COMUNE DI CUGLIERIComunu de Cuglieri

PROVINCIA DI ORISTANO

Provìntzia de AristanisVia C. Alberto n. 33 - 09073 - prov. di Oristano

tel. 0785/368200 – fax 0785/368214

C.F. e P.IVA. 00073930959 -C.F. e P.IVA. 00073930959 - Tel.0785/368200Tel.0785/368200

Ufìtziu de sa Limba Sarda Ufìtziu de sa Limba SardaIsportellu Linguìsticu ComunaleIsportellu Linguìsticu Comunale

Novas de Cuglieri

Fozu periòdicu de informatzione istitutzionale e non solu, de suComunu de Cuglieri

Annu IV n. 2 de su mese de Santuaine 2017

At torradu apèrrere s'Ufìtziu de sa Limba Sarda e s'Isportellu Linguìsticu Comunale in su Comunu de Cuglieri.

Su 25 de su mese de Cabudanni 2017, at torradu apèrrere in su Comunu de Cuglieri s'Isportellu Linguìsticu pro sa Limba Sarda. S'Isportellu est apertu, comente narat fintzas su calendàriu postu a suta, sa Giòbia mangianu dae sas noe a mesudie e mesu (09.00-12.30) e est allogiadu in sos locales de sa Biblioteca Comunale.

S'operadore de s'Isportellu est a disponimentu de sos Amministradores e de sos Dipendentes e de totu sos Tzitadinos pro calesiat informatzione chi pertocat sa Limba e sa Cultura Sarda.

Cun s'apertura de s'Isportellu Linguìsticu, at a comintzare fintzas unu servìtziu periodicu de informatzione istitutzionale intre s'Amministratzione Comunale e sos Tzitadinos, in Limba Sarda, pro chi custos siant semper informados de sas fainas chi s'Amministratzione faghet, sos avisos e sas iscadèntzias de prus importu, dende a su matessi tempus visibilidade pùblica e ufitziale a su Sardu, una limba ancora bia in sa comunidade de Cuglieri, ma chi si faeddat solu in situatziones informales e prus pagu in cuntestos ufitziales e galu prus pagu

s'iscriet.

Novas de Cuglieri si podent bìdere fintzas dae domo, cun unu computer, cullegande.si a su situ internet istitutzionale de su Comunu de Cuglieri: www.comune.cuglieri.or.it > Ufìtziu Limba Sarda > in sardu e pro su sardu chi est su giassu in ue sunt collocados totu sos Isportellos Linguìsticos chi faghent parte de su progetu de ocannu e in ue si podent bìdere totu sos traballos fatos. Si podet fintzas andare deretu a su situ: in sardu e pro su sardu.

Sa redatzione de Novas de Cuglieri est contivitzada dae su Servìtziu Linguìsticu Sardu de su Comunu de Cuglieri, operadore Gonario Carta.

'Onnia nùmeru de Novas de Cuglieri at a èssere integradu de curiosidades a susu de sa Limba Sarda, nòmenes de logu, ainas de traballos, ammentos istòricose de atualidade, gramatica e regulas de iscritura de su sardu, ditzios ecc.

Die e oras de apertura de s'Isportellu Linguìsticu Comunale:

Giòbia dae sas noe a mesudie e mesu (09.00-12.30)

SANTUAINE

Santuaine/Ledàmini: nde benit de Santuaine etotu, chi cheret nàrrere Santu Gavinu. In àteros logos ddi narant ledàmene e nde benit de su latinu laetamen, chi cheret nàrrere ledàmini etotu. A custu mese sos sardus dd’ant naradu in cussa manera ca fiat su mengius tempus pro ddu traballare.

“SABIDORIAS PRO CRESCHERE”

Sos manifestos “Sabidorias pro crèschere” tenent s'obietivu de fàghere intrare sa limba sarda in sas iscolas e non solu e de difùndere temas chi pertocant s'educatzione tzìvica.

"Su sardu puru tenet règulas de iscritura. Impara-ddas!"

Acò unas cantas règulas (LSC)

Gramatica.

Articulu:

Articulu Determinativu Articulu IndeterminativuSingulàre Su, Sa Unu, UnaPluràle Sos, Sas, Is(1) Unos, Unas(2)

· Chie iscriet, podet imprèare Sos, Sas, o fintzas Is pro ambedadùas is grèzes.

Benit imprèadu comente in limba italiana “circa”, pro esempiu: “ in crèsia b’aiat unos chimbe òmines e unas chentu fèminas”.

Comente si fàghet su pluràle:

Su pluràle de is nòmenes, de is agetivos si fòlmant aciungende sa “s” a sa fòlma de su singulare.

S’agetivu.

Comparativu:

De pàrina ( cantu-canta), (che-ca), comente + nòmene o pre-nòmene.

De primatzìa: ( prus+ agetivu) (prus pagu+ agetivu).

Superlativu:

Relativu: (articulu determinativu + prus + agetivu)

Assolùtu: ( mannu mannu, pagu pagu, artu artu, ecc.); si no (agetivu + a beru); e fintzas (meda + agetivu).

Comparativos e Superlativos sinteticos ( mengius; peus.).

Su pronomene.

Is pronomenes personàles:

Filera tonica

Sugètu Folmas oblicuasSingulare Deo De,pro….me(ne) A mie

Cun megu

Tue De, pro….te(ne)A tieCun tegus

Issu/issa(1), Vostè(2) A, cun, de, pro,….isse/issu/issa/vostè.Plurale Nois A, cun, de, pro,….nois

Bois A, cun, de, pro,….boisIssos/issas A, cun, de, pro,…issos/issas

· Candu si fàghet riferimentu a persones, si podet imprèare finas “isse”.

· Est fòlma de tzivilèsa.

Filera atona

Numeru Persone GrèzeSingulare 1 Màschiu Mi

2 Ti3 Li, ddi(1) Lu, ddu(1)

Feminile La dda(1)Plurale 1 Nos

2 Bos3 Màschiu Los, ddos(1) Li ddis(1)

Feminile Las, ddas(1)

Chie iscriet podet imprèare una de is duas fòlmas.

Partigheddas pronominales.

Nde Candu fàghet riferimentu a cosa, pro es. a nde boles petza?

Nche Candu fàghet riferimentu a logu, pro es. a nche lu leas a domo?

Pronomenes e agetivos de possèssu.

Singolare Màschiu Feminile1 Meu, miu Mea, mia2 Tuo Tua3 Suo SuaPlurale1 Nostru Nostra2 Bostru Bostra3 Issoro IssoroPlurale Màschiu Feminile1 Meos,mios Meas, mias2 Tuos Tuas3 Suos Suas1 Nostros Nostras2 Bostros Bostras3 Issoro Issoro

Pronomenes e agetivos chi cumproant.

Singolare Pro persones o cosas màschiu Pro persones o cosas feminileCustu CustaCussu CussaCuddu Cudda

Plurale Custos CustasCussos CussasCuddos Cuddas

Pronomenes arrelativos.

Chi (pro esempiu su libru chi apo lègidu est bellu).

Pronomenes pro preguntare.

-Ite (Candu fàghet riferimentu a cosa, pro esempiu: ite boles a mandigare.

-Chie (Candu fàghet riferimentu a persones, pro esempiu: chi est su mere de sa binza?

- Cale, cales, po esempiu: cale est su logu chi t’agradat de prus?

-Ca tu, canta, cantos, cantas, pro esempiu: cantu costat custu libru?

Avèrbios elocutziones verbales.

Modu Logu Tempus Cantidade Chi affirmatChi DennègatChi dùdat

Chi preguntat

Bene Male

Inoghe a/dae inoghe

Como/immoe deretu

Meda paritzu/a,os,as

Ei, eia, emo de seguru

Ello/ellus comente

Congiuntziones.

Copulative e,finas,fintzas, ne/nendisgiuntive Oavversative Ma,però, prus a prestu,sende gasi, de su

restu, antis, imbetze, cando chidichiarative Custu non custu, difatis, prò nàrrere, unu

paragone, pro esempruaggiuntive Finas, peri, in prusconclusive Duncas, pro custu, pro cussu, tandocorrelative Siat…siat, gasi…comente, tantu…chiCausali Ca, sigomentecomparative Prus…chi non, prus pagu…chi non,

mèngius… chi nonConcessive Sende chi, mancariCondizionali Bastis chi, bastat chi, si no est chiConsecutive A su puntu chiEccettuative FrancuInterrogative Comente, pro iteModali Che, comenteTemporali Onni/ogni bia chi, finas a cando, in s’interi,

in pessu chi

Prepositziones.

Proprie A,de, dae, in, cun, pro, intre, traImproprie Suta, suba, a pustis, in antis, foras, intro, a

inghiriu, contra, sena, a curtzu, a tesu, a largu, indedda, in prus, in s’oru, paris, in fatu, ecc.

Locuzioni prepositive In mesu de, in parte de, in càmbiu de, in carade, paris cun, conca a, chirru a, cara a, pro mediu de

Aggettivi/nomi Francu, tramiteParticipi Mediante, durante, rasente

Pronomenes non definios

Calincunu/a

Unos cantos/unas cantas

Carchi

Nemos

Nudda

Perunu/a

‘Ateru/a-os/as

Unu/a-os/as

Ambos/as

Onniunu/a-ogniunu/a

Meda/as

Pagu/os/as

Totu/us

Cale si siat cosa

Matessi

Pròpiu/a/os /as

Bastante

Tropu

Prus pagu

Numerali

Numerali Cardinali Ordinali1 Unu, una Primu/a/os/as- su/a/os/as de

unu2 Duos, duas Segundu/a/os/as- su/a/os/as de

duos3 Tres Su/a/os/as de tres4 Bator Su/a/os/as de bator5 Chimbe Su/a/os/as de chmbe6 Ses Su/a/os/as de ses7 Sete Su/a/os/as de sete8 Oto Su/a/os/as de oto9 Noe Su/oa/os/as de noe10 Deghe Su/a/os/as de deghe……

11 Undighi12 Doighi13 Treighi14 Batordighi15 Bindighi16 Seighi17 Deghessete18 Degheoto20 Binti30 Trinta40 Baranta50 Chimbanta100 Chentu200 Dughentos/as500 Chimbighentos/as1000 Milli2000 Duamila10000 Deghemila100000 Chentumila1000000 Unu milione1000000000 Unu miliardu

Per indicare quantità approssimative: deghina, bintina, chimbantina, chentina.

S’Alfabetu

Grafema IPA Notas e esemprosA [a] Comente in Italianu e IspagnoluB

[b] A incomintzu de peraula es. bentu, boe, binuIn mesu de duas vocales es. saba, abe, cabu

Bb Si ponet bb candu est in mesu de duas vocales es. abba, ebba, abbosu , abbile.Si ponet una b sola in sas peraulas de usu reghente e chi benint de foeddos cultos es. Delibera, solubile, variabile, amabile.

C, ca ,co, cu, che, chi [k] Es. cane, coa, caddu, cuddu, chessa, chida

D [d] Posta a su comintzu es. dente, domo, die

D [d] Posta in mesu de duas vocales es. seda, meda, ladu

Dd [d] Es. sedda, dda, cadduE [e] Non si sintzat sa diferentzia de

sa vocale serrada o apèrtaF [f] Es. femina, unfrareG, ga, go, gu, ghi, ghe [Y] [g] Est g adenanti de vocales a, o, u,

es. gana, gosu, agu, argumentu.Est gh a de nanti de sas vocales e, i es. aghina, lughe, aghedu, pranghende, inghiriu

Gia, ge, gi, gio, giu [dz] A incomintzu e in mesu es. àgiu, figiu, giogu, tagiu, giogu.A pustis de consonantes es. bingia, corgiu, angione.

I [i] Comente in italianu e ispagnoluJ [j] Solu in mesu es. maju, opèraju.

A incomintzu solu po nùmenes proppios es. Jugoslavia

L, ll [l] Es. Cala/callaM, mm [m] Es. Domo/ammentuN, nn [n] Es. Cana/cannaNd [nd] Ando, candoO [o] Non si sinzat sa diferentzia de sa

vocale aporta o serradaP [p] Es.pane, apo, tropu.R, rr [r] Es. caru/carruS, ss [z] [s] Es pesare/bessireT [t] Es. taula, gatu, fatu.U [u] Comente in italianu e ispagnoluV [v] Candu est a incomintzu o in

mesu de duas vocales es. violinu,violentzia, avisu

Z [dz] Candu est a incomintzu o in mesu es. zeru, organizare

Tz [ts] A incomintzu o in mesu es. tziu, petza, putzu

Amus dadu a susu unas cantas regulas pro iscriere su sardu, naramus como, cando e poite s'est fatu custu istandard de iscritura

Limba Sarda Comuna: pro ite est naschida (1)

In sos annos, referèntzias

normativas de importu, che a sa

Carta europea de sas limbas de su

Consìgiu de Europa de su 1992, a

sa lege n.26/1997 de sa Regione

Sarda, a sa lege 482/1999 de

s’Istadu italianu, ant creadu sas

cunditziones pro su reconnoschimentu prenu de sa limba

comente a un’elementu identitàriu forte meda e, a su matessi

tempus, ant coronadu detzènnios de batallas linguìsticas chi

ant punnadu a tutelare sas minorias linguìsticas, su sardu

incluidu.

In su tempus, difatis, sos protzessos istòricos ant produidu

unu panorama linguìsticu in su cale su sardu s’est agatadu a

cunvìvere in antis cun su catalanu, a pustis cun s’ispagnolu e

s’italianu e ant cajonadu su diminuimentu de su nùmeru de

sos faeddadores, paris cun interferèntzias fonèticas e

lessicales semper prus mannas dae banda de s’italianu chi

arriscant de mudare sos echilìbrios linguìsticos intro s’isula,

nochende a su sardu.

Limba sarda, mediatziones

Su sardu, che a sas àteras limbas naturales etotu, est a su

matessi tempus ùnicu e moltèplitze, costituidu dae su

cumplessu de sas variedades chi ddu cumponent, est a

nàrrere una pro bidda (cun, in unos cantos casos, diferèntzias

internas ulteriores), acumonadas dae caraterìsticas chi ddu

identificant e ddu diferèntziant dae sas àteras limbas sorres

neolatinas.

Sas diferèntzias internas atuales, mescamente de tipu

fonèticu, e a manera limitada meda, de tipu grammaticale e

lessicale – sunt de atribuire siat a unu cuntatu diferente e

contaminatziones de sos idiòmas faeddados dae sos sardos

cun su Latinu lòmpidu finas a nois pro more de sa

dominatzione romana, siat a sas evolutziones locales

imbenientes, galu in atu, a sas cales s’atzunghent sas

diferèntzias chi derivant dae influèntzias de sa limba catalana,

ispagnola, italiana, efetu de sas dominatziones diversas.

No intames, sas paritzas variedades locales, chi sunt sa

richesa de sa limba sarda, tenent una majoria de elementos

comunes chi dimostrant s’unitzidade de sa limba nostra e chi

depent cunsentire un’isvilupu prus universale, modernu e

prenu a su sardu in su cumplessu suo in onnia àmbitu. Oe est

prus che mai ùtile e non si podet crastinare su de persighire

s’impreu iscritu e pùblicu de su sardu finas si, a pustis de

sèculos de ausèntzia de sa limba nostra dae s’impreu pùblicu

ufitziale, non benit fàtzile a nche colare sas dificultades de

agatare una solutzione coerente de su totu, e bilantziada a

manera perfeta intre totu sas variedades e capatza de

mediare a prou sas diferèntzias linguìsticas cun s’esigèntzia

de unidade e universalidade.

Cun s’atinu de sas problemàticas

dìligas chi sunt in giogu, ma finas

de su de non pòdere crastinare

prus ogni atzione de

afortigamentu e promotzione de

su sardu, sa Regione, finas in

referèntzia a sos provedimentos

normativos de significu mentovados, at impreadu acanta de

s’italianu, su sardu comente limba de s’Amministratzione sua,

e l’at fata custa caminera cumentzende a nde fàghere impreu

cun s’agiudu de unas cantas normas de referèntzia

isperimentales pro sa limba sarda in bessida.

Limba sarda, cartellu

Sa LSC, limba sarda comuna. In vigèntzia dae su 2006. Sa

manera de iscrìere su sardu sighende règulas chi totus sas

limbas ant.

Limba Sarda Comuna: unu standard de mediatzione

Sa LSC est una sigla pro nàrrere

sas règulas de iscritura de una

limba sarda ufitziale fata dae sa

Regione in su 2006. Abarrende

firmu chi cheret valorizare,

valorizat e sustenet totu sas

variedades linguìsticas faeddadas

e iscritas impreadas in su territòriu regionale, Sa Regione aiat

reconnotu sa netzessidade, a pustis de dibatas e cunfrontos a

pitzu de sa limba sarda durados annos meda, de isperimentare

s’impreu de su sardu pro sa publicatzione de atos e

documentos de s’Amministratzione regionale.

Dae in cue est naschidu su progetu de limba sarda ufitziale.

S’oralidade in su cuntatu cun sos ufìtzios nd’est fata salva in

ogni variedade de sa limba. Àteros Entes o Amministratziones

Limba sarda, iscrita murale

pùblicas de sa Sardigna, ant a èssere lìberos de impitare

custas normas de referèntzia. Su caràtere isperimentale de

sas normas propostas e s’oportunidade de aprofundire cun

galu àteros istudios su lèssicu, sa morfologia, e un’ortografia

comuna a prus variedades, lassat, puru, oros prus ampros a

sas modìficas, integratziones chi ant a pòdere èssere cun su

tempus elaboradas e adotadas.

Sa finalidade chi sa Regione cheriat persighire in su 2006 cun

su disponimentu de sas normas linguìsticas de referèntzia a

caràtere isperimentale pro sa limba iscrita de

s’amministratzione regionale est cudda de incaminare unu

protzessu graduale chi punnat a s’elaboratzione de una Limba

Sarda Comuna, cun sas caraterìsticas de una variedade

linguìstica naturale chi siat puntu de mediatzione intre sas

faeddadas prus comunas e difusas e abertas a unas cantas

integratziones, chi punnant a valorizare sa distintividade de su

sardu e a assegurare unu caràtere de subramunitzipalidade e

sa simplesa de su còdighe linguìsticu.

Sa Limba Sarda Comuna cheret rapresentare una “limba

bandela”, un’istrumentu pro afortigare s’identidade colletiva

nostra, in su rispetu de sa richesa multiforme de sas

variedades locales.

Sa Regione, leadu atu de su cunfrontu de ideas e de propostas

de sos membros de sa Commissione istituida cun

deliberatzione de sa Giunta regionale n. 20/15 de su noe de

Maju 2005, aiat postu s’annu imbeniente su primu passu

isperimentale in custu percursu a bia a sa Limba Sarda

Comuna, cumentzende a medire, in una proposta unitària, sos

modellos de istandard iscritu chi aiant animadu sa dibata in

cussos tempos: mescamente sa Limba Sarda Unificada e sa

Limba de Mesania.

Sa LSC, sende chi sos sustennidores de una dòpia norma

“campidanesa” e “logudoresa” si fiant refudados de

partetzipare a su protzessu unificativu, a sa fine est istada

una mediatzione finas intro custas duas propostas chi giai

mediaiant de sese.

Sa Regione cheriat printzipiare custu caminu a bia a sa Limba

Sarda Comuna, cun su cuncursu democràticu prus ampru de

contributos, opiniones, avèrguos e verìficas, leende una

solutzione initziale, comente est sa Limba Sarda Comuna, in

sa cale, paris cun una larga majoria de optziones comunas a

totu sas variedades, cunvivant, in unos cantos casos,

optziones abertas e elàsticas e chi, pròpiu pro sa

gradualidade e s’ isperimentalidade de su protzessu, a

distàntzia de tempus e subra sa base de sas risultàntzias e de

sas esperièntzias netzessàrias, at a pòdere èssere integrada,

modificada e arrichida cun sos acontzos oportunos.

Pro custu

s’individuatzione

de una Limba

Sarda Comuna,

si riferit ebbia a

custa limba

“sarda” ùnica

finas si

cumposta dae

variedades medas. Custa, duncas, non cheret a si nche

sostituire, ne a s’impònnere a sos àteros idiomas de Sardigna,

comente a manera giusta e currègida faghet, dae su puntu de

bista linguìsticu e giurìdicu, sa lege regionale n. 26 de su

1997, sena nde leare nudda a custas faeddadas, antzis

reconnoschende·ddis su matessi livellu de tutela e

promotzione.

Sa lege regionale n. 26 de su 1997 at postu difatis sas bases

giurìdicas pro sa valorizatzione e sa promotzione de sa limba

sarda e valorizatzione e promotzione parìviles reconnoschet,

in sos territòrios de cumpetèntzia, finas a su saligheresu,

tataresu, gadduresu, tabarchinu, a manera chi ognunu de

custos idiomas s’at a pòdere frunire, o s’est giai frunidu, de

normas linguìsticas de referèntzia chi garantint una

presèntzia issoro prus de profetu in sos mèdios massivos, in

s’amministratzione, in s’iscola.

Limba Sarda Comuna: sa delìbera de su 18 de abrile 2006

Su Guvernu de sa Regione

Autònoma de Sardigna aiat

costituidu 12 annos como una

Commissione de espertos cun

s’incàrrigu de istèrrere

un’inchesta pro connòschere s’istadu de sa limba sarda e

formulare un’istandard linguìsticu de impreare pro s’iscritura

ufitziale de argunos atos.

Renato Soru, presidente de sa Regione Sarda in su 2006

S’atu ufitziale est sa deliberatzione de sa giunta regionale

n.20/15 de su 9.5.2005, chi preòrdinaiat una Chirca

sotziolinguìstica subra sa limba sarda, assignada a sa

Commissione. Obietivu de sa chirca fiat sa documentatzione

de s’istadu de sa limba sarda (in cales àreas de s’ìsula,

ispàtzios, logos, situatziones e momentos si faeddet su sardu;

in cale misura e proportzione in cunforma a sas àteras limbas

e in cales variedades locales, cantos sunt sos faeddadores,

cantos dda cumprendent e intendent su bisòngiu de dda

faeddare).

In prus fiat còmpitu de sa Commissione bidere e individuare

s’ipòtesi de unu còdighe linguìsticu chi sa Regione diat àere

potzidu impreare in sa tradutzione de sos atos suos. Una

prima botza de traballu in custu sensu aiat fatu nàschere

argunas lìneas programmàticas chi ant ghiadu a sa redatzione

de unu documentu tècnicu subra sa Limba Sarda Comuna.

Duncas s’amministratzione regionale tenet dae su 18 de abrile

2006, data de aprovatzione de sa prima delìbera in sardu e de

sa proposta de standard iscritu, una limba sarda sua etotu.

Una variedade serente a sas àreas tzentrales, cun aberturas a

sos gasi narados “logudoresu” e “campidanesu”, chi est istada

impitada dae sa Regione in argunos atos suos.

Sa delìbera de sa giunta naschiat dae su traballu istentosu de

tres commissiones (Provìntzia Casteddu, Onida, Soru)

istituidas pro individuare normas de riferimentu, de s’impreare

a manera isperimentale pro s’usu iscritu de argunos atos de

s’Amministratzione regionale e pro sa tradutzione de normas e

documentos de importu mannu comente s’Istatutu sardu e sa

lege regionale 26 de su 1997.

Custas normas linguìsticas de riferimentu ant tentu a primìtziu

caràtere isperimentale, ma ant cunsentidu de cumentzare unu

protzessu graduale chi mirat a s’elaboratzione de una Limba

Sarda Comuna. Como sunt colados 12 annos e paret chi su

standard siat bellu e che sestadu, meresset a li fàghere petzi

calicunu megioru.

In sa delìbera de sa giunta, si sutalìneaiat chi issa (sa LSC) at

a tènnere “sas caraterìsticas de una variedade linguìstica

naturale chi siat unu puntu de mediatzione intre sas

faeddadas prus comunas e difusas e aberta a unas cantas

integratziones chi valorizent sa distintividade de su sardu e a

assegurare unu caràtere de subramunitzipalidade e sa

simplesa de su còdighe linguìsticu”. Sa Limba Sarda Comuna

punnat duncas a rapresentare una “limba bandela”,

un’istrumentu pro afortiare s’identidade colletiva nostra, in su

respetu de sa richesa multiforme de sas variedades locales.

Sa giunta regionale de tando aiat detzisu de printzipiare su

protzessu de sa Limba Sarda Comuna cun su cuncursu de

contributos, parres, cunfrontos e verìficas adotende una

solutzione pro cumentzare in ue, paris a una majoria manna de

optziones comunas a totu sas variedades, cunvivent, in

argunos casos, sèberos abertos e flessìbiles e chi, pro more

de sa gradualidade e de s’isperimentalidade de su caminu, a

distàntzia de tempus e subra sa base de resultados e de sas

esperièntzias netzessàrias, at a pòdere èssere integrada,

modificada e arrichida cun sos acontzos chi ddi tocat; de

aprofundire cun àteros istùdios su lèssicu, sa morfologia.

Est tando chi

pro sa prima bia

sa Regione at

adotadu una

delìbera iscrita

in sardu (18 de

Delìbera Regionale de sa Limba Sarda Comuna

abrile 2006). Sighende s’aprovu de sas normas de riferimentu

pro una Limba Sarda Comuna, sa giunta regionale at

ufitzializadu su testu de sa prima deliberatzione ufitziale de

s’istòria de s’Autonomia.

Est sa tradutzione de s’atu cun su cale su 18 de abrile 2006

sunt istadas aprovadas sas normas de riferimentu pro sa

limba sarda “in essida” de sos ufìtzios de s’istitutzione

autonomìstica e s’est istituidu “s’Ufìtziu de sa Limba Sarda”

regionale. Sa redatzione finale de su documentu rapresentat

unu puntu de adòbiu intre sas sensibilidades e ideas

diferentes de su tratamentu terminològicu e de s’usu

amministrativu de sa limba chi sunt essidas a campu in sa

dibata de sos ispetzialistas in sos ùrtimos annos.

Comunu di Bonàrcadu

Biblioteca Comunale

Isportellu de sa Limba Sarda

Bonarcàdu 20 de Santuaine 2017 a is 17.30, ex depositu Corso Italia

Presentatzione de su libru “Carlo Felice e i tiranni sabaudi”, de Francesco Casula

Coordinat: Gonario Carta

Cun s'autore de su libru Francesco Casula, nde faeddat Giuseppe Melis.

A s'acabbu interventos liberos de su pùblicu.

Calchi avisu:

Rimborsu de sos gastos de viàgiu a sos istudiantes de

s' iscola segundària de segundu gradu pro s’annu iscolàsticu

2016/2017.

S’Amministratzione Comunale faghet ischire chi sunt apertas e si podentfàghere sas domandas de rimborsu de sos gastos de viàgiu a sos istudiantespendolari de s'iscola segundària de segundu gradu pro s’annu iscolasticu2016/2017.

Sa data de iscadèntzia pro sa presentatzione de sas domandas est fissada a su06 de Santuaine 2017.

Risursas chi pertocant custu avisu:

| Avviso | Bando | Modulo di domanda |In su situ istitutzionale de su Comunu de Cullieri

Modulos de domanda a presidente sègiu eletorale

Risursas chi pertocant custu avisu

| Domanda | Domanda |

Iscritzione a s'Albu de sas personas afatentes a s'Ufìtziu de Iscodringiadore de sègiu eletorale

Sos eletores chi si cherent iscriere a s'Albu de sas personas afatentes as'Ufìtziu de Iscoodringiadore de sègiu eletorale devent cumpilare sadomanda alliongiada e dda presentare a s’ufìtziu de prisia de su Comunude Cullieri a intro de su 30 de Santandria 2017.Risursas chi pertocant custu avisu

| Modulo di domanda |In su situ istitutzionale de su Comunu de Cullieri

Amministradore de amparu – Adòbios pro nde ischire de prus aindonu

Su Plus de su Distretu Bilarza-Bosa ordinzat, pro su chi pertocat sasattividades Dae su Progetu Home Care Premium 2014, duos attòbios pronde ischire de prus de promotzione e pro su avalorareos e fàghereconnoschere a sa populatzione chi bivit in sos Comunos de s'Ambitudistrettuale Bilarza - Bosa sa figura de s'Amministradore de Amparuanalizende sa bisura giuridicu, sotziale e sotziu-sanitàriu.

Lunis su 23 de Santuaine 2017 a sas 16,00 – Bilarza - l’Aula Consiliare –via Matteotti, n.7

Giòbia su 26 de Santuaine 2017 a sas 16,00 - Bosa - Unione de sosComunes de sa Planartza, via Azuni, n.9

Gestione "SPORTELLO HOME CARE PREMIUM " Comune di Ghilarza PLUS distretto Ghilarza-Bosa

S'AMMINISTRADORE de AMPARU Adòbios pro nde ischire de prus a indonu Lunis 23 Santuaine 2017 a sas 16,00 – Ilartza in s’Aposentu de su Cussìgiu – bia Matteotti, n.7

Giòbia 26 Santuaine 2017 a sas 16,00 - Bosa In sos locales de s' Unione de sos Comunos de saPlanartza, bia Azuni, n.9 Sa figura de s'Amministradore de Amparu -bogada a campu dae sa L.6/2004 – tenet sa taea de dare a chie non ddu podet fàghere siat pro non tempus longu siat partzialmente, de cumbeniare a sos incuros suos, dandeli una manera de agiudu e de amparu. 'Essere Amministradore de Amparu de una persone "debile" cheret nàrrere "pigare s'impenza de dd'agiudare in sas fainas chi ddu podent fàghere bivere

mèngius", ddoe cheret solu afraidamentu sotzìale, bonucoro e bonu sentidu.

Pro informatziones e pro nde ischire de prus bae a su situ istitutzionale de su Comunu de Cuglieri

A ischire prus limbas cumbenit:Cumintza cun su sardu

Proamus a ddu nàrrere in sardu

Calendàriu:

Sos meses de s’annu.

Sos meses de s’annu sunt doighi:

Gennargiu/Ghennarzu/Ghennàrgiu

Gennaio

Friàrgiu/Freàrgiu/Freaxu/Fiarzu

Febbraio

Martzu MarzoAbrili/Abrile/Arbile AprileMaju/Magiu MaggioLàmpadas GiugnoArgiolas/ Trìulas LuglioAustu AgostoCabudanni/Cabudanne/Capidanni

Settembre

Ladàmini/SantuaineSantugaini

Ottobre

Tottu is santus/Santandria/Onniasanti

Novembre

Mesi de Idas/Nadale/Paschighedda/Paschixedda

Dicembre

Sas Istajones

S’annu est pàrtzidu puru in bator istajones chi sunt:

erru/Igerru/Iverru/Ierru InvernoBerau/Beranu PrimaveraIstadi/Istadiale/Istiu EstateAtòngiu/Atonzu/Atognu

Autunno

Sas dies de sa chida.

Sa Chida est fata de sete dies:

Lunis LunedìMartis MartedìMèrcuris/Mèrculis MercoledìGiòbia/Zòbia/Zòvia GiovedìCenàbura/Chenàbura/Cenàbara/Chenàpura VenerdìSàbudu/Sàpadu/Sàbadu SabatoDominiga/Dominigu Domenica

Lunis: nde benit de su latinu lunae dies, chi cheret narrere die cunsagrada a sa luna.

Martis: nde benit de su latinu Martis dies, chi cheret narrere die cunsagrada a Marte, chi pro sos Romanos fiat su deus de sa gherra.

Mèrcuris: nde benit de su latinu Mercurii dies, chi cheret narrere die cunsagrada a Mercùriu, chi pro sos Romanos fiat

su deus de su mercau.

Giòbia: nde benit de su latinu Iovis dies, chi cheret narrere diecunsagrada a Jobi, chi pro sos Romanos fiat su capu de totu sos deos.

Chenàbara: nde benit de su latinu coena pura, chi cheret narrere cena acrisolada, ca in custa die sos Judeos non papanta petza, pro èssere limpios in su corpus e in s’anima pro s’incrasa, su sàbudu, ca pro cussos fiat sa die de sa festa.

Sàbudu: nde benit de su nòmene Judeu Shabbath, chi cheret narrere: “ firmadura in su traballu”, ca pro cussos, custa est sa die de sa festa religiosa.

Domìniga: nde benit de su latinu de sa crèsia dominica dies, chi cheret narrere die de su Sennore, de Deus.

Bilinguismu, poite est unu balàngiu pro sos pitzinnos

Dada a sos pitzinneddos una fortza prus manna in sas cosaschi faghent. Unu balàngiu mannu mannu pro su chi pertocatsu benidore: s'iscòla e de salude. Prus che totu pro sos chi

sunt prus a dae segus. A ddu nàrrere est unu istùdiupublicadu in Developmental Science dae unu istùdiu fatu daeAntonella Sorace professora de Linguistica Acuisitzionale de

s'Universidade de Edimburgo in Iscòtzia

Sos pitzinnos bilingue isvilupant prima e mengius sucontrollu inibitorio de sas funtziones esecutivas, est a

nàrrere sa capatzide de pentzare prima de fàghere valutendeprima sos efetos de sas detzisiones suas. Unu balàngiu

mannu pro su chi pertocat sas maneras de èssere, de sosrisultados iscolasticos benidores, accademicos e de su beneistare. Ca èssere meres de duas limbas dada unu balàngiu

chi andat prus a largu de cussu linguìsticu no est unaipotesi nova, ma unu istùdiu longitudinale publicadu in suJournal of Developmental Science fatu a susu de prus de

milli pitzinneddos oe ddu cunfirmat. Ma...

ITE EST BILINGUISMU CRESCHET (1)

BILINGUISMU CRESCHET est unu servìtziu chi cheretfàghere cumprendere a sa comunidade a susu de su

bilinguismu, dende informatziones craras e contivigiadas afamìlias, maistros, educadores e amministradores.

BILINGUISMU CRESCHET, ativu in Sardigna dae santugainede su 2012, est una filiale de s'organizatzione“Bilingualism

Matters” ghiada dae sa Prof.ra Antonella Sorace ins'Universidade de Edimburgu.

ITE SERVÌTZIU OFERIMUS

Su servìtziu serbit:

TORRARE PARÀULA a sas pregontas de babbos e mamas emaistros chi s'acrarant su bilinguismu;

CRÈSCHERE sa connoschèntzia de sos proes de subilinguismu;

MUSTRARE sas trassas prus de profetu pro agiudare in sapesadura bilìngue de sos pitzinneddos;

ISPAINARE informatziones agiornadas cun sos istùdiosinternatzionales prus novos subra de su bilinguismu;

PROMÒVERE sas ocasiones de connoschèntzia e cunfrontuintre sas comunidades linguìsticas.

BILINGUISMU CRESCHET issara punnat de fraigare unuponte intre su mundu de sos istùdios e sa comunidade, prochi semper prus pitzinneddos potzant gosare de sos proes

de su bilinguismu!

CUNTATA·NOS E PIGA PARTE A IS FAINAS NOSTRAS!

Ses bivende in una situatzione de bilinguismu in domo echeres pesare a su pitzinnu bilìngue ma no ischis a cale

manu ti dare?

Ti times chi su bilinguismu potzat nòghere a su caminuiscolàsticu de fìgiu tuo?

Nde cheres ischire de prus de comente resonat sa conca deunu pitzinnu bilìngue?

Si cheres informatziones e consìgios càstia sas pàginas chisighint o cuntata·nos.

E tue cantu nd'ischis de bilinguismu? Torra arresposta a saspregontas de custu cuestionàriu e ddu as a ischire.

Primu atòbiu internatzionale de sas filiales de "Bilingualismmatters"

At ghetadu sos primos passos su progetu regionaleBilinguismu Creschet, pensadu e naschidu in s'Ufìtziu de su

Servìtziu Limba e Cultura Sarda de s'Assessoradu des'Istrutzione Pùblica de sa Regione Sardigna. Batitzadu in su

mese de Sant'Andria cun duas dies de formatziones prooperadores de sardu cun s'interventu de sa professoressa

Antonella Sorace de s'Universidade de Edimburgu, sa filialesarda at tentu s'oportunidade manna de atobiare sas àterasbator filiales chi sunt istètidas abertas in Europa. Difatis su 4

de Freàrgiu in Edimburgu b'est istètiu su primu atòbiuinternatzionale de sas filiales de Bilingualism Matters. Su

primu progetu est naschidu in Iscòtzia su 2008 gràtzias a sutraballu fatu dae unu grupu de ricercadores de

s'Universidade iscotzese ghiadu dae sa Prof.ssa AntonellaSorace, docente de Linguìstica Acuisitzionale in custa

Universidade. S'intentu fiat cuddu de renèssere a esplicare eisparghinare sos resultados de sas chircas de sos benefìtzios

de su bilinguìsmu intre sa comunidade de su logu gasi chi

s'Universidade s'esseret pòtida acurtziare a sa gentecontende·li de sas oportunidades mannas chi podiant

tènnere sos pitzocheddos pesados cun duas limbas daeminores.

Mancu male chi su progetu no est abarradu inserradu inlàcanas iscotzeses, ma nch'at puru brincadu su mare,

arribende finas a Sardigna, sende chi su Servìtziu Limba eCultura Sarda de sa Regione s'est dadu ite fàghere mannu

pro renèssere a abèrrere una filiale in Casteddu.Sa prima filiale de BM (Flere språk til flere) est istètia aberta

in su 2011 in Norvègia (Universidade de Tromsø) in ue sicontant prus de 100 limbas chistionadas dae una

populatzione de 5 milliones de pessones. In sa comunidadede Tromsø bi sunt a su mancu 150 natzionalidades

diferentes rapresentadas e duncas sos chircadores traballantin unu logu in ue sas limbas e sos dialetos sunt vivos e

impreados dae sa gente in sas cosas de fetianu. Bi sunt finaslimbas de minoria, e custas sunt sas limbas Sami, limbas

inditadas dae s'Unesco che a limbas in perègulu de si nchemòrrere. Duncas custos chircadores sunt ativos in unu loguin ue sa gente tenet bisòngiu de ischire a primore cale sunt

sas cosas veras de sas chircas iscientìficas e cale sospregiudìtzios in contu de aprendimentu e acuisitzione

linguìstica.

Sa de duas filiales (Meur nan eilean siar) est naschidasemper in su 2011, in Iscòtzia, in sa citade de Stornoway, in

una de sas Ìsulas Èbrides. Innoghe est s'Ufìtziu des'Itrutzione cun su Mèdiu de su Gaelicu chi sighit su progetu

de BM, ca est de importu mannu pro custa comunidade degente a tènnere in contu sa limba de minoria paris cun

s'inglesu e permìtere a sos pitzocheddos de tènnere sosbenefìtzios de su bilinguismu finas cun sa limba prus pagu

impreada e chi est puru de profetu pro sa limba ca si torrat arevellire gràtzias a custu progetu.

Sa de tres filiales (Me 2 Glosses) est istètia aberta in Grècia(Thessaloniki) in su 2012 e innoghe est s'Universidade chi

sighit su progetu, sende chi in sa comunidade bi sunt medasimmigrados dae logos diferentes e una de sas bideas de su

progetu est cudda de renèssere a mantènnere sas limbas de

immigratzione. In su mese de Santu Aine de su 2012 estnaschida sa prima filiale italiana in Trento (Bilinguismo

conta) e unu mese infatu est istètia aberta sa filiale sarda inCasteddu (Bilinguismu Creschet), chi essende sas duas prusgiòvana sunt galu galu imparende s'àndala de sighire in su

progetu e ant presentadu petzi sa relidade linguìstica insoroe sas cosas chi si diant pòdere fàghere cun su mèdiu de sa

filiale.

Su primu atòbiu de Edimburgu nos at permìtidu, in antis detotu, de nos connòschere, de nos pompiare in cara, de

allegare de sas chistiones chi onniunu tenet in sa realidadesua, ispantande·nos, a bortas, de dèpere parare fronte a saspròpias dificultades. Onniunu, allegande de sas fortzas e de

sas debbilesas de su progetu presentadu at permìtidu deconnòssere una realidade diferente e mascamente pràtigasdiferentes pro li dare raighinas firmas a s'isparghinadura de

su progetu. Unu cambiapare chi no est istètiu culturaleebbia, ma finas e pro su prus de pàrres e ideas in contu de

limbas, de majoria o regionales, natzionales o arribadas daeaterue. Como custas chimbe filiales de BM sunt una retza,

como podent traballare a unu progetu comunu deconnoschèntzia de sas chistiones a fùrriu a su bilinguismu e

a su multilinguismu, aderetande mègius sas àndalas giaiapetigadas e intrende finas in caminos novos chi bargiant asos resultados balentes de su progetu. No est de importu sa

distàntzia, non b'at importu si sas limbas sunt diferentes.

Est una retza prus rica e podet bragare de sas diferentzias,ca dae custas naschint posca sas cosas de profetu e

rejonadas paris. S'Assessoradu Regionale s'est, duncas,ponende in caminu in cust'àndala frutuosa, at a dèpere

sighire finas caminos novos, mancari imbarande·si as'esperièntzia de sos àteros, pro renèssere a intregare a sossardos de oe e de cras unu posidu galu prus ricu de cudduchi s'istòria l'at regaladu. S'importu fungudu est cuddu de

ofèrrere a totus sos sardos unu servìtziu regionale chi potzatpermìtere a sa gente de connòschere sos resurtados

iscientìficos de capia in contu de imparu de duas limbas epotzat espricare a primore totu sas cosas de bonu chi

resessit a fàghere su cherveddu cun duas o prus limbas.

CHIE SEMUS

Semus unu grupu de chircadores chi cherent ghetare unuponte intre sa chirca e sa comunidade (famìlias bilingues,

educadores e amministradores) pro isparghinare saconnoschèntzia a susu de su bilinguismu e fàghere a manera

chi semper prus pitzinneddos potzant gosare de subilinguismu.

Antonella Sorace - Diretora de Bilingualism Matters

Professora ordinària de Linguìstica Acuisitzionale(Developmental Linguistics) in s'Universidae de Edimburgu.

At tentu incàrrigos in sas universidaes de Tromsø, JohnsHopkins, Michigan State, Hamburg e in su Max Plank

Institute for Psycholinguistics de Nijmegen. Trabballat,subra de totus de isvilupu linguìsticu e cognitivu in sos

faeddadores bilingues de cada edade, e prus a finu de subilinguismu infantile e de su chi batit custu in sas

capatzidades cognitivas in prus de su limbàgiu, ma fintzasde su bilingismu de sos mannos in is faeddadores chi

lompent a livellos artos in una segunda limba, e de sosefetos de una segunda limba in sa limba nadia. S'est postaissa etotu a fàghere connòschere sas chircas a pitzu de su

bilinguismu in totus sos setores de sa sotziedade e pro custuat fundadu su servìtziu de informazione BILINGUALISM

MATTERS.

GIUSEPPE CORONGIU - Ex-Diretore de su Servìtziu LimbaSarda de sa Regione Autònomade Sardigna

Giuseppe Corongiu est istetidu su diretore de su ServìtziuLimba Sarda de sa Regione Autònoma de Sardigna e

referente de su progetu Biliguismu Creschet. Naschidu inLàconi (OR) in su 1965 s'est laureadu in Lìteras Modernas ins'Universidade de Casteddu in su 1991. Pesadu in s'ativismu

de sos movimentos natzionalitàrios e linguìsticos attraballadu in gioventude in su campu de su giornalismu e desa comunicatzione. Dae su 1996 est in s'amministratzione

pùblica inue at balangiadu incàrrigos de consulente,funtzionàriu e dirigente. Est autore de unos cantos libros depolìtica linguìstica, terminologia giurìdicu amministrativa,

pianificatzione. At iscritu artìculos, sàgios e incuradu òperasdidàticas e polìticas pro abalentare sa limba sarda. Dae su

2006, in sa Regione, at traballadu subra sa normalizatzioneortogràfica e dae su 2008 e finas a su 2014 at ghiadu

s'Ufìtziu de sa Limba Sarda Regionale. At traballadu a sosPianos Triennales 2008-2010 e 2011-2013 dende ispinta a

paritzos progetos intro sos cales: CROS, su curretoreortogràficu regionale, FILS, sa formatzione de sosinsinnantes in limba sarda, CAMILISA, sas cartinas

linguìsticas e didàticas de sa Sardigna, s'insinnamentu de susardu curricolare, sa tradutzione de òperas internatzionalesin sardu, s'acumprimentu de òperas e cartones pro pipios,

FOLS, sa formatzione de sos operadores de sos ufìtzioslinguìsticos, e ateras atividades de comunicatzione,

annoamentu e promotzione de su bilinguismu emultilinguismu. Est impitzadu meda a fàghere crèschere sa

retza de Bilinguismu Creschet.

MANUELA MEREU- Professoressa de tedescu in sas iscolassuperiores e de sardu in s'iscola materna

Manuela Mereu est nàschida e crèschida in Fonne. Atistudiadu germanìstica e anglìstica in s'Universidade de

Casteddu. At fatu su master "Plurilinguismo emulticulturalismo in Sardegna" in sa matessi Universidade eest professoressa de tedescu in sas iscolas superiores e de

sardu in s'iscola materna. Bortat dae su tedescu a su sardu eistudiat sa didàtica de sas limbas.