Facchinetti Et Le Préciosisme Dans La Peinture de Paysage, Par Mabeli Dos Santos Fernandes

Preview:

DESCRIPTION

FERNANDES, Mabeli dos Santos. Facchinetti at le préciosisme dans la peinture de paysage.19&20, Rio de Janeiro, v. IV, n. 1, jan. 2009. Disponible sur:

Citation preview

  • 13/05/2015 19&20Facchinettietleprciosismedanslapeinturedepaysage,parMabelidosSantosFernandes

    http://www.dezenovevinte.net/artistas/naf_mabeli_fr.htm 1/9

    Facchinettietleprciosismedanslapeinturedepaysage

    MabelidosSantosFernandes

    FERNANDES,MabelidosSantos.Facchinettiatleprciosismedanslapeinturedepaysage.19&20, Rio de Janeiro, v. IV, n. 1, jan. 2009. Disponible sur:[Portugus]

    ***

    Aproposdelartiste

    1.Nle7septembre1824,Trvise[Italie],dcdle16octobre1900danslabanlieuedEngenhoNovo[RiodeJaneiro],NicolauFacchinettiestarrivauBrsil,plusprcismmentRiodeJaneiroen1849seulement25ans.Denationalititalienne,originairedeVntie,FacchinettiestencorefortementattachauvrismeitaliendanslapeinturedepaysagelorsquilarriveauBrsil.Samaniredetraiterlepaysageprovientnonseulementdesaformationartistiqueitaliennemaisaussidesatentativepassionnedereprsenterlaralitetlatmosphrebrsiliennedanssestoiles.Facchinettiavecsonhabiletrareetsaprciositatrouvdanslepaysageummotifsingulierpoursesuvres,cegenretanttrsapprciparlahautesocitdeRiodeJaneiroetparlesmembresdelafamilleimpriale,cequiavalupostrieurementlartisteletitredepeintreofficieldelafamilleimpriale.

    2.Sespaysagesfaitsaunaturelexigeaientdutempsetdeseffortdelartiste,quisinstallaitgnralementproximitdeslieuxreprsents,nemontrantnipeurnihsitationsatteindreunlieuprivilgipoursepositionnerdurantleprocessusdecaptationdupaysage.Leslieuxdifficilesdaccsoudangereuxneconstituaientpasunobstaclepourlepeintre,quitaittoujourslarecherchedulieuparfaitquiluifournisseunevueidale.Samanirepuredechercherdirectementdanslanaturelinspirationpoursestoiles,anticipaitcequiplustardseraitlobjectifdelartisteetprofesseurGeorgGrimm.

    3.JepensequeNicolauFacchinettinapasseulementabsorblescouleursdupaysagenationalmaisquilagalementdominlatmosphreetlalumire.Samthodederecherche,daprsnature,serviradinspirationpourdesartistescommeGeorgGrimmetpoursesdisciples,GiovanniBattistaCastagneto,AntnioParreiras,DomingoGarciayVzquez,HiplitoCaronentreautres[1].

    4.Minutieuxlextrme,NicolauFacchinettifaisaitdesaplumeenacieruneloupeaveclaquelleilpouvaitdcrireavecprcisionlespaysagesquiltraitait.DansGravesetFrivoles[pourlessujetsdart],GonzagaDuquedonnesaversionsurla

  • 13/05/2015 19&20Facchinettietleprciosismedanslapeinturedepaysage,parMabelidosSantosFernandes

    http://www.dezenovevinte.net/artistas/naf_mabeli_fr.htm 2/9

    mthodedecrationdelartisteNicolauFacchinettietsursonhabiletconcevoirsestoilesetcapturerlepaysagebrsilien.Ilsavaitbienque,commeexpressionartistique,sespetitestoiles,peintesetrepeintes,mesuresaucompas,dgradesaublaireau,taientloindesatisfaireendeadequiavaitungotcorrectementduqu.Pourcemotif,ilcherchaitsanscesseparfairesontravail,soignantledessin,tudiantattentivementlesformes,lescontoursetlesartes,aveclamticulositdunanalystedelaboratoire.

    5.Avantdepeindre,ilallaitsurleslieux,tudiaitlepoint,observaittouslesdtails.Ensuiteilpeignaitsparmmentlesgrandstraitsdumotif,surunefeuilledepapier,quilcompltaitlentement,prparantaveccedessinexact,ledcalquesurlatoileaufusain,lerepassantaucrayonetleterminantenlefixantavecdelapeinturelaidedunefineplumeenacier[2].GonzagaDuquenonseulementsouligneleprocessusmticuleuxdeNicolauAntonioFacchinettimaisreconnaitgalementlemritedesontravail.Facchinettiimprimaitdelaralitsursestoiles,bienquiltablissaitdestonsexagrs.Saformeminiaturistesedoitbeaucouplaprciositdelapeinture,lartisterduisantdimmensespaysagesdepetitstableauxtoutenmaintenantlarichessedesdtails.LestoilestaientsouventfaitessurcommandedesBaronsducaf,membresdelahautesocitdeRiodeJaneiroetdesmembresdelafamilleroyale.CetteproximitaveclahautesocitdeRioafaitlepeintreproduirechaquefoisdavantageetlafaitapprcidelanoblesse.Sestoilesornaientlessalonsetlescabinets,servantnonseulementdesouvenirsdelieuxparticulirementapprcisparlesacheteursmaisaussidecadeauxpourdautrespersonnesissuesdelanoblesse.

    Aproposdeluvre

    6.LuvreFazendaMontalto[Figure1]de1881,synthtiselestyledeNicolauFachinetti.Lepaysageimmenseestrduitunetoilede47x107cm,sansperdrenilavigueurnilagrandeurdulieu.Laprofusiondescouleursemployessurlatoilemontrelatmosphredelendroit,chaquedtaildupaysagegagnantlemmetraitementdtaill.Satoilesestructurepartirdetroisplans,aupremierplannousavonsdestonsplussombresetlesarbresgagnentdurelief,ausecondplanlepaysagepartagelespaceaveclapropritdeMonsieurMathiasGonalvesdeOliveiraRoxo,auteurdelacommande,etaufondnousvoyonslesmontagnesavecuneffetdebrumematinale.Auversodecettepeinture,noustrouvonslinscriptionsuivante:FazendaMontaltopropritdeMonsieurMathiasGonalvesdeOliveiraRoxotableaucommandparluimme.Peintfidlementdaprsnaturedejuilletaot1881[effetsdumatin8h30].NotedelauteurN.Facchinetti[3].

    7.SurlaFazendaMontalto,lesplanssontbiendfinisetlescouleursemployes

  • 13/05/2015 19&20Facchinettietleprciosismedanslapeinturedepaysage,parMabelidosSantosFernandes

    http://www.dezenovevinte.net/artistas/naf_mabeli_fr.htm 3/9

    sontquasifantaisistesetlestonsdelaterreboueusesontmontresavecdiversesnuancesdecouleurs,lesvertsdelafortsediffrencientparleseffetsdelumire.Lhorizontotalementembrumcreunrideaudombrederrirelesmontagnes.LamatrisedeFacchinettisevoitdanslafaondereprsenterlafumequimonteenserpentantsurlatoileetgalementdanslesdeuxfilesdarbustesornementauxquidcorentlecheminductdelagrandemaison.

    8.Lartistenemanquepasnonplusdereprsenterlesbananiersetlesarbresquionttcoupsetarrachs,pourdonnerlieudenouvellesplantationsdecaf,marquantunednonciationsousjacentedanslapeinturedeNicolauFacchinetti.

    9.Sesvues,ensengageantmontrerlerel,nemanquaitpasdesefocalisersurladflorestationfaitedurantlexpansiondelacultureducafenpeignantpourbeaucoupdebaronsducaf,NicolauFacchinettinapasseulementgravladflorestationmaisgalementlesclavage.Nouspouvonsgalementobserversurcettetoile[Figure1],lesoindutraitementdeslieuxdelaferme,lagrandemaison,lesbaraquementsdesesclaves,leschampsdesechageducafetmmelafumequiindiquelelieuosopraitladflorestationetdestinauxplantationsfuturesducaf.SelonGonzagaDuque,lesoinetleraffinementdelapeinturedeNicolauFacchinettiestnotabledanslesdtailsdupaysage.Lecritiquesoulignegalementsonhabilettablirlesplanparlebiaisdeleffetduclairobscur,cequifaitdesonuvreunecompositionendgraddecouleurs.AinsiquelesouligneGonzagaDuque,danscetteextrait:

    10.cepatienttravailderceptivit,sajouteceluidelapeinture,quilfaisaitparleprocdarquaiqueduclairobscur.Lespremiersplansdessestableaux,silsagissaitdarbres,offraientuneminutietellementscrupuleusequelonpourraitcompterfeuillefeuilleetbranchebranchelespremiersgroupessilsagissaitdepierresoudeterrains,pourlesmmesmotifs,onpourraitvrifierlesveinesetlesanfractuositsdesrocherstoutcommelessillons,monticulesetqualitdusol![4]

    11.Lecritiqueparleaussidesonamourpourlapeinturedepaysageetdesontravailderoutine,lartisteayantsurmontlapnibletchedetransfrerdegrandspanoramaspourdespetitestoiles.DanslatoileFermeFleursduParadis[Figure2],NicolauFacchinettifaitdusoindansletravail,unearmepourconcevoirsonuvre,lattentionetladlicatessedestraitssedoiventessentiellementlamourdutravailetdupaysquilareuavecautantdnergieetdattention.

    12.LatoilemetlaccentsurlesdtailsdelapropritduBarondorioPreto,auversodelapeinturenousavonslinscriptionsuivante:LesFleursduParadis.FermedecafsitusurlarivedroiteduRioPreto,provincedeRiodeJaneiro.Tableaupeintfidlementdaprsnaturedurantlesmoisdemarsetavril1875surcommandedesonExcellenceleBarondeRioPreto.[NotedelauteurN.

  • 13/05/2015 19&20Facchinettietleprciosismedanslapeinturedepaysage,parMabelidosSantosFernandes

    http://www.dezenovevinte.net/artistas/naf_mabeli_fr.htm 4/9

    Facchinetti].[5]

    13.Lepeintrequiatlundesprfresdelacourimpriallesatousconquisjustementenimprimantsursestoilesdescouleursvivesetsonregardemerveillparlanature.SespaysagesQuandilsnesefondentpasdansunebrumeroseoulilas,oudoreetrubisdansleslongitudes,restentdlimitspardesmontagnesviolaces,dansdesuavesnuancesdedemitons[6]

    Lecontextehistoriqueetculturel

    14.AuBrsil,lapeinturedepaysageacommencatrereconnuauXIXmesicle,nonseulementpourconstruirelidedenationmaisaussidufaitquelesBaronsducaf,lesrichescommerantsetlesmembresdelacourimpriale,apprciaientdavoirdansleurspropritsdestoilesreprsentantleursterres,quitaitledsirdevoirmisenpeinturelesexpriencesetleslieuxreconnaissables.[7]

    15.LesautresfacteursquiontcollaborpourquelacceptationdeFacchinettisoitaussiample,onttlesrepressionsauxrebellionsetlunificationduterritoirenationaldansladcennie1840,conjointementaveclaconsolidationdupouvoirmonarchiquequiatsuiviparunepriodedepaixetdegarantiederessourceetdecroissancedumarchinternedelart.

    16.partirde1850,selonlesaffirmationsdeLiliaM.Schwarcz,lafindutraficdesclavearendupossiblelaconvergencederessourcesfinancirespourlamliorationdelinfrastructuredupays.Sontalorsconstruiteslespremiresroutesdupays,lespremierscheminsdeferetleslignestlgraphiquesetlilluminationgazcommenceaapparatredanslesvilles.RiodeJaneirotantlesigedelaCouretleprincipalportdelempire,afortementconcentrlamajeurepartiedecesressources.[8]

    17.Lesnouvellesdirectricesconomiquedupaysonttgalementbnfiquelartaveclaugmentionduvolumederessourcesinvestiesdanslescommandesduvres.NicolauFacchinettivoulaitobtenirlareconnaissancedellitebrsilienne,lemarchpotentieldesacheteursdesesuvres.Encesens,CarlosMartinssoulignequelartisteitalien,dunautrect,luvredeFacchinettirendrapossiblecettelitedavoirsespaysagesprfrstraitssurcommandenonseulementdesfinsdcorativesmaisaussipourlesoffrircommesouvenirs.[9]Lesuvresfaitessurcommandesformentunegrandepartiedelacollectionlaisseparlartiste,rarestantlespaysagesfaitssansavoirtcommandparquelquun,faitfacilementdmontrparlebiaisdesrecherches,carlepeintrelaissaitaudosdesestoilesleregistredulieutraitetlenomdequilavaitcommand.

  • 13/05/2015 19&20Facchinettietleprciosismedanslapeinturedepaysage,parMabelidosSantosFernandes

    http://www.dezenovevinte.net/artistas/naf_mabeli_fr.htm 5/9

    CommentlapeinturedepaysageattraitparFacchinetti

    18.Lapeinturedepaysageatlaprincipaleinspirationdupeintre,denpartieaumanquedhabiletdelartistepourreprsenterlecorpshumain.SelonGonzagaDuque,Facchinettinedominaitpaslesproportionshumaines,lechoixneluiftpasheureuxetpourcelailsestrsoluinvestirdanslapeinturedepaysage[10].Lepeintresestrisqufairedesportraits,jaicommeexemplelePortraitdeManuelTeixeiradeSousaJunior,1857,quiendpitdtreleportraitdunpersonnageillustrenapaslammeenvergurequesespaysages.

    19.Lapeinturefaiteaucontactaveclenaturelpermettralartistedemaintenirleregistredessensationscultivesenobservantlanature,ceslmentstantlesuniquessubsidesdeladmirablebeautdelapeinturedeFacchinetti.Sesvuescaptaientlapartielaplusessentielledupaysage,lacouleur,sestonsendgradrendaituneatmosphresuaveetapportaitunairbucoliquelatoile,ilsouhaitaitsublimerlanaturedanssestableauxrduits.titredexempledecesconcepts,nousavonsunevuedeLaPlagedeBotafogo,excuteen1869[Figure3].

    20.SelonGonzagaDuque,NicolauFacchinettiasurmontlesobstaclesetlabsencederessourcestechniquespourconcevoirsesuvres.Facchinettichappelexpertisedelafacture,iltaitttu,tenaceetraffin.Enlabsencederessourcestechniques,seulelatenacitdanslavolont,laconstancedudsir,lamourdelaprofession,pouvaittrercompens.Etiltaitlargementpourvudecesqualits.Unsujetmoinsbiendotentermedevigueurseseraitpuisjusqusuccomber.Pourtant,ilatriomphdecetravaillaborieux,aidparlebonsens,quedmontrelechoixdessujets:lespaysagespanoramiques.Lepanoramaentableauoudanslelangagecommunpourunemeilleurecomprhension,vue,commeillefaisait,taitmatriellementlaborieuxmaisoffraientdesavantages:enaccordaveclamanirecommunedesentir,ilyaceuxauxplansdtaillsetceuxdeperspectivearienne.[11]PourFacchinetti,lepaysagenereprsentaitpasseulementunmotifdinspirationmaisluiapportaitgalementunedlectationpersonnelle,enentrantencontactaveclanaturelepeintre,outrelefaitquilreproduisaitsessensations,taitportparellesdevantlagrandeurdupaysage.FacchinettireprsentaitsursestoileslamouretlidalismepourlescouleursduBrsil.

    ComparaisonentrelesuvresdeFachinettietGeorgGrimm

    21.ComparerlesuvresdepeintrestelsqueNicolauFacchinettieGeorgGrimmnestpasunetchefacile,endpitdtredescontemporainsleurstyledanslaconceptiondupaysagetaittotalementdistinct.Lafaondutiliserlacouleur,lafactureetlepinceausontdivergents.CequemontrentlespaysagesdeNicolau

  • 13/05/2015 19&20Facchinettietleprciosismedanslapeinturedepaysage,parMabelidosSantosFernandes

    http://www.dezenovevinte.net/artistas/naf_mabeli_fr.htm 6/9

    Facchinettinesontpaslesdtailsdelanature,lacouleurenestplusfantaisistedanslestonslestonslilasetrosedespaysageslesrendentplusbucoliques.LestoilesdeFacchinettitendaientaupanoramaetpourcelalepeintreparvenaitrduiredimmensespaysagesdepetitestoileslatoileFazendaMontalto,deNicolauFacchinetti,prsentaitdesqualitdelumireetdombre,endpitdelapetitesseduformatetledtaildesdessinsestexceptionnel.

    22.DesonctGeorgGrimmconoitdespaysagesrecoupantlesdtailsetrapprochantlobjettretrait.DurantlaviedeNicolauFacchinettiilyaeucertainescritiquesquiluionttfavorables,lemettantmmecommemeilleurpeintrequeGeorgGrimm,selonCarlosMartinsetValriaPiccoli,lapluspositivetantlacritiquedeFlixFerreira,danssonlivreBeauxArtstudesetappreciations,de1885.Lauteur,comparantlesstylesdeGrimmetdeFacchinetti,amanifestsaprdilectionpourlespaysagesidylliquesdelitalienaudtrimentdelallemand,qui,selonlui,suivaitlavoguedelimpressionisme,avecsestonscrusetsonpinceaudeffet.[12]

    23.CetteduretdestonsetlepinceaudeffetdontparleFlixFerreirapeuventtreclairementvrifisdanslatoileFazendaRetiro[Figure4],deGeorgGrimm,sestonsdevertnepossdentpaslesmmesdgradsqueFacchinetti,lecielbleuindigoestmetallique,ilnepossdepaslestonslilasdelitalien.LevertsombredelamontagnedeGrimmfaitdupaysagequelquechosedepluspalpable,quilerendplusprocheduneconceptiondelaralitquiseformepartirdelasecondemoitiduXIXmesicleenEuropeet,naturellement,auBrsil.Ilfautavoirlespritlefaitquelesdeuxpeintresontdesobjectifsdiffrentsenreprsentantdespaysages,Grimmtaitpluslilafacturedelatoile,aupinceaudeffetquiapparatsurlatoileetlalignequiservaitdecontoursesdessins.Delautrect,unefoistermines,lestoilesdeNicolauFacchinettirecevaientplusieurscouchesdevernis,pourdissimulerlesmarquesdespinceaux,lalignenapparaissantpresquepas,cequidlimitelesformesetlacouleur.

    24.Unautrelmentsignificatifestloriginedescestrangers,FacchinettiabsorbedelaVnitietouteunetraditionsculairedelapprhensiondelatmosphreetdelalumire,lacouleuretnonletraittantsaprincipaleproccupation,unerechercheconstantedanslapeinturevnitienne.Grimm,desonct,parsesracinesallemandesestbeaucoupplusproccupparlesspcificitsdelatechniquedelapeinturequeparlapprhensionrelledelatmosphre.GrimmtaitplusfocalissurlareprsentationdelacouleurbrsilienneliunenouvelleconceptiondelArtModerne,lidedeModernit,selonlaquelleluvredartdevraittre"uncoindelacrationvutraversuntemprament"[13],sesgestesdevaienttrecontenusdanslafacturedelatoile,cettederniredevantgalement

  • 13/05/2015 19&20Facchinettietleprciosismedanslapeinturedepaysage,parMabelidosSantosFernandes

    http://www.dezenovevinte.net/artistas/naf_mabeli_fr.htm 7/9

    rvlerleportraitdelmedupeintre,lapeinturedeGrimmmontreletraitfortdesmainsetlasensibilitavecletraitementdelalumire,danslatoileFazendaguasClaras[Figure5],estassezvisible.Lesgestesnepouvaientpastrecontenusetilntaitplusncessairedinsrerdautreslmentspourjustifiercettereprsentationdupaysage.

    25.NicolauFacchinetti,endpitdulienaveclanature,esttrsliauxconventionspicturalestellesquelaconstructiondutableaupartirdesclairsetdesobscurs,desdgradsdecouleursselonlincidencedelalumireetdelidalisationdestons.Cecisedoitnonseulementunetraditionvnitiennemaisaussiunregardsurlanaturemagnifiquedunautrepaysquelesien.

    26.EncomparantlesuvresdeGrimmetdeFacchinetti,quiabordentlemmethme,nouspouvonsnoterdeclairesdiffrencesentrelesdeuxartistes.DansluvredeGrimmFazendaguasClaras,nousvoyonslesmarquesdupinceauetlasensibilitgestuelledescontoursdesarbres,lecielestplusdenseetletracducontourdelafermeestplusmarqu.DanslareprsentationduChaldoValedoQuebraFrasco[Figure6],deNicolauFacchinetti,lescouleurssontplussombresetplusdfinies.Latoileseconstituepartirdelacentralisationdelaproprit,laformationmontagneuseparatservirdlmentdecompositionscnique,lavgtationalentourcollaborelacentralisationetlidalisationdupaysagereprsent.

    27.GonzagaDuquequisestgalementpenchsurladiffrenceentreGrimmetFacchinetti,ditquelcoleFacchinetti[14]atutilelaformationdenouveauxartistes.IlparleavecpeudenthousiasmedeGrimmetdeseslves.Ilaexistcependant,uneutilitcettecole,parltudedunaturelauxquelssessujetsobligeaient.ctdelarudessedeGrimm,cetteinoubliablebarbublondquiaproduitParreiras,Vasquez,CaroneFranaJnior,cestNicolauFacchinettiquialepluscontribupourltudedupaysagebrsiliendaprsnature.[15]

    28.BienquilfaillereconnatrequeGrimmavaitunstyleplusrigidequeFacchinetti,onnepeutnierquelevieuxFacchinettiagalementservidinspirationGrimmetdenombreuxautresartistes.PrincipalementpourceuxquionttseslvesetquiontabsorbetperptulestyleFacchinetti,commeparexemplelesartistesMariaAgnelleForneiroetHenriqueTribolet.

    Rfrencesbibliographiques

    CAMPOFIORITO,Quirino.HistoiredelapeinturebrsilienneauXIXmesicle.EditionsPinakotheke.RiodeJaneiro,1983.

    _____.Lapeinturepostrieurelamissionfranaise:18351870.Editions

  • 13/05/2015 19&20Facchinettietleprciosismedanslapeinturedepaysage,parMabelidosSantosFernandes

    http://www.dezenovevinte.net/artistas/naf_mabeli_fr.htm 8/9

    Pinakotheke.RiodeJaneiro,1983.

    _____.LaprotectiondelEmpereuretlespeintresduSecondRgne:18501890.EditionsPinakotheke.RiodeJaneiro,1983.

    FACCHINETTI:Cataloguedelexposition.RiodeJaneiro.CoordinationCarlosMartins/CentreCulturelBancodoBrasil,2004.

    DUQUE,LuisGonzaga.GraveseFrivoles[pourlessujetsdart],FondationCasadeRuiBarbosaSetteLetras,RiodeJaneiro,1997.

    FERREIRA,Flix.BeauxArtstudesetapprciations.RiodeJaneiro:BaldoneroCarquejaFuentes,1885.

    MELLOJNIOR,Donato.Facchinetti.ArtEditoraLtda/EditoraRecord,RiodeJaneiro,1982.

    PORTELA, Isabel Sanson. Paisagem: um conceito romntico na pintura brasileira George Grimm. 19&20, Rio de Janeiro, v. III, n. 3, jul. 2008. Disponvel em:

    ZOLA,mile.Leboncombat.DeCourbetauximpressionnistes.ditioncritique,chronologie,bibliographieetindexdeJeanPaulBouillon,prsentationetprfacedeGatanPiconParis:Hermann,1974.

    TraductiondePhilippeDietmann

    _______________

    [1]CAMPOFIORITO,Quirino.HistoiredelaPeintureBrsilienneauXIXmesicle.EditionsPinakotheke.RiodeJaneiro,1983.

    [2]DUQUE,LuisGonzaga.GraveseFrvoles[pourlessujetsdart].FondationCasadeRuiBarbosaSetteLetras,RiodeJaneiro,1997,p.50.

    [3]NotedeNicolauFaccnhinettiinscritederrirelatoileFazendaMontalto.CataloguedelexpositionrealiseauCentreCulturelBancodoBrasil,2004,p.59.

    [4]DUQUE,LuisGonzaga.Op.Cit.,p.50.

    [5]NotedeNicolauFacchinettiinscriteauversodelatoileFazendaFloresdoParaso.CataloguedelexpositionrealiseauCentreCulturelBancodoBrasil,2004,p.17

    [6]DUQUE,LuisGonzaga.Op.Cit.,p.51.

    [7]CLARK,Kenneth.Landscapeintoart.Boston:Beaconpress,1969,p.29.

    [8]SCHWARCZ,LiliaM.Lesbarbesdelempereur.D.PedroII,unmonarquesouslestropiques.SoPaulo:CompagniedesLettres,1998,p.102.

    [9]MARTINS,Carlos.Facchinetti.CataloguedelexpositionraliseauCentreCulturelBancodoBrasil,2004,p.14.

    [10]DUQUE,LuisGonzaga.Op.Cit.,p.48.

  • 13/05/2015 19&20Facchinettietleprciosismedanslapeinturedepaysage,parMabelidosSantosFernandes

    http://www.dezenovevinte.net/artistas/naf_mabeli_fr.htm 9/9

    [11]DUQUE,LuisGonzaga.Op.Cit.,p.51.

    [12]FERREIRA,Flix.BeauxArtstudesetapprciations.RiodeJaneiro:BaldoneroCarquejaFuentes,1885,p.62.

    [13]ZOLA,mile.Leboncombat.DeCourbetauximpressionnistes.ditioncritique,chronologie,bibliographieetindexdeJeanPaulBouillon,prsentationetprfacedeGatanPiconParis:Hermann,1974,p.38.

    [14]LemotcolesedoitaufaitqueFacchinettiatleprofesseurdecertainsartistestelsqueMariaFornero.

    [15]DUQUE,LuisGonzaga.Op.Cit.,p.52.

Recommended