Градежни - Quality Infrastructure...CPD Директива за градежни производи 89/106/ЕЕС CPR Регулатива за градежни производи,

ГрадежнипроизводиThis project is funded jointly by the Swedish International Development Cooperation Agency (Sida)

and the European Free Trade Association (EFTA). It is implemented by the European Committee for Standardization (CEN) in support of the EU accession objectives of the countries of the Western Balkans.

Standards • Technical Regulations • Accreditation • Metrology • Conformity Assessment • Market Surveillance

Градежни производи


ПРИРАЧНИК

Усогласеност со Регулативата на ЕУ за Градежни производи

(CPR) за производители и увозници

6

0. Резиме

Регулативата за градежни производи (CPR) е основната легислатива на ЕУ која го покрива пласманот на градежните производи на пазарот во рамки на Европската Унија и земјите членки на EFTA. Целта на овој Водич е да им помогне на производителите да ги следат барањата на CPR и да ги пласираат нивните производи на соодветните домашни пазари, вклучувајќи ги извозни-ците на градежните производи од земјите на Западен Балкан. Иако овој Водич ги има како целна група производителите и извозниците, исто така обезбедува корисни информации и за другите во рамките на синџирот на набавки, вклучувајќи ги увозниците, телата за оценка на сообразност, органи за надзор на пазарот и корисниците/спецификаторите на градежните производи.

CPR не функционира на ист начин како другата легислатива поврзана со Единствениот европски пазар, пред сè заради тоа што не ја оценува без-бедноста на производите, туку наместо тоа, бара да се декларирани само својствата на производите. Одговорноста за оцена за соодветноста на про-изводите, паѓа воглавно на спецификаторите и корисниците на таквите про-изводи. Воведот во овој Водич ги објаснува овие разлики, кои се битни за разбирање на пазарните потреби за градежни производи.

Водичот потоа поминува низ сите фази кои е потребно да се следат од страна на сите производители и увозници, имено:

• Идентификација на пазарот за градежни производи;

• Одлучување дали CPR е применлива на производот;

• Примена на друга релевантна легислатива;

• Изнаоѓање на точната хармонизирана техничка спецификација;

• Подготовка пред примена на техничката спецификација;

• Изнаоѓање на соодветно тело или тела за оцена на сообразност, кога за тоа има потреба;

• Изготвување на Изјава за својствата и СЕ ознака;

• Одржување на својствата на производот со текот на времето;

• Справување со органите за надзор на пазарот.

Водичот ги покрива сите погоре споменати прашања доволно детално, со цел да обезбеди читателите да разберат што треба да направат, користејќи реални примери секогаш кога тоа е можно. Потребни се примери кои ќе покажат како да се следат одредбите на хармонизираните Европски технички спецификации, меѓутоа не ги разгледува сите одредби на секоја одделна спецификација, како резултат на нивниот број и разликите помеѓу секоја од нив. Кога е битно, ги води читателите да препознаат други извори на информации, со оглед на тоа

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32011R0305&from=EN

7

што ниеден единствен документ не е сеопфатен. Како таков, овој Водич прет-ставува една од најтемелните презентации на CPR.

Овој Водич обрнува посебно внимание на она што производителите треба да го направат за да тргуваат во ЕЕА. Последователно, ги покрива одредбите и концептите што се однесуваат на нотифицирани тела, хармонизираните Евро-пски стандарди и СЕ ознаката, итн. Понатаму, производителите од Западен Балкан се поттикнуваат да почнат да работат во насока на идниот систем за СЕ ознаката. Ова вклучува нешта како: управување со систем за контрола на фабричко производство, примена на национален стандард (кој може да биде транспониран Европскистандард) и користење на која било национална регулатива или ознака за квалитет. Овие подготвителни работи може да имаат директни маркетинг предности во регионот, како и олеснување на транзицијата кон системите на ЕУ кога ќе дојде до тоа.

Најголемиот број градежни производи се исто така покриени од друга ЕУ легислатива, пред сè онаа за опасни материи, додека некои производи сепокриени исто така и од функционалната легислатива, како што се Директива-та за машинство, Директивата за екодизајн и Директивата за низок напон. Овој Водич ги идентификува производите покриени од другата легислатива, и накратко објаснува како производителите и увозниците можат да се усогласат со неа. Конечно, иако CPR влезе целосно во сила во 2013 година, некои аспекти за нејзина имплементација не се целосно усогласени (прифатени). Како до-полнување, регулативата во моментов (април, 2018) подложи на ревизија, со можност да биде ревидирана. Водичот се осврнува само на оние прашања кои најверојатно ќе бидат покриени за време на оваа ревизија, но секако дека не може да го предвиди нејзиниот исход. Секој кој го чита овој Водич, треба да се осигури дека редовно ќе ги следи релевантните дополнувања (види http://ec.europa.eu/growth/sectors/construction/product-regulation_en).

Битно е да се нотира дека CPR и СЕ ознаката целат пред сè на врската помеѓу производителите, увозникот (доколку тоа е релевантно) и органите за надзор

на пазарот. Тие директно не ја покриваат врската меѓу производителот и по-трошувачот. СЕ ознаката е алатка која дозволува производите да се пласираат на пазарот (понудени за продажба) во рамките на ЕЕА, на основа на фактот дека ги имаат задоволено регулаторните барања кои се наложени за нив. Тоа не е алатка која обезбедува производот да е тој, кој ќе ги задоволи потребите на потрошувачот и на потрошувачот (со некои ограничувања во случај на јавна набавка), го има правото да го бара она (како на пр. нивоа на својства на производ и сертификација на трета страна) што се наведува во СЕ ознаката.

Заради оваа причина, Водичот ги дискутира изборите што им се достапни напроизводителите во рамките на СЕ ознаката и заради тоа ја објаснува регу-лативата. Се претпоставува дека кој било производител кој сака да добие СЕ ознака ќе добие копија на CPR за да ја прочита паралелно со овој Водич.

Правните извори и изворите на насоки што ги посочува овој Водич се оние кои се наведени во Дел 9 „Други извори на информации“. Како и да е, поголемиот дел од содржината доаѓа како резултат на практичните искуства на нејзините автори, д-р Адам Пини и г-ѓа Барбара Соргато, кои имаат околу 50 години ис-куство во секторот на градежништво и градежни производи, работеле со Евро-пската комисија, CEN и ЕОТА, им асистирале на производителите да ја приме-нат регулативата на нивните градежни производи и работеле со органите за надзор на пазарот. Исто така имаат одржано многу тренинг-семинари и конференциски презентации на оваа материја. Како резултат на ова, Водичот најверојатно претставува еден од најсеопфатните и авторитативни извори на информации поврзани со регулаторните барања на ЕУ за градежни производи.

8

СОДРЖИНА 0. Резиме .................................................................................................................................. 6

I Кратенки ................................................................................................................................12

II Вовед – Што е CPR, EU/305/2011 ......................................................................................13

II.1. Општи принципи за CE ознаката .............................................................................13

II.2. Разлики помеѓу CPR и други Закони ......................................................................14

II.3. Некои митови за CE ознаката на градежните производи ..................................18

II.4. Некои митови за CE ознаката на градежните производи ..................................20

III. Чекори за производителите и увозниците ......................................................................21

Дел1–Чекор1:Идентификација на пазарот ..................................................................23

1.1. Погодност на производот за пласмн на определен пазар .................................23

1.2. Кои производи се покриени со CPR, а кои не се? .................................................23

1.3. Исклучоци од одредбите на Регулативата ............................................................27

Section2–Step2:Примена на регулаторните барања ..................................................27

2.1. Идентификација на соодветниот Хармонизиран европски стандард .............27

2.1.1. Вовед .....................................................................................................................27

2.1.2. Стандарди за производи ...................................................................................28

2.1.3. Изнаоѓање на соодветни стандарди за производ ........................................31

2.2. Патот до европска техничка оцена (European Technical Assessment) ..............31

2.3. Седумте основни барања за градежни објекти и друга применлива легислатива.................................................................................................................34

2.3.1.Седумте основни барања за градежни објекти (BWR) ...................................34

2.3.2. Опасни материи ...................................................................................................34

9

2.3.3. Електрични, електронски, механички и други производи ...........................35

2.4. Одговорности на различни учесници .....................................................................36

2.4.1. Вовед .....................................................................................................................36

2.4.2. Организации кои дејствуваат (делуваат) како „производител“ .................36

2.4.3. Одговорности и активности на CPR-учесниците ...........................................37

Дел3–Чекор3: Подготвителна работа ...............................................................................40

3.1. Подготвување на техничката документација .......................................................40

3.2. Идентификација на системот за оцена и потврда на постојаноста на својствата (AVCP) ...........................................................................................................................41

3.2.1. Вовед .....................................................................................................................41

3.2.2. AVCP-системи во детали ....................................................................................44

3.3. Избор на тела за оцена на сообразност ................................................................53

3.4. Процес на нотификација ...........................................................................................56

Дел4–Чекор4:Примена на стандардот .............................................................................58

4.1. Избор на карактеристика(и) којашто треба да се оцени(ат) ..............................58

4.2. Applying the AVCP system ..........................................................................................60

4.3. Поедноставени процедури на CPR ..........................................................................63

4.4. Поедноставени постапки на стандарди ................................................................68

Дел5–Чекор5:Изјава за својства (DoP) и CE означување .............................................68

5.1. Изготвување Изјава за својства (DoP) ...................................................................68

5.2. Достапност на Изјавата за својства (DoP) ............................................................74

5.3. Изготвување и достапност на CE ознака ..............................................................74

5.4. Друга документација .................................................................................................77

10

Дел6–Чекор6:Одржување на својствата .........................................................................77

6.1. Контрола на фабричко производство (FPC) ..............................................................77

6.2. Тековни активности за AVCP ........................................................................................78

6.3. Што да се преземе кога нешто ќе се промени ..........................................................79

Дел7–Чекор7: Справување со органите за надзор на пазарот ....................................82

7.1. IВовед ................................................................................................................................82

7.2. Активности на надзор на пазарот ...............................................................................82

7.3. Надзор на пазарот и на производителите ..................................................................83

7.4. Улогата и одговорноста на производителите ............................................................84

Дел8 – Иднината на CPR .........................................................................................................85

8.1. Вовед ................................................................................................................................85

8.2. Регулатива за Градежни производи ............................................................................85

8.3. Хармонизирани Европски стандарди .........................................................................86

8.4. Други регулаторни промени..........................................................................................88

Дел9 – Дополнителни извори на информации ...................................................................90

11


12

AVCP Оцена и потврда на постојаноста на својствата

BWR Основни барања на градежните објекти

CEN Европски комитет за стандардизација

CPD Директива за градежни производи 89/106/ЕЕС

CPR Регулатива за градежни производи, EU/305/2011

DA Делегиран Акт

DoP Изјава за својства

EAD Европски документ за оцена

EEA Европска економска област

EFTA Европска Асоцијација за слободна трговија

EMC Директива за електромагнетна компатибилност

ETA Европска техничка оцена

EOTA Европска организација за техничка оцена

EU Европска Унија

hEN Хармонизиран европски стандард

LVD Директива за низок напон

I Кратенки

Следниве кратенки ќе се користат во текот на овој Водич. Другите термини се објаснети онаму каде што се појавуваат во текстот.

Усогласеност со Регулативата на ЕУ за Градежни производи (CPR) за производители и увозници

13

MD Директива за машинство

NB Нотифицирано тело

NCP Национална контакт точка

NPCB Нотифицирано сертифицирано тело за производи

NPD Нема определено својство

PTD Определување на тип на производ

REACH Регулатива за регистрација, евалуација, овластување и ограничување на хемикалии

TAB Тело за техничка оцена

ТС Тело за сертификација

II Вовед – Што е CPR, EU/305/2011

II.1. Општи принципи за CE ознаката

Од 1 јули 2013 година, според Регулативата за градежни производи (CPR), ста-на задолжително за производителот да применува CE ознака за кој било од неговите производи, опфатени со Хармонизиран европски стандард (hEN) или Европска техничка оцена (ETA, но исто така види 2.2) подолу).

CE ознаката, како општа ознака за усогласеност со регулативата, обично го поставува и го одговара прашањето „Дали е безбеден овој производ?". Гле- дањето на CE ознаката на електричниот производ, на пример, дава претпо-ставка - но не секогаш доказ - дека производот е безбеден. „Безбедност“ во овој контекст значи дека производот е во согласност со оние аспекти од не-говата изведба, кои се предмет на регулаторни (правни) барања. Може да има ограничувања во врска со безбедноста на производот (на пример, некои лични заштитни средства обезбедуваат заштита само од одредени ризици), но потоа се оценува дека тие се безбедни во рамките на овие граници.


14

Од друга страна, CE-ознаката на градежниот производ не дава проценка за „безбедноста“ на производот. Наместо тоа, CE ознаката е придружена со се-рија вредности на својствата во однос на различните карактеристики и, во овој случај, CE ознаката дава претпоставка дека декларираното својство е точно. Затоа, дали производот е соодветен за употреба во конкретни градежни објекти е нешто што треба да се одлучи во подоцнежна фаза, на пр. од страна на корисникот на производот. Како таква, CE ознаката на градежните производи е различна од општата CE ознака и на тој начин функционира поинаку од другите закони на ЕУ.

Неколку други општи принципи заслужуваат објаснување. Прво, CE ознаката не е знак за квалитет (висок квалитет), тоа е знак за сообразност. Второ, оз-наката CE ги опфаќа првенствено односот помеѓу производителот и органите за надзор на пазарот, односно покажува дека производот може да биде за-конски пласиран на пазарот. Не го опфаќа односот помеѓу производителот и корисникот на производот, се бара Изјавата за својства (DoP) и CE ознаката, кои треба да се пренесат до следниот економски оператор во синџирот на снабдување. Меѓутоа, CE ознаката може да обезбеди корисни информации за корисникот, но корисникот може да бара повеќе информации отколку што е дадено со ознаката CE, како што се цената, гаранцијата и некој вид услуга по продажбата, но овие се „маркетиншки“ аспекти кои воопшто не се опфатени со CE ознаката.

II.2. Разлики помеѓу CPR и други Закони

Регулаторниот систем на ЕУ за производи во целина има две основни цели:

• да обезбеди висок степен на заштита на граѓаните, животните и животната средина; и

• да обезбеди сите производи да циркулираат слободно во рамките на ЕЕА (слободна трговија).

Заштитата на граѓаните е обезбедена со задолжителни регулаторни одредби, кои опфаќаат аспекти од „јавен интерес“. Според тоа, регулативите опфаќаат аспекти како што се здравјето, безбедноста и заштитата на животната среди-на, но тие не ги покриваат аспектите како што се квалитетот или трошоците, бидејќи се „пазарни“ прашања, а не регулаторни прашања.

Законодавството за правата на единствениот пазар, освен CPR, поставува ба- рања (суштински барања или суштински карактеристики) директно на произ-водите. На пример, за електрични производи, од LVD, е:


15

„Изолацијата мора да биде погодна за предвидливи услови“.

Овие, како и сите други суштински барања, се применуваат подеднакво и иден-тично во целата ЕЕА, што значи дека регулаторниот систем е идентичен иво целата ЕЕА. Сите производи пласирани на пазарот на ЕЕА треба да ги за-доволуваат сите суштински барања што важат за нив, но тие можат да го исполнат тоа на еден од двата начина: можат да се усогласат директно со барањата (на пример, производителот може со проценка на ризик и дизајн да покаже дека неговиот производ ги исполнува условите за соодветна изо-лација), или може да се усогласат со Хармонизираниот европски стандард.

Како резултат на овој избор, европските стандарди остануваат доброволни, иако многу производители ги следат, бидејќи обично тие се најлесниот начин да се покаже дека производите ги задоволуваат суштинските барања. Бидејќи регулаторниот систем е идентичен, производ кој е прикажан дека ги исполнува суштинските барања (што може да се направи насекаде во светот) и кој ја носи CE ознаката за да го покаже ова, исто така, значи дека ги исполнува суштинските барања низ EEA, без потреба за понатамошно тестирање или оценување.

Легислативата на ЕУ вообичаено воведува едно или повеќе атестирања на системи за сообразност, т.е. кој е вклучен во процесот на утврдување на со-образност. Производителот е секогаш вклучен, но може да бидат вклучени и една или повеќе трети страни. Често е даден избор на различни системи, но откако производителот ќе го избере системот, тој систем се применува на сите аспекти на својствата на производот.

Градежната индустрија и CPR, сепак, не работат на ист начин. Прво, земјите членки ги регулираат градежните објекти (згради и градежни работи), а не пое-динечнте производи. Второ, обемот и големината на прописите варираат од една до друга земја, а следните слики покажуваат зошто:

16


Овие три типични куќа проектирани во ЕУ, покажуваат колку се различни една од друга, не само во проектирањето, туку и во користените производи. Регулаторните барања, исто така, може да се разликуваат од куќа до куќа. Куќата во средина можеби нема потреба од топлинска изолација (потро-шувачка на енергија) воопшто; куќите од лево и од десно имаат такви барања, но куќата од десната страна може да има значително повисоки барања за изолација од онаа од левата страна.

Не е направен обид на европско ниво да се усогласат регулаторните барања за објектитево земјите членки. Наместо тоа, CPR идентификува седум основни барања за објектите (BWR):

BWR1 - механичка отпорност и стабилност,

BWR2 - безбедност во случај на пожар,

BWR3 - хигиена, здравје и животна средина,

BWR4 - безбедност и достапност при работа,

BWR5 - заштита од бучава,

BWR6 - заштеда на енергија на задржување на топлина,

BWR7 - одржлива употреба на природни ресурси.

Овие BWRs формираат рамкa во која земјите членки можат да ги регулираат барањата за објектите и ниту една земја членка не може да ги регулира ра-ботите надвор од овие BWRs (иако тие може да се регулираат од други причи-ни, како што е безбедноста на работниците). Сепак, BWRs не ја обврзуваат земјата членка да ги регулира, ниту пак бара од земјата членка да го регулира истото ниво. Така, на пример, една земја членка воопшто не мора да има ре-гулативи за заштита од пожари за објекти, друга земја членка би можела да има регулативи за заштита од пожари за јавни згради, но не и за приватни згради, трета членка може да регулира за сите објекти, еден час заштита за јавна зграда, но само 30 минути за приватни згради.

Како што ќе биде објаснето подолу, регулаторните барања за градежните об-јекти што постојат, доведуваат до потреба производителите да декларираат одредени карактеристики на својствата на производот. CPR, од своја страна, опфаќа како овие карактеристики се оценуваат и се декларираат. Ова до-ведува до трета клучна разлика помеѓу CPR и други закони на ЕУ. Кога постои Хармонизиран европски стандард за одреден производ, производителот е должен да ги следи тие стандарди – правејќи задолжителни стандарди наме-сто доброволни.

16

17

CPR нуди пет различни системи со кои се одредуваат карактеристиките на производот (Системи за оцена и проверка на постојаност на својствата илиAVCP), но не дава никаков избор кој AVCP систем треба да се следи. Цело-купниот систем е даден во Одлуките на комисијата (Delegated Acts), а сите производители на истиот производ треба да го следат истиот систем. Сепак, како што ќе биде објаснето подоцна во Водичот, AVCP системот може да се промени зависно од тоа кои карактеристики производителот ќе избире да ги пријави.

CPR бара сите производители да изготват Изјава за својства (DoP), додека повеќето други закони на ЕУ бараат изјава на сообразност, но производите сè уште треба да ja носат CE ознаката. Тука повторно постојат разлики. CE ознаката на електричен производ, на пример, може да бидат само буквите CE и симболот дека производот треба да се рециклира наместо да се фрли-штопроизлегува од Директивата за отпад за електрична и електронска опре-ма:

01234AnyCo Ltd, PO Box 21, Any Town

1401234-CPR-00234

EN 12839:2012

80 mm минерална волна за употреба во објекти

Реакција на оган: Class A2-s1, d0, целосно изложенТоплинска спроводливост: 0,04 W/mKЦврстина на затегнување при совивање: NPD

CE ознаката на градежниот производ ќе биде подетална од ова, бидејќи секоја од карактеристиките на својствата мора да биде декларирана, а тоа го покажува следниот пример:

17


18

Едно последно прашање е дека градежните производи обично не се директно наменети за „потрошувачите“, тие се наменети за „професионални корисници“ (градители и градежни фирми). Ова важи и за некои други производи, како што се медицински уреди и автоматска опрема за мерење. Во суштина, тоа значи дека поимот „сигурност на потрошувачите“ не е она што CPR го оценува.

II.3. Врска помеѓу производите и регулаторните барања за градежните производи

Вообичаено, не е можно да се знае дали во моментот кога градежниот производ се пласира на пазарот или се нуди за продажба (т.е. времето во кое треба да се примени CE ознаката) е погоден за одредена крајна употреба или дали тоа ќе овозможи да бидат задоволени регулаторните барања за градежните работи. Постои врска помеѓу BWR и карактеристики на производи:

На пример, ако една земја членка регулира за BWR1, 2 и 6, изразена во општи услови како:

• објектите треба да бидат механички стабилни,

• објектите треба да обезбедат соодветна заштита од пожар,

• објектите ефикасно ќе ја користат енергијата,

ова може да се претвори во следниве карактеристики на производот:

• силата на производот,

• реакција / отпорност на производот на оган,

- топлинска спроводливост на производот.

Регулаторни одредби на градежни објектиКарактеристики на производ (суштински карактеристики) (на пример, сила на дробење, реакција на оган, топлинска

отпорност)

7 основни барања за градежни објекти (BWR) (на пример, структурна стабилност, оган, енергетска

економија)


19

Следниве примери добро го илустрираат ова:

Пример1. Производот А има сила на притисок 20,5 N / mm2. Дали е тоа соодветен производ?

Одговор: Да, каде што барањата за објектите (проектираните барања) бараат ≤ 20,5 N / mm2

Не, каде што барањата за објектите бараат> 20,5 N / mm2

Пример2. Правилатаv за градба во Велика Британија бараат покривите да имаат U <0,2 W / m2K

Колку топлинска изолација е потребна?

Одговор: Едноставната пресметка укажува на тоа дека дебелината на изо-лацијата, x, треба да биде 107 mm.

Производот од 100 mm нема да го задоволи регулаторното ба-

рање, додека два панели, секоја со дебелина од 60 mm, ќе го задоволи барањето.

Пример 3. Цемент Цементот нема карактеристика која го поврзува со регулаторните

барања за објектите, бидејќи секогаш се меша со други произво- ди (песок, вода) и се користи како малтер, во готов бетон, во

Глинена плоча

Подлога

Рафтери и воздушен просторЦврста уреа пена

Поврзан 12mm гипс картон

Кровна плоча

Непозната вредност „Х“


20

префабрикувани производи од бетон и др. Според тоа, каракте-ристики на својствата на цементот се оние кои се однесуваат на одреден тип на цемент, на пр. CEM II A-P.

Постојат некои градежни производи кои се слични на градежните објекти за кои постојат регулаторни барања - на пример, за монтажни системи и гото-ви елементи за бетонски ѕидови. Една од карактеристиките на монтажните системи е У-вредноста на нејзината надворешна обвивка, додека карактери-стика на префабрикуван бетон е класификација на отпорност на пожар. Дури и во овие случаи, иако карактеристиките на перформансите може директно да се споредат со регулаторните барања, вредноста на изведбата мора да биде доволна за да се исполнат регулаторните барања.

II.4. Некои митови за CE ознаката на градежните производи

Иако CE ознаката на градежните производи постоела од почетокот до среди-ната на 1990-тите години, постојат неколку вообичаени недоразбирања. Поточно:

1) CE ознаката се применува само на производи за извоз. Ова не е во ред, бидејќиCE ознаката е барање дури и за производи направени и прода-дени во истата земја членка.

2) CE ознаката значи „одговара за секоја намена“. Како што е прикажано погоре, корисникот / спецификатор на градежни производи, треба да провери дали производите што ги купува и ги користи ги има потребни-те нивоа на својства за да ги задоволи регулаторните барања во кон-кретните градежни објекти во кои ќе се користат.

3) CE ознаката е конвенционален знак за квалитет. Во реалноста, CE озна- ката не е редовна ознака на висок квалитет, на пример, дека е извр-шена сертификација на некој производ од трети лица. Наместо тоа, прет-поставка е дека декларираните нивоа на својства се точни. Нивото на својствата на производот е мерка за нејзиниот „квалитет“, како и да е (производите со повисоки перформанси се подобри од оние со пониски перформанси), а CE ознаката е претпоставка за сите производи, од најниско до највисоко ниво на перформанси. Затоа, CE ознаката може подобро да се смета за ознака на „дефинирано ниво на квалитет“, кога тоа ниво одговара на нивоата на перформансите декларирани за произ-водот.


21

ФАЗА ОПИС

1.Идентификација на пазарот и на регулаторните барања

CE ознаката претставува „пасош“ за продажба на производи во Европа и во други земји каде што е препознаено, но не гарантира дека некој ќе го купи производот. Пред да се на-прави обид да се добие ознаката, производителите мора да ги идентификуваат потенцијалните пазари и да потврдат де- ка нивните производи ќе ги исполнуваат потребите на паза-рот. Доколку се најде пазар за производот, треба да се оцени дали CPR се применува на производот (Дел 1)

2. Примена на регулаторни барања

Производителот треба да идентификува кој hEN се применува (или, во негово отсуство, дали да се следи патот за ЕТА). Тој, исто така, треба да идентификува кое било друго применливо законодавство, на пр. REACH (Дел 2)

4) CE ознаката значи „Провери сè“. Ова, се разбира, не е точно. Во исто вре- ме, важно е да се разбере дека CE ознаката никогаш не е гаранција за својствата, а постојат производи на пазарот кои се или неправилно ети-кетирани или немаат декларирано нивоа на својства. Органите за надзор на пазарот не смеат системски да интервенираат за да ги проверат или да ги контролираат сите производи што доаѓаат на нивниот пазар (иако, се разбира, може да интервенираат во случај на сомневање). Меѓутоа, ако корисникот смета дека градежниот производ нема точно својство, тој нема обврска да го купи или да го користи.

III. Чекори за производителите и увозниците

Во следната табела се прикажани главните фази што треба да ги поминат производителите и увозниците доколку им треба CE ознаката според CPR. Ова се чекорите потребни за трговијата во ЕЕА или со ЕЕА, а не се неопходни чекорите за производители што тргуваат на национално ниво во или со земји кои не се членки на ЕЕА.


22

3. Подготвителни работи

Можеби е најважната задача и задача која одзема многу вре- ме. Производителот мора да подготви техничка документа-ција. Исто така, тој мора да идентификува кој AVCP систем ќе се применува и, доколку е потребно, да идентификува со-одветно нотифицирано тело или тела (Дел 3)

4. Примена на стандард

Сите производи што треба да се означени со CE имаат потре-ба од оцена, а производителот треба да работи со систем за контрола на фабричко производство (FPC). Применувањето на стандардот може да вклучува тестирање од страна на но- тифицирана лабораторија за тестирање, сертификација на системот FPC или сертификација на производот. Произво- дителот може да има корист од една или повеќе поедно-ставени процедури (Дел 4)

5. Изјава за својства и СЕ- ознака

Откако ќе го примени стандардот, производителот треба да изготви и достави Изјава за својства (DoP) и да подготви и да го стави CE знакот (Дел 5)

6. Одржување на својствата

CE ознаката се однесува на производ дефиниран според неговиот дизајн, неговите компоненти, неговиот производ-ствен систем, системот за контрола на производството и hEN кој бил применет. Секоја промена на една или повеќе од овие дефиниции, што може да има влијание врз декларираните својства, може да бара повторно тестирање или повторно оценување (Дел 6)

7. Справување со надзор на пазарот

Производителот мора да се справи со барањата од органите за надзор на пазарот или царината. Производителот, исто така, може да ги пријави опасните производи или нефер мар-кетинг практиките на органите за надзор на пазарот (Дел 7)

Секој од овие чекори, заедно со другите одредби на CPR, се објаснети по-детално во следните делови.


23

ДЕЛ 1 – ЧЕКОР 1: ИДЕНТИФИКАЦИЈА НА ПАЗАРОТ

1.1. Погодност на производот за пласмн на определен пазар

СЕ ознаката значи дека државите мора да претпостават дека производите ги имаат декларираните вредностите на својства и не смеат да го одбијат при-стапот на овие производи на националните пазари. За сите градежни произво-ди (види подолу) пласирани на ЕЕА-пазарот, СЕ ознаката е задолжителна. Како и да е, CPR не се обидува да ги промени или постави националните регулаторни барања за градежни објекти; тие остануваат обврска на државата во прашање. Според тоа, не може да се претпостави дека сите производи кои носат СЕ ознака можат да бидат користени во сите објекти.

Секој производител кој вложува напор и ја поминува процедурата за добивање на СЕ ознака има право да очекува дека неговиот производ ќе биде прифатен во оние земји членки на ЕЕА во кои производот се извезува, или дека ќе биде прифатен во која било друга држава што ја има имплементирано регулативата на начин што ја прифаќа СЕ ознаката. Како и да е, додека ознаката е „пасош“ за извозните производи, постојат и други фактори кои производителите треба да ги земат предвид пред да донесат одлука за извоз. Тие ги вклучуваат трошоците за производство и дали производот е веќе присутен во доволна залиха, како и трошоците што се однесуваат на нивото на својствата. Производителите од Западен Балкан неопходно е најпрво да се подготват себеси, а потоа да ги следат идентичните фази, објаснети во ова Упатство, како оние кои се обврзани да ги следат производителите од ЕЕА. Можно е да постојат предности за почеток на работа на таквите производители, сè додека тоа е практично, до нивоата ЕЕА, дури и да немаат намера да добијат СЕ ознака. Се советуваат, во секој случај да не продолжуваат до СЕ ознака доколку не се сигурни дека се способни да се конкурентни било во смисла на квалитет, било во смисла на цена со конкурентните производи доколку сакаат да извезуваат во ЕЕА.

1.2. Кои производи се покриени со CPR, а кои не се?

Ако производителот утврди дека постои пазар за неговиот производ, мора потоа да утврди дали неговиот производ може да биде покриен со CPR. Член 1.2. од CPR го дефинира поимот „градежен производ“ како „кој било производ или група производи кои се произведени и пласирани на пазарот со цел да бидат трајно вградени во градежните објекти или во нивни делови и чии својства влијаат врз својствата на градежните објекти во согласност со ос-новните барања за градежни објекти“. „Група производи (сет производи)“ значи

24


градежен производ пласиран на пазарот од еден единствен производител како збир од најмалку две одделни компоненти кои треба да се состават со цел да бидат инкорпорирани (вградени) во градежниот објект.

Земени заедно, овие дефиниции значат дека CPR е релевантен само за оние производи на кои се применуваат едно или повеќе од Основните барања заградежните објекти (BWRs, види погоре). Ова всушност значи дека CPR се одне-сува само на оние производи кои се предмет на едно или повеќе регулаторни барања на барем една земја членка.

Овие дефиниции, како и да е, бараат натамошно објаснување со цел целосно да се разбере зошто некои производи се под CPR, а некои не се. Првата поента што треба да се објасни е „трајно вградени“. Има многу производи кои не се вградени трајно во градежните објекти, а тоа значи дека ако објектите се из-менат, овие производи може да бидат заменети или отстранети. Според тоа,дефиницијата на „трајно вградени“, подобро може да биде разбрана со зна-чење, дека додека производот е присутен во објектите, игра важна улога во задоволување на еден или повеќе BWRs.

Исто така, постојат некои производи кои се „трајно вградени“ исто онолку колку и некои од примерите споменати погоре, но тие не подпаѓаат под CPR: индустриски постројки, електрично осветлување и дурга електрична опрема, вградливи кујнски елементи, бојлери и постројки за централно греење кои се снабдуваат со гас. Постојат и неколку причини зошто, иако тие потпаѓаат под дефинициите за градежни производи, истите не се сметаат дека (или барем не во моментов) потпаѓаат под CPR, на пример:

• за „регулаторни барања“ се сметаат „градежните регулативи“ повеќе от-колу кои било други регулативи. Индустриските постројки и електрична-та опрема се почесто покриени со други регулаторни барања отколку со градежните прописи;

• „трајно вградени“ (дополнително на условот од погоре) се однесува на способноста на градежните објекти сами по себе да се во согласност соградежните прописи. Повеќето, ако не сите индустриски постројки може да се отстранат од градежнот објект и може да се заменат со други постројки и ова нема да има никаков ефект дали градежниот објект сам по себе ќе продолжи од тој аспект да биде во согласност со градежните прописи;

• Производите се покриени, честопатисо други директиви, на пример Ди-рективи за лифтови, апарати на гас и низок напон.

25

Исто така, од помош е да се разберат тие принципи (пред сè доколку про-изводителот сака СЕ ознака, но во моментот не е во можност да ја добие), на крајот на краиштата, постојат два услова дали производот може да добие СЕ ознака согласно CPR:

• Дали производот е покриен со Хармонизираниот европски стандард (hEN)?

• Доколку не постои hEN, или hEN не ги покрива доволно или не ги по- крива соодветно, сите битни карактеристики, дали производителот сака да аплицира за европска техничка оценка (ЕТА) и дали неговата апликација ќе биде прифатена од телото за техничка оценка?

Доколку одговорот на овие две прашања е „Не“, во тој случај производот за кој станува збор не може (барем засега) да се смета за „градежен производ“ во рамки на дефинициите за CPR и не може според тоа да добие СЕ ознака. Доколку постои hEN, CPR бара производите да бидат оценети согласно стан-дардот и производителот да користи СЕ ознака. Како и да е, користењето на ЕТА во рамки на ЕЕА останува доброволно.

Во дополнение на погоре споменатите производи, два многу битни градежни производи се исклучени од СЕ ознака: готов бетон и челик за армиран бетон. Иако постојат европски стандарди за нив, EN 206 и EN 10080, тие не се хар-монизирани стандарди и според тоа не поддржуваат СЕ ознака. EN 10080 беше хармонизиран стандард од 2005 до 2006 година, но потоа беше повлечен како резултат на приговори во врска со третманот на одредени специјални челици. Двата стандарди остануваат како доброволни документи.

Следниве дијаграми ја претставуваат во поедноставена форма процедурата за решавање дали производот потпаѓа под целите на CPR и доколку е така, што треба да прави производителот.


26

НеНе

Не

Да Да

Да

Крај

Крај

Производителот ги применува

hEN(PTD+FPC)

Производителот ги применува ЕТА (FPC)

CE ознака

Градежен производ?

Производителот бара ЕТА?

Достапни hEN?

Можна интервенција од

нотифицирано тело

TAB ги подготвува ETA


27

1.3. Исклучоци од одредбите на Регулативата

Некои од градежните производи, дури и кога постои hEN, може да бидат ис- клучени од обврската за подготување на Изјава за својства (DoP) или ко-ристење на СЕ ознаката (иако производителот сепак може да избере тоа да го направи). Тие производи се:

(a) Производи кои се индивидуално произведени или се произведени по порачка во вонсериски процес како одговор на специфична нарачка, и како такви вградени во единствено идентификуван градежен објект од страна на производителот на тој производ;

(b) Производи произведени на градилиштето со цел вградување во тој градежен објект;

(c) Производи произведени на традиционален начин или на начин кој со-одветствува со заштита на културно наследство и во неиндустриски процес за реновирање на градежни објекти од посебно архитектонско или историско значење.

Овие исклучоци (и ограничувањата на нивната примена) се дискутираат по-детално подолу, во точка 4.3. Иако таквите производи се изземени од CPR, CE ознака и изготвувањето на Изјавата за својства (DoP), мора во секој случај да бидат усогласени со кое било регулаторно барање кое постои онаму каде што треба да се користат.

ДЕЛ 2 – ЧЕКОР 2: ПРИМЕНА НА РЕГУЛАТОРНИТЕ БАРАЊА

2.1. Идентификација на соодветниот Хармонизиран европски стандард

2.1.1. Вовед

CPR идентификува два вида на техничка спецификација кои може да се кори-стат при добивање на СЕ- ознака. Според тоа, тоа се единствените начини на кои можат да се определат и декларираат својствата на производот. Хар-монизираните европски стандарди (hENs), кои се околу 500, ги покриваат нај-големиот број производи, додека пак технички оцени (ETAs; види подолу),

28

се однесуваат на производи кои излегуваат од опсегот на hENs. Со цел да сепостигне конзистентност, поранешните национални стандарди и национални-те одобренија се заменети со ENs и ETAs, а ова значи дека сите производи се оценуваат со користење на истите технички спецификации.

EN е доброволен (незадолжителен) докумет, па според тоа, тој самиот не е регулаторно барање. ENs се развиваат како одговор на мандатите и потоа ѝ нудат на Комисијата да ги земе превид како hENs. hENs се стандарди кои се развиваат како одговор на мандат (или барање за стандардизација) од стра-на на Европската комисија. Доколку Комисијата ги прифати стандардите, нивната референца се објавува во Службеното гласило на Европската Унија (OJEU). Објавувањето е точката која ги претвора незадолжителните EN во за-должителни hEN под CPR, и кога датумот на повлекување објавен во OJEU ќе доспее, производителите во EEA ќе мора да ги применат. Повеќето стандарди за градежни производи се подготвени од страна на CEN (European Committee for Standardization Европски комитет за стандардизација), секретаријатот со седиште во Брисел. Најголемиот број на ENs се или стандарди за производи или стандарди за тест-методи.

2.1.2. Стандарди за производи

Стандардите за производи се поделени на два вида: хармонизирани (што зна-чи „ja поддржуваат CPR и водат кон СЕ ознака“) и нехармонизирани. Со цел да се обезбеди СЕ ознака согласно CPR, производителот треба да се усогласи со хармонизираните европски стандарди за производи, доколку постојат. Нехармонизираните стандарди за производи се стандарди што ги покриваат производите или материјалите но не водат кон СЕ ознака.

Основната содржина на повеќето хармонизирани стандарди за производи е следнава:

• Цел

• Нормативни референци

• Карактеристики на производот (покриваат суштински и несуштински карактеристики)

• Методи за оцена

• Оцена и потврда на постојаноста на својствата

• Означување и етикетирање (види белешка 1 подолу)

• Анекс ZA: Врската на овој европски стандард со Регулативата (EU) No. 305/2011


2929

Стандардите за производи (како и многу други стандарди) содржат повеќе различни видови барања, чија природа зависи од глаголот кој се користи при нивното воведување:

• Нормативни барања воведени со „ќе“ (“shall” ); („Механичката сила ќе се оценува (евалуира) согласно 4.3“). Таквите одредби мора да се следат со цел да се постигне усогласеност со стандардот;

• Нормативни барања кои доколку се применливи, се воведени со „ако (доколку)...тогаш (во тој случај) ќе“ (by “If … then shall” ); („Ако се има на-мера производот да биде изложен на циклуси на одмрзнување/замр-знувања, тогаш загубата (губитоците) на маса ќе се тестираат со EN1234“). Овие својства треба да се следат само доколку условот „ако/до-колку“ е задоволен;

• Нормативни барања кои доаѓаат со избор, воведени со „ќе биде според X или Y“(“shall be by X or Y” ); („Отпорноста на лизгање ќе биде оценувана според Метод 1 или Метод 2“). Овде зборот „или“ обезбедува избор, ме-ѓутоа која опција и да се избере треба да се следи нормативно (види белешка 1 подолу);

• Информативни барања воведени со „треба“ (“should” ); („Производот треба да се чува во средина на контролирана температура“). Овие ба-рања се всушност препораки кои не мора да бидат следени;

• Со дозвола „би можело“ (“may”), останува опционо, и можност (ретко користена во стандардите, „може“ (“can”).

Сите суштински карактеристики на CPR треба да бидат покриени со норма-тивни барања.



30

Белешка1: Во време на пишувањето на овој Водич, многу hENs се „стари“ стандарди развиени под поранешната Директива за градежни производи (CPD). CPD-стандардите беа напишани на нешто поразличен начин отколку она што сега го бара Комисијата од CPR hENs. На пример, клаузулата „Ка-рактеристики на производот“ во CPD-стандардите најчесто се нарекува „Ба-рања“, и се користи (ITT) Почетно испитување на тип, наместо Определување на тип на производ (Product type determination-PTD). CPD-стандардите оста-нуваат валидни за СЕ ознака под CPR, иако производителите нив треба да ги применат согласно новите барања на CPR (објаснети подолу). Сè додека не се разјасни оваа ситуација, производителите треба да ги следат стандардите објавени во OJEU, со едно битно појаснување, особено ако се користи hEN за трговија надвор од ЕЕА:

Кога производителот посочува поранешен референтен број на стандард во неговата Изјава за својства (DoP) или во СЕ ознаката, ова посочува дека својствата на производот се оценуваат единствено во однос на суштинските карактеристики како што е наведено (утврдено) во Анекс ZA. Доколку даде референтен број на стандард надвор од Изјавата за својства (DoP) или СЕ ознаката (на пример во неговите трговски документи), тој тврди дека негови-от производ ги исполнува сите нормативни барања на стандардот.

Опсегот на стандардот за производ дефинира точно кои производи се по-криени од тој стандард и, во некои случаи, кои производи не се покриени. При одлучување кој стандард да се примени, производителите мора прво да го проверат опсегот за да се осигураат дека стандардот го покрива нивниот определен производ. Клаузулите за „Карактеристики на производот“ и „Мето-ди за оцена“ на стандардите најчесто се јасни сами по себе.

Од најголемо значење за производителите е содржината на Анексот ZA (Annex ZA). Aнексот ZA во смисла на стандардизација се смета за незадолжителен (информативен), меѓутоа, за целите на хармонизација со CPR мора да се следат неговите барања. Aнексот ZA воглавно се состои од три одделни кла-узули:

ZA.1 ги идентификува оние клаузули во стандардот кои ги покриваат сушти-нските (хармонизирани) карактеристики, т.е, оние за коишто мора да бидат декларирани (својства или „нема определени својства“). Една, некои или сите карактеристики дадени во нормативниот дел на стандардот, може да бидат суштински и треба да се декларираат, иако тие за кои им е потребна вредност на својствата (спротивно од NPD) може да зависат од производот и можната негова планирана употреба, меѓутоа производителот треба само да се усогласи со хармонизираните карактеристики со цел да се усогласи со CPR; тој нема потреба да оценува која било од незадолжителните карактеристики (на пример карактеристики на кои не се повикува ZA.1, кои не се вклучени во


31

Изјавата за својства (DoP) и кои не се покриени со СЕ ознаката);

ZA.2 дава оцена и потврда на постојаноста на својствата (AVCP) на системот (системите), кои мора да се следат со цел добивање СЕ ознака, додека ZA.3 дава повеќе детали за AVCP задачите, како дали некои од карактеристиките бараат тестирање за определување на типот на производот од трета страна додека други карактеристики се тестираат од страна на производителот (види подолу).

Некои од старите CPD-стандарди ја содржат клаузулата ZA.3, „СЕ ознаката“ може да содржи подклаузули покриени со сертификат за сообразност и/или изјава за сообразност. Неколку стандарди може исто така да содржат упатс-тва како да се направи Изјава за својства (DoP). Сертификатот или Изјавата се стари CPD барања па така мора да бидат игнорирани и барањата за Изјава за својства (DoP) не мора да бидат целосно обновени. Специфичните (точно определени) инструкции за производителот кога применува hEN под CPR се опишани во Дел 4 од овој Водич.

2.1.3. Изнаоѓање на соодветни стандарди за производ

Листата на hENs е достапна на веб-страницата на Комисискиот CPR: https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmonised-standards/con-struction-products_en

Од оваа општа веб-страница, може да се добие листа за пребарување на hENs со кликање на линк „Публикации во официјалното гласило“.

hENs се наброени по нумерички редослед и/или доколку листата се зачува како ПДФ-документ, може да се пребарува користејќи еден или повеќе клучни зборови со цел идентификација на веројатниот hEN за определен производ. Додека називот на hEN генерално ќе биде добра индикација дали стандардот покрива определен производ, според тоа, битно е производителите да го проверат опсегот на стандардот, кој најчесто може да се најде на веб-стра-ницата на CEN. Опсегот треба исто така да е достапен и на веб-страницата на Националните организации за стандардизација на земјите од Западен Балкан.

2.2. Патот до европска техничка оцена (European Technical Assessment)

Во поголемиот дел од овој Водич напишано e со термини на европските стан-дарди, бидејќи тие покриваат најголем број производи. Како и да е, постои уште еден начин на кој производителите може да добијат СЕ ознака за нивни-

https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmonised-standards/construction-products_en



32

те производи, а тоа е преку европска техничка оцена (ETAs), која се базира на Европски документ за оцена (EADs). Европскиот документ за оцена EADs се смета за техничка спецификација под CPR и е единствениот механизам врз основа на кој производителот може да добие СЕ ознака за градежен производ, типичен (но не единствен) за иновативни и нови производи за кои не постои hEN.

EAD е документ кој ги поставува основните карактеристики на производот, заедно со AVCP, Изјавата за својства (DoP) и барањата за СЕ ознака. Напишан е од Телото за техничка оцена (TAB), како одговор на барање на индивидуален производител. Така, додека hEN ги покрива сите производители на производи покриени со стандардот, EAD е во принцип спецификација за производите на одреден производител.

Сите тела-TABs работат во рамките на EOTA (the European Organisation for Technical Assessment – Европската организација за техничка оцена) и се признаени за компетентни од страна на земјите во кои тие се одвиваат, како и во другите земји. Кога телото TAB ќе напише нацрт на EAD, истиот се доставува на консултација кај другите тела-TABs, пред да се искористи за развивање на ETA за производителот.

Постојат два исклучока од специфични принципи на производителот. Под CPD се напишани Европските насоки за техничка оцена (ETAGs) и тие покриваат опсег на производи на сличен начин како и опсегот на hEN. Овие ETAGs мо-жеби се, a можеби и ќе бидат ажурирани така што ќе ги препознаат CPR

32


33

принципите, користени под CPR, па така, во тој случај, ETAG бзаирани на EAD не се специфицирани по производител. Како второ, кога ТАВ прима барање за EAD, најпрво ќе разгледа дали веќе постои EAD за сличен производ кој може да биде применет директно или применет во модифицирана (изменета) форма на новиот производ.

EAD може да се развие кога било доколку некој од следниве услови е применлив:

• Производот не е во опсегот на кој било постоечки hEN,

• Методот за оцена на hEN за барем една суштинска карактеристика е несоодветен,

• hEN не обезбедува метод за оцена за барем една од суштинските кара-ктеристики.

Издавањето на ЕТА бара производот да биде предмет на оцена од страна на ТАВ, а потоа и на процедура (види подолу), иако резултатите од оцената да-дена од ТАВ можат да се користат со цел да се задоволат PTD барањата на AVCP процедурата.

Градежен производ со ЕТА и исполнети барањата на AVCP-то мора да има Из- јава за својства (DoP) подготвена од страна на производителот и да носи СЕ ознака. Потоа производот може да биде пласиран на пазарот во која било земја членка на ЕЕА, и треба да остварува корист од истата претпоставка на коректност за својствата на производот кој носи СЕ ознака, согласно Хармонизираниот европски стандард. Заради потребата да се направи нацрт на EAD, и дејствијата на оцена кои треба да бидат изведени од страна на ТАВ, рутата на ЕТА до СЕ ознака е скоро секогаш поскапа од рутата на hEN. Производителите не го плаќаат полниот трошок за развивање на EAD, туку се појавуваат повисоки трошоци делумно заради ова, а делумно заради деј-ствијата преземени од страна на ТАВ при оцена на производот.

Кога еден производител ќе побара и ќе добие ЕТА, а според тоа и СЕ ознака, тоа не ги обврзува другите производители на истиот производ исто така да аплицираат за ЕТА. Иако производителите мора да применуваат релевантен hEN кога ќе биде објавен, употребата на EADs останува незадолжителна. Дали производителот ќе побара ЕТА, тоа останува во секој случај деловна одлука. Додека ЕТА-рутата е достапна за сите производители, каде било и да е нивното седиште, нема да се земе предвид понатаму во овој Водич заради нејзините високи трошоци, кои може да бидат голем товар за производителите од За-паден Балкан. Доколку производител од Западен Балкан сака ЕТА, тој треба да контактира ТАВ во ЕУ.


https://www.eota.eu/en-GB/content/how-to-find-a-tab/55/


34

2.3. Седумте основни барања за градежни објекти и друга применлива легислатива

2.3.1. Седумте основни барања за градежни објекти (BWR)

Регулаторните барања за BWR 7, во оние земји членки кои ги регулираат, се лимитирани на Правила за категории на производи (PCRs) – тип на Декла-рација за својства на околината (врз животната средина) (EPD). PCRs се изведени со примена на стандардот EN 15804. Ниеден hENs во моментов не ги покрива BWR 7, па според тоа производителите кои продаваат производи во земјите што ги бараат BWR 7, треба тоа да го вршат надвор од СЕ ознаката. Како што се осовременуваат (надградуваат) мандатите на CEN (процес кој во моментот на пишување на овој труд е во тек), BWR 7 ќе бидат вклучени во стандардите, што ќе доведе до тоа CEN да треба да ги ревидира hENs за да ги вклучи.

2.3.2. Опасни материи

Многу градежни производи се предмет на регулаторни барања во врска со опасни материи. CPR ги покрива можните ослободувања на такви супстанции во воздхот во просториите или во животната средина, пред сè штетните орган-ски соединенија (VOCs), ослободувањето на супстанции во површинските води и во водата за пиење и можните ослободувања на радиоактивни материи. Но, овие барања сè уште не се вклучени во многу hENs. Како дополнување, многу производи се исто така предмет на REACH Регулативата, како и на други Евро-пски и национални регулаторни барања во врска со опасни материи.

Третманот на опасните материи во hENs во моментов оди тешко. Многу посто-ечки hENs (од старите CPD), ги покриваат со општа изјава на производителот, дека тој треба да се усогласи со која било регулатива која сама по себе не е вклучена во hEN, но без да се каже како ќе го сторат тоа. Оваа изјава, како и да е, веќе не се прифаќа од Европската комисија во CPR стандардите. Во време-то на пишување на овој Водич, нема согласност за начинот на кој треба да се третираат опасните материи.

CEN препорачува дека ослободувањето во внатрешната средина и во живот-ната средина се тестира на стандардот EN 16516, и ослободувањето во по-вршинските води се покрива со двете технички спецификации, TS 16637-2 и TS 16637-3. Овие методи се скапи (EN 16516 на пример, чини €2 000 до €3 000 по тест), додека сите технички комитети на CEN не ја прифаќаат упо-требата на двете TSs. Во моментов, не постои ниту метод за тестирање на


35

радиоактивност. Понатамошна сугестија (препорака) е hENs воопшто да не го вклучуваат третманот на ослободување на опасни материи.

Доколку hENs не ги покриваат нити ослободувањето на опасни материи нити нивната содржина (многу материи, како што е азбестот, се контролирани во смисла на содржина, а не во смисла на ослободување), тоа не значи дека производителите се изземени од исполнување на релевантните регулаторни барања. Како дополнување, клаузулата за отсуство на опасни материи може да ги задолжи земјите членки да го регулираат на национално ниво, токму она што CPR и CPD претходно се обидуваа да го избегнат.

Во многу случаи, справувањето со повеќето опасни материи се базира на при-стап на здрав разум. Глинените цигли, на пример, не содржат азбест ниту пак ослободуваат VOCs, па така нема потреба за нив да се спроведува оцена за овие две опасни материи. Производителот кој ја следи REACH Регулативата и прибавува и користи листи за безбедност на податоци од добавувачите на сирови материјали и компоненти во однос на опасни материи и хемикалии, најверојатно ќе ги задоволи повеќето, ако не и сите релевантни регулаторни барања. Надвор од опсегот на целта на овој водич (упатство) е покривањето на примена на REACH Регулативата, но на интернет може да се најдат насоки, на пример на:

http://ec.europa.eu/environment/chemicals/reach/reach_en.htm, илиhttps://echa.europa.eu/regulations/reach/legislation.

Додека ситуацијата не стане појасна, на производителите им се предлага да ги следат сите релевантни препораки дадени во hENs, како и да ги следат барањата содржани во REACH Регулативата, и да се свесни за можното по-стоење на други европски или национални регулаторни барања.

2.3.3. Електрични, електронски, механички и други производи

Некои од градежните производи на електрично напојување (како врати и прозори на електрично напојување) се предмет на барањата на Директивата на ЕУ за машинство, 2006/42/EU и Директивата за елетромагнетна комоати-билност на ЕУ 2014/30/EU. Во случај на врати и прозори на електрично на-појување, постојат специфични анекси, Анекс ZB и Анекс ZС, кои ги покриваат барањата на овие две директиви.

Може да постојат и други електронски градежни производи или градежни производи со електрично напојување кои подлежат на други регулаторни барања, како Директивата за низок напон на ЕУ 2014/35/EU или Директивата


36

за екодизајн на ЕУ EU/2009/125, каде барањата не се вклучени во hENs под CPR. Во случај на сомнеж дали друга легислатива е применлива на произ-водот, производителот треба да побара совет или да направи сопствено ис-тражување. За секоја друга применлива легислатива, производителот треба да ја задоволи.

Онаму каде друга легислатива исто така бара СЕ ознака, постои само една СЕ ознака која е употребена, и оваа ознака е претпоставка дека производот ги исполнува барањата на релевантната легислатива за СЕ ознака.

2.4. Одговорности на различни учесници

2.4.1. Вовед

Постојат повеќе битни учесници вклучени во имплементацијата на CPR. Тие се:

• производители и други организации кои делуваат како „производител“

• други економски оператори: увозници и дистрибутери

• нотифицирани тела и други тела за оцена на сообразност (CABs)

• земји членки/ органи за надзор на пазар

• авторите на техничка спецификација

• купувачи/корисници/спецификатори на производите

Многу одговорности на овие актери (учесници/чинители) се опишани на друго место во овој Водич, како и во самата CPR. Табелата во 2.4.3 покажува на поедноставен начин кои се одговорностите и дејствијата за секој од нив.

2.4.2. Организации кои дејствуваат (делуваат) како „производител“

Увозникот или дистрибутерот кој го пласира производот на пазарот на ЕУ под сопствено име или трговска марка, се смета за „производител“ во рамки на значењето на CPR. Увозник или дистрибутер кој го видоизменува (моди-фицира) постоечкиот градежен производ на начин што значи дека својствата декларирани во Изјавата за својства (DoP) на оригиналниот производител може да дојдат во прашање, се смета за „производител“. Како производители, овие организации ги преземаат сите одговорности од CPR, имено AVCP-зада-


37

чите со цел докажување дека е применет hEN, вршејќи тестови или оцена на резултати, како и FPC сертификација доколку е релевантен, како и поседу-вањето на сертификат на производ на сопствено име доколку тоа се бара.

Ова може да создаде комплицирана ситуација и овде не е направен обид да се покријат сите можности. Првата го вклучува производителот склучувајќи договор со оригиналниот производител на производот, кој го обврзува ори-гиналниот производител да изведе контрола на фабричко производството (FPC), што му овозможува на производителот да ги искористи извештаите за оцена на видот на производот на првичниот производител (без да треба да повторува оцена на типот на производ) и FPC-сертификат (доколку е ре-левантен). Сертификат за производот (производи под AVCP-системот 1+ или 1) и Изјавата за својства (DoP) не може да биде пренесен од основниот про-изводител до производителот, и производителот мора да контактира ноти- фицирано тело за сертификација на производ со цел да обезбеди нов серти-фикат на свое име и да изготви Изјава на својства (DoP).

Увозникот или дистрибутерот кои се стекнуваат со право производители за еден производ не стануваат производители за други производи доколку не ги продаваат во свое име. Производителот мора секогаш да биде во можност да обезбеди документација поврзана со својствата на производите што ги продава, на органите за надзор на пазарот и други, вклучувајќи ги купувачи-те/корисниците во синџирот на набавки. Без разлика дали измената на производот се очекува да има влијание на декларираните вредности на свој- ствата во Изјавата за својства (DoP) е техничко прашање, кое треба да се разгледа од случај – до – случај. Измените на димензиите на самите произво-ди не ги менуваат нивните својства.

2.4.3. Одговорности и активности на CPR-учесниците

Следната табела ги сумира одговорностите на различните учесници во про- изводството, увозот, дистрибуцијата, контролата (надзор на пазарот) и употребата на градежни производи. Контролите за правилна употреба на производи (на пример, проектирање и контрола на градбата) не се појавуваат, бидејќи тие се надвор од надлежноста на CPR.

ОДГОВОРНОСТИ И АКТИВНОСТИ НА CPR-УЧЕСНИЦИТЕ

38

Учесници Одговорности Активности Забелешки

Производители AVCP на производи, Изјава за својства (DoP) и CE ознака.

Да се осигура дека AVCP задачите се извршени.Да функционира FPC.Обезбедува инструкции и безбедносни информации, онаму каде што е релевантно.

Производителите мора да ги следат сите промени, на пр. на производот или на hEN, што може да влијае врз декларираните својства.

Увозници и дистрибутери

Да се стават само сообразни производи на пазарот.Да се осигури дека производот има Изјава за својства (DoP), други информации и дека е со CE ознака.

Да се осигури дека се извршени задачите на AVCP и дека информацијата/означувањето е точно.Да не се продаваат производи во случај на сомневање.

Увозникот го става неговото име на производот, пакувањето или документацијата.

Нотифицирани тела (NB)

Други CABs

AVCP

AVCP

Испитување или сертификација на производот во зависност од AVCP системот.

Тестирање или инспекција, во име на производителот или други CAB.

Производителот има одговорност за својствата.Производителот може да користи лаборатории од трети лица.

Земји членки на ЕУ

Национална регулатива за градежни објекти.Имплементација на CPR.Извршување (преку надзор на пазарот).Отстранување на техничките бариери.

Воспоставува прописи, поставува ограничувања и ги разгледува и одржува.Види подолу надзор на пазарот.Дава претпоставка за својствата на CE означените производи.

CPR не ги менува регулативите на земјите членки

Органи за надзор на пазарот

Проверување на производите на пазарот.Извршување

Проверка на CE ознаката, изјавата или тестирањето на производите

Се применува само кога ќе се пласира на пазарот

Авторите на техничките спецификации (CEN, EOTA)Национални тела за стандардизација

Публикување/одржување на ENs, hENs, EADs and ETAsУсвојување на hENs and ENs

Подготовка (од надворешни експерти), одобрување и дистрибуција до NSBs (ENs)

Национални огледални комитети на CEN

Конфликтните спецификации мора да бидат повлечениКонфликтните стандарди мора да бидат повлечени

Корисници на производи

Правилен избор на производи, вградување, итн.

Мора да биде разбрана Изјавата за својства (DoP) и информациите на CE ознаката

Производителот не е одговорен за неточен избор или вградување


39

ДЕЛ 3 – ЧЕКОР 3: ПОДГОТВИТЕЛНА РАБОТА

3.1. Подготвување на техничката документација

CPR Член 11.1 бара производителот да изготви техничка документација во која ги опишува сите релевантни елементи поврзани со системот баран од AVCP, но за разлика од друга легислатива на ЕУ, CPR не дава насоки што оваа техничка документација треба да содржи. Без разлика, дали се нарекува „технички до-кументи“ или некако поинаку, во секој случај е корисна за производителите со цел подготовка на документацијата која треба да се состави. Оваа доку-ментација потоа треба да се достави до кое било нотификационо тело кое учествува во AVCPсистемот (види подолу).

Откако почетните AVCP-задачи ќе бидат извршени, техничката документација може да се комплетира со приклучување на извештаи од тест или оцена, FPC-сертификат или сертификат за производ (доколку тоа е сходно) и, според тоа, тоа е корисен документ кој треба да се достави до органите за надзор на пазар или увозниците, доколку тие тоа го бараат.

Опишувајќи ги сите аспекти на производот и системот за контрола на про-изводство, применетиот hEN и техничката документација им помага на про-изводителите да идентификуваат кога нешто се менува, што може да бара повторна оцена на производот. Ова е покриено во дел 6.

Типичната техничка документација треба да ги содржи следниве информации:

• Опис на производот или производите

• Шифри на артикли, варијанти, фамилии, кога е релевантно

• Опис на материјалите и компонентите во производот

• Метод на производство

• Систем на менаџмент на квалитет (Контрола на фабричко производство)

• Извештаи за тест и оцена, друг документарен доказ

• Сертификат за производ или FPC-сертификат

• Изјава за својства и СЕ ознака

Описот на производите и шифри на артикли, варијантите итн. секции треба да ги покрива сите производи (доколку се повеќе од еден) кои ги покрива техни-


40

чката документација. Треба да содржи доволни детали за да биде во состојба единствено да го идентификува производот. Ако се користат варијантите или фамилиите на производи (види дел 4), на пример, еден резултат на тест се ко-ристи со цел да се покријат повеќе слични производи, добро е тие да бидат споменати во кои било извештаи од тестирања или сертификати, бидејќи во тој случај нема сомнеж дека сите се покриени. Доколку производот е фабрикуван (на приимер партиција од ѕид или прозор), може да се вклучи и тоа.

Описот на материјалите и компонентите треба да вклучува целосни специфи-кации и назив на добавувачот или добавувачите. Ова е особено битно доколку правиме промена од еден на друг добавувач (дури и кога спецификациите остануваат исти) и може да се сменат декларираните својства. Методот на производствен оддел и оддел Контрола на фабричко производство, нема по-треба да се опишуваат во секој фаза, меѓутоа треба да се идентификуваат во клучните фази кои се од влијание на својствата на производот.

Доколку производителот се потпира на листите за безбедност на податоци со цел да се справи со опасните материи, или други документи за да ги докаже својствата на сировините или компонентите, истите треба да бидат вклучени во делот кој ги содржи извештаите од тестови и оцена. Техничката документација е комплетна тогаш кога AVCP-задачите се завршени и сертификатите (доколку се неопходни) се добиени. За AVCP-системот 1+ и 1 производите, Изјавата за својства (DoP) и СЕ ознаката, откога ќе се подготвени, треба да бидат про-верени од сертификационо тело.

3.2. Идентификација на системот за оцена и потврда на постојаноста на својствата (AVCP)

3.2.1. Вовед

Сите hENs, во ZA.2, содржат информација за AVCP-системот или системите кои треба да се применат на производот, и ова е објаснето во ZA.3 (ZA.2.2 во постарите hENs), што опишува како системите функционираат. CPR обезбе-дува четири основни AVCP системи, со систем избран врз основа на битноста на улогата на производот во рамките на градежните објекти, и стабилноста на производот и процесот на производ. Конструктивните производи и произ-водите поврзани со противпожарна заштита ги поседуваат највисоките си-стеми. Тие системи се:


41


•Систем1: сертификација на производ (Систем 1+ го вклучува и надзорно тестирањето)

•Систем2+:сертификација на FPC базирано на почетна и понатамошна оцена

•Систем3: определување на тип на производ од страна на нотифицирана лабораторија за тестирање

•Систем4: декларација на својствата од производителот.

AVCP-системот не го подобрува нивото на својствата на производот; туку са-мо ја подобрува довербата која може да се даде во декларираните својства. Како дополнување, не во случај AVCP процесот на „авторизација“ да го стави производот на пазарот. Производителот не може да ги пласира производите на пазар без извештај за тестирање или сертификати, но овие документи само индицираат дека во одреден момент во времето, или за одреден тестиран примерок, производот има својства кои треба да се декларираат и дека FPC-системот е адекватен. Секогаш одговорноста е единствено на производителот да обезбеди производот кој го пласира на пазарот да ги има точните нивоа на својства, и дека продолжува да го работи FPсистемот правилно.

Всушност, AVCPсистемите се во главно алоцирани кон специфично насочени цели на производите, на пимер, кон одредени суштински карактеристики, по-веќе отколку кон производот сам по себе. Како реакција на пожар, од AVCP системот зависи класификацијата на својства на производот. AVCP е, според тоа, често кумулативен процес. Производот под AVCP систем 1+ или 1 ќе има една или повеќе карактеристики тестирани од страна на нотифицирано те-ло за сертификација на производ, додека другите карактеристики може да се тестираат од страна на нотифицирана тест лабораторија, а некои од самиот производител. Телото за сертификација ја презема одговорноста за осигу-рување дека сите задачи се исполнети, но не мора самиот да ги изведе сите.

Слични принципи се применливи на Системот 2+ и 3. Додека нотифицираното сертификационо тело го оценува FPC-системот на производителот, некои су- штински карактеристики може да бараат тестирање од нотифицирана лабо-раторија за тестирање на одговорност на производителот, а некои и од самиот производител. Под Систем 3, некои карактеристики треба да се тестираат од нотифицирана лабораторија, а други од страна на производителот.

Доколку производителот нема сопствена опрема за тестирање на каракте-ристиките под AVCP Систем 4, дозволено му е да користи лабораторија за тестирање на трета страна по сопоствен избор, сето тоа доколку е технички компетентна. На нотифицираното тело не му е дозволено да изведува тести-рања од Систем 4 и, дури и телото да е нотифицирано за други тестови, кога

ЗАДАЧИ ЗА СЕКОЈ AVCP-СИСТЕМ

Системизаоценаипотврданапостојаностнасвојствата 1+1 2+ 3 4

Задачи под одговорност на производителот

Контрола на фабричко производство (FPC)

Понатамошно тестирање на примерок земен од фабрика

Определување на тип на производ од производителот

–

–

Задачи на нотификацискототело

Сертификација на постојаност на својствата

Иницијално испитување на FPC

Сертификација на FPC

Надзор на FPC

Определување на тип на производ од сертификациско тело

Надзорно испитување на примероци пред да се пуштат на пазарот

Определување на тип на производ од нотифицирана лабораторија за испитување

– –

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

= Задачи кои се секогаш потребни

= Задачи кои се понекогаш потребни

– = Задачи кои не се потребни

презема тестирање од Систем 4, извештајот од тестот не може да содржи ка-ква било референца на лабораторијата која е нотифицирана.

Описот од погоре на задачите на секој AVCP-систем се сумира според следнава табела. Во случај на каков било сомнеж, деталите во врска со тоа кој систем (и) е применлив, може да се најдат во мандатите за стандардизација, кои мо-же да се најдат на: http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/mandates/index.cfm;jsessionid=D-C44C63A832C8BBA62E76514CFEBA51F.cfusion22204?fuseaction=refSearch.main&CFID=15470762&CFTOKEN=3d7b86fdff282b5f-1E259D3B-C7CA-B56C-C6C203612B4B281D

42

http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/mandates/index.cfm;jsessionid=DC44C63A832C8BBA62E76514CFEBA51F.cfusion22204?fuseaction=refSearch.main&CFID=15470762&CFTOKEN=3d7b86fdff282b5f-1E259D3B-C7CA-B56C-C6C203612B4B281D




Произ- води Планиранаупотреба Ниво(а)или

класа(и)AVCP систем

Рамни или профили- рани плочи

Покривање на крововите е предмет по прописи за реакција од пожар

A1*, A2*, B* и C*

A1**, A2**, B**, C**, D и E

(A1 до E)***, F

1

3

4

Покривање на крововите е предмет по прописи за заштита од надворешен пожар

Производи кои бараат тестирање

Производи кои што можат да ги задоволат барањата без тестирање

3

4

Покривање на крововите е предмет по прописи за заштита од опасни супстанци

– 4

Покривање на крововите за сите останати кориснци

– 4

3.2.2. AVCP-системи во детали

Многу постоечки стандарди започнуваат со целосна презентација на AVCP-системите, проследено со една или повеќе табели за секој специфичен AVCP-систем кој ги идентификува задачите за различни страни. Неодамнешните упатства од CEN сугерираат дека првата табела веќе не треба да биде вклу-чена. Меѓутоа, овде е даден примерот, бидејќи таквите табели моментално фигурираат во толку многу HENs.

Следнава табела е земена од prEN 16153:2013, Прозирни повеќеслојни поли-карбонатни (PC) плочи за внатрешна и надворешна употреба кај покривите, ѕидовите и плафоните – Барања и методи на тестирање

Tабела ZA.2 – Системи на AVCP


43

Панели

Надворешни плафони е прдмет по прописи за реакција на пожар

A1*, A2*, B* и C*

A1**, A2**, B**, C**, D и E

(A1 до E)***, F

1

3

4

Надворешни завршни ѕидови е предмет по прописи за опасни материи

– 3

* Производи / материјали за кои e јасно препознатлива фазата во производствениот процес, резултира со подобрување на класификацијата на реакција на пожар (на пример, додавање на отпорност на оган или ограничување на органски материјал). Производите за заштита од пожар се под систем 1.

** Производи за кои не постои јасно препознатлива фаза во производствениот процес, што резултира со подобрување на класификацијата на реакција на оган (на пример, додавање на отпорност на оган или ограничување на органски материјал).

*** Производи / материјали кои не бараат тестирање за реакција на пожар (на пр. Производи / материјали од класа А1 според Одлуката на Комисијата 96/603 / ЕЗ

Систем 1: Види Регулатива (EU) No. 305/2011 (CPR) Annex V, 1.2.



Ова ја покажува типичната ситуација каде што постојат различни AVCP-си-стеми во зависност, прво на својствата за реакција на пожар и, второ, на планираната крајна употреба (па според тоа карактеристиките се декларирани) на производот. Доколку производот постигнува реакција на пожар од Класа А1 до С како резултат на дополнување на блокатори на оган или други активни

ограничувачи на органскиот состав, вкупниот AVCP-систем ќе биде Систем 1, што би значело интервенција на нотифицирано тело за сертификација на производ, кое ја тестира реакцијата на пожар и презема одговорност дека сите другите задачи се извршени. Ова тело за сертификација ќе го оценува FPC-системот на производителот.

Во рамки на севкупниот AVCP Систем 1, две други карактеристики потпаѓаат под AVCP Систем 3: надворешни противпожарни својства и/или опасни ма- терии за производи што се користат за ѕидови и плафони. Доколку произво-дителот сака да ги декларира овие две карактеристики, тие бараат тестира-ње од нотифицирана лабораторија за тестирање. Сите други карактеристики (стандардот вклучува многу други битни карактеристики, на пример отпор-ност на водена пареа, влијание и својства на отпорност на радијација) пот-паѓаат под AVCP Систем 4, што значи дека тие се оценуваат од страна на самиот производител или од ненотифицирана лабораторија за тестирање на трета страна. Откако ќе се достапни сите извештаи за оцена, телото за сертификација на производ ги вреднува, заедно со својствата на реакции од пожар и извештајот за евалуација на FPC, со цел да одлучи дали да издаде сертификат за производот.

Во секој друг случај, највисок AVCP-систем е Систем 3 (реакција на пожар, како што е прикажано во фуснота **, тестирање за надворешни противпожарни својства и/или опасни материи за ѕидови и плафони). Во овој случај, не по- стои нотифицирано тело за сертификација на производ кое учествува, ниту нотифицирано тело за оцена на FPC. Наместо тоа, производителот прави те- стови на една или повеќе од овие три карактеристики од страна на нотифи-цирана лабораторија за тестирање, и која било од основните карактеристики која има намера да ја декларираи се тестира од самиот производител или од лабораторија на трета страна.

Доколку ниедна од карактеристиките што треба да се декларираат не го носи производот во AVCP Систем 3, производот ќе потпадне во рамки на AVCP Систем 4 и сите декларирани карактеристики ќе му бидат тестирани од страна на самиот производител под сопствена одговорност. Како во Систем 3, така и во Систем 4, производителот мора да работи со FPC систем, но без оцена од нотифицирано тело. Истата логика може да се искористи за читање на AVCP-табелата која го комбинира AVCP Системот 2+, нотифицираното тело за сертификација на FPC-систем, со карактеристики оценети било под Систем 3 или Систем 4, и за табела каде се применливи само Систем 3 и 4. Што и да се појавува во hEN во однос на AVCP не ја заменува правната од-говорност на производителот да употреби AVCP-систем или системи како што е опишано од Одлуката на Комисијата или делегираниот акт. Грешките во hENs

се ретки, но некогаш се случуваат. Исто така, можеби е изненадувачки (иако всушност точно) дека опасните материи за кровните производи се оценуваат под AVCP Систем 4 додека оние за ѕидови и плафони бараат Систем 3.

Често чуена поплака во врска со AVCP е дека дискредитиран производител може да избере да декларира само една карактеристика и да избира да ја те-стира најевтината. Тогаш тој ќе профитира од СЕ ознаката за многу намален трошок. Ова може да е вистина теоретски, но во пракса е тешко веројатно. Доколку корисникот на производот треба да купи производ со само една или неколку декларирани карактеристики, и да го користи за крајна цел каде што се потребни други карактеристики, тој нема да ги почитува регулаторните барања за таа крајна употреба. Такви производи може да се дозволени на па-зарот со СЕ ознака, но производителот брзо ќе сфати дека никој не ги купува.Она што е вистина, во секој случај е дека производите кои се чини дека се

46

Задачи Содржинаназадачата

Клаузу-линаAVCP коитребадасеприме- нат

Задачи на произво-дителот


Параметри поврзани за сите основни карактеристики од Табела ZA.1 релевантни за планирана употреба, а кои се декларирани

5.3 и Анекс А

Понатамошни тестирања на примероци земени во производствениот погон од страна на производителот во согласност со предвидениот план за тестирање

Сите основни карактеристики од Табела ZA.1 релевантни со планираната употреба кои се декларирани

идентични, може да се на продажба, на пример, кај градежните трговци, но со различен сет на декларирани карактеристики. Во таков случај, купувачот на производите мора да се осигури дека избира единствено од оние производи кои ги задоволуваат неговите барања.

Кога табелата од погоре се појавува во hEN, и во hENs каде што не се појавува, постојат натамошни табели што го опишуваат секој применлив AVCP-систем во најситен детаљ. Следниве три табели се преземени од prEN 14449:2017 Гра-дежно стакло - Повеќеслојно стакло и повеќеслојно сигурносно стакло - Оцена на сообразност - Стандард на производ како пример. Овие производи од стакло исто така следат AVCP 1,3 и 4 комбинации, но од различни причини. Во овој случај тоа е отпорноста на пожар, отпорност на куршум (непробојност од куршум) и експлозија, кои доколку се декларираат, го сместуваат производот во AVCP Систем 1.

Табела ZA.3.1 - Задачи од AVCP за ламинирано стакло/ламинирано безбедносно стакло под систем 1

47

Задачи на нотифици-рано тело за сертифика-ција на производ

Оцена на својства на градежниот производ врз основа на тестирања (вклучително земање на примероци), пресметки, табеларни вредности или описна документација за производот

Основни карактеристики релевантни за планирана употреба, кои се декларирани, имено:

- Отпорност на оган

- Отпорност на куршуми

- Отпорност на експлозија

- Трајност/усогласеност на производот, декларирајќи барем една од горе наведените карактеристики

5.2

Почетен преглед на производствен погон и на контролата на фабричко производство (FPC)

Параметри поврзани со следните карактеристики од Табела ZA.1 релевантни за планирана употреба, кои се декларирани, имено:




Документација на контролата на фабричко производство (FPC).

5.4

Континуиран надзор, оцена и евалуација на контрола на фабричко производство (FPC)

Параметри поврзани со следните карактеристики од Табела ZA.1 релевантни за планирана употреба, кои се декларирани, имено:




Документација на контролата на фабричко производство (FPC).

5.5

48

49

Оваа табела е можеби полесна да се разбере од поопштиот Систем за оцена и потврда на постојаност на својства (AVCP) прикажан претходно. Јасно може да се види кои карактеристики се тестирани од или под директна одговорност на нотифицирано тело за сертификација на производ. Но, иако сите други карактеристики се одговорност на производителот (што значи систем на AVCP 3 или 4), тоа не може да се види од оваа табела. Треба да се извлече од читање на следните две табели.



Клау- зулинаAVCP коитребадасеприме- нат

Задачи на производи-телот


Параметри поврзани за сите основни карактеристики од Табела ZA.1 релевантни за планирана употреба, а кои се декларирани

5.3 и Анекс А

TЗадачи на нотифицирана лабораторија

Нотифицираната лабораторија ја оценува работата врз основа на тестирање (врз основа на земање примероци извршени од страна на производителот), пресметка, табеларни вредности или описна документација на градежниот производ.

Основни карактеристики релевантни за планирана употреба кои се декларирани, имено:

- Реакција на оганб

- Перформанси на надворешен оганa

- Отпорност на провала

- Отпорност на удар од висечко тело

- Директна воздушна звучна изолација

- Термални својства

- Својства на зрачење:

- светлина за пренесување и рефлексија

- карактеристики на соларна енергија

- Трајност на производот

5.2

а) За производи кои бараат тестирање.

б) За Еврокласи А1, А2, B, C, D, E, под систем 3.


50

51


Клаузу-линаAVCP коитребадасеприме-нат

Задачи на производи-телот

Оцена на својства на градежниот производ врз основа на тестирање, пресметки, табеларни вредности или описна документација за производот

Сите основни карактеристики од Табела ZA.1, со исклучок на тие кои се наведени во Табелите ZA.3.1 и ZA.3.2

Трајност на карактеристиките под AVCP Систем 4

5.2

FКонтрола на фабричко производство (FPC)

Параметри поврзани со сите основни карактеристики од Табела ZA.1 релевантни за планирана употреба, а кои се декларирани

5.3. и Анекс А




52

Free search

Construction Products Legislation only

Keyword On Body

Keyword On Legislation

Keyword On Articles/Annexes

Keyword On Procedures

Keyword On Products

Keyword On Decisions

Keyword On Intended uses

Keyword On AVCP system

Keyword On Tecnical specifications

Keyword On Body function

All legislation

Табелата ZA.3.2 погоре укажува на тоа кои карактеристики доаѓаат под AVCP Систем 3, и овие исти карактеристики се исто така под Систем 3, за производи кои доаѓаат во Систем 1 според Табела ZA.3.1. Од ова произлегува дека единствените карактеристики кои спаѓаат во АVCP Систем 4 се оние кои не се тестирани од тело за сертификација (Табела ЗA.3.1) или од нотифицираната лабораторија за тестирање (Табела ЗA.3.2). Треба да се потенцира дека реакцијата на оган не е вклучена како карактеристика под AVCP Систем 1 во табелата ЗA.3.1, бидејќи стаклените производи не се од типот кој бара те-стирање од Системот 1.

3.3. Избор на тела за оцена на сообразност

Сите нотифицирани тела се наведени во листата на ЕУ НАНДО (NANDO) базата на следната веб - страница:

http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/nando/Од оваа страница, со избирање на „Слободно пребарување" (“Free search”) се појавува следната страница:

Најкорисното пребарување е „клучен збор за техничките спецификации“ (“Key- word on Technical specifications”), каде што може да се вметне бројот на стан-дардот. Ова води кон листа на сите нотифицирани тела кои работат според тој стандард. На пример, пребарување со користење на "EN 197-1", Common cements, води до листа на сите нотифицирани тела, од кои на следната слика се прикажани првите неколку.

http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/nando/


53

Bodies Found : 85

Search criteria :

Technical specifications : EN 197-1

Withdrawn/Expired/Suspended Notifications/NBs are not displayed in this list,you can find them in the Body module under the hyperlink

"Withdrawn/Expired/Suspended Notifications/NBs"

Body type Name▲ Country▲

► NB 0038 Lloyd's Register Verification Limited United Kingdom

► NB 0050 National Standards Authority of Ireland (NSAI) Ireland

► NB 0068 Mit International Testing S.r.l. Italy

► NB 0086 BSI United Kingdom

► NB 0099 AENOR INTERNACIONAL Spain

► NB 0302 ANCCP Certification Agency Srl Italy

► NB 0333 AFNOR Certification France

► NB 0370 LGAI TECHNOLOGICAL CENTER, S. A./Applus Spain

Откако производителот ќе идентификува кој AVCP систем се применува за неговиот производ / планирана крајна употреба (која е одговорноста на про- изводителот, а не онаа на кое било нотифицирано тело), и сè додека тоа не е Систем 3 или 4, тој треба да пристапи, прво на тело за сертификација на производи (системи 1+ и 1) или тело за сертификација на контрола на фа-бричко производство (FPC) (системи 2+). Под Системи 1+ и 1, телото за сертификација на производи ја зема севкупната одговорност за земање при-мероци од производи во постапка при определување на тип на производ и за потврда дека сите задачи се извршуваат правилно. Постои ризик дека ако производителот пристапил кон нотифицирана лабораторија за претходни тестирања, или сам ги извршил тестирањата, пред да пристапи на тело за сертификација, може да предизвика загриженост, особено за тоа како произ-водите се избрани за тестирање.

Според Систем 2+, можно е задачите на двете тела, за инспекција на кон-трола на фабричко производство (FPC) и сертификација на контрола на фа-бричко производство (FPC), да бидат изведени од исто тело, но, иако ова не е случај, секоја инспекција е направена под директна контрола на телото за


54

сертификација за контрола на фабричко производство (FPC). Значи, секој про- изводител кој прв му пристапил на инспекциското тело, може да очекува де- ка телото за сертификација подоцна нема да ги прифати резултатите од ин-спекцијата како основа за издавање на сертификат за контрола на фабричко производство (FPC). Меѓутоа, според овој Систем, телото за сертификација на контрола на фабричко производство (FPC), нема право на (и)збор во врска со тоа која нотифицирана лабораторија(и) за тестирање(а) производителот ја избира, ниту во однос на компетентноста на самиот производител кога тој сам ги извршува тестовите.

Според Системот 3, производителот треба да им пристапи на толку нотифици-рани тела колку што е потребно за да ги тестираат сите карактеристики за кои се потребни лабораториски тестирања во нотифицирана(и) лабораторија(ии), и никој од нотифицираните тела нема право на збор за изборот на тела напра-вен од самиот производител.

Според системот 4, сите почетни испитувања за определување на тип(ови) на производ се изведуваат од самиот производител и не е вклучено ниту едно нотифицирано тело. Меѓутоа, ако производителот избира, од која било причи-на (на пример, тој ги нема потребните капацитети за тестирање), тој има право да ги изврши тестовите од кое било надворешно тело кое може, но и не мора да биде нотифицирано. Во овој случај, сепак, телото нема да работи како но- тифицирана лабораторија за тестирање. Производителот, исто така, има пра-во да побара совет од нотифицираните тела во која било фаза од процесот на оцена и потврда на постојаност на својства (AVCP), но исто така, треба да биде свесен за неговите права и обврски, за да се увери дека секој совет што го добива е навистина точен.

Производителот треба само еднаш да добие СЕ ознака, од еден или од еден сет нотифицирани тела, за да му биде дозволено да го продаде својот про-извод низ целата Европска економска област (ЕЕА). Земјите членки не можат да инсистираат производот повторно да биде тестиран, односно оценет, од нивни нотифицирани тела. Подеднакво, производител може да им пристапи на нотифицирани тела во која било од земјите членки и не мора да ги користи тие тела во својата земја членка или оние во земјатачленка примател. Во принцип, сите нотифицирани тела се еднакво компетентни, а земјите-членки не можат да ги дискриминираат производите оценети од кое било нотифицирано тело. Меѓутоа, изборот на телата кои би се користеле, може да биде предмет на следните размислувања:

• Производителот да е запознаен со „локалните“ тела и за да нема јазични тешкотии при работењето со нив,


55

• Од друга страна, нотифицираното тело во земјата на дестинација на про-изводот при извезувањето може да обезбеди вредни информации за ус-ловите и барањата на локалниот пазар,

• Набавувачите може да имаат наклонетост за производи оценети од но-тифицирани тела во нивната земја.

Производителите надвор од ЕУ може да им пристапат на нотифицирани тела во која било земја членка, но најдобро е да им се советува да им се обратат на оние во нивниот најголем пазар. Додека земјите од Западен Балкан не потпишат трговски договор со ЕУ, тие не можат да имаат сопствени нотифи- цирани тела (но телата со седиште во ЕУ може да имаат филијали/прет-ставништва во овие земји). Производител од Западен Балкан мора да користи нотифицирано тело со седиште во ЕУ / ЕФТА за трговија во Европската еко-номска област (ЕЕА), но за национална трговија или трговија со соседните земји нема такво ограничување.

3.4. Процес на нотификација

Терминот „нотификација“ се однесува на постапката со која една земја членка ја информира Европската комисија, а со тоа и сите други земји членки, дека смета дека едно тело основано на нејзина територија е компетентно за вршење на една или повеќе од трите задачи за оцена и потврда на постојаност на својства (AVCP). Успешно нотифицирање значи дека телото потоа може да ја изврши задачата(ите) за која е нотифицирана, како поддршка во барањето за CE ознака на производителот.

Иако деталните одредби за нотифицирање малку се разликуваат помеѓу земјите членки, истите основни принципи се однесуваат на сите нотифицирани тела:

а) Телата за сертификација на производ и сертификација на контрола на фабричко производство (FPC) се нотифицирани согласно хармо-низирани стандарди (hEN) за производи и не можат да обезбедат услуги за оцена и потврда на постојаност на својства (AVCP) за про-изводи за кои не се нотифицирани (телото, се разбира, може да бара проширување на опсегот);

б) Лабораториите за тестирање се нотифицирани за специфични тестира-ња за кои се компетентни да ги изведуваат, генерално референтни со европските стандарди за тестирање таму каде што постојат, или во

зависност од кој било документ кој го содржи тестирањето. Бидејќи поимот „тестирање“ исто така се однесува и на пресметување, телата исто така може да бидат нотифицирани и за вршење пресметки;

в) Сите нотифицирани тела може да ја демонстрираат својата компетен-тност во нивната земјачленка и во многу случаи, ова ќе биде со на-ционална акредитација согласно ISO/IEC 17065 за сертификација напроизводи, ISO / IEC 17065 или ISO / IEC 17021 сертификација наконтрола на фабричко производство (FPC) и ISO/IEC 17025 за тести-рање/пресметки. Сепак, сите нотифицирани тела не треба да бидат акредитирани (особено лабораториите што нудат специјализирани те-стирања кои не ја оправдуваат акредитацијата);

56

г) нотифицираното тело има право да поддоговори некои од задачите од системот за оцена и потврда на постојаност на својства (AVCP) за кои е одговорно (на пример, телото за сертификација на производи мо- же да врши поддоговор за инспекција на контрола на фабричко про-изводство (FPC) и тестирање). Не може, сепак, да ги поддоговори сите свои активности, ниту пак може да поддоговори одговорност;

д) земјата членка може да пријави малку или толку нотифицирани тела колку што сака, и може да нотифицира повеќе од едно тело за да ги понуди токму истите задачи за истите производи. Телата кои не се ос-новани во една од земјите на Европската економска област (ЕЕО) или во земји кои немаат договор за слободна трговија со ЕУ, моментално не можат да бидат нотифицирани, иако тие можат да работат како по-дизведувач на соодветно нотифицирано тело;

ѓ) освен ако тие немаат конкретни причини да мислат поинаку, сите земји членки мора да ги земат предвид сите соодветно нотифицирани тела како подеднакво компетентни.

Бидејќи различните системи за оцена и потврда на постојаност на својства (AVCP), во зависност од системот што се применува, може да вклучи различни тела кои вршат различни задачи, кои се нотифицирани за кој било производ или група производи. Телата кои работат на подизведување на услуги, за друго нотифицирано тело, не мора самите да бидат нотифицирани за задачи што ги изведуваат согласно поддоговорот, но тие може да бидат нотифицирани за истите задачи за други производи или системи за атестирање. На пример, лабораторија за тестирање која подизведува тестирања за производи под Систем 1, не треба да биде нотифицирана за тие производи, но може да биде нотифицирана за исти или различни тестови под Систем 3.

ДЕЛ 4 – ЧЕКОР 4: ПРИМЕНА НА СТАНДАРДОТ

4.1. Избор на карактеристика(и) којашто треба да се оцени(ат)

Како што е објаснето во Точка 2, многу хармонизирани стандарди (hEN) ги опфаќаат и суштинските карактеристики и несуштинските карактеристики. За да се исполнат одредбите од CPR, треба да се разгледаат само основните карактеристики (оние идентификувани во Анекс ZA1). Следнава табела, пре- земена од нацрт prEN 14351-1 Прозорци и врати - Стандард за производ, ка-рактеристики - Дел 1: Прозорците и надворешните пешачки врати го илустрираат ова.


57


58

СУШТИНСКИКАРАКТЕРИСТИКИ НЕСУШТИНСКИКАРАКТЕРИСТИКИ

Ослободување од опасни материи Пропуштање вкупна сончева енергија

Отпорност на удар Пропуштање светлина

Акустични карактеристики Мануелни оперативни сили

Водонепропустливост Механичка сила

Отпорност на оптоварување од ветар

Вентилација

Коефициент на пренос на топлина Отпорност на куршуми

Пропустливост на воздух Отпорност на експлозија

Карактеристики на зрачењеОтпорност на повторливо отворање и затворање

Носивост на сигурносни уреди Однесување меѓу различни клими

Сооднос на површина на рамка FF Отпорност од провала

Безбедност на децаМеханички перформанси на сврзувачко застаклување

Издржливост

Карактеристики за прозорци од prEN 14351-1


59

Чиста случајност е дека има речиси толку многу суштински како несуштин-ски карактеристики. Некои хармонизирани стандарди (hEN) содржат само суштински карактеристики (на пример, цемент), додека, во сосема друга крај-ност, хармонизиран стандард (hEN) за туш кабини има само една суштинска карактеристика. Повеќето хармонизирани стандарди (hEN) имаат нешто по-меѓу нив. Не е во опсегот на овoј Информативен водич да се дискутираат несуштинските карактеристики. Сепак, производителот на прозорец кој сака да тргува во ЕУ, сепак, треба да идентификува кои од несуштинските барања се потребни од неговите клиенти, а потоа соодветно да ги декларира. Ова е дел од процесот на проценка на пазарот опишан погоре.

Изборот на производителот кои суштински карактеристики да ги декларира е важен, од гледна точка на CPR. Нацрт-стандардот дава некои насоки за ова, на пример, две барања за издржливоста против ултравиолетово (УВ) зрачење се однесуваат само на пластични прозорци. Безбедноста на децата е прикажана како релевантна само кога постои ризик за пад од височина, акустичните перформанси се означуваат само како „кога е потребно“, додека преносот на топлина и пропустливост на воздух се прикажани како „ за употреба само каде што се бараат топлински перформанси“.

CPR секогаш бара за својство да се декларира барем една суштинска кара-ктеристика. Производителот кој ги објавува сите или повеќето од суштинските карактеристики, ги максимизира можните крајни употреби на неговите про-изводи. Важен дел од „проценката на пазарот“ што треба да го направи про-изводителот е проценка кои карактеристики да се декларираат.. На пример, прозорците што се продаваат во Германија мора да постигнат најмалку класа Е на реакција на оган, така што производителот кој цели на германскиот пазар ќе треба да декларира суштинска карактеристика за реакција на оган. Другите земји членки можеби нема да имаат барања за реакција на оган на прозорците (барем не за некои крајни планирани употреби) и така, за овие пазари, не е потребна оценка на реакција на оган.

4.2. Примена на AVCP системот

Точка 3 погоре го објаснува делот кој што прави во AVCP; оваа точка разгледува што треба да се направи, имено одредувањето на типот на производот и контролата на фабричко производство. Во повеќето случаи, хармонизирани-те стандарди (hEN) одредуваат што треба да се направи за овие две задачи, но овој дел дава дополнително објаснување. Следните две точки ги разгледуваат поедноставувањата што ги нудат подеднакво самиот CPR и стандардите.

Стандардите за производ содржат збир карактеристики на својство кои се од-несуваат на производот. Тие можат да се опишат на неколку различни начини и следниве примери се типични примери:


60

• декларирано својство, кога производот е тестиран и резултатот е де-клариран, без ограничување на вредноста што треба да се добие; ова е случај за повеќето карактеристики на производот;

• граничните вредности се вредности кои, ако производителот одлучи да ги декларира карактеристиките за кои важат тие вредности, мора да бидат исполнети или надминати;

• класи, обично дефинирани со пониска и повисока вредност, помеѓу кои треба да се движат перформансите на производот;

• барања за „поминува / не поминува“ (терминот „успешно / неуспешно“ до- ведува до заблуда бидејќи вообичаено производот мора да „помине“). „Поминува / не поминува“ веќе не е дозволено во хармонизираните стан-дарди (hEN) (иако тие продолжуваат да постојат во постарите стандарди, но повеќето „поминува / не поминува“ термини може да се изменат во гранични вредности).

Сите клазули на AVCP содржат подклаузула со наслов „Определување тип на производ" или еквивалент („Почетно испитување тип“ во постарите стандар-ди), идентификувајќи како се тестираат или се оценуваат карактеристиките на производите (што може да содржи дел наречен „земање примероци“) и подклаузула со наслов „Контрола на фабричко производство“. Определувањето на типот на производот (PTD) често се врши со тестирање, но може да се користат и други средства за проценка, како што се:

• пресметка (на пример од структурна перформанса),

• употреба на табеларни податоци (на пример од топлинска спроводливост),

• одредби „се смета дека задоволуваат“ (на пример, производи од реакција на оган класа А1).

Сите одредби на AVCP вклучени во хармонизираните стандарди (hEN) се по-деднакво обврзувачки и за производителите и за кое било нотифицирано те-ло. Ова значи дека, на пример, кога хармонизиран стандард (hEN) поставува минимална фреквенција на тестирање, ниту еден производител нема да би-де усогласен со хармонизираниот стандард (hEN) доколку користи помала фреквенција на испитувања и подеднакво, ако неговите производи целосно се во согласност со хармонизираниот(ите) стандард(и) (hEN) на минимално ниво на фреквенција на испитувања, нема нотифицирано тело кое може да го обврзе производителот да користи поголема фреквенција на испитувања.

Сите суштински карактеристики (за кои производителот декларира својства) се предмет на определување на тип на производ (PTD) кога производителот првично применува хармонизиран стандард (hEN). Ова исто така важи и за


61

постојните производи, дури и ако тие веќе некое време се во производство. Сите карактеристики идентификувани во стандард не се задолжителни за CE ознаката. Ова може да биде или поради планираната крајна употреба на про- изводот (на пример, звучната изолација не треба да се декларира ако про-изводот не е наменет да се користи за обезбедување звучна изолација) или поради тоа што карактеристиката не е предмет на регулатива во земјата членка(и) каде што производот е ставен на пазарот. Во кој било од овие случаи, производителот има право да ја користи опцијата „Нема определено својство“.

При примена на одредбите од стандардот, мора да се следат условите за оп- ределување на типот на производ (PTD), користејќи го наведениот метод за тестирање или оценување, а резултатите мора да бидат декларирани во со-гласност со она што го бара стандардот.

Кога стандард предвидува метод на оценување, поинаков од тестирање, од-говорноста на производителот да одлучи кој метод ќе го следи е целосна.

Контрола на фабричкото производство (FPC) значи постојана внатрешна кон- трола на производството што го врши производителот. Контролата на фабри-чкото производство (FPC) му овозможува на производителот да осигури дека својствата што ги декларира (добиени врз основа на PTD) продолжуваат да важат за сите наредни производи. Ова обично вклучува обезбедување дека следните производи остануваат значително исти како оние што се доставува-ат за PTD. Генерално, контролата на фабричко производство (FPC) е релевантна за сите карактеристики. Сепак, ова не значи дека сите карактеристики мора да бидат предмет на тестирање, или дека истите тестови што се користат за PTD треба да се користат за контролата на фабричко производство (FPC). Контрола на фабричкото производство (FPC) може да вклучи контрола преку индиректни средства, или може да вклучи употреба на методи за тестирање различни (обично поедноставни и поевтини) од оние што се користат за PTD.

Контролата на фабричкото производство (FPC) често вклучува различни фа- зи од производствениот процес: контрола на суровините, контрола на проце- сот и тестирање на готовиот производ. Некои стандарди поставуваат барања за некои или за сите овие аспекти, но други стандарди може да имаат барања само за тестирање на готовиот производ. Производителите и нотифицирани-те тела (доколку се вклучени) мора да ги следат сите одредби што се запиша- ни во стандардот, но задоволителниот систем за контрола на фабричкото производство (FPC) може да вклучува и други аспекти кои не се идентификувани во стандардот. Според повеќето стандарди, ако производителот користи си-стем за управување EN ISO 9001, кој е специфичен за барањата на конкретниот производ, тој ги исполнил барањата на контрола на фабричкото производство (FPC) на CPR, иако не е обврзан да го стори тоа.

62

Приказот на следната страна ги прикажува задачите од страна на произ-водителот и од страна на нотифицирано тело за сертификација на производи, за производи што доаѓаат под AVCP систем 1 или 4, по даден пример.

4.3. Поедноставени процедури на CPR

CPR обезбедува бројни поедноставувања или исклучоци од нејзините целос-ни одредби, и секој од нив во кратки црти е опишан тука. Главната идеја е да се намали товарот на производителите, кога е соодветно да го стори тоа.

Член 5: ова е наменето за ослободување на некои производи од целосните обврски на CPR. Изземени производи се:

• поединечно произведени производи или производи нарачани во процес кој не е сериски, како одговор на одредена нарачка и инсталирани во една идентификувана градежна конструкција од страна на производителот,

• производи произведени на градилиште за вградување во градежните објекти на истата локација,

• производи што се користат во заштитата на наследството и за ренови-рање на градежни работи со историски или архитектонски заслуги.

Членот дава информации за изземање од изготвувањето на Изјава за својс-тва (DoP) (а со тоа и од CE ознаката). Меѓутоа, текстот во членот е нејасен, па затоа е тешко да се знае дали производите се ослободени од примена на ре-левантен хармонизиран стандард (hEN). Поради оваа несигурност, членот можеби не се применува толку колку што треба.

Член 36: ова опфаќа три различни поедноставувања:

• „без тестирање“ или „без понатамошно тестирање“, кој обично се приме-нува за својства за опожареност, a каде што Комисијата објавува Деле-гиран акт во кој се наведува дека производите од одредена спецификаци-ја постигнуваат дефинирани својства. Текстот на Актот вообичаeно се појавува во хармонизиран стандард (hEN) и сите производители можат да го следат;

• „споделен PTD“, што може да се користи кога еден производител про-изведува производ кој е ист како оној од друг производител и кој е веќе тестиран. Со дозвола на вториот производител, првиот може да ги кори-сти истите резултати од тестот;


63

• „каскаден PTD“, кој се користи кога „сопственикот на системот“ тестира производ направен од компоненти (на пример, прозорец), а потоа овла-стува други производители да ги произведуваат истите производи и да ги користат резултатите од тестот на имателот на системот.

Како да се користи член 36, се појавува посебно во некои хармонизирани стан-дарди (hEN) (на пример, врати и прозорци, и бариери за заштита од несреќи на патот), но може да се користи за секоја ситуација во која се исполнети ус-ловите погоре.

Член 37: Ова им овозможува на микропретпријатијата да користат различни оценки од оние дефинирани во хармонизираните стандарди (hEN), кои сеобично поедноставни и поевтини за PTD, сè додека тие го објаснуваат оваво Специфична техничка документација (СПД). Меѓутоа, овој член ретко секористи, поради потребата да се покаже еквивалентност помеѓу алтерна-тивниот метод и методот во стандардот, поради конфузијата околу точното што треба да биде во СПД и затоа што секогаш не доведува до особено значајни заштеди на трошоци за микропретпријатија.

64


AVCP Систем 1

Производителот идентификува hEN

Производителот контактира со ТС на производ

Проверува систем на КФП

(FPC)

Ги составува/ собира сите податоци

Издава Сертификат за перформансите на

производот

Зема примероци

за тестирање

Ги прави некои или сите PTD

Тестирања направени од

нотифици-рана лаборато-

рија за тестирање

Тестирањата ги работи сам

Можно е да изработува некои PTD

Идентификувани задачи

Тело за сертификација Производител Производител

AVCP Систем 4

Производителот идентификува hEN

Произво-дителот

подготвува Изјава за војства

Го поставува знакот СЕ

Го поставува знакот СЕ

Го пласира производот на

пазар

Тестирањата ги работи сам

Работи со системот за КФП (FPC)

system


65


66

Член 38: Слично на членовите 5 и 37, каде што производителите на поединечно произведени или нарачани производи можат да користат различен AVCP систем од дадениот во хармонизираниот стандард (hEN), сè додека тоа се покажe како еквивалентно на следењето на дефинираниот AVCP систем. Овој член сега често се користи, од истите причини како за член 17.

4.4. Поедноставени постапки на стандарди

Главното поедноставување што го нудат хармонизираните стандарди (hEN) (освен онаму каде што поедноставните методи за оценување се дозволени како алтернативи за тестирање) е концептот на „групи (на производи)“. Група е дефинирана како „група производи каде што се смета дека резултатите за дадени карактеристики од кој било производ во групата се репрезентативни за сите други производи во рамките на таа иста група. Производите може да се групираат во различни групи со различни карактеристики". Производителите треба самите да одлучат дали нивните производи можат да формираат група или не, и што е група производи за еден производител, можеби не е група про-изводи за друг производител.

Два примери го илустрираат принципот на група производи. Прозорците од различни големини се направени од еден производител кој го користи истиот дизајн за сите големини. Сите прозорци може да бидат во иста група семејство за карактеристика „водонепропустливост“. Панел производите се произведу-ваат во различни дебелини, но од ист материјал. Тестирањето на најтенкиот панел за отпорност на удар значи дека сите подебели панели се во иста група.

ДЕЛ 5 – ЧЕКОР 5: ИЗЈАВА ЗА СВОЈСТВА (DOP) И CE ОЗНАЧУВАЊЕ

5.1. Изготвување Изјава за својства (DoP)

Правилата за изготвување Изјава за својства (DoP) се изворно дадени во Анекс III на самиот CPR, и правилата на CPR беа вклучени во некои хармонизирани стандарди (hEN), особено тие кои датираат околу 2013-2014 г. Меѓутоа, во февруари 2014 година, Комисијата објави Делегиран акт за ажурирање на со- држината на Изјавата за својства (DoP), и тоа е, иако може да се појави во хармонизираните стандарди (hEN), нешто што мора да се следи. Според Де- легираниот акт, Изјавата за својства (DoP) за секој градежен производ по-криен со хармонизиран стандард (hEN), мора да го содржи следното:


67

ИЗЈАВАЗАСВОЈСТВА

Бр. . . . . . . . . . . . . .

1. Единствен код за идентификација на типот на производ: . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Планирана употреба(и): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Производител: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Овластен застапник1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Систем(и) од AVCP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6a. Хармонизиран стандард1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Нотифицирано тело(а)1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6б. Европски документ за оцена (EAD)1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Европска техничка оцена (ETA)1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Тело за техничка оцена (TAB)1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Нотифицирано тело(а)1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Декларирано својство(а): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Соодветна техничка документација и/или Специфична техничка документација1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Својствата на производот идентификуван погоре е во согласност со сетот на декларираното(ите) својство(а). Изјавата за својства е издадена, во соглас-ност со Регулативата (ЕУ) Бр. 305/2011, под исклучива одговорност на произ-водителот идентификуван погоре.

Потпишано за и во име на производителот од: [Име и презиме1] . . . . . . . . . . . . .

Во [место1] . . . . . . . . . . . . на [дата на издавање1] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .[потпис1] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1) Неискористените полиња може да бидат избришани. Текстот во големите загради исто така може да биде избришан.


68

Следните правила и принципи се однесуваат на пополнување на Изјавата за својства (DoP):

1. Бројот на Изјавата за својства (DoP) и Единствениот идентификациски код (ЕИК) се одлучуваат од страна на производителот и се однесуваат само на еден тип на производ. Овие броеви може да бидат исти.

2. Збирот на вредностите на својствата мора да се поврзе уникатно со еден тип на производ. Поради ова, Изјава за својства (DoP) обично оп-фаќа само еден вид на производ. Ако постојат варијанти на производ што не влијаат врз неговите перформанси (на пример, големината и бојата), таквите варијанти би можеле да бидат покриени од истата Из-јава за својства (DoP). Ако варијанти на истиот производ се вклучени во истиот документ, секоја варијанта мора да има свој сопствен број, ЕИК и вредности на својствата.

3. Планираната употреба(и) треба да биде иста како што е дадена во при-менетиот хармонизиран стандард (hEN) (освен ако производителот предлага поограничена употреба). Ако стандардот опфаќа само општа употреба (на пример, „за употреба во градежништвото“, ова е опишана-та употреба.

4. Наведениот AVCP систем, или системи, е тој кој се применува, (види по-горе), а не највисокиот. Ако, на пример, производот доаѓа под системи 1, 3 и 4, сите овие се дадени.

5. Доколку се примени хармонизиран стандард (hEN), производителот треба да го обезбеди референтниот број на стандардот и датумот на при- менетата верзија, идентификациониот број (од NANDO) на секое ноти-фицирано тело и името на секое тело. Доколку се примени Европски документ за оцена (EAD), мора да се даде бројот и датумот на издавање на Европскиот документ за оцена (EAD) и Европската техничка оцена (ЕТА), името на Техничкото тело за оценување и идентификациониот број на секое нотифицирано тело.

6. Информациите за својства се најдолгиот дел од Изјавата за својства (DoP) и може да бидат долги неколку страници. Може да се заврши со употреба на табела. Треба да вклучи листа на сите основни каракте- ристики релевантни за крајната употреба или за употребата дадени во 3) погоре, земени од соодветната табела во Анекс ZA.1 на хармонизи-раниот стандард (hEN). Секоја суштинска карактеристика треба да биде придружена со својства или „Не е определено својство“ (NPD).


69

Својствата се дадени со кое и да е средство дозволено од хармонизи-раниот стандард (hEN), односно ниво на изведба (веројатно со толеран-ции, доколку хармонизираниот стандард (hEN) го специфицира ова) или класа. Доколку вредноста е добиена со пресметка, тогаш резултатот на пресметката е деклариран. Единствен исклучок е тоа што, за структур-но однесување, својствата може да се изразат со упатување на доку-ментацијата за производство или пресметки на структурниот дизајн. Во овој случај, овие документи ќе бидат приложени кон Изјавата за својства (DoP).

Ако својствата на производот зависат од начинот на кој е инсталиран (вграден?) или се користи со други производи, овие информации треба да бидат вклучени. Изјавата за својства (DoP) може да посочи кој AVCP систем е применет за секоја карактеристика, но ова обично не се прави.

7. Потписот треба да биде од лицето што е најмногу способно да ја пре-земе одговорноста за перформансите на производот. Затоа, може да биде менаџер (раководител) на производството или менаџер за квали-тет, наместо извршен директор.

8. Информациите не мора да бидат претставени по редоследот прикажан погоре, иако повеќето производители го следат овој редослед.

Примерот подоле прикажува комплетирана Изјава за својства (DoP).

Изјава за својства (DoP)

1 Код на производот 801

2 Тип на производ Пумице цврсти блокови со висина од 215mm

3 Планирана употреба Во ѕидови, столбови и прегради

4 Име и адреса на компанијата XXXXXX

YYYYYY

ZZZZZZ

5 AVCP систем Систем 4

6 Хармонизиран стандард BS EN 771-3:2011 + A1:2015

7 Декларирани својства:


70

ОСНОВНИКАРАКТЕРИСТИКИ СВОЈСТВА

Димензии

Должина 440 mm

Ширина

75 mm 90 mm 100 mm 115 mm 140 mm 150 mm 190 mm 200 mm

215 mm

Висина 215 mm

Толеранција D1

Конфигурација

Форма и карактеристики

NPD

Група на EN 1996-1 Група 1 (Цврст)

Јакост на притисок

Просечна јакост на притисок

7.3 – 10.4 N/mm2 (Единица јакост)

Насока на товарВертикално во насока

на материјалот

Единечна категорија Категорија II

Стабилност на димензија < 0.6 mm/m

Сила на свиткувањеЈакост на смолкнување

0.15 N/mm2 (Табеларна вредност)

Сила на превиткување NPD


Реакција на оган A1

Водовпивање NPD

Пропустливост на водена пареа

5/15 (Табеларна вредност)

Директна воздушна звучна изолација (во крајни услови на користење) / Густина и конфигурација

Бруто густина 1 350 kg/m3

Конфигурација, димензии и толеранции

Група 1 (Цврст)

Ефективна вредност на ламбда / густина и конфигурација (за единици што се користат во елементи, предмет на барања кои подлежат на топлинска изолација)

λ 0.29 W/(mk)10, dry mat

Трајност против замрзнување/одмрзнување

1 350 kg/m3

Опасни супстанции Поминува

8) Својствата на производот идентификуван во т. 1 и 2 е во согласност со де- кларираните својства заведени во т. 7. Изјавата за својства е „издадени под единствена одговорност на производителот во т. 4“. Потпишано за и во име на производителот од:

Име: XXXXXX, Раководител на производство Потпис: Дата: 01.11. 2015

71


7272

5.2. Достапност на Изјавата за својства (DoP)

Постојат два начини на кои може да биде достапна Изјавата за својства (DoP): или на веб-страницата на производителот, во кој случај CE ознаката треба да упатува на единствениот дел на локацијата кој ја дава специфичната Изјава за својства (DoP) или на хартија, што го придружува производот или серијата производи. Ако примателот на производот го бара тоа, Изјвата за својства (DoP) треба да се достави на хартија.

Изјавата за својства (DoP) треба да биде достапна на „јазикот или јазиците што ги бара земјатачленка каде што производот е достапен“. Ова автоматски не подразбира службен јазик (јазици), но производителите треба да проверат на кој јазик треба да се испорача Изјавата за својства (DoP). CPR обезбедува Национални контактни точки (NCP), формирани за да обезбедат насоки за производителот за она што му е потребно да стори за своите производи да ги стави на пазарот на нивната земјачленка; Националната контакт точка (NCP) може да обезбеди информации на јазикот (јазиците) потребни за Изјавата за својства (DoP).

Производителите се обврзани да ја задржат Изјавата за својства (DoP) доста-пна најмалку 10 години откако последен пат ќе го направат производот, кој е опфатен со Изјавата за својства (DoP), достапен на пазарот.

5.3. Изготвување и достапност на CE ознака

Како и кај Изјавата за својства (DoP), некои постоечки хармонизирани стан-дарди (hEN) може да имаат спецификации и пример за CE ознаката во Анекс ZA.3. Некои од овие примери сè уште се од Директивата за градежни произво-ди и затоа мора да се игнорираат. Дури и во хармонизираните стандарди (hEN) објавени по усвојувањето на CPR (приближно од 2013 година), кои истотака би можеле да имаат одредби за и примери на CE ознака, треба внимател-но да се следат, бидејќи можеби не се целосно точни. Поновите хармонизирани стандарди (hEN) не специфицираат што треба да содржи CE ознаката и не содржат никакви примери, наместо тоа, производителите треба да реферираат на самиот CPR.

Ознаката СЕ мора да биде прикачена видливо, читливо и неизбришливо кон самиот градежен производ или на етикета прикачена на производот. Ако ова


7373

не е изводливо или разумно, треба да биде фиксирано или на пакувањето или на придружните документи (на пример, испорака). Симболот за знакот СЕ мо-ра да биде пропратен од следново:

• две последни цифри од годината во која е за прв пат ставена; тоа значи датум кога производот е ставен на пазарот за прв пат и, според тоа, оста-нува непроменет сè додека својствата на производот остануваат непро-менети;

• име и регистрирана адреса на производителот или ознака за идентифи-кација што овозможува идентификација на името и адресата на произ-водителот;

• единствениот код за идентификација на типот на производот, како што е даден во Изјавата за својства (DoP);

• референтниот број на Изјавата за својства (DoP);

• нивото или класата на карактеристиките на декларираните својства, иа-ко карактеристиките кои во Изјавата за својства (DoP), имаат "NPD" не мора да бидат прикажани со CE ознака;

• повикување на применетата хармонизирана техничка спецификација;

• идентификациски број на нотифицираното тело, доколку е применливо

• планирана употреба како што е утврдена во применетата хармонизира-на техничка спецификација;

• пиктограм или друга марка која укажува на посебен ризик или употреба, доколку е релевантно.

CPR наведува дека CE ознаката е единствено обележување што може да се користи за да се декларираат својствата на основните карактеристики. Ова особено значи дека ознаките за квалитет веќе не се дозволени како средство за објавување на суштински карактеристики. Исто така, на земјите членки не им е дозволено да бараат никакво друго обележување на производите и мора да им се дозволи производите маркирани со CE да бидат ставени на нивните пазари без понатамошна проценка.

Примерот за CE ознака подолу, одговара на примерот за Изјава за својства (DoP) прикажан претходно.


74

15

Компанија XXX адреса

BS EN 771-3:2011 + A1:2015DOP: 801

Пумице цврсти блокови со висина од 215 mm

Категорија II, агрегат бетон ѕидарска единица

Димензии: 440 x 215 mmДебелина: 75, 90, 100, 115, 140, 190, 200, 215 mmТолеранција на димензии: Категорија D1Конфигурација: Група 1 (Цврст)Просечна јакост на притисок: 7.3 – 10.4 N/mm2

Стабилност на димензии:движење на влага: < 0.6 mm/mЈакост на смолкнување: 0.15 N/mm2 (табеларна вредност)Јакост на превиткување: NPDРеакција на оган: Eврокласа A1Водовпивање: NPDКоефициент на дифузија наводена пареа: 5/11 (табеларна вредност)Директна воздушна звучна изолација: Бруто сува густина 1 350 kg/m3

Конфигурација Група 1 (Цврст)Топлоспроводливост: λ = 0.29 W/(mK)10, Dry Mat

Трајност во однос на мрзнење-одмрзнување: ПоминуваОпасни супстанции: NPD


75

5.4. Друга документација

Членот 11.6 во CPR, бара производителите да обезбедат дека производот е проследен со инструкции и информација за безбедност на производот на јазик определен од земјите членки кои се засегнати, кој е лесно разбирлив за ко-рисникот. На производителот му е оставено да одлучи која информација е аде- кватна за да ги исполни барањата.

ДЕЛ 6 – ЧЕКОР 6: ОДРЖУВАЊЕ НА СВОЈСТВАТА

6.1. Контрола на фабричко производство (FPC)

Контрола на фабричкото производство (FPC, види 4.2) значи постојана внатре-шна контрола на производството што го врши производителот. Контролата на фабричкото производство (FPC) му овозможува на производителот да осигу-ри дека перформансите што ги објавува (добиени врз основа на одредување-то на типот на производ) продолжуваат да важат за сите наредни производи. Ова обично вклучува обезбедување дека следните производи остануваат значително исти како оние што се доставуваат до одредувањето на типот на производ.

Генерално, контролата на фабричко производство (FPC) е релевантна за сите карактеристики. Сепак, ова не значи дека сите карактеристики мора да би- дат предмет на тестирање, или дека истите тестови што се користат за оп-ределување на тип на производ (PTD), треба да се користат за контрола на фабричко производство (FPC). Контролата на фабричко производство (FPC) може да вклучи контрола преку индиректни средства или може да вклучи употреба на методи за тестирање различни (обично поедноставни и поевтини) од оние што се користат за определување на тип на производ (PTD).

Како што ќе биде објаснето во 6.3 подолу, важно е производителите да се осигураат дека се секогаш во тек и дека ја применуваат тековната (последна) верзија на хармонизираниот стандард (hEN). Поради оваа причина, за про-изводителите е вредно да имаат постапка за редовно разгледување на хар-монизираните стандарди (hEN) што ги применуваат, заедно со сите норматив-ни референци во хармонизираниот(ите) стандард(и) (hEN), кои можат сами да го(и) изменат. Контролата на фабричко производство (FPC) не е ограничена на барањата на CPR, треба да се прошири и на други регулаторни области (особено опасни супстанции) и на сите несуштински карактеристики декларирани од производителот. Покрај тоа, контролата на фабричко производство (FPC) не мора да се базира на тестирање. Ако, на пример, производителот користи до-кументирани докази за да задоволи некои од неговите потреби (на пример,


76

контрола на суровините), тогаш неговиот документиран систем за контрола на фабричко производство (FPC) треба да содржи процедури за справување со ова.

6.2. Тековни активности за AVCP

Доколку не се работи за измени за нешто што влијае на декларираното свој-ство на производот (види подолу), нема повторување на определувањето на тип на производ (PTD), без оглед под кој систем на AVCP се врши оваа оцена. За производи под AVPC систем 3 или 4, откако ќе се направи определување на тип на производ (PTD) на почетокот, истото не се повторува.

За производи под AVCP систем 1+, 1 или 2+, постојат некои задачи кои периодично се повторуваат:

• рутински надзор, оцена и евалуација на контролата на фабричкото про-изводство (FPC). Ова обично се прави еднаш годишно, но може да биде почестo ако е специфицирано во хармонизираниот стандард (hEN). Ноти- фицираното тело треба да ја следи секоја фреквенција предвидена во хармонизираниот стандард (hEN), и не е дозволено да се зголемува сè додека надзорот не постави прашања за кои е потребна корекција. Дури и ако се бара усогласување или корекција на системот за контрола на фабричко производство (FPC), ова обично се потврдува со проверка на документи, а не со понатамошна оцена;

• Тестирање на примероци за време на оцена (само AVCP System 1+) пре- земени од страна на нотифицирано тело за сертификација на произво-ди од производниот погон или просториите за складирање на произво-дителот. Што се однесува до погоренаведеното за систем за контрола на фабричко производство (FPC), хармонизираните стандарди (hEN) треба да имаат предвидено соодветни фреквенции и услови за такво тестирање за време на оцена, но доколку недостасуваат, сите нотифицирани тела вклучени во тој конкретен производ ќе се состанат во рамките на Групата на нотифицирани тела (GNB) и ќе го дефинираат тоа за себе;

- понатамошно тестирање на примероците земени од производниот по-гон од страна на производителот во согласност со пропишаниот план за тестирање. Ова е ефикасно тестирање согласно контролата на фабричко производство (FPC); тоа може да го изврши самиот производител ако ја има опремата или може да го изврши трета лабораторија за тестирање. Не вклучува кое било нотифицирано тело. Некои хармонизирани стан-


77

дарди (hEN) предвидуват дека ако нормалните фреквенции на тестира-ње од контролата на фабричко производство (FPC) се соодветни за пра- вилно контролирање на својствата на производот, не се потребни допол-нителни тестирања.

Исходот од рутинската интервенција на нотифицираното сертификационо те- ло производ или за контролата на фабричко производство (FPC), може да биде повторно издавање на сертификат за производ или контрола на фаб-ричко производство (FPC), ограничување или суспензија на сертификатот или повлекување на сертификатот (на страна од повторното издавање, како и да е, не постои „обновување“ на сертификатот кој вклучува повторување на определување на тип на производ (PTD) или првична оцена на системот за контрола на фабричко производство FPC). Ако сертификатот е ограничен или суспендиран, сертификационото тело ќе ги објасни причините за произ-водителот и обично дава период во кој производителот треба да го коригира она што е потребно. Додека сертификатот е ограничен, суспендиран или по-влечен, производителот не може да продолжи да ги продава своите производи.

Исходот од понатамошното тестирање на примероците од страна на произ-водителот е ист како и исходот од која било друга контрола спроведена преку системот за контрола на фабричко производство (FPC). Додека резултатите остануваат во рамките на дозволените толеранции, производителот може да продолжи да ги продава своите производи. Ако резултатите покажат дека пер- формансите на производот паднале, производителот мора или да преземе ко-рективни мерки или соодветно да ја прилагоди неговата Изјава(и) за својства (DoP) и ознаките CE. За производите под кој било систем за оцена и потврда на постојаност на својства (AVCP), освен Систем 2+ или 4, производителот не е дозволено да ги користи резултатите од контролата на фабричко производ-ство (FPC) за да ги зголеми нивоата на својствата што ги објавува за неговиот производ.

6.3. Што да се преземе кога нешто ќе се промени

Градежниот „тип на производ“ најдобро се подразбира како комбинација на: производот, неговата спецификација, неговиот дизајн и неговите материјали или компоненти (ако е релевантно), неговиот процес на производство, про- цесот на контрола на производството и примената на хармонизирани стан-дарди (hEN). Ако се промени еден или повеќе од овие аспекти, производителот треба да ги процени ефектите на промената за да утврди дали декларираното својство е веројатно да се измени (особено ако може да се влоши) и, според тоа, дали е потребна повторна проверка или повторна оцена (овие измени не

78787878

се однесуваат на нормални варијации во рамките на толеранциите за про-изводство). Додека ништо не се менува, сепак, нема обврска да се изврши одредување на типот на производ повеќе од еднаш.

Ако производителот користи суровини или компоненти и однапред знае дека ќе користи неколку различни добавувачи за нив, тој треба да се обиде да го наведе овој факт во сите извештаи за тестирање или оцена што ги поседува.


79

Со тоа, ако од него се бара да ги докаже својствата на своите производи, тој ги има потребните извештаи за да го демонстрира ова, без оглед кој добавувач гo користи во тоа време.

Промената на суровините, особено ако тие ја имаат истата спецификација, во-обичаено не треба да значи промена на „тип на производ“. Сепак, може да е потребно внимание кај некои суровини, особено оние на база на пластика. Понекогаш добавувачите на пластика едноставно престануваат да го снаб-дуваат типот на пластика што претходно се користел, принудувајќи ги про-изводителите да го сменат типот на пластика што го користат. Понекогаш основната спецификација на пластиката останува иста, но еден или повеќе помалку важни аспекти, може да се изменат.

Промената на персоналот кој работи во процесот на контролата на фабричко производство (FPC), не значи промена на типот на производот, бидејќи се претпоставува дека производителот ќе осигури дека целиот персонал е соод-ветно обучен и квалификуван. Промена на опремата за тестирање вклучена во контролата на фабричко производство (FPC) или намалување на зачестеноста на проверките или тестовите за контролата на фабричко производство (FPC), може да има потреба да се смета за промена и, за производите под AVCP Системи 1+, 1 или 2+, сертификационото тело треба да ги оцени таквите про-мени.

Еден од најтешките видови на промени за производителите што следат, се промените на хармонизираните стандарди (hEN). Хармонизираниот стандард (hEN) не е единствен документ, туку, наместо тоа, самиот хармонизиран стан- дард (hEN), заедно со сите нормативни референци повикани од тој хармо-низиран стандард (hEN) (на пример, методите за тестирање) и, во принцип, стандардите повикани од нормативни референци. Ако методот за тестира-ње стане помалку тежок (на пример, применетата сила е намалена), треба да нема потреба да се тестира производот, освен ако производителот сака да објави подобар резултат, но за некои промени може да биде тешко за производителот да знае дали промената доведува до промена на неговото декларирано својство или не.

Ова е комплицирана тема и е надвор од опсегот на овој краток водич за по-веќе детали. Меѓутоа, производителите треба да размислат да декларираат пониски нивоа на својствата од оние што се добиени од тестирањето, давајќи им поголема рамка на сигурност при промена на работите. Исто така, особено е препорачливо сите производители да имаат процедура за „Проценка на промените“, како дел од нивниот документиран систем за контрола на фаб-ричко производство (FPC) дека ги евидентираат резултатите од секоја оцена на промена што ја извршуваат. Техничката датотека, опишана погоре, исто така, треба да биде целосно ажурирана.



80

ДЕЛ 7 – ЧЕКОР 7: СПРАВУВАЊЕ СО ОРГАНИТЕ ЗА НАДЗОР НА ПАЗАРОТ

7.1. Вовед

Надзорот над пазарот (MS) е суштински дел од кој било регулаторен систем за производи и ова е подеднакво точно за градежни производи. Надзорот има две централни улоги: да ги заштити корисниците од производи кои не се безбедни и несоодветни (несообразни) со тоа што осигурува дека производи-те се суспендирани или отстранети од пазарот, и да се обезбеди сигурност дека локалните производители можат да се натпреваруваат правично со по- тврдување дека истите услови се применуваат на сите производители и на увозниците. Во процесот тоа може да спречи „депонирање“ на евтини, но мо- жеби и небезбедни и несоодветни (несообразни) производи на пазарот, ово-зможувајќи им на локалните производи да се натпреваруваат едни со други и со увозот на фер-основа и врз основа на квалитет, отколку само на цена.

CPR ги содржи истите одредби за надзор на пазарот што се применуваат во сите закони на ЕУ во согласност со одредбите на ЕУ Регулативата 765/2008. Овој дел не го повторува текстот на CPR, туку, наместо тоа, објаснува што про-изводителите може да очекуваат кога ги ставаат производите на пазарот.

7.2. Активности на надзор на пазарот

Што се однесува до земјите членки, надзорот на пазарот вклучува две активности:

• следење на производите поставени на нивните пазари за да се осигури дека тие се во согласност со одредбите на CPR и дека ги имаат вредно-стите на декларираните својства на нив од страна на производителот,

• во случај на неусогласеност, преземање дејства или за да се обезбеди усогласеност или да се отстранат или суспендираат производите од па-зарот.

Во прилот на нивната улога во извршувањето, многу државни органи за над-зор на пазарот (MS) имаат улога да обезбедуваат општи совети и помош за производителите (онаму каде што тоа не е во спротивност со нивната улога за извршување) токму она што треба да направат за да се усогласат со


81

регулативата на прво место. Ова е затоа што е многу полесно и поевтино да се спречат несообразностите што се случуваат, отколку да се поправат откако ќе се случи тоа.

Постојат „несуштински“ и „суштински“ неусогласености. Несуштинска неусо-гласеност може да вклучува прашања како што е користење на погрешна го- лемина или пропорции на симболот за обележување на СЕ. Суштински неу-согласености може да вклучуваат прашања како што се неуспехот од страна на производителот, да декларираат (или да користат NPD против) некои карактеристики што се бараат од хармонизиран европски стандард или не-успехот на производот да ги задоволи нивоата на својства, декларирани за него од страна на производителот, кога го тестира органот за надзор на паза- рот. Други суштински неусогласености може да бидат недостаток на извештај за тестирање во прилог на декларираните нивоа на својства на производите-лот, или записи од контролата на фабричко производство (FPC) кои покажува-ат дека производителот не ги исполнил одредбите на системот за контрола на фабричко производство (FPC) дадени во хармонизираниот стандард (hEN).

7.3. Надзор на пазарот и на производителите

Сите производители што ги пласираат производите на пазарот имаат севкуп-на одговорност да осигураат дека производите што се пласираат на пазарот ги имаат вредностите на декларираните својства за нив, дека постапките на AVCP се правилно применети и дека производот ги има потребните инфор-мации. Генерално, производителите треба да утврдат дека, сé додека нивните производи се во согласност со соодветен стандард, тие немаат контакт со ор- ганите за надзор на пазарот. Една основна одредба е дека својствата на про-изводот се одредуваат пред да се стават на пазарот, додека надзор на пазарот (MS) е активност која се јавува главно откако производите се веќе на пазарот. Сепак, производителите мора да ја задржат целата соодветна документација и да бидат подготвени да ја направат достапна кога е потребно.

Иако властите на земјите членки можат да побараат информации кога се со- мневаат во усогласеноста на производот, тие не треба да бараат да ги гле-даат овие документи рутински или за сите производи; ако тоа е случај, тоа би значело дека поимот „претпоставка за сообразност“ што е даден со CE оз-наката е под знак прашање.

Исходот од активностите за надзор на пазарот може да биде еден од неколкуте. Ако се открие неусогласеност, надлежните органи, во прв степен, ќе побараат од производителот или од неговиот застапник да ја поправи неусогласеноста. Ако ова е несуштинска неусогласеност, како што е производот кој не е со CE ознака кога CPR бара тоа да биде така, властите ќе побараат тоа да се реши


82

(можеби ќе се суспендира производот од пазарот, сé додека не биде усогла-сен). Ако производителот од која било причина одбие да го отстрани проб-лемот, неговиот производ може да биде утлимативно ограничен или да биде забрането да се стави на пазарот. Истите принципи се применуваат во случај на значителна неусогласеност, иако, бидејќи ова е посериозно, производот најверојатно ќе биде суспендиран, забранет или повлечен од пазарот веднаш. Конечниот можен исход е дека, после сé, потврдено е дека производот е цело-сно усогласен.

7.4. Улогата и одговорноста на производителите

Покрај потребата за одржување и презентирање на документи кога тоа го ба-раат органите за надзор на пазарот и, се разбира, да го следат соодветниот Европски стандард на прво место, нема дополнителни директни одговорности за производителите во поглед на надзор на пазарот. Ако производ на поеди-нецот производител е оспорен од страна на органите за надзор на пазарот, на производителот (или на неговиот застапник), ќе му се каже што се очекува од него и е во негов интерес е да го направи она што се бара, или барем да влезе во дискусија со властите. Увозниците и дистрибутерите, исто така, имаат обврска да работат со органите за надзор на пазарот (MS), доколку се побара тоа од нив.


83

ДЕЛ 8 – ИДНИНАТА НА CPR

8.1. Вовед

За време на пишувањето на овој Водич (почетокот на 2018 година), CPR и неговите хармонизирани стандарди (hEN) се во некаква состојба на несигур-ност. Европската комисија презема широки јавни консултации за да бара идеи за можна идна ревизија на регулативата, додека хармонизираните стандар- ди (hEN) кои се користат за поддршка на регулативата, исто така се менуваат. Голем број судски случаи го сменија ставот на Комисијата кон стандардите, а целосните последици од оваа промена допрва треба да станат јасни. Улогата на овој Водич не е да шпекулира за тоа како може да изгледа ревидираниот CPR, ниту пак да биде во право да ги прејудицира идните хармонизирани стандарди (hEN). Сепак, читателите на овој Водич треба да бидат свесни за можни промени, така што тие ќе можат да продолжат правилно да ги совету-ваат производителите.

8.2. Регулатива за Градежни производи

Бидејќи влезе во сила во средината на 2013 година, се покренаа голем број прашања и проблеми во врска со регулативата, а испитаниците во консулта-цијата најверојатно ќе ги подигнат. Без посебен ред на значење, тие вклучуваат:

• Дуплирање на информации помеѓу Изјавата за својства (DoP) и CE озна-ката: информациите за својствата што се дадени во Изјавата за својства (DoP) треба да се повторат со CE ознаката, со што се зголемуваат тро-шоците и непријатностите. Дополнително, кога Изјавата за својства (DoP) има неколку страници, не е практично да се дадат сите овие информации со CE ознаката;

• Член 5: ова е наменето за да се исклучат некои производи од целосните обврски на CPR, каде што овие производи не се конвенционално „ставе-ни на пазарот“, што обично значи производи произведени како одговор на одредена нарачка. Меѓутоа, членот 5 е нејасен и ова спречува многу производители кои би можеле да имаат корист, да преземат активности за примена на овој член;

• Поедноставените постапки, особено членовите 37 и 38, треба да им ово-зможат на производителите на мали и средни претпријатија (член 37) и на сите производители (член 38) да користат различни методи на оценување од оние дефинирани во хармонизираните стандарди (hEN). Меѓутоа, како што е случај со членот 5, не постои јасна дефиниција на терминот „инди- видуално произведен или направен по нарачка во вонсериски процес


84

како одговор на одредена нарачка“, што е основа на која може да се применат овие поедноставени постапки. Дополнително, доколку произ-водителот користи поинаков метод, тој мора да демонстрира дека е „еквивалентен“ на постапката во хармонизираниот стандарден (hEN), што може да биде тешко.

Дури и ако различните поедноставени постапки се појасни и стануваат опера-тивни, тие обезбедуваат поедноставни опции само во поглед на почетното определување на тип на производот, кое е од мала корист за производители-те кои, поради задолжителното СЕ означување, веќе ги имаат направено овие тестови. Цената која CPR не ја адресира е онаа што се однесува на контролата на фабричко производство (FPC).

Не постои сигурност дека овие или други прашања ќе бидат решени во не-која идна ревизија на CPR. Важно е, сепак, дека производителите го следат развојниот регулаторен систем за да обезбедат дека ги следат најсовремени-те законски барања.

8.3. Хармонизирани Европски стандарди

Од голем број причини кои се надвор од опсегот на овој Водич за објаснување, пристапот кон хармонизираните стандарди (hEN) што го усвои Европската комисија се смени во текот на последните неколку години. Како што беше објаснето погоре, многу објавени хармонизирани станарди (hEN) ги содржат и двете суштински карактеристики (СК) и несуштински карактеристики (НСК), практика која добро функционира за производителите и која, исто така, им овозможува на стандардите да се користат за трговија надвор од Европската економска област (ЕЕА).

Тековниот пристап на Комисијата се чини дека е да се исклучат сите несу-штински карактеристики (НСК) од хармонизираните стандардни (hEN) (или во иднина да се претворат во СК) и да се направат стандарди во „чисти“ хар-монизирани стандарди (hEN) кои само го поддржуваат CPR. Од почетокот на 2018 година, приближно 130 нацрт хармонизирани стандарди (hEN) не се при- фатени од Комисијата за објавување во „Службени весник“. Меѓу оправду-вањата кои се дадени за не-објавување, кои спречуваат да се ажурираат хармонизираните стандарди (hEN), се вклучени:

• стандарди кои користат застарени формати, понекогаш и од CPD;

• стандарди кои вклучуваат нови нивоа и гранични вредности и / или кла-си без да ја следат процедурата на Делегираниот акт, за да ги имаат за-конски договорени овие измени;


85

• потребата за отстранување на клаузулата „Обележување и етикетира-ње“. CPR наведува дека CE ознаката е единствената ознака која може да покаже ефикасност на СК. Додека ова е точно во рамките на ЕЕА, отстранувањето на оваа клаузула значи дека стандардите не даваат инструкции за обележување на производи што се продаваат надвор од ЕЕА, каде што не се применува CPR;

• потребата за отстранување на НСК, која вклучува прашања како што се димензии и димензионални толеранции, кои често се потребни за тр-говија. Доколку НСК се исклучени од европските стандарди, CEN може да биде обврзан да развие дводелни стандарди, еден дел да биде хармонизиран стандард (hEN), а другиот да ги опфаќа НСК;

• потребата за отстранување на Клаузулата за опасни супстанци. Многу објавени хармонизирани стандарди (hEN) имаат само многу општ услов за производителите да ги почитуваат сите постојни регулаторни одред-би на ЕУ и националните регулативи за опасните супстанци, без да се идентификуваат кои се тие. Комисијата веќе не ја прифаќа оваа клаузу-ла, но сé уште не е најдена задоволителна замена за терминологијата. Ако клаузулата за опасни супстанции е отстранета од хармонизираните стандарди (hEN) (или ако објавувањето на хармонизиран стандард - hEN во „Службени весник“ наведува дека клаузулата не се применува за CE ознака), тоа не ја отстранува обврската на производителите да ги задоволуваат барањата за опасни супстанции; тоа едноставно значи дека опасните супстанции ќе се решат надвор од одредбите на CE озна-ката;

• „еден метод на оценување по карактеристика“: многу хармонизирани стандарди (hEN) содржат разумна комбинација на методи за оценува-ње: тестови за оние кои сакаат оптимална вредност, методи на пре-сметување и се смета дека ги задоволуваат одредбите. Ако се наметне еден метод на оценување (што честопати ќе биде тестирање), веројатно ќе се зголемат трошоците и ќе им ја направи ситуацијата уште потешка на производителите на еднократни и мали количини на производство;

• несоодветна одредба за еднократни и производи кои се произведува- ат во помали количини: многу хармонизирани стандарди (hEN), особено во однос на одредбите на контролата на фабричко производство (FPC), но исто така, до одреден степен, во однос на тестирањето за опреде-лување на тип на производ, се напишани само за сериско производство во значителни количини. Ова им отежнува, ако не и прави да е невозмо-жнопроизводителите на овие производи да се придржуваат кон овие задолжителни стандарди;

• потребата да се отстранат одредбите за изготвување на Изјавата за својства (DoP) и CE ознаката од Анекс ЗА: доказите за надзор на паза-рот покажуваат дека многу производители ја имаат Изјавата за својства

86

(DoP) и / или СЕ знакот погрешно до одреден степен (сепак треба да се забележи дека неколку објавени хармонизирани стандарди - hEN не ги содржат точните одредби, или, пак, некои уште содржат стари одредби од CPD). Сепак, доколку се отстранат одредбите од Изјавата за својства (DoP) и CE ознаката, производителите ќе треба да бараат на друго место за да дознаат како треба да ги направат овие две работи.

Што се однесува до промените во самиот CPR, производителите и другите треба да продолжат да ги следат стандардите и да обезбедат дека тие ја при-менуваат најновата верзија на сите хармонизирани стандарди (hEN).

И покрај тоа што е малку веројатно дека секој производител кој применил хар-монизиран стандард (hEN) со добра намера, би имал потешкотии со органите за надзор на пазарот, треба да се има на ум дека, во зависност од тоа како се развиваат работите помеѓу Регулативата за градежни производи (CPR) и хармонизираните стандарди (hEN), ситуацијата може да се појави таму ка-де усогласеност со хармонизиран стандард (hEN) веќе не значи целосно за-доволување на регулаторните барања, а тоа може да значи и неуспех да ги задоволи барањата на клиентите.

8.4. Други регулаторни промени

Како што споменавме порано, основното барање на градежните објекти (BWR) 7 веројатно ќе стане позначајно, делумно како што започнува да се вклучува во хармонизираните стандарди (hEN) во иднина и делумно како што повеќе земји членки почнуваат да го вклучуваат како национален регулаторен услов. Производителите и увозниците треба да бидат свесни дека во некои земји членки веќе би требало да се оценува основното барање на градежните обје-кти (BWR) 7, дури и ако во моментов не се вклучени во хармонизираните стан-дарди (hEN). Кога и како е вклучено во хармонизираните стандарди (hEN), ќе биде како и секоја друга суштинска карактеристика. Сепак, производители-те ќе мора да го пријават основното барање на градежните објекти (BWR) 7 за продажба во земјите членки каде тоа се бара, но ќе можат да пријават NPD за продажба во други земји членки.

Втора област каде што, надежно, ќе се подобри техничката позиција на опасни-те супстанции. Додека регулаторната основа се развива од време на време, сегашниот предизвик е што многу производители не се свесни за тоа што тре-ба да направат (ако ништо друго) да ги почитуваат регулаторните барања поставени врз нив. Можно е да се надеваме дека хармонизираните стандарди (hEN) ќе бидат подобро напишани во иднина за да обезбедат повеќе насоки за оваа тема.


87


88

За производите опфатени со други директиви / регулативи, како и со CPR (на пример, директивите за екодизајн и машини), производителите треба да бидат свесни за евентуалните настани во овие области, иако во оваа ситуација се присутни само релативно малку производи.

Крајната област која би можела да ја види регулаторната промена е онаа за надзор на пазарот. Во декември 2017 година Комисијата ја предложи нацрт-регулативата за усогласување и извршување. Ова има за цел да помогне да се создаде пофер внатрешен пазар за стоки преку охрабрување на поголема соработка меѓу националните власти за надзор на пазарот. Ова ќе вклучува размена на информации за нелегални производи и тековни истраги, за да можат властите да преземат ефикасни мерки против производите кои не се усогласени. Регулативата, исто така, ќе им помогне на органите за надзор на пазарот да ги подобрат проверките на производите што влегуваат на пазарот на ЕУ. Бидејќи 30% од стоките во ЕУ се увезуваат, предложена е зајакната инспекција во пристаништата и надворешните граници. Меѓутоа, дали ова има голем ефект, веројатно ќе зависи од тоа дали земјите членки ќе одлучат да посветат повеќе ресурси за надзор на пазарот и на царинските контроли, отколку што има во моментов.

ДЕЛ 9 – ДОПОЛНИТЕЛНИ ИЗВОРИ НА ИНФОРМАЦИИ

Постојат многу извори на информации поврзани со ЕУ, нејзините институции, нејзиното законодавство и CPR и особено со неговите процеси. Едно нор-мално пребарување на интернет ќе ги најде потребните информации. Овој дел дава кус преглед на главните извори на информации, вклучувајќи ги и веб-страниците кои даваат пошироки информации за ЕУ.

Институции и законски одредби

ЕвропскаКомисија: https://ec.europa.eu/commission/index_en

СоветнаЕУ: https://europa.eu/european-union/about-eu/ institutions-bodies/council-eu_en

Европскалегислатива: https://europa.eu/european-union/law_en

Европскиединственпазар: https://ec.europa.eu/growth/single-market_en

И европското законодавство и веб-страниците на европскиот пазар можат да се користат за да се најде текстот на Регулативата за градежни производи, 305/2011 (CPR). Директната веб-страница, која треба да биде првата рефе-рентна точка за сите прашања за CPR, е:

https://ec.europa.eu/commission/index_en

https://europa.eu/european-union/about-eu/institutions-bodies/council-eu_en

https://europa.eu/european-union/about-eu/institutions-bodies/council-eu_en

https://europa.eu/european-union/law_en

https://ec.europa.eu/growth/single-market_en


89

CPR https://ec.europa.eu/growth/sectors/ construction/product-regulation_en

Горенаведената веб-страница дава пристап до голем број други релевантни страници, но четири се споменати конкретно:

Чекор-по-чекордоCEзнак https://ec.europa.eu/docsroom/ documents/12308?locale=en

CPRНПП(FAQ) https://ec.europa.eu/growth/sectors/construction/ product-regulation/faq_en

Хармонизирани стандарди http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/ nando/index.cfm?fuseaction=cp.hs&cpr=Y

НАНДОбаза http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/nando/

Добар водич за CPR може да се најде на веб-страницата на Владата на Велика Британија:

https://www.gov.uk/guidance/eu-construction-products-regulation-and-ce-marking-including-uk-product-contact-point-for-construction-products

https://www.constructionproducts.org.uk/publications/technical-and-regulatory/construction-products-regulation//

Исто така, од значење е „Новата рамка за законодавство“, Регулативата 765/ 2008 за акредитација и надзор на пазарот поврзано со пласирањето про-изводи, и Одлуката 768/2008/EC:

https://ec.europa.eu/growth/single-market/goods/new-legislative-framework_en

Нов пристап и Директивите за Нов пристап и новата законска рамка

„Синиот Водич“ долго време се смета за главен извор на информации повр-зани со законодавството за eдинствен пазар на ЕУ и CE ознаката. Овој Водич конкретно не го покрива CPR, но сепак, објаснува и поддржува многу од кон-цептите на кои CPR работи:

https://ec.europa.eu/growth/content/%E2%80%98blue-guide%E2%80%99-implementation-eu-product-rules-0_en

https://ec.europa.eu/growth/sectors/construction/product-regulation_en

https://ec.europa.eu/growth/sectors/construction/product-regulation_en

https://ec.europa.eu/docsroom/documents/12308?locale=en

https://ec.europa.eu/docsroom/documents/12308?locale=en

https://ec.europa.eu/growth/sectors/construction/product-regulation/faq_en

https://ec.europa.eu/growth/sectors/construction/product-regulation/faq_en

http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/nando/index.cfm?fuseaction=cp.hs&cpr=Y

http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/nando/index.cfm?fuseaction=cp.hs&cpr=Y

http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/nando/





https://ec.europa.eu/growth/single-market/goods/new-legislative-framework_en



Стандардизација и градежниот сектор

Општи информации за процесот на развој на европските стандарди може да се најдат на веб-страницата на CEN-CENELEC:

https://www.cencenelec.eu/Pages/default.aspx

Асистенција при изготвување специфични стандарди може да се најде на веб-страница на CEN:

https://www.cen.eu/work/areas/construction/products/Pages/default.aspx

Под „Упатство за писатели на спецификации“, постојат разни корисни доку-менти кои го покриваат изготвувањето на хармонизирани стандарди hEN под CPR.

Веб-страницата на ЕОТА, со детали за сите прашања поврзани со европските документи за оцена (EAD) и европска техничка оценка (ETA), е:

https://www.eota.eu/en-GB/content/home/2/185/

НАДЗОР НА ПАЗАРОТ

RAPEX датабаза (надзор на пазарот):

https://ec.europa.eu/consumers/consumers_safety/safety_products/rapex/alerts/repository/content/pages/rapex/index_en.htm

Интернет поддржан Информатички и комуникациски систем за паневропскиот надзор на пазарот (ICSMS):

http://www.icsms.org

Акредитација

ILAC: http://www.ilac.org/IAF: http://www.iaf.nu/EA: http://www.european-accreditation.org/UKAS: http://www.ukas.com


90

ПРИРАЧНИК - Усогласеност со Регулативата на ЕУ за Градежни производи (CPR) за производители и увозници

Оригинален наслов:

GUIDANCE BOOKLET - Compliance with the EU’s Construction Products Regulation for manufacturers and importers

Издавач:

Quality Infrastructure in the Western BalkansИнфраструктура на квалитет во Западен Балкан

Овој проект е заеднички финансиран од Шведската агенција за меѓународна раз-војна соработка (Sida) и Европската асоцијација за слободна трговија (EFTA). Се спроведува од страна на Европскиот комитет за стандардизација (CEN) со под-дршка на целите за пристапување во ЕУ на земјите од Западен Балкан.

Автори:Barbara Sorgato, Adam PinneyBritish Standards Institution (BSI)

Уредник:David Norris

Рецензент за консултации:Harm Verster

Преведувачи:д-р Соња Черепналковска

Кристина Бомбас Георгиевска, дипл. економист за регионален и локален развој

Дизајн:Като маркетинг и консалтинг, Шабац

Печатница:Штампарија Топаловић, Ваљево

Тираж: 250

Место и датум на објавување: Белград, декември 2018.

Содржината на ова издание е единствена одговорност на Проектот за инфрастру-ктура на квалитет во Западен Балкан и во никој случај не може да се одрази на ставовите на Sida, EFTA или CEN.

CIP - Каталогизација у публикацији - Народна библиотека Србије, Београд 006.44:691(4)CPR(035)СОРГАТО, БарбараУсогласеност со Регулативата на ЕУ за Градежни производи (CPR) за производители и увозници : прирачник / [автори Barbara Sorgato, Adam Pinney ; преведувачи Соња Черепналковска, Кристина Бомбас Георгиевска]. - Белград : Quality Infrastructure in the Western Balkans = Инфраструктура на квалитет во Западен Балкан, 2018 (Ваљево : Топаловић). - 92 стр. : илустр. ; 24 cmПодаци о ауторима преузети из колофона. - Превод дела: Compliance with the EU’s Construction Products Regulation for manufacturers and importers.- Тираж 250.ISBN 978-86-’81384-23-71. Пини, Адам [аутор]a) Грађевински материјали - Стандарди - ПриручнициCOBISS.SR-ID 271884556

ГрадежнипроизводиThis project is funded jointly by the Swedish International Development Cooperation Agency (Sida)

and the European Free Trade Association (EFTA). It is implemented by the European Committee for Standardization (CEN) in support of the EU accession objectives of the countries of the Western Balkans.


Documents

Градежни - Quality Infrastructure...CPD Директива за градежни производи 89/106/ЕЕС CPR Регулатива за градежни производи,