8936 تابستان، 68 شماره 42،دوره

83 تا 8صفحات

محاکمه از پیش بازداشت حداقل استانداردهای

ایران حقوق و المللی ینب اسناد در

8931بهمن 81: پذیرش تاریخ -8938اردیبهشت 42 :یافتدر یختار

یمحمد آشور

تحقیقات و علوم واحد ،اسالمی آزاد دانشگاه ،گروه حقوق جزا و جرم شناسی استاد

قاتیواحد علوم و تحق ،یدانشگاه آزاد اسالم اریاستاد :یصفار یعل

دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقاتحقوق جزا و جرم شناسی دانشجوی دكتری :یجمال انصار

دهیچک

ازدح ام و یف ر یك تی جمع تورمناشی از یحقوق و یاقتصاد ،یامروزه تبعات اجتماع نکهیبر ا دیبا تأك

یه ا بازداش ت ،است ساخته مبدل یفریك عدالت نظام چالش نیتر دهیچیپ به را موضوعات نیا ،ها زندان

ب ا یتقر ك ه یا گون ه ب ه ؛رود یم شمار به یفریك تیجمع شیافزا یاصل علل از یکی محاكمه، از شیپ

كاهش ش مار نیبنابرا .دهند یم لیشده تشک بازداشت ناجهان را متهم انیزندانكل تیاز جمع چهارم کی

ازدح ام ك اهش و طیش را بهب ود و یف ر یك تیجمع كاهش به ،یدادرس از شیپ یها و نرخ بازداشت

یبازداش ت اق دامات محاكم ه، از شیپ یها اجتناب از بازداشت مانند ییصول و استانداردهاا .انجامد یم

مجوز صدور لزوم برائت، اصل تأكید بر ،یربازداشتیغ ریاز تداب یاستفاده حداكثر ،حل راه نیمثابه آخر به

از شیپ یه ا بازداشت بر ناظر اصول نیتر مهم از ،بازداشت زمان حداقل یاستانداردها تیرعا و ییقضا

اصول، نیا به یبندیپااحصا و ،ییشناسااست. یالملل نیب یسان با الگوها هم رانیا یفریك حقوق در محاكمه

به دنبال خواهد داشت. نیز را ادشدهی بحران ازرفت برون ،یدادرس منتظر نامتهم حقوق نیتضم ضمن

شیپ یها بازداشت ،یفریك تیجمع شیافزا حداقل، یاستانداردها و اصول، یالملل نیاسناد ب :ها کلید واژه

.یربازداشتیغ ریتداب محاكمه، از ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* >E-mail: mashoori@ut.ac.ir <

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

8936 تابستان، 68ة ، شمار42 دورة های حقوق قضایی دیدگاه 4

مقدمه

شیافـاا وهـا زنـدان در ازحـد شیبـ ازدحـام بحـران بـا جهان یکشورها بیشتر یفریک عدالت نظام

شـمار و شیافـاا ،یفریک تیجمع شیعمده افاا و یاصل علل از یکیروست. روبه یفریک تیجمع

یزنـدان هـاار 011میلیون و 01از چهارم کی باًیتقر رایز است؛ محاکمه از شیپ یها نرخ بازداشت

,UNODC)دهنـد یمـ لیتشـک نشـده محاکمـه نامتهم راهاار نفر( 011میلیون و 2) ایدر سراسر دن

؛ زیـرا کنـد یمـ تیـ تبع الگـو نیهمـ از ایـ ن رانیا در محاکمه از شیپ یها بازداشت آمار. (2013:7

.اند داده لیرار تشکفتحت ناکشور را متهم انیزندانکل تیجمع درصد 20حدود

و اصـو ران،یـ ا یاسـمم یکشـورها از جملـه جمهـور یملـ نیقوان و یالملل نیبی، ا منطقه اسناد در

ــاره بازداشــت حــداقل ییاســتانداردها ــ یهــا درب ضــمن تــااســت هشــد فیــتعر یدادرســ از شیپ

نیتضـم با ینظارت و ییاجرا ،ییقضا مقامات یا حرفه یرفتارهاردن کمندتر قاعده و یاستانداردساز

اصـو نیـ ااگرچـه . ابـد ی تحقـ یفـر یک تیـ جمع کـاهش اسـت یس ،شده بازداشت نامتهم حقوق

و مقررات مربوط به نیمجموعه قوان باید آن به یابیدست یبرا و نشده نیتقن کجای و مدونصورت به

مقـررات مربـوط بـه تیـ و درنها یفـر یک یدادرس نیی، آیفریحقوق ک ،یحقوق بشر، حقوق اساس

از محاکمـه شیبازداشت پـ یآمارها انیضمن ب ،مقالهاین در نیبنابرا شود؛ مطالعهها سازمان زندان

و مقررات نیو قوانی الملل نیب ،یا اسناد منطقه ی به بررسیقیاز رهگذر مطالعه تطب ،و جهان رانیدر ا

0.شـود پرداخته مـی موضوع نیناظر بر ا یالملل نیو ب یداخل یاصو و استانداردهای، همچنین داخل

بازداشـت یاسـتانداردها و اصـو نیـی تب یعنی ،موضوع نیبه هم ایمقاله ن نیا یدرواقع جنبه نوآور

.گردد یبازم یالملل نیب یآن با استانداردها سهیمقا و رانیا یفریک نیقوان در محاکمه از شیپ

4«حداقل یاستانداردها» و «محاکمه از شیپ بازداشت» مفهوم. 8

در. اسـت شـده ارائـه یبازداشـت افراد و محاکمه از شیپ بازداشت تیوضع از یمتعدد فیتعار

اطـمق یمظنون فرد به «یبازداشت» مخدر،درباره جرم و مواد متحد ملل سازمان دفتر یراهنما کتاب ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آمارهـای مربـوط بـه جمعیـت کیفـری وجـود دارد، در پـضوهش حاضـر از حـوزه . با توجه به تنگناهای علمی و عملی که در 0

ی و ا منطقـه استفاده شده که عموه بـر رسـمیت و شـفافیت، امکـان مقایسـه در سـط ICPSشده از سوی آمارهای رسمی ارائه

ی نیا وجود دارد.الملل نیب

2. Minimum standards

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

3اقل بازداشت پیش از محاکمه در ... استانداردهای حد محمد آشوری، علی صفاری و جمال انصاری

و شود یم یزندان معرفبه ]یبدون وجود حکم قطع[ ییدستور مقامات قضا یکه در راستا شود یم

انیزنـدان گفـت تـوان یساده م یفیتعر در. (UNODC, 2013: 95) ردیگ یدر انتظار محاکمه قرار م

و نشـده صـادر هـا آنبـاره در دادگاه حکمکه هنوز 0هستند یا شده قبل از محاکمه، افراد بازداشت

صـدور لیدل به ای نظرمد نیارائه تأم از عجا و ییقضا صال مقامات یسو از اتهام میدلیل تفه به تنها

؛حـداقل یاسـتانداردها از منظـور ،گـر ید سـوی از .برنـد یمـ سـر به زندان در موقت بازداشت قرار

یحقوق افراد تحـت بازداشـت بـرا نیمثابه کمتر است که به ییاز اصو و استانداردها یا مجموعه

االجرا هستند. و الزم یالاام ییو اجرا ییمقامات قضا

محاکمه از شیپ بازداشت تیوضع .4

از شیپـ بازداشـت ،یفریک عدالت مؤسسات یبرخ تا است یکاف یبازداشت زیاد افراد وجود

,UNODCقلمـداد کننـد یفـر یک تیـ جمع شیمسئله افـاا باره در چالش نیتر دهیچیپ را محاکمه

هسـتند کـه یجهـان، افـراد یاز کشـورها یاریدر بس انیزندان تیدرصد جمع 01(. (23 :2013

براسـا (.00: 0831، )چانگ ها صورت نگرفته است درباره آن یهنوز محاکمه و صدور حکم

درصد 05 حدود یها ی، شمار بازداشت2101در هجدهم ژوئن ICPS 2 ازآمار منتشرشده نیآخر

نیـ ا از ایـ ن رانیـ ا (.ibidسـت ) ها آن یفریک تیجمع کل درصد 1 تا 01 نیب جهان یکشورها از

از رانیـ ا گـاه یجا امـا ، (ibid, p:4) دارد قـرار یجهـان نیانگیـ م بـه کیـ ناد یگـاه یجا در ثیـ ح

نـرخ و ،گـر ید انیـ بـه ب . نـدارد قرار یمطلوب تیوضع در محاکمه از شیپ بازداشت نرخنظر نقطه

در انیزندانکل تیکشورها به نسبت جمع ریبا سا سهیدر مقا رانیشمار افراد تحت بازداشت در ا

یفـر یک تیجمع دیشد شیکشور دچار افاا تیاما به نسبت کل جمع دارد،متوسط قرار تیوضع

ییقضـا ،ینـ یتقن عوامـل از یناش کل یفریک تیجمع باالبودن در را امر نیا علت توان ی. ماست

تیـ معج شیزدحـام و افـاا ادهنـده نشـان ، ICPSآمـار نیآخـر براسـا و کردوجو ... جستو

.استاز محاکمه شیبازداشت پ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. International center for Prison studies, Guidance Notes on prison reform (5), pre-Trial

detention, P.2. <Avail able

at:http://www.prisonstudies.org/sites/defult/files/resources/down/oads/gn-

8-0.pdf>

2. International center for prison studies.

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

8936 تابستان، 68ة ، شمار42 دورة های حقوق قضایی دیدگاه 2

یدادرس از شیپ یها ناظر بر بازداشت یالملل نیبو یا منطقهاسناد و مقررات .9

مقاماتتکالیف و سو کی از نامحکوم و نامتهم حقوقباره در یمتعدد مقررات و اسناد

شده وضع یا منطقه ینهادها و متحد ملل سازمان در ـ گرید سوی از یمتول ییاجرا و ییقضا

از شیپ یها بازداشت جمله از ،زندان با مرتبط موضوعات به مقررات نیا اعظم قسمت که

؛محاکمـه از شیپـ یها درباره بازداشت یا منطقه اسناد نیتر مهماز . است پرداخته محاکمه

یاساس اصو ،0حبس ایاز همه افراد تحت هرگونه بازداشت تیحما یمجموعه اصو برا

قواعـد حـداقل 8،انیرفتـار بـا زنـدان یاسـتاندارد بـرا ، قواعـد حـداقل 2انیزندان با رفتار در

نیهمچنـ ،(1ویـ حـبس )قواعـد توک نیگایجـا نیمـواز یاستاندارد سازمان ملـل متحـد بـرا

بـاره در 2115 سـتتامبر 20 مصـوب اروپـا یشـورا رانیـ وز ئـت یه Rec(2006)13 نامه هیتوص

ازدحـام در مورد شورا در نیا R(99)22 نامه هیتوصدرنهایت و 0بازداشت از استفاده طیشرا

ادشده،ی اسناد شتریب یمحتوا. است 01115ستتامبر 81مصوب یفریک تیزندان و تورم جمع

،...(و وکـم بـه یدسترسـ حـ ) یاساسـ حقـوق و حـداقل یاسـتانداردها ،یکلـ اصو انیب

طـور بـه ادامـه در کـه شـود یم شامل را... و محاکمه از شیپ بازداشت ینیگایجا یها وهیش

مجموعـه اصـو بـه را اسـناد نیـ ا تـوان یم شکل نظر از .پردازیم می ها به بررسی آن یجائ

در کـه کـرد یبنـد دسـته ها دستورالعمل و ها ونیکنوانس ،و قواعد حداقل استاندارد یاساس

.شد خواهند یبررس آتی او جد

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1.Body of principles for the protection of All Persons under Any form of Detention

or imprisonment (Principles on detention)

2. Basic Principles for the Treatment of prisoners.

3. Standard minimum rules for the treatment of prisoners,

4. United Nations standard Minimum Rules for Non – custodial Measures (Tokyo

Rules). 5. Recommendation Rec (2006) 13 of the Committee of ministers To member states

on the use of remand in custody, the conditions in which it takes place and the

provision of safeguards against abuse.

6.Recommendation No. R (99) 22 concerning prison overcrowding and prison

population inflation.

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

5اقل بازداشت پیش از محاکمه در ... استانداردهای حد محمد آشوری، علی صفاری و جمال انصاری

از محاکمه شیمرتبط با بازداشت پ یمجموعه اصول اساس .1شماره جدول

فیرد اسناد

یسیانگل یفارس

Basic principles for the Treatment of مصوب انیزندان با رفتار در یاساس اصو 0

prisoners

2 از همــه افــراد تیــحما یمجموعــه اصــو بــرا

حبس ایتحت هرگونه بازداشت

Body of principles for the protection of all

persons under any form of detention or

Imprisonment.

Basic principles on the Independence of هیقوه قضائ استقم یاساس اصو 8

the Judiciary

Basic principles on the Role lawyers دانان حقوق نقش به مربوط یاساس اصو 1

(1990)

0 ییبــازجو ،مــؤ ر یریشــگیپبــه مربــوط اصـو

زده شتاب یها اعدام و خودسرانه

Principles on the Effective prevention and

Investigation of extralegal, Arbitrary and

summary Executions.

5 بهبــود و یروانــ یمارهــایب از حفاظــت اصــو

روان بهداشت

Principles for the protection of persons

with mental illness and for the

Improvement of mental Health care

از محاکمه شیحداقل استاندارد مرتبط با بازداشت پ قواعد .2شماره جدول

اسناد فیرد

یسیانگل یفارس

ــتاندارد حــداقل قواعــد 0 ــرا اس یب

انیزندان با رفتارStandard Minimum rules for the treatment of

Prisoners

سـازمان اسـتاندارد حداقل قواعد 2

یهـا نیگایجـا یبـرا متحـد ملل

(ویتوک)قواعد حبس

United Nations standard Minimum rules for Non –

custodial Measures (TKYO Rules)

سـازمان اسـتاندارد حداقل قواعد 8

یدادرسـ یاجـرا یبرا متحد ملل

نوجوانان )قواعد پکن( ضهیو

Untied Nations standard Minimum rules for the

admin is traitor of Juvenile Justice

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

8936 تابستان، 68ة ، شمار42 دورة های حقوق قضایی دیدگاه 8

از محاکمه شیمرتبط با بازداشت پ یها دستورالعمل .3شماره جدول

اسناد فیرد

یسیانگل یفارس

ــتورالعمل 0 ــوطدسـ ــه مربـ ــش بـ نقـ

ها دادستان

Guide lines on the Role of Prosecutors

تیـ حما یبرا ملل سازمان مقررات 2

یآزاد از محروم نوجوانان از

United nations Rule for the Protection of Juveniles

Deprived of their liberty

Code of Conduct for law Enforcement officials قانون ناضابط یبرا یرفتار ضوابط 8

رانیا یفریک مقررات محاکمه از شیپ یها بازداشت .2

مربـوط مقـررات از یمهمـ بخـش ،یفریک یدادرس نییآ نیقوان و یاساس قانون مقررات بر موهع

و 0838 مصـوب یشـهروند حقـوق حفـ و مشـروع یهـا یآزاد بـه احترام قانون در ،ها بازداشت به

هییقـوه قضـا سیرئ 0810 مصوب یفریک تیجمع کاهش و انیزندان یده سامان دستورالعمل نیهمچن

ها اشاره خواهد شد. صورت گذرا به آن که در خم مباحث بعدی به است شده نیتدو

از محاکمه شیپ بازداشت یاصول و استانداردها .5

یالملل نیب اسناد مفادبا رانیا یو مقررات داخل نیقوان یو تطب سهیاز رهگذر مقا، قسمت نیا رد

و اسـتخرا محاکمـه از شیپـ بازداشـت بـاره در حداقل یاستانداردها و یاساس اصو ،یا و منطقه

0.شود می یمعرف ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ی اصو در این مقاله از سوی خود مؤلـف و بـه کمـک مداقـه در اسـناد و قـوانین انجـام شـده اسـت. در بند دسته. استخرا و 0

ی کلـی اسـتانداردهای نـاظر بـر وضـع بازداشـت پـیش از هـا دسـته برخی منابع، اصو و قواعد ناظر بازداشت پیش از محاکمه به

مطالعـه محاکمه، نظارت قضایی بر بازداشت پیش از محاکمه و ممحظات در حین بازداشت تقسیم و تعریف شده است. جهـت

بیشتر در این خصوص، ر.ک:

American Bar Association, Hand book of international standard on Pretrial detention

procedure, ABA, Washing ton. DC 2005, 2010” European criminal Bar

Association,” An analysis of Minimum standards in pre-trial detention and the

grounds for regular review in pre – Trial detention and the grounds for regular

review in the member states of the EU”, ECBA, 2007, Available at:

<www.ecba.org>.

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

7اقل بازداشت پیش از محاکمه در ... استانداردهای حد محمد آشوری، علی صفاری و جمال انصاری

قتموو عدم جواز بازداشت از محاکمه شیپ یها بازداشت از اجتناب .5-8

، 0155سازمان ملل متحد مصـوب یاسیو س یحقوق مدن یالملل نیب ثاقیم 1ماده 8بند براسا

،0شود شناخته یعموم و یاصلمثابه قاعده به دینبا یدادرس انتظار و محاکمه از شیپ بازداشتتنها نه

محاکمه از شیپ بازداشت از اجتناب نجایا در قاعده و اصل، ویتوک قواعد ششم بند به توجه با بلکه

دادگاه و لاوم حف ادله و حقوق یاادامه حضور متهم در دادسرا نیتضم لاوم ،گرید انیب به 2.است

نامـه هیمقدمـه توصـ امـا براسـا ،ردیـ گب صـورت او درباره ینیتأم اقدامات کند یم اقتضا دهید انیز

R (2006)13 دیـ استثناسـت و همـواره با کیـ شـه یاروپا، اسـتفاده از بازداشـت موقـت هم یشورا

اقدامات ریسا به توسل که ییجاآن هم ؛8شناخته شود یفریک یدگیاباار توسل رس نیمناله آخر به

یقرارهـا از جملـه: و محاکمـه از شیپـ بازداشـت یهـا نیگایجـا نظیـر یاقدامات 1.باشد رممکنیغ

0مشخص. ییاینقطه جغراف به خرو و ورود تیمحدود یا ییقضا نظارت

صـدور قـرار بازداشـت یحتـ یگذشته کـه در مـوارد نیقوان خمفبر رانیا یفریدر حقوق ک

قـانون بیبا تصو 0838از سا 5،دانست یم یرا الاام یفریک نیقرار تأم نیدتریشد به عنوانموقت

بـه افـراد بازداشـت و یریدسـتگ منـع اصل ،یشهروند حقوق حف و مشروع یها یاحترام به آزاد

از محاکمه شیپ یها بازداشت از اجتناب اصلهمچنین 0.دوارد ش رانیا یفریشکل ک نیعرصه قوان ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

قاعـده یـک صـورت به... نباید بازداشت و انتظار دادرسی افراد » ی حقوق مدنی و سیاسی:الملل نیبمیثاق 1ماده 8. بند 0 «عمومی و کلی درآید.

پیش از محاکمه است. . عنوان بخش ششم قواعد توکیو که ذیل قسمت دو آمده، اجتناب از بازداشت2آخرین ابـاار توسـل رسـیدگی کیفـری بـا توجـه دقیـ بـه مناله بهبازداشت پیش از محاکمه ». قواعد توکیو: 5-0. بند 8

«.استفاد خواهد شد دهید انیزتحقی در خصوص اتهام ادعایی و برای حمایت از جامعه و در سـت یبا یمـ حبس یا بازداشـت صورت بهیت از آزادی محدود»شورای اروپا: R(99)22 نامه هیتوص 0ماده 0 . بند1

«.جرم، استفاده از تمام اقدامات دیگر را غیرممکن کرده باشد بودن یجدآخرین مرحله استفاده شود، تنها در مواقعی که بند .«ی بازداشت موقت استفاده خواهد شدها نیگایجادر مراحل اولیه، در صورت امکان از » قواعد توکیو: 5-2. بند 0جایگاین بازداشت موقـت ماننـد الـاام مـتهم بـه اقامـت در وهیشالزم است از » شورای اروپا: R(99)22 نامه هیتوص 02

«.شود استفادهی خاص بدون اجازه، تضمین یا نظارت قضایی... ها مکانآدر خاص، محدودیت ورود و خرو به صـدور قـرار 0803مومی و انقمب در امور کیفـری مصـوب ی عها دادگاهقانون منسوخ آیین دادرسی 80 ماده. طب 5

یی و... الاامی بود.ربا آدمقتل عمد، :بازداشت موقت در مواردی همچون افراد بازداشت و یریدستگ منع اصل: »0838 مصوب یشهروند حقوق حف و مشروع یآزاد به احترام قانون 0. ماده 0 ...« دهیگرد نیکه در قانون مع یبیبه حکم و ترت این یکه در موارد ضرور کند یم جابیا

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

8936 تابستان، 68ة ، شمار42 دورة های حقوق قضایی دیدگاه 6

در. اسـت مدنظر قـرار گرفتـه رانیا یاسمم یبرنامه ششم توسعه جمهور قانون ت قسمت 8در بند

یقرارهـا صدور از ن،یتأم قرار تناسب وشده اعمم تیظرف لحاظ با قضات: »است آمده یرمقرره اخ

«.نمود خواهند یخوددار یضرور موارد در جا حبس احکام ای بازداشت به یمنته نیتأم

هـم هیقوه قضائ سیرئ 0810 مصوب یفریک تیجمع کاهش و انیزندان یسامانده ستورالعملد

نموده ظرا لحا «0استفاده حداقل اصل» ،0812 مصوب یقبل دستورالعمل در کهخود یاصل استیس

مـاده در ،یالملل نیسو با قواعد روزآمد ب هم و داده رییتغ -نداشت یحرف اجتناب اصل بارهدر و بود

2.است کردهمنجر به بازداشت اشاره یبه لاوم اجتناب از صدور قرارها صراحتاً دو

خـاص طـور بـه محاکمه، از شیپ یها در بازداشت نیادیقاعده بن ربارهدگذار قانون دهیعق رییتغ

در بـودن و ایقاعـده جـا کـه یطـور بـه ؛کرده و صادق است دایدرباره قرار بازداشت موقت نمود پ

یمـوقت نی)قـوان یقبلـ نیصـدور قـرار بازداشـت موقـت در قـوان بـودن یالاامـ یحتـ مـوارد یا پـاره

و انقـمب در امـور یعمـوم یهـا دادگـاه یدادرسـ نییو قانون آ 02118مصوب ییمحاکمات جاا

نیـی قـانون آ 280مـاده در مشـدد قـرار نیـ ا صـدور جـواز عـدم اصـل به1( 0803مصوب ) یفریک

بهتـر دیشـا درخصوص کیفری ایران وصف نیا با. است افتهی رییتغ 00812مصوب یفریک یدادرس

بـه هـا بازداشـت تیاصل محـدود »ی دادرس از شیپ یها ناظر بر بازداشت یقاعده اصل مییبگو است

«جـواز عـدم و اجتنـاب اصـل »بـه بازداشـت و یمنته یفریک نیتأم یقرارها ریدرباره سا «یضرور موارد

حقـوق در محاکمـه از شیپـ یهـا بازداشـت از اجتنـاب اصـل رچنده است؛ موقت بازداشت قرارباره در

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ییقضـا یکل یها استیس یاجرا در: »0812مصوب یکنون تیو کاهش جمع انیزندان یدستورالعمل سامانده 0. ماده 0

توجـه بـه بـا : »2مـاده ...« اشخاص کردن یبر حداقل استفاده از قرار بازداشت و زندان ی( مبنی)مصوب مقام معظم رهبر

...« است الزم. شوند یبازداشت م قهیو ایکه با قرار کفالت یکثرت متهمان

ایـ کفالـت قرار صدور موارد از شتریب هرچه اجتناب یبرا: »0810 مصوب... انیزندان یده . ماده دو دستورالعمل سامان2

.«است الزم بازداشت به منجر قهیو

بـوده و مجـازات آن تیـ کـه بـه درجـه جنا ییهـا جرم در: »0211مصوب ییمحاکمات جاا یموقت نیقوان 081. ماده 8

«کرد... فیموقتاً توق توان یاست متهم را م یلیترذ ای یبیتره ییجاا

قـرار صدور ریز موارد در: »0803 مصوب یفریک امور در انقمب و یعموم یها دادگاه یدادرس نیقانون آئ 80. ماده 1

:...«است یالاام موقت بازداشت

«صدور قرار بازداشت موقت جایا نیست مگر.... »0

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

9اقل بازداشت پیش از محاکمه در ... استانداردهای حد محمد آشوری، علی صفاری و جمال انصاری

است. یالملل نیاصل در اسناد ب نیا گاهیتر از جا رنگ مراتب کم به رانیا

از شیپـ بازداشـت » :ماننـد یگـر ید اصو یمبنا درواقع اصل نیا که باید توجه داشت

احـراز لـاوم اصـل » و «هـا نیگایجـا از اسـتفاده لـاوم » و «حـل راه نیمثابه آخـر به محاکمه

و اصـل سـوم در ادامـه بیان شـده اختصار دو اصل او به که است «بودن بازداشت ضرورت

.شد خواهد یبررس

لزوم احراز ضرورت بازداشت استاندارد .5-4

و کنـد یمـ قلمـداد اصل و ارزش نیاول را یآزاد 0هااره سازمان ملل متحد هیاعمم که یهنگام

در اصـل نیمثابـه اولـ به یدادرس از شیپ بازداشت از ایپره لاوم و حکم صدور تا متهم یآزاد ح

هـم یمـوارد در صـرفاً -کند یم جابیا ها بازداشت بودن ییاستثنا 2شود، می دیمقررات مربوطه تأک

81 اصـل در. گردد ا بات و احراز صال ییقضا مقام یبرا آن ضرورت -شود می گرفته کار بهکه

حـبس ایـ کـه تحـت هـر شـکل در بازداشـت یاشخاص یاز تمام تیحما یمجموعه اصو برا» از

ایـ سازمان ملل متحد ن یمجمع عموم 0133دسامبر 1مورخ 008/18مصوب قطعنامه شماره « هستند

، اسناد یبرخ درهمچنین 8.اشاره شده است ییمقام قضااز سوی ضرورت بازداشت یبه لاوم بررس

1.است شده یمعرف بازداشت ضرورت احرازبرای ( جرم شدت و بودن ی)مانند جد یامارات و نئقرا

ــاوم اصــل ــوق در بازداشــت ضــرورت احــراز ل ــریک حق ــا یف ــتهیشا گــاهیجا رانی ؛دارد یا س

مصـوب یمشروع و حفـ حقـوق شـهروند یها یآزاد به احترام قانون 0ماده براسا که ینحو به

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

سـتتامبر 3 تـا 5ی جدیـد اسـت کـه در اجـم هـااره در ا سدهسازمان ملل متحد، سندی راهنما برای هااره هیاعمم. 0

در نیویورک به تصویب رسیده است. 2111

که به اتهـامی کیفـری در بازداشـت شخصی » اصو برای حمایت از اشخاص بازداشتی و محبو : مجموعه 83. اصل 2

ایـن اصـو : مجموعـه 81؛ اصـل «است باید ح داشته باشد در زمانی معقو محاکمه و یا تا زمـان محاکمـه آزاد شـود

است، شخصی که به اتهام کیفری بازداشت شده، باید ح داشته باشـد شده ینیب شیپی موارد ویضه که در قانون استثنا به»

«است برحسب قانون تعیین شود تا زمان محاکمه آزاد باشد.. تحت شرایطی که ممکن

باید ضرورت ] مقام قضایی [... چنین مقامی» اصو برای حمایت از اشخاص بازداشت و محبو : مجموعه 81. اصل 8

«.بازداشت را بررسی کند

شورای اروپا. R(99)22 نامه هیتوص 0ماده 0 . بند1

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

8936 تابستان، 68ة ، شمار42 دورة های حقوق قضایی دیدگاه 82

نـوع مشـدد خصوصـاً ضـرورت فاقـد و یاضـاف یها شده که از بازداشت فیبه قضات تکل 0 0838

یسامانده دستورالعمل 0احراز ضرورت بازداشت در ماده بر اجتناب کنند. یفریک نیتأم یقرارها

.بود شده دیتأکهم 0812مصوب یفریک تیو کاهش جمع انیزندان

4 «ییمجوز قضا» اصل .5-9

حقـوق، ،یآزاد ،یدربـاره زنـدگ یینهـا گیـری میتصـم و مسـئ ،ییقضـا مقامـات نکـه یا به توجه با

به دستور، مجوز و کنتر مـؤ ر دیحبس با ایاز بازداشت یهر شکل 8،شهروندان هستند ییو دارا فیتکال

گـران یکـردن د بازداشت ح صال ییقضا مقاماتجا به یمقام چیه ،گرید انیبه ب 1.ردیگب صورتها آن

0.است شدهقاعده اشاره نیصراحت به ا به این یا منطقه اسناد در ،یالملل نیرا ندارد. عموه بر اسناد ب

شـامل را گـر ید یفرعـ اصل سه محاکمه، از شیپ یها بازداشت یبرا ییقضا مجوز وجود اصل

فیـ توق کـه یشخصـ هـر بـه آن یطـ کـه «بازداشـت موجه لیدال میتفه لاوم اصل» :او شود؛ یم

شیوجود ح اعتراض به اصل بازداشت پـ »قاعده :دوم 5شود. میتفه او فیتوق لیدال دیبا شود یم

زمـان هـر در باشـد داشـته حـ دیـ با او لیـ وک ایشده آن شخص بازداشت که براسا « از محاکمه

به لین با هدف خود بازداشت بودن یرقانونیغ به اعتراض در ییقضا مقام ناد یداخل نیقوان براسا

3.است شده دیتأک یمتعدد مقررات و اسناد در اعتراض ح وجود 0.کند اقدام ریتأخ بدون یآزاد ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ی اضـافی هـا بازداشتاز قدرت و یا اعما هرگونه خشونت یا سوءاستفادهو از اعما هرگونه سمی شخصی و . »..... 0 «.و بدون ضرورت اجتناب شود

2. judicial authorization

رم پیشـگیری از جـ دربـاره قضائیه مصوب هفتمین کنگره سازمان ملل متحد قوهاستقم دربارهاصو اساسی » مقدمه. 8 شـماره قطعنامـه در مـیمن ایتالیـا و تأییـد مجمـع عمـومی طـی 0130 ستتامبر 5تا اوت 25، منعقد در «و رفتار با مجرمان

.0130 دسامبر 08مورخ 015/11و 0130 نوامبر 21مورخ 82/11 .0133اصو برای حمایت از اشخاص بازداشتی یا محبو مجموعهاز 1. اصل 1آن و تعیین موارد جایگاین باید توسط ادامه اجازهبازداشت افراد، » شورای اروپا: R(2006)13 نامه هیتوص 08 ماده. 0

«.یک مقام قضایی صورت گیرد .0133اصو برای حمایت از اشخاص بازداشتی یا محبو مصوب مجموعه 01. اصل 5 .0133اصو برای حمایت از اشخاص بازداشتی یا محبو مصوب مجموعه 82. اصل 0 03 مـاده و 0111قواعـد توکیـو 5-8، بند 0155ی حقوق مدنی و سیاسی مصوب الملل نیبمیثاق 1ماده 1بند از جمله .3

شورای اروپا. R(2006)13 نامه هیتوص

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

11اقل بازداشت پیش از محاکمه در ... استانداردهای حد محمد آشوری، علی صفاری و جمال انصاری

در ییقضـا مقامـات و دولـت تیمسـئول بر که -یگناه یح جبران خسارت ب ییاصل شناسا :سوم

0.استشده مترتب بازداشت شخص یگناه یب ا بات صورت

ــا ب ــاده راس ــارم ــانون چه ــیآ ق ــ نی ــریک یدادرس ــا یف ــه، 0812 مصــوب رانی ــدام هرگون اق

تیـ رعا بـا و قـانون حکـم بـه جا اشخاص یخصوص میحر به ورود و یآزاد سالب محدودکننده،

از شیپـ یهـا بازداشـت ییمقامات قضـا نیبنابرا ست؛ین مجاز ییقضا مقام نظارت تحت و مقررات

بـودن ییقضـا و یقـانون »اصـل رانیـ د. در حقـوق ا کرد نخواهاعما قانون راسا تنها برا محاکمه

لـاوم ،2یفـر یک نیتـأم طیلـاوم توجـه بـه اهـداف و شـرا :مانند یگرید یاصو فرع ،«ها بازداشت

حـ وجـود نیهمچنـ و1بـه مـتهم لیـ دال میبـودن بازداشـت و لـاوم تفهـ موجه ،8قرارها در تناسب

2.کند یم هیتوج راشدگان بازداشت یبرا 0و ح جبران خسارت 0اعتراض ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

هـرکس کـه قربـانی دسـتگیری یـا بازداشـت » :0155ی حقـوق مـدنی سیاسـی مصـوب المللـ نیبـ میثـاق 1ماده 0 . بند0

«ران خسارت دارد.غیرقانونی شده است، ح جب

. خسـارت وارده 0» :0133یـا محبـو مصـوب شده بازداشتاصو برای حمایت از تمام اشخاص مجموعه 80اصل -

«ناشی از فعل یا ترک فعل مقامات صال که مخالف صری این اصو باشد، باید جبران شود...

تشـخیص داده گنـاه یب، شده بازداشتدر صورتی که افراد » شورای اروپا: R(2006)13 نامه هیتوص 81 مادهبند یک -

«.گردد یمو خسارات معنوی رفته ازدستی ها فرصتشوند، ح جبران خسارت دارند؛ این غرامت شامل درآمد و

قـانون آئـین دادرسـی 082، 0211قوانین اصو محاکمـات جاایـی 021ایران اهداف مشابهی را در مواد گذار قانون. 2

بـرای قرارهــای تـأمین کیفـری، ماننــد دسترسـی بـه مــتهم و 0812قـانون آئـین دادرســی کیفـری 200و 0803کیفـری

اسـت 0812وی تبیین کرد؛ اما تفاوت اساسی در قانون آئین دادرسی کیفـری مصـوب شدن یمخفجلوگیری از فرار یا

سـمت بـه مقـنن موده و نشانگر حرکت اهداف قرارهای تأمین احصاء ن زماهرا هم در دهید باهکه در آن تضمین حقوق

مدار است. دهید باهسیاست جنایی

قانون آئین دادرسی کنونی: قرار تأمین و نظارت قضایی باید با نوع و اهمیـت جـرم، شـدت مجـازات، 201 ماده. طب 8

متهم، وضعیت روحی و جسمی، سـن سابقهآ ار جرم، رفتن نیازبمتهم و شدن یمخفادله و اسباب اتهام، احتما فرار یا

و جنس، شخصیت و حیثیت او متناسب باشد.

در صورت بازداشت متهم، موضوع اتهام باید بـا ذکـر »قانون اساسی جمهوری اسممی ایران: ودوم یس. براسا اصل 1

قـرار بازداشـت »یفـری قانون آیـین دادرسـی ک 281 مادههمچنین طب « دالیل بمفاصله کتباً به متهم ابمغ و تفهیم شود.

«موقت باید مستد و موجه باشد.

تـا ده روز از تـاریا ابـمغ قـرار توانـد یمـ ...؛ اما در صورت بازداشت، مـتهم » قانون آئین دادرسی کیفری: 220 ماده. 0

«.کیفل یا و یقه اعتراض کند رشیپذ عدمبازپر ، نسبت به اصل قرار منتهی به بازداشت یا

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

8936 تابستان، 68ة ، شمار42 دورة های حقوق قضایی دیدگاه 84

بودن مدت بازداشت )حداقل زمان ممکن( اصل معقول .5-2 احتـرام یارتقـا و جـرائم وقوع از یریشگیپ ،دگانید باه حقوق و جامعه از تیحما که آنجا از

مـدت 8،دیـ آ یاز محاکمـه بـه شـمار مـ شیمرحلـه پـ در ییقضـا یتحق یاساس اهداف از قانون به گـر ید انیـ باشـد. بـه ب 1تـر یطـوالن ادشـده ی اهداف به یابیدست یبرا ضرورت حد از دینبا بازداشت

منجـر البتـه کـه -به حداقل زمان ممکن دیاز محاکمه و طو مدت آن با شیاستفاده از بازداشت پ 0. ابدی کاهش -شود می عدالت تحق به

یجرمـ به اتهـام کسهر»، 0155مصوب یاسیو س یحقوق مدن یالملل نیب ثاقیم 1 ماده 8بند براسا اعمـا قـانون طبـ بـر کـه یگرید مقام هر ای ییقضا مقام ناد بمفاصله دیبا شود، یم بازداشت ای ریدستگ یدادرسـ و یـ تحق او بـه راجـع یمعقـول مـدت در که است ستهیشا و شود حاضر کند یم ییقضا قدرتاز محاکمـه عـموه بـر مقـرر شیدوره بازداشت پ یبرا« زمان معقو مدت» اریمع« آزاد گردد... ایشود و

از تیـ حما یاز مجموعـه اصـو بـرا 83و اصـل R 5( 2115) 08 نامـه هیتوص 22ماده سهدر بند ادشده،یمعقـو و یاست حـداکثر زمـان بازداشـت هنگـام یهیهم ذکر شده است. بد 0و محبو یافراد بازداشت

3.تجاوز نکند یاتمام مورد تحق یبرا یخواهد بود که از مجازات مقرر قانون یمنطق

اشخاصی که در جریان تحقیقات مقدماتی و دادرسی به هـر علـت بازداشـت »آئین دادرسی کیفری: قانون 200. ماده 0د خسـارت ایـام تواننـ یمـ آنـان صـادر شـود، دربـاره و از سوی مراجع قضایی حکم برائت یا قرار منـع تعقیـب شوند یم

ته، سابقه ندارد.این مقرره در قوانین آئین دادرسی کیفری گذش« بازداشت را از دولت مطالبه کنندتناسـب در قرارهـای »بیشتر در خصوص تناسب در قرارهای تأمین کیفری؛ ر.ک. ناجی زواره، مرتضی، مطالعه. برای 2

220-201، صص 01و 1و 3و 5ی ها شماره، 0831تحقیقات حقوقی، تابستان و زمستان مجله، «تأمین کیفری .0111قواعد توکیو 0 -0 بند .8 .0111قواعد توکیو 2-5. بند 1 شورای اروپا. R(99)22 نامه هیتوص 00 ماده. 0در هیچ موردی محاکمه در زمان بازداشت، نباید از » شورای اروپا: R(2006) 13 نامه هیتوص 22 ماده 8بند . 5

«کند معقو تجاوز زمان مدتبازداشت یفریشخص که به اتهام ک»محبو یا یاز تمام اشخاص بازداشت یتحما یمجموعه اصو برا از 83 اصل . 0

زمان مدت که است این منظور است بدیهی «شود. آزاد محاکمه زمانی تا یا محاکمه معقو زمانی در دارد است، ح

محاکمه، معقو و منطقی باشد. زمان مدتتبع به باید هم بازداشت

بازداشـت نبایـد از مجـازات مقـرر زمان مدتدر هر صورت » شورای اروپا: R(2006)13 نامه هیتوص 22 ماده 2. بند 3

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

13اقل بازداشت پیش از محاکمه در ... استانداردهای حد محمد آشوری، علی صفاری و جمال انصاری

اقـدامات بـودن یفـور اصـل »تحت عنوان رانیا یشکل یفریدر حقوق ک ،یحداقل هایاستاندارد نیا

نیکشور در جهت تضـم یی. اصمح ساختار نظام قضااست لیتحل قابل« یدگیاصل لاوم سرعت در رس ای

کشـور گـذاران استیس دنظرهمواره م 0همراه با سرعت و دقت یو اجتماع یحقوق فرد نیعدالت و تأم

ضهیـ و بـه مـردم، حقـوق تیرعا لاوم و محاکمه از شیپ یها ازداشتب بودن ییاستثنا به توجه با. است بوده

دوره در و مناسـب سـرعت بـا یبازداشـت یدارا یهـا پرونـده به یدگیرس است الزم برائت اصل یاقتضا

سـاعت 21ظـرف حـداکثر یارسا پرونده محاکمـات یرو قانون اساس نیمعقو انجام شود. از هم یزمان

دیـ با محاکمه مقدمات که کند یو اضافه م کرده فیدر صورت بازداشت را تکل ییناد مراجع صال قضا

و یرفع اطاله دادرسـ این ییساله توسعه قضا برنامه چهارم پنج 0 - ب بند طب 2شود. فراهم وقت اسرع در

. است شده ذکر برنامه اهداف و راهبردها جمله از اجرا و یدادرس ،یتحق زمان ساختن یمنطق

دربـاره قـرار بازداشـت دادسـتان اظهـارنظر و ارسا تیفور :مانند حداقل یاستانداردها نیتدو

ینگهـدار بـرای روز 81، مـدت حـداکثر 8یفـر یک یدادرسـ نیـی قانون آ 211موقت موضوع ماده

موقـت یهـا بازداشـت یـی اجرا نامـه نییآ 2ماده 0موقت موضوع تبصره یها بازداشتگاه در نامتهم

موضـوع یفـر یک یها پرونده به یدگیرس منظور بهماهه سه مهلت حداکثر فیتعر و1 0830مصوب

مجلـس 0831مصـوب رانیـ ا یاسـمم یسـاله پـنجم توسـعه جمهـور برنامه پنج ک قسمت سهبند

است. استیاصل و س نیتحق هم یدر راستا 0یاسمم یشورا

«.جرم تجاوز کند 0111جهموری اسممی ایران در اف انداز چشمی کلی نظام درخصوص امنیت قضایی )سند ها استیسبند یک . 0

هجری شمسی(. قانون اساسی جمهوری اسممی ایران. ودوم یساصل . 2ساعت نظر خود 21قرار بازداشت موقت باید فوری ناد دادستان ارسا شود، دادستان مکلف است حداکثر ظرف » . 8

«کتبی به بازپر اعمم کند. طور بهرا

«.روز است 81حداکثر مدت نگهداری متهمان تحت قرار در این بازداشتگاه . »1

«.ی حقوقی حداکثر پنج ماه بیشتر نباشدها پروندهرسیدگی به پرونده در محاکم کیفری حداکثر سه ماه و زمان مدت. »0

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

8936 تابستان، 68ة ، شمار42 دورة های حقوق قضایی دیدگاه 82

برائت اصل .5-5

رفتـار گنـاه یب افراد همانند آنان با دیبا لذا؛ هستند گناه ینشده ب محاکمه افراد که است نیا بر اصل

یبرخـوردار لاوم نیهمچن وشدگان بازداشت به یانسان رفتار لاوم که است یتیواقع نخستین نیا .کرد

را - جداگانـه متهمـان و محکومـان ینگهـدار ماننـد - محکومـان بـه نسبت یباالتر یاستانداردها از

بـه مـتهم هـرکس : »دارد یبـاره مقـرر مـ نیدر ا ایحقوق بشر ن یجهان هیاعمم 00. ماده کند یم جابیا

مـاده هـ بند در نیهمچن «.شود محسوب گناه یب که است برخوردار ح نیا از ،است شده باه ارتکاب

تشیمحکـوم نکـه یاست تا ا گناه یب متهم» میخوان یاصل برائت مباره در یحقوق بشر اسمم هیاعمم 01

یکـ ی کـه اسـت برخوردار یگاهیجا چنان از رانیا حقوق در برائت اصل گرید طرف از «. ابت گردد

یجمهور یاساس قانون وهفتم ی. مطاب اصل ساست شده داده اختصاص آن به یاساس قانون اصو از

او جـرم نکـه یا مگر شود ینم شناخته مجرم قانون نظر از کس چیه و است برائت اصل،» ران،یا یاسمم

انیبا ب این 0812مصوب یفریک یدادرس نییقانون آ 1در ماده نیهمچن «.گردد ابت صال دادگاه در

شده است. دیاستاندارد حداقل اشاره و تأک نیبه هم «اصل، برائت است...» نکهیا

8« یرفتار انسان»حداقل استاندارد .5-8

و تیبا انسـان دی( باانیزندان یا محبوسانسلب شده است ) ینوع به شان یکه آزاد یتمام افراد با

رفتـار مشـمو باید نامتهم از جمله ؛شخص انسان است رفتار شود یذات قتیحق ستهیشا کهاحترام

000/10 قطعنامه شـماره در که یاصل نخستین 2.شوند رمحکومیغ افراد تیوضع با متناسب یا جداگانه

انیزنـدان بـا رفتـار یبـرا یاساسـ اصو درباره حدسازمان ملل مت یمجمع عموم 0111دسامبر 01منبع

مفهـوم در نیهمـ 8.اسـت انیزندان با برخورد در یانسان ارزش و شأن ،احترام تیرعا است؛ شده ذکر

1.تکرار شده است این 0133 محبو و یاز افراد بازداشت تیحما یاصل او مجموعه اصو برا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. Human behavior

.0155ی حقوق مدنی سیاسی مصوب الملل نیبمیثاق 01 ماده 2 و 0. بندهای 2

تمام زندانیان باید با احتـرام مقتضـی با» :0111. بند او اصو اساسی سازمان ملل متحد برای رفتار با زندانیان مصوب 8

«انسان رفتار شود. مثابه بهنسبت به حیثیت و ارزش ذاتی آنان

اشـخاص تحـت هـر هیکلبا » :0133اصو برای رفتار با تمام اشخاص بازداشتی و محبو مصوب مجموعه. اصل او 1

«ذاتی انسان رفتار شود.شکل بازداشت یا زندان باید به روشی انسانی و با احترام برای حیثیت

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

15اقل بازداشت پیش از محاکمه در ... استانداردهای حد محمد آشوری، علی صفاری و جمال انصاری

نیـی تب راشـده بازداشـت نامتهمـ بـا یانسان رفتار ضرورت این رانیا یاساس قانون ونهم یس صلا

را دشـده یتبع ایـ یزندان بازداشت، ر،یدستگ قانون حکم به که یکس تیثیح و حرمت هتک کرده و

قـانون 1اسـا مـاده نیاست. بر همـ کرده ایآن مجازات تجو یبه هر صورت ممنوع دانسته و برا

اعما شـود کـه یا گونه به دیبا یسلب آزاد مانند یکه اقدامات دارد اشعار می یفریک یدادرس آیین

وارد نکند. بیاشخاص آس تیثیبه کرامت و ح

ها تیواقع به توجه .5-1

اتیــواقع جملــه از زا بیآســ یهــا تیمحــدود ریســا و نــامطلوب یبهداشــت و یتــیامن تیضــعو

اصـل یایـ ماا رمحکـوم، یغ افـراد گـر، ید یسـو از. اسـت جهان سراسر یها زندان در انکار رقابلیغ

ــا را برائــت ــد خــود ب ــا کــه همــراه دارن ــد یمــ جــابیا امــر نی ــا کن ــدامات ب ــتفک همچــون یاق کی

وهـا خـانواده آن رمحکـوم، یغ انیزندان بر زندان یمنف آ ارمراتب به محکومان، ازشدگان بازداشت

و لیوک داشتن ح محکومان، از متهمان کیتفک شامل ریتداب نیا نیتر مهم .برسد حداقل به جامعه

.است زندان از رونیب یایدن با ارتباط

ییقضا هیرو در محاکمه از شیپ بازداشت یاستانداردها .8

یالمللـ نیبـ یو حت یمل یاز موارد با استانداردها یاریدر بس یشکل ییقضا هیرو نکهیارغم علی

اصـو و نیـ ا یـ به اعمـا دق ایموارد ن یدر برخلکن ، دارد انطباق محاکمه از شیپ یها بازداشت

،یفـر یک نیتـأم یاصـل تناسـب در قرارهـا نکـردن تیرعا :نمونه برای. شود یاستانداردها توجه نم

یهـا زمـان بازداشـت نصاب حـداکثر مـدت تیعدم رعا ،یربازداشتیاز اقدامات غ یاستفاده حداقل

ناظر یاستانداردها نقض موارد جمله از «اقدامات بودن یفور اصل» تیرعا عدم و محاکمه از شیپ

بـر نـاظر عوامـل مورد در. دیآ یبه حساب م رانیا ییقضا هیرو در یدادرس از شیپ یها بازداشت به

نقـش نکردنفـا یو ا یقضات دادسرا به اقدامات بازداشـت ازحد شیب یعموه بر اتکا این ییقضا هیرو

فیبـه تکـال یفـر یاحکـام ک یقضات اجـرا توجهی یقضات محاکم، ب از سویمفسر قانون یصح

سیرئـ 28/5/0810 مصـوب یفـر یک تیجمع کاهش و انیزندان یده سامان دستورالعملمندر در

.استذکر قابل هییقوه قضا

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

8936 تابستان، 68ة ، شمار42 دورة های حقوق قضایی دیدگاه 88

گیری جهینت

حفـ مشروع و یها یآزاد به احترام قانون بیتصو زمان از ضهیو به رانیا یشکل یفریک نیقوان

بـا اصـمحات 0812در سا یفریک یدادرس نییقانون آ مصوبهو 0838در سا یشهروند حقوق

ایـ خواسـته محاکمـه، از شیپـ یهـا بازداشت بر ناظر حداقل یهااصو و استاندارد نییدر تببعدی

کـه یطـور بـه کند؛ می یرویپ متحد ملل سازمان اسناد در شده نیتدو یالملل نیب یاز الگو ناخواسته

یاستفاده حداکثر بازداشت، ضرورت احراز لاوم محاکمه، از شیپ بازداشت بودن ییاستثنا»اصو

در یزمـان حـداقل یاستانداردها تیرعا لاوم ف،یتوق بودن ییقضا و یقانون ،یربازداشتیغ ریاز تداب

حـداقل یاسـتانداردها و مشـترک اصـو نیتـر مهـم جمله از...« و برائت اصل ،یدگیرس و یتحق

یبندیپا. است یالملل نیو اسناد و مقررات ب رانیا نیاز محاکمه در قوان شیپ یها بازداشت به مربوط

حقوق نیضمن تضم تواند یم ،یفریمداخله حقوق ک کاهش منظور به و استانداردها و اصو نیا به

.شودمنجر یفریک تیکاهش جمع استیبه تحق س ،شده بازداشت نامتهم

یهـا چـالش نیتـر مهـم از گـر ید یکـ ی یفریک نیقوان بودن یشیآزما ومدت کوتاه بودن، یفور

ریتـداب نبودن یکاف مدار، دهید باه ییجنا استیسهای اخیر، . در سا است ییجنا استیس یرو شیپ

از محاکمـه از شیپـ یهـا بازداشـت از اسـتفاده گسـترش و بیـ تعق یهـا نیگایجـا و یربازداشتیغ

ضـرورت بـر عـموه تیـ . درنهادیـ آ یمـ شـمار بـه انیزنـدان شـمار شیافاا یشکل عوامل نیتر مهم

بـا ،یفعلـ تیآمارهـا و وضـع یـ دق لیـ و لاوم تحل یالملل نیموف ب یها تجربه و اسناد از یریگ بهره

یهـا بازداشـت بـاره در روشـن اسـت یس میترس :مانند ییراهکارها حاضر، تحقی یها افتهیتوجه به

و یفـر یک تیـ جمع شیافـاا و ازدحـام یـ دق نیـی تب ،توسـعه کشـور یها برنامه در محاکمه از شیپ

ضـمانت از یریـ گ و بهـره یفـر یمداخلـه حقـوق ک کـاهش حداقل، یاستانداردها و اصو فیتعر

و یفـر یک یریگ سخت استیس و ییگرا عوام از ایپره ،یصنف یگذار مقرره و یفریرکیغ یاجراها

تمش ،...و یمیترم عدالت ،یفریک یدادرس نییآ شدن یتوافق مانند نینو یها دگاهید از یریگ بهره

و موادمخدر :مانند ضهیو موارد کنتر برای یدق یایر برنامه ،ییزدا حبس و ییزدا جرم یبرا یواقع

بـودن اصل و یربازداشتیغ ریتداب در موجود یها تیمحدود و موانع حذف و نیا عفت یمنافجرائم

یابیدست یبرا موقت بازداشت مقررات اصمح و محاکمه از شیپ بازداشت و بیتعق یها نیگایجا

.شود می شنهادیکشور پ ینیاز محاکمه به نظام تقن شیبازداشت پ نهیبه نرخ به

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

17اقل بازداشت پیش از محاکمه در ... استانداردهای حد محمد آشوری، علی صفاری و جمال انصاری

منابع و مآخذ کتاب نامه شیگرا :تهران .سوم چاپ .نینابیبمجازات ای زندان یها نیگایجا .(0811) .محمد ،یآشور.

،اانیمتهران: .چاپ او .یغمم نیترجمه حس .ها زندان در ازدحام .(0810) .ورکیهانس آلبرشت.

دانشـگاه . یدکتـر نامـه انیـ پا .«رانیا در یفریک تیجمع شیافاا ییقضا و ینیتقنعوامل » .(0810) .جما ،یانصار

.تهران .قاتیتحق و علوم واحد ،یاسمم آزاد

، سمت :تهران .چاپ سوم .یابرندآباد ینجف نیحس یترجمه عل .یفریک یها شهیاند ایتار .(0830) .ژان پراد.

یمجلـه حقـوق .فـر یصـد نـا یترجمه م .«کایآمر متحده االتیا در محور اجتماع یفرهایک» .(0803) .کلیما ،یتونر

.51شماره .ودوم سا هفتاد .یدادگستر

،اانیمتهران: .دوم چاپ .خردجرائم قبا در رانهیگ سخت یفریک استیس: صفرتسام .(0818) .بهروز جوانمرد.

،سـازمان .ترجمه مهران مهـاجر .ها حل راه و اصمحات: محاکمه از شیپ بازداشت .(0831دیگران ) و یلیام چانگ

.وفاق :تهران .او چاپ .یالملل نیب ییاصمحات جاا

ی.فردوستهران: .او چاپ .رانیا یفریک حقوق در نیگایجامجازات .(0818). حسن ،ییروزجایف تبار یحاج

مقـاالت مجموعـه .«یفـر یک تیجمع حجم برمؤ ر عوامل و مجازات یها شهیاند» تا(. )بی .هما ،یگرمارود یداود ن.اایم :تهران .او چاپ .یفریک تیجمع کاهش یکارها راه شیهما

هااره سازمان ملـل هیاعمم .(0838) رانیا یاسمم یجمهور در متحد ملل سازمان یها تیکننده فعال هماهنگ دفتر

.تهران در متحد ملل سازمان اطمعات مرکاتهران: .دوم چاپ .متحد

،نـب یترجمـه ز .کشـور پـنج از ییهـا : در یعمـوم افکار و یفریک ییگرا عوام .(0812) .و دیگران انیجول ابرتا

.اانیم :تهران .او چاپ .یالساداتهضبر هیو هان یباریجو یکاظم یمهد ،یسودابه رضوان ،نضاد یباقر

ی.اسمم آزاد دانشگاه .ارشد یکارشناس نامه انیپا .«ییزدا زندان» .(0832) .محمود ،یمحمودآباد یزارع

انتشـارات تهـران: .او چـاپ .موادمخـدر بـا مبـارزه سـتاد 0810 سـا کتـاب .(0810) .موادمخـدر بـا مبارزه ستاد

ی.جمهور استیر

جنگلتهران: .او چاپ .یحداکثر یانگار جرم .(0811) .محمد و شهباز، سارا ،یشمع.

،21شماره .سا پنجم .آموزش امیمجله پ .«حبس نیگایجا یها مجازات» .(0835) .یاحمدعل طاهرزاده.

اانیمتهران: .او چاپ .رانهیگ سخت یفریک استیس .(0812). سمانه ،یطاهر.

اسـت یس و حقـوق یهـا مجله پـضوهش .«یفریک عدالت نینو دگاهید: یمیترم عدالت» .(0832) .یمصطف ،یعباس.

.1شماره .پنجم سا

سـا هفتـاد .یدادگسـتر یمجلـه حقـوق .«محـور اجتمـاع یفرهـا یک یابیارز یها چالش» .(0803) .محمد ها، یفرج

.51شماره .ودوم

شیمجموعـه مقـاالت همـا .«هـا زنـدان یفـر یک تیـ جمع کـاهش در ییقضـازدا نقـش » .(0835) .جواد فر، یفروغ .اانیم :تهران .او چاپ .یفریک تیجمع کاهش یکارها راه

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

8936 تابستان، 68ة ، شمار42 دورة های حقوق قضایی دیدگاه 86

ی: کنتـر جـرم و دادرسـ یفـر یک نـد یدوگانـه فرا یالگوهـا » .(0810). درضـا یحم ،یحسـام و دانـش نـار ،یقتانچ

.1شماره .یفریک حقوق یها مجله آموزه .«منصفانه

مطالعات زندان یالملل نیمرکا بلندن: .زندان تیریمد به یبشر حقوق کردیرو .(2112) .آندرو ل،یکو.

لیسلسبتهران: .او چاپ .ییقضا ییجنا استیس .(0831) .محمدرضا .یبروجرد یگودرز.

،تهـران: .چـاپ پـنجم .یابرندآباد ینجف نیحس یترجمه عل .ییجنا استیس بر یدرآمد .(0810) .نیستیکر الزرژ

.اانیم

چـاپ دوم .یابرندآباد ینجف نیحس یترجمه عل .ییجنا استیس بارگ یها نظام .(0818) .یر یم ،یمارت دلما.

.اانیم :تهران

مجله مـدر علـوم .«یمقدمات قاتیمرحله تحق در عادالنه یدادرس یها نیتضم و ارهایمع» .(0833) .صابر ،محمود .58شماره .یانسان

یشهر تیریفصلنامه مد .«یشهر یبازداشتگاه یفضاها یطراح یارهایمع و اصو نییتب» .(0811). بایز ی،معصوم. .11شماره

01و 1 ،3 یها شماره .یحقوق قاتیجله تحقم .«یفریک نیتأم یقرارها در تناسب» .(0831).ی زواره، مرتض یناج.

21شماره .رانیا یرسم یآمار یها یمجله بررس .«رانیا تیجمع تحوالت» .(0853) طه ،ینوراله.

اانیم تهران: .دوم چاپ .یفریک یدادرس نییآ شدن یتوافق .(0810) .رحسنیام ازپور،ین.

اانیم :تهران .او چاپ .ییزدا حبس و ییزدا زندان .(0810) .محمود دیس ،یشاهرود یهاشم.

ــا و محمــد ،یکرنگــی ــا هیــنظر ازمحــور: اجتمــاع یفرهــایک» .(0803) .یمهــد رانمنش،ی یمجلــه حقــوق .«عمــل ت .51شماره .ودومسا هفتاد .یدادگستر

التینب( American Bar Association (ABA). Handbook of international standards on

pretrial detention procedure. Washington. 2010. Available at:

<biblioteca.cejamericas.org/handle/2015/1325>

Brehm, Hollie nyseth, Uggen, Christopher and Gasanabo, jean-Damascene,

(2014). “Genocide, justice and Rwandas GACACA courts”. jurnal of contemporary criminal justice. Vol. 30. No. 3. PP. 333-352. SAGE publications.

Center for democracy and govermance. Achivement in building and maintaining

the rule of law. (2002). section on latin America: Colombia. USAID.

Washington. 2002 .Available at:

<https://www.usaid.gov/sites/defult/files/usaid/colombia/cds.pdf>

Center for democracy and govermance. Srilanka case study. in alternative

dispute resolution: practitioners. Guide 2.USAID. Washington. 1998. Available

at: <https://www.usaid.gov/sites/defult/files/documents/1868/200sbe.pdf>

Chang, Emily, et al. (2004). Elaine. pre-trial detention reforms and solutions.

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021

19اقل بازداشت پیش از محاکمه در ... استانداردهای حد محمد آشوری، علی صفاری و جمال انصاری

penal reform international (PRI). London: university of Illinois.

European Criminal Bar Association. “An analysis of minimum standards in Pre-

trial detention and the grounds for regular review in the member state of the Eu”.

ECBA. 2007. Available at: <www.ecba.org>

European committee on crime problems (CDPC). white paper on prison

overcrowding. Strasbourg. PC-CP. 2015.

International Center for prison Studies. Guidance notes on prison reform (5).

Pre-trial detention. Available at: <http: //www.prisonstudies.org /sites/defult/files

/resources/downloads /gn_8_0.pdf>

<Available at: www.userpages.umbcedu/~davisj/rwanda.pdf>

ahoney, Barry et al, (2001). “Pretrial services Programs: Responsibility and

potential”. National institute of justice. whashington DC: u.s department of

justice. 20531. 2001. Available at:<https://

www.ncjrs.gov/pdffile1/nig/181939.pdf>

N. Masamba, Sita et al (2001). “from prison back home”. Uganda experience.

4th ed. Availabe at: <http:// restorativejustice.org/jr=library/from-pris-back-

home-social-rehabilitiona-as-a-process-the-uganda-experience/1939>

The legal services authorites act (1987). chapter VI. No 19-22 lok adalat.

Availiable at: <lawmin.nic.in>

Tkachuk, Brian and walmsley, Roy (2001). World prison population :Facts. trends and solutions. Helsinki. Available at:

<www.heuni.fi/material/attachments/heuni /paper/6ksvgbncb/hp.pdf>

United nations office on drugs and crime (UNODC). Handbook on strategies to

reduce overcrowding in prison. New York. Un office at Vienna. 2013.

Walmsley, Roy. World Prison population. 11th ed. 2016. Available at:

<www.prisonstudies.org/resources/WPPL-11>

Walmsley, Roy. World Pre-trial/remand imprisonment list. 2th ed. ICPS. 2014.

Available at: <www.prisonstudies.org/news/close-three-million-people-pre-trial-

hetention-worldwide-new-report>

Dow

nloa

ded

from

jlvi

ews.

ujsa

s.ac

.ir a

t 15:

49 +

0330

on

Thu

rsda

y Ja

nuar

y 21

st 2

021