Upload
samir-arkam
View
418
Download
6
Embed Size (px)
Citation preview
Ahmed HAMADOUCHE
Inzan, tiqsiḍin
Asqamu Unnig n Timmuzɣa 2007
IBUDDAN
I yemma d baba i yidyessekkren. I mmi Lahlu i yidyuran adlisagi.
ASNEMMER
I yal tin d yal win i dyefkan afus i wakken ad aruɣ adlisagi.
Inzan tiqsiḍin
8
Des cris
Parfois doux et implorants Parfois impétueux comme ce peuple intrépide Sortis des entrailles de cette terre que des peuples Ont foulée et persécutée des siècles durant. Cette terre qui a tant supporté la misere, l’injustice Le mépris qu’elle ne peut s’arrêter de crier
Crier sa soif de liberté
Tasuqelt / Traduction
Isuɣan
Tikwal ḥlawit Tikwal nniḍen qerriḥit am wegdudagi ur nettagad Dyeffɣen seg uɛebbuḍ n lqaɛa iɣef rekkḍen yegduden d leqrun Akalagi iṣebren i watas n lḥif, n lbaṭel Tamḥeqranit armi ur tezmir ad teḥbes asuɣu
asuɣu n fadines n tlelli
Inzan tiqsiḍin
10
Awal i yilemẓiyennneɣ
Awal i yilemeẓiyennneɣ, ayen ara tafen deg udlisagiinu i d uriɣ akka, cerweɣtid seg tmusniwin n zik. D aɣbelnni i sɛiɣ fellawen iss wentiduriɣ. Ziknni, di tudrin llant tejmuyaɛ ttaččarent d imɣaren d yilemẓiyen, imɣaren ḥekkun, ilemẓiyen ceffun, imɣaren qqarend ayen yeḍran yidsen ama dagi di tmurt ama di tmura nniḍen i widak yunagen. Akken ttembaddalen tiktiwin, timusniwin armi teffɣen medden ssnen ɣas akken ulac iɣerbazen. Diɣenni zik di tudrin n leqbayel, ttɣimin medden ɣer yiri n lkanun, ilemẓiyen sellen i temɣarin d yimɣaren mi ara d ḥekkun timucuha, tidaknni iss ara leḥḥun di ddunitnsen. Tura tuɣal télévision d nettat i yeṭṭfen amkan n umɣar d temɣart. D tidet ! télévision d yiwen n ttawil iss ttissinen yimdanen maca idlesnneɣ n tmaziɣt ur tnettaf ara aṭas degs. Ɣef waya i duriɣ kra seg teqsiḍin, akked yinzan d wayen dnnan, akken mi ara tenteɣrem ad teẓrem, ad tissinem ṣṣwab akked tmusni n lejdud neɣ n wid n zik. Ɣurwat ad steqqarem nekki ssneɣ, mazal ar iḍa, sselleɣ i win ara yidyemmeslayen ama meẓẓi ama meqqer, ama s tmaziɣt ama s tutlayt nniḍen, maca ɣuri fkiɣas azal ameqqran i tmaziɣt.
Tanemmirt
Inzan tiqsiḍin
12
AMUSNAW D MMIS
Yella yiwen umɣar deg yiwet tmurt, d netta i d bab n wawal, i d bu cci. Asmi yeẓra ifaddenis d wussanis kfan, yerna itteddu ad yemmet ihedderas i mmis ɣef ddunit ɣef lwacul, ɣef ssuq akked uḥareb ɣef twacult. Di lweqtnni, di tmurt n leqbayel tettwat tmeṭṭut mi ara tili d tislit. Ixxamen seɛɛun zzwayel akken ad senyishil ssuq akked rreẓq. Seg wakken amɣar d amusnaw u yeẓra mmis ad yeqqim weḥds, yennayas umɣar : Ɣurek a mmi, ma mmuteɣ imi ḥala kečč ara dǧǧeɣ d argaz, d kečč ara yaɣen rray, ara yaɣen ssuq. Yirbeḥ a baba, lameɛna ad ssutreɣ i Rebbi ad yessiɣzef di leɛmerik. A mmi teɣzi n leɛmer d aɣurru, imi yiwwas ad mmteɣ. Ilaq ad kdǧǧeɣ a mmi ayen i yidyenna baba asmi ittedu ad yemmet. D acu a ba, aqli selleɣakn s sin yimeẓẓuɣen u yernu ad xemmeɣ akken ara yidtiniḍ. Ihi a mmi, ass ideg ara dteqqimeḍ weḥdk tesɛiḍ tlata leḥwayeǧ ad tecfuḍ fellasent. Ur tekkateḍ tameṭṭutik alamma teqqneḍtt, ssuqik zdat uxxam, uččik d udi d tament. Yirbeḥ a baba, ḥala ayen dtenniḍ ara yeḍrun ɛad imi dayen isehlen. Amɣar yerna kan ciṭuḥ yuɣal yemmut, aqcic yufad imanis weḥds, kra n wussan kan yebda yettqabal ddunitis weḥds. Ur yuki ara d ɛeggu neɣ d facal imi yeǧǧayasd diɣ imeddukalis, yernu aqcic yecfa ɣef wayen i syenna babas kra n wussan qbel lmutis. Yuɣal uqcic ur iteffeɣ ara ɣer leswaq neɣ anda yebɛed akken ad inadi rrxa. Yennayas baba s, ssuqik zdat uxxam, yuɣal iqeḍḍud kan seg tḥunanni iqerben ɣer uxxamis neɣ ɣer taddartnsen.
Inzan tiqsiḍin
13
Ssuqnni, yetsewwiq zdat tewwurt ur yeffiɣ ara fellas imi d ayen ɣlayen kan i dyettaɣ acku iweṣṣat babas anda syenna : Lmaklak d udi d tament. Netta mi yewweḍ ɣer tḥuna yettaɣd kan ayen yulin di ssuma am uksum d wayen tyeîîaffaren, armi yuɣal iwala ttfakanas yidrimen, cci i dyeǧǧa babas yettfaka cwiṭ cwiṭ. Yiwwas, yeqqim netta d tmeṭṭutis deg uxxam mi kfan učči n yimensi, yebda ihedder ɣef yidrimen yettxaṣṣan, terna netta ur itegg ara yiwet taluft akken ad iḥader idrimenis. Akken kan ara d yemmekti awal n babas, ad syini ur yeffiɣ ara deg ubrid n ṣṣwab. Argaz yettkemmil lhedra i tmeṭṭutis ɣef cci amek i yettruḥu, ɣef yirgazen amek i ttuɣalen ticki ur sɛin ara adrim ama di taddart, ama di lwacul. Di tugdinni yugad ad faken yidrimen yennayas i tmeṭṭutis : A tameṭṭut nekk lemmer ad ssiwḍeɣ ad ttwaḥeqreɣ ass ideg ur seɛɛuɣ ara idrimen ad ssenzeɣ taferka n leflani. Ay argaz ɛni yeffeɣik leɛqel imi ɣer da i tessawḍeḍ. Ur iyiyeffiɣ ara leɛqel ur qrib ad yeffeɣ, tis nat ur qebbleɣ ara ad iyidtiniḍ akka ssya ɣer zdat. Ɣas ma nekk ur kdnniɣ ara, widak ad kinin acku isemik akked ccik i tenidyeǧǧan d babak. Argaz yerfa, yuɣal d azeggaɣ yefhem belli tameṭṭutis tebɣa ad stini netta mačči d lfahem, mačči am babas. Segmi yebɣa ad ttyewwet, yemmektad belli babas yennayas ur kkat ara tameṭṭutik ḥala ma teqqneḍtt. Argaz yemmeɣ ɣef tmeṭṭut, yeṭṭefitt seg ucebbub la ttyezzuɣur di lqaɛa. Yuɣal yeqqenitt ɣer tgejdit n lemdawed, yeddem aɛekkaz la yekkat degs alarmi yekkes urif. Azekkanni mi yuli wass, tennayas tmeṭṭut i urgazis : kker ad tedduḍ yidi s axxamnneɣ. Ur tedduɣ ara yidm, u ma tebɣiḍ ad truḥeḍ, ur kemid ttarraɣ ara. Ḥala tuɣalin ur dttuɣaleɣ ara ma teqqimeḍ akka telliḍ. Argaz yekka deg yimi n tewwurt yeffeɣ iruḥ ɣer wanda yennum, tameṭṭut tewwi abrid truḥ ɣer uxxamnsen. Mi d yewweḍ, yufad axxam d asemmaḍ, lqut ulac, adrim yekfa, tameṭṭut truḥ ɣur yimawlanis, yebda la ihedder weḥds :
Inzan tiqsiḍin
14
D acu yeḍran yidi wis ma wwiɣ daɛwessu neɣ d baba i yid yeǧǧan aweṣṣi ur nessufuɣ ara. Imi akka, yeqqimiyid kan ad ruḥeɣ ad dẓreɣ amɣar azemni d netta ara yidyessefrun ayen akka yeḍran yidi. Iruḥ urgaz ɣer umɣar azemni yeḥkayas, yennayas akk amek i syenna babas. Yennayas umɣar : I kečč a mmi amek i txedmeḍ ɛni, ur tefhimeḍ ara ayen i kd yenna babak ad fellas yeɛfu Rebbi. Ala akken dyenna i xedmeɣ ur kkateɣ tameṭṭut alamma qqneɣtt s umrar, ur ttruḥuɣ ara anda yebɛed akken ad sewwqeɣ, diɣenni tetteɣ kan ayen ɣlayen am wudi d tament akken i yiiweṣṣa baba ad tyerḥem Rebbi. Ah a mmi tefkiḍ axeṣṣar i yimanik s ufusik, babak ad t yerḥem Rebbi d amusnaw d ṣṣeḥ, iweṣṣak akken ilaq, d kečč kan ur ttefhimeḍ ara. Anda kyenna ur kkat tameṭṭutik alamma teqqneḍtt, yebɣa ad kdyini ur ttttnaɣ ara alamma tesɛa dderya, acku tameṭṭut taqbaylit tettaggad ɣef dderyas, ɣef waya teṣber i yiniɣ n urgaz. Yennayak daɣen, uččik ḥala udi d tament, babak a mmi yebɣa ad kdyini ur tett ara alamma telluẓeḍ acku ma telluẓeḍ ayen i kdfkan deg uxxam ad yiẓiḍ am udi d tament, terna akken aɛebbuḍik ur tettaḍneḍ ara seg wučči. Ma d anda kyenna ssuqik zdat tewwurt, yebɣa ad kdyini ilaq ad tesɛuḍ zzayla akken ur tetteɛgazeḍ ara i wakken ad tetsewwiqeḍ, ad tnadiḍ ayen irexṣen akken ad tḥadreḍ lǧibik. Aqcic yeṭṭerḍeq d imeṭṭi, yeẓra yeɣleḍ imanis, yeɣleḍ babas ɣer uẓekka yerna yeɣleḍ tameṭṭutis. Yunez ɣef uqerru n umɣar, yeffeɣ iruḥ s axxam iḍewlanis akken ad dyerr tameṭṭutis. Mi yewweḍ ɣer uḍewalis yunez ɣef uqerrus yessuteras leɛfu, am akken i tyessuter i tmeṭṭutis. Uɣalend s axxamnsen, argaz yeḍfer ayen i syenna babas yuɣal yerbeḥ. Tameṭṭut tuɣal tesɛad aqcic teḥrezit tbedd ɣer urgazis armi ddren di talwit am wussan ideg yella umɣar bab n cci d bab n wawal.
Inzan tiqsiḍin
15
BU TERGIN
Anwa i yessebdaden axxam ? Tameṭṭut d ajgu alemmas. Di zzman n zik, yella yiwen ugellid d tmeṭṭutis ttemsefhamen ɣef wayen akk yellan garasen. Yiwen lweqt deg unebdu, ttɣimin yal ass zdat tewwurt akken ad ṭṭfen abeḥri. Yal tameddit, yettɛeddayd zdatsen yiwen urgaz, yettasd seg umadaɣ yettawid ɣef yiris tizdemt n yesɣaren. Mi dyewweḍ s axxam, ad tttessenz tmeṭṭutis akken ad taɣ aɣrum ara ččen assen kan. Akken assa, akken azekka, ayen dtewwi tefwit ad ttečč tmeddit. Yiwwas yenna ugellid i tmeṭṭutis : Argazagi ur yesɛi ara rray. Wamma ad yaɣ zzayla akken ad dyawi aṭas n yisɣaren ad yessenz, ad dyawi aṭas n yidrimen, u ad yečč. Tamettut terrayas : Axxam d argaz, i tyessalayen, i tiɣeṭṭlen d tameṭṭut. Ruḥen akken, argaz yeqqar d rray, tameṭṭut teqqar d tameṭṭut. Tuɣal terfa, terwel teǧǧa agellidnni tameddit n wass. Akken yeɣli yiṭij, truḥ tmeṭṭut n ugellid s axxam n bu tergin, tewwet as ɣef tewwurt. Tennad tmeṭṭut : Anwa i dyekkaten ɣef tewwurt ? Terrayas tmeṭṭut ugellid : Ldittin ttxilem, ur sɛiɣ anda ara rreɣ. Ɛeslama a lalla, d acu i kemidyewwin ɣurneɣ a tameṭṭut n ugellid ? Bɣiɣ kan ad qqimeɣ cituḥ ɣurwen ma tebɣid. Qqiment akken, armi ataya urgaz ikcemd s tezdemt. Akken d iwala tameṭṭut n ugellid, yugad, ammer ahat anda yeɣleḍ, ad d teccetki neɣ ad sendtini acimi. Tluɛat tmeṭṭutis : Tameṭṭut n ugellid tusad ad teqqim ɣurneɣ. Tamettut n bu tergin teddem tizdemt tewwitt tessenzitt, tuɣd taxbizt.
Inzan tiqsiḍin
16
Mi dtewweḍ s axxam, tameṭṭut n ugellid teddemitt, tebḍatt ɣef sin, tenna : Assa, ad nečč amur, azekka ad nečč wayeḍ. Sɛeddan akken iḍnni, ur ẓrin d acu dyewwin tagellidt ɣur sen. Azekkanni mi dkkren, tagellidt tessared axxam, akken ad yizdig, tameṭṭut n bu tergin terfa, terwel teǧǧa axxam imi d argazis ur syenni ara i tberranit ad teffeɣ. Tagellidt teggrad weḥds deg uxxam n bu tergin. Akken ad tesken i ugellid belli d tameṭṭut i d lsas n uxxam. Mi dtewweḍ tmeddit, argaz yessetḥa ad yeqqim d tberranit, maca rray i sdtefka akken ad yejmeɛ idrimen iɛǧebas, yiss ad yejmeɛ adrim ! Yeqqim yids ussan, yettawid asɣar, qqimen akken tlata wussan. Yiwen ur dyesteqsa ɣef yidrimen armi d asmi i yessmed. Jemɛen ddheb rnan tasusmi am akken kra ur yeḍri. Tennayas tgellidt : Ruḥ ad dtaɣeḍ ahwic, akken ad tesgunfuḍ ad yexdem fellak yernu ad tettawiḍ aṭas n tzedmin ara tessenzeḍ. Argaz yuɣd aɣyul. Yiwwas mi igezzem asɣar deg umadaɣ, usand yirgazen steqsant ad senyessenz zzayla. Yerrayasen : Arǧut ad dciwreɣ. Iruḥ icawerd, tennayas tameṭṭut tamaynut : Ssenzit s leɣla, akken ad taɣeḍ aserdun. Argaz yuɣal s amadaɣ, yessenz aɣyul, yewwid idrimen yuɣal d s axxam. Azekkanni, qbel ad yali wass, aɣyul yenzan yuɣal d weḥds s axxam ideg yennum, acku widaknni tyuɣen, d imakuren, ukrend ddheb d lfeṭṭa, ɛebbant ɣef uɣyulnni, yiwen iɛus zzaylanni deg umadaɣ, wayeḍ iruḥ ɣer taddart nni, ad dyawi ayen ara ččen. Winna iɛussen ahwic yenna i yimanis : Mi dyewweḍ s wayen ara ččeɣ, ad tnɣeɣ ad awiɣ ddheb weḥdi. Winna iruḥen ad dyawi učči, yenna : Ad sxedmeɣ ssem di tgella, akken ad tyečč, deg ubrid ad yemmet, ad awiɣ ddheb weḥdi. Mmuten yirgazen i sin, aɣyul yeqqim weḥds armi yuɣal ɣer uxxam anda yennum, mi s dldin tawwurt muqlen s acwari yenneflen d ddheb. Rnan kra n wussan, uɣen tamazirt zdat uxxam n ugllid.
Inzan tiqsiḍin
17
Yelḥa zzman, grend ad bnun axxam, lberǧ am winna n ugellid, asmi tfuken, ɛerḍend merra tagelda ɣer tmeɣra meqqren, agellid ǧǧant d aneggaru, i wakken ad sdtefk ttmeṭṭutnni lqut akken tennum deg uxxamis. Yebda ugellid la itett, yennayas : Llah llah a Rebbi ! lqutagi am win i yidtettnawal tmeṭṭut iw iruḥen teǧǧayi acḥal aya. Dinna, teffeɣd tmeṭṭutnni, mwalan, yennayas ugellid : D kemm i yellan da ! Tebda tḥekku armi tfuk yennayas : Assa aqlikem trebḥeḍiyi, seg wassa d asawen ẓriɣ d tameṭṭut i d ajgu alemmas. Seg wassen, uɣalen akken i llan, maca agellid yuɣal yetcawar tameṭṭut.
Inzan tiqsiḍin
18
AQADER TADERT
Llan deg yiseggasen n zik, sin yirgazen, deg yiwet taddart di tmurt n leqbayel. Imirnni, tella aṭas n lemɛawna gar yimezdaɣ n yal taddart, ula gar yimezdaɣ n tudrin. Imirnni tettili twizi yakan di tegrest, wa ad syeɣli uxxam, wa ad syawi waḍu lqermud neɣ adellas iss dyerba axxamis. Mi ara dteḍru akka, imezdaɣ n taddart ad kkren akken llan ad xedmen tiwizi akken ad seqqfen neɣ ad rren axxam i win umi yeɣli. Dɣa, akken i teḍra d Yidir akked Umeẓyan, sin yimezdaɣ i duddreɣ di tazwara, Yidir d Umeẓyan llan d icenguyen, wa ur dyetagew ɣef wa. Deg wakken yewwet yeɣḍel axxam i Yidir, kra n wussan kan, mi yekkes udfel, taddart tekker akken ad terr axxam i umezdaɣnsen ad sxedmen tiwizi, wa ad dyawi aẓru, wa d ajgu alarmi ibedd uxxam. Umeẓyan yeẓra Yidir d acengu, maca tiwizi ad tili ama yella ama ulacit. Ɣef waya i yeṭṭef awal akken ad yili di twizi. Dɣa assnni n twizi tafrara, yekker iruḥ yewwet ɣef tewwurt n Yidir. Yidir yennad : Anwa wa i dyekkaten ɣef tewwurt ? D nekk, d Umeẓyan. D acu i tebɣiḍ ? Ɣurek ad steqqareḍ mi ara yidtwaliḍ yetwizi ugadeɣk, nekk taddart i qudreɣ akken aɛekkaz yewwten taddart ur yi yezgel.
Inzan tiqsiḍin
19
ASIREM ILUƔEN
Qqaren ziknni laẓ yessewrat ddel. Awal tɛacit yiwet twacult deg at Salaḥ. Tella tmeṭṭut d warrawis ttidiren di lqella d laẓ d lmeḥna, arrawis, snat n teqcicin d sin warrac meẓẓiyit ur zmiren ara ad xedmen, acku ɣas zemren i lxedma, di lweqtnni ulac ixeddim. Di lweqtnni yella ṭṭrad di tmurt neɣ, imirnni i nettnaɣ i wakken ad nessufeɣ lɛesker afransis. Tasaɛdit yeǧǧatt urgazis, ijaḥ di Fransa. Ulac win ara tt iɛiwnen di dderyas ɣas ma tawacult n urgazis neɣ ayetmas ur ttttaǧǧan ara ad tqabel ddunitis akken ad tessker arrawis ad imɣuren. Di ṭṭradnni tettruḥ nettat d trebbuyaɛ n yirgazen d lxalat alamma d At Ziri i dyezgan di Micli i wakken ad daɣen lqut ara ččen. Tasaɛdit tetteddu ad tɛebbi i wiyaḍ i wakken ad tt xelṣṣen s wewren d ciṭuḥ n ssker, rnu tettmenṭar ad tqelleb kra n lqut ɣef wudem n Rebbi. Yiwwas deg wussan n ccetwa, truḥ seg At Ziri, ɣer Yigawawen i wakken ad dtawi ayen ara ččen warrawis. Deg ubrid n tuɣalin i dbedden Tasaɛdit d terbaɛtis ɣer iseɣli gar Yilulen d Ssaḥel n At Yeǧǧer, ɣlintd rrublanat d tiyita fellasen s rrṣaṣ, dɣa dinna temmut yiwet n telwest n Tsaɛdit i umi qqaren Fatima izewǧen ɣer taddart n Ssaḥel. Ɣas ma Taseɛdit d urbaɛis ur mmuten ara targagayt, tugdi ur tenttezgil ara. Deg uxxam, aqcicnni amecṭuḥ yelluẓ, yettru imi ayen yekka wass ur iwala ara yemmas. Cwiṭ acemma, qrib ad yeɣli yiṭij, attan Taseɛdit tettqiṭṭir seg waman axaṭer tekkat leḥwa, tteɛbegga ɣef yiris ɛeggu iban ɣef wudemis. Mmis amecṭuḥ mi yesla i yemmas, yemmugeritt ɣer umnar yenna yas : Lɛeslamas i yemma. Taseɛdit yellan teɛya tewwetit terna tennayas :
Inzan tiqsiḍin
20
Awer kisellem Rebbi, amer aqerruyiw ulac degs daɛwessu, ur yiyettaǧǧa ara babak weḥdi ur zmireɣ ara ad kenid ssekreɣ. Tuɣal teṭṭefd mmis, terbat tefkayas ciṭuḥ n ssker ad tyečč. Akken armi d asmi yefra ṭṭrad Taseɛdit tettnaɣ weḥds akken ad tessker arrawis. Yellis tameqqrant tewweḍ i zzwaǧ tefreḥ mi tttefka dinna. Ahat axxam n yellis ad ttidɛiwnen xerṣum s lqut. Tezweǧ teqcict, tesɛad yellis maca bdan wuguren ttlalend armi tennebra tuɣald s axxam. Taqcict tis nat, temmedd, tezweǧ ula d nettat lameɛna ur n teqqim ara deg uxxamis tennebrad tuɣald. Ggrand warrac yiwen yuɣal yunag ɣer Fransa, yesɛad arrac di tmurt. Ma tmuqel arrawis tefreḥ yeɛmer uxxam, ma tmuqel ɣers tufa yella wacu ixuṣṣen degs ur tefriḥ ara aṭas yiss. Aqcic amectuḥ deg uɣerbaz, d netta i dasirem n lwacul, imi yewweḍ armi d tasdawit anda ara tidisaḥ umkan. Aqcic yuɣal yeffeɣ si tesdawit imi iwala imawlanis zewǧenas ur yeɛlim armi dyufa xeḍbenasd taqcict. Yuɣal d aselmad akken ad yawi adrim iss ara yerr tagimir alarmi d asmi temmut Tseɛdit, tella tessaram ad yali wass fell as neɣ ɣef warrawis lameɛna nutni ugin ad akin, qqimen kan anda llan zik. Ɣas ma tura ur lluẓen ara am zik maca ur ulin ara am tezyiwinnsen, akken i teqqim Tseɛdit s tendart alarmi d asmi temmut.
Inzan tiqsiḍin
21
NNIF N UQBAYLI
Si zik qqaren medden akk i yettenadin tamurt belli aqbayli yesɛa nnif ama ɣef lḥeqqis ama ɣef tmurtis.
Awalagi ara wendawiɣ ɣef Yidir, d taqsiṭ i yeḍran di tmurt neɣ deg Ukeffadu deg useggas n 1940 asmi qqaren llan
imsaḥermiyen n lḥerma.
Yidir d yiwen seg yirgazen i yellan yettidir di taddart n At Ṣaleḥ di tama n Ukeffadu, yella yettidir u yessidir lwaculis s wayen kan i dfkan yigranis ama d zzit ama d tazart ama d irden d temẓin, am akken merra imesdurar n lweqtnni, imi ulac lluzinat neɣ imukan n lxedma nniḍen, Yidir ikess kan kra n wulli i yesɛa, ullinni ttakentd izamaren, ttakentd leɣbar iss yettɣebbir igranis, di lweqtnni yal axxam aqbayli yesɛa tamekḥelt iss ttḥaraben ɣef lḥermansen am akken i ttesḍaden i wakken ad ɛiwnen imannsen, dɣa ɣef wayen i qqaren si zik leqbayel kkaten zznad. Yidir d yiwen seg widaknni yetṣeggiden aṭas neɣ yekkaten aṭas iherbiyen. Qqaren di tmurtneɣ belli ur izeggel ara akk ayen ara yewwet ula deg yiv. Segmi yekkat zznad, yerna ur yettmeslay ara aṭas, ur iḥeqqer ara, ur iḥemmel ara win ara tiḥeqqren neɣ ad iwali amdan yettwaḥqer, medden akk ttagadent, ttagaden ad yennaɣ yidsen. Ɣas ma sɛan yids awal, ur zmiren ara ad refden ṣṣut zdats. Yidir yesɛa tameṭṭut, snat n teqcicin d yiwen uqcic umi isemma Mezyan. Axxamis yella berra ɣer yidis n taddart. Tiqcicin zewǧent, sɛant arrawnsent deg yixxamennsent. Mezyan d netta i d asirem n uxxam, acku d netta ara irefden isem n babas. Yefkayas babas yiwet n tterbegga iss ara yili d argaz am babas, iss ara yettwissen di tmurtnni n Ukeffadu.
Inzan tiqsiḍin
22
Akeffadu d yiwen umadaɣ ameqqran i yellan gar Tizi Wezzu d Bgayet. Yegget aṭas armi yewɛer i umdan akken ad tyegzem neɣ ad iɛeddi degs si tama ɣer tayeḍ. Ɣef wayen, ama d imenfan ama d wid ineqqen iǧadarmiyen neɣ widak yettqerriben ɣer yirumyen i yellan ṭṭfen tamurtneɣ. Dɣa yiwwas di lweqtnni n userwet, Yidir d tmeṭṭutis ruḥen ɣer yiwet n tferka yellan tebɛed ɣef taddart i wakken ad awḍen ɣer yirinen n temẓin ma ur tenukiren ara acku ad tenidawin azzekanni akken ad srewten. Dɣa zdat uxxam, yella unnar yeččur d alim. Deg uzal mi yebda yiṭij la iḥemmu yeslad uqcic i lbarud yenwa ahat d babas i yetṣeggiden yeffeɣd Mezyan ɣer zdat n tewwurt akken ad imuqel imawlanis ma teddund neɣ ala. Akken yettraǧu baba s atan yiwen urgaz i umi ssawalen Akli yezzuɣur imanis akken ad yawed ɣer yidis n uxxam. Aqcic yekker ad yemmager argaznni akken ur syettanef ara ad yaweḍ ɣer zdat n tewwurt yuɣal iluɛatid Wakli yennayas Ay aqcic a mmi ɛiweniyi ad ffreɣ. Ayɣen ara kffreɣ, ruḥ akin neɣ ad knɣen s rṣaṣ yerna atan tettqiṭṭireḍ d idammen. Ɣef waya i knniɣ fferiyi akken ur iyittafen ara iǧadarmiyen, atnan deferi i ttnadin felli. Ur kteffreɣ ara mulac ad awiɣ uguren i baba mi ara d yaweḍ. Fferiyi ad kfkeɣ meyya duru akken ad taɣeḍ ayen iss ara tzuxeḍ asmi ara truḥeḍ ɣer temdint. Imi meyya duru sɛant azal, aqcic yehder i yimanis yerrayas : Ɣiwel kcem daxel n walim. Akli yefkad i Amezyan meyya duru, yekcem ɣer daxel n walim. Ma d Amezyan yebda yettɣummut, iǧadarmiyen ur ẓerren ara din i yella. Yidir d tmeṭṭutis mi dslan i lbarud si lebɛid, tekcem tergagit taɛebuṭnsen i sin, ugaden ma d mmitsen iɣer dkecmen yimakuren. Ugaden ahat ur yettizmir ara ad iqabel imanis. Di lweqtnni ideg ifuk Amezyan aɣummu n usalu idammen, yessaweḍd kabran d yiǧadarmiyen ttnadin ɣef Akli. Mi bedden ɣer zdat n wayla n Yidir bedden uggaden ad qerrben ammer ad yeqqers fellasen.
Inzan tiqsiḍin
23
Dɣa yebda yessawal kabran i Yidir, yeffeɣd uqcic ɣursen yennayasen : D acu i la tettnadim ɣurneɣ, baba ulacit yerna d acu tebɣam ɣurs ? Ayya ruḥet. Ur ttagad ara a mmi, nusad nettnadi ɣef yiwen n umsaharmi i ɣyenɣan yiwen uǧadarmi di ssuq. Udem n uqcic yuɣal d azeggaɣ, kabran yeɛqel belli aqcic yeẓra anda yella Akli. Ur ẓriɣ ara ula d yiwen, ruḥ ad truḥem ur tesɛim d acu ara dtafem dagi ɣurneɣ. Muqel ssaɛaagi akken ttidyekkat yiṭij la tceɛɛel, ammer ad tttarseḍ asmi ara truḥeḍ ɣur xwalik ɣer temdint ad nedren akk warracnninsen. Ma tenniḍd anda yeffer ad kttfkeɣ ad tttesɛuḍ inek. Akli iselld i kra yettmeslay kabran d Amezyan. Aǧadarmi iwala udem n Amezyan yettbeddil yefkayas ssaɛanni. Amezyan iwehhad s yicenfirenis ɣer walimnni. Kabran d yiǧadarmiyen mmɣen ɣef Akli ṭṭfentid. Netta yakan iḍegger aṭas idammen, yuɣal ur yezmir ara ad ibedd. Iǧadarmiyen qqnentid ɣer uɛudiw zzuɣurent. Weqbel ad ffɣen si lḥara, Yidir yewweḍd ɣer yidis n uxxamis. Yeṭṭefd degsen ad ten idyewwet yennayasen : Serset timekḥal neɣ ad kennɣeɣ akken tellam dinna. Ḥader ad tewteḍ a Yidir. D imenfi n Akli i dneḍfer s axxam Tfuh ! Ay axxam n yigumiyen. Yidir yezzi ɣer deffir yebɣa ad tyewwet maca ur yezmir ara imi yettwaqqen yečča tiyita ɣer daxel yessusem. Yuɣal ur yeggan ara, yettxemmim amek armi i sdyenna Akli ay agumi iluɛa mmis yeḥkayasd maca mačči akken i teḍra. Yidir ur yumin ara mmis yedla ɣer lǧibis yufa ssaɛa d meyya duru. Yesteqsat ansi dkkant, aqcic yeṭṭerḍeq d imeṭṭawen. Yidir yekfer la yekkat akin akka imi d mmis i ixedmen ayen xeddmen kan ixabiten. Yuɣal yessawel i tmeṭṭutis yenna yas : A tameṭṭut wagi d mmi neɣ amek ? Ɣurek ad tɣelṭeḍ, issin d acu i dteqqareḍ. Argaz yeṭṭerḍeq d imeṭṭi acku yeẓra ur ilaq ara ad yeǧǧ axabit deg uxxamis ɣas ma d mmis, imi netta ẓran medden d bu tfenṭazit d bu nnif.
Inzan tiqsiḍin
24
Mi dyeɣli yiḍ, Yidir yeddemd mmis yessulit s ufella userdun, rrifis.yeǧǧa tameṭṭutis deg uxxam tettru, imi teẓra d acu ara yeḍrun. Yewwit alarmi d amadaɣ n Ukeffadu, yezlat yemḍelit. Yuɣald s axxam tasas tneggi d idim akk d nfiḍ. Maca aqbayli yettsebbil akk ayen yesɛa ɣef nnifis.
Inzan tiqsiḍin
25
TIRA D LEḤRUZ
Ṣafya d yiwet teslit deg yiwet n taddart n leqbayel di tama n At Yiraten. Tameṭṭutagi ur tethenna ara deg uxxamis. Tesɛa uguren imeqqranen akked temɣartis. Ɣas akken merra i lant temɣarin d teslatin, Ṣafya tettnadi amek ara tawi argazis ad ttekkes i yemmas. Maca argazis iḥemmel aṭas yemmas, ur yezmir ara ad tt yeǧǧ neɣ ad asyini ayen ur nlaq ara ɣef waya i tettnaɣ yids yal ass. Asmi i tehder d yiwet tmeddakeltis tennayas tinna belli ur d yettqiddi ara wawal lɛali, neɣ tasusmi d yirgazen neɣ d temɣart am tagi tesɛa. Ḥala iḥeckulen neɣ taḥerzet ara tidyerren s abrid. Ṣafya tefhem d acu i stenna tmeddakeltis ɣas akken urǧin i dtura lḥerz neɣ i dtuɣ aḥeckul. Maca, abrida, la tettxemmim ad tttessečč neɣ ad dtaru i urgazis akken ad t idterr ddaw uḍaris. Kra n wussan kan, atan yusad yiwen urgaz d aberrani yewwetd ɣef tewwurt yerna ideɛɛu yeqqar :
A win yenwan s kra, aṭanis yenza, leɛnaya n Sidna Ḥemza
A win yebɣan ad ɣyeṣṣer lɛibis ad yeffer s leɛnaya s Sidna Bubekker
Ṣafya, tella deg uxxam nettat d yiwet n tmeṭṭut nniḍen. Argaz is iruḥ ad yexdem ur dyettuɣal ara alamma d tameddit, tamɣartis truḥ ad ntens ɣur yellis. Mi dtesla Ṣafya d tmeṭṭut nniḍen i tyita ɣef tewwurt d ddeɛwa n lxir ffɣentd ad ẓrent anwa ccixagi i la ideɛɛun. Mi d wwḍent nnantas :
Inzan tiqsiḍin
26
D acu tebɣiḍ a ccix ? Ttnadiɣ tin n Rebbi, ma tzemremt s kra. Ala a ccix, d kečč ara dicerḍen. Nekk mačči d ccix, usiɣd ssutureɣ tin n Rebbi akken ad d ssekreɣ arrawiw. Ur tebɣiḍ ara kan ad kdnini ad aɣtaruḍ a ccix. Ilaq ad iyi dtaruḍ taḥerzet i wakken ad rreɣ argaziw ad iyiyettaɣ awal. A yelli, ur ɣriɣ ara, ur ssineɣ ara ad aruɣ leḥruz. Ma tebɣiḍ ad iyitaruḍ ad kdfkeɣ sebɛa lgelbat. Argaznni mi iwala Ṣafya d nniya maca tebɣa ad taru i urgaz is akken ad syettaɣ awal ɣas ma txelleṣ nnig tezmertis, yuɣal yennayas : Ruḥ awiyid sebɛa lgelbat ad amaruɣ. Tameṭṭut truh tewwid sebɛa lgelbat. Yerratent s ufella n zzayla, yeddemd yiwen lkaɣeḍ si lqaɛa. Lkaɣeḍnni yexxerbubec, yekker yennayas :
Ma d tira ad amaruɣ Ad amaruɣ s ixerriḍen Sebɛa lgelbat ad tentawiɣ Abridiw icerriḍen Ma yeǧǧakem a rrbeḥ Ma yebrayam hatayen
Yerna yennayas ad tger lkaɣeḍ deg waman iss yessirid urgaz is akken ad thenni. Argaz iruḥ tameṭṭut tuɣal s axxamis. Tameddit ikcemd urgazis, tefkayasd aman ad yessired. Assen yeɛya yerna yenɣat uẓɣal, dɣa yeqqim aṭas akken ad yesteɛfu. Imi tebɣa ad tẓer ma iquddd lḥerznni tennayas : Ay argaz annaɣ tura testufaḍ ? Aẓɣalagi ḥala aman i tyettruẓun am waggur, ḥala tulawin i tidiɣeṭṭlen ɣer lǧefna. Diɣ netta ula d nekk zegleɣk. Ɛeddi kan efkaɣd acu ara nečč. Mi syenna urgaz akka, tameṭṭut ibedel wudemis tennayas : Ihi ay argaz ɛfuyi, ulac acu ara nečč acku ifuk uwren. Amek ? Ifuk uwren ? I tkufitnni yeččuren akken ussana ? Fkiɣtt i yiwen ccix yurayid taḥerzet akken ad iyi tḥemmleḍ, ur tettḥemmleḍ ara yemmak.
Inzan tiqsiḍin
27
Argaz yerɣa, yebrayas tlata yiberden, yedda yids s axxam nsen. Argaz iɛawed zzwaǧ nettat teqqim akken armi d asmi temmut.
Inzan tiqsiḍin
28
INZAN D WAYEN D NNAN
1 Tella yiwet twacult di tmurtnneɣ, tamurt n leqbayel, yiwen deg warrac n twacultnni yedderɣel. Imi ur yettwali ara, itteččeh, ayen bɣun fkanast ad syeqqar wiyaḍ ugarent. Yiwwas grent ayaziḍ ɣer teccuyt, mi yewwa, tenna temɣart n uxxam ayaziḍ ad tnefk i uderɣal, wiyaḍ ad ččen seksu s useqqi. Ayaziḍ yewwa, lwacul ččan seksu mebla aksum, aderɣal yečča akk ayaziḍnni weḥds, mi yeṛwa yennayas : Iḍagi d iḍ, aderɣal s uyaziḍ ad neɛlem ɛad wiyaḍ.
Lmeɛnas : Ilaq a nbed ar win yellan ixus acku win yesɛan lɛib, iheqqer imanis.
2 Win yeččan yečča, wayeḍ tarbut tekkes.
Lmeɛnas : Win yebɣan ad yesɛu leḥqqis, ilaq ad yekker zik ad ifiq i ddunit. Inziagi qqarent daɣen : Taneqlet n win i ttiɛussen.
3 Ma ifuk wawal inias sliɣ, ma tekkes terbut inias ččiɣ.
Lmeɛnas : Ur ilaq ara ad tettruḍ ɣef wayen i kiruḥen neɣ ayen i k yeǧǧan, ilaq ad txeẓreḍ ɣer zdat.
Inzan tiqsiḍin
29
4 Anda tleḥḥuḍ ay aḍar yennayas s aẓar.
Lmeɛnas : Anda bɣun ilin iẓuran yiwen wass ad nadin alamma mlalen,
A win umi yeshel walluy, ḥader imanik di trusi
Lmeɛnas : Rebbi ad kyefk cci, ad kyernu tazmert i wakken ad taliḍ, maca ma tḥeqreḍ imdanen, ad kyesseɣli, ad kyerreẓ dayen.
5 Yella yiwen umusnaw deg yiwet taddart, yesɛa arraw n mmis Yellis tezweǧ ɣer taddart nniḍen maca ur tesɛi ara. Tettasd aṭas s axxamnsen akken ad tɛiwen babas di tmeddurt n warrawis. Ɛeddan iseggasen, yekker umennuɣ gar snat tudrinnni. Arraw n teqcictnni wwten xwalnsen yerna sɣelben fellasen s waṭas. Mi dyewweḍ wawal ɣer umɣarnni belli d ayawenis i tenyewwten, yennayas : Win yebɣan accaren, Ad yerǧu ayawen ar d imɣuren.
Lmeɛnas : Ur yezmir ara ad kyewwet yiwen ḥala win dtessekreḍ neɣ win tɛawneḍ acku d winna i kyessnen.
6 Ziknni asmi yella urumi di tmurtnneɣ, yella laẓ. Akken ad gerrzen usu, at tmurtnneɣ ttawind arsus di tḍuna akken ad t zzewren i yiceṭṭiḍen ur tentekkat ara tmurt ɣas di ccetwa. Nekki dɣa aṭas i sdcfiɣ armi d iseggasen n sebɛin i yekkes deg yixxamennneɣ. Qqaren iruḥ yiwen urgaz ɣer tensawt ad yawi arsus deg yiwet taḍunt. Kra akka yuɣald, wissen ma yugad neɣ d ṣṣeḥ yufa acu i tyessagaden. Mi snnan ayɣer ur d tewwiḍ ara yennaasen :
Inzan tiqsiḍin
30
Wi syennan yeshel warsus, iruh netta ad tidyawi.
Lmeɛnas : Mačči ɛeddi kan ad txedmeḍ lḥaǧa.
7 Yiwwas steqsan aderɣal ɣef wayen yebɣa, nutni nwan ahat ad yečč neɣ ahat d taɣawsa nniḍen i yebɣa. Nnanas : D acu tebɣiḍ ay aderɣal ? Yennayas : D tafat.
Lmeɛnas : Di ddunit ilaq bnadem ad yesɛu iswi i tmeddurtis.
8 Acu i kyeǧǧan d gma, a mmis n takna n yemma.
Lmeɛnas : Ur nezmir ara ad nili d atmaten ma tayemmat ur aɣtesdukkel ara.
9 Ma lhedra d lfeṭṭa, Tasusmi d ddheb.
Lmeɛnas : Ma ad yehder yiwen mebla lmeɛna, neɣ ad yesṭuqqut awal, ad yessusem xir.
10 Yella yiwen urgaz deg yiwet taddart yezweǧ u yettemsefham akked tmeṭṭutis. Yiwwas nnuɣen armi ssawḍen ɣer inebran, maca deg wulis ur teffiɣ ara armi yuɣal ixḍebittid wis sin iberdan armi i stenna : Amek iga wudemik ɣuri, A win iyiyebran yerrayi.
Inzan tiqsiḍin
31
Lmeɛnas : Ilaq ad txemmeḍ qbel ad txedmed.
11 Tella yiwet temɣart umi qqaren Lyaqut di taddart tesɛa snat yessis. Taddartnni ɣezzifet. Nnig taddart tezdeɣ yellis tameqqrant amḍiqnni qqarenas lɛinṣer, yellis tamecṭuḥt di tama n wadda umi qqaren tiḥriqin. Yiwwas rbantd i snat, dɣa Lyaqut tettali, teṭṭar, d asawen d akessar. Ɣef wayen i dyeqqim wawal :
Lyaqut fi taɛṣar, I therqatin a lɛinṣer.
Lmeɛnas : Yeɛmer win yettazzalen ɣef snat leḥwayeǧ.
12 Yal tirect tesɛa akerfa.
Lmeɛnas : Ulac anda ur tettafeḍ ara lɛibad n diri d wid n lɛali.
13 Menyif win yensan deg uɣilif wala wi yukin di nndama.
Lmeɛnas : Ad yerfu axir walbaɛḍ yeṣber wala ad yexdem ayen iɣef ara yendem akk tudertis.
14 A win yufan yiwen d nekk wayeḍ am nekk.
Lmeɛnas : Win tyennan ass amezwaru, d amxalef i yella yettemxalaf d medden nniḍen armi imenna ad yesɛu yiwen nniḍen am netta.
Inzan tiqsiḍin
32
15 Ad tineɣ, ad iwaǧeh degs.
Lmeɛnas : Win yesɛan sin wudmawen amezwaru d win ineqqen, wis sin d win yesɛan lxir, am uzeɣnennay d afrux gar yifrax s wafriwen, d aɣerda gar yiɣerdayen imi ur yesɛi nncir yesɛa taqerruyt uɣerda.
16 Amer yettuɣal lxir, ad yeqqel i tixsi d mmis.
Lmeɛnas : Llan inekkaren n lxir ɣas ma di medden llan wid i tyettarran.
17 Srewteɣ ɛebban wiyiḍ.
Lmeɛnas : Yiwen ad yenneɛtab ɣef waylas, mi ara dyaweḍ lweqt ad iɣellet, ad dyas win ara tiɣellten mebla leɛtab.
18 I temẓin yekrez uzger Ayen itent yeɛlef uɣyul?.
Lmeɛnas : Yiwen ad yenneɛtab, wayeḍ ad yečč mebla leɛtab.
19 Win yebɣan ad yuzur yirqiq.
Lmeɛnas : Win yebɣan ad yesɛu lḥeqq yettaẓay, ilaq ad yettismiḍ mačči ṣṣwab yellan kan ad yeḥmu neɣ ad yerfu.
Inzan tiqsiḍin
33
20 Aḥlil win ur nessendu Iɣil mazal anebdu.
Lmeɛnas : Win ur nexdim di temẓi ad yessaram ad yaweḍ temɣer ad yexdem, netta ifutit lweqt.
21 A baba wwtenaɣ, a mmi ɛeqlenaɣ.
Lmeɛnas : Ur kyekkat ara yiwen alamma yessenik neɣ tenniḍas akk iɣeblanik, tessekneḍas tazmertik.
22 Argaz ur nxeddem, Efkas taruka ad yellem.
Lmeɛnas : Tullma n tulawin yettɣimin deg uxxam i ttixeddmen, wamma argaz iteffeɣ ad dyawi aɣrum i lwaculis. D lɛib ad yeqqim urgaz ad syini ulac lxedma. Amsedrar ma ilaq ad yeks neɣ ad yexdem lexla, ad yexdem, ḥala tiɣimit ur yettɣimi ara deg uxxam.
23 Ay iɣes yellan d aksum, D acu ara kyerren d iɣes.
Lmeɛnas : Ur ilaq ara bnadem ad yeqqar awal ixeṣren imi ilesis d aksum yezmer ad yezzi deg yimis akken ur diteffeɣ ara wawal n diri.
24 Yiwwas iruḥ wuccen ad yaker tibḥirt netta d yinisi. Kecmen ɣer tebḥirt, ččan akken zemren. Atan bab n tebḥirt yewweḍd,
Inzan tiqsiḍin
34
inisi yuzzel akken ad yerwel, yewwetit s lewǧeh yenɣat deg usefreg, ma d uccen imi iwal ad tineɣ yerra imanis yemmut. Yegzem azgen degs armi yeddem bab n tebḥirt iḍeggerit berra i usefreg, yennayas wuccen : Wi yebɣan ad yidir yemmet.
Lmeɛnas : Ilaq amdan ad yessemẓay imanis akken ur iseɛɛu ara uguren.
25 Aɛekkaz yewwten taddart awer iyiyezgel.
Taqsiṭ : Argaznni iruḥen ad iɛiwen yiwen urgaz ukkud yettnaɣ acku yeẓra ur iruḥ ara netta axxamnniines.
26 Lemɛanda n tnuḍin ɣer tcebbaḍin.
Lmeɛnas : Llan wid yettɛanaden ɣas ma ur sɛin ara nnfaɛ deg wayen akken ara xedmen.
27 Bedd ad twaliḍ, ruḥ ad dtawiḍ, qim ulac.
Lmeɛnas : Win yebɣan ad yawi ilaq ad inadi, win yebɣan ad iwali ad yissin ilaq ad yinig, ma d win ur nteffeɣ ur yezmir ara ad yissin neɣ ad yesɛu ayen yebɣa.
28 Tewweḍ tfidi s iɣes.
Lmeɛnas : Win yeččan tiyita tameqqrant ad asyini tewweḍ tfidi s iɣes.
Inzan tiqsiḍin
35
29 Ssedqa ilaqen ad ttyečč leqrib yesteḥqen.
Lmeɛnas : Win yebɣan ad iseddeq ad yezwir seg wid tiqerben.
30 Yugar icerrig tafawet.
Lmeɛnas : Inziagi neqqarit ticki ur snufi ara i wugurnneɣ tifrat.
31 Lqermud ma yemwexxar ssyinna ara dyekk lmeccad.
Lmeɛnas : Atmaten ma ur dduklen ad sɛun uguren.
32 Aserdun n baba d jeddi, rniɣ rrekba n deffir.
Lmeɛnas : Deg waylaw yerna ad qqleɣ d aneggaru.
33 Yewɛer wembur izewǧen, neɣ igellil yessenden taɣaṭ.
Lmeɛnas : Ur ilaq ara zzux, ticki yerbeḥ yiwen.
34 Awal ma wezzil yefra, Ma ɣezzif ad dyawi kra.
Lmeɛnas : Ilaqas i umdan ad yessewzal awal diɣ qqarent ɣurneɣ aka : Tasirt yessaggaten ad tsiq.
Inzan tiqsiḍin
36
35 Ur yettḥulfu s usennan ḥala aḍar yeddan ḥafi.
Lmeɛnas : Ḥala win yuḍnen, neɣ yeččan tiyita ara syakin
36 Win i tenyesɛan yerwa amdegger, Win ur tennesɛi yugad nnger.
Lmeɛnas : Win i tenyesɛan yettnaɣ d ddunit akken ad tenidyessker, win ur nesɛi ara mmis yugad ad yenger, ur dyettwaxlaf ara yisemis.
37 Win ur nekmiz s ufusis, ur syeqqar ara kemzeɣ.
Lmeɛnas : Win yebɣan ayen ẓiden ad tidyawi netta.
38 A tasa ulac tasga, A tasga ulac tasa.
Lmeɛnas : Win ur nettaggad ur iseɛɛu ara tazmert neɣ adrim, win yettagaden tilis yesɛa ama d tazmert ama d adrim.
39 Ur tettru tɛebuṭ yerwan, i tin yelluẓen.
Lmeɛnas : Ulac win ara ixemmen i wayeḍ.
Inzan tiqsiḍin
37
40 A wi yeddan d win i tyifen, ad tiɛaned ad yaweḍ.
Lmeɛnas : Ilaqas i umdan ad yettmuqul ɣer win i tyifen i wakken ad yaweḍ am netta.
Tiẓrigin n Usqamu Unnig n Timmuzɣa Editions du Haut Commissariat à l'Amazighité
oOo
Collection “Idlisennneɣ” 01 Khalfa MAMRI, Abane Ramdane, ar taggara d netta i d bab n timmunent, 2003
(Tasuqelt Abdenour HADJSAID d Youcef MERAHI ) 02 Slimane ZAMOUCHE, Uḍan n tegrest, 2003. 03 Omar DAHMOUNE, Bu tqulhatin, 2003. 04 Mohand Akli HADDADOU, Lexique du corps humain, 2003. 05 Hocine ARBAOUI, Idurar ireqmanen (Sophonisbe), 2004. 06 Slimane ZAMOUCHE, Inigan, 2004. 07 S. HACID et K. FERHOUH, Laṣel ittabaɛ laṣel akk d : Tafunast igujilen, 2004. 08 Y. AHMED ZAYED et R. KAHLOUCHE, Lexique des sciences de la terre et
lexique animal, 2004. 09 Lhadi BELLA, Lunǧa, 2004. 10 Antoine de St EXUPERY, Le Petit Prince, 2004 (Tasuqelt Habib Allah
MANSOURI, Ageldun amecṭuḥ ) 11 Djamel HAMRI, Agerruj n teqbaylit, 2004. 12 Ramdane OUSLIMANI, Akli ungif, 2004. 13 Habib Allah MANSOURI, Amawal n tmaziɣt tatrart, édition revue et augmentée,
2004. 14 Ali KHALFA, Angal n webrid, 2004. 15 Halima AIT ALI TOUDERT, Ayen i ɣdnnan gar yetran, 2004. 16 Moussa OULD TALEB, Mmis n igellil, 2004 (Tazwart : Youcef MERAHI) 17 Mohand Akli HADDADOU, Recueil des prénoms amazighs, 2004. 18 Nadia BENMOUHOUB, Tamacahut n Basɣar, 2004. 19 Youcef MERAHI, Taqbaylit ass s wass, 2004. 20 Abdelhafidh KERROUCHE, Teɣzi n yiles, 2004. 21 Ahmed HAMADOUCHE, Tiɣri n umsedrar, 2004. 22 Slimane BELHARET, Awal ɣef wawal, 2005. 23 Madjid SI MOHAMEDI, Afus segm, 2005. 24 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij aḥric I, 2005. 25 Collectif, Tibḥirt n yimedyazen, 2005. 26 Mourad ZIMU, Tikli, tullisin nniḍen, 2005. 27 Tayeb DJELLAL, Si tinfusin n umaḍal, 2005. 28 Yahia AIT YAHIATENE, Faḍma n Summer, 2006. 29 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij aḥric II, 2006. 30 Lounes BENREJDAL, Tamacahut n bu yedmim, 2006. 31 Mezyan OU MOH, Tamacahut n umeksa, 2006. 32 Abdellah ARKOUB, Nnig wurfan, 2006. 33 Ali MAKOUR, Ḥmed n ugellid, 2006. 34 Y. BOULMA & S. ABDENBI, Am tmeqqunt n tjeǧǧigin, 2006. 35 Mohand Akli SALHI, Amawal n tsekla, 2006. 36 O. KERDJA & A. MEGHNEM, Amawal amecṭuḥ n ugama, 2006. 37 Ali ELHADJEN, Tudert d usirem, 2006. 38 Hadjira OUBACHIR, Uzzu n tayri, 2007. 39 Djamel BENAOUF, Di tmurt uɛekki, 2007. 40 Akli OUTAMAZIRT, Targit, 2007.
41 Mohamed Salah OUNISSI, Tametna n umenzu, 2007. 42 Ramdane ABDENBI, Anagi, 2007. 43 Ramdane LASHEB, Ccna n tlawin ɣef ṭṭrad 54/62, 2007. 44 Said CHEMAKH, Ger zik d tura, 2007. 45 Said IAMRACHE, Timenna n Saɛid Iɛemrac, 2007. 46 Mohamed MEDJDOUB, Baba Carlu, 2007. 47 Nadia BENMOUHOUB, Tafunast igujilen, 2007. 48 Ali MOKRANI, Agama s tugniwin, 2007. 49 Fatma ELKOUCHA, Tamedyazt n Yasmin, 2007. 50 Naima HADJOU, Amennuɣ n tudertiw, 2007. 51 Hocine LAOUES, Gar umqadmu d umnelti, 2007. 52 Omar KHAYAM, Rubaɛiyyat, 2007 (Tasuqelt Abdellah HAMANE) 53 Ferdinand DUCHENE, Tamilla, 2007(Tasuqelt Habib Allah MANSOURI) 54 Slimane ZAMOUCHE, Agellil akk d ineffuten yelhan, 2007. 55 Djamel HAMRI, Anadi di tmedyazt, 2007. 56 Khaled FERHOUH, Ḥkuyaɣd tamacahut, 2007. 57 Lhadi BELLA, Awal d usefru, 2007. 58 Omar DAHMOUNE, Agu, 2007. 59 Yahia AIT YAHIATENE, Untigun, 2007.
Actes de colloques 01 Actes des journées d'étude sur La connaissance de l'histoire de l'Algérie, mars
1998. 02 Actes des journées d'étude sur L'enseignement de Tamazight, mai 1998. 03 Actes des journées d'étude sur Tamazight dans le système de la communication,
juin 1998. 04 Actes des journées d'étude sur Approche et étude sur l'amazighité, 2001. 05 Actes du colloque sur Le mouvement national et la revendication amazighe,
2002. 06 Actes du colloque international sur Tamazight face aux défis de la modernité,
2002. 07 Actes des séminaires sur la formation des enseignants de Tamazight et
l'enseignement de la langue et de l'histoire amazighe, 2003. 08 Actes des colloques : Identité, langue et Etat / La permanence de l'architecture
amazighe et l'évolution des cités en Algérie, 2003. 09 Actes des stages de perfectionnement pour les enseignants de tamazight, mars
2004. 10 Actes du Colloque : Le passage à l'écrit des langues et cultures de tradition orale,
le cas de Tamazight, 2004. (Voir Timmuzgha N°13) 11 Actes du Colloque : La littérature amazighe : de l'oralité à l'écrit, 2005 (Voir
Timmuzgha N°14) 12 Actes du Colloque : Tamazight dans les médias et à l'école : hypofonctionnalité
et usages du lexique, 2006 (Voir Timmuzgha N°15) 13 Actes du colloque sur Le patrimoine culturel immatériel amazigh, 2006. 14 Actes du colloque sur Le libycoberbère ou le Tifinagh ; de l'authenticité à
l'usage pratique, 2007.
Revue « Timmuzgha » Revue d'études amazighes du Haut Commissariat à l'Amazighité : N° 1, avril 1999, N° 15, novembre 2007.
Autres publications 01 Chafik MOHAMED, Aperçu sur trente trois siècles de l'histoire des imazighènes,
1997. 02 Annuaire des associations culturelles amazighes, 2000. 03 Idir ElWatani, L'Algérie libre vivra, 2001. 04 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome1, Histoire et fondements d'un débat argumentaire, 2007. 05 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome2, Analyse et représentation phonologique, 2007.
Consultings 01 Kamel BOUAMARA, Nekni d wiyiḍ, 1998. 02 Mouloud FERAOUN, Ussan di tmurt, 1999 (Tasuqelt Kamel BOUAMARA) 03 Nora TIGZIRI Amar NABTI, Etude sur « L'enseignement de la langue amazighe:
bilan et perspectives », 2004. 04 Iddir AMARA, Les inscriptions alphabétiques amazighes d'Algérie, 2006. 05 Kemal STITI, Fascicule des inscriptions libyques gravées et peintes de la grande
Kabylie, 2006. 06 Mohand Akli HADDADOU, Dictionnaire des racines berbères communes,
2006/2007. 07 Abdellah NOUH, Glossaire du vocabulaire commun au Kabyle et au Mozabite,
2006/2007. 08 Sadaq BENDALI, Awfus amaynut n tutlayt tamaziɣt, 2007. 09 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tesrit taqbaylit, 2007. 10 Kamel BOUAMARA, Amawal n tunuɣin n tesnukyest, 2007. 11 Moussa IMARAZENE, Manuel de syntaxe berbère, 2007. 12 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tmedyazt taqbaylit, 2007. 13 Moussa IMARAZENE, Timɛayin n leqbayel, 2007. 14 Nora BELGASMIA, L'expression écrite en tamazight, 2007. 15 Mouloud LOUNAOUCI, Projet de création d’un Centre de terminologie
amazighe, TERAMA, 2007.
Cet ouvrage est publié dans le cadre de la collection “Idlisennneɣ”
Initiée par la Direction de la promotion culturelle du Haut Commissariat à l'Amazighité
© Tous droits réservés
Conception et PAO :
Dépôt Légal : 2972006 ISBN : 9961789679
Achevé d'imprimer sur les presses de Les Oliviers TiziOuzou
Tel : 026210719 Fax : 026219540