Upload
huynh-phu-si
View
230
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
1/156
A I S O V A H N H H O C G I A I T C H 1 - 2
G i a o t r n h a i h o c a i c n g N g a n h T o a n - T i n h o c
T a L e L i
- a i H o c a l a t -
- 2 0 0 5 -
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
2/156
a i s o v a H n h h o c g i a i t c h 1 - 2
T a L e L i
M u c l u c
P h a n I :
C h n g 0 . K i e n t h c c h u a n b
1 . C a c c a u t r u c a i s o c b a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2 . T r n g s o p h c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
3 . a t h c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
C h n g I . K h o n g g i a n v e c t o r h n h h o c
1 . V e c t o r h n h h o c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 5
2 . C s D e s c a r t e s - T o a o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 7
3 . C o n g t h c a i s o c u a c a c p h e p t o a n t r e n v e c t o r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 9
4 . n g t h a n g v a m a t p h a n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2
C h n g I I . M a t r a n - P h n g p h a p k h G a u s s
1 . M a t r a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 7
2 . C a c p h e p t o a n t r e n m a t r a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 8
3 . P h n g p h a p k h G a u s s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 5
C h n g I I I . K h o n g g i a n v e c t o r
1 . K h o n g g i a n v e c t o r - K h o n g g i a n v e c t o r c o n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1
2 . C s - S o c h i e u - T o a o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 4
3 . T o n g - T c h - T h n g k h o n g g i a n v e c t o r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 9
C h n g I V . A n h x a t u y e n t n h
1 . A n h x a t u y e n t n h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 3
2 . A n h x a t u y e n t n h v a m a t r a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 8
3 . K h o n g g i a n o i n g a u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 2
C h n g V . n h t h c
1 . n h t h c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 5
2 . T n h c h a t c u a n h t h c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 7
3 . T n h n h t h c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 9
4 . M o t s o n g d u n g c u a n h t h c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 3
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
3/156
P h a n I I :
C h n g V I . C h e o h o a
1 . C h u y e n c s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1
2 . V e c t o r r i e n g - G a t r r i e n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 4
3 . D a n g n g c h e o - C h e o h o a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 5
C h n g V I I . K h o n g g i a n v e c t o r E u c l i d
1 . K h o n g g i a n v e c t o r E u c l i d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1
2 . M o t s o n g d u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 8
3 . T o a n t t r c g i a o - M a t r a n t r c g i a o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 2
4 . T o a n t o i x n g - C h e o h o a t r c g i a o m a t r a n o i x n g . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 9
C h n g V I I I . D a n g s o n g t u y e n t n h - D a n g t o a n p h n g
1 . D a n g s o n g t u y e n t n h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 3
2 . D a n g t o a n p h n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 4
3 . D a n g c h n h t a c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 5
C h n g I X . A p d u n g v a o h n h h o c
1 . C a u t r u c a f f i n c h n h t a c c u a m o t k h o n g g i a n v e c t o r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 5
2 . M o t s o a n h x a a f f i n t h o n g d u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 8
3 . n g , m a t b a c 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 3 3
B a i t a p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 3 9
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
4/156
0 . K i e n t h c c h u a n b
C h n g n a y n e u n h n g h a v e c a c c a u t r u c a i s o c b a n l a n h o m , v a n h v a t r n g .
P h a n t i e p t h e o l a m o t s o k i e n t h c t o i t h i e u v e s o p h c v a a t h c .
1 . C a c c a u t r u c a i s o c b a n
1 . 1 n h n g h a . C h o A l a m o t t a p h p . M o t p h e p t o a n h a i n g o i t r e n A l a m o t
a n h x a :
: A A AK h i o a n h c u a c a p (x, y) A A b i a n h x a s e c k y h i e u l a x y
P h e p t o a n g o i l a c o t n h k e t h p n e u u 1 (x y) z = x (y z), x , y , z A P h e p t o a n g o i l a c o
t n h g i a o h o a n n e u u x y = y x, x, y A
P h a n t e A , g o i l a p h a n t n v , n e u u x e = e x = x, x AK h i
v i e t t h e o l o i c o n g + t h p h a n t n v g o i l a p h a n t k h o n g v a k y h i e u l a 0.
K h i
v i e t t h e o l o i n h a n t h p h a n t k y h i e u l a 1. G i a s p h e p t o a n c o p h a n t n v e . K h i o x A g o i l a k h a n g h c h n e u u t o n t a i
x A s a o c h o : x x = x x = e . K h i o x p h a n t n g h c h a o c u a x .K h i v i e t t h e o l o i c o n g , t h p h a n t n g h c h a o c u a x g o i l a
p h a n t o i v a k y h i e u
l a x . K h i v i e t t h e o l o i n h a n , t h p h a n t n g h c h a o c u a x k y h i e u l a x1 h a y 1x
.
N h a n x e t . P h a n t n v n e u c o l a d u y n h a t :
N e u e1, e2 l a h a i p h a n t n v , t h e1 = e1 e2 = e2 .N h a n x e t . N e u
c o t n h k e t h p , t h p h a n t n g h c h a o c u a
xn e u c o l a d u y n h a t :
N e u x, x
l a h a i p h a n t n g h c h a o c u a x
, t h x = xe = x(x x) = (xx)x =
e x = x .
B a i t a p : H a y x e t c a c p h e p t o a n c o n g v a n h a n t r e n A := N, Z, Q, R c o t n h c h a t g ? C o p h a n t n v ? C o p h a n t n g h c h a o ?
1 . 2 . N h o m . M o t n h o m l a m o t c a p (G, ), t r o n g o G l a m o t t a p h p k h o n g r o n g , c o n
l a m o t p h e p t o a n h a i n g o i t r e n G
, t h o a c a c i e u k i e n s a u :
( G 1 )
c o t n h k e t h p .
( G 2 ) c o p h a n t n v .
( G 3 ) M o i p h a n t c u a G e u c o p h a n t n g h c h a o .
N h o m G c g o i l a n h o m g i a o h o a n h a y n h o m A b e l n e u :
( G 4 ) c o t n h g i a o h o a n .
N g i t a t h n g n o i n h o m G
t h a y v (G, ) k h i a n g a m h i e u p h e p t o a n n a o . Q u i c n a y c u n g d u n g c h o k h a i n i e m v a n h , t r n g t i e p s a u .
1
T r o n g g i a o t r n h n a y :
n e u u
=
n e u v a c h n e u
.
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
5/156
2
V d u .
a ) T a p N v i p h e p c o n g k h o n g l a n h o m v k h o n g c h a p h a n t o i . T a p Z, Q, R l a n h o m g i a o h o a n v i p h e p c o n g , n h n g k h o n g l a n h o m v i p h e p n h a n v 0 k h o n g c o p h a n t n g h c h a o .
b ) T a p c a c s o n g a n h t m o t t a p X l e n c h n h X l a m o t n h o m v i p h e p h p a n h x a .
N o i c h u n g n h o m n a y k h o n g g i a o h o a n .
1 . 3 V a n h . M o t v a n h
l a m o t b o b a (R, +, ), t r o n g o R l a m o t t a p k h o n g r o n g , c o n + v a l a c a c p h e p t o a n t r e n R , t h o a c a c i e u k i e n s a u : ( R 1 ) (R, +) l a m o t n h o m g i a o h o a n . ( R 2 ) P h e p n h a n c o t n h k e t h p . ( R 3 ) P h e p n h a n c o t n h p h a n p h o i v e h a i p h a o i v i p h e p c o n g :
x(y + z) = xy + xz v a (y + z)x = yx + zx x , y , z R
N e u p h e p n h a n c o t n h g i a o h o a n t h R g o i l a v a n h g i a o h o a n
.
V d u .
a ) Z, Q, R v i p h e p c o n g v a n h a n l a c a c v a n h g i a o h o a n . b ) Zp c a c l p c a c s o n g u y e n o n g d t h e o m o t s o p l a v a n h g i a o h o a n v i p h e p c o n g v a n h a n c n h n g h a :
[m] + [n] = [m + n], [m][n] = [mn]
1 . 3 T r n g . M o t t r n g
l a m o t v a n h g i a o h o a n c o n v 1
= 0 v a m o i p h a n t
k h a c k h o n g c u a K e u c o p h a n t n g h c h a o . M o t c a c h a y u , m o t t r n g l a b o
b a (K, +, ), t r o n g o K l a t a p k h o n g r o n g , + v a l a c a c p h e p t o a n t r e n K t h o a 9 i e u k i e n s a u v i m o i x , y , z K:( F 1 ) (x + y) + z = x + (y + z)( F 2 ) 0 K, x + 0 = 0 + x = x( F 3 ) x K, x + (x) = x + x = 0( F 4 ) x + y = y + x( F 5 ) (xy)z = x(yz)( F 6 ) 1 K, 1 = 0, x1 = 1x = x( F 7 ) K h i x = 0, x1 K, xx1 = x1x = 1( F 8 ) xy = yx( F 9 ) x(y + z) = xy + xz
V d u .
a ) V a n h (Z, +, ) k h o n g l a t r n g . (Q, +, ), (R, +) l a c a c t r n g . b ) N e u p l a s o n g u y e n t o , t h Zp l a m o t t r n g . H n n a , Zp l a t a p h u h a n v a v i m o i [n] Zp , [n] + + [n]
pl a n
= [0].
a c s o c u a m o t t r n g K, k y h i e u c h a r (K), l a s o t n h i e n d n g b e n h a t s a o
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
6/156
C h n g 0 . K i e n t h c c h u a n b 3
c h o 1 + + 1 n l a n
= 0. N e u k h o n g c o s o t n h i e n n h v a y , t h K g o i l a c o a c s o 0.
V d u . Q, R c o a c s o 0, c o n Zp c o a c s o p . T a c o 1 + 1 = 0 t r o n g Z2 !
2 . T r n g s o p h c
T r e n t r n g s o t h c , k h i x e t p h n g t r n h b a c h a i ax2 + bx + c = 0 t r n g h p b2 4ac < 0 p h n g t r n h v o n g h i e m v t a k h o n g t h e l a y c a n b a c h a i s o a m . e c a c p h n g t r n h n h v a y c o n g h i e m , t a c a n t h e m v a o t a p c a c s o t h c c a c c a n b a c h a i
c u a s o a m . P h a n n a y t a s e x a y d n g t a p c a c s o p h c C l a m r o n g t a p s o t h c R,t r e n o n h n g h a c a c p h e p t o a n c o n g v a n h a n e C l a m o t t r n g . H n n a , m o i p h n g t r n h b a c h a i , c h a n g h a n
x2 + 1 = 0 , e u c o n g h i e m t r o n g C.
2 . 1 n h n g h a . T a d u n g k y h i e u i
, g o i l a c s o a o , e c h n g h i e m p h n g t r n h
x2 + 1 = 0 , i . e . i2 = 1 . T a p s o p h c l a t a p d a n g : C = {z : z = a + ib, v i a, b R}z = a + ib g o i l a s o p h c , a = R e z g o i l a p h a n t h c , b = I m z g o i l a p h a n a o .
z1 = z2 n e u u R e z1 = R e z2, I m z1 = I m z2 .T a x e m R l a t a p c o n c u a C k h i o n g n h a t R = {z C : I m z = 0}T s o a o s i n h r a t v i e c n g i t a k h o n g h i e u c h u n g k h i m i p h a t h i e n r a s o p h c .
T h c r a s o p h c r a t t h c n h s o t h c v a y .
V d u .
a ) S o p h c z = 6 + i2 c o p h a n t h c R e z = 6, p h a n a o I m z = 2.b ) e g i a i p h n g t r n h
z2 + 2z + 4 = 0 , t a b i e n o i z2 + 2z + 4 = (z + 1)2 + 3 .V a y p h n g t r n h t n g n g (z + 1)2 = 3. S u y r a n g h i e m z = 1 i3.
S a u a y l a n h n g h a c a c p h e p t o a n v a t h c h i e n .
2 . 2 C a c p h e p t o a n . T r e n C c o h a i p h e p t o a n c n h n g h a n h s a u :
P h e p c o n g . (a + ib) + (c + id) = (a + c) + i(b + d)P h e p n h a n . (a + ib)(c + id) = (ac bd) + i(ad + bc)
N h a n x e t . P h e p n h a n c t n h n h n h a n c a c s o t h o n g t h n g v i c h u y l a i2 = 1.
M e n h e . V i c a c p h e p t o a n t r e n
Cl a t r n g s o .
M e n h e t r e n d e s u y t n h n g h a v i c h u y l a :
P h e p c o n g c o p h a n t k h o n g l a 0 = 0+ i0, p h a n t o i c u a z = a + ib l a z = a ib .P h e p n h a n c o p h a n t n v l a 1 = 1 + i0 , n g h c h a o c u a z = a + ib = 0 l a z1 =
1
z=
a
a2 + b2 i b
a2 + b2
S t o n t a i v a v i e c t m n g h c h a o c t h c h i e n b i p h e p c h i a
a + ib
c + id( c + id = 0)
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
7/156
4
k h i g i a i p h n g t r n h a + ib = (c + id)(x + iy) . o n g n h a t p h a n t h c , p h a n a o t a c o
cx dy = adx + cy = b
V a y
a + ib
c + id=
ac + bd
c2 + d2+ i
bc adc2 + d2
P h e p l i e n h p . z = a ib g o i l a s o p h c l i e n h p c u a z = a + ib.
T n h c h a t . z = z , z1 + z2 = z1 + z2 , z1z2 = z1z2 .
N h a n x e t . N e u z = a + ib, t h zz = a2 + b2 . T o c o t h e c h i a 2 s o p h c b a n g c a c h n h a n s o l i e n h i e p c u a m a u , c h a n g h a n
2 5i3 + 4i
=(2 5i)(3 4i)(3 + 4i)(3
4i)
=6 23i + 20i2
32
42i2
=14 23i
25
2 . 3 B i e u d i e n s o p h c . S a u a y l a m o t s o b i e u d i e n k h a c n h a u c u a s o p h c
Bz
O E x
T
y
Ti
a
b
r
D a n g a i s o . z = a + ib, a, b R, i2 = 1.
D a n g h n h h o c . z = (a, b), a, b R.T r o n g m a t p h a n g a v a o h e t o a t r u c D e s c a r t e s v i 1 = (1, 0), i = (0, 1) l a 2 v e c t o r c s . K h i o m o i s o p h c z = a + ib c b i e u d i e n b i v e c t o r (a, b), c o n C c o n g n h a t v i R2 . T r o n g p h e p b i e u d i e n n a y p h e p c o n g s o p h c c b i e u t h b i p h e p c o n g v e c t o r h n h h o c .
D a n g l n g g i a c . z = r(cos + i sin )B i e u d i e n s o p h c z = (a, b) t r o n g t o a o c c (r, ) , t r o n g o r l a o d a i c u a z , l a g o c n h h n g t a o b i 1 = (1, 0) v a z t r o n g m a t p h a n g p h c . T a c o :
a = r cos b = r sin
v a
r = |z| = a2 + b2, g o i l a m o d u l c u a z = A r g z, g o i l a a r g u m e n t c u a z
V a y n e u z = 0, t h cos = a
a2 + b2, sin =
ba2 + b2
.
T a t h a y c o v o s o g i a t r s a i k h a c n h a u k2, k Z, t r o n g o c o m o t g i a t r (, ]
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
8/156
C h n g 0 . K i e n t h c c h u a n b 5
g o i l a g i a t r c h n h v a k y h i e u l a a r g z
. V a y c o t h e v i e t
A r g z = a r g z + k2, k Z.
V d u . z =
3 i c o m o d u l |z| =
(
3)2 + (1)2 = 2 , v a a r g u m e n t a r g z = 3
( s u y t tan = 13
v a R e z > 0 ) . V a y
3 i = 2(cos(
3) + i sin(
3)).
M o i c a c h b i e u d i e n s o p h c c o t h u a n t i e n r i e n g . S a u a y l a m o t s o n g d u n g .
2 . 4 M e n h e . |z1z2| = |z1||z2| v a A r g (z1z2) = A r g z1 + A r g z2S u y r a c o n g t h c d e M o i v r e
(r(cos + i sin ))n = rn(cos n + i sin n), n
N
C h n g m i n h : N e u z1 = r1(cos 1 + i sin 1), z2 = r2(cos 2 + i sin 2), t h
z1z2 = r1r2(cos 1 cos 2 sin 1 sin 2) + i(sin 1 cos 2 + cos 1 sin 2)= r1r2(cos(1 + 2) + i sin(1 + 2))
S u y r a |z1z2| = r1r2 = |z1||z2|, v a A r g (z1z2) = 1 + 2 + 2k = A r g z1 + A r g z2 .
N h a n x e t . V e m a t h n h h o c p h e p n h a n s o p h c r(cos + i sin ) v i s o p h c zl a p h e p c o d a n v e c t o r
zt s o
rv a q u a y g o c
. ( x e m h n h v e )
2 . 5 C a n b a c n c u a s o p h c . C h o z C v a n N. M o t c a n b a c n c u a z l a m o t s o p h c
wt h o a p h n g t r n h
wn = z . e g i a i p h n g t r n h t r e n , b i e u d i e n z = r(cos + i sin ) v a w = (cos + i sin ).T c o n g t h c d e M o i v r e n(cos(n) + i sin(n)) = r(cos + i sin ) .S u y r a
= n
r ( c a n b a c n t h e o n g h a t h c )
n = + 2k, k Z
V a y k h i z
= 0, p h n g t r n h c o u n g n n g h i e m p h a n b i e t :
wk =n
r(cos(
n+ k
2
n) + i sin(
n+ k
2
n)), k = 0, , n 1.
K h iz = 0, k y h i e u nz l a t a p n c a n b a c n c u a z . 0 = 0 .
V e m a t h n h h o c c h u n g l a c a c n h c u a m o t a g i a c e u n
c a n h , n o i t i e p n g t r o n
t a m 0 b a n k n h n
r .
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
9/156
6
Bsz
OE
T
s
r(cos + i sin )z
N h a n r(cos + i sin ) v i z wn = 1, v i n = 8
sw
sw
sw
sw
s
s
s
s
V d u .
a ) C a n b a c n
c u a 1 l a n
s o p h c : 1, n, , n1n , v i n = cos 2n + i sin 2nb ) e t m c a c g a t r c u a
1 + i , t a b i e u d i e n 1 + i =
2(cos
4+ i sin
4).
S u y r a
1 + i = 2 (cos(
12
+ 2k3
) + i sin( 12
+ 2k3
)), k
Z.V a y c o 3 g i a t r p h a n b i e t l a :
k = 0, w0 = 2 (cos(12
) + i sin( 12
))
k = 1, w1 = 2 (cos(34
) + i sin(34
)) = 3w0
k = 2, w2 = 2 (cos(1712
) + i sin(1712
)) = 3w0
3 . a t h c
3 . 1 n h n g h a . C h o K l a m o t t r n g . M o t a t h c
t r e n K l a b i e u t h c d a n g
P(X) = a0 + a1X +
+ anX
n,
t r o n g o n N, v a ak K, k = 0, , n, g o i l a h e s o b a c k c u a P(X).
H a i a t h c g o i l a b a n g n h a u n e u u m o i h e s o c u n g b a c c u a c h u n g b a n g n h a u .
N e u an = 0, t h n g o i l a b a c c u a P(X) v a k y h i e u n = deg P(X) , an = l c P(X) .
N e u ak = 0 v i m o i k , t h P(X) g o i l a a t h c k h o n g v a q u i c deg(0) = .
T a t h n g v i e t d i d a n g t o n g : P(X) =n
k=0
akXk
h a y P =k
akXk
l a t o n g v o h a n
n h n g c h c o h u h a n ak = 0.
K y h i e u K[X] l a t a p m o i a t h c t r e n K.
3 . 2 C a c p h e p t o a n t r e n a t h c . T r e n K[X] c o h a i p h e p t o a n c o n g v a n h a n n h n g h a n h s a u :
P h e p c o n g :
k
akXk +
k
bkXk =
k
(ak + bk)Xk
P h e p n h a n : (i
aiXi)(j
bjXj) =
k
ckXk
v i ck = a0bk + + akb0 =
i+j=k
aibj .
M e n h e . K[X] l a v i h a i p h e p t o a n t r e n l a m o t v a n h g i a o h o a n .
B a i t a p : C h n g m i n h m e n h e t r e n .
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
10/156
C h n g 0 . K i e n t h c c h u a n b 7
N h a n x e t . deg P(X)Q(X) = deg P(X) + deg Q(X), v i m o i P(X), Q(X) K[X].
3 . 3 P h e p c h i a E u c l i d . C h o h a i a t h c P0(X), P1(X) K[X], P1(X) = 0 .K h i o t o n t a i d u y n h a t c a c a t h c Q(X), R(X)
K[X] , s a o c h o
P0(X) = Q(X)P1(X) + R(X), deg R(X) < deg P1(X)
T a g o i Q(X) l a t h n g
, R(X) l a p h a n d
c u a p h e p c h i a P0(X) c h o P1(X) , v a c x a y d n g c u t h e t h e o t h u a t t o a n s a u :
T h u a t t o a n c h i a E u c l i d .
I n p u t :P0, P1 K[X], P1 = 0
O u t p u t :Q, R K[X], t h o a P0 = QP1 + R, deg R < deg P1 .
T r c h e t c h o R0 = P0, Q0 = 0.G i a s v o n g l a p t h k t a c o Qk, Rk
K[X] , t h o a P0 = QkP1 + Rk
N e u nk = deg Rk deg P1 < 0, t h a c h i a x o n g Q = Qk, R = RkN e u
nk = deg Rk deg P1 > 0, t h k h h e s o b a c c a o n h a t c u a Rk b a n g c a c h : Rk+1 = Rk l c (Rk)
l c (P1)XnkP1
Qk+1 = Qk +l c (Rk)
l c (P1)Xnk
T a c o P0 = Qk+1P1 + Rk+1D o deg Rk+1 < deg Rk , n e n e n v o n g l a p t h m deg P0 , t a c o deg Rm < deg P1 .K h i o Q = Qm, R = Rm .
V d u . T h u a t t o a n c h i a E u c l i d X4 2X3 6X2 + 12X+ 15 c h o X3 + X2 4X 4c o t h e t h c h i e n t h e o s o
R0 = X4 2X3 6X2 + 12X + 15 | X3 + X2 4X 4
R1 = 3X3 2X2 + 16X + 15 X 3R2 = X
2 + 4X + 3
V a y X4 2X3 6X2 + 12X + 15 = (X3 + X2 4X 4)(X 3) + X2 + 4X + 3
B a i t a p : T h c h i e n p h e p c h i a P(X) = a0 + a1X + + anXn c h o X c .
3 . 4 c c h u n g l n n h a t . a t h c P(X) K[X] g o i l a c h i a h e t c h o a t h c D(X)
K[X] n e u u t o n t a i a t h c A(X)
K[X] , s a o c h o P(X) = A(X)D(X).
K h i o D(X) g o i l a m o t c c u a P(X) v a k y h i e u D(X)|P(X) . c c h u n g l n n h a t c u a c a c a t h c P0(X), P1(X) K[X] , l a m o t a t h c D(X) K[X] , t h o a i e u k i e n :
D(X)|P0(X), D(X)|P1(X) v a n e u C(X)|P0(X), C(X)|P1(X) t h C(X)|D(X)
K h i o k y h i e u D(X) = G C D (P0(X), P1(X))
N h a n x e t . c c h u n g l n n h a t c x a c n h s a i k h a c m o t h a n g s o t l e .
N h a n x e t . N e u P0 = QP1 + R , t h G C D (P0, P1) = G C D (P1, R), v c c h u n g c u a
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
11/156
8
P0, P1 l a c c h u n g c u a P1, R .
N g o a i r a G C D (R, 0) = R, n e n c c h u n g l n n h a t c x a y d n g t d a y p h a n d c u a t h u a t c h i a E u c l i d , n h s a u :
T h u a t t o a n t m G C D .
I n p u t : P0, P1 K[X], P0, P1 = 0O u t p u t : G C D (P0, P1) v a U, V K[X], t h o a U P0 + V P1 = G C D (P0, P1)
X a y d n g d a y a t h c k h a c k h o n g (P0, P1, P2, , Pm) , v i Pk l a p h a n d c u a p h e p c h i a Pk2 c h o Pk1 :
Pk2 = Qk1Pk1 + Pk (k = 2, , m 1)Pm2 = Qm1Pm1 + PmPm1 = QmPm
T h e o n h a n x e t t r e n t a c o G C D (P0, P1) = G C D (Pm, 0) = Pm
T h u a t t o a n c o n c h o c a c d a y a t h c (U0, , Um) v a (V0, , Vm) , t h o a Pk = UkP0 + VkP1, (k = 0, , m) ()
T r c h e t , k h i k = 0, 1, t a p h a i c o U0 = 1, V0 = 0 v a U1 = 0, V1 = 1. S a u o e q u i
Uk = Uk2 Qk1Uk1 v a Vk = Vk2 Qk1Vk1 (k = 2, m)T a k i e m t r a d a y t h o a () b a n g q u i n a p . G i a s () u n g e n k 1. K h i o
Pk = Pk2 Qk1Pk1= (Uk2P0 + Vk2P1) Qk1(Uk1P0 + Vk1P1)= (U
k2
Q
k1)P0 + (V
k2
Q
k1V
k1)P1
= UkP0 + VkP1
K h i U = Um, V = Vm t a c o U P0 + V P1 = Pm = G C D (P0, P1). V a y t a c o :
a n g t h c B e z o u t . C h o P0(X), P1(X) K[X] . K h i o t o n t a i U(X), V(X) K[X]s a o c h o
G C D (P0(X), P1(X)) = U(X)P0(X) + V(X)P2(X)
V d u . V i P0(X) = X
4 2X3 6X2 + 12X + 15 v a P1(X) = X3 + X2 4X 4 ,c a c b c c u a t h u a t t o a n t r e n c t h e h i e n q u a b a n g s a u
k Pk2 Pk1 Qk1 Pk2 X4 2X3 6X2 + 12X + 15 X3 + X2 4X 4 X 3 X2 + 4X + 33 X3 + X2 4X 4 X2 + 4X + 3 X 3 5X + 54 X2 + 4X + 3 5X + 5 1
5X + 3
50
5 5X + 5 0
U0 = 1, U1 = 0, U2 = 1, U3 = X + 3, U4 = 15X2 45 , U5 = X + 3
V0 = 0, V1 = 1, V2 = X+3, V3 = X26X+10, V4 = 15
X3+3
5X2+
3
5X3, V5 = X26X+10
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
12/156
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
13/156
1 0
( i i i ) N e u n = deg P(X) l a l e , t h P(X) c o n g h i e m t h c .
C h n g m i n h :
( i ) G i a s P(X) = a0 + a1X +
+ anX
n
R[X] . K h i o v i m o i c
C, t a c o
P(c) = a0 + a1c + + ancn = a0 + a1c + + ancn = P(c)( e y l a ak R n e n ak = ak , v a l i e n h p c u a t o n g ( t c h ) l a t o n g ( t c h ) l i e n h p ) V a y P(c) = 0 k h i v a c h k h i P(c) = 0. S u y r a ( i ) . ( i i ) C h o c = a + ib C. K h i o
(X c)(X c) = X2 (c + c)X + cc = X2 2aX + (a2 + b2)l a a t h c c o h e s o t h c d a n g (Xa)2 + b2 , n e n v o n g h i e m k h i b = 0, i . e . k h i c R.V i n h a n x e t t r e n v a n h l y p h a n t c h a t h c t r e n t r n g p h c t a c o ( i i ) .
( i i i ) T h e o ( i i ) n e u deg P(X) = n l e , t h P(X) p h a i c o m o t t h a s o (Xc), v i c R,i . e . c o n g h i e m t h c
c.
3 . 8 T m n g h i e m a t h c b a n g p h e p k h a i c a n . P h a n n a y e c a p e n v i e c g i a i
t m n g h i e m a t h c p h c .
P h n g t r n h b a c 2 : ax + bx + c = 0 (a = 0)
C h i a c h o a
:x2 +
b
ax +
c
a= 0
T n h t i e n e k h s o h a n g b a c 1 : X = x+
b
2a, p h n g t r n h c o d a n g
X2 b2 4ac(2a)2
= 0
T m r l a m o t c a n b a c 2 c u a b2 4ac . S u y r a X = r2a
. V a y x =b r
2a
P h n g t r n h b a c 3 : ax + bx + cx + d = 0 (a = 0)
C h i a c h o a: x3 +b
ax2 +
c
ax +
d
a= 0
T n h t i e n e k h s o h a n g b a c 2 : X = x +b
3a, p h n g t r n h c o d a n g X2 +pX+ q = 0
V i e c g i a i p h n g t r n h X2 +pX + q = 0, n h s a u : a t
X = u + v , p h n g t r n h c o d a n g u3 + v3 + (3uv +p)(u + v) + q = 0.T a c a n t m
u, vt h o a h e p h n g t r n h :
u3 + v3 = quv = p
3
a t U = u3, V = v3 . T a c o U + V = q , U V = p3
27.
V a y U, V l a n g h i e m p h n g t r n h X2 + qX p3
27= 0. G i a i t m n g h i e m U0, V0 .
G i a i u3 = U0 , t a c o 3 n g h i e m u0, ju0, j2u0 , v i j = cos(
2
3) + i sin(
2
3) .
G i a i v3 = V0 , t m n g h i e m v0 t h o a p h n g t r n h t h h a i c u a h e u0v0 = p3
.
V a y c o 3 n g h i e m c u a h e l a (u0, v0), (ju0, j2v0), (j
2u0, jv0)
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
14/156
C h n g 0 . K i e n t h c c h u a n b 1 1
V a y 3 n g h i e m c a n t m : X1 = u0 + v0, X2 = ju0 +j
2v0, X3 = j2u0 +jv0
C a c t n h t o a n t r e n c t o n g k e t b a n g c o n g t h c C a r d a n o :
x = b3a
+q
2+
q2
4+
p3
27+q
2
q2
4+
p3
27
N h a n x e t . T r o n g t h c h a n h c o n g t h c t r e n l a v o d u n g . C h a n g h a n , c o n g t h c t r e n
o i v i x3 21x + 20 = 0 ( c o c a c n g h i e m l a 1, 4,5) :
x =
10 + i
243 +
10 i
243 =???
B a i t a p : G i a i c a c p h n g t r n h ; x3 15x 4 = 0, 2x3 + 18x2 42x + 10 = 0.
P h n g t r n h b a c 4 :
ax + bx + cx + dx + e = 0 (a = 0)C h i a c h o a , r o i t n h t i e n e k h s o h a n g b a c 3 , a t X = x +
b
4a, a v e g i a i p h n g
t r n h :
X4 +pX2 + qX + r = 0
P h a n t c h : X4 +pX2 + qX + r = (X2 + X + )(X2 X + )
o n g n h a t h e s o , t a c o , ,
l a n g h i e m c u a h e :
+ = p + 2
= r
= q
T o 2 l a n g h i e m p h n g t r n h b a c 3 : 2(p + 2)2 4r2 q = 0G i a i t a c o , , . T h a y v a o p h n g t r n h t c h , r o i g i a i p h n g t r n h b a c 2 t a c o c a c
n g h i e m X1, X2, X3, X4
B a i t a p : G i a i p h n g t r n h : x4 + 2x3 + 5x2 + 6x + 9 = 0
P h n g t r n h b a c 5 . A b e l ( 1 8 0 2 - 1 8 2 9 ) a c h n g m i n h k h o n g t h e g i a i m o t p h n g t r n h a t h c b a c 5 t o n g q u a t , t h e o n g h a k h o n g t h e b i e u d i e n n g h i e m n h l a b i e u t h c g o m c a c p h e p t o a n a i s o ( c o n g , t r , n h a n , c h i a ) v a c a n s o ( b a c 2, 3, ) c u a c a c h e s o c u a a t h c . S a u o G a l o i s ( 1 8 1 1 - 1 8 3 2 ) d u n g l y t h u y e t n h o m a t m c
t i e u c h u a n e m o t p h n g t r n h b a c 5 c u t h e c o g i a i c b a n g c a n t h c k h o n g . V d u p h n g t r n h
x5
x 1 = 0 k h o n g g i a i c b a n g c a n t h c
T m n g h i e m h u t c u a p h n g t r n h h e s o n g u y e n . C h o m o t a t h c c o h e s o
n g u y e n
P(X) = a0 + a1X + + anXn ak Z, k = 0, , n , an = 0
K h i o n e u m o t s o h u t
p
q, v i g c d (p,q) = 1, l a n g h i e m c u a P(X) , t h p l a c s o
c u a a0 v a q l a c s o c u a an .
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
15/156
1 2
C h n g m i n h : N e u
p
ql a n g h i e m c u a
P(X), t h t P(p
q) = 0, t a c o
a0qn + a1q
n1p +
+ an1qp
n1 + anpn = 0
D o g c d (p,q) = 1, t a n g t h c t r e n d e s u y t a p l a c s o c u a a0 , q l a c c u a an .
B a i t a p : T m c a c n g h i e m h u t c u a p h n g t r n h : 3x4 + 5x3 + x2 + 5x 2 = 0
3 . 9 P h a n t h c . M o t p h a n t h c t r e n K l a m o t b i e u t h c d a n g
P(X)
Q(X), t r o n g o P(X), Q(X) K[X], Q(X) = 0
H a i p h a n t h c b a n g n h a u :
P(X)
Q(X)=
P1(X)
Q1(X) P(X)Q1(X) = P1(X)Q(X) .
n h l y . C h oP(X), Q(X) K[X] . G i a s Q(X) = Q1(X)k Qs(X)ks ,
v i Q1(X), , Qs(X) K[X] t h o a i e u k i e n G C D (Qi(X), Qj(X)) = 1, n e u i = j .
K h i o t o n t a i d u y n h a t c a c a t h c A(X), Pij(X) K[X], i = 1, , s , j = 1, , ki ,s a o c h o deg Pij(X) < deg Qi(X) v a
P(X)
Q(X)= A(X) +
si=1
kij=1
Pij(X)
Qi(X)j
C h n g m i n h : S t o n t a i : N e u deg P < deg Q v a Q = D1D2 , v i G C D (D1, D2) = 1 ,t h t h e o a n g t h c B e z o u t t a c o
1 = U1D1 + U2D2, U1, U2 K[X]S u y r a
P = P U1D1 + P U2D2 . C h i a E u c l i d , t a c o P U1 = AD2 + V2, deg V2 < deg D2 .V a y P = V2D1 + V1D2 , v i V1 = AD1 + P U2 . D o deg P < deg Q, deg V2 < deg D2 ,t a c o deg V1 < deg D1 . S u y r a t a c o b i e u d i e n
P
Q=
V1
D1+
V2
D2, v i deg V1 < deg D1, deg V2 < deg D2
T r n g h p t o n g q u a t , t r c h e t c h i a E u c l i d P c h o Q t a c o t h n g l a A. S a u o a p
d u n g b i e u d i e n t r e n c h o D1 = Qk1
, D2 = Qk2 Qkss . T i e p t u c a p d u n g b i e u d i e n
t r e n c h o Q = Qk2
Qkss . S a u h u h a n b c t a c o p h a n t c h
P
Q= A +
si=1
kij=1
Pij
Qji
, v i deg Pij < deg Qi
T n h d u y n h a t : G i a s c o c a c a t h c k h a c A, Pij K[X] , s a o c h o
P
Q= A +
si=1
kij=1
PijQji
, v i deg Pij < deg Qi
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
16/156
C h n g 0 . K i e n t h c c h u a n b 1 3
S u y r a A = A d o t n h d u y n h a t c u a p h e p c h i a E u c l i d .
T r h a i b i e u d i e n t a c o
si=1
ki
j=1
Pij PijQji
= 0 ().
G i a s p h a n c h n g l a
P1k P1,k = 0. N h a n () v i Q , s u y r a
(P1k P1,k )Qk2 Qkss + Q1U = 0, v i U K[X]
D o G C D (Q1, Qk2 Qkss ) = 1, n e n Q1|(P1k P1,k ) . V a y deg(P1k P1,k ) deg Q1 .
i e u n a y m a u t h u a n v i deg(P1k P1,k ) max(deg P1k , deg P1k ) deg Q1 .V a y p h a i c o P1k P1,k = 0.T n g t l a p l u a n t r e n , t a c o
Pij = Pij , ij .
H e q u a 1 . M o i p h a n t h c t r e n t r n g p h c e u c o p h a n t c h d u y n h a t d i d a n g
P(X)
Q(X) = A(X) +
si=1
mij=1
aij
(X ci)j
t r o n g o A(X) C[X], aij C, c1, , cs C l a c a c n g h i e m c u a Q(X) v i b o i m1, , ms t n g n g .
H e q u a 2 . M o i p h a n t h c t r e n t r n g t h c e u c o p h a n t c h d u y n h a t d i d a n g
P(X)
Q(X)= A(X) +
ri=1
mij=1
aij
(X ci)j +s
i=1
nij=1
bijX + cij(X2 +piX + qi)j
t r o n g o Q(X) = an(X
c1)
m
(X
cr)
ms(X2+p1X+q1)n
(X2+psX+qs)
ns,
X2 +piX + qi (i = 1, , s) k h o n g c o n g h i e m t h c . , A(X) R[X], aij , bij , cij R.
V d u . P h a n t c h
1
X5 X2 t h a n h p h a n t h c n t r e n t r n g t h c :
T a c o X5 X2 = X2(X 1)(X2 + X + 1) .V a y p h a n t c h c o d a n g
1
X5 X2 =A
X+
B
X2+
C
X 1 +DX + E
X2 + X + 1.
e t n h c a c h e s o A , B , C , D , E
d a v a o
1 = AX(X1)(X2+X+1)+B(X1)(X2+X+1)+CX2(X2+X+1)+(DX+E)X2(X1)
o n g n h a t h e s o a t h c 2 v e ( g o i l a p h n g p h a p h e s o b a t n h ) , r o i g i a i h e p h n g
t r n h t u y e n t n h , t a c o
1
X5 X2 =0
X 1
X2+
1
3(X 1) X 1
3(X2 + X + 1)
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
17/156
I . K h o n g g i a n v e c t o r h n h h o c
C h n g n a y v e c t o r c t r n h b a y d a v a o t r c q u a n , v i m u c c h t a o m o h n h h n h
h o c g i u p c h o v i e c t d u y t r u t n g v a k h a i q u a t h o a c a c c h n g s a u . e c o t h e
l a m v i e c c u t h e h n t r e n c a c v e c t o r , n g u i t a a i s o h o a k h o n g g i a n h n h h o c b a n g
c a c h a v a o h e c s D e s c a r t e s
1
. K h i o c a c p h e p t o a n t r e n v e c t o r s e c o c o n g t h c
t n h t h u a n l i , c o n c a c o i t n g h n h h o c n h n g , m a t c o n g s e c m o t a b i
c a c p h n g t r n h g i u p c h o v i e c n g h i e n c u h n h h o c d e d a n g v a c u t h e h n .
1 . V e c t o r h n h h o c
T r o n g n h i e u v a n e t o a n h o c c u n g n h v a t l y n g o a i c a c a i l n g v o h n g , c o n
c o n h i e u a i l n g c o h n g c h u n g c a c t r n g b i o l n v a h n g , c h a n g h a n
l c , v a n t o c , . . . . C a c a i l n g n a y c m o h n h h o a t h a n h c a c v e c t o r .
1 . 1 n h n g h a . T r o n g k h o n g g i a n E u c l i d E3 m o t v e c t o r c m o t a n h l a m o t
o a n t h a n g c n h h n g AB
.
K y h i e u :
AB= v , h a y n g i a n c h l a v .A g o i i e m g o c , B g o i l a i e m n g o n .
n g t h a n g AB g o i l a p h n g , h n g t A e n B .
o d a i o a n AB
, k y h i e u l a AB .
Q
v
A
B
Q
v
p h n g
H a i v e c t o r
AB ,
CD g o i l a b a n g n h a u
, k y h i e u
AB=
CD , n e u u c h u n g c u n g o d a i v a
h n g , i . e . ABDC l a h n h b n h h a n h .
V e c t o r k h o n g , k y h i e u l a
O h a y O , l a v e c t o r c o g o c t r u n g v i n g o n .
V e c t o r o i c u a
AB c k y h i e u v a n h n g h a AB=
BA .
N h a n x e t . P h a n b i e t n h n g h a t r e n v i k h a i n i e m v e c t o r b u o c k h i t a x e m h a i v e c t o r
c o g o c k h a c n h a u l a k h a c n h a u .
1
R e n e D e s c a r t e s ( 1 5 9 6 - 1 6 5 0 ) v a P i e r r e F e r m a t ( 1 6 0 1 - 1 6 6 5 ) c x e m l a c a c c h a e c u a H n h h o c
g i a i t c h
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
18/156
1 6
1 . 2 C o n g v e c t o r :
u +
v, c u a h a i v e c t o r
u ,
v, l a v e c t o r x a c n h b i q u i t a c
h n h b n h h a n h h a y q u i t a c h n h t a m g i a c s a u :
0
u
$$$$$$
$$X
v
Q
u +
v
0
u
$$$$$$
$$X v
Q
u +
v
T n h c h a t . V i m o i v e c t o r
u ,
v ,
w, t a c o
u +
v =
v +
u
(
u +
v )+
w =
u +(
v +
w)
v +
O =
v
v +( v ) = O
H e t h c C h a s l e s . T r o n g k h o n g g i a n c h o c a c i e m A0, A1, An . K h i o
A0A1 +
A1A2 + +
An1An =
A0An
1 . 3 N h a n v e c t o r v i s o : v , c u a v e c t o r
vv a s o , l a v e c t o r :
C o o d a i l a
|
|
v
.
C u n g h n g v i
vn e u > 0, n g c h n g v i
vn e u < 0, v a 0
v =
O .
Q
v
t Q
v ( > 0)
C
v ( < 0)
t
T n h c h a t . V i m o i v e c t o r
u ,
vv a c a c s o , , t a c o
(
v ) = ()
v
( + )
v =
v +
v
(
u +
v ) =
u +
v
1
v =
v
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
19/156
C h n g I . K h o n g g i a n v e c t o r h n h h o c 1 7
2 . C s D e s c a r t e s - T o a o
e c o t h e l a m v i e c c u t h e h n t r e n c a c v e c t o r , n g i t a a i s o h o a n h s a u
2 . 1 H e c s D e s c a r t e s . D e s c a r t e s a a i s o h o a m a t p h a n g E2 h a y k h o n g g i a n
E u c l i d E3 b a n g c a c h a v a o h e t o a t r u c , m a c h u n g t a a q u e n b i e t v i c a i t e n g o i
h e c s D e s c a r t e s , l a b o b o n (O;
e1,
e2,
e3):
i e m O g o i l a g o c
c u a h e .
C a c v e c t o r
e1,
e2,
e3 , g o i l a c a c v e c t o r c s , t h o a c a c t n h c h a t s a u :
( i )
e1,
e2,
e3 v u o n g g o c v i n h a u t n g o i .
( i i ) e1 = e2 = e3 = 1 .( i i i ) B o b a (
e1,
e2,
e3) t a o t h a n h t a m d i e n t h u a n ( ? ) .
t
OE
e
T
e
e
Ex
y
Tz
tM
C a c n g t h a n g c o v e c t o r c h p h n g e1, e2, e3 t h n g c g o i t e n l a c a c t r u c
Ox,Oy,Ozt n g n g . H e c s t r o n g m a t p h a n g
E2 c n h n g h a t n g t n h
t r o n g E3 . H n n a , t a s e o n g n h a t E2 v i m a t p h a n g Oxy t r o n g E3 , n e n t i e p s a u
a y c a c k h a i n i e m s e c h c t r n h b a y t r o n g k h o n g g i a n .
2 . 2 T o a o . K h i c o n h m o t h e c s D e s c a r t e s (O;
e1,
e2,
e3), t a c o : M o i i e m M E3 t n g n g d u y n h a t m o t b o b a s o (x , y , z), g o i l a t o a o i e m M, x a c n h q u a c a c v e c t o r c s n h p h e p c h i e u v u o n g g o c :
OM= x
e1 +y
e2 +z
e3 .
M o i v e c t o r v , s a u k h i a g o c v e O s e c o n g o n l a A E3 , t n g t n h t r e n
v=
OA=
v1
e1+
v2
e2+
v3
e3 . T a c o t h e m o t a a i s o v e c t o r
vn h b o b a
(v1, v2.v3
)g o i l a
t o a o v e c t o r
v. T a v i e t :
v = (v1, v2, v3) .V i e c v i e t c u n g k y h i e u t o a o c h o v e c t o r v a i e m s e c c h n h r o k h i c a n .
N h a n x e t . N h v a y k h i a v a o h e c s t a a o n g n h a t E3 v i R3
, i . e . t a a
a i s o h o a k h o n g g i a n E3 . C o t h u a n t i e n g ? H a y x e m . . .
2 . 3 M o t a o i t n g h n h h o c b a n g p h n g t r n h h a y p h n g t r n h t h a m s o .
X e t c a c o i t n g h n h h o c ( n g , m a t , k h o i , ) t r o n g m a t p h a n g E2 h a y k h o n g
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
20/156
1 8
g i a n E3 :
X = {M : M t h o a i e u k i e n (P)}C o n h m o t c s D e s c a r t e s . K h i o c a c i e m M t h a y o i v a t h o a i e u k i e n (P), t h t n g n g c a c t o a o
(x , y , z)c u a
Mc u n g t h a y o i v a t h o a i e u k i e n
(F)n a o o .
C u t h e h n , t a t h n g g a p c a c t r n g h p s a u :
i e u k i e n h n h h o c c o t h e m o t a b i p h n g t r n h :
M t h o a (P) (x , y , z) t h o a p h n g t r n h F(x , y , z) = 0
t r o n g o F : D R, l a m o t h a m s o x a c n h t r e n D R3 .
K h i o t a n o i X
c c h o b i p h n g t r n h F(x , y , z) = 0.
V d u .
a ) T r o n g m a t p h a n g , n g t r o n t a m A = (a, b) b a n k n h R > 0 l a t a p n h n g h a
C = {M E2 : k h o a n g c a c t M e n A b a n g R}
C c c h o b i p h n g t r n h :
F(x, y) = (x a)2 + (y b)2 R2 = 0.b ) T n g t , t r o n g k h o n g g i a n m a t c a u t a m A = (a,b,c), b a n k n h R > 0 c c h o b i p h n g t r n h
F(x , y , z) = (x a)2 + (y b)2 + (z c)2 R2 = 0
T o n g q u a t h n , k h i c a c i e u k i e n (P1), , (Pk) c o t h e m o t a b i c a c p h n g t r n h t n g n g F1 = 0, , Fk = 0, t h
X = {M : M t h o a i e u k i e n (P1) v a v a (Pk)} =k
i=1
{M : M t h o a i e u k i e n (Pi)}
K h i o t a n o i X c c h o b i h e p h n g t r n h : F1(x , y , z) = 0, , Fk(x , y , z) = 0
V d u . H e p h n g t r n h : (x a)2 + (y b)2 + (z c)2 = R2, z = 0,m o t a g i a o c u a m a t c a u v a m a t p h a n g , v a y l a n g t r o n t r e n m a t p h a n g Oxy
i e u k i e n h n h h o c c o t h e m o t a b i p h n g t r n h t h a m s o : K h i t a p a n g x e t l a n g c o n g C ( c h a n g h a n q u y a o c u a m o t i e m ) , n o t h n g c o n
c m o t a b i
M C (x = f(t), y = g(t), z = h(t)), t I
t r o n g o f , g , h : I R l a c a c h a m x a c n h t r e n I R.K h i o t a n o i n g c o n g C c c h o b i p h n g t r n h t h a m s o
x = f(t)y = g(t)z = h(t)
,v i t h a m s o
t I
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
21/156
C h n g I . K h o n g g i a n v e c t o r h n h h o c 1 9
T n g t , m a t c o n g S
t h n g c o n c m o t a b i
M S (x = f(s, t), y = g(s, t), z = h(s, t)), (s, t) Dt r o n g o
f , g , h : D
R l a c a c h a m x a c n h t r e n D
R2 .
T a n o i m a t S c c h o b i p h n g t r n h t h a m s o
x = f(s, t)y = g(s, t)z = h(s, t)
, v i 2 t h a m s o (s, t) D
V d u .
a ) n g t r o n t a m A = (a, b), b a n k n h R , c o t h e c h o b i p h n g t r n h t h a m s o t r o n g
m a t p h a n g : x = a + R cos ty = b + R sin t
t [0, 2]
( t t r o n g t r n g h p n a y l a o l n c u a g o c q u a y )
b ) M a t c a u t a m A = (a,b,c), b a n k n h R, c o t h e c h o b i p h n g t r n h t h a m s o t r o n g k h o n g g i a n :
x = a + R cos s sin ty = b + R sin s sin tz = c + R cos t
, (s, t) [0, ] [0, 2]
(s, t
t r o n g t r n g h p n a y c o t h e x e m l a v o v a k i n h o t r e n m a t c a u )
N g o a i r a , c o n n h i e u t r n g h p i e u k i e n h n h h o c c o t h e m o t a b i h e p h n g
t r n h v a b a t p h n g t r n h m a t a k h o n g x e t a y .
3 . C o n g t h c a i s o c u a c a c p h e p t o a n t r e n v e c t o r
T r o n g E3 c o n h h e c s D e s c a r t e s (O;
e1,
e2,
e3).
C h o b a v e c t o r
u = (u1, u2, u3),
v = (v1, v2, v3),
w= (w1, w2, w3).
3 . 1 C o n g t h c c o n g v e c t o r .
u +
v = (u1 + v1, u2 + v2, u3 + v3)
3 . 2 C o n g t h c n h a n v e c t o r v i s o .
v = (v1, v2, v3).
3 . 3 C o n g t h c t n h o d a i . v =
v21
+ v22
+ v23
( c o n g t h c P y t h a g o r e )
3 . 4 C o n g t h c t n h k h o a n g c a c h . C h o c a c i e m A(a1, a2, a3) v a B(b1, b2, b3). K h o a n g
c a c h g i a c h u n g l a o d a i v e c t o r
AB=
OB OA= (b1 a1, b2 a2, b3 a3) . V a y d(A, B) =
AB =
(b1 a1)2 + (b2 a2)2 + b3 a3)2
N g o a i c a c p h e p t o a n c o n g v a n h a n v i s o , c o n c a c p h e p t o a n c b a n t r e n c a c v e c t o r
m a t a s e n h n g h a v a t n h t o a n s a u a y .
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
22/156
2 0
3 . 5 T c h v o h n g : =
u .
v, c u a h a i v e c t o r
u ,
v, l a m o t s o c n h
n g h a :
= u v cos (u ,v )
V e m a t h n h h o c h n h c h i e u v u o n g g o c c u a
ul e n p h n g
vl a
v 2
v( B a i t a p )
C o n g t h c q u a t o a o :
= u1v1 + u2v2 + u3v3
C h n g m i n h : G o i
u =
OA,
v =
OB . T a c o
AB = v u 2 = u21
+ u22
+ u23
+ v21
+ v22
+ v23
2(u1v1 + u2v2 + u3v3)M a t k h a c , t a c o h e t h c l n g g i a c c h o t a m g i a c OAB :
AB 2 =
OA 2 +
OB 2 2
OA OB cos (AOB)S o s a n h v e p h a i c u a c a c a n g t h c t r e n , t a c o c o n g t h c c a n t m .
T n h c h a t . V i m o i v e c t o r
u ,
v ,
wv a c a c s o
, , t a c o
=
<
u +
v ,
w> = +
= v 2 0, v a = 0 v = O
3 . 6 T c h h u h n g :
u v =u v , g o i l a t c h v e c t o r c u a h a i v e c t o r u ,v ( t h e o u n g t h t o ) , l a m o t v e c t o r :
u v v u o n g g o c v i m a t p h a n g (u ,v ).(
u ,
v ,
u v ) l a t a m d i e n t h u a n .
u
v =
u
v | sin
(
u ,
v )| =
u 2
v 2
2
V e m a t h n h h o c u v = d i e n t c h h n h b n h h a n h t a o b i u ,v .
E
u
T
u
v
v
e n h n g h a c c h a t c h e t a q u i c
u
vl a v e c t o r
O t r o n g t r n g h p m o t
t r o n g h a i v e c t o r b a n g
O , h a y h a i v e c t o r s o n g s o n g .
V d u .
e1 e1=
O,
e1 e2=e3, e1 e3= e2 .
C o n g t h c q u a t o a o :
u v =
e1
e2
e3u1 u2 u3v1 v2 v3
= u2 u3v2 v3
e1 u1 u3v1 v3
e2 + u1 u2v1 v2
e3
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
23/156
C h n g I . K h o n g g i a n v e c t o r h n h h o c 2 1
C h n g m i n h : G o i
u v = (x , y , z) . T c a c t n h c h a t
u v u , u v v , u v 2 = u 2 v 2 sin2 (u ,v ) ,t a c o c a c p h n g t r n h t n g n g
u1x + u2y + u3z = 0v1x + v2y + v3z = 0x2 + y2 + z2 = (u1v2 u2v1)2 + (u1v3 u3v1)2 + (u2v3 u3v2)2
G i a i h e p h n g t r n h , k e t h p v i i e u k i e n (
u ,
v ,
u v ) l a t a m d i e n t h u a n , t a c o c o n g t h c t r e n .
T n h c h a t . V i m o i v e c t o r
u ,
v ,
wv a c a c s o
, , t a c o
u
v =
v
u
(
u +
v )
w =
u
w +
v
w
3 . 7 T c h h o n h p : c u a b a v e c t o r
u ,
v ,
w c n h n g h a l a s o
(
u ,
v ,
w) =V e m a t h n h h o c
|(u,v ,w)| = u v w | cos(u v ,w)|= D i e n t c h a y c h i e u c a o c u a h n h h o p b n h h a n h t a o b i u ,v ,w= T h e t c h h n h h o p b n h h a n h t a o b i
u ,
v ,
w
w
E
u
B
v
T
u
v
C o n g t h c q u a t o a o :
(
u,
v ,
w) =
u1 u2 u3v1 v2 v3w1 w2 w3
K h i (u ,v ,w) > 0, i . e . cos(u v ,w) > 0 , h e (u ,v ,w) g o i l a t h u a n .K h i (
u ,
v ,
w) < 0, h e g o i l a n g h c h .
V d u .
a ) H a i v e c t o r
u ,
vv u o n g g o c k h i v a c h k h i
= 0.
b ) H a i v e c t o r
u ,
vs o n g s o n g k h i v a c h k h i
u v =O .c ) B a v e c t o r
u ,
v ,
w o n g p h a n g k h i v a c h k h i (
u ,
v ,
w) = 0 .
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
24/156
2 2
4 . n g t h a n g v a m a t p h a n g
T r o n g E3 c o n h m o t h e c s D e s c a r t e s . S a u a y l a v a i a p d u n g c u a p h n g
p h a p t o a o .
4 . 1 P h n g t r n h n g t h a n g . n g t h a n g q u a M0 = (x0, y0, z0) c o v e c t o r c h
p h n g
v = (a,b,c) = O c n h n g h a l a t a p
= {M E3 :
M0M s o n g s o n g v i
v }
Q
v
M
M
n g t h a n g
t
Q
V a y M = (x , y , z) n e u v a c h n e u M0M= t v , t R.T o t a c o p h n g t r n h t h a m s o c u a :
x = x0 + tay = y0 + tbz = z0 + tc
, t R
K h i a,b,c = 0, k h t t a c o p h n g t r n h c h n h t a c c u a :x
x0
a =y
y0
b =z
z0
c
4 . 2 P h n g t r n h m a t p h a n g . C h o M0 = (x0, y0, z0) v a h a i v e c t o r k h o n g s o n g s o n g
u = (u1, u2, u3),
v = (v1, v2, v3). M a t p h a n g q u a M0 v a c o c a c v e c t o r c h p h n g
u ,
v
c n h n g h a l a t a p
P = {M E3 :
M0M ,
u ,
v o n g p h a n g }
M Et Mrrrj u
I
v
T
n
P
V a y M = (x , y , z) P n e u v a c h n e u
M0M= s
u +t
v , s , t R.
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
25/156
C h n g I . K h o n g g i a n v e c t o r h n h h o c 2 3
T o t a c o p h n g t r n h t h a m s o c u a P
:
x = x0 + su1 + tv2y = y0 + su2 + tv2
z = z0 + su3 + tv3
, s, t R
T a c u n g c o M = (x , y , z) P n e u v a c h n e u (
M0M ,
u ,
v ) == 0.T o t a c o
p h n g t r n h t o n g q u a t c u a P
Ax + By + Cz + D = 0 ,
t r o n g o v e c t o r p h a p
n=
u v = (A , B , C ) = O l a v u o n g g o c v i P.
4 . 3 . M o t s o b a i t o a n . D a v a o t o a o v a p h n g t r n h c o t h e a c a c b a i t o a n
h n h h o c v e b a i t o a n a i s o :
B a i t o a n 1 : X e t v t r c u a 2 m a t p h a n g P1, P2 .
S o g i a o i e m c h n h l a s o n g h i e m c u a h e p h n g t r n h x a c n h b i 2 m a t p h a n g : A1x + B1y + C1z + D1 = 0A2x + B2y + C2z + D2 = 0
P1 P2 A1B2 A2B1, B1C2 B2C1, C1A2 C2A1 k h o n g o n g t h i b a n g 0P1 P2 A1 : A2 = B1 : B2 = C1 : C2 = D1 : D2P1 P2 A1 : A2 = B1 : B2 = C1 : C2 = D1 : D2
B a i t o a n 2 : X e t v t r n g t h a n g v i m a t p h a n g P.T n g t b a i t o a n t r e n x e t h e p h n g t r n h x a c n h b i n g t h a n g v a m a t p h a n g .
x x0
a=
y y0b
=z z0
cAx + By + Cz + D = 0
T a c o M = M0 + t
v P (Aa + Bb + Cc)t + Ax0 + By0 + Cz0 + D = 0. V a y P Aa + Bb + Cc = 0 P Aa + Bb + Cc = 0, Ax0 + By0 + Cz0 + D = 0 P Aa + Bb + Cc = 0, Ax0 + By0 + Cz0 + D = 0
B a i t o a n 3 : T n h g o c g i a c a c m a t p h a n g / n g t h a n g .
V i k y h i e u t r e n t a c o
cos(P1, P2) = | cos(n1, n2)| = |A1A2 + B1B2 + C1C2|A21
+ B21
+ C21
A22
+ B22
+ C22
sin(, P) = | cos(v ,n)| = |Aa + Bb + Cc|A2 + B2 + C2
a2 + b2 + c2
B a i t o a n 4 : T n h k h o a n g c a c h t i e m M0 = (x0, y0, z0) e n m a t p h a n g
P : Ax + By + Cz + D = 0 .
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
26/156
2 4
c
tM
d
H
T
n
P
G o i H = (x , y , z) l a h n h c h i e u c u a M0 l e n P, t a c o :
M0H n v a H P.T n g n g v i :
M0H= t
nv a Ax + By + Cz + D = 0
T h a y t o a o H v a o p h n g t r n h t r e n : A(x0+ tA) + B(y0+ tB) + C(z0+ tC) + D = 0 .
S u y r a
t =
Ax0 + By0 + Cz0 + D
A2 + B2 + C2V a y
H = (x0, y0, z0) Ax0 + By0 + Cz0 + DA2 + B2 + C2
(A , B , C )
T a c o c o n g t h c t n h k h o a n g c a c h l a
d(M0, P) =
M0H =Ax0 + By0 + Cz0 + D
A2 + B2 + C2
B a i t o a n 5 :
T n h k h o a n g c a c h t i e m M = (x , y , z) e n n g t h a n g q u a M0 v a
c o v e c t o r c h p h n g
v.
EM
v
d
0
M
D a v a o h n h h o c , r o i d u n g c a c p h e p t o a n t r e n v e c t o r , t a c o :
d(M, ) = c h i e u c a o h n h b n h h a n h t a o b i
M0M ,
v
=d i e n t c h h n h b n h h a n h t a o b i
M0M ,
v
v
= M0M v
v
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
27/156
C h n g I . K h o n g g i a n v e c t o r h n h h o c 2 5
B a i t o a n 6 : T n h k h o a n g c a c h g i a 2 n g t h a n g 1, 2 .G i a s 1 q u a M1 = (x1, y1, z1) v a c o v e c t o r c h p h n g
v1= (a1, b1, c1)2 q u a M2 = (x2, y2, z2) v a c o v e c t o r c h p h n g
v2= (a2, b2, c2)
s
M
ME
v
B
v
D
D a v a o h n h h o c , r o i d u n g c a c p h e p t o a n t r e n v e c t o r , t a c o :
d(1, 2) = c h i e u c a o h o p b n h h a n h t a o b i
v1,
v2,
M1M2
=t h e t c h h o p b n h h a n h t a o b i
v1,
v2,
M1M2
d i e n t c h h n h b n h h a n h t a o b i
v1,
v2
=|(v1, v2,
M1M2)| v1 v2
B a i t o a n 7 : T m p h n g t r n h n g v u o n g g o c c h u n g c u a 2 n g t h a n g 1, 2 .
V i k y h i e u n h t r e n , g o i A1 1, A2 2 s a o c h o
A1A2 1,
A1A2 1 .K h i o n g v u o n g g o c c h u n g
Dl a n g t h a n g q u a
A1, c o v e c t o r c h p h n g
A1A2.
e x a c n h A1, A2 , t a t i e n h a n h n h s a u :
a t
M1A1= x
v1,
M1A2= y
v2 . S u y r a
A1A2=
M1M2 +y
v2 x v1 .T = 0, = 0, t a c o h e p h n g t r n h :
v1 2x y =
x v2 2y =
G i a i h e p h n g t r n h , t a c o x, y , s u y r a A1, A2 . V a y x a c n h c D .
N h a n x e t . K h i 1 2 v1 v2 v1 v2 = v1 2 v2 2 2= 0:h e p h n g t r n h t r e n d u y n h a t n g h i e m , i . e . c o d u y n h a t m o t n g v u o n g g o c c h u n g .
M o t c a c h l a m k h a c e t m D , d a n h i e u v a o h n h h o c h n : g o i
v =
v1 v2= (a,b,c) ,P1 l a m a t p h a n g q u a M1 v a c o c a c v e c t o r c h p h n g
v1,
v,
P2 l a m a t p h a n g q u a M2 v a c o c a c v e c t o r c h p h n g
v2,
v
K h i o n g v u o n g g o c c h u n g D = P1 P2 . V a y M D k h i v a c h k h i : (
M1M ,
v1,
v ) = 0
(
M2M ,
v2,
v ) = 0
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
28/156
2 6
T h a y t o a o M = (x , y , z) v a c a c t o a o c u a c a c y e u t o t r e n v a o c a c t c h h o n h p , t a
c o h e p h n g t r n h x a c n h n g v u o n g g o c c h u n g .
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
29/156
I I . M a t r a n - P h n g p h a p k h G a u s s
T r o n g k h o a h o c , k y t h u a t n h i e u b a i t o a n a v e v i e c t m n g h i e m h e p h n g t r n h t u y e n
t n h . T r o n g c h n g n a y s e e c a p e n p h n g p h a p k h G a u s s
1
, l a p h n g p h a p n
g i a n v a h i e u q u a e g i a i h e p h n g t r n h t u y e n t n h . P h a n a u l a k h a i n i e m v e m a
t r a n
2
, n o l a c o n g c u h u h i e u v a t n h i e n e t h e h i e n , l u t r d l i e u . e s l y c a c s o
l i e u n g i t a a v a o c a c p h e p t o a n t h c h i e n t r e n m a t r a n . N g o a i r a , c h n g n a y
c o n n e u n g d u n g c u a p h e p b i e n o i s c a p t r e n m a t r a n e t n h h a n g , t m m a t r a n
n g c . C a c t n h t o a n c a c c h n g s a u d a n h i e u v a o p h n g p h a p t n h c h n g n a y .
1 . M a t r a n
1 . 1 n h n g h a . M o t m n m a t r a n h a y m a t r a n c a p m n t r e n t r n g s o K( K = R h a y C) l a m o t b a n g c a c s o t h u o c K c s a p x e p n h s a u
A = (aij )mn =
a11 a12 a1na21 a22 a2n
.
.
.
.
.
.
.
.
.
am1 am2 amn
t r o n g o aij K g o i l a p h a n t d o n g i c o t j c u a A.H a i m a t r a n g o i l a b a n g n h a u n e u u c h u n g c o c u n g c a p v a c a c p h a n t c u n g d o n g ,
c u n g c o t b a n g n h a u .
K y h i e u M atK(m, n) l a t a p m o i m n m a t r a n t r e n K.V d u .
a ) M o t m 1 m a t r a n l a m a t r a n c o t . M o t 1 n m a t r a n l a m o t m a t r a n d o n g .
a1a2
.
.
.
am
(x1 x2 xn)
b ) M a t r a n s a u g o i l a m a t r a n l i e n t h u o c c u a o t h b e n c a n h
0 2 0 12 0 2 10 2 0 11 1 1 0
sV1
sV2
sV3
s V4
rrrrrrrr
T r o n g m a t r a n t r e n , p h a n t aij = s o n g n o i Vi v i Vj .1
G o i l a p h n g p h a p k h G a u s s v K a r l F r i e d r i c h G a u s s ( 1 7 7 7 - 1 8 5 5 ) e c a p k h i t n h t o a n e x a c n h
q u y a o h a n h t i n h P a l l a s . T h c r a n g i T r u n g q u o c a b i e t p h n g p h a p n a y t l a u ( k h o a n g 2 0 0 B . C )
2
N g i T r u n g q u o c a s d u n g m a t r a n v a o k h o a n g 2 2 0 0 B . C , x e m v d u v e o v u o n g k y a o c a p 3
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
30/156
2 8
c ) C a c m a t r a n s a u c g o i l a c a c o v u o n g k y a o
6 1 8
7 5 32 9 4
16 2 3 135 11 10 8
9 7 6 124 14 15 1
15 8 1 24 1716 14 7 5 23
22 20 13 6 43 21 19 12 109 2 25 18 11
C a c m a t r a n t r e n c o c a c p h a n t l a n2 ( n = 3, 4, 5) s o t n h i e n a u t i e n c s a p x e p s a o c h o t o n g c a c s o h a n g t r e n m o i d o n g , m o i c o t , c u n g n h t r e n h a i n g c h e o
c h n h l a m o t h a n g s o !
1 . 2 C a c m a t r a n a c b i e t . C h o A = (aij ) Matk(m, n).M a t r a n k h o n g l a m a t r a n m a m o i p h a n t aij = 0. K y h i e u Omn .M a t r a n v u o n g c a p n l a m a t r a n c a p n n. K y h i e u M atK(n, n) = MatK(n) .M a t r a n n g c h e o l a m a t r a n v u o n g v a c a c p h a n t k h o n g n a m t r e n n g c h e o
e u b a n g
0, i . e .
aij = 0n e u
i = j. K y h i e u
diag(a11, a22, , ann).
M a t r a n n v c a p n l a m a t r a n n g c h e o c a p n m a c a c p h a n t t r e n n g c h e o b a n g 1 , i . e . aij = 0 n e u i = j v a aii = 1. K y h i e u In .M a t r a n t a m g i a c t r e n ( t . . d i ) l a m a t r a n v u o n g m a m o i p h a n t d i ( t . . t r e n )
n g c h e o e u b a n g 0, i . e . aij = 0 n e u i > j ( t . . n e u i < j ) .
diag(1, 2, , n) =
1 0 00 2 0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
0 0 n
In =
1 0 0
0 1 0.
.
.
.
.
.
.
.
.
0 0 1
a11 a12 a1n
0 a22 a2n.
.
.
.
.
.
.
.
.
0 0 ann
2 . C a c p h e p t o a n t r e n m a t r a n
2 . 1 C o n g m a t r a n . C h o A = (aij ), B = (bij ) MatK(m, n) .
A + B = (aij + bij ) M atK(m, n)
T n h n g h a p h e p c o n g t a c o :
T n h c h a t . C h o A ,B,C MatK(m, n). K h i o ( i ) A + B = B + A( i i ) (A + B) + C = A + (B + C)( i i i ) A + O = O + A = A , t r o n g o O M atK(m, n) l a m a t r a n k h o n g .
2 . 2 N h a n m o t s o v i m a t r a n . C h o A = (aij ) MatK(m, n) v a K.
A = (aij ) M atK(m, n)
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
31/156
C h n g I I . M a t r a n - P h n g p h a p k h G a u s s 2 9
T n h n g h a d e k i e m c h n g c a c t n h c h a t s a u :
T n h c h a t . C h o A, B M atK(m, n) v a , K. K h i o ( i ) (A) = ()A( i i ) ( + )A = A + A( i i i ) (A + B) = A + B
V d u .
3
1 2 x0 1 2
2
1 1 y1 0 1
=
1 4 3x 2y
2 3 8
2 . 3 N h a n m a t r a n . C h o A = (aij ) MatK(m, n), B = (bjk ) MatK(n, p) .
AB = (cik) M atK(m, p)
cik = ai1b1k + ai2b2k + + ainbnk =n
j=1
aij bjk
C h u y : C h n h n g h a p h e p n h a n AB k h i s o c o t c u a A = s o d o n g c u a B ( = n) .S o t n h p h a n t cik
ai1 ai2 ain
b1kb2k
.
.
.
bnk
=
cik
V d u .
a )
1 2 34 5 6
0 13 4x y
=
1.0 + 2.3 + 3.x 1.1 + 2.4 + 3.y4.0 + 5.3 + 6.x 4.1 + 5.4 + 6.y
b )
a1 a2 an
x1x2
.
.
.
xn
= a1x1 + a2x2 + + anxn.
c ) C h o
t
ei = (0 1 0)
c o t i
,
A =
a11 a12 a1na21 a22 a2n
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
am1 a12 amn
, ej =
0.
.
.
1.
.
.
0
d o n g
j.
K h i o
teiA = (ai1 ai2 ain) ( d o n g i c u a A) , Aei =
a1ja2j
.
.
.
amj
( c o t j c u a A)
V a y v i m o i m n m a t r a n A, t a c o : InA = A v a AIm = A.
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
32/156
3 0
T n h c h a t . C h o A, A, B , B v a C l a c a c m a t r a n . N e u c a c c a c p h e p t o a n c a c b i e u t h c s a u c o n g h a , t h
( i ) A(BC) = (AB)C( i i ) (A + A)B = AB + AB( i i i ) A(B + B) = AB + AB
( i v ) N o i c h u n g AB = BA , i . e . p h e p n h a n m a t r a n k h o n g c o t n h g i a o h o a n .
C h n g m i n h : C a c t n h c h a t ( i i ) , ( i i i ) d e d a n g s u y t n h n g h a . e c h n g m i n h ( i ) , g o i
A = (aij ), B = (bjk ), C = (ckl) . T a c a n s o s a n h A(BC) = (dil) v a (AB)C = (d
il).T h e o n h n g h a , t a c o
dil =
j
aij (
k
bjk ckl) =
j
k
aij bjk ckl
d
il = k
(j
aij bjk )ckl = k
j
aij bjk ckl
V a y dij = d
ij , i, j .
D e t m v d u e c h n g m i n h ( i v ) , c h a n g h a n A =
0 10 0
v a B =
0 00 1
.
K h i o AB = A c o n BA = O .
2 . 4 M a t r a n n g c . M o t m a t r a n v u o n g A M atK(n) g o i l a k h a n g h c h n e u u t o n t a i X MatK(n) s a o c h o XA = AX = In .K h i o d e t h a y X l a d u y n h a t , g o i l a m a t r a n n g c c u a A v a k y h i e u l a A1 .V a y t h e o n h n g h a , t a c o A1A = AA1 = InK y h i e u GlK(n) l a t a p m o i m a t r a n v u o n g c a p n t r e n K k h a n g h c h .
T n h c h a t . C h o A, B GlK(n) . K h i o A1, B1, AB GlK(n) v a
( i ) (A1)1 = A. ( i i ) (AB)1 = B1A1 .
C h n g m i n h : D o AA1 = A1A = In , n e n A1
c o m a t r a n n g c l a A.D o (AB)(B1A1) = A(BB1)A1 = AIA1 = AA1 = I.T n g t , (B1A1)AB = I. V a y t a c o ( i i ) .
V d u .
a ) e t n h m a t r a n n g c c u a A = 2 13 2 t a g i a i p h n g t r n h AX = I2 v i a n X MatK(2) . S u y r a m a t r a n n g c l a A
1 =
2 1
3 2
.
b ) D e t m v d u m a t r a n k h o n g k h a n g h c h , c h a n g h a n m a t r a n k h o n g , h a y
1 12 2
V i e c x a c n h m o t m a t r a n k h a n g h c h k h i n a o v a t n h m a t r a n n g c s e c e
c a p s a u .
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
33/156
C h n g I I . M a t r a n - P h n g p h a p k h G a u s s 3 1
2 . 5 P h e p c h u y e n v m a t r a n . C h o A = (aij ) M atK(m, n). M a t r a n c h u y e n v c u a m a t r a n A c k y h i e u v a n h n g h a n h s a u
t
A = (t
aji ) M atK(n, m) ,t r o n g o
t
aji = aiji . e . c h u y e n d o n g c u a A t h a n h c o t c u a tA.
V d u . M a t r a n c h u y e n v c u a m a t r a n
1 2 34 5 6
l a
1 42 5
3 6
T n h c h a t . C h o A ,B,C ,D l a c a c m a t r a n . N e u c a c p h e p t o a n t r o n g c a c b i e u t h c s a u c o n g h a , t h
( i )
t(A + B) = tA + tB( i i )
t(A) = tA( i i i )
t
(AC) =t
Ct
A( i v )
t(D1) = (tD)1
C h n g m i n h : ( i ) , ( i i ) v a ( i i i ) d e k i e m c h n g . e c h n g m i n h ( i v ) , g a s D GlK(n) .T ( i i i ) s u y r a
tD t(D1) = t(D1D) = tIn = In . T n g t t(D1) tD = In .
V a y
t(D1) l a m a t r a n n g c c u a tD .
2 . 6 L u y t h a m a t r a n . C h o A l a m o t m a t r a n v u o n g c a p n . V i m o i k N, n h n g h a
A0 = In, A1 = A, Ak = AA A
k l a n
V d u . B a n g q u i n a p c o t h e c h n g m i n h v i m o i k N,cos sin sin cos
k=
cos k sin ksin k cos k
diag(1, 2, , n)k = diag(k1,
k2, ,
kn)
2 . 7 B i e n o i s c a p t r e n m a t r a n . C a c p h e p b i e n o i t r e n m a t r a n s a u a y c g o i
l a b i e n o i s c a p
:
B i e n o i 1 - C h u y e n v h a i d o n g ( c o t ) .
B i e n o i 2 - N h a n m o t d o n g ( c o t ) v i m o t s o k h a c k h o n g .
B i e n o i 3 - C o n g m o t d o n g ( c o t ) v i b o i c u a m o t d o n g ( c o t ) k h a c .
K y h i e u .
Di Dj P h e p c h y e n v d o n g t h i v a t h j.Di P h e p n h a n d o n g t h i v i s o .Di + Dj P h e p c o n g d o n g t h i v i l a n d o n g t h j.Ci Cj P h e p c h y e n v c o t t h i v a t h j.Ci P h e p n h a n c o t t h i v i s o .Ci + Cj P h e p c o n g c o t t h i v i l a n c o t t h j.
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
34/156
3 2
C h o A, B MatK(m, n). K h i o B g o i l a t n g n g s c a p v i A. , k y h i e u A B ,n e u u B n h a n c t A q u a h u h a n b i e n o i s c a p t r e n A.
N h a n x e t . C h o A M atK(m, n), B M atK(n, p).K y h i e u ai l a d o n g t h i c u a A, bj l a c o t t h j c u a BT h e o q u i t a c n h a n m a t r a n t a c o
AB =
a1
a2
.
.
.
am
(b1 b2 bp). =
a1Ba2B
.
.
.
amB
= (Ab1 Ab2 Abp) ,
i . e . d o n g i c u a AB = ( d o n g i c u a A) B , v a c o t j c u a AB = A ( c o t j c u a B ) .V a y b i e n o i s c a p t r e n d o n g AB = ( b i e n o i s c a p t r e n d o n g A) B ,v a b i e n o i s c a p t r e n c o t AB = A( b i e n o i s c a p t r e n c o t B ) .S u y r a c a c b i e n o i s c a p c o t h e b i e u d i e n q u a p h e p n h a n m a t r a n :
M e n h e . C h o A MatK(m, n). K h i o ( i ) N e u d l a b i e n o i s c a p t r e n d o n g c u a A, t h d(A) = d(Im)A ( n h a n b e n t r a i ) . ( i i ) N e u c l a b i e n o i s c a p t r e n c o t c u a A, t h c(A) = Ac(In) ( n h a n b e n p h a i ) .
M a t r a n s c a p l a m a t r a n n h a n t b i e n o i s c a p m a t r a n n v .
B a i t a p : H a y l i e t k e m o i d a n g c u a m a t r a n s c a p c a p 2 : d(I2), c(I2).C h n g m i n h c a c m a t r a n s c a p l a k h a n g h c h . T m c a c m a t r a n n g c t n g n g .
V d u .
a ) 0 1 01 0 0
0 0 1
1 a b c2 d e f
3 g h i
=
2 d e f1 a b c
3 g h i
(d = D1 D2)
1 2 3x y z
t u v
1 0 0 1 0
0 0 1
=
1 2 3 + x y z + x
t u v + t
(c = C3 + C1)
b ) G a s a11 = 0 . C h o
A =
a11 a12 a1na21 a22 a2n
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
am1 a12 amn
va E =
1 0 0 0
aa 1 0 0 a
a0 1 0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
ama
0 0 1
B a i t a p : M a t r a n E b i e u d i e n p h e p b i e n o i g t r e n d o n g c u a m a t r a n n v Im ?V i e t c o t a u c u a m a t r a n EA .
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
35/156
C h n g I I . M a t r a n - P h n g p h a p k h G a u s s 3 3
2 . 8 M a t r a n d a n g b a c t h a n g . C h o A = (aij ) M atK(m, n) . K h i o A g o i l a c o d a n g b a c t h a n g n e u u
aij = 0, j < j aij = 0, i
> i,
i . e . n e u t r e n d o n g i c a c p h a n t p h a t r a i aij e u b a n g 0, t h t r e n c o t j m o i p h a n t p h a d i aij e u b a n g 0 .
n e u
0 0 0 aij
00
.
.
.
0
t h
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0
( = 0)
2 . 9 M e n h e . M o i m a t r a n e u c o t h e a v e d a n g b a c t h a n g b a n g h u h a n p h e p b i e n
o i s c a p t r e n d o n g .
V i e c c h n g m i n h c t h e h i e n q u a t h u a t t o a n s a u :
T h u a t t o a n G a u s s .
I n p u t : A M atK(m, n)
O u t p u t : B M atk(m.n) d a n g b a c t h a n g v a A BT h u a t t o a n c t i e n h a n h q u i n a p ( l a p ) n h s a u :
G a s v o n g l a p t h k 1, k 1 d o n g a u c u a A c o d a n g b a c t h a n g . B a y g i c h t h c h i e n b i e n o i t r e n c a c d o n g i k .T r n g h p 1 : M o i p h a n t m o i d o n g i k b a n g 0 . K h i o A a c o d a n g b a c t h a n g . T r n g h p 2 : T m p h a n t c o v t r k h a c 0 g a n p h a t r a i n h a t
j(k) = min{j : aij = 0, i k}
B c 1 : C h u y e n v d o n g , Di Dk , e d o n g k c o akj(k) = 0 .B c 2 : K h c a c p h a n t c o t j(k) c a c d o n g i > k b a n g b i e n o i :
Di iDk, v i i =aij(k)
akj(k)
B c 3 : N e u k < m, t a n g k l e n 1.T i e n h a n h l a p n h t r e n , s a u h u h a n ( m) b c , t a c o m a t r a n B d a n g b a c t h a n g .
H a n g c u a m a t r a n A l a s o n g u y e n r , k y h i e u r = rankA, n e u u c o t h e d u n g c a c p h e p b i e n o i s c a p a A v e d a n g b a c t h a n g v i r d o n g k h a c k h o n g . V i e c c h n g m i n h t n h u n g a n c u a n h n g h a v a n e u : h a i m a t r a n t n g n g s
c a p l a c o c u n g h a n g ( i . e . r k h o n g p h u t h u o c b i e n o i s c a p ) c c h n g m i n h c a c
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
36/156
3 4
c h n g s a u . a y c h n e u a p d u n g c u a t h u a t t o a n t r e n e t n h h a n g .
S o t n h h a n g :
A B ( d a n g b a c t h a n g ) , rankA = s o d o n g k h a c k h o n g c u a B
V d u . C h o
A =
1 0 2 21 1 3 2
2 1 5 0
e t n h h a n g c u a A t a d u n g c a c p h e p b i e n o i t r e n d o n g m a t r a n n h s a u
1 0 2 21 1 3 22 1 5 0
D D ,D 2D
1 0 2 20 1 1 40 1 1 4
D3D2
1 0 2 20 1 1 40 0 0 0
T o s u y r a rankA = 2.
e k e t t h u c t i e t n a y t a p h a t b i e u n h l y s a u , v i e c c h n g m i n h x e m n h b a i t a p .
2 . 1 0 n h l y . C h o A M atK(m, n) . K h i o rankA = r k h i v a c h k h i t o n t a i
h u h a n p h e p b i e n o i s c a p t r e n d o n g v a t r e n c o t e A
Ir 00 0
. .
N o i m o t c a c h k h a c , t o n t a i c a c m a t r a n k h a n g h c h P GlK(m), Q GlK(n), s a o c h o
P AQ =
1 0 0.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
0 1 00 0 0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
0 0 0
r
H n g d a n : D u n g t h u a t t o a n G a u s s b i e n o i s c a p t r e n d o n g ( = n h a n b e n t r a i A v i c a c m a t r a n s c a p ) a A v e d a n g b a c t h a n g . T n g t , c o t h e d u n g c a c b i e n o i s c a p t r e n c o t ( = n h a n p h a i b i c a c m a t r a n s c a p ) c u a m o t m a t r a n d a n g b a c t h a n g
a m a t r a n o v e d a n g n g c h e o n h t r e n . G o i
P( t . .
Q) l a t c h c a c m a t r a n s
c a p t n g n g v i p h e p b i e n o i t r e n d o n g ( t . . c o t ) e y l a c a c m a t r a n s c a p l a
k h a n g h c h , n e n P, Q k h a n g h c h .
B a i t a p : T h c h i e n c u t h e h n g d a n t r e n t m P, Q c h o m a t r a n v d u p h a n t r e n . T o v i e t t h u a t t o a n c h o n h l y t r e n .
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
37/156
C h n g I I . M a t r a n - P h n g p h a p k h G a u s s 3 5
3 . P h n g p h a p k h G a u s s
3 . 1 n h n g h a . M o t h e p h n g t r n h t u y e n t n h m p h n g t r n h , n a n , t r e n t r n g K, l a b i e u t h c d a n g
a11x1 + a12x2 + + a1nxn = b1a21x1 + a22x2 + + a2nxn = b2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
am1x1 + am2x2 + + amnxn = bm
t r o n g o aij , bj K, v a x1, , xn l a c a c k y h i e u g o i l a c a c a n .N e u b1 = = bn = 0, t h h e g o i l a h e p h n g t r n h t h u a n n h a t . B o n s o (x1, , xn) K
n, t h o a c a c p h n g t r n h t r e n g o i l a n g h i e m c u a h e .
H e p h n g t r n h g o i l a t n g t h c h n e u u n o c o t a p n g h i e m k h a c t r o n g .
B a i t o a n .
1 - K h i n a o h e t n g t h c h , i . e . c o n g h i e m ?
2 - K h i h e c o n g h i e m t h d u y n h a t n g h i e m h a y b a o n h i e u n g h i e m ?
3 - G i a i h e , i . e . t m t a p n g h i e m c u a h e .
3 . 2 B i e u d i e n m a t r a n h e p h n g t r n h t u y e n t n h . N e u k y h i e u
A =
a11 a12 a1na21 a22 a2n
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
am1 a12 amn
, x =
x1x2
.
.
.
xn
, b =
b1b2
.
.
.
bm
,
t h t p h e p n h a n m a t r a n h e p h n g t r n h c o t h e v i e t g o n t h a n h Ax = b.
N h a n x e t . P h n g p h a p t h e l a p h n g p h a p n g i a n n h a t e g i a i h e p h n g t r n h
t u y e n t n h . G i a s h e c o h e s o a11 = 0. K h i o t p h n g t r n h a u
x1 =1
a11( b1 a12x2 a1nxn ).
T h e b i e u t h c t r e n v a o c a c p h n g t r n h c o n l a i , t a a v e v i e c g i a i m 1 p h n g t r n h , n 1 a n x2, , xn . T i e p t u c t i e n h a n h t n g t c h o h e m i . . . .
e g i a i h e p h n g t r n h c l n , n g i t a t h n g d u n g p h n g p h a p k h G a u s s ( h a y
c a i t i e n c u a p h n g p h a p n a y )
3
. P h n g p h a p n a y d a v a o n h a n x e t n g i a n s a u :
3 . 3 M e n h e . C a c p h e p b i e n o i s c a p s a u a y a h e p h n g t r n h v e h e t n g
n g v i h e a c h o , i . e . h e a b i e n o i c o c u n g t a p n g h i e m v i h e x u a t p h a t :
B i e n o i 1 - C h u y e n v h a i p h n g t r n h c u a h e .
B i e n o i 2 - N h a n m o t p h n g t r n h v i m o t s o k h a c k h o n g .
B i e n o i 3 - C o n g m o t p h n g t r n h v i b o i m o t p h n g t r n h k h a c c u a h e .
3
X e m c h n g n h t h c e b i e t a n h g i a s o p h e p t o a n c a n e t h c h i e n t h u a t t o a n G a u s s
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
38/156
3 6
N h a n x e t . C a c p h e p b i e n o i s c a p t r e n t n g n g v i b i e n o i s c a p t r e n d o n g m a
t r a n m r o n g (A | b) c u a h e .
3 . 4 n h l y . M o i h e p h n g t r n h t u y e n t n h , b a n g c a c p h e p b i e n o i s c a p , e u
t n g n g v i h e c o d a n g b a c t h a n g . i . e . h e c o d a n g Ax = b v i A l a m a t r a n d a n g b a c t h a n g .
V i e c c h n g m i n h n h l y t r e n c t h e h i e n q u a p h n g p h a p s a u :
3 . 5 P h n g p h a p k h G a u s s .
G i a i h e Ax = b , t r o n g o A = (aij ) M atK(m, n), b Km
.
S o c u a p h n g p h a p :
B c 1 : D u n g t h u a t t o a n G a u s s (A | b) (A | b) (A c o d a n g b a c t h a n g )B c 2 : G i a i p h n g t r n h Ax = b b a n g p h n g p h a p t h e .
N h a n x e t . R a t d e g i a i h e p h n g t r n h d a n g b a c t h a n g b a n g p h n g p h a p t h e . C h a n g
h a n , e g i a i h e p h n g t r n h s a u :
2x1 + x2 + x3 3x4 + x5 = 13x2 + x3 x4 + x5 = 2
x4 + x5 = 3
B a t a u t p h n g t r n h c u o i , l a n l t t a c o :
x4 = 3 x5, x2 = 1/3(2 + ), x1 = 1/2(1 + )
V a y h e t r e n c o v o s o n g h i e m , p h u t h u o c 2 t h a m s o x3 v a x5 .
3 . 6 B i e n l u a n . G a s h e Ax = b c o d a n g b a c t h a n g , i . e .
(A | b) =
a1j(1) a1j(2) a1j(r) a1n | b10 a2j(2) a2j(r) a2n | b2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. |.
.
.
0 0 arj(r) arn | br0 0 0 0 | br+1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. |.
.
.
0 0 0 0 | bm
T r o n g o m l a s o p h n g t r n h , n l a s o a n , v a r c h n h l a h a n g c u a A.T r n g h p 1 : r = m = n , h e d u y n h a t n g h i e m . T r n g h p 2 : r = m < n, h e c o v o s o n g h i e m . C a c b i e n xj(1), , xj(r) c g i a i t h e o n r b i e n c o n l a i , g o i l a c a c b i e n t d o c o n s o (n r) g o i l a b a c t d o .T r n g h p 3 : r < m,
3 a ) br+1 = = bm = 0, h e c o n g h i e m ( v i b a c t d o l a n r ) .3 b ) (br+1, , bm) = (0, , 0), h e v o n g h i e m .
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
39/156
C h n g I I . M a t r a n - P h n g p h a p k h G a u s s 3 7
M i n h h o a t r n g h p 1 :
| 0 | 0 0 | 0 0 0 | 0 0 0 0 |
M i n h h o a t r n g h p 2 :
| 0 | 0 0 0 | 0 0 0 0 |
M i n h h o a t r n g h p 3 a v a 3 b :
| | 0 0 | | 0 0 0 | |
0 0 0 0 0 | | 0 0 0 0 0 0 | 0 | 0 0 0 0 0 0 | 0 |
V d u . G i a i o n g t h i 2 h e p h n g t r n h c h k h a c n h a u c o t b
x2 + x3 3x4 + 2x5 = 6 | 32x1 x2 + 2x4 6x5 = 4 | 66x1 3x2 + 7x4 10x5 = 8 | 102x1 + x3 + x4 + 12x5 = 15 | 7
T a t h c h i e n c a c p h e p b i e n o i t r e n m a t r a n m r o n g :
2 1 0 2 6 | 4 | 60 1 1 3 2 | 6 | 36 3 0 7 10 | 8 | 102 0 1 1 12 | 15 | 7
(D1 D2)
1 1/2 0 1 3 | 2 | 30 1 1 3 2 | 6 | 30 0 0 1 8 | 20 | 80 1 1 1 18 | 11 | 13
(1/2D1, D3 3D1, D4 2D1)
1 1/2 0 1 3 | 2 | 30 1 1 3 2 | 6 | 30 0 0 1 8 | 20 | 80 0 0 2 16 | 5 | 16
(D4 D2)
1 1/2 0 1 3 | 2 | 30 1 1 3 2 | 6 | 30 0 0 1 8 | 20 | 80 0 0 0 0 | 45 | 0
(D4 2D3)
8/6/2019 Ds Va Hhgt - Thuvientoanhoc
40/156
3 8
S a u b i e n o i h e c o d a n g b a c t h a n g
x1 1/2x2 + x4 3x5 = 2 | 3x2 + x3 3x4 2x5 = 6 | 3
x4 + 8x5 = 20 | 80 = 45 | 0
V a y h e v i c o t a u v o n g h i e m v c o p h t r n h c u o i 0 = 45 .H e v i c o t s a u c o p h n g t r n h c u o i l a t h a (0 = 0) . T i e p t u c g i a i b a n g p h n g p h a p t h e t p h n g t r n h c u o i c u a h e , t a c o
x4 = 8 8x5x2 = 3 x3 + 3x4 x5 = 21 x3 26x5x1 = 8 1/2x2 x4 + 3x5 = 1/2 1/2x3 2x5
N g h i e m t o n g q u a t c u a h e v i c o t s a u :
(1/2 1/2x3 2x5, 21 x3 26x5, x3, 8 8x5, x5), x3, x5 K.
V a y h e c o v o s o n g h i e m p h u t h u o c 2 t h a m s o , i . e . h e c o b a c t d o l a 2 .
N h a n x e t . C o t h e g i a i t i e p h e p h n g t r n h d a n g b a c t h a n g b a n g b i e n o i s c a p
t r e n m a t r a n . T n g t n h p h a n c u o i c u a t h u a t t o a n s a u :
3 . 7 P h n g p h a p G a u s s - J o r d a n t n h m a t r a n n g c . C h o A M atK(n).N h a n x e t . S t o n t a i v a v i e c t m m a t r a n n g c c u a A t n g n g v i v i e c g i a i o n g t h i n h e p h n g t r n h n a n . C u t h e , g o i Xi , i = 1, , n, l a n g h i e m ( n e u c o ) c u a h e p h n g