โครงสรางและหนาทของใบ

• ใบ (Leaf) เปนอวยวะหรอสวนของพชทเจรญเตบโตยนออกมาจากดานขางของล าตนบรเวณขอ

• หนาททส าคญของใบ 3 ประการ- การสงเคราะหดวยแสง (Photosynthesis)- หายใจ (Respiration)- คายน า (Transpiration)

ใบยงมหนาทอน ๆ

1. ยดหรอค าจนล าตน

2. สะสมอาหารและน า

3. แพรพนธ

4. ปองกนล าตน ดวยการเปลยนใบเปนหนาม

5. ชวยผสมเกสรโดยเปลยนเปนกลบดอกและใบประดบสตาง ๆ

6. ปองกนยอดออนหรอใบออน

ประกอบดวย

• แผนใบ (blade)

• กานใบ (petiole)

• หใบ (stipule)

โครงสรางภายนอกของใบ

สวนประกอบของใบ

แผนใบ

เสนใบ

เสนกลางใบ

กานใบ

กาบหใบ กง

ใบเลยงคลกษณะทวไปของพชใบเล ยงค 1. มประมาณ 225,000 species ซงมากกวาพชใบเล ยงเดยว 2. มใบเล ยง 2 ใบ 3. ไมมเยอหมยอดออน ( Coleoptile ) และเยอหมรากออน ( Coleorhiza ) 4. เสนใบเปนรางแห ( Recticular venation) ดงรป

ใบเลยงเดยว

ลกษณะทวไปของพชใบเล ยงเดยว 1. มประมาณ 75,000 species ซงนอยกวาพชใบเล ยงค 2. มใบเล ยง 1 ใบ 3. มเยอหมยอดออน ( Coleoptile ) และเยอหมรากออน ( Coleorhiza ) 4. เสนใบขนาน ( Parallel venation ) ดงรป

ขอแตกตางของใบเลยงคและใบเลยงเดยว

1.

ใบเลยงคมเสนใบแบบตาขาย

2.

ใบเลยงเดยวมเสนใบแบบขนาน

ชนดของใบ1. ใบเดยว (simple leaf) เปนใบทประกอบดวยตวใบเพยงใบเดยวตดอยกบกานใบ (Petiole) ทแตกออกมาจากล าตนหรอกง เชนใบออย กลวย ชมพ มะมวง มะละกอ

2. ใบประกอบ (compound leaf) เปนใบประกอบดวยตวใบหลาย ๆ ใบ ซงมกจะมขนาดเลกตดอยกบกานใบ 1 กาน โดยใบเลก ๆ เรยกวา ใบยอย (Leaflet หรอ Pinna) กานใบของ ใบยอยเรยกวา กานใบยอย (Petiolule) ลกษณะของใบประกอบแตกตางจากใบเดยวหลายประการ ไดแก ทโคนของใบยอยไมมหใบและตาใบ ใบยอยทกใบอยในระนาบเดยวกน และมขนาดเทากน เชน ใบกหลาบ มะขาม กระถน มะพราว หางนกยง

ภาพใบเดยวและใบประกอบชนดตางๆใบเดยว ก.มะละกอ ข.ละหง ค.มะมวงใบประกอบ ง.อญชน จ.จามจร ฉ.หางนกยงไทย

โครงสรางภายนอกของใบ

1. เอพเดอรมส (Epidermis) เปนเยอหมใบทมอยท งดานบนและดานลางของใบประกอบดวยเซลลแถวเดยว และรปรางสเหลยมผนผาเหมอนในล าตนเปนเซลลทไมม คลอโรพลาสต

• จงท าให เอพเดอรมส ท งดานบนและดานลางไมมสเขยว

• ม ควทน เคลอบทดานนอกของผนงเซลลจงปองกนการระเหยของน าออกจากใบ

เซลลคม (Guard Cell)

2. มโซฟลล (Mesophyll)

• หมายถง สวนของเน อเยอทอยระหวาง เอพเดอรมสดานบน และเอพเดอรมสดานลาง

• เน อเยอสวนใหญเปนพวก พาเรงคมา ทม คลอโรพลาสตอยดวยจงเรยกชอใหมวา คลอเรงคมา (Chlorenchyma = Chloroplast + Parenchyma)

• มโซฟลลแบงออกเปนสองช นคอ แพลเซดมโซฟลล (Palisade mesophyll) และ สปนจมโซฟลล (Spongy mesophyll)

3. มดทอล าเลยง (Vascular bundle)

• คอสวนของเสนใบขนาดตาง ๆ กนทอย ภายในเน อใบนนเอง มดทอล าเลยงประกอบดวย ไซเลม และ โฟลเอมมาเรยงตดตอกนเปนเสนใบ

• มดทอล าเลยงมกลมเซลลทเรยกวา บนเดลชท (Bundle sheath) ลอมรอบ จงท าใหมดทอล าเลยงมความแขงแรงเพมข น

• บนเดลชท ประกอบดวยเซลลพาเรงคมา หรอ สเกลอเรงคมา เรยงตวกนอย 1 หรอ 2 ช น

• สวนใหญของมดทอล าเลยงอยในช น สปนจมโซฟลล จงเหนเสนใบนนออกทางดานทองใบ

ใบทเปลยนแปลงไป (Modified leaf)

1. ใบสะสมอาหาร (Storage leaf) เปนใบทเปลยนแปลงไปเปนทเกบสะสมอาหาร ไดแก

• ใบเล ยง (Cotyledon) และใบพชอกหลายชนด

• เชน ใบวานหางจระเข หวหอม หวกระเทยม กาบกลวย สวนกะหล าปล เกบอาหารสะสมไวทเสนใบ

2. ใบดอก (Floral leaf)

• เปนใบทเปลยนแปลงไปมสสวยงามคลายกลบดอกท าหนาทชวยลอแมลง

• เชน หนาวว (เปนสวนทเปนแผนสแดงเรยกวา (Spathe)อตพด ครสตมาส เฟองฟา

อตพด

3. ใบประดบ (Bract) เปนใบทเปลยนแปลงไป ท าหนาทชวยรองรบดอกหรอชอดอก

• เชน กาบปลของกลวย กาบเขยง (ใบทหมจนมะพราวและหมาก) ของมะพราวและหมาก ซงมสเขยว

4. ใบเกลด (Scale leaf) เปนใบทเปลยนมาจากใบแท เพอท าหนาทปองกนอนตรายใหแกตาและยอด

• นอกจากน ใบเกลดบางชนดยงสะสมอาหารไวดวย ใบเกลดจงมขนาดใหญ เชน หวหอม หวกระเทยม เผอก

5. ใบเกลดหมตา (Bud scale)

• เปนใบทเปลยนแปลงไปท าหนาทหมตาหรอคลมตาไว

• เมอตาเจรญเตบโตออกมา จงดนใหเกลดหมตาหลดไปพบในตนยาง สาเก จ าป เปนตน

6. มอเกาะ (Leaf tendrill)

• เปนใบทเปลยนแปลงไปเปนมอเกาะเพอยดและพยงล าตนใหข นสง

• ตวอยางมอเกาะของถวลนเตา บานบรสมวง มะระ ดองดง หวายลง กะทกรก เปนตน

มะระ

ดองดง

หวายลง

กะทกรก

7. หนาม (Leaf spine) เปนใบทเปลยนแปลงเปนหนาม เพอปองกนอนตรายจากสตวทมากดกน

• พรอมกบปองกนการคายน า

• เชน เหงอกปลาหมอกระบองเพชร มะขามเทศ ศรนารายณ

เหงอกปลาหมอ

ศรนารายณ

มะขามเทศ

8. ฟลโลด (Phyllode หรอ Phyllodium)

• บางสวนของใบเปลยนแปลงไปเปนแผนแบนคลายใบแตแขงแรงกวาปกตท าใหไมมตวใบทแทจรงจงลดการคายน าไดดวย

• เชน ใบกระถนณรงค ซงเปลยนแปลงมาจากกานใบ

9. ทนลอย (Floating leaf)

• พชน าบางชนดมการเปลยนแปลงกานใบใหพองโตคลายทน ภายในมชองอากาศกวางใหญ สามารถพยงล าตนใหลอยน ามาได

• เชน ผกตบชวา

10. ใบแพรพนธ (Vegetative reproductive organ)

• เปนใบทเปลยนแปลงไปเพอชวยแพรพนธ

• เชน ใบของตนตายใบเปน (หรอคว าตายหงายเปน) ตนเศรษฐพนลาน ตนโคมญปน เปนตน

ตนโคมญปน

11. ใบจบแมลง(Insectivorous leaf หรอCarnivorous leaf)

• เปนใบทเปลยนแปลงไปเปนกบดกแมลง

• เชน ตนหมอขาวหมอแกงลงตนกาบหอยแครง ตนหยาดน าคาง ตนสาหรายขาวเหนยว

ตนหยาดน าคาง

ตนสาหรายขาวเหนยว

1

3

5

4

2

จงวาดภาพและช สวนประกอบวาแตละหมายเลขคอช นของใบทเรยกวาอะไร

แบบฝกหด โครงสรางและหนาทของใบ1. เซลลคมมกพบอยบรเวณใดของใบ

2. เพราะเหตใดดานลางของใบมสเขยวนอยกวาดานบนของใบ

3. ใบมหนาทส าคญใดบาง

4. จงวาดรปแสดงเซลลคมและปากใบ

5. บนเดลชทหมายถงอะไรและประกอบดวยกลมเซลลใดบาง

6. ใบของพชตอไปน จดเปนใบประเภทใด

มะมวง กระถนณรงค ดอกเฟองฟา วานหางจระเข หมอขาวหมอแกงลง ปลกกลวย มะระ กระบองเพชร ผกตบชวา คว าตายหงายเปน