'Son M~ét .d'Àrt Bi·~ton ~e~' (~tél'ié,u' s Andi)~S IJ1stallatio~~ ~de M~gasill; .

~~J~ÇJ~···•~·GAi~l~,' ,: A,lt,.~riag~we,ltsr.4.é<;~r~s· .... de, Bars

. .- . .

~iou

. '

1

.

·.

'· '

11AGA Il 1

Véritable Cuisinière .. a feu ·· continu

" UNIQUE AU MONDE "

MODÈLES POUR PENSIONNATS

COMMUNAUTtS, FERMES, Elfe ••.

Concess.ionnaire :.

L.ECERf,. S, Ru-. Kerfenteun, QUIMPER - Téléph. 8·88 ·.

ART SACRÉ·· ORFÈVRERIE

·s R ,0 N Z E S STATUAIRE CHASUBLERIE

Pierre PP.CH.E. ~ ' H, Bool~vard de Kerguélen

QUI M P ER (Finistère) T èlêpl'lone 8. Hl . .

LUNETTERIE - ORTHOP!DIE

OELBENN / '

Dlptam' de- l'EcOle fran~aJse

d ~ Orthopfidht

16, Rue Kéréon. - QUIMPER . .

LE BIHAN-SALUDEN 7, Rue Kergariou QUIMPER VITRAUX P.APIERS D'E!MBAL~AGE ~N TOUS GENRES SACS ET NAPPES EN PAPIER; FICEL:LES

Jean PAYAN ' ..

Dépôt :. 54, Quai de l'Odet QUIMPER Tél. 12•88

' ' ~

'

·.

.

KR 0 A Z -~BR E 1 Z GWEN GOLO NIV 11

Koumananl ordinal (eur bloaz) 350. liJr PRIZWU : Koumananl a zikour . . . . . . 500 lur

Koumananl a enar........ 800 lur

1. Evlt kement a zel! ouz danvèz-skrid ar uelaouenn : skriva da rener Kroaz Breiz : Mr l'abbé Jean-François Falc'hun, protes­

. seur au Grand Séminaire de Quimper (Finistère). 2. Evit kement a zell ouz Koumanantou ha pro tou, skriva da :

Mr l'abbé Laurent Bleunven, rectP'lr, Plomelin, par Qùimper, (Fi-nistère). C.C.P. 1266.53 Rennès. ·

TAOLENN Goueliou ar Miz lAn Tadl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pajenn 2

.An diaoul hag ar banerad si vi !Petromigl.·. . . . . . . . . . . . 3 ·

Ar vicher a gouer IY.- L. Becot) . . . . . . . . . . . . .,.,li\\G!H.EaD··~~:- 5

Fransez Vallee. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ~1 .. 1l.l.~f.~ ~. -. 6

JliOCf.S~' ~ Bleun·Brug Lokornan IY.· F. ar Falc'hunl ......... :·:·:·:·. - 8

Tenzor an dinlin goz !Ab Sulio) ...... ·.·...........• 12

Gwechail e Kerwenn : An eosl {H. Greffi . . . . . . . . . . . . 13

En eur Barrez a vro-Leon.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Da v;eur a hini eus hon lennerien dievez e rankan degas da· zonj euS kefuent-man : an 200 lur, o_ devoa dè­gaset d'eomp warlene, a oa evit paea an_ 8 niverenn, moulet e 1948.

Skrivet fraez oa ar wirionez-se war Groaz-Breiz Mae 1948.

E miz genver diweza e tigore eta ar c'houmanant nevez, a gouste 350 lur.

Evel m'eman ar c'hiz, hor beus ken­dalc'het da gas ar gelaouenn d'ar re holl a oa koumanantet e 1948, ha n'o deus ket lavaret e felle d'ezo terri o c'hoùmanant.

E mezevenn hon eus graet eur galv d'an dilerc'hidi da baea; Mard'omp bet

REVUE MENSUELLE

Ar merour : M. l' Abb~ BLEUNVEN Recteur, PLOMELIN, par Quimper

.

.

selaouet gant mèur a hirti, a.n él.âl'tl vrasa a zo chomet bouzar.

Goulenn a reomp diganto dont enrto o unan. An 8 niverenn kaset da bep hini abaoe arc bloaz nevez, a zo kous~ tet d'eomp 240 lur.

Ezomm hon eus, hag ezomm bras, eus an- arc'hant~se eyit gellout pâdout,

. er bloaz a zeu. Ha setu- Perak e vezo ret deomp

kas) hep dale) eur bHhed~paea d'hor mignoned dizonj, mit ne zigoront kBt prim ·o yalc'h.

Fizions ·am eus ec'h esperniht d'eomp, ha d'ezo o unan, eun dispign muioc~h.

AR MEROUR.

Ti- Moulerez Kreiz Breiz 36, Rue Richard~Lenoir, RENNES

t Goueliou · ar Miz t 4 gwengolo : 13vet sul goude ar Pan­

. tekos+. « Daoust hdg an dek den n'int ket.

bet pareet ? erne Jezùz~ gaude beza roet ar pare da zek den lor.· E peleo'h eta· emafi an nao all" -y N'eùs bet kavet nemet an estrafijour:..mafi, eur Zamari· tan, da renta gloar da Zoue » ! ... Al­las ! Daoust_ ha n'omp ket re alies hefi­vel Ouz an nao ali, ha 1dianaoudek ha dizeblant e. k,efiver eun Doue hag a zo bemdez kell-mat ha ken brokus en· hor c'heiiver ?

8 gWe,ngo11ç,.. yaou c'hez Var;; ha ar Follgoad.

: Giniv:elez a-r pardon l+ron

Evel an ·hall Zent hag an holl Aelez, eve1_ Salaun ar Foll hag .an hall gris­terrien .vat, sal_udomp an hini- a zo, hag hi hepken, kaérbc'h,_ santeloc'h, gallou­duso.c'h eget an hall Zent. Itron Varia ar Follgoad, pedit evidomp !

Il gwengo·lo : 14et sul goude ar Pan. tekost. .

« N'hell den ebet servija daou vestr ... N)hellit ket servifa DouB hag an m·n c'hant. » Jezuz e-unan eo a ro deomp ar gentel-ze. Sel~ouomp anezi gant ar bra_sa evez ha dalc'homp sofi;i bepred n'ho"n elis -nemet- eur Mestr. da zervija,_ unan hepkel']. -: Doue !

12 gwengolo, Jun' : gouel ano •antel Mari. .

Eun .. ano hag· a zo benniget war- an douar abez, - eun ano hag a iàk an diaoul da grena, - hag a dlefe beza lavaret mil gwech _bemaez · gant an holl gristenien. Eun ano ivez hag a dlefe beza roet d'an holl vugale war ar maen-badez ! Dalc'hit sofij a ge­ment-se, tadou ha mammou !

2

18 gwengolo : 15et sul goude ar Pan. tekost.

« A rabat fazia, erne Sant. Paol ; ne. vez ket .graet goap ouz an aotrou Doue; Pep hini a eosto ar pez en· do hadet. » Betek-hen, petra hon euS-ni hadet ?· Greun mat pe greun faU- ? .Ma- _feU deomp kaout éun eost kaer er baradoz,­l':_a n'eo ket poent · deomp chefich huhez; ha beva diouz lezennou_ Doue hag _ an· -Iliz ? .- _:-

19 gwengolo, lun• : goue'l l+ron Varia ar Zalet.

« Roet am eus deoc'h c'houec'h dè-­vez eYit htbourat ; ar zeizVet -am e_us miret evidoun, ha ne fen- ket d'an" dud-' e rei din... Ar re a vez , en hent gant o c'}J.irri; n'int ket gouest da doui -ne-­met dre ano va -Ma b ... - Ret éo lavaret-· ar pedeiurou- min tin ha noz. » Evelse · e komzas· ar Werc'hez da vugale -·ar Zalet .. Taolomp evez mat oUz he c'hOm~: zou, ha sentomp outi. · ·

25 gwengolo : 16et sul goude or Pan· tekost.

« -..4.n neb __ en e111: uhel_a- a vo iz.ezaet, an--neb en em izela a va uhelaet:. _»: Bezomp izel a galon, greomp vad. __ d'an-­dud ar :muia ma ·c'h~llimp,.oc'h en_~étrl. lakaat en ·a- "Zervij, -hàg- ·er baradoz,' : Doue a roio de9mp _ e11r pla~_ kaer·;- -.

29 gwengo'!o, y a ou : gouel Sa•nt J>:Hkael, Evel sant Mikael, bezO:rrip- af8.~ fidel- .__,

da Zoue, hdr Ç'hrouer,' hon Tact ~ hag hor Zalver _; ra blijo gantafi_ hor sikçjur bemdez-· cta gaout an treC1h war· Zatan; hon enebo-qr.

AN TAD.

1 '

An dia oui hag ar

Ar ma:rc'hadour sivi a oa war ar blasenn.

Eur bern tlid en dro dezaiî. .. Lod "o prena, lod ali o sellout preila

hag 9 c'hlaourenni. Lomig ha Perig a oa ~us ar rummad-mafi ...

Biskoaz en o zammig buhez n'o doa gWelet .eur bern paneradoü _sivi evelse. Ha pebez sivi !_ Teo, lart, livrin ha ruz ev el soudanennçu ar gurusted vi­han, da c'houel ar Zakramant. ~a pegen eurus Plougastelliz, a c'hell

ober kovadou sivi ! Amafi, e Menez-Are, ne gaver nemet

brug ha reier ! · An daou baotrig a zebre sofijou du

hag a gendalc'he da c'hlaaurenni dirak ar- sivi ruz.-

* * * Diaoul an av~, ken sioulik ha tra, a

oa o troidellat en dro d'ar stal-sivi. Dont a reas da guzulikat e gente! . è p~eg sk,ouarn an daou baotrig.

« Perak 'ta cham aze da c'hlaou­rennf ? Kemerit 'ta buhan eur bane­radig. eVidoc'h ho taou ! Den ne welo aç'hanoc'h hag ar marc'hadaur ne Va ket · paouroc'h ! » '

Ar ·c'henteliou fall, hadet e kalon ari den, a ziwan trummoc'h c'hoaz eget ai' gwiniZ du en çlouar.

Eul luchadennig an eil. ouz egile, ha selu ar baotred da ober o Zro-gamm. Ne badas ket pell an abadenn : c'hoari an dra da stal ar marc'hadour, tapout peg _en eur baner dres pa oa troet e benn gantait.. ha setu graet an taol !

Ken dizeblant ha n'l'o defe 'prenet ha _paet ___ o zivi·, an daou laer a dreu-zas ar blasenn hag a yeas da guzat .o laeradenn du-hont, en eun ti kaz kouezet en e boull, er penn ali d'ar bourk.

Kuzet e voe ar banerad sivi en eun neizig yeod glas ha radenn, en eur c'hor:h d'an ti koz.

Pm;mt e oa· bremafi mont d'ar skol. .. ha n'eus forz penaos, ret e vefe dezo gortoz an noz evit debri ar sivi.

* "' '~

Lp:rhig ha Perig a· gavas hir spontus an amzer en devez-se. BiSkoaz n'o doa bet ·kement a vall da Welout an noz o tont..·. Met da vare ar sivi ruz e vez hir an deiz, ha ret e voe dezo gortoz ha kaout pasianted.

banerad • • SI VI

Dont a reas an noz evelato... Eun nozvez tefival-sac'h ...

Daoust d'an defivalijenn, an daou babor ·-a gavas o c'huzadenn. N'hellent ket, siouaz, cham en ti koz da zaouri o laeradenn ... Re a dud a dremene dr~ an hent.

Met da belec'h mont d'an ·eur-mafi ? « D'ar· vered, erne Lomig. Alc'houe­

ziet eo ar glouect,· met, n'eo ket diaes mont dreist ar voger. »

En eur ober e rampadenn, Perig avat a voe darbet dezafi diskregi diouz ar banerad sivi. Diou zivienn zoken a gouezas war an hent. '

- « Gortoz ! Gortoz ! Kfog er ban~r ma· tiskennin da zastum: an diou zi­vlenn kouezet war an hent.

---' Lez an diou zivienn~ze aze, erne -Lomig ; bremaik e kavimp anezo ! Dis~ kenn 'ta buhan amafi ! »

Perig a zentas, a reas eul ·lamm er vered hag a zeuas da azeza war eur bez e kiGhen Lomig.

Ha bremafi, bec'h d'ar sivi !

* * * Lomig, ar c'hosa, ar banerad sivi

gantafi war- e varlenn, en em gargas da rel da bep hini e lod.

« Unan din~me, unan dit-te ... _» Pep hini d'e dro a lonke e zivienJ1. Chê ! Pebez sivi mat ! « Unan din-rne, unan dit-te ... - », -a-·

gendalc'he Lomig, ingal evel momen­ter eun oràlaj.

Tremen a _rae bep ah amzer unan bennak dre an -hent, met n'belle na gwelet na klevet. -D~zoursi, an daou gafifard -a gendal­

c'he gant o friko. « Unan din~me, unan dit-te ... Un"an

din-me, unan dit-te ... »

* * * Llzetig ha Finetig a oa kemenerezed. Bemdez ez aent da wriat _ war ar

maêz, en eun ti pe di. · Diwezat e oant en_ devez-se o tont

d'ar. gêr. Mont a raent, o diouig, war · o « zrankilite », evel ma vez _lavaret,

Tremen a raent dirak ar vered .... « Klevet a rez, Finetig, erne Lizetig_

angreiz pep kréiz, chomet a grenn a zav. Klevet a rez ? · ·

-Petra 'ta? .::...... Ne glevez ket ! Met- selaou 'ta ! - Unan din~me) unan dit-te ... Uiian -

din~me... -

3

KîeVet a rez bremafi ? Ya! Klevet" a ran ! ... »

An diou gemenerez, skornet o izili gant ar spont, a groge start an eil ~ brec'h eben hag a grene eVel dliou lapblJS bihan kouezet diouz o neiz ...

« _Unân din-me~ unan dit-te ... a gen-: dalc'he ar VoueZ. _ - Petra eo, a gav dit ? a c'hou­lennas Lizetig en eur skrijal.

- N'ouzon ket, Lizetig baour !. .. !\leVet am eus konta gwèchall, e teu alies d'ar v'ered an Aotrou Doue hag an diaoul da ranna kenetrezo eneou an d.ud varo.

- Marteze. awalc'h eo- an dra-ze eo ... S~laou 'ta c'hoaz ! _

- Uùan din-me, unan dit-te... (A-r Vouez ne gante ket ken ker buan ... Mont a rae goustatoc'h..:goustata.)

:.._.. Unan din-me...... Unan dit-te ...... Uniin din-me ..... Mat.! ...... N'eus hini ebet ken amaiï... Met aze, en tu all. d'ar voger~ war an hent, ez eus (liou all... Deomp da glask anezo... »

Ar gurun o koueza war o zeuliou n'he defe ket lakaet an dioU gemene­rez dà dec'hout buhanoc'h. D'an daou lamm-ruz e redj9nt betek ar gêr ...

· Drouklivet evel daou goif maro e tegouezjont en ti ... bec'h dezo o kaout o alan, o dent o stlakal gant ar spont ...

. « Petra 'ta a zo en em gavet ga­neoc'h?

- 0... an diaoul ! a lavare Li.Zetig, en eur grena ataa·.

EUL LEVR

6 ... an Aotrou -Doue t a iavare Finetig, o krena kement aH.

Tud an ti ne go:rpprenent ket eur · siseurt. ·

« Ar re-mai'i a zo sot awalc'h », a c'hrozinole an· tad-koz. . Pa . Voe ton:et âr spont warno, ar

merc'hed pâom• a C'hellas displega _a abàdenn... hag o spdntadenn. Tud an ti ne ouient ket re Vat petra k-redi. Biskoaz keinent all !

« Eomp da gousket, erne an tact­kaz ... Warc'b.oaz e va gwe1et ... »

Antronoz, hoU dud ar barrez o doa klevet konta -spontadenn an diou ge­menerez.- Ne oa kaoz e pep lec'h, ne­met eus paotred ar Zabad, ar viltai'i­sou, al lutuned ha kement-zo.

Ar waz:')d a vousc'hoarze -hag· a heje o diskoaz;

Ar merc'hed a grede, lod· anezo da vihana, ·rak an diou gemenerez n'a doa

· ket ar brud da ganta koi'ichennc;m ... Perlg ha Lomig avat a c'hoarzas

leiz o c'hroc'hen. Eur c'hovad-c'hoarzin da lakaat da

ziskenn ar c'hovad-sivi ! . . . . . . . . . . . . . . . . - .... \ .... ' ... :

Fiziai'is. am eus e sa'va~ ganto ivez eur galonad keuz diwar --o laeradenn ... hag o deus lakaet urz en o c'houstiai'is hag ivez e yalc'h ar marc'hadour siv(!

PETROMIG.

DA BR ENA << HON OFERE!i\IN HEUI.IET MA Y »

(Ar Vuhez Kristen, kouent ar Gapusined, Rosko, 1949, 64 pajenn)

En hon amzer, e klasker lakaat ar gristenien da gemer perz, kals .muioc'h, e lidou an oferenn : hon Tad-santel ar Pab hag hon Aotrou 'n Elskob e Kem· per, o deus pouezet ineur a wech en o c'helennadurez war gement-se.

Levriou a zo bet embartnet evit dont a benn eus al labour. Kals .. parreziou a ra implij, gant plijadur, eus leyr an Ao. Guermeur, · « An oferenn heuliet gant an dud fidel », moulet alies a vremai'i.

D'a zro, Kabusined Rosko a ginnig .d'ar parreziou ha d'an dud. fidel eu! levrig nevez « An oferenn heuliet mat '>>. Ennafi e kaver c'houec'h doare da gemer perz -en oferenn : 1) en· eur resJ?ont d'ar beleg ;_ 2, 3 ha 4) en eur

lavaret pedennou ha kana kantikou­oferenn bep eil ; 5 ha 6) en eur gana kantikou hepken.

Aes eO obei implij eus 3.1 levrig­mai'i, ha kals servij a· · roio __ er par­reziou evit oferenn-blaen ar zul ; zoken er parreziou g'o deus nemet èur beleg, e c'hell eun den a volontez vat dont buan a benn da ren an dferenii evit mad an hoU.

Goulennit al levr digant : M. le di­recteur d'Ar Vuhez Kristen, Couvent des Capucins, Roscoff (Finistère). c. C. P. : 209-81, Nantes.

Priz al levr : 25 lur ; gant 'eun dis­tao! a 20 % da renerien ar parreziou pa gemero~t d'an 'nebeuta 50 niverenn.

Y.-F. ar F.

M)hoc'h eus_ eul levr brezonek da bTen·a ha na gavit ket en dro deoc'h, skrivit da B.A.L.B. (Breuriez al levriou- bTezonekL 8, straed- Degraverend; Roa._ zon. Goulennit eno degas deoc'h evit netTa roll al levriou bTezonek o deus âa werza.

t ~

1

--~, Ar VICHER A GOUER ·~

Al: lizeT-maiï ·a zo bet sr·!.Vet da rencr Kroaz Breiz gant a1t aQtrou Becot~ ijiner M labour-douar (.ing6nieur agTonome) : kals eus hor yaouanlet-Zou o deus anaoudegez anezcMi evit ,beza e glevst alies o Tanna e zeskadurez ga;nt hor c'houenen yaouanlc en dcveziou studi savet evito er bloaveziou tremenet. Embann a reomp gœnt plijadur, gou~3 aotTe a·n ao. Becot, al .liz·eT leun a genteliou talvoudns ne dleont, ket chom lcuzet ouz hql lennerien.

An Ao. Becot en de~ts ·"bet ivez ar vadelez da lakaat etre hon daouarn skTidou all diWaTbenn al labour-douar, hag a vo embannet dizale. Bennoz a greiz kalon~. en hano Kroaz Breiz hag he lenneTien~ d'ar sk1·ivagner madelezu~ ha goui~iek.

Roazon, 24 mezeven 1949.

Aotrou Rener, Dudi am eus bet ci lenn war GToaz

Éreiz pennadou an aotrou Kreff, a zis­kouez deoinp- buhez an dud diwar ar maez hanter-kant vloaz· a zo (1). Eur c'hemm bras a zo deuet abaoue. Ar re gaz a zo tuet alies da c'hrozmolat ha d'ober fae war an n·evezentiou, o lavaret d•an dud yaouank ez eont da gall. · Ar re yaouank, er c'hontrol, a ga v d~zo ne oa gwechall nemet soto­riiou war c an douar .

D'im deiz hh_·io emafi an traou o trei buhanoc'h eget biskoaz. Klaskomp eta aber eun dispa.rti etouez an neve­zentiou a bep se urt a. welomp o sevel a zeiz da zeiz ; klaskomp lakaat an traou mat nevez-diwanet .da greski ar muia ar gwella, o c'houennat al louzou fall, mar deo ret. ,-~ --.: 1

* q,- *.

Skrivet am eus e penn va lizer « Ar Vicher a gouer ». Ha setu eun neve:­zenti : na pet gweèh n'ho pelis ket klevet eun tad a familh diwar ar inaez o lavaret: «·' Etouez va bugale, setu unan hag a zo eur. paotr · fin, ~pered .dezafi ; d'ar skol e va kaset, hag eur

, vicher a , vo desket dezai'i... Egile ail avat n'eo ket ken gouest : chom a ray da labourat douar. »-

Neuze, eus eun tu, ar :t;e fin, o teski eur vicher : ar vicheiourieh !

Eus an tu ali, an dud divicher, ar ·go•-eriated ! '

Ha padal, bremai'i, al labour-douar a zo eur vicher. P'etra a raio eun den dizesk, mar· dea ret dezai'i gounit e vuhez · ·a. lahourat -e· dammig douar ? Eun tieg a zo ret dezai'i en em denna e unau gant al ludueier a Pep seurt, gant an· hajûu, gant ar mekanikou. Bez' en deus zoken da rei e ali en emgleoiou koueriated. Mar deus bet gwechall tud . o labourat douar abala­mour. ma ne ouient aber netra all, hirio ez eus chefichament bras : an dud diy/ar ar maez, - ha ret eo dezo

- a zo ker barrek hag ar re all war n'eus forz petra. N'eus mui da gredi e chomint da labourat douar dre nerz pe dre heg : dre o youl vat hepken ha dre garantez evit o micher eo e cho­mint!

* * * Met evit en em denna mat gant o

stal, petra zo. ret deza·? . , Ober o micher evr:Jl tud a skiant. Arabat aber fae war ar giziou kaz :

er c'hontrol, ar re-mail eo ar ·maen diazez ma c'heller sevel warnafi, uhe­loc'h-uhela, mein ar giziou nevez ; hag hep eun diazez mat ez ay an ti war ziskar. Bezomp doujus eta e ke:iïver ar giziou kaz ; gouezomp tenna hor mad a:ilezo, met savomp wa1no _mein nevez eleiz.

At yaouankiz a-vremai'i n'email-hi ket da daman war ar poent-se : klask a ra muioc'h-mui lmaout an traou ne­vez ; sellit 'ta ouz ar baotred a labour war ar gwez frouez, evit anaout hag implij ·al louzou nevez-ijinet enep ar c'hlei'iv.edou ; ouz paotred. FoUeSnant, ken· ampart da c'hounit ha da werza kerez ; ouz ar re a ya da gontrole­rien war ar patatez, hag ouz. ar re a ra ar vi cher a velmnikerien; 'ev.it la­kaat moterien ha trakterien da vont en dra.

_" * * * Evit mont warraok, setu an daou

boent a zo d'am menoz, an talvoudusa d'an deiz hirio :

Da. genta, dont da veza desketoc!h­desketa waT ar mekanik : anaout ar mo teri en a. b19-p seurt, dre al levriou ha dre ·al labour e unan. Anaout ive an trakterien a bep doare, evit dibab, en o zouez, ar re a vo dereat d'an tiegez. Anaout kement- tra a zell ouz

. an · elektrisite. En eur ger, deski ar pez .a anver : « Ijin ar Maeziou » (Génie -rural). Evit gwir, bez' ez eus dija meur' a hini hag a zo barrek

/ kenàîi war gement-se. D'an. eïl : gouzout konta ar gwen-

5

neien 1 War ar c•houilidegez eo diaze­zet.. pep tra e _ labour an douar : ret eo gouzout peur e c'haunezer ha peur e koller. Ne lavaran ket d'an dud beza krog o bizied, nann ! Met beza mar­c'hadourien onest ha digor o daoula­gad. · Ahendall ez ay an tiegez buhan war netra.

* * * Ret ea hen anzav : bez' ez eus bre­

maü etouez an dud yaouank, paotred ha .merc'hed a Vreiz-Izel, eur bern tud hag ~ gomPren kement-maü_, hag a lako hoU galon war an traou nevez am eus diskleriet ama,fi, daoust d'an traou-ze beza kalet alies ha ·-diaes cta· zeski. Eur frealz eo d'ar re -gaz evel­domp, pa wel9mp ar bed o trei evel ma ra ha pa 'z eus re yaouank hag a c'heller lakaat ar fiziafis enno.

Ho trugarel,taat a ran, Aotrau Re­uer, da veza' roet din an tu da. zis­plega an dra-ze e brezoneg, penri da benn ; er brezoneg emafi ene hor bra, eun enar eo deomp aber gantafi ; eur benveg eo eus ar re wella evit ski­gua etouez ar re yaouank an traou ne­vez a bep seurt. Va zesteni. bea a c'hellan rei deoc'h : evit kaout tud yaouank ampart ha digor o spered, ar gwella hent eo mont da gaout ar vrezonegerien rik.

Degemerit, me ho ped, Aotrou Re­uer, va gwella ha doujusa. gourc'he­mennou.

I jin er . ar M aeziou. Y . .:.L. BECOT,

(1.) Gwelit e Kroaz Brei.z ar pen­nadau : « Gwechall e Kerwenn ».

llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll

t FRAN5EZ D'an 3 a vezeven 1949, diouz ar

. mintin, e varve én ospital Sant-Lorans, e kichen Raazon, en : e 89 -bloaz, eun denig dister, dall ha bouzar gant ar gozni, ha karget a bep seû.rt klenve­jou, Fransez Vallée, lesanvet TAD AR BREZONEG, abalamour d'al labour dis­par en deus grêt e:V_it hor yez.

Evel m'en deus kontet deomp en e Envorennou eur , brezonegour, ganet oa bet e Benac'h (Belle-Isle) (1 Bro­Dreger, « en eur familh orfebourien deuet eus an Normandi araok an Dis­pac'h. Met dre zimeziou e teujont a­bred da veza Bretoned a ouenn hag a yez. »

E dad a gare komz ha klevet komz · bre_zoneg. Met e vamm a oa a Vretz: Uhel;. he ne oa war he zro da vitizien nemet Gallezed. Pa varvas unan anezo, e dad a gemeras eun aU h~ ne ouie nemet brezoneg. Ganti -eo e stagas Ii'.

· Vallée da zeski brezoneg, wardro e 7 pe 8 vloaz. Adalek neuze e voe bre­zoneg gant ar ·vug,ale ouz taol.

0 zad en doa eur vilin da aber ·pa­per, hag ar merc'hed a laboure enni ne ganent nemet· brezoneg eus -ar min-

· un d'an noz. Ganta, hf!,g o c'hoari gant bugale ail, _e peurzeskas F. Vallée ar brezoneg.

« Dre furchal en armel va eontr kaz, emezan, e ka vis eun- deiz ar Bar­zaz-Breiz, ha kement a blijadur a ge­meris ouz e lenn, ma teskis ar pep brasa anezan dindan envor. D'al leor­ze, evel meur a Vreizad, ez oun dleour ma karan Breiz ha he yez, »

6

VALLEE t Achu gantan e studi e skolaj Sant­

Chariez, e Sant-Brieg, e voe, e Skol­Veur Roazon, unan eus diskibien kenta Jozef Loth War ar c'hembraeg hag ar brezoneg, araoi{ beza- eaUJ?-Rll ;eur mestr dispar war , ar brezoneg.

Re Zister, a yec'hed evit beza kelena ner, koulz hag evit ren milin. baper e dad, ec'h en em lakeas, en hanv, da redek hentchou Leon, Treger ha Kerne, en eur zasturn; gant eur fano­graf, toriiou kaliaÔuénnou Luz-el, a zo bet tennet diwarno eul Ieor kaer gant Maurice Duhamel.

Er bloaz 1898 e savas Kroaz ar Vre­toned, moulet bep sizun e brezoneg penn da benn, a badas betek ar bloavez 1920; Ar gelaouenn-ze a voe eur skol dispar evit kalz skrivagnerien yaoua,nk, koulz hag evit al lennerien.

Fransez Vallée en deus savet .al leo­riou gwella a zo, hag a vezo c'hoaz epad peU amzer, etre daouarh -kemènt hini a feU dezan de.Ski ·mat ar _brezo­neg : La · ara1nmaire bretOnne ·_fln qua- , rante leçons, bet admoulet 10 gwech ; Le grand dictionni:tire jrançaisnbreton, leor a BOO pajenn, -- ennan kement-~ ger brézoneg .impJijet e-touez. an dud, ha kalz re nevez kroUet gant an oberour evit komz eus pep tra e brezoneg ·; Supplément au grand, dictionnaire fran­çais-breton, ennan tost da 700 pajentL, embannet g.ant F. Vallée 'bioa:z .. hepken araok mervel, evel eun testeni eus la­bour e gozni evit ar brezoneg, Ouspenn, kenhtbouret · en deus ive gant E. Er­nault ha Meven _Mordiern evit seVe!

l

ieoriou âii a ·houez bras, evei Notennou diWa'fbe'fin ar GeltBd Koz. E-touez ar Yretoned -kar-o-yez, ne gaver ket hag o dij8 kaset da benn, gant ken nebeut a yec'hed, eU.l labour ~en dispar evit amzer da zont ar brezoneg.

da c'hedal ma vezo digemeret er bac­calauréat, hep dale moarvat.

Eur c'hriSten mat oa ive Fransez V8Jlée, oberiant ha didabut. En devèz ma voe sammet trumm gant ar maro en doa ·nevez resevet e Zoue, evei da

BloavezioU diweza· Fransez Vallée a bep gwener kenta ar miz. · · zo bet- frealzet o welet tud desket Breiz o · trei muioc'h-mui ouz ar bre­zèrie'g, hag o lakaat digeri dezan dor ar skoliOu, ar skolachou hàg al liseou,

Lennerien Kroaz Breiz a dezo eur zonj en o fedennou evit rener kalonek Kroa.z ar V'retoned.

F. F., Roaz<:>n.

~tu amafi panaos .e k~mp-renas F'. V:all.ee e gilefived hag· e varo·.: · diSk.Oùez- a r8 dorqWer e spe_red kristen.

Breudeur Kiafivourien, n'.ankouao.mp Meuli Jez.uz a skuH&tl warncmp Pani!hder stank. e vade-6e.z!c,u9

B:sz b-e.nnigetr o · Pean .:Ian'te-!! IF'enn .. an-hentf ·vit mont dla vervel ... Mervei'vel ma -varvas Jlezuz. Hedi, avat,c'houzafivas euzus, 'KR"~ei_:z mal1oz e vour1·evien clro·!--d< : Ha ni -'varv en ewr gWe~le bouk, Fre~llzet-flour gant_ ar bedenn 'Zav diwar kaionou kristen. Krizder, kle,fived, loes (1), 21nken, 'Miaro! 'V~-«:!!omp n'oc'h netra ken· Fl"en deus, kent, gouzafivet Jezuz War ar groaz eur an.aro skr~jus. Breudsur klanvourien, kanomp lld 'P7 ar grasou ·a ro dimp deUid (2).

Lid eta -d'ar c'hlefived garo; Ha ldre~ïst _pep tra, licll d'ar Marc!

Frafisez VALLEE (15-2-45),

(1), 'Loes ::::: po an, e Treger (eus ar C'hembraeg, llo es). {2) Dellid '3:: gounidegez a « veritou ».

~~

GALV OIAR VADELE!Z. Bez' -hon eus bet chomlec'h pemp Breizat yaouank o cham peU diotiz-_ -~o

bù) hag a garfe degemer K?'oaz Brei-'z. Met diarc'hant i~. Goulenn a rèomp ho sikour evit Priz eur goumanant . d'ar broiOu estre·n

(400 -lur) pe eul lodenn --anezi d'an nebeuta. Ma te_u. muiac'h a arc1hant eget priz .. ar 5 · koumanant-se1 é kasimp iv-ez ·d'an dud yaouank al levriou studi a --c'houlennont.

Gortoz- a reomp ho skoazell gant fisiaîiz, en o ana hag e ana Brei?,. _Bennoz __ Doue !

AL. LIAMM kelaouenn Iennegel fi .

• Un niverenn 80 pagenn bep daou viz · Koumqnant evit 6 niverenn : 600 lur

Sekretour.: p_ LE BIHAN, TRAPPES (Seine-et-Oise)

1, ·Avenue Marceau C. C. P. 5349-06 Paris il

7

f

BLE UN BRUG Lokornan

Kerne 6-7 a viz Eost 1949

Goude -Bleufi-Brug Kastell~Il:aol, warlene, Kroaz Breiz a skrive : « Setu nevezet ar Bleufi-Brug ! Er blqaz: a zeu e raint ·kaeroc'h c'hoaz, ha brasoç'h ».

-- Kemen~ hini._ en_ deus bet an _eurvad da gemer perz e Bleu:ii-Brug Lokorn~ 1949 a afizavo n'o· deus ket Reiierien· ar Bleu:fi-Brug c'houitet war o .. ger. Va­u~an ain_· eus k_Ievet Bleui'f-Bru:gerien goz o lavaret : eus kement Bleufi-Brug ~ "eus bet tro da welet,.- hag hep ober· gaou ouz hini ebet, he:rnafi eo ·en deuS dibradet ar maout ! » , . - -

Koulskoude,· labour ar'. Renerien a zo bet diaesaet' gant_- kle:fived -hir ar .Re_rier-mE?ur, an aotrou Liberal, a dapas e faU dre ar skuisder dastum"eto_ war­lene : '_emafi bte:titafi pt:m diouz e gêr o seve! _e yeC'hed a nebeudoU, · E galon avat a oa e Lokornan· d'ar 6 a Viz east. Ra vo berz ar Bleufi-Brug; e- labour,

.eur frealzidigez· evit~fi, da c'hortoz .ma <:'hello dont· _·adarre da gregi e _paoiou _an _aiar·! . . _ .

An· aotrou chaloni :Fave, pei'son~arc'hbeleg Kastell h8.g alu:;>;enner ai' .-Bl~uli­Brug, eo en deus dalc'het plas an aotrciu LiberaL.. En e gidheri, ar stroll rene­ri~n o deus_ :unanet a· gouiziegez hag o galloud da gas da :berin ar gouel : Xavier Langleiz, Yann ar Minor, 'Breton, Bernard de-Parades, Herii Caouj_ssin, Yisal\t,Seite~ Laurafi.s Stefan, Rene Kerlan ha Bernard Philippe,· Y. Koroller ha Per Toul­·hoat:.. pep hini en deus poaniet, a wei pe a guz, sikouret gant. _ Lokornaniz, drèist-holl an Ao. Maer, Herve An Henaff hag -an dimezell Gaït Coadou. BeJ;UlOZ­·e and an hoU Vretoned, d'ar re 0 deus ro-et c}eomp ar gouel dîspar~ze, ar c'haerit

.--etouez ar re gaer a ziduas Breiz en hafi.v-mafi .. ·- · .

. Gwenoc'h eget War!Eme, Blell:fiiBrug Lokornan -en"_deus sevenet an 'teir_. gefrt-di merket dezafi gant e reolennoù: ar studi, an dudi, ar bedenn. , .. ·:;

·Ar zadorn, 6 a v:iz east,. à voe; edoug an deiz, .. devez ar s_tudi. · _ . . Kerkent ha dek ~ur,· e sai ar patronaj, oa ·en _.em zastùmet eur st;rol~ad ·. founnus a studierien : beleien ha frered, Ieanezed, liked a -bep stad, skollted ; · dilhajou . marellet, · -enùo tud JJodet gant an hevelep c'hoant : ar yoûl da zeski. Servich~t mat e vezint ! . - · . -· .

An aotrou .'n abad Fransez ar Fato'hun, kelenner ar ye!l;ou keltiek e skol­veur ar ·:stad e Roaz:on, 'eo. a zigor· an abadenn. Komz a ra eus an d~chenn

8

•

Laurafis _Stefan,·. Re"ne Kerlan ha Berp.ard Philippe, Y. Koro~ler h8. ·p~r.· ~:~~.i­a zO e·. hlni: _kelennadurez ar brezoneg er .skoliou, dreist·holl er sko_liou kr~n,n ... ;keîiver ar gelennadurez-se,· petra a .. zo bet graet gant ar Gannaded· vre1~a;t evit kaout an aotre da gelehn ar brezoneg, ha dreist-holl peseurt ·mad: _a_ vo -da denna euS ar ~rezon~g :[)à vezo -digemeret er- skoliou a leUl) ; studi. ar bre~oil~g ne vezo ket IÙlpken eur c'hounid!?gez evit ar. studierien war an . dachènn vre:iz~t, met c'-hoaz eur zikour disp_ar da zeski ar yezou ali : _galleg, latin, gregaj;- · ~aoz­neg hilg ail ; rak eur· benveg piilvidik eo, ev~t sperejou an dud yaouank,. g~llout kefiverüi an eil gant ebell yezou dishefivEil krenn, gant ma vezint sikouret gant • mi:;~tri ake~us da zizolei dez;o 18zennou bras ar yeZou. _ Hag an aotrou.- Falc'hun a ziSkouez e-unan gant eun nebeud skoueriou penaos ·e c'heller sevel al labour-~e.

;Elur beleg ali, an àotrou ·Loeiz ar Floc'h~ ariavezetoc'h dindari e anô 'brùdet a varz, Maodez Glanndour, a gemer· goudeze ar gador. Hor c'henteli~ a ra war eur gudenn karet . gantafi, hag e -gwirioi).ez, eur mestr eo warr:Li : an _arz-_--sakr~ E c'hoant eo_ heficha ar Vleufi-Vrugerien; pa 'z aint da ·welet an :ctiskouezadeg arz··sakr,, s~Vet e 'mil:di Lokor'nah. An arz sakr, emezafi, n'eO ket hepkeii eun arz relijiel; relijiel êo pa ziskouez traou kristen; met n'eo sakr nemet_.pa vey en danvez lakaet dirak skiafichou an 'den, buhez kuzet ·an Doue ne c'hel~er' ket gwelet, hag a zo war eun drq, Ieun _a vuhez ha di_vrall, gwfrion, sper~d~l, padus, gouest da _yeza anavezet gant an hoU, n'eus fors ·peur hag _e · pelec_h e vefent. Kement-se a zo- gwir evit an. ilizou, ar skeudennou, an t~olennou, ar c'han, ar sonerez.,. Da skouer, eun iliz ne· vezo· arz sakr nemet ma vez iV.e ever 'DoUe, buhezel{ ha diazezet mat, gwirion, merket enni sklerijenn_ ar Sp~red,- gouest da Ieunia_ a levenez kalon .an den a-dreuz ar c'hantvedou.;. Loei.z ar_ Floc'h- a ziskouez ·goudeze, ·dre skoueriou _dibabet .etouez an traou a· zo ber­niet e mirdi Lokornan; pegement ·eo , gwir ar reolennou-ze, ken alies ankouna­c'haet en· hOn ilizou abaoue· kant vloaz. Eul· labour bras .a ·zo da aber en._.n,qr bro, evel e Iec'h -ali ~ kas ·er maez ·euS hon tiez sakr savet ken kaer, an traou didalvez,. skafiv, re .dener, mistr· ha treut; divuhez, berniet enno ·dre. re· nebe~t a evez-: ar c'hantved diweza,' daoust ha n'eo :ket hini _ar skeudennou ~orlivet ha- marc'had mat, deuet eus staliou Sant-Sul pis e .Paris-'? Ret e v~fe ct:~_~~~ Vretoned pleustri warc' ar gwirioneziou-ze, _evit parea da vat o ilizou. eus ar c'hlei'lved heugus koUezet warno : ar berniou traou !intrus didalvez, Jeun _a c'heviei. ·

-Eveijust an displegadenn-mafi n.e voe k8t atao aes kenafi da heui~ha_ ·avit an hoU, .ctadust d'an aH;ed a gemera~ ar pr~zeger da stalia .. fraes e venoziou. IY!èt- ma_ ne vefe · studiet atao nemet traou aes, ne ve ket desket kals a ·dra

'kenliebeU:t ! ·

An .hanter devez gOtide kreisteiz- a voe.- implijet war tachenn ar · Bletin­Brug evit ar bloaz-maîi _; é'f!ori ha. bruda . Kervarker, hag e oberou, evit_ lida 110et· blo.avez ar Brirza.z-Breiz, moulet_ ~r wech ken ta ep . bloaz 1839, Ar· br;~~~ en doa · miret d'aber _gouel ar c'hantvet bloavez.

Y·e<un ar·_Goff~-- noter e ·GoUezec; a:' roaS ·ar- brezegerin· genta, -e ieeh an aOtrou Cornic,. medisin Douarnenez, dalc'het er gêr. _gant .ar c'hlefived. Goulenn a- reàs _digarez· da veza ·ranket sevel e -labour re. vuan, met, -evit _doare, darn eus-·an dud ·a c'hell labourat buan ... ha mat! Displega a reas da genta- b!t!l-~z Kerv.ar]f,er, pe Hersart -de la Villemarqué, ganet- e Kemperle e _ 1815, ha ma,rv~t er bloaz 1895. Br.eizat ;kalonek ha- taer en e yaouankiz, Kervarker a ernbann~s e' oberenn vrasa, ar Bar'zaz-Breiz, e 183;9, prestik gaude m'en doa echuet e_ studiou ; diazezet gant_ an oad, ec'-h eri e.rn droas- war studi ar yez _hag- ap istOr, .ar pez ,her c'hasas d'_an « I,nstitut »; war e vloaveziou- diweza,_ e. kOUI}s·

. e '1-afis, dre: -abeg ar -brezel,' hag n-lni an tabtl.d a_ gouezas .warnafi abala~our d'e oberou, hep klask ·en em zifenl2-. . _ _

Goudè beza komzet· eus ari oberour, Yeu:h ar Goff a zispleg deomp,-_ ~~­. vrâs, ".-roll .oberciu Kervarker : .kals leyriou en deus skrivet. ; niet an· hini en •.deus gounezet ar muia- brud- evitafi hag. evit ar Vretoned eo, he_p m~r ebet, ar « ~arza~-Breiz », anavezet dre ar bed abez. Bez' ez eo eur reilkennâd kanaouennou ha gwerziou poblek, e barzo'niez, hag a zispleg ~star. ·ha furnez Breiz -.adreuz -ar c'hantvectou.

An aotrou chalon?, Batatny, persan Sant-Vaze Gemper, ha -gwèchall "kelen.; ner e skolaj Lesneven, en em ~argas da re1 deomp brasoc'h anaouâegez·-~eus ar"« Barzaz-Bréiz », epad eun eurvez a skol plijus, graet gant eun ·den- a vicher.

':fietra_ eo _.ar.'« Barzaz-Breiz », emezan ? Danvez 'ctastUmet gant- Kei"V8.rkèr, :~vef .. ina .. IaVaia_s, pe skrivet_ a _benn _gant ~ ·aberour, · pe _ d~ilve~ __ slasttt;~e~ -~,a ~empennet gantafi ? N'ouzer ket -re vat, ha . moarvat ne vo 1 -gouezet · morse.

9

~~t:. ·pèi.ra ra -~~'! ? Ar pez ~--ra t.aivo_~deg.ez ar '!( Barzaz-Breiz » ~o an __ dOare dudius m'eo renket -~nnafi ar c'hanaouennou, ri' eus fors .eus pelec'h ·e teuont :.

: -p_ep- h-iili a,nezo.-, a ._zo e1,1n daolennig, -.savet. mat hervez .reolennou al lîziri-:-kB:el.' ep -hall- -broiou: eun talbennig _evit.-loc'hat-_ ha .. Q.isplega dre v~as danvez ar skrid,

.-.eur_ c'J;lorf saourus ha ·gwefiv~ _l)ag_,·eur glozadenn berr _kenai'j_; adreuz an P.oll -linéÎl-Îlpu _. .. eul ~IUs-k a varzoni~z, hag- eùr spered atao fresk ... Eur blijadür __ eo ~eurhia,·. 'ar ln.estr-kelemwr a _;zikour e zela_ouerièn da gompren _mat ar_ gente! ~ri- eù:ti "gana_ dezO'· bep l\11 amz_er ·unan ·pe _'Iman -eus taolennou ar « Barzaz-Breiz ».

.. _,!_:.,,Pa echuo, pep hini a c'hell kerner da wir barnedigez _ar_ s~rivagnerez _ga.~­Jek-,'--George _$and : «.Le Tribut de -_Nominoe (unarr eus pennadou -ar « Barza~_»)

_\_e_s_fi .. ''un: p6èine de 140' versoi.-plus graiJ.d que l'Iliade) plus complet, plus beau, ':Ph!-~ -.parfait _ qu~-aucun chef-d-'œuvre sorti _de l'esprit humain. » . .l ~·

* -* * · .· -< Goüdè"-· ar ·st-Udi~ p18.s ci"th?· -dUtii ;: ! - - _ _ _ .... _-- c _

. Dindan porched iliz Lokornan, ez eus savet -etil 'Ieurenn goad~ ~érkeilt m'eo deb!et · kban, eur sklerij~nn :skedus a bar war · an iliz, war an .tour : ili,z

'sant· Ronan ,_a z_o __ .evel etin __ ·toUt-tari a_ zach- etrezek eimai'L hoU dud .ar v-.ro. Du é6 _pi~'e:t;J.~J.okÛ_rn3.n gant·~ dud, __ stàrt-start en ·a zav; ha _c'hoaz eo. r(.vil~~n

·:àr.-.bl:asenn: kaJs a ran:k .cham war an hent bras a sko dirak ar porched. , ·. ·<-- -~!· ki9!},~n"-aiJ, ill,z,_ .en· __ deiivalij_èhn, __ · .t:i'etu c'hoaz e_un auto _Zu : · 'hiili à:._ B.B.C. :.:Rê· :'itr ~·rg.ctiO eus- Londr~·z, ;dèüet. amafi gant ar binviou ret e~it- .treusk:r1v_~ -. b.r~­"ï$.aik. :war :a:t'-è'b:Oai',~_ar c':P,anao.ue:t:tno.u a gou~zo eus. -aL leurenn, ·hag __ ,a.,._vo _ .. :~liikri~f ·:.diwezatqc~h-. = gant R~âiq-L?nd:ez·! . '·· (:/-'KANOU "EN ·NOZ-! '»-· .. :_,-.-, .... ___ _._ .. , ~us. _porched .-an -iii~, ar _-c'han _ à red, he.p diSm~gafis _d'ai.-Iec'h- sa~r, rak ··k·a;rt~oilehn.o'u Bi'eiz_ a./zo' sakr- .hag a zegas __ ar b.edenn__ e kalon an-_ ·den.--->." · <-.:' __ , --~ .. ltenet:. gant._: .ail. ao' dé. Pa,rades, _ ijinèr gouiziek, ar -gouel, · setu ar . gane:t:i~n :·o,. kitia,. a.:unan ., pe _a' stroll, ka~rqeriou hor -bro. . · . - ·-, _ :~ :-.·:. _ 't .... -pev-ar··--ganer "Radio-QUim"erc'h eo a zigor an abadenn, ga~_t «-Alan~--:~:.1 Loliarn-:», __ - «·Sav, Breiz:-lzel»,_ .. «: Luskell Vfl. bag» ha ~- Gwerz Penma:t;c'h,». ' ,, ... < W~~ ·o_ .le!'c'h, ~aÎ!Jier-,.·-Langle~-- a- ra da- g_levet .-'unan ·eus _ e varzonegçm :

.:«_._Ar :Brilli,-»,_..ten:ri"et. èus_:~ lévr %Kallo~ en noZ », a roas e._ano -d'an nozvez-:~afi, ,GsJit -'a:il, .. -pbe:t'our, e- skrijei-._ o, .-vv:elet--.-~,r- .brini du o kaogal h~g a· tismant_n · a!l eàS't riëVêi taole.t ·en douar gant an hader .. , Skeudenn ar sto~rrn: go_~a~v'ft gant :S,r~~z __ ~e~it 9-ega_s da vat eun east,· hadet mat, ha- n'e~ deus ·.ket _gelle_t darevi'.c~Ifoaz. -. . ' ·-_ ·_ . _ . . . -. , . ·_Gant_ckaperien Poul,e;oJ.~,~n;- ar J:Jeon_ ha, Ropars) ez. ornp ka~et vyar .. men~~-~g~l

'i'Btéi'k":Izet "dà Zehiou ar 'è'helou ·mat,.'« Ginivélez, ar C'hrist », evel gwéchall ar bastOÎ'ed ·war- meneZiop Bethleem~- Dont .~ ra ganta ·

0 « Gal v an Aelez d'ar ~_a~·

tored'» ·eut lodenn eus « Ginivelez -,Poullaouen»,- kanet ha ~orollet·_~ a- bell. ~:z;o er- bar~ez-se ... Amafi em.aomp. e kreiZ ar .c'han _pbblek, ha sklaér ---èo. o _-deUs kavet ar. ganerien hent ar- c'halonou Pa glever -- f}.r- st;oak~daouarn ker founnus a zav g_o'ude o c'han. ' · ' '·'-''Setù ~breffiafi- o -Sévèl war al leui'enn, ·evel eur brifisez e· ·kaofi, -eur· vaouez,

·,:gant--·-gwiSkaniant-kaofi._h6:i'· bi"~:~ Mona ·Kerys eo, ar ganerez vrudet, anavez.et .ma;t ·1Rbabue--,Bleufi·-::erug· .Kastelt gant ar Vretoned. Gant he mouez doun_' ha -·le:un--- ken< f;roinus,."e kan·, ~<-Me- z9· ganet e kreiz ar mor», «Pa deu ·an noz :p, ~-«--~~~-~Sk1 ,' I3:r._eiz-~zel.f_, . Jia-__ « G?J"erz. D,aQut »,-. lonket _gwechall er _mqr,_, ·.ahont _e '"'J)iië::··_.b.Q~u~n~rte.Z )tOt?sk~t _._bréml}fi 'Wàr _.hec -freiz,. dindan __ skleri_jenn. al _lo~r~gann. ;:-:~ .. -~,_SkoUted _ha __ ,BkoUtezed .Blf(imar a gendalc'h_ an abadenn ·gant kanaouennoU :e_.,. pe<.Ier __ -_.~,o1.1;e2r :_ .. ~- <;;:an~t, __ e:o _ Jezpz », . << T.outo:uig, la_._la »_, ,·,« L-~~kel_lere~ » hag -'~Aii:-"·tei:t.'·'2:ei2:e'nn», 'kari -gwenedek. · ·· · _--_ ·., ,· _:

Ar_g~~_-cttweza a_ vezo da' Ganer~en ar Groaz-ko__ad) _eus iliz_-veur saiit:-Brieg, r~net ·ga;n_tr,,-0': ~-c'liur~ -~'an ao. Coat ... Eun dek _ha --td:::Uge~t a wazed;· -paotred yaouank<ha';:·bugâlé';'-hûll gwisket gant kal'll;psou gwenn, a zav war al Ieurenn:

... ~un __ d\ià~--A'~ dao_';ll~~a<} __ g\Velet::_e_ùr _ seu.rt __ ·bo'~ad- tud ~~enn ·*l_erij~~n'<t_ ~-)!'l~~ :âtrtdail"'··:p'brcheœ-'Lokol'narr ;<---audmsoc'h c'hoaz d'ar· skouarn a glever anezo o kana_· «_An Anjelus-», « .Itroh-Varia -'ar Follgoad»,- te;nnet eps _fl.r. Barza;,t-BreiZ, « E tai- ar c'halvàriou », · hag ev-it echui, .e_:U:r -n'han: -'Iati;n,-: :.en.,- enar .d'ar -Zent merzerien : « Gaudent in caeliS" » (laouen int eû :hefivou), kan galloudus a gemmesk moueZiou -poti~ne:r -~r~--Wazed, en !Jounder,· gant moueziouo:skiltr, uhel·­

. Uhel; bug ale RJ; :· _ bar~gloz. · _ .. -~ _ ·-. .s. ·o

.:J·'·c::;-;~roa.~·-_'dare an·:-:Enie_ou: .. evtt.-- ar bedenn_. An Ao. Faye·. a be.d----:au.~dud .da. Iodenn · ziweza.~.~-gouel ar zadorn··:.-._,-pros_esiOn--'lir goulou-·:·:etr_ezek ---meilez __ Sant- Ronan, e ,J_eo_!h,, m_a _-va .~ava_r.et. _an:\ o-feren.n :. h-anter-no~.. « Bremaik, eme.zafi,. goulaouennik à:i- 're}z -ell hon. diouarn; .ez· ài111P, _gant po~n,. evel a dreuz ar vuhe;;::-maü, etreze~

tn:enez·. an aohou Doue, ~r Baradoz,,- e iec•h ma· vo e'Vit hon heficha, eun -tant~d -enaouet .war ar ·menez.·-»

Waidr6 unnek eur hanter e: '.ku~taomp bourl-t Lokornan, e prOSesion;, Eur Sklerij~~n douS a· bar en_ noz :_- azioc'h' hor peim, :eul ·laar wenn,·_ ~ifl:ilv ; e teid an hent, e·-respont· dezi milieroti a-.-c'hotJlaotrennou bihan, buhezek, __ o .krena dindan eun avel flour.: ouz kostez ïnertez·. Lokornart .- ·e_- krap, ·goûstadik, _elin Iüu~r- lugernus,_ .. ouSpenn e'ur .. -c'hilol11etr · hirder· dezi. Ar ;re ,.genta, ·e penn: ~r

, brçsesion, eur wech --degouezet- gant hanter ar mepe_z, o deus eul).- ._taql' ·lagad dispar,. ·-pa zeüont a drefiv o c'heirt,-: -··eur ster -a dan o tisken- e4s: ai}_ doriimn:; pelloc!hik, bourk Lokornan, -gaùt· :e · doti.r skle-rijenrtet ; dühont, er :peUder, :·ar n'lor bras, gan:t e dourioH-tan a b,EiP . liO:u, a:-dre'fiy blie Douarnenez,. ha ·chape! Santez . Anna ar Palud... Ha· .bremaik, e bali àn· nefivou, tost deomp, _goulo.u eur c'harr-nij a zeu _da beurechui. !ln daolenn, . gatt1t an _ tantS:d enaouet wa~ ar menez gant Skouted -Bleimor.

Sevel .a. reomp d'ar menez, da Blas-ar-C'liOrn, unanet gant Sent ::Breiz : Sl}-n,tez __ Anna, sant Ronan,:

« Mirit en han' Doue-Hor c'horf hag hon en'e. »

_,. Kà.ntik -s&nt 'Ronan,· galloudus, _ 3. la var f,eïz ar bobl h9;g he C,'harafttêZ: ; -.bep an' amzer', eun di.?:e!lez __ chapeled. Ha 'pa_ vez .re ·denn ar zav, taboulili~r-té:h · Lokornan a ro· amzer d'an dud si_Oul da denna o alan. . _ ·_ .. '· ,, ·

· ~~penn_ hanter::-noz, emafi. bociet an. hoU, _a v:iÎierou, war . ar mel)-e.z,_· ____ âe:rç.q.riSt _çla japelig sant .Ronan ha d'an .tantad, .. en .. dro_ d'eun· aot~_r savet _wR:r- 'Jëin".~à,:n · dorgenn, ·er màez: ar .-bobl kristén· a Zo o vont, e sioulder an noz, da gim1{g da Zoue wa,F ar menez ar Zakrif-is san tel a lidas· da gèl).ta ar C'hriSt 'WRr

' menez Kalya,.r. _ , - · .. A-_u_na:h gant ar belèg. ouz :ari- aoter, an hall _a. bed, a_gan1 ·sik9UJ:'~t'.ga;nt _komzou --an aotroU . Fave·, a -zispleg ___ Î:idâu an ofetenn -hag a ·hefich ·ar bède'nn., Gaude ----an aViel, Maodez Glanndolir a ·zastum, e b_err gomzou, hoU "c'hoa~tq_u ar .Vretoned evit o. c'hinni_g gaht. re ar C'hrist... Ha bremaik, · ouspenn ---mn ·de!l :a- .zegemero -korf EJ,i' ZaJyer e_r gomunio:n,, _ . _ · : . .·. _ _., .. -.- _--:

No2;vez ·san tel, c'houek d'ar c'halonàu :. Iodenn · gaera ar Bleufi~Brug',- -·-a la vara ni.èur _ ·a hini i _ 1\ag evit- gwir, doujafis. an noz d'a.r C'~touér _ ho_ll-c'hal­loudek a c'hàuilit buan -kalon an __ ·den, tr~builhet re alies gant s~ar· art -dei_i·!

Eni.aii echu devez l}ent~ ar Bleufi .. Brug. Lokornan .a gousk bremaii,: s_iOul, ··6 , tastum ne.rz evit gouel bras ar·<ztii. · · '

·(Da gs'nderCJhel.) Y.-W. AR. ·-F~Lc'a:-uN ... '' - -- - - -. -- - - . - ' . ....... ~~~--:aiR-

komzoù eun Eskob breizat · ·-"',-

« · Chers compatrioteS,-" ,)

« Estiinez-vous :comme_ -'-Bretoils ! Ce . nom, ·quand il es:t- bien. -:Porté, est un-_-_gage d_'.~ttachement_ a-q.x crOyance$, chrétienn~s ... _de:.: fid~lité·:_·awc ~pratiques· Saintes ·et de constance .dans le Sentiei du- devoir. 'Tt;méz::"lt vos usages, à Vos ·costu'riies-, _à_ votre vieille langue. -Et _nouS .ne' -:p~tfÇi:tis

·pas '_ici en littérateur __ préoc.cupé de questions philologiques, /ni e_li _ailti~te éprise :de fÛrmes pittoresques, mais en évêque.- convaincu _pa_r __ i•~XPériéiiSe

· e;t la raison1 de _l'étroite_ ,'liaison ·qui eXiste entre· la- langue ·=d•un:··._Î':èlJP!,e . et ses croyances, entré sës 'üsages et ·ses mœurs, entre ses· habittidèS ét . Ses ve~tUs, » ""·

KELEIER ••• -·--:-- Laouen- ·omp· ·o .kemen_n- deOc'h

gà:hedigeZ eur plac'hig : ' M:ARI-ANNAIG.·

Youènrt OLIER, Kistreberz, Bi'o Wened:

An Ao:- GRAVElÙ.N,· · .. _. .. EskoQ- Kern-p~r;- .· __ ;_,'.---

Ganet eo RONAN;

ntab Abel OMNES,. e Ploùgou~kant, -.yac!h ar varhm -hag:. ar bu:get --- -,., ..

GwëZla 1ù3toU· «- :Kiact-z Bfeb/' »-~:iF-tin daou ·Vugél· ! ·.-~~-

danchig, p6nnher Kervrugeg, 'a zo, goûde kuls poan, kouezet war an tenzor liuZet !;aitt"'€3- -dintin goz, Annaig, aet da Anaon; her c'hredi a ra .da vihana; _T~k~ _1;)ete,k-ft,en, _n'eus deuet ~fi .eus toull_ ar maen-forn, nemet nozBlennou_.

Eur yOuë'hadenn a Ieveriez.-a z:avas·_eus· kalon a·r c'hafifard en eur obe_r eq_r seurt k_avadenn : an dint~n .A_nnaig )1- oa. ar c'hiz g.anti da respont d'he niz ha -d'h~.-- nizezed, .p'en- em gav_e hinL pe hini -anezo da .c'hoçJenn out.î e pelec'h cd.o- .. he_ zefi-zor _: << Klasidt, klaskit, mat, bugaligoul Ha pa viot k'rog er bod beuz _a zo uuz e ziouall ouz -an dro.u·k-sperejou, e c'hellot J.avaret, hep aon da .·fazia, ·emaoc'h kou-ezet w~rnafi .. ._ pe d_ost., .. ))

Ti:mze't an tammig e~tlamfn gant ar youl en do a da· grabanata loeized aour ~r. gUziadenn; e ·Iakeas a darre _Fafi·chig e vrec'h e lec'h m'oa bet ouSpenn ugent gw~ch: abem1-·bremafi. E graban- a ·glozas start.·_war eur guchenn beziou trou­zus,:. ha d~;~.o d'allaez, da zilouedi 1 ;-. ::---.Pêbeuz ker,seenn ne dapâ.s_ket ar c'houèriad o welet eun _dornad nozel_ennou

_(be bontodou)- gwer-Iouet. o ·ton_t, e lec'h peziou aoun, eu> an toull luk ha lei.Z, (la- .skle~ijenn· an deiz l Hag eur zulbedenn c'hro:z ·dare da darza w~r e vuzell è'-houero;. ·e kendalc'has ar furcher gant al labour en doa bou1.c'h~t: poan en doa o kredi e vefe bet e· voereb koz goues.t d'ober- kement' a c'hoap ouz. he

·fi!z; daoust da-la~,- kolle:t en doa hogozik-holl ar fiziafis en doa dalc'het betek ,neuz~ da ·gaout an tefizor a roe <J.ezaîi kals a boan hag a brcder.

· -i~nnèt -kUit · ar gwiS:kad · noZellennou· gwer-louet, e santas bizied ar paotr ih;lorek. --éUri -dra hennak· -a flour. -

_-;_ Tei:r J.Oe.r goz .,eo ez .oant, tejr 1oer maouez,- hag a zeblante beza leun, pe­gwlr .. e choment en o ~av, an eil e kefiver eben, hep_ na vije netra ouz o l').arpa. :H:a- ·Fafichig avat, hep cham. da dorta, ha dao ha kregi en unan anezq hag he zenna er maez hep kredi -zO-k_el). · sellet ·peseurt a oa .enni, gant -aon da goueza adarr~ war noz_elennou. .•Dinec'h · e c'helle beza; rak an teir 1oer ":C'hloan .a Oa leun a beziou loeized­-~9ur, '-lqeized-aour. hag_ o defe degemer ~ :·.kement _ bra . a. zo er bed.

.,Ar .c'henta tra a reas a:r·- c'hafifard, eV,r ~WePh -ma voe graet- gantafi e __ ga ... · v~enn ~ eo lal-r.aat tra· pep tra el 'lec'h ni' en dOa . o-. c'havet, ·ct~ lavaret -eo la­k~at el_Î-_ o leÛ'h koz, ·en dro, an aOur.; ad nozèlennou, àr ·bodoU-- kelen ha beuz

_ .... hep ~hkoUilac'haat da stanka mat an tOull vtarno goudeze. Eho edont brao. Ha · gWall dano e vefe fri 8.1 laer hag a vefe: -deuet a benn da zivinaut, · dre ar -ç·h~uez · anezo, e pelec'h edont grounn~t. ·

"' * * Fafichig, re brederiet ma 'z oa o

c!holÊü e · gavadenn . brîzius, ne· welas ke~ an distera skeud eus_ . ~ hini a

12

yeas, g~nt tiz, . ebiou deza:q, . hag ~ ·zeuas war e zourrou, da· gich~n toull moger ar c'holomdi evit gotizout · :PetOre labour a rae eno. Tra ! Rak paneve~z~, ~a c'hellit kredi, n'en dije ·ket · bet adla­kaet en teîizOr el lec'h m'en devoa e gave_t.

Poent merenn en em gavas, hag ar pennher yaouank, savet pinvidik en eun taol kont, .a zebras hag a evaS e · walc'h' a. yod hag à laez, -hep disvinta netra ebet diwarbenn ar ~ pez oa bet oc'h aber e kerz -ar Vintinvez latarek­se. - H8. Yann ar Fur da lavar'et etre ·

diou c'henaouad yod · gwiniz-du : « Da·. c'h0ude merenn, am e1,1s aon,

e -rankimp· ober gouel.graiich adarre, Fa:fichig ! emeza:fi, endra ma selle ta­larek ar c'houeriad paour ouz e gen· derv pinvidik. -· J(euneud .a zo da faouti, ·ar ster­

najÜu a .. _c'ho.ulenn 15eza lard~t, ha kals binviou· o deus ezomm da veza ·troa­det »,·.a respontas ar pennhex;. Hag~ àri daim gouer lla dao d'al lab,

da obèr eun tamm aoza d'ar mirri, d'ar paliou ha d'ar filc'hier.

Da- genderc'hel AB-SUL! O.

CWECHALL E KERWENN

~~ AN EOST ~.h> :N'eo k~t _sàv'et an hedi p'ëmeur kr'og

da vedi,~ e park an atil. Er _penn kenta, ar. mevel bras, goude

beza klasket trO war an ed stok_et, c~­deus digoret ~roc'h. Kas a ra gantaû eun trankad a dri J:)P. bevar_ baz le­ctander. War e lerc'h,. -ar vederie'n. àll a gemer pep _ hini diouz e nerz, e:vlt gello.ut kerzet da heul. _ .

An· dud, daoublèget, ne baouezint mui da zistropa : eul labcmr skuizus meurbet.

·An heÔl . o _ se V el a Ziskouez e vezo devez kaer ha · tomm :

« Rliz pa_ guz, gwenn pa zao, Sur a alnzer vraô.· _» .

C'hoarzin a ra ari. 'alc'houede:r' o sevel' -u:rzin · hag o- tisJ<enn en oabl glaz.

Ruilha a ra ar -c'hoUezenn : pounner èo ar· skuizder gant- an P,aoublega izel hag an doligenn drammou... An heol bero · a skaoto, 0izalé. Gourc'hemenn Per a zo : ober dremm.en bihan, diou a veZo lakêt . da aber eun- hordenn ·: puhanoc'h e s_ec'hint.- Ar gwella ·labour · eo.

Merched ha bugale a ro bep -an -_am• zer o- falz d'ar wazed : rak ne ouzont ket lavigat àr maen-lemma. Klevet .a raint . alies. : « Lak da zOrp. tost d'~r zoul. Ar falz hag he zroad a dle beZa doügennet war· neun ; beg ar falz hag he zroad a dle beza ei' memeS uhelder diouz __ ~- douar !. »

Dev€!ziou . ha deveziou medi a zo da ober .. hep di.Stag. _ Dare eo an ed e pep tachenn.- / ·

A benn -ar peur-ved, ·Mikael _ a zis­kouezo. roUd e · viz rrteud sanket e troad e fal'z- !. Eun dra bennak eo -!

Betek lein-, .an hoU a jorn da vedi. Goudez_e, mer~'hed ha· bugale a . ga v eur · gèfridi nevez. De'zo an endramm, ·treL dà- zec'ha mar· bez ezomm, sava­ct'enna, hag: en -di weZ, tostaat an erdin da Ber pa deuio da ober ar c'hakua­dou. ·

Pep tachennad_ a vez sec'het gant ev~z, l~kaet' a zavadennou a eiz hor­denn ·evit meur ·a zevez, ha -berniet er ·park.

* * * • Diouz ret, e vo la1taet an noz da

a.stemi OM. deiz .. N'helier ket bez'a abred -en ·eost ! Pa- deuor. d'ar gêr, an noz a. vezo kouezet, ar c'huiled~du o ·c'hour­nijal ... _ pet ha pet ·gwech e· seller ouz bolz .ari' nefiVou, 'ouz ar stered, al· -lu­c'hed. aWechou._

1

Eur steredenn 1ost€k a- red en oâbÏ a: gleiZ da Zehou, pe- eUs an nec•h ·ct•an · traofi. « Unan ··-a zo koueZet », eine eU:r paotrig. Kaer a- zo dislava:ret _ane::. zafi, · e_ kendalc'h : « Sur Otin ! Er prad aze eo kouezet ! . » Ar · ~~èred ·a gendalc'h da lugern~ ; klaSkit" 8.r- we.: relaouenh, ar stere:denn han_tei'-n6zf sellit ouz baliou Sant Jakez !... . ' '

Gaiit · eun _amzer eus, ·.an dib,l}bt nE;!.· dalv ket ar boan dà gabalat, ar_::· c'hon".f; trol eo. Seul. vui ma cham -~àn eOsJ d}ndan an- heol, seul welloc'h- e vo --:- ar greun a graz- ouz 6 bod. '<"·

An dorna, dre gordennad, a echu ·er bloB.z-mafi . er Gerwenn. ·Ar p'èZ' a· glas .. ker_ eta eo · pa~a an eost sec'h- en _ o hern er park : adalek _ neuze è yelo w~-r -wellaat..

Seul vui e vezo sec'h an east,: -~eul aesoc'h e- tishilio. ·

Choin a ra freilhou .en tiege~ : gàilto ·e veze · dornet gWechall. Peu:diesa · n~ dalvezont ket mui. E pep karter · ez eus eun .dornerez hag- eur manej dre gezek : c'houec'h pe eiz loart, stâg 'puz ar bannou, a lako tro en dornerez- ·drè an ahel, ar rod vras hag ar ganell Vihan ... Saig,- war al leur.enn~gréiz, :a oar g3.nt e fouet paulza ar c'.hezeg ha lakaat boud en ardivink ...

:karradou east, degas~t dre .. ma _vez ezomm, a zo _ diskarget gant ar· vugale.­Eur vaouez a zispak al liam;m en _eur deûrel an hordenn- war an daol. Eno, ar bouetae:v a· freuz an _ hordenn, ·lon-:­'i.tet hep dale gant -ail: dornerez ha dis­hiliet. · /Dindan ar c'houfr, ar greU:n a _gouez

puilh, hep- ehan. Ar c'holo, hejet gant ar ficherez, -a ya da gaueza·. warzli __ ar be rn kolo. Ar ba,.otred: yaouan.k _a._ zo · eno, gant ar -forc'h -hir, war gorf _ _-o roched: · ·

E karg ar waZed êmaii an _ eost- da gerc'hat, ar c'-hezeg -- da sternia, ar c'holo da gas ha da vernia. ·

Ar :tnerc'hed, Qiarc'hen, a ra wardrO al leur. A~ be rn .gre un koueZet dindan an dornerez a vez sachet 'kuit- ha

.strinket,, war al leur gant" eur rastell­aod._ Neuze ez eus krog da zibella, ro­zellat ha skuba piz, araok ai. leuriad nevez. War eul ;nfiser e vez k:iset ar greun -d'a~ c'hrafich.

' * ' Gant "pevar garrad .e pep· roulladenn, ha pemp roullad~nn e _pe_p. deVez,._- .. è vo · distag abenn disadorrt. ·

13

,.

Lorc'h en dud a klevet son ar peur­zorn;- hag ·o kerner neuze euï.· pred­fr:ikô. Poent eo, neketa ? Kals poan -a Zo bet... Hagen an eaSt a renta brRô :. _Wardi-o pemze~ ·-kant Ilir winiz ha ~aouz·ek a gerc'h- dre zeVez, arat. N'eUs -kêt. da glemm-!

'Ar _gwiniz a va c'hoaZ dispaket en h~çll, · war al- 16ur, meur a wech, ha' ~mmesket gant· an- treid e kreiz -. an tom.hldei',- Ar -m-iliner a· deuio .âa lava­ret·---peu;r e vezo kraz mat. NeuZe ne .v~O mui nemet- trei an -·nije_rez .. (pe wertterez)--· :e\:rit- ctispartia ar é.peH hag f:4>"·boultrertn; ·-ha dastum- ar. greun mat­}:11>-naet evit'-h6--lakaat· ebarz an :arc'h.

*· * '* ;:Peurc'hraet an·. east gwenn, )3etu ar

pd"ertt: da-- aber ar .gweleou fresk eVit at'-'"blciaz. -Elin:. abadenn hounnez! Tro da/ :.waic'hi, -~-da skuba' · àn ti etis an neC-~h-" œan. 'traofi, da gempenn pep korn;- :da stahka an toullou ra.zed ...

Eèunet e . veZ kOlo; ha lakaet _ eur gWiska~ er· .. gwele war- ar c'hoad_ a ra leùrenn.- Ar ·pell-kerc'h a.-::zo gwentet _; ar·,·gola'hedou, ar-· pluenkou a --vez ·leu-. niet, -eve! soroc1hèllou.' Mar -qeus --re;· ar: _peùrrest ·-a _-va gwerzet e-· marc'had ttr :·P.eH ~-.PloueSkad·j -d'an Arvoriz~.ne eo_~tont ket. a .gerc•;ti. - -· .~1 .. ·lifi.seriou, · gwenn-kann, gWalC'het. pelL~z.o._.·_gttnt. Soaz, a, c'hed implij. Re~ ney_~p~t ·e vo, W~f:. ~Urt taol ar.. stal_ ~bez.:. ti·. h~g arr'eubeuri. . ..

En- nOzveziou kent& eo ret dilamm ar· soi: dîwar ar _ gwele. Àr · c'holo hag ar""'·':R~ll-- _ _a ·zav petek. an· .neC-'-h .. A. hed an "(laouzek···:niiz- .da ··.zortt, e'· koazint! :;;. , __ ---:-· . ', ''* _"* * .

.1\'P_:-::~o:rn~reZ -·_ ~-- _. ~a· C~omet- · War i, al' lèurr_}';/fareou foar.- Vaze,··e troio adarre év~tl,,_~àr._,_.,g~iniz: âu. · Kals "pe· -- nebeut a win~;.'du· a-_·y·ez atao -er -egwarémmou :· aràJ1~t e van-4-:te ar fars -hag ;-at è'·hram-_pouez. __ :- _ , . -- -:' .: ~ : ·

Go.\lè;lC:2;e _ h(:lpken_ eo e.chu &Ù .dornâ.­~ù . -~~Cù•n,~_rèz -~_a · vez o. renket,· ):itok.~.- ouz ar · m~tlfej- __ t . tr~Uzennou dindari ha ~tro \X~r;--idr9~·--:.-eur gwiskad strou~z- ha -kola' Wari_··gorre;-.-Ac'haJen d'ail_ ·eo,àt-, a zeu, àr gl_~o · -_1w ::Y~lo: -kf!t' _Qet~_k/ e:nO.-

:,r. * * "' .,. - . · .. · .. -Ah---=tleiZ:- a ya· W:ar werrRât··-:hiviZi-ken-. _, · Àr 'fiti}e.n"n~iie.l( _ell em zasturri _ ·- araok l!lon~,,.kui_t_ ; __ ,,-ragachatr .a-- reoiit -.kène­t,:rezo .. Diou vihan, kouezet eus o ne.iz, ~ zo ~ar al leur·; n')lellont ket- dibra­da;·· __ '-:1\:!'ogit enn'o' ·evit :o .. .zeùrel -én,.·:ê.r:·:· em.:aint .. barrek. 'N13.-. vank: d'.ar .• Wennili.-· n~P'+.~t ·: ~ao~t' -êr- dind:an Ae _ diouaskeÜ." . War;?'u ar broiOu tomm_._ ez eont, -hep 8.llk_çmnac'haat o neiz : _.·anao.ut a. reon.t o_zj; e __ garet moarvat. .· · . .:WBn --a~Vez, Pér, · o_ vont da GaStt;!ll, ~ g~meras . g,antafi eur wep.nili e- Ker­we'pn .. E; ~~stel~, e-skeud- ar _.C'h~_eizkêr,_.

14'

· e_,Iaosl;.tas al lab.ous .da nijal... J{ep dale, . ar_, \vell_nili,- o -skei gant tiz warZu ar

gêr1 a-:oa degouezet .&- grafich. Kerwenn, war he_ neiz,_ hep ao1:1 rak an·_ dud .a oa -ena o,c1h ambludi gwiniz du;

* *'·* Bremafi e vez graet al .labour w~r

ar-str.akik: -distroba diouz an eost, kem­penn _·ar berniou kolo, gotrenn al lostè­najou ... Echu ·an deveziou, hir, ·da ~~ .. bourlitt _betek -an noz tefival !_ Ar pl~g_-.· :a.·. v~zo buhan. k8meret, pa.- vezor o_ · !c'h9U.?era pe o t6n~~a ipata_tez, da-:g~li­taat .-ar park pell araok_- ku2;-heo1,-_ .p_àS astenn skeu~ ar gwez war an douar,.y .

Laar ar « jarreatourlen » a zb-- eVit an- dud da· zil'ojar:_ e Kerwenn, he Sklè­rijen·n gaer a·· vezo didalvez.

H. 'GREF-F.

Lennit -bep miz « AR .. _-SÜN_ElR ···», kazetehn BODADEG AR SONERHiNj e . :·br_~ .. ' zoneg- hag e -galleg." Kuzuliou d'ar :so­ne-riel).,- toniou:- nevez, kànaouennoU, _ld.t-_· zulioUc. ha fentigellOu 8. bep· doaiè ·.a:' gayot ennan.· Polîg 1'40NJ1\_RREJT, -_tw$ntie de la. Gare, Carhaix, C.C.P.. Nantes 1436-15; Ai· skcluerenn 35 lur;· ar c'hou­manant '400 lut._

EN EUR BARREZ A VRQ-LEON

D'an trede , sul a vi_z ·eaSt, p:ecto . at:t . ed o wenna· er parkeier,_ PLABENNEG he deus bevèt- unan eus an deveziou · kaèra a oufe bez a reet _d' etir ba:r-'rc:iz · kristen Qa veva. · ,

Di:rak an aotr{m 'n Eskob, eun ·niver _bras a veleien. hag eur bobl a barri-:· ziohiz, pemp eus bugale ar barrez .a·:.­

. zo . savet asamblez. oUz an âoter :evit · trtigarekaat Doue da veza o dibabef,'­.a .. douez o c'henvroiz, da labourat ·e parlt àn etleou. r

·Tri .. anezo, beleie11 yaoua;nk,_ Iev~nez skedus ~n nevez amzer o para-. ~ar

· o zal, a rae gou_el -o oferenn genta. All .. daou alJ, . daou veleg -aet war an oad~ lev~Ii-ez -pinijennus ari .east o trldal -en o _ c'halon,_ a .. rae gouel o oferenn hart7

ter kant-vloaz : diou ero- o- vont da .. ,benn---e-- park- .an Ao; .DoUe, ·teir nevez: o ,tigeri : _skeudenn dispar eus padus-teq an _ll~z_. hag he .y;aouankiz ! -

War. ar pemp beleg, .daou visioner, mer~ beo eus feiz krefiv eur barrez

-- hag_ he_. deUs -kieVet mouez ar Mesti- : < ':lt;· ha pre:zegit 11ran· hoU -boblou r: »

P'arr~z ~~rus ha benn~gèt gallt Do~e :­«- Karter santel demetis a Vreiz· ~ec'h _.eo. c_homet birvi.cl:ik ir F.eiz. » KatW Oa- ar bourk ga,nt rui· tiez ·fi~het-'

· ha· kinklet _a .c'hlasvez. Kaer _plasenn . vras an iliz,. goloet a d1,1d araok an oferenn.,pred. Kaer ar penip beleg, ,gant_ o Clilhad ~- oferenna, claouline.t dirak ar. porched, _ri pokat d_lar groaz a ginnige

· dezo: a,n_ Ao. 'n Eskob~ Kaer· ar bro­sesio:r:r gant ar muzikou, · ar pannieiOu; ar c'Juoaziou, o tremt!n ··dre ar bollrk eivit irlont' d'ar patrOnaj .. Kaer al leu­renn .. gàad savet da zegemer an aOte­riou. ::Met kaeroc'h- c'hoaz an oferenn~ bred,_-~ :gant._ ar .pem.p· beleg oc'h· · O.bet ar n:t~D.les ·- jestrou, o lavaret asamPiez ar ·~~J117S_--_kpmzou, ·a neyezi asamble1z. mister··bras silvidigez ar bed·.

Piou, di:rak: seurt/ taolenn, n'eo -ket skoe~ e _galon,_ ha n'e_n deus ket santet_, ~ dq;_eiou- .o c•hlepia· e zaoulaga_d ? Pre:. dig- àm.zer eus ar vuhez, . a: vije. he-t kare~_ derc•hel a -zav, hag a nijas· ker.

. .

vàuez.; heiavar; c-hini an taèi- :l_=)ennèc- hitg :· hiili an ~Ao. 'n- Eskob,'._ 8. zayas: .. evit-: kreski c'hoaz levenez santel ar .c'hf!.lo~ nou ha -rei d'an hall_ ar c'henteliou __ a zere QUZ ,·.ar_. gquel. I;D_ .. _dapu ç'her · ·e c1hellent --beza _ dastumet : «- Kristé.11~en Plabeinl_eg, --stourinit· ._ evit-. -ho __ -feÙ~; ~-- Î?.9a-_· -gnit· da: -v~g,a· ar yuhez.- :krist~h en._: )19 ·· famillio\1- :.,: war· _ ar vuh~z ··.krist;_en. hep_::-._· ke1i-:13 t.i:wàno .. hag -e -.vleu11io' ,an __ .p._aQ.Y~JO.· bèleien __ ha l~anezed. he_ ... de:us- ~n ;):_Iiz_. __ kemen-t .. a ezO-m:tÙ .. ,-a:ile:Zo-:_. evit- · â:-stenn -;

' r6uanteléz, Doue .di-e. Eir bed;. » - - -

Rouez eo· _deveziou .br.~.O -~-- h_afi_v ~)~!1 ne. deu- ):tpumou16l1n __ ebet da_·.Çlr~~zi._~E!n"' .... no··-an oi'!-Pl. --Diou,"_g,aumottl~~ .. 9~ .q_eu~ treuzet .oabl ~lahj:!p.n~g Cj.e_iz .:~V:": gouel kaer·: daou ··bias a· oa~--_gquUo-A-;:-h.ini~~:@- __ •_ ao, -PerSan, ,dalq'het war_,~vr ·gwele~>.~-, boan ; -hini an ao. -- Guillerm, :P,er~qn Guimilio, a dli8 lavare~_ivez -~: ·o~ere.p.n-_,' .. hantet~kant _vloaz, hag _a. oa- ~~t g_al'!~ç_..;i:: 'rl.e be ut-._ -dCv.ezip_U ::-.- al'(lok, .: . d~, yo_nJ :::-':çla, __ ,_ welloc'h .. bro.-: " -

R-â- blijô gant ~n aot_i'oned: _Crèhll:·:-htt· · Jozef COngar, c'·gan,t a:n: tad Roumter;~ an ao. ar Gall ah:tzenn"er e · :Keinpé':tr-­ha- ga·nt"''8.h tad!'Trebaéil;_ holl-leriïlerie:~_ «- KroaZ Breiz-->>,- degemèr -gourc~'hemen ... .-··. ·noU -- kà.lon'ek3. ,. hoi' e~helaouertn:· vrei:ilat.' ·

. +·.B.':.

: buan;. __ eyel pep tra WB..r a:fl- dbuà:i'-mafi~

Ep~d -an pfis, urziet ken mat,. diou .......... ·~~~~~·~ ···=~··~ ..........~ ··. ~~~~#~,,~·~,,~· ~"" ,_ 1 r ,._ (,

CABRA GE, .• C~POTA(;E; ''~ATlNAGe' ',. ,., : l':,i . ·:: ,• . • · .. , •è ·.• . SUPPRIMES P.AR LA. .P~EMIERE,,·,.;, •· .c:. ,._ .,,.,,,, .

. / .. :,, 'REMORQUE· AGRAIRE•' .. ·• '•.: ':''"' ': à.:i:! .. apt.ée::erl,S~MI-PORT.E~~sv·'· TOL! .. S ·TRA .. _ÇTFURS - _ -~A_SCULA.NT~ .~l,lf li'o_is ê8.t~_s. o~~C j/_ér;ln~' ,-·, , . ' · ... ' . :. . : . PRIX IMBATTABLES · .- · '- ' '". '- ·

· _B_F'il'N;"c~-~P,~:s_ttl!~t-~u<•:·:p~ ;IViBŒ_UF .(L~jr~_-,l~f,) -~~1. _5X~."- --:-, ::, ~-:;_~- ;-"-~, >''~-

1

1

FAIENCERIE

HENRIOT

TÉC.ÉPHONE : ·s

TOUTES NRROSSERIES INDUSTRIELLES & COMMERCIALES "Mélallique et Alliage léger"

TU Al T.R E D 1 0 N MORBIHAN)

"A SAINT JOSEPH Il 325, Rue Léon-Gambetta. - LILLE (Nord)

J. GORRISSEN, Taïlle1.1r diplômé

, Totikr. spéèiahfa paM tl< t((. les 'Eccl1iasfU{'AM . . SOUTANES, PÉLERINES, MANTEAUX ROMAINS, etc.;.

BAS pure laine très. solides : 350 francs

TRAVAIL SOIGNË PRIX MOCÉRÉS ' .

ÉTABLISSEMENTS,

Pierre CHANCERELLE Conserves Alimentaires

(4 USINES EN BRETAGNE)

SIÈGE SOCIAL : QUIMPER

MOUSSEUX SUPÉRIEUR "Vve AUBIN" · E gwerz e

Gwin • Spoumek f)reist ti an ho li V arc' hadourien • Gwin ·

dre ar. Vro a-bez · . .

-EDr;rruo N s R:E Vl\l:J EliS

. PÉ RIODI.QUES -,~' - ' '. ·,-_\ . ·(.'

',•.•.

. 3 6, R11ê Rich'itr4:..Lep.oir, 36 R~NNES . •.•

EMPLACEMENT R~SERV~ AUX ~TABLISSEMENTS

1

· HALPER & Cie ··BORDEAUX BEAU.Nf.

(VI.NS .. FINS)

. Graines.· Fleurs Naturelles Faïences Couronnes.·

.. ··tûlk -f-1:/H 2,. rue d'Arvor et 3, rue Paste::V~ . . . .LANDIVISIAU. T616ph. 6

'·

LA COOP~RATIVE FORESTI~RE . BOIS · DE CHAUFFAGE GAZO-BOIS. ACHATS 7 VENTES

8, .etace Saint-Michel, SAINT-BRIEUC . Siège Cèntral: 34, Place des Licè1, RENNES

•· Téltlphone · 55·15 ··

·oans ~n ·~adre·· agréable ... ··.• · Une table · de choix... ·. ·

Une cave re.n.ommée ...

·R~staurant GIRAUDEAU . ( B.AR PARI$1Efll) · · .

. 13, 'Rue Jean~Jaurès,.QUIMPER · . : Brezoneg en ti .

. . . ,,. '

. .i