'Son M~ét .d'Àrt Bi·~ton ~e~' (~tél'ié,u' s Andi)~S IJ1stallatio~~ ~de M~gasill; .
~~J~ÇJ~···•~·GAi~l~,' ,: A,lt,.~riag~we,ltsr.4.é<;~r~s· .... de, Bars
. .- . .
~iou
. '
1
.
·.
'· '
11AGA Il 1
Véritable Cuisinière .. a feu ·· continu
" UNIQUE AU MONDE "
MODÈLES POUR PENSIONNATS
COMMUNAUTtS, FERMES, Elfe ••.
Concess.ionnaire :.
L.ECERf,. S, Ru-. Kerfenteun, QUIMPER - Téléph. 8·88 ·.
ART SACRÉ·· ORFÈVRERIE
·s R ,0 N Z E S STATUAIRE CHASUBLERIE
Pierre PP.CH.E. ~ ' H, Bool~vard de Kerguélen
QUI M P ER (Finistère) T èlêpl'lone 8. Hl . .
LUNETTERIE - ORTHOP!DIE
OELBENN / '
Dlptam' de- l'EcOle fran~aJse
d ~ Orthopfidht
16, Rue Kéréon. - QUIMPER . .
LE BIHAN-SALUDEN 7, Rue Kergariou QUIMPER VITRAUX P.APIERS D'E!MBAL~AGE ~N TOUS GENRES SACS ET NAPPES EN PAPIER; FICEL:LES
Jean PAYAN ' ..
Dépôt :. 54, Quai de l'Odet QUIMPER Tél. 12•88
' ' ~
'
·.
.
KR 0 A Z -~BR E 1 Z GWEN GOLO NIV 11
Koumananl ordinal (eur bloaz) 350. liJr PRIZWU : Koumananl a zikour . . . . . . 500 lur
Koumananl a enar........ 800 lur
1. Evlt kement a zel! ouz danvèz-skrid ar uelaouenn : skriva da rener Kroaz Breiz : Mr l'abbé Jean-François Falc'hun, protes
. seur au Grand Séminaire de Quimper (Finistère). 2. Evit kement a zell ouz Koumanantou ha pro tou, skriva da :
Mr l'abbé Laurent Bleunven, rectP'lr, Plomelin, par Qùimper, (Fi-nistère). C.C.P. 1266.53 Rennès. ·
TAOLENN Goueliou ar Miz lAn Tadl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pajenn 2
.An diaoul hag ar banerad si vi !Petromigl.·. . . . . . . . . . . . 3 ·
Ar vicher a gouer IY.- L. Becot) . . . . . . . . . . . . .,.,li\\G!H.EaD··~~:- 5
Fransez Vallee. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ~1 .. 1l.l.~f.~ ~. -. 6
JliOCf.S~' ~ Bleun·Brug Lokornan IY.· F. ar Falc'hunl ......... :·:·:·:·. - 8
Tenzor an dinlin goz !Ab Sulio) ...... ·.·...........• 12
Gwechail e Kerwenn : An eosl {H. Greffi . . . . . . . . . . . . 13
En eur Barrez a vro-Leon.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Da v;eur a hini eus hon lennerien dievez e rankan degas da· zonj euS kefuent-man : an 200 lur, o_ devoa dègaset d'eomp warlene, a oa evit paea an_ 8 niverenn, moulet e 1948.
Skrivet fraez oa ar wirionez-se war Groaz-Breiz Mae 1948.
E miz genver diweza e tigore eta ar c'houmanant nevez, a gouste 350 lur.
Evel m'eman ar c'hiz, hor beus kendalc'het da gas ar gelaouenn d'ar re holl a oa koumanantet e 1948, ha n'o deus ket lavaret e felle d'ezo terri o c'hoùmanant.
E mezevenn hon eus graet eur galv d'an dilerc'hidi da baea; Mard'omp bet
REVUE MENSUELLE
Ar merour : M. l' Abb~ BLEUNVEN Recteur, PLOMELIN, par Quimper
.
.
selaouet gant mèur a hirti, a.n él.âl'tl vrasa a zo chomet bouzar.
Goulenn a reomp diganto dont enrto o unan. An 8 niverenn kaset da bep hini abaoe arc bloaz nevez, a zo kous~ tet d'eomp 240 lur.
Ezomm hon eus, hag ezomm bras, eus an- arc'hant~se eyit gellout pâdout,
. er bloaz a zeu. Ha setu- Perak e vezo ret deomp
kas) hep dale) eur bHhed~paea d'hor mignoned dizonj, mit ne zigoront kBt prim ·o yalc'h.
Fizions ·am eus ec'h esperniht d'eomp, ha d'ezo o unan, eun dispign muioc~h.
AR MEROUR.
Ti- Moulerez Kreiz Breiz 36, Rue Richard~Lenoir, RENNES
t Goueliou · ar Miz t 4 gwengolo : 13vet sul goude ar Pan
. tekos+. « Daoust hdg an dek den n'int ket.
bet pareet ? erne Jezùz~ gaude beza roet ar pare da zek den lor.· E peleo'h eta· emafi an nao all" -y N'eùs bet kavet nemet an estrafijour:..mafi, eur Zamari· tan, da renta gloar da Zoue » ! ... Allas ! Daoust_ ha n'omp ket re alies hefivel Ouz an nao ali, ha 1dianaoudek ha dizeblant e. k,efiver eun Doue hag a zo bemdez kell-mat ha ken brokus en· hor c'heiiver ?
8 gWe,ngo11ç,.. yaou c'hez Var;; ha ar Follgoad.
: Giniv:elez a-r pardon l+ron
Evel an ·hall Zent hag an holl Aelez, eve1_ Salaun ar Foll hag .an hall gristerrien .vat, sal_udomp an hini- a zo, hag hi hepken, kaérbc'h,_ santeloc'h, gallouduso.c'h eget an hall Zent. Itron Varia ar Follgoad, pedit evidomp !
Il gwengo·lo : 14et sul goude ar Pan. tekost. .
« N'hell den ebet servija daou vestr ... N)hellit ket servifa DouB hag an m·n c'hant. » Jezuz e-unan eo a ro deomp ar gentel-ze. Sel~ouomp anezi gant ar bra_sa evez ha dalc'homp sofi;i bepred n'ho"n elis -nemet- eur Mestr. da zervija,_ unan hepkel']. -: Doue !
12 gwengolo, Jun' : gouel ano •antel Mari. .
Eun .. ano hag· a zo benniget war- an douar abez, - eun ano hag a iàk an diaoul da grena, - hag a dlefe beza lavaret mil gwech _bemaez · gant an holl gristenien. Eun ano ivez hag a dlefe beza roet d'an holl vugale war ar maen-badez ! Dalc'hit sofij a gement-se, tadou ha mammou !
2
18 gwengolo : 15et sul goude ar Pan. tekost.
« A rabat fazia, erne Sant. Paol ; ne. vez ket .graet goap ouz an aotrou Doue; Pep hini a eosto ar pez en· do hadet. » Betek-hen, petra hon euS-ni hadet ?· Greun mat pe greun faU- ? .Ma- _feU deomp kaout éun eost kaer er baradoz,l':_a n'eo ket poent · deomp chefich huhez; ha beva diouz lezennou_ Doue hag _ an· -Iliz ? .- _:-
19 gwengolo, lun• : goue'l l+ron Varia ar Zalet.
« Roet am eus deoc'h c'houec'h dè-vez eYit htbourat ; ar zeizVet -am e_us miret evidoun, ha ne fen- ket d'an" dud-' e rei din... Ar re a vez , en hent gant o c'}J.irri; n'int ket gouest da doui -ne-met dre ano va -Ma b ... - Ret éo lavaret-· ar pedeiurou- min tin ha noz. » Evelse · e komzas· ar Werc'hez da vugale -·ar Zalet .. Taolomp evez mat oUz he c'hOm~: zou, ha sentomp outi. · ·
25 gwengolo : 16et sul goude or Pan· tekost.
« -..4.n neb __ en e111: uhel_a- a vo iz.ezaet, an--neb en em izela a va uhelaet:. _»: Bezomp izel a galon, greomp vad. __ d'an-dud ar :muia ma ·c'h~llimp,.oc'h en_~étrl. lakaat en ·a- "Zervij, -hàg- ·er baradoz,' : Doue a roio de9mp _ e11r pla~_ kaer·;- -.
29 gwengo'!o, y a ou : gouel Sa•nt J>:Hkael, Evel sant Mikael, bezO:rrip- af8.~ fidel- .__,
da Zoue, hdr Ç'hrouer,' hon Tact ~ hag hor Zalver _; ra blijo gantafi_ hor sikçjur bemdez-· cta gaout an treC1h war· Zatan; hon enebo-qr.
AN TAD.
1 '
An dia oui hag ar
Ar ma:rc'hadour sivi a oa war ar blasenn.
Eur bern tlid en dro dezaiî. .. Lod "o prena, lod ali o sellout preila
hag 9 c'hlaourenni. Lomig ha Perig a oa ~us ar rummad-mafi ...
Biskoaz en o zammig buhez n'o doa gWelet .eur bern paneradoü _sivi evelse. Ha pebez sivi !_ Teo, lart, livrin ha ruz ev el soudanennçu ar gurusted vihan, da c'houel ar Zakramant. ~a pegen eurus Plougastelliz, a c'hell
ober kovadou sivi ! Amafi, e Menez-Are, ne gaver nemet
brug ha reier ! · An daou baotrig a zebre sofijou du
hag a gendalc'he da c'hlaaurenni dirak ar- sivi ruz.-
* * * Diaoul an av~, ken sioulik ha tra, a
oa o troidellat en dro d'ar stal-sivi. Dont a reas da guzulikat e gente! . è p~eg sk,ouarn an daou baotrig.
« Perak 'ta cham aze da c'hlaourennf ? Kemerit 'ta buhan eur baneradig. eVidoc'h ho taou ! Den ne welo aç'hanoc'h hag ar marc'hadaur ne Va ket · paouroc'h ! » '
Ar ·c'henteliou fall, hadet e kalon ari den, a ziwan trummoc'h c'hoaz eget ai' gwiniZ du en çlouar.
Eul luchadennig an eil. ouz egile, ha selu ar baotred da ober o Zro-gamm. Ne badas ket pell an abadenn : c'hoari an dra da stal ar marc'hadour, tapout peg _en eur baner dres pa oa troet e benn gantait.. ha setu graet an taol !
Ken dizeblant ha n'l'o defe 'prenet ha _paet ___ o zivi·, an daou laer a dreu-zas ar blasenn hag a yeas da guzat .o laeradenn du-hont, en eun ti kaz kouezet en e boull, er penn ali d'ar bourk.
Kuzet e voe ar banerad sivi en eun neizig yeod glas ha radenn, en eur c'hor:h d'an ti koz.
Pm;mt e oa· bremafi mont d'ar skol. .. ha n'eus forz penaos, ret e vefe dezo gortoz an noz evit debri ar sivi.
* "' '~
Lp:rhig ha Perig a· gavas hir spontus an amzer en devez-se. BiSkoaz n'o doa bet ·kement a vall da Welout an noz o tont..·. Met da vare ar sivi ruz e vez hir an deiz, ha ret e voe dezo gortoz ha kaout pasianted.
banerad • • SI VI
Dont a reas an noz evelato... Eun nozvez tefival-sac'h ...
Daoust d'an defivalijenn, an daou babor ·-a gavas o c'huzadenn. N'hellent ket, siouaz, cham en ti koz da zaouri o laeradenn ... Re a dud a dremene dr~ an hent.
Met da belec'h mont d'an ·eur-mafi ? « D'ar· vered, erne Lomig. Alc'houe
ziet eo ar glouect,· met, n'eo ket diaes mont dreist ar voger. »
En eur ober e rampadenn, Perig avat a voe darbet dezafi diskregi diouz ar banerad sivi. Diou zivienn zoken a gouezas war an hent. '
- « Gortoz ! Gortoz ! Kfog er ban~r ma· tiskennin da zastum: an diou zivlenn kouezet war an hent.
---' Lez an diou zivienn~ze aze, erne -Lomig ; bremaik e kavimp anezo ! Dis~ kenn 'ta buhan amafi ! »
Perig a zentas, a reas eul ·lamm er vered hag a zeuas da azeza war eur bez e kiGhen Lomig.
Ha bremafi, bec'h d'ar sivi !
* * * Lomig, ar c'hosa, ar banerad sivi
gantafi war- e varlenn, en em gargas da rel da bep hini e lod.
« Unan din~me, unan dit-te ... _» Pep hini d'e dro a lonke e zivienJ1. Chê ! Pebez sivi mat ! « Unan din-rne, unan dit-te ... - », -a-·
gendalc'he Lomig, ingal evel momenter eun oràlaj.
Tremen a _rae bep ah amzer unan bennak dre an -hent, met n'belle na gwelet na klevet. -D~zoursi, an daou gafifard -a gendal
c'he gant o friko. « Unan din~me, unan dit-te ... Un"an
din-me, unan dit-te ... »
* * * Llzetig ha Finetig a oa kemenerezed. Bemdez ez aent da wriat _ war ar
maêz, en eun ti pe di. · Diwezat e oant en_ devez-se o tont
d'ar. gêr. Mont a raent, o diouig, war · o « zrankilite », evel ma vez _lavaret,
Tremen a raent dirak ar vered .... « Klevet a rez, Finetig, erne Lizetig_
angreiz pep kréiz, chomet a grenn a zav. Klevet a rez ? · ·
-Petra 'ta? .::...... Ne glevez ket ! Met- selaou 'ta ! - Unan din~me) unan dit-te ... Uiian -
din~me... -
3
KîeVet a rez bremafi ? Ya! Klevet" a ran ! ... »
An diou gemenerez, skornet o izili gant ar spont, a groge start an eil ~ brec'h eben hag a grene eVel dliou lapblJS bihan kouezet diouz o neiz ...
« _Unân din-me~ unan dit-te ... a gen-: dalc'he ar VoueZ. _ - Petra eo, a gav dit ? a c'houlennas Lizetig en eur skrijal.
- N'ouzon ket, Lizetig baour !. .. !\leVet am eus konta gwèchall, e teu alies d'ar v'ered an Aotrou Doue hag an diaoul da ranna kenetrezo eneou an d.ud varo.
- Marteze. awalc'h eo- an dra-ze eo ... S~laou 'ta c'hoaz ! _
- Uùan din-me, unan dit-te... (A-r Vouez ne gante ket ken ker buan ... Mont a rae goustatoc'h..:goustata.)
:.._.. Unan din-me...... Unan dit-te ...... Uniin din-me ..... Mat.! ...... N'eus hini ebet ken amaiï... Met aze, en tu all. d'ar voger~ war an hent, ez eus (liou all... Deomp da glask anezo... »
Ar gurun o koueza war o zeuliou n'he defe ket lakaet an dioU gemenerez dà dec'hout buhanoc'h. D'an daou lamm-ruz e redj9nt betek ar gêr ...
· Drouklivet evel daou goif maro e tegouezjont en ti ... bec'h dezo o kaout o alan, o dent o stlakal gant ar spont ...
. « Petra 'ta a zo en em gavet ganeoc'h?
- 0... an diaoul ! a lavare Li.Zetig, en eur grena ataa·.
EUL LEVR
6 ... an Aotrou -Doue t a iavare Finetig, o krena kement aH.
Tud an ti ne go:rpprenent ket eur · siseurt. ·
« Ar re-mai'i a zo sot awalc'h », a c'hrozinole an· tad-koz. . Pa . Voe ton:et âr spont warno, ar
merc'hed pâom• a C'hellas displega _a abàdenn... hag o spdntadenn. Tud an ti ne ouient ket re Vat petra k-redi. Biskoaz keinent all !
« Eomp da gousket, erne an tactkaz ... Warc'b.oaz e va gwe1et ... »
Antronoz, hoU dud ar barrez o doa klevet konta -spontadenn an diou gemenerez.- Ne oa kaoz e pep lec'h, nemet eus paotred ar Zabad, ar viltai'isou, al lutuned ha kement-zo.
Ar waz:')d a vousc'hoarze -hag· a heje o diskoaz;
Ar merc'hed a grede, lod· anezo da vihana, ·rak an diou gemenerez n'a doa
· ket ar brud da ganta koi'ichennc;m ... Perlg ha Lomig avat a c'hoarzas
leiz o c'hroc'hen. Eur c'hovad-c'hoarzin da lakaat da
ziskenn ar c'hovad-sivi ! . . . . . . . . . . . . . . . . - .... \ .... ' ... :
Fiziai'is. am eus e sa'va~ ganto ivez eur galonad keuz diwar --o laeradenn ... hag o deus lakaet urz en o c'houstiai'is hag ivez e yalc'h ar marc'hadour siv(!
PETROMIG.
DA BR ENA << HON OFERE!i\IN HEUI.IET MA Y »
(Ar Vuhez Kristen, kouent ar Gapusined, Rosko, 1949, 64 pajenn)
En hon amzer, e klasker lakaat ar gristenien da gemer perz, kals .muioc'h, e lidou an oferenn : hon Tad-santel ar Pab hag hon Aotrou 'n Elskob e Kem· per, o deus pouezet ineur a wech en o c'helennadurez war gement-se.
Levriou a zo bet embartnet evit dont a benn eus al labour. Kals .. parreziou a ra implij, gant plijadur, eus leyr an Ao. Guermeur, · « An oferenn heuliet gant an dud fidel », moulet alies a vremai'i.
D'a zro, Kabusined Rosko a ginnig .d'ar parreziou ha d'an dud. fidel eu! levrig nevez « An oferenn heuliet mat '>>. Ennafi e kaver c'houec'h doare da gemer perz -en oferenn : 1) en· eur resJ?ont d'ar beleg ;_ 2, 3 ha 4) en eur
lavaret pedennou ha kana kantikouoferenn bep eil ; 5 ha 6) en eur gana kantikou hepken.
Aes eO obei implij eus 3.1 levrigmai'i, ha kals servij a· · roio __ er parreziou evit oferenn-blaen ar zul ; zoken er parreziou g'o deus nemet èur beleg, e c'hell eun den a volontez vat dont buan a benn da ren an dferenii evit mad an hoU.
Goulennit al levr digant : M. le directeur d'Ar Vuhez Kristen, Couvent des Capucins, Roscoff (Finistère). c. C. P. : 209-81, Nantes.
Priz al levr : 25 lur ; gant 'eun distao! a 20 % da renerien ar parreziou pa gemero~t d'an 'nebeuta 50 niverenn.
Y.-F. ar F.
M)hoc'h eus_ eul levr brezonek da bTen·a ha na gavit ket en dro deoc'h, skrivit da B.A.L.B. (Breuriez al levriou- bTezonekL 8, straed- Degraverend; Roa._ zon. Goulennit eno degas deoc'h evit netTa roll al levriou bTezonek o deus âa werza.
t ~
1
--~, Ar VICHER A GOUER ·~
Al: lizeT-maiï ·a zo bet sr·!.Vet da rencr Kroaz Breiz gant a1t aQtrou Becot~ ijiner M labour-douar (.ing6nieur agTonome) : kals eus hor yaouanlet-Zou o deus anaoudegez anezcMi evit ,beza e glevst alies o Tanna e zeskadurez ga;nt hor c'houenen yaouanlc en dcveziou studi savet evito er bloaveziou tremenet. Embann a reomp gœnt plijadur, gou~3 aotTe a·n ao. Becot, al .liz·eT leun a genteliou talvoudns ne dleont, ket chom lcuzet ouz hql lennerien.
An Ao. Becot en de~ts ·"bet ivez ar vadelez da lakaat etre hon daouarn skTidou all diWaTbenn al labour-douar, hag a vo embannet dizale. Bennoz a greiz kalon~. en hano Kroaz Breiz hag he lenneTien~ d'ar sk1·ivagner madelezu~ ha goui~iek.
Roazon, 24 mezeven 1949.
Aotrou Rener, Dudi am eus bet ci lenn war GToaz
Éreiz pennadou an aotrou Kreff, a ziskouez deoinp- buhez an dud diwar ar maez hanter-kant vloaz· a zo (1). Eur c'hemm bras a zo deuet abaoue. Ar re gaz a zo tuet alies da c'hrozmolat ha d'ober fae war an n·evezentiou, o lavaret d•an dud yaouank ez eont da gall. · Ar re yaouank, er c'hontrol, a ga v d~zo ne oa gwechall nemet sotoriiou war c an douar .
D'im deiz hh_·io emafi an traou o trei buhanoc'h eget biskoaz. Klaskomp eta aber eun dispa.rti etouez an nevezentiou a bep se urt a. welomp o sevel a zeiz da zeiz ; klaskomp lakaat an traou mat nevez-diwanet .da greski ar muia ar gwella, o c'houennat al louzou fall, mar deo ret. ,-~ --.: 1
* q,- *.
Skrivet am eus e penn va lizer « Ar Vicher a gouer ». Ha setu eun neve:zenti : na pet gweèh n'ho pelis ket klevet eun tad a familh diwar ar inaez o lavaret: «·' Etouez va bugale, setu unan hag a zo eur. paotr · fin, ~pered .dezafi ; d'ar skol e va kaset, hag eur
, vicher a , vo desket dezai'i... Egile ail avat n'eo ket ken gouest : chom a ray da labourat douar. »-
Neuze, eus eun tu, ar :t;e fin, o teski eur vicher : ar vicheiourieh !
Eus an tu ali, an dud divicher, ar ·go•-eriated ! '
Ha padal, bremai'i, al labour-douar a zo eur vicher. P'etra a raio eun den dizesk, mar· dea ret dezai'i gounit e vuhez · ·a. lahourat -e· dammig douar ? Eun tieg a zo ret dezai'i en em denna e unau gant al ludueier a Pep seurt, gant an· hajûu, gant ar mekanikou. Bez' en deus zoken da rei e ali en emgleoiou koueriated. Mar deus bet gwechall tud . o labourat douar abalamour. ma ne ouient aber netra all, hirio ez eus chefichament bras : an dud diy/ar ar maez, - ha ret eo dezo
- a zo ker barrek hag ar re all war n'eus forz petra. N'eus mui da gredi e chomint da labourat douar dre nerz pe dre heg : dre o youl vat hepken ha dre garantez evit o micher eo e chomint!
* * * Met evit en em denna mat gant o
stal, petra zo. ret deza·? . , Ober o micher evr:Jl tud a skiant. Arabat aber fae war ar giziou kaz :
er c'hontrol, ar re-mail eo ar ·maen diazez ma c'heller sevel warnafi, uheloc'h-uhela, mein ar giziou nevez ; hag hep eun diazez mat ez ay an ti war ziskar. Bezomp doujus eta e ke:iïver ar giziou kaz ; gouezomp tenna hor mad a:ilezo, met savomp wa1no _mein nevez eleiz.
At yaouankiz a-vremai'i n'email-hi ket da daman war ar poent-se : klask a ra muioc'h-mui lmaout an traou nevez ; sellit 'ta ouz ar baotred a labour war ar gwez frouez, evit anaout hag implij ·al louzou nevez-ijinet enep ar c'hlei'iv.edou ; ouz paotred. FoUeSnant, ken· ampart da c'hounit ha da werza kerez ; ouz ar re a ya da gontrolerien war ar patatez, hag ouz. ar re a ra ar vi cher a velmnikerien; 'ev.it lakaat moterien ha trakterien da vont en dra.
_" * * * Evit mont warraok, setu an daou
boent a zo d'am menoz, an talvoudusa d'an deiz hirio :
Da. genta, dont da veza desketoc!hdesketa waT ar mekanik : anaout ar mo teri en a. b19-p seurt, dre al levriou ha dre ·al labour e unan. Anaout ive an trakterien a bep doare, evit dibab, en o zouez, ar re a vo dereat d'an tiegez. Anaout kement- tra a zell ouz
. an · elektrisite. En eur ger, deski ar pez .a anver : « Ijin ar Maeziou » (Génie -rural). Evit gwir, bez' ez eus dija meur' a hini hag a zo barrek
/ kenàîi war gement-se. D'an. eïl : gouzout konta ar gwen-
5
neien 1 War ar c•houilidegez eo diazezet.. pep tra e _ labour an douar : ret eo gouzout peur e c'haunezer ha peur e koller. Ne lavaran ket d'an dud beza krog o bizied, nann ! Met beza marc'hadourien onest ha digor o daoulagad. · Ahendall ez ay an tiegez buhan war netra.
* * * Ret ea hen anzav : bez' ez eus bre
maü etouez an dud yaouank, paotred ha .merc'hed a Vreiz-Izel, eur bern tud hag ~ gomPren kement-maü_, hag a lako hoU galon war an traou nevez am eus diskleriet ama,fi, daoust d'an traou-ze beza kalet alies ha ·-diaes cta· zeski. Eur frealz eo d'ar re -gaz eveldomp, pa wel9mp ar bed o trei evel ma ra ha pa 'z eus re yaouank hag a c'heller lakaat ar fiziafis enno.
Ho trugarel,taat a ran, Aotrau Reuer, da veza' roet din an tu da. zisplega an dra-ze e brezoneg, penri da benn ; er brezoneg emafi ene hor bra, eun enar eo deomp aber gantafi ; eur benveg eo eus ar re wella evit skigua etouez ar re yaouank an traou nevez a bep seurt. Va zesteni. bea a c'hellan rei deoc'h : evit kaout tud yaouank ampart ha digor o spered, ar gwella hent eo mont da gaout ar vrezonegerien rik.
Degemerit, me ho ped, Aotrou Reuer, va gwella ha doujusa. gourc'hemennou.
I jin er . ar M aeziou. Y . .:.L. BECOT,
(1.) Gwelit e Kroaz Brei.z ar pennadau : « Gwechall e Kerwenn ».
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
t FRAN5EZ D'an 3 a vezeven 1949, diouz ar
. mintin, e varve én ospital Sant-Lorans, e kichen Raazon, en : e 89 -bloaz, eun denig dister, dall ha bouzar gant ar gozni, ha karget a bep seû.rt klenvejou, Fransez Vallée, lesanvet TAD AR BREZONEG, abalamour d'al labour dispar en deus grêt e:V_it hor yez.
Evel m'en deus kontet deomp en e Envorennou eur , brezonegour, ganet oa bet e Benac'h (Belle-Isle) (1 BroDreger, « en eur familh orfebourien deuet eus an Normandi araok an Dispac'h. Met dre zimeziou e teujont abred da veza Bretoned a ouenn hag a yez. »
E dad a gare komz ha klevet komz · bre_zoneg. Met e vamm a oa a Vretz: Uhel;. he ne oa war he zro da vitizien nemet Gallezed. Pa varvas unan anezo, e dad a gemeras eun aU h~ ne ouie nemet brezoneg. Ganti -eo e stagas Ii'.
· Vallée da zeski brezoneg, wardro e 7 pe 8 vloaz. Adalek neuze e voe brezoneg gant ar ·vug,ale ouz taol.
0 zad en doa eur vilin da aber ·paper, hag ar merc'hed a laboure enni ne ganent nemet· brezoneg eus -ar min-
· un d'an noz. Ganta, hf!,g o c'hoari gant bugale ail, _e peurzeskas F. Vallée ar brezoneg.
« Dre furchal en armel va eontr kaz, emezan, e ka vis eun- deiz ar Barzaz-Breiz, ha kement a blijadur a gemeris ouz e lenn, ma teskis ar pep brasa anezan dindan envor. D'al leorze, evel meur a Vreizad, ez oun dleour ma karan Breiz ha he yez, »
6
VALLEE t Achu gantan e studi e skolaj Sant
Chariez, e Sant-Brieg, e voe, e SkolVeur Roazon, unan eus diskibien kenta Jozef Loth War ar c'hembraeg hag ar brezoneg, araoi{ beza- eaUJ?-Rll ;eur mestr dispar war , ar brezoneg.
Re Zister, a yec'hed evit beza kelena ner, koulz hag evit ren milin. baper e dad, ec'h en em lakeas, en hanv, da redek hentchou Leon, Treger ha Kerne, en eur zasturn; gant eur fanograf, toriiou kaliaÔuénnou Luz-el, a zo bet tennet diwarno eul Ieor kaer gant Maurice Duhamel.
Er bloaz 1898 e savas Kroaz ar Vretoned, moulet bep sizun e brezoneg penn da benn, a badas betek ar bloavez 1920; Ar gelaouenn-ze a voe eur skol dispar evit kalz skrivagnerien yaoua,nk, koulz hag evit al lennerien.
Fransez Vallée en deus savet .al leoriou gwella a zo, hag a vezo c'hoaz epad peU amzer, etre daouarh -kemènt hini a feU dezan de.Ski ·mat ar _brezoneg : La · ara1nmaire bretOnne ·_fln qua- , rante leçons, bet admoulet 10 gwech ; Le grand dictionni:tire jrançaisnbreton, leor a BOO pajenn, -- ennan kement-~ ger brézoneg .impJijet e-touez. an dud, ha kalz re nevez kroUet gant an oberour evit komz eus pep tra e brezoneg ·; Supplément au grand, dictionnaire français-breton, ennan tost da 700 pajentL, embannet g.ant F. Vallée 'bioa:z .. hepken araok mervel, evel eun testeni eus labour e gozni evit ar brezoneg, Ouspenn, kenhtbouret · en deus ive gant E. Ernault ha Meven _Mordiern evit seVe!
l
ieoriou âii a ·houez bras, evei Notennou diWa'fbe'fin ar GeltBd Koz. E-touez ar Yretoned -kar-o-yez, ne gaver ket hag o dij8 kaset da benn, gant ken nebeut a yec'hed, eU.l labour ~en dispar evit amzer da zont ar brezoneg.
da c'hedal ma vezo digemeret er baccalauréat, hep dale moarvat.
Eur c'hriSten mat oa ive Fransez V8Jlée, oberiant ha didabut. En devèz ma voe sammet trumm gant ar maro en doa ·nevez resevet e Zoue, evei da
BloavezioU diweza· Fransez Vallée a bep gwener kenta ar miz. · · zo bet- frealzet o welet tud desket Breiz o · trei muioc'h-mui ouz ar brezèrie'g, hag o lakaat digeri dezan dor ar skoliOu, ar skolachou hàg al liseou,
Lennerien Kroaz Breiz a dezo eur zonj en o fedennou evit rener kalonek Kroa.z ar V'retoned.
F. F., Roaz<:>n.
~tu amafi panaos .e k~mp-renas F'. V:all.ee e gilefived hag· e varo·.: · diSk.Oùez- a r8 dorqWer e spe_red kristen.
Breudeur Kiafivourien, n'.ankouao.mp Meuli Jez.uz a skuH&tl warncmp Pani!hder stank. e vade-6e.z!c,u9
B:sz b-e.nnigetr o · Pean .:Ian'te-!! IF'enn .. an-hentf ·vit mont dla vervel ... Mervei'vel ma -varvas Jlezuz. Hedi, avat,c'houzafivas euzus, 'KR"~ei_:z mal1oz e vour1·evien clro·!--d< : Ha ni -'varv en ewr gWe~le bouk, Fre~llzet-flour gant_ ar bedenn 'Zav diwar kaionou kristen. Krizder, kle,fived, loes (1), 21nken, 'Miaro! 'V~-«:!!omp n'oc'h netra ken· Fl"en deus, kent, gouzafivet Jezuz War ar groaz eur an.aro skr~jus. Breudsur klanvourien, kanomp lld 'P7 ar grasou ·a ro dimp deUid (2).
Lid eta -d'ar c'hlefived garo; Ha ldre~ïst _pep tra, licll d'ar Marc!
Frafisez VALLEE (15-2-45),
(1), 'Loes ::::: po an, e Treger (eus ar C'hembraeg, llo es). {2) Dellid '3:: gounidegez a « veritou ».
~~
GALV OIAR VADELE!Z. Bez' -hon eus bet chomlec'h pemp Breizat yaouank o cham peU diotiz-_ -~o
bù) hag a garfe degemer K?'oaz Brei-'z. Met diarc'hant i~. Goulenn a rèomp ho sikour evit Priz eur goumanant . d'ar broiOu estre·n
(400 -lur) pe eul lodenn --anezi d'an nebeuta. Ma te_u. muiac'h a arc1hant eget priz .. ar 5 · koumanant-se1 é kasimp iv-ez ·d'an dud yaouank al levriou studi a --c'houlennont.
Gortoz- a reomp ho skoazell gant fisiaîiz, en o ana hag e ana Brei?,. _Bennoz __ Doue !
AL. LIAMM kelaouenn Iennegel fi .
• Un niverenn 80 pagenn bep daou viz · Koumqnant evit 6 niverenn : 600 lur
Sekretour.: p_ LE BIHAN, TRAPPES (Seine-et-Oise)
1, ·Avenue Marceau C. C. P. 5349-06 Paris il
7
f
BLE UN BRUG Lokornan
Kerne 6-7 a viz Eost 1949
Goude -Bleufi-Brug Kastell~Il:aol, warlene, Kroaz Breiz a skrive : « Setu nevezet ar Bleufi-Brug ! Er blqaz: a zeu e raint ·kaeroc'h c'hoaz, ha brasoç'h ».
-- Kemen~ hini._ en_ deus bet an _eurvad da gemer perz e Bleu:ii-Brug Lokorn~ 1949 a afizavo n'o· deus ket Reiierien· ar Bleu:fi-Brug c'houitet war o .. ger. Vau~an ain_· eus k_Ievet Bleui'f-Bru:gerien goz o lavaret : eus kement Bleufi-Brug ~ "eus bet tro da welet,.- hag hep ober· gaou ouz hini ebet, he:rnafi eo ·en deuS dibradet ar maout ! » , . - -
Koulskoude,· labour ar'. Renerien a zo bet diaesaet' gant_- kle:fived -hir ar .Re_rier-mE?ur, an aotrou Liberal, a dapas e faU dre ar skuisder dastum"eto_ warlene : '_emafi bte:titafi pt:m diouz e gêr o seve! _e yeC'hed a nebeudoU, · E galon avat a oa e Lokornan· d'ar 6 a Viz east. Ra vo berz ar Bleufi-Brug; e- labour,
.eur frealzidigez· evit~fi, da c'hortoz .ma <:'hello dont· _·adarre da gregi e _paoiou _an _aiar·! . . _ .
An· aotrou chaloni :Fave, pei'son~arc'hbeleg Kastell h8.g alu:;>;enner ai' .-Bl~uliBrug, eo en deus dalc'het plas an aotrciu LiberaL.. En e gidheri, ar stroll reneri~n o deus_ :unanet a· gouiziegez hag o galloud da gas da :berin ar gouel : Xavier Langleiz, Yann ar Minor, 'Breton, Bernard de-Parades, Herii Caouj_ssin, Yisal\t,Seite~ Laurafi.s Stefan, Rene Kerlan ha Bernard Philippe,· Y. Koroller ha Per Toul·hoat:.. pep hini en deus poaniet, a wei pe a guz, sikouret gant. _ Lokornaniz, drèist-holl an Ao. Maer, Herve An Henaff hag -an dimezell Gaït Coadou. BeJ;UlOZ·e and an hoU Vretoned, d'ar re 0 deus ro-et c}eomp ar gouel dîspar~ze, ar c'haerit
.--etouez ar re gaer a ziduas Breiz en hafi.v-mafi .. ·- · .
. Gwenoc'h eget War!Eme, Blell:fiiBrug Lokornan -en"_deus sevenet an 'teir_. gefrt-di merket dezafi gant e reolennoù: ar studi, an dudi, ar bedenn. , .. ·:;
·Ar zadorn, 6 a v:iz east,. à voe; edoug an deiz, .. devez ar s_tudi. · _ . . Kerkent ha dek ~ur,· e sai ar patronaj, oa ·en _.em zastùmet eur st;rol~ad ·. founnus a studierien : beleien ha frered, Ieanezed, liked a -bep stad, skollted ; · dilhajou . marellet, · -enùo tud JJodet gant an hevelep c'hoant : ar yoûl da zeski. Servich~t mat e vezint ! . - · . -· .
An aotrou .'n abad Fransez ar Fato'hun, kelenner ar ye!l;ou keltiek e skolveur ar ·:stad e Roaz:on, 'eo. a zigor· an abadenn. Komz a ra eus an d~chenn
8
•
Laurafis _Stefan,·. Re"ne Kerlan ha Berp.ard Philippe, Y. Koro~ler h8. ·p~r.· ~:~~.ia zO e·. hlni: _kelennadurez ar brezoneg er .skoliou, dreist·holl er sko_liou kr~n,n ... ;keîiver ar gelennadurez-se,· petra a .. zo bet graet gant ar Gannaded· vre1~a;t evit kaout an aotre da gelehn ar brezoneg, ha dreist-holl peseurt ·mad: _a_ vo -da denna euS ar ~rezon~g :[)à vezo -digemeret er- skoliou a leUl) ; studi. ar bre~oil~g ne vezo ket IÙlpken eur c'hounid!?gez evit ar. studierien war an . dachènn vre:iz~t, met c'-hoaz eur zikour disp_ar da zeski ar yezou ali : _galleg, latin, gregaj;- · ~aozneg hilg ail ; rak eur· benveg piilvidik eo, ev~t sperejou an dud yaouank,. g~llout kefiverüi an eil gant ebell yezou dishefivEil krenn, gant ma vezint sikouret gant • mi:;~tri ake~us da zizolei dez;o 18zennou bras ar yeZou. _ Hag an aotrou.- Falc'hun a ziSkouez e-unan gant eun nebeud skoueriou penaos ·e c'heller sevel al labour-~e.
;Elur beleg ali, an àotrou ·Loeiz ar Floc'h~ ariavezetoc'h dindari e anô 'brùdet a varz, Maodez Glanndour, a gemer· goudeze ar gador. Hor c'henteli~ a ra war eur gudenn karet . gantafi, hag e -gwirioi).ez, eur mestr eo warr:Li : an _arz-_--sakr~ E c'hoant eo_ heficha ar Vleufi-Vrugerien; pa 'z aint da ·welet an :ctiskouezadeg arz··sakr,, s~Vet e 'mil:di Lokor'nah. An arz sakr, emezafi, n'eO ket hepkeii eun arz relijiel; relijiel êo pa ziskouez traou kristen; met n'eo sakr nemet_.pa vey en danvez lakaet dirak skiafichou an 'den, buhez kuzet ·an Doue ne c'hel~er' ket gwelet, hag a zo war eun drq, Ieun _a vuhez ha di_vrall, gwfrion, sper~d~l, padus, gouest da _yeza anavezet gant an hoU, n'eus fors ·peur hag _e · pelec_h e vefent. Kement-se a zo- gwir evit an. ilizou, ar skeudennou, an t~olennou, ar c'han, ar sonerez.,. Da skouer, eun iliz ne· vezo· arz sakr nemet ma vez iV.e ever 'DoUe, buhezel{ ha diazezet mat, gwirion, merket enni sklerijenn_ ar Sp~red,- gouest da Ieunia_ a levenez kalon .an den a-dreuz ar c'hantvedou.;. Loei.z ar_ Floc'h- a ziskouez ·goudeze, ·dre skoueriou _dibabet .etouez an traou a· zo berniet e mirdi Lokornan; pegement ·eo , gwir ar reolennou-ze, ken alies ankounac'haet en· hOn ilizou abaoue· kant vloaz. Eul· labour bras .a ·zo da aber en._.n,qr bro, evel e Iec'h -ali ~ kas ·er maez ·euS hon tiez sakr savet ken kaer, an traou didalvez,. skafiv, re .dener, mistr· ha treut; divuhez, berniet enno ·dre. re· nebe~t a evez-: ar c'hantved diweza,' daoust ha n'eo :ket hini _ar skeudennou ~orlivet ha- marc'had mat, deuet eus staliou Sant-Sul pis e .Paris-'? Ret e v~fe ct:~_~~~ Vretoned pleustri warc' ar gwirioneziou-ze, _evit parea da vat o ilizou. eus ar c'hlei'lved heugus koUezet warno : ar berniou traou !intrus didalvez, Jeun _a c'heviei. ·
-Eveijust an displegadenn-mafi n.e voe k8t atao aes kenafi da heui~ha_ ·avit an hoU, .ctadust d'an aH;ed a gemera~ ar pr~zeger da stalia .. fraes e venoziou. IY!èt- ma_ ne vefe · studiet atao nemet traou aes, ne ve ket desket kals a ·dra
'kenliebeU:t ! ·
An .hanter devez gOtide kreisteiz- a voe.- implijet war tachenn ar · BletinBrug evit ar bloaz-maîi _; é'f!ori ha. bruda . Kervarker, hag e oberou, evit_ lida 110et· blo.avez ar Brirza.z-Breiz, moulet_ ~r wech ken ta ep . bloaz 1839, Ar· br;~~~ en doa · miret d'aber _gouel ar c'hantvet bloavez.
Y·e<un ar·_Goff~-- noter e ·GoUezec; a:' roaS ·ar- brezegerin· genta, -e ieeh an aOtrou Cornic,. medisin Douarnenez, dalc'het er gêr. _gant .ar c'hlefived. Goulenn a- reàs _digarez· da veza ·ranket sevel e -labour re. vuan, met, -evit _doare, darn eus-·an dud ·a c'hell labourat buan ... ha mat! Displega a reas da genta- b!t!l-~z Kerv.ar]f,er, pe Hersart -de la Villemarqué, ganet- e Kemperle e _ 1815, ha ma,rv~t er bloaz 1895. Br.eizat ;kalonek ha- taer en e yaouankiz, Kervarker a ernbann~s e' oberenn vrasa, ar Bar'zaz-Breiz, e 183;9, prestik gaude m'en doa echuet e_ studiou ; diazezet gant_ an oad, ec'-h eri e.rn droas- war studi ar yez _hag- ap istOr, .ar pez ,her c'hasas d'_an « I,nstitut »; war e vloaveziou- diweza,_ e. kOUI}s·
. e '1-afis, dre: -abeg ar -brezel,' hag n-lni an tabtl.d a_ gouezas .warnafi abala~our d'e oberou, hep klask ·en em zifenl2-. . _ _
Goudè beza komzet· eus ari oberour, Yeu:h ar Goff a zispleg deomp,-_ ~~. vrâs, ".-roll .oberciu Kervarker : .kals leyriou en deus skrivet. ; niet an· hini en •.deus gounezet ar muia- brud- evitafi hag. evit ar Vretoned eo, he_p m~r ebet, ar « ~arza~-Breiz », anavezet dre ar bed abez. Bez' ez eo eur reilkennâd kanaouennou ha gwerziou poblek, e barzo'niez, hag a zispleg ~star. ·ha furnez Breiz -.adreuz -ar c'hantvectou.
An aotrou chalon?, Batatny, persan Sant-Vaze Gemper, ha -gwèchall "kelen.; ner e skolaj Lesneven, en em ~argas da re1 deomp brasoc'h anaouâegez·-~eus ar"« Barzaz-Bréiz », epad eun eurvez a skol plijus, graet gant eun ·den- a vicher.
':fietra_ eo _.ar.'« Barzaz-Breiz », emezan ? Danvez 'ctastUmet gant- Kei"V8.rkèr, :~vef .. ina .. IaVaia_s, pe skrivet_ a _benn _gant ~ ·aberour, · pe _ d~ilve~ __ slasttt;~e~ -~,a ~empennet gantafi ? N'ouzer ket -re vat, ha . moarvat ne vo 1 -gouezet · morse.
9
~~t:. ·pèi.ra ra -~~'! ? Ar pez ~--ra t.aivo_~deg.ez ar '!( Barzaz-Breiz » ~o an __ dOare dudius m'eo renket -~nnafi ar c'hanaouennou, ri' eus fors .eus pelec'h ·e teuont :.
: -p_ep- h-iili a,nezo.-, a ._zo e1,1n daolennig, -.savet. mat hervez .reolennou al lîziri-:-kB:el.' ep -hall- -broiou: eun talbennig _evit.-loc'hat-_ ha .. Q.isplega dre v~as danvez ar skrid,
.-.eur_ c'J;lorf saourus ha ·gwefiv~ _l)ag_,·eur glozadenn berr _kenai'j_; adreuz an P.oll -linéÎl-Îlpu _. .. eul ~IUs-k a varzoni~z, hag- eùr spered atao fresk ... Eur blijadür __ eo ~eurhia,·. 'ar ln.estr-kelemwr a _;zikour e zela_ouerièn da gompren _mat ar_ gente! ~ri- eù:ti "gana_ dezO'· bep l\11 amz_er ·unan ·pe _'Iman -eus taolennou ar « Barzaz-Breiz ».
.. _,!_:.,,Pa echuo, pep hini a c'hell kerner da wir barnedigez _ar_ s~rivagnerez _ga.~Jek-,'--George _$and : «.Le Tribut de -_Nominoe (unarr eus pennadou -ar « Barza~_»)
_\_e_s_fi .. ''un: p6èine de 140' versoi.-plus graiJ.d que l'Iliade) plus complet, plus beau, ':Ph!-~ -.parfait _ qu~-aucun chef-d-'œuvre sorti _de l'esprit humain. » . .l ~·
* -* * · .· -< Goüdè"-· ar ·st-Udi~ p18.s ci"th?· -dUtii ;: ! - - _ _ _ .... _-- c _
. Dindan porched iliz Lokornan, ez eus savet -etil 'Ieurenn goad~ ~érkeilt m'eo deb!et · kban, eur sklerij~nn :skedus a bar war · an iliz, war an .tour : ili,z
'sant· Ronan ,_a z_o __ .evel etin __ ·toUt-tari a_ zach- etrezek eimai'L hoU dud .ar v-.ro. Du é6 _pi~'e:t;J.~J.okÛ_rn3.n gant·~ dud, __ stàrt-start en ·a zav; ha _c'hoaz eo. r(.vil~~n
·:àr.-.bl:asenn: kaJs a ran:k .cham war an hent bras a sko dirak ar porched. , ·. ·<-- -~!· ki9!},~n"-aiJ, ill,z,_ .en· __ deiivalij_èhn, __ · .t:i'etu c'hoaz e_un auto _Zu : · 'hiili à:._ B.B.C. :.:Rê· :'itr ~·rg.ctiO eus- Londr~·z, ;dèüet. amafi gant ar binviou ret e~it- .treusk:r1v_~ -. b.r~"ï$.aik. :war :a:t'-è'b:Oai',~_ar c':P,anao.ue:t:tno.u a gou~zo eus. -aL leurenn, ·hag __ ,a.,._vo _ .. :~liikri~f ·:.diwezatqc~h-. = gant R~âiq-L?nd:ez·! . '·· (:/-'KANOU "EN ·NOZ-! '»-· .. :_,-.-, .... ___ _._ .. , ~us. _porched .-an -iii~, ar _-c'han _ à red, he.p diSm~gafis _d'ai.-Iec'h- sa~r, rak ··k·a;rt~oilehn.o'u Bi'eiz_ a./zo' sakr- .hag a zegas __ ar b.edenn__ e kalon an-_ ·den.--->." · <-.:' __ , --~ .. ltenet:. gant._: .ail. ao' dé. Pa,rades, _ ijinèr gouiziek, ar -gouel, · setu ar . gane:t:i~n :·o,. kitia,. a.:unan ., pe _a' stroll, ka~rqeriou hor -bro. . · . - ·-, _ :~ :-.·:. _ 't .... -pev-ar··--ganer "Radio-QUim"erc'h eo a zigor an abadenn, ga~_t «-Alan~--:~:.1 Loliarn-:», __ - «·Sav, Breiz:-lzel»,_ .. «: Luskell Vfl. bag» ha ~- Gwerz Penma:t;c'h,». ' ,, ... < W~~ ·o_ .le!'c'h, ~aÎ!Jier-,.·-Langle~-- a- ra da- g_levet .-'unan ·eus _ e varzonegçm :
.:«_._Ar :Brilli,-»,_..ten:ri"et. èus_:~ lévr %Kallo~ en noZ », a roas e._ano -d'an nozvez-:~afi, ,GsJit -'a:il, .. -pbe:t'our, e- skrijei-._ o, .-vv:elet--.-~,r- .brini du o kaogal h~g a· tismant_n · a!l eàS't riëVêi taole.t ·en douar gant an hader .. , Skeudenn ar sto~rrn: go_~a~v'ft gant :S,r~~z __ ~e~it 9-ega_s da vat eun east,· hadet mat, ha- n'e~ deus ·.ket _gelle_t darevi'.c~Ifoaz. -. . ' ·-_ ·_ . _ . . . -. , . ·_Gant_ckaperien Poul,e;oJ.~,~n;- ar J:Jeon_ ha, Ropars) ez. ornp ka~et vyar .. men~~-~g~l
'i'Btéi'k":Izet "dà Zehiou ar 'è'helou ·mat,.'« Ginivélez, ar C'hrist », evel gwéchall ar bastOÎ'ed ·war- meneZiop Bethleem~- Dont .~ ra ganta ·
0 « Gal v an Aelez d'ar ~_a~·
tored'» ·eut lodenn eus « Ginivelez -,Poullaouen»,- kanet ha ~orollet·_~ a- bell. ~:z;o er- bar~ez-se ... Amafi em.aomp. e kreiZ ar .c'han _pbblek, ha sklaér ---èo. o _-deUs kavet ar. ganerien hent ar- c'halonou Pa glever -- f}.r- st;oak~daouarn ker founnus a zav g_o'ude o c'han. ' · ' '·'-''Setù ~breffiafi- o -Sévèl war al leui'enn, ·evel eur brifisez e· ·kaofi, -eur· vaouez,
·,:gant--·-gwiSkaniant-kaofi._h6:i'· bi"~:~ Mona ·Kerys eo, ar ganerez vrudet, anavez.et .ma;t ·1Rbabue--,Bleufi·-::erug· .Kastelt gant ar Vretoned. Gant he mouez doun_' ha -·le:un--- ken< f;roinus,."e kan·, ~<-Me- z9· ganet e kreiz ar mor», «Pa deu ·an noz :p, ~-«--~~~-~Sk1 ,' I3:r._eiz-~zel.f_, . Jia-__ « G?J"erz. D,aQut »,-. lonket _gwechall er _mqr,_, ·.ahont _e '"'J)iië::··_.b.Q~u~n~rte.Z )tOt?sk~t _._bréml}fi 'Wàr _.hec -freiz,. dindan __ skleri_jenn. al _lo~r~gann. ;:-:~ .. -~,_SkoUted _ha __ ,BkoUtezed .Blf(imar a gendalc'h_ an abadenn ·gant kanaouennoU :e_.,. pe<.Ier __ -_.~,o1.1;e2r :_ .. ~- <;;:an~t, __ e:o _ Jezpz », . << T.outo:uig, la_._la »_, ,·,« L-~~kel_lere~ » hag -'~Aii:-"·tei:t.'·'2:ei2:e'nn», 'kari -gwenedek. · ·· · _--_ ·., ,· _:
Ar_g~~_-cttweza a_ vezo da' Ganer~en ar Groaz-ko__ad) _eus iliz_-veur saiit:-Brieg, r~net ·ga;n_tr,,-0': ~-c'liur~ -~'an ao. Coat ... Eun dek _ha --td:::Uge~t a wazed;· -paotred yaouank<ha';:·bugâlé';'-hûll gwisket gant kal'll;psou gwenn, a zav war al Ieurenn:
... ~un __ d\ià~--A'~ dao_';ll~~a<} __ g\Velet::_e_ùr _ seu.rt __ ·bo'~ad- tud ~~enn ·*l_erij~~n'<t_ ~-)!'l~~ :âtrtdail"'··:p'brcheœ-'Lokol'narr ;<---audmsoc'h c'hoaz d'ar· skouarn a glever anezo o kana_· «_An Anjelus-», « .Itroh-Varia -'ar Follgoad»,- te;nnet eps _fl.r. Barza;,t-BreiZ, « E tai- ar c'halvàriou », · hag ev-it echui, .e_:U:r -n'han: -'Iati;n,-: :.en.,- enar .d'ar -Zent merzerien : « Gaudent in caeliS" » (laouen int eû :hefivou), kan galloudus a gemmesk moueZiou -poti~ne:r -~r~--Wazed, en !Jounder,· gant moueziouo:skiltr, uhel·
. Uhel; bug ale RJ; :· _ bar~gloz. · _ .. -~ _ ·-. .s. ·o
.:J·'·c::;-;~roa.~·-_'dare an·:-:Enie_ou: .. evtt.-- ar bedenn_. An Ao. Faye·. a be.d----:au.~dud .da. Iodenn · ziweza.~.~-gouel ar zadorn··:.-._,-pros_esiOn--'lir goulou-·:·:etr_ezek ---meilez __ Sant- Ronan, e ,J_eo_!h,, m_a _-va .~ava_r.et. _an:\ o-feren.n :. h-anter-no~.. « Bremaik, eme.zafi,. goulaouennik à:i- 're}z -ell hon. diouarn; .ez· ài111P, _gant po~n,. evel a dreuz ar vuhe;;::-maü, etreze~
tn:enez·. an aohou Doue, ~r Baradoz,,- e iec•h ma· vo e'Vit hon heficha, eun -tant~d -enaouet .war ar ·menez.·-»
Waidr6 unnek eur hanter e: '.ku~taomp bourl-t Lokornan, e prOSesion;, Eur Sklerij~~n douS a· bar en_ noz :_- azioc'h' hor peim, :eul ·laar wenn,·_ ~ifl:ilv ; e teid an hent, e·-respont· dezi milieroti a-.-c'hotJlaotrennou bihan, buhezek, __ o .krena dindan eun avel flour.: ouz kostez ïnertez·. Lokornart .- ·e_- krap, ·goûstadik, _elin Iüu~r- lugernus,_ .. ouSpenn e'ur .. -c'hilol11etr · hirder· dezi. Ar ;re ,.genta, ·e penn: ~r
, brçsesion, eur wech --degouezet- gant hanter ar mepe_z, o deus eul).- ._taql' ·lagad dispar,. ·-pa zeüont a drefiv o c'heirt,-: -··eur ster -a dan o tisken- e4s: ai}_ doriimn:; pelloc!hik, bourk Lokornan, -gaùt· :e · doti.r skle-rijenrtet ; dühont, er :peUder, :·ar n'lor bras, gan:t e dourioH-tan a b,EiP . liO:u, a:-dre'fiy blie Douarnenez,. ha ·chape! Santez . Anna ar Palud... Ha· .bremaik, e bali àn· nefivou, tost deomp, _goulo.u eur c'harr-nij a zeu _da beurechui. !ln daolenn, . gatt1t an _ tantS:d enaouet wa~ ar menez gant Skouted -Bleimor.
Sevel .a. reomp d'ar menez, da Blas-ar-C'liOrn, unanet gant Sent ::Breiz : Sl}-n,tez __ Anna, sant Ronan,:
« Mirit en han' Doue-Hor c'horf hag hon en'e. »
_,. Kà.ntik -s&nt 'Ronan,· galloudus, _ 3. la var f,eïz ar bobl h9;g he C,'harafttêZ: ; -.bep an' amzer', eun di.?:e!lez __ chapeled. Ha 'pa_ vez .re ·denn ar zav, taboulili~r-té:h · Lokornan a ro· amzer d'an dud si_Oul da denna o alan. . _ ·_ .. '· ,, ·
· ~~penn_ hanter::-noz, emafi. bociet an. hoU, _a v:iÎierou, war . ar mel)-e.z,_· ____ âe:rç.q.riSt _çla japelig sant .Ronan ha d'an .tantad, .. en .. dro_ d'eun· aot~_r savet _wR:r- 'Jëin".~à,:n · dorgenn, ·er màez: ar .-bobl kristén· a Zo o vont, e sioulder an noz, da gim1{g da Zoue wa,F ar menez ar Zakrif-is san tel a lidas· da gèl).ta ar C'hriSt 'WRr
' menez Kalya,.r. _ , - · .. A-_u_na:h gant ar belèg. ouz :ari- aoter, an hall _a. bed, a_gan1 ·sik9UJ:'~t'.ga;nt _komzou --an aotroU . Fave·, a -zispleg ___ Î:idâu an ofetenn -hag a ·hefich ·ar bède'nn., Gaude ----an aViel, Maodez Glanndolir a ·zastum, e b_err gomzou, hoU "c'hoa~tq_u ar .Vretoned evit o. c'hinni_g gaht. re ar C'hrist... Ha bremaik, · ouspenn ---mn ·de!l :a- .zegemero -korf EJ,i' ZaJyer e_r gomunio:n,, _ . _ · : . .·. _ _., .. -.- _--:
No2;vez ·san tel, c'houek d'ar c'halonàu :. Iodenn · gaera ar Bleufi~Brug',- -·-a la vara ni.èur _ ·a hini i _ 1\ag evit- gwir, doujafis. an noz d'a.r C'~touér _ ho_ll-c'halloudek a c'hàuilit buan -kalon an __ ·den, tr~builhet re alies gant s~ar· art -dei_i·!
Eni.aii echu devez l}ent~ ar Bleufi .. Brug. Lokornan .a gousk bremaii,: s_iOul, ··6 , tastum ne.rz evit gouel bras ar·<ztii. · · '
·(Da gs'nderCJhel.) Y.-W. AR. ·-F~Lc'a:-uN ... '' - -- - - -. -- - - . - ' . ....... ~~~--:aiR-
komzoù eun Eskob breizat · ·-"',-
« · Chers compatrioteS,-" ,)
« Estiinez-vous :comme_ -'-Bretoils ! Ce . nom, ·quand il es:t- bien. -:Porté, est un-_-_gage d_'.~ttachement_ a-q.x crOyance$, chrétienn~s ... _de:.: fid~lité·:_·awc ~pratiques· Saintes ·et de constance .dans le Sentiei du- devoir. 'Tt;méz::"lt vos usages, à Vos ·costu'riies-, _à_ votre vieille langue. -Et _nouS .ne' -:p~tfÇi:tis
·pas '_ici en littérateur __ préoc.cupé de questions philologiques, /ni e_li _ailti~te éprise :de fÛrmes pittoresques, mais en évêque.- convaincu _pa_r __ i•~XPériéiiSe
· e;t la raison1 de _l'étroite_ ,'liaison ·qui eXiste entre· la- langue ·=d•un:··._Î':èlJP!,e . et ses croyances, entré sës 'üsages et ·ses mœurs, entre ses· habittidèS ét . Ses ve~tUs, » ""·
KELEIER ••• -·--:-- Laouen- ·omp· ·o .kemen_n- deOc'h
gà:hedigeZ eur plac'hig : ' M:ARI-ANNAIG.·
Youènrt OLIER, Kistreberz, Bi'o Wened:
An Ao:- GRAVElÙ.N,· · .. _. .. EskoQ- Kern-p~r;- .· __ ;_,'.---
Ganet eo RONAN;
ntab Abel OMNES,. e Ploùgou~kant, -.yac!h ar varhm -hag:. ar bu:get --- -,., ..
GwëZla 1ù3toU· «- :Kiact-z Bfeb/' »-~:iF-tin daou ·Vugél· ! ·.-~~-
danchig, p6nnher Kervrugeg, 'a zo, goûde kuls poan, kouezet war an tenzor liuZet !;aitt"'€3- -dintin goz, Annaig, aet da Anaon; her c'hredi a ra .da vihana; _T~k~ _1;)ete,k-ft,en, _n'eus deuet ~fi .eus toull_ ar maen-forn, nemet nozBlennou_.
Eur yOuë'hadenn a Ieveriez.-a z:avas·_eus· kalon a·r c'hafifard en eur obe_r eq_r seurt k_avadenn : an dint~n .A_nnaig )1- oa. ar c'hiz g.anti da respont d'he niz ha -d'h~.-- nizezed, .p'en- em gav_e hinL pe hini -anezo da .c'hoçJenn out.î e pelec'h cd.o- .. he_ zefi-zor _: << Klasidt, klaskit, mat, bugaligoul Ha pa viot k'rog er bod beuz _a zo uuz e ziouall ouz -an dro.u·k-sperejou, e c'hellot J.avaret, hep aon da .·fazia, ·emaoc'h kou-ezet w~rnafi .. ._ pe d_ost., .. ))
Ti:mze't an tammig e~tlamfn gant ar youl en do a da· grabanata loeized aour ~r. gUziadenn; e ·Iakeas a darre _Fafi·chig e vrec'h e lec'h m'oa bet ouSpenn ugent gw~ch: abem1-·bremafi. E graban- a ·glozas start.·_war eur guchenn beziou trouzus,:. ha d~;~.o d'allaez, da zilouedi 1 ;-. ::---.Pêbeuz ker,seenn ne dapâ.s_ket ar c'houèriad o welet eun _dornad nozel_ennou
_(be bontodou)- gwer-Iouet. o ·ton_t, e lec'h peziou aoun, eu> an toull luk ha lei.Z, (la- .skle~ijenn· an deiz l Hag eur zulbedenn c'hro:z ·dare da darza w~r e vuzell è'-houero;. ·e kendalc'has ar furcher gant al labour en doa bou1.c'h~t: poan en doa o kredi e vefe bet e· voereb koz goues.t d'ober- kement' a c'hoap ouz. he
·fi!z; daoust da-la~,- kolle:t en doa hogozik-holl ar fiziafis en doa dalc'het betek ,neuz~ da ·gaout an tefizor a roe <J.ezaîi kals a boan hag a brcder.
· -i~nnèt -kUit · ar gwiS:kad · noZellennou· gwer-louet, e santas bizied ar paotr ih;lorek. --éUri -dra hennak· -a flour. -
_-;_ Tei:r J.Oe.r goz .,eo ez .oant, tejr 1oer maouez,- hag a zeblante beza leun, pegwlr .. e choment en o ~av, an eil e kefiver eben, hep_ na vije netra ouz o l').arpa. :H:a- ·Fafichig avat, hep cham. da dorta, ha dao ha kregi en unan anezq hag he zenna er maez hep kredi -zO-k_el). · sellet ·peseurt a oa .enni, gant -aon da goueza adarr~ war noz_elennou. .•Dinec'h · e c'helle beza; rak an teir 1oer ":C'hloan .a Oa leun a beziou loeized-~9ur, '-lqeized-aour. hag_ o defe degemer ~ :·.kement _ bra . a. zo er bed.
.,Ar .c'henta tra a reas a:r·- c'hafifard, eV,r ~WePh -ma voe graet- gantafi e __ ga ... · v~enn ~ eo lal-r.aat tra· pep tra el 'lec'h ni' en dOa . o-. c'havet, ·ct~ lavaret -eo lak~at el_Î-_ o leÛ'h koz, ·en dro, an aOur.; ad nozèlennou, àr ·bodoU-- kelen ha beuz
_ .... hep ~hkoUilac'haat da stanka mat an tOull vtarno goudeze. Eho edont brao. Ha · gWall dano e vefe fri 8.1 laer hag a vefe: -deuet a benn da zivinaut, · dre ar -ç·h~uez · anezo, e pelec'h edont grounn~t. ·
"' * * Fafichig, re brederiet ma 'z oa o
c!holÊü e · gavadenn . brîzius, ne· welas ke~ an distera skeud eus_ . ~ hini a
12
yeas, g~nt tiz, . ebiou deza:q, . hag ~ ·zeuas war e zourrou, da· gich~n toull moger ar c'holomdi evit gotizout · :PetOre labour a rae eno. Tra ! Rak paneve~z~, ~a c'hellit kredi, n'en dije ·ket · bet adlakaet en teîizOr el lec'h m'en devoa e gave_t.
Poent merenn en em gavas, hag ar pennher yaouank, savet pinvidik en eun taol kont, .a zebras hag a evaS e · walc'h' a. yod hag à laez, -hep disvinta netra ebet diwarbenn ar ~ pez oa bet oc'h aber e kerz -ar Vintinvez latarekse. - H8. Yann ar Fur da lavar'et etre ·
diou c'henaouad yod · gwiniz-du : « Da·. c'h0ude merenn, am e1,1s aon,
e -rankimp· ober gouel.graiich adarre, Fa:fichig ! emeza:fi, endra ma selle talarek ar c'houeriad paour ouz e gen· derv pinvidik. -· J(euneud .a zo da faouti, ·ar ster
najÜu a .. _c'ho.ulenn 15eza lard~t, ha kals binviou· o deus ezomm da veza ·troadet »,·.a respontas ar pennhex;. Hag~ àri daim gouer lla dao d'al lab,
da obèr eun tamm aoza d'ar mirri, d'ar paliou ha d'ar filc'hier.
Da- genderc'hel AB-SUL! O.
CWECHALL E KERWENN
~~ AN EOST ~.h> :N'eo k~t _sàv'et an hedi p'ëmeur kr'og
da vedi,~ e park an atil. Er _penn kenta, ar. mevel bras, goude
beza klasket trO war an ed stok_et, c~deus digoret ~roc'h. Kas a ra gantaû eun trankad a dri J:)P. bevar_ baz lectander. War e lerc'h,. -ar vederie'n. àll a gemer pep _ hini diouz e nerz, e:vlt gello.ut kerzet da heul. _ .
An· dud, daoublèget, ne baouezint mui da zistropa : eul labcmr skuizus meurbet.
·An heÔl . o _ se V el a Ziskouez e vezo devez kaer ha · tomm :
« Rliz pa_ guz, gwenn pa zao, Sur a alnzer vraô.· _» .
C'hoarzin a ra ari. 'alc'houede:r' o sevel' -u:rzin · hag o- tisJ<enn en oabl glaz.
Ruilha a ra ar -c'hoUezenn : pounner èo ar· skuizder gant- an P,aoublega izel hag an doligenn drammou... An heol bero · a skaoto, 0izalé. Gourc'hemenn Per a zo : ober dremm.en bihan, diou a veZo lakêt . da aber eun- hordenn ·: puhanoc'h e s_ec'hint.- Ar gwella ·labour · eo.
Merched ha bugale a ro bep -an -_am• zer o- falz d'ar wazed : rak ne ouzont ket lavigat àr maen-lemma. Klevet .a raint . alies. : « Lak da zOrp. tost d'~r zoul. Ar falz hag he zroad a dle beZa doügennet war· neun ; beg ar falz hag he zroad a dle beza ei' memeS uhelder diouz __ ~- douar !. »
Dev€!ziou . ha deveziou medi a zo da ober .. hep di.Stag. _ Dare eo an ed e pep tachenn.- / ·
A benn -ar peur-ved, ·Mikael _ a ziskouezo. roUd e · viz rrteud sanket e troad e fal'z- !. Eun dra bennak eo -!
Betek lein-, .an hoU a jorn da vedi. Goudez_e, mer~'hed ha· bugale a . ga v eur · gèfridi nevez. De'zo an endramm, ·treL dà- zec'ha mar· bez ezomm, savact'enna, hag: en -di weZ, tostaat an erdin da Ber pa deuio da ober ar c'hakuadou. ·
Pep tachennad_ a vez sec'het gant ev~z, l~kaet' a zavadennou a eiz hordenn ·evit meur ·a zevez, ha -berniet er ·park.
* * * • Diouz ret, e vo la1taet an noz da
a.stemi OM. deiz .. N'helier ket bez'a abred -en ·eost ! Pa- deuor. d'ar gêr, an noz a. vezo kouezet, ar c'huiled~du o ·c'hournijal ... _ pet ha pet ·gwech e· seller ouz bolz .ari' nefiVou, 'ouz ar stered, al· -luc'hed. aWechou._
1
Eur steredenn 1ost€k a- red en oâbÏ a: gleiZ da Zehou, pe- eUs an nec•h ·ct•an · traofi. « Unan ··-a zo koueZet », eine eU:r paotrig. Kaer a- zo dislava:ret _ane::. zafi, · e_ kendalc'h : « Sur Otin ! Er prad aze eo kouezet ! . » Ar · ~~èred ·a gendalc'h da lugern~ ; klaSkit" 8.r- we.: relaouenh, ar stere:denn han_tei'-n6zf sellit ouz baliou Sant Jakez !... . ' '
Gaiit · eun _amzer eus, ·.an dib,l}bt nE;!.· dalv ket ar boan dà gabalat, ar_::· c'hon".f; trol eo. Seul. vui ma cham -~àn eOsJ d}ndan an- heol, seul welloc'h- e vo --:- ar greun a graz- ouz 6 bod. '<"·
An dorna, dre gordennad, a echu ·er bloB.z-mafi . er Gerwenn. ·Ar p'èZ' a· glas .. ker_ eta eo · pa~a an eost sec'h- en _ o hern er park : adalek _ neuze è yelo w~-r -wellaat..
Seul vui e vezo sec'h an east,: -~eul aesoc'h e- tishilio. ·
Choin a ra freilhou .en tiege~ : gàilto ·e veze · dornet gWechall. Peu:diesa · n~ dalvezont ket mui. E pep karter · ez eus eun .dornerez hag- eur manej dre gezek : c'houec'h pe eiz loart, stâg 'puz ar bannou, a lako tro en dornerez- ·drè an ahel, ar rod vras hag ar ganell Vihan ... Saig,- war al leur.enn~gréiz, :a oar g3.nt e fouet paulza ar c'.hezeg ha lakaat boud en ardivink ...
:karradou east, degas~t dre .. ma _vez ezomm, a zo _ diskarget gant ar· vugale.Eur vaouez a zispak al liam;m en _eur deûrel an hordenn- war an daol. Eno, ar bouetae:v a· freuz an _ hordenn, ·lon-:'i.tet hep dale gant -ail: dornerez ha dishiliet. · /Dindan ar c'houfr, ar greU:n a _gouez
puilh, hep- ehan. Ar c'holo, hejet gant ar ficherez, -a ya da gaueza·. warzli __ ar be rn kolo. Ar ba,.otred: yaouan.k _a._ zo · eno, gant ar -forc'h -hir, war gorf _ _-o roched: · ·
E karg ar waZed êmaii an _ eost- da gerc'hat, ar c'-hezeg -- da sternia, ar c'holo da gas ha da vernia. ·
Ar :tnerc'hed, Qiarc'hen, a ra wardrO al leur. A~ be rn .gre un koueZet dindan an dornerez a vez sachet 'kuit- ha
.strinket,, war al leur gant" eur rastellaod._ Neuze ez eus krog da zibella, rozellat ha skuba piz, araok ai. leuriad nevez. War eul ;nfiser e vez k:iset ar greun -d'a~ c'hrafich.
' * ' Gant "pevar garrad .e pep· roulladenn, ha pemp roullad~nn e _pe_p. deVez,._- .. è vo · distag abenn disadorrt. ·
13
,.
Lorc'h en dud a klevet son ar peurzorn;- hag ·o kerner neuze euï.· predfr:ikô. Poent eo, neketa ? Kals poan -a Zo bet... Hagen an eaSt a renta brRô :. _Wardi-o pemze~ ·-kant Ilir winiz ha ~aouz·ek a gerc'h- dre zeVez, arat. N'eUs -kêt. da glemm-!
'Ar _gwiniz a va c'hoaZ dispaket en h~çll, · war al- 16ur, meur a wech, ha' ~mmesket gant· an- treid e kreiz -. an tom.hldei',- Ar -m-iliner a· deuio .âa lavaret·---peu;r e vezo kraz mat. NeuZe ne .v~O mui nemet- trei an -·nije_rez .. (pe wertterez)--· :e\:rit- ctispartia ar é.peH hag f:4>"·boultrertn; ·-ha dastum- ar. greun mat}:11>-naet evit'-h6--lakaat· ebarz an :arc'h.
*· * '* ;:Peurc'hraet an·. east gwenn, )3etu ar
pd"ertt: da-- aber ar .gweleou fresk eVit at'-'"blciaz. -Elin:. abadenn hounnez! Tro da/ :.waic'hi, -~-da skuba' · àn ti etis an neC-~h-" œan. 'traofi, da gempenn pep korn;- :da stahka an toullou ra.zed ...
Eèunet e . veZ kOlo; ha lakaet _ eur gWiska~ er· .. gwele war- ar c'hoad_ a ra leùrenn.- Ar ·pell-kerc'h a.-::zo gwentet _; ar·,·gola'hedou, ar-· pluenkou a --vez ·leu-. niet, -eve! soroc1hèllou.' Mar -qeus --re;· ar: _peùrrest ·-a _-va gwerzet e-· marc'had ttr :·P.eH ~-.PloueSkad·j -d'an Arvoriz~.ne eo_~tont ket. a .gerc•;ti. - -· .~1 .. ·lifi.seriou, · gwenn-kann, gWalC'het. pelL~z.o._.·_gttnt. Soaz, a, c'hed implij. Re~ ney_~p~t ·e vo, W~f:. ~Urt taol ar.. stal_ ~bez.:. ti·. h~g arr'eubeuri. . ..
En- nOzveziou kent& eo ret dilamm ar· soi: dîwar ar _ gwele. Àr · c'holo hag ar""'·':R~ll-- _ _a ·zav petek. an· .neC-'-h .. A. hed an "(laouzek···:niiz- .da ··.zortt, e'· koazint! :;;. , __ ---:-· . ', ''* _"* * .
.1\'P_:-::~o:rn~reZ -·_ ~-- _. ~a· C~omet- · War i, al' lèurr_}';/fareou foar.- Vaze,··e troio adarre év~tl,,_~àr._,_.,g~iniz: âu. · Kals "pe· -- nebeut a win~;.'du· a-_·y·ez atao -er -egwarémmou :· aràJ1~t e van-4-:te ar fars -hag ;-at è'·hram-_pouez. __ :- _ , . -- -:' .: ~ : ·
Go.\lè;lC:2;e _ h(:lpken_ eo e.chu &Ù .dornâ.~ù . -~~Cù•n,~_rèz -~_a · vez o. renket,· ):itok.~.- ouz ar · m~tlfej- __ t . tr~Uzennou dindari ha ~tro \X~r;--idr9~·--:.-eur gwiskad strou~z- ha -kola' Wari_··gorre;-.-Ac'haJen d'ail_ ·eo,àt-, a zeu, àr gl_~o · -_1w ::Y~lo: -kf!t' _Qet~_k/ e:nO.-
:,r. * * "' .,. - . · .. · .. -Ah---=tleiZ:- a ya· W:ar werrRât··-:hiviZi-ken-. _, · Àr 'fiti}e.n"n~iie.l( _ell em zasturri _ ·- araok l!lon~,,.kui_t_ ; __ ,,-ragachatr .a-- reoiit -.kènet,:rezo .. Diou vihan, kouezet eus o ne.iz, ~ zo ~ar al leur·; n')lellont ket- dibrada;·· __ '-:1\:!'ogit enn'o' ·evit :o .. .zeùrel -én,.·:ê.r:·:· em.:aint .. barrek. 'N13.-. vank: d'.ar .• Wennili.-· n~P'+.~t ·: ~ao~t' -êr- dind:an Ae _ diouaskeÜ." . War;?'u ar broiOu tomm_._ ez eont, -hep 8.llk_çmnac'haat o neiz : _.·anao.ut a. reon.t o_zj; e __ garet moarvat. .· · . .:WBn --a~Vez, Pér, · o_ vont da GaStt;!ll, ~ g~meras . g,antafi eur wep.nili e- Kerwe'pn .. E; ~~stel~, e-skeud- ar _.C'h~_eizkêr,_.
14'
· e_,Iaosl;.tas al lab.ous .da nijal... J{ep dale, . ar_, \vell_nili,- o -skei gant tiz warZu ar
gêr1 a-:oa degouezet .&- grafich. Kerwenn, war he_ neiz,_ hep ao1:1 rak an·_ dud .a oa -ena o,c1h ambludi gwiniz du;
* *'·* Bremafi e vez graet al .labour w~r
ar-str.akik: -distroba diouz an eost, kempenn _·ar berniou kolo, gotrenn al lostènajou ... Echu ·an deveziou, hir, ·da ~~ .. bourlitt _betek -an noz tefival !_ Ar pl~g_-.· :a.·. v~zo buhan. k8meret, pa.- vezor o_ · !c'h9U.?era pe o t6n~~a ipata_tez, da-:g~litaat .-ar park pell araok_- ku2;-heo1,-_ .p_àS astenn skeu~ ar gwez war an douar,.y .
Laar ar « jarreatourlen » a zb-- eVit an- dud da· zil'ojar:_ e Kerwenn, he Sklèrijen·n gaer a·· vezo didalvez.
H. 'GREF-F.
Lennit -bep miz « AR .. _-SÜN_ElR ···», kazetehn BODADEG AR SONERHiNj e . :·br_~ .. ' zoneg- hag e -galleg." Kuzuliou d'ar :sone-riel).,- toniou:- nevez, kànaouennoU, _ld.t-_· zulioUc. ha fentigellOu 8. bep· doaiè ·.a:' gayot ennan.· Polîg 1'40NJ1\_RREJT, -_tw$ntie de la. Gare, Carhaix, C.C.P.. Nantes 1436-15; Ai· skcluerenn 35 lur;· ar c'houmanant '400 lut._
EN EUR BARREZ A VRQ-LEON
D'an trede , sul a vi_z ·eaSt, p:ecto . at:t . ed o wenna· er parkeier,_ PLABENNEG he deus bevèt- unan eus an deveziou · kaèra a oufe bez a reet _d' etir ba:r-'rc:iz · kristen Qa veva. · ,
Di:rak an aotr{m 'n Eskob, eun ·niver _bras a veleien. hag eur bobl a barri-:· ziohiz, pemp eus bugale ar barrez .a·:.
. zo . savet asamblez. oUz an âoter :evit · trtigarekaat Doue da veza o dibabef,'.a .. douez o c'henvroiz, da labourat ·e parlt àn etleou. r
·Tri .. anezo, beleie11 yaoua;nk,_ Iev~nez skedus ~n nevez amzer o para-. ~ar
· o zal, a rae gou_el -o oferenn genta. All .. daou alJ, . daou veleg -aet war an oad~ lev~Ii-ez -pinijennus ari .east o trldal -en o _ c'halon,_ a .. rae gouel o oferenn hart7
ter kant-vloaz : diou ero- o- vont da .. ,benn---e-- park- .an Ao; .DoUe, ·teir nevez: o ,tigeri : _skeudenn dispar eus padus-teq an _ll~z_. hag he .y;aouankiz ! -
War. ar pemp beleg, .daou visioner, mer~ beo eus feiz krefiv eur barrez
-- hag_ he_. deUs -kieVet mouez ar Mesti- : < ':lt;· ha pre:zegit 11ran· hoU -boblou r: »
P'arr~z ~~rus ha benn~gèt gallt Do~e :«- Karter santel demetis a Vreiz· ~ec'h _.eo. c_homet birvi.cl:ik ir F.eiz. » KatW Oa- ar bourk ga,nt rui· tiez ·fi~het-'
· ha· kinklet _a .c'hlasvez. Kaer _plasenn . vras an iliz,. goloet a d1,1d araok an oferenn.,pred. Kaer ar penip beleg, ,gant_ o Clilhad ~- oferenna, claouline.t dirak ar. porched, _ri pokat d_lar groaz a ginnige
· dezo: a,n_ Ao. 'n Eskob~ Kaer· ar brosesio:r:r gant ar muzikou, · ar pannieiOu; ar c'Juoaziou, o tremt!n ··dre ar bollrk eivit irlont' d'ar patrOnaj .. Kaer al leurenn .. gàad savet da zegemer an aOteriou. ::Met kaeroc'h- c'hoaz an oferenn~ bred,_-~ :gant._ ar .pem.p· beleg oc'h· · O.bet ar n:t~D.les ·- jestrou, o lavaret asamPiez ar ·~~J117S_--_kpmzou, ·a neyezi asamble1z. mister··bras silvidigez ar bed·.
Piou, di:rak: seurt/ taolenn, n'eo -ket skoe~ e _galon,_ ha n'e_n deus ket santet_, ~ dq;_eiou- .o c•hlepia· e zaoulaga_d ? Pre:. dig- àm.zer eus ar vuhez, . a: vije. he-t kare~_ derc•hel a -zav, hag a nijas· ker.
. .
vàuez.; heiavar; c-hini an taèi- :l_=)ennèc- hitg :· hiili an ~Ao. 'n- Eskob,'._ 8. zayas: .. evit-: kreski c'hoaz levenez santel ar .c'hf!.lo~ nou ha -rei d'an hall_ ar c'henteliou __ a zere QUZ ,·.ar_. gquel. I;D_ .. _dapu ç'her · ·e c1hellent --beza _ dastumet : «- Kristé.11~en Plabeinl_eg, --stourinit· ._ evit-. -ho __ -feÙ~; ~-- Î?.9a-_· -gnit· da: -v~g,a· ar yuhez.- :krist~h en._: )19 ·· famillio\1- :.,: war· _ ar vuh~z ··.krist;_en. hep_::-._· ke1i-:13 t.i:wàno .. hag -e -.vleu11io' ,an __ .p._aQ.Y~JO.· bèleien __ ha l~anezed. he_ ... de:us- ~n ;):_Iiz_. __ kemen-t .. a ezO-m:tÙ .. ,-a:ile:Zo-:_. evit- · â:-stenn -;
' r6uanteléz, Doue .di-e. Eir bed;. » - - -
Rouez eo· _deveziou .br.~.O -~-- h_afi_v ~)~!1 ne. deu- ):tpumou16l1n __ ebet da_·.Çlr~~zi._~E!n"' .... no··-an oi'!-Pl. --Diou,"_g,aumottl~~ .. 9~ .q_eu~ treuzet .oabl ~lahj:!p.n~g Cj.e_iz .:~V:": gouel kaer·: daou ··bias a· oa~--_gquUo-A-;:-h.ini~~:@- __ •_ ao, -PerSan, ,dalq'het war_,~vr ·gwele~>.~-, boan ; -hini an ao. -- Guillerm, :P,er~qn Guimilio, a dli8 lavare~_ivez -~: ·o~ere.p.n-_,' .. hantet~kant _vloaz, hag _a. oa- ~~t g_al'!~ç_..;i:: 'rl.e be ut-._ -dCv.ezip_U ::-.- al'(lok, .: . d~, yo_nJ :::-':çla, __ ,_ welloc'h .. bro.-: " -
R-â- blijô gant ~n aot_i'oned: _Crèhll:·:-htt· · Jozef COngar, c'·gan,t a:n: tad Roumter;~ an ao. ar Gall ah:tzenn"er e · :Keinpé':tr-ha- ga·nt"''8.h tad!'Trebaéil;_ holl-leriïlerie:~_ «- KroaZ Breiz-->>,- degemèr -gourc~'hemen ... .-··. ·noU -- kà.lon'ek3. ,. hoi' e~helaouertn:· vrei:ilat.' ·
. +·.B.':.
: buan;. __ eyel pep tra WB..r a:fl- dbuà:i'-mafi~
Ep~d -an pfis, urziet ken mat,. diou .......... ·~~~~~·~ ···=~··~ ..........~ ··. ~~~~#~,,~·~,,~· ~"" ,_ 1 r ,._ (,
CABRA GE, .• C~POTA(;E; ''~ATlNAGe' ',. ,., : l':,i . ·:: ,• . • · .. , •è ·.• . SUPPRIMES P.AR LA. .P~EMIERE,,·,.;, •· .c:. ,._ .,,.,,,, .
. / .. :,, 'REMORQUE· AGRAIRE•' .. ·• '•.: ':''"' ': à.:i:! .. apt.ée::erl,S~MI-PORT.E~~sv·'· TOL! .. S ·TRA .. _ÇTFURS - _ -~A_SCULA.NT~ .~l,lf li'o_is ê8.t~_s. o~~C j/_ér;ln~' ,-·, , . ' · ... ' . :. . : . PRIX IMBATTABLES · .- · '- ' '". '- ·
· _B_F'il'N;"c~-~P,~:s_ttl!~t-~u<•:·:p~ ;IViBŒ_UF .(L~jr~_-,l~f,) -~~1. _5X~."- --:-, ::, ~-:;_~- ;-"-~, >''~-
1
1
FAIENCERIE
HENRIOT
TÉC.ÉPHONE : ·s
TOUTES NRROSSERIES INDUSTRIELLES & COMMERCIALES "Mélallique et Alliage léger"
TU Al T.R E D 1 0 N MORBIHAN)
"A SAINT JOSEPH Il 325, Rue Léon-Gambetta. - LILLE (Nord)
J. GORRISSEN, Taïlle1.1r diplômé
, Totikr. spéèiahfa paM tl< t((. les 'Eccl1iasfU{'AM . . SOUTANES, PÉLERINES, MANTEAUX ROMAINS, etc.;.
BAS pure laine très. solides : 350 francs
TRAVAIL SOIGNË PRIX MOCÉRÉS ' .
ÉTABLISSEMENTS,
Pierre CHANCERELLE Conserves Alimentaires
(4 USINES EN BRETAGNE)
SIÈGE SOCIAL : QUIMPER
MOUSSEUX SUPÉRIEUR "Vve AUBIN" · E gwerz e
Gwin • Spoumek f)reist ti an ho li V arc' hadourien • Gwin ·
dre ar. Vro a-bez · . .
-EDr;rruo N s R:E Vl\l:J EliS
. PÉ RIODI.QUES -,~' - ' '. ·,-_\ . ·(.'
',•.•.
. 3 6, R11ê Rich'itr4:..Lep.oir, 36 R~NNES . •.•
EMPLACEMENT R~SERV~ AUX ~TABLISSEMENTS
1
· HALPER & Cie ··BORDEAUX BEAU.Nf.
(VI.NS .. FINS)
. Graines.· Fleurs Naturelles Faïences Couronnes.·
.. ··tûlk -f-1:/H 2,. rue d'Arvor et 3, rue Paste::V~ . . . .LANDIVISIAU. T616ph. 6
'·
LA COOP~RATIVE FORESTI~RE . BOIS · DE CHAUFFAGE GAZO-BOIS. ACHATS 7 VENTES
8, .etace Saint-Michel, SAINT-BRIEUC . Siège Cèntral: 34, Place des Licè1, RENNES
•· Téltlphone · 55·15 ··
·oans ~n ·~adre·· agréable ... ··.• · Une table · de choix... ·. ·
Une cave re.n.ommée ...
·R~staurant GIRAUDEAU . ( B.AR PARI$1Efll) · · .
. 13, 'Rue Jean~Jaurès,.QUIMPER · . : Brezoneg en ti .
. . . ,,. '
. .i