ชุดการสอนที่ 1...

1

จงเลอกค ำตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว

1. ขอใดเปนควำมหมำยของค ำวำ กำรยอยอำหำรทสมบรณทสด ก. กำรกระท ำทตองใชเอนไซม ข. กำรสลำยของอำหำรจนกวำจะไดพลงงำน ค. กำรกระท ำทตองกำรมกำรเปลยนแปลงทำงเคม ง. กำรท ำใหอำหำรมขนำดเลกลงจนผำนเยอหมเซลลได

2. สงมชวตในขอใดมระบบทำงเดนอำหำรตำงไปจำกพวก ก. ไฮดรำ ข. แมลง ค. พลำนำเรย ง. แมงกะพรน

3. ขอใดทสำมำรถดดซมผำนผนงล ำไสเลกได ก. มอลโทส ข. ซโครส ค. แลกโทส ง. ฟรคโทส

4. เมอนกเรยนรบประทำนขำวเหนยว หมยำง นกเรยนจะไดรบสำรอำหำรใดบำงตำมล ำดบ ก. คำรโบไฮเดรต , โปรตน , ไขมน ข. ไขมน , วตำมน , คำรโบไฮเดรต ค. วตำมน , แรธำต , โปรตน ง. โปรตน , คำรโบไฮเดรต , ไขมน

ชดการสอนท 1 เรองระบบยอยอาหารของมนษยและสตว รายวชาวทยาศาสตร 3 ว22101 ชนมธยมศกษาปท 2

จ านวน 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน

2

5. ผลทไดจำกกำรยอยอำหำรประเภทแปงในปำก คอขอใด ก. ซโครส ข. กลโคส ค. แลกโทส ง. มอลโทส

6. ทำงเดนอำหำรสวนใดทมกำรยอยอำหำรมำกชนดทสด ก. ปำก ข. ล ำไสเลก ค. ล ำไสใหญ ง. กระเพำะอำหำร

7. เมอรบประทำนขนมปง เนย ไขดำว อำหำรชนดใดจะถกยอยเชงเคมครงแรกทปำกและกระเพำะอำหำร ตำมล ำดบ

ก. ขนมปง เนย ข. เนย ไขดำว ค. ขนมปง ไขดำว ง. เนย ขนมปง

8. สำรในขอใดเปนผลจำกกำรยอยสลำยอำหำรประเภทไขมน ก. กลเซอรอลกบกรดอะมโน ข. กลโคสกบกรดไขมน ค. กรดไขมนกบกลเซอรอล ง. กลเซอรอลกบกลโคส

9. ขอใดมควำมสมพนธกนโดยตรง

ขอ อวยวะ เอนไซม อำหำรทถกยอย ก ปำก อะไมเลส ไขมน ข กระเพำะอำหำร เพปซน โปรตน ค ล ำไสเลก ทรปซน คำรโบไฮเดรต ง ล ำไสเลก ไลเปส โปรตน

3

10. ก ำหนดอำหำรตอไปน ซำลำเปำ ไกยำง สลดผก ขนมจน สมต ำ ขนมปงปง

อำหำรทมแปงเปนสวนประกอบ ไดแก ซำลำเปำ ขนมจน ขนมปงปง ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรทเกยวของตรงกบขอใด ก. ทกษะกำรวด

ข. ทกษะกำรจ ำแนก ค. ทกษะกำรสงเกต ง. ทกษะกำรค ำนวณ

4

1. ขอใดเปนควำมหมำยของค ำวำ กำรยอยอำหำรทสมบรณทสด ง. ง. กำรท ำใหอำหำรมขนำดเลกลงจนผำนเยอหมเซลลได

2. สงมชวตในขอใดมระบบทำงเดนอำหำรตำงไปจำกพวก ข. แมลง

3. ขอใดทสำมำรถซมผำนผนงล ำไสเลกได ง. ฟรคโทส 4. เมอนกเรยนรบประทำนขำวเหนยว หมยำง นกเรยนจะไดรบสำรอำหำรใดบำงตำมล ำดบ ก. คำรโบไฮเดรต , โปรตน , ไขมน 5. ผลทไดจำกกำรยอยอำหำรประเภทแปงในปำก คอขอใด ง. ล ำไสเลก 6. ทำงเดนอำหำรสวนใดทมกำรยอยอำหำรมำกชนดทสด ข. ล ำไสเลก 7. เมอรบประทำนขนมปง เนย ไขดำว อำหำรชนดใดจะถกยอยครงแรกทปำกและ กระเพำะอำหำร ค. ขนมปง ไขดำว 8. สำรในขอใดเปนผลจำกกำรยอยสลำยอำหำรประเภทไขมน ค. กรดไขมนกบกลเซอรอล 9. ขอใดมควำมสมพนธกนโดยตรง

ขอ อวยวะ เอนไซม อำหำรทถกยอย ข กระเพำะอำหำร เพปซน โปรตน

10. ก ำหนดอำหำรตอไปน ซำลำเปำ ไกยำง สลดผก ขนมจน สมต ำ ขนมปงปง อำหำรทมแปงเปนสวนประกอบ ไดแก ซำลำเปำ ขนมจน ขนมปงปง ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรทเกยวของตรงกบขอใด

ข. ทกษะกำรจ ำแนก

ชดการสอนท 1 เรองระบบยอยอาหารของมนษยและสตว

5

การยอยอาหาร (Digestion)

กำรยอยอำหำร หมำยถง กำรเปลยนแปลงขนำดโมเลกลของอำหำรจำกขนำดใหญใหเปนขนำดเลกลง และรำงกำยสำมำรถดดซมไปใชประโยชนได การยอยอาหารแบงออกไดเปน 2 ประเภท ดงน คอ

1. การยอยเชงกล (Mechanical digestion) เปนกระบวนกำรท ำใหอำหำรมขนำดเลกลง เพอสะดวกตอกำรเคลอนทและกำรเกดปฏกรยำเคมตอไป โดยกำรบดเคยว รวมทงกำรบบต วของทำงเดนอำหำร ยงไมสำมำรถท ำใหอำหำรมขนำดเลกสด จงไมสำมำรถดดซมเขำเซลลได

2. การยอยทางเคม (Chemical digestion) เปนกำรเปลยนแปลงขนำดโมเลกลของสำรอำหำรโดยมเอนไซมเขำมำเกยวของ ซงเอนไซมเปนสำรประกอบประเภทโปรตนทรำงกำยสรำงขนมำเพอท ำหนำทเรงปฏกรยำทำงเคมในรำงกำย เอนไซมทใชในกำรยอยอำหำรเรยกวำ น ายอย

ผลจำกกำรยอยทำงเคมเมอถงจดสดทำย จะไดสำรโมเลกลเลกทสดทสำมำรถดดซมเขำสเซลลได ซงอำหำรทตองมกำรยอย ไดแก คำรโบไฮเดรต โปรตนและไขมน สวนเกลอแร และวตำมนจะดดซมเขำสรำงกำยไดโดยตรง

ใบความรท 1.1

เรองระบบยอยอาหารของมนษย

Digestive system

6

ภำพท 1.1 กำรยอยเชงกลในปำก ทมำ : กำรยอยเชงกลในปำก, http://www.aksorn.com/lib/detail_print.php?topicid=658

ภำพท 1.2 กำรยอยเชงกลในหลอดอำหำร ทมำ : กำรยอยเชงกล, http://www.kroovit.com/mechanism_live/page3.html

หลอดอาหาร

ล าไสเลกสวนตน

กระเพาะอาหาร

เนอเยอบผว

อาหารกอนแรก

อาหารกอนทสอง

อาหารกอนทสาม

กลามเนอหด กลามเนอคลาย

กลามเนอหด กลามเนอคลาย

7

หลงจำกทเรำกนอำหำรเขำไป อำหำรจะผำนทำงเดนอำหำรซงประกอบดวย

นอกจำกอวยวะเหลำนแลวยงมอวยวะทเกยวกบกำรยอย ไดแก ตบ ตบออนและถงน ำด

โครงสรางและหนาทของระบบทางเดนอาหาร

ปาก -> คอหอย -> หลอดอาหาร -> กระเพาะอาหาร -> ล าไสเลก -> ล าไสใหญ

ภำพท 1.3 โครงสรำงระบบยอยอำหำร ทมำ : ระบบยอยอำหำร, http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=73886

ตอมน าลาย

คอหอย ปาก

หลอดอาหาร

กระเพาะอาหาร ตบออน

ล าไสเลก

ไสตรง

ตบ

ล าไสใหญ

ไสตง ทวาร

ถงน าด

8

มกำรยอยเชงกล โดยกำรบดเคยวของฟน และมกำรยอยทำงเคมโดยเอนไซมอะไมเลส หรอ

ไทยำลน (Amylase or Ptyalin) ซงท ำงำนไดดในสภำพทเปนเบสเลกนอย น ำลำยชวยท ำใหอำหำรลนและชวยยอยอำหำรไดอกดวย โดยในน ำลำยมเอนไซมอะไมเลส

สำมำรถยอยแปงใหเปนน ำตำลมอลโทสได ดงแผนภำพ

ภำพท 1.4 ปำกและฟน ทมำ : ยอยอำหำรในปำก, http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=69524

แปง น ำตำลมอลโทส อะไมเลสหรอไทยำลน

1. ปาก (Mouth)

ฟนเลก

ตอมทอนซล

ลน

เหงอก ฟนตด

เพดานออน

ลนไก

ฟนกราม

9

น ำลำยสรำงจำกจำกตอมน ำลำย ซงอยภำยในชองปำก พบไดในสตวเลยงลกดวยน ำนมและแมลงในสตวเลยงลกดวยน ำนมจะผลตน ำลำยเพอเปนน ำยอยและคลกเคลำอำหำร ตอมน ำลำยม 3 ค ไดแกตอมน ำลำยใตลน 1 ค ตอมน ำลำยใตขำกรรไกร 1 ค และตอมน ำลำยใตกกห 1 ค ตอมน ำลำยจะผลตน ำลำยไดประมำณวนละ 1 – 1.5 ลตร

เปนทำงผำนของอำหำรไมมกำรยอยอำหำร

ภำพท 1.6 คอหอย ทมำ : คอหอย, http://www.trueplookpanya.com/new/cms_detail/knowledge/1292/

ภำพท 1.5 ตอมน ำลำย ทมำ : ตอมน ำลำย, http://www.trueplookpanya.com/new/cms_detail/knowledge/1292/

2. คอหอย (Pharynx)

10

เปนทอยำวประมำณ 10 นว (25 เซนตเมตร) มลกษณะเปนกลำมเนอเรยบ ท ำหนำทล ำเลยงอำหำรจำกคอหอยไปยงกระเพำะอำหำร เรมตนจำกคอหอย ผำนชองอกจำกดำนบนลงมำดำนลำง ผำนกะบงลมลงไปทชองทองและเขำไปในกระเพำะอำหำร มกำรบบตวของกลำมเนอหลอดอำหำรเปนชวง ๆ เรยกวำเพอรสตลซส (Peristalisis) เพอใหอำหำรเคลอนลงสกระเพำะอำหำร

p

ภำพท 1.7 หลอดอำหำร ทมำ : หลอดอำหำร, http://home.kku.ac.th/pwutti/brain/databank/data_organ03.htm

3. หลอดอาหาร (Esophagus)

ภำพท 1.8 กำรบบตวของหลอดอำหำร ทมำ : กำรบบตวของหลอดอำหำร, http://www.vcharkarn.com/lesson/1083

11

กระเพำะอำหำรเปนอวยวะกลวงทมผนงกลำมเนอ มรเปดสองปลำย เปนทำงเดนอำหำรทมขนำดใหญทสด ในขณะทไมมอำหำร จะมขนำด 50 ลกบำศกเซนตเมตร แตเมอมอำหำรจะมกำรขยำยไดอก 10 - 40 เทำ มกำรยอยอำหำร 2 วธ ดงน

1. กำรยอยเชงกล เมอกอนอำหำร (Bolus) จำกหลอดอำหำรตกถงกระเพำะอำหำร กระเพำะอำหำรจะมกำรเคลอนไหวแบบคลนคลกเคลำอำหำร (Tonic Contraction) เพอใหอำหำรผสมกบน ำยอย และมกำรหดตวของกลำมเนออยำงแรงมำกเปนชวงๆ (peristalsis) เพอดนใหอำหำรเคลอนลงสสวนลำงของกระเพำะอำหำร

2. กำรยอยทำงเคม โดยใชเอนไซม“เพปซน” (Pepsin) ทสรำงขนจำกตอมในกระเพำะอำหำร เอนไซมเพปซนจะท ำงำนไดดในสภำวะทเปนกรด โดยชนในสดของกระเพำะอำหำรจะมตอมสรำงน ำยอยซงมเอนไซมเพปซน และกรดไฮโดรคลอรกหรอกรดเกลอ (HCl) เปนสวนประกอบของกระเพำะอำหำร เอนไซมและกรดจะเขำยอยอำหำรและกระเพำะจะบบตวรำว 3 ถง 6 ชวโมงหลงจำกทอำหำรเขำสกระเพำะอำหำร อำหำรทยอยจะผำนไปทล ำไสเลกสวนตน (ดโอดนม) อยำงชำ ๆ

- มเอนไซมเรนนน ท ำหนำทยอยโปรตนในน ำนม - ทกระเพำะอำหำรจะมกำรยอยโปรตน อยำงเดยวเทำนน - เอนไซมเพปซนจะยอยโปรตนใหมขนำดเลกลง เปน “เพปไทด” (Peptide) แตยงมขนำด ใหญเกนกวำจะแพรเขำสเซลลได ดงนนจะตองสงไปยอยตอทล ำไสเลก ดงแผนภำพ

4. กระเพาะอาหาร (Stomach)

โปรตน เพปไทด เพปซน

12

ภำพท 1.9 กระเพำะอำหำร ทมำ : กระเพำะอำหำร, http://lms.thaicyberu.go.th/officialtcu/ain/advcourse/presentstu/ course/bk521/007sanong/_8.html

ภำพท 1.10 กระเพำะอำหำรขณะยอยอำหำร ทมำ : จนตนำ เวชสวสด. กำยวภำคศำสตร, 2548 : 33

อาหารเคยวแลว

การเคลอนไหวบบรด

กรดเกลอ

หลอดอาหาร กระเพาะสวนตน

กระเพาะสวนกลาง

ทางเชอมกระเพาะสวนทาย

พนผวของกระเพาะอาหาร

บรเวณขวกระเพาะ

กระเพาะสวนทาย

กลามเนอหรด ทสวนทายของกระเพาะ ดโอดนม

13

ล ำไสเลกท ำหนำทรบอำหำรตอจำกกระเพำะอำหำร เปนบรเวณทมกำรยอยอำหำรและ กำรดดซมมำกทสด เปนทอยำวประมำณ 23 ถง 26 ฟต (7-8 เมตร) ขดอยในชองทอง ผนงดำนในเปนคลนและมสวนยนออกมำเปนปมเลก ๆ มำกมำย เรยกวำ วลลส (Villus) ซงท ำหนำทเพมพนทใน กำรดดซมสำรอำหำร

ล ำไสเลกแบงไดเปน 3 สวน คอ ล ำไสเลกสวนตน (Duodenum) คอสวนทอยในบรเวณทำงออกของกระเพำะอำหำร

ยำวประมำณ 10 ถง 12 นว (25 ถง 30 เซนตเมตร) น ำยอยจำกตบออนและน ำดจำกตบจะเขำสล ำไสเลกบรเวณน เปนสวนทมกำรยอยอำหำรเกดขนมำกทสด

ล ำไสเลกสวนกลำง (Jejunum) ขดอยทสวนบนของชองทอง มควำมยำวประมำณ 10 ฟต (3 เมตร) ท ำหนำทดดซมอำหำร

ล ำไส เลกสวนปลำย ( Ileum) วำงตวอยทสวนกลำงและสวนลำงของชองทอง มควำมยำวประมำณ 10 ถง 13 ฟต (3 ถง 4 เมตร) สวนปลำยตดตอกบล ำไสใหญ ท ำหนำทดดซมอำหำร

ภำพท 1.11 ล ำไสเลก ทมำ : ล ำไสเลก, http://www.bknowledge.org/home/blog/bshow/srch/1/blid/6

5. ล าไสเลก (Small Intestine)

ล าไสเลกสวนตน

ล าไสเลกสวนกลาง

ล าไสเลกสวนปลาย

ไสตง ไสตรง

ทวารหนก

ล าไสใหญ

14

การยอยอาหารในล าไสเลก เกดจำกกำรท ำงำนรวมกนของเอนไซมจำกล ำไสเลกและตบออน - เอนไซมในล ำไสเลก จะท ำงำนไดดในสภำพทเปนเบส อำหำรทเหลอจำกกำรยอยและดดซม รวมทงอำหำรทยอยไมได เชน เซลลโลส จะผำนมำยงล ำไสใหญ ซงจะดดน ำ แรธำต และวตำมนบำงชนดจำกอำหำรกลบสรำงกำย สวนทเหลอเปนกำกอำหำรจะเคลอนไปทสวนปลำยของล ำไสใหญ รอกำรก ำจดออกทำงทวำรหนก

- ผนงของล ำไสเลกมกำรบบตวอยำงอตโนมตหลำยแบบ เพอวตถประสงคตำง ๆ กน กำรบบรดพรอมๆ กน จะบดอดอำหำรใหแนน กำรบบรดทสองต ำแหนงของหลอดอำหำรพรอมกน จะท ำใหอำหำรทอยตรงกลำงคลกเคลำเขำกนด กำรบบรดและคลำยอยำงเปนจงหวะสมพนธกนจะดนอำหำรไปทำง ล ำไสใหญ

เอนไซมทล าไสเลกสรางขน ไดแก - มอลเทส (Maltase) เปนเอนไซมทยอยน ำตำลมอลโทส ใหเปนน ำตำลกลโคส - ซเครส (Sucrase) เปนเอนไซมทยอยน ำตำลทรำยหรอน ำตำลซโครส ใหเปนน ำตำลกลโคส และน ำตำลฟรคโทส - แลกเทส (Lactase) เปนเอนไซมทยอยน ำตำลแลกโทส ใหเปนน ำตำลกลโคสและน ำตำล กำแลกโทส ดงแผนภำพ

กำรยอยอำหำรในล ำไสเลก ตองอำศยเอนไซมทสรำงจำกตบออน (Pancreas) 1. ทรปซน (Trysin) เปนเอนไซมทยอยโปรตน (เพปไทด) ใหเปนกรดอะมโน 2. ไลเปส (Lipase) เปนเอนไซมทยอยไขมนขนำดเลกใหเปนกรดไขมนและกลเซอรอล 3. อะไมเลส (Amylase) เปนเอนไซมทยอยแปงใหเปนน ำตำลกลโคส

กำรยอยอำหำรในล ำไสเลก ตองอำศยน ำดทสรำงจำกตบ (Liver)

มอลโทส กลโคส + กลโคส

ซโครส กลโคส + ฟรคโทส

แลกโทส กลโคส + กำแลกโทส

มอลเทส

ซเครส

แลกเทส

15

สรปการยอยอาหารประเภทตาง ๆ ในล าไสเลก

กำรยอยอำหำรทล ำไสเลกมทงกำรยอยเชงกล โดยกำรบบตวของผนงล ำไสเลก และมกำรยอย ทำงเคมโดยน ำยอยตำง ๆ ดงน

โปรตน (เพปไทด) กรดอะมโน ไขมน ไขมนมโมเลกลเลกลง กร กรดไขมน + กลเซอรอล

คารโบไฮเดรต

โปรตน

ไขมน น ำด ไลเปส

ทรปซน

ภำพท 1.12 ตบ ถงน ำด ตบออน ทมำ : ตบ, http://www.trueplookpanya.com/new/cms_detail/knowledge/1300/

ตบ (Liver) มหนำทสรำงน ำด และสงไปเกบในถงน ำด น ำดมฤทธเปนเบสออน และไมใชเอนไซม เพรำะไมใชสำรประกอบโปรตน แตมสวนประกอบทส ำคญคอเกลอ น ำดท ำหนำท ท ำใหกอนไขมนแตกตวออกเปนเมดเลก ๆ แลวน ำยอยจำกตบออนจะยอยตอท ำใหไดอนภำค ทเลกทสด

กระเพาะอาหาร

ตบออน

ตบ

ถงน าด

ล าไสเลกสวนตน

มอลโทส กลโคส + กลโคส

ซโครส กลโคส + ฟรคโทส

แลกโทส กลโคส + กำแลกโทส

มอลเทส

ซเครส

แลกเทส

16

ล ำไสใหญ เปนอวยวะทอยในระบบทำงเดนอำหำรเปนสวนสดทำย ล ำไสใหญของคนเปนทอยำวประมำณ 5 ถง 6 ฟต (1.5 ถง 1.8 เมตร) เสนผำนศนยกลำงประมำณ 6 เซนตเมตร แบงออกเปน 3 สวน คอ

กระเปำะล ำไสใหญ หรอ ซกม (Caecum) เปนล ำไสใหญสวนแรก ตอจำกล ำไสเลกสวน ไอเลยม ท ำหนำทรบกำกอำหำรจำกล ำไส เลก ทซกมมสวนของ ไสต ง (Vermifrom appendix) ยนออกมำ โคลอน (colon) เปนล ำไสใหญสวนทยำวทสดประกอบดวยล ำไสใหญขวำ ล ำไสใหญกลำง และล ำไสใหญซำย มหนำทดดซมน ำและพวกวตำมนบ 12 ทแบคทเรยในล ำไสใหญสรำงขน และขบกำกอำหำรเขำสล ำไสใหญสวนตอไป ไสตรง หรอ เรกทม (Rectum) เมอกำกอำหำรเขำสไสตรงจะท ำใหเกดควำมรสกอยำกถำยขน เพรำะควำมดนในไสตรงเพมขนเปนผลท ำใหกลำมเนอหรดททวำรหนกอนใน ซงท ำงำนนอกอ ำนำจจตใจเปดออก แตกลำมเนอหรดททวำรหนกอนนอกเปดออกเมอรำงกำยตองกำร ซงจะท ำใหเกดกำรถำยอจจำระออกทำงทวำรหนก (Anus) ตอไป

6. ล าไสใหญ (Large Intestine)

ภำพท 1.13 สวนประกอบของล ำไสใหญ ทมำ : ล ำไสใหญ, http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=48372

17

ล ำไสใหญ เปนสวนทำยสดของระบบทำงเดนอำหำร กำกหรอเศษตกคำงจำกกระบวนกำร

ยอยอำหำรจะถกเกบไวชวครำวทน และเปลยนเปนอจจำระ (Feces) จำกนนจะถกขบออกจำกรำงกำย

ถำอจจำระตกคำงอยในล ำไสใหญหลำยวนผนงล ำไสใหญจะดดน ำกลบเขำไปในเสนเลอด ท ำใหอจจำระ

แขง เกดควำมยำกในกำรขบถำยเรยกวำ “ทองผก” ถำมเชอโรคเขำสล ำไสใหญ จะท ำใหล ำไสใหญดดน ำ

กลบสเลอดไมได ท ำใหเกดอำกำรทองรวง ทองผกเกดจำกกำรรบประทำนอำหำรทมเสนใยนอยเกนไป

กนอำหำรรสจด ถำยไมเปนเวลำ เครยด สบบหร ดมน ำชำหรอกำแฟมำกเกนไป

ทมำ : http://www.fordesigner.com/maps/11780-0.htm

จำกทนกเรยนไดศกษำควำมรเกยวกบ

ระบบยอยอำหำรมำแลว ..มำชวยกน

สรปเปนแผนภำพกนดกวำคะ

แลวอยำลมท ำกจกรรมตำง ๆ นะคะ...

18

ภำพท 1.14 สรปกำรยอยอำหำรของคน

ทมำ : ระบบยอยอำหำร, http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=73886

ปาก มกำรยอยเชงกล โดยกำรบดเคยว และ

ยอยเชงเคมโดยเอนไซมอะไมเลส

คอหอย เปนทำงผำนของอำหำร ไมมกำรยอยเกดขน

หลอดอาหาร มกำรบบตวของกลำมเนอเรยบ เพอใหอำหำร

ลงสกระเพำะอำหำร

กระเพาะอาหาร สรำงเอนไซมเพปซนและ กรดไฮโดรคลอรก เพอยอยโปรตน

ล าไสเลก สรำงเอนไซมมอลเทส ซเครส และแลกเทส เพอยอยคำรโบไฮเดรต

เปนบรเวณทมกำรยอยมำกทสด

ตบ สรำงน ำดเกบไวทถงน ำด น ำดเปนเบสออนซงไมใชเอนไซมเพรำะไมใชสำรประกอบโปรตน

ล าไสใหญ มแบคทเรยชวยยอยกำกอำหำร สงเครำะหวตำมนเค และวตำมน B12

12

ตบออน สรำงเอนไซมทรปซนเพอยอยโปรตนและเอนไซมไลเปสยอยไขมน

สรประบบยอยอาหารของคน

19

การดแลรกษาและเสรมสรางการท างานของระบบยอยอาหาร

การปฏบตตนเพอดแลรกษาอวยวะในระบบยอยอาหาร

1. รบประทำนอำหำรทยอยงำย รสไมจด และไมเกนควำมพอดของรำงกำย ควรงด

อำหำรหมกดอง อำหำรทปรงไมสก ไมสะอำด และรบประทำนอำหำรใหตรงเวลำ

2. เคยวอำหำรใหละเอยดทกครงกอนกลน เพอลดภำระในกระบวนกำรยอยอำหำร

3. ท ำจตใจใหรำเรงแจมใส เพรำะควำมเครยดจะสงผลตอกำรหลงน ำยอยใน

กระเพำะอำหำร และอำจท ำใหเกดโรคกระเพำะอำหำรอกเสบได

ภำพท 1.15 แสดงอตรำกำรเคยวอำหำร ทมำ : กำรเคยวอำหำร,

http://www.manager.co.th/daily/viewnews.aspx?NewsID=9560000107994

ยงเคยวนาน ยงดตอสขภาพ

รหรอไม? คำเฉล ยของคนทวไปมกเคยว 15 ครงตอค ำเทำนน ถำพจำรณำดแลวกไมเปนผลด เพรำะ กำรเค ยวอำหำรไมละเอยดจะสงผลตอสขภำพ กำรเคยวอำหำรใหนำนขนไม เ พยงสงผลดตอร ำ งกำย แต ย งมส วนช วยกระตนพฒนำกำรทำงสมองดวย

20

โครงสรางระบบยอยอาหารของสตว

ระบบทำงเดนอำหำรของสตวแตละชนดจะมลกษณะทแตกตำงกน สตวบำงชนดมระบบทำงเดนอำหำรไมสมบรณ คอมปำกและทวำรหนกรวมกน แตสวนใหญมระบบทำงเดนอำหำรสมบรณ คอมปำกและทวำรหนกแยกจำกกน ระบบยอยอำหำรของสตวชนดตำงๆ จงแตกตำงกนตำมประเภทของสตว แตละชนด ระบบทำงเดนอำหำรของสตว จงแบงเปน 2 ประเภทใหญ คอ

1. ทำงเดนอำหำรของสตวแบบไมสมบรณ ประกอบดวยชองเปดเพยง 1 ชอง คอ อำหำร เขำทำงปำก และกำกอำหำรออกทำงเดยวกน เชน ไฮดรำ พลำนำเรย 2. ทำงเดนอำหำรของสตวแบบสมบรณ ประกอบดวยชองเปด 2 ชองท ำหนำทเปนปำกและทวำรหนกตำมล ำดบ แบงเปน 2.1 ทำงเดนอำหำรของสตวทมกระดกสนหลง 2.2 ทำงเดนอำหำรของสตวทไมมกระดกสนหลง

ใบความรท 1.2

เรองระบบยอยอาหารของสตว

นกเรยนเคยสงสยไหมคะวำ สตวแตละชนด มกำรน ำอำหำรเขำสรำงกำยและมกำรยอยอำหำรนนอยำงไร เหมอนกบมนษยหรอไม ? เรำไปหำค ำตอบกนเลยคะ

21

สตวทมกระดกสนหลง

สตวทมกระดกสนหลงจะมระบบทำงเดนอำหำรสมบรณครบ 3 สวน คลำยระบบทำงเดนอำหำรของคน คอ

ปำก ท ำหนำทบดเคยวอำหำร สวนตน

หลอดอำหำร ท ำหนำทเปนทำงผำนของอำหำร

สวนกลำง กระเพำะอำหำร ท ำหนำทยอยอำหำรใหมขนำดเลกลง

ล ำไสเลก ท ำหนำทยอยอำหำรและดดซมสำรอำหำร

สวนปลำย ล ำไสใหญ ไมมกำรยอยอำหำร

ทวำรหนก ท ำหนำทขบถำยกำกอำหำร

ตบออนของสตว ท ำหนำทผลตเอนไซมสงไปใชยอยอำหำร

ทล ำไสเลก

ทำงเดนอำหำรของสตว มกระดกสนหลงระยะทำง

ไมเทำกน เนองจำกชนดของอำหำรทกน เชน ปลำกนเนอ

ทำงเดนอำหำรจะสนกวำ ปลำทกนพช

22

ตวอยางทางเดนอาหารของสตวทมกระดกสนหลง

การยอยอาหารของสตวบางชนดกนพช ไดแก วว ควำย จะมโครงสรำงของทำงเดนอำหำรแตกตำงจำกคนและสตวกนเนออนๆ อย 2 ประกำร คอ 1. กำรมทำงเดนอำหำรทยำวมำก ๆ ยำวถง 40 เมตร ท ำใหระยะเวลำในกำรยอยอำหำร และ กำรดดซมสำรอำหำรนำนยงขน กระเพำะอำหำรของววและควำยแบงออกเปน 4 สวน มชอและลกษณะเฉพำะ

1.1 กระเพำะผำขรวหรอรเมน (rumen) เปนกระเพำะอำหำรทมจลนทรย พวกแบคทเรยและ โพรโทซวจ ำนวนมำก จลนทรยพวกนสรำงน ำยอยเซลลเลส ยอยสลำยเซลลโลสจำกพชทกนเขำไปและสำมำรถส ำรอกอำหำรออกมำเคยวเอองเปนครงครำวเพอบดเสนใยใหละเอยดจงเรยกสตวพวกนวำสตวเคยวเออง

1.2 กระเพำะรงผงหรอเรตควลม (reticulum) ท ำหนำทยอยนม เมอโค กระบอยงเลกอย และมจลนทรยเชนเดยวกบกระเพำะอำหำรสวนรเมน

1.3 กระเพำะสำมสบกลบหรอโอมำซม (omasum) ท ำหนำทผสมและบดอำหำรนอกจำกนยงดดซมและซบน ำจำกรเมนอกดวย

1.4 กระเพำะจรงหรออะโบมำซม (abomasum) มกำรยอยอำหำรและจลนทรยไปพรอม ๆ กน แลวจงสงตอไปยงล ำไสเลกเพอยอยใหสมบรณ

เมออำหำรผำนเขำสล ำไสเลกตอนตน จะมกำรยอยโปรตน ไขมนและแปงจำกน ำยอย จำกตบออนและน ำดจำกตบ จำกนนกดดซมเขำสระบบหมนเวยนเลอดตอไป

ภำพท 1.16 ทำงเดนอำหำรของวว ทมำ : กำรยอยอำหำรในวว, http://www.pw.ac.th/main/website/sci/2_data.htm#

23

2. กำรมไสตงใหญ ไสตงของสตวกนพช จะมขนำดใหญ และเปนบรเวณทมกำรยอยอำหำร โดยจลนทรยดวย ส ำหรบไสตงของสตวกนเนอจะมขนำดเลกและไมมหนำทเกยวกบกำรยอยอำหำร ดงแผนภำพ

ระบบยอยอาหารของสตวปก เชน ไก เปด นก ประกอบดวยสวนตางๆดงน 1) ปาก ปำกของสตวปกแตละชนด มลกษณะแตกตำงกน ขนอยกบชนดของอำหำรทกน ในปำกจะไมมฟน 2) คอหอย 3) หลอดอาหาร 4) ถงพกอาหาร ท ำหนำทเกบอำหำรส ำรองไวยอยภำยหลง 5) กระเพาะอาหาร 6) กน ท ำหนำทบดอำหำรใหละเอยดหรอขนำดเลกลง เปนกำรยอยเชงกล 7) ล าไสเลก ท ำหนำทยอยทำงเคม และดดซมสำรอำหำร 8) ล าไสใหญ ท ำหนำทก ำจดกำกอำหำรออกนอกรำงกำย 9) ทวารหนกเปนชองเปดปลำยสดของล ำไสใหญท ำหนำทเปนทำงออกของกำกอำหำร และของเสยพวกกรดยรก

เรตควลม

ล าไสเลก ล าไสใหญ

การบบตวยอยกลบ

อาหาร ปาก

โอมาซม

อะโบมาซม

หลอดอาหาร

เคยวแลวกลน

เคยวเอองแลวกลน

รเมน

ทวารหนก

24

ทางเดนอาหารของสตวปก เชน ไก เปด นก เปนดงน

ภำพท 1.17 ทำงเดนอำหำรของนกและไก ทมำ : ทำงเดนอำหำรของสตว, http://digestion.net78.net/UT10.html

ปำกหลอดอำหำรกระเพำะพกอำหำร กนล ำไสเลกล ำไสใหญทวำรหนก

รหรอไม “กระเพาะพกอาหาร” เปนสวนของหลอดอำหำรทขยำยตวออกเปนกระเปำะเปนทพกอำหำรชวครำว “กน” เปนสวนทมกลำมเนอหนำและเหนยว ชวยในกำรบดยอยอำหำรใหละเอยด

กระเพาะอาหาร

ล าไส

ตบ

หลอดอาหาร

กระเพาะอาหาร

ปาก

คอหอย

ถงพกอาหาร หลอดอาหาร ทวารหนก

ล าไสใหญ ล าไสเลก

กน

25

ระบบยอยอาหารของปลา ระบบทำงเดนอำหำรของปลำประกอบดวย ปำก หลอดอำหำร กระเพำะอำหำร ล ำไส และ

ทวำรหนก อำหำรเขำทำงปำกผำนคอหอยไปยงกระเพำะอำหำรและล ำไส ปลำมอวยวะชวยยอยอำหำรไดแกตบ และตบออน เชนเดยวกบคน หลงจำกยอยและดดซมกำกอำหำรจะถกขบออกทำง ทวำรหนก ปลำทกนพชและสำหรำยเปนอำหำรจะมทำงเดนอำหำรยำวกวำปลำทกนเนอ

ภำพท 1.18 ทำงเดนอำหำรของปลำ ทมำ : ทำงเดนอำหำรของปลำ, http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=73888

ปำก คอหอย หลอดอำหำร กระเพำะอำหำร ล ำไส ทวำรหนก

กระเพาะอาหาร

ถงลม ซกม

ปาก

ทวารหนก ล าไส ตบ คอหอย

26

สตวทไมมกระดกสนหลง

สตวไมมกระดกสนหลงบำงชนดมอวยวะในระบบยอยอำหำรสมบรณครบ 3 สวน คอ สวนตนไดแก ปำก คอหอย หลอดอำหำร และกระเพำะพกอำหำร สวนกลำง คอ กระเพำะอำหำร สวนปลำย ไดแก ล ำไสและทวำรหนก

ตารางแสดงระบบยอยอาหารในสตวไมมกระดกสนหลง

สตวไมมกระดกสนหลง ตวอยางสตว อวยวะในทางเดนอาหารของระบบยอยอาหาร

มทำงเดนอำหำรทสมบรณ ครบ 3 สวน

ไสเดอนดน แมลงชนดตำง ๆ ป หอย ดำวทะเล

สวนตน ปำก คอหอย หลอดอำหำร กระเพำะพกอำหำร สวนกลาง กระเพำะอำหำร สวนปลาย ล ำไส ทวำรหนก

มทำงเดนอำหำรไมสมบรณ ไฮดรำ แมงกะพรน พลำนำเรย สวนตนและสวนปลาย เปนสวนเดยวกน อำหำรจะเขำทำงปำกและขบถำยทำงปำก สวนกลาง รบอำหำรจำกปำกเ ข ำ ส ช อ ง ล ำ ต ว ซ ง เ ป นทำงเดนอำหำรแลวขบกำกอำหำรออกทำงปำก

ภำพท 1.19 สตวไมมกระดกสนหลง ทมำ : สตวไมมกระดกสนหลง, http://www.sci.nu.ac.th/biology/elearning/animal

_biology/animalbiology/text/modulefour/ four_onefiletwo.asp

ไฮดรา พลานาเรย

แมลง

ไสเดอนดน

27

ตวอยางทางเดนอาหารของสตวทไมมกระดกสนหลง

ภำพท 1.20 ทำงเดนอำหำรของตกแตน ทมำ : ทำงเดนอำหำรตกแตน, http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=73889

รงไข

หวใจ เสนเลอดแดง

สวนทาย สวนกลาง สวนทาย

ภำพท 1.21 ทำงเดนอำหำรของไฮดรำ ทมำ : ทำงเดนอำหำรของไฮดรำ, http://www.krusarawut.net/wp/?p=3761

ไสตรง ปมประสาท

ชองคลอด

ทวารหนก

ตอมสรางน าลาย ตอมน าลาย ปาก

ทางเดนอาหาร

ปาก หนวด

สตวน า (อาหาร)

เซลลบรเวณ เยอบภายในล าตว

ชองกลวงภายในล าตว

28

ภำพท 1.21 ทำงเดนอำหำรของ ก.ไสเดอนดน ข.แมลง ทมำ : ทำงเดนอำหำรของสตว, http://www.krusarawut.net/wp/?p=3761

เมอนกเรยนศกษำใบควำมรเรอง ระบบยอยอำหำรของมนษยและสตวแลว

ตอไปมำท ำกจกรรมกนคะ

ปาก หลอดอาหาร

กระเพาะพกอาหาร

คอหอย

ล าไส

ทวารหนก ก. ข.

กน

ปาก

ตอมน าลาย ไสตรง ล าไส

ตอมสรางเอนไซม

หลอดอาหาร กระเพาะพกอาหาร

ทวารหนก

กระเพาะอาหาร

ระบบยอยอำหำรของสตวจะมควำมแตกตำง กบระบบยอยอำหำรของมนษย แตระบบยอยอำหำร

ทงของมนษยและสตวกมกำรท ำงำนทประสำนสมพนธกนภำยในระบบยอยอำหำรนะคะ

29

อป

จดประสงคการเรยนร 1. ทดลองกำรเปลยนแปลงของแปง

ใหนกเรยนแบงกลม กลมละ 5 คน ศกษำวธกำรทดลองเรองกำรยอยแปง แลวท ำกำรทดลองตำมวธกำรทดลองดงน

วสดอปกรณและสารเคม ................................................................................................................................................. .................... ................................................................................................................................................................ ..... ..................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ...... ค าถามกอนการทดลอง 1. ปญหำในกำรทดลอง....................................................................... .......................................................... 2. สมมตฐำน....................................................................... .......................................................................... 3. ตวแปรตน....................................................................................................................... .......................... 4. ตวแปรตำม....................................................................................................................... ........................ 5. ตวแปรควบคม..........................................................................................................................................

กจกรรมท 1.1 แปงแปลงกาย....

1. น ำขนมปงจดประมำณ 1 ชอนโตะมำแบงออกเปน 3 สวน แลวปฏบตดงน - ขนมปงจดสวนท 1 บดใหละเอยด แลวใสลงในหลอดทดลองหลอดท 1 หยดสำรละลำยไอโอดน 2 หยด - ขนมปงจดสวนท 2 บดใหละเอยด แลวเตมน ำลงไปประมำณ 1 cm3 - ขนมปงจดสวนท 3 เคยวใหละเอยดประมำณ 30 วนำท (โดยควรบวนปำกใหสะอำดกอนเคยว) แลวใสลงในหลอดทดลองหลอดท 2 2. หยดสำรละลำยเบเนดกตประมำณ 5 หยด ลงในหลอดทดลองท 2 และ 3 3. น ำหลอดทดลองท 2 และ 3 ไปอนในน ำเดอดประมำณ 2 นำท สงเกตและบนทกผล 4. สรปผลกำรทดลอง

30

ผลการทดลอง

หลอดท กำรทดลอง ผลทสงเกตได 1 ขนมปง+สำรละลำยไอโอดน 2 ขนมปง+น ำ+สำรละลำยเบเนดกต+อน 3 ขนมปงทเคยวแลว+สำรละลำยเบเนดกต+อน

ค าถามทายการทดลอง 1. กำรเปลยนแปลงในหลอดทดลองทง 3 หลอด เหมอนหรอแตกตำงกนอยำงไร ………………………………………………………………………………………………………………………….……………………… …………………………………………………………………………………………………………………………….…………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………….………………… 2. มสำรใดเกดขนในหลอดท 3 สำรนเกดขนไดอยำงไร …………………………………………………………………………………………………………………..……………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………..………………………… สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………..……………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………..………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

ชวยกนนะคะจะไดทดลองเสรจเรว ๆ อยำลมลำงและเกบอปกรณ

ใหเรยบรอยนะคะ

31

จดประสงคการเรยนร 1. อธบำยโครงสรำงของระบบยอยอำหำรและสรปทำงเดนอำหำรของมนษย

ใหนกเรยนบอกสวนประกอบของระบบยอยอำหำร และสรปทำงเดนอำหำร

ลงในแผนภมใหถกตอง (5 คะแนน)

ทมำ : กำรยอยอำหำร, http://commons.wikimedia.org/wiki/

File:BauchOrgane_wn.png

กจกรรมท 1.2 เสนทางของอาหาร

สรปทำงเดนอำหำร

ไดดงน

หมำยเลข

หมำยเลข

หมำยเลข

หมำยเลข

หมำยเลข

32

จดประสงคการเรยนร 1. สรปขนตอนกำรท ำงำนของระบบยอยอำหำรของมนษย

ใหนกเรยนศกษำแผนภำพและขอควำมแลวตอบค ำถำม (10 คะแนน)

อวยวะ สงทถกยอย เอนไซม ผลทได เวลาทใชประมาณ ปำก

คอหอย - หลอดอำหำร

กระเพำะอำหำร ล ำไสเลก

ล ำไสใหญ

กจกรรมท 1.3 จากจดเรมตนสเสนชย

ใหนกเรยนอธบำยล ำดบขนตอน กำรยอยอำหำร เมอนกเรยนกนขำวตมหม

ในตอนเชำโดยละเอยด

ทมำ : สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและ เทคโนโลย. หนงสอเรยนรำยวชำพนฐำน วทยำศำสตร 4. ชนมธยมศกษำปท 2 เลมท 2, 2556 : 42

33

จดประสงคการเรยนร 1. อธบำยโครงสรำงและกำรท ำงำนของระบบยอยอำหำรของสตวได ใหนกเรยนท ำเครองหมำย ลงในชองวำงใหถกตองสมบรณ (10 คะแนน)

สงมชวต มกระดกสนหลง ไมมกระดกสนหลง ทางเดนอาหาร

สมบรณ ทางเดนอาหาร

ไมสมบรณ วว นก ไก ปลำ ไฮดรำ ไสเดอนดน ตกแตน แมงกะพรน แมลง ป

กจกรรมท 1.4 ทางเดนอาหารของสตว

34

เมอเคยวขนมปงเอนไซมในน ำลำยท ำใหแปงเปลยนเปนน ำตำล

กำรเปลยนแปลงขนมปง

เอนไซมในน ำลำย

ปรมำณขนมปง เวลำทใชอน จ ำนวนหยดของสำรละลำยเบเนดกต

กำรเปลยนแปลงของขนมปง

1. หลอดทดลอง 4. ตะเกยงแอลกอฮอล 7. ขนมปงจด 2. หลอดฉดยำ 5. ทกนลม 8. สำรละลำยไอโอดน 3. หลอดหยด 6. บกเกอร 9. สำรละลำยเบเนดกต

จดประสงคการเรยนร 1. ทดลองกำรเปลยนแปลงของแปง

ใหนกเรยนแบงกลม กลมละ 5 คน ศกษำวธกำรทดลองเรองกำรยอยแปง แลวท ำกำรทดลองตำมวธกำรทดลองดงน

วสดอปกรณและสารเคม ............................................................................................................... ...................................................... ............................................................................................................................. ........................................ ................................................................................................................................................................ ..... ............................................................................................................................. ........................................

ค าถามกอนการทดลอง 1. ปญหำในกำรทดลอง....................................................................... ............................................... 2. สมมตฐำน...................................................................................................................... ................ 3. ตวแปรตน............................................................................................................ ......................... 4. ตวแปรตำม................................................................................................................................... 6. ตวแปรควบคม..................................................................... .........................................................

แนวค าตอบกจกรรมท 1.1 แปงแปลงกาย....

1. น ำขนมปงจดประมำณ 1 ชอนโตะมำแบงออกเปน 3 สวน แลวปฏบตดงน - ขนมปงจดสวนท 1 บดใหละเอยด แลวใสลงในหลอดทดลองหลอดท 1 หยดสำรละลำยไอโอดน 2 หยด - ขนมปงจดสวนท 2 บดใหละเอยด แลวเตมน ำลงไปประมำณ 1 cm3 - ขนมปงจดสวนท 3 เคยวใหละเอยดประมำณ 30 วนำท (โดยควรบวนปำกใหสะอำดกอนเคยว) แลวใสลงในหลอดทดลองหลอดท 2 2. หยดสำรละลำยเบเนดกตประมำณ 5 หยด ลงในหลอดทดลองท 2 และ 3 3. น ำหลอดทดลองท 2 และ 3 ไปอนในน ำเดอดประมำณ 2 นำท สงเกตและบนทกผล 4. สรปผลกำรทดลอง

แปงจะเปลยนเปนน ำตำลเมอถกเอนไซมในน ำลำยยอยหรอไม

35

แตกตำงกน โดยหลอดท 1 เปลยนเปนสน ำเงน

โดยหลอดท 2 เปลยนไมเปลยนส โดยหลอดท 3 เปลยนเปนสสมอฐ

น ำตำล เกดจำกขนมปงเปนแปงเมอเคยวเอนไซมในน ำลำยจะเปลยนแปงใหเปน

น ำตำล แลวท ำปฏกรยำกบสำรละลำยเบเนดกตท ำใหเปลยนส

กำรยอยอำหำรประเภทแปงในปำกแลวมน ำตำลเกดขน เนองมำจำกเอนไซมอะไมเลสยอยแปงในขนมปงใหเปนน ำตำล ตำงกน คอ หลอดท 1 เมอหยดสำรละลำยไอโอดนจะเปลยนเปนสน ำเงน

หลอดท 2 เมอผสมน ำหยดสำรละลำยเบเนดกตแลวตม ไมเปลยนแปลง หลอดท 3 เมอเคยวและหยดสำรละลำยเบเนดกตแลวตม จะเปลยนเปนสสมอฐ

แปงจะเปลยนเปนน ำตำลเมอถกเอนไซมในน ำลำยยอย

แปงจะเปลยนเปนน ำตำลเมอถกเอนไซมในน ำลำยยอย

ผลการทดลอง หลอดท การทดลอง ผลทสงเกตได

1 ขนมปง+สำรละลำยไอโอดน เปลยนเปนสน ำเงน 2 ขนมปง+น ำ+สำรละลำยเบเนดกต+อน ไมเปลยนแปลง 3 ขนมปงทเคยวแลว+สำรละลำยเบเนดกต+อน เปลยนเปนสสมอฐ

ค าถามทายการทดลอง 1. กำรเปลยนแปลงในหลอดทดลองทง 3 หลอด เหมอนหรอแตกตำงกนอยำงไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. มสำรใดเกดขนในหลอดท 3 สำรนเกดขนไดอยำงไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. สรปผลการทดลอง …………………………….……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

36

จดประสงคการเรยนร 1. อธบำยโครงสรำงของระบบยอยอำหำรและสรปทำงเดนอำหำรของมนษย

ใหนกเรยนบอกสวนประกอบของระบบยอยอำหำร และสรปทำงเดนอำหำร ลงในแผนภม ใหถกตอง (5 คะแนน)

ทมำ : กำรยอยอำหำร, http://commons.wikimedia.org/wiki/ File:BauchOrgane_wn.png

แนวค าตอบกจกรรมท 1.2 เสนทางของอาหาร

ปำก

หลอดอำหำร

กระเพำะอำหำร

ล ำไสเลก

ล ำไสใหญ

สรปทำงเดนอำหำร

ไดดงน

หมำยเลข ล ำไสเลก

หมำยเลข หลอดอำหำร

หมำยเลข กระเพำะอำหำร

หมำยเลข ล ำไสใหญ

หมำยเลข ปำก

37

จดประสงคการเรยนร 1. สรปขนตอนกำรท ำงำนของระบบยอยอำหำรของมนษย

ใหนกเรยนศกษำแผนภำพและขอควำมแลวตอบค ำถำม (10 คะแนน)

อวยวะ สงทถกยอย เอนไซม ผลทได เวลาทใชประมาณ

ปำก ขำว อะไมเลส มอลโทส คอหอย - - -

หลอดอำหำร - - - - กระเพำะอำหำร หม เพปซน เพปไทด 4 ชวโมง 50 นำท

ล ำไสเลก มอลโทส มอลเทส กลโคส+กลโคส 3 ชวโมง ซโครส ซเครส กลโคส+ฟรคโทส แลกโทส แลกเทส กลโคส+กำแลกโทส เพปไทด ทรปซน กรดอะมโน ไขมน ไลเปส กรดอะมโน+กลเซอรอล

ล ำไสใหญ - - - 16 ชวโมง

แนวค าตอบกจกรรมท 1.3 จากจดเรมตนสเสนชย

ทมำ : สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและ เทคโนโลย. หนงสอเรยนรำยวชำพนฐำน วทยำศำสตร 4. ชนมธยมศกษำปท 2 เลมท 2, 2556 : 42

ใหนกเรยนอธบำยล ำดบขนตอน กำรยอยอำหำร เมอนกเรยนกนขำวตมหม

ในตอนเชำโดยละเอยด

10 นำท

38

จดประสงคการเรยนร 1. อธบำยโครงสรำงและกำรท ำงำนของระบบยอยอำหำรของสตวได ใหนกเรยนท ำเครองหมำย ลงในชองวำงใหถกตองสมบรณ (10 คะแนน)

สงมชวต มกระดกสนหลง ไมมกระดกสนหลง ทางเดนอาหาร

สมบรณ ทางเดนอาหาร

ไมสมบรณ วว นก ไก ปลำ ไฮดรำ ไสเดอนดน ตกแตน แมงกะพรน ควำย ป

แนวค าตอบกจกรรมท 1.4 ทางเดนอาหารของสตว

39

ค าชแจง จงเลอกค ำตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว

1. ทำงเดนอำหำรสวนใดทมกำรยอยอำหำรมำกชนดทสด ก. ปำก ข. ล ำไสใหญ ค. ล ำไสเลก ง. กระเพำะอำหำร

2. ขอใดเปนควำมหมำยของค ำวำ กำรยอยอำหำรทสมบรณทสด ก. กำรท ำใหอำหำรมขนำดเลกลงจนผำนเยอหมเซลลได ข. กำรกระท ำทตองกำรมกำรเปลยนแปลงทำงเคม ค. กำรสลำยของอำหำรจนกวำจะไดพลงงำน ง. กำรกระท ำทตองใชเอนไซม

3. เมอรบประทำนขนมปง เนย ไขดำว อำหำรชนดใดจะถกยอยเชงเคมครงแรกทปำกและกระเพำะอำหำรตำมล ำดบ

ก. ขนมปง เนย ข. เนย ไขดำว ค. เนย ขนมปง ง. ขนมปง ไขดำว

4. สงมชวตในขอใดมระบบทำงเดนอำหำรตำงไปจำกพวก ก. แมลง ข. ไฮดรำ ค. แมงกะพรน ง. พลำนำเรย

ชดการสอนท 1 เรองระบบยอยอาหารของมนษยและสตว รายวชาวทยาศาสตร 3 ว22101 ชนมธยมศกษาปท 2

จ านวน 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน

40

5. เมอนกเรยนกนอำหำรประเภทไขมน เมอกระบวนกำรยอยเสรจสนแลวนกเรยนจะไดรบสงใด ก. กลเซอรอลกบกลโคส ข. กลโคสกบกรดไขมน ค. กรดไขมนกบกลเซอรอล ง. กลเซอรอลกบกรดอะมโน

6. ขอใดทสำมำรถดดซมผำนผนงล ำไสเลกได ก. ซโครส ข. มอลโทส ค. ฟรคโทส ง. แลกโทส

7. ขอใดมควำมสมพนธกนโดยตรง

8. เมอนกเรยนกนขำวเหนยว หมยำง นกเรยนจะไดรบสำรอำหำรใดบำงตำมล ำดบ ก. ไขมน , วตำมน , คำรโบไฮเดรต ข. คำรโบไฮเดรต , โปรตน , ไขมน ค. โปรตน , คำรโบไฮเดรต , ไขมน ง. วตำมน , แรธำต , โปรตน

จ.

9. ก ำหนดอำหำรตอไปน ซำลำเปำ ไกยำง สลดผก ขนมจน สมต ำ ขนมปงปง อำหำรทมแปงเปนสวนประกอบ ไดแก ซำลำเปำ ขนมจน ขนมปงปง ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรทเกยวของตรงกบขอใด ก. ทกษะกำรสงเกต

ข. ทกษะกำรค ำนวณ ค. ทกษะกำรจ ำแนก ง. ทกษะกำรวด

ขอ อวยวะ เอนไซม อำหำรทถกยอย ก ล ำไสเลก ไลเปส โปรตน ข ล ำไสเลก ทรปซน คำรโบไฮเดรต ค ปำก อะไมเลส ไขมน ง กระเพำะอำหำร เพปซน โปรตน

41

10. ผลทไดจำกกำรยอยอำหำรประเภทแปงในปำก คอขอใด ก. กลโคส ข. มอลโทส ค. ซโครส ง. แลกโทส

42

ชดการสอนท 1 เรองระบบยอยอาหารของมนษยและสตว

1. ทำงเดนอำหำรสวนใดทมกำรยอยอำหำรมำกชนดทสด ค. ล ำไสเลก 2. ขอใดเปนควำมหมำยของค ำวำ กำรยอยอำหำรทสมบรณทสด ก. กำรท ำใหอำหำรมขนำดเลกลงจนผำนเยอหมเซลลได 3. เมอรบประทำนขนมปง เนย ไขดำว อำหำรชนดใดจะถกยอยครงแรกทปำกและ กระเพำะอำหำร ง. ขนมปง ไขดำว 4. สงมชวตในขอใดมระบบทำงเดนอำหำรตำงไปจำกพวก ก. แมลง 5. สำรในขอใดเปนผลจำกกำรยอยสลำยอำหำรประเภทไขมน ค. กรดไขมนกบกลเซอรอล 6. ขอใดทสำมำรถดดซมผำนผนงล ำไสเลกได ค. ฟรคโทส 7. ขอใดมควำมสมพนธกนโดยตรง

ขอ อวยวะ เอนไซม อำหำรทถกยอย ง กระเพำะอำหำร เพปซน โปรตน

8. เมอนกเรยนกนขำวเหนยว หมยำง นกเรยนจะไดรบสำรอำหำรใดบำงตำมล ำดบ ข. คำรโบไฮเดรต , โปรตน , ไขมน 9. ก ำหนดอำหำรตอไปน ซำลำเปำ ไกยำง สลดผก ขนมจน สมต ำ ขนมปงปง

อำหำรทมแปงเปนสวนประกอบ ไดแก ซำลำเปำ ขนมจน ขนมปงปง ทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรทเกยวของตรงกบขอใด

ค. ทกษะกำรจ ำแนก 10. ผลทไดจำกกำรยอยอำหำรประเภทแปงในปำก คอขอใด ข. มอลโทส

43

บรรณานกรม

กระเพาะอาหาร. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://lms.thaicyberu.go.th/officialtcu/main/advcourse/presentstu/course/bk521

/007sanong/8.html การเคยวอาหาร. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://www.manager.co.th/daily/viewnews.aspx?NewsID=9560000107994 การบบตวของหลอดอาหาร. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://www.vcharkarn.com/lesson/1083 การยอยเชงกล. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://www.kroovit.com/mechanism_live/page3.html การยอยเชงกลในปาก. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://www.aksorn.com/lib/detail_print.php?topicid=658 การยอยอาหาร. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:BauchOrgane_wn.png

การยอยอาหารในวว. [ออนไลน]. สบคนขอมล 4 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://www.pw.ac.th/main/website/sci/2_data.htm# จนตนำ เวชสวสด. กายวภาคศาสตร Essential Atlas of Anatomy. กรงเทพฯ : สวรยำสำสน, 2548. ตอมน าลาย. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก

http://www.trueplookpanya.com/new/cms_detail/knowledge/1292/ ตบ. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://www.trueplookpanya.com/new/cms_detail/knowledge/1300/ ถนด ศรบญเรอง, กนษฐำ อนอนนต, วนธนำ ทวบญญำวตร, และดำวลย เสรมบญสข. สอการ เรยนร รายวชาพนฐานสมฤทธมาตรฐาน หลกสตรแกนกลางฯ วทยาศาสตร ม.2 เลมท 1 ฉบบผสอน. กรงเทพฯ : บรษท ไทยรมเกลำ จ ำกด. ทางเดนอาหารของตกแตน. [ออนไลน]. สบคนขอมล 4 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก

http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=73889

44

บรรณานกรม (ตอ)

ทางเดนอาหารของปลา. [ออนไลน]. สบคนขอมล 4 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=73888

ทางเดนอาหารของไฮดรา. [ออนไลน]. สบคนขอมล 4 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://www.krusarawut.net/wp/?p=3761

ประดบ นำคแกว, และดำวลย เสรมบญสข. หนงสอเรยนรายวชาวทยาศาสตรพนฐานวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 2. กรงเทพฯ : แมค, 2554. ประดบ นำคแกว, วชวลย ครฑไชยนต, และดำวลย เสรมบญสข. หนงสอเสรมมาตรฐานแมค วทยาศาสตร ชน ม.2 เลมท 2 ชวงชนท 3. กรงเทพฯ : แมค, 2548. ยพำ วรยศ, โจ บอยด, ถนด ศรบญเรอง, และวอลเตอร ไวทลอร. คมอครหนงสอเรยนวทยาศาสตร ม.2 เลม 1. ยอยอาหารในปาก. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก

http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=69524 ระบบยอยอาหาร. ([ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก

http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=73886 ล าไสเลก. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://www.bknowledge.org/home/blog/bshow/srch/1/blid/6 ล าไสใหญ. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก https://th.wikipedia.org/wiki/ ล าไสใหญ. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=48372 สถำบนพฒนำคณภำพวชำกำร(พว.). คมอวทยาศาสตร 2 ส าหรบครผสอนใชคกบหนงสอเรยน Teacher’s Book. กรงเทพฯ : บรษทพฒนำคณภำพวชำกำร(พว.)จ ำกด, 2554. สถำบนสงเสรมกำรสอนวทยำศำสตรและเทคโนโลย. คมอครรายวชาพนฐาน วทยาศาสตร 4. ชน มธยมศกษาปท 2 เลมท 2. กรงเทพฯ ; สกสค. ลำดพรำว, 2554. . หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน วทยาศาสตร 4. ชนมธยมศกษาปท 2 เลมท 2. พมพครงท 4. กรงเทพฯ ; สกสค. ลำดพรำว, 2556. สตวไมมกระดดสนหลง. [ออนไลน]. สบคนขอมล 4 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://www.sci.nu.ac.th/biology/elearning/animal_biology/animalbiology/text/

modulefour/four_onefiletwo.asp

45

บรรณานกรม (ตอ)

หลอดอาหาร. [ออนไลน]. สบคนขอมล 1 เมษำยน 2558. เขำถงไดจำก http://digestion.net78.net/UT10.html