sÈmaÓerapabbajjaÑ anujÈnitukÈmo, tasmÈ DhammasenÈpati taÑ Bhagavato ajjhÈsayaÑ viditvÈ BhagavantaÑ puna pabbajjaÑ anujÈnÈpetukÈmo Èha kathÈhaÑ bhante RÈhulakumÈraÑ pabbÈjemÊti.

Atha kho ÈyasmÈ SÈriputto RÈhulakumÈraÑ pabbÈjesÊti kumÈrassa MahÈmoggallÈnatthero kese chinditvÈ kasÈyÈni datvÈ saraÓÈni adÈsi, MahÈkassapatthero ovÈdÈcariyo ahosi. YasmÈ pana upajjhÈyam|lakÈ pabbajjÈ ca upasampadÈ ca, upajjhÈyova tattha issaro, na Ècariyo, tasmÈ vuttaÑ “atha kho ÈyasmÈ SÈriputto RÈhulakumÈraÑ pabbÈjesÊ”ti.

EvaÑ “kumÈro pabbajito”ti sutvÈ uppannasaÑvegena hadayena atha kho Suddhodano Sakkoti sabbaÑ vattabbaÑ. Tattha yasmÈ uÒchÈcariyÈya jÊvato pabbajitassa avisesena “varaÑ yÈcÈmÊ”ti vutte yÈcass|ti vacanaÑ appatir|paÑ, na ca BuddhÈnaÑ ÈciÓÓaÑ, tasmÈ “atikkantavarÈ kho Gotama TathÈgatÈ”ti vuttaÑ. YaÒca bhante kappati, yaÒca anavajjanti yaÑ tumhÈkaÒceva dÈtuÑ kappati, anavajjaÒca hoti, mama ca sampaÔicchanapaccayÈ viÒÒ|hi na garahitabbaÑ, taÑ yÈcÈmÊti attho. TathÈ Nande adhimattaÑ

292 VinayapiÔaka

RÈhuleti yatheva kira bodhisattaÑ, evaÑ Nandampi RÈhulampi ma~galadivase nemittakÈ cakkavattÊ bhavissatÊti byÈkariÑsu. Atha rÈjÈ puttassa cakkavattisiriÑ passissÈmÊti ussÈhajÈto Bhagavato pabbajjÈya mahantaÑ icchÈvighÈtaÑ pÈpuÓi. Tato Nandassa cakkavattisiriÑ passissÈmÊti ussÈhaÑ janesi, tampi BhagavÈ pabbÈjesi. Iti tampi dukkhaÑ adhivÈsetvÈ idÈni RÈhulassa cakkavattisiriÑ passissÈmÊti ussÈhaÑ janesi, tampi BhagavÈ pabbÈjesi. Tenassa idÈni kulavaÑsopi pacchinno, kuto cakkavattisirÊti adhikataraÑ dukkhaÑ uppajji. Tena vuttaÑ “tathÈ Nande adhimattaÑ RÈhule”ti. RaÒÒo pana ito pacchÈ anÈgÈmiphalappatti veditabbÈ.

SÈdhu bhante ayyÈti idaÑ kasmÈ Èha, so kira cintesi “yatra hi nÈma ahampi BuddhamÈmako dhammamÈmako saÑghamÈmako samÈno attano piyataraputte pabbÈjiyamÈne ÒÈtiviyogadukkhaÑ adhivÈsetuÑ na sakkomi, aÒÒe janÈ puttanattakesu pabbÈjitesu kathaÑ adhivÈsessanti, tasmÈ aÒÒesampi tÈva evar|paÑ dukkhaÑ mÈ ahosÊ”ti Èha. BhagavÈ “sÈsane niyyÈnikakÈraÓaÑ rÈjÈ vadatÊ”ti dhammakathaÑ katvÈ na bhikkhave ananuÒÒÈto mÈtÈpit|hi putto pabbÈjetabboti sikkhÈpadaÑ paÒÒapesi.

Tattha mÈtÈpit|hÊti jananijanake sandhÈya vuttaÑ. Sace dve atthi, dvepi ÈpucchitabbÈ. Sace pitÈ mato mÈtÈ vÈ, yo jÊvati, so Èpucchitabbo. PabbajitÈpi ÈpucchitabbÈva. Œpucchantena sayaÑ vÈ gantvÈ ÈpucchitabbaÑ, aÒÒo vÈ pesetabbo, so eva vÈ pesetabbo “gaccha mÈtÈpitaro ÈpucchitvÈ ehÊ”ti. Sace “anuÒÒÈtomhÊ”ti vadati, saddahantena pabbÈjetabbo. PitÈ sayaÑ pabbajito puttampi pabbÈjetukÈmo hoti, mÈtaraÑ ÈpucchitvÈva pabbÈjetu. MÈtÈ vÈ dhÊtaraÑ pabbÈjetukÈmÈ, pitaraÑ ÈpucchitvÈva pabbÈjetu. PitÈ puttadÈrena anatthiko palÈyi, mÈtÈ “imaÑ pabbÈjethÈ”ti puttaÑ bhikkh|naÑ deti, “pitÈssa kuhin”ti vutte “cittakeÄiyaÑ kÊÄituÑ palÈto”ti vadati, taÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati. MÈtÈ kenaci purisena saddhiÑ palÈtÈ hoti, pitÈ pana “pabbÈjethÈ”ti deti, etthÈpi eseva nayo. PitÈ vippavutto hoti, mÈtÈ puttaÑ “pabbÈjethÈ”ti anujÈnÈti,


“pitÈ tassa kuhin”ti vutte “kiÑ tumhÈkaÑ pitarÈ, ahaÑ jÈnissÈmÊ”ti vadati, pabbÈjetuÑ vaÔÔatÊti KurundiyaÑ vuttaÑ.

MÈtÈpitaro matÈ, dÈrako c|ÄamÈtÈdÊnaÑ santike saÑvaddho, tasmiÑ pabbÈjiyamÈne ÒÈtakÈ kalahaÑ vÈ karonti khiyyanti vÈ, tasmÈ vivÈdupacchedanatthaÑ ÈpucchitvÈva pabbÈjetabbo, anÈpucchÈ pabbÈjentassa pana Èpatti natthi. DaharakÈle gahetvÈ posanakÈ mÈtÈpitaro nÈma honti, tesupi eseva nayo. Putto attÈnaÑ nissÈya jÊvati, na mÈtÈpitaro. Sacepi rÈjÈ hoti, ÈpucchitvÈva pabbÈjetabbo. MÈtÈpit|hi anuÒÒÈto pabbajitvÈ puna vibbhamati, sacepi sattakkhattuÑ pabbajitvÈ vibbhamati, ÈgatÈgatakÈle punappunaÑ ÈpucchitvÈva pabbÈjetabbo. Sace evaÑ vadanti “ayaÑ vibbhamitvÈ gehaÑ Ègato amhÈkaÑ kammaÑ na karoti, pabbajitvÈ tumhÈkaÑ vattaÑ na p|reti, natthi imassÈpucchanakiccaÑ, ÈgatÈgataÑ pabbÈjeyyÈthÈ”ti, evaÑ nissaÔÔhaÑ puna anÈpucchÈpi pabbÈjetuÑ vaÔÔati.

Yopi daharakÈleyeva “ayaÑ tumhÈkaÑ dinno, yadÈ icchatha, tadÈ pabbÈjeyyÈthÈ”ti evaÑ dinno hoti, sopi ÈgatÈgato1 puna anÈpucchÈva pabbÈjetabbo. YaÑ pana daharakÈleyeva “imaÑ bhante pabbÈjeyyÈthÈ”ti anujÈnitvÈ pacchÈ vuÉÉhippattakÈle nÈnujÈnanti, ayaÑ na anÈpucchÈ pabbÈjetabbo. Eko mÈtÈpit|hi saddhiÑ bhaÓÉitvÈ “pabbÈjetha man”ti Ègacchati, “ÈpucchitvÈ ehÊ”ti ca vutto “nÈhaÑ gacchÈmi, sace maÑ na pabbÈjetha, vihÈraÑ vÈ jhÈpemi, satthena vÈ tumhe paharÈmi, tumhÈkaÑ ÒÈtaka-upaÔÔhÈkÈnaÑ vÈ ÈrÈmacchedanÈdÊhi anatthaÑ uppÈdemi, rukkhÈ vÈ patitvÈ marÈmi, coramajjhaÑ vÈ pavisÈmi2, dasantaraÑ vÈ gacchÈmÊ”ti vadati, taÑ jÊvasseva rakkhaÓatthÈya pabbÈjetuÑ vaÔÔati. Sace panassa mÈtÈpitaro ÈgantvÈ “kasmÈ amhÈkaÑ puttaÑ pabbÈjayitthÈ”ti vadanti, tesaÑ tamatthaÑ ÈrocetvÈ “rakkhaÓatthÈya naÑ pabbÈjayimha, paÒÒÈyatha3 tumhe puttenÈ”ti vattabbÈ. “RukkhÈ patissÈmÊ”ti ÈruhitvÈ pana hatthapÈde muÒcantaÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔatiyeva. ______________________________________________________________ 1. ŒgatÈgate (Ka) 2. PavisissÈmi (Ka) 3. MaÒÒatha (Ka)

294 VinayapiÔaka

Ekopi videsaÑ gantvÈ pabbajjaÑ yÈcati, ÈpucchitvÈ ce gato, pabbÈjetabbo. No ce, daharabhikkhuÑ pesetvÈ ÈpucchÈpetvÈ pabbÈjetabbo, atid|raÒce hoti, pabbÈjetvÈpi bhikkh|hi saddhiÑ pesetvÈ dassetuÑ vaÔÔati. KurundiyaÑ pana vuttaÑ “sace d|raÑ hoti, maggo ca mahÈkantÈro, ‘gantvÈ ÈpucchissÈmÈ’ti pabbÈjetuÑ vaÔÔatÊ”ti. Sace pana mÈtÈpit|naÑ bah| puttÈ honti, evaÒca vadanti “bhante etesaÑ dÈrakÈnaÑ yaÑ icchatha, taÑ pabbÈjeyyÈthÈ”ti. DÈrake vÊmaÑsitvÈ yaÑ icchati, so pabbÈjetabbo. Sacepi sakalena kulena vÈ gÈmena vÈ anuÒÒÈtaÑ hoti “bhante imasmiÑ kule vÈ gÈme vÈ yaÑ icchatha, taÑ pabbÈjeyyÈthÈ”ti. YaÑ icchati, so pabbÈjetabboti.

YÈvatake vÈ pana ussahatÊti yattake sakkoti.

RÈhulavatthukathÈ niÔÔhitÈ. _____

SikkhÈpadadaÓÉakammavatthukathÈ

106. Dasasu sikkhÈpadesu purimÈnaÑ paÒcannaÑ atikkamo nÈsanavatthu, pacchimÈnaÑ atikkamo daÓÉakammavatthu. 107. AppatissÈti bhikkh| jeÔÔhakaÔÔhÈne issariyaÔÔhÈne na Ôhapenti. AsabhÈgavuttikÈti samÈnajÊvikÈ na bhavanti, visabhÈgajÊvikÈti attho. AlÈbhÈya parisakkatÊti yathÈ lÈbhaÑ na labhanti, evaÑ parakkamati. AnatthÈyÈti upaddavÈya. AvÈsÈyÈti kinti imasmiÑ ÈvÈse na vaseyyunti parakkamati. Akkosati paribhÈsatÊti akkosati ceva bhayadassanena ca tajjeti. BhedetÊti pesuÒÒaÑ upasaÑharitvÈ bhedeti. ŒvaraÓaÑ kÈtunti “mÈ idha pavisÈ”ti nivÈraÓaÑ kÈtuÑ. Yattha vÈ vasati, yattha vÈ paÔikkamatÊti yattha vasati vÈ pavisati vÈ, ubhayenÈpi attano pariveÓaÒca vassaggena pattasenÈsanaÒca vuttaÑ.

MukhadvÈrikaÑ ÈhÈraÑ ÈvaraÓaÑ karontÊti “ajja mÈ khÈda mÈ bhuÒjÈ”ti evaÑ nivÈrenti. Na bhikkhave mukhadvÈriko ÈhÈro ÈvaraÓaÑ


kÈtabboti ettha “mÈ khÈda mÈ bhuÒjÈ”ti vadatopi “ÈhÈraÑ nivÈressÈmÊ”ti pattacÊvaraÑ anto nikkhipatopi sabbapayogesu dukkaÔaÑ. AnÈcÈrassa pana dubbacasÈmaÓerassa daÓÉakammaÑ katvÈ yÈguÑ vÈ bhattaÑ vÈ pattacÊvaraÑ vÈ dassetvÈ “ettake nÈma daÓÉakamme ÈhaÔe idaÑ lacchasÊ”ti vattuÑ vaÔÔati. BhagavatÈ hi ÈvaraÓameva daÓÉakammaÑ vuttaÑ. Dhammasa~gÈhakattherehi pana aparÈdhÈnur|paÑ udakadÈruvÈlikÈdÊnaÑ ÈharÈpanampi kÈtabbanti vuttaÑ, tasmÈ tampi kÈtabbaÑ. TaÒca kho “oramissati viramissatÊ”ti anukampÈya, na “nassissati vibbhamissatÊ”ti-Èdinayappavattena pÈpajjhÈsayena. “DaÓÉakammaÑ karomÊ”ti ca uÓhapÈsÈÓe vÈ nipajjÈpetuÑ pÈsÈÓiÔÔhakÈdÊni vÈ sÊse nikkhipÈpetuÑ udakaÑ vÈ pavesetuÑ na vaÔÔati.

AnÈpucchÈvaraÓavatthu-ÈdikathÈ

108. Na bhikkhave upajjhÈyaÑ anÈpucchÈti ettha “tumhÈkaÑ sÈmaÓerassa ayaÑ nÈma aparÈdho, daÓÉakammamassa karothÈ”ti tikkhattuÑ vutte sace upajjhÈyo daÓÉakammaÑ na karoti, sayaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. Sacepi Èditova upajjhÈyo vadati “mayhaÑ sÈmaÓerÈnaÑ dose sati tumhe daÓÉakammaÑ karothÈ”ti, kÈtuÑ vaÔÔatiyeva. YathÈ ca sÈmaÓerÈnaÑ, evaÑ saddhivihÈrikantevÈsikÈnampi daÓÉakammaÑ kÈtuÑ vaÔÔati.

ApalÈÄentÊti “tumhÈkaÑ pattaÑ dassÈma, cÊvaraÑ dassÈmÈ”ti attano upaÔÔhÈnakaraÓatthaÑ sa~gaÓhanti. Na bhikkhave aÒÒassa parisÈ apalÈÄetabbÈti ettha sÈmaÓerÈ vÈ hontu upasampannÈ vÈ, antamaso dussÊlabhikkhussÈpi parassa parisabh|te bhinditvÈ gaÓhituÑ na vaÔÔati, ÈdÊnavaÑ pana vattuÑ vaÔÔati “tayÈ nhÈyituÑ Ègatena g|thamakkhanaÑ viya kataÑ dussÊlaÑ nissÈya viharantenÈ”ti. Sace so sayameva jÈnitvÈ upajjhaÑ vÈ nissayaÑ vÈ yÈcati, dÈtuÑ vaÔÔati.

AnujÈnÈmi bhikkhave dasaha~gehi samannÈgataÑ sÈmaÓeraÑ nÈsetunti ettha KaÓÔakasikkhÈpadavaÓÓanÈyaÑ vuttÈsu tÊsu nÈsanÈsu li~ganÈsanÈva adhippetÈ, tasmÈ yo pÈÓÈtipÈtÈdÊsu ekampi kammaÑ karoti, so li~ganÈsanÈya nÈsetabbo. YathÈ ca bhikkh|naÑ pÈÓÈtipÈtÈdÊsu nÈnÈ-Èpattiyo honti, na tathÈ sÈmaÓerÈnaÑ. SÈmaÓero hi kunthakipillikampi mÈretvÈ ma~guraÓÉakampi bhinditvÈ

296 VinayapiÔaka

nÈsetabbataÑyeva pÈpuÓÈti, tÈvadevassa saraÓagamanÈni ca upajjhÈyaggahaÓaÒca senÈsanaggÈho ca paÔippassambhati, saÑghalÈbhaÑ na labhati, li~gamattameva ekaÑ avasiÔÔhaÑ hoti. So sace ÈkiÓÓadosova hoti, ÈyatiÑ saÑvare na tiÔÔhati, nikkaÉÉhitabbo. Atha sahasÈ virajjhitvÈ “duÔÔhu1 mayÈ katan”ti puna saÑvare ÔhÈtukÈmo hoti, li~ganÈsanakiccaÑ natthi. YathÈnivatthapÈrutasseva saraÓÈni dÈtabbÈni, upajjhÈyo dÈtabbo, sikkhÈpadÈni pana saraÓagamaneneva ijjhanti. SÈmaÓerÈnaÑ hi saraÓagamanaÑ bhikkh|naÑ upasampadakammavÈcÈsadisaÑ, tasmÈ bhikkh|naÑ viya catupÈrisuddhisÊlaÑ iminÈpi dasa sÊlÈni samÈdinnÈneva honti, evaÑ santepi daÄhÊkaraÓatthaÑ ÈyatiÑ saÑvare patiÔÔhÈpanatthaÑ puna dÈtabbÈni. Sace purimikÈya puna saraÓÈni gahitÈni, pacchimikÈya vassÈvÈsikaÑ lacchati, sace pacchimikÈya gahitÈni, saÑghena apaloketvÈ lÈbho dÈtabbo.

AdinnÈdÈne tiÓasalÈkamattenÈpi vatthunÈ, abrahmacariye tÊsu maggesu yattha katthaci vippaÔipattiyÈ, musÈvÈde hassÈdhippÈyatÈyapi musÈ bhaÓite assamaÓo hoti, nÈsetabbataÑ Èpajjati. MajjapÈne pana bhikkhuno ajÈnitvÈpi bÊjato paÔÔhÈya majjaÑ pivantassa pÈcittiyaÑ, sÈmaÓero jÈnitvÈ pivanto sÊlabhedaÑ Èpajjati, na ajÈnitvÈ. YÈni panassa itarÈni paÒca sikkhÈpadÈni, tesu bhinnesu na nÈsetabbo, daÓÉakammaÑ kÈtabbaÑ. SikkhÈpade pana puna dinnepi adinnepi vaÔÔati. DaÓÉakammena pana pÊÄetvÈ ÈyatiÑ saÑvare ÔhapanatthÈya dÈtabbameva. SÈmaÓerÈnaÑ majjapÈnaÑ sacittakaÑ pÈrÈjikavatthu, ayaÑ viseso.

AvaÓÓabhÈsane pana ArahaÑ SammÈsambuddhoti-ÈdÊnaÑ paÔipakkhavasena Buddhassa vÈ, svÈkkhÈtoti-ÈdÊnaÑ paÔipakkhavasena dhammassa vÈ, suppaÔipannoti-ÈdÊnaÑ paÔipakkhavasena saÑghassa vÈ avaÓÓaÑ bhÈsanto ratanattayaÑ nindanto garahanto ÈcariyupajjhÈyÈdÊhi “mÈ evaÑ avacÈ”ti avaÓÓabhÈsane ÈdÊnavaÑ dassetvÈ nivÈretabbo. Sace yÈvatatiyaÑ vuccamÈno na oramati, kaÓÔakanÈsanÈya nÈsetabboti KurundiyaÑ vuttaÑ. MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ pana sace evaÑ vuccamÈno taÑ laddhiÑ nissajjati, daÓÉakammaÑ kÈretvÈ accayaÑ desÈpetabbo. Sace na nissajjati, tatheva ÈdÈya ______________________________________________________________ 1. DuÔÔhaÑ (SyÈ), dukkaÔaÑ (Ka)


paggayha tiÔÔhati, li~ganÈsanÈya nÈsetabboti vuttaÑ, taÑ yuttaÑ. Ayameva hi nÈsanÈ idha adhippetÈti.

MicchÈdiÔÔhikepi eseva nayo. SassatucchedÈnaÒhi aÒÒataradiÔÔhiko sace ÈcariyÈdÊhi ovadiyamÈno nissajjati, daÓÉakammaÑ kÈretvÈ accayaÑ desÈpetabbo. AppaÔinissajjantova nÈsetabboti. Bhikkhunid|sako cettha kÈmaÑ abrahmacÈriggahaÓena gahitova, abrahmacÈriÑ1 pana ÈyatiÑ saÑvare ÔhÈtukÈmaÑ saraÓÈni datvÈ upasampÈdetuÑ vaÔÔati. Bhikkhunid|sako ÈyatiÑ saÑvare ÔhÈtukÈmopi pabbajjampi na labhati, pageva upasampadanti etamatthaÑ dassetuÑ “bhikkhunid|sako”ti idaÑ visuÑ dasamaÑ a~gaÑ vuttanti veditabbaÑ.

PaÓÉakavatthukathÈ

109. Dahare dahareti taruÓe taruÓe. MoÄigalleti th|lasarÊre. HatthibhaÓÉe assabhaÓÉeti hatthigopake ca assagopake ca.

PaÓÉako bhikkhaveti ettha ÈsittapaÓÉako us|yapaÓÉako opakkamikapaÓÉako pakkhapaÓÉako napuÑsakapaÓÉakoti paÒcapaÓÉakÈ. Tattha yassa paresaÑ a~gajÈtaÑ mukhena gahetvÈ asucinÈ Èsittassa pariÄÈho v|pasammati, ayaÑ ÈsittapaÓÉako. Yassa paresaÑ ajjhÈcÈraÑ passato us|yÈya uppannÈya pariÄÈho v|pasammati, ayaÑ us|yapaÓÉako. Yassa upakkamena bÊjÈni apanÊtÈni, ayaÑ opakkamikapaÓÉako. Ekacco pana akusalavipÈkÈnubhÈvena kÈÄapakkhe paÓÉako hoti, juÓhapakkhe panassa pariÄÈho v|pasammati, ayaÑ pakkhapaÓÉako. Yo pana paÔisandhiyaÑyeva abhÈvako uppanno, ayaÑ napuÑsakapaÓÉakoti. Tesu ÈsittapaÓÉakassa ca us|yapaÓÉakassa ca pabbajjÈ na vÈritÈ, itaresaÑ tiÓÓaÑ vÈritÈ. Tesupi pakkhapaÓÉakassa yasmiÑ pakkhe paÓÉako hoti, tasmiÑyevassa pakkhe pabbajjÈ vÈritÈti KurundiyaÑ vuttaÑ. Yassa cettha pabbajjÈ vÈritÈ, taÑ sandhÈya idaÑ vuttaÑ “anupasampanno na upasampÈdetabbo, upasampanno nÈsetabbo”ti. ______________________________________________________________ 1. AbrahmacÈraÑ (Ka)

298 VinayapiÔaka

Sopi li~ganÈsaneneva nÈsetabbo. Ito paraÑ “nÈsetabbo”ti vuttesupi eseva nayo.

TheyyasaÑvÈsakavatthukathÈ

110. PurÈÓakulaputtoti purÈÓassa anukkamena pÈrijuÒÒaÑ pattassa kulassa putto. MÈtipakkhapitipakkhato kolaÒÒÈ khÊÓÈ vinaÔÔhÈ matÈ assÈti khÊÓakolaÒÒo. Anadhigatanti appattaÑ. PhÈtiÑkÈtunti vaÉÉhetuÑ. I~ghÈti uyyojanatthe nipÈto. AnuyuÒjiyamÈnoti ekamantaÑ netvÈ kesamassu-oropanakÈsÈyapaÔiggahaÓasaraÓagamana-upajjhÈyaggahaÓakammavÈcÈnissayadhamme pucchiyamÈno. EtamatthaÑ ÈrocesÊti etaÑ sayaÑ pabbajitabhÈvaÑ Èdito paÔÔhÈya Ècikkhi.

TheyyasaÑvÈsako bhikkhaveti ettha tayo theyyasaÑvÈsakÈ li~gatthenako saÑvÈsatthenako ubhayatthenakoti. Tattha yo sayaÑ pabbajitvÈ vihÈraÑ gantvÈ na bhikkhuvassÈni gaÓeti, na yathÈvuÉÉhaÑ vandanaÑ sÈdiyati, na Èsanena paÔibÈhati, na uposathapavÈraÓÈdÊsu sandissati, ayaÑ li~gamattasseva thenitattÈ li~gatthenako nÈma.

Yo pana bhikkh|hi pabbÈjito sÈmaÓero samÈnopi videsaÑ gantvÈ “ahaÑ dasavasso vÈ vÊsativasso vÈ”ti musÈ vatvÈ bhikkhuvassÈni gaÓeti, yathÈvuÉÉhaÑ vandanaÑ sÈdiyati, Èsanena paÔibÈhati, uposathapavÈraÓÈdÊsu sandissati, ayaÑ saÑvÈsamattasseva thenitattÈ saÑvÈsatthenako nÈma. BhikkhuvassagaÓanÈdiko hi sabbopi kiriyabhedo imasmiÑ atthe “saÑvÈso”ti veditabbo. SikkhaÑ paccakkhÈya “na maÑ koci jÈnÈtÊ”ti evaÑ paÔipajjantepi eseva nayo.

Yo pana sayaÑ pabbajitvÈ vihÈraÑ gantvÈ bhikkhuvassÈni gaÓeti, yathÈvuÉÉhaÑ vandanaÑ sÈdiyati, Èsanena paÔibÈhati, uposathapavÈraÓÈdÊsu sandissati, ayaÑ li~gassa ceva saÑvÈsassa ca thenitattÈ ubhayatthenako nÈma, ayaÑ tividhopi theyyasaÑvÈsako anupasampanno na upasampÈdetabbo, upasampanno nÈsetabbo, puna pabbajjaÑ yÈcantopi na pabbÈjetabbo.


Ettha ca asammohatthaÑ idaÑ pakiÓÓakaÑ veditabbaÑ–

“RÈjadubbhi kkhakantÈra, rogaveribhayehi vÈ. CÊvarÈharaÓatthaÑ vÈ, li~gaÑ ÈdiyatÊdha yo. SaÑvÈsaÑ nÈdhivÈseti, yÈva so suddhamÈnaso. TheyyasaÑvÈsako nÈma, tÈva esa na vuccatÊ”ti.

TatrÈyaÑ vitthÈranayo, idhekaccassa rÈjÈ kuddho hoti, so “evaÑ me sotthi bhavissatÊ”ti sayameva li~gaÑ gahetvÈ palÈyati. TaÑ disvÈ raÒÒo Èrocenti. RÈjÈ “sace pabbajito, na taÑ labbhÈ kiÒci kÈtun”ti tasmiÑ kodhaÑ paÔivineti. So “v|pasantaÑ me rÈjabhayan”ti saÑghamajjhaÑ anosaritvÈva gihili~gaÑ gahetvÈ Ègato pabbÈjetabbo. AthÈpi “sÈsanaÑ nissÈya mayÈ jÊvitaÑ laddhaÑ, handa dÈni ahaÑ pabbajÈmÊ”ti uppannasaÑvego teneva li~gena ÈgantvÈ ÈgantukavattaÑ na sÈdiyati, bhikkh|hi puÔÔho vÈ apuÔÔho vÈ yathÈbh|tamattÈnaÑ ÈvikatvÈ pabbajjaÑ yÈcati, li~gaÑ apanetvÈ pabbÈjetabbo. Sace pana vattaÑ sÈdiyati, pabbajitÈlayaÑ dasseti, sabbaÑ pubbe vuttaÑ vassagaÓanÈdibhedaÑ vidhiÑ paÔipajjati, ayaÑ na pabbÈjetabbo.

Idha panekacco dubbhikkhe jÊvituÑ asakkonto sayameva li~gaÑ gahetvÈ sabbapÈsaÓÉiyabhattÈni1 bhuÒjanto dubbhikkhe vÊtivatte saÑghamajjhaÑ anosaritvÈva gihili~gaÑ gahetvÈ Ègatoti sabbaÑ purimasadisameva.

Aparo mahÈkantÈraÑ nittharitukÈmo hoti, satthavÈho ca pabbajite gahetvÈ gacchati. So “evaÑ maÑ satthavÈho gahetvÈ gamissatÊ”ti sayameva li~gaÑ gahetvÈ satthavÈhena saddhiÑ kantÈraÑ nittharitvÈ khemantaÑ patvÈ saÑghamajjhaÑ anosaritvÈva gihili~gaÑ gahetvÈ Ègatoti sabbaÑ purimasadisameva.

Aparo rogabhaye uppanne jÊvituÑ asakkonto sayameva li~gaÑ gahetvÈ sabbapÈsaÓÉiyabhattÈni bhuÒjanto rogabhaye v|pasante saÑgha- ______________________________________________________________ 1. SabbapÈsaÓÉikabhattÈni (Ka)

300 VinayapiÔaka

majjhaÑ anosaritvÈva gihili~gaÑ gahetvÈ Ègatoti sabbaÑ purimasadisameva.

Aparassa eko veriko kuddho hoti, ghÈtetukÈmo naÑ vicarati. So “evaÑ me sotthi bhavissatÊ”ti sayameva li~gaÑ gahetvÈ palÈyati. Veriko “kuhiÑ so”ti pariyesanto “pabbajitvÈ palÈto”ti sutvÈ “sace pabbajito, na taÑ labbhÈ kiÒci kÈtun”ti tasmiÑ kodhaÑ paÔivineti. So “v|pasantaÑ me veribhayan”ti saÑghamajjhaÑ anosaritvÈva gihili~gaÑ gahetvÈ Ègatoti sabbaÑ purimasadisameva.

Aparo ÒÈtikulaÑ gantvÈ sikkhaÑ paccakkhÈya gihi hutvÈ “imÈni cÊvarÈni idha vinassissanti, sacepi imÈni gahetvÈ vihÈraÑ gamissÈmi, antarÈmagge maÑ ‘coro’ti gahessanti, yaÑn|nÈhaÑ kÈyaparihÈriyÈni katvÈ gaccheyyan”ti cÊvarÈharaÓatthaÑ nivÈsetvÈ ca pÈrupitvÈ ca vihÈraÑ gacchati. TaÑ d|ratova ÈgacchantaÑ disvÈ sÈmaÓerÈ ca daharÈ ca abbhuggacchanti, vattaÑ dassenti. So na sÈdiyati, yathÈbh|tamattÈnaÑ Èvikaroti. Sace bhikkh| “na dÈni mayaÑ taÑ muÒcissÈmÈ”ti balakkÈrena pabbÈjetukÈmÈ honti, kÈsÈyÈni apanetvÈ puna pabbÈjetabbo. Sace pana “nayime mama hÊnÈyÈvattabhÈvaÑ jÈnantÊ”ti taÑyeva bhikkhubhÈvaÑ paÔijÈnitvÈ sabbaÑ pubbe vuttaÑ vassagaÓanÈdibhedaÑ vidhiÑ paÔipajjati, ayaÑ na pabbÈjetabbo.

Aparo mahÈsÈmaÓero ÒÈtikulaÑ gantvÈ uppabbajitvÈ kammantÈnuÔÔhÈnena ubbÈÄho hutvÈ puna “dÈni ahaÑ samaÓova bhavissÈmi, theropi me uppabbajitabhÈvaÑ na jÈnÈtÊ”ti tadeva pattacÊvaraÑ ÈdÈya vihÈraÑ Ègacchati, nÈpi tamatthaÑ bhikkh|naÑ Èroceti, sÈmaÓerabhÈvaÑ paÔijÈnÈhi. AyaÑ theyyasaÑvÈsakoyeva, pabbajjaÑ na labhati. Sacepissa li~gaggahaÓakÈle evaÑ hoti “nÈhaÑ kassaci ÈrocessÈmÊ”ti, vihÈraÒca gato Èroceti, gahaÓeneva theyyasaÑvÈsako. AthÈpissa “gahaÓakÈle ÈcikkhissÈmÊ”ti cittaÑ uppannaÑ hoti, vihÈraÒca gantvÈ “kuhiÑ tvaÑ Èvuso gato”ti vutto “na dÈni maÑ ime jÈnantÊ”ti vaÒcetvÈ nÈcikkhati, “nÈcikkhissÈmÊ”ti saha dhuranikkhepena ayampi theyyasaÑvÈsakova. Sace panassa gahaÓakÈlepi “ÈcikkhissÈmÊ”ti cittaÑ uppannaÑ, vihÈraÑ gantvÈpi Ècikkhati, ayaÑ puna pabbajjaÑ labhati.


Aparo daharasÈmaÓero mahanto vÈ pana abyatto, so purimanayeneva uppabbajitvÈ ghare vacchakarakkhaÓÈdÊni1 kammÈni kÈtuÑ na icchati, tamenaÑ ÒÈtakÈ tÈniyeva kÈsÈyÈni acchÈdetvÈ2 thÈlakaÑ vÈ pattaÑ vÈ hatthe datvÈ “gaccha samaÓova hohÊ”ti gharÈ nÊharanti. So vihÈraÑ gacchati, neva naÑ bhikkh| jÈnanti “ayaÑ uppabbajitvÈ puna sayameva pabbajito”ti, nÈpi sayaÑ jÈnÈti “yo evaÑ pabbajati, so theyyasaÑvÈsako nÈma hotÊ”ti. Sace taÑ paripuÓÓavassaÑ upasampÈdenti, s|pasampanno. Sace pana anupasampannakÈleyeva vinayavinicchaye vattamÈne suÓÈti “yo evaÑ pabbajati, so theyyasaÑvÈsako nÈma hotÊ”ti. Tena “mayÈ evaÑ katan”ti bhikkh|naÑ ÈcikkhitabbaÑ, evaÑ puna pabbajjaÑ labhati. Sace “na dÈni maÑ koci jÈnÈtÊ”ti nÈroceti, dhuraÑ nikkhittamatte theyyasaÑvÈsako.

Bhikkhu sikkhaÑ paccakkhÈya li~gaÑ anapanetvÈ dussÊlakammaÑ katvÈ vÈ akatvÈ vÈ puna sabbaÑ pubbe vuttaÑ vassagaÓanÈdibhedaÑ vidhiÑ paÔipajjati, theyyasaÑvÈsako hoti. SikkhaÑ appaccakkhÈya sali~ge Ôhito methunaÑ paÔisevitvÈ vassagaÓanÈdibhedaÑ vidhiÑ Èpajjanto theyyasaÑvÈsako na hoti, pabbajjÈmattaÑ labhati. AndhakaÔÔhakathÈyaÑ pana “eso theyyasaÑvÈsako”ti vuttaÑ, taÑ na gahetabbaÑ.

Eko bhikkhu kÈsÈye sa-ussÈhova odÈtaÑ nivÈsetvÈ methunaÑ paÔisevitvÈ puna kÈsÈyÈni nivÈsetvÈ vassagaÓanÈdibhedaÑ sabbaÑ vidhiÑ Èpajjati, ayampi theyyasaÑvÈsako na hoti, pabbajjÈmattaÑ labhati. Sace pana kÈsÈye dhuraÑ nikkhipitvÈ odÈtaÑ nivÈsetvÈ methunaÑ paÔisevitvÈ puna kÈsÈyÈni nivÈsetvÈ vassagaÓanÈdibhedaÑ sabbaÑ vidhiÑ Èpajjati, theyyasaÑvÈsako hoti.

SÈmaÓero sali~ge Ôhito methunÈdi-assamaÓakaraÓadhammaÑ ÈpajjitvÈpi theyyasaÑvÈsako na hoti. Sacepi kÈsÈye sa-ussÈhova kÈsÈyÈni apanetvÈ methunaÑ paÔisevitvÈ puna kÈsÈyÈni nivÈseti, neva theyyasaÑvÈsako hoti. Sace pana kÈsÈye dhuraÑ nikkhipitvÈ naggo vÈ odÈtanivattho vÈ methunasevanÈdÊhi ______________________________________________________________ 1. VacchavorakkhaÓÈdÊni (Ka) 2. AcchÈdÈpetvÈ (SÊ)

302 VinayapiÔaka

assamaÓo hutvÈ kÈsÈyaÑ nivÈseti, theyyasaÑvÈsako hoti. Sacepi gihibhÈvaÑ patthayamÈno kÈsÈvaÑ ovaÔÔikaÑ vÈ katvÈ aÒÒena vÈ ÈkÈrena gihinivÈsanena nivÈseti “sobhati nu kho me gihili~gaÑ na sobhatÊ”ti vÊmaÑsanatthaÑ, rakkhati tÈva. “SobhatÊ”ti sampaÔicchitvÈ pana puna li~gaÑ sÈdiyanto theyyasaÑvÈsako hoti. OdÈtaÑ nivÈsetvÈ vÊmaÑsanasampaÔicchanesupi eseva nayo.

Sace pana nivatthakÈsÈyassa upari odÈtaÑ nivÈsetvÈ vÊmaÑsati vÈ sampaÔicchati vÈ, rakkhatiyeva. BhikkhuniyÈpi eseva nayo. SÈpi hi gihibhÈvaÑ patthayamÈnÈ sace kÈsÈyaÑ gihinivÈsanaÑ nivÈseti “sobhati nu kho me gihili~gaÑ na sobhatÊ”ti vÊmaÑsanatthaÑ, rakkhati tÈva. Sace “sobhatÊ”ti sampaÔicchati, na rakkhati. OdÈtaÑ nivÈsetvÈ vÊmaÑsanasampaÔicchanesupi eseva nayo. NivatthakÈsÈyassa pana upari odÈtaÑ nivÈsetvÈ vÊmaÑsatu vÈ sampaÔicchatu vÈ, rakkhatiyeva.

Sace koci vuÉÉhapabbajito vassÈni agaÓetvÈ PÈÄiyampi aÔÔhatvÈ ekapassenÈgantvÈ mahÈpeÄÈdÊsu kaÔacchunÈ ukkhitte bhattapiÓÉe pattaÑ upanÈmetvÈ seno viya maÑsapesiÑ gahetvÈ gacchati, theyyasaÑvÈsako na hoti. BhikkhuvassÈni pana gaÓetvÈ gaÓhanto theyyasaÑvÈsako hoti.

SayaÑ sÈmaÓerova sÈmaÓerapaÔipÈÔiyÈ k|ÔavassÈni gaÓetvÈ gaÓhanto theyyasaÑvÈsako na hoti. Bhikkhu bhikkhupaÔipÈÔiyÈ k|ÔavassÈni gaÓetvÈ gaÓhanto bhaÓÉagghena kÈretabboti.

TheyyasaÑvÈsakavatthukathÈ niÔÔhitÈ. _____

TitthiyapakkantakakathÈ

Titthiyapakkantako bhikkhaveti ettha pana titthiyesu pakkanto paviÔÔhoti titthiyapakkantako. So na kevalaÑ na upasampÈdetabbo, atha kho na pabbÈjetabbopi. TatrÈyaÑ vinicchayo, upasampanno bhikkhu titthiyo bhavissÈmÊti sali~geneva tesaÑ upassayaÑ gacchati, padavÈre padavÈre dukkhaÔaÑ. TesaÑ li~ge Èdinnamatte titthiyapakkantako hoti.


Yopi sayameva “titthiyo bhavissÈmÊ”ti kusacÊrÈdÊni nivÈseti, titthiyapakkantako hotiyeva. Yo pana naggo nhÈyanto attÈnaÑ oloketvÈ “sobhati me ÈjÊvakabhÈvo, ÈjÊvako bhavissÈmÊ”ti kÈsÈyÈni anÈdÈya naggova ÈjÊvakÈnaÑ upassayaÑ gacchati, padavÈre padavÈre dukkaÔaÑ. Sace panassa antarÈmagge hirottappaÑ uppajjati, dukkaÔÈni desetvÈ muccati. TesaÑ upassayaÑ gantvÈpi tehi vÈ ovadito attanÈ vÈ “imesaÑ pabbajjÈ atidukkhÈ”ti nivattantopi muccatiyeva.

Sace pana “kiÑ tumhÈkaÑ pabbajjÈya ukkaÔÔhan”ti pucchitvÈ “kesamassuluÒcanÈdÊnÊ”ti vutto ekakesampi luÒcÈpeti, ukkuÔikappadhÈnÈdÊni vÈ vattÈni Èdiyati, morapiÒchÈdÊni vÈ nivÈseti, tesaÑ li~gaÑ gaÓhÈti, “ayaÑ pabbajjÈ seÔÔhÈ”ti seÔÔhabhÈvaÑ vÈ upagacchati, na muccati, titthiyapakkantako hoti. Sace pana “sobhati nu kho me titthiyapabbajjÈ, na nu kho sobhatÊ”ti vÊmaÑsanatthaÑ kusacÊrÈdÊni vÈ nivÈseti, jaÔaÑ vÈ bandhati, khÈrikÈjaÑ vÈ Èdiyati. YÈva na sampaÔicchati, tÈva naÑ laddhi rakkhati, sampaÔicchitamatte titthiyapakkantako hoti. AcchinnacÊvaro pana kusacÊrÈdÊni nivÈsento rÈjabhayÈdÊhi vÈ titthiyali~gaÑ gaÓhanto laddhiyÈ abhÈvena neva titthiyapakkantako hoti.

AyaÒca titthiyapakkantako nÈma upasampannabhikkhunÈ kathito, tasmÈ sÈmaÓero sali~gena titthÈyatanaÑ gatopi puna pabbajjaÒca upasampadaÒca labhatÊti KurundiyaÑ vuttaÑ. Purimo pana theyyasaÑvÈsako anupasampannena kathito, tasmÈ upasampanno k|ÔavassaÑ gaÓentopi assamaÓo na hoti. Li~ge sa-ussÈho pÈrÈjikaÑ ÈpajjitvÈ bhikkhuvassÈdÊni gaÓentopi theyyasaÑvÈsako na hotÊti.

TitthiyapakkantakakathÈ niÔÔhitÈ. _____

TiracchÈnagatavatthukathÈ

111. NÈgayoniyÈ aÔÔÊyatÊti ettha kiÒcÈpi so pavattiyaÑ kusalavipÈkena devasampattisadisaÑ issariyasampattiÑ anubhoti,

304 VinayapiÔaka

akusalavipÈkapaÔisandhikassa pana tassa sajÈtiyÈ methunapaÔisevane ca vissaÔÔhaniddokkamane1 ca nÈgasarÊraÑ pÈtubhavati udakasaÒcÈrikaÑ maÓÉ|kabhakkhaÑ, tasmÈ so tÈya nÈgayoniyÈ aÔÔÊyati. HarÈyatÊti lajjati. JigucchatÊti attabhÈvaÑ jigucchati. Tassa bhikkhuno nikkhanteti tasmiÑ bhikkhusmiÑ nikkhante. Atha vÈ tassa bhikkhuno nikkhamaneti attho. VissaÔÔho niddaÑ okkamÊti tasmiÑ anikkhante vissarabhayena satiÑ avissajjitvÈ kapimiddhavaseneva2 niddÈyanto nikkhante satiÑ vissajjitvÈ vissaÔÔho nirÈsa~ko mahÈniddaÑ paÔipajji. VissaramakÈsÊti bhayavasena samaÓasaÒÒaÑ pahÈya vir|paÑ mahÈsaddamakÈsi.

Tumhe khotthÈti tumhe kho attha, akÈrassa lopaÑ katvÈ vuttaÑ. Tumhe kho nÈgÈ jhÈnavipassanÈmaggaphalÈnaÑ abhabbattÈ imasmiÑ dhammavinaye aviruÄhidhammÈ attha, viruÄhidhammÈ na bhavathÈti ayamettha sa~khepattho. SajÈtiyÈti nÈgiyÈ eva. YadÈ pana manussitthi-ÈdibhedÈya aÒÒajÈtiyÈ paÔisevati, tadÈ devaputto viya hoti. Ettha ca pavattiyaÑ abhiÓhaÑ sabhÈvapÈtukammadassanavasena “dve paccayÈ”ti vuttaÑ, nÈgassa pana paÒcasu kÈlesu sabhÈvapÈtukammaÑ hoti paÔisandhikÈle, tacajahanakÈle, sajÈtiyÈ methunakÈle, vissaÔÔhaniddokkamanakÈle, cutikÈleti.

TiracchÈnagato bhikkhaveti ettha nÈgo vÈ hotu supaÓÓamÈÓavakÈdÊnaÑ vÈ aÒÒataro, antamaso SakkaÑ devarÈjÈnaÑ upÈdÈya yo koci amanussajÈtiyo, sabbova imasmiÑ atthe “tiracchÈnagato”ti veditabbo. So neva upasampÈdetabbo, na pabbÈjetabbo, upasampannopi nÈsetabboti.

TiracchÈnagatavatthukathÈ niÔÔhitÈ. _____

MÈtughÈtakÈdivatthukathÈ

112. MÈtughÈtakÈdivatth|su nikkhantiÑ kareyyanti nikkhamanaÑ niggamanaÑ apavÈhanaÑ kareyyanti attho. MÈtughÈtako bhikkhaveti ettha yena ______________________________________________________________ 1. Vissatthaniddokkamane (SÊ) 2. KapiniddÈvaseneva (SÊ)


manussitthibh|tÈ janikÈ mÈtÈ sayampi manussajÈtikeneva satÈ saÒcicca jÊvitÈ voropitÈ, ayaÑ Ènantariyena mÈtughÈtakakammena mÈtughÈtako, etassa pabbajjÈ ca upasampadÈ ca paÔikkhittÈ. Yena pana manussitthibh|tÈpi ajanikÈ posÈvanikÈ mÈtÈ vÈ mahÈmÈtÈ vÈ c|ÄamÈtÈ vÈ janikÈpi vÈ na manussitthibh|tÈ mÈtÈ ghÈtitÈ, tassa pabbajjÈ na vÈritÈ, na ca Ènantariko hoti. Yena sayaÑ tiracchÈnabh|tena manussitthibh|tÈ mÈtÈ ghÈtitÈ, sopi Ènantariko na hoti, tiracchÈnagatattÈ panassa pabbajjÈ paÔikkhittÈ. SesaÑ uttÈnameva. PitughÈtakepi eseva nayo. Sacepi hi vesiyÈ putto hoti, “ayaÑ me pitÈ”ti na jÈnÈti, yassa sambhavena nibbatto, so ce anena ghÈtito, “pitughÈtako”tveva sa~khyaÑ gacchati, ÈnantariyaÒca phusati. 114. ArahantaghÈtakopi manussa-arahantavaseneva veditabbo. ManussajÈtiyaÑ hi antamaso apabbajitampi khÊÓÈsavaÑ dÈrakaÑ dÈrikaÑ vÈ saÒcicca jÊvitÈ voropento arahantaghÈtakova hoti, ÈnantariyaÒca phusati, pabbajjÈ cassa vÈritÈ. AmanussajÈtikaÑ pana arahantaÑ manussajÈtikaÑ vÈ avasesaÑ ariyapuggalaÑ ghÈtetvÈ Ènantariyo na hoti, pabbajjÈpissa na vÈritÈ, kammaÑ pana balavaÑ hoti. TiracchÈno manussa-arahantampi ghÈtetvÈ Ènantariyo na hoti, kammaÑ pana bhÈriyanti ayamettha vinicchayo. Te vadhÈya onÊyantÊti vadhatthÈya onÊyanti, mÈretuÑ nÊyantÊti attho. YaÑ pana PÈÄiyaÑ “sacÈ ca mayan”ti vuttaÑ, tassa sace mayanti ayamevattho. “Sace”ti hi vattabbe ettha “sacÈ ca” iti ayaÑ nipÈto vutto, “sace ca” icceva vÈ pÈÔho, tattha saceti sambhÈvanatthe nipÈto, “ca” iti padap|raÓamatte. “Sacajja mayan”tipi pÈÔho, tassa sace ajja mayanti attho. 115. Bhikkhunid|sako bhikkhaveti ettha yo pakatattaÑ bhikkhuniÑ tiÓÓaÑ maggÈnaÑ aÒÒatarasmiÑ d|seti, ayaÑ bhikkhunid|sako nÈma. Etassa pabbajjÈ ca upasampadÈ ca vÈritÈ. Yo pana kÈyasaÑsaggena sÊlavinÈsaÑ pÈpeti, tassa pabbajjÈ ca upasampadÈ ca na vÈritÈ. BalakkÈrena odÈtavatthavasanaÑ katvÈ anicchamÈnaÑyeva d|sentopi bhikkhunid|sakoyeva, balakkÈrena pana odÈtavatthavasanaÑ katvÈ icchamÈnaÑ d|sento

306 VinayapiÔaka

bhikkhunid|sako na hoti. KasmÈ? YasmÈ gihibhÈve sampaÔicchitamatteyeva sÈ abhikkhunÊ hoti. SakiÑ sÊlavipannaÑ pana pacchÈ d|sento sikkhamÈnÈsÈmaÓerÊsu ca vippaÔipajjanto neva bhikkhunid|sako hoti, pabbajjampi upasampadampi labhati.

SaÑghabhedako bhikkhaveti ettha yo Devadatto viya sÈsanaÑ uddhammaÑ ubbinayaÑ katvÈ catunnaÑ kammÈnaÑ aÒÒataravasena saÑghaÑ bhindati, ayaÑ saÑghabhedako nÈma. Etassa pabbajjÈ ca upasampadÈ ca vÈritÈ.

LohituppÈdako bhikkhaveti etthÈpi yo Devadatto viya duÔÔhacittena vadhakacittena TathÈgatassa jÊvamÈnakasarÊre khuddakamakkhikÈya pivanakamattampi lohitaÑ uppÈdeti, ayaÑ lohituppÈdako nÈma. Etassa pabbajjÈ ca upasampadÈ ca vÈritÈ. Yo pana rogav|pasamanatthaÑ jÊvako viya satthena phÈletvÈ p|timaÑsaÒca lohitaÒca nÊharitvÈ phÈsuÑ karoti, bahuÑ so puÒÒaÑ pasavatÊti.

UbhatobyaÒjanakavatthukathÈ

116. UbhatobyaÒjanako bhikkhaveti itthinimittuppÈdanakammato ca purisanimittuppÈdanakammato ca ubhato byaÒjanamassa atthÊti ubhatobyaÒjanako. KarotÊti purisanimittena itthÊsu methunavÊtikkamaÑ karoti. KÈrÈpetÊti paraÑ samÈdapetvÈ attano itthinimitte kÈrÈpeti. So duvidho hoti itthi-ubhatobyaÒjanako purisa-ubhatobyaÒjanakoti.

Tattha itthi-ubhatobyaÒjanakassa itthinimittaÑ pÈkaÔaÑ hoti, purisanimittaÑ paÔicchannaÑ. Purisa-ubhatobyaÒjanakassa purisanimittaÑ pÈkaÔaÑ, itthinimittaÑ paÔicchannaÑ. Itthi-ubhatobyaÒjanakassa itthÊsu purisattaÑ karontassa itthinimittaÑ paÔicchannaÑ hoti, purisanimittaÑ pÈkaÔaÑ hoti. Purisa-ubhatobyaÒjanakassa purisÈnaÑ itthibhÈvaÑ upagacchantassa purisanimittaÑ paÔicchannaÑ hoti, itthinimittaÑ pÈkaÔaÑ hoti. Itthi-ubhatobyaÒjanako sayaÒca gabbhaÑ gaÓhÈti, paraÒca gaÓhÈpeti. Purisa-ubhatobyaÒjanako pana sayaÑ na gaÓhÈti, paraÑ gaÓhÈpetÊti idametesaÑ nÈnÈkaraÓaÑ. KurundiyaÑ pana vuttaÑ “yadi paÔisandhiyaÑ purisali~gaÑ pavatte itthili~gaÑ nibbattati. Yadi paÔisandhiyaÑ itthili~gaÑ pavatte purisali~gaÑ


nibbattatÊ”ti. Tattha vicÈraÓakkamo vitthÈrato AÔÔhasÈliniyÈ Dhammasa~gahaÔÔhakathÈya veditabbo. Imassa pana duvidhassÈpi ubhatobyaÒjanakassa neva pabbajjÈ atthi, na upasampadÈti idamidha veditabbaÑ.

AnupajjhÈyakÈdivatthukathÈ

117. Tena kho pana samayenÈti yena samayena BhagavatÈ sikkhÈpadaÑ apaÒÒattaÑ hoti, tena samayena. AnupajjhÈyakanti upajjhaÑ agÈhÈpetvÈ sabbena sabbaÑ upajjhÈyavirahitaÑ. EvaÑ upasampannÈ neva dhammato na Èmisato sa~gahaÑ labhanti, te parihÈyantiyeva, na vaÉÉhanti. Na bhikkhave anupajjhÈyakoti upajjhaÑ agÈhÈpetvÈ nirupajjhÈyako na upasampÈdetabbo. Yo upasampÈdeyya Èpatti dukkaÔassÈti sikkhÈpadapaÒÒattito paÔÔhÈya evaÑ upasampÈdentassa Èpatti hoti, kammaÑ pana na kuppati. Keci kuppatÊti vadanti, taÑ na gahetabbaÑ. SaÑghena upajjhÈyenÈti-ÈdÊsupi ubhatobyaÒjanakupajjhÈyapariyosÈnesu eseva nayo.

ApattakÈdivatthukathÈ

118. Hatthesu piÓÉÈya carantÊti yo hatthesu piÓÉo labbhati, tadatthÈya caranti. SeyyathÈpi titthiyÈti yathÈ ÈjÊvakanÈmakÈ titthiyÈ, s|pabyaÒjanehi missetvÈ hatthesu ÔhapitapiÓÉameva hi te bhuÒjanti. Œpatti dukkaÔassÈti evaÑ upasampÈdentasseva Èpatti hoti, kammaÑ pana na kuppati. AcÊvarakÈdivatth|supi eseva nayo.

YÈcitakenÈti yÈva upasampadaÑ karoma, tÈva dethÈti yÈcitvÈ gahitena, tÈvakÈlikenÈti attho. ¢disena hi pattena vÈ cÊvarena vÈ pattacÊvarena vÈ upasampÈdentasseva Èpatti hoti, kammaÑ pana na kuppati. TasmÈ paripuÓÓapattacÊvarova upasampÈdetabbo. Sace tassa natthi, ÈcariyupajjhÈyÈ cassa dÈtukÈmÈ honti, aÒÒe vÈ bhikkh|, nirapekkhehi nissajjitvÈ adhiÔÔhÈnupagaÑ pattacÊvaraÑ dÈtabbaÑ. PabbajjÈpekkhaÑ pana paÓÉupalÈsaÑ yÈcitakenÈpi pattacÊvarena pabbÈjetuÑ vaÔÔati, sabhÈgaÔÔhÈne vissÈsena gahetvÈpi pabbÈjetuÑ vaÔÔati.

Sace pana apakkaÑ pattaÑ cÊvar|pagÈni ca vatthÈni gahetvÈ Ègato hoti, yÈva patto paccati cÊvarÈni ca kariyanti, tÈva vihÈre

308 VinayapiÔaka

vasantassa anÈmaÔÔhapiÓÉapÈtaÑ dÈtuÑ vaÔÔati, thÈlake bhuÒjituÑ vaÔÔati, purebhattaÑ sÈmaÓerabhÈgasamako ÈmisabhÈgo dÈtuÑ vaÔÔati. SenÈsanaggÈho pana salÈkabhatta-uddesabhattanimantanÈdÊni ca na vaÔÔanti. PacchÈbhattampi sÈmaÓerabhÈgasamo telamadhuphÈÓitÈdibhesajjabhÈgo vaÔÔati. Sace gilÈno hoti, bhesajjamassa kÈtuÑ vaÔÔati, sÈmaÓerassa viya ca sabbaÑ paÔijagganakammanti.

HatthacchinnÈdivatthukathÈ

119. HatthacchinnÈdivatth|su hatthacchinnoti yassa hatthatale vÈ maÓibandhe vÈ kappare vÈ yattha katthaci eko vÈ dve vÈ hatthÈ chinnÈ honti. PÈdacchinnoti yassa aggapÈde vÈ gopphakesu vÈ ja~ghÈya vÈ yattha katthaci eko vÈ dve vÈ pÈdÈ chinnÈ honti. HatthapÈdacchinnoti yassa vuttappakÈreneva cat|su hatthapÈdesu dve vÈ tayo vÈ sabbe vÈ hatthapÈdÈ chinnÈ honti. KaÓÓacchinnoti yassa kaÓÓam|le vÈ kaÓÓasakkhalikÈya vÈ eko vÈ dve vÈ kaÓÓÈ chinnÈ honti. Yassa pana kaÓÓÈviddhe1 chijjanti, sakkÈ ca hoti sa~ghÈÔetuÑ, so kaÓÓaÑ sa~ghÈÔetvÈ pabbÈjetabbo. NÈsacchinnoti yassa ajapadake vÈ agge vÈ ekapuÔe vÈ yattha katthaci nÈsÈ chinnÈ hoti. Yassa pana nÈsikÈ sakkÈ hoti sandhetuÑ, so taÑ phÈsukaÑ katvÈ pabbÈjetabbo. KaÓÓanÈsacchinno ubhayavasena veditabbo. A~gulicchinnoti yassa nakhasesaÑ adassetvÈ ekÈ vÈ bah| vÈ a~guliyo chinnÈ honti. Yassa pana suttatantumattampi nakhasesaÑ paÒÒÈyati, taÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati. AÄacchinnoti yassa cat|su a~guÔÔhakesu a~guliyaÑ vuttanayeneva eko vÈ bah| vÈ a~guÔÔhakÈ chinnÈ honti. KaÓÉaracchinnoti yassa kaÓÉaranÈmakÈ mahÈnhÈr| purato vÈ pacchato vÈ chinnÈ honti, yesu ekassapi chinnattÈ aggapÈdena vÈ ca~kamati, m|lena vÈ ca~kamati, na vÈ pÈdaÑ patiÔÔhÈpetuÑ sakkoti.

PhaÓahatthakoti yassa vaggulipakkhakÈ viya a~guliyo sambaddhÈ honti, etaÑ pabbÈjetukÈmena a~gulantarikÈyo phÈletvÈ sabbaÑ antaracammaÑ apanetvÈ phÈsukaÑ katvÈ pabbÈjetabbo. Yassapi cha ______________________________________________________________ 1. KaÓÓÈbaddhe (Ka), kaÓÓabundhe (SyÈ)


a~guliyo honti, taÑ pabbÈjetukÈmena adhika-a~guliÑ chinditvÈ phÈsukaÑ katvÈ pabbÈjetabbo.

Khujjoti yo urassa vÈ piÔÔhiyÈ vÈ passassa vÈ nikkhantattÈ khujjasarÊro. Yassa pana kiÒci kiÒci a~gapacca~gaÑ ÊsakaÑ va~kaÑ, taÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati. MahÈpuriso eva hi brahmujjugatto, avaseso satto akhujjo nÈma natthi.

VÈmanoti ja~ghavÈmano vÈ kaÔivÈmano vÈ ubhayavÈmano vÈ. Ja~ghavÈmanassa kaÔito paÔÔhÈya heÔÔhimakÈyo rasso hoti, uparimakÈyo paripuÓÓo. KaÔivÈmanassa kaÔito paÔÔhÈya uparimakÈyo rasso hoti, heÔÔhimakÈyo paripuÓÓo. UbhayavÈmanassa ubhopi kÈyÈ rassÈ honti, yesaÑ rassattÈ bh|tÈnaÑ viya parivaÔumo mahÈkucchighaÔasadiso attabhÈvo hoti. TaÑ tividhampi pabbÈjetuÑ na vaÔÔati.

GalagaÓÉÊti yassa kumbhaÓÉaÑ viya gale gaÓÉo hoti. DesanÈmattameva cetaÑ, yasmiÑ kismiÒci pana padese gaÓÉe sati na pabbÈjetabbo, tattha vinicchayo “na bhikkhave paÒcahi ÈbÈdhehi phuÔÔho pabbÈjetabbo”ti ettha vuttanayeneva veditabbo. LakkhaÓÈhatakasÈhatalikhitakesu yaÑ vattabbaÑ, taÑ “na bhikkhave lakkhaÓÈhato”ti-ÈdÊsu vuttameva.

SÊpadÊti bhÈrapÈdo vuccati. Yassa pÈdo th|lo hoti saÒjÈtapiÄako kharo, so na pabbÈjetabbo. Yassa pana na tÈva kharabhÈvaÑ gaÓhÈti, sakkÈ hoti upanÈhaÑ bandhitvÈ udaka-ÈvÈÔe pavesetvÈ udakavÈlikÈya p|retvÈ yathÈ sirÈ paÒÒÈyanti, ja~ghÈ ca telanÈÄikÈ viya hoti, evaÑ milÈpetuÑ sakkÈ, tassa pÈdaÑ ÊdisaÑ katvÈ taÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati. Sace puna vaÉÉhati, upasampÈdentenÈpi tathÈ katvÈva upasampÈdetabbo.

PÈparogÊti arisabhagandarapittasemhakÈsasosÈdÊsu yena kenaci rogena niccÈturo atekiccharogo jeguccho amanÈpo. AyaÑ na pabbÈjetabbo.

Parisad|sakoti yo attano vir|patÈya parisaÑ d|seti, atidÊgho vÈ hoti aÒÒesaÑ sÊsappamÈÓanÈbhippadeso,

310 VinayapiÔaka

atirasso vÈ ubhayavÈmanabh|tar|paÑ viya, atikÈÄo vÈ jhÈpitakhette khÈÓuko viya, accodÈto vÈ dadhitakkÈdÊhi pamajjitamaÔÔhatambalohavaÓÓo, atikiso vÈ mandamaÑsalohito aÔÔhisirÈcammasarÊro viya, atith|lo vÈ bhÈriyamaÑso, mahodaro vÈ mahÈbh|tasadiso, atimahantasÊso vÈ pacchiÑ sÊse katvÈ Ôhito viya, atikhuddakasÊso vÈ sarÊrassa ananur|pena atikhuddakena sÊsena samannÈgato, k|Ôak|ÔasÊso1 vÈ tÈlaphalapiÓÉisadisena sÊsena samannÈgato, sikharasÊso vÈ uddhaÑ anupubbatanukena sÊsena samannÈgato, nÈÄisÊso vÈ mahÈveÄupabbasadisena sÊsena samannÈgato, kappasÊso vÈ pabbhÈrasÊso vÈ cat|su passesu yena kenaci passena oÓatena sÊsena samannÈgato, vaÓasÊso vÈ p|tisÊso vÈ kaÓÓikakeso vÈ pÈÓakehi khÈyitakedÈre sassasadisehi tahiÑ tahiÑ uÔÔhitehi kesehi samannÈgato, nillomasÊso vÈ th|lathaddhakeso vÈ tÈlahÊrasadisehi kesehi samannÈgato, jÈtipalitehi paÓÉarasÊso vÈ pakatitambakeso vÈ Èdittehi viya kesehi samannÈgato, ÈvaÔÔasÊso vÈ2 gunnaÑ sarÊre ÈvaÔÔasadisehi uddhaggehi kesÈvaÔÔehi samannÈgato, sÊsalomehi saddhiÑ ekÈbaddhabhamukalomo vÈ jÈlabaddhena viya nalÈÔena samannÈgato.

Sambaddhabhamuko vÈ nillomabhamuko vÈ makkaÔabhamuko vÈ atimahantakkhi vÈ atikhuddakakkhi vÈ mahiÑsacamme vÈsikoÓena3 paharitvÈ katachiddasadisehi akkhÊhi samannÈgato, visamakkhi vÈ ekena mahantena ekena khuddakena akkhinÈ samannÈgato, visamacakkalo4 vÈ ekena uddhaÑ ekena adhoti evaÑ visamajÈtehi akkhicakkalehi5 samannÈgato, kekaro vÈ gambhÊrakkhi vÈ, yassa gambhÊre udapÈne udakatÈrakÈ viya akkhitÈrakÈ paÒÒÈyanti, nikkhantakkhi vÈ, yassa kakkaÔakasseva akkhitÈrakÈ nikkhantÈ honti, hatthikaÓÓo vÈ mahatÊhi kaÓÓasakkhalikÈhi samannÈgato. M|sikakaÓÓo vÈ jaÔukakaÓÓo vÈ khuddikÈhi kaÓÓasakkhalikÈhi samannÈgato, chiddamattakaÓÓo vÈ, yassa vinÈ ______________________________________________________________ 1. K|ÔasÊso (SÊ), k|Ôak|ÔakasÊso (SyÈ, Ka) 2. ŒvattasÊso vÈ (SÊ) 3. VÈsikaÓÓena (SÊ) 4. Visamacakkhulo (SÊ) 5. Akkhicakkhulehi (SÊ), akkhicakkehi (Ka)


kaÓÓasakkhalikÈhi kaÓÓachiddamattameva hoti, aviddhakaÓÓo vÈ, yonakajÈtiko pana parisad|sako na hoti, sabhÈvoyeva hi so tassa. KaÓÓabhagandariko vÈ niccap|tinÈ kaÓÓena samannÈgato, gaÓÉakaÓÓo vÈ sadÈpaggharitapubbena kaÓÓena samannÈgato, Ôa~kitakaÓÓo vÈ gobhattanÈÄikÈya aggasadisehi kaÓÓehi samannÈgato, atipi~galakkhi vÈ, madhupi~galaÑ pana pabbÈjetuÑ vaÔÔati. Nippakhumakkhi vÈ assupaggharaÓakkhi vÈ pupphitakkhi vÈ akkhipÈkena samannÈgatakkhi vÈ.

AtimahantanÈsiko vÈ atikhuddakanÈsiko vÈ cipiÔanÈsiko vÈ majjhe appatiÔÔhahitvÈ ekapasse Ôhitava~kanÈsiko vÈ dÊghanÈsiko vÈ sukatuÓÉasadisÈya jivhÈya lehituÑ sakkuÓeyyÈya nÈsikÈya samannÈgato, niccapaggharitasi~ghÈÓikanÈso vÈ.

MahÈmukho vÈ, yassa paÔa~gamaÓÉ|kasseva mukhanimittaÑyeva mahantaÑ hoti, mukhaÑ pana lÈbusadisaÑ atikhuddakaÑ. Bhinnamukho vÈ va~kamukho vÈ mahÈ-oÔÔho vÈ ukkhalimukhavaÔÔisadisehi oÔÔhehi samannÈgato. Tanuka-oÔÔho vÈ bhericammasadisehi dante pidahituÑ asamatthehi oÔÔhehi samannÈgato, mahÈdharoÔÔho vÈ tanuka-uttaroÔÔho vÈ tanuka-adharoÔÔho vÈ mahÈ-uttaroÔÔho vÈ oÔÔhachinnako vÈ eÄamukho vÈ uppakkamukho vÈ sa~khatuÓÉako vÈ bahisetehi anto atirattehi oÔÔhehi samannÈgato, duggandhakuÓapamukho vÈ.

MahÈdanto vÈ aÔÔhakadantasadisehi dantehi samannÈgato, asuradanto vÈ heÔÔhÈ vÈ upari vÈ bahinikkhantadanto. Yassa pana sakkÈ hoti oÔÔhehi pidahituÑ, kathentasseva paÒÒÈyati, no akathentassa, taÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati. P|tidanto vÈ niddanto vÈ, yassa pana dantantare kalandakadanto viya sukhumadanto hoti, taÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati.

MahÈhanuko vÈ gohanusadisena hanunÈ samannÈgato, dÊghahanuko vÈ cipiÔahanuko vÈ antopaviÔÔhena viya atirassena hanukena samannÈgato, bhinnahanuko vÈ va~kahanuko vÈ, nimmassudÈÔhiko vÈ bhikkhunisadisamukho dÊghagalo vÈ bakagalasadisena galena samannÈgato, rassagalo vÈ antopaviÔÔhena viya galena samannÈgato, bhinnagalo vÈ bhaÔÔha-aÑsak|Ôo vÈ ahattho vÈ ekahattho vÈ

312 VinayapiÔaka

atirassahattho vÈ atidÊghahattho vÈ bhinna-uro vÈ bhinnapiÔÔhi vÈ kacchugatto vÈ kaÓÉugatto vÈ daddugatto vÈ godhÈgatto vÈ, yassa godhÈya viya gattako cuÓÓÈni patanti. SabbaÒcetaÑ vir|pakaraÓaÑ sandhÈya vitthÈrikavasena vuttaÑ. Vinicchayo panettha “na bhikkhave paÒcahi ÈbÈdhehÊ”ti ettha vuttanayeneva veditabbo.

BhaÔÔhakaÔiko vÈ mahÈ-Ènisado vÈ uddhanak|Ôasadisehi ÈnisadamaÑsehi accuggatehi samannÈgato, mahÈ-|ruko vÈ vÈtaÓÉiko vÈ mahÈjÈÓuko vÈ sa~ghaÔÔanajÈÓuko vÈ dÊghaja~gho vÈ yaÔÔhisadisaja~gho, vikaÔo va paÓho vÈ1 ubbaddhapiÓÉiko2 vÈ, so duvidho heÔÔhÈ oruÄhÈhi vÈ upari ÈruÄhÈhi vÈ mahatÊhi ja~ghapiÓÉikÈhi samannÈgato, mahÈja~gho vÈ th|laja~ghapiÓÉiko vÈ mahÈpÈdo vÈ mahÈpaÓhi vÈ piÔÔhikapÈdo vÈ pÈdavemajjhato uÔÔhitaja~gho, va~kapÈdo vÈ, so duvidho anto vÈ bahi vÈ parivattapÈdo, gaÓÔhika~guli vÈ si~giveraphaÓasadisÈhi a~gulÊhi samannÈgato, andhanakho vÈ kÈÄavaÓÓehi p|tinakhehi samannÈgato, sabbopi esa parisad|sako. Evar|po parisad|sako na pabbÈjetabbo.

KÈÓoti pasannandho vÈ hotu pupphÈdÊhi3 vÈ upahatapasÈdo, yo dvÊhi vÈ ekena vÈ akkhinÈ na passati, so na pabbÈjetabbo. MahÈpaccariyaÑ pana ekakkhikÈÓo kÈÓoti vutto, dvi-akkhikÈÓo andhena sa~gahito. MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ jaccandho andhoti vutto. TasmÈ ubhayampi pariyÈyena yujjati. KuÓÊti hatthakuÓÊ vÈ pÈdakuÓÊ vÈ a~gulikuÓÊ vÈ, yassa etesu hatthÈdÊsu yaÑkiÒci va~kaÑ paÒÒÈyati, so kuÓÊ nÈma. KhaÒjoti natajÈÓuko vÈ bhinnaja~gho vÈ, majjhe sa~kuÔitapÈdattÈ kuÓÉapÈdako vÈ, piÔÔhipÈdamajjhena ca~kamanto agge sa~kuÔitapÈdattÈ kuÓÉapÈdako vÈ, piÔÔhipÈdaggena ca~kamanto aggapÈdeneva ca~kamanakhaÒjo vÈ, paÓhikÈya ca~kamanakhaÒjo vÈ, pÈdassa bÈhirantena ca~kamanakhaÒjo vÈ, pÈdassa abbhantarantena ca~kamanakhaÒjo vÈ, gopphakÈnaÑ upari bhaggattÈ sakalena piÔÔhipÈdena ca~kamanakhaÒjo vÈ, sabbopesa khaÒjo yeva, so na pabbÈjetabbo. ______________________________________________________________ 1. saÑghÈÔo vÈ (SÊ), saÓÉo vÈ (SyÈ) 2. UpaddhapiÓÉiko (Ka) 3. PubbÈdÊhi (Ka)


Pakkhahatoti yassa eko hattho vÈ pÈdo vÈ aÉÉhasarÊraÑ vÈ sukhaÑ na vahati. ChinniriyÈpathoti pÊÔhasappi vuccati. JarÈdubbaloti jiÓÓabhÈvena dubbalo attano cÊvararajanÈdikammaÑ kÈtumpi asamattho. Yo pana mahallakopi balavÈ hoti attÈnaÑ paÔijaggituÑ sakkoti, so pabbÈjetabbo. Andhoti jaccandho vuccati. M|goti yassa vacÊbhedo nappavattati, yassÈpi pavattati, saraÓagamanaÑ pana paripuÓÓaÑ bhÈsituÑ na sakkoti, tÈdisaÑ mammanampi pabbÈjetuÑ na vaÔÔati. Yo pana saraÓagamanamattaÑ paripuÓÓaÑ bhÈsituÑ sakkoti, taÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati.

Badhiroti yo sabbena sabbaÑ na suÓÈti. Yo pana mahÈsaddaÑ suÓÈti, taÑ pabbÈjetuÑ vaÔÔati. Andham|gÈdayo ubhayadosavasena vuttÈ. YesaÒca pabbajjÈ paÔikkhittÈ, upasampadÈpi tesaÑ paÔikkhittÈva. Sace pana te saÑgho upasampÈdeti, sabbepi hatthacchinnÈdayo s|pasampannÈ, kÈrakasaÑgho pana ÈcariyupajjhÈyÈ ca Èpattito na muccanti. Vakkhati ca “atthi bhikkhave puggalo appatto osÈraÓaÑ, taÒce saÑgho osÈreti, ekacco su-osÈrito ekacco du-osÈrito”ti, tassattho ÈgataÔÔhÈneyeva Èvi bhavissatÊti.

HatthacchinnÈdivatthukathÈ niÔÔhitÈ. _____

AlajjÊnissayavatthukathÈ

120. AlajjÊnaÑ nissÈya vasantÊti upayogatthe sÈmivacanaÑ, alajjipuggale nissÈya vasantÊti attho. YÈva bhikkhusabhÈgataÑ jÈnÈmÊti nissayadÈyakassa bhikkhuno bhikkh|hi sabhÈgataÑ lajjibhÈvaÑ yÈva jÈnÈmÊti attho. TasmÈ navaÑ ÔhÈnaÑ gatena “ehi bhikkhu, nissayaÑ gaÓhÈhÊ”ti vuccamÈnenÈpi cat|hapaÒcÈhaÑ nissayadÈyakassa lajjibhÈvaÑ upaparikkhitvÈ nissayo gahetabbo.

Sace “thero lajjÊ”ti bhikkh|naÑ santike sutvÈ Ègatadivaseyeva gahetukÈmo hoti, thero pana “Ègamehi tÈva, vasanto jÈnissasÊ”ti katipÈhaÑ ÈcÈraÑ upaparikkhitvÈ nissayaÑ deti, vaÔÔati. PakatiyÈ nissayaggahaÓaÔÔhÈnaÑ gatena tadaheva gahetabbo, ekadivasampi

314 VinayapiÔaka

parihÈro natthi. Sace paÔhamayÈme Ècariyassa okÈso natthi, okÈsaÑ

alabhanto “pacc|sasamaye gahessÈmÊ”ti sayati, aruÓaÑ uggatampi na jÈnÈti,

anÈpatti. Sace pana “gaÓhissÈmÊ”ti ÈbhogaÑ akatvÈ sayati, aruÓuggamane

dukkaÔaÑ. AgatapubbaÑ ÔhÈnaÑ gatena dve tÊÓi divasÈni vasitvÈ

gantukÈmena anissitena vasitabbaÑ. “SattÈhaÑ vasissÈmÊ”ti ÈlayaÑ

karontena pana nissayo gahetabbo. Sace thero “kiÑ sattÈhaÑ vasantassa

nissayenÈ”ti vadati, paÔikkhittakÈlato paÔÔhÈya laddhaparihÈro hoti.

GamikÈdinissayavatthukathÈ

121. NissayakaraÓÊyoti karaÓÊyanissayo, karaÓÊyo mayÈ nissayo,

gahetabboti attho. NissayaÑ alabhamÈnenÈti attanÈ saddhiÑ

addhÈnamaggappaÔipannesu nissayadÈyake asati nissayaÑ na labhati nÈma.

EvaÑ alabhantena anissitena bah|nipi divasÈni gantabbaÑ. Sace pubbepi

nissayaÑ gahetvÈ vutthapubbaÑ kaÒci ÈvÈsaÑ pavisati, ekarattaÑ

vasantenÈpi nissayo gahetabbo. AntarÈmagge vissamanto vÈ satthaÑ

pariyesanto vÈ katipÈhaÑ vasati, anÈpatti. Antovasse pana nibaddhavÈsaÑ

vasitabbaÑ, nissayo ca gahetabbo. NÈvÈya gacchantassa pana vassÈne

Ègatepi nissayaÑ alabhantassa anÈpatti.

YÈciyamÈnenÈti tena gilÈnena yÈciyamÈnena anissitena vasitabbaÑ.

Sace “yÈcÈhi man”ti vuccamÈnopi gilÈno mÈnena na yÈcati, gantabbaÑ.

PhÈsu hotÊti samathavipassanÈnaÑ paÔilÈbhavasena phÈsu hoti. ImaÒhi

parihÈraÑ neva sotÈpanno na sakadÈgÈmÊ anÈgÈmÊ arahanto labhanti, na

thÈmagatassa samÈdhino vÈ vipassanÈya vÈ lÈbhÊ, vissaÔÔhakammaÔÔhÈne

pana bÈlaputhujjane kathÈva natthi. Yassa kho pana samatho vÈ vipassanÈ

vÈ taruÓÈ hoti, ayaÑ imaÑ parihÈraÑ labhati, pavÈraÓasa~gahopi etasseva

anuÒÒÈto. TasmÈ iminÈ puggalena Ècariye pavÈretvÈ gatepi “yadÈ patir|po

nissayadÈyako Ègacchissati, tassa nissÈya vasissÈmÊ”ti ÈbhogaÑ katvÈ puna


yÈva ÈsÈÄhÊpuÓÓamÈ, tÈva anissitena vatthuÑ vaÔÔati. Sace pana ÈsÈÄhÊmÈse Ècariyo nÈgacchati, yattha nissayo labbhati, tattha gantabbaÑ. 122. Gottenapi anussÈvetunti “MahÈkassapassa upasampadÈpekkho”ti evaÑ gottaÑ vatvÈ anussÈvetuÑ anujÈnÈmÊti attho. 123. Dve ekÈnussÈvaneti dve ekato anussÈvane, ekena ekassa, aÒÒena itarassÈti evaÑ dvÊhi vÈ Ècariyehi ekena vÈ ekakkhaÓe kammavÈcaÑ anussÈventehi upasampÈdetuÑ anujÈnÈmÊti attho.

Dve tayo ekÈnussÈvane kÈtuÑ, taÒca kho ekena upajjhÈyenÈti dve vÈ tayo vÈ jane purimanayeneva ekato anussÈvane kÈtuÑ anujÈnÈmi, taÒca kho anussÈvanakiriyaÑ ekena upajjhÈyena anujÈnÈmÊti attho. TasmÈ ekena Ècariyena dve vÈ tayo vÈ anussÈvetabbo. DvÊhi vÈ tÊhi vÈ Ècariyehi visuÑ visuÑ ekena ekassÈti evaÑ ekappahÈreneva dve tisso vÈ kammavÈcÈ kÈtabbÈ. Sace pana nÈnÈcariyÈ nÈnupajjhÈyÈ honti, Tissatthero Sumanattherassa saddhivihÈrikaÑ, Sumanatthero Tissattherassa saddhivihÈrikaÑ anussÈveti, aÒÒamaÒÒaÒca gaÓap|rakÈ honti, vaÔÔati. Sace pana nÈnÈ-upajjhÈyÈ honti, eko Ècariyo hoti, “natveva nÈnupajjhÈyenÈ”ti paÔikkhittattÈ na vaÔÔati, idaÑ sandhÈya hi esa paÔikkhepo.

UpasampadÈvidhikathÈ

126. PaÔhamaÑ upajjhaÑ gÈhÈpetabboti ettha vajjÈvajjaÑ upanijjhÈyatÊti upajjhÈ. TaÑ upajjhaÑ “upajjhÈyo me bhante hohÊ”ti evaÑ vadÈpetvÈ gÈhÈpetabbo. VitthÈyantÊti vitthaddhagattÈ honti.1 YaÑ jÈtanti yaÑ tava sarÊre jÈtaÑ nibbattaÑ vijjamÈnaÑ, taÑ saÑghamajjhe pucchante santaÑ atthÊti vattabbanti-Èdi1. Ullumpatu manti uddharatu maÑ. _____________________________________________________________ 1-1. AyaÑ PÈÄi SÊ-SyÈ-potthakesu natthi.

316 VinayapiÔaka

CattÈronissayÈdikatha

128. TÈvadevÈti upasampannasamanantarameva. ChÈyÈ metabbÈti ekaporisÈ vÈ dviporisÈ vÈti chÈyÈ metabbÈ. UtuppamÈÓaÑ Ècikkhitabbanti “vassÈno hemanto gimho”ti evaÑ utuppamÈÓaÑ ÈcikkhitabbaÑ. Ettha ca utuyeva utuppamÈÓaÑ. Sace vassÈnÈdayo aparipuÓÓÈ honti, yattakehi divasehi yassa yo utu aparipuÓÓo, te divase sallakkhetvÈ so divasabhÈgo Ècikkhitabbo. Atha vÈ ayaÑ nÈma utu, so ca kho paripuÓÓo vÈ aparipuÓÓo vÈti evaÑ utuppamÈÓaÑ ÈcikkhitabbaÑ. “PubbaÓho vÈ sÈyanho vÈ”ti evaÑ divasabhÈgo Ècikkhitabbo. Sa~gÊtÊti idameva sabbaÑ ekato katvÈ “tvaÑ kiÑ labhasi, kÈ te chÈyÈ, kiÑ utuppamÈÓaÑ, ko divasabhÈgo”ti puÔÔho “idaÑ nÈma labhÈmi vassaÑ vÈ hemantaÑ vÈ gimhaÑ vÈ, ayaÑ me chÈyÈ, idaÑ utuppamÈÓaÑ, ayaÑ divasabhÈgoti vadeyyÈsÊ”ti evaÑ ÈcikkhitabbaÑ. 129. OhÈyÈti chaÉÉetvÈ. DutiyaÑ dÈtunti upasampadamÈÄakato1 pariveÓaÑ gacchantassa dutiyakaÑ dÈtuÑ anujÈnÈmi cattÈri ca akaraÓÊyÈni Ècikkhitunti attho. PaÓÉupalÈsoti paÓÉuvaÓÓo patto. BandhanÈ pavuttoti vaÓÔato patito. Abhabbo haritatthÈyÈti puna harito bhavituÑ abhabbo. PuthusilÈti mahÈsilÈ. 130. AlabbhamÈnÈya sÈmaggiyÈ anÈpatti sambhoge saÑvÈseti yÈva tassa ukkhepanÊyakammakaraÓatthÈya sÈmaggÊ na labbhati, tÈva tena saddhiÑ sambhoge ca uposathapavÈraÓÈdikaraÓabhede saÑvÈse ca anÈpattÊti. SesaÑ sabbattha MahÈvibha~ge vuttÈnusÈrena suviÒÒeyyattÈ pÈkaÔamevÈti.


DvÈsattati-adhikavatthusatapaÔimaÓÉitassa MahÈkhandhakassa

AtthavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

MahÈkhandhakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ. ______________________________________________________________ 1. UpasampadamÈÄato (SyÈ, Ka)

2. Uposathakkhandhaka

SannipÈtÈnujÈnanÈdikathÈ

132. Uposathakkhandhake aÒÒatitthiyÈti ettha titthaÑ vuccati laddhi, aÒÒaÑ titthaÑ aÒÒatitthaÑ, aÒÒatitthaÑ etesaÑ atthÊti aÒÒatitthiyÈ, ito aÒÒaladdhikÈti vuttaÑ hoti. DhammaÑ bhÈsantÊti yaÑ tesaÑ kattabbÈkattabbaÑ, taÑ kathenti. Te labhantÊti te manussÈ labhanti. M|gas|karÈti th|lasarÊras|karÈ. 135. AnajjhÈpanno vÈ hoti ÈpajjitvÈ vÈ vuÔÔhitoti ettha yaÑ ÈpattiÑ bhikkhu anajjhÈpanno vÈ hoti, ÈpajjitvÈ vÈ vuÔÔhito, ayaÑ asantÊ nÈma ÈpattÊti evamattho veditabbo. SampajÈnamusÈvÈde kiÑ hotÊti yvÈyaÑ sampajÈnamusÈvÈdo assa hotÊti vutto, so Èpattito kiÑ hoti, katarÈ Èpatti hotÊti attho. DukkaÔaÑ hotÊti dukkaÔÈpatti hoti, sÈ ca kho na musÈvÈdalakkhaÓena, Bhagavato pana vacanena vacÊdvÈre akiriyasamuÔÔhÈnÈ Èpatti hotÊti veditabbÈ. Vakkhati hi–

“AnÈlapanto manujena kenaci, VÈcÈgiraÑ no ca pare bhaÓeyya. Œpajjeyya vÈcasikaÑ na kÈyikaÑ, PaÒhÈ mesÈ kusalehi cintitÈ”ti1.

AntarÈyikoti antarÈyakaro. Kissa phÈsu hotÊti kimatthÈya phÈsu hoti. PaÔhamassa jhÈnassa adhigamÈyÈti paÔhamassa jhÈnassa adhigamanatthÈya tassa bhikkhuno phÈsu hoti sukhaÑ hoti, esa nayo sabbattha. Iti BhagavÈ uddesato ca niddesato ca paÔhamaÑ pÈtimokkhuddesaÑ dassesi. 136. Devasikanti divase divase. CÈtuddase vÈ pannarase vÈti ekassa utuno tatiye ca sattame ca pakkhe dvikkhattuÑ cÈtuddase avasese chakkhattuÑ pannarase, ayaÑ tÈva eko attho. AyaÑ pana ______________________________________________________________ 1. Vi 5. 374 piÔÔhe.

318 VinayapiÔaka

pakaticÈrittavasena vutto, “sakiÑ pakkhassa cÈtuddase vÈ pannarase vÈ”ti vacanato pana tathÈr|pe paccaye sati yasmiÑ tasmiÑ cÈtuddase vÈ pannarase vÈ uddisituÑ vaÔÔati, “ÈvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ cÈtuddaso hoti, ÈgantukÈnaÑ pannaraso. Sace ÈvÈsikÈ bahutarÈ honti, Ègantukehi ÈvÈsikÈnaÑ anuvattitabban”ti vacanatopi cetaÑ veditabbaÑ.

SÊmÈnujÈnanakathÈ

138. PaÔhamaÑ nimittÈ kittetabbÈti vinayadharena pucchitabbaÑ “puratthimÈya disÈya kiÑ nimittan”ti. Pabbato bhanteti. Puna vinayadharena “eso pabbato nimittan”ti evaÑ nimittaÑ kittetabbaÑ. “EtaÑ pabbataÑ nimittaÑ karoma, karissÈma, nimittaÑ kato, nimittaÑ hotu, hoti, bhavissatÊ”ti evaÑ pana kittetuÑ na vaÔÔati. PÈsÈÓÈdÊsupi eseva nayo. PuratthimÈya anudisÈya. DakkhiÓÈya disÈya. DakkhiÓÈya anudisÈya. PacchimÈya disÈya. PacchimÈya anudisÈya. UttarÈya disÈya. UttarÈya anudisÈya kiÑ nimittaÑ? UdakaÑ bhante. EtaÑ udakaÑ nimittanti, ettha pana aÔÔhatvÈ puna “puratthimÈya disÈya kiÑ nimittaÑ? Pabbato bhante. Eso pabbato nimittan”ti evaÑ paÔhamaÑ kittitanimittaÑ kittetvÈva ÔhapetabbaÑ. EvaÒhi nimittena nimittaÑ ghaÔitaÑ hoti. EvaÑ nimittÈni kittetvÈ athÈnantaraÑ vuttÈya kammavÈcÈya sÊmÈ sammannitabbÈ. KammavÈcÈpariyosÈne nimittÈnaÑ anto sÊmÈ hoti, nimittÈni sÊmato bahi honti. Tattha nimittÈni sakiÑ kittikÈnipi kittitÈneva honti. AndhakaÔÔhakathÈyaÑ pana “tikkhattuÑ sÊmamaÓÉalaÑ sambandhantena nimittaÑ kittetabban”ti vuttaÑ. “Pabbato bhante”ti -pa- “udakaÑ bhante”ti evaÑ pana upasampanno vÈ Ècikkhatu anupasampanno vÈ, vaÔÔati yeva.

IdÈni pabbatanimittÈdÊsu evaÑ vinicchayo veditabbo–tividho pabbato suddhapaÑsupabbato suddhapÈsÈÓapabbato ubhayamissakoti. So tividhopi vaÔÔati, vÈlikarÈsi pana na vaÔÔati, itaropi hatthippamÈÓato omakataro na vaÔÔati. HatthippamÈÓato pana paÔÔhÈya sineruppamÈÓopi vaÔÔati. Sace cat|su disÈsu cattÈro tÊsu vÈ tayo pabbatÈ honti, cat|hi vÈ tÊhi vÈ pabbatanimittehi eva sammannituÑ vaÔÔati, dvÊhi pana nimittehi


ekena vÈ sammannituÑ na vaÔÔati, ito paresu pÈsÈÓanimittÈdÊsupi eseva nayo. TasmÈ pabbatanimittaÑ karontena pucchitabbaÑ “ekÈbaddho? Na ekÈbaddho”ti. Sace ekÈbaddho hoti, na kÈtabbo. TaÑ hi cat|su vÈ aÔÔhasu vÈ disÈsu kittentenÈpi ekameva nimittaÑ kittitaÑ hoti, tasmÈ yo evaÑ cakkasaÓÔhÈnena vihÈraÑ parikkhipitvÈ Ôhito pabbato, taÑ ekadisÈya kittetvÈ aÒÒÈsu disÈsu taÑ bahiddhÈ katvÈ anto aÒÒÈni nimittÈni kittetabbÈni.

Sace pabbatassa tatiyabhÈgaÑ vÈ upaÉÉhaÑ vÈ antosÊmÈya kattukÈmÈ honti, pabbataÑ akittetvÈ yattakaÑ padesaÑ anto kattukÈmÈ, tassa parato tasmiÑ yeva pabbate jÈtarukkhavammikÈdÊsu aÒÒataraÑ nimittaÑ kittetabbaÑ. Sace ekayojanadviyojanappamÈÓaÑ sabbaÑ pabbataÑ anto kattukÈmÈ honti, pabbatassa parato bh|miyaÑ jÈtarukkhavammikÈdÊni nimittÈni kittetabbÈni. (1)

PÈsÈÓanimitte ayaguÄopi pÈsÈÓasa~khyameva gacchati, tasmÈ yo koci pÈsÈÓo vaÔÔati. PamÈÓato pana hatthippamÈÓo pabbatasa~khyaÑ gato, tasmÈ so na vaÔÔati. MahÈgoÓamahÈmahiÑsappamÈÓo pana vaÔÔati. HeÔÔhimaparicchedena dvattiÑsapalaguÄapiÓÉaparimÈÓo vaÔÔati, tato khuddakataro iÔÔhakÈ vÈ mahantÊpi na vaÔÔati. AnimittupagapÈsÈÓarÈsipi na vaÔÔati, pag eva paÑsuvÈlikarÈsi. Bh|misamo khalamaÓÉalasadiso piÔÔhipÈsÈÓo vÈ bh|mito khÈÓuko viya uÔÔhitapÈsÈÓo vÈ hoti, sopi pamÈÓupago ce, vaÔÔati. PiÔÔhipÈsÈÓo atimahantopi pÈsÈÓasa~khyameva gacchati, tasmÈ sace mahato piÔÔhipÈsÈÓassa ekappadesaÑ antosÊmÈya kattukÈmÈ honti, taÑ akittetvÈ tassupari aÒÒo pÈsÈÓo kittetabbo. Sace piÔÔhipÈsÈÓupari vihÈraÑ karonti, vihÈramajjhena vÈ piÔÔhipÈsÈÓo vinivijjhitvÈ gacchati, evar|po piÔÔhipÈsÈÓo na vaÔÔati. Sace hi taÑ kittenti, nimittassa upari vihÈro hoti, nimittaÒca nÈma bahisÊmÈya hoti, vihÈropi bahisÊmÈyaÑ Èpajjati. VihÈraÑ parikkhipitvÈ ÔhitapiÔÔhipÈsÈÓo ekattha kittetvÈ aÒÒattha na kittetabbo. (2)

Vananimitte tiÓavanaÑ vÈ tacasÈratÈlanÈÄikerÈdirukkhavanaÑ vÈ na vaÔÔati. AntosÈrÈnaÑ pana sÈkasÈlÈdÊnaÑ antosÈramissakÈnaÑ vÈ

320 VinayapiÔaka

rukkhÈnaÑ vanaÑ vaÔÔati, taÒca kho heÔÔhimaparicchedena catupaÒcarukkhamattampi, tato oraÑ na vaÔÔati, paraÑ yojanasatikampi vaÔÔati. Sace pana vanamajjhe vihÈraÑ karonti, vanaÑ na kittetabbaÑ. EkadesaÑ antosÊmÈya kattukÈmehipi vanaÑ akittetvÈ tattha rukkhapÈsÈÓÈdayo kittetabbÈ. VihÈraÑ parikkhipitvÈ ÔhitavanaÑ ekattha kittetvÈ aÒÒattha na kittetabbaÑ. (3)

Rukkhanimitte tacasÈro tÈlanÈÄikerÈdirukkho na vaÔÔati, antosÈro jÊvamÈnako antamaso ubbedhato aÔÔha~gulo pariÓÈhato s|cidaÓÉakappamÈÓopi vaÔÔati, tato oraÑ na vaÔÔati, paraÑ dvÈdasayojano suppatiÔÔhitanigrodhopi vaÔÔati. VaÑsa-naÄaka-sarÈvÈdÊsu bÊjaÑ ropetvÈ vaÉÉhÈpito pamÈÓupagopi na vaÔÔati. Tato apanetvÈ pana ta~khaÓampi bh|miyaÑ ropetvÈ koÔÔhakaÑ katvÈ udakaÑ ÈsiÒcitvÈ kittetuÑ vaÔÔati, navam|lasÈkhÈniggamanaÑ akÈraÓaÑ. KhandhaÑ chinditvÈ ropite pana etaÑ yujjati. Kittentena ca “rukkho”tipi vattuÑ vaÔÔati, “sÈkarukkhotipi sÈlarukkho”tipi. EkÈbaddhaÑ pana suppatiÔÔhita-nigrodha-sadisaÑ ekattha kittetvÈ aÒÒattha kittetuÑ na vaÔÔati. (4)

Magganimitte araÒÒakhettanadÊtaÄÈkamaggÈdayo na vaÔÔanti, ja~ghamaggo vÈ sakaÔamaggo vÈ vaÔÔati, yo nibbijjhitvÈ dve tÊÓi gÈmantarÈni gacchati. Yo pana ja~ghamaggo sakaÔamaggato okkamitvÈ1 puna sakaÔamaggameva otarati, ye vÈ ja~ghamaggasakaÔamaggÈ avaÄaÒjÈ, te na vaÔÔanti. Ja~ghasatthasakaÔasatthehi vaÄaÒjiyamÈnÈ yeva vaÔÔanti. Sace dve maggÈ nikkhamitvÈ pacchÈ sakaÔadhuramiva ekÊbhavanti, dvidhÈ bhinnaÔÔhÈne vÈ sambandhaÔÔhÈne vÈ sakiÑ kittetvÈ puna na kittetabbÈ, ekÈbaddhanimittaÑ hetaÑ hoti.

Sace vihÈraÑ parikkhipitvÈ cattÈro maggÈ cat|su disÈsu gacchanti, majjhe ekaÑ kittetvÈ aparaÑ kittetuÑ na vaÔÔati, ekÈbaddhanimittaÑ hetaÑ hoti. KoÓaÑ nibbijjhitvÈ gatamaggaÑ pana parabhÈge kittetuÑ vaÔÔati. VihÈramajjhena nibbijjhitvÈ gatamaggo pana na kittetabbo. Kittite nimittassa upari vihÈro hoti. Sace sakaÔamaggassa antimacakkamaggaÑ nimittaÑ karonti, maggo bahisÊmÈya hoti. Sace bÈhiracakkamaggaÑ nimittaÑ karonti, bÈhiracakkamaggova bahisÊmÈya hoti, sesaÑ antosÊmaÑ bhajati. ______________________________________________________________ 1. UkkamitvÈ (SÊ, SyÈ)


MaggaÑ kittentena “maggo pantho patho pajjo”ti dasasu yena kenaci nÈmena kittetuÑ vaÔÔati. ParikhÈsaÓÔhÈnena vihÈraÑ parikkhipitvÈ gatamaggo ekattha kittetvÈ aÒÒattha kittetuÑ na vaÔÔati. (5)

Vammikanimitte heÔÔhimaparicchedena taÑ divasaÑ jÈto aÔÔha~gulubbedho govisÈÓappamÈÓopi vammiko vaÔÔati, tato oraÑ na vaÔÔati, paraÑ Himavantapabbatasadisopi vaÔÔati. VihÈraÑ parikkhipitvÈ ÔhitaÑ pana ekÈbaddhaÑ ekattha kittetvÈ aÒÒattha kittetuÑ na vaÔÔati. (6)

NadÊnimitte yassÈ dhammikÈnaÑ rÈj|naÑ kÈle anvaddhamÈsaÑ anudasÈhaÑ anupaÒcÈhanti evaÑ anatikkamitvÈ deve vassante valÈhakesu vigatamattesu sotaÑ pacchijjati, ayaÑ nadÊsa~khyaÑ na gacchati. Yassa pana Êdise suvuÔÔhikÈle vassÈnassa cÈtumÈse sotaÑ na pacchijjati, timaÓÉalaÑ paÔicchÈdetvÈ yattha katthaci uttarantiyÈ bhikkhuniyÈ antaravÈsako temiyati, ayaÑ nadÊsa~khyaÑ gacchati, sÊmaÑ bandhantÈnaÑ nimittaÑ hoti, bhikkhuniyÈ nadÊpÈragamanepi uposathÈdisaÑghakammakaraÓepi nadÊpÈrasÊmasammannanepi ayameva nadÊ.

YÈ pana maggo viya sakaÔadhurasaÓÔhÈnena vÈ parikhÈsaÓÔhÈnena vÈ vihÈraÑ parikkhipitvÈ gatÈ, taÑ ekattha kittetvÈ aÒÒattha kittetuÑ na vaÔÔati. VihÈrassa cat|su disÈsu aÒÒamaÒÒaÑ vinibbijjhitvÈ gate nadicatukkepi eseva nayo. Asammissa-nadiyo pana catassopi kittetuÑ vaÔÔati. Sace vatiÑ karonto viya rukkhapÈde nikhaÓitvÈ vallipalÈlÈdÊhi nadisotaÑ rumbhanti1, udakaÒca ajjhottharitvÈ ÈvaraÓaÑ pavattati yeva, nimittaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. YathÈ pana udakaÑ na ppavattati, evaÑ setumhi kate appavattamÈnÈ nadÊ nimittaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati. PavattanaÔÔhÈne nadinimittaÑ, appavattanaÔÔhÈne udakanimittaÑ kÈtuÑ vaÔÔati.

YÈ pana dubbuÔÔhikÈle vÈ gimhe vÈ nirudakabhÈvena na ppavattati, sÈ vaÔÔati. MahÈnadito udakamÈtikaÑ nÊharanti, sÈ kunnadisadisÈ hutvÈ tÊÓi sassÈni sampÈdentÊ niccaÑ pavattati, kiÒcÈpi pavattati, nimittaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati. YÈ pana m|le mahÈnadito niggatÈpi kÈlantarena teneva ______________________________________________________________ 1. Rujjhanti (Ka)

322 VinayapiÔaka

niggatamaggena nadiÑ bhinditvÈ sayaÒca gacchati, gacchantÊ parato susumÈrÈdisamÈkiÓÓÈ nÈvÈdÊhi saÒcaritabbÈ nadÊ hoti, taÑ nimittaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. (7)

Udakanimitte nirudake ÔhÈne nÈvÈya vÈ cÈÔi-ÈdÊsu vÈ udakaÑ p|retvÈ udakanimittaÑ kittetuÑ na vaÔÔati, bh|migatameva vaÔÔati. TaÒca kho appavattana-udakaÑ ÈvÈÔapokkharaÓitaÄÈkajÈtassaraloÓisamuddÈdÊsu ÔhitaÑ, aÔÔhitaÑ pana oghanadi-udakavÈhakamÈtikÈdÊsu udakaÑ na vaÔÔati. AndhakaÔÔhakathÈyaÑ pana “gambhÊresu ÈvÈÔÈdÊsu ukkhepimaÑ udakaÑ nimittaÑ na kÈtabban”ti vuttaÑ, taÑ duvuttaÑ attanomatimattameva. ®hitaÑ pana antamaso s|karakhatÈyapi gÈmadÈrakÈnaÑ kÊÄanavÈpiyampi ta~khaÓaÒÒeva pathaviyaÑ ÈvÈÔakaÑ katvÈ kuÔehi ÈharitvÈ p|rita-udakampi sace yÈva kammavÈcÈpariyosÈnÈ tiÔÔhati appaÑ vÈ hotu bahu vÈ, vaÔÔati. TasmiÑ pana ÔhÈne nimittasaÒÒÈkaraÓatthaÑ pÈsÈÓavÈlikÈpaÑsu-ÈdirÈsi vÈ pÈsÈÓatthambho vÈ dÈrutthambho vÈ kÈtabbo. TaÑ kÈtuÒca kÈretuÒca bhikkhussa vaÔÔati. LÈbhasÊmÈyaÑ pana na vaÔÔati. SamÈnasaÑvÈsakasÊmÈ kassaci pÊÄanaÑ na karoti, kevalaÑ bhikkh|naÑ vinayakammameva sÈdheti, tasmÈ ettha vaÔÔati. (8)

Imehi ca aÔÔhahi nimittehi asammissehipi aÒÒamaÒÒaÑ sammissehipi sÊmaÑ sammannituÑ vaÔÔati yeva. SÈ evaÑ sammannitvÈ bajjhamÈnÈ ekena dvÊhi vÈ nimittehi abaddhÈ hoti, tÊÓi pana ÈdiÑ katvÈ vuttappakÈrÈnaÑ nimittÈnaÑ satenÈpi baddhÈ hoti, sÈ tÊhi si~ghÈÔakasaÓÔhÈnÈ hoti, cat|hi caturassÈ vÈ si~ghÈÔaka-aÉÉhacandamudi~gÈdisaÓÔhÈnÈ vÈ, tato adhikehi nÈnÈsaÓÔhÈnÈ1. TaÑ bandhitukÈmehi sÈmantavihÈresu bhikkh| tassa tassa vihÈrassa sÊmÈparicchedaÑ pucchitvÈ baddhasÊmavihÈrÈnaÑ sÊmÈya sÊmantarikaÑ, abaddhasÊmavihÈrÈnaÑ sÊmÈya upacÈraÑ ÔhapetvÈ disÈcÈrikabhikkh|naÑ nissaÒcÈrasamaye sace ekasmiÑ gÈmakhette sÊmaÑ bandhitukÈmÈ, ye tattha baddhasÊmavihÈrÈ, tesu bhikkh|naÑ “mayaÑ ajja sÊmaÑ bandhissÈma, tumhe sakasÊmÈparicchedato mÈ nikkhamitthÈ”ti pesetabbaÑ. Ye abaddhasÊmavihÈrÈ, tesu bhikkh| ekajjhaÑ sannipÈtetabbÈ, chandÈrahÈnaÑ chando ÈharÈpetabbo. Sace aÒÒÈnipi gÈmakhettÈni ______________________________________________________________ 1. NÈnÈsaÓÔhÈnÈ vÈ (SyÈ, Ka)


antokÈtukÈmÈ, tesu gÈmesu ye bhikkh| vasanti, tehipi ÈgantabbaÑ. AnÈgacchantÈnaÑ chando Èharitabboti MahÈsumatthero Èha. MahÈpadumatthero pana “nÈnÈgÈmakhettÈni nÈma pÈÔekkaÑ baddhasÊmÈsadisÈni, na tato chandapÈrisuddhi Ègacchati. Antonimittagatehi pana bhikkh|hi Ègantabban”ti vatvÈ puna Èha “samÈnasaÑvÈsakasÊmÈsammannanakÈle Ègamanampi anÈgamanampi vaÔÔati. AvippavÈsasÊmÈsammannanakÈle pana antonimittagatehi ÈgantabbaÑ, anÈgacchantÈnaÑ chando Èharitabbo”ti.

EvaÑ sannipatitesu pana bhikkh|su chandÈrahÈnaÑ chande ÈhaÔe tesu tesu maggesu nadÊtittha-gÈmadvÈrÈdÊsu ca Ègantukabhikkh|naÑ sÊghaÑ sÊghaÑ1 hatthapÈsÈnayanatthaÒca bahisÊmÈkaraÓatthaÒca ÈrÈmike ceva samaÓuddese ca ÔhapetvÈ bherisaÒÒaÑ vÈ sa~khasaÒÒaÑ vÈ katvÈ nimittakittanÈnantaraÑ vuttÈya “suÓÈtu me bhante saÑgho”ti-ÈdikÈya kammavÈcÈya sÊmÈ bandhitabbÈ. KammavÈcÈpariyosÈne yeva nimittÈni bahi katvÈ heÔÔhÈ pathavisandhÈrakaÑ udakaÑ pariyantaÑ katvÈ sÊmÈ gatÈ hoti.

ImaÑ pana samÈnasaÑvÈsakasÊmaÑ sammannantehi pabbajjupasampadÈdÊnaÑ saÑghakammÈnaÑ sukhakaraÓatthaÑ paÔhamaÑ khaÓÉasÊmÈ bandhitabbÈ. TaÑ pana bandhantehi vattaÑ jÈnitabbaÑ. Sace hi bodhicetiyabhattasÈlÈdÊni sabbavatth|ni patiÔÔhÈpetvÈ katavihÈre bandhanti, vihÈramajjhe bah|naÑ samosaraÓaÔÔhÈne abandhitvÈ vihÈrapaccante vivittokÈse bandhitabbÈ. AkatavihÈre bandhantehi bodhicetiyÈdÊnaÑ sabbavatth|naÑ ÔhÈnaÑ sallakkhetvÈ yathÈ patiÔÔhitesu vatth|su vihÈrapaccante vivittokÈse hoti, evaÑ bandhitabbÈ. SÈ heÔÔhimaparicchedena sace ekavÊsati bhikkh| gaÓhÈti, vaÔÔati. Tato oraÑ na vaÔÔati. ParaÑ bhikkhusahassaÑ gaÓhantÊpi vaÔÔati. TaÑ bandhantehi sÊmÈmÈÄakassa samantÈ nimittupagÈ pÈsÈÓÈ ÔhapetabbÈ, na khaÓÉasÊmÈya Ôhitehi mahÈsÊmÈ bandhitabbÈ, na mahÈsÊmÈya Ôhitehi khaÓÉasÊmÈ, khaÓÉasÊmÈyameva pana ÔhatvÈ khaÓÉasÊmÈ bandhitabbÈ, mahÈsÊmÈyameva ÔhatvÈ mahÈsÊmÈ.

TatrÈyaÑ bandhanavidhi–samantÈ “eso pÈsÈÓo nimittan”ti evaÑ nimittÈni kittetvÈ kammavÈcÈya sÊmÈ sammannitabbÈ. Atha tassÈ eva daÄhÊkammatthaÑ avippavÈsakammavÈcÈ kÈtabbÈ. EvaÒhi “sÊmaÑ sam|hanissÈmÈ”ti ______________________________________________________________ 1. SÊghasÊghaÑ (SÊ)

324 VinayapiÔaka

ÈgatÈ sam|hanituÑ na sakkhissanti. SÊmaÑ sammannitvÈ bahi sÊmantarikapÈsÈÓÈ ÔhapetabbÈ. SÊmantarikÈ pacchimakoÔiyÈ ekaratanappamÈÓÈ vaÔÔati. VidatthippamÈÓÈpi vaÔÔatÊti KurundiyaÑ, catura~gulappamÈÓÈpi vaÔÔatÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ. Sace pana vihÈro mahÈ hoti, dvepi tissopi tatuttaripi khaÓÉasÊmÈyo bandhitabbÈ.

EvaÑ khaÓÉasÊmaÑ sammannitvÈ mahÈsÊmÈsammutikÈle khaÓÉasÊmato nikkhamitvÈ mahÈsÊmÈya ÔhatvÈ samantÈ anupariyÈyantehi sÊmantarikapÈsÈÓÈ kittetabbÈ. Tato avasesanimittÈni kittetvÈ hatthapÈsaÑ avijahantehi kammavÈcÈya samÈnasaÑvÈsakasÊmaÑ sammannitvÈ tassÈ daÄhÊkammatthaÑ avippavÈsakammavÈcÈpi kÈtabbÈ. EvaÒhi “sÊmaÑ sam|hanissÈmÈ”ti ÈgatÈ sam|hanituÑ na sakkhissanti. Sace pana khaÓÉasÊmÈya nimittÈni kittetvÈ tato sÊmantarikÈya nimittÈni kittetvÈ mahÈsÊmÈya nimittÈni kittenti, evaÑ tÊsu ÔhÈnesu nimittÈni kittetvÈ yaÑ sÊmaÑ icchanti, taÑ paÔhamaÑ bandhituÑ vaÔÔati. EvaÑ santepi yathÈvuttanayena khaÓÉasÊmatova paÔÔhÈya bandhitabbÈ. EvaÑ baddhÈsu pana sÊmÈsu khaÓÉasÊmÈya ÔhitÈ bhikkh| mahÈsÊmÈya kammaÑ karontÈnaÑ na kopenti, mahÈsÊmÈya vÈ ÔhitÈ khaÓÉasÊmÈya kammaÑ karontÈnaÑ. SÊmantarikÈya pana ÔhitÈ ubhinnampi na kopenti. GÈmakhette ÔhatvÈ kammaÑ karontÈnaÑ pana sÊmantarikÈya ÔhitÈ kopenti. SÊmantarikÈ hi gÈmakhettaÑ bhajati.

SÊmÈ ca nÈmesÈ na kevalaÑ pathavitale yeva baddhÈ baddhÈ nÈma hoti, atha kho piÔÔhipÈsÈÓepi kuÔigehepi leÓepi pÈsÈdepi pabbatamatthakepi baddhÈ baddhÈ yeva hoti. Tattha piÔÔhipÈsÈÓe bandhantehi pÈsÈÓapiÔÔhiyaÑ rÈjiÑ vÈ koÔÔetvÈ udukkhalaÑ vÈ khaÓitvÈ nimittaÑ na kÈtabbaÑ, nimittupagapÈsÈÓe ÔhapetvÈ nimittÈni kittetabbÈni. KammavÈcÈpariyosÈne sÊmÈ pathavisandhÈrakaÑ udakaÑ pariyantaÑ katvÈ otarati. NimittapÈsÈÓÈ yathÈÔhÈne na tiÔÔhanti. TasmÈ samantato rÈji vÈ uÔÔhÈpetabbÈ, cat|su vÈ koÓesu pÈsÈÓÈ vijjhitabbÈ, “ayaÑ sÊmÈparicchedo”ti vatvÈ akkharÈni vÈ chinditabbÈni. Keci us|yakÈ sÊmaÑ jhÈpessÈmÈti aggiÑ denti, pÈsÈÓÈva jhÈyanti, na sÊmÈ.


KuÔigehepi bandhantehi bhittiÑ akittetvÈ ekavÊsatiyÈ bhikkh|naÑ okÈsaÔÔhÈnaÑ anto karitvÈ pÈsÈÓanimittÈni ÔhapetvÈ sÊmÈ sammannitabbÈ, antokuÔÔameva sÊmÈ hoti. Sace antokuÔÔe ekavÊsatiyÈ bhikkh|naÑ okÈso natthi, pamukhe nimittapÈsÈÓe ÔhapetvÈ sammannitabbÈ. Sace evampi nappahoti, bahi nibbodaka1patanaÔÔhÈnepi nimittÈni ÔhapetvÈ sammannitabbÈ. EvaÑ sammatÈya pana sabbaÑ kuÔigehaÑ sÊmaÔÔhameva hoti.

CatubhittiyaleÓepi bandhantehi kuÔÔaÑ akittetvÈ pÈsÈÓÈva kittetabbÈ. Sace anto okÈso natthi2, pamukhepi nimittÈni ÔhapetabbÈni. Sace na ppahoti, bahi nibbodakapatanaÔÔhÈnepi nimittapÈsÈÓe ÔhapetvÈ nimittÈni kittetvÈ sÊmÈ sammannitabbÈ. EvaÑ leÓassa anto ca bahi ca sÊmÈ hoti.

UparipÈsÈdepi bhittiÑ akittetvÈ anto pÈsÈÓe ÔhapetvÈ sÊmÈ sammannitabbÈ. Sace na ppahoti, pamukhepi pÈsÈÓe ÔhapetvÈ sammannitabbÈ. EvaÑ sammatÈ uparipÈsÈde yeva hoti, heÔÔhÈ na otarati. Sace pana bah|su thambhesu tulÈnaÑ upari katapÈsÈdassa heÔÔhimatale kuÔÔo yathÈ nimittÈnaÑ anto hoti, evaÑ uÔÔhahitvÈ tulÈrukkhehi ekasambaddho Ôhito, heÔÔhÈpi otarati. EkathambhapÈsÈdassa pana uparimatale baddhÈ sÊmÈ sace thambhamatthake ekavÊsatiyÈ bhikkh|naÑ okÈso hoti, heÔÔhÈ otarati. Sace pÈsÈdabhittito niggatesu niyy|hakÈdÊsu pÈsÈÓe ÔhapetvÈ sÊmaÑ bandhanti, pÈsÈdabhitti antosÊmÈyaÑ hoti. HeÔÔhÈ panassÈ otaraÓÈnotaraÓaÑ vuttanayeneva veditabbaÑ. HeÔÔhÈpÈsÈde kittentehipi bhitti ca rukkhathambhÈ ca na kittetabbÈ. Bhittilagge pana pÈsÈÓathambhe kittetuÑ vaÔÔati. EvaÑ kittitÈ sÊmÈ heÔÔhÈ pÈsÈdassa pariyantathambhÈnaÑ anto yeva hoti. Sace pana heÔÔhÈpÈsÈdassa kuÔÔo uparimatalena sambaddho hoti, uparipÈsÈdampi abhiruhati. Sace pÈsÈdassa bahi nibbodakapatanaÔÔhÈne nimittÈni karonti, sabbo pÈsÈdo sÊmaÔÔho hoti. ______________________________________________________________ 1. Nimbodaka (SÊ) 2. Anto okÈse asati (SÊ, SyÈ)

326 VinayapiÔaka

Pabbatamatthake talaÑ hoti ekavÊsatiyÈ bhikkh|naÑ okÈsÈrahaÑ, tattha piÔÔhipÈsÈÓe viya sÊmaÑ bandhanti. HeÔÔhÈpabbatepi teneva paricchedena sÊmÈ otarati. TÈlam|lakapabbatepi upari sÊmÈ baddhÈ heÔÔhÈ otarateva. Yo pana vitÈnasaÓÔhÈno hoti, upari ekavÊsatiyÈ bhikkh|naÑ okÈso atthi, heÔÔhÈ natthi, tassa upari baddhÈ sÊmÈ heÔÔhÈ na otarati. EvaÑ mudi~gasaÓÔhÈno vÈ hotu paÓavasaÓÔhÈno vÈ, yassa heÔÔhÈ vÈ majjhe vÈ sÊmappamÈÓaÑ natthi, tassupari baddhÈ sÊmÈ heÔÔhÈ neva otarati. Yassa pana dve k|ÔÈni Èsanne ÔhitÈni, ekassapi upari sÊmappamÈÓaÑ na ppahoti, tassa k|ÔantaraÑ cinitvÈ vÈ p|retvÈ vÈ ekÈbaddhaÑ katvÈ upari sÊmÈ sammannitabbÈ.

Eko sappaphaÓasadiso pabbato, tassupari sÊmappamÈÓassa atthitÈya sÊmaÑ bandhanti. Tassa ce heÔÔhÈ ÈkÈsapabbhÈraÑ hoti, sÊmÈ na otarati. Sace panassa vemajjhe sÊmappamÈÓo susirapÈsÈÓo hoti, otarati. So ca pÈsÈÓo sÊmaÔÔho yeva hoti. AthÈpissa heÔÔhÈ leÓassa kuÔÔo aggakoÔiÑ Èhacca tiÔÔhati, otarati, heÔÔhÈ ca upari ca sÊmÈ yeva hoti. Sace pana heÔÔhÈ uparimassa sÊmÈparicchedassa pÈrato anto leÓaÑ hoti, bahi sÊmÈ na otarati. AthÈpi uparimassa sÊmÈparicchedassa orato bahi leÓaÑ hoti, anto sÊmÈ na otarati. AthÈpi upari sÊmÈya paricchedo khuddako, heÔÔhÈ leÓaÑ mahantaÑ, sÊmÈparicchedamatikkamitvÈ ÔhitaÑ, sÊmÈ upari yeva hoti, heÔÔhÈ na otarati. Yadi pana leÓaÑ khuddakaÑ sabbapacchimasÊmÈparimÈÓaÑ, upari sÊmÈ mahatÊ, taÑ ajjhottharitvÈ ÔhitÈ, sÊmÈ otarati. Atha leÓaÑ atikhuddakaÑ, sÊmappamÈÓaÑ na hoti, sÊmÈ upariyeva hoti, heÔÔhÈ na otarati. Sace tato upaÉÉhaÑ bhijjitvÈ patati, sÊmappamÈÓaÑ cepi hoti, bahi patitaÑ asÊmÈ. ApatitaÑ pana yadi sÊmappamÈÓaÑ, sÊmÈ hoti yeva.

KhaÓÉasÊmÈ nÊcavatthukÈ hoti, taÑ p|retvÈ uccavatthukaÑ karonti, sÊmÈyeva. SÊmÈya gehaÑ karonti, sÊmaÔÔhakameva hoti. SÊmÈya pokkharaÓiÑ khaÓanti, sÊmÈ yeva. Ogho sÊmÈmaÓÉalaÑ ottharitvÈ gacchati, sÊmÈmÈÄake aÔÔaÑ bandhitvÈ kammaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. SÊmÈya heÔÔhÈ uma~ganadÊ hoti, iddhimÈ bhikkhu tattha nisÊdati, sace sÈ nadÊ paÔhamaÑ gatÈ, sÊmÈ pacchÈ


baddhÈ, kammaÑ na kopeti. Atha paÔhamaÑ sÊmÈ baddhÈ, pacchÈ nadÊ gatÈ, kammaÑ kopeti. HeÔÔhÈpathavitale Ôhito pana kopeti yeva.

SÊmÈmÈÄake vaÔarukkho hoti, tassa sÈkhÈ vÈ tato niggatapÈroho vÈ mahÈsÊmÈya pathavitalaÑ vÈ tatthajÈtarukkhÈdÊni vÈ Èhacca tiÔÔhati, mahÈsÊmaÑ sodhetvÈ vÈ kammaÑ kÈtabbaÑ, te vÈ sÈkhÈpÈrohÈ chinditvÈ bahiÔÔhakÈ kÈtabbÈ. AnÈhacca ÔhitasÈkhÈdÊsu ÈruÄhabhikkhu hatthapÈsaÑ Ènetabbo. EvaÑ mahÈsÊmÈya jÈtarukkhassa sÈkhÈ vÈ pÈroho vÈ vuttanayeneva sÊmÈmÈÄake patiÔÔhÈti, vuttanayeneva sÊmaÑ sodhetvÈ vÈ kammaÑ kÈtabbaÑ, te vÈ sÈkhÈpÈrohÈ chinditvÈ bahiÔÔhakÈ kÈtabbÈ.

Sace sÊmÈmÈÄake kamme kariyamÈne koci bhikkhu sÊmÈmÈÄakassa anto pavisitvÈ vehÈsaÔÔhitasÈkhÈya nisÊdati, pÈdÈ vÈssa bh|migatÈ honti, nivÈsanapÈrupanaÑ vÈ bh|miÑ phusati, kammaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati. PÈde pana nivÈsanapÈrupanaÒca ukkhipÈpetvÈ kÈtuÑ vaÔÔati. IdaÒca lakkhaÓaÑ purimanayepi veditabbaÑ. AyaÑ pana viseso–Tatra ukkhipÈpetvÈ kÈtuÑ na vaÔÔati, hatthapÈsameva Ènetabbo. Sace antosÊmato pabbato abbhuggacchati, tatraÔÔho bhikkhu hatthapÈsaÑ Ènetabbo. IddhiyÈ antopabbataÑ paviÔÔhepi eseva nayo. BajjhamÈnÈ eva hi sÊmÈ pamÈÓarahitaÑ padesaÑ na otarati. BaddhasÊmÈya jÈtaÑ yaÑkiÒci yattha katthaci ekasambaddhena gataÑ sÊmÈsa~khyameva gacchatÊti. 140. Tiyojanaparamanti ettha tiyojanaÑ paramaÑ pamÈÓametissÈti tiyojanaparamÈ, taÑ tiyojanaparamaÑ. Sammannantena pana majjhe ÔhatvÈ yathÈ cat|supi disÈsu diyaÉÉhadiyaÉÉhayojanaÑ hoti, evaÑ sammannitabbÈ. Sace pana majjhe ÔhatvÈ ekekadisato tiyojanaÑ karonti, chayojanaÑ hotÊti na vaÔÔati. CaturassaÑ vÈ tikoÓaÑ vÈ sammannantena yathÈ koÓato koÓaÑ tiyojanaÑ hoti, evaÑ sammannitabbÈ. Sace hi yena kenaci pariyantena kesaggamattampi tiyojanaÑ atikkÈmeti, ÈpattiÒca Èpajjati, sÊmÈ ca asÊmÈ hoti.

NadÊpÈranti ettha pÈrayatÊti pÈrÈ. KiÑ pÈrayati? NadiÑ. NadiyÈ pÈrÈ nadÊpÈrÈ, taÑ nadÊpÈraÑ, nadiÑ ajjhottharamÈnanti attho. Ettha ca nadiyÈ

328 VinayapiÔaka

lakkhaÓaÑ nadÊnimitte vuttanayameva. Yatthassa dhuvanÈvÈ vÈti yattha nadiyÈ sÊmÈbandhanaÔÔhÈnagatesu titthesu niccasaÒcaraÓanÈvÈ assa, yÈ sabbantimena paricchedena pÈjanapurisena saddhiÑ tayo jane vahati. Sace pana sÈ nÈvÈ uddhaÑ vÈ adho vÈ kenacid eva karaÓÊyena puna ÈgamanatthÈya nÊtÈ, corehi vÈ1 haÔÈ, avassaÑ labbhaneyyÈ, yÈ pana vÈtena vÈ chinnabandhanÈ vÊcÊhi nadimajjhaÑ nÊtÈ avassaÑ ÈharitabbÈ, dhuvanÈvÈva hoti. Udake ogate thalaÑ ussÈritÈ pi2 sudhÈkasaÔÈdÊhi3 p|retvÈ ÔhapitÈpi dhuvanÈvÈva. Sace bhinnÈ vÈ visa~khatapadarÈ vÈ, na vaÔÔati. MahÈpadumatthero panÈha–“sacepi tÈvakÈlikaÑ nÈvaÑ ÈnetvÈ sÊmÈbandhanaÔÔhÈne ÔhapetvÈ nimittÈni kittenti, dhuvanÈvÈva hotÊ”ti. Tatra MahÈsumatthero Èha–“nimittaÑ vÈ sÊmÈ vÈ kammavÈcÈya gacchati, na nÈvÈya. BhagavatÈ ca dhuvanÈvÈ anuÒÒÈtÈ, tasmÈ nibaddhanÈvÈ yeva vaÔÔatÊ”ti.

Dhuvasetu vÈti yattha rukkhasa~ghÈÔamayo vÈ padarabaddho vÈ ja~ghasatthasetu vÈ hatthi-assÈdÊnaÑ saÒcaraÓayoggo mahÈsetu vÈ atthi, antamaso ta~khaÓaÒÒeva rukkhaÑ chinditvÈ manussÈnaÑ saÒcaraÓayoggo ekapadikasetupi dhuvasetutveva sa~khyaÑ gacchati. Sace pana upari baddhÈni vettalatÈdÊni hatthena gahetvÈpi na sakkÈ hoti tena saÒcarituÑ, na vaÔÔati.

Evar|paÑ nadÊpÈrasÊmaÑ sammannitunti yatthÈyaÑ vuttappakÈrÈ dhuvanÈvÈ vÈ dhuvasetu vÈ abhimukhatitthe yeva atthi, evar|paÑ nadÊpÈrasÊmaÑ sammannituÑ anujÈnÈmÊti attho. Sace dhuvanÈvÈ vÈ dhuvasetu vÈ abhimukhatitthe natthi, ÊsakaÑ uddhaÑ abhiruhitvÈ adho vÈ orohitvÈ atthi, evampi vaÔÔati. KaravÊkatissatthero pana gÈvutamattabbhantarepi vaÔÔatÊti Èha.

ImaÒca pana nadÊpÈrasÊmaÑ sammannantena ekasmiÑ tÊre ÔhatvÈ uparisote nadÊtÊre nimittaÑ kittetvÈ tato paÔÔhÈya attÈnaÑ parikkhipantena yattakaÑ paricchedaÑ icchati, tassa pariyosÈne adhosotepi nadÊtÊre nimittaÑ kittetvÈ paratÊre sammukhaÔÔhÈne nadÊtÊre nimittaÑ kittetabbaÑ. Tato paÔÔhÈya yattakaÑ paricchedaÑ icchati, tassa vasena yÈva uparisote paÔhamakittitanimittassa sammukhÈ nadÊtÊre nimittaÑ, tÈva kittetvÈ paccÈharitvÈ ______________________________________________________________ 1. Thenehi vÈ (SÊ, SyÈ) 2. UssÈditÈpi (SÊ) 3. SudhÈkasÈ vÈdÊhi (Ka)


paÔhamakittitanimittena saddhiÑ ghaÔetabbaÑ. Atha sabbanimittÈnaÑ anto Ôhite bhikkh| hatthapÈsagate katvÈ kammavÈcÈya sÊmÈ sammannitabbÈ. NadiyaÑ ÔhitÈ anÈgatÈpi kammaÑ na kopenti. SammutipariyosÈne ÔhapetvÈ nadiÑ nimittÈnaÑ anto pÈratÊre ca orimatÊre ca ekasÊmÈ hoti, nadÊ pana baddhasÊmÈsa~khyaÑ na gacchati. VisuÑ nadisÊmÈ eva hi sÈ.

Sace antonadiyaÑ dÊpako hoti, taÑ antosÊmÈya kÈtukÈmena purimanayeneva attanÈ1 ÔhitatÊre nimittÈni kittetvÈ dÊpakassa orimante ca pÈrimante ca nimittaÑ kittetabbaÑ. Atha paratÊre nadiyÈ orimatÊre nimittassa sammukhaÔÔhÈne nimittaÑ kittetvÈ tato paÔÔhÈya purimanayeneva yÈva uparisote paÔhamakittitanimittassa sammukhÈ nimittaÑ, tÈva kittetabbaÑ. Atha dÊpakassa pÈrimante ca orimante ca nimittaÑ kittetvÈ paccÈharitvÈ paÔhamakittitanimittena saddhiÑ ghaÔetabbaÑ. Atha dvÊsu tÊresu dÊpake ca bhikkh| sabbeva hatthapÈsagate katvÈ kammavÈcÈya sÊmÈ sammannitabbÈ. NadiyaÑ ÔhitÈ anÈgacchantÈpi kammaÑ na kopenti. SammutipariyosÈne ÔhapetvÈ nadiÑ nimittÈnaÑ anto tÊradvayaÒca dÊpako ca ekasÊmÈ hoti, nadÊ pana nadisÊmÈ yeva.

Sace pana dÊpako vihÈrasÊmÈparicchedato uddhaÑ vÈ adho vÈ adhikataro hoti, atha vihÈrasÊmÈparicchedanimittassa ujukameva sammukhibh|te dÊpakassa orimante nimittaÑ kittetvÈ tato paÔÔhÈya dÊpakasikharaÑ parikkhipantena puna dÊpakassa orimante nimittasammukhe pÈrimante nimittaÑ kittetabbaÑ. Tato paraÑ purimanayeneva pÈratÊre sammukhanimittamÈdiÑkatvÈ pÈratÊranimittÈni ca dÊpakassa pÈrimanta-orimanta-nimittÈni ca kittetvÈ paÔhamakittitanimittena saddhiÑ ghaÔanÈ kÈtabbÈ. EvaÑ kittetvÈ sammatÈ sÊmÈ pabbatasaÓÔhÈnÈ hoti.

Sace pana dÊpako vihÈrasÊmÈparicchedato uddhampi adhopi adhikataro hoti, purimanayeneva dÊpakassa ubhopi sikharÈni parikkhipitvÈ nimittÈni kittentena nimittaghaÔanÈ kÈtabbÈ. EvaÑ kittetvÈ sammatÈ sÊmÈ mudi~gasaÓÔhÈnÈ hoti. ______________________________________________________________ 1. Anto (SÊ)

330 VinayapiÔaka

Sace dÊpako vihÈrasÊmÈparicchedassa anto khuddako hoti sabbapaÔhamanayena dÊpake nimittÈni kittetabbÈni. EvaÑ kittetvÈ sammatÈ sÊmÈ paÓavasaÓÔhÈnÈ hoti.

SÊmÈnujÈnanakathÈ niÔÔhitÈ. _____

UposathÈgÈrÈdikathÈ

141. AnupariveÓiyanti ekasÊmamahÈvihÈre tasmiÑ tasmiÑ pariveÓe. Asa~ketenÈti sa~ketaÑ akatvÈ. EkaÑ sam|hanitvÈti kammavÈcÈya sam|hanitvÈ. 142. Yato pÈtimokkhaÑ suÓÈtÊti yattha katthaci bhikkh|naÑ hatthapÈse nisinno yasmÈ pÈtimokkhaÑ suÓÈti, katovassa uposathoti attho. IdaÒca vatthuvasena vuttaÑ, hatthapÈse nisinnassa pana asuÓantassÈpi katova hoti uposatho. NimittÈ kittetabbÈti uposathapamukhassa khuddakÈni vÈ mahantÈni vÈ pÈsÈÓa-iÔÔhakadÈrukhaÓÉadaÓÉakÈdÊni yÈni kÈnici nimittÈni abbhokÈse vÈ mÈÄakÈdÊsu vÈ yattha katthaci saÒÒaÑ katvÈ kittetuÑ vaÔÔati. Atha vÈ nimittÈ kittetabbÈti nimittupagÈ vÈ animittupagÈ vÈ paricchedajÈnanatthaÑ kittetabbÈ.

Therehi bhikkh|hi paÔhamataraÑ sannipatitunti ettha sace mahÈthero paÔhamataraÑ na Ègacchati, dukkaÔaÑ. Sabbeheva ekajjhaÑ sannipatitvÈ uposatho kÈtabboti ettha sace porÈÓako ÈvÈso majjhe vihÈrassa hoti, pahoti cettha bhikkh|naÑ nisajjaÔÔhÈnaÑ, tattha sannipatitvÈ uposatho kÈtabbo. Sace porÈÓako paridubbalo ceva sambÈdho ca, aÒÒo pacchÈ uÔÔhitÈvÈso asambÈdho, tattha uposatho kÈtabbo.

Yattha vÈ pana thero bhikkhu viharatÊti etthÈpi sace therassa vihÈro sabbesaÑ pahoti, phÈsuko hoti, tattha uposatho kÈtabbo. Sace pana so paccante visamappadese hoti, therassa vattabbaÑ “bhante tumhÈkaÑ vihÈro aphÈsukadeso, natthi ettha sabbesaÑ


okÈso, asukasmiÑ nÈma ÈvÈse okÈso atthi, tattha gantuÑ vaÔÔatÊ”ti. Sace thero nÈgacchati, tassa chandapÈrisuddhiÑ ÈnetvÈ sabbesaÑ pahonake phÈsukaÔÔhÈne uposatho kÈtabbo.

AvippavÈsasÊmÈnujÈnanakathÈ

143. AndhakavindÈti RÈjagahato gÈvutattaye AndhakavindaÑ nÈma, taÑ upanissÈya thero vasati, tato RÈjagahaÑ uposathaÑ Ègacchanto. RÈjagahaÑ hi parikkhipitvÈ aÔÔhÈrasa mahÈvihÈrÈ sabbe ekasÊmÈ, DhammasenÈpatinÈ nesaÑ sÊmÈ baddhÈ. TasmÈ VeÄuvane saÑghassa sÈmaggÊdÈnatthaÑ Ègacchantoti attho. NadiÑ tarantoti SippiniyaÑ1 nÈma nadiÑ atikkamanto. ManaÑ vuÄho ahosÊti ÊsakaÑ appattavuÄhabhÈvo ahosi. SÈ kira nadÊ Gijjhak|Ôato otaritvÈ caÓÉena sotena vahati. Tattha vegena ÈgacchantaÑ udakaÑ amanasikaronto Thero manaÑ vuÄho ahosi, na pana vuÄho, udakabbhÈhatÈnissa cÊvarÈni allÈni jÈtÈni. 144. SammatÈ sÈ sÊmÈ saÑghena ticÊvarena avippavÈsÈ ÔhapetvÈ gÈmaÒca gÈm|pacÈraÒcÈti imissÈ kammavÈcÈya uppannakÈlato paÔÔhÈya bhikkh|naÑ purimakammavÈcÈ na vaÔÔati. Ayameva hi thÈvarÈ hoti. BhikkhunÊnaÑ pana ayaÑ na vaÔÔati, purimÈ yeva vaÔÔati. KasmÈ? BhikkhunisaÑgho hi antogÈme vasati. Yadi evaÑ siyÈ, so etÈya kammavÈcÈya ticÊvaraparihÈraÑ na labheyya, atthi cassa parihÈro. TasmÈ purimÈ yeva vaÔÔati. BhikkhunisaÑghassa hi dvepi sÊmÈyo labbhanti. Tattha bhikkh|naÑ sÊmaÑ ajjhottharitvÈpi tassÈ antopi bhikkhunÊnaÑ sÊmaÑ sammannituÑ vaÔÔati. Bhikkh|nampi bhikkhunisÊmÈya eseva nayo. Na hi te aÒÒamaÒÒassa kamme gaÓap|rakÈ honti, na kammavÈcaÑ vaggaÑ karonti. Ettha ca nigamanagarÈnampi gÈmeneva sa~gaho veditabbo.

GÈm|pacÈroti parikkhittassa parikkhepo aparikkhittassa parikkhepokÈso. Tesu adhiÔÔhitatecÊvariko bhikkhu parihÈraÑ na labhati. ______________________________________________________________ 1. SappiniyaÑ (SÊ)

332 VinayapiÔaka

Iti bhikkh|naÑ avippavÈsasÊmÈ gÈmaÒca gÈm|pacÈraÒca na ottharati, samÈnasaÑvÈsakasÊmÈva ottharati. SamÈnasaÑvÈsakasÊmÈ cettha attano dhammatÈya gacchati, avippavÈsasÊmÈ pana yattha samÈnasaÑvÈsakasÊmÈ, tattheva gacchati. Na hi tassÈ visuÑ nimittakittanaÑ atthi. Tattha sace avippavÈsÈya sammutikÈle gÈmo atthi, taÑ sÈ na ottharati. Sace pana sammatÈya sÊmÈya pacchÈ gÈmo nivisati, sopi sÊmÈsa~khyameva gacchati. YathÈ ca pacchÈ niviÔÔho, evaÑ paÔhamaÑ niviÔÔhassa pacchÈ vaÉÉhitappadesopi sÊmÈsa~khyameva gacchati. Sacepi sÊmÈsammutikÈle gehÈni katÈni, “pavisissÈmÈ”ti Èlayopi atthi, manussÈ pana appaviÔÔhÈ, porÈÓakagÈmaÑ1 vÈ sagehameva2 chaÉÉetvÈ aÒÒattha gatÈ, agÈmo yeva esa, sÊmÈ ottharati. Sace pana ekampi kulaÑ paviÔÔhaÑ vÈ agataÑ vÈ atthi, gÈmo yeva, sÊmÈ na ottharati.

EvaÒca pana bhikkhave ticÊvarena avippavÈso sam|hantabboti ettha sam|hanantena bhikkhunÈ vattaÑ jÈnitabbaÑ. TatridaÑ vattaÑ–KhaÓÉasÊmÈyaÑ ÔhatvÈ avippavÈsasÊmÈ na sam|hantabbÈ, tathÈ avippavÈsasÊmÈyaÑ ÔhatvÈ khaÓÉasÊmÈpi. KhaÓÉasÊmÈyaÑ pana Ôhitena khaÓÉasÊmÈva sam|hanitabbÈ, tathÈ itarÈya Ôhitena itarÈ. SÊmaÑ nÈma dvÊhi kÈraÓehi sam|hananti pakatiyÈ khuddakaÑ puna ÈvÈsavaÉÉhanatthÈya mahatiÑ vÈ kÈtuÑ, pakatiyÈ mahatiÑ puna aÒÒesaÑ vihÈrokÈsadÈnatthÈya khuddakaÑ vÈ kÈtuÑ. Tattha sace khaÓÉasÊmaÒca avippavÈsasÊmaÒca jÈnanti, sam|hanituÒceva bandhituÒca sakkhissanti. KhaÓÉasÊmaÑ pana jÈnantÈ avippavÈsaÑ ajÈnantÈpi sam|hanituÒceva bandhituÒca sakkhissanti. KhaÓÉasÊmaÑ ajÈnantÈ avippavÈsaÑ yeva jÈnantÈ cetiya~gaÓabodhiya~gaÓa-uposathÈgÈrÈdÊsu nirÈsa~kaÔÔhÈnesu ÔhatvÈ appeva nÈma sam|hanituÑ sakkhissanti, paÔibandhituÑ pana na sakkhissanteva. Sace bandheyyuÑ, sÊmÈsambhedaÑ katvÈ vihÈraÑ avihÈraÑ kareyyuÑ. TasmÈ na sam|hanitabbÈ. Ye pana ubhopi na jÈnanti, te neva sam|hanituÑ, na bandhituÑ sakkhissanti. AyaÑ hi sÊmÈ nÈma kammavÈcÈya vÈ asÊmÈ hoti sÈsanantaradhÈnena vÈ, na ca sakkÈ sÊmaÑ ajÈnantehi kammavÈcÈ kÈtuÑ, tasmÈ na sam|hanitabbÈ. SÈdhukaÑ pana ÒatvÈ yeva sam|hanitabbÈ ca bandhitabbÈ cÈti. ______________________________________________________________ 1. PorÈÓakagÈme (SÊ) 2. Sace gehameva (SÊ, Ka)


GÈmasÊmÈdikathÈ

147. EvaÑ baddhasÊmÈvasena samÈnasaÑvÈsaÒca ek|posathabhÈvaÒca dassetvÈ idÈni abaddhasÊmesupi okÈsesu taÑ dassento AsammatÈya bhikkhave sÊmÈya aÔÔhapitÈyÈti-ÈdimÈha. Tattha aÔÔhapitÈyÈti aparicchinnÈya. GÈmaggahaÓena cettha nagarampi gahitameva hoti. Tattha yattake padese tassa gÈmassa bhojakÈ baliÑ labhanti, so padeso appo vÈ hotu mahanto vÈ gÈmasÊmÈtveva sa~khyaÑ gacchati. NagaranigamasÊmÈsupi eseva nayo. Yampi ekasmiÑ yeva gÈmakhette ekaÑ padesaÑ “ayaÑ visuÑ gÈmo hot|”ti paricchinditvÈ rÈjÈ kassaci deti, sopi visuÑgÈmasÊmÈ hoti yeva. TasmÈ sÈ ca itarÈ ca pakatigÈmanagaranigamasÊmÈ baddhasÊmÈsadisÈyeva honti, kevalaÑ pana ticÊvaravippavÈsaparihÈraÑ na labhanti.

EvaÑ gÈmantavÈsÊnaÑ sÊmÈparicchedaÑ dassetvÈ idÈni ÈraÒÒakÈnaÑ sÊmÈparicchedaÑ dassento agÈmake ceti-ÈdimÈha. Tattha agÈmake ceti gÈma-nigama-nagara-sÊmÈhi aparicchinne aÔavippadese. Atha vÈ agÈmake ceti ViÒjhÈÔavisadise araÒÒe bhikkhu vasati, athassa ÔhitokÈsato samantÈ sattabbhantarÈ samÈnasaÑvÈsakasÊmÈti attho. AyaÑ sÊmÈ ticÊvaravippavÈsaparihÈrampi labhati. Tattha ekaÑ abbhantaraÑ aÔÔhavÊsati hatthappamÈÓaÑ hoti, majjhe Ôhitassa samantÈ sattabbhantarÈ vinibbedhena cuddasa honti. Sace dve saÑghÈ visuÑ vinayakammÈni karonti, dvinnaÑ sattabbhantarÈnaÑ antare aÒÒaÑ ekaÑ sattabbhantaraÑ upacÈratthÈya ÔhapetabbaÑ. SesÈ sattabbhantarasÊmakathÈ MahÈvibha~ge UdositasikkhÈpadavaÓÓanÈyaÑ vuttanayena gahetabbÈ.

SabbÈ bhikkhave nadÊ asÊmÈti yÈ kÈci nadÊlakkhaÓappattÈ nadÊ nimittÈni kittetvÈ “etaÑ baddhasÊmaÑ karomÈ”ti katÈpi asÊmÈva hoti, sÈ pana attano sabhÈveneva baddhasÊmÈsadisÈ, sabbamettha saÑghakammaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. SamuddajÈtassaresupi eseva nayo. Ettha ca jÈtassaro nÈma yena kenaci khaÓitvÈ akato sayaÑjÈtasobbho1 samantato Ègatena udakena p|rito tiÔÔhati. ______________________________________________________________ 1. SayaÑjÈtasombho (Ka)

334 VinayapiÔaka

EvaÑ nadÊ-samudda-jÈtassarÈnaÑ baddhasÊmÈbhÈvaÑ paÔikkhipitvÈ puna tattha abaddhasÊmÈparicchedaÑ dassento NadiyÈ vÈ bhikkhaveti-ÈdimÈha. Tattha yaÑ majjhimassa purisassa samantÈ udakukkhepÈti yaÑ ÔhÈnaÑ majjhimassa purisassa samantato udakukkhepena paricchinnaÑ. KathaÑ pana udakaÑ ukkhipitabbaÑ? YathÈ akkhadhuttÈ dÈruguÄaÑ khipanti, evaÑ udakaÑ vÈ vÈlikaÑ vÈ hatthena gahetvÈ thÈmamajjhimena purisena sabbathÈmena khipitabbaÑ. Yattha evaÑ khittaÑ udakaÑ vÈ vÈlikÈ vÈ patati, ayameko udakukkhepo, tassa anto hatthapÈsaÑ vijahitvÈ Ôhito kammaÑ kopeti. YÈva parisÈ vaÉÉhati, tÈva sÊmÈpi vaÉÉhati, parisapariyantako udakukkhepo yeva pamÈÓaÑ. JÈtassarasamuddesupi eseva nayo.

Ettha ca sace nadÊ n’ÈtidÊghÈ hoti, pabhavato paÔÔhÈya yÈva mukhadvÈrÈ1 sabbattha saÑgho nisÊdati, udakukkhepasÊmÈkammaÑ natthi, sakalÈpi nadÊ etesaÑ yeva bhikkh|naÑ pahoti. YaÑ pana MahÈsumattherena vuttaÑ–“yojanaÑ pavattamÈnÈ yeva nadÊ, tatrÈpi upari addhayojanaÑ pahÈya heÔÔhÈ addhayojane kammaÑ kÈtuÑ vaÔÔatÊ”ti, taÑ MahÈpadumatthereneva paÔikkhittaÑ. BhagavatÈ hi “timaÓÉalaÑ paÔicchÈdetvÈ yattha katthaci uttarantiyÈ bhikkhuniyÈ antaravÈsako temiyatÊ”ti idaÑ nadiyÈ pamÈÓaÑ vuttaÑ, na yojanaÑ vÈ addhayojanaÑ vÈ. TasmÈ yÈ imassa Suttassa vasena pubbe vuttalakkhaÓÈ nadÊ, tassÈ pabhavato paÔÔhÈya saÑghakammaÑ kÈtuÑ vaÔÔatÊti. Sace panettha bah| bhikkh| visuÑ visuÑ kammaÑ karonti, sabbehi attano ca aÒÒesaÒca udakukkhepaparicchedassa antarÈ aÒÒo udakukkhepo sÊmantarikatthÈya Ôhapetabbo. Tato adhikaÑ vaÔÔati yeva, |nakaÑ pana na vaÔÔatÊti vuttaÑ. JÈtassarasamuddesupi eseva nayo.

NadiyÈ pana kammaÑ karissÈmÈti gatehi sace nadÊ paripuÓÓÈ hoti samatittikÈ, udakasÈÔikaÑ nivÈsetvÈpi antonadiyaÑ yeva kammaÑ kÈtabbaÑ. Sace na sakkonti, nÈvÈyapi ÔhatvÈ kÈtabbaÑ. GacchantiyÈ pana nÈvÈya kÈtuÑ na vaÔÔati. KasmÈ? Udakukkhepamattameva hi sÊmÈ, taÑ nÈvÈ sÊghameva atikkÈmeti. EvaÑ sati aÒÒissÈ sÊmÈya Òatti, aÒÒissÈ anusÈvanÈ hoti, tasmÈ nÈvaÑ arittena vÈ ÔhapetvÈ pÈsÈÓe vÈ ______________________________________________________________ 1. YÈva mukhadvÈraÑ (Ka)


lambitvÈ1 antonadiyaÑ jÈtarukkhe vÈ bandhitvÈ kammaÑ kÈtabbaÑ. AntonadiyaÑ baddha-aÔÔakepi antonadiyaÑ jÈtarukkhepi Ôhitehi kÈtuÑ vaÔÔati.

Sace pana rukkhassa sÈkhÈ vÈ tato nikkhantapÈroho vÈ bahinadÊtÊre vihÈrasÊmÈya vÈ gÈmasÊmÈya vÈ patiÔÔhito, sÊmaÑ vÈ sodhetvÈ sÈkhaÑ vÈ chinditvÈ kammaÑ kÈtabbaÑ. BahinadÊtÊre jÈtarukkhassa antonadiyaÑ paviÔÔhasÈkhÈya vÈ pÈrohe vÈ nÈvaÑ bandhitvÈ kammaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati. Karontehi sÊmÈ vÈ sodhetabbÈ, chinditvÈ vÈssa bahi patiÔÔhitabhÈvo nÈsetabbo. NadÊtÊre pana khÈÓukaÑ koÔÔetvÈ tattha baddhanÈvÈya na vaÔÔati yeva.

NadiyaÑ setuÑ karonti, sace antonadiyaÑ yeva setu vÈ setupÈdÈ vÈ, setumhi Ôhitehi kammaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. Sace pana setu vÈ setupÈdÈ vÈ bahitÊre patiÔÔhitÈ, kammaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati, sÊmaÑ sodhetvÈ kÈtabbaÑ. Atha setupÈdÈ anto, setu pana ubhinnampi tÊrÈnaÑ upari-ÈkÈse Ôhito, vaÔÔati. AntonadiyaÑ pÈsÈÓo vÈ dÊpako vÈ hoti, tassa yattakaÑ padesaÑ pubbe vuttappakÈre pakativassakÈle vassÈnassa cat|su mÈsesu udakaÑ ottharati, so nadÊsa~khyameva gacchati. AtivuÔÔhikÈle pana oghena otthaÔokÈso na gahetabbo, so hi gÈmasÊmÈsa~khyameva gacchati.

Nadito mÈtikaÑ nÊharantÈ nadiyaÑ ÈvaraÓaÑ karonti, taÒce ottharitvÈ vÈ vinibbijjhitvÈ vÈ udakaÑ gacchati, sabbattha pavattanaÔÔhÈne kammaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. Sace pana ÈvaraÓena vÈ koÔÔakabandhanena2 vÈ sotaÑ pacchijjati, udakaÑ na ppavattati, appavattanaÔÔhÈne kammaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati. ŒvaraÓamatthakepi kÈtuÑ na vaÔÔati. Sace koci ÈvaraÓappadeso pubbe vuttapÈsÈÓadÊpakappadeso viya udakena ajjhotthariyati, tattha vaÔÔati. So hi nadÊsa~khyameva gacchati. NadiÑ vinÈsetvÈ taÄÈkaÑ karonti, heÔÔhÈ pÈÄi baddhÈ, udakaÑ ÈgantvÈ taÄÈkaÑ p|retvÈ tiÔÔhati, ettha kammaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati. Upari pavattanaÔÔhÈne heÔÔhÈ ca chaÉÉitamodakaÑ nadiÑ ottharitvÈ sandanaÔÔhÈnato paÔÔhÈya vaÔÔati. Deve avassante hemantagimhesu vÈ sukkhanadiyÈpi vaÔÔati, nadito nÊhaÔamÈtikÈya na vaÔÔati. ______________________________________________________________ 1. LaggetvÈ (SÊ) 2. KoÔÔhakabandhanena (SÊ, SyÈ)

336 VinayapiÔaka

Sace sÈ kÈlantarena bhijjitvÈ nadÊ hoti, vaÔÔati. KÈci nadÊ kÈlantarena uppatitvÈ gÈmanigamasÊmaÑ ottharitvÈ pavattati, nadÊ yeva hoti. KammaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. Sace pana vihÈrasÊmaÑ ottharati, vihÈrasÊmÈtveva sa~khyaÑ gacchati.

Samuddepi kammaÑ karontehi yaÑ padesaÑ uddhaÑ vaÉÉhana-udakaÑ vÈ pakativÊci vÈ vegena ÈgantvÈ ottharati, tattha kÈtuÑ na vaÔÔati. YasmiÑ pana padese pakativÊciyo ottharitvÈ saÓÔhahanti, so udakantato paÔÔhÈya antosamuddo nÈma, tattha Ôhitehi kammaÑ kÈtabbaÑ. Sace |mivego bÈdhati, nÈvÈya vÈ aÔÔake vÈ ÔhatvÈ kÈtabbaÑ. Tesu vinicchayo nadiyaÑ vuttanayeneva veditabbo. Samudde piÔÔhipÈsÈÓo hoti, taÑ kadÈci |miyo ÈgantvÈ ottharanti, kadÈci na ottharanti, tattha kammaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati. So hi gÈmasÊmÈsa~khyameva gacchati. Sace pana vÊcÊsu ÈgatÈsupi anÈgatÈsupi pakati-udakeneva otthariyati, vaÔÔati. DÊpako vÈ pabbato vÈ hoti, so ce d|re hoti macchabandhÈnaÑ agamanapathe, araÒÒasÊmÈsa~khyameva gacchati. TesaÑ gamanapariyantassa orato pana gÈmasÊmÈsa~khyaÑ gacchati. Tattha gÈmasÊmaÑ asodhetvÈ kammaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati. Samuddo gÈmasÊmaÑ vÈ nigamasÊmaÑ vÈ ottharitvÈ tiÔÔhati, samuddova hoti, tattha kammaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. Sace pana vihÈrasÊmaÑ ottharati, vihÈrasÊmÈtveva sa~khyaÑ gacchati.

JÈtassare kammaÑ karontehipi yattha pubbe vuttappakÈre vassakÈle vasse pacchinnamatte pivituÑ vÈ1 hatthapÈde vÈ dhovituÑ udakaÑ na hoti, sukkhati, ayaÑ na jÈtassaro gÈmakhettasa~khyameva gacchati, tattha kammaÑ na kÈtabbaÑ. Yattha pana vuttappakÈre vassakÈle udakaÑ santiÔÔhati, ayameva jÈtassaro. Tassa yattake padese vassÈnaÑ cÈtumÈse udakaÑ tiÔÔhati, tattha kammaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. Sace gambhÊraÑ udakaÑ, aÔÔakaÑ bandhitvÈ tattha Ôhitehipi jÈtassarassa anto jÈtarukkhamhi baddha-aÔÔakepi kÈtuÑ vaÔÔati. PiÔÔhipÈsÈÓadÊpakesu panettha nadiyaÑ vuttasadisova vinicchayo. SamavassadevakÈle pahonakajÈtassaro pana sacepi dubbuÔÔhikÈle vÈ gimhahemantesu vÈ sukkhati, nirudako hoti, tattha saÑghakammaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. YaÑ AndhakaÔÔhakathÈyaÑ vuttaÑ “sabbo jÈtassaro sukkho ______________________________________________________________ 1. PivituÑ vÈ nahÈyituÑ vÈ (SyÈ)


anodako gÈmakhettaÑ yeva bhajatÊ”ti. TaÑ na gahetabbaÑ. Sace panettha udakatthÈya ÈvÈÔaÑ vÈ pokkharaÓÊ-ÈdÊni vÈ khaÓanti, taÑ ÔhÈnaÑ ajÈtassaro hoti, gÈmasÊmÈsa~khyaÑ gacchati. LÈbutipusakÈdivappe1 katepi eseva nayo.

Sace pana taÑ p|retvÈ thalaÑ vÈ karonti, ekasmiÑ disÈbhÈge pÈÄiÑ bandhitvÈ sabbameva taÑ mahÈtaÄÈkaÑ vÈ karonti, sabbopi ajÈtassaro hoti, gÈmasÊmÈsa~khyameva gacchati. LoÓÊpi jÈtassarasa~khyameva gacchati. Vassike cattÈro mÈse udakaÔÔhÈnokÈse kammaÑ kÈtuÑ vaÔÔatÊti. 148. SÊmÈya sÊmaÑ sambhindantÊti attano sÊmÈya paresaÑ baddhasÊmaÑ sambhindanti. Sace hi porÈÓakassa vihÈrassa puratthimÈya disÈya ambo ceva jamb| cÈti dve rukkhÈ aÒÒamaÒÒaÑ saÑsaÔÔhaviÔapÈ honti, tesu ambassa pacchimadisÈbhÈge jamb|, vihÈrasÊmÈ ca jambuÑ anto katvÈ ambaÑ kittetvÈ baddhÈ hoti, atha pacchÈ tassa vihÈrassa puratthimÈya disÈya vihÈraÑ katvÈ sÊmaÑ bandhantÈ taÑ ambaÑ anto katvÈ jambuÑ kittetvÈ bandhanti, sÊmÈya sÊmÈ sambhinnÈ hoti. EvaÑ chabbaggiyÈ akaÑsu, tenÈha–“sÊmÈya sÊmaÑ sambhindantÊ”ti.

SÊmÈya sÊmaÑ ajjhottharantÊti attano sÊmÈya paresaÑ baddhasÊmaÑ ajjhottharanti, paresaÑ baddhasÊmaÑ sakalaÑ vÈ tassÈ padesaÑ vÈ anto katvÈ attano sÊmaÑ bandhanti. SÊmantarikaÑ ÔhapetvÈ sÊmaÑ sammannitunti ettha sace paÔhamataraÑ katassa vihÈrassa sÊmÈ asammatÈ hoti, sÊmÈya upacÈro Ôhapetabbo. Sace sammatÈ hoti, pacchimakoÔiyÈ hatthamattÈ sÊmantarikÈ ÔhapetabbÈ. KurundiyaÑ vidatthimattampi, MahÈpaccariyaÑ catura~gulamattampi vaÔÔatÊti vuttaÑ. Ekarukkhopi ca dvinnaÑ sÊmÈnaÑ nimittaÑ hoti, so pana vaÉÉhanto sÊmÈsa~karaÑ karoti, tasmÈ na kÈtabbo.

UposathabhedÈdikathÈ

149. CÈtuddasiko ca pannarasiko cÈti ettha cÈtuddasikassa pubbakicce “ajjuposatho cÈtuddaso”ti vattabbaÑ. ______________________________________________________________ 1. LÈbutimbarusakÈdivappe (SÊ)

338 VinayapiÔaka

Adhammenavagganti-ÈdÊsu sace ekasmiÑ vihÈre cat|su bhikkh|su vasantesu ekassa chandapÈrisuddhiÑ ÈharitvÈ tayo pÈrisuddhi-uposathaÑ karonti, tÊsu vÈ vasantesu ekassa chandapÈrisuddhiÑ ÈharitvÈ dve pÈtimokkhaÑ uddisanti, adhammena vaggaÑ uposathakammaÑ hoti. Sace pana cattÈropi sannipatitvÈ pÈrisuddhi-uposathaÑ karonti, tayo vÈ dve vÈ pÈtimokkhaÑ uddisanti, adhammenasamaggaÑ nÈma hoti. Sace cat|su janesu ekassa pÈrisuddhiÑ ÈharitvÈ tayo pÈtimokkhaÑ uddisanti, tÊsu vÈ janesu ekassa pÈrisuddhiÑ ÈharitvÈ dve pÈrisuddhi-uposathaÑ karonti, dhammenavaggaÑ nÈma hoti. Sace pana cattÈro ekattha vasantÈ sabbeva sannipatitvÈ pÈtimokkhaÑ uddisanti, tayo pÈrisuddhi-uposathaÑ karonti, dve aÒÒamaÒÒaÑ pÈrisuddhi-uposathaÑ karonti, dhammenasamaggaÑ nÈma hotÊti.

PÈtimokkhuddesakathÈ

150. NidÈnaÑ uddisitvÈ avasesaÑ sutena sÈvetabbanti “suÓÈtu me bhante saÑgho -pa- ÈvikatÈ hissa phÈsu hotÊ”ti imaÑ nidÈnaÑ uddisitvÈ “uddiÔÔhaÑ kho Èyasmanto nidÈnaÑ, tatthÈyasmante pucchÈmi kaccittha parisuddhÈ, dutiyampi pucchÈmi -pa- evametaÑ dhÈrayÈmÊti1. SutÈ kho panÈyasmantehi cattÈro pÈrÈjikÈ dhammÈ -pa- avivadamÈnehi sikkhitabban”ti evaÑ avasesaÑ sutena sÈvetabbaÑ. Etena nayena sesÈpi cattÈro pÈtimokkhuddesÈ veditabbÈ.

Savarabhayanti2 aÔavimanussabhayaÑ. RÈjantarÈyoti-ÈdÊsu sace bhikkh|su “uposathaÑ karissÈmÈ”ti nisinnesu rÈjÈ Ègacchati, ayaÑ rÈjantarÈyo. CorÈ Ègacchanti, ayaÑ corantarÈyo. DavadÈho vÈ Ègacchati, ÈvÈse vÈ aggi uÔÔhahati, ayaÑ aggantarÈyo. Megho vÈ uÔÔheti, ogho vÈ Ègacchati, ayaÑ udakantarÈyo. Bah| manussÈ Ègacchanti, ayaÑ manussantarÈyo. BhikkhuÑ yakkho gaÓhÈti, ayaÑ amanussantarÈyo. ByagghÈdayo caÓÉamigÈ Ègacchanti, ayaÑ vÈÄantarÈyo. BhikkhuÑ sappÈdayo ÉaÑsanti, ayaÑ sarÊsapantarÈyo. Bhikkhu gilÈno vÈ hoti, kÈlaÑ vÈ karoti, verino vÈ taÑ mÈretukÈmÈ gaÓhanti, ______________________________________________________________ 1. DhÈrayÈmÊti vatvÈ (SyÈ) 2. SaÒcarabhayanti (SyÈ)


ayaÑ jÊvitantarÈyo. ManussÈ ekaÑ vÈ bah| vÈ bhikkh| brahmacariyÈ cÈvetukÈmÈ gaÓhanti, ayaÑ brahmacariyantarÈyo. Evar|pesu antarÈyesu saÑkhittena pÈtimokkho uddisitabbo, paÔhamo vÈ uddeso uddisitabbo, Èdimhi dve tayo cattÈro vÈ. Ettha ca dutiyÈdÊsu uddesesu yasmiÑ apariyosite antarÈyo hoti, sopi suteneva sÈvetabbo.

AnajjhiÔÔhÈti anÈÓattÈ, ayÈcitÈ vÈ. AjjhesanÈ cettha saÑghena sammatadhammajjhesakÈyattÈ vÈ saÑghattherÈyattÈ vÈ, tasmiÑ dhammajjhesake asati SaÑghattheraÑ ÈpucchitvÈ vÈ tena yÈcito vÈ bhÈsituÑ labhati. SaÑghattherenÈpi sace vihÈre bah| dhammakathikÈ honti, vÈrapaÔipÈÔiyÈ vattabbÈ “tvaÑ dhammaÑ bhaÓa, dhammaÑ kathehi, dhammadÈnaÑ dehÊ”ti vÈ, vuttena tÊhipi vidhÊhi dhammo bhÈsitabbo. “OsÈrehÊ”ti vutto pana osÈretumeva labhati. “KathehÊ”ti vutto kathetumeva. “SarabhaÒÒaÑ bhaÓÈhÊ”ti vutto sarabhaÒÒameva. SaÑghattheropi ca uccatare Èsane nisinno yÈcituÑ na labhati. Sace upajjhÈyo ceva saddhivihÈriko ca honti, upajjhÈyo ca naÑ uccÈsane nisinno “bhaÓÈhÊ”ti vadati, sajjhÈyaÑ adhiÔÔhahitvÈ bhaÓitabbaÑ. Sace panettha daharÈ bhikkh| honti, tesaÑ “bhaÓÈmÊ”ti bhaÓitabbaÑ.

Sace vihÈre saÑghatthero attanoyeva nissitake bhaÓÈpeti, aÒÒe madhurabhÈÓakepi nÈjjhesati, so aÒÒehi vattabbo “bhante asukaÑ nÈma bhaÓÈpemÈ”ti. Sace “bhaÓÈpethÈ”ti vÈ vadati, tuÓhÊ vÈ hoti, bhaÓÈpetuÑ vaÔÔati. Sace pana paÔibÈhati, na bhaÓÈpetabbaÑ. Yadi anÈgateyeva saÑghatthere dhammasavanaÑ ÈraddhaÑ, puna Ègate ÔhapetvÈ ÈpucchanakiccaÑ natthi. OsÈretvÈ pana kathentena ÈpucchitvÈ vÈ aÔÔhapetvÈyeva vÈ kathetabbaÑ, kathentassa puna Ègatepi eseva nayo.

UpanisinnakathÈyapi saÑghattherova sÈmÊ, tasmÈ tena sayaÑ vÈ kathetabbaÑ, aÒÒo vÈ bhikkhu “kathehÊ”ti vattabbo, no ca kho uccatare Èsane nisinnena. ManussÈnaÑ pana “bhaÓÈhÊ”ti vattuÑ vaÔÔati. ManussÈ attano jÈnanakabhikkhuÑ Èpucchanti, tena theraÑ ÈpucchitvÈ kathetabbaÑ. Sace saÑghatthero “bhante ime paÒhaÑ pucchantÊ”ti puÔÔho

340 VinayapiÔaka

“kathehÊ”ti vÈ bhaÓati, tuÓhÊ vÈ hoti, kathetuÑ vaÔÔati. Antaraghare anumodanÈdÊsupi eseva nayo. Sace saÑghatthero vihÈre vÈ antaraghare vÈ “maÑ anÈpucchitvÈpi katheyyÈsÊ”ti anujÈnÈti, laddhakappiyaÑ hoti, sabbattha vattuÑ vaÔÔati.

SajjhÈyaÑ karontenÈpi thero Èpucchitabboyeva. EkaÑ ÈpucchitvÈ sajjhÈyantassa aparo Ègacchati, puna ÈpucchanakiccaÑ natthi. Sace vissamissÈmÊti Ôhapitassa Ègacchati, puna ÈrabhantenÈpi ÈpucchitabbaÑ. SaÑghatthere anÈgateyeva ÈraddhaÑ sajjhÈyantassÈpi eseva nayo. Ekena saÑghattherena “maÑ anÈpucchÈpi yathÈsukhaÑ sajjhÈyÈhÊ”ti anuÒÒÈte yathÈsukhaÑ sajjhÈyituÑ vaÔÔati. AÒÒasmiÑ pana Ègate taÑ ÈpucchitvÈva sajjhÈyitabbaÑ. 151. AttanÈ vÈ attÈnaÑ sammannitabbanti attanÈ vÈ attÈ sammannitabbo. Pucchantena pana parisaÑ oloketvÈ sace attano upaddavo natthi vinayo pucchitabbo. 153. Katepi okÈse puggalaÑ tulayitvÈti “atthi nu kho me ito upaddavo, natthÊ”ti evaÑ upaparikkhitvÈ. PuramhÈkanti paÔhamaÑ amhÈkaÑ. PaÔikaccevÈti paÔhamatarameva. PuggalaÑ tulayitvÈ okÈsaÑ kÈtunti “bh|tameva nu kho ÈpattiÑ vadati, abh|tan”ti evaÑ upaparikkhitvÈ okÈsaÑ kÈtuÑ anujÈnÈmÊti attho.

AdhammakammapaÔikkosanÈdikathÈ

154. AdhammakammaÑ vuttanayameva. PaÔikkositunti vÈretuÑ. DiÔÔhimpi ÈvikÈtunti “adhammakammaÑ idaÑ na me khamatÊ”ti evaÑ aÒÒassa santike attano diÔÔhiÑ pakÈsetuÑ. Cat|hi paÒcahÊti-Èdi tesaÑ anupaddavatthÈya vuttaÑ. SaÒcicca na sÈventÊti yathÈ na suÓanti, evaÑ bhaÓissÈmÈti saÒcicca saÓikaÑ uddisanti. 155. TherÈdhikanti therÈdhÊnaÑ, therÈyattaÑ bhavitunti attho, therÈdheyyantipi pÈÔho. TasmÈ therena sayaÑ vÈ uddisitabbaÑ, aÒÒo vÈ ajjhesitabbo, ajjhesanavidhÈnaÒcettha dhammajjhesane vuttanayameva. So


na jÈnÈti uposathaÑ vÈti-ÈdÊsu cÈtuddasikapannarasikabhedena duvidhaÑ saÑgha-uposathÈdibhedena navavidhaÒca uposathaÑ na jÈnÈti, catubbidhaÑ uposathakammaÑ na jÈnÈti, duvidhaÑ pÈtimokkhaÑ na jÈnÈti, navavidhaÑ pÈtimokkhuddesaÑ na jÈnÈti. Yo tattha bhikkhu byatto paÔibaloti ettha kiÒcÈpi daharassÈpi byattassa pÈtimokkho anuÒÒÈto, atha kho ettha ayamadhippÈyo, sace therassa paÒca vÈ cattÈro vÈ tayo vÈ pÈtimokkhuddesÈ nÈgacchanti, dve pana akhaÓÉÈ suvisadÈ vÈcuggatÈ honti, therÈyattova pÈtimokkhÈ. Sace pana ettakampi visadaÑ kÈtuÑ na sakkoti, byattassa bhikkhuno Èyatto hoti.

SÈmantÈ ÈvÈsÈti sÈmantaÑ ÈvÈsaÑ. Sajjukanti tadaheva ÈgamanatthÈya. NavaÑ bhikkhuÑ ÈÓÈpetunti ettha yo sakkoti uggahetuÑ, evar|po ÈÓÈpetabbo, na bÈlo.

PakkhagaÓanÈdi-uggahaÓÈnujÈnanakathÈ

156. KatimÊ1 bhanteti ettha katinaÑ p|raÓÊti katimÊ1. KÈlavatoti kÈlasseva, pagevÈti attho. 158. YaÑ kÈlaÑ saratÊti ettha sÈyampi “ajjuposatho samannÈharathÈ”ti ÈrocetuÑ vaÔÔati. 159. Therena bhikkhunÈ navaÑ bhikkhuÑ ÈÓÈpetunti etthÈpi kiÒci kammaÑ karonto vÈ sadÈkÈlameva eko vÈ bhÈranittharaÓako vÈ sarabhÈÓakadhammakathikÈdÊsu aÒÒataro vÈ na uposathÈgÈrasammajjanatthaÑ ÈÓÈpetabbo, avasesÈ pana vÈrena ÈÓÈpetabbÈ. Sace ÈÓatto sammuÒjaniÑ tÈvakÈlikampi na labhati, sÈkhÈbha~gaÑ kappiyaÑ kÈretvÈ sammajjitabbaÑ, tampi alabhantassa laddhakappiyaÑ hoti. 160. ŒsanapaÒÒÈpanÈÓattiyampi vuttanayeneva ÈÓÈpetabbo. ŒÓattena ca sace uposathÈgÈre ÈsanÈni natthi, saÑghikÈvÈsatopi ÈharitvÈ paÒÒapetvÈ puna ÈharitabbÈni. Œsanesu asati kaÔasÈrakepi taÔÔikÈyopi paÒÒapetuÑ vaÔÔati, taÔÔikÈsupi asati ______________________________________________________________ 1. KatamÊ (SÊ, SyÈ)

342 VinayapiÔaka

sÈkhÈbha~gÈni kappiyaÑ kÈretvÈ paÒÒapetabbÈni, kappiyakÈrakaÑ alabhantassa laddhakappiyaÑ hoti. 161. PadÊpakaraÓepi vuttanayeneva ÈÓÈpetabbo. ŒÓÈpentena ca “asukasmiÑ nÈma okÈse telaÑ vÈ vaÔÔi vÈ kapallikÈ vÈ atthi, taÑ gahetvÈ karohÊ”ti vattabbo. Sace telÈdÊni natthi, pariyesitabbÈni. PariyesitvÈ alabhantassa laddhakappiyaÑ hoti. Apica kapÈle aggipi jÈletabbo.

DisaÑgamikÈdivatthukathÈ

163. Sa~gahetabboti “sÈdhu bhante ÈgatÈttha, idha bhikkhÈ sulabhÈ s|pabyaÒjanaÑ atthi, vasatha anukkaÓÔhamÈnÈ”ti evaÑ piyavacanena sa~gahetabbo. PunappunaÑ tathÈkaraÓavasena anuggahetabbo. “Œma vasissÈmÊ”ti paÔivacanadÈpanena upalÈpetabbo. Atha vÈ cat|hi paccayehi sa~gahetabbo ceva anuggahetabbo ca. Piyavacanena upalÈpetabbo, kaÓÓasukhaÑ Èlapitabboti attho. CuÓÓÈdÊhi upaÔÔhÈpetabbo. Œpatti dukkaÔassÈti sace sakalopi saÑgho na karoti, sabbesaÑ dukkaÔaÑ. Idha neva therÈ na daharÈ muccanti, sabbehi vÈrena upaÔÔhÈpetabbo. Attano vÈre anupaÔÔhahantassa Èpatti. Tena pana mahÈtherÈnaÑ pariveÓasammajjanadantakaÔÔhadÈnÈdÊni na sÈditabbÈni, evampi sati mahÈtherehi sÈyaÑpÈtaÑ upaÔÔhÈnaÑ ÈgantabbaÑ. Tena pana tesaÑ ÈgamanaÑ ÒatvÈ paÔhamataraÑ mahÈtherÈnaÑ upaÔÔhÈnaÑ gantabbaÑ. Sacassa saddhiÑcarÈ bhikkhu-upaÔÔhÈkÈ atthi, “mayhaÑ upaÔÔhÈkÈ atthi, tumhe appossukkÈ viharathÈ”ti vattabbaÑ. AthÈpissa saddhiÑcarÈ natthi, tasmiÑyeva pana vihÈre eko vÈ dve vÈ vattasampannÈ vadanti “mayaÑ therassa kattabbaÑ karissÈma, avasesÈ phÈsu viharant|”ti, sabbesaÑ anÈpatti.

So ÈvÈso gantabboti uposathakaraÓatthÈya anvaddhamÈsaÑ gantabbo. So ca kho utuvasseyeva, vassÈne pana yaÑ kattabbaÑ, taÑ dassetuÑ vassaÑ vasanti bÈlÈ abyattÈti-ÈdimÈha. Tattha na bhikkhave tehi bhikkh|hi tasmiÑ ÈvÈse vassaÑ vasitabbanti purimikÈya pÈtimokkhuddesakena vinÈ na vassaÑ upagantabbaÑ. Sace so vass|pagatÈnaÑ


pakkamati vÈ vibbhamati vÈ kÈlaÑ vÈ karoti, aÒÒasmiÑ satiyeva pacchimikÈya vasituÑ vaÔÔati, asati aÒÒattha gantabbaÑ, agacchantÈnaÑ dukkaÔaÑ. Sace pana pacchimikÈya pakkamati vÈ vibbhamati vÈ kÈlaÑ vÈ karoti, mÈsadvayaÑ vasitabbaÑ.

PÈrisuddhidÈnakathÈ

164. KÈyena viÒÒÈpetÊti pÈrisuddhidÈnaÑ yena kenaci a~gapacca~gena viÒÒÈpeti jÈnÈpeti. VÈcaÑ1 pana nicchÈretuÑ sakkonto vÈcÈya viÒÒÈpeti, ubhayathÈ sakkonto kÈyavÈcÈhi. SaÑghena tattha gantvÈ uposatho kÈtabboti sace bah| tÈdisÈ gilÈnÈ honti, saÑghena paÔipÈÔiyÈ ÔhatvÈ sabbe hatthapÈse kÈtabbÈ. Sace d|re d|re honti, saÑgho nappahoti, taÑ divasaÑ uposatho na kÈtabbo, natveva vaggena saÑghena uposatho kÈtabbo.

Tattheva pakkamatÊti saÑghamajjhaÑ anÈgantvÈ tatova katthaci gacchati. SÈmaÓero paÔijÈnÈtÊti “sÈmaÓero ahan”ti evaÑ paÔijÈnÈti, bh|taÑyeva vÈ sÈmaÓerabhÈvaÑ Èroceti, pacchÈ vÈ sÈmaÓerabh|miyaÑ tiÔÔhatÊti attho. Esa nayo sabbattha.

SaÑghappatto pakkamatÊti sabbantimena paricchedena uposathatthÈya sannipatitÈnaÑ catunnaÑ bhikkh|naÑ hatthapÈsaÑ patvÈ pakkamati. Esa nayo sabbattha. Ettha ca ekena bah|nampi ÈhaÔÈ pÈrisuddhi ÈhaÔÈva hoti. Sace pana so antarÈmagge aÒÒaÑ bhikkhuÑ disvÈ yesaÑ anena pÈrisuddhi gahitÈ, tesaÒca attano ca pÈrisuddhiÑ deti, tasseva pÈrisuddhi Ègacchati, itarÈ pana bilÈÄasa~khalikapÈrisuddhi nÈma hoti, sÈ na Ègacchati.

Sutto na ÈrocetÊti ÈgantvÈ supati, “asukena pÈrisuddhi dinnÈ”ti na Èroceti. PÈrisuddhihÈrakassa anÈpattÊti ettha sace saÒcicca nÈroceti, dukkaÔaÑ Èpajjati, pÈrisuddhi pana ÈhaÔÈva hoti. AsaÒcicca anÈrocitattÈ panassa anÈpatti, ubhinnampi ca uposatho katoyeva hoti. ______________________________________________________________ 1. PaÔivÈcaÑ (Ka)

344 VinayapiÔaka

ChandadÈnakathÈ

165. ChandadÈnepi pÈrisuddhidÈne vuttasadisoyeva vinicchayo. PÈrisuddhiÑ dentena chandampi dÈtunti ettha sace pÈrisuddhimeva deti, na chandaÑ, uposatho kato hoti. YaÑ pana saÑgho aÒÒaÑ kammaÑ karoti, taÑ akataÑ hoti. Chandameva deti, na pÈrisuddhiÑ, bhikkhusaÑghassa uposathopi kammampi katameva hoti, chandadÈyakassa pana uposatho akato hoti. Sacepi koci bhikkhu nadiyÈ vÈ sÊmÈya vÈ uposathaÑ adhiÔÔhahitvÈ Ègacchati, “kato mayÈ uposatho”ti acchituÑ na labhati, sÈmaggÊ vÈ chando vÈ dÈtabbo. 167. Saratipi uposathaÑ napi saratÊti ekadÈ sarati, ekadÈ na sarati. Atthi neva saratÊti yo ekantaÑ neva sarati, tassa sammutidÈnakiccaÑ natthi. AnÈgacchantopi kammaÑ na kopeti.

SaÑghuposathÈdikathÈ

168. So deso sammajjitvÈti taÑ desaÑ sammajjitvÈ, upayogatthe paccattaÑ. PÈnÊyaÑ paribhojanÊyanti-Èdi pana uttÈnatthameva. KasmÈ panetaÑ vuttaÑ? Uposathassa pubbakaraÓÈdidassanatthaÑ. TenÈhu AÔÔhakathÈcariyÈ–

“SammajjanÊ padÊpo ca, udakaÑ Èsanena ca. Uposathassa etÈni, ‘pubbakaraÓan’ti vuccati”.

Iti imÈni cattÈri ‘pubbakaraÓan’ti akkhÈtÈni.

“ChandapÈrisuddhi-utukkhÈnaÑ, bhikkhugaÓanÈ ca ovÈdo. Uposathassa etÈni, ‘pubbakiccan’ti vuccati”.

Iti imÈni paÒca pubbakaraÓato pacchÈ kattabbÈni ‘pubbakiccan’ti akkhÈtÈni.

“Uposatho yÈvatikÈ ca bhikkh| kammappattÈ, SabhÈgÈpattiyo ca na vijjanti. VajjanÊyÈ ca puggalÈ tasmiÑ na honti, ‘Pattakallan’ti vuccati”.

Iti imÈni cattÈri ‘pattakallan’ti akkhÈtÈnÊti.


Tehi saddhinti tehi Ègatehi saddhiÑ etÈni pubbakaraÓÈdÊni katvÈ uposatho kÈtabbo. Ajja me uposathoti ettha sace pannaraso hoti, “ajja me uposatho pannaraso”tipi adhiÔÔhÈtuÑ vaÔÔati. CÈtuddasikepi eseva nayo.

ŒpattipaÔikammavidhikathÈ

169. BhagavatÈ paÒÒattaÑ na sÈpattikena uposatho kÈtabboti idaÑ “yassa siyÈ ÈpattÊ”ti-Èdivacaneneva pÈrisuddhidÈnapaÒÒÈpanena ca pÈrisuddhi-uposathapaÒÒÈpanena ca paÒÒattaÑ hotÊti veditabbaÑ. ItthannÈmaÑ Èpattinti thullaccayÈdÊsu ekissÈ nÈmaÑ gahetvÈ “thullaccayaÑ ÈpattiÑ pÈcittiyaÑ Èpattin”ti evaÑ vattabbaÑ. TaÑ paÔidesemÊti idaÑ “taÑ tumham|le, taÑ tuyham|le paÔidesemÊ”ti vuttepi suvuttameva hoti. PassasÊti idaÒca “passasi Èvuso taÑ ÈpattiÑ, passatha bhante taÑ Èpattin”ti evaÑ vattabbaÑ. Œma passÈmÊti idaÑ pana “Èma bhante passÈmi, Èma Èvuso passÈmÊ”ti evaÑ vuttampi suvuttameva hoti. ŒyatiÑ saÑvareyyÈsÊti ettha pana sace vuÉÉhataro, “ÈyatiÑ saÑvareyyÈthÈ”ti vattabbo. EvaÑ vuttena pana “sÈdhu suÔÔhu saÑvarissÈmÊ”ti vattabbameva.

YadÈ nibbematikoti ettha sace panesa nibbematiko na hoti1, vatthuÑ kittetvÈva desetuÑ vaÔÔatÊti AndhakaÔÔhakathÈyaÑ vuttaÑ. TatrÈyaÑ desanÈvidhi, sace meghacchanne s|riye “kÈlo nu kho no”ti vematiko bhuÒjati, tena bhikkhunÈ “ahaÑ bhante vematiko bhuÒjiÑ”, sace kÈlo atthi, “sambahulÈ dukkaÔÈ Èpattiyo Èpannomhi”, no ce atthi, “sambahulÈ pÈcittiyÈ ÈpannomhÊ”ti evaÑ vatthuÑ kittetvÈ “ahaÑ bhante yÈ tasmiÑ vatthusmiÑ sambahulÈ dukkaÔÈ vÈ pÈcittiyÈ vÈ Èpattiyo Èpanno, tÈ tumham|le paÔidesemÊ”ti vattabbaÑ2, esa nayo sabbÈpattÊsu.

Na bhikkhave sabhÈgÈ ÈpattÊti ettha yaÑ dvepi janÈ vikÈlabhojanÈdinÈ sabhÈgavatthunÈ ÈpattiÑ Èpajjanti, evar|pÈ vatthusabhÈgÈ ______________________________________________________________ 1. Hoti (Ka) 2. EvaÑ desetabbaÑ. (Ka)

346 VinayapiÔaka

“sabhÈgÈ”ti vuccati. VikÈlabhojanapaccayÈ ÈpannaÑ pana anatirittabhojanapaccayÈ Èpannassa santike desetuÑ vaÔÔati. YÈpi cÈyaÑ vatthusabhÈgÈ, sÈpi desitÈ sudesitÈva. AÒÒaÑ pana desanapaccayÈ desako, paÔiggahaÓapaccayÈ paÔiggahako cÈti ubhopi dukkaÔaÑ Èpajjanti. TaÑ nÈnÈvatthukaÑ hoti, tasmÈ aÒÒamaÒÒaÑ desetuÑ vaÔÔati. 170. SÈmanto bhikkhu evamassa vacanÊyoti ettha sabhÈgoyeva vattabbo. VisabhÈgassa hi vuccamÈne bhaÓÉanakalahasaÑghabhedÈdÊnipi honti, tasmÈ tassa avatvÈ “ito vuÔÔhahitvÈ paÔikarissÈmÊ”ti ÈbhogaÑ katvÈ uposatho kÈtabboti AndhakaÔÔhakathÈyaÑ vuttaÑ.

AnÈpattipannarasakÈdikathÈ

172. AnÈpattipannarasake te na jÈniÑs|ti sÊmaÑ okkantÈti vÈ okkamantÊti vÈti na jÈniÑsu. AthaÒÒe ÈvÈsikÈ bhikkh| ÈgacchantÊti gÈmaÑ vÈ araÒÒaÑ vÈ kenaci karaÓÊyena gantvÈ tesaÑ nisinnaÔÔhÈnaÑ Ègacchanti. VaggÈ samaggasaÒÒinoti tesaÑ sÊmaÑ okkantattÈ vaggÈ sÊmaÑ okkantabhÈvassa ajÈnanato samaggasaÒÒino. 173. VaggÈvaggasaÒÒipannarasake te jÈnantÊti pabbate vÈ thale vÈ ÔhitÈ sÊmaÑ okkante vÈ okkamante vÈ passanti. VematikapannarasakaÑ uttÈnameva. 175. Kukkuccapakatapannarasake yathÈ icchÈya abhibh|to “icchÈpakato”ti vuccati, evaÑ pubbabhÈge sanniÔÔhÈnaÑ katvÈpi karaÓakkhaÓe akappiye akappiyasaÒÒitÈsa~khÈtena kukkuccena abhibh|tÈ “kukkuccapakatÈ”ti veditabbÈ. 176. BhedapurekkhÈrapannarasake akusalabalavatÈya thullaccayaÑ vuttaÑ.

SÊmokkantikapeyyÈlakathÈ

177. ŒvÈsikena-ÈgantukapeyyÈle yathÈ purime ÈvÈsikena-ÈvÈsikapeyyÈle “te na jÈnanti, athaÒÒe ÈvÈsikÈ”ti-Èdi vuttaÑ, evaÑ “te na jÈnanti, athaÒÒe ÈgantukÈ”ti-ÈdinÈ


nayena sabbaÑ veditabbaÑ. Œgantukena-ÈvÈsikapeyyÈle pana yathÈ purimapeyyÈle “ÈvÈsikÈ bhikkh| sannipatantÊ”ti ÈgataÑ, evaÑ “ÈgantukÈ bhikkh| sannipatantÊ”ti ÈnetabbaÑ. Œgantukena-ÈgantukapeyyÈle pana ubhayapadesu Ègantukavasena yojetabboti. 178. ŒvÈsikÈnaÑ bhikkh|naÑ cÈtuddaso hoti, ÈgantukÈnaÑ pannarasoti ettha yesaÑ pannaraso, te tiroraÔÔhato vÈ ÈgatÈ, atÊtaÑ vÈ uposathaÑ cÈtuddasikaÑ akaÑs|ti veditabbÈ. ŒvÈsikÈnaÑ anuvattitabbanti ÈvÈsikehi “ajjuposatho cÈtuddaso”ti pubbakicce kariyamÈne anuvattitabbaÑ, na paÔikkositabbaÑ. Na akÈmÈ dÈtabbÈti na anicchÈya dÈtabbÈ.

Li~gÈdidassanakathÈ

179. ŒvÈsikÈkÈranti ÈvÈsikÈnaÑ ÈkÈraÑ. Esa nayo sabbattha. ŒkÈro nÈma yena tesaÑ “vattasampannÈ vÈ na vÈ”ti ÈcÈrasaÓÔhÈnaÑ gayhati. Li~gaÑ nÈma yaÑ te tattha tattha lÊne gamayati, adissamÈnepi jÈnÈpetÊti attho. NimittaÑ nÈma yaÑ disvÈ te atthÊti ÒÈyanti. Uddeso nÈma yena te evar|paparikkhÈrÈti uddisanti, apadesaÑ labhantÊti attho. SabbametaÑ supaÒÒattamaÒcapÊÔhÈdÊnaÒceva padasaddÈdÊnaÒca adhivacanaÑ, yathÈyogaÑ pana yojetabbaÑ. ŒgantukÈkÈrÈdÊsupi eseva nayo. Tattha aÒÒÈtakanti aÒÒesaÑ santakaÑ. PÈdÈnaÑ dhotaÑ udakanissekanti pÈdÈnaÑ dhotÈnaÑ udakanissekaÑ. Bahuvacanassa ekavacanaÑ veditabbaÑ. PÈdÈnaÑ dhota-udakanissekanti vÈ pÈÔho, pÈdÈnaÑ dhovana-udakanissekanti attho. 180. NÈnÈsaÑvÈsakÈdivatth|su samÈnasaÑvÈsakadiÔÔhinti “samÈnasaÑvÈsakÈ ete”ti diÔÔhiÑ. Na pucchantÊti tesaÑ laddhiÑ na pucchanti, apucchitvÈva vattapaÔipattiÑ katvÈ ekato uposathaÑ karonti. NÈbhivitarantÊti nÈnÈsaÑvÈsakabhÈvaÑ maddituÑ abhibhavituÑ na sakkonti, taÑ diÔÔhiÑ na nissajjÈpentÊti attho.

NagantabbagantabbavÈrakathÈ

181. SabhikkhukÈ ÈvÈsÈti yasmiÑ ÈvÈse uposathakÈrakÈ bhikkh| atthi, tamhÈ ÈvÈsÈ yaÑ na sakkoti tadaheva

348 VinayapiÔaka

ÈgantuÑ, so ÈvÈso uposathaÑ akatvÈ na gantabbo. AÒÒatra saÑghenÈti saÑghappahonakehi bhikkh|hi vinÈ. AÒÒatra antarÈyÈti pubbe vuttaÑ dasavidhaÑ antarÈyaÑ vinÈ. Sabbantimena pana paricchedena attacatutthena1 antarÈye vÈ sati gantuÑ vaÔÔati. AnÈvÈsoti navakammasÈlÈdiko yo koci padeso. YathÈ ca ÈvÈsÈdayo na gantabbÈ, evaÑ sace vihÈre uposathaÑ karonti, uposathÈdhiÔÔhÈnatthaÑ sÊmÈpi nadÊpi na gantabbÈ. Sace panettha koci bhikkhu hoti, tassa santikaÑ gantuÑ vaÔÔati. VissaÔÔha-uposathÈpi ÈvÈsÈ gantuÑ vaÔÔati, evaÑ gato adhiÔÔhÈtumpi labhati. ŒraÒÒakenÈpi bhikkhunÈ uposathadivase gÈme piÓÉÈya caritvÈ attano vihÈrameva ÈgantabbaÑ, sace aÒÒaÑ vihÈraÑ okkamati, tattha uposathaÑ katvÈva ÈgantabbaÑ, akatvÈ na vaÔÔati. 182. YaÑ jaÒÒÈ sakkomi ajjeva gantuntiyaÑ jÈneyya “ajjeva tattha gantuÑ sakkomÊ”ti, evar|po ÈvÈso gantabbo. Tattha bhikkh|hi saddhiÑ uposathaÑ karontenÈpi hi iminÈ neva uposathantarÈyo kato bhavissatÊti.

VajjanÊyapuggalasandassanakathÈ

183. BhikkhuniyÈ nisinnaparisÈyÈti-ÈdÊsu hatthapÈsupagamanameva pamÈÓaÑ. AÒÒatra avuÔÔhitÈya parisÈyÈti idaÑ hi pÈrivÈsiyapÈrisuddhidÈnaÑ nÈma parisÈya vuÔÔhitakÈlato paÔÔhÈya na vaÔÔati, avuÔÔhitÈya pana vaÔÔati. TenÈha “aÒÒatra avuÔÔhitÈya parisÈyÈ”ti. Tassa lakkhaÓaÑ Bhikkhunivibha~ge pÈrivÈsiyachandadÈnavaÓÓanato gahetabbaÑ. Anuposatheti cÈtuddasiko ca pannarasiko cÈti ime dve uposathe ÔhapetvÈ aÒÒasmiÑ divase. AÒÒatra saÑghasÈmaggiyÈti yÈ Kosambakabhikkh|naÑ viya bhinne saÑghe puna saÑghasÈmaggÊ kariyati, tathÈr|piÑ saÑghasÈmaggiÑ ÔhapetvÈ. TadÈ ca “suÓÈtu me bhante saÑgho ajjuposatho sÈmaggÊ”ti vatvÈ kÈtabbo. Ye pana kismiÒcideva appamattake uposathaÑ ÔhapetvÈ puna samaggÈ honti, tehi uposatheyeva kÈtabboti.

UposathakkhandhakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ. ______________________________________________________________ 1. ...attacatutthena attapaÒcamena vÈ (Ka), attacatutthena vÈ attapaÒcamena vÈ (SyÈ)

3. Vass|panÈyikakkhandhaka

Vass|panÈyikÈnujÈnanakathÈ

184. Vass|panÈyikakkhandhake apaÒÒattoti ananuÒÒÈto, asaÑvihito vÈ. Te idha bhikkh|ti te bhikkh|, idhasaddo nipÈtamatto. Sa~ghÈtaÑ ÈpÈdentÈti vinÈsaÑ ÈpÈdentÈ. SaÑkasÈyissantÊti appossukkÈ nibaddhavÈsaÑ vasissanti. SakuntakÈti sakuÓÈ. VassÈne vassaÑ upagantunti vassÈnanÈmake temÈse vassaÑ upagantabbanti attho. Kati nu kho vass|panÈyikÈti kati nu kho vass|pagamanÈni. AparajjugatÈyÈti ettha aparajju gatÈya assÈti aparajjugatÈ, tassÈ aparajjugatÈya, atikkantÈya aparasmiÑ divaseti attho. Dutiyanayepi mÈso gatÈya assÈti mÈsagatÈ, tassÈ mÈsagatÈya, atikkantÈya mÈse paripuÓÓeti attho. TasmÈ ÈsÈÄhÊpuÓÓamÈya anantare pÈÔipadadivase, ÈsÈÄhÊpuÓÓamito vÈ aparÈya puÓÓamÈya anantare pÈÔipadadivaseyeva vihÈraÑ paÔijaggitvÈ pÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ upaÔÔhapetvÈ sabbaÑ cetiyavandanÈdisÈmÊcikammaÑ niÔÔhÈpetvÈ “imasmiÑ vihÈre imaÑ temÈsaÑ vassaÑ upemÊ”ti sakiÑ vÈ dvattikkhattuÑ vÈ vÈcaÑ nicchÈretvÈ vassaÑ upagantabbaÑ.

VassÈnecÈrikÈpaÔikkhepÈdikathÈ

185-6. Yo pakkameyyÈti ettha anapekkhagamanena vÈ aÒÒattha aruÓaÑ uÔÔhÈpanena vÈ Èpatti veditabbÈ. Yo atikkameyyÈti ettha vihÈragaÓanÈya Èpattiyo veditabbÈ. Sace hi taÑ divasaÑ vihÈrasatassa upacÈraÑ okkamitvÈ atikkamati, sataÑ Èpattiyo. Sace pana vihÈr|pacÈraÑ atikkamitvÈ aÒÒassa vihÈrassa upacÈraÑ anokkamitvÈva nivattati, ekÈ eva Èpatti. Kenaci antarÈyena purimikaÑ anupagatena pacchimikÈ upagantabbÈ.

VassaÑ ukkaÉÉhitukÈmoti vassanÈmakaÑ paÔhamamÈsaÑ ukkaÉÉhitukÈmo, sÈvaÓamÈsaÑ akatvÈ puna ÈsÈÄhÊmÈsameva kattukÈmoti attho. Œgame juÓheti Ègame mÈseti attho. AnujÈnÈmi bhikkhave rÈj|naÑ anuvattitunti ettha vassukkaÉÉhane bhikkh|naÑ kÈci parihÈni nÈma natthÊti

350 VinayapiÔaka

anuvattituÑ anuÒÒÈtaÑ, tasmÈ aÒÒasmimpi dhammike kamme anuvattitabbaÑ. Adhammike pana na kassaci anuvattitabbaÑ.

SattÈhakaraÓÊyÈnujÈnanakathÈ

187-8. SattÈhakaraÓÊyesu sattÈhakaraÓÊyena gantunti sattÈhabbhantare yaÑ kattabbaÑ, taÑ sattÈhakaraÓÊyaÑ, tena sattÈhakaraÓÊyena karaÓabh|tena gantuÑ anujÈnÈmÊti attho. Pahite gantunti imehi sattahi bhikkhu-ÈdÊhi d|te pahiteyeva gantuÑ anujÈnÈmÊti attho. SattÈhaÑ sannivatto kÈtabboti sattÈheyeva sannivattitabbo, aÔÔhamo aruÓo tattheva na uÔÔhÈpetabboti attho.

BhikkhunisaÑghaÑ uddissÈti ito paÔÔhÈya vaccakuÔi jantÈgharaÑ jantÈgharasÈlÈti imÈni tÊÓi parihÊnÈni. 189. UdositÈdÊni udositasikkhÈpadÈdÊsu vuttÈneva. RasavatÊti bhattagehaÑ vuccati. VÈreyyaÑ SaÒcarittasikkhÈpade vuttameva. PurÈyaÑ suttanto palujjatÊti yÈva ayaÑ suttanto na palujjati, yÈva ayaÑ suttanto na vinassati. AÒÒataraÑ vÈ panassa kiccaÑ hoti karaÓÊyaÑ vÈti etena parisa~khataÑ yaÑkiÒci karaÓÊyaÑ sa~gahitaÑ hoti. Sabbattha ca “icchÈmi dÈnaÒca dÈtuÑ dhammaÒca sotuÑ bhikkh| ca passitun”ti iminÈva kappiyavacanena pesite gantabbaÑ, etesaÑ vÈ vevacanena. PeyyÈlakkamo pana evaÑ veditabbo, yathÈ “upÈsakena saÑghaÑ uddissa vihÈrÈdayo kÈrÈpitÈ honti, sambahule bhikkh| uddissa, ekaÑ bhikkhuÑ uddissa, bhikkhunisaÑghaÑ uddissa, sambahulÈ bhikkhuniyo, ekaÑ bhikkhuniÑ, sambahulÈ sikkhamÈnÈyo, ekaÑ sikkhamÈnaÑ, sambahule sÈmaÓere, ekaÑ sÈmaÓeraÑ, sambahulÈ sÈmaÓeriyo, ekaÑ sÈmaÓeriÑ uddissa attano atthÈya nivesanaÑ kÈrÈpitaÑ hotÊ”ti vuttaÑ, evameva “upÈsikÈya, bhikkhunÈ, bhikkhuniyÈ, sikkhamÈnÈya, sÈmaÓerena, sÈmaÓeriyÈ saÑghaÑ uddissÈ”ti sabbaÑ vattabbaÑ. Etesu sattappakÈresu karaÓÊyesu pahite gantabbaÑ.

PaÒcannaÑappahitepi-anujÈnanakathÈ

193. PaÒcannaÑ sattÈhakaraÓÊyenÈti etesaÑ bhikkhu-ÈdÊnaÑ sahadhammikÈnaÑ “gilÈnabhattaÑ vÈ gilÈnupaÔÔhÈkabhattaÑ vÈ bhesajjaÑ vÈ


pariyesissÈmi, pucchissÈmi vÈ upaÔÔhahissÈmi vÈ”ti evamÈdinÈ parato vitthÈretvÈ dassitena kÈraÓena appahitepi gantabbaÑ, 1pageva pahite. Bhikkhu gilÈno hoti, anabhirati uppannÈ hoti, kukkuccaÑ uppannaÑ hoti, diÔÔhigataÑ uppannaÑ hoti, garudhammaÑ ajjhÈpanno hoti parivÈsÈraho, m|lÈya paÔikassanÈraho hoti, mÈnattÈraho, abbhÈnÈraho, saÑgho kammaÑ kattukÈmo hoti, kataÑ vÈ saÑghena kammaÑ hotÊti etehi dasahi kÈraÓehi bhikkhussa santikaÑ gantabbaÑ. BhikkhuniyÈ santikaÑ navahi kÈraÓehi gantabbaÑ, sikkhamÈnÈya santikaÑ chahi–dito cat|hi, sikkhÈ kuppitÈ hoti, upasampajjitukÈmo hotÊti. SÈmaÓerassÈpi chahi–Èdito cat|hi, vassaÑ pucchitukÈmo upasampajjitukÈmo hotÊti. SÈmaÓeriyÈ upasampadaÑ apanetvÈ sikkhÈpadaÑ dÈtukÈmo hotÊti iminÈ saddhiÑ paÒcahi1. Parato mÈtÈpit|naÑ anuÒÒÈtaÔÔhÈnepi eseva nayo. AndhakaÔÔhakathÈyaÑ pana “ye mÈtÈpit|naÑ upaÔÔhakÈ ÒÈtakÈ vÈ aÒÒÈtakÈ vÈ, tesampi appahite gantuÑ vaÔÔatÊ”ti vuttaÑ, taÑ neva AÔÔhakathÈyaÑ, na PÈÄiyÈ vuttaÑ, tasmÈ na gahetabbaÑ.

Pahiteyeva-anujÈnanakathÈ

199. Bhikkhugatikoti ekasmiÑ vihÈre bhikkh|hi saddhiÑ vasanakapuriso. UndriyatÊti palujjati. BhaÓÉaÑ chedÈpitanti dabbasambhÈrabhaÓÉaÑ chedÈpitaÑ. ŒvahÈpeyyunti ÈharÈpeyyuÑ. DajjÈhanti dajje ahaÑ. SaÑghakaraÓÊyenÈti ettha yaÑkiÒci uposathÈgÈrÈdÊsu senÈsanesu cetiyachattavedikÈdÊsu vÈ kattabbaÑ, antamaso bhikkhuno puggalikasenÈsanampi, sabbaÑ saÑghakaraÓÊyameva. TasmÈ tassa nipphÈdanatthaÑ dabbasambhÈrÈdÊni vÈ ÈharituÑ vaÉÉhakÊpabhutÊnaÑ bhattavetanÈdÊni vÈ dÈpetuÑ gantabbaÑ.

AyaÑ panettha PÈÄimuttakaratticchedavinicchayo–dhammasavanatthÈya animantitena gantuÑ na vaÔÔati. Sace ekasmiÑ mahÈvÈse paÔhamaÑyeva katikÈ katÈ hoti “asukadivasaÑ nÈma sannipatitabban”ti, nimantitoyeva nÈma hoti, gantuÑ vaÔÔati. “BhaÓÉakaÑ dhovissÈmÊ”ti gantuÑ na vaÔÔati. Sace ______________________________________________________________ 1-1. EttakÈ PÈÄi SÊ-SyÈ-potthakesu natthi.

352 VinayapiÔaka

pana ÈcariyupajjhÈyÈ pahiÓanti, vaÔÔati. NÈtid|re vihÈro hoti, tattha gantvÈ ajjeva ÈgamissÈmÊti sampÈpuÓituÑ na sakkoti, vaÔÔati. UddesaparipucchÈdÊnaÑ atthÈyapi gantuÑ na vaÔÔati. “ŒcariyaÑ passissÈmÊ”ti pana gantuÑ labhati. Sace pana naÑ Ècariyo “ajja mÈ gacchÈ”ti vadati, vaÔÔati. UpaÔÔhÈkakulaÑ vÈ ÒÈtikulaÑ vÈ dassanÈya gantuÑ na labhatÊti.

AntarÈye anÈpattivassacchedakathÈ

201. Yena gÈmo, tena gantunti-ÈdÊsu sace gÈmo avid|raÑ gato1 hoti. Tattha piÓÉÈya caritvÈ vihÈrameva ÈgantvÈ vasitabbaÑ. Sace d|raÑ gato, sattÈhavÈrena aruÓo uÔÔhÈpetabbo. Na sakkÈ ce hoti, tatreva sabhÈgaÔÔhÈne vasitabbaÑ. Sace manussÈ yathÈpavattÈni salÈkabhattÈdÊni denti, “na mayaÑ tasmiÑ vihÈre vasimhÈ”ti vattabbÈ. “MayaÑ vihÈrassa vÈ pÈsÈdassa vÈ na dema, tumhÈkaÑ dema, yattha katthaci vasitvÈ bhuÒjathÈ”ti vutte pana yathÈsukhaÑ bhuÒjitabbaÑ, tesaÑyeva taÑ pÈpuÓÈti. “TumhÈkaÑ vasanaÔÔhÈne pÈpuÓÈpetvÈ bhuÒjathÈ”ti vutte pana yattha vasanti, tattha netvÈ vassaggena pÈpuÓÈpetvÈ bhuÒjitabbaÑ.

Sace pavÈritakÈle vassÈvÈsikaÑ denti, yadi sattÈhavÈrena aruÓaÑ uÔÔhÈpayiÑsu, gahetabbaÑ. Chinnavassehi pana “na mayaÑ tattha vasimha, chinnavassÈ mayan”ti vattabbaÑ. Yadi “yesaÑ amhÈkaÑ senÈsanaÑ pÈpitaÑ, te gaÓhant|”ti vadanti, gahetabbaÑ. YaÑ pana vihÈre upanikkhittakaÑ mÈ vinassÊti idha ÈhaÔaÑ cÊvarÈdivebha~giyabhaÓÉaÑ, taÑ tattheva gantvÈ apaloketvÈ bhÈjetabbaÑ. “Ito ayyÈnaÑ cattÈro paccaye dethÈ”ti kappiyakÈrakÈnaÑ dinne khettavatthu-Èdike tatruppÈdepi eseva nayo. SaÑghikaÑ hi vebha~giyabhaÓÉaÑ antovihÈre vÈ bahisÊmÈya vÈ hotu, bahisÊmÈya ÔhitÈnaÑ apaloketvÈ bhÈjetuÑ na vaÔÔati. Ubhayattha Ôhitampi pana antosÊmÈya ÔhitÈnaÑ apaloketvÈ bhÈjetuÑ vaÔÔatiyeva. ______________________________________________________________ 1. Avid|rato (SÊ)


SaÑghabhede-anÈpattivassacchedakathÈ

202. SaÑgho bhinnoti ettha bhinne saÑghe gantvÈ karaÓÊyaÑ natthi, yo pana “bhijjissatÊ”ti Èsa~kito, taÑ sandhÈya “bhinno”ti vuttaÑ. SambahulÈhi bhikkhunÊhi saÑgho bhinnoti ettha na bhikkhunÊhi saÑgho bhinnoti daÔÔhabbo, vuttaÒhetaÑ “na kho UpÈli bhikkhunÊ saÑghaÑ bhindatÊ”ti. EtÈ pana nissÈya anubalaÑ katvÈ yaÑ saÑghaÑ “bhikkh| bhindeyyun”ti Èsa~kÈ hoti, taÑ sandhÈyetaÑ vuttaÑ.

VajÈdÊsuvass|pagamanakathÈ

203. Vajoti gopÈlakÈnaÑ nivÈsaÔÔhÈnaÑ. Yena vajoti ettha vajena saddhiÑ gatassa vassacchede anÈpatti.

UpakaÔÔhÈyÈti ÈsannÈya. Satthe vassaÑ upagantunti ettha vass|panÈyikadivase tena bhikkhunÈ upÈsakÈ vattabbÈ “kuÔikÈ laddhuÑ vaÔÔatÊ”ti. Sace karitvÈ denti, tattha pavisitvÈ “idha vassaÑ upemÊ”ti tikkhattuÑ vattabbaÑ. No ce denti, sÈlÈsa~khepena ÔhitasakaÔassa heÔÔhÈ upagantabbaÑ. Tampi alabhantena Èlayo kÈtabbo, satthe pana vassaÑ upagantuÑ na vaÔÔati. Œlayo nÈma “idha vassaÑ vasissÈmÊ”ti cittuppÈdamattaÑ. Sace maggappaÔipanneyeva satthe pavÈraÓadivaso hoti, tattheva pavÈretabbaÑ. Atha sattho antovasseyeva bhikkhunÈ patthitaÔÔhÈnaÑ patvÈ atikkamati, patthitaÔÔhÈne vasitvÈ tattha bhikkh|hi saddhiÑ pavÈretabbaÑ. AthÈpi sattho antovasseyeva antarÈ ekasmiÑ gÈme tiÔÔhati vÈ vippakirati vÈ, tasmiÑyeva gÈme bhikkh|hi saddhiÑ vasitvÈ pavÈretabbaÑ, apavÈretvÈ tato paraÑ gantuÑ na vaÔÔati.

NÈvÈyaÑ vassaÑ upagacchantenÈpi kuÔiyaÑyeva upagantabbaÑ. PariyesitvÈ alabhantena Èlayo kÈtabbo. Sace antotemÈsaÑ nÈvÈ samuddeyeva hoti, tattheva pavÈretabbaÑ. Atha nÈvÈ k|laÑ labhati, ayaÒca parato gantukÈmo hoti, gantuÑ na vaÔÔati. NÈvÈya laddhagÈmeyeva vasitvÈ bhikkh|hi saddhiÑ pavÈretabbaÑ. Sacepi nÈvÈ anutÊrameva aÒÒattha gacchati, bhikkhu ca paÔhamaÑ laddhagÈmeyeva vasitukÈmo, nÈvÈ gacchatu, bhikkhunÈ tattheva vasitvÈ bhikkh|hi saddhiÑ pavÈretabbaÑ.

354 VinayapiÔaka

Iti vaje satthe nÈvÈyanti tÊsu ÔhÈnesu natthi vassacchede Èpatti, pavÈretuÒca labhati. Purimesu pana “vÈÄehi ubbÈÄhÈ hontÊ”ti-ÈdÊsu saÑghabhedapariyantesu vatth|su kevalaÑ anÈpatti hoti, pavÈretuÑ pana na labhati. 204. Na bhikkhave rukkhasusireti ettha suddhe rukkhasusireyeva na vaÔÔati, mahantassa pana rukkhasusirassa anto padaracchadanaÑ kuÔikaÑ katvÈ pavisanadvÈraÑ yojetvÈ upagantuÑ vaÔÔati. R|kkhaÑ chinditvÈ khÈÓukamatthake padaracchadanaÑ kuÔikaÑ katvÈpi vaÔÔatiyeva. RukkhaviÔabhiyÈti etthÈpi suddhe viÔapamatte na vaÔÔati. MahÈviÔape pana aÔÔakaÑ bandhitvÈ tattha padaracchadanaÑ kuÔikaÑ katvÈ upagantabbaÑ. AsenÈsanikenÈti yassa paÒcannaÑ chadanÈnaÑ aÒÒatarena channaÑ yojitadvÈrabandhanaÑ senÈsanaÑ natthi, tena na upagantabbaÑ. Na bhikkhave chavakuÔikÈyanti chavakuÔikÈ nÈma Ôa~kitamaÒcÈdibhedÈ kuÔi, tattha upagantuÑ na vaÔÔati. SusÈne pana aÒÒaÑ kuÔikaÑ katvÈ upagantuÑ vaÔÔati. Na bhikkhave chatteti etthÈpi cat|su thambhesu chattaÑ ÔhapetvÈ ÈvaraÓaÑ katvÈ dvÈraÑ yojetvÈ upagantuÑ vaÔÔati, chattakuÔikÈ nÈmesÈ hoti. CÈÔiyÈti etthÈpi mahantena kapallena chatte vuttanayena kuÔiÑ katvÈ upagantuÑ vaÔÔati.

AdhammikakatikÈdikathÈ

205. Evar|pÈ katikÈti ettha aÒÒÈpi yÈ ÊdisÊ adhammikÈ katikÈ hoti, sÈ na kÈtabbÈti attho. TassÈ lakkhaÓaÑ MahÈvibha~ge vuttaÑ. 207-8. PaÔissave ca Èpatti dukkaÔassÈti ettha na kevalaÑ “imaÑ temÈsaÑ idha vassaÑ vasathÈ”ti etasseva paÔissave Èpatti, “imaÑ temÈsaÑ bhikkhaÑ gaÓhatha, ubhopi mayaÑ idha vassaÑ vasissÈma, ekato uddisÈpessÈmÈ”ti evamÈdinÈpi tassa tassa paÔissave dukkaÔaÑ, taÒca kho paÔhamaÑ suddhacittassa pacchÈ visaÑvÈdanapaccayÈ, paÔhamampi asuddhacittassa pana paÔissave pÈcittiyaÑ, visaÑvÈdane dukkaÔanti pÈcittiyena saddhiÑ dukkaÔaÑ yujjati.


So tadaheva akaraÓÊyoti-ÈdÊsu sace vassaÑ anupagantvÈ vÈ pakkamati, upagantvÈ vÈ sattÈhaÑ bahiddhÈ vÊtinÈmeti, purimikÈ ca na paÒÒÈyati, paÔissave ca Èpatti. VassaÑ upagantvÈ pana aruÓaÑ anuÔÔhÈpetvÈ tadaheva sattÈhakaraÓÊyena pakkamantassÈpi antosattÈhe nivattantassa anÈpatti. Ko pana vÈdo dvÊhatÊhaÑ vasitvÈ antosattÈhe nivattantassa. DvÊhatÊhaÑ vasitvÈti etthÈpi nirapekkheneva upacÈrÈtikkame vassacchedo veditabbo. Sace idha vasissÈmÊti Èlayo atthi, asatiyÈ pana vassaÑ na upeti, gahitasenÈsanaÑ suggahitaÑ, chinnavasso na hoti, pavÈretuÑ labhatiyeva.

SattÈhaÑ anÈgatÈya pavÈraÓÈyÈti ettha navamito paÔÔhÈya gantuÑ vaÔÔati, Ègacchatu vÈ mÈ vÈ, anÈpatti. SesaÑ uttÈnamevÈti.

Vass|panÈyikakkhandhakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

4. PavÈraÓÈkkhandhaka

AphÈsukavihÈrakathÈ

209. PavÈraÓÈkkhandhake neva ÈlapeyyÈma na sallapeyyÈmÈti ettha ÈlÈpo nÈma paÔhamavacanaÑ. SallÈpo pacchimavacanaÑ. Hatthavila~ghakenÈti hatthukkhepakena. PasusaÑvÈsanti pas|naÑ viya saÑvÈsaÑ. Pasavopi hi attano uppannaÑ sukhadukkhaÑ aÒÒamaÒÒassa na Èrocenti, paÔisanthÈraÑ na karonti, tathÈ etepi na akaÑsu. TasmÈ nesaÑ saÑvÈso “pasusaÑvÈso”ti vuccati. Esa nayo sabbattha. Na bhikkhave m|gabbataÑ titthiyasamÈdÈnanti imaÑ temÈsaÑ na kathetabbanti evar|paÑ vatasamÈdÈnaÑ na kÈtabbaÑ, adhammakatikÈ hesÈ. AÒÒamaÒÒÈnulomatÈti aÒÒamaÒÒaÑ vattuÑ anulomabhÈvo. Vadantu maÑ Èyasmantoti hi vadantaÑ sakkÈ hoti kiÒci vattuÑ, na itaraÑ. ŒpattivuÔÔhÈnatÈ vinayapurekkhÈratÈti ÈpattÊhi vuÔÔhÈnabhÈvo vinayaÑ purato katvÈ caraÓabhÈvo. “Vadantu maÑ Èyasmanto”ti hi evaÑ vadanto ÈpattÊhi vuÔÔhahissati, vinayaÒca purakkhatvÈ viharissatÊti1 vuccati. 210. SuÓÈtu me bhante saÑgho, ajja pavÈraÓÈ, yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho pavÈreyyÈti ayaÑ sabbasa~gÈhikÈ nÈma Òatti, evaÒhi vutte tevÈcikaÑ dvevÈcikaÑ ekavÈcikaÒca pavÈretuÑ vaÔÔati, samÈnavassikaÑ na vaÔÔati. TevÈcikaÑ pavÈreyyÈti vutte pana tevÈcikameva vaÔÔati, aÒÒaÑ na vaÔÔati. DvevÈcikaÑ pavÈreyyÈti vutte dvevÈcikaÒca tevÈcikaÒca vaÔÔati, ekavÈcikaÒca samÈnavassikaÒca na vaÔÔati. EkavÈcikaÑ pavÈreyyÈti vutte pana ekavÈcikadvevÈcikatevÈcikÈni vaÔÔanti, samÈnavassikameva na vaÔÔati. SamÈnavassikanti vutte sabbaÑ vaÔÔati. 211. AcchantÊti nisinnÈva honti, na uÔÔhahanti. TadamantarÈti tadantarÈ, tÈvatakaÑ2 kÈlanti attho. ______________________________________________________________ 1. ViharatÊti (SÊ, SyÈ) 2. TÈvattakaÑ (SyÈ)


PavÈraÓÈbhedakathÈ

212. CÈtuddasikÈ ca pannarasikÈ cÈti ettha cÈtuddasikÈya ‘ajja pavÈraÓÈ cÈtuddasÊ”ti evaÑ pubbakiccaÑ kÈtabbaÑ, pannarasikÈya “ajja pavÈraÓÈ pannarasÊ”ti.

PavÈraÓakammesu sace ekasmiÑ vihÈre paÒcasu bhikkh|su vasantesu ekassa pavÈraÓaÑ ÈharitvÈ cattÈro gaÓaÒattiÑ ÔhapetvÈ pavÈrenti, cat|su tÊsu vÈ vasantesu ekassa pavÈraÓaÑ ÈharitvÈ tayo vÈ dve vÈ saÑghaÒattiÑ ÔhapetvÈ pavÈrenti, sabbametaÑ adhammenavaggaÑ pavÈraÓakammaÑ.

Sace pana sabbepi paÒca janÈ ekato sannipatitvÈ gaÓaÒattiÑ ÔhapetvÈ pavÈrenti, cattÈro tayo vÈ dve vÈ vasantÈ ekato sannipatitvÈ saÑghaÒattiÑ ÔhapetvÈ pavÈrenti, sabbametaÑ adhammenasamaggaÑ pavÈraÓakammaÑ.

Sace paÒcasu janesu ekassa pavÈraÓaÑ ÈharitvÈ cattÈro saÑghaÒattiÑ ÔhapetvÈ pavÈrenti, cat|su tÊsu vÈ ekassa pavÈraÓaÑ ÈharitvÈ tayo vÈ dve vÈ gaÓaÒattiÑ ÔhapetvÈ pavÈrenti, sabbametaÑ dhammenavaggaÑ pavÈraÓakammaÑ.

Sace pana sabbepi paÒca janÈ ekato sannipatitvÈ saÑghaÒattiÑ ÔhapetvÈ pavÈrenti, cattÈro vÈ tayo vÈ ekato sannipatitvÈ gaÓaÒattiÑ ÔhapetvÈ pavÈrenti, dve aÒÒamaÒÒaÑ pavÈrenti, ekako vasanto adhiÔÔhÈnapavÈraÓaÑ karoti, sabbametaÑ dhammenasamaggaÑ nÈma pavÈraÓakammanti.

PavÈraÓÈdÈnÈnujÈnanakathÈ

213. DinnÈ hoti pavÈraÓÈti ettha evaÑ dinnÈya pavÈraÓÈya pavÈraÓÈhÈrakena saÑghaÑ upasa~kamitvÈ evaÑ pavÈretabbaÑ “tisso bhante bhikkhu saÑghaÑ pavÈreti diÔÔhena vÈ sutena vÈ parisa~kÈya vÈ, vadatu taÑ bhante saÑgho anukampaÑ upÈdÈya, passanto paÔikarissati. Dutiyampi. Tatiyampi bhante Tisso bhikkhu saÑghaÑ pavÈreti -pa- paÔikarissatÊ”ti. Sace pana vuÉÉhataro hoti, “ÈyasmÈ bhante Tisso”ti vattabbaÑ, evaÒhi tena tassatthÈya pavÈritaÑ hotÊti.

358 VinayapiÔaka

PavÈraÓaÑ dentena chandampi dÈtunti ettha chandadÈnaÑ Uposathakkhandhake vuttanayeneva veditabbaÑ. IdhÈpi ca chandadÈnaÑ avasesakammatthÈya. TasmÈ sace pavÈraÓaÑ dento chandaÑ deti, vuttanayena ÈhaÔÈya pavÈraÓÈya tena ca bhikkhunÈ saÑghena ca pavÈritameva hoti. Atha pavÈraÓameva deti, na chandaÑ, tassa ca pavÈraÓÈya ÈrocitÈya saÑghena ca pavÈrite sabbesaÑ suppavÈritaÑ hoti, aÒÒaÑ pana kammaÑ kuppati. Sace chandameva deti, na pavÈraÓaÑ, saÑghassa pavÈraÓÈ ca sesakammÈni ca na kuppanti, tena pana bhikkhunÈ appavÈritaÑ hoti. PavÈraÓadivase pana bahisÊmÈyaÑ pavÈraÓaÑ adhiÔÔhahitvÈ Ègatenapi chando dÈtabbo, tena saÑghassa pavÈraÓakammaÑ na kuppati. 218. Ajja me pavÈraÓÈti ettha sace cÈtuddasikÈ hoti, “Èjja me pavÈraÓÈ cÈtuddasÊ”ti, sace pannarasikÈ, “ajja me pavÈraÓÈ pannarasÊ”ti evaÑ adhiÔÔhÈtabbaÑ. 219. TadahupavÈraÓÈya Èpattinti-Èdi vuttanayameva.

AnÈpattipannarasakÈdikathÈ

222. Puna pavÈretabbanti puna pubbakiccaÑ katvÈ ÒattiÑ ÔhapetvÈ saÑghattherato paÔÔhÈya pavÈretabbaÑ. SesaÑ UposathakkhandhakavaÓÓanÈyaÑ vuttanayeneva veditabbaÑ. 228. Œgantukehi ÈvÈsikÈnaÑ anuvattitabbanti ajja pavÈraÓÈ cÈtuddasÊti etadeva pubbakiccaÑ kÈtabbaÑ. PannarasikavÈrepi eseva nayo. ŒvÈsikehi nissÊmaÑ gantvÈ pavÈretabbanti assÈvasÈne ayaÑ PÈÄimuttakavinicchayo–sace purimikÈya paÒca bhikkh| vassaÑ upagatÈ, pacchimikÈyapi paÒca, purimehi ÒattiÑ ÔhapetvÈ pavÈrite pacchimehi tesaÑ santike pÈrisuddhi-uposatho kÈtabbo, na ekasmiÑ uposathagge dve Òattiyo ÔhapetabbÈ. Sacepi pacchimikÈya upagatÈ cattÈro tayo dve eko vÈ hoti, eseva nayo. Atha purimikÈya cattÈro pacchimikÈyapi cattÈro tayo dve eko vÈ, eseva nayo. AthÈpi purimikÈya tayo pacchimikÈyapi tayo dve vÈ, eseva nayo. IdaÒhettha lakkhaÓaÑ “sace purimikÈya upagatehi pacchimikÈya upagatÈ


thokatarÈ ceva honti samasamÈ ca, saÑghapavÈraÓÈya gaÓaÑ p|renti, saÑghapavÈraÓÈvasena Òatti ÔhapetabbÈ”ti.

Sace pana purimikÈya tayo, pacchimikÈya eko hoti, tena saddhiÑ te cattÈro honti, catunnaÑ saÑghaÒattiÑ ÔhapetvÈ pavÈretuÑ na vaÔÔati. GaÓaÒattiyÈ pana so gaÓap|rako hoti. TasmÈ gaÓavasena ÒattiÑ ÔhapetvÈ purimehi pavÈretabbaÑ. Itarena tesaÑ santike pÈrisuddhi-uposatho kÈtabbo. Sace purimikÈya dve pacchimikÈya dve vÈ eko vÈ hoti, eseva nayo. Sace purimikÈya eko, pacchimikÈyapi eko hoti, ekena ekassa santike pavÈretabbaÑ, ekena pÈrisuddhi-uposatho kÈtabbo. Sace pana purimavass|pagatehi pacchimavass|pagatÈ ekenapi adhikatarÈ honti, paÔhamaÑ pÈtimokkhaÑ uddisitvÈ pacchÈ thokatarehi tesaÑ santike pavÈretabbaÑ.

KattikacÈtumÈsiniyÈ pavÈraÓÈya pana sace paÔhamaÑ vass|pagatehi mahÈpavÈraÓÈya pavÈritehi pacchÈ upagatÈ adhikatarÈ vÈ samasamÈ vÈ honti, pavÈraÓÈÒattiÑ ÔhapetvÈ pavÈretabbaÑ. Tehi pavÈrite pacchÈ itarehi pÈrisuddhi-uposatho kÈtabbo. Atha mahÈpavÈraÓÈya pavÈritÈ bah| bhikkh| honti, pacchimavass|pagatÈ thokatarÈ vÈ eko vÈ, pÈtimokkhe uddiÔÔhe pacchÈ tesaÑ santike tena pavÈretabbaÑ. 233. Na ca bhikkhave appavÈraÓÈya pavÈretabbaÑ aÒÒatra saÑghasÈmaggiyÈti ettha kosambakasÈmaggÊsadisÈva sÈmaggÊ veditabbÈ, “ajja pavÈraÓÈ sÈmaggÊ”ti evaÒcettha pubbakiccaÑ kÈtabbaÑ. Ye pana kismiÒcideva appamattake pavÈraÓaÑ ÔhapetvÈ samaggÈ honti, tehi pavÈraÓÈyameva pavÈraÓÈ kÈtabbÈ. SÈmaggÊpavÈraÓaÑ karontehi ca paÔhamapavÈraÓaÑ ÔhapetvÈ pÈÔipadato paÔÔhÈya yÈva kattikacÈtumÈsinÊ puÓÓamÈ etthantare kÈtabbÈ, tato pacchÈ vÈ pure vÈ na vaÔÔati.

DvevÈcikÈdipavÈraÓÈkathÈ

234. DvevÈcikaÑ pavÈretunti ettha ÒattiÑ ÔhapentenÈpi “yadi saÑghassa pattakallaÑ, saÑgho dvevÈcikaÑ pavÈreyyÈ”ti vattabbaÑ, ekavÈcike

360 VinayapiÔaka

“ekavÈcikaÑ pavÈreyyÈ”ti, samÈnavassikepi “samÈnavassikaÑ pavÈreyyÈ”ti vattabbaÑ, ettha ca bah|pi samÈnavassÈ ekato pavÈretuÑ labhanti.

PavÈraÓÈÔhapanakathÈ

236. BhÈsitÈya lapitÈya apariyositÈyÈti ettha sabbasa~gÈhikaÒca puggalikaÒcÈti duvidhaÑ pavÈraÓÈÔhapanaÑ. Tattha sabbasa~gÈhike “suÓÈtu me bhante saÑgho -pa- saÑgho tevÈcikaÑ pavÈre” iti sukÈrato yÈva rekÈro, tÈva bhÈsitÈ lapitÈ apariyositÈva hoti pavÈraÓÈ. Etthantare ekapadepi Ôhapentena ÔhapitÈ hoti pavÈraÓÈ, yyakÈre pana patte pariyositÈ hoti, tasmÈ tato paÔÔhÈya Ôhapentena ÔhapitÈpi aÔÔhapitÈ hoti. PuggalikaÔhapane pana “saÑghaÑ bhante pavÈremi -pa-. Tatiyampi bhante saÑghaÑ pavÈremi diÔÔhena vÈ -pa- passanto paÔÊ”ti saÑkÈrato yÈva ayaÑ sabbapacchimo ÔikÈro, tÈva bhÈsitÈ lapitÈ apariyositÈva hoti pavÈraÓÈ, etthantare ekapadepi Ôhapentena ÔhapitÈ hoti pavÈraÓÈ, karissÈmÊti vutte pana pariyositÈ hoti, tasmÈ karissÈmÊti etasmiÑ pade patte ÔhapitÈpi aÔÔhapitÈ hoti. Esa nayo dvevÈcika-ekavÈcikasamÈnavassikÈsupi. EtÈsupi hi ÔikÈrÈvasÈnaÑyeva Ôhapanakhettanti. 237. AnuyuÒjiyamÈnoti “kimhi naÑ ÔhapesÊ”ti parato vuttanayena pucchiyamÈno. OmadditvÈti etÈni “alaÑ bhikkhu mÈ bhaÓÉanan”ti-ÈdÊni vacanÈni vatvÈ, vacanomaddanÈ hi idha omaddanÈti adhippetÈ. AnuddhaÑsitaÑ paÔijÈnÈtÊti “am|lakena pÈrÈjikena anuddhaÑsito ayaÑ mayÈ”ti evaÑ paÔijÈnÈti. YathÈdhammanti saÑghÈdisesena anuddhaÑsane pÈcittiyaÑ, itarehi dukkaÔaÑ. NÈsetvÈti li~ganÈsanÈya nÈsetvÈ. 238. SÈssa yathÈdhammaÑ paÔikatÈti ettakameva vatvÈ pavÈrethÈti vattabbÈ, asukÈ nÈma ÈpattÊti idaÑ pana na vattabbaÑ, etaÑ hi kalahassa mukhaÑ hoti.

VatthuÔhapanÈdikathÈ

239. IdaÑ vatthu paÒÒÈyati na puggaloti ettha corÈ kira araÒÒavihÈre pokkharaÓito macche gahetvÈ pacitvÈ khÈditvÈ agamaÑsu.


So taÑ vippakÈraÑ disvÈ ÈrÈme vÈ kiÒci dhuttena kataÑ vippakÈraÑ disvÈ “bhikkhussa iminÈ kammena bhavitabban”ti sallakkhetvÈ evamÈha. VatthuÑ ÔhapetvÈ saÑgho pavÈreyyÈti yadÈ taÑ puggalaÑ jÈnissÈma, tadÈ naÑ codessÈma. IdÈni pana saÑgho pavÈret|ti ayamettha attho. IdÈneva naÑ vadehÊti sace iminÈ vatthunÈ kaÒci puggalaÑ parisa~kasi, idÈneva naÑ apadisÈhÊti attho. Sace apadisati, taÑ puggalaÑ anuvijjitvÈ pavÈretabbaÑ. No ce apadisati, upaparikkhitvÈ jÈnissÈmÈti pavÈretabbaÑ.

AyaÑ puggalo paÒÒÈyati na vatth|ti ettha eko bhikkhu mÈlÈgandhavilepanehi cetiyaÑ vÈ p|jesi, ariÔÔhaÑ vÈ pivi, tassa tadanur|po sarÊragandho ahosi. So taÑ gandhaÑ sandhÈya “imassa bhikkhuno evar|po sarÊragandho”ti vatthuÑ pakÈsento evamÈha. PuggalaÑ ÔhapetvÈ saÑgho pavÈreyyÈti etaÑ puggalaÑ ÔhapetvÈ saÑgho pavÈretu. IdÈneva naÑ vadehÊti ( )1 yaÑ tvaÑ puggalaÑ Ôhapesi, tassa puggalassa idÈneva dosaÑ vada. Sace ayamassa dosoti vadati, taÑ puggalaÑ sodhetvÈ pavÈretabbaÑ. Atha nÈhaÑ jÈnÈmÊti vadati, upaparikkhitvÈ jÈnissÈmÈti pavÈretabbaÑ.

IdaÑ vatthu ca puggalo ca paÒÒÈyatÊti purimanayeneva corehi macche gahetvÈ pacitvÈ paribhuttaÔÔhÈnaÒca gandhÈdÊhi nahÈnaÔÔhÈnaÒca disvÈ “pabbajitassa kamman”ti maÒÒamÈno so evamÈha. IdÈneva naÑ vadehÊti idÈneva tena vatthunÈ parisa~kitaÑ puggalaÑ vadehi, idaÑ pana ubhayampi disvÈ diÔÔhakÈlato paÔÔhÈya vinicchinitvÈva pavÈretabbaÑ. KallaÑ vacanÈyÈti kallaÑ codanÈya, codetuÑ vaÔÔatÊti attho. KasmÈ? PavÈraÓato pubbe avinicchitattÈ pacchÈ ca disvÈ coditattÈti. UkkoÔanakaÑ pÈcittiyanti idaÑ hi ubhayaÑ pubbe pavÈraÓÈya disvÈ vinicchinitvÈva bhikkh| pavÈrenti, tasmÈ puna taÑ ukkoÔentassa Èpatti.

BhaÓÉanakÈrakavatthukathÈ

240. Dve tayo uposathe cÈtuddasike kÈtunti ettha catutthapaÒcamÈ dve, tatiyo pana pakatiyÈpi catuddasikoyevÈti. ______________________________________________________________ 1. (Sace iminÈ vatthunÈ kaÒci puggalaÑ parisa~kasi) (SÊ)

362 VinayapiÔaka

TasmÈ tatiyacatutthÈ vÈ tatiyacatutthapaÒcamÈ vÈ dve tayo cÈtuddasikÈ kÈtabbÈ. Atha catutthe kate suÓanti, paÒcamo cÈtuddasiko kÈtabbo, evampi dve cÈtuddasikÈ honti. EvaÑ karontÈ bhaÓÉanakÈrakÈnaÑ terase vÈ cÈtuddase vÈ ime pannarasÊpavÈraÓaÑ pavÈressanti. EvaÑ pavÈrentehi ca bahisÊmÈya sÈmaÓere ÔhapetvÈ “te ÈgacchantÊ”ti sutvÈ lahuÑ lahuÑ sannipatitvÈ pavÈretabbaÑ. EtamatthaÑ dassetuÑ “te ce bhikkhave -pa- tathÈ karont|”ti vuttaÑ.

AsaÑvihitÈti saÑvidahanarahitÈ, ÈgamanajÈnanatthÈya akatasaÑvidahitÈ aviÒÒÈtÈva hutvÈti attho. TesaÑ vikkhitvÈti1 “kilantattha, muhuttaÑ vissamathÈ”ti-ÈdinÈ nayena sammohaÑ katvÈti attho. No ce labhethÈti no ce bahisÊmaÑ gantuÑ labheyyuÑ, bhaÓÉanakÈrakÈnaÑ sÈmaÓerehi ca daharabhikkh|hi ca nirantaraÑ anubaddhÈva honti. Œgame juÓheti yaÑ sandhÈya “Ègame juÓhe pavÈreyyÈmÈ”ti ÒattiÑ ÔhapesuÑ, tasmiÑ Ègame juÓhe komudiyÈ cÈtumÈsiniyÈ akÈmÈ pavÈretabbaÑ, avassaÑ pavÈretabbaÑ, na hi taÑ atikkamitvÈ pavÈretuÑ labbhati. Tehi ce bhikkhave bhikkh|hi pavÈriyamÈneti evaÑ cÈtumÈsiniyÈ pavÈriyamÈne.

PavÈraÓÈsa~gahakathÈ

241. AÒÒataro phÈsuvihÈroti taruÓasamatho vÈ taruÓavipassanÈ vÈ. ParibÈhirÈ bhavissÈmÈti anibaddharattiÔÔhÈnadivÈÔÔhÈnÈdibhÈvena bhÈvanÈnuyogaÑ sampÈdetuÑ asakkontÈ bÈhirÈ bhavissÈma. Sabbeheva ekajjhaÑ sannipatitabbanti iminÈ chandadÈnaÑ paÔikkhipati. Bhinnassa hi saÑghassa samaggakaraÓakÈle tiÓavatthÈrakasamathe imasmiÒca pavÈraÓÈsa~gaheti imesu tÊsu ÔhÈnesu chandaÑ dÈtuÑ na vaÔÔati. PavÈraÓÈsa~gaho nÈmÈyaÑ vissaÔÔhakammaÔÔhÈnÈnaÑ thÈmagatasamathavipassanÈnaÑ sotÈpannÈdÊnaÒca na dÈtabbo. TaruÓasamathavipassanÈlÈbhino pana sabbe vÈ hontu, upaÉÉhÈ vÈ ekapuggalo vÈ, ekassapi vasena dÈtabboyeva. Dinne ______________________________________________________________ 1. VikkhipÈpetvÈti (?)


pavÈraÓÈsa~gahe antovasse parihÈrova hoti, ÈgantukÈ tesaÑ senÈsanaÑ gahetuÑ na labhanti. Tehipi chinnavassehi na bhavitabbaÑ, pavÈretvÈ pana antarÈpi cÈrikaÑ pakkamituÑ labhantÊti dassanatthaÑ tehi ce bhikkhaveti-ÈdimÈha. SesaÑ sabbattha uttÈnamevÈti.

PavÈraÓÈkkhandhakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

5. Cammakkhandhaka

SoÓakoÄivisavatthukathÈ

242. Cammakkhandhake issariyÈdhipaccanti issarabhÈvena ca adhipatibhÈvena ca samannÈgataÑ. Rajjanti rÈjabhÈvaÑ, raÒÒÈ kattabakiccaÑ vÈ. SoÓo nÈma koÄivisoti ettha SoÓoti tassa nÈmaÑ. KoÄivisoti gottaÑ. PÈdatalesu lomÈnÊti rattesu pÈdatalesu sukhumÈni aÒjanavaÓÓÈni kammacittÊkatÈni lomÈni jÈtÈni honti. So kira pubbe asÊtisahassÈnaÑ purisÈnaÑ jeÔÔhapuriso hutvÈ tehi saddhiÑ Paccekabuddhassa vasanaÔÔhÈne paÓÓasÈlaÑ katvÈ attano sassirikaÑ uÓÓapÈvÈraÓaÑ Paccekabuddhassa pÈdehi akkamanaÔÔhÈne pÈdapuÒchanikaÑ katvÈ Ôhapesi. TemÈsaÑ pana sabbeva PaccekabuddhaÑ upaÔÔhahiÑsu, ayaÑ tassa ca tesaÒca asÊtiyÈ gÈmikasahassÈnaÑ pubbayogo.

AsÊtigÈmikasahassÈnÊti tesu gÈmesu vasantÈnaÑ kulaputtÈnaÑ asÊtisahassÈni. Kenacideva karaÓÊyenÈti kenaci karaÓÊyena viya, na panassa kiÒci karaÓÊyaÑ atthi aÒÒatra tassa dassanÈ. RÈjÈ kira tÈnipi asÊtikulaputtasahassÈni sannipÈtÈpento “evaÑ aparisa~kanto SoÓo ÈgamissatÊ”ti sannipÈtÈpesi. DiÔÔhadhammike attheti kasivaÓijjÈdÊni dhammena kattabbÈni, mÈtÈpitaro dhammena positabbÈti evamÈdinÈ nayena idhalokahite atthe anusÈsitvÈ. So no BhagavÈti so amhÈkaÑ BhagavÈ tumhe samparÈyike atthe anusÈsissatÊti attho.

BhagavantaÑ paÔivedemÊti BhagavantaÑ jÈnÈpemi. PÈÔikÈya nimujjitvÈti sopÈnassa heÔÔhÈ aÉÉhacandapÈsÈÓe nimujjitvÈ. Yassa dÈni bhante BhagavÈ kÈlaÑ maÒÒatÊti yassa tesaÑ hitakiriyatthassa BhagavÈ kÈlaÑ jÈnÈti. VihÈrapacchÈyÈyanti vihÈrapaccante chÈyÈyaÑ. SamannÈharantÊti pasÈdavasena punappunaÑ manasi karonti. Bhiyyoso mattÈyÈti bhiyyoso mattÈya puna visiÔÔhataraÑ dassehÊti attho. AntaradhÈyatÊti adassanaÑ hoti.


SoÓassa pabbajjÈkathÈ

243. Lohitena phuÔo hotÊti lohitena makkhito hoti. GavÈghÈtananti yattha gÈvo haÒÒanti, tÈdisoti attho. 1 Kusalo nÈma vÊÓÈya vÈdanakusalo. VÊÓÈya tantissareti vÊÓÈya tantiyÈ sare1. AccÈyatÈti ati-ÈyatÈ kharamucchitÈ. SaravatÊti sarasampannÈ. KammaÒÒÈti kammakkhamÈ. AtisithilÈti mandamucchanÈ. Same guÓe patiÔÔhitÈti majjhime sare ÔhapetvÈ mucchitÈ. VÊriyasamataÑ adhiÔÔhahÈti vÊriyasampayuttasamataÑ adhiÔÔhÈhi, vÊriyaÑ samathena yojehÊti attho. IndriyÈnaÒca samataÑ paÔivijjhÈti saddhÈdÊnaÑ indriyÈnaÑ samataÑ samabhÈvaÑ. Tattha saddhaÑ paÒÒÈya, paÒÒaÒca saddhÈya, vÊriyaÑ samÈdhinÈ, samÈdhiÒca vÊriyena yojayamÈno indriyÈnaÑ samataÑ paÔivijjha. Tattha ca nimittaÑ gaÓhÈhÊti tasmiÑ samathe sati yena ÈdÈse mukhabimbeneva nimittena uppajjitabbaÑ, taÑ samathanimittaÑ vipassanÈnimittaÑ magganimittaÑ phalanimittaÒca gaÓhÈhi, nibbattehÊti attho. 244. AÒÒaÑ byÈkareyyanti arahÈ ahanti jÈnÈpeyyaÑ. ChaÔhÈnÈnÊti cha kÈraÓÈni. Adhimutto hotÊti paÔivijjhitvÈ paccakkhaÑ katvÈ Ôhito hoti. NekkhammÈdhimuttoti-Èdi sabbaÑ arahattavasena vuttaÑ. ArahattaÒhi sabbakilesehi nikkhantattÈ nekkhammaÑ, teheva pavivittattÈ paviveko, byÈpajjÈbhÈvato abyÈpajjaÑ, upÈdÈnassa khayante uppannattÈ upÈdÈnakkhayo, taÓhÈkkhayante uppannattÈ taÓhÈkkhayo, sammohÈbhÈvato asammohoti ca vuccati.

KevalaÑ saddhÈmattakanti paÔivedharahitaÑ kevalaÑ paÔivedhapaÒÒÈya asammissaÑ saddhÈmattakaÑ. PaÔicayanti punappunaÑ karaÓena vaÉÉhiÑ. VÊtarÈgattÈti maggappaÔivedhena rÈgassa vigatattÈyeva nekkhammasa~khÈtaÑ arahattaÑ paÔivijjhitvÈ Ôhito hoti. PhalasamÈpattivihÈreneva2 viharati, tanninnamÈnasoyeva hotÊti attho. Sesapadesupi eseva nayo. ______________________________________________________________ 1-1. VÊÓÈya tantissare kusalatÈ nÈma vÊÓÈya vÈdanakusalatÈ (AÑ-®Ôha 1 ChakkanipÈte SoÓasuttavaÓÓanÈyaÑ) 2. PhalasamÈpattivihÈrena (SyÈ)

366 VinayapiÔaka

LÈbhabhakkÈrasilokanti catupaccayalÈbhaÒca tesaÑyeva sukatabhÈvaÒca vaÓÓabhaÓanaÒca. NikÈmayamÈnoti icchamÈno patthayamÈno. PavivekÈdhimuttoti viveke adhimutto ahanti evaÑ arahattaÑ byÈkarotÊti attho.

SÊlabbataparÈmÈsanti sÊlaÒca vataÒca parÈmasitvÈ gahitagahaÓamattaÑ. SÈrato paccÈgacchantoti sÈrabhÈvena jÈnanto. AbyÈpajjÈdhimuttoti abyÈpajjaÑ arahattaÑ byÈkarotÊti attho. IminÈva nayena sabbavÈresu attho veditabbo.

BhusÈti balavanto. Nevassa cittaÑ pariyÈdiyantÊti etassa khÊÓÈsavassa cittaÑ gahetvÈ ÔhÈtuÑ na sakkonti. AmissÊkatanti amissakataÑ. KilesÈ hi ÈrammaÓena saddhiÑ cittaÑ missaÑ karonti, tesaÑ abhÈvÈ amissÊkataÑ. ®hitanti patiÔÔhitaÑ. ŒneÒjappattanti acalanappattaÑ. VayaÒcassÈnupassatÊti tassa cittassa uppÈdampi vayampi passati.

NekkhammaÑ adhimuttassÈti arahattaÑ paÔivijjhitvÈ Ôhitassa. Sesapadehipi arahattameva kathitaÑ. UpÈdÈnakkhayassÈti upayogatthe sÈmivacanaÑ. AsammohaÒca cetasoti cittassa ca asammohaÑ adhimuttassa. DisvÈ ÈyatanuppÈdanti ÈyatanÈnaÑ uppÈdaÒca vayaÒca disvÈ. SammÈ cittaÑ vimuccatÊti sammÈ hetunÈ nayena imÈya vipassanÈya paÔipattiyÈ phalasamÈpattivasena cittaÑ vimuccati, nibbÈnÈrammaÓe adhimuccati. SantacittassÈti nibbutacittassa. TÈdinoti iÔÔhÈniÔÔhe anunayapaÔighehi akampiyattÈ1 tÈdÊ, tassa tÈdino.

DiguÓÈdi-upÈhanapaÔikkhepakathÈ

245. AÒÒaÑ byÈkarontÊti arahattaÑ byÈkaronti. Attho ca vuttoti yena arahÈti ÒÈyati, so attho vutto. Suttattho pana suttavaÓÓanatoyeva gahetabbo. AttÈ ca anupanÊtoti ahaÑ arahÈti evaÑ byaÒjanavasena attÈ na upanÊto. Atha ca panidhekacce moghapurisÈti aÒÒe pana tucchapurisÈ hasamÈnÈ viya asantameva aÒÒaÑ vacanamattena santaÑ katvÈ byÈkaronti. EkapalÈsikanti ______________________________________________________________ 1. AnappiyattÈ akampiyattÈ ca (Ka)


ekapaÔalaÑ. AsÊtisakaÔavÈheti ettha dve sakaÔabhÈrÈ eko vÈhoti veditabbo. SattahatthikaÒca anÊkanti ettha cha hatthiniyo eko ca hatthÊti idamekaÑ anÊkaÑ. ¢disÈni satta anÊkÈni sattahatthikaÑ anÊkaÑ nÈma. DiguÓÈti dvipaÔalÈ. TiguÓÈti tipaÔalÈ. GuÓa~guÓ|pÈhanÈti1 catupaÔalato paÔÔhÈya vuccati.

SabbanÊlikÈdipaÔikkhepakathÈ

246. SabbanÊlikÈti sabbÈva nÊlikÈ. Esa nayo sabbapÊtikÈdÊsupi. Tattha ca nÊlikÈ umÈpupphavaÓÓÈ2 hoti, pÊtikÈ kaÓikÈrapupphavaÓÓÈ, lohitikÈ jayasumanapupphavaÓÓÈ, maÒjiÔÔhikÈ maÒjiÔÔhavaÓÓÈ3 eva, kaÓhÈ addÈriÔÔhakavaÓÓÈ, mahÈra~garattÈ satapadipiÔÔhivaÓÓÈ, mahÈnÈmarattÈ sambhinnavaÓÓÈ hoti paÓÉupalÈsavaÓÓÈ. KurundiyaÑ pana “padumapupphavaÓÓÈ”ti vuttÈ. EtÈsu yaÑkiÒci labhitvÈ rajanaÑ coÄakena puÒchitvÈ vaÓÓaÑ bhinditvÈ dhÈretuÑ vaÔÔati. Appamattakepi4 bhinne vaÔÔatiyeva.

NÊlakavaddhikÈti yÈsaÑ vaddhÈyeva nÊlÈ. Esa nayo sabbattha. EtÈpi vaÓÓabhedaÑ katvÈ dhÈretabbÈ. KhallakabaddhÈti5 paÓhipidhÈnatthaÑ tale khallakaÑ bandhitvÈ katÈ. PuÔabaddhÈti yonaka-upÈhanÈ vuccati, yÈ yÈvaja~ghato sabbapÈdaÑ paÔicchÈdeti. PÈliguÓÔhimÈti paliguÓÔhitvÈ katÈ, yÈ upari pÈdamattameva paÔicchÈdeti, na ja~ghaÑ. T|lapuÓÓikÈti t|lapicunÈ p|retvÈ katÈ. TittirapattikÈti tittirapattasadisÈ vicittabaddhÈ. MeÓÉavisÈÓavaddhikÈti kaÓÓikaÔÔhÈne meÓÉakasi~gasaÓÔhÈne vaddhe6 yojetvÈ katÈ. AjavisÈÓavaddhikÈdÊsupi eseva nayo. VicchikÈÄikÈpi tattheva vicchikana~guÔÔhasaÓÔhÈne vaddhe6 yojetvÈ katÈ. MorapiÒchaparisibbitÈti talesu vÈ vaddhesu vÈ morapiÒche hi suttakasadisehi parisibbitÈ. CitrÈti vicitrÈ, etÈsu yaÑkiÒci labhitvÈ sace tÈni khallakÈdÊni apanetvÈ sakkÈ honti vaÄaÒjituÑ, vaÄaÒjetabbÈ, tesu pana sati vaÄaÒjantassa dukkaÔaÑ. SÊhacammaparikkhaÔÈ nÈma pariyantesu cÊvare anuvÈtaÑ viya sÊhacammaÑ yojetvÈ katÈ. LuvakacammaparikkhaÔÈti ______________________________________________________________ 1. GaÓa~gaÓ|pÈhanÈti (Ka) 2. UmmÈpupphavaÓÓÈ (SÊ, Ka) ummÈrapupphavaÓÓÈ (SyÈ, Ka) 3. MaÒjiÔÔhikavaÓÓÈ (SÊ), maÒjeÔÔhakavaÓÓÈ (SyÈ) 4. Appamattakenapi (Ka) 5. KhallakabandhÈti (Ka) 6. Baddhe (Ka)

368 VinayapiÔaka

pakkhibiÄÈlacammaparikkhaÔÈ. EtÈsupi yÈ kÈci labhitvÈ taÑ cammaÑ apanetvÈ dhÈretabbÈ. 247. Omukkanti paÔimuÒcitvÈ apanÊtaÑ. NavÈti aparibhuttÈ.

AjjhÈrÈme upÈhanapaÔikkhepakathÈ

248. AbhijÊvanikassÈti yena sippena abhijÊvanti, jÊvikaÑ kappenti, tassa kÈraÓÈti attho. Idha kho taÑ bhikkhaveti ettha tanti nipÈtamattaÑ, idha kho bhikkhave sobheyyÈthÈti attho. YaÑ tumheti ye tumhe. Atha vÈ yadi tumheti vuttaÑ hoti. Yadisaddassa hi atthe ayaÑ nipÈto. Œcariyes|ti-Èdimhi pabbajjÈcariyo upasampadÈcariyo nissayÈcariyo uddesÈcariyoti ime cattÈropi idha ÈcariyÈ eva. Avassikassa chabbasso Ècariyamatto. So hi catuvassakÈle taÑ nissÈya vacchati, evaÑ ekavassassa sattavasso, duvassassa aÔÔhavasso, tivassassa navavasso, catuvassassa dasavasso. Imepi ÈcariyamattÈ eva. UpajjhÈyassa sandiÔÔhasambhattÈ pana sahÈyabhikkh|, ye vÈ pana keci dasahi vassehi mahantatarÈ, te sabbepi upajjhÈyamattÈ nÈma. Ettakesu bhikkh|su anupÈhanesu ca~kamantesu sa-upÈhanassa ca~kamato Èpatti. 249. PÈdakhÊlÈbÈdho nÈma pÈdato khÊlasadisaÑ maÑsaÑ nikkhantaÑ hoti. 251. TiÓapÈdukÈti yena kenaci tiÓena katapÈdukÈ. HintÈlapÈdukÈti khajj|rÊpattehi katapÈdukÈ, hintÈlapattehipi na vaÔÔatiyeva. KamalapÈdukÈti kamalatiÓaÑ nÈma atthi, tena katapÈdukÈ. UsÊrapÈdukÈtipi vadanti. KambalapÈdukÈti uÓÓÈhi katapÈdukÈ. Asa~kamanÊyÈti bh|miyaÑ suppatiÔÔhitÈ niccalÈ asaÑhÈriyÈ. 252. A~gajÈtaÑ chupantÊti a~gajÈteneva a~gajÈtaÑ chupanti. OgÈhetvÈ mÈrentÊti anto udake daÄhaÑ gahetvÈ mÈrenti.


YÈnÈdipaÔikkhepakathÈ

253. ItthiyuttenÈti dhenuyuttena. PurisantarenÈti purisasÈrathinÈ. PurisayuttenÈti goÓayuttena. ItthantarenÈti itthisÈrathinÈ. Ga~gÈmahiyÈyÈti ga~gÈmahakÊÄikÈya. PurisayuttaÑ hatthavaÔÔakanti ettha purisayuttaÑ itthisÈrathi vÈ hotu purisasÈrathi vÈ vaÔÔati. HatthavaÔÔaka pana itthiyo vÈ vaÔÔentu purisÈ vÈ, vaÔÔatiyeva. YÈnugghÈtenÈti yÈnaÑ abhiruhantassa sabbo kÈyo calati, tappaccayÈ. Sivikanti pÊÔhakasivika. PÈÔa~kinti vaÑse laggetvÈ kataÑ paÔapotalikaÑ1. 254. UccÈsayanamahÈsayanÈnÊti ettha uccÈsayananti pamÈÓÈtikkantaÑ maÒcaÑ. MahÈsayananti akappiyattharaÓaÑ, ÈsandÊ-ÈdÊsu ÈsandÊti pamÈÓÈtikkantÈsanaÑ. Palla~koti pÈdesu vÈÄar|pÈni ÔhapetvÈ kato. Gonakoti dÊghalomako mahÈkojavo, catura~gulÈdhikÈni kira tassa lomÈni. CittakÈti vÈnacitro uÓÓÈmayattharaÓo2, paÔikÈti uÓÓÈmayo setattharaÓo. PaÔalikÈti ghanapupphako uÓÓamayalohitattharaÓo, yo ÈmalakapaÔÔotipi vuccati. T|likÈti pakatit|likÈyeva. VikatikÈti sÊhabyagghÈdir|pavicitro uÓÓÈmayattharaÓo, uddalomÊti ekato uggatalomaÑ uÓÓÈmayattharaÓaÑ. UddhalomÊtipi pÈÔho. EkantalomÊti ubhato uggatalomaÑ uÓÓÈmayattharaÓaÑ. KaÔÔissanti ratanaparisibbitaÑ koseyyakaÔÔissamayaÑ paccattharaÓa. Koseyyanti ratanaparisibbitaÑ kosiyasuttamayaÑ paccattharaÓaÑ. SuddhakoseyyaÑ pana vaÔÔati.

Kuttakanti soÄasannaÑ nÈÔakitthÊnaÑ ÔhatvÈ naccanayoggaÑ uÓÓÈmaya-attharaÓaÑ. Hatthatthara-assattharÈ hatthi-assapiÔÔhÊsu attharaÓaka-attharaÓÈ eva. Rathattharepi eseva nayo. AjinappaveÓÊti ajinacammehi maÒcappamÈÓena sibbetvÈ katÈ paveÓÊ. KadalÊmigapavarapaccattharaÓanti kadalÊmigacammaÑ nÈma atthi, tena kataÑ pavarapaccattharaÓaÑ, uttamapaccattharaÓanti attho. TaÑ kira setavatthassa upari kadalÊmigacammaÑ pattharitvÈ sibbitvÈ karonti. Sa-uttaracchadanti saha uttaracchadanena, uparibaddhena rattavitÈnena saddhinti ______________________________________________________________ 1. PaÔapoÔÔalikaÑ (SÊ, SyÈ) 2. VÈÄavicitra-uÓÓÈmayattharaÓo (SyÈ)

370 VinayapiÔaka

attho. SetavitÈnampi heÔÔhÈ akappiyapaccattharaÓe sati na vaÔÔati. Asati pana vaÔÔati. Ubhatolohitak|padhÈnanti sÊs|padhÈnaÒca pÈd|padhÈnaÒcÈti maÒcassa ubhatolohitak|padhÈnaÑ, etaÑ na kappati. YaÑ pana ekameva upadhÈnaÑ ubhosu passesu rattaÑ vÈ hoti padumavaÓÓaÑ vÈ citraÑ vÈ, sace pamÈÓayuttaÑ, vaÔÔati. MahÈ-upadhÈnaÑ pana paÔikkhittaÑ.

SabbacammapaÔikkhepÈdikathÈ

255. DÊpicchÈpoti dÊpipotako. OgumphiyantÊti bhittidaÓÉakÈdÊsu veÔhetvÈ bandhanti. 256. AbhinisÊditunti abhinissÈya nisÊdituÑ. ApassayaÑ katvÈ nisÊditunti attho. GilÈnena bhikkhunÈ sa-upÈhanenÈti ettha gilÈno nÈma yo na sakkoti anupÈhano gÈmaÑ pavisituÑ. 257. Kuraraghareti1 evaÑnÈmake nagare, etenassa gocaragÈmo vutto. Papatake pabbateti papatanÈmake pabbate, etenassa nivÈsanaÔÔhÈnaÑ vuttaÑ. SoÓoti tassa nÈmaÑ, koÔi-agghanakaÑ pana kaÓÓapiÄandhanakaÑ dhÈreti, tasmÈ “kuÔikaÓÓo”ti vuccati, koÔikaÓÓoti attho. ( )2 PÈsÈdikanti pasÈdajanakaÑ. PasÈdanÊyanti idaÑ tasseva atthavevacanaÑ. Uttamadamathasamathanti uttamaÑ damathaÒca samathaÒca paÒÒaÒca samÈdhiÒca, kÈy|pasamaÒca citt|pasamaÒcÈtipi attho. Dantanti sabbesaÑ vis|kÈyikavipphanditÈnaÑ upacchinnattÈ dantaÑ, khÊÓakilesanti attho. Guttanti saÑvaraguttiyÈ guttaÑ. Santindriyanti yatindriyaÑ. NÈganti ÈguvirahitaÑ. TiÓÓaÑ me vassÈnaÑ accayenÈti mama pabbajjÈdivasato paÔÔhÈya tiÓÓaÑ vassÈnaÑ accayena. UpasampadaÑ alatthanti ahaÑ upasampadaÑ alabhiÑ. KaÓhuttarÈti kaÓhamattikuttarÈ, upari vaÉÉhitakaÓhamattikÈti attho. GokaÓÔakahatÈti gunnaÑ khurehi akkantabh|mito samuÔÔhitehi gokaÓÔakehi upahatÈ. Te kira gokaÓÔake ekapaÔalikÈ upÈhanÈ rakkhituÑ na sakkonti, evaÑ kharÈ honti. Erag| morag| majjÈr| jant|ti imÈ catassopi tiÓajÈtiyo, etehi kaÔasÈrake ca taÔÔikÈyo ca karonti. Ettha ______________________________________________________________ 1. Kururaghareti (Ka) 2. (Ekaseyyanti ekassa seyyaÑ. KÈlayuttanti uposathakÈlayuttaÑ. UposathakÈlanti attho.) (Ka)


erag|ti erakatiÓaÑ, taÑ oÄÈrikaÑ. Morag|tiÓaÑ tambasÊsaÑ mudukaÑ sukhasamphassaÑ, tena katataÔÔikÈ nipajjitvÈ vuÔÔhitamatte puna uddhumÈtÈ hutvÈ tiÔÔhati. MajjÈrunÈ sÈÔakepi karonti. Jantussa maÓisadiso vaÓÓo hoti. SenÈsanaÑ paÒÒapesÊti bhisiÑ vÈ kaÔasÈrakaÑ vÈ paÒÒapesi, paÒÒapetvÈ ca pana SoÓassa Èroceti “Èvuso SatthÈ tayÈ saddhiÑ ekÈvÈse vasitukÈmo, gandhakuÔiyaÑyeva te senÈsanaÑ paÒÒattan”ti. 258. AyaÑ khvassa kÈloti ayaÑ kho kÈlo bhaveyya. ParidassÊti paridassesi, idaÒcidaÒca vadeyyÈsÊti yaÑ me upajjhÈyo jÈnÈpesi, tassa ayaÑ kÈlo bhaveyya, handa dÈni Èrocemi taÑ sÈsananti ayamettha adhippÈyo. 259. VinayadharapaÒcamenÈti anussÈvanÈcariyapaÒcamena. AnujÈnÈmi bhikkhave sabbapaccantimesu janapadesu guÓa~guÓ|pÈhananti ettha manussacammaÑ ÔhapetvÈ yena kenaci cammena upÈhanÈ vaÔÔati. UpÈhanakosakasatthakosakakuÒcikakosakesupi eseva nayo. CammÈni attharaÓÈnÊti ettha pana yaÑkiÒci eÄakacammaÑ ajacammaÒca attharitvÈ nipajjituÑ vÈ nisÊdituÑ vÈ vaÔÔati, migacamme eÓÊmigo vÈtamigo pasadamigo kura~gamigo migamÈtuko rohitamigoti etesaÑyeva cammÈni vaÔÔanti, aÒÒesaÑ pana–

MakkaÔo kÈÄasÊho ca, sarabho kadalÊmigo. Ye ca vÈÄamigÈ keci, tesaÑ cammaÑ na vaÔÔati.

Tattha vÈÄamigÈti sÊhabyaggha-acchataracchÈ, na kevalaÒca etesaÑyeva, yesaÑ pana cammaÑ vaÔÔatÊti vuttaÑ, te ÔhapetvÈ avasesÈ antamaso gomahiÑsasasabiÄÈrÈdayopi sabbe imasmiÑ atthe vÈÄamigÈtveva veditabbÈ. EtesaÒhi sabbesaÑ cammaÑ na vaÔÔati. Na tÈva taÑ gaÓan|pagaÑ yÈva na hatthaÑ gacchatÊti yÈva ÈharitvÈ vÈ na dinnaÑ, tumhÈkaÑ bhante cÊvaraÑ uppannanti pahiÓitvÈ vÈ nÈrocitaÑ, tÈva gaÓanaÑ na upeti. Sace anadhiÔÔhitaÑ, vaÔÔati, adhiÔÔhitaÒca gaÓanaÑ na upetÊti attho. YadÈ pana ÈnetvÈ vÈ dinnaÑ hoti, uppannanti vÈ sutaÑ, tato paÔÔhÈya dasÈhameva parihÈraÑ labhatÊti.

CammakkhandhakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

6. Bhesajjakkhandhaka

PaÒcabhesajjÈdikathÈ

260. Bhesajjakkhandhake sÈradikena ÈbÈdhenÈti saradakÈle uppannena pittÈbÈdhena, tasmiÑ hi kÈle vassodakenapi tementi, kaddamampi maddanti, antarantarÈ Ètapopi kharo hoti, tena tesaÑ pittaÑ koÔÔhabbhantaragataÑ hoti. ŒhÈratthaÒca phareyyÈti ÈhÈratthaÑ sÈdheyya. 261. NacchÈdentÊti na jiranti, na vÈtarogaÑ paÔippassambhetuÑ sakkonti. SenesitÈnÊti1 siniddhÈni. BhattÈcchÈdakenÈti bhattaÑ arocikena2. 262. Acchavasanti-ÈdÊsu nissaggiyavaÓÓanÈyaÑ vuttanayeneva vinicchayo veditabbo. KÈle paÔiggahitanti-ÈdÊsu majjhanhike avÊtivatte paÔiggahetvÈ pacitvÈ parissÈvetvÈ cÈti attho. Telaparibhogena paribhuÒjitunti sattÈhakÈlikatelaparibhogena paribhuÒjituÑ. 263. M|labhesajjÈdivinicchayopi khuddakavaÓÓanÈyaÑ vuttoyeva. TasmÈ idha yaÑ yaÑ pubbe avuttaÑ, taÑ tadeva vaÓÓayissÈma. Vacattanti setavacaÑ. NisadaÑ nisadapotakanti pisanasilÈ ca pisanapoto ca. Phaggavanti latÈjÈti. NattamÈlanti karaÒjaÑ. Hi~guhi~gujatuhi~gusipÈÔikÈ hi~gujÈtiyoyeva. Taka takapatti takapaÓÓiyo lÈkhÈjÈtiyo.

SÈmuddanti samuddatÊre vÈlukÈ viya santiÔÔhati. KÈÄaloÓanti pakatiloÓaÑ. Sindhavanti setavaÓÓaÑ pabbate uÔÔhahati. Ubbhidanti bh|mito a~kuraÑ uÔÔhahati. Bilanti dabbasambhÈrehi saddhiÑ pacitaÑ, taÑ rattavaÓÓaÑ. 264-6. KÈyo vÈ duggandhoti kassaci assÈdÊnaÑ viya kÈyagandho hoti, tassÈpi sirÊsakosumbÈdicuÓÓÈni vÈ gandhacuÓÓÈni vÈ sabbÈni vaÔÔanti. ChakaÓanti gomayaÑ. Rajananippakkanti rajanakasaÔaÑ, pÈkatikacuÓÓampi koÔÔetvÈ udakena temetvÈ nhÈyituÑ vaÔÔati, etampi rajananippakkasa~khepameva gacchati. ______________________________________________________________ 1. SenesikÈnÊti (SÊ, SyÈ), senehikÈnÊti (YojanÈ) 2. Bhattassa anÈrocakena (SyÈ), bhattÈrocakena (YojanÈ)


ŒmakamaÑsaÒca khÈdi, ÈmakalohitaÒca pivÊti na taÑ bhikkhu khÈdi na pivi, amanusso khÈditvÈ ca pivitvÈ ca pakkanto, tena vuttaÑ “tassa so amanussikÈbÈdho paÔippassambhÊ”ti.

AÒjananti sabbasa~gÈhikavacanametaÑ. KÈÄaÒjananti ekÈ aÒjanajÈti, rasaÒjanaÑ nÈnÈsambhÈrehi kataÑ. SotaÒjananti nadÊsotÈdÊsu uppajjanakaÑ aÒjanaÑ, geruko nÈma suvaÓÓageruko. Kapallanti dÊpasikhato gahitamasi. AÒjan|papisanehÊti aÒjanena saddhiÑ ekato pisitabbehi, na hi kiÒci aÒjan|papisanaÑ na vaÔÔati. Candananti lohitacandanÈdikaÑ yaÑkiÒci. TagarÈdÊni pÈkaÔÈni, aÒÒÈnipi nÊluppalÈdÊni vaÔÔantiyeva.

AÔÔhimayanti manussaÔÔhiÑ ÔhapetvÈ avasesa-aÔÔhimayaÑ. Dantamayanti hatthidantÈdisabbadantamayaÑ. VisÈÓamayepi akappiyaÑ nÈma natthi, naÄamayÈdayo ekantakappiyÈyeva. SalÈkaÔÔhÈniyanti1 yattha salÈkaÑ odahanti, taÑ susiradaÓÉakaÑ vÈ thavikaÑ vÈ anujÈnÈmÊti attho. AÑsabaddhakoti aÒjanitthavikÈya aÑsabaddhako. YamakanatthukaraÓinti samasotÈhi dvÊhi panÈÄikÈhi ekaÑ natthukaraÓiÑ. 267. AnujÈnÈmi bhikkhave telapÈkanti yaÑkiÒci bhesajjapakkhittaÑ2 sabbaÑ anuÒÒÈtameva hoti. AtipakkhittamajjÈnÊti3 ativiya khittamajjÈni, bahuÑ majjaÑ pakkhipitvÈ yojitÈnÊti attho.

A~gavÈtoti hatthapÈde4 vÈto. SambhÈrasedanti nÈnÈvidhapaÓÓabha~gasedaÑ. MahÈsedanti mahantaÑ sedaÑ, porisappamÈÓaÑ ÈvÈÔaÑ a~gÈrÈnaÑ p|retvÈ paÑsuvÈlikÈdÊhi pidahitvÈ tattha nÈnÈvidhÈni vÈtaharaÓapaÓÓÈni santharitvÈ telamakkhitena gattena tattha nipajjitvÈ samparivattantena sarÊraÑ sedetuÑ anujÈnÈmÊti attho. Bha~godakanti nÈnÈpaÓÓabha~gakuthitaÑ udakaÑ, tehi paÓÓehi ca udakena ca siÒcitvÈ siÒcitvÈ sedetabbo. UdakakoÔÔhakanti udakakoÔÔhe5 cÈÔiÑ vÈ doÓiÑ vÈ uÓhodakassa p|retvÈ tattha pavisitvÈ sedakammakaraÓaÑ anujÈnÈmÊti attho. ______________________________________________________________ 1. SalÈkodhÈniyanti (SÊ, SyÈ) 2. BhesajjaÑ pakkhipituÑ (SyÈ), bhesajjaÑ pakkhipantaÑ (Ka) 3. AtikkhittamajjÈnÊti (Ka) 4. A~gama~gesu (SyÈ) 5. UdakoÔÔhakanti udakakoÔÔhakaÑ (SyÈ)

374 VinayapiÔaka

PabbavÈto hotÊti pabbe pabbe vÈto vijjhati. LohitaÑ mocetunti satthakena lohitaÑ mocetuÑ. PajjaÑ abhisa~kharitunti yena phÈlitapÈdÈ pÈkatikÈ honti, taÑ nÈÄikerÈdÊsu nÈnÈbhesajjÈni pakkhipitvÈ pajjaÑ abhisa~kharituÑ, pÈdÈnaÑ sappÈyabhesajjaÑ pacitunti attho. Tilakakkena atthoti piÔÔhehi tilehi attho. KabaÄikanti vaÓamukhe sattupiÓÉaÑ pakkhipituÑ. SÈsapakuÔÔenÈti sÈsapapiÔÔhena. VaÉÉhamaÑsanti adhikamaÑsaÑ ÈÓi viya uÔÔhahati. LoÓasakkharikÈya chinditunti khurena chindituÑ. VikÈsikanti telarundhanapilotikaÑ. SabbaÑ vaÓapaÔikammanti yaÑkiÒci vaÓaparikammaÑ nÈma atthi, sabbaÑ anujÈnÈmÊti attho. 268. SÈmaÑ gahetvÈti idaÑ na kevalaÑ sappadaÔÔhasseva, aÒÒasmimpi daÔÔhavise sati sÈmaÑ gahetvÈ paribhuÒjitabbaÑ, aÒÒesu pana kÈraÓesu paÔiggahitameva vaÔÔati. Kato na puna1 paÔiggahetabboti sace bh|mippatto, paÔiggahetabbo, appattaÑ pana gahetuÑ vaÔÔati. 269. GharadinnakÈbÈdhoti vasÊkaraÓapÈnakasamuÔÔhitarogo. SÊtÈloÄinti na~galena kasantassa phÈle laggamattikaÑ udakena ÈloÄetvÈ pÈyetuÑ anujÈnÈmÊti attho.

DuÔÔhagahaÓikoti vipannagahaÓiko, kicchena uccÈro nikkhamatÊti attho. ŒmisakhÈranti sukkhodanaÑ jhÈpetvÈ tÈya chÈrikÈya paggharitaÑ khÈrodakaÑ. MuttaharÊtakanti gomuttaparibhÈvitaÑ harÊtakaÑ. AbhisannakÈyoti ussannadosakÈyo. AcchakaÒjiyanti taÓÉulodakamaÓÉo2. AkaÔayusanti asiniddho muggapacitapÈnÊyo. KaÔÈkaÔanti sova dhotasiniddho3. PaÔicchÈdanÊyenÈti maÑsarasena.

GuÄÈdi-anujÈnanakathÈ

272. Sace bhikkhave pakkÈpi muggÈ jÈyantÊti pakkÈ muggÈ sacepi jÈyanti, yathÈsukhaÑ paribhuÒjitabbÈ. PakkattÈ hi te kappiyÈ eva. ______________________________________________________________ 1. Kato pana (?) 2. TaÓÉulakamanda (SyÈ), taÓÉulodakamatto (Ka) 3. ThokaÑ siniddho (SyÈ)


274. Antovutthanti akappiyakuÔiyaÑ vutthaÑ. SÈmaÑ pakkanti ettha yaÑkiÒci ÈmisaÑ bhikkhuno pacituÑ na vaÔÔati. Sacepissa uÓhayÈguyÈ sulasipaÓÓÈni vÈ si~giveraÑ vÈ loÓaÑ vÈ pakkhipanti, tampi cÈletuÑ na vaÔÔati, “yÈguÑ nibbÈpemÊ”ti pana cÈletuÑ vaÔÔati. UttaÓÉulabhattaÑ labhitvÈpi pidahituÑ na vaÔÔati, sace pana manussÈ pidahitvÈva denti, vaÔÔati, “bhattaÑ vÈ mÈ nibbÈyat|”ti pidahituÑ vaÔÔati. KhÊratakkÈdÊsu pana sakiÑ kuthitesu aggiÑ dÈtuÑ vaÔÔati, punapÈkassa anuÒÒÈtattÈ. UkkapiÓÉakÈpi khÈdantÊti biÄÈlam|sikagodhÈma~gusÈ khÈdanti. DamakÈti vighÈsÈdÈ. 276. Tato nÊhaÔanti yattha nimantitÈ bhuÒjanti, tato nÊhaÔaÑ. 278. VanaÔÔhaÑ pokkharaÔÔhanti vane ceva paduminigacche ca jÈtaÑ. AbÊjanti taruÓaphalaÑ, yassa bÊjaÑ na a~kuraÑ janeti. NibbaÔÔabÊjanti1 bÊjaÑ nibbaÔÔetvÈ2 apanetvÈ paribhuÒjitabbakaÑ ambapanasÈdi. 279. Duropayo vaÓoti dukkhena ruhati, dukkhena pÈkatiko hotÊti attho. DupparihÈraÑ satthanti sambÈdhe dukkhena satthaÑ parihareyyaÑ. SatthakammaÑ vÈ vatthikammaÑ vÈti yathÈparicchinne okÈse yena kenaci satthena vÈ s|ciyÈ vÈ kaÓÔakena vÈ sattikÈya vÈ pÈsÈÓasakkhalikÈya vÈ nakhena vÈ chindanaÑ vÈ phÈlanaÑ vÈ vijjhanaÑ vÈ lekhanaÑ vÈ na kÈtabbaÑ, sabbaÑ hetaÑ satthakammameva hoti. Yena kenaci pana cammena vÈ vatthena vÈ vatthipÊÄanaÑ na kÈtabbaÑ, sabbaÑ hetaÑ vatthikammameva hoti. Ettha ca sambÈdhassa sÈmantÈ dva~gulÈti idaÑ satthakammaÑyeva sandhÈya vuttaÑ, vatthikammaÑ pana sambÈdheyeva paÔikkhittaÑ. Tattha pana khÈraÑ ÈdÈtuÑ yena kenaci rajjukena vÈ bandhituÑ vaÔÔati. Yadi tena chijjati, succhinnaÑ. AÓÉavuÉÉhirogepi satthakammaÑ na vaÔÔati. TasmÈ aÓÉaÑ phÈletvÈ bÊjÈni uddharitvÈ “arogaÑ karissÈmÊ”ti na kattabbaÑ. AggitÈpanabhesajjÈlimpanesu pana paÔikkhepo natthi. Vaccamagge bhesajjamakkhitÈ3 ÈdÈnavaÔÔi vÈ veÄunÈÄikÈ vÈ vaÔÔati, yÈya khÈrakammaÑ vÈ karonti, telaÑ vÈ pavesenti. ______________________________________________________________ 1. NibbattabÊjanti (Ka) 2. NibbattetvÈ (Ka) 3. BhesajjamakkhikÈ (Ka)

376 VinayapiÔaka

280. PavattamaÑsanti matassa maÑsaÑ. MÈghÈtoti taÑdivasaÑ na labbhÈ kenaci kiÒci jÊvitÈ voropetuÑ. Potthanikanti maÑsacchedanasatthakaÑ vuccati. KimpimÈyÈti kimpi imÈya. Na BhagavÈ ussahatÊti na BhagavÈ sakkoti. Yatra hi nÈmÈti yasmÈ nÈma. PaÔivekkhÊti vÊmaÑsi, paÔipucchÊti vuttaÑ hoti. AppaÔivekkhitvÈti appaÔipucchitvÈ. Sace pana “asukamaÑsan”ti jÈnÈti, paÔipucchanakiccaÑ natthi. AjÈnantena pana pucchitvÈva khÈditabbaÑ.

HatthimaÑsÈdipaÔikkhepakathÈ

281. SunakhamaÑsanti ettha araÒÒakokÈ nÈma sunakhasadisÈ honti, tesaÑ maÑsaÑ vaÔÔati. Yo pana gÈmasunakhiyÈ vÈ kokena kokasunakhiyÈ vÈ gÈmasunakhena saÑyogÈ uppanno, tassa maÑsaÑ na vaÔÔati, so hi ubhayaÑ bhajatÊti. AhimaÑsanti kassaci apÈdakassa dÊghajÈtikassa maÑsaÑ na vaÔÔati. SÊhamaÑsÈdÊni pÈkaÔÈneva.

Ettha ca manussamaÑsaÑ sajÈtitÈya paÔikkhittaÑ, hatthi-assamaÑsaÑ rÈja~gatÈya, sunakhamaÑsaÒca ahimaÑsaÒca paÔik|latÈya, sÊhamaÑsÈdÊni paÒca attano anupaddavatthÈyÈti. ImesaÑ manussÈdÊnaÑ dasannaÑ maÑsampi aÔÔhipi lohitampi cammampi lomampi sabbaÑ na vaÔÔati, yaÑkiÒci ÒatvÈ vÈ aÒatvÈ vÈ khÈdantassa Èpattiyeva. YadÈ jÈnÈti, tadÈ desetabbÈ. “ApucchitvÈ khÈdissÈmÊ”ti gaÓhato paÔiggahaÓe dukkaÔaÑ, “pucchitvÈ khÈdissÈmÊ”ti gaÓhato anÈpatti. Uddissa kataÑ pana jÈnitvÈ khÈdantasseva Èpatti, pacchÈ jÈnanto ÈpattiyÈ na kÈretabboti.

YÈgumadhugoÄakÈdikathÈ

282. Ekattakoti ekako, natthi me dutiyoti attho. Pah|taÑ yÈguÒca madhugoÄakaÒca paÔiyÈdÈpetvÈti so kira satasahassaÑ vayaÑ katvÈ paÔiyÈdÈpesi. AnumodanÈgÈthÈpariyosÈne “patthayataÑ icchatan”ti padÈnaÑ “alameva dÈtun”ti iminÈ sambandho. Sace pana patthayatÈ icchatÈti pÈÔho atthi, soyeva gahetabbo. 283. BhojjayÈgunti yÈ pavÈraÓaÑ janeti. YadaggenÈti yaÑ ÈdiÑ katvÈ. SaggÈ te ÈraddhÈti sagganibbattakapuÒÒaÑ upacitanti attho.


YathÈdhammo kÈretabboti paramparabhojanena kÈretabbo. BhojjayÈguyÈ hi pavÈraÓÈ hotÊti. 284. NÈhaÑ taÑ kaccÈnÈti tasmiÑ kira avasiÔÔhaguÄe devatÈ sukhumojaÑ pakkhipiÑsu, sÈ aÒÒesaÑ pariÓÈmaÑ na gacchati, tasmÈ evamÈha. GilÈnassa guÄanti tathÈr|pena byÈdhinÈ gilÈnassa pacchÈbhattaÑ guÄaÑ anujÈnÈmÊti attho.

PÈÔaligÈmavatthukathÈ

285. Sabbasantharinti yathÈ sabbaÑ santhataÑ hoti, evaÑ. 286. SunidhavassakÈrÈti Sunidho ca VassakÈro ca dve brÈhmaÓÈ MagadharaÒÒo mahÈmattÈ mahÈmaccÈ. VajjÊnaÑ paÔibÈhÈyÈti vajjirÈjakulÈnaÑ ÈyamukhapacchindanatthaÑ. Vatth|nÊti gharavatth|ni. CittÈni namanti nivesanÈni mÈpetunti tÈ kira devatÈ vatthuvijjÈpÈÔhakÈnaÑ sarÊre adhimuccitvÈ evaÑ cittÈni nÈmenti, kasmÈ? AmhÈkaÑ yathÈnur|paÑ sakkÈraÑ karissantÊti attho. TÈvatiÑsehÊti loke kira SakkaÑ devarÈjÈnaÑ VissakammaÒca upÈdÈya TÈvatiÑsÈ paÓÉitÈti saddo abbhuggato, tenevÈha TÈvatiÑsehÊti, TÈvatiÑsehi saddhiÑ mantetvÈ viya mÈpentÊti attho. YÈvatÈ ariyaÑ Èyatananti yattakaÑ ariyamanussÈnaÑ osaraÓaÔÔhÈnaÑ nÈma atthi. YÈvatÈ vaÓippathoti yattakaÑ vÈÓijÈnaÑ ÈbhatabhaÓÉassa rÈsivaseneva kayavikkayaÔÔhÈnaÑ nÈma atthi. IdaÑ agganagaranti tesaÑ ariyÈyatanavaÓippathÈnaÑ idaÑ agganagaraÑ bhavissati. PuÔabhedananti puÔabhedanaÔÔhÈnaÑ, mocanaÔÔhÈnanti vuttaÑ hoti. Aggito vÈti-ÈdÊsu samuccayattho vÈsaddo. Tatra hi ekassa koÔÔhÈsassa aggito, ekassa udakato, ekassa abbhantarato aÒÒamaÒÒabhedÈ antarÈyo bhavissati. UÄumpanti pÈragamanatthÈya ÈÓiyo ÈkoÔetvÈ kataÑ. Kullanti valli-ÈdÊhi bandhitvÈ kataÑ.

AÓÓavanti sabbantimena paricchedena yojanamattaÑ gambhÊrassa ca puthulassa ca udakaÔÔhÈnassetaÑ adhivacanaÑ. Saranti idha nadÊ adhippetÈ. IdaÑ vuttaÑ hoti–

378 VinayapiÔaka

ye gambhÊraÑ vitthataÑ1 taÓhÈsaraÑ taranti, te ariyamaggasa~khÈtaÑ setuÑ katvÈna visajja pallalÈni anÈmasitvÈva udakabharitÈni ninnaÔÔhÈnÈni, ayaÑ pana idaÑ appamattakaÑ udakaÑ uttaritukÈmopi kullaÑ hi parijano bandhati, BuddhÈ pana BuddhasÈvakÈ ca vinÈ eva kullena tiÓÓÈ medhÈvino janÈti. 287. AnanubodhÈti abujjhanena. SandhÈvitanti bhavato bhavaÑ gamanavasena sandhÈvitaÑ. SaÑsaritanti punappunaÑ gamanavasena saÑsaritaÑ. MamaÒceva tumhÈkaÒcÈti mayÈ ca tumhehi ca. Atha vÈ sandhÈvitaÑ saÑsaritanti sandhÈvanaÑ saÑsaraÓaÑ mamaÒceva tumhÈkaÒca ahosÊti evamettha attho daÔÔhabbo. SaÑsitanti saÑsaritaÑ. Bhavanetti sam|hatÈti bhavato bhavagamanÈ sandhÈvanÈ taÓhÈrajju suÔÔhu hatÈ chinnÈ appavattikatÈ. 289. NÊlÈti idaÑ sabbasa~gÈhakaÑ. NÊlavaÓÓÈti-Èdi tasseva vibhÈgadassanatthaÑ. Tattha na tesaÑ pakativaÓÓÈ nÊlÈ, nÊlavilepanÈnaÑ vicittatÈvasenetaÑ vuttaÑ. PaÔivaÔÔesÊti pahÈresi. SÈhÈraÑ dajjeyyÈthÈti sajanapadaÑ dadeyyÈtha. A~guliÑ phoÔesunti a~guliÑ cÈlesuÑ. AmbakÈyÈti itthikÈya. OlokethÈti passatha. ApalokethÈti punappunaÑ passatha, upasaÑharathÈti upanetha. ImaÑ LicchaviparisaÑ tumhÈkaÑ cittena TÈvatiÑsaparisaÑ haratha, TÈvatiÑsassa samakaÑ katvÈ passathÈti attho.

SÊhasenÈpativatthu-ÈdikathÈ

290. Dhammassa ca anudhammaÑ byÈkarontÊti BhagavatÈ vuttakÈraÓassa anukÈraÓaÑ kathenti. Sahadhammiko vÈdÈnuvÈdoti aparehi vuttakÈraÓena sakÈraÓo hutvÈ tumhÈkaÑ vÈdo viÒÒugarahitabbaÑ kÈraÓaÑ koci appamattakopi kiÑ na Ègacchati. IdaÑ vuttaÑ hoti “kiÑ sabbakÈrenÈpi tumhÈkaÑ vÈde gÈrayhakÈraÓaÑ natthÊ”ti. AnabbhakkhÈtukÈmÈti abhibhavitvÈ na ÈcikkhitukÈmÈ. 293. AnuviccakÈranti2 anuviditvÈ cintetvÈ tulayitvÈ kÈtabbaÑ karohÊti vuttaÑ hoti. ©ÈtamanussÈnanti loke pÈkaÔÈnaÑ. SÈdhu ______________________________________________________________ 1. GambhÊravitthataÑ (SÊ, SyÈ) 2. AnuvijjakÈranti (Ka)


hotÊti sundaraÑ hoti. PaÔÈkaÑ parihareyyunti paÔÈkaÑ ukkhipitvÈ nagare ghosantÈ ÈhiÓÉeyyuÑ. KasmÈ? “EvaÑ no amhÈkaÑ mahantabhÈvo bhavissatÊ”ti. OpÈnabh|tanti paÔiyatta-udapÈno viya ÔhitaÑ. Kulanti nivesanaÑ. DÈtabbaÑ maÒÒeyyÈsÊti mÈ imesaÑ deyyadhammaÑ upacchindittha, sampattÈnaÒhi dÈtabbamevÈti ovadati. OkÈroti avakÈro lÈmakabhÈvo. SÈmukkaÑsikÈti attanÈyeva uddharitvÈ gahitÈ, asÈdhÈraÓaÑ aÒÒesanti attho. Uddissa katanti uddisitvÈ kataÑ. 294. PaÔiccakammanti attÈnaÑ paÔicca katanti attho. Atha vÈ paÔiccakammanti nimittakammassetaÑ adhivacanaÑ, taÑ paÔiccakammaÑ ettha atthÊti maÑsampi paÔiccakammanti vuttaÑ. Yo hi evar|paÑ maÑsaÑ paribhuÒjati, sopi tassa kammassa dÈyÈdo hoti, vadhakassa viya tassÈpi pÈÓaghÈtakammaÑ hotÊti adhippÈyo. JiridantÊti jiranti, abbhÈcikkhantÈ na jiranti, abbhakkhÈnassa antaÑ na gacchantÊti attho. TikoÔiparisuddhakathÈ SaÑghabhedasikkhÈpadavaÓÓanÈyaÑ vuttÈ.

Kappiyabh|mi-anujÈnanakathÈ

295. SakaÔaparivaÔÔanti sakaÔehi parikkhepaÑ viya katvÈ acchanti. Paccantimanti abhilÈpamattametaÑ, “yaÑ saÑgho Èka~khatÊ”ti vuttattÈ pana dhuravihÈropi sammannituÑ vaÔÔati, kammavÈcaÑ avatvÈ apalokanenÈpi vaÔÔatiyeva. KÈkoravasaddanti tattha tattha paviÔÔhÈnaÑ ÈmisakhÈdanatthÈya anuppageyeva sannipatitÈnaÑ kÈkÈnaÑ oravasaddaÑ. Yasojo nÈma KapilasuttapariyosÈne pabbajitÈnaÑ paÒcannaÑ satÈnaÑ aggapuriso.

UssÈvanantikanti-ÈdÊsu ussÈvanantikÈ tÈva evaÑ kattabbÈ. Yo thambhÈnaÑ vÈ upari bhittipÈde vÈ nikhanitvÈ vihÈro kariyati, tassa heÔÔhÈ thambhapaÔicchakÈ pÈsÈÓÈ bh|migatikÈ eva. PaÔhamathambhaÑ pana paÔhamabhittipÈdaÑ vÈ patiÔÔhÈpentehi bah|hi samparivÈretvÈ “kappiyakuÔiÑ karoma, kappiyakuÔiÑ karomÈ”ti vÈcaÑ nicchÈrentehi manussesu ukkhipitvÈ patiÔÔhÈpentesu ÈmasitvÈ vÈ sayaÑ ukkhipitvÈ vÈ thambho vÈ bhittipÈdo vÈ patiÔÔhÈpetabbo. KurundimahÈpaccarÊsu pana “kappiyakuÔi kappiyakuÔÊ”ti vatvÈ patiÔÔhÈpetabbanti vuttaÑ. AndhakaÔÔhakathÈyaÑ “saÑghassa kappiyakuÔiÑ adhiÔÔhÈmÊ”ti vuttaÑ. TaÑ pana avatvÈpi AÔÔhakathÈsu vuttanayena

380 VinayapiÔaka

vutte doso natthi. IdaÑ panettha sÈdhÈraÓalakkhaÓaÑ, thambhapatiÔÔhÈnaÒca vacanapariyosÈnaÒca samakÈlaÑ vaÔÔati. Sace hi aniÔÔhite vacane thambho patiÔÔhÈti, appatiÔÔhite vÈ tasmiÑ vacanaÑ niÔÔhÈti, akatÈ hoti kappiyakuÔi. Teneva MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ “bah|ti samparivÈretvÈ vattabbaÑ, avassaÑ hi ettha ekassapi vacananiÔÔhÈnaÒca thambhapatiÔÔhÈnaÒca ekato bhavissatÊ”ti.

IÔÔhakasilÈmattikÈkuÔÔikÈsu pana kuÔÊsu heÔÔhÈ cayaÑ bandhitvÈ vÈ abandhitvÈ vÈ karontu, yato paÔÔhÈya bhittiÑ uÔÔhÈpetukÈmÈ honti, taÑ sabbapaÔhamaÑ iÔÔhakaÑ vÈ silaÑ vÈ mattikÈpiÓÉaÑ vÈ gahetvÈ vuttanayeneva kappiyakuÔi kÈtabbÈ. IÔÔhakÈdayo hi bhittiyÈ paÔhamiÔÔhakÈdÊnaÑ heÔÔhÈ na vaÔÔanti, thambhÈ pana upari uggacchanti, tasmÈ vaÔÔanti. AndhakaÔÔhakathÈyaÑ “thambhehi kariyamÈne cat|su koÓesu cattÈro thambhÈ iÔÔhakÈdikuÔÔe cat|su koÓesu dve tisso iÔÔhakÈ adhiÔÔhÈtabbÈ”ti vuttaÑ. TathÈ pana akatÈyapi doso natthi, AÔÔhakathÈsu hi vuttameva pamÈÓaÑ.

GonisÈdikÈ duvidhÈ ÈrÈmagonisÈdikÈ, vihÈragonisÈdikÈti. TÈsu yattha neva ÈrÈmo, na senÈsanÈni parikkhittÈni honti, ayaÑ ÈrÈmagonisÈdikÈ nÈma. Yattha senÈsanÈni sabbÈni vÈ ekaccÈni vÈ parikkhittÈni, ÈrÈmo aparikkhitto, ayaÑ vihÈragonisÈdikÈ nÈma. Iti ubhayatrÈpi ÈrÈmassa aparikkhittabhÈvoyeva pamÈÓaÑ. ŒrÈmo pana upaÉÉhaparikkhittopi bahutaraÑ parikkhittopi parikkhittoyeva nÈmÈti KurundimahÈpaccariyÈdÊsu vuttaÑ. Ettha kappiyakuÔi laddhuÑ vaÔÔati.

GahapatÊti manussÈ ÈvÈsaÑ katvÈ “kappiyakuÔiÑ dema, paribhuÒjathÈ”ti vadanti, esÈ gahapati nÈma. “KappiyakuÔiÑ kÈtuÑ demÈ”ti vuttepi vaÔÔatiyeva. AndhakaÔÔhakathÈyaÑ pana “yasmÈ bhikkhuÑ ÔhapetvÈ sesasahadhammikÈnaÑ sabbesaÒca devamanussÈnaÑ hatthato paÔiggaho ca sannidhi ca antovutthaÒca tesaÑ santakaÑ bhikkhussa vaÔÔati, tasmÈ tesaÑ gehÈni vÈ tehi dinnÈ kappiyakuÔi vÈ gahapatÊti vuccatÊ”ti vuttaÑ. Punapi vuttaÑ “bhikkhusaÑghassa vihÈraÑ ÔhapetvÈ bhikkhunupassayo vÈ ÈrÈmikÈnaÑ vÈ titthiyÈnaÑ vÈ devatÈnaÑ vÈ nÈgÈnaÑ vÈ api brahmÈnaÑ vimÈnaÑ kappiyakuÔi hotÊ”ti, taÑ suvuttaÑ,


saÑghasantakameva hi bhikkhusantakaÑ vÈ gehaÑ gahapatikuÔikÈ na hoti. SammutikÈ nÈma kammavÈcaÑ sÈvetvÈ katÈti.

YaÑ imÈsu cat|su kappiyabh|mÊsu vutthaÑ ÈmisaÑ, taÑ sabbaÑ antovutthasa~khyaÑ na gacchati. Bhikkh|naÒca bhikkhunÊnaÒca antovuttha-antopakkamocanatthaÑ hi kappiyakuÔiyo anuÒÒÈtÈ. YaÑ pana akappiyabh|miyaÑ sahaseyyappahonake gehe vutthaÑ saÑghikaÑ vÈ puggalikaÑ vÈ bhikkhussa bhikkhuniyÈ vÈ santakaÑ ekarattampi ÔhapitaÑ, taÑ antovutthaÑ, tattha pakkaÒca antopakkaÑ nÈma hoti, etaÑ na kappati. SattÈhakÈlikaÑ pana yÈvajÊvikaÒca vaÔÔati.

TatrÈyaÑ vinicchayo–sÈmaÓero bhikkhussa taÓÉulÈdikaÑ ÈmisaÑ ÈharitvÈ kappiyakuÔiyaÑ nikkhipitvÈ punadivase pacitvÈ deti, antovutthaÑ na hoti. Tattha akappiyakuÔiyaÑ nikkhittasappi-ÈdÊsu yaÑkiÒci pakkhipitvÈ deti, mukhasannidhi nÈma hoti. MahÈpaccariyaÑ pana “antovutthaÑ hotÊ”ti vuttaÑ. Tattha nÈmamattameva nÈnÈkaraÓaÑ. Bhikkhu akappiyakuÔiyaÑ ÔhapitasappiÒca yÈvajÊvikapaÓÓaÒca ekato pacitvÈ paribhuÒjati, sattÈhaÑ nirÈmisaÑ vaÔÔati. Sace ÈmisasaÑsaÔÔhaÑ katvÈ paribhuÒjati, antovutthaÒceva sÈmaÑpÈkaÒca hoti. EtenupÈyena sabbasaÑsaggÈ veditabbÈ.

ImÈ pana kappiyakuÔiyo kadÈ jahitavatthukÈ honti? UssÈvanantikÈ tÈva yÈ thambhÈnaÑ upari bhittipÈde vÈ nikhaÓitvÈ katÈ, sÈ sabbesu thambhesu ca bhittipÈdesu ca apanÊtesu jahitavatthukÈ hoti. Sace pana thambhe vÈ bhittipÈde vÈ parivattenti, yo yo Ôhito, tattha tattha patiÔÔhÈti. Sabbesupi parivattitesu ajahitavatthukÈva hoti. IÔÔhakÈdÊhi katÈ cayassa upari bhitti-atthÈya ÔhapitaÑ iÔÔhakaÑ vÈ silaÑ vÈ mattikÈpiÓÉaÑ vÈ ÈdiÑkatvÈ vinÈsitakÈle jahitavatthukÈ hoti. Yehi pana iÔÔhakÈdÊhi adhiÔÔhitÈ, tesu apanÊtesupi tadaÒÒÈsu patiÔÔhitÈsu ajahitavatthukÈva hoti.

GonisÈdikÈ pÈkÈrÈdÊhi parikkhepe kate jahitavatthukÈ hoti. Puna tasmiÑ ÈrÈme kappiyakuÔi laddhuÑ vaÔÔati. Sace pana punapi pÈkÈrÈdayo tattha tattha khaÓÉÈ honti, tato tato gÈvo pavisanti, puna kappiyakuÔi hoti. ItarÈ pana dve gopÈnasÊmattaÑ

382 VinayapiÔaka

ÔhapetvÈ sabbasmiÑ chadane vinaÔÔhe jahitavatthukÈ honti. Sace gopÈnasÊnaÑ upari ekampi pakkhapÈsakamaÓÉalaÑ atthi, rakkhati.

Yatra panimÈ catassopi kappiyabh|miyo natthi, tattha kiÑ kÈtabbaÑ? Anupasampannassa datvÈ tassa santakaÑ katvÈ paribhuÒjitabbaÑ. TatridaÑ vatthu–Karavikatissatthero kira vinayadharapÈmokkho MahÈsÊvattherassa santikaÑ agamÈsi. So dÊpÈlokena sappikumbhaÑ passitvÈ “bhante kimetan”ti pucchi. Thero “Èvuso gÈmato sappikumbho Èbhato l|khadivase sappinÈ bhuÒjanatthÈyÈ”ti Èha. Tato naÑ Tissatthero “na vaÔÔati bhante”ti Èha. Thero punadivase pamukhe nikkhipÈpesi. Tissatthero puna ekadivase Ègato taÑ disvÈ tatheva pucchitvÈ “bhante sahaseyyappahonakaÔÔhÈne ÔhapetuÑ na vaÔÔatÊ”ti Èha. Thero punadivase bahi nÊharÈpetvÈ nikkhipÈpesi, taÑ corÈ hariÑsu. So puna ekadivasaÑ ÈgataÑ TissattheraÑ Èha “Èvuso tayÈ ‘na vaÔÔatÊ’ti vutto so kumbho bahi nikkhitto, corehi avahato”ti. Tato naÑ Tissatthero Èha “nanu bhante anupasampannassa dÈtabbÈ assa, anupasampannassa hi datvÈ tassa santakaÑ katvÈ paribhuÒjituÑ vaÔÔatÊ”ti. 296-9. MeÓÉakavatthu uttÈnameva. Api cettha anujÈnÈmi bhikkhave paÒca goraseti ime paÒca gorase visuÑ paribhogena paribhuÒjitumpi anujÈnÈmÊti attho. PÈtheyyaÑ pariyesitunti ettha sace keci sayameva ÒatvÈ denti, iccetaÑ kusalaÑ. No ce denti, ÒÈtipavÈritaÔÔhÈnato vÈ bhikkhÈcÈravattena vÈ pariyesitabbaÑ. TathÈ alabhantena aÒÒÈtika-apavÈritaÔÔhÈnato yÈcitvÈpi gahetabbaÑ. Ekadivasena gamanÊye magge ekabhattatthÈya pariyesitabbaÑ, dÊghe addhÈne yattakena kantÈraÑ nittharati, tattakaÑ pariyesitabbaÑ.

KeÓiyajaÔilavatthukathÈ

300. KÈjehi gÈhÈpetvÈti paÒcahi kÈjasatehi susa~khatassa badarapÈnassa kuÔasahassaÑ gÈhÈpetvÈ. EtasmiÑ nidÈne etasmiÑ pakaraÓe dhammiÑ kathaÑ katvÈti “sÈdhu bhikkhave pÈnaÑ apivantÈ samaÓassa


Gotamassa sÈvakÈ paccayabÈhullikÈti vÈdaÑ na uppÈdayittha, mayi ca gÈravaÑ akattha, mama ca tumhesu gÈravaÑ janayittha, iti vo ahaÑ iminÈ kÈraÓena suÔÔhu pasanno”ti-ÈdinÈ nayena dhammiÑ kathaÑ katvÈ anujÈnÈmi bhikkhave aÔÔha pÈnÈnÊti-ÈdimÈha.

Tattha ambapÈnanti Èmehi vÈ pakkehi vÈ ambehi katapÈnaÑ. Tattha Èmehi karontena ambataruÓÈni bhinditvÈ udake pakkhipitvÈ Ètape ÈdiccapÈkena pacitvÈ parissÈvetvÈ tadahupaÔiggahitehi madhusakkarakapp|rÈdÊhi yojetvÈ kÈtabbaÑ. EvaÑ kataÑ purebhattameva kappati, anupasampannehi kataÑ labhitvÈ pana purebhattaÑ paÔiggahitaÑ purebhattaÑ sÈmisaparibhogenÈpi vaÔÔati, pacchÈbhattaÑ nirÈmisaparibhogena yÈva aruÓuggamanÈ vaÔÔatiyeva. Esa nayo sabbapÈnesu.

Tesu pana jambupÈnanti jambuphalehi katapÈnaÑ. CocapÈnanti aÔÔhikehi kadaliphalehi katapÈnaÑ. MocapÈnanti anaÔÔhikehi kadaliphalehi katapÈnaÑ. MadhukapÈnanti1 madhukÈnaÑ jÈtirasena katapÈnaÑ. TaÑ pana udakasambhinnaÑ vaÔÔati, suddhaÑ na vaÔÔati. MuddikapÈnanti muddikÈ udake madditvÈ ambapÈnaÑ viya katapÈnaÑ. SÈl|kapÈnanti rattuppalanÊluppalÈdÊnaÑ sÈl|ke madditvÈ katapÈnaÑ. PhÈrusakapÈnanti phÈrusakaphalehi ambapÈnaÑ viya katapÈnaÑ. ImÈni aÔÔha pÈnÈni sÊtÈnipi ÈdiccapÈkÈnipi vaÔÔanti, aggipÈkÈni na vaÔÔanti. DhaÒÒaphalarasanti sattannaÑ dhaÒÒÈnaÑ phalarasaÑ. �Èkarasanti pakkaÉÈkarasaÑ. YÈvakÈlikapattÈnaÑ hi purebhattaÑyeva raso kappati, yÈvajÊvikÈnaÑ paÔiggahetvÈ Ôhapitasappi-ÈdÊhi saddhiÑ pakkÈnaÑ sattÈhaÑ kappati. Sace pana suddha-udakena pacati, yÈvajÊvampi vaÔÔati, khÊrÈdÊhi pana saddhiÑ pacituÑ na vaÔÔati. AÒÒehi pakkampi ÉÈkarasasa~khyameva gacchati. KurundiyaÑ pana “yÈvakÈlikapattÈnampi sÊtodakena madditvÈ kataraso vÈ ÈdiccapÈko vÈ vaÔÔatÊ”ti vuttaÑ. ®hapetvÈ madhukapuppharasanti ettha madhukapuppharaso aggipÈko vÈ hotu ÈdiccapÈko vÈ, pacchÈbhattaÑ na vaÔÔati. Purebhattampi yaÑ pÈnaÑ gahetvÈ majjaÑ karonti, so Èdito paÔÔhÈya na vaÔÔati. MadhukapupphaÑ pana allaÑ vÈ sukkhaÑ vÈ bhajjitaÑ vÈ tena kataphÈÓitaÑ vÈ yato paÔÔhÈya majjaÑ na karonti, taÑ sabbaÑ purebhattaÑ vaÔÔati. Ucchuraso nikasaÔo pacchÈbhattaÑ ______________________________________________________________ 1. MadhupÈnanti (SÊ)

384 VinayapiÔaka

vaÔÔati. Iti pÈnÈni anujÈnantena imepi cattÈro rasÈ anuÒÒÈtÈti. AggihuttamukhÈ yaÒÒÈti-ÈdÊsu aggihutaÑ seÔÔhaÑ, aggihutaÑ mukhanti vuttaÑ hoti.

RojamallÈdivatthukathÈ

301-2. Rojavatthu uttÈnatthameva. Tattha sa~karaÑ akaÑs|ti katikaÑ akaÑsu. UÄÈraÑ kho te idanti sundaraÑ kho te idaÑ. NÈhaÑ bhante Œnanda bahukatoti nÈhaÑ BuddhÈdigatapasÈdabahumÈnena idhÈgatoti dasseti. SabbaÒca ÉÈkanti sappi-ÈdÊhi pakkaÑ vÈ apakkaÑ vÈ yaÑkiÒci ÉÈkaÑ. PiÔÔhakhÈdanÊyanti piÔÔhamayaÑ khÈdanÊyaÑ. Rojo kira idaÑ ubhayampi satasahassaÑ vayaÑ katvÈ paÔiyÈdÈpesi. 303. MaÒjukÈti madhuravacanÈ. PaÔibhÈneyyakÈti sake sippe paÔibhÈnasampannÈ. DakkhÈti chekÈ analasÈ vÈ. PariyodÈtasippÈti niddosasippÈ. NÈÄiyÈvÈpakenÈti nÈÄiyÈ ca ÈvÈpakena ca. ŒvÈpako nÈma yattha laddhaÑ laddhaÑ Èvapanti, pakkhipantÊti vuttaÑ hoti. Na ca bhikkhave nahÈpitapubbena khurabhaÓÉanti ettha gahetvÈ pariharitumeva na vaÔÔati, aÒÒassa santakena kese chedetuÑ vaÔÔati. Sace vetanaÑ gahetvÈ chindati, na vaÔÔati. Yo anahÈpitapubbo, tassa pariharitumpi vaÔÔati, taÑ vÈ aÒÒaÑ vÈ gahetvÈ kese chedetumpi vaÔÔati. 304. BhÈgaÑ datvÈti dasamabhÈgaÑ datvÈ. IdaÑ kira JambudÊpe porÈÓakacÈrittaÑ. TasmÈ dasa koÔÔhÈse katvÈ eko koÔÔhÈso bh|misÈmikÈnaÑ dÈtabbo.

CatumahÈpadesakathÈ

305. YaÑ bhikkhave mayÈ idaÑ na kappatÊti ime cattÈro mahÈpadese BhagavÈ bhikkh|naÑ nayaggahaÓatthÈya Èha. Tattha dhammasa~gÈhakattherÈ suttaÑ gahetvÈ parimaddantÈ ida addasaÑsu. ®hapetvÈ dhaÒÒaphalarasanti satta dhaÒÒarasÈni pacchÈbhattaÑ na kappantÊti paÔikkhittÈni. TÈlanÈÄikerapanasalabuja-alÈbukumbhaÓÉapussaphalatipusaphala-eÄÈlukÈni nava mahÈphalÈni sabbaÒca aparaÓÓaÑ dhaÒÒagatikameva. TaÑ kiÒcÈpi na paÔikkhittaÑ, atha kho akappiyaÑ anulometi. TasmÈ pacchÈbhattaÑ na kappati.


AÔÔha pÈnÈni anuÒÒÈtÈni, avasesÈni vettatintiÓikamÈtulu~gakapitthakosambakaramandÈdikhuddakaphalapÈnÈni aÔÔhapÈnagatikÈneva. TÈni kiÒcÈpi na anuÒÒÈtÈni, atha kho kappiyaÑ anulomenti, tasmÈ kappanti. ®hapetvÈ hi sÈnulomaÑ dhaÒÒaphalarasaÑ aÒÒaÑ phalapÈnaÑ nÈma akappiyaÑ natthi, sabbaÑ yÈmakÈlikaÑyevÈti KurundiyaÑ vuttaÑ.

BhagavatÈ cha cÊvarÈni anuÒÒÈtÈni. Dhammasa~gÈhakattherehi tesaÑ anulomÈni duk|laÑ, pattuÓÓaÑ, cÊnapaÔÔaÑ, somÈrapaÔÔaÑ, iddhimayikaÑ, devadattiyanti aparÈni cha anuÒÒÈtÈni. Tattha pattuÓÓanti pattuÓÓadese pÈÓakehi saÒjÈtavatthaÑ. Dve paÔÈ desanÈmeneva vuttÈ. TÈni tÊÓi koseyyassÈnulomÈni, duk|laÑ sÈÓassa, itarÈni dve kappÈsikassa vÈ sabbesaÑ vÈ.

BhagavatÈ ekÈdasa patte paÔikkhipitvÈ dve pattÈ anuÒÒÈtÈ lohapatto ceva, mattikÈpatto ca. LohathÈlakaÑ, mattikÈthÈlakaÑ, tambalohathÈlakanti tesaÑyeva anulomÈni. BhagavatÈ tayo tumbÈ anuÒÒÈtÈ lohatumbo, kaÔÔhatumbo, phalatumboti, kuÓÉikÈ kaÒcanako udakatumboti tesaÑyeva anulomÈni. KurundiyaÑ pana pÈnÊyasa~khapÈnÊyasarÈvakÈni etesaÑ anulomÈnÊti vuttaÑ. PaÔÔikÈ s|karantanti dve kÈyabandhanÈni anuÒÒÈtÈni, dussapaÔÔena rajjukena ca katakÈyabandhanÈni tesaÑ anulomÈni. SetacchattaÑ, kilaÒjacchattaÑ, paÓÓacchattanti tÊÓi chattÈni anuÒÒÈtÈni. EkapaÓÓacchattaÑ tesaÑyeva anulomanti iminÈ nayena PÈÄiÒca AÔÔhakathaÒca anupekkhitvÈ aÒÒÈnipi kappiyÈkappiyÈnaÑ anulomÈni veditabbÈni.

TadahupaÔiggahitaÑ kÈle kappatÊti-Èdi sabbaÑ sambhinnarasaÑ sandhÈya vuttaÑ. Sace hi challimpi anapanetvÈ sakaleneva nÈÄikeraphalena saddhiÑ pÈnakaÑ paÔiggahitaÑ hoti, nÈÄikeraÑ apanetvÈ taÑ vikÈlepi kappati. Upari sappipiÓÉaÑ ÔhapetvÈ sÊtalapÈyÈsaÑ denti, yaÑ pÈyÈsena asaÑsaÔÔhaÑ sappi, taÑ apanetvÈ sattÈhaÑ paribhuÒjituÑ vaÔÔati. BaddhamadhuphÈÓitÈdÊsupi eseva nayo. TakkolajÈtiphalÈdÊhi ala~karitvÈ piÓÉapÈtaÑ denti, tÈni uddharitvÈ dhovitvÈ yÈvajÊvaÑ paribhuÒjitabbÈni, yÈguyaÑ pakkhipitvÈ dinnasi~giverÈdÊsupi telÈdÊsu pakkhipitvÈ dinnalaÔÔhimadhukÈdÊsupi eseva nayo. EvaÑ yaÑ yaÑ asambhinnarasaÑ hoti, taÑ taÑ ekato paÔiggahitampi

386 VinayapiÔaka

yathÈ suddhaÑ hoti, tathÈ dhovitvÈ vÈ tacchetvÈ vÈ tassa tassa kÈlavasena paribhuÒjituÑ vaÔÔati.

Sace pana sambhinnarasaÑ hoti saÑsaÔÔhaÑ, na vaÔÔati. YÈvakÈlikaÒhi attanÈ saddhiÑ sambhinnarasÈni tÊÓipi yÈmakÈlikÈdÊni attano sabhÈvaÑ upaneti. YÈmakÈlikaÑ dvepi sattÈhakÈlikÈdÊni attano sabhÈvaÑ upaneti. SattÈhakÈlikampi attanÈ saddhiÑ saÑsaÔÔhaÑ yÈvajÊvikaÑ attano sabhÈvaÒÒeva upaneti, tasmÈ tena tadahupaÔiggahitena saddhiÑ tadahupaÔiggahitaÑ vÈ purepaÔiggahitaÑ vÈ yÈvajÊvikaÑ sattÈhaÑ kappati dvÊhapaÔiggahitena chÈhaÑ. TÊhapaÔiggahitena paÒcÈhaÑ -pa- sattÈhapaÔiggahitena tadaheva kappatÊti veditabbaÑ. TasmÈyeva hi “sattÈhakÈlikena bhikkhave yÈvajÊvikaÑ tadahupaÔiggahitan”ti avatvÈ “paÔiggahitaÑ sattÈhaÑ kappatÊ”ti vuttaÑ.

KÈlayÈmasattÈhÈtikkamesu cettha vikÈlabhojanasannidhibhesajjasikkhÈpadÈnaÑ vasena Èpattiyo veditabbÈ. Imesu ca pana cat|su kÈlikesu yÈvakÈlikaÑ yÈmakÈlikanti idameva dvayaÑ antovutthakaÒceva sannidhikÈrakaÒca hoti, sattÈhakÈlikaÒca yÈvajÊvikaÒca akappiyakuÔiyaÑ nikkhipitumpi vaÔÔati, sannidhimpi na janetÊti. SesaÑ sabbattha uttÈnamevÈti.

BhesajjakkhandhakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

7. Kathinakkhandhaka

KathinÈnujÈnanakathÈ

306. Kathinakkhandhake PÈveyyakÈti PÈveyyaraÔÔhavÈsino. PÈveyyaÑ1 nÈma Kosalesu pacchimadisÈbhÈge raÔÔhaÑ, tattha vÈsinoti vuttaÑ hoti. KosalaraÒÒo ekapitukabhÈt|naÑ BhaddavaggiyatherÈnaÑ etaÑ adhivacanaÑ. Tesu sabbajeÔÔhako anÈgÈmÊ, sabbapacchimako sotÈpanno, ekopi arahÈ vÈ puthujjano vÈ natthi. ŒraÒÒikÈti dhuta~gasamÈdÈnavasena ÈraÒÒikÈ, na araÒÒavÈsamattena. PiÓÉapÈtikÈdibhÈvepi tesaÑ eseva nayo, sÊsavasena cetaÑ vuttaÑ. Ime pana terasÈpi dhuta~gÈni samÈdÈyeva vattanti. Udakasa~gaheti udakena sa~gahite ghaÔite saÑsaÔÔhe, thale ca ninne ca ekodakÊbh|teti attho.

Udakacikkhalleti akkanta-akkantaÔÔhÈne udakacikkhallo uÔÔhahitvÈ yÈva ÈnisadÈ paharati, Êdise cikkhalleti attho. OkapuÓÓehÊti udakapuÓÓehi. TesaÑ kira cÊvarÈni ghanÈni, tesu patitaÑ udakaÑ na paggharati, ghanattÈ puÔabaddhaÑ2 viya tiÔÔhati. Tena vuttaÑ “okapuÓÓehi cÊvarehÊ”ti. OghapuÓÓehÊtipi pÈÔho.

AvivadamÈnÈ vassaÑ vasimhÈti ettha ÈgantukaÔÔhÈne senÈsanaphÈsutÈya abhÈvena ca Bhagavato dassanÈlÈbhena ukkaÓÔhitatÈya ca te bhikkh| phÈsuÑ na vasiÑsu. TasmÈ “avivadamÈnÈ phÈsukaÑ vassaÑ vasimhÈ”ti nÈvocuÑ. DhammiÑ kathaÑ katvÈti BhagavÈ tesaÑ bhikkh|naÑ anamataggiyakathaÑ kathesi, te sabbepi kathÈpariyosÈne arahattaÑ pÈpuÓitvÈ nisinnaÔÔhÈnatoyeva ÈkÈse uppatitvÈ agamaÑsu, taÑ sandhÈya vuttaÑ “dhammiÑ kathaÑ katvÈ”ti. Tato BhagavÈ “sace kathinatthÈro paÒÒatto abhavissa, ete bhikkh| ekaÑ cÊvaraÑ ÔhapetvÈ santaruttarena ÈgacchantÈ na evaÑ kilantÈ assu, kathinatthÈro ca nÈmesa sabbabuddhehi anuÒÒÈto”ti cintetvÈ kathinatthÈraÑ anujÈnitukÈmo bhikkh| Èmantesi, ÈmantetvÈ ca pana anujÈnÈmi bhikkhaveti-ÈdimÈha. ______________________________________________________________ 1. PÈÔheyyakÈti PÈÔheyyaraÔÔhavÈsino. PÈÔheyyaÑ (SÊ) 2. PuÔabhattaÑ (Ka)

388 VinayapiÔaka

Tattha atthatakathinÈnaÑ voti nipÈtamattaÑ vokÈro, atthatakathinÈnanti attho. EvaÒhi sati parato “so nesaÑ bhavissatÊ”ti yujjati. Atha vÈ voti sÈmivacanamevetaÑ. So nesanti ettha pana so cÊvaruppÈdo ye atthatakathinÈ, tesaÑ bhavissatÊti attho.

Tattha anÈmantacÈroti yÈva kathinaÑ na uddhariyati, tÈva anÈmantetvÈ caraÓaÑ kappissati, CÈrittasikkhÈpadena anÈpatti bhavissatÊti attho. AsamÈdÈnacÈroti ticÊvaraÑ asamÈdÈya caraÓaÑ, cÊvaravippavÈso kappissatÊti attho. GaÓabhojananti gaÓabhojanampi kappissati. YÈvadatthacÊvaranti yÈvattakena cÊvarena attho, tÈvattakaÑ anadhiÔÔhitaÑ avikappitaÑ kappissatÊti attho. Yo ca tattha cÊvaruppÈdoti tattha kathinatthatasÊmÈyaÑ matakacÊvaraÑ vÈ hotu saÑghaÑ uddissa dinnaÑ vÈ saÑghikena tatruppÈdena ÈbhataÑ vÈ, yena kenaci ÈkÈrena yaÑ saÑghikacÊvaraÑ uppajjati, taÑ tesaÑ bhavissatÊti attho.

EvaÒca pana bhikkhave kathinaÑ attharitabbanti ettha kathinatthÈraÑ ke labhanti, ke na labhantÊti. GaÓanavasena tÈva pacchimakoÔiyÈ paÒca janÈ labhanti, uddhaÑ satasahassampi, paÒcannaÑ heÔÔhÈ na labhanti. Vutthavassavasena purimikÈya vassaÑ upagantvÈ paÔhamapavÈraÓÈya pavÈritÈ labhanti, chinnavassÈ vÈ pacchimikÈya upagatÈ vÈ na labhanti, aÒÒasmiÑ vihÈre vutthavassÈpi na labhantÊti MahÈpaccariyaÑ vuttaÑ, purimikÈya upagatÈnaÑ pana sabbe gaÓap|rakÈ honti, ÈnisaÑsaÑ na labhanti, ÈnisaÑso itaresaÑyeva hoti. Sace purimikÈya upagatÈ cattÈro vÈ honti tayo vÈ dve vÈ eko vÈ, itare gaÓap|rake katvÈ kathinaÑ attharitabbaÑ. Atha cattÈro bhikkh| upagatÈ, eko paripuÓÓavasso sÈmaÓero, so ce pacchimikÈya upasampajjati, gaÓap|rako ceva hoti ÈnisaÑsaÒca labhati. Tayo bhikkh| dve sÈmaÓerÈ, dve bhikkh| tayo sÈmaÓerÈ, eko bhikkhu cattÈro sÈmaÓerÈti etthÈpi eseva nayo. Sace purimikÈya upagatÈ kathinatthÈrakusalÈ na honti, atthÈrakusalÈ khandhakabhÈÓakatherÈ pariyesitvÈ ÈnetabbÈ. KammavÈcaÑ sÈvetvÈ kathinaÑ attharÈpetvÈ dÈnaÒca bhuÒjitvÈ gamissanti, ÈnisaÑso pana itaresaÑyeva hoti.


KathinaÑ kena dinnaÑ vaÔÔati? Yena kenaci devena vÈ manussena vÈ paÒcannaÑ vÈ sahadhammikÈnaÑ aÒÒatarena dinnaÑ vaÔÔati. KathinadÈyakassa vattaÑ atthi, sace so taÑ ajÈnanto pucchati “bhante kathaÑ kathinaÑ dÈtabban”ti, tassa evaÑ ÈcikkhitabbaÑ “tiÓÓaÑ cÊvarÈnaÑ aÒÒatarappahonakaÑ s|riyuggamanasamaye vatthaÑ ‘kathinacÊvaraÑ demÈ’ti dÈtuÑ vaÔÔati, tassa parikammatthaÑ ettakÈ nÈma s|ciyo, ettakaÑ suttaÑ, ettakaÑ rajanaÑ, parikammaÑ karontÈnaÑ ettakÈnaÑ bhikkh|naÑ yÈgubhattaÒca dÈtuÑ vaÔÔatÊ”ti.

KathinatthÈrakenÈpi dhammena samena uppannaÑ kathinaÑ attharantena vattaÑ jÈnitabbaÑ. TantavÈyagehato hi ÈbhatasantÈneneva khalimakkhitasÈÔako na vaÔÔati, malÊnasÈÔakopi na vaÔÔati, tasmÈ kathinatthÈrasÈÔakaÑ labhitvÈ suÔÔhu dhovitvÈ s|ci-ÈdÊni cÊvarakamm|pakaraÓÈni sajjetvÈ bah|hi bhikkh|hi saddhiÑ tadaheva sibbitvÈ niÔÔhitas|cikammaÑ rajitvÈ kappabinduÑ datvÈ kathinaÑ attharitabbaÑ. Sace tasmiÑ anatthateyeva aÒÒaÑ kathinasÈÔakaÑ Èharati, aÒÒÈni ca bah|ni kathinÈnisaÑsavatthÈni deti, yo ÈnisaÑsaÑ bahuÑ deti, tassa santakeneva attharitabbaÑ. Itaro yathÈ tathÈ1 ovaditvÈ saÒÒÈpetabbo.

KathinaÑ pana kena attharitabbaÑ? Yassa saÑgho kathinacÊvaraÑ deti. SaÑghena pana kassa dÈtabbaÑ? Yo jiÓÓacÊvaro hoti. Sace bah| jiÓÓacÊvarÈ honti, vuÉÉhassa dÈtabbaÑ. VuÉÉhesupi yo mahÈpariso tadaheva cÊvaraÑ katvÈ attharituÑ sakkoti, tassa dÈtabbaÑ. Sace vuÉÉho na sakkoti, navakataro sakkoti, tassa dÈtabbaÑ. Apica saÑghena mahÈtherassa sa~gahaÑ kÈtuÑ vaÔÔati, tasmÈ “tumhe bhante gaÓhatha, mayaÑ katvÈ dassÈmÈ”ti vattabbaÑ. TÊsu cÊvaresu yaÑ jiÓÓaÑ hoti, tadatthÈya dÈtabbaÑ. PakatiyÈ dupaÔÔacÊvarassa dupaÔÔatthÈyeva dÈtabbaÑ. Sacepissa ekapaÔÔacÊvaraÑ ghanaÑ hoti, kathinasÈÔako ca pelavo, sÈruppatthÈya dupaÔÔappahonakameva dÈtabbaÑ, “ahaÑ alabhanto ekapaÔÔaÑ pÈrupÈmÊ”ti vadantassÈpi dupaÔÔaÑ dÈtuÑ vaÔÔati. Yo pana lobhapakatiko hoti, tassa na dÈtabbaÑ. TenÈpi kathinaÑ attharitvÈ pacchÈ sibbitvÈ “dve cÊvarÈni karissÈmÊ”ti na gahetabbaÑ. Yassa pana dÊyati, tassa yena vidhinÈ dÈtabbaÑ, ______________________________________________________________ 1. TathÈ tathÈ (Ka)

390 VinayapiÔaka

taÑ dassetuÑ “evaÒca pana bhikkhave kathinaÑ attharitabban”ti ÈrabhitvÈ suÓÈtu me bhanteti-ÈdikÈ dÈnakammavÈcÈ tÈva vuttÈ.

EvaÑ dinne pana kathine sace taÑ kathinadussaÑ niÔÔhitaparikammameva hoti, iccetaÑ kusalaÑ. No ce niÔÔhitaparikammaÑ hoti, “ahaÑ thero”ti vÈ “bahussuto”ti vÈ ekenÈpi akÈtuÑ na labbhati, sabbeheva sannipatitvÈ dhovanasibbanarajanÈni niÔÔhÈpetabbÈni. IdaÒhi kathinavattaÑ nÈma BuddhappasatthaÑ. AtÊte Padumuttaropi BhagavÈ kathinavattaÑ akÈsi, tassa kira aggasÈvako SujÈtatthero nÈma kathinaÑ gaÓhi, taÑ SatthÈ aÔÔhasaÔÔhiyÈ bhikkhusatasahassehi saddhiÑ nisÊditvÈ akÈsi.

KatapariyositaÑ pana kathinaÑ gahetvÈ atthÈrakena bhikkhunÈ “sace sa~ghÈÔiyÈ kathinaÑ attharitukÈmo hoti, porÈÓikÈ sa~ghÈÔi paccuddharitabbÈ, navÈ sa~ghÈÔi adhiÔÔhÈtabbÈ. ImÈya sa~ghÈÔiyÈ kathinaÑ attharÈmÊti vÈcÈ bhinditabbÈ”ti-ÈdinÈ parivÈre vuttavidhÈnena kathinaÑ attharitabbaÑ. AttharitvÈ ca pana “tena kathinatthÈrakena bhikkhunÈ saÑghaÑ upasa~kamitvÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ evamassa vacanÊyo ‘atthataÑ bhante saÑghassa kathinaÑ, dhammiko kathinatthÈro, anumodathÈ’ti. Tehi anumodakehi bhikkh|hi ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ aÒjaliÑ paggahetvÈ evamassa vacanÊyo ‘atthataÑ Èvuso saÑghassa kathinaÑ dhammiko kathinatthÈro, anumodÈmÈ’ti” evamÈdinÈ parivÈre vuttavidhÈneneva anumodÈpetabbaÑ, itarehi ca anumoditabbaÑ. EvaÑ sabbesaÑ atthataÑ hoti kathinaÑ. VuttaÒhetaÑ parivÈre “dvinnaÑ puggalÈnaÑ atthataÑ hoti kathinaÑ atthÈrakassa ca anumodakassa cÈ”ti1. Punapi vuttaÑ “na saÑgho kathinaÑ attharati, na gaÓo kathinaÑ attharati, puggalo kathinaÑ attharati. SaÑghassa anumodanÈ gaÓassa anumodanÈ puggalassa atthÈro saÑghassa atthataÑ hoti kathinaÑ, gaÓassa atthataÑ hoti kathinaÑ, puggalassa atthataÑ hoti kathinan”ti2.

EvaÑ atthate pana kathine sace kathinacÊvarena saddhiÑ ÈbhataÑ ÈnisaÑsaÑ dÈyakÈ “yena amhÈkaÑ kathinaÑ gahitaÑ, tasseva demÈ”ti ______________________________________________________________ 1. Vi 5. 302 piÔÔhe. 2. Vi 5. 309 piÔÔhe.


denti, bhikkhusaÑgho anissaro. Atha avicÈretvÈva datvÈ gacchanti, bhikkhusaÑgho issaro. TasmÈ sace kathinatthÈrakassa sesacÊvarÈnipi dubbalÈni honti, saÑghena apaloketvÈ tesampi atthÈya vatthÈni dÈtabbÈni, kammavÈcÈ pana ekÈyeva vaÔÔati. Avasese kathinÈnisaÑse balavavatthÈni1 vassÈvÈsikaÔÔhitikÈya dÈtabbÈni, ÔhitikÈya abhÈve therÈsanato paÔÔhÈya dÈtabbÈni, garubhaÓÉaÑ na bhÈjetabbaÑ. Sace pana ekasÊmÈya bah| vihÈrÈ honti, sabbe bhikkh| sannipÈtetvÈ ekattha kathinaÑ attharitabbaÑ, visuÑ visuÑ attharituÑ na vaÔÔati. 308. IdÈni yathÈ ca kathinaÑ atthataÑ hoti, yathÈ ca anatthataÑ, taÑ vidhiÑ vitthÈrato dassetuÑ evaÒca pana bhikkhave atthataÑ hoti kathinaÑ evaÑ anatthatanti vatvÈ akaraÓÊyaÒceva mahÈbh|mikaÒca anatthatalakkhaÓaÑ tÈva dassento na ullikhitamattenÈti-Èdike catuvÊsati ÈkÈre dassesi. Tato paraÑ atthatalakkhaÓaÑ dassento “ahatena atthatan”ti-Èdike sattarasa ÈkÈre dassesi. ParivÈrepi hi “catuvÊsatiyÈ ÈkÈrehi anatthataÑ hoti kathinaÑ, sattarasahi ÈkÈrehi atthataÑ hoti kathinan”ti idameva lakkhaÓaÑ vuttaÑ.

Tattha ullikhitamattenÈti dÊghato ca puthulato ca pamÈÓaggahaÓamattena. PamÈÓaÑ hi gaÓhanto tassa tassa padesassa saÒjÈnanatthaÑ nakhÈdÊhi vÈ paricchedaÑ dassento ullikhati, nalÈÔÈdÊsu vÈ ghaÑsati, tasmÈ taÑ pamÈÓaggahaÓaÑ “ullikhitamattan”ti vuccati. DhovanamattenÈti kathinadussadhovanamattena. CÊvaravicÈraÓamattenÈti “paÒcakaÑ vÈ sattakaÑ vÈ navakaÑ vÈ ekÈdasakaÑ vÈ hot|”ti evaÑ vicÈritamattena. ChedanamattenÈti yathÈvicÈritassa vatthassa chedanamattena. BandhanamattenÈti moghasuttakÈropanamattena. OvaÔÔiyakaraÓamattenÈti moghasuttakÈnusÈrena dÊghasibbitamattena2. KaÓÉusakaraÓamattenÈti muddhiyapattabandhanamattena3. DaÄÊkammakaraÓamattenÈti dve cimilikÈyo4 ekato katvÈ sibbitamattena. Atha vÈ paÔhamacimilikÈ ghaÔetvÈ ÔhapitÈ hoti, kathinasÈÔakaÑ tassÈ kucchicimilikaÑ katvÈ sibbitamattenÈtipi attho. ______________________________________________________________ 1. AvasesakathinÈnisaÑsavatthÈni (SyÈ) 2. DÊghasibbaniÑ sibbitamattena (SÊ) 3. MuddhiyapaÔabandhanamattena (SyÈ), muddiyapaÔÔabandhanamattena (SÊ) 4. CilimikÈyo (SÊ)

392 VinayapiÔaka

MahÈpaccariyaÑ “pakaticÊvarassa upassayadÈnenÈ”ti vuttaÑ. KurundiyaÑ pana “pakatipattabandhacÊvaraÑ dupaÔÔaÑ kÈtuÑ kucchicimilikaÑ alliyÈpanamattenÈ”ti vuttaÑ. AnuvÈtakaraÓamattenÈti piÔÔhi-anuvÈtÈropanamattena. ParibhaÓÉakaraÓamattenÈti kucchi-anuvÈtÈropanamattena. OvaddheyyakaraÓamattenÈti1 ÈgantukapattÈropanamattena, kathinacÊvarato vÈ pattaÑ gahetvÈ aÒÒasmiÑ akathinacÊvare pattÈropanamattena.

KambalamaddanamattenÈti ekavÈraÑyeva rajane pakkhittena dantavaÓÓena, paÓÉupalÈsavaÓÓena vÈ. Sace pana sakiÑ vÈ dvikkhattuÑ vÈ rattampi sÈruppaÑ hoti, vaÔÔati. NimittakatenÈti “iminÈ dussena kathinaÑ attharissÈmÊ”ti evaÑ nimittakatena. Ettakameva hi parivÈre vuttaÑ. AÔÔhakathÈsu pana “ayaÑ sÈÔako sundaro, sakkÈ iminÈ kathinaÑ attharitunti evaÑ nimittakammaÑ katvÈ laddhenÈ”ti vuttaÑ. ParikathÈkatenÈti kathinaÑ nÈma dÈtuÑ vaÔÔati, kathinadÈyako bahuÑ puÒÒaÑ pasavatÊti evaÑ parikathÈya uppÈditena. KathinaÑ nÈma ati-ukkaÔÔhaÑ vaÔÔati, mÈtarampi viÒÒÈpetuÑ na vaÔÔati, ÈkÈsato otiÓÓasadisameva vaÔÔatÊti. KukkukatenÈti tÈvakÈlikena. SannidhikatenÈti ettha duvidho sannidhi karaÓasannidhi ca nicayasannidhi ca. Tattha tadaheva akatvÈ ÔhapetvÈ karaÓaÑ karaÓasannidhi. SaÑgho ajja kathinadussaÑ labhitvÈ punadivase deti, ayaÑ nicayasannidhi.

NissaggiyenÈti rattinissaggiyena. ParivÈrepi vuttaÑ “nissaggiyaÑ nÈma kariyamÈne aruÓaÑ uÔÔhahatÊ”ti. AkappakatenÈti anÈdinnakappabindunÈ. AÒÒatra sa~ghÈÔiyÈti-ÈdÊsu ÔhapetvÈ sa~ghÈÔi-uttarÈsa~ga-antaravÈsake aÒÒena paccattharaÓÈdinÈ atthataÑ anatthataÑ hotÊti. AÒÒatra paÒcakena vÈ atirekapaÒcakena vÈti paÒca vÈ atirekÈni vÈ khaÓÉÈni katvÈ mahÈmaÓÉala-aÉÉhamaÓÉalÈni dassetvÈ kateneva vaÔÔati, evaÒhi samaÓÉalikataÑ hoti. TaÑ ÔhapetvÈ aÒÒena acchinnakena vÈ dvatticatukhaÓÉena vÈ na vaÔÔati. AÒÒatra puggalassa atthÈrÈti puggalassa atthÈraÑ ÔhapetvÈ na aÒÒena saÑghassa vÈ gaÓassa vÈ atthÈrena atthataÑ hoti. NissÊmaÔÔho anumodatÊti bahi-upacÈrasÊmÈya Ôhito anumodati. ______________________________________________________________ 1. OvaÔÔeyyakaraÓamattenÈti (SÊ, SyÈ)


309. AhatenÈti aparibhuttena. AhatakappenÈti ahatasadisena ekavÈraÑ vÈ dvikkhattuÑ vÈ dhotena. PilotikÈyÈti hatavatthakasÈÔakena. PaÑsuk|lenÈti tevÊsatiyÈ khettesu uppannapaÑsuk|lena. PaÑsuk|likabhikkhunÈ coÄakabhikkhaÑ ÈhiÓÉitvÈ laddhacoÄakehi katacÊvarenÈtipi KurundimahÈpaccarÊsu vuttaÑ. PÈpaÓikenÈti ÈpaÓadvÈre patitapilotikaÑ gahetvÈ kathinatthÈya deti, tenÈpi vaÔÔatÊti attho. SesaÑ vuttavipallÈseneva veditabbaÑ. ImasmiÑ pana thÈne saha kathinassa atthÈrÈ kati dhammÈ jÈyantÊti-Èdi bahu-aÔÔhakathÈsu vuttaÑ, taÑ sabbaÑ parivÈre PÈÄi-ÈruÄhameva, tasmÈ tattha Ègatanayeneva veditabbaÑ. Na hi tena idha avuccamÈnena kathinatthÈrakassa kiÒci parihÈyati. 310. EvaÑ kathinatthÈraÑ dassetvÈ idÈni ubbhÈraÑ dassetuÑ kathaÒca bhikkhave ubbhataÑ hoti kathinanti-ÈdimÈha. Tattha mÈtikÈti mÈtaro, janettiyoti attho. KathinubbhÈraÑ1 hi etÈ aÔÔha janettiyo2. TÈsu pakkamanaÑ anto assÈti pakkamanantikÈ. EvaÑ sesÈpi veditabbÈ.

ŒdÈyasattakakathÈ

311. Na paccessanti na puna ÈgamissaÑ. EtasmiÑ pana pakkamanantike kathinuddhÈre paÔhamaÑ cÊvarapalibodho chijjati, pacchÈ ÈvÈsapalibodho. EvaÑ pakkamato hi cÊvarapalibodho antosÊmÈyameva chijjati. ŒvÈsapalibodho sÊmÈtikkame. Vuttampi cetaÑ parivÈre–

“Pakkamanantiko kathinuddhÈro, vutto ÈdiccabandhunÈ. EtaÒca tÈhaÑ vissajjissaÑ, cÊvarapalibodho paÔhamaÑ chijjati. PacchÈ ÈvÈsapalibodho chijjatÊ”ti3.

CÊvaraÑ ÈdÈyÈti akatacÊvaraÑ ÈdÈya. BahisÊmagatassÈti aÒÒaÑ sÈmantavihÈraÑ gatassa. EvaÑ hotÊti tasmiÑ vihÈre senÈsanaphÈsukaÑ vÈ sahÈyasampattiÑ vÈ disvÈ evaÑ hoti. EtasmiÑ pana niÔÔhÈnantike kathinuddhÈre ÈvÈsapalibodho paÔhamaÑ chijjati. So hi “na paccessan”ti citte uppannamatteyeva chijjati. Vuttampi cetaÑ– ______________________________________________________________ 1. KathinubbhÈrÈya (SÊ) 2. Janenti (?) 3. Vi 5. 310 piÔÔhe.

394 VinayapiÔaka

“NiÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro, vutto ÈdiccabandhunÈ.

EtaÒca tÈhaÑ vissajjissaÑ, ÈvÈsapalibodho paÔhamaÑ chijjati.

CÊvare niÔÔhite cÊvarapalibodho chijjatÊ”ti.

Etena nayena sesamÈtikÈvibhajanepi attho veditabbo. AyaÑ pana

viseso, sanniÔÔhÈnantike dvepi palibodhÈ “nevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na

paccessan”ti citte uppannamatteyeva ekato chijjantÊti. VuttaÒhetaÑ–

“SanniÔÔhÈnantiko kathinuddhÈro, vutto ÈdiccabandhunÈ.

EtaÒca tÈhaÑ vissajjissaÑ,

Dve palibodhÈ apubbaÑ acarimaÑ chijjantÊ”ti.

EvaÑ sabbakathinuddhÈresu palibodhupacchedo veditabbo. So pana

yasmÈ iminÈ ca vuttanayena parivÈre ca ÈgatabhÈvena sakkÈ jÈnituÑ, tasmÈ

vitthÈrato na vutto. AyaÑ panettha sa~khepo, nÈsanantike ÈvÈsapalibodho

paÔhamaÑ chijjati, cÊvare naÔÔhe cÊvarapalibodho chijjati. YasmÈ cÊvare

naÔÔhe cÊvarapalibodho chijjati, tasmÈ “nÈsanantiko”ti vuttaÑ1.

Savanantike cÊvarapalibodho paÔhamaÑ chijjati, tasmÈ tassa saha

savanena ÈvÈsapalibodho chijjati.

ŒsÈvacchedike ÈvÈsapalibodho paÔhamaÑ chijjati, cÊvarÈsÈya

upacchinnÈya cÊvarapalibodho chijjati. AyaÑ pana yasmÈ “anÈsÈya labhati,

ÈsÈya na labhati. Tassa evaÑ hoti ‘idhevimaÑ cÊvaraÑ kÈressaÑ, na

paccessan’ti” ÈdinÈ nayena itarehi uddhÈrehi saddhiÑ vomissadesano

anekappabhedo hoti, tasmÈ parato visuÑ vitthÈretvÈ vutto, idha na vutto.

Idha pana savanantikassa anantaraÑ sÊmÈtikkantiko vutto. Tattha

cÊvarapalibodho paÔhamaÑ chijjati, tassa bahisÊme ÈvÈsapalibodho chijjati.

SahubbhÈre dve palibodhÈ apubbaÑ acarimaÑ chijjantÊti.

______________________________________________________________ 1. Vuccati (SÊ)


316-325. EvaÑ ÈdÈyavÈre sattakathinuddhÈre dassetvÈ puna samÈdÈyavÈrepi vippakatacÊvarassa ÈdÈyasamÈdÈyavÈresupi yathÈsambhavaÑ teyeva dassitÈ. Tato paraÑ antosÊmÈyaÑ “paccessaÑ na paccessan”ti imaÑ vidhiÑ anÈmasitvÈva “na paccessan”ti imameva ÈmasitvÈ “anadhiÔÔhitenÈ”ti-ÈdinÈ nayena ca ye ye yujjanti, te te dassitÈ. Tato paraÑ “cÊvarÈsÈya pakkamatÊ”ti-ÈdinÈ nayena itarehi saddhiÑ vomissakanayena anekakkhattuÑ ÈsÈvacchedikaÑ dassetvÈ puna disaÑgamiyavasena ca phÈsuvihÈrikavasena ca niÔÔhÈnantikesu yujjamÈnÈ kathinuddhÈrÈ dassitÈ. EvaÑ pabhedeto kathinuddhÈraÑ dassetvÈ idÈni ye tena tena kathinuddhÈrena palibodhÈ chijjantÊti vuttÈ, tesaÑ paÔipakkhe dassento dveme bhikkhave kathinassa palibodhÈti-ÈdimÈha. Tattha cattenÈti yena cittena so ÈvÈso catto hoti, taÑ cattaÑ nÈma, tena cattena. Vantamuttesupi eseva nayo. SesaÑ sabbattha uttÈnamevÈti.

KathinakkhandhakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

8. CÊvarakkhandhaka

JÊvakavatthukathÈ

326. CÊvarakkhandhake padakkhiÓÈti chekÈ kusalÈ. AbhisaÔÈti abhigatÈ. Kehi abhigatÈti, atthikehi atthikehi manussehi, karaÓatthe pana sÈmivacanaÑ katvÈ “atthikÈnaÑ atthikÈnaÑ manussÈnan”ti vuttaÑ. PaÒÒÈsÈya ca rattiÑ gacchatÊti paÒÒÈsa kahÈpaÓe gahetvÈ rattiÑ gacchati. Negamoti kuÔumbiyagaÓo. 327. SÈlavatiÑ kumÈriÑ gaÓikaÑ vuÔÔhÈpesÊti nÈgarÈ dve satasahassÈni, rÈjÈ satasahassanti tÊÓi satasahassÈni aÒÒaÒca ÈrÈmuyyÈnavÈhanÈdiparicchedaÑ datvÈ vuÔÔhÈpesuÑ, gaÓikaÔÔhÈne Ôhapesunti attho. PaÔisatena ca rattiÑ gacchatÊti rattiÑ1 paÔisatena gacchati. GilÈnaÑ paÔivedeyyanti gilÈnabhÈvaÑ jÈnÈpeyyaÑ. Kattarasuppeti jiÓÓasuppe. 328. KÈ me deva mÈtÈ, ko pitÈti2 kasmÈ pucchi? TaÑ kira aÒÒe rÈjadÈrakÈ kÊÄantÈ kalahe uÔÔhite “nimmÈtiko nippitiko”ti vadanti. YathÈ ca aÒÒesaÑ dÈrakÈnaÑ chaÓÈdÊsu c|ÄamÈtÈmahÈmÈtÈdayo kiÒci paÓÓÈkÈraÑ pesenti, tathÈ tassa na koci kiÒci pesesi. Iti so taÑ sabbaÑ cintetvÈ “nimmÈtikoyeva nu kho ahan”ti jÈnanatthaÑ “kÈ me deva mÈtÈ, ko pitÈ”ti pucchi.

Yann|nÈhaÑ sippaÑ sikkheyyanti “yaÑn|na ahaÑ vejjasippaÑ sikkheyyan”ti cintesi. Tassa kira etadahosi “imÈni kho hatthi-assasippÈdÊni par|paghÈtapaÔisaÑyuttÈni, vejjasippaÑ mettÈpubbabhÈgaÑ sattÈnaÑ hitapaÔisaÑyuttan”ti. TasmÈ vejjasippameva sandhÈya “yaÑn|nÈhaÑ sippaÑ sikkheyyan”ti cintesi. ApicÈyaÑ ito kappasatasahassassa upari Padumuttarassa Bhagavato upaÔÔhÈkaÑ “buddhupaÔÔhÈko ayan”ti catuparisantare patthataguÓaÑ vejjaÑ disvÈ “aho vatÈhampi evar|paÑ ÔhÈnantaraÑ pÈpuÓeyyan”ti cintetvÈ sattÈhaÑ Buddhappamukhassa saÑghassa dÈnaÑ datvÈ BhagavantaÑ vanditvÈ “ahampi BhagavÈ ______________________________________________________________ 1. RattiÑ rattiÑ (SÊ, SyÈ) 2. Ko te pitÈti (SÊ)


tumhÈkaÑ upaÔÔhÈko asukavejjo viya anÈgate BuddhupaÔÔhÈko bhaveyyan”ti patthanamakÈsi. TÈya purimapatthanÈya codiyamÈnopesa vejjasippameva sandhÈya “yaÑn|nÈhaÑ sippaÑ sikkheyyan”ti cintesi. 329. DisÈpÈmokkhoti sabbadisÈsu vidito pÈkaÔo padhÈno vÈti attho. TasmiÒca samaye TakkasÊlato vÈÓijÈ AbhayarÈjakumÈraÑ dassanÈya ÈgamaÑsu, te JÊvako “kuto tumhe ÈgatÈ”ti pucchi. “TakkasÊlato”ti vutte “atthi tattha vejjasippÈcariyo”ti pucchi. “Œma kumÈra, TakkasÊlÈyaÑ DisÈpÈmokkho vejjo paÔivasatÊ”ti sutvÈ “tena hi yadÈ gacchatha, mayhaÑ ÈroceyyÈthÈ”ti Èha. Te tathÈ akaÑsu. So pitaraÑ anÈpucchÈ tehi saddhiÑ TakkasÊlaÑ agamÈsi. Tena vuttaÑ “abhayaÑ RÈjakumÈraÑ anÈpucchÈ”ti-Èdi.

IcchÈmahaÑ Ècariya sippaÑ sikkhitunti taÑ kira upasa~kamantaÑ disvÈ so vejjo “kosi tvaÑ tÈtÈ”ti pucchi. So “bimbisÈramahÈrÈjassa nattÈ, AbhayakumÈrassa puttomhÊ”ti Èha. KasmÈ pana tvamasi tÈta idhÈgatoti, tato so “tumhÈkaÑ santike sippaÑ sikkhitun”ti vatvÈ “icchÈmahaÑ Ècariya sippaÑ sikkhitun”ti Èha. BahuÒca gaÓhÈtÊti yathÈ aÒÒe khattiyakumÈrÈdayo Ècariyassa dhanaÑ datvÈ kiÒci kammaÑ akatvÈ sikkhantiyeva, na so evaÑ. So pana kiÒci dhanaÑ adatvÈ dhammantevÈsikova hutvÈ ekaÑ kÈlaÑ upajjhÈyassa kammaÑ karoti, ekaÑ kÈlaÑ sikkhati. EvaÑ santepi abhinÊhÈrasampanno kulaputto attano medhÈvitÈya bahuÒca gaÓhÈti, lahuÒca gaÓhÈti, suÔÔhu ca upadhÈreti, gahitaÒcassa na sammussati.

Satta ca me vassÈni adhÊyantassa nayimassa sippassa anto paÒÒÈyatÊti ettha ayaÑ kira JÊvako yattakaÑ Ècariyo jÈnÈti, yaÑ aÒÒe soÄasahi vassehi uggaÓhanti, taÑ sabbaÑ sattahi vassehi uggahesi. Sakkassa pana devaraÒÒo etadahosi “ayaÑ BuddhÈnaÑ upaÔÔhÈko aggavissÈsako bhavissati, handa naÑ bhesajjayojanaÑ sikkhÈpemÊ”ti Ècariyassa sarÊre ajjhÈvasitvÈ yathÈ ÔhapetvÈ kammavipÈkaÑ avasesarogaÑ ekeneva bhesajjayogena tikicchituÑ sakkoti, tathÈ naÑ bhesajjayojanaÑ sikkhÈpesi. So pana “Ècariyassa santike sikkhÈmÊ”ti maÒÒati, tasmÈ “samattho idÈni JÊvako

398 VinayapiÔaka

tikicchitun”ti Sakkena vissaÔÔhamatte evaÑ cintetvÈ ÈcariyaÑ pucchi. Œcariyo pana “na iminÈ mamÈnubhÈvena uggahitaÑ, devatÈnubhÈvena uggahitan”ti ÒatvÈva tena hi bhaÓeti-ÈdimÈha. SamantÈ yojanaÑ ÈhiÓÉantoti divase divase ekekena dvÈrena nikkhamitvÈ cattÈro divase ÈhiÓÉanto. ParittaÑ pÈtheyyaÑ pÈdÈsÊti appamattakaÑ adÈsi. KasmÈ? Tassa kira etadahosi “ayaÑ MahÈkulassa putto gatamattoyeva pitipitÈmahÈnaÑ santikÈ mahÈsakkÈraÑ labhissati, tato mayhaÑ vÈ sippassa vÈ guÓaÑ na jÈnissati, antarÈmagge pana khÊÓapÈtheyyo sippaÑ payojetvÈ avassaÑ mayhaÒca sippassa ca guÓaÑ jÈnissatÊ”ti parittaÑ dÈpesi.

SeÔÔhibhariyÈdivatthukathÈ

330. PasatenÈti ekahatthapuÔena1. PicunÈti kappÈsapaÔalena. Yatrahi nÈmÈti yÈ nÈma. KimpimÈyanti kimpi me ayaÑ. UpajÈnÈmetassa saÑyamassÈti katassa ca rog|pasamassa ca upakÈraÑ jÈnÈmÈti adhippÈyo. 331. SabbÈla~kÈraÑ tuyhaÑ hot|ti rÈjÈ kira “sace imaÑ gaÓhissati, pamÈÓayutte ÔhÈne naÑ ÔhapessÈmi. Sace na gaÓhissati, abbhantarikaÑ naÑ vissÈsakaÑ karissÈmÊ”ti cintetvÈ evamÈha. AbhayakumÈrassÈpi nÈÔakÈnampi cittaÑ uppajji “aho vata na gaÓheyyÈ”ti. Sopi tesaÑ cittaÑ ÒatvÈ viya “idaÑ me deva ayyikÈnaÑ ÈbharaÓaÑ, nayidaÑ mayhaÑ gaÓhituÑ patir|pan”ti vatvÈ alaÑ devÈti-ÈdimÈha. AdhikÈraÑ me devo sarat|ti katassa upakÈraÑ me devo sarat|ti attho. RÈjÈ pasanno sabbÈkÈrasampannaÑ gehaÒca ambavanuyyÈnaÒca anusaÑvaccharaÑ satasahassa-uÔÔhÈnakaÑ gÈmaÒca mahÈsakkÈraÒca datvÈ tena hi bhaÓeti-ÈdimÈha.

RÈjagahaseÔÔhivatthukathÈ

332. Sakkhissasi pana tvaÑ gahapatÊti kasmÈ Èha? IriyÈpathasamparivattanena kira matthalu~gaÑ na saÓÔhÈti, assa ca tÊhi sattÈhehi ______________________________________________________________ 1. Ekahatthap|rena (SÊ)


niccalassa nipannassa matthalu~gaÑ saÓÔhahissatÊti ÒatvÈ appeva nÈma sattasattamÈse paÔijÈnitvÈ sattasattadivasepi nipajjeyyÈti naÑ evamÈha. Teneva parato vuttaÑ “api ca paÔikacceva mayÈ ÒÈto”ti. SÊsacchaviÑ uppÈÔetvÈti sÊsacammaÑ apanetvÈ. SibbiniÑ vinÈmetvÈti sibbiniÑ vivaritvÈ. NÈhaÑ Ècariya sakkomÊti tassa kira sarÊre mahÈÉÈho uppajji, tasmÈ evamÈha. TÊhi sattÈhehÊti tÊhi passehi ekekena sattÈhena. 333. JanaÑ ussÈretvÈti janaÑ nÊharÈpetvÈ.

PajjotarÈjavatthukathÈ

334. JegucchaÑ me sappÊti ayaÑ kira rÈjÈ vicchikassa jÈto, vicchikavisapaÔighÈtÈya ca sappi bhesajjaÑ hoti vicchikÈnaÑ paÔik|laÑ, tasmÈ evamÈha. UddekaÑ dassatÊti uggÈraÑ dassati. PaÒÒÈsa yojanikÈ hotÊti paÒÒÈsa yojanÈni gantuÑ samatthÈ hoti. Na kevalaÒcassa raÒÒo hatthinÊyeva, NÈÄÈgiri nÈma hatthÊ yojanasataÑ gacchati, CelakaÓÓo ca MuÒcakeso cÈti dve assÈ vÊsayojanasataÑ gacchanti, KÈko dÈso saÔÔhiyojanÈni gacchati.

Ekassa kira kulaputtassa anuppanne Buddhe ekadivasaÑ bhuÒjituÑ nisinnassa Paccekabuddho dvÈre ÔhatvÈ agamÈsi, tasseko puriso “Paccekabuddho ÈgantvÈ gato”ti Èrocesi. So sutvÈ “gaccha vegena pattaÑ ÈharÈ”ti ÈharÈpetvÈ attano sajjitaÑ bhattaÑ sabbaÑ datvÈ pesesi. Itaro taÑ ÈharitvÈ Paccekabuddhassa hatthe ÔhapetvÈ “ahaÑ bhante tumhÈkaÑ katena iminÈ kÈyaveyyÈvatikena yattha yattha nibbattopi vÈhanasampanno homÊ”ti patthanaÑ akÈsi. So ayaÑ etarahi Pajjoto nÈma rÈjÈ jÈto, tÈya patthanÈya ayaÑ vÈhanasampatti.

SappiÑ pÈyetvÈti sappiÒca pÈyetvÈ paricÈrikÈnaÒca ÈhÈrÈcÈre vidhiÑ ÈcikkhitvÈ. Nakhena bhesajjaÑ olumpetvÈti nakhena bhesajjaÑ odahitvÈ, pakkhipitvÈti attho. NicchÈresÊti virecesi.

400 VinayapiÔaka

SiveyyakadussayugakathÈ

335. SiveyyakaÑ nÈma Uttarakur|su sivathikaÑ1 avama~galavatthaÑ. Tattha kira manussÈ mataÑ tena vatthena veÔhetvÈ nikkhipanti, taÑ “maÑsapesÊ”ti sallakkhetvÈ hatthisoÓÉakasakuÓÈ ukkhipitvÈ Himavantak|Ôe ÔhapetvÈ vatthaÑ apanetvÈ khÈdanti, atha vanacarakÈ vatthaÑ disvÈ raÒÒo Èharanti. EvamidaÑ Pajjotena laddhaÑ. SiviraÔÔhe kusalÈ itthiyo tÊhi aÑs|hi suttaÑ kantanti, tena suttena vÈyitavatthaÑ etantipi vadanti. ( )2

SamattiÑsavirecanakathÈ

336. SinehethÈti kiÑ pana Bhagavato kÈyo l|khoti, na l|kho. Bhagavato hi ÈhÈre sadÈ devatÈ dibbojaÑ pakkhipanti, sinehapÈnaÑ pana sabbattha dose temeti, sirÈ mudukÈ karoti. TenÈyaÑ evamÈha. TÊÓi uppalahatthÈnÊti ekaÑ oÄÈrikadosaharaÓatthaÑ, ekaÑ majjhimadosaharaÓatthaÑ, ekaÑ sukhumadosaharaÓatthaÑ. Nacirasseva pakatatto ahosÊti evaÑ pakatatte pana kÈye nÈgarÈ dÈnaÑ sampÈdesuÑ. JÊvako ÈgantvÈ BhagavantaÑ etadavoca “bhagavÈ ajja nÈgarÈ tumhÈkaÑ dÈnaÑ dÈtukÈmÈ, mÈ antogÈmaÑ piÓÉÈya pavisathÈ”ti. MahÈmoggallÈnatthero cintesi “kuto nu kho ajja Bhagavato paÔhamaÑ piÓÉapÈto laddhuÑ vaÔÔatÊ”ti. Tato cintesi “SoÓo seÔÔhiputto khettaparikammato paÔÔhÈya aÒÒehi asÈdhÈraÓÈnaÑ khÊrodakasecanasaÑvaddhÈnaÑ gandhasÈlÊnaÑ odanaÑ bhuÒjati, tato Bhagavato piÓÉapÈtaÑ ÈharissÈmÊ”ti iddhiyÈ gantvÈ tassa pÈsÈdatale attÈnaÑ dassesi. So therassa pattaÑ gahetvÈ paÓÊtaÑ piÓÉapÈtaÑ adÈsi. Therassa ca gamanÈkÈraÑ disvÈ “bhuÒjatha bhante”ti Èha. Thero tamatthaÑ Èrocesi. “BhuÒjatha bhante, ahaÑ aÒÒaÑ Bhagavato dassÈmÊ”ti theraÑ bhojetvÈ gandhehi pattaÑ ubbaÔÔetvÈ piÓÉapÈtassa p|retvÈ adÈsi, taÑ thero ÈharitvÈ Bhagavato adÈsi.

RÈjÈpi kho BimbisÈro “ajja BhagavÈ kiÑ bhuÒjissatÊ”ti vihÈraÑ ÈgantvÈ pavisamÈnova piÓÉapÈtagandhaÑ ghÈyitvÈ bhuÒjitukÈmo ahosi. ______________________________________________________________ 1. SivatthikaÑ (SyÈ, Ka) 2. (TenÈhasiveyyakanti Uttarakur|su sivatthikavatthaÑ, siviraÔÔhe uppannavatthantipi vadantÊti.) (Ka)


Bhagavato dvÊsuyeva piÓÉapÈtesu bhÈjanagatesu devatÈ ojaÑ pakkhipiÑsu, yaÒca SujÈtÈ adÈsi, yaÒca parinibbÈnakÈle Cundo kammÈraputto. AÒÒesu kabaÄe kabaÄe pakkhipiÑsu, tasmÈ BhagavÈ raÒÒo icchaÑ jÈnitvÈ apakkhittojameva thokaÑ piÓÉapÈtaÑ raÒÒo dÈpesi. So paribhuÒjitvÈ pucchi “kiÑ bhante Uttarakuruto ÈbhataÑ bhojanan”ti. “Na mahÈrÈja Uttarakuruto, apica kho taveva raÔÔhavÈsino gahapatiputtassa bhojanaÑ etan”ti vatvÈ SoÓassa sampattiÑ Ècikkhi. TaÑ sutvÈ rÈjÈ SoÓaÑ daÔÔhukÈmo hutvÈ Cammakkhandhake vuttanayena asÊtiyÈ kulaputtasahassehi saddhiÑ SoÓassa ÈgamanaÑ akÈsi. Te Bhagavato dhammadesanaÑ sutvÈ sotÈpannÈ jÈtÈ. SoÓo pana pabbajitvÈ arahatte patiÔÔhito. BhagavÈpi etadatthameva raÒÒo piÓÉapÈtaÑ dÈpesi.

VarayÈcanakathÈ

337. EvaÑ katabhattakicce Bhagavati atha kho JÊvako KomÈrabhacco taÑ siveyyakaÑ dussayugaÑ ÈdÈya -pa- etadavoca. AtikkantavarÈti ettha vinicchayo MahÈkhandhake1 vuttanayeneva veditabbo. BhagavÈ bhante paÑsuk|liko bhikkhusaÑgho cÈti Bhagavato hi BuddhattaÑ pattato paÔÔhÈya yÈva idaÑ vatthaÑ, etthantare vÊsati vassÈni na koci gahapaticÊvaraÑ sÈdiyi, sabbe paÑsuk|likÈva ahesuÑ. TenÈyaÑ evamÈha. GahapaticÊvaranti gahapatÊhi dinnacÊvaraÑ. DhammiyÈ kathÈyÈti vatthadÈnÈnisaÑsapaÔisaÑyuttÈya kathÈya. ItarÊtarenÈpÊti appagghenapi mahagghenapi yena kenacÊti attho. PÈvÈroti salomako kappÈsÈdibhedo1. AnujÈnÈmi bhikkhave kojavanti ettha pakatikojavameva vaÔÔati, mahÈpiÔÔhiyakojavaÑ na vaÔÔati. MahÈpiÔÔhiyakojavanti uÓÓÈmayo pÈvÈrasadiso kojavo.

KambalÈnujÈnanÈdikathÈ

338. KÈsirÈjÈti KÈsÊnaÑ rÈjÈ, Pasenadissa ekapitikabhÈtÈ esa. AÉÉhakÈsiyanti ettha kÈsÊti sahassaÑ vuccati, taÑ agghanako ______________________________________________________________ 1. 291 piÔÔhe. 2. KappÈsikapÈvÈro (SyÈ)

402 VinayapiÔaka

kÈsiyo. AyaÑ pana paÒcasatÈni agghati, tasmÈ “aÉÉhakÈsiyo”ti vutto. TenevÈha “upaÉÉhakÈsÊnaÑ khamamÈnan”ti. 339. UccÈvacÈnÊti sundarÈni ca asundarÈni ca. Bha~gaÑ nÈma khomÈdÊhi paÒcahi suttehi missetvÈ kataÑ, vÈkamayamevÈtipi vadanti. 340. EkaÑyeva BhagavatÈ cÊvaraÑ anuÒÒÈtaÑ na dveti te kira “itarÊtarena cÊvarenÈ”ti etassa “gahapatikena vÈ paÑsuk|lena vÈ”ti evaÑ atthaÑ sallakkhiÑsu. NÈgamesunti yÈva te susÈnato Ègacchanti, tÈva te na acchiÑsu, pakkamiÑsuyeva. NÈkÈmÈ bhÈgaÑ dÈtunti na anicchÈya dÈtuÑ. Yadi pana icchanti, dÈtabbo. Œgamesunti upacÈre acchiÑsu. TenÈha BhagavÈ “anujÈnÈmi bhikkhave ÈgamentÈnaÑ akÈmÈ bhÈgaÑ dÈtun”ti. Yadi pana manussÈ “idhÈgatÈ eva gaÓhant|”ti denti, saÒÒÈÓaÑ vÈ katvÈ gacchanti “sampattÈ gaÓhant|”ti, sampattÈnaÑ sabbesampi pÈpuÓanti. Sace chaÉÉetvÈ gatÈ, yena gahitaÑ, so eva sÈmÊ. SadisÈ susÈnaÑ okkamiÑs|ti sabbe samaÑ okkamiÑsu, ekadisÈya vÈ okkamiÑs|tipi attho. Te katikaÑ katvÈti laddhaÑ paÑsuk|laÑ sabbe bhÈjetvÈ gaÓhissÈmÈti bahimeva katikaÑ katvÈ. 342. CÊvarapaÔiggÈhakanti yo gahapatikehi saÑghassa dÊyamÈnaÑ cÊvaraÑ gaÓhÈti. Yo na chandÈgatiÑ gaccheyyÈti-ÈdÊsu cÊvarapaÔiggÈhakesu pacchÈ ÈgatÈnampi attano ÒÈtakÈdÊnaÑ paÔhamataraÑ paÔiggaÓhanto vÈ ekaccasmiÑ pemaÑ dassetvÈ gaÓhanto vÈ lobhapakatikatÈya attano pariÓÈmento vÈ chandÈgatiÑ gacchati nÈma. PaÔhamataraÑ ÈgatassÈpi kodhavasena pacchÈ gaÓhanto vÈ duggatamanussesu avamaÒÒaÑ katvÈ gaÓhanto vÈ “kiÑ vo ghare ÔhapanokÈso natthi, tumhÈkaÑ santakaÑ gahetvÈ gacchathÈ”ti evaÑ saÑghassa lÈbhantarÈyaÑ karonto vÈ dosÈgatiÑ gacchati nÈma. Yo pana muÔÔhassati asampajÈno, ayaÑ mohÈgatiÑ gacchati nÈma. PacchÈ ÈgatÈnampi issarÈnampi bhayena paÔhamataraÑ paÔiggaÓhanto vÈ “cÊvarapaÔiggÈhakaÔÔhÈnaÑ nÈmetaÑ bhÈriyan”ti santasanto vÈ bhayÈgatiÑ gacchati nÈma. “MayÈ idaÒcidaÒca gahitaÑ, idaÒcidaÒca na gahitan”ti evaÑ jÈnanto gahitÈgahitaÑ jÈnÈti nÈma. TasmÈ yo na chandÈgati-Èdivasena gacchati, ÒÈtaka-aÒÒÈtaka-aÉÉhaduggatesu visesaÑ


akatvÈ ÈgatapaÔipÈÔiyÈ gaÓhÈti, sÊlÈcÈrapaÔipattiyutto hoti, satimÈ medhÈvÊ bahussuto sakkoti dÈyakÈnaÑ vissaÔÔhavÈcÈya parimaÓÉalehi padabyaÒjanehi anumodanaÑ karonto pasÈdaÑ janetuÑ, evar|po sammannitabbo.

EvaÒca pana bhikkhave sammannitabboti ettha pana etÈya yathÈvuttÈya kammavÈcÈyapi apalokanenÈpi antovihÈre sabbasaÑghamajjhepi khaÓÉasÊmÈyapi sammannituÑ vaÔÔatiyeva. EvaÑ sammatena ca vihÈrapaccante vÈ padhÈnaghare vÈ na acchitabbaÑ. Yattha pana ÈgatÈgatÈ manussÈ sukhaÑ passanti, tÈdise dhuravihÈraÔÔhÈne bÊjaniÑ passe ÔhapetvÈ sunivatthena supÈrutena nisÊditabbanti.

Tattheva ujjhitvÈti “paÔiggahaÓameva amhÈkaÑ bhÈro”ti vatvÈ gahitaÔÔhÈneyeva chaÉÉetvÈ gacchanti. CÊvaranidahakanti cÊvarapaÔisÈmakaÑ. Yo na chandÈgatiÑ gaccheyyÈti-ÈdÊsu cettha ito paraÒca sabbattha vuttanayeneva vinicchayo veditabbo. Sammutivinicchayopi kathitÈnusÈreneva jÈnitabbo.

BhaÓÉÈgÈrasammuti-ÈdikathÈ

343. VihÈraÑ vÈti-ÈdÊsu yo ÈrÈmamajjhe ÈrÈmikasÈmaÓerÈdÊhi avivitto sabbesaÑ samosaraÓaÔÔhÈne vihÈro vÈ aÉÉhayogo vÈ hoti, so sammannitabbo. PaccantasenÈsanaÑ pana na sammannitabbaÑ. IdaÑ pana bhaÓÉÈgÈraÑ khaÓÉasÊmaÑ gantvÈ khaÓÉasÊmÈya nisinnehi sammannituÑ na vaÔÔati, vihÈramajjheyeva sammannitabbaÑ.

GuttÈguttaÒca jÈneyyÈti ettha yassa tÈva chadanÈdÊsu koci doso natthi, taÑ guttaÑ. Yassa pana chadanatiÓaÑ vÈ chadaniÔÔhakÈ vÈ yattha katthaci patitÈ. Yena ovassati vÈ, m|sikÈdÊnaÑ vÈ paveso hoti, bhitti-ÈdÊsu vÈ katthaci chiddaÑ hoti, upacikÈ vÈ uÔÔhahanti, taÑ sabbaÑ aguttaÑ nÈma. TaÑ sallakkhetvÈ paÔisa~kharitabbaÑ. SÊtasamaye dvÈraÒca vÈtapÈnaÒca supihitaÑ kÈtabbaÑ, sÊtena hi cÊvarÈni kaÓÓakitÈni honti. UÓhasamaye antarantarÈ vÈtappavesanatthaÑ vivaritabbaÑ, evaÑ karonto hi guttÈguttaÑ jÈnÈti nÈma.

404 VinayapiÔaka

Imehi pana cÊvarapaÔiggÈhakÈdÊhi tÊhipi attano vattaÑ jÈnitabbaÑ. Tattha cÊvarapaÔiggÈhakena tÈva yaÑ yaÑ manussÈ “kÈlacÊvaran”ti vÈ “akÈlacÊvaran”ti vÈ “accekacÊvaran”ti vÈ “vassikasÈÔikan”ti vÈ “nisÊdanan”ti vÈ “paccattharaÓan”ti vÈ “mukhapuÒchanacoÄan”ti vÈ denti, taÑ sabbaÑ ekarÈsiÑ katvÈ missetvÈ na gaÓhitabbaÑ, visuÑ visuÑ katvÈva gaÓhitvÈ cÊvaranidahakassa tatheva ÈcikkhitvÈ dÈtabbaÑ. CÊvaranidahakenÈpi bhaÓÉÈgÈrikassa dadamÈnena “idaÑ kÈlacÊvaraÑ” -pa- “idaÑ mukhapuÒchanacoÄan”ti ÈcikkhitvÈva dÈtabbaÑ bhaÓÉÈgÈrikenÈpi tatheva visuÑ visuÑ viya saÒÒÈÓaÑ katvÈ ÔhapetabbaÑ. Tato saÑghena “kÈlacÊvaraÑ ÈharÈ”ti vutte kÈlacÊvarameva dÈtabbaÑ -pa- “mukhapuÒchanacoÄakaÑ ÈharÈ”ti vutte tadeva dÈtabbaÑ.

Iti BhagavatÈ cÊvarapaÔiggÈhako anuÒÒÈto, cÊvaranidahako anuÒÒÈto, bhaÓÉÈgÈraÑ anuÒÒÈtaÑ, bhaÓÉÈgÈriko anuÒÒÈto na bÈhulikatÈya1 na asantuÔÔhiyÈ, apica kho saÑghassÈnuggahÈya. Sace hi ÈhaÔÈhaÔaÑ gahetvÈ bhikkh| bhÈjeyyuÑ, neva ÈhaÔaÑ na anÈhaÔaÑ na dinnaÑ nÈdinnaÑ na laddhaÑ nÈladdhaÑ jÈneyyuÑ, ÈhaÔÈhaÔaÑ therÈsane vÈ dadeyyuÑ, khaÓÉÈkhaÓÉaÑ vÈ chinditvÈ gaÓheyyuÑ, evaÑ sati ayuttaparibhogo ca hoti, na ca sabbesaÑ sa~gaho kato hoti. BhaÓÉÈgÈre pana cÊvaraÑ ÔhapetvÈ ussannakÈle ekekassa bhikkhuno ticÊvaraÑ vÈ dve dve vÈ ekekaÑ vÈ cÊvaraÑ dassanti, laddhÈladdhaÑ jÈnissanti, aladdhabhÈvaÑ ÒatvÈ sa~gahaÑ kÈtuÑ maÒÒissantÊti.

Na bhikkhave bhaÓÉÈgÈriko vuÔÔhÈpetabboti ettha aÒÒepi avuÔÔhÈpanÊyÈ jÈnitabbÈ. CattÈro hi na vuÔÔhÈpetabbÈ vuÉÉhataro bhaÓÉÈgÈriko gilÈno saÑghato laddhasenÈsanoti. Tattha vuÉÉhataro attano vuÉÉhatÈya navakatarena na vuÔÔhÈpetabbo, bhaÓÉÈgÈriko saÑghena sammannitvÈ bhaÓÉÈgÈrassa dinnatÈya, gilÈno attano gilÈnatÈya, saÑgho pana bahussutassa uddesaparipucchÈdÊhi bahupakÈrassa bhÈranitthÈrakassa phÈsukaÑ ÈvÈsaÑ anuÔÔhÈpanÊyaÑ katvÈ deti, tasmÈ so upakÈratÈya ca saÑghato laddhatÈya ca na vuÔÔhÈpetabboti. ______________________________________________________________ 1. BÈhullikatÈya (SyÈ)


UssannaÑ hotÊti bahu rÈsikataÑ hoti, bhaÓÉÈgÈraÑ na gaÓhÈti. SammukhÊbh|tenÈti anto-upacÈrasÊmÈyaÑ Ôhitena. BhÈjetunti kÈlaÑ ghosetvÈ paÔipÈÔiyÈ bhÈjetuÑ. KolÈhalaÑ akÈsÊti “amhÈkaÑ Ècariyassa detha, upajjhÈyassa dethÈ”ti evaÑ mahÈsaddaÑ akÈsi. CÊvarabhÈjanaka~gesu1 sabhÈgÈnaÑ bhikkh|naÑ apÈpuÓantampi mahagghaÑ cÊvaraÑ dento chandÈgatiÑ gacchati nÈma. AÒÒesaÑ vuÉÉhatarÈnaÑ pÈpuÓantampi mahagghaÑ cÊvaraÑ adatvÈ appaggaÑ dento dosÈgatiÑ gacchati nÈma. Moham|Äho cÊvaradÈnavattaÑ ajÈnanto mohÈgatiÑ gacchati nÈma. MukharÈnaÑ navakÈnampi bhayena apÈpuÓantameva mahagghaÑ cÊvaraÑ dento bhayÈgatiÑ gacchati nÈma. Yo evaÑ na gacchati, sabbesaÑ tulÈbh|to pamÈÓabh|to majjhatto hoti, so sammannitabbo. BhÈjitÈbhÈjitanti ettakÈni vatthÈni bhÈjitÈni, ettakÈni abhÈjitÈnÊti jÈnanto “bhÈjitÈbhÈjitaÒca jÈneyyÈ”ti vuccati.

UccinitvÈti idaÑ th|laÑ, idaÑ saÓhaÑ, idaÑ ghanaÑ, idaÑ tanukaÑ, idaÑ paribhuttaÑ, idaÑ aparibhuttaÑ, idaÑ dÊghato ettakaÑ puthulato ettakanti evaÑ vatthÈni vicinitvÈ. TulayitvÈti idaÑ ettakaÑ agghati, idaÑ ettakanti evaÑ agghaparicchedaÑ katvÈ. VaÓÓÈvaÓÓaÑ katvÈti sace sabbesaÑ ekekameva dasagghanakaÑ pÈpuÓÈti, iccetaÑ kusalaÑ. No ce pÈpuÓÈti, yaÑ nava vÈ aÔÔha vÈ agghati, taÑ aÒÒena eka-agghanakena ca dvi-agghanakena ca saddhiÑ bandhitvÈ etena upÈyena same paÔivÊse ÔhapetvÈti attho. Bhikkh| gaÓetvÈ vaggaÑ bandhitvÈti sace ekekassa diyyamÈne divaso nappahoti, dasa dasa bhikkh| gaÓetvÈ dasa dasa cÊvarapaÔivÊse ekavaggaÑ bandhitvÈ ekaÑ bhaÓÉikaÑ katvÈ evaÑ cÊvarapaÔivÊsaÑ ÔhapetuÑ anujÈnÈmÊti attho. EvaÑ Ôhapitesu cÊvarapaÔivÊsesu kuso pÈtetabbo. Tehipi bhikkh|hi puna kusapÈtaÑ katvÈ bhÈjetabbaÑ.

SÈmaÓerÈnaÑ upaÉÉhapaÔivÊsanti ettha ye sÈmaÓerÈ attissarÈ bhikkhusaÑghassa kattabbakammaÑ na karonti, uddesaparipucchÈsu yuttÈ ÈcariyupajjhÈyÈnaÑyeva vattapaÔipattiÑ karonti, aÒÒesaÑ na karonti, etesaÑyeva upaÉÉhabhÈgo dÈtabbo. Ye pana purebhattaÒca pacchÈbhattaÒca bhikkhusaÑghasseva kattabbakiccaÑ karonti, tesaÑ samako dÈtabbo. IdaÒca ______________________________________________________________ 1. CÊvarabhÈjakesu (Ka)

406 VinayapiÔaka

piÔÔhisamaye uppannena bhaÓÉÈgÈre Ôhapitena akÈlacÊvareneva kathitaÑ, kÈlacÊvaraÑ pana samakameva dÈtabbaÑ. TatruppÈdavassÈvÈsikaÑ sammuÒjanÊbandhanÈdi saÑghassa phÈtikammaÑ katvÈ gahetabbaÑ. EtaÑ hettha sabbesaÑ vattaÑ. BhaÓÉÈgÈrikacÊvarepi sace sÈmaÓerÈ ÈgantvÈ “bhante mayaÑ yÈguÑ pacÈma, bhattaÑ pacÈma, khajjakaÑ pacÈma, appaharitakaÑ karoma, dantakaÔÔhaÑ ÈharÈma, ra~gachalliÑ kappiyaÑ katvÈ dema, kiÑ amhehi na kataÑ nÈmÈ”ti ukkuÔÔhiÑ karonti, samabhÈgova dÈtabbo. EtaÑ ye ca virajjhitvÈ karonti, yesaÒca karaÓabhÈvo na paÒÒÈyati, te sandhÈya vuttaÑ. KurundiyaÑ pana “sace sÈmaÓerÈ ‘kasmÈ mayaÑ bhante saÑghakammaÑ na karoma, karissÈmÈ’ti yÈcanti, samapaÔivÊso dÈtabbo”ti vuttaÑ.

UttaritukÈmoti nadiÑ vÈ kantÈraÑ vÈ uttaritukÈmo, satthaÑ labhitvÈ disÈ pakkamitukÈmoti attho. SakaÑ bhÈgaÑ dÈtunti idaÑ bhaÓÉÈgÈrato cÊvarÈni nÊharitvÈ puÒje kate ghaÓÔiyÈ pahaÔÈya bhikkhusaÑghe sannipatite satthaÑ labhitvÈ gantukÈmo satthato mÈ parihÈyÊti etamatthaÑ sandhÈya vuttaÑ. TasmÈ anÊhatesu vÈ cÊvaresu appahaÔÈya vÈ ghaÓÔiyÈ asannipatite vÈ saÑghe dÈtuÑ na vaÔÔati. CÊvaresu pana nÊhatesu ghaÓÔiÑ paharitvÈ bhikkhusaÑghe sannipatite cÊvarabhÈjakena “imassa bhikkhuno koÔÔhÈsena ettakena bhavitabban”ti takketvÈ nayaggÈhena cÊvaraÑ dÈtabbaÑ. TulÈya tulitamiva hi samasamaÑ dÈtuÑ na sakkÈ, tasmÈ |naÑ vÈ hotu adhikaÑ vÈ, evaÑ takkena nayena dinnaÑ sudinnaÑ. Neva |nakaÑ puna dÈtabbaÑ, nÈtirittaÑ paÔiggaÓhitabbanti.

AtirekabhÈgenÈti dasa bhikkh| honti, sÈÔakÈpi daseva, tesu eko dvÈdasa agghati, sesÈ dasagghanakÈ. Sabbesu dasagghanakavasena kuse pÈtite yassa bhikkhuno dvÈdasagghanako kuso pÈtito, so “ettakena mama cÊvaraÑ pahotÊ”ti tena atirekabhÈgena gantukÈmo hoti. Bhikkh| “atirekaÑ Èvuso saÑghassa santakan”ti vadanti. TaÑ sutvÈ BhagavÈ “saÑghike ca gaÓasantake ca appakaÑ nÈma natthi, sabbattha saÑyamo kÈtabbo, gaÓhantenÈpi kukkuccÈyitabban”ti dassetuÑ anujÈnÈmi bhikkhave anukkhepe dinneti Èha. Tattha anukkhepo nÈma yaÑkiÒci anukkhipitabbaÑ anuppadÈtabbaÑ kappiyabhaÓÉaÑ,


yattakaÑ tassa paÔivÊse adhikaÑ, tattake agghanake yasmiÑ kismiÒci kappiyabhaÓÉe dinneti attho.

Vikalake tosetvÈti ettha cÊvaravikalakaÑ puggalavikalakanti dve vikalakÈ. CÊvaravikalakaÑnÈma sabbesaÑ paÒca paÒca vatthÈni pattÈni, sesÈnipi atthi, ekekaÑ pana na pÈpuÓÈti, chinditvÈ dÈtabbÈni. Chindantehi ca aÉÉhamaÓÉalÈdÊnaÑ vÈ upÈhanatthavikÈdÊnaÑ vÈ pahonakÈni khaÓÉÈni katvÈ dÈtabbÈni, heÔÔhimaparicchedena catura~gulavitthÈrampi anuvÈtappahonakÈyÈmaÑ khaÓÉaÑ katvÈ dÈtuÑ vaÔÔati, aparibhogaÑ pana na kÈtabbanti evamettha cÊvarassa appahonakabhÈvo cÊvaravikalakaÑ. ChinditvÈ dinne pana taÑ tositaÑ hoti, atha kusapÈto kÈtabbo. Sacepi ekassa bhikkhuno koÔÔhÈse ekaÑ vÈ dve vÈ vatthÈni nappahonti, tattha aÒÒaÑ sÈmaÓakaÑ parikkhÈraÑ ÔhapetvÈ yo tena tussati, tassa taÑ bhÈgaÑ datvÈ pacchÈ kusapÈto kÈtabbo. Idampi cÊvaravikalakanti AndhakaÔÔhakathÈyaÑ vuttaÑ.

PuggalavikalakaÑ nÈma dasa dasa bhikkh| gaÓetvÈ vaggaÑ karontÈnaÑ eko vaggo na p|rati, aÔÔha vÈ nava vÈ honti, tesaÑ aÔÔha vÈ nava vÈ koÔÔhÈsÈ “tumhe ime gahetvÈ visuÑ bhÈjethÈ”ti dÈtabbÈ. EvamayaÑ puggalÈnaÑ appahonakabhÈvo puggalavikalakaÑ. VisuÑ dinne pana taÑ tositaÑ hoti, evaÑ tosetvÈ kusapÈto kÈtabboti. Atha vÈ vikalake tosetvÈti yo cÊvaravibhÈgo |nako, taÑ aÒÒena parikkhÈrena samaÑ katvÈ kusapÈto kÈtabbo.

CÊvararajanakathÈ

344. ChakaÓenÈti gomayena. PaÓÉumattikÈyÈti tambamattikÈya. M|larajanÈdÊsu haliddiÑ ÔhapetvÈ sabbaÑ m|larajanaÑ vaÔÔati. MaÒjiÔÔhiÒca tu~gahÈraÒca ÔhapetvÈ sabbaÑ khandharajanaÑ vaÔÔati. Tu~guhÈro nÈma eko sakaÓÔakarukkho, tassa haritÈlavaÓÓaÑ khandharajanaÑ hoti. LoddaÒca kaÓÉulaÒca ÔhapetvÈ sabbaÑ tacarajanaÑ vaÔÔati. AllipattaÑ nÊlipattaÒca1 ÔhapetvÈ sabbaÑ pattarajanaÑ vaÔÔati. GihiparibhuttaÑ pana allipattena ekavÈraÑ rajituÑ vaÔÔati. KiÑsukapupphaÒca kusumbhapupphaÒca ÔhapetvÈ sabbaÑ puppharajanaÑ vaÔÔati. Phalarajane pana na kiÒci na vaÔÔati. ______________________________________________________________ 1. NillipattaÒca (SÊ), nilipattaÒca (SyÈ)

408 VinayapiÔaka

SÊtudakÈti1 apakkarajanaÑ vuccati. UttarÈÄumpanti vaÔÔÈdhÈrakaÑ, rajanakumbhiyÈ majjhe ÔhapetvÈ taÑ ÈdhÈrakaÑ parikkhipitvÈ rajanaÑ pakkhipituÑ anujÈnÈmÊti attho. EvaÒhi kate rajanaÑ na uttarati. Udake vÈ nakhapiÔÔhikÈya vÈti sace paripakkaÑ hoti, udakapÈtiyÈ dinno thevo2 sahasÈ na visarati, nakhapiÔÔhiyampi avisaranto tiÔÔhati. RajanuÄu~kanti rajana-uÄu~kaÑ. DaÓÉakathÈlakanti tameva sadaÓÉakaÑ. Rajanakolambanti3 rajanakuÓÉaÑ. OmaddantÊti sammaddanti. Na ca acchinne theve pakkamitunti yÈva rajanabindu gaÄitaÑ na chijjati, tÈva na aÒÒatra gantabbaÑ. Patthinnanti atirajitattÈ thaddhaÑ4. Udake osÈretunti udake pakkhipitvÈ ÔhapetuÑ. Rajane pana nikkhante taÑ udakaÑ chaÉÉetvÈ cÊvaraÑ madditabbaÑ. DantakÈsÈvÈnÊti ekaÑ vÈ dve vÈ vÈre rajitvÈ dantavaÓÓÈni dhÈrenti.

ChinnakacÊvarÈnujÈnanakathÈ

345. Acchibaddhanti caturassakedÈrakabaddhaÑ. PÈÄibaddhanti ÈyÈmato ca vitthÈrato ca dÊghamariyÈdabaddhaÑ. MariyÈdabaddhanti antarantarÈ rassamariyÈdabaddhaÑ. Si~ghÈÔakabaddhanti mariyÈdÈya mariyÈdaÑ vinivijjhitvÈ gataÔÔhÈne si~ghÈÔakabaddhaÑ, catukkasaÓÔhÈnanti attho. SaÑvidahitunti kÈtuÑ. Ussahasi tvaÑ ŒnandÈti sakkosi tvaÑ Ènanda. UssahÈmi BhagavÈti tumhehi dinnanayena sakkomÊti dasseti. Yatra hi nÈmÈti yo nÈma. Kusimpi nÈmÈti-ÈdÊsu kusÊti ÈyÈmato ca vitthÈrato ca anuvÈtÈdÊnaÑ dÊghapattÈnametaÑ adhivacanaÑ. AÉÉhakusÊti antarantarÈ rassapattÈnaÑ nÈmaÑ. MaÓÉalanti paÒcakhaÓÉikacÊvarassa ekekasmiÑ khaÓÉe mahÈmaÓÉalaÑ. AÉÉhamaÓÉalanti khuddakamaÓÉalaÑ. VivaÔÔanti maÓÉalaÒca aÉÉhamaÓÉalaÒca ekato katvÈ sibbitaÑ majjhimakhaÓÉaÑ.

AnuvivaÔÔanti tassa ubhosu passesu dve khaÓÉÈni. GÊveyyakanti gÊvÈveÔhanaÔÔhÈne daÄhÊkaraÓatthaÑ aÒÒaÑ suttasaÑsibbitaÑ ÈgantukapattaÑ. Ja~gheyyakanti ja~ghapÈpuÓanaÔÔhÈne tatheva saÑsibbitaÑ pattaÑ, gÊvaÔÔhÈne ca ja~ghaÔÔhÈne ca pattÈnamevetaÑ nÈmantipi vadanti. BÈhantanti anuvivaÔÔÈnaÑ bahi ekekaÑ khaÓÉaÑ. Iti paÒcakhaÓÉikacÊvarenetaÑ vicÈritanti. Atha vÈ anuvivaÔÔanti ______________________________________________________________ 1. SÊtundikÈti (SÊ) 2. Dinne theve (Ka) 3. RajanakoÄumbanti (SÊ), rajanakoÄumpanti (Ka) 4. BaddhaÑ (Ka)


vivaÔÔassa ekapassato dvinnaÑ ekapassato dvinnanti catunnampi khaÓÉÈnametaÑ nÈmaÑ. BÈhantanti suppamÈÓaÑ cÊvaraÑ pÈrupantena saÑharitvÈ bÈhÈya upari ÔhapitÈ ubho antÈ bahimukhÈ tiÔÔhanti, tesaÑ etaÑ nÈmaÑ. Ayameva hi nayo MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ vuttoti.

TicÊvarÈnujÈnanakathÈ

346. CÊvarehi ubbhaÓÉiketi1 cÊvarehi ubbhaÓÉe kate. YathÈ ukkhittabhaÓÉÈ honti, evaÑ kate, ukkhittabhaÓÉikabhÈvaÑ ÈpÈditeti attho. CÊvarabhisinti ettha bhisÊti dve tÊÓi ekato katvÈ bhisisa~khepena saÑharitacÊvarÈni vuttÈni. Te kira bhikkh| “DakkhiÓÈgirito BhagavÈ lahuÑ paÔinivattissatÊ”ti tattha gacchantÈ JÊvakavatthusmiÑ laddhacÊvarÈni ÔhapetvÈ agamaÑsu. IdÈni pana cirena ÈgamissatÊti maÒÒamÈnÈ ÈdÈya pakkamiÑsu. AntaraÔÔhakÈs|ti mÈghassa ca phagguÓassa ca antarÈ aÔÔhasu. Na BhagavantaÑ sÊtaÑ ahosÊti Bhagavato sÊtaÑ nÈhosi. Etadahosi yepi kho te kulaputtÈti na BhagavÈ ajjhokÈse anisÊditvÈ etamatthaÑ na jÈnÈti, mahÈjanasaÒÒÈpanatthaÑ pana evamakÈsi. SÊtÈlukÈti sÊtapakatikÈ, ye pakatiyÈva sÊtena kilamanti. DiguÓaÑ sa~ghÈÔinti dupaÔÔaÑ sa~ghÈÔiÑ. Ekacciyanti ekapaÔÔaÑ. Iti BhagavÈ attanÈ cat|hi cÊvarehi yÈpeti, amhÈkaÑ pana ticÊvaraÑ anujÈnÈtÊti vacanassa okÈsaÑ upacchindituÑ diguÓaÑ sa~ghÈÔiÑ anujÈnÈti, ekaccike itare. EvaÒhi nesaÑ cattÈri bhavissantÊti.

AtirekacÊvarÈdikathÈ

348. AggaÄaÑ acchupeyyanti chiddaÔÔhÈne pilotikakhaÓÉaÑ laggÈpeyyaÑ. AhatakappÈnanti ekavÈraÑ dhotÈnaÑ. UtuddhaÔÈnanti ututo dÊghakÈlato uddhaÔÈnaÑ hatavatthakÈnaÑ, pilotikÈnanti vuttaÑ hoti. PÈpaÓiketi antarÈpaÓato patitapilotikacÊvare. UssÈho karaÓÊyoti pariyesanÈ kÈtabbÈ, paricchedo panettha natthi, paÔÔasatampi vaÔÔati. SabbamidaÑ sÈdiyantassa bhikkhuno vasena vuttaÑ. AggaÄaÑ tunnanti ettha uddharitvÈ allÊyÈpanakhaÓÉaÑ aggaÄaÑ, suttena saÑsibbitaÑ tunnaÑ, vaÔÔetvÈ karaÓaÑ ______________________________________________________________ 1. UbbhaÓÉikateti (SyÈ)

410 VinayapiÔaka

ovaÔÔikaÑ. KaÓÉusakaÑ vuccati muddikÈ. DaÄÊkammanti anuddharitvÈva upassayaÑ katvÈ allÊyÈpanakaÑ vatthakhaÓÉaÑ. 349-351. VisÈkhÈvatthu uttÈnatthaÑ. Tato paraÑ pubbe vinicchitameva. (Sovaggikanti saggappattahetukaÑ. TenevÈha “sovaggikan”ti. SokaÑ apanetÊti sokanudaÑ. AnÈmayÈti arogÈ. Saggamhi kÈyamhÊti saggopapannÈ. 353. PuthujjanÈ kÈmesu vÊtarÈgÈti jhÈnalÈbhino. 356. SandiÔÔhoti diÔÔhamattakamitto. Sambhattoti ekasambhogo daÄhamitto. Œlapitoti “mama santakaÑ yaÑ iccheyyÈsi, taÑ gaÓhÈhÊ”ti evaÑ vutto. Etesu tÊsu aÒÒataranÈmena saddhiÑ jÊvati, gahite attamano hotÊti imehi gahitavissÈso ruhati)1.

PacchimavikappanupagacÊvarÈdikathÈ

359. PaÑsuk|lakatoti katapaÑsuk|lo. Garuko hotÊti jiÓÓajiÓÓaÔÔhÈne aggaÄÈropanena garuko hoti. Suttal|khaÑ kÈtunti sutteneva aggaÄaÑ kÈtunti attho. VikaÓÓo hotÊti suttaÑ aÒchitvÈ aÒchitvÈ2 sibbantÈnaÑ eko sa~ghÈÔikoÓo dÊgho hoti. VikaÓÓaÑ uddharitunti dÊghakoÓaÑ chindituÑ. OkiriyantÊti3 chinnakoÓato gaÄanti4. AnuvÈtaÑ paribhaÓÉanti anuvÈtaÒceva paribhaÓÉaÒca. PattÈ lujjantÊti mahantesu attamukhesu dinnÈni suttÈni gaÄanti, tato pattÈ lujjanti. AÔÔhapadakaÑ kÈtunti aÔÔhapadakacchannena pattamukhaÑ sibbituÑ. 360. AnvÈdhikampi Èropetunti Ègantukapattampi dÈtuÑ. IdaÑ pana appahonake ÈropetabbaÑ. Sace pahoti, ÈgantukapattaÑ na vaÔÔati, chinditabbameva. 361. Na ca bhikkhave saddhÈdeyyanti ettha sesaÒÈtÊnaÑ dento vinipÈtetiyeva. MÈtÈpitaro pana sace rajje ÔhitÈ patthayanti, dÈtabbaÑ. ______________________________________________________________ 1. ( ) Natthi SÊhaÄa-potthake. 2. AcchitvÈ acchitvÈ (SÊ), acchetvÈ (SyÈ) 3. OkirayatÊti (SÊ, Ka) 4. GaÄati (SÊ, SyÈ, Ka)


362. GilÈnoti gilÈnatÈya gahetvÈ gantuÑ asamattho. Vassikasa~ketanti vassike cattÈro mÈse. NadÊpÈranti nadiyÈ pÈre bhattaÑ bhuÒjitabbaÑ hoti. AggaÄaguttivihÈroti sabbesveva cetesu gilÈnavassikasa~ketanadÊpÈragamana-atthatakathinabhÈvesu aggaÄaguttiyeva pamÈÓaÑ. Gutte eva hi vihÈre etesu kÈraÓesu nikkhipitvÈ bahi gantuÑ vaÔÔati, na agutte. ŒraÒÒakassa pana vihÈro na sugutto hoti, tena bhaÓÉukkhalikÈya pakkhipitvÈ pÈsÈÓasusira rukkhasusirÈdÊsu suppaÔicchannesu ÔhapetvÈ gantabbaÑ.

SaÑghikacÊvaruppÈdakathÈ

363. Tuyheva bhikkhu tÈni cÊvarÈnÊti aÒÒattha gahetvÈ haÔÈnipi tuyheva, na tesaÑ aÒÒo koci issaroti. EvaÒca pana vatvÈ anÈgatepi nikkukkuccÈ gaÓhissantÊti dassetuÑ idha panÈti-ÈdimÈha. Tasseva tÈni cÊvarÈni yÈva kathinassa ubbhÈrÈti sace gaÓap|rake bhikkh| labhitvÈ kathinaÑ atthataÑ hoti, paÒcamÈse, no ce atthataÑ hoti, ekaÑ cÊvaramÈsameva, yaÑ “saÑghassa demÈ”ti vÈ denti, “saÑghaÑ uddissa demÈ”ti vÈ denti, “vassaÑvutthasaÑghassa demÈ”ti vÈ denti, “vassÈvÈsikaÑ demÈ”ti vÈ denti, sacepi matakacÊvaraÑ avibhajitvÈ taÑ vihÈraÑ pavisanti, taÑ sabbaÑ tasseva bhikkhuno hoti. Yampi so vassÈvÈsatthÈya vaÉÉhiÑ payojetvÈ Ôhapita-upanikkhepato vÈ tatruppÈdato vÈ vassÈvÈsikaÑ gaÓhÈti, sabbaÑ suggahitameva hoti. IdaÒhettha lakkhaÓaÑ, yena tenÈkÈrena saÑghassa uppannaÑ vatthaÑ atthatakathinassa paÒcamÈse, anatthatakathinassa ekaÑ cÊvaramÈsaÑ pÈpuÓÈtÊti. YaÑ pana “idaÑ idha vassaÑvutthasaÑghassa demÈ”ti vÈ “vassÈvÈsikaÑ demÈ”ti vÈ vatvÈ dinnaÑ, taÑ anatthatakathinassÈpi paÒcamÈse pÈpuÓÈti. Tato paraÑ pana uppannaÑ vassÈvÈsikaÑ pucchitabbaÑ “kiÑ atÊtavasse idaÑ vassÈvÈsikaÑ, udÈhu anÈgatavasse”ti. KasmÈ? PiÔÔhisamaye uppannattÈ.

UtukÈlanti vassÈnato aÒÒaÑ kÈlaÑ. TÈni cÊvarÈni ÈdÈya SÈvatthiÑ gantvÈti ettha tÈni cÊvarÈni gatagataÔÔhÈne saÑghikÈneva honti, bhikkh|hi diÔÔhamattamevettha pamÈÓaÑ. TasmÈ sace keci paÔipathaÑ ÈgacchantÈ

412 VinayapiÔaka

“kuhiÑ Èvuso gacchasÊ”ti pucchitvÈ tamatthaÑ sutvÈ ‘kiÑ Èvuso mayaÑ saÑgho na homÈ”ti tattheva bhÈjetvÈ gaÓhanti, suggahitÈni. Sacepi esa maggÈ okkamitvÈ kaÒci vihÈraÑ vÈ ÈsanasÈlaÑ vÈ piÓÉÈya caranto ekaÑ gehameva vÈ pavisati, tatra ca naÑ bhikkh| disvÈ tamatthaÑ pucchitvÈ bhÈjetvÈ gaÓhanti, suggahitÈneva.

AdhiÔÔhÈtunti ettha adhiÔÔhahantena vattaÑ jÈnitabbaÑ. Tena hi bhikkhunÈ ghaÓÔiÑ paharitvÈ kÈlaÑ ghosetvÈ thokaÑ ÈgametvÈ sace ghaÓÔisaÒÒÈya vÈ kÈlasaÒÒÈya vÈ bhikkh| Ègacchanti, tehi saddhiÑ hÈjetabbÈni. No ce Ègacchanti “mayhimÈni cÊvarÈni pÈpuÓantÊ”ti adhiÔÔhÈtabbÈni. EvaÑ adhiÔÔhite sabbÈni tasseva honti, ÔhitikÈ pana na tiÔÔhati.

Sace ekekaÑ uddharitvÈ “ayaÑ paÔhamabhÈgo mayhaÑ pÈpuÓÈti, ayaÑ dutiyabhÈgo”ti evaÑ gaÓhÈti, gahitÈni ca suggahitÈni honti, ÔhitikÈ ca tiÔÔhati. EvaÑ pÈpetvÈ gaÓhantenÈpi adhiÔÔhitameva hoti. Sace pana ghaÓÔiÑ paharitvÈ vÈ appaharitvÈ vÈ kÈlampi ghosetvÈ vÈ aghosetvÈ vÈ “ahamevettha, mayhameva imÈni cÊvarÈnÊ”ti gaÓhÈti, duggahitÈni honti. Atha “aÒÒo koci idha natthi, mayhaÑ etÈni pÈpuÓantÊ”ti gaÓhÈti, suggahitÈni.

PÈtite kuseti ekakoÔÔhÈse kusadaÓÉake pÈtitamatte sacepi bhikkhusahassaÑ hoti, gahitameva nÈma cÊvaraÑ, nÈkÈmÈ bhÈgo dÈtabbo. Sace pana attano ruciyÈ dÈtukÈmÈ honti, dentu. AnubhÈgepi eseva nayo.

SacÊvarÈnÊti “kÈlacÊvarampi saÑghassa itova dassÈma, visuÑ sajjiyamÈne aticiraÑ hotÊ”ti khippaÑyeva sacÊvarÈni bhattÈni akaÑsu. There Ègamma uppannÈnÊti tumhesu pasÈdena khippaÑ uppannÈni.

SaÑghassa demÈti cÊvarÈni dentÊti sakalampi cÊvarakÈlaÑ saÓikaÑ saÓikaÑ dentiyeva. Purimesu pana dvÊsu vatth|su pacchinnadÈnattÈ adaÑs|ti vuttaÑ. SambahulÈ therÈti vinayadharapÈmokkhatherÈ. IdaÑ pana vatthu saddhiÑ purimena dvebhÈtikavatthunÈ parinibbute Bhagavati uppannaÑ, ime ca therÈ diÔÔhapubbÈ TathÈgataÑ, tasmÈ purimesu vatth|su TathÈgatena paÒÒattanayeneva kathesuÑ.


UpanandasakyaputtavatthukathÈ

364. GÈmakÈvÈsaÑ agamÈsÊti appeva nÈma cÊvarÈni bhÈjentÈ mayhampi sa~gahaÑ kareyyunti cÊvarabhÈjanakÈlaÑ sallakkhetvÈva agamÈsi. SÈdiyissasÊti gaÓhissati. Ettha ca kiÒcÈpi tassa bhÈgo na pÈpuÓÈti, atha kho “nagaravÈsiko ayaÑ mukharo dhammakathiko”ti te bhikkh| “sÈdiyissasÊ”ti ÈhaÑsu. Yo sÈdiyeyya Èpatti dukkaÔassÈti ettha pana kiÒcÈpi lahukÈ Èpatti, atha kho gahitÈni gahitaÔÔhÈne dÈtabbÈni. Sacepi naÔÔhÈni vÈ jiÓÓÈni vÈ honti, tasseva gÊvÈ. DehÊti vutte adento dhuranikkhepe bhaÓÉagghena kÈretabbo.

EkÈdhippÈyanti ekaÑ adhippÈyaÑ, ekaÑ puggalapaÔivÊsameva dethÈti attho. IdÈni yathÈ so dÈtabbo, taÑ dassetuÑ tantiÑ Ôhapento idha panÈti-ÈdimÈha. Tattha sace amutra upaÉÉhaÑ amutra upaÉÉhanti ekekasmiÑ ekÈhamekÈhaÑ vÈ sattÈhaÑ sattÈhaÑ vÈ sace vasati, ekekasmiÑ vihÈre yaÑ eko puggalo labhati, tato tato upaÉÉhaÑ upaÉÉhaÑ dÈtabbaÑ. EvaÑ ekÈdhippÈyo dinno hoti. Yattha vÈ pana bahutaranti sace ekasmiÑ vihÈre vasanto itarasmiÑ sattÈhavÈrena aruÓameva uÔÔhÈpeti, evaÑ purimasmiÑ bahutaraÑ vasati nÈma. TasmÈ tato bahutaraÑ vasitavihÈrato tassa paÔivÊso dÈtabbo, evampi ekÈdhippÈyo dinno hoti. IdaÒca nÈnÈlÈbhehi nÈn|pacÈrehi ekasÊmavihÈrehi kathitaÑ, nÈnÈsÊmavihÈre pana senÈsanaggÈho paÔippassambhati. TasmÈ tattha cÊvarapaÔivÊso na pÈpuÓÈti, sesaÑ pana ÈmisabhesajjÈdi sabbaÑ sabbattha antosÊmagatassa pÈpuÓÈti.

GilÈnavatthukathÈ

365. MaÒcake nipÈtesunti evaÑ dhovitvÈ aÒÒaÑ kÈsÈvaÑ nivÈsetvÈ maÒcake nipajjÈpesuÑ, nipajjÈpetvÈ ca panÈyasmÈ Œnando muttakarÊsakiliÔÔhaÑ kÈsÈvaÑ dhovitvÈ bh|miyaÑ paribhaÓÉaÑ akÈsi. Yo bhikkhave maÑ upaÔÔhaheyya, so gilÈnaÑ upaÔÔhaheyyÈti yo maÑ ovÈdÈnusÈsanÊkaraÓena upaÔÔhaheyya, so gilÈnaÑ upaÔÔhaheyya, mama ovÈdakÈrakena gilÈno upaÔÔhÈtabboti ayamevettha attho. Bhagavato ca gilÈnassa ca upaÔÔhÈnaÑ ekasadisanti evaÑ panettha attho na gahetabbo.

414 VinayapiÔaka

SaÑghena upaÔÔhÈtabboti yassete upajjhÈdayo tasmiÑ vihÈre natthi, Ègantuko hoti ekacÈriko bhikkhu, so saÑghassa bhÈro, tasmÈ saÑghena upaÔÔhÈtabbo. No ce upaÔÔhaheyya, sakalassa saÑghassa Èpatti. VÈraÑ ÔhapetvÈ jaggantesu pana yo attano vÈre na jaggati, tasseva Èpatti. SaÑghattheropi vÈrato na muccati. Sace sakalo saÑgho ekassa bhÈraÑ karoti, eko vÈ vattasampanno bhikkhu ahameva jaggissÈmÊti paÔijaggati, saÑgho Èpattito muccati. 366. AbhikkamantaÑ vÈ abhikkamatÊti-ÈdÊsu vaÉÉhantaÑ vÈ ÈbÈdhaÑ “idaÑ nÈma me paribhuÒjantassa vaÉÉhati, idaÑ paribhuÒjantassa parihÈyati, idaÑ paribhuÒjantassa tiÔÔhatÊ”ti yathÈbh|taÑ nÈvikarotÊti evamattho daÔÔhabbo. NÈlanti na patir|po na yutto upaÔÔhÈtuÑ. BhesajjaÑÑvidhÈtunti bhesajjaÑ yojetuÑ asamattho hoti. Œmisantaroti ÈmisaÑ assa antaranti Èmisantaro. Antaranti kÈraÓaÑ vuccati, ÈmisakÈraÓÈ yÈgubhattapattacÊvarÈni patthento upaÔÔhÈtÊti attho.

MatasantakakathÈ

367. KÈla~kateti kÈlakiriyÈya. GilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ dÈtunti ettha anantaraÑ vuttÈya kammavÈcÈya dinnampi apaloketvÈ dinnampi dinnameva hoti, vaÔÔati. 369. YaÑ tattha lahubhaÓÉaÑ yaÑ tattha garubhaÓÉanti ettha lahubhaÓÉagarubhaÓÉÈnaÑ nÈnÈkaraÓaÑ parato vaÓÓayissÈma. GilÈnupaÔÔhÈkalÈbhe pana ayaÑ Èdito paÔÔhÈya vinicchayo–

Sace sakale bhikkhusaÑghe upaÔÔhahante kÈlaÑ karoti, sabbepi sÈmikÈ. Atha ekaccehi vÈre kate ekaccehi akateyeva kÈlaÑ karoti, tattha ekacce ÈcariyÈ vadanti “sabbepi attano vÈre sampatte kareyyuÑ, tasmÈ sabbepi sÈmino”ti. Ekacce vadanti “yehi jaggito, te eva labhanti, itare na labhantÊ”ti. SÈmaÓere kÈla~kate sace cÊvaraÑ atthi, gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ dÈtabbaÑ. No ce atthi, yaÑ atthi, taÑ dÈtabbaÑ. AÒÒasmiÑ parikkhÈre sati cÊvarabhÈgaÑ katvÈ dÈtabbaÑ.


Bhikkhu ca sÈmaÓero ca sace samaÑ upaÔÔhahiÑsu, samako bhÈgo dÈtabbo. Atha sÈmaÓerova upaÔÔhahati, bhikkhussa saÑvidahanamattameva hoti, sÈmaÓerassa jeÔÔhakabhÈgo dÈtabbo. Sace sÈmaÓero bhikkhunÈ ÈnÊta-udakena yÈguÑ pacitvÈ paÔiggÈhÈpanamattameva karoti, bhikkhu upaÔÔhahati, bhikkhussa jeÔÔhakabhÈgo dÈtabbo.

Bah| bhikkh| samaggÈ hutvÈ upaÔÔhahanti, sabbesaÑ samako bhÈgo dÈtabbo. Yo panettha visesena upaÔÔhahati, tassa viseso kÈtabbo. Yena pana ekadivasampi gilÈnupaÔÔhÈkavasena yÈgubhattaÑ vÈ pacitvÈ dinnaÑ, nahÈnaÑ vÈ paÔiyÈditaÑ, sopi gilÈnupaÔÔhÈkova. Yo samÊpaÑ anÈgantvÈ bhesajjataÓÉulÈdÊni peseti, ayaÑ gilÈnupaÔÔhÈko na hoti. Yo pariyesitvÈ gÈhÈpetvÈ Ègacchati, ayaÑ gilÈnupaÔÔhÈkova.

Eko vattasÊsena jaggati, eko paccÈsÈya, matakÈle ubhopi paccÈsÊsanti, ubhinnampi dÈtabbaÑ. Eko upaÔÔhahitvÈ gilÈnassa vÈ kammena attano vÈ kammena katthaci gato “puna ÈgantvÈ jaggissÈmÊ”ti, etassapi dÈtabbaÑ. Eko ciraÑ upaÔÔhahitvÈ “idÈni na sakkomÊ”ti dhuraÑ nikkhipitvÈ gacchati, sacepi taÑdivasameva gilÈno kÈlaÑ karoti, upaÔÔhÈkabhÈgo na dÈtabbo.

GilÈnupaÔÔhÈko nÈma gihi vÈ hotu pabbajito vÈ antamaso mÈtugÈmopi, sabbe bhÈgaÑ labhanti. Sace tassa bhikkhuno pattacÊvaramattameva hoti, aÒÒaÑ natthi, sabbaÑ gilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑyeva dÈtabbaÑ. Sacepi sahassaÑ agghati, aÒÒaÑ pana bahumpi parikkhÈraÑ te na labhanti, saÑghasseva hoti. AvasesaÑ bhaÓÉaÑ bahukaÒceva mahagghaÒca, ticÊvaraÑ appagghaÑ, tato gahetvÈ ticÊvaraparikkhÈro dÈtabbo. SabbaÒcetaÑ saÑghikatova labbhati.

Sace pana so jÊvamÈnoyeva sabbaÑ attano parikkhÈraÑ nissajjitvÈ kassaci adÈsi, koci vÈ vissÈsaÑ aggahesi, yassa dinnaÑ yena ca gahitaÑ, tasseva hoti, tassa ruciyÈ eva gilÈnupaÔÔhÈkÈ labhanti. AÒÒesaÑ adatvÈ d|re ÔhapitaparikkhÈrÈpi tattha tattha saÑghasseva honti, dvinnaÑ santakaÑ hoti avibhattaÑ, ekasmiÑ kÈla~kate itaro

416 VinayapiÔaka

sÈmÊ. Bah|nampi santake eseva nayo. Sabbesu matesu saÑghikaÑ hoti. Sacepi avibhajitvÈ saddhivihÈrikÈdÊnaÑ denti, adinnameva hoti. VibhajitvÈ dinnaÑ pana sudinnaÑ. TaÑ tesu matesupi saddhivihÈrikÈdÊnaÑyeva hoti, na saÑghassa.

KusacÊrÈdipaÔikkhepakathÈ

371. KusacÊrÈdÊsu akkanÈÄanti akkanÈÄamayaÑ. Potthakoti makacimayo vuccati. SesÈni paÔhamapÈrÈjikavaÓÓanÈyaÑ vuttÈni. Tesu potthake eva dukkaÔaÑ, sesesu thullaccayÈnÊti. Akkadussakadalidussa-erakadussÈni pana potthakagatikÈneva. 372. SabbanÊlakÈdÊni rajanaÑ dhovitvÈ1 puna rajitvÈ dhÈretabbÈni. Na sakkÈ ce honti dhovituÑ, paccattharaÓÈni vÈ kÈtabbÈni, dupaÔÔacÊvarassa2 vÈ majjhe dÈtabbÈni. TesaÑ vaÓÓanÈnattaÑ upÈhanÈsu vuttanayameva. AcchinnadasadÊghadasÈni dasÈ chinditvÈ dhÈretabbÈni. KaÒcukaÑ labhitvÈ phÈletvÈ rajitvÈ paribhuÒjituÑ vaÔÔati. VeÔhanepi eseva nayo. TirÊÔakaÑ pana rukkhachallimayaÑ, taÑ pÈdapuÒchanaÑ kÈtuÑ vaÔÔati. 374. Patir|pe gÈhaketi sace koci bhikkhu “ahaÑ tassa gaÓhÈmÊ”ti gaÓhÈti, dÈtabbanti attho. Evametesu tevÊsatiyÈ puggalesu soÄasa janÈ na labhanti, satta janÈ labhantÊti.

SaÑghe bhinne cÊvaruppÈdakathÈ

376. SaÑgho bhijjatÊti bhijjitvÈ Kosambakabhikkh| viya dve koÔÔhÈsÈ honti. EkasmiÑ pakkheti ekasmiÑ koÔÔhÈse dakkhiÓodakaÒca gandhÈdÊni ca denti, ekasmiÑ cÊvarÈni. SaÑghassevetanti sakalassa saÑghassa dvinnampi koÔÔhÈsÈnaÑ etaÑ hoti, ghaÓÔiÑ paharitvÈ dvÊhipi pakkhehi ekato bhÈjetabbaÑ. Pakkhassevetanti evaÑ dinne yassa koÔÔhÈsassa udakaÑ dinnaÑ, tassa udakameva hoti, yassa cÊvaraÑ dinnaÑ, tasseva cÊvaraÑ. Yattha pana dakkhiÓodakaÑ pamÈÓaÑ hoti, tattha eko pakkho ______________________________________________________________ 1. VÈmetvÈ (SÊ), vametvÈ (SyÈ) 2. TipaÔÔacÊvarassa (Ka), dvipaÔÔacÊvarassa (SyÈ)


dakkhiÓodakassa laddhattÈ cÊvarÈni labhati, eko cÊvarÈnameva laddhattÈti ubhohipi ekato hutvÈ yathÈvuÉÉhaÑ bhÈjetabbaÑ. IdaÑ kira parasamudde lakkhaÓanti MahÈ-aÔÔhakathÈyaÑ vuttaÑ. TasmiÑ yeva pakkheti ettha pana itaro pakkho anissaroyeva. CÊvarapesanavatth|ni pÈkaÔÈneva.

AÔÔhacÊvaramÈtikÈkathÈ

379. IdÈni Èdito paÔÔhÈya vuttacÊvarÈnaÑ paÔilÈbhakhettaÑ dassetuÑ aÔÔhimÈ bhikkhave mÈtikÈti-ÈdimÈha. SÊmÈya detÊti-Èdi puggalÈdhiÔÔhÈnanayena vuttaÑ. Ettha pana sÊmÈya dÈnaÑ ekÈ mÈtikÈ1, katikÈya dÈnaÑ dutiyÈ -pa- puggalassa dÈnaÑ aÔÔhamÈ. Tattha sÊmÈya dammÊti evaÑ sÊmaÑ parÈmasitvÈ dento sÊmÈya deti nÈma. Esa nayo sabbattha.

SÊmÈya deti, yÈvatikÈ bhikkh| antosÊmagatÈ, tehi bhÈjetabbanti-Èdimhi pana mÈtikÈniddese sÊmÈya detÊti ettha tÈva khaÓÉasÊmÈ upacÈrasÊmÈ samÈnasaÑvÈsasÊmÈ avippavÈsasÊmÈ lÈbhasÊmÈ gÈmasÊmÈ nigamasÊmÈ nagarasÊmÈ abbhantarasÊmÈ udakukkhepasÊmÈ janapadasÊmÈ raÔÔhasÊmÈ rajjasÊmÈ dÊpasÊmÈ cakkavÈÄasÊmÈti pannarasa sÊmÈ veditabbÈ.

Tattha khaÓÉasÊmÈ sÊmÈkathÈyaÑ vuttÈva. UpacÈrasÊmÈ parikkhittassa vihÈrassa parikkhepena, aparikkhittassa parikkhepÈrahaÔÔhÈnena paricchinnÈ hoti. Apica bhikkh|naÑ dhuvasannipÈtaÔÔhÈnato vÈ pariyante ÔhitabhojanasÈlato vÈ nibaddhavasanaka-ÈvÈsato vÈ thÈmamajjhimassa purisassa dvinnaÑ leÉÉupÈtÈnaÑ anto upacÈrasÊmÈ veditabbÈ, sÈ pana ÈvÈsesu vaÉÉhantesu vaÉÉhati, parihÈyantesu parihÈyati. MahÈpaccariyaÑ pana “bhikkh|supi vaÉÉhantesu vaÉÉhatÊ”ti vuttaÑ. TasmÈ sace vihÈre sannipatitabhikkh|hi saddhiÑ ekÈbaddhÈ hutvÈ yojanasatampi p|retvÈ nisÊdanti, yojanasatampi upacÈrasÊmÈva hoti, sabbesaÑ lÈbho pÈpuÓÈti. SamÈnasaÑvÈsa-avippavÈsasÊmÈdvayampi vuttameva. ______________________________________________________________ 1. PaÔhamÈ mÈtikÈ (SyÈ)

418 VinayapiÔaka

LÈbhasÊmÈ nÈma neva SammÈsambuddhena anuÒÒÈtÈ, na dhammasa~gÈhakattherehi ÔhapitÈ, apica kho rÈjarÈjamahÈmattÈ vihÈraÑ kÈretvÈ gÈvutaÑ vÈ aÉÉhayojanaÑ vÈ yojanaÑ vÈ samantato paricchinditvÈ “ayaÑ amhÈkaÑ vihÈrassa lÈbhasÊmÈ”ti nÈmalikhitake thambhe nikhaÓitvÈ “yaÑ etthantare uppajjati, sabbaÑ taÑ amhÈkaÑ vihÈrassa demÈ”ti sÊmaÑ Ôhapenti, ayaÑ lÈbhasÊmÈ nÈma. GÈmanigamanagara-abbhantara-udakukkhepasÊmÈpi vuttÈ eva. JanapadasÊmÈ nÈma KÈsikosalaraÔÔhÈdÊnaÑ anto bah| janapadÈ honti, tattha ekeko janapadaparicchedo janapadasÊmÈ. RaÔÔhasÊmÈ nÈma KÈsikosalÈdiraÔÔhaparicchedo. RajjasÊmÈ nÈma coÄabhogo keraÄabhogoti evaÑ ekekassa raÒÒo ÈÓÈpavattiÔÔhÈnaÑ. DÊpasÊmÈ nÈma samuddantena paricchinnamahÈdÊpÈ ca antaradÊpÈ ca. CakkavÈÄasÊmÈ nÈma cakkavÈÄapabbateneva paricchinnÈ.

EvametÈsu sÊmÈsu khaÓÉasÊmÈya kenaci kammena sannipatitaÑ saÑghaÑ disvÈ “ettheva sÊmÈya saÑghassa demÊ”ti vutte yÈvatikÈ bhikkh| antokhaÓÉasÊmagatÈ, tehi bhÈjetabbaÑ. TesaÑyeva hi taÑ pÈpuÓÈti, aÒÒesaÑ sÊmantarikÈya vÈ upacÈrasÊmÈya vÈ ÔhitÈnampi na pÈpuÓÈti. KhaÓÉasÊmÈya Ôhite pana rukkhe vÈ pabbate vÈ Ôhitassa heÔÔhÈ vÈ pathavÊvemajjhagatassa pÈpuÓÈtiyeva. “ImissÈ upacÈrasÊmÈya saÑghassa dammÊ”ti dinnaÑ pana khaÓÉasÊmÈsÊmantarikÈsu ÔhitÈnampi pÈpuÓÈti1. “SamÈnasaÑvÈsasÊmÈya dammÊ”ti dinnaÑ pana khaÓÉasÊmÈsÊmantarikÈsu ÔhitÈnaÑ na pÈpuÓÈti. AvippavÈsasÊmÈlÈbhasÊmÈsu dinnaÑ tÈsu sÊmÈsu antogatÈnaÑ pÈpuÓÈti. GÈmasÊmÈdÊsu dinnaÑ tÈsaÑ sÊmÈnaÑ abbhantare baddhasÊmÈya ÔhitÈnampi pÈpuÓÈti. AbbhantarasÊmÈ-udakukkhepasÊmÈsu dinnaÑ tattha antogatÈnaÑyeva pÈpuÓÈti. JanapadaraÔÔharajjadÊpacakkavÈÄasÊmÈsupi gÈmasÊmÈdÊsu vuttasadisoyeva vinicchayo.

Sace pana JambudÊpe Ôhito “tambapaÓÓidÊpe saÑghassa dammÊ”ti deti, TambapaÓÓidÊpato ekopi gantvÈ sabbesaÑ gaÓhituÑ labhati. Sacepi tatreva eko sabhÈgabhikkhu sabhÈgÈnaÑ bhÈgaÑ gaÓhÈti, na vÈretabbo. EvaÑ tÈva yo sÊmaÑ parÈmasitvÈ deti, tassa dÈne vinicchayo veditabbo. ______________________________________________________________ 1. Na pÈpuÓÈti (SÊ)


Yo pana asukasÊmÈyÈti vattuÑ na jÈnÈti, kevalaÑ sÊmÈti vacanamattameva jÈnanto vihÈraÑ gantvÈ sÊmÈya dammÊti vÈ sÊmaÔÔhakasaÑghassa dammÊti vÈ bhaÓati, so pucchitabbo “sÊmÈ nÈma bahuvidhÈ, katarasÊmaÑ sandhÈya bhaÓasÊ”ti. Sace vadati “ahaÑ asukasÊmÈti na jÈnÈmi, sÊmaÔÔhakasaÑgho bhÈjetvÈ gaÓhÈt|”ti, katarasÊmÈya bhÈjetabbaÑ? MahÈsÊvatthero kirÈha “avippavÈsasÊmÈyÈ”ti. Tato naÑ ÈhaÑsu “avippavÈsasÊmÈ nÈma tiyojanÈpi hoti, evaÑ sante tiyojane ÔhitÈ lÈbhaÑ gaÓhissanti, tiyojane ÔhatvÈ ÈgantukavattaÑ p|retvÈ ÈrÈmaÑ pavisitabbaÑ bhavissati, gamiko tiyojanaÑ gantvÈ senÈsanaÑ Èpucchissati, nissayapaÔipannassa tiyojanÈtikkame nissayo paÔippassambhissati, pÈrivÈsikena tiyojanaÑ atikkamitvÈ aruÓaÑ uÔÔhÈpetabbaÑ bhavissati, bhikkhuniyÈ tiyojane ÔhatvÈ ÈrÈmappavesanaÑ ÈpucchitabbaÑ bhavissati, sabbampetaÑ upacÈrasÊmÈya paricchedavaseneva kÈtuÑ vaÔÔati. TasmÈ upacÈrasÊmÈyameva bhÈjetabban”ti.

KatikÈyÈti samÈnalÈbhakatikÈya. TenevÈha “sambahulÈ ÈvÈsÈ samÈnalÈbhÈ hontÊ”ti. TatrevaÑ katikÈ kÈtabbÈ, ekasmiÑ vihÈre sannipatitehi bhikkh|hi yaÑ vihÈraÑ sa~gaÓhitukÈmÈ samÈnalÈbhaÑ kÈtuÑ icchanti, tassa nÈmaÑ gahetvÈ asuko nÈma vihÈro porÈÓakoti vÈ BuddhÈdhivutthoti vÈ appalÈbhoti vÈ yaÑkiÒci kÈraÓaÑ vatvÈ taÑ vihÈraÑ iminÈ vihÈrena saddhiÑ ekalÈbhaÑ kÈtuÑ saÑghassa ruccatÊti tikkhattuÑ sÈvetabbaÑ. EttÈvatÈ tasmiÑ vihÈre nisinnopi idha nisinnova hoti. TasmiÑ vihÈrepi saÑghena evameva kÈtabbaÑ, ettÈvatÈ idha nisinnopi tasmiÑ nisinnova hoti. EkasmiÑ lÈbhe bhÈjiyamÈne itarasmiÑ Ôhitassa bhÈgaÑ gahetuÑ vaÔÔati. EvaÑ ekena vihÈrena saddhiÑ bah|pi ÈvÈsÈ ekalÈbhÈ kÈtabbÈ.

BhikkhÈpaÒÒattiyÈti attano pariccÈgapaÒÒÈpanaÔÔhÈne, tenevÈha “yattha saÑghassa dhuvakÈrÈ kariyantÊ”ti. Tassattho–yasmiÑ vihÈre imassa cÊvaradÈyakassa santakaÑ saÑghassa pÈkavaÔÔaÑ1 vÈ vattati, yasmiÑ vÈ vihÈre bhikkh| attano bhÈraÑ katvÈ sadÈ gehe bhojeti, yattha ______________________________________________________________ 1. PÈkavattaÑ (Ka)

420 VinayapiÔaka

vÈ anena ÈvÈso kÈrito, salÈkabhattÈdÊni vÈ nibaddhÈni, yena pana sakalopi vihÈro patiÔÔhÈpito, tattha vattabbameva natthi, ime dhuvakÈrÈ nÈma. TasmÈ sace so “yattha mayhaÑ dhuvakÈrÈ karÊyanti1, tattha dammÊ”ti vÈ “tattha dethÈ”ti vÈ bhaÓati, bah|su cepi ÔhÈnesu dhuvakÈrÈ honti, sabbattha dinnameva hoti.

Sace pana ekasmiÑ vihÈre bhikkh| bahutarÈ honti, tehi vattabbaÑ “tumhÈkaÑ dhuvakÈre ekattha bhikkh| bah|, ekattha appakÈ”ti, sace “bhikkhugaÓanÈya gaÓhathÈ”ti bhaÓati, tathÈ bhÈjetvÈ gaÓhituÑ vaÔÔati. Ettha ca vatthabhesajjÈdi appakampi sukhena bhÈjiyati. Yadi pana maÒco vÈ pÊÔhakaÑ vÈ ekameva hoti, taÑ pucchitvÈ yassa vÈ vihÈrassa ekavihÈrepi vÈ yassa senÈsanassa so vicÈreti, tattha dÈtabbaÑ. Sace “asukabhikkhu gaÓhÈt|”ti vadati, vaÔÔati. Atha “mayhaÑ dhuvakÈre dethÈ”ti vatvÈ avicÈretvÈva gacchati, saÑghassÈpi vicÈretuÑ vaÔÔati. EvaÑ pana vicÈretabbaÑ, “saÑghattherassa vasanaÔÔhÈne dethÈ”ti vattabbaÑ. Sace tassa senÈsanaÑ paripuÓÓaÑ hoti, yattha nappahoti, tattha dÈtabbaÑ. Sace eko bhikkhu “mayhaÑ vasanaÔÔhÈne senÈsanaparibhogabhaÓÉaÑ natthÊ”ti vadati, tattha dÈtabbaÑ.

SaÑghassa detÊti vihÈraÑ pavisitvÈ imÈni cÊvarÈni saÑghassa dammÊti deti. SammukhÊbh|tenÈti upacÈrasÊmÈya Ôhitena saÑghena ghaÓÔiÑ paharitvÈ kÈlaÑ ghosetvÈ bhÈjetabbaÑ. SÊmaÔÔhassa asampattassÈpi bhÈgaÑ gaÓhanto na vÈretabbo. VihÈro mahÈ hoti, therÈsanato paÔÔhÈya vatthesu diyyamÈnesu alasajÈtikÈ mahÈtherÈ pacchÈ Ègacchanti, “bhante vÊsativassÈnaÑ diyyati, tumhÈkaÑ ÔhitikÈ atikkantÈ”ti na vattabbÈ, ÔhitikaÑ ÔhapetvÈ tesaÑ datvÈ pacchÈ ÔhitikÈya dÈtabbaÑ.

AsukavihÈre kira batuÑ cÊvaraÑ uppannanti sutvÈ yojanantarikavihÈratopi bhikkh| Ègacchanti, sampattasampattÈnaÑ ÔhitaÔÔhÈnato paÔÔhÈya dÈtabbaÑ, asampattÈnampi upacÈrasÊmaÑ paviÔÔhÈnaÑ antevÈsikÈdÊsu gaÓhantesu dÈtabbameva. “Bahi-upacÈrasÊmÈya ÔhitÈnaÑ dethÈ”ti vadanti, na dÈtabbaÑ. Sace pana upacÈrasÊmaÑ okkantehi ekÈbaddhÈ hutvÈ attano vihÈradvÈre vÈ antovihÈreyeva vÈ honti, parisavasena vaÉÉhitÈ nÈma hoti ______________________________________________________________ 1. Karissanti (Ka)


sÊmÈ, tasmÈ dÈtabbaÑ. SaÑghanavakassa dinnepi pacchÈ ÈgatÈnaÑ dÈtabbameva. DutiyabhÈge pana therÈsanaÑ ÈruÄhe ÈgatÈnaÑ paÔhamabhÈgo na pÈpuÓÈti, dutiyabhÈgato vassaggena dÈtabbaÑ.

EkasmiÑ vihÈre dasa bhikkh| honti, dasa vatthÈni “saÑghassa demÈ”ti denti, pÈÔekkaÑ bhÈjetabbÈni. Sace “sabbÈnevamhÈkaÑ pÈpuÓantÊ”ti gahetvÈ gacchanti, duppÈpitÈni ceva duggahitÈni ca, gatagataÔÔhÈne saÑghikÈneva honti. EkaÑ pana uddharitvÈ “idaÑ tumhÈkaÑ pÈpuÓÈtÊ”ti saÑghattherassa datvÈ “sesÈni amhÈkaÑ pÈpuÓantÊ”ti gahetuÑ vaÔÔati.

Ekameva vatthaÑ saÑghassa demÈti Èharanti, abhÈjetvÈva amhÈkaÑ pÈpuÓantÊti gaÓhanti, duppÈpitaÒceva duggahitaÒca. Satthakena pana haliddi-ÈdinÈ vÈ lekhaÑ katvÈ ekaÑ koÔÔhÈsaÑ imaÑ ÔhÈnaÑ tumhÈkaÑ pÈpuÓÈtÊti saÑghattherassa pÈpetvÈ sesaÑ amhÈkaÑ pÈpuÓÈtÊti gahetuÑ vaÔÔati. YaÑ pana vatthasseva pupphaÑ vÈ vali vÈ, tena paricchedaÑ kÈtuÑ na vaÔÔati. Sace ekaÑ tantaÑ uddharitvÈ idaÑ ÔhÈnaÑ tumhÈkaÑ pÈpuÓÈtÊti saÑghattherassa datvÈ sesaÑ amhÈkaÑ pÈpuÓÈtÊti gaÓhanti, vaÔÔati. KhaÓÉaÑ khaÓÉaÑ chinditvÈ bhÈjiyamÈnaÑ vaÔÔatiyeva.

Ekabhikkhuke vihÈre saÑghassa cÊvaresu uppannesu sace pubbe vuttanayeneva so bhikkhu sabbÈni mayhaÑ pÈpuÓantÊti gaÓhÈti, suggahitÈni, ÔhitikÈ pana na tiÔÔhati. Sace ekekaÑ uddharitvÈ idaÑ mayhaÑ pÈpuÓÈtÊti gaÓhÈti, ÔhitikÈ tiÔÔhati. Tattha aÔÔhitÈya ÔhitikÈya puna aÒÒasmiÑ cÊvare uppanne sace eko bhikkhu Ègacchati, majjhe chinditvÈ dvÊhipi gahetabbaÑ. ®hitÈya ÔhitikÈya puna aÒÒasmiÑ cÊvare uppanne sace navakataro Ègacchati, ÔhitikÈ heÔÔhÈ orohati1. Sace vuÉÉhataro Ègacchati, ÔhitikÈ uddhaÑ Èrohati. AthaÒÒo natthi, puna attano pÈpetvÈ gahetabbaÑ.

“SaÑghassa demÈ”ti vÈ “bhikkhusaÑghassa demÈ”ti vÈ yena kenaci ÈkÈrena saÑghaÑ ÈmasitvÈ dinnaÑ pana paÑsuk|likÈnaÑ na vaÔÔati, “gahapaticÊvaraÑ paÔikkhipÈmi paÑsuk|lika~gaÑ samÈdiyÈmÊ”ti vuttattÈ, na pana ______________________________________________________________ 1. Gacchati (SÊ, SyÈ)

422 VinayapiÔaka

akappiyattÈ. BhikkhusaÑghena apalokehvÈ dinnampi na gahetabbaÑ. YaÑ pana bhikkhu attano santakaÑ deti, taÑ bhikkhudattiyaÑ nÈma vaÔÔati, paÑsuk|laÑ pana na hoti. EvaÑ santepi dhuta~gaÑ na bhijjati1. “Bhikkh|naÑ dema, therÈnaÑ demÈ”ti vutte pana paÑsuk|likÈnampi vaÔÔati. “IdaÑ vatthaÑ saÑghassa dema, iminÈ upÈhanatthavikapattatthavika-Èyoga-aÑsabaddhakÈdÊni karont|”ti dinnampi vaÔÔati.

PattatthavikÈdÊnaÑ atthÈya dinnÈni bah|nipi honti, cÊvaratthÈyapi pahonti, tato cÊvaraÑ katvÈ pÈrupituÑ vaÔÔati. Sace pana saÑgho bhÈjitÈtirittÈni vatthÈni chinditvÈ upÈhanatthavikÈdÊnaÑ atthÈya bhÈjeti, tato gahetuÑ na vaÔÔati. SÈmikehi vicÈritameva hi vaÔÔati, na itaraÑ.

PaÑsuk|likasaÑghassa dhamakaraÓapaÔÈdÊnaÑ atthÈya demÈti vuttepi gahetuÑ vaÔÔati, parikkhÈro nÈma paÑsuk|likÈnampi icchitabbo. YaÑ tattha atirekaÑ hoti, taÑ cÊvarepi upanetuÑ vaÔÔati. SuttaÑ saÑghassa denti, paÑsuk|likehipi gahetabbaÑ. AyaÑ tÈva vihÈraÑ pavisitvÈ imÈni cÊvarÈni saÑghassa dammÊti dinnesu vinicchayo.

Sace pana bahi-upacÈrasÊmÈyaÑ addhÈnappaÔipanne bhikkh| disvÈ “saÑghassa dammÊ”ti saÑghattherassa vÈ saÑghanavakassa vÈ Èroceti, sacepi yojanaÑ pharitvÈ parisÈ ÔhitÈ hoti, ekabaddhÈ ce, sabbesaÑ pÈpuÓÈti. Ye pana dvÈdasahi hatthehi parisaÑ asampattÈ, tesaÑ na pÈpuÓÈti.

UbhatosaÑghassa detÊti ettha ubhatosaÑghassa dammÊti vuttepi dvidhÈ saÑghassa dammi, dvinnaÑ saÑghÈnaÑ dammi, bhikkhusaÑghassa ca bhikkhunisaÑghassa ca dammÊti vuttepi ubhatosaÑghassa dinnameva hoti. UpaÉÉhaÑ dÈtabbanti dvebhÈge same katvÈ eko dÈtabbo. ubhatosaÑghassa ca tuyhaÒca dammÊti vutte sace dasa dasa bhikkh| ca bhikkhuniyo ca honti, ekavÊsati paÔivÊse katvÈ eko puggalassa dÈtabbo, dasa bhikkhusaÑghassa, dasa bhikkhunisaÑghassa. Yena puggaliko laddho, so saÑghatopi attano vassaggena gahetuÑ labhati. KasmÈ? UbhatosaÑghaggahaÓena gahitattÈ. ______________________________________________________________ 1. Na bhindati (Ka)


“UbhatosaÑghassa ca cetiyassa ca dammÊ”ti vuttepi eseva nayo. Idha pana cetiyassa saÑghato pÈpuÓanakoÔÔhÈso nÈma natthi, ekapuggalassa pattakoÔÔhÈsasamova koÔÔhÈso hoti.

UbhatosaÑghassa ca tuyhaÒca cetiyassa cÈti vutte pana dvÈvÊsati koÔÔhÈse katvÈ dasa bhikkh|naÑ, dasa bhikkhunÊnaÑ, eko puggalassa, eko cetiyassa dÈtabbo. Tattha puggalo saÑghatopi attano vassaggena puna gahetuÑ labhati, cetiyassa ekoyeva.

BhikkhusaÑghassa ca bhikkhunÊnaÒca dammÊti vutte pana na majjhe bhinditvÈ dÈtabbaÑ, bhikkh| ca bhikkhuniyo ca gaÓetvÈ dÈtabbaÑ. BhikkhusaÑghassa ca bhikkhunÊnaÒca tuyhaÒcÈti vutte pana puggalo visuÑ na labhati, pÈpuÓanaÔÔhÈnato ekameva labhati. KasmÈ? BhikkhusaÑghaggahaÓena gahitattÈ. BhikkhusaÑghassa ca bhikkhunÊnaÒca tuyhaÒca detiyassa cÈti vuttepi cetiyassa ekapuggalapaÔivÊso labbhati, puggalassa visuÑ na labbhati. TasmÈ ekaÑ cetiyassa datvÈ avasesaÑ bhikkh| ca bhikkhuniyo ca gaÓetvÈ bhÈjetabbaÑ.

Bhikkh|naÒca bhikkhunÊnaÒca dammÊti vuttepi majjhe bhinditvÈ na dÈtabbaÑ, puggalagaÓanÈya eva vibhajitabbaÑ. Bhikkh|naÒca bhikkhunÊnaÒca tuyhaÒca cetiyassa cÈti evaÑ vuttepi cetiyassa ekapuggalapaÔivÊso labbhati, puggalassa visuÑ natthi, bhikkh| ca bhikkhuniyo ca gaÓetvÈ eva bhÈjetabbaÑ. YathÈ ca BhikkhusaÑghaÑ ÈdiÑ katvÈ nayo nÊto, evaÑ BhikkhunisaÑghaÑ ÈdiÑ katvÈpi netabbo. BhikkhusaÑghassa ca tuyhaÒcÈti vutte puggalassa visuÑ na labbhati, vassaggeneva gahetabbaÑ. BhikkhusaÑghassa ca cetiyassa cÈti vutte pana cetiyassa visuÑ paÔivÊso labbhati. BhikkhusaÑghassa ca tuyhaÒca cetiyassa cÈti vuttepi cetiyasseva labbhati, na puggalassa.

Bhikkh|naÒca tuyhaÒcÈti vuttepi visuÑ na labbhati. Bhikkh|naÒca cetiyassa cÈti vutte pana cetiyassa labbhati. Bhikkh|naÒca tuyhaÒca cetiyassa cÈti vuttepi cetiyasseva visuÑ labbhati, na puggalassa. BhikkhunisaÑghaÑ ÈdiÑ katvÈpi evameva yojetabbaÑ.

Pubbe Buddhappamukhassa ubhatosaÑghassa dÈnaÑ denti, BhagavÈ majjhe nisÊdati, dakkhiÓato bhikkh|, vÈmato bhikkhuniyo nisÊdanti, BhagavÈ ubhinnaÑ saÑghatthero. TadÈ BhagavÈ attanÈ laddhapaccaye attanÈpi paribhuÒjati,

424 VinayapiÔaka

bhikkh|nampi dÈpeti. Etarahi pana paÓÉitamanussÈ sadhÈtukaÑ paÔimaÑ vÈ cetiyaÑ vÈ ÔhapetvÈ Buddhappamukhassa ubhatosaÑghassa dÈnaÑ denti. PaÔimÈya vÈ cetiyassa vÈ purato ÈdhÈrake pattaÑ ÔhapetvÈ dakkhiÓodakaÑ datvÈ BuddhÈnaÑ demÈti, tattha yaÑ paÔhamaÑ khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ denti, vihÈraÑ vÈ ÈharitvÈ idaÑ cetiyassa demÈti piÓÉapÈtaÒca mÈlÈgandhÈdÊni ca denti, tattha kathaÑ paÔipajjitabbanti? MÈlÈgandhÈdÊni tÈva cetiye ÈropetabbÈni, vatthehi paÔÈkÈ telena padÊpÈ kÈtabbÈ, piÓÉapÈtamadhuphÈÓitÈdÊni pana yo nibaddhacetiyajaggako hoti pabbajito vÈ gahaÔÔho vÈ, tasseva dÈtabbÈni. Nibaddhajaggake asati ÈhaÔabhattaÑ ÔhapetvÈ vattaÑ katvÈ paribhuÒjituÑ vaÔÔati. UpakaÔÔhe kÈle bhuÒjitvÈ pacchÈpi vattaÑ kÈtuÑ vaÔÔatiyeva.

MÈlÈgandhÈdÊsu ca yaÑkiÒci idaÑ haritvÈ cetiyassa p|jaÑ karothÈti vutte d|rampi haritvÈ p|jetabbaÑ. BhikkhaÑ saÑghassa harÈti vuttepi haritabbaÑ. Sace pana ahaÑ piÓÉÈya carÈmi, ÈsanasÈlÈya bhikkh| atthi, te ÈharissantÊti vutte bhante tuyhaÑyeva dammÊti vadati, bhuÒjituÑ vaÔÔati. Atha pana bhikkhusaÑghassa dassÈmÊti harantassa gacchato antarÈva kÈlo upakaÔÔho hoti, attano pÈpetvÈ bhuÒjituÑ vaÔÔati.

VassaÑvuÔÔhasaÑghassa detÊti vihÈraÑ pavisitvÈ “imÈni cÊvarÈni vassaÑvuÔÔhasaÑghassa dammÊ”ti deti. YÈvatikÈ bhikkh| tasmiÑ ÈvÈse vassaÑvuÔÔhÈti yattakÈ vassacchedaÑ akatvÈ purimavassaÑvuÔÔhÈ, tehi bhÈjetabbaÑ, aÒÒesaÑ na pÈpuÓÈti. DisÈpakkantassÈpi sati paÔiggÈhake yÈva kathinassubbhÈrÈ dÈtabbaÑ, anatthate pana kathine antohemante, evaÒca vatvÈ dinnaÑ pacchimavassaÑvuÔÔhÈnampi pÈpuÓÈtÊti lakkhaÓaÒÒ| vadanti. AÔÔhakathÈsu panetaÑ na vicÈritaÑ.

Sace pana bahi-upacÈrasÊmÈyaÑ Ôhito vassaÑvuÔÔhasaÑghassa dammÊti vadati, sampattÈnaÑ sabbesaÑ pÈpuÓÈti. Atha asukavihÈre vassaÑvuÔÔhasaÑghassÈti vadati, tatra vassaÑvuÔÔhÈnameva yÈva kathinassubbhÈrÈ pÈpuÓÈti. Sace pana gimhÈnaÑ paÔhamadivasato paÔÔhÈya evaÑ vadati, tatra sammukhÊbh|tÈnaÑ sabbesaÑ pÈpuÓÈti. KasmÈ? PiÔÔhisamaye uppannattÈ. Antovasseyeva vassaÑ vasantÈnaÑ dammÊti vutte chinnavassÈ na labhanti, vassaÑ vasantÈva labhanti.


CÊvaramÈse pana vassaÑ vasantÈnaÑ dammÊti vutte pacchimikÈya vass|pagatÈnaÑyeva pÈpuÓÈti, purimikÈya vass|pagatÈnaÒca chinnavassÈnaÒca na pÈpuÓÈti.

CÊvaramÈsato paÔÔhÈya yÈva hemantassa pacchimo divaso, tÈva vassÈvÈsikaÑ demÈti vutte kathinaÑ atthataÑ vÈ hotu anatthataÑ vÈ, atÊtavassaÑvuÔÔhÈnameva pÈpuÓÈti. GimhÈnaÑ paÔhamadivasato paÔÔhÈya vutte pana mÈtikÈ ÈropetabbÈ “atÊtavassÈvÈsassa paÒca mÈsÈ atikkantÈ, anÈgato catumÈsaccayena bhavissati, kataravassÈvÈsassa detÊ”ti. Sace atÊtavassaÑvuÔÔhÈnaÑ dammÊti vadati, taÑantovassaÑvuÔÔhÈnameva pÈpuÓÈti, disÈpakkantÈnampi sabhÈgÈ gaÓhituÑ labhanti.

Sace anÈgate vassÈvÈsikaÑ dammÊti vadati, taÑ ÔhapetvÈ vass|panÈyikadivase gahetabbaÑ. Atha agutto vihÈro, corabhayaÑ atthi, na sakkÈ ÔhapetuÑ, gaÓhitvÈ vÈ ÈhiÓÉitunti vutte sampattÈnaÑ dammÊti vadati, bhÈjetvÈ gahetabbaÑ. Sace vadati “ito me bhante tatiye vasse vassÈvÈsikaÑ na dinnaÑ, taÑ dammÊ”ti, tasmiÑ antovasse vuÔÔhabhikkh|naÑ pÈpuÓÈti. Sace te disÈ pakkantÈ, aÒÒo vissÈsiko gaÓhÈti, dÈtabbaÑ. Atha ekoyeva avasiÔÔho, sesÈ kÈla~katÈ, sabbaÑ ekasseva pÈpuÓÈti. Sace ekopi natthi, saÑghikaÑ hoti, sammukhÊbh|tehi bhÈjetabbaÑ.

Œdissa detÊti ÈdisitvÈ paricchinditvÈ deti. YÈguyÈ vÈti-ÈdÊsu ayamattho, yÈguyÈ vÈ -pa- bhesajje vÈ Èdissa deti. TatrÈyaÑ yojanÈ–bhikkh| ajjatanÈya vÈ svÈtanÈya vÈ yÈguyÈ nimantetvÈ tesaÑ gharaÑ paviÔÔhÈnaÑ yÈguÑ deti, yÈguÑ datvÈ pÊtÈya yÈguyÈ “imÈni cÊvarÈni yehi mayhaÑ yÈgu pÊtÈ, tesaÑ dammÊ”ti deti, yehi nimantitehi yÈgu pÊtÈ, tesaÑyeva pÈpuÓÈti. Yehi pana bhikkhÈcÈravattena gharadvÈrena gacchantehi vÈ gharaÑ paviÔÔhehi vÈ yÈgu laddhÈ, yesaÑ vÈ ÈsanasÈlato pattaÑ ÈharitvÈ manussehi nÊtÈ, yesaÑ vÈ therehi pesitÈ, tesaÑ na pÈpuÓÈti. Sace pana nimantitabhikkh|hi saddhiÑ aÒÒepi bah| ÈgantvÈ antogehaÒca bahigehaÒca p|retvÈ nisinnÈ, dÈyako ca evaÑ vadati “nimantitÈ vÈ hontu animantitÈ vÈ, yesaÑ mayÈ yÈgu dinnÈ, sabbesaÑ imÈni vatthÈni hont|”ti, sabbesaÑ pÈpuÓanti. Yehi pana therÈnaÑ hatthato yÈgu

426 VinayapiÔaka

laddhÈ, tesaÑ na pÈpuÓanti. Atha so “yehi mayhaÑ yÈgu pÊtÈ, sabbesaÑ hont|”ti vadati, sabbesaÑ pÈpuÓanti. BhattakhÈdanÊyesupi eseva nayo.

CÊvare vÈti pubbepi yena vassaÑ vÈsetvÈ bhikkh|naÑ cÊvaraÑ dinnapubbaÑ hoti, so ce bhikkh| bhojetvÈ vadati “yesaÑ mayÈ pubbe cÊvaraÑ dinnaÑ, tesaÑyeva imaÑ cÊvaraÑ vÈ suttaÑ vÈ sappimadhuphÈÓitÈdÊni vÈ hont|”ti, sabbaÑ tesaÑyeva pÈpuÓÈti. SenÈsane vÈti yo mayÈ kÈrite vihÈre vÈ pariveÓe vÈ vasati, tassidaÑ hot|ti vutte tasseva hoti. Bhesajje vÈti mayaÑ kÈlena kÈlaÑ therÈnaÑ sappi-ÈdÊni bhesajjÈni dema, yehi tÈni laddhÈni, tesaÑyevidaÑ hot|ti vutte tesaÑyeva hoti.

Puggalassa detÊti imaÑ cÊvaraÑ itthannÈmassa dammÊti evaÑ parammukhÈ vÈ, pÈdam|le ÔhapetvÈ imaÑ bhante tumhÈkaÑ dammÊti evaÑ sammukhÈ vÈ deti. Sace pana idaÑ tumhÈkaÒca tumhÈkaÑ antevÈsikÈnaÒca dammÊti evaÑ vadati, therassa ca antevÈsikÈnaÒca pÈpuÓÈti. UddesaÑ gahetuÑ Ègato gahetvÈ gacchanto ca atthi, tassÈpi pÈpuÓÈti. Tumhehi saddhiÑ nibaddhacÈrikabhikkh|naÑ dammÊti vutte uddesantevÈsikÈnaÑ vattaÑ katvÈ uddesaparipucchÈdÊni gahetvÈ vicarantÈnaÑ sabbesaÑ pÈpuÓÈti. AyaÑ puggalassa detÊti imasmiÑ pade vinicchayo. SesaÑ sabbattha uttÈnamevÈti.

CÊvarakkhandhakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

9. Campeyyakkhandhaka

KassapagottabhikkhuvatthukathÈ

380. Campeyyakkhandhake GaggarÈya pokkharaÓiyÈ tÊreti GaggarÈnÈmikÈya itthiyÈ kÈritapokkharaÓiyÈ tÊre. Tantibaddhoti tasmiÑ ÈvÈse kattabbatÈtantipaÔibaddho. Ussukkampi akÈsi yÈguyÈti-ÈdÊsu manussehi Ègantukesu Ègatesu ÈcikkheyyÈthÈti vuttaÔÔhÈneyeva ussukkaÑ kÈtuÑ vaÔÔati, na avuttaÔÔhÈne. Gaccha tvaÑ bhikkh|ti SatthÈ tassa bhikkhuno tattheva senÈsanaÑ sappÈyanti addasa, tenevamÈha. 382. Adhammena vaggakammaÑ karontÊti-ÈdÊnaÑ parato PÈÄiyaÑyeva nÈnÈkaraÓaÑ Ègamissati. 385. AÒÒatrÈpi dhammÈ kammaÑ1 karontÊti aÒÒatrÈpi dhammaÑ kammaÑ karonti. Ayameva vÈ pÈÔho. Bh|tena vatthunÈ kataÑ dhammena kataÑ nÈma hoti, tathÈ na karontÊti attho. AÒÒatrÈpi vinayÈ kammaÑ, aÒÒatrÈpi SatthusÈsanÈ kammanti etesupi eseva nayo. Ettha pana vinayoti codanÈ ca sÈraÓÈ ca. SatthusÈsananti ÒattisampadÈ anussÈvanasampadÈ ca, tÈhi vinÈ kammaÑ karontÊti attho. PaÔikuÔÔhakatanti paÔikuÔÔhaÒceva kataÒca, yaÑ aÒÒesu paÔikkosantesu kataÑ, taÑ paÔikuÔÔhaÒceva hoti kataÒca, tÈdisampi kammaÑ karontÊti attho. 387. ChayimÈni bhikkhave, kammÈni adhammakammanti-ÈdÊsu pana dhammoti PÈÄiyÈ adhivacanaÑ. TasmÈ yaÑ yathÈvuttÈya PÈÄiyÈ na kariyati, taÑ adhammakammanti veditabbaÑ. Ayamettha sa~khepo, vitthÈro pana PÈÄiyaÑyeva Ègato. So ca kho ÒattidutiyaÒatticatutthakammÈnaÑyeva vasena. YasmÈ pana Òattikamme ÒattidutiyaÒatticatutthesu viya hÈpanaÑ vÈ aÒÒathÈ karaÓaÑ vÈ natthi, apalokanakammaÒca sÈvetvÈva kariyati, tasmÈ tÈni PÈÄiyaÑ na dassitÈni, tesaÑ sabbesampi kammÈnaÑ vinicchayaÑ parato vaÓÓayissÈma. ______________________________________________________________ 1. AÒÒatrÈpi dhammakammaÑ (SÊ)

428 VinayapiÔaka

CatuvaggakaraÓÈdikathÈ

388. IdÈni yadidaÑ chaÔÔhaÑ dhammena samaggakammaÑ nÈma, taÑ yehi saÑghehi kÈtabbaÑ, tesaÑ pabhedaÑ dassetuÑ paÒca saÑghÈti-Èdi vuttaÑ. Kammappattoti kammaÑ patto, kammayutto kammÈraho, na kiÒci kammaÑ kÈtuÑ nÈrahatÊti attho. 389. CatuvaggakaraÓaÒce bhikkhave kammaÑ bhikkhunicatutthoti-Èdi parisato kammavipattidassanatthaÑ vuttaÑ. Tattha ukkhittakaggahaÓena kammanÈnÈsaÑvÈsako gahito, nÈnÈsaÑvÈsakaggahaÓena laddhinÈnÈsaÑvÈsako. NÈnÈsÊmÈya Ôhitacatutthoti sÊmantarikÈya vÈ bahisÊmÈya vÈ hatthapÈse ÔhitenÈpi saddhiÑ catuvaggo hutvÈti attho. 393. PÈrivÈsikacatutthoti-Èdi parivÈsÈdikammÈnaÑyeva parisato vipattidassanatthaÑ vuttaÑ, tesaÑ vinicchayaÑ parato vaÓÓayissÈma. 394. Ekaccassa bhikkhave saÑghamajjhe paÔikkosanÈ ruhatÊti-Èdi paÔikuÔÔhakatakammassa kuppÈkuppabhÈvadassanatthaÑ vuttaÑ. PakatattassÈti avipannasÊlassa pÈrÈjikaÑ anajjhÈpannassa. ŒnantarikassÈti attano anantaraÑ nisinnassa.

DvenissÈraÓÈdikathÈ

395. DvemÈ bhikkhave nissÈraÓÈti-Èdi vatthuto kammÈnaÑ kuppÈkuppabhÈvadassanatthaÑ vuttaÑ. Tattha appatto nissÈraÓaÑ, taÒce saÑgho nissÈreti, sunissÈritoti idaÑ pabbÈjanÊyakammaÑ sandhÈya vuttaÑ. PabbÈjanÊyakammena hi vihÈrato nissÈrenti, tasmÈ taÑ “nissÈraÓÈ”ti vuccati. TaÒcesa yasmÈ kulad|sako na hoti, tasmÈ ÈveÓikena lakkhaÓena appatto. YasmÈ panassa Èka~khamÈno saÑgho pabbÈjanÊyakammaÑ kareyyÈti vuttaÑ, tasmÈ sunissÈrito hoti. TaÒce saÑgho nissÈretÊti sace saÑgho tajjanÊyakammÈdivasena nissÈreti, so yasmÈ tattha “tiÓÓaÑ bhikkhave bhikkh|naÑ Èka~khamÈno saÑgho tajjanÊyakammaÑ kareyya, eko bhaÓÉanakÈrako hoti kalahakÈrako vivÈdakÈrako bhassakÈrako saÑghe adhikaraÓakÈrako, eko


bÈlo hoti abyatto Èpattibahulo anapadÈno, eko gihisaÑsaÔÔho viharati ananulomikehi gihisaÑsaggehÊ”ti1 evaÑ ekekenapi a~gena nissÈraÓÈ anuÒÒÈtÈ, tasmÈ sunissÈrito. 396. OsÈraÓÈti pavesanÈ. Tattha taÒce saÑgho osÈretÊti upasampadakammavasena paveseti. DosÈritoti du-osÈrito. Sahassakkhattumpi upasampÈdito anupasampannova hoti, ÈcariyupajjhÈyÈ ca sÈtisÈrÈ, tathÈ seso kÈrakasaÑgho, na koci Èpattito muccati. Iti ime ekÈdasa abhabbapuggalÈ dosÈritÈ. HatthacchinnÈdayo pana dvattiÑsa su-osÈritÈ, upasampÈditÈ upasampannÈva honti, na te labbhÈ kiÒci vattuÑ. ŒcariyupajjhÈyÈ pana kÈrakasaÑgho ca sÈtisÈrÈ, na koci Èpattito muccati. 397. Idha pana bhikkhave bhikkhussa na hoti Èpatti daÔÔhabbÈti-Èdi abh|tavatthuvasena adhammakammaÑ bh|tavatthuvasena dhammakammaÒca dassetuÑ vuttaÑ. Tattha paÔinissajjitÈti paÔinissajjitabbÈ.

UpÈlipucchÈkathÈ

400. UpÈlipaÒhesupi vatthuvaseneva dhammÈdhammakammaÑ vibhattaÑ. Tattha dve nayÈ ekam|lako ca dvim|lako ca. Ekam|lako uttÈnoyeva. Dvim|lake yathÈ sativinayo2 am|Ähavinayena saddhiÑ ekÈ pucchÈ katÈ, evaÑ am|ÄhavinayÈdayopi tassapÈpiyyasikÈdÊhi. AvasÈne pana upasampadÈrahaÑ upasampÈdetÊti ekameva padaÑ hoti. Parato bhikkh|nampi sativinayaÑ ÈdiÑ katvÈ ekekena saddhiÑ sesapadÈni yojetabbÈni.

TajjanÊyakammakathÈ

407. Idha pana bhikkhave bhikkhu bhaÓÉanakÈrakoti-Èdi adhammenavaggaÑ, adhammenasamaggaÑ, dhammenavaggaÑ, dhammapatir|pakenavaggaÑ, dhammapatir|pakenasamagganti imesaÑ vasena cakkaÑ bandhitvÈ tajjanÊyÈdÊsu sattasu kammesu paÔipassaddhÊsu ______________________________________________________________ 1. Vi 4. 9 piÔÔhe. 2. Sativinayena (SÊ)

430 VinayapiÔaka

ca vipattidassanatthaÑ vuttaÑ. Tattha anapadÈnoti apadÈnavirahito. ApadÈnaÑ vuccati paricchedo, Èpattiparicchedavirahitoti attho. Tato paraÑ paÔikuÔÔhakatakammappabhedaÑ dassetuÑ sÈyeva PÈÄi “akataÑ kamman”ti-ÈdÊhi saÑsanditvÈ vuttÈ. Tattha na kiÒci PÈÄi-anusÈrena na sakkÈ vidituÑ, tasmÈ vaÓÓanaÑ na vitthÈrayimhÈti.

CampeyyakkhandhakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.

10. Kosambakakkhandhaka

KosambakavivÈdakathÈ

451. Kosambakakkhandhake taÑ bhikkhuÑ ÈpattiyÈ adassane ukkhipiÑs|ti ettha ayamanupubbikathÈ–dve kira bhikkh| ekasmiÑ ÈvÈse vasanti vinayadharo ca suttantiko ca, tesu suttantiko bhikkhu ekadivasaÑ vaccakuÔiÑ paviÔÔho Ècamana-udakÈvasesaÑ bhÈjane ÔhapetvÈva nikkhami. Vinayadharo pacchÈ paviÔÔho taÑ udakaÑ disvÈ nikkhamitvÈ taÑ bhikkhuÑ pucchi “Èvuso tayÈ idaÑ udakaÑ Ôhapitan”ti. ŒmÈvusoti. KiÑ tvaÑ ettha ÈpattibhÈvaÑ na jÈnÈsÊti. Œma na jÈnÈmÊti. Hoti Èvuso ettha ÈpattÊti. Sace hoti, desessÈmÊti. Sace pana te Èvuso asaÒcicca asatiyÈ kataÑ, natthi ÈpattÊti. So tassÈ ÈpattiyÈ anÈpattidiÔÔhi ahosi.

Vinayadharopi attano nissitakÈnaÑ “ayaÑ suttantiko ÈpattiÑ ÈpajjamÈnopi na jÈnÈtÊ”ti Èrocesi. Te tassa nissitake disvÈ “tumhÈkaÑ upajjhÈyo ÈpattiÑ ÈpajjitvÈpi ÈpattibhÈvaÑ na jÈnÈtÊ”ti ÈhaÑsu. Te gantvÈ attano upajjhÈyassa ÈrocesuÑ. So evamÈha “ayaÑ vinayadharo pubbe anÈpattÊ”ti vatvÈ “idÈni ÈpattÊ”ti vadati, musÈvÈdÊ esoti. Te gantvÈ “tumhÈkaÑ upajjhÈyo musÈvÈdÊ”ti evaÑ aÒÒamaÒÒaÑ kalahaÑ vaÉÉhayiÑsu. Tato vinayadharo okÈsaÑ labhitvÈ tassa ÈpattiyÈ adassane ukkhepanÊyakammaÑ akÈsi. Tena vuttaÑ “taÑ bhikkhuÑ ÈpattiyÈ adassane ukkhipiÑs|”ti. 453. Bhinno bhikkhusaÑgho bhinno bhikkhusaÑghoti ettha na tÈva bhinno, apica kho yathÈ deve vuÔÔhe idÈni sassaÑ nipphannanti vuccati, avassaÑ hi taÑ nipphajjissati, evameva iminÈ kÈraÓena ÈyatiÑ avassaÑ bhijjissati, so ca kho kalahavasena, na saÑghabhedavasena, tasmÈ “bhinno”ti vuttaÑ. Sambhama-atthavasena cettha ÈmeÉitaÑ veditabbaÑ. ______________________________________________________________ 1. ŒmeÓÉitaÑ (SÊ)

432 VinayapiÔaka

454. EtamatthaÑ bhÈsitvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmÊti kasmÈ evaÑ bhÈsitvÈ pakkÈmi? Sace hi BhagavÈ ukkhepake vÈ “akÈraÓe1 tumhehi so bhikkhu ukkhitto”ti vadeyya, ukkhittÈnuvattake vÈ “tumhe ÈpattiÑ ÈpannÈ”ti vadeyya, “etesaÑ BhagavÈ pakkho etesaÑ BhagavÈ pakkho”ti vatvÈ ÈghÈtaÑ bandheyyuÑ, tasmÈ tantimeva ÔhapetvÈ etamatthaÑ bhÈsitvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. 455. AttanÈ vÈ1 attÈnanti ettha yo saÑghena ukkhepanÊyakatÈnaÑ adhammavÈdÊnaÑ pakkhe nisinno “tumhe kiÑ bhaÓathÈ”ti tesaÒca itaresaÒca laddhiÑ sutvÈ “ime adhammavÈdino, itare dhammavÈdino”ti cittaÑ uppÈdeti, ayaÑ tesaÑ majjhe nisinnova tesaÑ nÈnÈsaÑvÈsako hoti, kammaÑ kopeti. Itaresampi hatthapÈsaÑ anÈgatattÈ kopeti. EvaÑ attanÈ vÈ2 attÈnaÑ nÈnÈsaÑvÈsakaÑ karoti. SamÈnasaÑvÈsakanti etthÈpi yo adhammavÈdÊnaÑ pakkhe nisinno “adhammavÈdino ime, itare dhammavÈdino”ti tesaÑ majjhaÑ pavisati, yattha vÈ tattha vÈ pana pakkhe nisinno “ime dhammavÈdino”ti gaÓhÈti, ayaÑ attanÈ vÈ2 attÈnaÑ samÈnasaÑvÈsakaÑ karotÊti veditabbo. 456. KÈyakammaÑ vacÊkammanti ettha kÈyena paharantÈ kÈyakammaÑ upadaÑsenti, pharusaÑ vadantÈ vacÊkammaÑ upadaÑsentÊti veditabbÈ. HatthaparÈmÈsaÑ karontÊti kodhavasena hatthehi aÒÒamaÒÒaÑ parÈmasanaÑ karonti. AdhammiyÈyamÈneti3 adhammiyÈni kiccÈni kurumÈne. AsammodikÈ vattamÈnÈyÈti asammodikÈya vattamÈnÈya. Ayameva vÈ pÈÔho, sammodanakathÈya avattamÈnÈyÈti attho. EttÈvatÈ na aÒÒamaÒÒanti ettha dve pantiyo katvÈ upacÈraÑ muÒcitvÈ nisÊditabbaÑ, dhammiyÈyamÈne pana sammodikÈya vattamÈnÈya ÈsanantarikÈya nisÊditabbaÑ, ekekaÑ ÈsanaÑ antaraÑ katvÈ nisÊditabbaÑ. 457-458. MÈbhaÓÉananti-ÈdÊsu akatthÈti pÈÔhasesaÑ gahetvÈ mÈ bhaÓÉanaÑ akatthÈti evamattho daÔÔhabbo. AdhammavÈdÊti ukkhittÈnuvattakesu aÒÒataro. AyaÑ pana bhikkhu Bhagavato atthakÈmo, ayaÑ kirassa ______________________________________________________________ 1. AkÈraÓena (SyÈ) 2. AttanÈva (sabbattha) 3. AdhammiyamÈneti (bah|su)


adhippÈyo “ime bhikkh| kodhÈbhibh|tÈ Satthu vacanaÑ na gaÓhanti, mÈ BhagavÈ ete ovadanto kilamitthÈ”ti. TasmÈ evamÈha. BhagavÈ pana “pacchÈpi saÒÒaÑ labhitvÈ oramissantÊ”ti tesaÑ anukampÈya atÊtavatthuÑ ÈharitvÈ kathesi. Tattha anatthatoti anattho ato, etasmÈ me1 purisÈ anatthoti vuttaÑ hoti. Atha vÈ anatthatoti anatthado. SesaÑ pÈkaÔameva. 464. Puthusaddoti-ÈdigÈthÈsu pana puthu mahÈ saddo assÈti puthusaddo. Samajanoti samÈno ekasadiso jano, sabbo cÈyaÑ bhaÓÉanakÈrako jano samantato saddanicchÈraÓena puthusaddo ceva sadiso cÈti vuttaÑ hoti. Na bÈlo koci maÒÒathÈti tattha koci ekopi ahaÑ bÈloti na maÒÒittha, sabbepi paÓÉitamÈninoyeva. NÈÒÒaÑ bhiyyo amaÒÒarunti koci ekopi ahaÑ bÈloti ca na maÒÒittha, bhiyyo ca saÑghasmiÑ bhijjamÈne aÒÒampi ekaÑ mayhaÑ kÈraÓÈ saÑgho bhijjatÊti, idaÑ kÈraÓaÑ na maÒÒitthÈti attho.

ParimuÔÔhÈti parimuÔÔhassatino. VÈcÈgocara bhÈÓinoti rÈkÈrassa rassÈdeso kato, vÈcÈgocarÈ na satipaÔÔhÈnÈdigocarÈ, bhÈÓino ca, kathaÑ bhÈÓino? YÈvicchanti mukhÈyÈmaÑ yÈva mukhaÑ pasÈretuÑ icchanti, tÈva pasÈretvÈ bhÈÓino, ekopi saÑghagÈravena mukhasa~kocaÑ na karotÊti attho. Yena nÊtÈti yena kalahena imaÑ nillajjabhÈvaÑ nÊtÈ. Na taÑ vid|ti na taÑ jÈnanti “evaÑ sÈdÊnavo ayan”ti.

Ye ca taÑ upanayhantÊti taÑ “akkocchi maÑ avadhi man”ti2ÈdikaÑ ÈkÈraÑ ye ca upanayhanti. Sanantanoti porÈÓo.

Pareti paÓÉite ÔhapetvÈ tato aÒÒe bhaÓÉanakÈrakÈ pare nÈma. Te ettha saÑghamajjhe kalahaÑ karontÈ “mayaÑ yamÈmase upayamÈma3 satataÑ samitaÑ maccusantikaÑ gacchÈmÈ”ti na jÈnanti. Ye ca tattha vijÈnantÊti ye tattha paÓÉitÈ “mayaÑ maccusamÊpaÑ gacchÈmÈ”ti vijÈnanti. ______________________________________________________________ 1. Mama (SÊ) 2. Akkocchi ayaÑmanti (Ka) 3. UparamÈma (SyÈ), upayamÈma nassÈma (SÊ)

434 VinayapiÔaka

Tato sammanti medhagÈti evaÒhi te jÈnantÈ yonisomanasikÈraÑ uppÈdetvÈ medhagÈnaÑ kalahÈnaÑ v|pasamÈya paÔipajjanti.

AÔÔhicchinnÈti ayaÑ gÈthÈ BrahmadattaÒca DÊghÈvukumÈraÒca sandhÈya vuttÈ. Tesampi hoti sa~gati, kasmÈ tumhÈkaÑ na hoti, yesaÑ vo neva mÈtÈpit|naÑ aÔÔhÊni chinnÈni, na pÈÓÈ hatÈ, na gavÈssadhanÈni haÔÈnÊti.

Sace labhethÈti-ÈdigÈthÈ paÓÉitasahÈyassa ca bÈlasahÈyassa ca vaÓÓÈvaÓÓadÊpanatthaÑ vuttÈ. Abhibhuyya sabbÈni parissayÈnÊti pÈkaÔaparissaye ca paÔicchannaparissaye ca abhibhavitvÈ tena saddhiÑ attamano satimÈ careyya.

RÈjÈva raÔÔhaÑ vijitanti yathÈ attano vijitaÑ raÔÔhaÑ MahÈjanakarÈjÈ ca ArindamamahÈrÈjÈ ca pahÈya ekekÈ cariÑsu, evaÑ careyyÈti attho. MÈta~garaÒÒeva nÈgoti MÈta~go araÒÒe nÈgova. MÈta~goti hatthÊ vuccati. NÈgoti mahantÈdhivacanametaÑ, yathÈ hi mÈtuposako MÈta~ganÈgo araÒÒe eko cari, na ca pÈpÈni akÈsi. YathÈ ca PÈlileyyako, evaÑ eko care, na ca pÈpÈni kayirÈti vuttaÑ hoti.

PÈlileyyakagamanakathÈ

467. PÈlileyyake viharati rakkhitavanasaÓÉeti PÈlileyyakaÑ upanissÈya rakkhitavanasaÓÉe viharati. HatthinÈgoti mahÈhatthÊ. HatthikaÄabhehÊti hatthipotakehi. HatthicchÈpehÊti khÊr|pakehi daharapotakehi. ChinnaggÈnÊti tehi purato purato gacchantehi chinnaggÈni khÈyitÈvasesÈni khÈÓusadisÈni tiÓÈni khÈdati. Obhaggobhagganti tena hatthinÈgena uccaÔÔhÈnato bhaÒjitvÈ bhaÒjitvÈ pÈtitaÑ. Assa sÈkhÈbha~ganti etassa santakaÑ sÈkhÈbha~gaÑ te khÈdanti. ŒvilÈnÊti tehi paÔhamataraÑ otaritvÈ pivantehi ÈlulitÈni kaddamodakÈni pivati. OgÈhÈti titthato.

NÈgassa nÈgenÈti hatthinÈgassa BuddhanÈgena. ¢sÈdantassÈti ratha-ÊsÈsadisadantassa. Yadeko ramatÊ vaneti yasmÈ BuddhanÈgo giya ayampi hatthinÈgo eko pavivitto vane ramati, tasmÈssa


nÈgassa nÈgena cittaÑ sameti, ekÊbhÈvaratiyÈ ekasadisaÑ hotÊti attho.

YathÈbhirantaÑ viharitvÈti ettha temÈsaÑ BhagavÈ tattha vihÈsÊti veditabbo. EttÈvatÈ Kosambakehi kira ubbÈÄho BhagavÈ temÈsaÑ araÒÒaÑ pavisitvÈ vasÊti sabbattha kathÈ patthaÔÈ ahosi.

Atha kho kosambakÈ upÈsakÈti atha kho imaÑ kathÈsallÈpaÑ sutvÈ KosambivÈsino upÈsakÈ.

AÔÔhÈrasavatthukathÈ

468. AdhammaÑ dhammoti-ÈdÊni aÔÔhÈrasa bhedakaravatth|ni saÑghabhedakakkhandhake vaÓÓayissÈma. ( )1 475. TaÑ ukkhittakaÑ bhikkhuÑ osÈretvÈti taÑ gahetvÈ sÊmaÑ gantvÈ ÈpattiÑ desÈpetvÈ kammavÈcÈya osÈretvÈ. TÈvadeva uposathoti taÑdivasameva Uposathakkhandhake vuttanayeneva sÈmaggÊ-uposatho kÈtabbo. 476. Am|lÈ m|laÑ gantvÈti na m|lÈ m|laÑ gantvÈ, taÑ vatthuÑ avinicchinitvÈti attho. AyaÑ vuccati UpÈli saÑghasÈmaggÊ atthÈpetÈ byaÒjan|petÈti atthato apagatÈ, “saÑghasÈmaggÊ”ti imaÑ pana byaÒjanamattaÑ upetÈ. 477. saÑghassa kicces|ti saÑghassa karaÓÊyesu uppannesu. MantanÈs|ti vinayamantanÈsu. Atthesu jÈtes|ti vinaya-atthesu uppannesu. Vinicchayes|ti tesaÑyeva atthÈnaÑ vinicchayesu. Mahatthikoti mahÈ-upakÈro. PaggahÈrahoti paggaÓhituÑ yutto.

AnÈnuvajjo paÔhamena sÊlatoti-Èdimhiyeva tÈva sÊlato na upavajjo. AvekkhitÈcÈroti apekkhitÈcÈro, Èlokite vilokite sampajÈnakÈrÊti-ÈdinÈ nayena upaparikkhitÈcÈro. AÔÔhakathÈsu pana “appaÔicchannÈcÈro”ti vuttaÑ. ______________________________________________________________ 1. (ŒdÈyanti laddhigahaÓaÑ. Vivittanti suÒÒaÑ.) (SyÈ, Ka)

436 VinayapiÔaka

VisayhÈti abhibhavitvÈ. AnuyyutaÑ bhaÓanti anuÒÒÈtaÑ1 anapagataÑ bhaÓanto. YasmÈ hi so anuyyutaÑ bhaÓati, us|yÈya vÈ agatigamanavasena vÈ kÈraÓÈpagataÑ na bhaÓati, tasmÈ atthaÑ na hÈpeti. Us|yÈya pana agatigamanavasena vÈ bhaÓanto atthaÑ hÈpeti, kÈraÓaÑ na deti. TasmÈ so parisagato chambhati ceva vedhati ca. Yo Êdiso na hoti, ayaÑ “paggahÈraho”ti dasseti.

KiÒca bhiyyo “tatheva paÒhan”ti gÈthÈ, tassattho–yathÈ ca anuyyutaÑ bhaÓanto atthaÑ na hÈpeti, tatheva parisÈya majjhe paÒhaÑ pucchito samÈno na ceva pajjhÈyati, na ca ma~ku hoti. Yo hi atthaÑ na jÈnÈti, so pajjhÈyati. Yo vattuÑ na sakkoti, so ma~ku hoti. Yo pana atthaÒca jÈnÈti, vattuÒca sakkoti, so na pajjhÈyati, na ma~ku hoti. KÈlÈgatanti kathetabbayuttakÈle ÈgataÑ. ByÈkaraÓÈrahanti paÒhassa atthÈnulomatÈya byÈkaraÓÈnucchavikaÑ. Vacoti vadanto, evar|paÑ vacanaÑ bhaÓantoti attho. RaÒjetÊti toseti. ViÒÒ|parisanti viÒÒ|naÑ parisaÑ.

Œcerakamhi ca saketi attano ÈcariyavÈde. AlaÑ pametunti vÊmaÑsituÑ taÑ taÑ kÈraÓaÑ paÒÒÈya tulayituÑ samattho. PaguÓoti kataparicayo laddhÈsevano. Kathetaveti kathetabbe. Viraddhikovidoti viraddhaÔÔhÈnakusalo.

PaccatthikÈ yena vajantÊti ayaÑ gÈthÈ yÈdise kathetabbe paguÓo, taÑ dassetuÑ vuttÈ. AyaÑ hettha attho–yÈdisena kathitena paccatthikÈ ca niggahaÑ gacchanti, mahÈjano ca saÒÒapanaÑ gacchati, saÒÒattiÑ avabodhanaÑ gacchatÊti attho. YaÒca kathento sakaÑ ÈdÈyaÑ attano ÈcariyavÈdaÑ na hÈpeti, yasmiÑ vatthusmiÑ adhikaraÓaÑ uppannaÑ, tadanur|paÑ anupaghÈtakaraÑ paÒhaÑ byÈkaramÈno tÈdise kathetabbe paguÓo hotÊti.

D|teyyakammesu alanti aÔÔhahi d|ta~gehi samannÈgatattÈ saÑghassa d|teyyakammesu samattho. SuÔÔhu uggaÓhÈtÊti samuggaho. IdaÑ vuttaÑ ______________________________________________________________ 1. AnuÒÒuttaÑ (SyÈ)


hoti–yathÈ nÈma ÈhunaÑ ÈhutipiÓÉaÑ samuggaÓhanti, evaÑ pÊtisomanassajÈteneva cetasÈ saÑghassa kiccesu samuggaho, saÑghassa kiccesu tassa tassa kiccassa paÔiggÈhakoti attho. KaraÑ vacoti vacanaÑ karonto. Na tena maÒÒatÊti tena vacanakaraÓena “ahaÑ karomi saÑghabhÈraÑ nittharÈmÊ”ti na mÈnÈtimÈnaÑ jappeti.

Œpajjati yÈvatakesu vatth|s|ti yattakesu vatth|su ÈpattiÑ ÈpajjamÈno Èpajjati1. Hoti yathÈ ca vuÔÔhitÊti2 tassÈ ca ÈpattiyÈ yathÈ vuÔÔhÈnaÑ hoti. Ete vibha~gÈti yesu vatth|su Èpajjati, yathÈ ca vuÔÔhÈnaÑ hoti, imesaÑ atthÈnaÑ jotakÈ ete vibha~gÈ. UbhayassÈti ubhaye assa. SvÈgatÈti suÔÔhu ÈgatÈ. ŒpattivuÔÔhÈnapadassa kovidoti ÈpattivuÔÔhÈnakÈraÓakusalo.

YÈni cÈcaranti yÈni ca bhaÓÉanakÈraÓÈdÊni Ècaranto tajjanÊyakammÈdivasena nissÈraÓaÑ gacchati. OsÈraÓaÑ taÑvusitassa jantunoti taÑ vattaÑ vusitassa jantuno yÈ osÈraÓÈ kÈtabbÈ, etampi jÈnÈti. SesaÑ sabbattha uttÈnamevÈti.

KosambakakkhandhakavaÓÓanÈ niÔÔhitÈ.


MahÈvaggavaÓÓanÈ samattÈ.

MahÈvagga-aÔÔhakathÈ niÔÔhitÈ.

_____________________________________________________________ 1. ŒpajjitÈ hoti (SÊ), Èpatti hoti (Ka) 2. VuÔÔhÈtÊ (SÊ, Ka)


PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈya

SaÑvaÓÓitapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko

[ A ] Akkantassa 168 AkkanÈÄaÑ 416 AkkhantiyÈ 189 AkaÔayusaÑ 374 AkaÔÈnudhammena 139 Akappakatena 392 AkappiyakataÑ 95 AkÈlamegho 239 AkiÒcanaÑ 176 Akitti 176 AggaÄaÔÔhapanÈya 49 AggaÄaÑ 409 AgÈmake 186, 333 AggikÈ 276 A~gajÈtaÑ chupanti 368 A~gavÈto 373 A~gÈrakÈs|pamÈ 139 A~gulipatodakena 128 A~guliphoÔesuÑ 378 Accayo 16 AccÈvadati 198 AcittÊkataÑ 5 AcÊvarakÈ 307 AcchakaÒjiyaÑ 374 Acchanti 356 AcchinnacÊvarikÈya 205


[ A ] AcchibaddhaÑ 408 AjinappaveÓÊ 369 AjjhesanaÑ 244 AÒjan|papisanehi 373 AÒjanaÑ 373 AÒÒatitthiyÈ 317 AÒÒadatthikena 192 AÒÒamaÒÒÈnulomatÈ 356 AÒÒavÈdake 35 AÒÒÈÓatÈya 141 AÒÒÈtakaÑ 347 AÒÒÈtuÑ 16 AÒÒissÈ mÈtugÈmassa 17 AÒÒuddisikena 192 AÒÒenaÒÒaÑ paÔicarati 2, 34 AÒÒaÑ byÈkaronti 366 AÔÔhacchinnÈ 434 AÔÔhika~kal|pamÈ 139 AÔÔhitÈ hoti 265 AÔÔhiÑkatvÈ 146 AÉÉhakÈsiyaÑ 401 AÉÉhakusi 408 AÉÉhamaÓÉalaÑ 408 AÉÉo 180 AtthatakathinÈnaÑ vo 388 AtthapurekkhÈro 6

PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈya 440


[ A ] Atthikehi upaÒÒÈtaÑ maggaÑ 255 Atth|pasaÒhito 8 AtikkantavarÈ 401 AtipakkhittamajjÈni 373 Atha kocarahi 254 Athassa ka~khÈ vapayanti 236 AdaÉÉhÈpi 21 AdiÔÔhaÑ abbhatÊtaÑ 256 AdiÔÔhaÑ diÔÔhaÑ me 2 AdinnaÑ 109 AduÔÔhullaÑ ÈpattiÑ 20, 135 Adhammakamme 66 AdhammiyÈyamÈne 432 AdhammenavaggaÑ 338 Adhigamasaddhammo 144 AdhikÈraÑ me 398 Adhicitte 274 Adhicetaso 67 AdhipaÒÒÈya 274 AdhisÊle 274 AdhogÈminiÑ 74 AdhojÈÓumaÓÉalaÑ 175 AnacchariyÈ 243 AnajjhiÔÔhÈ 339 AnaÒÒathÈbhÈviÑ 254 AnaÒÒaneyyaÑ 254 Anatthato 433 Antaka 248 AntaraÔÔhakÈsu 409 AntaradhÈyati 68, 364


[ A ] AntarÈ ca GayaÑ 245 AntarÈkathÈ 75 AntarÈyiko 317 AntarÈye 211 AntarÈrÈmaÑ 124, 154 AntaraÑ 414 Antalikkhacaro 248 AnatirittaÑ 95 AntevÈsÊ 152 AntovutthaÑ 375 AndhakavindÈ 331 Andham|gÈ 313 Andho 313 AnantarÈyikinÊ 205 AnanubodhÈ 378 Ananulomikena 188 AnapadÈno 430 AnabbhakkhÈtukÈmÈ 378 Anabhiraddho 275 AnariyavohÈrÈ 2 AnalasÈ 173 AnvakkharaÑ 7 AnvaddhamÈsaÑ 59, 146 AnvÈdhikampi 410 AnassÈsako 128 AnÈkappasampannÈ 257 AnÈcÈraÑ 34, 97, 121 AnÈpucchÈ 224 AnÈpucchaÑ 43 AnÈmayÈ 410

SaÑvaÓÓitapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ 441


[ A ] AnÈvÈso 348 AnÈhaÔe 166 Anukkhepo 406 AnuccÈritakataÑ 95 AnuddhaÑsenti 148 Anupakhajja seyyaÑ 45 AnupajjhÈyako 307 AnupadaÑ 7 AnupadhikaÑ 254 AnupariveÓiyaÑ 330 Anupasampannassa 147-8 Anupahacca 253 Anuposathe 348 AnubyaÒjanaÑ 7, 56 AnuyuÒjiyamÈno 360 AnuyyutaÑ bhaÓaÑ 436 AnulomapaÔilomaÑ 235 AnuvÈtaÑ paribhaÓÉaÑ 410 AnuviccakÈraÑ 378 AnuvivaÔÔaÑ 408 AnusÈsanÊ 263 AnusÈsanÊ purekkhÈro 6 AnokÈsakataÑ 228 Anodissa 77, 228 AnovaÔo 66 ApaÒÒattena 129 ApaÒÒatto 349 Apanidhenti 132 AppakataÒÒuno 128 AppaÔiggahitakataÑ 95


[ A ] AppaÔighaÑsantena 261 AppaÔibalo 265 AppaÔivekkhitvÈ 376 AppatissÈ 7 AppadÊpe 202 AppanigghosaÑ 255 Appamajjato 67 Appassuto 271, 285 Appasaddo 163 Appaharite 50, 171 AppÈkiÓÓaÑ 255 ApÈpuretaÑ 243 ApÈrutÈ 244 ApamÈro 278 Apaloketha 378 ApparajakkhajÈtikÈ 243 AparajjugatÈya 349 AparaÓÓaÑ 199 Aparikkhittassa 152, 184 Appasakka 158 ApasakkantÊ 77 AputtakatÈya 257 Apekkhavati 174 Apehi 157 AppossukkatÈya 243 AbbhuyyÈto 125 AbyattÈ 265 AbyÈpajjÈdhimutto 366 AbÊjaÑ 375 Abhay|varÈ 279



[ A ] Abhi 48 AbhikkamanÊyaÑ 255 AbhijÈnÈtha me no 246 AbhijÊvanikassa 368 AbhidosakÈlaÑkato 245 Abhidhamme 271 AbhinisÊdati vÈ abhinipajjati vÈ 46 Abhivinaye 271 AbhisaÔÈ 396 AbhisannakÈyo 374 Abhisapeyya 204 AbhihaÔÔhuÑ pavÈreyya 97 Abhiharati 88, 92 AmajjaÑ ariÔÔhaÑ 127 AmatamadhigataÑ 246 Amatassa dvÈrÈ 244 AmbakÈya 378 AmbapÈnaÑ 383 AmissÊkataÑ 366 AyyavosÈÔitakÈni 108 Ayaso 176 AraÓike 154 AlajjitÈya 141 AlatthaÑ 370 AlaÑ 173, 263, 436 AvakaÓÓakÈ 5 AvagaÓÉakÈrakaÑ 166 AvajÈnitvÈ paÔijÈnÈti 1 AvaÒÒÈtaÑ 5 AvaÓÓe bhaÒÒamÈne 275


[ A ] AvaÓÓo 176 AvacÈni 274 AvaruddhÈ honti 159 Avassikasa~kete 37 AvassutÈ 174, 177 AvekkhitÈcÈro 435 Asa~kamanÊyÈ 368 Asa~ketena 330 AsanaÑ paÒÒÈyati 88 AsamÈdÈnacÈro 388 AsammodikÈ vattamÈnÈya 432 AsabhÈgavuttikÈ 7 Asaddhammo 178 AssavanatÈ 248 AsÈtÈnaÑ 135 AssÈvo 156 AssÈsakÈ 254 Asis|n|pamÈ 139 AsesavirÈganirodhÈ 235 AsaÑvihitÈ 362 AhatakappÈnaÑ 409 Ahatena 391, 393 AhimaÑsaÑ 376 AhivÈtakarogena 285 AÄacchinno 308 AÑsabaddhako 373

[ Œ ] ŒkÈro 347 Œkirantepi 164 Œgame juÓhe 349, 362



[ Œ ] ŒcÈragocarasampanno 54 Œcerakamhi 436 ŒjÈnissati 245 ŒtÈpino 236 Œdissa Èdissa 145 Œdissa dinnaÑ 190 Œdissa deti 425 Œnantarikassa 428 ŒnisaÑsaÑ 206, 207, 208 ŒneÒjappattaÑ 366 ŒpattivuÔÔhÈnatÈ 356 ŒpattisÈmantÈ bhaÓa- mÈno 259 ŒpadÈsu 47, 74, 124, 125 ŒpannasattÈ 219 ŒpucchaÑ gacchati 42, 44 ŒbÈdhapaccayÈ 196, 197, 199 ŒbharaÓaÑ omuÒcitvÈ 152 ŒmakamaÑsaÒca khÈdi 373 ŒmattikÈpaÓaÑ 190 ŒmisakhÈraÑ 374 Œmisantaro 414 ŒraÒÒikÈ 387 ŒrÈdhako 273, 275 ŒrÈpathe ÈrÈpathe 71 ŒrÈmaÑ 159, 212 Œlapito 410 ŒlayaratÈ 243 ŒlayarÈmÈ 243


[ Œ ] ŒlayasammuditÈ 243 Œlokasandhi 50 ŒlokasandhikaÓÓabhÈgÈ 261 Œvatto bÈhullÈya 246 ŒvasathadvÈre 16 ŒvasathapiÓÉo 76 ŒvahÈpeyyuÑ 151 ŒvÈpako 384 ŒvilÈni 434 ŒsandÊ 369 ŒsanaÑ 57 ŒsÈdanÈpekkho 97 ŒhaÒchaÑ amatadundubhiÑ 246 Œharahattho 253 ŒhÈratthaÒca phareyya 372 ŒhundarikÈ 211

[ I ] IÓÈyiko 280 Ittaro 285 Itthantarena 369 Itthiyuttena 369 ItarÊtarenÈpi 401 Iddho 53 IdappaccayatÈ paÔiccasamuppÈdo 243 Idha 145 IriyÈya 246 IssariyÈdhipaccaÑ 364 IssÈpakatÈ 209



[ I ] IssÈso hoti 132 IsibhÈsito 8

[ ¢ ] ¢sÈdantassa 434

[ U ] UkkapiÓÉakÈpi 375 UkkalÈ 241 UkkuÔikÈya 164 UkkoÔenti 134 UkkhittakÈya 163 UklÈpo 259 Uggirati 148 UccÈni 274 UccÈvacÈni 274, 402 UccÈsayanaÑ 369 UccinitvÈ 405 Ucce Èsane 170 UjjagghikÈya 163 Ujjavujjave 213 UjjhÈpenti 36 UjjhitvÈ 403 UÒÒÈya 189 UttiÔÔhapattaÑ 258 UttamadamathasamathaÑ 370 UttarattharaÓaÑ 41 UttaritukÈmo 406 UttaridirattatirattaÑ 11 Uttasanto 128


[ U ] UtukÈlaÑ 411 UtuddhaÔÈnaÑ 409 UdakakoÔÔhakaÑ 373 Udakacikkhalle 387 Udakasa~gahe 387 Udakukkhepo 334 Udake hasadhamme 128 Udaggo 275 UddalomÊ 369 Udarassa kÈraÓÈ 18 UdÈnaÑ udÈnesi 237 Uddissa kataÑ 379 UddissamÈne 145-6 UddekaÑ dassati 399 Uddeso 263 Uddeso nÈma 347 UdositaÑ 180 UddhaÑ gÈminiÑ 74 Undriyati 351 UpakaÔÔhÈya 353 UpacÈre 46 UpaÔÔhÈnasÈlÈ 43 Upadahanti 148 Upanaddho bhikkhu 97 UpanikkhipitvÈ deti 121 Uparigopphake 128 UparipÈsÈdavaragato 151 UparipÈsÈdepi 325 Uparibhojane 250 UparivehÈsakuÔiyÈ 48



[ U ] UpalÈpeyya 140 UppaliniyaÑ 244 Upasantassa 67 UpasampannasamanantarÈ 265 Upassayo na sammati 225 UpassutiÑ 149 UpasaÑharatha 378 UposathapucchakaÑ 59 UbbhakkhakaÑ 175 UbbhajÈÓumaÓÉalaÑ 174 UbbhidaÑ 372 UbhatopasannaÑ 158 Ubhatolohita- k|padhÈnaÑ 370 Ummattakassa 48 UruvelÈyaÑ 234 UyyÈnaÑ 212 UyyuttaÑ 125 UyyojetvÈ 253 UyyodhikaÑ 126 Ullikhitamattena 391 Ullumpatu maÑ 265, 315 UssayavÈdikÈ 180 UssannaÑ hoti 405 Ussahasi tvaÑ 408 UssÈriyittha 123 UssÈretvÈ 260, 399 UssÈvanantikaÑ 379 Us|re Èhariyittha 84 UÄÈrasambhÈvitÈ 209


[ U ] UÄÈraÑ 384 UÄumpaÑ 377

[ E ] EkakammaÑ 218 EkacciyaÑ 409 EkantalomÊ 369 Ekato-avassute 187 Ekato upasampannÈya 57, 69 Ekattako 376 EkattharaÓapÈvuraÓÈ 209 EkapalÈsikaÑ 366 Ekapalla~kena 234 EkÈdhippÈyaÑ 413 EtamatthaÑ viditvÈ 239 EtasmiÑ nidÈne 382 Erag| morag| majjÈr| jant| 370 Evar|paÑ bhÈsitametaÑ 246 EvaÑ byÈkho 139 EvaÑvÈdÊ mahÈsamaÓo 256 EsÈhaÑ bhante 254 Eseva dhammo yadi tÈvadeva 256 Ehibhikkh|pasampadÈ 246

[ O ] OkapuÓÓehi 387 OkÈro 379 Okiriyanti 410 Okkhittacakkhu 163 OkkhipitvÈ 16



[ O ] OgaÓena 285 OgÈhÈ 434 OgÈhetvÈ mÈrenti 368 OguÓÔhitasÊsassa 169 Ogupphiyanti 370 OÒÒÈtaÑ 5 OtÈpento 42 Odahatha bhikkhave sotaÑ 246 Odissa paÒÒatto hoti 78 OpÈnabh|taÑ 379 ObhaggobhaggaÑ 434 Obhoge 260 Omaddanti 408 Omasanti 4 Omukko 168 Orako 151 Oloketha 378 OvaÔÔikaÑ 410 OvaÔÔiyakaraÓamattena 391 OvaÔo 66 OvaÔÔhaÑ hoti 37 OvaddheyyakaraÓamattena 392 OvÈdÈya 217 OvÈdo 263 OsÈraÓÈ 429 OsÈraÓaÑ taÑ vusitassa jantuno 437 OsÈrentaÑ opÈteti 10 OsÈretabbo 57 OhÈya 316


[ Ka ] Ka~gu 89 Kacci no sÈ 176 KaÔÈkaÔaÑ 374 KaÔÔissaÑ 369 KaÔukÈnaÑ 135 KaÓÉaracchinno 308 KaÓÉupaÔicchÈdi 156 KaÓÉusakaraÓamattena 391 KaÓÉ| 156 KaÓhuttarÈ 370 Kattarasuppe 396 KatikÈya 419 KantitasuttaÑ 213 KatimÊ 341 KathaÒhi nÈma 18 KathÈyaÑ nasseyya 129 Kathetave 436 KadalÊmigapavarapaccattha- raÓaÑ 369 KapallaÑ 373 Kambalamaddanamattena 392 KabaÄikaÑ 374 Kammappatto 428 KamalapÈdukÈ 368 KammÈrabhaÓÉu 284 KammiyÈ 137 Kayena 191 KaraÄe karaÄe 51 Kalaho 6 KalisÈsanaÑ 122 KallaÑ vacanÈya 361



[ Ka ] KalyÈÓavÈco 56 KalyÈÓavÈkkaraÓo 56 KavÈÔapiÔÔhaÑ 261 Kassa sampannaÑ na manÈpaÑ 106 KasÈhato 280 KÈkacchamÈnÈ 10 KÈkuÉÉepakaÑ 285 KÈkoravasaddaÑ 88, 379 KÈÔaÑ 5 KÈÓo 312 KÈpotikÈ 126 KÈyapaÔibaddhena kÈyaÑ 109, 174 KÈrabhedako 279 KÈraÑ bhinditvÈ 279 KÈla~kate 414 KÈlavato 341 KÈlÈgataÑ 436 KulupacchedÈya 257 KÈsÈyavatthavasanÈya 56 KÈsÈvaÔo 216 KÈÄaÒjanaÑ 373 KÈÄaloÓaÑ 372 KintÈyaÑ bhikkhu 265 Kinti nu kho 261 KimpimÈya 376 KimpimÈyaÑ 398 Kiro 84 KilaÒjacchattaÑ 167 KilÈso 278


[ Ka ] KisakovadÈno 253 KismiÑ viya 86 Kukkukakena 392 KukkuccÈyanto 77 KukkuÔasampÈdo 72 KuÔigehepi 325 KuÔÔhaÑ 277 KuÓÊ 312 KuttakaÑ 369 Kumbhath|ÓikÈ 207 Kuraraghare 370 KulamaccharinÊ 217 Kulassa avaÓÓaÑ 217 KulaÑ 379 KullaÑ 377 Kusi 408 KuÄÊrapÈdako 39 Kenacideva karaÓÊyena 364 Kevalassa 235 Kesaggamattampi 197 KesamissaÑ 253 KokanadaÑ 167 KoÔacikÈ 5 KoÔÔhakakammaÑ 5 KolÈhalaÑ akÈsi 405 KoseyyaÑ 369 KoÄiviso 364 KaÑsanÊlaÑ 131 KyÈhaÑ 152, 174



[ Kha ] KhaÒjo 312 KharÈnaÑ 135 KhallakabaddhÈ 367 KhÈrikÈjaÑ 253 Khiyyanti 36 Khujjo 309 KhuddÈnukhuddakehi 146 KhuÑsenti 4 KhuÑsetukÈmo 5

[ Ga ] GaggarÈya pokkharaÓiyÈ 427 Ga~gÈmahiyÈya 369 GaÓÉo 277 GaÓanÈ 5 GaÓabhojane 79 GaÓaÑ vÈ 183 GaddhabÈdhipubbo 138 GandhagandhinÊ 16 GandhavaÓÓakena 227 Garudhammehi 57 GarudhammaÑ 56 GarupÈvuraÓaÑ 193 GaruÑkatvÈ 58 GalagaÓÉÊ 309 Gahapati 380 GahapaticÊvaraÑ 401 GÈmantare gÈmantare 74 GÈmasÊmÈ 333 GÈm|pacÈro 331


[ Ga ] GÈmo 26 Giraggasamajjo 98 GirÈ 2 GilÈnÈtirittaÑ 97 GilÈnÈya 203, 214, 228 GilÈnassa 159, 162 GilÈnassa guÄaÑ 377 GilÈnupaÔÔhÈkÈnaÑ dÈtuÑ 414 GilÈnaÑ paÔivedeyyaÑ 396 GÊveyyakaÑ 408 GuttaÑ 370 GuÄÈsavo 127 Geruko 373 GokaÓÔakahatÈ 370 Gottenapi anussÈvetuÑ 315 Gonako 369 GonisÈdikÈ 380

[ Gha ] GharaÓÊ 16 GharasuÓhÈ 16 GharadinnakÈbÈdho 374 GharaÑ 157

[ Ca ] CakkhukaraÓÊ 246 CatukkaÑsaparamaÑ 193 CatuddisÈ 242 CatubhittiyaleÓepi 325 Catura~gulomako 156



[ Ca ] Cattena 395 CandanaÑ 373 DhammakhaÓÉo 41 CaraÓagilÈnÈ 174 CittakÈ 369 CittÈgÈraÑ 212 CitrÈ 367 CimilikÈ 41 CirappaÔikÈ 253 CirÈciraÑ gacchati 197 CÊvaranidahakaÑ 403 CÊvaravikalakaÑ 407 CÊvaravicÈraÓamattena 391 CuÓÓaÑ sannetabbaÑ 260 CetÈpetvÈ 192 CocapÈnaÑ 383 CorakathÈ 153

[ Cha ] ChakaÓena 407 ChakaÓaÑ 372 ChaÉÉitakhette 200 ChandakaÑ 192 ChandÈgatiÑ gacchati 402 Chapakassa 169 ChapakÊ 169 ChappaÒcavÈcÈhi 16 ChamÈyaÑ nisinnena 169 ChavakuÔikÈyaÑ 354 ChahÈkÈrehi Èpajjati 141 ChÈyÈ metabbÈ 316


[ Cha ] ChinnaggÈni 434 ChinniriyÈpatho 313

[ Ja ] Ja~gheyyakaÑ 408 JaÔilakÈ 276 JatumaÔÔhake 197 JambupÈnaÑ 383 JarÈdubbalÈ 174 JarÈdubbalo 313 JÈtassare 336 JÈtÈ ca pathavÊ ajÈtÈ ca pathavÊ 20 JÈnaÑ 45, 97 JivhÈnicchÈrakaÑ 166 Jiridanti 379 JÊvitÈ voropitÈ 132 JegucchaÑ me sappi 399 Jotikepi 130

[ Jha ] JhÈyato 236

[ ©a ] ©ÈtamanussÈnaÑ 378 ©ÈtisÈlohitÈ devatÈ 241

[ ®ha ] ®hitaÑ 366

[ �a ] �ÈkarasaÑ 383 �aÑsÈ 135



[ Ta ] Taka takapatti takapaÓÓiyo 372 TaÔÔikaÑ 41 TaÓhakkhaye vimutto 245 Tantibaddho 427 TatrupÈyÈya 173, 274 TatrÈyaÑ sammÈvattanÈ 258 TatthajÈtakaÑ 160 TathÈr|papaccayÈ 130 TadamantarÈ 356 TadahupaÔiggahitaÑ 385 Tamokhandhena ÈvuÔÈ 243 TalaghÈtake 196 TalasattikaÑ uggiranti 148 TÈdino 67, 366 TÈvatiÑsehi 377 TÈvadeva 316, 435 TÈyaÑ velÈyaÑ 236 TikkhindriyÈ 244 TiguÓÈ 367 TiÓapÈdukÈ 368 TiÓasanthÈro 42 TiÓukk|pamÈ 139 TittirapattikÈ 367 TibbÈnaÑ 135 TiyojanaparamaÑ 327 TiracchÈnakathaÑ 153 TiriyaÑ taraÓÈya 74 Tilakakkena attho 374 Te idha bhikkh| 349 TejasÈ tejaÑ 126, 253


[ Ta ] Tedha bah| bhikkh| 145 Tena cattamano ahu 4 TesaÒca yo nirodho 256 TesaÑ hetuÑ 256 TuÔÔhassa 240 TunnaÑ 409 Tuyheva bhikkhu 411 TulayitvÈ 405 T|lapuÓÓikÈ 367 T|likÈ 369 T|lonaddhaÑ 155 TaÑ vo 241

[ Tha ] Thullakacchu vÈ ÈbÈdho 156 ThullakumÈrikÈ 273 Th|pakato 165 TherÈdhikaÑ 340 TherÈ bhikkh| vuÔÔhÈpenti 45 There Ègamma uppannÈni 412 Thero 108

[ Da ] DakkhÈ 173, 384 DajjÈhaÑ 351 DajjeyyÈtha 378 DaÓÉakathÈlakaÑ 408 DaÓÉapÈÓissa 168 DantakÈsÈvÈni 408 DantamayaÑ 373 DantaÑ 370 Dvatticchadanassa pariyÈyaÑ 50



[ Da ] Dvattipattap|re paÔiggahetvÈ 87 DamakÈ 375 Dasadhammavid| 254 Dasabhicu peto 254 DasavÈso 254 DaÄhÊkammakaraÓamattena 391 DaÄhÊkammaÑ 410 DÈtabbaÑ maÒÒeyyÈsi 379 DÈrakassa bÈhuÑ ÈkoÔesi 25 DÈso 282 DvÈkÈrÈ 244 DvÈdasa nahutehi 253 DiguÓÈ 367 DiguÓaÑ sa~ghÈÔiÑ 409 DiÔÔhadhammike atthe 365 DiÔÔhigataÑ uppannaÑ 140 DiÔÔhimpi ÈvikÈtuÑ 340 DiÔÔhiyÈ suppaÔividdhÈ 54 DinnaÑ 109 DibbÈ 248 DivasabhÈgo 316 DisÈpÈmokkho 397 DÊpicchÈpo 370 Dukkhakkhandhassa 235 DukkhÈnaÑ 135 DuccoÄÈ 190 DuÔÔhagahaÓiko 374 DuÔÔhullÈ nÈma Èpatti 19, 134 DutiyaÑ dÈtuÑ 316 DuppaÒÒo 271


[ Da ] DupparihÈraÑ satthaÑ 375 DubbaÓÓakaraÓaÑ ÈdÈtabbaÑ 131 DubbalacÊvarapaccÈsÈya 208 DubbalyÈ 189 Duropayo vaÓo 375 DussapallatthikÈya 164 D|teyyakammesu alaÑ 436 D|sesuÑ 72 DevatÈbhÈsito 8 DevasikaÑ 317 DevaÑ 240 Dve ekÈnussÈvane 315 Dve tayo -pa- upajjhÈyena 315 Dve tayo bhaÓÉike 195 Dve dhammÈ paccÈsÊsitabbÈ 59 Dve magge adhiÔÔhahitvÈ 51 DvevÈcikÈ 242 DosÈgatiÑ gacchati 402 DosÈrito 429

[ Dha ] Dhajabandho 279 DhaÒÒaphalarasaÑ 383 DhammacakkhuÑ 252, 254 Dhammato vivecetuÑ 272 DhammapurekkhÈrÈya 204 DhammapurekkhÈro 6 Dhammassa ca anudhammaÑ byÈkaronti 378 DhammÈ 236 DhammikÈnaÑ 149 DhammiyÈ kathÈya 86, 401



[ Dha ] DhammiÑ kathaÑ katvÈ 132, 387 Dhamm|pasaÒhito 8 Dhammena 177 Dhammena vaggaÑ 338 DhÈretha 197 DhuvapaÒÒatte 203 Dhuvasetu vÈ 328 DhuraÑ nikkhittamatte 134, 211 DhuraÑ nikkhipitvÈ 213 Dhovanamattena 391

[ Na ] Na akÈmÈ dÈtabbÈ 347 Na aÒÒo koci paccayo hoti 122 Na adhimattaÑ pemaÑ hoti 263 Na uppathena 171 Na upasampÈdetabbaÑ 270 Nakhena bhesajjaÑ olumpetvÈ 399 Na kho idaÑ orakaÑ bhavissati 83 Na kho metaÑ patir|paÑ 25 NagaranigamasÊmÈsu 333 Na ca acchinne theve pakkamitabbaÑ 262 Na ca bhikkhave saddhÈdeyyaÑ 410 NaccaÑ 201 NacchÈdenti 372 NaÔakÈ 207 NaÔÈ 207 NattamÈlaÑ 372 Na tibbacchando hoti 274


[ Na ] NandivisÈlo nÈma 4 NadÊpÈrasÊmaÑ 328 NadÊpÈraÑ 327, 411 Na nissayo dÈtabbo 271 Na paccessaÑ 393 Na bahukatÈ 70 Na BhagavantaÑ sÊtaÑ ahosi 409 Na bhesajjena karaÓÊyena 124 NayamÈnÈnaÑ 257 Na yÈvadattho 78 NavakammikaÑ 173 Nava paÔhamÈpattikÈ 189 NavaÑ pana bhikkhunÈ cÊvara- lÈbhena 131 Na sammÈ vattanti 263 Na sambhÈvesi 121 Na sÈmisena hatthena 167 Na suppavattÊni 272 Na suvinicchitÈni 272 Na suvibhattÈni 272 Na susÈnaÑ gantabbaÑ 262 NaÄamayaÑ 373 NÈkÈmÈ bhÈgaÑ dÈtuÑ 402 NÈgassa nÈgena 434 NÈgaÑ 370 NÈnÈdisÈ nÈnÈjanapadÈ 248 NÈnÈverajjake 79 NÈbhimaÓÉalaÑ jÈÓumaÓÉalaÑ 161 NÈbhivitaranti 347 NÈsetu 140



[ Na ] NikaÓÓikaÑ 202 NikÈmayamÈno 366 NicchÈresi 399 NippatitvÈ 48 NippÈtesi 137 NibbaÔÔabÊjaÑ 375 NibbiÔÔharÈjabhaÔo 200 Nibbuto 245 Nimittakatena 392 NimittÈ kittetabbÈ 330 NimittaÑ 153, 347 NiyyÈdetabbo 57 NilÊno 169 NivÈretabbo 259 NivesanadvÈre 16 NisadaÑ nisadapotakaÑ 372 Nissaggiyena 109, 392 NissayakaraÓÊyo 314 NissayaÑ alabhamÈnena 314 NissÈraÓÊyaÑ 181 NisÊdanaÑ 155 NÊlakavaddhikÈ 367 NÊlÈ 378 NekkhammaÑ adhimuttassa 366 NesÈdajÈti 5

[ Pa ] Pakatassa 428 PakatipaÔiyattaÑ 76 Pakkanto 267 PakkamanantikÈ 393

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko [ Pa ]

PakÈsituÑ 243 Pakkhasa~kantÈ vÈ 186 Pakkhahato 313 PaguÓo 436 PaggahÈraho 435 Paccagghe 242 PaccantimaÑ 379 PaccattharaÓaÑ 42 Paccatthike 143 PaccabyatthapadamasokaÑ 256 PajjaÑ abhisa~kharituÑ 374 PaÒcÈhikaÑ 206 PaÒÒÈsÈya ca rattiÑ gacchati 396 PaÒÒattaÑ hoti 16 PaÔalikÈ 369 PaÔÈkaÑ parihareyyuÑ 379 PaÔÈÓi dinnÈ hoti 49 PaÔikacceva 340 PaÔikkamanepi 121 PaÔikkamanaÑ 87 PaÔikÈ 369 PaÔikkosituÑ 340 PaÔiccakammaÑ 379 PaÔiccasamuppÈdaÑ 235 PaÔicchÈdanÊyena 374 PaÔijÈnitvÈ avajÈnÈti 1 PaÔinissajjitÈ 429 PaÔipattisaddhammo 144 PaÔipadÈya 246 PaÔibaddhacittÈ 174



[ Pa ] PaÔibalo 56 PaÔibÈheyya 207 PaÔibhÈnacittaÑ 71 PaÔibhÈneyyakÈ 374 PaÔibhaÑsu 243 PaÔimukkassa 168 PaÔiyÈlokaÑ 137 PaÔivissake 88 PaÔivekkhi 376 PaÔivaÔÔesi 378 PaÔisatena ca rattiÑ gacchati 396 PaÔisallÈnasÈruppaÑ 255 PaÔisotagÈmiÑ 243 PaÔhamÈpattikaÑ 181 PaÔhamÈbhisambuddho 234 PaÔÔho 71 PaÓÉakÈ 273 PaÓÉitÈ 173 PaÓÉito 245 PaÓÉupalÈso 316 PaÓÉumattikÈya 407 PaÓÓacchattaÑ 167 PaÓÈmetabbo 263 PaÓÊtabhojanÈni 106 PattapariyÈpannaÑ paÔiggahetabbaÑ 259 PattasaÒÒÊ 164 PattasannicayaÑ kareyya 190 PattÈ lujjanti 410 PatimÈnentÊ 174 PatimÈnetha 241


[ Pa ] Patir|pe gÈmake 416 PattuÓÓaÑ 385 PathÈvino 126 PatthinnaÑ 408 PadakkhiÓÈ 396 PadarasaÒcitaÑ hoti 49 Padaso dhammaÑ vÈceyya 7 PadÊpepi 130 PadaÑ 7, 254 PadhÈnapahitattaÑ upaÔÔhahiÑsu 245 Padh|pento nisÊdi 137 PadhÈnavibbhanto 246 Pana 131 Papatake pabbate 370 Pabbatamatthake 326 PabbavÈto hoti 374 Pamukho 252 PamuÒcantu saddhaÑ 244 Paralokavajjabhaya- dassÈvino 244 ParikathÈkatena 392 ParikkhayaÑ agamÈsi 86 ParikkhÈro 263 ParittaÑ 215 ParittaÑ pÈtheyyaÑ pÈdÈsi 398 ParidassÊ 371 ParipÈtesi 130 ParipucchÈ 263 ParipucchÈya 274 ParipucchaÑ dento 66



[ Pa ] ParipuÓÓavÊsativasso 135 ParibÈhirÈ bhavissÈma 362 ParibbÈjakasamÈpanno 121 Paribhavena 189 ParibhaÓÉakaraÓamattena 392 Paribh|taÑ 5 ParimaÓÉalaÑ 161-2 ParimuÔÔhÈ 433 Pariyattisaddhammo 144 PariyÈdiyeyyaÑ 253 PariyÈyena 51, 67 PariyuÔÔhito 122 PariyesitvÈ 221 PariyodÈtasippÈ 384 Parivitakko 242 PariveÓaÑ undriyati 193 ParivesanaÑ 121 Parisad|sako 309 ParihÈyanti 248 ParihÊnalÈbhasakkÈro 78 Palavati 128 PallatthikÈya 169 Palla~ko 369 PalÈsanÊlaÑ 131 Palibuddho 126 PalibuddhaÑ 42 Palibundhenti 45 PavattamaÑsaÑ 376 PavÈritÈnaÑ 124 PavÈrito 88


[ Pa ] PavivekÈdhimutto 366 Pasatena 398 Passato 240 PasannÈ 126 PasaveyyÈsi 25 PasÈkhe 218 PasÈdanÊyaÑ 370 PasusaÑvÈsaÑ 356 PahÈrasamuccitÈ 148 Pahite gantuÑ 350 Pah|taÑ yÈguÒca madhugoÄakaÒca paÔiyÈdÈpetvÈ 376 PaheÓakatthÈya 86 PÈÔika~khÈ 5 PÈÔa~kiÑ 369 PÈÔikÈya nimujjitvÈ 364 PÈÓabh|tesu saÑyamo 240 PÈÓaharÈnaÑ 134 PÈtabyatÈ 26 PÈtite kuse 412 PÈtimokkhasaÑvarasaÑvuto 53 PÈtubhavanti 236 PÈturahosi 243 PÈtheyyatthÈya 87 PÈtheyyaÑ pariyesituÑ 382 PÈdakaÔhalikÈ 187 PÈdacchinno 308 PÈdatalesu lomÈni 364 PÈdapÊÔha 187 PÈdapuÒchanÊ 41



[ Pa ] PÈdÈnaÑ dhotaÑ udakanissekaÑ 347 PÈdÈpi phalitÈ 80 PÈnÊyaÑ paribhojanÊyaÑ 344 PÈpaÓikena 393 PÈparogÊ 309 PÈpasaddÈ 189 PÈpasilokÈ 189 PÈmokkho 252 PÈyantiÑ 219 PÈrato antaÑ orato bhogaÑ 260 PÈrivÈsikachandadÈnena 224 PÈliguÓÔhimÈ 367 PÈvÈro 401 PÈveyyakÈ 387 PÈsÈdikaÑ 370 PÈÄibaddhaÑ 408 PicunÈ 398 PiÔÔhakhÈdanÊyaÑ 384 PiÔÔhasa~ghÈÔassa hatthapÈsaÑ vijahitvÈ 122 PiÔÔhipÈsÈÓe 324 PiÔÔhivaÑsaÑ atikkamitvÈ 123 PiÓÉukkhepakaÑ 166 PitaraÑ pattheti 151 Piyakamyassa vÈ 7 Pire 140 PilotikÈya 393 PiÄakÈ 156


[ Pa ] PukkusajÈti 5 PuggalavikalakaÑ 407 PuÔabhedanaÑ 377 PuÓÓapattaÑ 152 PuttacittaÑ upaÔÔhapessati 258 PuthujjanÈ kÈmesu vÊtarÈgÈ 410 Puthusaddo 433 PuthusilÈ 316 PupphÈsavo 127 PubbÈnupubbakÈnaÑ 247 PuramhÈkaÑ 340 PurÈÓarÈjorodhÈ 197 PurÈyaÑ suttanto palujjati 350 Purisantarena 369 Purisayuttena 369 P|gaÑ 183 PesuÒÒaÑ 6 Potthako 416 PotthanikaÑ 376 PaÑsuk|lakato 410 PaÑsuk|lena 393

[ Pha ] PhaggavaÑ 372 PhaÓahatthako 308 PhalakapÊÔhaÑ 41 PhalÈsavo 127 PhÈrusakapÈnaÑ 383 PhÈsuvihÈro 362 PhÈsu hoti 314



[ Ba ] Badaramissena 84 BadarÈ paÔiyattÈ 84 Bandhanamattena 391 BandhanÈ pavutto 316 Badhiro 313 BalaggaÑ 126 BahisÊmagatassa 393 BahukÈrÈ 245 Bahussuto 54, 285 BÈhantaÑ 408-9 BÈhirakaÑ anatthasaÑhitaÑ 215 BÈhulliko 246 BÊjajÈtÈni 27 BundikÈbaddho 39 BuddhacakkhunÈ 244 BuddhabhÈsito 8 BelaÔÔhasÊso 104 Bodhirukkham|le 234 ByattÈ 173 Byatto 245, 264 Byappatho 2 ByÈkaraÓÈrahaÑ 436 ByÈkÈsi 257 Brahmacariyena abhisapati 204 BrahmacariyaÑ ciÓÓena 205 BrÈhmaÓassa 236

[ Bha ] BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊta- pattapÈÓiÑ ekamantaÑ nisÊdi 254


[ Bha ] BhaggÈ 130 Bha~godakaÑ 373 BhaÓÉanajÈtÈnaÑ 6 BhaÓÉanaÑ 6 Bhattagge 173 BhattavissaggaÑ 121, 198 BhattÈcchÈdakena 372 BhattiyagharaÑ 124 BhaddavaggiyÈ 252 BhaddavatikÈ 126 BhayadassÈvÊ 54 BhayÈgatiÑ gacchati 402 Bhavanetti sam|hatÈ 378 Bhavissanti dhammassa aÒÒÈtÈro 243 BhÈjitÈbhÈjitaÑ 405 BhÈjetuÑ 405 BhikkhÈpaÒÒattiyÈ 419 Bhikkhugatiko 351 Bhikkhunid|sako 305 BhikkhupesuÒÒe 7 Bhiyyoso mattÈya 364 Bhisi 409 BhuttÈvÊ 88 BhusÈ 366 Bh|tagÈmapÈtabyatÈya 26 Bh|tagÈmo nÈma 26, 27 Bh|tÈ 26 Bh|taÑ BhagavÈ 17



[ Bha ] Bh|mattharaÓaÑ 41 BhedÈdhippÈyassa vÈ 7 BhojanÊyaÑ nÈma paÒca bhojanÈni 103 BhojjayÈguÑ 376

[ Ma ] Ma~kukattukÈmo 5 MakkhaÑ 253 MaÒjukÈ 384 MaÓÉape vÈ 37, 43 MaÓÉalabaddhaÑ salÈkabaddhaÑ 167 MaÓÉalaÑ 408 MantanÈsu 435 MantentaÑ 149 Manthena ca madhupiÓÉikÈya ca 241 MandÈmukhiyo 253 MadhvÈsavo 127 MadhukapÈnaÑ 383 ManasÈnupekkhitÈ 54 ManaÑ guÄho 331 ManussarÈhasseyyakaÑ 255 MariyÈdabaddhaÑ 408 MasÈrako 39 Mahatthiko 435 MahÈjanikena 193 MahÈjÈniyo 245 MahÈnÈge tiÔÔhamÈne 75 MahÈnÈmo 124 MahÈrajakkhÈ 244


[ Ma ] MahÈvÊrÈ 257 MahÈsayanaÑ 369 MahÈsedaÑ 373 MÈ ekena dve 248 MÈgadhakaÑ 195 MÈghÈto 376 MÈta~garaÒÒeva 434 MÈtikÈ 393 MÈnusÈ 248 MÈnetvÈ 58 MÈ BhagavantaÑ sÊtaÑ 240 MÈ majjhe bha~go 260 MÈyyo 180 MÈsagatÈ 349 MigadÈyo 130 Mucalindam|lÈ 240 MuÔÔhassatÊ asampajÈnÈ 10 MuttaharÊtakaÑ 374 MuddÈ 5 MudindriyÈ 244 MuddikapÈnaÑ 383 MuddhÈvasittassa 151 Munino 67 M|gas|karÈ 317 M|go 313 M|labÊjaÑ 27 MeÓÉavisÈÓavaddhikÈ 367 MedhagÈ 434 MedhÈvÊ 245



[ Ma ] MokkhÈdhippÈyo 147 MocapÈnaÑ 383 Monapathesu 67 MorapiÒchaparisibbitÈ 367 MohÈgatiÑ gacchati 402 MaÑ accagamÈ 16 MaÑsapes|pamÈ 139 MaÑsasampÈke 127

[ Ya ] Yatra hi nÈma 169, 243, 376, 398, 408 YathÈdhammaÑ 134 YathÈdhammo 146, 377 YathÈpaÒÒattaÑ paÒÒapetabbaÑ 261 YathÈbhirantaÑ 437 YathÈmittatÈ 150 YathÈsaÑhaÔaÑ 71 Yadaggena 376 YadÈ have 236 YadidaÑ 243 Yann|nÈhaÑ 25, 396 YamakanatthukaraÓiÑ 373 Yasojo 379 YÈcitak|pamÈ 139 YÈcitakena 307 YÈciyamÈnena 314 YÈnagatassa 168 YÈnugghÈtena 369 YÈmakÈlikaÑ 105


[ Ya ] YÈvakÈlikaÑ 105 YÈvajÊvikaÑ 105 YÈvatÈ vaÓippatho 377 YÈvadatthacÊvaraÑ 388 YÈvadattho 77 YÈva dvÈrakosÈ 49 YÈvadeva 146 YugamattaÑ pekkhamÈno 163 Yo dhammÈ hetuppabhavÈ 256

[ Ra ] RakkhaÑ yÈcati 182 RajanakolambaÑ 408 RajananippakkaÑ 372 RajanÊyÈni 151 RajanuÄu~kaÑ 408 RaÒjeti 436 RajjaÑ 364 RathakÈrajÈti 5 Rathatthare 369 RasaÒjanaÑ 373 RasavatÊ 350 RÈgarattÈ 243 RÈjakathaÑ 153 RÈjantarÈyo 338 RÈjabhaÔo 278 RÈjÈgÈraÑ 212 RÈjÈyatanaÑ 240 RittahatthaÑ gantuÑ 86



[ Ra ] Rukkhaphal|pamÈ 139 Rukkham|le 37

[ La ] LakkhaÓÈhato 280 La~ghakÈ 207 LajjitÈya 142 LaÔÔhivane 253 LahupÈvuraÓaÑ 193 LÈbhasakkÈrasilokaÑ 366 Likhitako 280 Li~gaÑ 347 LuvakacammaparikkhaÔÈ 367 LekhÈ 5 LoÓasakkharikÈya chindituÑ 374 LohituppÈdako 304

[ Va ] Vacanapatho 66 VacasÈ paricitÈ 54 VacÊbhedo 2 VacÊviÒÒatti 2 Vajo 353 VaÔharo 108 VaÉÉhamaÑsaÑ 374 VaÓÓÈvaÓÓaÑ katvÈ 405 Vattanti 57 VatthikammaÑ 375 VadhÈya onÊyanti 305


[ Va ] VanajÈti 5 VanaÔÔhaÑ pokkharaÔÔhaÑ 375 VambhetukÈmo 5 Vambhenti 4 VayaÒcassÈnupassati 366 Varako 89 VarabhaÓÉaÑ 183 VassaÑ ukkaÉÉhitukÈmo 349 Vassikasa~ketaÑ 411 VassikasÈÔikÈ 156 VÈcÈ 2 VÈceyya 215 VÈdakkhitto 1 VÈdÈnuvÈdo 378 VÈmano 309 VÈreyyaÑ 350 VÈs|pagatassa 162 VikaÓÓo hoti 410 VikatikÈ 369 Vikalake tosetvÈ 407 VikÈle 98 VikÈsikaÑ 374 Vik|jamÈnÈ 10 VigatavalÈhakaÑ 240 VicchikÈÄikÈ 367 VijanavÈtaÑ 255 Vijitasa~gÈmo 244 ViÒÒatti 209 ViÒÒÈpetvÈ 191



[ Va ] ViÒÒunÈ purisaviggahena 16 VitthÈyanti 315 ViddhaÑ 240 VidhavÈ 273 Vidh|payaÑ 237 Vidhe 154 VinayakathaÑ 141 VinayadharapaÒcamena 371 VinayapariyattiyÈ vaÓÓaÑ 141 Vinayassa vaÓÓaÑ 141 Vinayena 177 Vinayo 427 Vinassa 140 Vinicchayesu 435 VinetuÑ na paÔibalo 271 VippakatÈ 75 VippakiriyiÑsu 227 VimuttisukhapaÔisaÑvedÊ 234 Vimutte 257 Viraddhikovido 436 VivaÔÔaÑ 408 VivaÔena 16 VivÈdÈpannÈnaÑ 6 VivÈdo 6 Viviccatha 189 VivecetabbaÑ 261 Visa~ketena 73, 75, 137 VissajjeyyaÑ 253 VissaÔÔhena 16


[ Va ] Visayha 436 VissaritvÈ 152 Vissaro me bhavissati 173 VisaÑvÈdanapurekkhÈrassa 2 VisÈÓamayaÑ 373 VisÈrado 143 VisikhÈya 70 Viharati 53 VihÈrapacchÈyÈyaÑ 364 VihÈrassa upacÈre 43 VÊmaÑsÈya 173, 274 VÊro 244 VuÔÔhÈnaÑ na jÈnÈti 271 VuÔÔhitÈya parisÈya 225 V|pakÈsetabbo 261 V|pasamissÈmi 149 VeÔhitasÊsassa 169 VedhabyÈya 257 VebhassiyÈ 189 VelÈ 234 VesiyÈ 273 Vo 388 Voropeyya 132 VosÈÔitakÈni 108

[ Sa ] Sa-uttaracchadaÑ 369 SakkaccaÑ 164-5 SakaÔaparivaÔÔaÑ 379 SakkatvÈ 58



[ Sa ] Sa~karaÑ akaÑsu 384 SakavaÓÓaÑ 240 Sa~kanto hoti 275 SakuntakÈ 349 Sa~ketaÑ katvÈ 2 Sa~khÈranirodho 235 Sakkhissasi pana 398 Saggamhi kÈyamhi 410 Sa~gahetabbo 342 SaggÈ te ÈraddhÈ 376 SagÈravÈ sappatissÈ 258 Sa~gÊti 316 SaguÓaÑ katvÈ 259 Sa~ghÈÔicÈro 206 Sa~ghÈtaÑ ÈpÈdentÈ 349 Sacajja tvaÑ devate 25 SaÒcayÈni 257 SaÒcicca na sÈventi 340 SacÊvarÈni 412 Sace ca mayaÑ jÈneyyÈma 149 SajjukaÑ 341 SaÒÒattibahulÈ 209 SaÒÒÈcikena 192-3 SaÓÔhapesuÑ 246 Santacittassa 366 SantaÑ 254 SantÈnakaÑ 261 SattÈhakaraÓÊyena 350 SattÈhakÈlikaÑ 105 SattÈhavaddalikÈ 239


[ Sa ] SattÈhaÑ sannivatto kÈtabbo 350 Sati antarÈye 210 Sati karaÓÊye 201-2 SantindriyaÑ 370 Sati paccaye 97 Sati sammosÈya 142 Sattis|l|pamÈ 139 SatthakammaÑ 375 SatthavÈho 244 SatthusÈsanena 177 SatthusÈsanaÑ 427 SandiÔÔhÈ 70 SandiÔÔho 410 SaddhammaÔÔhitiyÈ paÔipanno 144 SandhÈvitaÑ 378 Sanantano 433 Sannidhikatena 392 SannidhikÈrakaÑ 104 SampajÈnamusÈ bhÈsati 2 SapadÈnaÑ 165 SamparivattakaÑ samparivattakaÑ 262 Sappasir|pamÈ 139 SappiÑ pÈyetvÈ 399 SappÈÓakaÑ 133 SabbacchannÈ 11 SabbaÒjaho 245 Sabbadhi danto 254 SabbanÊlikÈ 367 SabbapaÑsuk|liko 108



[ Sa ] Sabbavid| 245 SabbasanthariÑ 377 SabbÈ bhikkhave nadÊ asÊmÈ 333 SabbÈbhibh| 245 SabbaÑ hatthaÑ 166 SambÈdhassa sÈmantÈ dva~gulÈ 375 Sambhatto 410 SabhÈgavuttino 258 SabhÈgÈ Èpatti 345 SambhÈrasedaÑ 373 Sabhojane 122 SamatittikaÑ 164 SamaggÈttha 57 Samajano 433 SamannÈgatÈ 173 SamannÈhÈranti 364 Samalehi cintito 243 SammÈ cittaÑ vimuccati 366 SamÈdahitvÈ 130 SamÈdÈya sikkhati 54 SamÈnasaÑvÈsakaÑ 432 SamÈnasaÑvÈsakadiÔÔhiÑ 347 SamÈnasaÑvÈsakÈ 177 SamÈrambho 75 SammukhÊbh|tena 405, 420 Samuggaho 436 SamuddajÈtassaresu 333 SamodakaÑ ÔhitÈni 244 Sayanagatassa 169 Sayanighare 122


[ Sa ] SayaÑ abhiÒÒÈya 245 SaraÑ 377 Sallapeyya vÈ 202 SalÈkaÔÔhÈniyaÑ 373 SavarabhayaÑ 338 Saha aruÓuggamanÈ 185 Sahadhammiko vÈdÈnuvÈdo 378 SahasÈ bhaÓati 3 SahaseyyaÑ 11 SahÈyÈ 177 SvÈkÈrÈ 244 SvÈgatÈ 437 SvÈgatÈni 56 SÈÔakaÑ nikkhipitvÈ 16 SÈditabbÈ 124 SÈdiyissasi 413 SÈdhukaÑ 146 SÈdhu hoti 378 SÈmantÈ ÈvÈsÈ 341 SÈmanto bhikkhu 346 SÈmaÑ gahetvÈ 374 SÈmike apaloketvÈ 192 SÈmÊcikammaÑ 58 SÈmukkaÑsikÈ 379 SÈmuddaÑ 372 SÈrattÈ 174 SÈrato paccÈgacchanto 366 SÈradikena ÈbÈdhena 372 SÈli 89 SÈl|kapÈnaÑ 383



[ Sa ] SÈvakabhÈsito 8 SÈsanassa paÔipattim|laÑ 144 SÈsanassa pariyattim|laÑ 144 SÈsapakuÔÔena 374 SÈhÈraÑ 378 SÈÄho 173 Si~ghÈÔakabaddhaÑ 408 Si~gÊnikkhasavaÓÓo 254 SiÒceyya vÈ siÒcÈpeyya vÈ 51 SitthÈvakÈrakaÑ 166 SinnaÑ hoti 260 Sinehetha 400 SibbiniÑ vinÈmetvÈ 399 SivikaÑ 369 SiveyyakaÑ 400 SÊtavÈtaduddinÊ 239 SÊtÈlukÈ 409 SÊtÈloÄiÑ 374 SÊtibh|to 245 SÊtudakÈ 408 SÊpadÊ 309 SÊmantarikaÑ ÔhapetvÈ 337 SÊmaÑ sammannati 135 SÊmÈya sÊmaÑ ajjhottharanti 337 SÊmÈya sÊmaÑ sambhindanti 337 SÊlabbataparÈmÈsaÑ 366 SÊlavÈ 53 SÊsaghaÔÔÈya 48 SÊsacchaviÑ uppÈÔetvÈ 399


[ Sa ] SÊsaÑ okampetvÈ 246 SÊsaÑ paggahetvÈ 163 SÊsÈnulokikÈ 215 SÊhamaÑsaÑ 376 Sukho viveko 240 SucimaÑs|pasecano 170 Sutadhammassa 240 Sutadharo 54 Sutasannicayo 54 Suttal|khaÑ kÈtuÑ 410 SunakhamaÑsaÑ 376 SuppaÔicchannena 162 SuppatiÔÔhe cetiye 253 SuppavattÊni 56 Supinak|pamÈ 139 SurÈ 127 SuviÒÒÈpayÈ 244 SuvinicchitÈni 56 SuvibhattÈni 56 SusaÑvuto 162 S|pasampÈke 127 SeÓiÑ 183 SenÈby|haÑ 126 SenÈsanaÑ paÒÒapesi 371 SenesitÈni 372 SeyyathÈpi purÈÓÈ- sikoÔÔho 155 SeyyÈ 11 Selamaye patte 242



[ Sa ] Sele yathÈ 244 SokajjhÈyikÈ 207 SokanudaÑ 410 SokÈvÈsaÑ 223 SotaÒjanaÑ 373 So deso sammajjitvÈ 344 SovaggikaÑ 410 Soso 278 SaÑkasÈyissanti 349 SaÑghakaraÓÊyena 351 SaÑghabhedako 306 SaÑghassa kiccesu 435 SaÑghassa deti 420 SaÑghikena 192 SaÑvÈsÈya 217 SaÑvidahituÑ 408 SaÑvidhÈya 72, 74 SaÑvibhajitabbaÑ 87 SaÑsaÔÔhÈ 188 SaÑsaritaÑ 378 SaÑsumÈragiraÑ 130 SaÑhaÔo 216 SaÑhari 216


[ Ha ] HatthaggahaÓaÑ 177 Hatthatthara-assattharÈ 369 HatthanillehakaÑ 167 HatthaniddhunakaÑ 166 HatthaparÈmÈsaÑ 432 HatthapÈse Ôhito 88, 92 Hatthavila~ghakena 356 HatthikaÄabhehi 434 HatthicchÈpehi 434 HatthinÈgo 434 HatthisammaddaÑ 151 Hatthesu piÓÉÈya 307 Handa 191 HaritaÑ 50 HalaÑ 243 HasÈdhippÈyo 128 HasÈpekkho 132 Hi~guhi~gujatuhi~gusipÈÔikÈ 372 HintÈlapÈdukÈ 368 Hiyyopi 76 HÊÄitaÑ 5 HupeyyapÈvuso 246 Hemantike kÈle 37



NÈnÈpÈÔhÈ PaÔhamo m|lapÈÔho, SÊ = SÊhaÄapotthakaÑ, SyÈ = SyÈmapotthakaÑ,

KaÑ = KambojapotthakaÑ, I = I~galisapotthakaÑ, Ka = kesuci Marammapotthakesu dissamÈnapÈÔho, Ka-SÊ = kesuci SÊhaÄapotthakesu dissamÈnapÈÔho, ®Ôha = AÔÔhakathÈ.


NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ

[ A ] AkampiyattÈ = AnappiyattÈ akampiyattÈ ca (Ka) 366 AkÈraÓe = AkÈraÓena (SyÈ) 432 Akkocchi maÑ avadhi manti = Akkocchi ayaÑ manti (Ka) 433 Akkhicakkalehi = Akkhicakkhulehi (SÊ) Akkhicakkehi (Ka) 310 AgacchamÈnÈ = ŒgacchamÈnÈnaÑ (SÊ, Ka) 223 AggiparijitaÑ = AggiparicitaÑ (SÊ, SyÈ) 32 AcchÈdetvÈ = AcchÈdÈpetvÈ (SÊ) 301 AÒchitvÈ aÒchitvÈ = AcchitvÈ acchitvÈ (SÊ) AcchetvÈ (SyÈ) 410 AÒÒatrÈpi dhammÈ kammaÑ = AÒÒatrÈpi dhammakammaÑ (SÊ) 427 AÒÒataro = AÒÒatarakoÔÔhÈso (Ka) 21 AÒÒe = AÒÒÈ (SÊ, SyÈ) 277 AÒÒena dÈpetabbo = AÒÒena dÈpetabbaÑ (SÊ) 261 AÔÔhitÈ = AdhiÔÔhitÈ (Ka) 265 AtikkhittamajjaÑ = AtikhiÓamajjaÑ (Ka) 127 AtipakkhittamajjÈnÊti = AtikkhittamajjÈnÊti (Ka) 373 AtiharitvÈ = AbhiharitvÈ (Ka) 45 Attacatutthena = Atthacatutthena attapaÒcamena vÈ (Ka) Attacatutthena vÈ attapaÒcamena vÈ (SyÈ) 348 AttanÈva dÈtabbo = AttanÈva dÈtabbaÑ (SÊ) 261 AttanÈ vÈ = AttanÈva (sabbattha) 432

468 PÈcityÈdi-aÔÔhakathÈya


[ A ] Atha etaÑ = Apica taÑ (SÊ) Atha ca taÑ (SyÈ) 29 AdinnasenÈsanopi = AdinnasenÈsanepi (Ka) 46 AduÔÔhullo = AduÔÔhullÈni (Ka) 20 AdhammiyÈyamÈneti = AdhammiyamÈneti (Bah|su) 432 Adhammoti = Dhammoti (SÊ) 170 AntaradhÈyatipÊti = AntarÈpidhÈyatipÊti (SÊ) 68 AntevÈsikena = AntevÈsike (SÊ, SyÈ) 146 Anto = Antopi (SyÈ, Ka) 255 Anto okÈso natthi = Anto okÈse asati (SÊ, SyÈ) 325 AndubandhanaÑ vÈ = AddubandhanaÑ vÈ (Ka) 279 Anatikkhittamajjeyeva = AnatikhiÓamajjeyeva (Ka) 127 Anantare gÈme = AnantaragÈme (SÊ) 72 Aniggataratanake = AnÊbhataratanake (SÊ, SyÈ) 151 AniggataÑ = AnÊbhataÑ (SÊ, SyÈ) 151 AnimantitacatutthaÑ = AnimantitacatukkaÑ (Ka) 81 AnuggaÓhantassa = AnuggaÓhantasseva (SÊ, SyÈ) 161 AnulomapaccayÈkÈra = AnulomapaÔilomapaccayÈkÈra (Ka) 236 AnuÒÒÈtaÑ = AnuÒÒuttaÑ (SyÈ) 436 AnuviccakÈranti = AnuvijjakÈranti (Ka) 378 AnokÈsÈ = AnokÈso (SÊ, SyÈ) 225 Aparo nayo = Aparo pana (SyÈ, Ka) 3 Appamattakepi = Appamattakenapi (Ka) 367 AppÈ = AppaÑ (SÊ) 20 AbyÈpajjanti = AbyÈpajjanti (SÊ, SyÈ) 240 AbrahmacÈriÑ = AbrahmacÈraÑ (Ka) 297 AbhigantuÑ = AbhikkantuÑ (Ka) 255 AbhinisÊdanamatte abhinipajjanamatte = AbhinisÊdanamattena Abhinipajjanamattena (Ka) 46 Abhimukho = AbhimukhaÑ (Ka) 125 Am|lavalli = Ambilavalli (SyÈ, Ka) 27

NÈnÈpÈÔhÈ 469


[ A ] Am|likÈ = Am|lakÈ (Ka) 30 AraÒÒato = AÒÒato (SÊ, SyÈ) 199 ArisabhagandaramadhumehÈdÊnaÑ = BhagandarapamehÈdÊnaÑ (SÊ) 156 AvajÈnÈpeti = AvajjhÈpeti (?) 37 AvajÈnÈpenti = AvajjhÈpenti (?) 36 Avasese kathinÈnisaÑse balavavatthÈni = AvasesakathinÈni- saÑsavatthÈni (SyÈ) 391 AvijjÈya tu eva = AvijjÈya eva tu (SÊ, Ka) 235 Avid|raÑ gato = Avid|rato (SÊ) 352 Avirahitassa = Avijahitassa (SÊ) 67 AhuvuÒcÈti = Ahuvanti cÈti (sabbattha) AhuvatthuÒcÈti (YojanÈ) 26

[ Œ ] ŒgatÈgato = ŒgatÈgate (Ka) 293 ŒgantukapaÔÔaÑ = ŒgantukapattaÑ (SÊ) ŒgantukapaÔaÑ (SyÈ) 80 ŒÓÊpi = ŒÓÊhi (Ka) 48 ŒthapetvÈ = ŒvÈpetvÈ (SÊ) ŒÔhapetvÈ (SyÈ, Ka) 280 Œpajjati = ŒpajjitÈ hoti (SÊ) Œpatti hoti (Ka) 437 ŒmisakiÒcikkhasampadÈnÈdinÈ = ŒmisakiÒjakkha- sampadÈnÈdinÈ (SyÈ, Ka) 273 ŒmeÉitaÑ = ŒmeÓÉitaÑ (SÊ) 431 ŒrÈpathe ÈrÈpathe = Œrapathe Èrapatheti (SÊ) 71 ŒvajjitvÈ = ŒvijjhitvÈ (SyÈ, Ka) 89 ŒvaÔÔasÊso vÈ = ŒvattasÊso vÈ (SÊ) 310 ŒviÒchitvÈ = ŒvijjhitvÈ (SyÈ) AvicchinditvÈ (Ka) 133 ŒhaÒchaÑ = ŒhaÒÒiÑ (SyÈ, Ka) 246

[ I ] IÔÔhakakapÈlÈdÊsupi = IÔÔhakapÈsÈÓÈdÊsupi (SyÈ, Ka) 24 IndriyaparopariyattaÒÈÓena = IndriyaparopariyattiÒÈÓena (SyÈ, Ka) 244



[ U ] UccÈraÓamattaÑ = UssaraÓamattaÑ (SÊ) 109 UÔÔhÈpetvÈ = UÔÔhÈpetvÈva (SyÈ, Ka) 42 UdakakoÔÔhakanti udakakoÔÔhe = UdakoÔÔhakanti udakakoÔÔhakaÑ (SyÈ) 373 Udare baddho = Udarekabaddho (Ka) 170 Udositanti = Uddositanti (SÊ, SyÈ) 180 UddharantÈnaÑ = UddhÈrentÈnaÑ (SÊ) 3 UndriyatÊti = UdriyatÊti (SÊ) UddariyatÊti (SyÈ) 193 UpayamÈma = UparamÈma (SyÈ) UpayamÈma nassÈma (SÊ) 433 UpasampadamÈÄakato = UpasampadamÈÄato (SyÈ, Ka) 316 Uppilavati = Uplavati (Ka) 111 UbbaddhapiÓÉiko = UpaddhapiÓÉiko (Ka) 312 UbbhaÓÉiketi = UbbhaÓÉikateti (SyÈ) 409 UbhatobyaÒjanakÈnaÑ = UbhatobyaÒjanakÈdÊnaÑ (SÊ) 138 UmÈpupphavaÓÓÈ = UmmÈpupphavaÓÓÈ (SÊ, Ka) UmmÈrapupphavaÓÓÈ (SyÈ, Ka) 367 Ummaddane = UbbaÔÔane (SÊ) 227 UmmaddÈpeti = UbbaÔÔÈpeti (SÊ) 227 UssÈritÈpi = UssÈditÈpi (SÊ) 328 Uss|re = Uss|rena (Ka) 84

[ E ] Ekato upasampannÈyÈti = Ekato upasampannanti (PÈÄiyaÑ) 57 EkadivasaÑ jÈtaÑ = Ekadivase jÈtaÑ (SÊ, SyÈ) 286 EkahatthapuÔena = Ekahatthap|rena (SÊ) 398 EkÈ mÈtikÈ = PaÔhamÈ mÈtikÈ (SyÈ) 417 Ettha pavattinti = Etamatthanti (SÊ, SyÈ) 181 EvamidhÈpi = EvamidhÈpi taÑ (SyÈ) EvamidhÈpÊti (Ka) 15 EvametaÑ dhÈrayÈmÊti = DhÈrayÈmÊti (SyÈ) 338 EvaÑ bhecchati = EvaÑ mÈ bhijja (SÊ) EvaÑ bhijjati (SyÈ, Ka) 170

NÈnÈpÈÔhÈ 471


[ O ] OkiriyantÊti = OkirayatÊti (SÊ, Ka) 410 OkkamitvÈ = UkkamitvÈ (SÊ, SyÈ) 320 OrodhÈ = Orodho (SÊ, SyÈ) 197 Orohati = Gacchati (SÊ, SyÈ) 421 Ovadanam|lakaÑ = Garudhammam|lakaÑ (Ka) 69 OvaddheyyakaraÓamattenÈti = OvaÔÔeyyakaraÓamattenÈti (SÊ, SyÈ) 392

[ Ka ] KaÔukaphalÈdivaÔaÑsake = KamukaphalÈdivaÔaÑsake (SÊ) KaÔukaphalÈdivaÔaÑsakaÑ (SyÈ) 165 KaÓÉambam|le = GaÓÉambam|le (SÊ) GaÓÉambarukkham|le (SyÈ) 288 KaÓÓakampi = KaÓÓikampi (Ka) 30 KaÓÓakaÑ = KaÓikÈ (SÊ, SyÈ) KaÓÓikaÑ (Ka) 115 KaÓÓÈviddhe = KaÓÓÈbaddhe (Ka) KaÓÓabundhe (SyÈ) 308 KatimÊ = KatamÊ (SÊ, SyÈ) 341 Kato na puna = Kato pana (?) 374 Kato hotÊti = ®hito hoti (Vi 2. 67 piÔÔhe) 39 KathalÈti = KaÔhalÈti (SÊ) 21 KathinubbhÈraÑ = KathinubbhÈrÈya (SÊ) 393 Kanda = Kunda (Ka) 27 KappÈsÈdibhedo = KappÈsikapÈvÈro (SyÈ) 401 Kapimiddhavaseneva = KapiniddÈvaseneva (SÊ) 304 KapotapÈdasamavaÓÓarattobhÈsÈ = KapotapÈdasamavaÓÓÈ rattobhÈsÈ (?) 126 KamaÓÉaluto = KamaÓÉalunÈ (SÊ) 256 KammiyÈti = KammikÈti (SÊ, SyÈ) 137 KaraÓÊyÈnÊti = KiÑkaraÓÊyÈnÊti (sabbattha) 274 KarÊyanti = Karissanti (Ka) 420 KÈyakammaÑ = KÈyakammaÑ vacÊkammaÑ (SÊ, SyÈ) 120, 196 KÈyapaÔibaddhena vÈ = KÈye vÈ kÈyapaÔibaddhe vÈ (Ka) 109



[ Ka ] KÈravindakadaÓÉÈdayo = AravindakadaÓÉÈdayo (SÊ, SyÈ) 101 KissevaÑ = KissevamasÈruppaÑ (SÊ) 34 KucchipaviÔÔhasattÈ = KucchiÑpaviÔÔhasattÈ (SÊ, SyÈ, Ka) 219 KudÈlaÑ vÈ = KuddÈlaÑ vÈ (SÊ, SyÈ) 33 Kuraraghareti = Kururaghareti (Ka) 370 K|Ôak|ÔasÊso = K|ÔasÊso (SÊ) K|Ôak|ÔakasÊso (SyÈ, Ka) 310 KeÄihasÈdhippÈyatÈ = KeÄihassÈdhippÈyatÈ (SÊ) 6 KoÔÔakabandhanena = KoÔÔhakabandhanena (SÊ, SyÈ) 335 KoÔÔhalikÈya = KotthalikÈya (SÊ) KotthaliyÈ (Vi 1. 287 piÔÔhe) 15 KodhenÈti = KopenÈti (SÊ, SyÈ) 189 KodhaÑ = KopaÑ (SÊ) 253 Ko pitÈti = Ko te pitÈti (SÊ) 396

[ Kha ] KhallakabaddhÈti = KhallakabandhÈti (Ka) 367 KhÈrakam|laÑ = VÈrakam|laÑ (SÊ, SyÈ) 99 KhÊravallikando = Vallikando (SÊ, SyÈ) 100

[ Ga ] GaÓÔhipi na kÈtabbo = GaÓÔhimpi kÈtuÑ na vaÔÔati (SÊ, SyÈ) 31 GaÓhantopi = BhaÓantopi (Ka) 9 GabbhiniÑ = SagabbhaÑ (SyÈ, Ka) 247 GambhÊraÑ vitthataÑ = GambhÊravitthataÑ (SÊ, SyÈ) 378 GaÄanti = GaÄati (SÊ, SyÈ, Ka) 410 GuÓa~guÓ|pÈhanÈti = GaÓa~gaÓ|pÈhanÈti (Ka) 367 GuÄhamagga = G|Äha-ummagga (SÊ) 9

[ Gha ] GhaÓÔiÑ = GaÓÉiÑ (SÊ, SyÈ) GhaÓÉiÑ (Ka) 274

NÈnÈpÈÔhÈ 473


[ Ca ] Caccum|laÑ = Cuccum|laÑ (SÊ) Puccum|laÑ (SyÈ) 99 CÈpalasuÓo = CÈvalasuÓo (SÊ) 195 CÈresunti = VÈresunti (SÊ) HariÑs|ti (SyÈ) 4 CimilikÈyo = CilimikÈyo (SÊ) 391 CimilikaÑ vÈti-ÈdÊsu = CilimikaÑ vÈti-ÈdÊsu (SÊ) evamuparipi. 41 CÊvarabhÈjanaka~gesu = CÊvarabhÈjakesu (Ka) 405 Corehi vÈ = Thenehi vÈ (SÊ, SyÈ) 328

[ Cha ] ChattapÈdukÈya = ChattaÑ pÈdukÈya (SÊ) 168 ChÈdanaÑ = ChÈditaÑ (Ka) 51 ChÈdetuÑ = ChÈdÈpetuÑ (SÊ, SyÈ) 51

[ Ja ] JatumaÔÔhaketi = JatumaÔÔaketi (SÊ) 197 Jattumpi = JÈÓumpi (SyÈ, Ka) 162 JÈtidÈso = JÈtiyÈ dÈso (SyÈ) 282 Janettiyo = Janenti (?) 393

[ ®ha ] ®hitÈni = TiÔÔhanti (SyÈ, Ka) 244 ®hitÈnÊti = TiÔÔhantÊti (SyÈ) 244 ®hite = ®hito (SÊ) 240

[ Ta ] Takkamhi = Tattakamhi (SÊ, SyÈ) 213 TaÓÉulodakamaÓÉo = TaÓÉulakamandÈ (SyÈ) TaÓÉulodakamatto (Ka) 374 Tapusso = Tapassu (SÊ) 241 TasmÈ = TassÈ (SÊ) Tassa (SyÈ) 60



[ Ta ] Tasmimpi = Tampi (SÊ, SyÈ) 116 TÈdisÈ ÈcÈrÈti = TÈdiso ÈcÈroti (SyÈ) TÈdisa-ÈcÈrÈti (?) 189 TÈdisaÑ = TÈsaÑ (SyÈ, Ka) 56 TÈvatakaÑ = TÈvattakaÑ (SyÈ) 356 TiracchÈnakathanti = TiracchÈnakathÈya (PÈÄiyaÑ) 53 Tivedananti = Dvivedananti (SÊ, SyÈ) 197 Tena samayena nandivisÈlo nÈma hoti = Tena samayena hoti (SÊ, SyÈ, SÈrattha) 4 ( ) = TaÑ kissa hetu (sabbattha) PÈÄiyaÑ natthi. 112

[ Tha ] ThaddhaÑ = BaddhaÑ (Ka) 408 TherÈ bhikkh| = There bhikkh| (SÊ, SyÈ) 45

[ Da ] Dinno thevo = Dinne theve (Ka) 408 DinnaÑ = Dinne (SyÈ, Ka) 132 DisÈ = DesÈ (SÊ, SyÈ) 170 DÊghasibbitamattena = DÊghasibbaniÑ sibbitamattena (SÊ) 391 Dukkara-iriyÈya = DukkaracariyÈya (SyÈ, Ka) 246 Dukkhavedananti = Tivedananti (SÊ) 70 DuÔÔhu = DuÔÔhaÑ (SyÈ) DukkaÔaÑ (Ka) 296 DupaÔÔacÊvarassa = TipaÔÔacÊvarassa (Ka) DvipaÔÔacÊvarassa (SyÈ) 416 DemÊti = DehÊti (SÊ) 40

[ Dha ] DhammasÈvanatthÈya = DhammasavanatthÈya (SÊ, SyÈ, Ka) 54 DhÈtÈ = DhatÈ (SÊ, SyÈ) 54 Dhotasiniddho = ThokaÑ siniddho (SyÈ) 374 DhovitvÈ = VÈmetvÈ (SÊ) VametvÈ (SyÈ) 416

NÈnÈpÈÔhÈ 475


[ Na ] NadÊp|ro pana Ègato = NadÊp|rÈ puna ÈgatÈ (Ka) 211 Na napakkÈmÊti = Na pakkÈmÊti (Ka) 238 Na nasayatÊti = Na sayatÊti (Ka) 238 Na bhijjati = Na bhindati (Ka) 422 Na labbhati = Na labhati (SÊ) Na labhanti (SyÈ, Ka) 64 Na lesakappiyaÑ = Na lesakappaÑ (SÊ) 80 Na vaÔÔanti = Na vaÔÔati (SÊ, SyÈ) 37 Na hoti = Hoti (Ka) 345 NÈnÈsaÓÔhÈnÈ = NÈnÈsaÓÔhÈnÈ vÈ (SyÈ, Ka) 322 Niggatanti = NÊbhatanti (SÊ, SyÈ) 151 Nicchayagamanameva = Vinicchayagamanameva (Ka) 254 Nibbakosabbhantare = Nimbakosabbhantare (SÊ) 13 NibbaÔÔabÊjanti = NibbattabÊjanti (Ka) 375 NibbaÔÔetvÈ = NibbattetvÈ (Ka) 375 NibbattattÈ = NibbattattÈ ca (SyÈ) 245 Nibbodaka = Nimbodaka (SÊ) 325 NivatthaÔÔhÈne = ®hÈne (SÊ, SyÈ) 161 NÊlipattaÒca = NillipattaÒca (SÊ) NilipattaÒca (SyÈ) 407

[ Pa ] PakkamiÑs|ti = VipakkamiÑs|ti (SyÈ) 207 PakkhipiyamÈnaÑ = PakkhippamÈnaÑ (SÊ) 165 Paccabyattha = PabbabyathÈ (SÊ, SyÈ) 256 PaÒÒÈyatha = MaÒÒatha (Ka) 293 PaÔapoÔalikaÑ = PaÔapoÔÔalikaÑ (SÊ, SyÈ) 369 PaÔiggÈhetabbo = PaÔiggÈhÈpetabbÈni (SÊ) 250 PaÔipakkhanayena = PaÔikkhepena (SyÈ) 96 PaÔÔhoti = PaÔÔ|ti (SÊ) 71 PaÓho vÈ = SaÑghÈÔo vÈ (SÊ) SaÓÉo vÈ (SyÈ) 312



[ Pa ] PathavÊ = PaÔhavÊ (SÊ, SyÈ) 20 PadumaÑ = PadmaÑ (Ka) 68 PamussitvÈ = SammussitvÈ (SÊ) 152 Payogabhede = Payogabhedena (Ka) 64 ParikathÈya = KathÈya (SÊ) 78 ParijitaÑ = ParicitaÑ (SÊ, SyÈ) 32 PariveÓaÑ = SabbaÑ (SÊ) 259 PavisÈmi = PavisissÈmi (Ka) 293 Passissanti = Na passanti (SyÈ, Ka) 243 PaheÓakatthÈyÈti = PahiÓakatthÈyÈti (Ka) 86 PÈkavaÔÔaÑ = PÈkavattaÑ (Ka) 419 PÈÔalicampakamallikÈ = PÈÔalikamallikÈ (SyÈ, Ka) 119 PÈtimokkhuddesake uddisante = PÈtimokkhuddesakena (Ka) 146 PÈdappahÈrehi = VÈtappahÈrehi (Ka) 57 PÈpuÓÈti = Na pÈpuÓÈti (SÊ) 418 PÈveyyakÈti pÈveyyaraÔÔhavÈsino. PÈveyyaÑ = PÈÔheyyakÈti pÈÔheyyaraÔÔhavÈsino. PÈÔheyyaÑ (SÊ) 387 PÈsÈÓaÑ vÈ = ThambhaÑ vÈ pÈsÈÓaÑ vÈ (SÊ) 23 PiÓÉi = PiÓÉÊ (SÊ) 260 PitusinehaÑ = PitisinehaÑ (Ka) 290 Pireti = Pareti (SÊ) 140 PivituÑ vÈ = PivituÑ vÈ nahÈyituÑ vÈ (SyÈ) 336 PisuÓavÈcaÑ = PisuÓabhÈvaÑ (Ka) 6 PuÔabaddhaÑ = PuÔabhattaÑ (Ka) 387 PuttanattabhÈtukÈ = PuttabhÈtukÈ (SÊ) PuttabhÈtunattÈdayo (SyÈ) 278 PupphÈdÊhi = PubbÈdÊhi (Ka) 312 PupphÈni = PupphÈnaÑ (SÊ) 102 Pupphi-atthÈya = Khubbi-atthÈya (SÊ, SyÈ) 90 Pubbapayogesu = Sabbapayogesu (SyÈ, Ka) 213

NÈnÈpÈÔhÈ 477


[ Pa ] PurÈÓarÈjorodhÈti = PurÈÓarÈjorodhoti (SÊ, SyÈ) 197 P|resuÑ = PÈramiÑ p|resuÑ (SÊ, SyÈ) PÈramÊ p|resuÑ (Ka) 276 PoÔÔalike = PhoÔalake (Ka) 195 PorÈÓakagÈmaÑ = PorÈÓakagÈme (SÊ) 332

[ Pha ] PhalasamÈpattivihÈreneva = PhalasamÈpattivihÈrena (SyÈ) 365 PhalitÈti = PhÈlitÈti (SÊ, SyÈ) 80

[ Ba ] BalappakÈsanena, samutrÈsanenÈti = BalappakÈsanasamutrÈ- sanenÈti (SyÈ) 189 BalÊbaddassa = BalÊvaddassa (SÊ, SyÈ) 4 BahalaÑ = Bahalo (Ka) 21 BahutarÈ sakkharÈ = BahutarasakkharÈ (?) 21 BahussutÈ = Bah| sutÈ (?) 54 BÈhulikatÈya = BÈhullikatÈya (SyÈ) 404 BÊjakatÈni = BÊjÈni (SÊ, SyÈ) 27 BuddhacakkhunÈ venayyesatte = Buddhavineyyasatte (SÊ, SyÈ) 68 BuddhÈbhivÈdanagamanena = BuddhÈbhigamanena (SyÈ) 255 BuddhikadaÓÉaka = BuddhikaraÓÉaka (SÊ, SyÈ) 9 BelaÔÔhasÊso = BelaÔÔhisÊso (SÊ) 104 BodhimaÓÉe = BodhimahÈmaÓÉe (Ka) 234 BrÈhmaÓassa = BrÈhmaÓÈnaÑ (Ka) 288

[ Bha ] BhagavÈ viharati = BhagavÈti (SÊ, SyÈ) 241 BhaÔiputtakagaÓÈdÊnaÑ = BhaÔÔiputtagaÓÈdÊnaÑ (SÊ) Bhaddiputtaka- gaÓÈdÊnaÑ (SyÈ) 283 BhaÓÉikalasuÓameva = GaÓÔhikalasuÓameva (Ka) 195



[ Bha ] BhaÓÉiketi = GaÓÔhiketi (Ka) 195 BhattuggÈro = BhuttuggÈro (SÊ, SyÈ) 119 BhattaÑ arocikena = Bhattassa anÈrocakena (SyÈ) BhattÈrocakena (YojanÈ) 372 Bhikkhunivaggo = OvÈdavaggo (PÈÄiyaÑ) 76 BhikkhuniÑ = BhikkhuÑ (Ka) 217 BhinnaÑ = ChiddaÑ (SÊ, Ka) 147 BhesajjapakkhittaÑ = BhesajjaÑ pakkhipituÑ (SyÈ) BhesajjaÑ pakkhipantaÑ (Ka) 373 BhesajjamakkhitÈ = BhesajjamakkhikÈ (Ka) 375

[ Ma ] Ma~gulapiÔÔhimattaÑ = MaÑkuÓapiÔÔhimattaÑ (SÊ) 131 Majjhanhiko = Majjhantiko (sabbattha) 98 MaÒjiÔÔhikÈ maÒjiÔÔhavaÓÓÈ = MaÒjiÔÔhikavaÓÓÈ (SÊ) MaÒjeÔÔhakavaÓÓÈ (SyÈ) 367 MaÔÔhadaÓÉake = MaÔÔadaÓÉake (SÊ) 197 MatimÈ = GatimÈ (Ka) 251 MadhukapÈnanti = MadhupÈnanti (SÊ) 383 MallagaÓabhaÔiputtagaÓÈdikaÑ = ...bhattaputtagaÓÈdikaÑ (SÊ) ...bhaddiputtagaÓÈdikaÑ (SyÈ) 183 MahatÊ jÈni = MahÈjÈni (SyÈ, Ka) 245 MahÈbodhidvÈrakoÔÔhaka-amba~gaÓasadisesu = MahÈbodhidvÈraka- amba~gaÓasadisesu (SÊ)152 MahÈsattanikÈyo = MahÈsattakÈyo (SÊ) MahÈjanakÈyo (SyÈ) 255 MÈ ÈgamÊti = MÈ ÈgamÈti (SÊ) MÈ ÈgamitthÈti (Ka) 147 MÈ tamo tamaparÈyaÓo = MÈ tamosi, mÈ tamaparÈyano (SyÈ, Ka) 6 MÈribyÈdhinÈ = MÈrabyÈdhinÈ (SyÈ) 285 MigaluddakÈdijÈti = MigaluddakajÈti (Ka) 5 MiÒjaÑ = BÊjÈni (Ka) 33

NÈnÈpÈÔhÈ 479


[ Ma ] Muddhiyapattabandhanamattena = MuddhiyapaÔabandhanamattena (SyÈ) MuddhiyapaÔÔabandhanamattena (SÊ) 391 MunitvÈ = MutvÈ (SÊ, Ka) 2 M|sikukkara = M|sikakukkura (SÊ, SyÈ, Ka) 22 MoggallÈno = MoggalÈno (Ka) 255

[ Ya ] YathÈÔhitova = ®hito, so ca (SyÈ, Ka) Ma-®Ôha 2. PÈsarÈsisuttavaÓÓanÈyaÑ ca 244 YathÈ tathÈ = TathÈ tathÈ (Ka) 389 YÈva mukhadvÈrÈ = YÈva mukhadvÈraÑ (Ka) 334

[ Ra ] Rajanakolambanti = RajanakoÄumbanti (SÊ) RajanakoÄumpanti (Ka) 408 RattiÑ = RattiÑ rattiÑ (SÊ, SyÈ) 396 RukkhapappaÔikÈyapi = RukkhapapaÔikÈyapi (SÊ) 30 Rumbhanti = Rujjhanti (Ka) 321 R|pagaÓanÈya = P|vagaÓanÈya (Ka~khÈvitaraÓiyaÑ) 213

[ La ] LajjÊpesalabhÈvaÑ = PesalabhÈvaÑ (Ka) 267 LambitvÈ = LaggetvÈ (SÊ) 335 LÈbutipusakÈdivappe = LÈbutimbarusakÈdivappe (SÊ) 337

[ Va ] VacchakarakkhaÓÈdÊni = VacchagorakkhaÓÈdÊni (Ka) 301 VaÔÔo = VaÔÔo ca (SÊ) 100 VatidaÓÉakesu = DaÓÉakesu (SÊ) 115 VatiyÈ vÈ = TiÓe vÈ (SÊ) 33 VattapaÔipatti = VattapaÔivatta (SÊ) 256 VattapaÔipattiÑ = VattappaÔivattaÑ (SÊ) 145 Vaddhe = Baddhe (Ka) 367



[ Va ] VÈcaÑ = PaÔivÈcaÑ (Ka) 343 Vènacitro-uÓÓÈmayattharaÓo = VÈÄavicitra-uÓÓÈmayattharaÓo (SyÈ) 369 VÈsikoÓena = VÈsikaÓÓena (SÊ) 310 VitthÈro = VitthÈraÑ (SÊ, SyÈ) 54 Vidheti vedhake = VÊÔheti vÊÔhake (SÊ) VÊtheti vÊthake (SyÈ) 154 VikkhitvÈti = VikkhipÈpetvÈti (?) 362 VinodetuÑ = VinodetuÑ vÈ vinodÈpetuÑ vÈ (sabbattha) 266 VissajjÈpetabbaÑ = VissajjetabbaÑ (SÊ) 261 VissaÔÔhaniddokkamane = Vissatthaniddokkamane (SÊ) 304 Visamacakkalo = Visamacakkhulo (SÊ) 310 ViharissatÊti = ViharatÊti (SÊ, SyÈ) 356 VuÔÔhÈnasammuti = SikkhÈsammuti (SÊ, SyÈ) 220 VuÔÔhitÊti = VuÔÔhÈtÊti (SÊ, Ka) 437 Vutta = Vutte (SÊ, SyÈ) 7 VenajÈtÊti = VeÓajÈtÊti (SÊ, SyÈ) 5 VebhassiyÈti = VebhassÈti (SÊ, SyÈ) 189 Veyyattikena = Veyyattiyena (SÊ, SyÈ) 173 VeramaÓisikkhÈpadaÑ = VeramaÓÊsikkhÈpadaÑ (SÊ, SyÈ) 220 VeramaÓÊ = VeramaÓiÑ (Ka) 251

[ Sa ] Sagehameva = Sace gehameva (SÊ, Ka) 332 Sa~ghÈtanikaÑ = Sa~ghÈtaniyaÑ (SÊ, Ka) 275 SaÒcayassa = SaÒjayassa (SyÈ) 255 SaÒcarati = SaÒcaranti (Ka) 33 Sativinayo = Sativinayena (SÊ) 429 SantharitvÈ = PattharitvÈ (SÊ) 119 ( ) = Sannidhikiriyanti attho (SyÈ, Ka) 104

NÈnÈpÈÔhÈ 481


[ Sa ] SabbaÒÒutappattisamanantarameva = SabbaÒÒutaÑ pattasamantarameva (Ka) 237 SabbaparicchannatÈ = SabbaparicchannattÈ (SyÈ) 14 SabbapÈsaÓÉiyabhattÈni = SabbapÈsaÓÉikabhattÈni (Ka) 299 SabbÈ = SammÈ (Ka) 57 Sabbesampi = Sabbampi (SÊ) 160 SamÈrambhoti = SamÈrambhÈti (SyÈ, Ka) 75 Sammattanti = Sammatanti (SÊ, SyÈ) Samatthanti (Ka) 151 SammantanaÑ = SamantanaÑ (Ka) 6 SammantayiÑsu = MantayiÑsu (SÊ, SyÈ) 255 SayantassÈpi = Vasantassapi (SÊ, SyÈ) 11 SayaÑjÈtasobbho = SayaÑjÈtasombho (Ka) 333 SalÈkaÔÔhÈniyanti = SalÈkodhÈniyanti (SÊ, SyÈ) 373 Savarabhayanti = SaÒjarabhayanti (SyÈ) 338 SahÈyikabhÈvena = SabhÈgabhÈvena (SÊ) SahÈyabhÈvena (SyÈ) 213 SÈmaÓeriÑ = SÈmaÓerÈdiÑ (Ka) 198 SÈsane cassa = Na sÈsane vÈssa (SÊ) Na sÈsane tassa (SyÈ) 19 SippiniyaÑ = SappiniyaÑ (SÊ) 331 SivathikaÑ = SivatthikaÑ (SyÈ, Ka) 400 SÊghaÑ sÊghaÑ = SÊghasÊghaÑ (SÊ) 323 SÊtudakÈti = SÊtuddikÈti (SÊ) 408 SÊhabyagghacammaparikkhittampi = ...parikkhatampi (SÊ) 39 SuttaÒca = YuttaÒca (SÊ) 56 Suddhante = Suddhatte (SÊ) 142 SudhÈkasaÔÈdÊhi = SudhÈkasÈvÈdÊhi (Ka) 328 SuppatiÔÔhitÈ = S|paÔÔhitÈ (?) 143 SenÈsanavaggo = Bh|tagÈmavaggo (PÈÄiyaÑ) 52 SenesitÈnÊti = SenesikÈnÊti (SÊ, SyÈ) SenetikÈnÊti (YojanÈ) 372 SokajjhÈyikÈ = SokasÈyikÈ (SÊ) 207



[ Sa ] SokÈvÈsanti = Sokavassanti (SÊ) 223 So so bhikkhu = So bhikkhu (SÊ) So bhikkhusaÑghaÑ (SyÈ) 261 SaÑhÈrimÈnaÑ = SaÑhÈriyamÈnÈnaÑ (SÊ) 209 SvÈgatÈni = VuttÈni (SyÈ, Ka) 272

[ Ha ] HatthapÈde = A~gama~gesu (SyÈ) 373 Handa ne = Handa dÈni te (SÊ, SyÈ) 287 Hasadhammeti = Hassadhammeti (SÊ, SyÈ) 128 HÊnajÈtikaÑ = HÊnajÈtiyÈ (SyÈ, Ka) 5 HuÑhu~kajÈtikoti = Huhu~kajÈtikoti (SÊ) 239

Documents

PŒCITYŒDI-A®®HAKATHŒTHE PŒ£I ALPHABET IN BURMESE AND ROMAN CHARACTERS ____ VOWELS t a tm È Ä £ i þ Ê O u OD | {e Mo o CONSONANTS WITH VOWEL “A” u ka c kha * ga C gha