Upload
jacopofiorentino
View
225
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
1/16
la musica finita?
PosteItalianeSpa
SpedizioneinabbonamentopostaleD.L.
353/2003(conv.inL27/02/2004N.46)ART.comma2DCB
Bo(Num.2)perPosteSpa
11/2010
D 1993, d d d B d d z d
PRODURRE QUESTO GIORNALE COSTA 0,75 EURO QUELLO CHE DATE IN PI IL GUADAGNO DEL DIFFUSOREQUALSIASI RICHIESTA AL DI L DELLOFFERTA LIBERA NON AUTORIZZATA
NOvEmBRE CON: GIORGIO DIRITTI, FRANCESCO GUCCINI, CARLO LUCARELLI, GIANLUCA mOROZZI
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
2/16
1110
Piazza GrandeG Bg p TeNDeRe uN gIoRNALe megLIo Che TeNDeRe uNA mANoDirettore eDitoriale Lnard Tancrdidirettore resPonsaBile Brn PiicaCaPoredattori Jacp Firntin, Pitr Scarnra
redazioneVia Craa 7/8 40128 Blna, tl. 051 342328, ax 051 3370669.piaarand.it | [email protected]
Consulenza editoriale Anda (.andant.it)
in redazionegispp ml, Ilaria gippni, erika Casali, eva Brnttini,Sin Jacca, Ciara grris, gili Cntar, Salvatr Pi,mar Sarti
Hanno CollaBorato a questo numeroFrancsca Bn, Snia gatt, rpp trac Bandira gialla,marc gidi, Carl Lcarlli, Nadia Lppi, Lara marni, maman, gianlca mri, Sa Pi, Nancy Pltrniri, rdainBandira gialla, rdain Sttbsc.in, Sin Sabattini, D-nat unar.Bg, vb 2010, XVii, 169
stamPa Tipraa mdrnaCis in rdain il 2 nvbr 2010.
ProGetto GraiCo Fabi Blnini
impaginazioneexplit Blna
distriBuzioneRdain Piaa grandRistrat prss il Tribnal di Blna il 15/09/1995 n6474
gerenza
i nostri strilloni
Ho 34 anni, sono arrivata dalla Ro-
mania, dove ero casalinga, sei annia e da allora vendo Piazza Grande.
Ho un marito e due fgli, uno di 16
e uno di 13 anni. Mi trovate in zona
SantIsaia.
Ho 24 anni, sono arrivato in Italia per
la prima volta quando ne avevo 14. Inseguito sono tornato a casa per due
anni, ho atto il muratore, ma non
cera pi lavoro e sono tornato qui.
Ho un fglio. Vendo Piazza Grande da
3-4 anni.
FANIKA MARIUS
In copertIna
La
CommISSARIA PReFeTTIzIA ANNA mARIA CANCeLLIeRI hA INVoCATo LA moBILITAzIo-
Ne PoPoLARe; ASSoCIAzIoNI DI BoLogNeSI oRgogLIoSI VogLIoNo LINTeRVeNTo
DeLLeSeRCITo; SoNo SCeSI IN CAmPo PeRSoNALmeNTe IL CoNSIgLIeRe RegIoNALe
DeLLA LegA NoRD mANeS BeRNARDINI, IL LeADeR DeLLuDC PIeR FeRDINANDo CASINI, IL DePuTAToDeLLuDC gIAN LuCA gALLeTTI, LA CoNSIgLIeRA RegIoNALe CeNTRISTA SILVIA Noe, mA ANChe IL PRe-
SIDeNTe DI ASCom eNRICo PoSTACChINI, IL PReSIDeNTe DeLLA CAmeRA DI CommeRCIo BRuNo FILeT-
TI e IL SuBCommISSARIo mATTeo PIANTeDoSI IN RAPPReSeNTANzA DI PALAzzo DACCuRSIo. QuALe
DISASTRo o PeRICoLo INComBeNTe hA SoLLeCITATo TANTo ALLARme e TALe SPIegAmeNTo DI FoRze?
Le SCRITTe SuI muRI, Che ALTRo Se No? NeI gIoRNI SCoRSI, I PeRSoNAggI SoPRAeLeNCATI hANNo
DATo PRoVA DeL LoRo AmoRe PeR BoLogNA, NeLLAmBITo DeLLA CAmPAgNA DIAmo uNA mANo...
ALLA NoSTRA CITT PRomoSSA DA IL ReSTo DeL CARLINo, ImPugNANDo uN RuLLo INTINTo NeLLA
VeRNICe PeR CoPRIRe ALCuNI meTRI DI muRo CoPeRTI DA SCRITTe, TAg e DISegNI. uN eSemPIo DI Im-
PegNo CIVICo. Su QueSTo gIoRNALe CI SIAmo oCCuPATI DI QueLLA Che DIVeNTATA uNA CATegoRIA
SoCIALe CRImINALIzzATA, QueLLA DeI wRITeRS, CeRCANDo DI CoNoSCeRLI, DI DARe LoRo PARoLA.
SoPRATTuTTo CI ABBIAmo TeNuTo A SCRIVeRe PI VoLTe Che NeLLoRDINe DI PRIoRIT DI BoLogNA,
I muRI SPoRChI VeNgoNo DoPo uNA SeRIe DI ALTRI PRoBLemI. LI RICoRDIAmo ANCoRA uNA VoLTA:
mIgLIAIA DI LAVoRAToRI IN CASSA INTegRAzIoNe IN SCADeNzA; mIgLIAIA DI SFRATTI eSeCuTIVI e Do-mANDe DI ALLoggIo PoPoLARe Che ReSTeRANNo INeVASe; RISChIo PoVeRT IN AumeNTo TRA I LA-
VoRAToRI e PeR FINIRe LA NoSTRA PARzIALe LISTA IL PRogReSSIVo SmANTeLLAmeNTo DI uNA PARTe
ImPoRTANTe DeI SeRVIzI SoCIo-SANITARI. INSPIegABILmeNTe, Su NeSSuNo DI QueSTI TemI C STATA
uNA ChIAmATA ALLe ARmI Come QueLLA PeR LA PuLIzIA DeI muRI. e NoN SI TRATTA DeLLe SCeLTe DI
uNA PARTe PoLITICA, RICoRDIAmo TuTTI Che uNo DegLI oBBIeTTIVI DeI PRImI 100 gIoRNI DeL SIN-
DACo BReVe, FLAVIo DeLBoNo, eRA STATo LA gueRRA (VANA) AL DegRADo DeI wRITeRS. ANChe NoI
VogLIAmo BeNe A QueSTA CITT, PeRCh IN 60 ANNI DI SToRIA RePuBBLICANA RIuSCITA A guADA-
gNARSI LA FAmA DI eCCezIoNe PoSITIVA. VoRRemmo Che BoLogNA ToRNASSe A DISTINgueRSI PeR
LA CAPACIT DI ACCogLIeNzA e SoLIDARIeT, PeR LA DISPoNIBILIT DI STRumeNTI PeR LA PRomo-
zIoNe DeLLA PIeNA CITTADINANzA DeLLe PeRSoNe IN DIFFICoLT, PeR LA PRoDuzIoNe CuLTuRALe e
ARTISTICA DAVANguARDIA. e mAgARI DoPo SI PoTReBBe DARe SPAzIo ANChe ALLoSSeSSIoNe PeR IL
muRo PuLITo. ([email protected])
eii/
Prim dei grftip LeoNARDo TANCReDI
i v p pg
lg sg: b- l Gy
V, ch c-
2009 v pg-
l rck! c g
P. vc
ch -
. lc G-
C gpp
gfc B G
(www.bg.).
f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f
mattia Fntanlla (a dstra), rspnsabil dll iniiativ
sciali di Cp Adriatica, cnsna il ricavat dllasta di
vinili di Rbrt Rvrsi al prsidnt di Piaa grand
Lnard Tancrdi. A sinistra Rbrt mrantini c a
cllabrat allraniain dllvnt.
Grazie
a...
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
3/16
Silvia, arata di pintta, sta t-
lind i pli sprfi dal vlt
di naica sdta tra l s
inccia. Sarbb na scna di banal
qtidianit s avvniss nlla cara
di na casa di stdnti, si svl invc
davanti alla prta dl Tatr Cnal,
in piaa Vrdi. Divnta, allra, na sc-
na di qll c a ridar al drad.
Silvia sbra lri nl pnsir,
i dic: Vdi qll c st acnd?
Finc cra il Drp-in ptv arl l.
Cs la scna divnta blatica di
na sitain c in qsti irni sta
cinvlnd qalc dcina di ivani
sna dira, scialnt sclsi, ts-
sicdipndnti s prrit pnkab-
bstia.
Il Drp-in ra n spai stit da
pratri di alcn cprativ sciali
c accliva prsn dirttant
dalla strada nll r dirn. Allintrnci si ptva ar na dccia, si ptva
ardar la tv n l, ar clai-
n, ripararsi dal rdd, a spratttt
avr inraini si srvii sciali in
citt, sll sstan, ar cllqi cn
li pratri rinini di rpp tra
tnti. era rqntat spratttt da
raai raa cn prbli di tssi-
cdipndna c ravitan nlla na
nivrsitaria. Dal 26 lli la strttra
stata cisa pr vlnt dl C-
n; si aspttava la riaprtra al pri
ttbr, a cs nn stat. Il Drp-insi ain qindi alla lista di srvii
di bassa slia cisi ridinsina-
ti: i labratri di ascr tatrali
di inratica dl Cntr dirn il
dritri di via Lbardia. e pi l
ci incntrava spia Silvia sna
intrrpr il s lavr di cssi
si ptvan cnscr altr prsn,
ptva sar il cptr. Al Drp-in
nn parlava ica sl di rbba
stri dl nr, si parlava n p di
ttt. I cnsc prsn c nn si
ann na dccia da qand a cis
intrvin Clba - dv andia
s n? Crcia di aitarci tra ni, s
qalcn a n aic cn la dccia
andia a casa sa.
Il Drp-in ra n l di dcprs-
sin, nasi in ci ptrsi tirar ri
aln pr qalc ra al irn dalla
rtin alata dlla strada. oi pr
qst prsn c sl piaa Vrdi,
dv trnrann a ssr la casa dl
drad, qindi n prbla di rdinpbblic, 24 r s 24.
gli tnti dlla strttra di via Pal Fab-
bri, qlli dl Cntr dirn in part
qlli dl dritri sn siili: tra l
prsn sna dira spss sn qlli
cn airi diclt di rinsrint
scial. Sn prsn c ncssitan
di intrvnti csiddtti di bassa slia,
ci ad accss idiat nn cn-
diinat dallaccttain cscint di
n prraa di assistna pianicat.
Lassna di strttr c qst l la-
scia sna naltrnativa alla vita di stra-da, sna alcna pssibilit di incntr
cn istitini trritriali. Sna cntar i
lavratri dlla cprativa niti in cassa
intrain.Tra i prii a dnnciar qst stat
di cs, ltr a Piaa grand, pra-
tri tnti, stat il sit dinra-
in zic (.ic.it) c alllnc a
aint la ridin dllattivit dl
Pliablatri dl Pilastr. un prsi-
di scisanitari dtat di n Srvii
scial inri cn 5 assistnti sciali;
n Srvii sclastic dcativ cn 5
dcatri prssinali n Srvii di
pdiatria di cnit cn d dici
d assistnti sanitari, d lpdist
na psicla dllt vltiva. Prci cnsc l carattristic di qsta
part di Blna scrivn qlli di zic
giornalismo DasfaltoDalla strttra di
via Pal Fabbri al
pliablatri dl
Pilastr, taliarsinica clpir i
pi dbli
acil cprndr c sistan
ltissi sitaini di rt disaic si sn aravat cn la crisi. gli
pratri si trvan ad arntar q-
tidianant casi drivanti da sratti
dalla prdita dl pst di lavr.
ora si parla di liitar laprtra dl
Pliablatri sl alla attina n
all 14. Liprssin c si ricava da
qst dcisini di Cn, Asp (Ain-
d di srvii alla prsna di prprit
di Cn Prvincia) Asl qlla
di na disissin di n patrini di
pratic di intrvnt scial c avva-
n rs Blna na citt licntanral in Italia. (lnardtancr-
p LeoNARDo TANCReDI
La citt rinuncia
allaccoglienza
Dopo la chiusura del Drop-in, gli utenti tornano in Piazza Verdi
Q| i mx m
p SoNIA gATTo
Porte aperte, gran fnale in San Francesco
Trna Prt aprt, la rassna
c apr al pbblic i cntri di
acclina dirni nttrni
dlla citt. La tra diin si tin n
al 14 nvbr d ddicata alla Cittc vrr vivr. In prraa
incntri, ici, str spttacli pr
crar n pnt tra il dntr il -
ri. Dritri, rsidn pr iirati,
strttr pr lacclina adr-ba-
bin pr prsn cn disabilit c
il Cntr Civic di Via grki, il Sllri
Battalia di via di Salict, l zaccarl-
li, il Cabrini, il Brtta mlla, il Bltra-
, il Cntr Dirn di via dl Prt, la
Casa di Rips Nttrn madr Trsadi Calctta il Rii Nttrn di via
dl git.
Fin a rcld 10 nvbr qst
strttr divntan li di incntr
di cltra, cn lait di ci l viv ni
irn. Vnrd 12 nvbr sar la li-
brria Abasciatri a spitar la ani-
stain pr ttta la irnata. Pria
(all 10) cn il dibattit Andar X Ca-
pi, nl prii (dall 14,30) cn il
sinari Farcla. Prcrsi di insri-nt al lavr.
gran nal il 13 14 nvbr in pia-
a San Francsc: la attina dl 13
sar ddicata all lini aprt tnt
dallunivrsit di Blna, nlla srata
si arntr il ta dlla citt invisibil
mi snt n p R. Nl prii
di dnica 14, in piaa ci sarann la-
bratri pr babini, la prsntain
dl libr pr raai di obrtta mrl-
l I clri dlla Pac. e pi dstai-ni tnic, apritiv dibattit tra p-
ratri cittadini s La citt c vrri
vivr. Prt Aprt raniat dallAs-
sciain Narai n prtt di rt
c cinvl assciaini, cprativ,
cnsri istitini.
f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f f
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
4/16
na ntt di ar, a 30 anni di distana da qand Blna ra la capital dl rck, dl pnk dlla
n av. Fra il pbblic lti nn ran nati qand i Clas snarn in piaa mair, aari
nanc sann c na part dl vint nn appr c Strr sci si sibissr pr
il Cn. Pr stasra si rspira naria spcial, c rs ricrda n p qlla di allra, aln
s si dall parti di vial zaabria. Prc al Cv si stian i tr lstri di vita, sl palc saln alcni di
iliri rppi dl nt: i Frty winks, i Ct, i Valntins i Lasr gysr, T Tnas i pi ivani Llss.
La scaltta atta sl di cvr, passa dai Jy Divisin ali Sits, dali happy mndays ali Strks . n a-
i a massiilian Bnini, ania dl clb, scpars sl pc sttian pria. Sl palc dl Cv avva
prtat rppi c i Fran Frdinand, lt pria c spldssr, a spratttt ra riscit a tnr aprt
il lcal, nl 1997, qand risciava la cisra. Pr slla cin prval il divrtint, rs prc nn
capita spss di ascltar ttti qsti rppi nlla stssa sra, pr na ntt Blna sbra avr di nv nascna. gi, prc l band sl palc si cnscn ttt, il pbblic att di aici pi c di an, prc ttti
rbitan attrn a n di pci li dlla citt dv la sica ancra na ra di arain. Ql l-
si t rva in via Sacc, si ciaa il Vcci Sn d nassciain cltral sical c da 12 anni r sal
prva a pri pplari (8 r lra), crsi di sica anc di ball. Il cntr na risrsa pr lti rppi
blnsi c qi si sn rati qi cntinan a snar, a a anc nnr valna scial pr il qar-
tir. Stn, cantant di Nabat, stric rpp pnk i! blns, n di ndatri. San Dnat nn sl
InchIestala
musicaIbracciar na citarra rar na band anc n d pr cbattr disai
d arinain, spratttt in priria. ma li spai pr prvar d sibirsi in citt
diiniscn: ppr na scna sist, anc s spr pi ndrrnd
p LAuRA mARoNgIuFoTogRAFIe DI gRAzIeLLA CRemoNINI
finita?
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
5/16
nscrsi. daccrd anc Stn, c ain: La cltra sist qand sist n
circit, na scna. S tlia ttti li spai in ci l prsn pssn incntrarsi
scabiar cnscn, la scna r. e ci scnd l scal c prtan all salprv dl cntr s n rnd cnt. Il rnt c, c dic Stn: l band c
prvan si ran in qsti crridi tra adsivi pstr di rppi asi nn,
sn circa 150: il calndari di trni tt i pci spai vti riasti si ripin
in rtta. Il prbla dli spai cn a ttti i rppi c crcan di dirniar-
si: nn si risc ad rr prc l istitini nn aitan, pr i rppi lcali
nn ci sn spai dv snar. S i cia cn il i rpp il Cv, pr ar n
spi di lcali pi rssi di Blna raccnta Di DAata, bassista dl rp-
p ardcr sprintal Tstadprc in passat dli Splattr Pink , nn trv
spai prc la prraain i pina pr n ann. Pina di rppi pr l
pi ttti ali, di nr indi brit-pp, nr c va di da assicra al lcal
n adan sicr. e cntina: gli spai c sistn sn trpp sttriali: na
vlta ridtta la clintla a na niccia cs ristrtta, i stri nn vlin risciar
di apliarla prc prdrbbr il lr pbblic. Ttti prvn invc i cntrisciali: lXm24 (cn n stival iprtantissi pr la cntr-cltra c si svl a
t sttbr c arrivat rai allttava diin: lAnti mtv day), lAtlantid
di Prta Sant Stan, il Cras, il Laartt il Tp. Qstlti la cca dlln-
drrnd ip p blns, altr pilastr sical dlla citt. Ni prii anni 90,
inatti, cn li Islapss all star i San mist, Blna a dttat labc dllip
p italian. L cnra Yassin hannat, n dli raniatri di oriinal Clt-
rs: n stival attnt alla cltra ip p, rd di stival-cntst di scrtc It
Ida, c nisc la dinsin sical visiva (ann partcipat anc ritrs
c Bl d ericailcan). Anc pr Yassin in citt l risrs nn si sn sarit
c sbra: Blna n ancra n tti labratri cltral spia - c
n cntin rinnvant di sprin, na rt vlnt di ar cltra d acil
trvar n ntrk di prsn sna la ncssit di parlar di cact. Il Tp rani-
a labratri sttianali di rap, nr c cntina ad avr lt sit. Lip
p attal ci spia Yassin -, spratttt in ralt rban lticltrali: nn
dinticia c lincarnain dllinsrint dlla cltra nra in qlla c-cidntal. Anc pr qst sarbb iprtant svilppar prtti nll priri.
Anc il panraa ip p cittadin pr sr la ancana di spai, di cntri dv
ar arain, di attnin da part dll istitini. La sica a Blna nn
nita, allra. sl in crca di n spai prnt ad spitar vlia di arai-
n, di crativit a prprr nrta varia c vada al di l dl bsinss dll
tndn. f
InchIesta
gysr Klass Kriinal) d dcatr, nl 2009 a avviat insi alla battrista
maria Liini il prtt Lts Rck. n d di avvicinar alla sica i raai
dl Pilastr, in particlar qlli cn diclt ailiari prsnali. Rivlt ai raa-
i ra li 11 i 13 anni, il prtt, spia Lii, nat prc abbia ntat c
qsti raai ann n d di rir la sica c snatra il cnctt di disc
di pra sical: nn sann csa sia n vinil nn n cd, ascltan ttti
l stss canni scabiandsl cn il clllar. ma cs si prdn n sacc di in-
raini sicali iprtanti. Lapprcci si basa s divrsi piani: Abbia -
strat lr l slla sica, pr pi prtarli nll sal prv dl Vcci Sn, dv
sia risciti a crar d rppi, n rck n rap. Qstlti il linai
c sbra avr pi prsa pr lr. La rispsta di raai cinvlti (pr la airpart iirati di scnda nrain) stata pi c psitiva il rtt di qst
lavr stat n cncrt di n ann alla Cpla dl Pilastr.
Qll c rnd divrs il Vcci Sn da altr sal prv scl sicali pr-
pri la vlnt di insistr sllarain: oltr ai pri bassi cntina Lii,
c qa ltr a prvar cn il s rpp Lasr gysr tin crsi di battria -, il vr
pnt di ra la pssibilit di rarsi dp l prv, br qalcsa insi, c-
LacuLturaesistequandoesiste
uncircuito,unascena. setogLiamo
tuttigLispaziincuiLepersonepossonoincontrarsiescambiare
conoscenze,Lascenamuore
il pst dv lti di sci sn nati
crsciti - spia - a anc n di
qartiri pi pplari di Blna, dvpi c bisn di cltra dal bass, di
slidarit cncrta pr cntrastar i-
sria, islant, alinain, rais
ascis. Stn si ipna cstantnt a ar scir ri i rppi dal Vcci
Sn, a anc a crcar di prtar dntr l prsn dall strad. A San Dnat ci
sn lti prbli, n di qali la dra. Vrri ar avvicinar pi nt pssibi-
l al cntr, pr ar in d c si allntani da crti abinti. C acci? Prs-
naliand i crsi: qst n qartir ad alt tass di iirain pnsat
c avviar crsi di dana tnica, ad spi, ptss cinvlr di pi li abitan-
ti. Il cntr, pr, viv cn diclt. Prpri ad april di qstann a risciat di
cidr prc la cnvnin cn il Cn nn stata rinnvata, i lcali sn
stati ssi a band li rani di qartir ann ipst n att nsil i-
pssibil da sstnr. Il prbla dlla cltra in qsta citt cntina Stn c nn si pssn cntinar a trattar l assciaini n prt cltrali c s
ssr splici srcii crciali.
C la sica sia cltra, a anc spratttt scialit, li artisti l sann bn.
Lii Stilian, battrista di nrs raini blnsi (T Valntins, Lasr
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
6/16
c n virs. Nn arriva dai trpici, a dali
Stati uniti, si dis a Blna nli lti-
i tt anni. Clpisc i bibi pi piccli, sps-
s qlli inscli, c sbit l passan ai nitri.
entra dall rcci attravrs il crvll si dind
sbit a ttt il crp. ma qst virs nn dbilita,
nn indblisc, nn a bisn di ssr crat. Ani,
ss stss n anticrp. givanni l spia cs:
Cbatt la rtalit sical, svilppa n altr lin-
ai nl nt stss in ci si ipara a parlar.S tra qalc ann stt l Trri na nva nrai-
n di raai prndr in an na citarra passr
i si irni a snar nt s n pntaraa cn la
stssa acilit cn ci batt si tasti di prtatil, rs l
dvr anc al virs di msic Ttr. Nat c
prraa dcativ pr la pria inania nl 1987 al
Cntr r msic and Yn Cildrn di Princtn, N
Jrsy, arrivat in Italia nl 2002. A iprtarl, Jad
Jssn givanni Ani. msicista, qstlti, ani-
atr dlla scna ndrrnd blns da qasi
vntanni cn i si Frida Frnnr ra Frida X, dv s-
na anc Jad.
ott anni a rava i Jad, cn cinq aili
raccnta ra sia in 10 dcatri pr 540 babini.
Cn i lr nitri, vviant. oni irn, in na d-
cina di li tra Blna (Villai dl Fancill, Cir-cl Arci Bnassi, parrccia di prta San mal)
mdna, cn bna part dlla prvincia, s n ntra
nlla sala di msic Ttr trva d raai circn-
dati da na dcina di bibi (di ttt l t tra li 0
li 8 anni) cn nitri. Vcalii, strnti prcssivi,
riti, riptiini, crd di citarra. Il viai (sna ri-
InchIesta
Passiar pr il cntr di B-
lna p ssr n srcii
acstic intrssant. Sir
n fat lc di n pian tra l vi
di rcati ditr piaa mair, il
sn di na citarra in via DAli
dllArciinnasi, la sra. ma qalcsa
nll rcci di blnsi dv ss-
r cabiat s prsin Bpp manilia
vl appndr l strnt al cid
pr trnar a scppiar brs dllacqa
calda. Bpp, lapripista di sicisti in
strada: Nli anni 80 stat il b.
Sn stat il pri a snar in piaa.
Vndv anc 10.000 disci al s.
Failia di sicisti, dic di ssr sta-
t n allint tra padr i randi
dlla sica. Cnq viv di qst.
Drant la sttiana dr vad in
palstra, n lss c pci si cl-
li pssn cncdrsi data la cn-
crrna di ci tanti si lantan: Sia-
in trppi, anca il prssinis.
La nt sl ci viv, nn si avvicina.
Adss na pna snar, nn d pi
sddisain. Riprnd a scppiar
brs dllacqa calda pr vdr s si
sblcca. ma s vlin vdr l spt-
tacl, dvn paar.
C la nt abbia n sldi pr ri-
pir i capplli l vd anc Frddi, c
sna il fat vicin a Piaa mair.
18 anni a ra in Valsana: Snav il
ficrn in n rpp. Pi litii in casa,
sn andat via. A Blna, in strada,
cn n strnt accant al sacc a
Beppe e gli altri:quando il palco
la strada
pl. Rin invc sna la citarra da 12
anni, si dnisc n cantatr, cl s
rpp canta spss Fabrii D Andr.
Fa di lavrtti: slir, ratr,
nta palci lci pr cncrti. Sna
n prdttr c si accra dlla sa
vc nda, dll canni c scriv.
Sna ditr San Ptrni, a qan-
d vli adanar vad a mdna
Ri eilia, ti trattan li. Qi
di nianti ann crcat di cacciar-
l via, n viil li a att na lta
pr disin di sica, na csa dl
nr. ma la l in rit vaa,
la lta riasta l.
Anc marcian a trvat il s spa-
i in strada, da 10 anni cn la pianla,
lnic a Blna. ha calcat anc i
p eVA BRugNeTTINI
la culla Della musicap SImoNe SABATTINI
Insegnare le 7 note ai beb: cos Music Together ha contagiato la citt
arciapidi di Lndra, L si adana
di pi. Sna il pian n da piccl, a
att t cnsrvatri. Facci cn-
crti di tr r, nn ript ai l sts-
s bran. msica classica, lt ja,
bls, iprvvis. Sl sica iprv-
visata nn attacca. Qand acci n
p nt, la nt i d d sldi pr
ar vdr c la ricnscit. Pr ar
clltta la attina il nt ili-
r, l prsn sn rsc, nn stanca-
t dalla cncrrna. ma marcian nn
prta a spass la sa pianla spr v-
lntiri: Sn il n pssibil, d
vlt a sttiana. ora ttti i irni, pr-
c dv paar latt. una rtna
pr ci passa asclta. (evabrugnetti-
trn?) nllnivrs sical iniia cs. Cn bb in
clla c raiscn a ra di rltti. Snalan csa
li piac csa n, dic givanni. ma attnin: A-
ccan la qinta la dinant dllaccrd. A 8-9
si cincian a partcipar. Pi a ballar, cantar
addi, nn li ri pi. e i nitri cn lr: A vlt
vnn da a n lin i dicn: nn s s il
bib (c aari a 2 sttian) si divrt, a i n
sacc, srrid givanni. I crsi dran 10 sttian,
lintr td si articla in 9 dli, tr allann. Tt-t l inraini s sicttr.it. A n ann ttt
lsrcit di icr-discpli dl sn si ritrva pr na
sta. una spci di baby-wdstck, cn cntinaia di
bibi scatnati. Qand invadrann Blna, arati
di banj, sinttiatri clarintti, insa, sapt a
ci dar la clpa.
Fra cncrrna lt, pr
i bskrs blnsi la vita
nn acil, anc il itic
manilia pnsa di appndr
la citarra al cid
Q| Bpp mg p mgg, G C
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
7/16
InchIesta
Si
spnn l lci, la srata nita, qal-
cn ancra in pista, ntr i sici-
sti ripnn li strnti nll cstdi.
Qalc cntinai di ciltri pr trnar a casa cl
rn dllrcstra pi, il irn dp, si ricin-
cia. una vita da rcstral, ttt l sr in na citt
divrsa a sibirsi pr la ltitdin danant dll
balr. Cs stat pr ltr trntanni, cs rs nn
sar pi. un stir c s nn in via di stinin,
in rt crisi.
Dicil ar na stia di rppi in Italia, n a cn-
siti 750 sl in Rana gianni Sirli, atr dl Di-
inari dll rcstr ranl c a ricstrit
100 anni di lisci da n 800 ali anni 80 dl scl
scrs. Tra l rcstr attiv rsistnti i c
qlla di Carl zini li zta, pi di 30 anni di car-
rira all spall trascrsi
nll balr nn sl
in Italia. h iniiat cn
i padr a 14 anni, gr-
ania, Svira, in lcali
iprtanti, n a Tran.
Dp 10 anni cn la ran-
d rcstra di Caill
Santaaria, dcis di
arn na ia. gli anni
80 sn il prid dr
pr l rcstr, anc
pr Carl zini arriva il sc-
css: d appariini a
Dnica In nll 83 cn
Pipp Bad la vittria
dll tr diini dl sti-
val pr rcstr di Trnt.
Avr sccss sinicava
lavrar sd, prvar i
pi pr r. L rcstr
dvn ssr prnt asnar qasi ni n-
r sical spratttt
dvn ptr riprdrr
al li ni it dl -
nt. maari arraniata
pr la sala da ball. S
p LeoNARDo TANCReDI
Il declinodelleorchestreAnc nll balr si snt
la crisi, anc nl lisci
si ara ci csta n.
Cs tanti sicisti cdn
il pass all basi diitali
qst, sicisti capi rcstra si icavan la car-
rira anc lrli prssinal.
ma rai i vrbi si cnian al passat, il prsnt
att di basi sicali diitali. oi la cncrrna
vin da rppi di 4 prsn c sbra c sni-
n in 10 prc il rst l ann l basi. mlt sal da
ball sn sparit, si sna ni ristranti, anc sl
in d. La crisi cnica nn a rispariat ar-
k acarn, anc ballar divntat n lss da
cntllinar. S in n anl dlla piria c n d
cn tastira capinatr cn 20 r dp la
pia si balla ratis, tant di adanat. Cn bna
pac dlla prssinalit di 10 sicisti di nrc-
stra vra.
Il cpns pr na nstra srata circa 1500 r
dic zini - cn i qali dv paar i sicisti, l tass,
i viai. Ci sna cn l basi n cid al assi-
500. oi riscia a ar ancra 180 dat in n
ann, spratttt dstat, a n a qalc ann a
ran aln 250. L randi sal da ball sn
il dclin dll rcstr, nnstant s n cntin
aln na trntina ln la Rivira ranla. In
alcni casi i randi spai sn ricnvrtiti in sal da
bin ristranti ppr, c srisc lapptibil
psiin nllidiata priria cittadina, in spai
crciali rsidniali.
Dl rst la danda in cal, nll balr il trn
vr nrainal r. Qlli c sivan
il nstr nr att zini stann invccian-
d qand sttn di vnir a ballar lr nn cisarann altri appassinati. ma il ascin dl palc
di dppiptt ci lstrini sdc ancra zini nn
a intnin di sttr. mi piac cantar i randi
classici Sptbr rn, Stranr in t nit a
sn prnt anc alla Fili. Si balla nc c n.
Carlo Zini e gli Zeta,
da 30 anni sulla scena
r| z d m m zb,gf Chsb
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
8/16
francescoguccini
p ILARIA gIuPPoNI
ha appna cpit 70 anni, a nn a prs
il s sard critic. Blna la sica vist
dal cantastri pr ccllna
Ormai sono 10 anni che non abi-
ta pi a Bologna. Osserva ancora
quello che succede in citt?
Ti pss parlar di ii tpi, a di
qlli di i nn sapri dir asslta-
nt nint. Ti dic nstant c
i nn sapri nn dv diriri
cn ci parlar!
Un rifuto di Bologna in toto?
h, n. na qstin di tp, nl
sns di anni!
Ha raccontato spesso le vite di per-
sone diverse, a volte ai margini
della societ... Alla base c qual-
che esperienza personale con il
mondo del disagio?
Cnscv n sinr qll rt
rai, pvrtt c ciaavan Cri-
st. Alt, ar, cn i pantalni a ca-
pana, caplli lni ra scal anc
dinvrn! oni tant passava l da Vit,
qand i vdva i saltava: gcci-
ni, pntiti!. Pi scprt c ra dl-
la prvincia di mdna, a nn ci sia
ai rati a ciaccirar, prc li
nn c si rass a ciaccirar cn
altr prsn. Qand prvav a cidr-
li ma di dv si, di dv si?, li ca-
biava discrs qindi ltr a gccini
pntiti! s, cantava Di rt, Di
rt!. Pi cra qll c ciaavan
Sttcapptti, ra as a Blna, anint di pi.
Eppure nelle sue canzoni ci sono
personaggi emarginati...
ma, i ii sn prsnai pi n
insriti, ttt sat: Il pnsina-
t, pr spi. un disadattat di ci
vr. N rqntat d tr ttt
sat: ran li lt tristi, pr-
c ran li di arinati vran-
t, di nt lt spss sradicata dai
lr psti di riin, c stava in citt pr
il lavr, lasciata l cs qand an-
dava ni, c rava ivani, cn l
citarr, a cantar, qsti si rianiavan,
ritrvavan na slidarit, naiciia,
dicia, c avvan prs. Qst cra
nlla Blna di na vlta.
E adesso?
ora ci sn di nni c i lascian
prplss, c la stria dl Pratll: di
qlli c dvn alarsi andar a lav-
rar di qli altri c snan n a
tardi nn s s ci sarbb stat qst
nn anni a. Frs l cs ran ac-
clt li, cn pi spprtain, cn
pi ntila anc. I tpi ann ai-
tat la para. e la nt a para vra-
nt anc di scir. Cran d lcali
a Blna, aprti ttta la ntt: il ristran-
t dlla stain il Cntnntal. eran
aprti ttta la ntt ci si trvava anc
a r tardissi a aniar n piatt di
lasan, pr spi. ma nn ti parl di
qlli c si prttvan di drir la
attina dp, ? a di qlli c dv-
van andar a lavrar. era na sitai-
n lt, lt divrsa.
E se dovesse scrivere una canzone
adesso? Scriverebbe una canzone
sulla paura?
e-, nn l s L canni vnn r-
s qand n an vlia! B, di canni
n tr nv. D sn att cantat,
laltra la tn l prc adss app-
parlat, Il rat, n prsnai
anal. oppr qll dlla cann
Lbriac, in ci ss assi d
prsn: n cnscit in nstria c
si ciaava ostria d Pti - sist an-
cra, a ra lt divrsa allra , n
altr c ra n anian attrin dlla
gatta di mdna.
Si dice spesso che Bologna cam-
biata: di certo oggi in citt cre-
sciuta lindierenza, le persone
sono sempre pi lontane ra loro.
Come si aggiusta secondo lei
lindierenza della gente?
e, n bl prbla qst. I abitav
in n bl qartir, la Cirnaica ci abi-
t ancra ra laltr, la casa l , lt
pplar, dv vd c ancra sist il
rapprt ra i cittadini. Vd c si r-
an a parlar pr strada, si saltan,
si ran alla baraccina di lati al
rcatin rinal. C ancra n sns di
appartnna di slidarit. La Cirnai-
ca avva a ancra qst carattristi-
c da isla, dicia, in ci n si snt
part dl qartir. Blna sta cabian-
d cabiata in qsti anni a part
il att c sia cabiati anc ni, cl
passar dli anni si cabia in n crt
qal d divntata na citt n
slidal, n pcin pi ista, pi cini-
ca rs Ciss qali sn l casForse raccontando le vite di perso-
ne che la gente non conosce pos-
sibile ricostruire quel senso di soli-
dariet, non crede?
Ti acci n spi. Dicn di c
rqntassi lt stri: vr nn
na n apr bcca nisc s Ytb!
na cann di na sitain pvans,
qindi nva risptt a c nn ri-
arda la citt, il vivr la citt.
Oggi orte il enomeno del vivere
uori citt, tornare al vivere origi-
nario. Non crede che sia un po
un mito?
Si, nn il cas i: i sn trnat da
dv sn partit. Avv prpri vlia di
trnar da dv sn partit: nn stata
na scprta tardivant clica! An-
c s, dv dir, pi cnrtvl. Nn
si dvn ar randi distan: n attra-
vrsa la strada ca lci pstal, pr
dir. Vabb c adss, lci pstal
Ttti si andan l -ail, qindi!
Per la ricerca di un conorto, di un
riugio, a volte rischia di trasor-
marsi in assenza di contatto uma-
no. E questo un po a rabbia...
Ti capisc bnissi. Pr spi qi,
qand r qalcn al nral ci
sn ttti, c ttt il pas. La citt in-
vc disprd, la citt allntana. mi vin
da ridr prc sn abitat c qi,
qand sincntra qalcn pr la stra-
da, anc s aari nn l si cnsc, ci
si salta Bnirn, bnasra!. In cit-
t i trv a dir Bnirn, bnas-
ra! cn dlla nt c aari i arda
cn crisit, pi qsti i ardanstpiti, i scrtan
Certo, essere salutati da France-
sco Guccini per strada non cosa
da tutti i giorni... Chi non avrebbe
due secondi di spaesamento?
Le osterie? Erano luoghi molto tri-
sti, di emarginati... Fino a quando
non arrivavamo noi con le chitarre
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
9/16
p FRANCeSCA BoNo e SoFIA PIzzo
Ventanni di alaelAgli italiani non piace cambiare abitudini, soprattutto a tavola. Lattacca-
mento alla cucina tradizionale, che a quanto pare dimostriamo in patria
e allestero, stato registrato da una ricerca di Coldiretti e Swg sondaggi:
quattro italiani su dieci non hanno mai messo piede in un ristorante stra-niero (41%) o acquistato in take-away etnici (38%). La difdenza sem-
bra riguardare soprattutto la qualit degli alimenti, che porta a preerire
il consumo di piatti italiani senza valutare lorigine degli ingredienti, col
rischio di mangiare una pizza preparata con cagliate provenienti dallest
Europa, pomodoro cinese, olio di oliva tunisino o spagnolo e arina cana-
dese. A Bologna, per, anche grazie allalto numero di stranieri e studenti
uori sede, i locali etnici sono tanti, sia ristoranti che take-away, e a volte
sono anche un esempio di integrazione. Come succede alla caetteria Al
Salam di via Centotrecento. Il locale, aperto da Jamil Shihadeh nel 1991,
stato tra i primi in I talia a proporre cucina mediorientale e a ar conosce-
re il alael originale palestinese. Il 90% dei clienti italiano, soprattutto
studenti, ma nel fne settimana arrivano anche le amiglie, ci dice fero
Jamil. Al Salam la prova che a tavola nascono lo scambio e la condivi-
sione: un luogo dove si ha il piacere di tornare e non solo per il cibo. E
nel 2011 Jamil si prepara a esteggiare i 20 anni di attivit. Il suo sogno
sarebbe organizzare in primavera una Sagra del Falael, con cibo musica e
cultura per conoscere la Palestina. (www.communeating.com)
il quinto alimento
anc la traa p srvir a
raccntar i cabianti dlla
scit, dalliirain all
nv pvrt. qst il tali parti-
clar dl grpp trac di Bandi-ra gialla, c pridicant rania
crsi pr aspiranti tra. La ssta di-
in dl crs part lnd 8 nvbr
si cncntrr slla raliain di n
rprta trac c riardi la sra
dl scial.
Si tccrann arnti ndanta-
li pr lapprndint dll tcnic di
bas la prdin attiva di n rpr-
ta. Qst in brv il prraa dll
lini: la traa c strnt di c-
nicain scial, il backsta dlla r-
aliain di n rprta, i principi dlla
cpsiin il linai trac.
Il crs sar tnt dal vrns Vitt-
ri Valntini, tra prssinista c
viv lavra a Blna da anni d da
spr intrssat allindain crativa
ad apprndir il linai trac.
Il s lavr stat tt di stdi di
ricrc.
Il crs cpst da qattr incntri di
d r ciascn (dall 17.30 all 19.30) si svl ni lcali ssi a dispsii-
n da Bandira gialla in via Lnan 2.
Il crs cpltant ratit, a par-
t liscriin a valna annal allas-
sciain Bandira gialla, c incld
anc la tssra Arci dl 2010. I part-
cipanti nn ptrann ssr pi di 15,
qst pr riscir a trarr il assi
prtt dall lini dl tra Valn-
tini; cnsiliabil c abbian al-
n ninarinatra di bas dll tcnic
trac. Dal labratri trac
di Bandira gialla nascn l t c
cpain sll nstr cprtin sll
pain di Piaa grand. ultriri inr-
aini si ptrann ricvr scrivnd
allindiri -ail rdain@bandi-
raialla.it. ([email protected])
Aspiranti otograf cercasi
p eRIKA CASALI
Ripart il crs di Bandira gialla. la ssta diin
Dal labratri di Vittri Valntini nascn l t pr Piaa grand
La partecipazione gratuita: in programma quattro incontri
e la realizzazione di un reportage a sfondo sociale
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
10/16
Esist na na di Atn dv l
accin si ran cntrv-
lia dv i passanti caina-
n pi in rtta: eksarcia il qartir
divntat tristnt as pr lcci-
sin di n raa da part dlla pli-
ia nl 2008 pr li scntri dli lti-
i si. Pr arinar l anistaini
li scppi di vilna ci sn rppi
di qattr pliitti ali anli di ttt l
strad. In qst qartir c anc ilCntr distribin pasti dl Cn di
Atn. Passia vicin a qattr anti
c ciacciran and di anc a
n ni di articli pr la casa, pc
pi avanti n raa si accascia cntr
n prtn cn la sirina ancra in vna
sna c lr intrrpan la cnvr-
sain. Nssn l nta, sl la sinra
sdta pr trra pc lntan da li. ma
l arda cn cci vti pr vltarsi s-
bit trnar a rattarsi l crst c l
ricprn i plpacci i pidi. Ad Atn,
i sna dira sn pi di 2000 - dic
A.P., rspnsabil dlla distribin di
pasti dl cntr c si appia ad na
parrccia dlla na - cn la crisi c-
nica arntia na sitain c-
pltant nva. Il srvii c pria
cntnitri vti dai pi di pan c
riann a trra dp i pasti c ri-
ciaan stri di piccini. Il cntr
si ccpa anc di racclir distri-
bir cprt vstiti c vnn dati
s ricista. Aln il clia, nlla it
Atn, ancra clnt. (erikacasali@
piazzagrande.it)
Atene dopo la crisi
Nlla capital rca intr aili sn cstrtt
a rivlrsi a srvii pnsati pr lss iirati
saava principalnt sna ttt
iirati ra si ritrva tra li tnti in-
tr aili c nn riscn ad arriva-
r a n s. La crisi a prtat lta
nt slla slia dlla pvrt di cn-
sna pr strada a rar ni cass-
ntti in crca di cib.
Atn nn ancra raniata pr a-
rntar qsta sitain sta ran-
d lt lntant. Laccss ai dr-
itri ai ni a pri spciali, aprtia casa dlla crisi, vin cntrllat at-
travrs la distribin di taliandi as-
snati a scnda dl rddit; c al
slit i psti dispnibili nn sn abba-
stana pr ttti.
Il cntr di distribin pasti dl C-
n di Atn si trva pc lntan da Psi-
ri, lcr dlla vita nttrna dlla capita-
l; ditr li ci c n piccl parc di
prprit dlla cisa dv tr vlt al
irn vin rt n past cald a ci
n a bisn dv si dann appnta-
nt i sna ttt dlla citt. La distri-
bin d vlt a caric dl Cn
na dlla cisa, cs da sddisar la
ricista crscnt. Insi ai vlntari
lavran iirati sna ttt c si
ccpan anc di riplir il parc dai
p eRIKA CASALI
pNADIA LuPPILa vita nei borghi dellAppen-
nino cambiata e il prezzo
pi caro lo pagano gli anziani.
Molti dei nostri utenti rac-
contano i volontari Auser han-
no visto trasormarsi i borghi
in cui vivevano in qualcosa
di simile ai quartieri dormi-
torio. Chi vive qui si sposta in
citt per lavorare, are spesa,
sbrigare commissioni, e i punti
di socializzazione tendono a
scomparire, mentre i servi-
zi di assistenza domiciliare,
per quanto unzionanti, non
possono essere risolutivi. Gli
anziani ricordano il tempo in
cui ci si ritrovava tutti alloste-
ria, in chiesa e nella piazzetta
del paese, mentre adesso si
chiudono tutti in casa - spiega
Lucia -, ognuno coi suoi dram-
mi, ognuno con i suoi dolori, e
cos accio anche io. Ma per
gli anziani gli ostacoli sono
concreti. Per raggiungere la er-
mata dellautobus Maria deve
arontare una salita molto ri-
pida: quando non pu contaresullaiuto di qualcuno, resta
in casa. Lei come tanti altri ha
fnito per abituarsi,rinunciando
anche a chiedere aiuto.
C cambaApp
Q| i c b p C a
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
11/16
pmARCo guIDI p DoNATo uNgARo
aBlna, nlla civil bnstant
Blna, nlla citt saia disp-
rata di ci parl il cardinal gia-
c Bi, sta sccdnd n nn
scial, stt li cci di ttti. un n-
n anal a ql c capita in altr citt,
a nn pr qst n prccpant: la
scparsa di qlla c n tp vni-
va ciaata class di-bassa. Parl diipiati, di piccli nianti, di prai
spcialiati, di artiiani. Ttta nt c,
n tp, prcpiva rdditi nn astrn-
ici a scinti a tirar avanti dinit-
sant. gnt c ptva paar n a-
tt, accndr aari n t, saldar
l blltt , inn, dr di na pnsi-
n scint a nir la vita pi n in
pac. oi capita spr pi spss c
ci si trva in diclt scnda rapidan-
t la cina dlla pvrt, n a ritrvarsi
pria sna i, pi sna casa inn
s na strada. maari cn na pnsin di
500 r, c n tp nn lntan (vi ri-
Oraai divntat n ic. Capita spr pi spss, a
ni tranviri, di ssr alla ida di ascltar tlnat
dal cntnt pi c prsnal. Avvcati appna sciti dal
tribnal c avvrtn i clinti dllsit dlldina: pain-
ti c ri dallspdal saln sllatbs ipaint-
nt avvrtn i parnti dllsit di visit d sai: aanti
c si scabian sini al clllar. e ttti, pr sir alla
calca alla blia, vnn davanti, a anc dl cndcnt;
c s nn sistss ss srd. ma nn qst il ica ci i ririv. La scna la snt: sl bs allat i-
prvvisant part na sictta. L nt arabianti i
lancian la sda: pr ci s-
na il clllar? gard tra i pas-
sri vd na ivan cn
i tratti tipici nrdaricani: li,
pns. e inatti ra nlla br-
stta strand lapparccitt
ttndsi a parlar in arab.
Altr sn altra sda. Qsta
vlta l nt sbran arrivar
dirttant da Bllid: clp dcci ai passri ni pa-
rai dl pst ida idntic n raa sdrintal: li.
La sica r nasc na brillant parlata inls. Tbla.
Ptr andar avanti ancra; cn l snri di gii DAls-
si, ad spi. Air ci rlisant arcia il tl-
nin cn il sn dll s riini; l ritn n att dar
pr la prpria cltra. I nstri iranti dli anni Vnti avrb-
br att brillar lArica la Papa arntina dll nt di
o sl i Trna a Srrint. Sarbb stat bllissi. Invc
i lti raai san silnis vibraini. Va bn drant
la scla, a nn c qll rt snri i rapprsn-
tan la nstra idntit? Cscin silnis, rassnat -
lat, sna na prpria idntit? Sntir sqillar n clllar
cn l nt di givina Bandira Rssa sarbb n ritr-
n a tpi bi n ssai di ciara? ma rs pr sntir
nn basta il sns dlldit: srv il sns dllintllina. e
dlla tllrana. ([email protected])
Bologna apra gli occhi
sui nuovi poveri
Per chi suona
il cellulare?
crdat, n ilin al s, rba rssa!)
arantiva prln la spravvivna.
Nn n cas ttii, qll c sc-
css a n i aic. Pria prdita dl la-
vr, pi dlla casa, nalnt la pnsi-
n anata. ma rai sna casa sna
nssn cn ci ttrsi in scit pr a-
ttarn na, ra dr in stain dp
alcn sprin dai rati c, vidnt-nt, nn li sn andat bn. Drir
in stain, aniar alla Caritas allAn-
tnian dv si p. Stand all ciac-
cir cn i cnscnti ttti ann prsn-
t aln n cas siil. eppr la scit
cittadina a nta di nlla. Avt ai sntit
n plitic c, parland dl prraa
pr l prssi lini, si ccpi dl n-
r crscnt dli splsi da n la-
r spr pi strtt? Vin in nt ql
c si lva dlla Blna di na vlta,
pria dllarriv di Napln, cn na
lara tta dlla pplain sna n ttt
stabil, sna n lavr appna scin-
t a capar. Qll plbi, qi laa-
ri stann trnand, nn si tratta sl di
iirati, di lss pr sclta, a di
nt c, n a pci anni rsn, idi-
cava ssa stssa ipnsabil ridrsi cs.
I nn s csa si p ar cllttivan-
t, prsnalnt crc di dar na an
qand pss: pr 20 50 r in n-
d nn sn na ran spsa. Pr, l s
bn, nn sn nn na slin. I
scili di ttt il nd parlan di sc-
parsa dlla class dia, di ass spr
pi pvr di aaristi spr pi ricci.
Andat na ntt in stain, trvrt l la
cnra , rs, qalc srprsa.
Il sogno segreto dei guidatori di Suvl bb i r d c d 27 b 2010
la trada mi die he i rihi ono in aumento. ciroano empre pi suv
ooai, tanto he preto prevedo he aranno tutti fermi, inatrati tra
oro nee trade he reteranno trette [ontinua...]
c ,
z d d d vh
d H & Bb, Wky r (l zz),
dv v v d d. c m-m-
b d v s, d d d
Db c, v 00, d v-
Dk Ddy. s h d
d h d d sv: v d d .
f vd h d. n u v
d ( d dd Wky r), vd
.
la posta Degli altri
non parlate al conDucente
La redazione di Piazza Grande risPonde aLLe Lettere PubbLicate sui quotidiani boLoGnesi
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
12/16
Lecitt ann na vc. o
li, n ann tant,
a qll si ciaan
rri. L vibraini dli atbs c
scivlan ln l parti dll cas, il
rspir dl trac scat dai dppi
vtri, anc li ari c raan i tt-
ti dll cas. Pi ci sn artlli pn-
atici c piccian, clacsn c
ridan, capanlli c trillan radi c snan. Ci sn randi
citt in ci nn pssibil s tar n
int sna c lrl di na si-
rna nn attravrsi laria.
ma qsti sn rri, ci sn
dapprttt ci sn anc a B-
lna. La vc di na citt divr-
sa. la sa basta. A vlt ql
sspir ritat ql rri
cp c a il ar pr l citt sl-
la csta ppr sn l capan,
la vc di in pr l citt
di rliin slana, a vlt il vnt qalc vlta anc il si-
lni, a spr na vc ni-
ca, particlar.
Intant cabia, c ttt l vci,
ta a scnda dll r dl ir-
n dl l in ci ribba.
Pr sntirla bisnrbb rarsi
in n pst cidr li cci, prc
qll dlla vista n sns tirannic,
c cn l s idiat cnr tn-
d ad annllar ttti li altri: s vd s
qindi nn bisn di ascltar
anc di annsar di sntir n
ancra di star. oppr bisnrbb
cainar ad cci cisi, a qst
dicil s nn ci si abitati, da
ln tp.
A Blna, nll strad attrn alluni-
vrsit, in via Bll Arti, pr spi -
cn pi intnsit - ppr nll strad
r inditr di crti siciliani, lansia-
r di crti calabrsi, landar s i
di vnti, il tali ntt di rani il
raddppi di crti sardi, si sntn an-
cra cc, anc s dscrivrli cs,
l cadn li accnti, trpp s-
plic. Si iscian insi, si ndn
cn sni anlni rancni, arabi
aricani, cinsi, span, inrassan,
rascian nan litalian. Parl
parlacc, c cnndn. Snti parla-
r arab, il brkn nlis dli arica-
ni, blns ridinaliat cin-
s, c anc n rtlar arnic,
c ricrda na parlata indiana. Pnsi
a vnditri ablanti (arabi aricani),
ristratri (blnsi diirain),
piccli crcianti (cinsi) stdn-
ti straniri. Pi apri li cci vdi d
stdnti arabi c parlan tra lr at-
travrsand la strada, na raaa nra
ditr accant a San Ptrni, a an-
c ri, - cn n rqna - si p
prvar a rarsi in n anl, cn li
cci cisi. Si dv crcar di islar
li altri sni - il trac, i lavri, i r-
ri insa - arli divntar bianci,
trasparnti, prabili, spinrli in n-
d alla cscina n qasi ad annl-
larli. S si risc a ttrli lai, c
il sttnd di na radi dinticata,
talnt bassa c nn la snti pi,
cc c rsta n altr sn, sltan-
t qll.
Vci.
L vci dlla nt.
hann n bl dir c la tlvisin
a nirat litalian cn litalian
dl tlirnal, l strtt di crti
plisi, l r arrtat di crti pari-
iani, l ss spss di ranli
l ll liqid di rrarsi, il trna-
VociDella
cittra sll prta di na aracia, dpliitti, na sinra cins c rla alclllar d crcianti pakistanic parlan slla slia di n nidi alintari.
oppr ti p sccdr na csa. Di
sra, sllrl dlla ntt, nll strad
dl tt c prtan vrs via dllIn-
dipndna, li ancra,
in qll c vann vrs pia-a Sant Stan. L c silni,
qasi silni, a lntan si sn-
t n brsi c si a spr pi
intns. Divnta n rni, s-
pr pi rt, c s ci ss-
r cntinaia, n, iliaia di ca-
labrni, lai da qalc part.
e pi ti avvicini alla piaa, pi
ql rni divnta qalcsal-
tr nn i pi n r-
ri, n battr, n sar, n
sciccar di sni c si intrc-
cian c n tappt snr.Sbra n anial c stia rs-
sand cn tant bcc qan-
d nalnt arrivi a vdr il
cittlat dlla piaa cc c
ti accri c s, c n anial
lai a tant bcc. na
lla di prsn c parlan tra
lr, a rppi, nn pr i atti si,
cprnd anc la sica c a vlt
c, cprnd il rr di ici c a
vlt si ann.
e il sn di discrsi si na nlla
piaa, rndndla li stssa n ania-
l.
un anial viv.
eccla, la vc di Blna. e la vc
dlla nt.
Ci vl capirla, qsta citt, dv i-
parar in qalc d ad ascltarla,
dvnq si trvi. (2010)
p CARLo LuCAReLLI
sImona vIncI e carlo lucarellI
raccontano bologna
Q| i P sc
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
13/16
spalle alla porta
un finAle diversop gIANLuCA moRozzIa b, vd , . p , , , dv. ch
v a K, vd d v d, d -
, d h a , dv , v b. e: d B d 27
, d h v Jv v, v d dd . ovv: d -
b dd h d, h b b, h bb, v. t h, d v z b
d, -, zz. e : sh h b , p h v , sh h d t , ,
B, . e , d : Zy h d b v, d zz, . Zb h ,
b h d h d dbb, Zb bb , ndvd v, , . ibhv h
c, b d c, z d ndvd, . p d v , . n d .
o , d, bb b Jv v, , d d D V, , d v d-
v . sbb . u dv. iv, d, vd b K - h
ndvd - h v d , d, b, , d d pv. o d d . o
d bzz d s l, dd d h d . e B h db d
d, b h d h , d h d h v dd d dz , h
bzz d s l -, K h h b v d h. i d , . s h v, , a
K : dh v i, sh vv d t , dv Zy vv v
, , . i e Vv, d B d , d z, . t i,
Vv d, , v db e ! eh, , . D B dd b, Jv d 30
d, 0 0, v 8 . e vd d dvd d l i. m, , t rh v.
Lanainal rca dli -
lss trnata da pc
dalla spiaia di Cpaca-
bana, a Ri, dv a disptat insiad altr 63 sqadr lttava diin dlla
hlss wrld Cp, c si tnta dal
19 al 26 sttbr. Battti dalla sqadra
rssa pr 5 a 2, nn ann prs il bn
r. Ciarant vincr sarb-
b stata na rssa sddisain - dic
Cris Alantis, allnatr dlla sqadra
llnica - a nn qst l scp pri-
ari dllhlss wrld Cp, nn
pr qst c partcipia. Pria di
ttt si ica pr divrtirsi, pr cnscr-
si cndividr l prpri stri. Il cal-
ci, li allnanti l partit divntan
la rain c spss anca a ci sta in
strada pr cntinar a vivr ritrvar
la via. Attravrs il calci i icatri a-
danan dcia in s stssi cn qst
na nva prspttiva ni cnrnti dlla
vita pr il prpri rinsrint nlla
scit.
Scnr la pvrt attravrs l sprt:
il tt dlliniiativa c cinvl l
assciaini di sna dira di 64 divrsi
pasi, c prtan avanti prtti sst-
nti dalla lsa dllinclsin attra-
vrs la partcipain. Ttti li anni n-
v sqadr si aaccian al mndial, in
lti casi, prtrpp, sl dp avr s-
prat diclt cnic rania-
tiv. Qstann stata la vlta dlla Pa-
lstina. I icatri vivn in n cap di
riiati in Liban dv si trvan a casa
dl cnfitt isral-palstins; partci-
par al capinat stata la lr dppia
sda al r c li spara da Isral a
qll c li tin ttiati nl cap.
La hlss wrld Cp a l ttti li
anni in na sd divrsa, la scrsa di-
in stata a milan dv a vint la
sqadra craina. L prsn cinvlt in
qst vnt sn davvr tant: i sn-
a dira c si allnan ttt lann ni
capi sprtivi nati in nin dl pr-
tt di rinsrint scial attravrs
l sprt, sn pi di 30 ila in ttt il
nd. Ciarant nn ttti clr c
si allnan vnn slinati part-
cipan alla wrld Cp a n tran
cnq bnci, riscnd spss a
ilirar la prpria sitain. Scnd
l statistic, pi dl 70% di partcipan-
ti dlla scrsa diin a nraliat
la prpria vita scial; addirittra Bb,
n icatr dlla sqadra prts,
a rat n cntratt cn il mancstr
unitd. Cris Alantis a capit rai da
tp c partcipar lt pi i-
prtant c vincr, pr qsta rain
lt sddisatt dl ic dlla sa
sqadra sprtivant lic pr i vinci-
p eRIKA CASALI
Dai Mondialidegli homeless
al Manchester
la stria di Bb,
icatr sna di-
ra prts,
cprat dal clb
inls dp la h-lss wrld Cp
c si tnta a
sttbr in Brasil
tri brasiliani. una palla p cabiar il
nd. T ci stai?, qst ra l slan
dllhlss wrld Cp di qstann.
un ssai splic dirtt: basta
pc pr dar n scp a ci nn c la
l sprt na lina nivrsal lt
cnvincnt c risc a nir sna ttt
prvninti da ttt il nd. I icatri
dlla nstra sqadra sn sna ssa di-
ra, tssicdipndnti in riabilitain,
riiati plitici, iranti - dic Cris - ri-
pnn nl prtt sprana dcia.
n sista c a distrat di ni-
nar ralnt sin dallinii, nl 2006.
Pr ni lhlss wrld Cp n vn-
t c d la pssibilit a ttti i partci-
panti di cabiar la lr vita. (erikaca-
cronaca Delle partite preceDenti
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
14/16
cultura
Perch ha scritto il flm Luomo
che verr?
Da n lat cra il dsidri c na pa-
ina cs iprtant dlrsa dlla
stria italiana nn ss dinticata a
ss rinnvata nlla ria. Tttavia
nn vl ssr n l stric, a na
rifssin pi nral slla rra, la
ci draaticit ancra attal. La
stra di marabtt sbra lntanissi-
a, a basta andar in Aanistan pr
rndrsi cnt c la rra nn stria,
a attalit. Lida qlla di anda-
r n snal rt in qsta dirin,
sllcitand na air prsa di c-scina risptt alla ttla dlla vita.
Il flm ambientato nel passato, ma
il titolo guarda al uturo: luomo
che verr deve ancora arrivare?
Diri di s, aln pr crti vrsi. Il -
tr di allra rapprsntat dai 50-60
anni trascrsi da qi irni, c ci rac-
cntan na scit strardinariant
capac di vlvrsi nlla cnicain
nlla tcnlia, a ancra prir-
dial risptt all dinaic sciali ai
rapprti ani. Crtant in erpa
nn abbia pi avt rr ipr-tanti, a i cnfitti sciali sn ancra
aprti. C n rand sqilibri allin-
trn dlla nstra scit spratttt
tra la csiddtta scit ccidntal
i pasi pvri.
Luomo contemporaneo riuscito a
maturare un ripudio per la guerra?
ha atrat n ripdi ral. In alc-
ni casi anc prnd, a cnq
lntan da na vra sria vlnt di
pac. ovviant ttti vlin la pac,
prc intrss di ttti, a si nisc
spr pr ar nta di nn vdr pr
asscndar i prpri intrssi a scapit
dli altri.
Quanto difcile, oggi, nellera
della tv commerciale, are cinema
cosiddetto impegnato?
rlativant dicil. Crd c l-
, l spttatr abbia bisn tant di
n divrtint rivl, qant di n
n p pi intllint c vada in pr-
ndit. Nn crd c il cina pssa
sccbr alla tlvisin; ani, crd
c la tv sccbr a s stssa. I iva-
ni, i i, prriscn intrnt, dv
pssn sclir csa ardar crdsian sprciali li invstitri di ark-
tin crcial, c nn ann ancra
capit c il tr l, in rt.
La citt di Bologna come ha rea-
gito al suo flm?
mlt bn, cn na rand adsin
partcipain. Crd c Blna si sia
rispcciata nl l la nt abbia ri-
trvat lti valri rali, tici, sciali
c ann cntraddistint qsta trra.
Al cntrari di qant riva la crnaca
plitica in qi irni, travlta dal cas
Dlbn, qindi nl nt pir pi sqallid dlla stria dlla citt. An-
c nllallstint dl l il nd
plitic nn a sprss il li di s,
lti intrlctri plitici si sn nati,
a pr rtna c stat n iprtant
sstn dlla nt di Cni in ci
lavrat, in particlar di mnt San
Pitr c i a adttat cn att,
pi il ndantal sstn cnic
dlla ndain Carisb, il spprt t-
tal d ntsiasta dlla Cintca di Bl-
na d anc n piccl cntribt dlla
Rin eilia Rana.
La politica quanto investe sulla
cultura?
In erpa, alrad la crisi, ttti i Pa-
si ann antat i lr invstinti
alla cltra. In Italia si vdn sl tali.
Prtrpp c qsta visin stpida pr
ci si pnsa c la cltra sia n lss,
n nr vlttal, qand invc d-
vrbb ssr il s dlla nstra sci-
t pr cstrir nItalia ilir.
Come si pu ar capire in un mo-
mento di crisi economica e di di-
soccupazione che importan-
te investire sulla cultura? Non elettoralmente pi comodo parla-
re di risparmio?
I crd c n cntadin nn rinn-
crbb a sinar pr di ssr crt
dlla qalit dl racclt dl prssi
ann: dipnd dallItalia c vlia-
, na qstin di sclt: a vlt
basta lattiant nn ncssaria-
nt linvstint. La lica nativa
dllpca Crati, a Blna, stata
carattriata dal vitar, avrnd cs
p SImoNe JACCA
Ho ancorafduciain questa
citt, ma...
Cn L c
vrr riscit
a raccntar na
paina di stria cnssn avva ai
att. ora il rista
ci parla dl cina,
dlla cltra di
Blna
na cisra dlla citt s s stssa. Al
cntrari iprtant crar pprt-
nit, anc sl dar spai, abinti,
avrir il dial, trnar a crdr nl
valr dll rlaini an c n-
dant dll svilpp dl vivr ci-
vil.Le piace ancora Bologna?
Blna nl s pnt pi bass, a
anc, qindi, nl s pnt di rinasci-
ta. I ci crd, lta dcia, prc
snt in citt dll prsn psitiv,
c ann vlia di ttrsi in ic,
c ann vlia di ar s c si ritrvi
nidntit rt. mi piacrbb c B-
lna ricstriss qllania cltral
c avva na vntina di anni a...
giorgio
Diritti
Cinque anni accanto al padre in coma, in bian-
che stanze dospedale. Con un taccuino sempre
a portata di mano per disegnare i volti, le attese,
i silenzi: quella condizione di vita sospesa che,
oltre al malato, fnisce per coinvolgere amiliari
e amici. questa la difcile, delicata materia di
Diario di un addio (Edizioni Comma 22), il gra-
phic novel desordio di Pietro Scarnera, giovane
autore di umetti vincitore del Premio Komika-
zen. Raccontando il proprio vissuto, lautore si guarda bene dal prendere
una parte nel dibattito. Non vuole gridare o convincere, ma solo racconta-re unesperienza. Fatta di attese, incubi e paure, dubbi e deboli speranze.
Alle parole che non bastano mai, per attraversare i territori del dolore e
della perdita, il racconto a umetti aggiunge il disegno. Che in questo dia-
rio serve a arci vedere la realt di chi in coma e dei luoghi di cura, ma
soprattutto un modo per ricostruire limmagine del padre, che il coma ha
mandato in pezzi. (www.redattoresociale.it)
sullo scaffalep LuCA BALDAzzI
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
15/16
on tHe roaD14novembreore 22TrickyLink
Via Fantoni 21
www.link.bo.it
Biglietti 20/25 euro
Il pinir dl trip- p dx massiv Attack sar inItalia a nvbr pr pr-sntar mixd Rac nvlavr scit ad ttbr.Il disc rai il nn di
Adrian Tas, il vr ndi Tricky d dlla clla-brain di nrsi ar-tisti tra ci Bbby gillspidi Prial Scra, Black-an, Frank Rily marlnTas, ratll dllartista.
Dal 13 al 14novembresabato ore 22domenica ore 20EinsturzendeNeubutenEstragon
Via Stalingrado 83
www.estragon.it
Biglietti 32/18 euro
L spttacl di dnica14 avr l in na crnicspcial c rtr intr-n al cncrt dl rpptdsc; inatti la sicasar accpanata da na
stra traca, vid-
l slprrancs diSndscaps.
19novembreore 21Torn il burlesqueLokomotiv
Via Sebastiano Serlio 25/2
www.lokomotivclub.it
Trna nalnt la sratac a stravlt i cannidll srat Blnsi. Bnasica dannata snata livda Band da dj di aa in-trnainali, s sxy a-
alianti di Brlsq. NickCrran & t Lli nartista adrnalinic tant crianr ri drant ns cncrt ri discs-sin. Dp il liv l sptta-cl c spr i Dj dllaSrata Bddy mrr VirilDNic vi arann ballar slsn dli anni 50 60.
20novembreore 23Le brghe corteEstragon
Via Stalingrado 83
www.estragon.it
Entrata gratuita
Trna il rpp ska di rii-n blns c lancr ils lti disc hy, hy,hy in scita il 9 nvbra livll nainal. Il rpp
sna dal 1997, i stt si-
cisti si acvan l ssa allst sclastic strandna rand cnvinin nl-l cvr di Nx, Rancid.
Dal 25novembreDon ChisciotteCollpseIstituto Penale
Minorile Bologna
Via del Pratello 36www.teatrodelpratello.it
Dbtta il 25 nvbr il n-v spttacl dlla Cpa-nia dl Pratll prss lIpdi Blna. La Cpania rata qstann da diciraai dllIstitt pnalinril dl Pratll, da sttpartcipanti al prtt di r-ain tatral Btt m-lir da tr iscritti allunivr-sit Pri Lvi. Sl palc, nlrl di Dn Ciscitt, ci saranc il dirttr dlla pliiapnitniaria. L spttacl risrvat a n nr liitat
di spttatri. Pr inraini prntaini tln-ax:051 0455830; indiri ail:prntaini@tatrdlpratl-l. Linrss all spttacl sbrdinat al prss dllatrit cptnti.
26novembreore 21Thom Pin(bsto sul niente)Arena del Sole
Via Indipendenza 44
www.arenadelsole.it
Pirrancsc Pisani, vincitrdlla Pala dor allltiFstival di Canns, intrprtaT Pain, antir trn-tat, pa, cic, castic,ls, pta, sdttr ciraccnta di s tra ria para. L spttacl si basa
sl nl di Brian en ricid allintrprt randcapacit di rcitain allstss tp di intraincn il pbblic c vrr cin-vlt in pria prsna.
Dal 12 al 13novembreore 21Persone nturlie strottentiTeatro delle celebrazioni
Via Saragozza 234
www.teatrodellecelebra-
zioni.it
Vladiir Lxria intrpr-ta il rl di maria Callas inna cdia traicicadl 1972 di gispp Ptrnigri c al s dbtt 2anni dp, in nItalia in cilsssalit ra ancran rss tab, scatn n
scandal nr. Il tst
ardit c pssia bniainar, ancra ltattal. La stria cincia inna sqallida cara ad rni bassi ndi di Napli cnqattr prsnai
Fino al 14novembrePorte aperteVari luoghi della citt
www.naufragi.itVin prpst da Narai,assciain di princltral. Dritri, rsidn- pr iirati, strttr diacclina pr adri ba-bini pr disabili, aprn lprt alla citt, dand vita adn incntr indit. lcca-sin in ci qsti abin-ti, c di slit riannnascsti ai arini dlla vitacittadina, si trasran inli di cltra.
Dal 13 al 20
novembreBolognJzz FestivlBologna, Ferrara, Modena
www.festivaljazzbologna.it
A nvbr trna lattsis-si Ja Fstival c vdrin scna nrsi artisti di
calibr intrnainal c si
sibirann ni lcali di Bl-na, Frrara mdna ddi-cati al ja. Sl sit ddicatallvnt trvat il prra-a cplt ltr c alnit di ar attnin allcpravndit nn cialidi bilitti.
Dal 24 al 28novembredalle 10 alle 20CioccoshowPiazza Re Enzo
www.cioccoshow.it
La ssta diin dlla ra
dl cicclat aprta tttii irni dall 10 all 20 n-tr sabat 27 sar pssibildstar l dlci dlii nall 24. Allintrn dl Cicc-s sn in prraa n-rsi vnti, crsi labra-tri, cncrsi dstaini.Allintrn dl sit ddicatallvnt ci sn lt sc-clnti rictt da cnsltar ttr in pratica.
lg o h r, p c
ek C, v ch 25 g .P g v vcc cv - : @pg. 051 342328.
appuntamentI del mese
8/8/2019 Piazza Grande Novembre 2010
16/16