54
imogzaureT CvenTan erTad!

imogzaureT CvenTan erTad! · PDF file 3 jomis raioni) marelisamde (xaragaulis raioni). ¾ `wminda andria pirvelwodebulis biliki~ /49- 51 km, 4 dRe, salaSqro da sacxenosno

  • Upload
    dangnhu

  • View
    312

  • Download
    40

Embed Size (px)

Citation preview

imogzaureT CvenTan erTad!

saqarTvelos daculi teritoriebi

TurqeTi

somxeTiazerbaijani

ruseTis federacia

www.apa.gov.ge3

jomis raioni) marelisamde (xaragaulis raioni).

`wminda andria pirvelwodebulis biliki~ ¾/49- 51 km, 4 dRe, salaSqro da sacxenosno/

RamisTeva - amaraTis, saxvlaris turistul TavS-esafarSi an karvebSi.

mogzauroba xorcieldeba awyuridan marelisamde (an piriqiT); marSuti kveTs erovnuli parkis umaR-les mwvervals - mTa samecxvareos (2642m).

`panoramebis biliki~ ¾ /16 km, 6 sT, salaSqro da sacxenosno/

RamisTeva - amaraTis turistul TavSesafarSi. es aris rTuli, wriuli biliki ulamazesi xedebiT.

`xeluxlebeli tyis biliki~ ¾/12-13 km, 6 sT, salaSqro/

RamisTeva - karvebSi (nunisis mcvelTa saguSa-gosTan). gansakuTrebiT sasiamonoa mogzauroba gazafxulze, maisSi, dekis yvavilobis dawyebis dros.

borjom-xaragaulis daculi teritoriebi

(borjom-xaragaulis erovnuli parki, borjomis saxelmwifo nakrZali da neZvis aRkveTili)

/Seiqmna 1820 w./

borjom-xaragaulis erovnuli parki pirveli erovnuli parkia kavkasiaSi da farTobis mixedviT erT-erTi udidesia evropaSi (61235ha). igi mdebare-obs saqarTvelos centralur nawilSi, aWara-imereTis qedis aRmosavleT monakveTis CrdiloeT da samxreT ferdobebze. 2007 wlis 1 Tebervals parki gawevrianda evropis daculi teritoriebis PAN-Parks-ebis qselSi, rac daculi teritoriis umaRles doneze dacvisa da mdgradi turizmis ganviTarebis garantia.

manZili: q. Tbilisidan erovnul parkamde 160 km. •dro: avtomobiliT 2,5 sT; matarebliT 3sT. •

aqtivobebi: cxenosnoba ¾ laSqroba ¾

turistuli marSrutebi:

`nikoloz romanovis biliki~ ¾/41 km, 3 dRe, salaSqro da sacxenosno/

RamisTeva - turistul TavSesafrebSi: ̀ lomis mTa” da `saxvlari”.

marSuti kveTs erovnul parks likanidan (bor-

borjom-xaragauli

www.apa.gov.ge4

regionis sastumroebi:

„marelisi“, sof. marelisi, SesaZlebelia parkingi. �kontaqti: 899 951 421;”Nick and George“ � , sof. awyuri, SesaZlebelia parkingi, sauna. kontaqti: 855 259 355;„borjomis xeoba“, q. borjomi, rusTavelis #107a, xe- �lmisawvdomia interneti, sakoferencio darbazi, Sesa-Zlebelia parkingi. kontaqti: 893 500 020;„kapa“, daba abasTumani, xelmisawvdomia interneti, �biliardi, SesaZlebelia parkingi. kontaqti: 899 41 87 60.

dawvrilebiTi informacia ixileT veb-gverdze:

www.borjomi-kharagauli-np.ge

`zekaris uReltexilis biliki~ ¾/9-10km, 5 sT, salaSqro/

RamisTeva – didmaRalas turistul TavSesafa-rSi. marSruti grZeldeba abasTumnis mcvelTa sa-guSagodan didmaRalas turistul TavSesaframde (adigenis raioni). erovnuli parkis gadakveTa Sesa-Zlebelia mTis velosipediT zekaris uReltexilis gavliT sairmemde.

`nakvalevis biliki~ ¾/12-13 km, 6 sT, salaSqro/

es aris erTdRiani marSruti mravalferovan bunebaSi likanidan qvabisxevamde (borjomis raioni).

erovnuli parkis `sainformacio biliki~ ¾/3 km, 1,5 sT/

bilikis gavlisas SexvdebiT 9 sainformacio stends _ xis instalaciebs sxvadasxva ekosagan-manaTleblo sakiTxebze.

`meRrukis xeoba~ ¾ /5, 5 km, 3 sT, sacxenosno/

es aris wriuli biliki didi saxvlaris turistu-li TavSesafridan mdinare meRrukis xeobis gavliT.

`mwyemsebis biliki~ ¾ /14 km, 5 sT, salaSqro da sacxenosno/

biliki miuyveba Sav sers da akavSirebs amaraTisa da lomis mTis turistul TavSesafrebs.

turistuli TavSesafrebi aris 12 adgiliani. vizitors erovnuli parkisa da mis damxmare zo-

naSi SeuZlia, moinaxulos mravali mniSvnelovani is-toriul-kulturuli Zegli: mwvane eklesia (CiTaxevi) (IX-Xs-s); likanis monasteri _ sameklesiani bazilika (VIII-IXs.s); varZia-gamoqvabulis kompleqsi (VIIs), safara – darbazuli eklesia (Xs. axalcixis raioni).

vizitisTvis saukeTeso sezonia gazafxuli-zaf-xuli - adreuli Semodgoma (maisidan oqtombris bo-lomde).

aRniSnuli sastumroebi aris erovnuli parkis Pan-Parks -ebis biznes partniorebi.

borjom-xaragauli borjom-xaragauli

www.apa.gov.ge5

rogor movxvdeT borjom-xaragaulis erovnul parkSi?borjom-xaragaulis erovnul parks aqvs 2 vizitorTa centri: borjomis da xaragaulis. borjomis viz-

itorTa centri q. borjoSi mesxeTis q. #23-Si mdebareobs, xaragaulis vizitorTa centri mdebareobs daba xaragaulSi solomon mefis #17.

borjomSi da xaragaulSi mosaxvedrad SesaZlebelia samarSuto taqsebiT da sarkinigzo transportiT sargebloba.

rogor CavicvaT borjom-xaragaulis erovnul parkSi vizitisas?sasurvelia sportulad da Tavisuflad Cacma: savele fexsacmlis, Sarvalis, qudisa da sawvimari la-

badis tareba.

turistuli servisi

RamisTeva turistul TavSesafarSi

sakarve adgili

sapiknike adgili

gidis momsaxureba

cxeniT momsaxureba

karavi /damatebiT paraloni/

saZile tomara

zurgCanTa

sastumros nomeri borjomis vizitorTa centrSi

sastumros nomeri xaragaulis vizitorTa centrSi

sakonferencio darbaziT sargebloba borjomSi

sakonferencio darbaziT sargebloba xaragaulSi

kontaqti: 8 (267) 2 21 17; 8 (267) 2 39 11; 899 23 34 49.

welcome@borjomi–kharagaul–np.ge; [email protected].

borjom-xaragauli borjom-xaragauli

borjom-xaragaulis erovnuli parki, borjomis saxelmwifo nakrZali da neZvis aRkveTili

www.apa.gov.ge7

lagodexis daculi teritoriebi(lagodexis saxelmwifo nakrZali da lagodexis aRkveTili)

/Seiqmna 1912 w./

lagodexis daculi teritoriebi mdebareobs aR-mosavleT saqarTveloSi, kaxeTSi, saqarTvelos Crdi-lo-aRmosavleT nawilSi, lagodexis raionSi. igi sami mxridan Semofarglulia maRali qedebiT da Riaa mx-olod kaspiis zRvis mxridan.

manZili: q. Tbilisidan lagodexis mimarTulebiT •170km.dro: avtomobiliT 2,5sT. •

AAaqtivobebi:cxenosnoba ¾laSqroba ¾frinvelebze dakvirveba ¾

turistuli marSrutebi:

`Sromis xeobis CanCqeri~ (patara CanC-qeri) ¾/6 km, 5 sT, safexmavlo/

marSruti iwyeba nakrZalis administraciuli cen-tridan, miuyveba md. Sromis xevis marcxena mxares, Sedis xeobaSi safexmavlo bilikiT da sruldeba Can-CqerTan.

marSruti vizitorebs saSualebas aZlevs, naxon xe-luxlebeli farTofoTlovani tye, sxvadasxva jiSis saukunovani xeebi, mineraluri gogirdovani wyaroe-bi. `ninos xevis CanCqeri~ (didi CanCqeri) ¾

/8 km, 5-6 sT, safexmavlo/marSruti iwyeba daculi teritoriebis adminis-

traciidan, gadaadgileba avtomanqaniT zemo gurge-nianSi ninos xevis xeobis dasawyisamde da fexiT mi-emarTeba viwro bilikiT xeobis gaswvriv CanCqeramde.

marSrutze vizitorebi naxaven mravalsaukuno-van cacxvis xeebs, kldeebze gadmomdinare ankara wy-aroebs, mdinareebze bunebrivad Seqmnil mraval kom-pozicias.

`maWis cixe~ ¾/6 km, 3-4 sT, safexmavlo da sacxenosno/

marSruti iwyeba lagodexis daculi teritorie-bis administraciidan, kerZod sof. mawimis ubnidan da bilikiT miuyveba md. mawimCais `maWis cixemde~, sadac

administraciuli Senoba da vizitorTa centri

lagodexi

www.apa.gov.ge8

V-VI saukunis istoriul-kulturuli Zeglis nangreve-bia SemorCenili. am marSrutis gavlisas SesaZlebelia vizitorebi Sexvdnen gareul cxovelebs: irems, Svels, gareul Rors da sxv.

`Savi kldeebis tba~ ¾/50 km, 3 dRe, sacxenosno/

marSruti iwyeba lagodexis daculi teritorie-bis administraciidan, manqaniT gadaadgildeba sof. mawimSi, sacxenosno bilikiT miuyveba mitos seris mimarTulebiT alpuri zonisken da gadis saxel-wifo sazRvris paralelurad Savi kldeebis tbis mi-marTulebiT.

pirveli Sesveneba (kempingi) _ e.w. wyaros midamoeb-Si;

meore Sesveneba _ Savi kldeebis tbis midamoebSi;mesame Sesveneba _ mTa ninigoras midamoebSi. gzad gvxvdeba gadasaxedebi, kldeebi, sadac binad-

roben jixvebi, arCvebi, irmebi, Svlebi da sxva cxovele-bi Tu mtacebeli frinvelebi. vizitorebs saSualeba eZlevaT, gadaadgildnen cxenebiT, Rame gaaTenon karvebSi da iqiraon Sesabamisi aRWurviloba.

regionSi vizitors SeuZlia, moinaxulos mniS-vnelovani istoriul-kulturuli Zeglebi: bodbes wm. ninos dedaTa monasteri (siRnaRis raioni), siRnaRis istoriuli mniSvnelobis qalaqi, nekresi (yvarlis raioni), al. WavWavaZis saxl-muzeumi, gremi da sxv.

lagodexi lagodexi

www.apa.gov.ge9

regionis sastumroebi:

„lile“, q. lagodexi, d. aRmaSeneblis #93, auziT, parkingiT. kontaqti: 899 58 09 63; �”lago“, q. lagodexi #53, sakonferencio darbaziT, auziT, SesaZlebelia parkingi. kontaqti: 899 34 99 32; �„ideali“, sof. Sroma, nakrZalis q. #1, dekoratiuli baRiT, SesaZlebelia parkingi. kontaqti: 895 50 50 64. �

rogor movxvdeT lagodexis dacul teritoriebze?lagodexis daculi teritoriebis administraciis misamarTia q. lagodexi, vaSlovanis q. #197. lagodexSi Casvla

SesaZlebelia samarSuto taqsebiT.

rogor CavicvaT lagodexis dacul teritoriebze vizitisas?sasurvelia, CaicvaT sportulad da Tavisuflad - salaSqro an sportuli fexsacmeli sqel Zirze.

lagodexis dacul teritoriebze vizitisas saWiroa, Tan iqonioT piradobis damadasturebeli mowmoba.

kontaqti: 8 (254) 2-27-15; 877 10 18 90.

gidis momsaxureba

cxeniT momsaxureba

karavi /damatebiT paraloni/

sakarve adgili

sapiknike adgili

sastumros nomeri vizitorTa centrSi

sakonferencio darbaziT sargebloba

saZile tomara

zurgCanTa

turistuli servisi

dawvrilebiTi informacia ixileT veb-gvrdze: www.lagodekhipa.ge

lagodexi lagodexi

lagodexis saxelmwifo nakrZali da lagodexis aRkveTili

www.apa.gov.ge11

`veZa~ ¾/5 km, 1 dRe, safexmavlo/

vizitorTa centridan biliki saavtomobilo gzas miuyveba da Cadis md. piriqiTis alaznis WalaSi, said-anac tyiT dafaruli safexmavlo bilikiT SesaZlebe-lia veZaze - omalos samkurnalo-mineralur wyalTan moxvedra sof. qvemo omaloSi.

`wovaTa~ ¾/65 km, 5 dRe, sacxenosno, safexmavlo/

vizitorTa centridan gza miemarTeba sof. omalo-sken, gaivlis ques – piriqiTis, gomewris da CaRmis Te-mebis gzagasayar mindors, saidanac gza wyalgamyofi qedis CrdiloeT ferdobs miuyveba da Cadis piriqi-Tis xeobis ulamazes sof. darTloSi, Semdeg WeSos, farsmas da nayaiCos uReltexiliT gadadis gomewris xeobaSi. bilikis gavlisas SesaZlebelia wovaTis xeo-bis daTvaliereba. Semdeg samanqane gziT ukan dabrun-debiT sof. qvemo omaloSi, soflebis - jvarboselis, boWornas gavliT.

TuSeTis daculi teritoriebi(TuSeTis erovnuli parki, TuSeTis saxelmwifo nakrZali da TuSeTis daculi landSafti)

/Seiqmna 1980 w./

TuSeTis daculi teritoriebi mdebareobs saqarTvelos Crdilo-aRmosavleT nawilSi, axmetis raionSi, warmoadgens kavkasionis centralur nawils da moicavs maRal mTaTa sistemas (zRvis donidan 1500-4500 m). TuSeTis erovnuli parki erT-erTi yvelaze didi parkia evropis teritoriaze.

manZili: q. Tbilisidan axmetamde _ 170km, axmetis •raionis sof. qvemo alvanidan sof. omalomde _ 90 km; dro: q. Tbilisidan sof. omalomde avtomobiliT _ •9 sT (mgzavroba SesaZlebelia mxolod orxidiani transportiT)

AAaqtivobebi:

laSqroba ¾cxenosnoba ¾frinvelebze dakvirveba ¾samTo velosipediT seirnoba ¾

turistuli marSrutebi: `keselo~ ¾

/4 km, 1 dRe, safexmavlo/marSruti vizitorTa centridan sof. omalosken

samanqano gza miuyveba. TuSeTis daculi teritorieb-is vizitorTa centri arqiteqturuli TvalsazrisiT bolo saukuneSi aSenebuli yvelaze mniSvnelovani nagebobaa TuSeTSi, masSi integrirebulia sastumro, kafeteria, sainformacio centri, sakonferencio darbazi. sof. omalo warmoadgens qvabuls, romlis ferdobebzea ganviTarebuli dasaxleba, mTeli Tavisi infrastruqturiT - sacxovrebeli saxlebiT da sari-tualo nagebobebiT. keselo sof. omalos istoriuli ubania - sof. omalos CrdiloeTiT kldeze aSenebuli cixe-sofeli, erT-erT cixeSi TuSeTis eTnografiuli muzeumia ganTavsebuli. sof. qvemo omalo, romelic omaloelebis sazamTro sofels warmoadgenda, jer kidev gasul saukuneSi iqca TuSeTis administraciul centrad da dResac am funqciis matarebelia.

TuSeTi

administraciuli Senoba da vizitorTa centri

www.apa.gov.ge12

gavrcelebis saukeTeso areals warmoadgens. savarau-dod am adgilebSi jiqi unda cxovrobdes.

`que~ ¾/8km, 1 dRe, safexmavlo, sacxenosno/

que sof. omalos CrdiloeTiT mdebare dabali mindoria, garSemortymuli fiWvnari tyiT. es aris piriqiTis, gomewrisa da CaRmis gzagasayari. ques aR-mosavleTidan esazRvreba piriqiTis alaznis Rrma xeoba, romlis kldovani ferdobebi niamoris gavr-celebis areals warmoadgens. aq specialurad mowyo-bil sapiknike adgilze SesaZlebelia bunebis wiaRSi dasveneba da niamorze dakvirveba.

`daquexi~ ¾/60km, 4 dRe, safexmavlo, sacxenosno/

turistuli biliki gaivlis sof. omalos, romlis Tavze dgas keselos ganaxlebuli cixeebi. sof. omal-odan gza eSveba queSi piriqiTis, gomewris da CaRmis Temebis gzagasayar mindorze. wiTelTis fiWvnari ferdobis sacxene bilikiT adis piriqiT-gomewris wy-algamyofi qedis uReltexilze – Releze, romelic tradiciul TuSeTSi warmoadgenda TuSeTis oTxive Temis sayrilobo adgils. Reledan gza ulamazes fi-Wvnar da arynar koromebs miuyveba sof. darTlomde, romelic yuradRebas ipyrobs Tavisi arqiteqturuli ansambliT da mimzidveli landSaftiT. darTlodan gza miuyveba piriqiTis alaznis marjvena sanapiros, gaivlis soflebs - WeSos, farsmas, girevs, WonTios da Tursiexis da qvaxidis gavliT hawuntis gadasasv-leliT gadadadis xevsureTSi.

`doWu~ ¾

/28 km, 2 dRe, safexmavlo, sacxenosno/sof. xaxabosken sacalfexo biliki eSveba “saZax-

ebeli goridan”, xidiT gaivlis md. gomewris alazans da Seuyveba tyian aRmarTs xaxabosaken. xaxabodan gza kexis gadasasvlelisken midis. aqedan xelisguliviT iSleba gomewrisa da CaRmis xeobebi, soflebi da san-axebi. kexidan biliki eSveba foTlovan tyeSi, gadadis orwylis xidze gogrulTisaken. am sofelSi me-5 sau-kunis dasaxlebebis naSTebia SemorCenili. gogrulTi-dan biliki miemarTeba kldis qimze wamomarTul sof. doWusken, sadac saukuneebis winandeli samsarTu-liani saxlebia SemorCenili. doWudan biliki miuyveba saxeos alpuri mdeloebisken. am adgilidan xelisgu-liviT iSleba piriqiTis, CaRmisa da gomewris xeobebi. gza gogoraTis gorebis gavliT Releze Cadis, romel-ic odiTganve warmoadgenda TuSeTis oTxive Temis sayrilobo alags. aqedan marSruti samanqane gzas mi-uyveba omalomde.

`WeSo~ ¾/8km, 1 dRe, sacxenosno, safexmavlo/

WeSos xaadan Camoedineba wyaluxvi xais wyali. gzad gavivliT cxvris binas da SevuyvebiT aRmarTs. xaas gadmohyurebs 4200 metri simaRlis mwvervali qomito. xais wylis saTaveebi da gaRma-gamoRma kldeebi jixvis

TuSeTi TuSeTi

www.apa.gov.ge13

`darTlo~ ¾

/10km, 1 dRe, sacxenosno, safexmavlo/sof. darTlodan biliki adis sof. kvavloSi. bi-

liks gadmohyurebs kvavlos piramidulsaxuraviani koSki. sofeli gaSenebulia kldovani mTis kalTebze. ubnebi dakavSirebulia qviT amoSenebuli bilikebiTa da gaWrili gasasvlelebiT. gverds avuvliT kvav-los salocavebs – jvarTSuis wminda giorgis xats, jvarTanas da avuyvebiT didxevis xeobas – kvavlos xaas, romelic mTavrdeba myinvarebiTa da sajixvee-biT.

`gonTai~ ¾/50 km, 2 dRe, sacxenosno, safexmavlo/

vizitorTa centridan samanqane gza miemarTeba sof. omalosken, saidanac eSveba queSi – piriqiTis, gomewris da CaRmis Temebis gzagasayar mindorze. aqe-dan wiTelTis fiWvnari ferdobis sacxene bilikiT adis piriqiT-gomewris wyalgamyofi qedis uReltex-ilze – Releze. gadadis sofel darTloSi, gaivlis – soflebs WeSos, farsmas da md. alaznis gadakveTis Semdeg auyveba alpuri yvavilebiT moCiTul biliks nayaiCos uReltexilamde. nayaiCodan marSruti mi-uyveba piriqiTisa da gomewris xeobebis wyalgamoyof qeds aRmosavleTis mimarTulebiT. marSruti gaivlis alpur zonaSi mdebare erT-erTi maRali salocavis – saxeos vaked gaSlil qeds, gaivlis gogoraTis gorebs da Cadis ReleSi, iqidan ki sof. qvemo omaloSi.

`oreTi~ ¾/23km, 2 dRe, sacxenosno, safexmavlo/

omalodan oreTisken mimavali biliki gaivlis siqoets, omalos platoze centraluri gzis Se-mosasvlel monakveTs, siqoetidan gadauxvevs aR-mosavleTiT arRajeSi, sabosleebSi. arRajedan biliki eSveba gomewris alaznis xeobaSi, gadadis sacalfexo xidze da aRmosavleTis mxares midis xoSanes xevTan. 2600 metr simaRleze biliki eSveba biRoeTsaTibis xevSi. aqedan mosCans cxvris bina qoxebiT da sawveli bakiT. biRoeTsaTibidan marSruti gadavivliT patara qeds, romlis ukan alpur zonaSi mdebareobs oreTis tba.

oreTidan biliki eSveba laas qedze da Cadis sof. qumelaurTaSi. qumelaurTidan omalosaken mima-vali gza gaivlis cokalTis xidis da serpantinebiT adis omalos platoze.

`diklo~ ¾

/36 km, 3 dRe, safexmavlo, sacxenosno/diklosken mimavali gza omalodan samxreT-

aRmosavleTisaken miemarTeba, gaivlis Txiloanis tyes da sapikniked mowyobil adgils veZas. piriqiTis alaznis xidis gadavlis Semdeg samanqane gza Seuyveba aRmarTs. saidanac marjvniv fiWvnarSi biliki nasoflar ageurTisaken Seuxvevs. iqidan ki biliki sofel Senaqosken adis

Senaqodan gza midis CrdiloeTiT da gadadis mcire uReltexilze ,,nivre’’-ze. nivres gaRma aR-marTulia fiWvnari mTa ,,tyaviani kaci’’. aq diklosk-en mimavali gza orad iyreba. erTi moklea- samanqano gza, meore -ufro grZeli, sacalfexo-sacxenosnoa, romelic marjvnidan Semouvlis da gadis dotkal-tos velze, saidanac biliki sofel dikloSi gad-adis.

diklodan biliki gaivlis fiWexis cxvris binas da Seuyveba diklos xaas. aqedan biliki gadava CiRos xaaSi, Sav-qviSebis sajixveebSi. CiRos xaadan gza gam-oivlis sanaros Reles, cxvris binas da diklos gver-dis avliT daeSveba Senaqo-omalos mimarTulebiT.

vizitisaTvis saukeTeso sezonia zafxuli.

TuSeTi TuSeTi

www.apa.gov.ge14

rogor movxvdeT TuSeTis dacul teritoriebze? daculi teritoriebis administracia mdebareobs

axmetis raion qvemo alvanSi. sof. qvemo alvanis mimaT-ulebiT moxvedra SesaZlebelia samarSuto taqsebiT.

gidis momsaxureba

cxeniT momsaxureba

saZile tomara

sakarve adgili

karavi /damatebiT paraloni/

zurgCanTa

sakonferencio darbazi

sastumros nomeri vizitorTa centrSi

Wogriti

velosipedi

turistuli servisi

regionis sastumroebi:

`kamsuri~, qvemo alvani. kontaqti: 895 54 41 11; �Sps `alvanis veli”, qvemo alvani. kontaqti: 899 67 22 71; �saojaxo sastumro, zemo alvani. kontaqti: 895 45 25 59; �saojaxo sastumro, omalo. kontaqti: 899 93 88 54; �saojaxo sastumro, omalo. kontaqti: 899 10 45 90; �saojaxo sastumro, omalo. kontaqti: 899 39 12 32; �saojaxo sastumro, omalo. kontaqti: 855 48 25 27; �a/o `omalo 2005”, zemo omalo. kontaqti: 899 67 22 43; �saojaxo sastumro, zemo omalo. kontaqti: 899 27 22 65; �saojaxo sastumro, zemo omalo. kontaqti: 899 38 90 80; �saojaxo sastumro, zemo omalo. kontaqti: 893 17 37 08; �saojaxo sastumro, darTlo. kontaqti: 899 11 89 93; �saojaxo sastumro, darTlo. kontaqti: 877 76 53 64; �saojaxo sastumro, doWu. kontaqti: 899 53 33 98; �Sps `kruiskari”, doWu, kontaqti: 899 28 56 47; �saojaxo sastumro, WeSo. kontaqti: 899 67 42 10; �saojaxo sastumro, alisgori. kontaqti: 899 77 55 43; �saojaxo sastumro, verxovani. kontaqti: 899 70 03 78; �saojaxo sastumro, baso. kont.: 855 741 513, 899 460 841; �saojaxo sastumro, Senaqo. kontaqti: 899 48 18 12; �saojaxo sastumro, Senaqo. kontaqti: 893 17 37 08; �saojaxo sastumro, omalo. kontaqti: 899 79 00 92; �

TuSeTi TuSeTi

www.apa.gov.ge15

kontaqti: 877 10 18 91; [email protected]

dawvrilebiTi informacia ixileT veb-gverdze: www.tushetipa.ge

rogor CavicvaT TuSeTis dacul teritoriebze vizitisas?

sasurvelia, CaicvaT maRalmTiani regionis Sesabam-isad, sportulad da Tavisuflad. saWiroa salaSqro an sportuli sqel Ziriani fexsacmlis da sportuli Sarvlis Cacma, qudis tareba. mizanSewonilia, Tan iqonioT sawvimari.

TuSeTis dacul teritoriebze vizitisas saWiroa, Tan iqonioT piradobis damadasturebeli mowmoba.

TuSeTi TuSeTi

www.apa.gov.ge16

www.apa.gov.ge17

TuSeTis erovnuli parki, TuSeTis saxelmwifo nakrZali da TuSeTis daculi landSafti

www.apa.gov.ge19

vaSlovanis daculi teritoriebi(vaSlovanis saxelmwifo nakrZali da vaSlovanis erovnuli parki)

/Seiqmna 1935 w./

vaSlovanis daculi teritoriebi saqarTvelos ukidures aRmosavleT nawilSi, dedofliswyaros raionSi mdebareobs. igi moicavs: vaSlovanis nakrZals, vaSlovanis erovnul parksa da bunebis Zeglebs: ,,ar-wivis xeobas”, ,,taxtiTefas talaxis vulkanebs”, ,,ju-mas yures alaznis Walebs“.

manZili: Tbilisidan dedofliwyaromde _ 130 km. •dro: avtomobiliT _ 2sT.•

Aaqtivobebi: laSqroba ¾cxenosnoba ¾frinvelebze dakvirveba ¾samTo velosipediT seirnoba ¾samoyvarulo TevzWera ¾

turistuli marSrutebi:

`pantiSara, daTvis xevi~ ¾/180km, 1 dRe, samanqano integrirebuli safexmavlosTan/

marSruti iwyeba dedofliswyarodan da miemarTeba pantiSaras xeobisaken. gzis gaswvriv TvalSi mogxvde-baT zRapruli Seferilobis kvirionebi da yapyapebi. xeobis centrSi mercxlebs sakuTari qalaqi auSen-ebiaT. gazafxulze aq aTasobiT frinveli ibudebs.

daTvis xevisa da pantiSaras xeobis SeerTebis adgilas mowyobilia specialuri sapiknike adgili.

daTvis xevis safexmavlo marSruti iwyeba panti-Saras xevis erT-erTi ganStoebidan, daTvis xevis Ses-asvlelidan. marSrutis mTavari sanaxaobaa samxre-Tuli spilos gaqvavebuli Zvlebi. maT Soris yvelaze didia beWis Zvali, romelis 87 santimetrs aRwevs da kargad warmoaCens milioni wlis win mcxovrebi ZuZum-wovris gigantur zomas.

`arwivis xeoba~, `xornabujis cixe~, `wm. ¾elias mTa~

/130 km, 1 dRe/marSruti iwyeba arwivis xeobis SesasvlelTan _

sainformacio centrSi. safexmavlo biliki miemarTeba kirqviani kldeebis gaswvriv da midis kldis ZirebTan, sadac SesaZlebelia iSviaTi endemuri mcenaris kax-eTis maCitas naxva. Semdeg biliki miemarTeba xeobis dasavleT kalTaze arsebuli gadasaxedebisaken, said-anac Cakiduli kldeebis fonze monavarde orbebis Tvalierebaa SeiZleba. xeobaSi kidev 9 saxeobis mta-cebeli frinvelis naxvaa SesaZlebeli. mtaceblebis garda arwivis xeobaSi sxva gamorCeuli silamazis frinvelebsac SexvdebiT, maT Soris kolxur xoxobs da Sav yaryats.

`mijnisyure~, `Savi mTa~ ¾/210-240 km, 2 dRe/

marSruti iwyeba q. dedofliswyarodan, gverdiT Cauvlis qiziyis erT-erT mTavar salocavs _ `wminda elias mTas~, bunebriv marilian tbas `qoCebs~, gada-kveTs Siraqis vels da soflebis: qedebisa da arxi-

vaSlovani

www.apa.gov.ge20

regionis sastumroebi:

sastumro `vaSlovani~, mis.: 9 aprilis q. #116. tel.: 8 �99 65 35 65. SesaZlebelia 9 vizitoris ganTavseba.sastumro ̀ qiziyi~, mis.: pirosmanis q. #20. tel.: 8 99 55 �03 07; SesaZlebelia 8 vizitoris ganTavseba.sastumro `megzuri~, mis.: megobrobis q. #97; tel.: 8 99 �19 63 35. SesaZlebelia 4 vizitoris ganTavseba.sastumro `megzuri~, mis.: TayaiSvilis q. #3. tel.: 8 77 �10 18 35; SesaZlebelia 10 vizitoris ganTavseba.sastumro `megzuri~, mis.: aladaSvilis q. #14; tel.: 8 �99 97 63 94.; SesaZlebelia 6 vizitoris ganTavseba.sastumro `Siraqi~, mis.: pirosmanis q. #19. tel.: 8 99 �57 43 51; SesaZlebelia 8 vizitoris ganTavseba.sastumro `arwivis xeoba”, mis.: kostavas q. #58. tel.: �8 77 79 74 00; SesaZlebelia 4 vizitoris ganTavseba.saojaxo sastumro, mis.: evdoSvilis q. #7. tel.: 8 99 �40 60 26; SesaZlebelia 8 vizitoris ganTavseba.

loskalos gavliT erovnuli parkis Savi mTis Sesas-vlelTan arsebul gadasaxedTan SeCerdeba, saidanac miemarTeba usaxelo mTisken. vizitorebi umSvenieresi landSaftebis gavliT daeSvebian mijnisyuris Waleb-Si md. alaznis piras gaSenebul vizitorTa sofelSi, sadac SesaZlebelia bungaloebSi an karvebSi RamisTe-va, ankesiT Tevzaoba da sapiknike adgilebze vaxSmis momzadeba.

`taxti-Tefa~ ¾/185 km, 1 dRe/

araorganuli bunebis es Zegli dalis mTis maxlo-blad mdebareobs da gansxvavebulia yvelafrisagan, risi naxvac ki saqarTveloSi SeiZleba. am talaxovani vulkanis mnaxvels iseTi SegrZneba geuflebaT, rom ara Tu sxva qveyanaSi, aramed sxva planetaze moxvdiT. vulkani moTeTro, brtyelTxemiani borcvia, romelic gamudmebiT feTqavs da TuxTuxebs. sasunTqebidan da kraterebidan mudmivad Jonavs samkurnalo Tvisebebis mqone airi da talaxi.

vizitors mimdebare teritoriaze SeuZlia, moi-naxulos SesaniSnavi istoriuli Zegli xornabuji, romelic warmoadgens V saukunis cixe-qalaqis nan-grevebs, V-VI saukuneebis Savi mTis samonastro kom-pleqsi, firosmanis muzeumi sofel mirzaanSi.

K dawvrilebiTi informacia ixileT veb-gverdze:

www.vashlovanipa.ge

vaSlovani vaSlovani

administraciuli Senoba da vizitorTa centri

www.apa.gov.ge21

rogor movxvdeT vaSlovanis dacul teritoriebze?

administraciis misamarTia q. dedofliswyaro, baraTaSvilis q. #5, adminis-traciidan aRmosavleTiT, 54 km -Si mdebareobs vaSlovanis erovnuli parki, dro - 1, 5 sT, administraciidan mijnis yuremde - 80 km, dro - 2 sT.

rogor CavicvaT vaSlovanis dacul teritoriebze vizitisas?sasurvelia, CaicvaT sportulad da Tavisuflad: salaSqro an sportuli, dax-

uruli, sqel Zirze fexsacmeli, savele Sarvali. sasurvelia qudisa da sawvimris tareba.

vaSlovanis dacul teritoriebze vizitisas saWiroa, Tan iqonioT piradobis dama-dasturebeli mowmoba.

kontaqti: 8 (256) 2 31 25; 8 77 10 18 49; [email protected]

gidis momsaxureba

saZile tomara

sastumros nomeri vizitorTa centrSi

RamisTeva bungaloSi

karavi /damatebiT paraloni/

sakarve adgili

zurgCanTa

Wogriti

sakonferencio darbaziT sargebloba

turistuli servisi

vaSlovani vaSlovani

vizitorTa bungaloebi

www.apa.gov.ge22

www.apa.gov.ge23

vaSlovanis saxelmwifo nakrZali da vaSlovanis erovnuli parki

www.apa.gov.ge25

kolxeTis erovnuli parki/Seiqmna 1998 w./

kolxeTis erovnuli parki mdebareobs dasavleT saqarTveloSi. igi moicavs Savi zRvis aRmosavleT sanapiro zolsa da paliastomis tbis auzs. parki Se-qmnilia kolxeTis saerTaSoriso mniSvnelobis mqone Warbteniani ekosistemebis dacvisa da gadarCenis miz-niT.

manZili: Tbilisidan qalaq foTamde _ 330 km., qalaq •baTumidan foTamde _ 27 km. dro: avtomobiliT _ 5sT. xolo matarebliT _ 7 sT. •

Aaqtivobebi: kateriT gaseirneba ¾kaiakiT gaseirneba ¾pontomiT gaseirneba ¾sportuli Tevzaoba ¾frinvelebze dakvirveba ¾

turistuli marSrutebi:

`paliastomis tba~ ¾ /1sT, gasvla pontomis tipis naviT/

marSruti iwyeba paliastomis tbis Sesasvleli-dan. am marSrutze turistebi ixilaven paliastomis tbis napirebis ulamazes peizaJebs, lelisa da laqa-Sis maRal gauval rayebs, meorad notio mdeloebs,

samefo gvimrebis xSir safars. saTvalTvalo koSki-dan SesaZlebelia rayebSi TavSefarebul gadamfren frinvelebze TvalTvali, romelTa Soris zogierTi iSviaTi saxeoba, wiTel wignSia Setanili.

`paliastomi-fiCori~ ¾/3sT, gasvla pantonis tipis naviT/

marSrutze turistebi daaTvaliereben pali-stomis tbis ulamazes napirebs, md. fiCoris Sesar-Tavis Tvalwarmtac xeds, mdinaris napirze arsebul SesasvenebelTan turistebs saSualeba aqvT, uSualod adgilze ixilon mdinaris napirebze gavrcelebuli Warbteniani kolxuri reliqturi tye, wylisa da Wao-bis frinvelebi. mdore wylebSi arsebuli dumfaris ,,zewrebi”. turistebs aseve SeuZliaT mdinare fiCorze kaiakiT gaseirneba, sportuli Tevzaoba.

kolxeTi

www.apa.gov.ge26

`paliastomi-fiCori~ ¾/3sT, gasvla kateriT/

marSrutze turistebi daaTvaliereben md. fiCo-ris SesarTavis Tvalwarmtac xeds, mdinaris napirze arsebul SesasvenebelTan turistebs saSualeba aqvT, ixilon mdinaris napirebze gavrcelebuli Warbteniani kolxuri reliqturi tye, wylisa da Waobis frinvele-bi. kateriT daTvalierebisas vizitors arsebuli tyis masivi gauvali lianebiT miniaturuli junglebis asociacias uqmnis.

turistebs aseve SeuZliaT mdinare fiCorze kaiake-biT gaseirneba, parkis administraciis mier daSvebu-lia sportuli Tevzaobac.

`paliastomi- fiCori~ ¾/2 sT, gasvla katamaraniT/

marSrutze turistebi daaTvaliereben palist-omis tbis ulamazes napirebs. turistebs aseve SeuZli-aT mdinare fiCorze kaiakebiT gaseirneba, erovnuli parkis administraciis mier daSvebulia sportuli Tevzaobac.

administraciuli Senoba davizitorTa centri

kolxeTi kolxeTi

www.apa.gov.ge27

sastumros nomeri vizitorTa centrSi

paraloni

gidiT momsaxureba

sakonferencio darbazi

kateriT momsaxureba,

RamisTeva dargolvis centr `Wuriaze~

kaiakiT momsaxureba

turistuli servisi

rogor movxvdeT kolxeTis erovnul parkSi?administracia mdebareobs q. foTSi, malTayvis

ubanSi, guriis q. #222.q. Tbilisidan foTSi moxvedra SesaZlebelia sa-

marSuto taqsiT, avtobusiT da sarkinigzo transpor-tiT.

dawvrilebiTi informacia ixileT veb-gverdze: www.knp.ge

kontaqti: 8 (293) 7 30 87; 8 77 10 18 96; [email protected]

rogor CavicvaT kolxeTis erovnul parkSi vizitisas?

sasurvelia rezinis Ceqmebis Cacma, sawvimari la-badis wamoReba.

kolxeTi kolxeTi

www.apa.gov.ge28

www.apa.gov.ge29

kolxeTis erovnuli parki

www.apa.gov.ge31

iqve arsebul vizitorTa centrSi vizitors saSualeba eZleva miiRos misTvis saintereso informacia qobu-leTis daculi teritoriebis Sesaxeb.

safexmavlo biliki miemarTeba saxelmwifo nakrZa-lis Sesasvlelidan gadasaxed koSkamde, saidanac Sesa-Zlebelia gadamfren frinvelebze dakvirveba, suraTe-bis gadaReba. gadasaxedi koSkidan vizitors saSualeba eZleva, Tvali gadaavlos ispani II-s, gzad ki sainforma-cio dafebis meSveobiT miiRos saintereso informacia qobuleTis saxelmwifo nakrZalis Sesaxeb.

`TeTri xavsi~ ¾/1km, 3sT, safexmavlo/

saxelmwifo nakrZalis Sesasvlelidan safexmavlo biliki miemarTeba gadasaxed koSkamde, gzad arsebu-li gadasasvleli xidebi uzrunvelyofs vizitorTa komfortul gadaadgilebas turistul bilikze. saT-valTvalo koSkidan vizitors saSualeba eZleva, daak-virdes gadamfren frinvelebs ZiriTadad Semodgo-maze da gazafxulze.

Semdeg biliki grZeldeba gadasaxedi koSkidan md. Sav Releze gadasasvleli xidiT, gzad vizitorebs SeuZliaT datkbnen yviTeli da TeTri dumfarebis xilviT, SeiZleba Sexvdnen Waobis kusac da gadaiRon samoyvarulo fotoebi. vizitorTa gadaadgileba TeTr xavsze xdeba specialurad damzadebuli xavsze sasiarulo TxilamurebiT

`drozera~ ¾/1km, 3sT, safexmavlo/

safexmavlo biliki miemarTeba saxelmwifo nakrZa-lis samxreT-dasavleTiT, gzad ganTavsebulia sain-formacio dafebi, romlebic mogviTxroben unikaluri ekosistemebis Sesaxeb.

gadasasvleli xidiT gadavdivarT e.w. smekalovkis arxze, am turistuli marSrutiT vizitors SeuZlia moinaxulos qobuleTis aRkveTili ispani I.

vizitorebs SeuZliaT naxon sfagnumis baliSebze mozardi mcenareebi, rogoricaa: mweriWamia drozera, CrdiloeTis isli, kavkasiis da TeTri rinxospora, ulamazesi jadvari, maisis TveSi ayvavebuli Sqeri da ieli da saqarTvelos wiTel wignSi Setanili samefo gvimra.

vizitorTa komfortabelur dasvenebas uzrun-velyofs daculi teritoriebis administraciis Se-

qobuleTis daculi teritoriebi/Seiqmna 1998 w./

qobuleTis daculi teritoriebi mdebareobs aWar-is avtonomiur respublikaSi, Savi zRvis sanapirosTan. qobuleTis daculi teritoriebi Seiqmna unikaluri Warbteniani ekosistemebis, rogorc maRali Rireb-ulebis mqone bunebrivi memkvidreobis gadarCenis mizniT.

manZili: Tbilisidan qobuleTamde _ 300 km. •dro: avtomobiliT _ 5-6sT, xolo matarebliT _ 5 sT. •

aqtivobebi:Waobze siaruli ¾

turistuli marSrutebi:

`ispani II~ ¾/500m, 2sT, saganmanaTleblo/

marSrutis mimarTuleba: marSrutebi iwyeba q. qobuleTi, aRmaSeneblis q. #642-is gadasasvlelidan,

qobuleTi

qobuleTis daculi teritoriebi

www.apa.gov.ge33

gidis momsaxureba

sastumros nomeri vizitorTa centrSi

sakonferencio darbaziT sargebloba

Waobze sasiarulo Txilamuri

turistuli servisi

dawvrilebiTi informacia ixileT veb-gverdze: www.knr.ge

kontaqti: 888 236 6 72 97; 877 10 18 97; [email protected]

nobaSi arsebuli sastumro, romelsac gaaCnia sami oradgiliani da erTi erTadgiliani nomeri da sakon-ferencio darbazi 15 kacze.

rogor movxvdeT qobuleTis dacul teritoriebze?administracia mdebareobs q. qobuleTSi, lesel-

iZis q. #4-Si.q. Tbilisidan qobuleTSi moxvedra SesaZlebelia

samarSuto taqsiT, avtobusiT da sarkinigzo trans-portiT.

rogor CavicvaT qobuleTis dacul teritoriebze vizitisas?

sasurvelia, CaicvaT sportulad da Tavisuflad: sportuli Sarvali, savele fexsacmeli da Tan iqonioT sawvimari.

qobuleTi

www.apa.gov.ge34

mtiralas erovnuli parki/Seiqmna 2007 w./

mtiralas erovnuli parki mdebareobs aWaris av-tonomiur respublikaSi, qobuleTis raionSi.

erovnuli parkis teritoria warmodgenilia kolx-uri tipis tyeebisaTvis damaxasiaTebeli floriTa da fauniT. vizitors saSuleba aqvs, datkbes bunebis mSve-nierebiT, moawyos sawylosno, eTnologiuri, ekolo-giuri da frinvelebze dakvirvebis turebi.

manZili: q. Tbilisidan erovnul parkamde _ 320 km.•dro: avtomanqaniT q. Tbilisidan _ 6-6,5 sT; matare-•bliT q. Tbilisidan q. qobuleTamde _ 5 sT.

Aaqtivobebi:laSqroba ¾cxenosnoba ¾samTo velosipediT seirnoba ¾

turistuli marSrutebi:

mtiralas erovnuli parkis marSruti ¾/4km, 2sT/

erovnuli parkis marSruti mdebareobs 265-442 metrze zRvis donidan, iwyeba dagegmarebiT buferul zonaSi moqceul sofel CaqvisTavSi arsebul vizitor-Ta centridan. turistuli marSruti aris safexmavlo da misi daniSnulebaa SemecnebiT-gasarTobi, is aer-Tianebs or mniSvnelovan adgils - CanCqers da tbas.

biliks momxibvlels xdis qvetye, romelic dafar-ulia, rwyaviT, kolxuri bzebiT da sxvadasxva saxis suroTi.

biliki miuyveba mdinare Caqviswyalis ulamazes xeobas. vizitorTa centridan 2 km-iT daSorebulia kolxur bzasa da suroSi Cafluli CanCqeri, romlis simaRle 15 metrs aRemateba. CanCqerTan, veluri bune-bis wiaRSi aris gamoyofili specialuri sakempinge adgili. CanCqeridan 1km-is daSorebiT kldeebs Soris moedineba mdinare, romelic qmnis Segubebas. aq mrav-ladaaa kalmaxi. mdinaris napirze aris sapiknike da sacecxle adgilebi.

biliki gamoirCeva SesaniSnavi xedebiT, saidanac moCans kolxuri tyeebis ekosistemebi, agreTve sofeli CaqvisTavi. biliki Zalian saintereso da mimzidvelia fotomoyvarulTaTvis.

mtilrala mtirala

www.apa.gov.ge35

regionSi agreTve vizitors SeuZlia moinaxulos aWaris istoriul-kulturuli Zeglebi: gonios cixe-qalaqi (ax. w.aR. I saukune), Tamaris cixe.

regionis sastumroebi:

saojaxo sastumro, mis.: qobuleTis raioni, sof. �CaqvisTavi. sakontaqto tel.: 898 77 27 89, 858 77 80 84, 890 95 66 62.

rogor movxvdeT mtiralas erovnul parkSi?erovnuli parkis administraciis misamarTia daba

Caqvi, WavWavaZis #13.

turistuli servisi

sastumros nomeri vizitorTa centrSi

gidis momsaxureba

cxeniT momsaxureba

karavi /damatebiT paraloni/

sakarve adgili

saZile tomara

zurgCanTa

sakonferencio darbaziT sargebloba

rogor CavicvaT mtiralas erovnul parkSi vizitisas?

sasurvelia, CaicvaT sportulad da Tavisuflad: ketebi, sportuli Sarvali da Tan iqonioT sawvimari labada.

administraciuli Senoba da vizitorTa centri

mtilrala mtirala

dawvrilebiTi informacia ixileT veb-gverdze: www.mtiralapa.ge

kontaqti: 8 77 10 18 89; [email protected]

mtiralas erovnuli parki

www.apa.gov.ge37

kintriSis daculi teritoriebi(kintriSis saxelmwifo nakrZali da daculi landSafti)

/Seiqmna 1959 w./

kintriSis saxelmwifo nakrZali mdebareobs aWaris avtonomiur respublikaSi, qobuleTis raionSi. igi Seiqmna kolxuri SuamTis reliqturi tyeebis, flo-risa da faunis dacvis mizniT.

manZili: q. Tbilisidan _ 360 km. •dro: avtomanqaniT 6-7 sT; matarebliT (q. qobule-•Tamde) _ 6 sT.

Aaqtivobebi:laSqroba ¾cxenosnoba ¾

turistuli marSrutebi:

`Tamaris TaRovani xidi da bzebis koromi” ¾/1km, 30wT, safexmavlo/

marSrutze, romelic qobuleTidan 20 km-Si mde-bareobs, turistebs SeuZliaT moinaxulon TaRovani xidebi, romlebic arqiteqturuli xelovnebis nimuSia (IX-XII saukuneebi), aqve SesaZlebelia bzebis koromis

naxva, romlis saSualo asaki 300-400 welia, simaR-le - 15-16 metri, diametri - 16-32sm, wminda giorgis saxelobis eklesia, Zveli Rvinis marani.

`uTxovari da tba tbiyeli~ ¾/37 km, 7-8 sT, safexmavlo da sacxenosno/

marSuti mdebareobs qobuleTidan 44km-Si. bilikis gavlisas turistebs saSualeba eqnebaT, moinaxulon sofel didvakeSi 30-40 saukunis didxnovani uTxovari, sof. zeda xinodan (12km) mT. sarbielas gavliT tba `tbiyeli~, romelic Tavisi unikaluri sanaxaobiTa da RirebulebiT Seufasebelia. tbaSi binadrobs kavkasi-uri tritoni, romelic wiTel nusxaSia Setanili.

rogor movxvdeT kitriSis dacul teritorie-bze?

administraciis misamarTia q. qobuleTi leseliZis q. #4.

qobuleTamde moxvedra SesaZlebelia samarSuto taqsebiT da sarkinigzo transportiT.

kintriSi

kintriSis saxelmwifo nakrZali da daculi landSafti

www.apa.gov.ge39

gidis momsaxureba

cxeniT momsaxureba

sakarve adgili

sapiknike adgili

saZile tomara

sastumros nomeri vizitorTa centrSi

karavi /damatebiT paraloni/

zurgCanTa

turistuli servisi

rogor CavicvaT kintriSis dacul teritoriebze vizitisas?

sasurvelia sportulad da Tavisuflad Cacma: sqelZiriani, daxuruli, savele fexsacmeli, qudi, sawvi-mari, sportuli Sarvali.

vizitorTa centri

kintriSi

kontaqti: 888 236 6 70 13. 8 77 59 21 12; [email protected]

www.apa.gov.ge40

WaWunas aRkveTili/Seiqmna 1965 w./

WaWunas aRkveTili mdebareobs saqarTvelos uki-dures samxreT aRmosavleT nawilSi, saqarTvelo-sa da azerbaijanis sazRvarze, dedofliswyaros raionSi. aRkveTilis teritoria moicavs 5683 ha-s.

maZili: q. Tbilisidan aRkveTilamde _ 165 km, q. ded-•ofliswyarodan - 45 km. dro: avtomobiliT _ 3 sT.•

aRkveTili ZiriTadad warmodgenilia ariduli da semiariduli tipis floriTa da fauniT. Walis tyeebisa da aridul-semiariduli sistemebisaTvis damaxasiaTebeli landSaftebisa da mcenareulobis erToblioba xels uwyobs aRkveTilis faunis mraval-ferovnebas.

vizitors SesaZlebloba aqvs, naxos ariduli da semiariduli ekosistemisaTvis damaxasiaTebeli unikaluri florisa da faunis warmomadgenlebi, aqve mowyobilia adgilebi frinvelebze dakvirvebisaTvis.

Ramis gaTeneba SesaZlebelia aRkveTilis adminis-traciul SenobaSi, romelic erTdroulad uzrunve-lyofs 10-12 adamianis miRebas.

turistuli servisi

Contact number: 877 10 18 11

vizitors regionSi agreTve SesaZlebloba aqvs moinaxulos daviT-garejis gamoqvabul-Ta samonastro kompleqsi (adresaukuneebi).

rogor movxvdeT WaWunas dacul teri-toriebze?

dacul teritoriaze moxvedra SesaZlebe-lia samarSuto taqsiT.

rogor CavicvaT WaWunas dacul teri-toriebze vizitisas?

sasurvelia sportulad da Tavisuflad Cacma, savele Sarvlis, sqelZiriani fexsac-mis tareba.

kontaqti: 877 10 18 11

gidis momsaxureba

karavi /damatebiT paraloni/

sastumros nomeri vizitorTa centrSi

sakarve adgili

saZile tomara

zurgCanTa

WaWuna bawara-babaneuri

www.apa.gov.ge41

administraciuli Senobis misamarTi:q. axmeta, sof. zemo alvani.

tel.: 877 96 11 99.

bawara-babaneuris daculiteritoriebi

(bawaras saxelmwifo nakrZali, babaneuris saxelmwifo nakrZali da iltos aRkveTili)

/Seiqmna 1935 w./

bawaras saxelmwifo nakrZali mdebareobs aRmosav-leT. saqarTveloSi, centraluri kavkasionis samxre ferdobze. igi moicavs mdinare bawaras auzs da mdi- nare iltos Senakadebs, miekuTvneba axmetis raions.

manZili: q. Tbilisidan axmetamde - 170km.•dro: avtomobiliT - 3sT.•

nakrZali gamoirCeva floris da faunis mravalf-erovnebiT da moicavs wiflnar da Sereul tyeebs, sa-dac SemorCenilia uTxovaris unikaluri koromi. gan-sakuTrebiT aRsaniSnavia aTaswlovani egzemplarebis arseboba.

babaneuris saxelmwifo nakrZali moicavs md. sto-ris marjvena da md. babaneuris marcxena Senakadebis auzebs. miekuTeneba axmetis raions da misi adminis-traciuli centri mdebareobs sof. babaneurSi. aq arsebuli tyeebi warmodgenilia rcxilnariT da jag-rcxilnariT, romlis erT-erT domimants qmnis Zelqva da nakrZalis Seqmnis mizani swored am reliqtiuri ko-romebis dacva da SenarCunebaa.

bawara-babaneuris dacul teritoriebze nebadarT-ulia mxolod samecniero kvleva da monitoringi, viz-itorTa daSveba eko-ganaTlebis mizniT.

regionis sastumroebi:

saojaxo sastumro „stumar-maspinZeli“, pankisis xe- �obaSi, erTsarTuliani, oTxsaZinebliani saxli. erT-droulad SesaZlebelia 8 vizitoris miReba. SesaZle-belia agreTve cxenebis daqiraveba gamyoliT. mis: sof. birkiani. dajavSna - tel.: 899 18 67 59. saojaxo sastumro „alvanis veli“ - qvemo alvani Ses- �aZlebelia 8 vizitoris miReba. dajavSna - tel.: 899 36 98 16. axmetis raionSi vizitors SeuZlia moinaxulos

mniSvnelovani istoriuli sakaTedro taZari alaver-di (XII-XVIIIs.s.).

daw

vril

ebiT

i in

fo

rma

cia

ixi

leT

veb

-gve

rd

ze:

ww

w.b

atsa

ra.g

e

WaWuna bawara-babaneuri

www.apa.gov.ge42

imereTis mRvimeTa daculiteritoriebi

/Seiqmna 2007 w./

imereTis mRvimeebis daculi teritoriebi mde-bareobs wyaltubos, Terjolis, tyibulisa da xo-nis raionebSi da moicavs: saTaflias saxelmwifo na-krZals, yumisTavis mRvimis, TeTri mRvimis, xomulis mRvimis, cucxvaTis mRvimovanis, navenaxevis mRvimis, nagarevis mRvimis, iazonis mRvimis, sakaJias mRvimis, wyalwiTelas xeobis, okaces kanionisa da okaces CanCq-eris bunebis Zeglebs. imereTis mRvimeTa daculi ter-itoriebi Seiqmna saTaflias saxelmwifo nakrZalis bazaze. saTafliis saxelmwifo nakrZali mdebareobs dasavleT saqarTveloSi, wyaltubos raionSi.

manZili: q. Tbilisidan nakrZalamde - 260 km, q. •quTaisidan nakrZalamde - 10 km; xolo q. wyaltubo-dan - 12km.dro: avtomobiliT - 4sT.•

saTafliis saxelmwifo nakrZali saqarTvelos mravalferovani da metad iSviaTi Zeglia. igi kom-pleqsuri xasiaTisaa da Seicavs geologiuri, paleon-tologiuri, speleologiuri da botanikuri xasiaTis Zeglebs. saTafliis mTam saxeli gaiTqva Tavisi iSvi-aTi da ulamazesi gamoqvabulebiT. teritoriaze aris karstuli mRvime da gadaSenebuli giganturi qvewar-mavlis - dinozavris nakvalevi.

saTafliis dasaTvaliereblad sakmarisia erTdRi-ani marSruti.

vizitors regionSi SeuZlia moinaxulos mniS- vnelovani istoriul-kulturuli Zeglebi: gelaTis samonastro kompleqsi (XII-XVIIIs.s.), bagratis taZari (X-XIs.s.)

q. quTaisTan da q. wyaltubosTan manZilis simciris gamo vizitors SesaZlebloba eZleva, ewvios am qalaqe-bis nebismir sastumros.

regionis sastumroebi:sastumro `aia~ - tel.: 8(231) 2 3676; � sastumro `tirifebi~ - tel.: 8(231) 7 6752; � sastumro `varcixe~ - tel.: 8(231) 4 1550; �

administraciuli Senobis misamarTi:q. wyaltubo, sof. banoja. tel.: 877 10 18 06.

imereTis mRvimeebi algeTi

www.apa.gov.ge43

algeTis erovnuli parki/Seiqmna 1965 w./

algeTis erovnuli parki mdebareobs TeTriwy-aros raionSi. misi saerTo farTobia 6822 ha. relifi mTa-goriania da teritoriis umetesi nawili dafar-ulia rogorc wiwvovani, aseve foTlovani tyiT. saSu-alo simaRle zRvis donidan 1000-1900 m-ia. umaRlesi wertili klde-kari -1950 m.

erovnuli parki ganlagebulia TrialeTis qedis samxreT-aRmosavleT kalTaze md. algeTis saTaveebSi. is Seqmnilia naZvis da kavkasiuri so-Wis ukiduresi aRmosavleTis sazRvris dacvis mizniT.

manZili: q. Tbilisidan algeTis nakrZalamde - 60 km.•dro: avtomobiliT mgzavrobisas - 2 sT.•

erovnuli parkis teritoria mdidaria unikaluri da iSviaTi florisa da faunis warmomadgenlebiT. mcenareebidan aRsaniSnavia: daTvis Txili, qarTuli Txili, maRalmTis muxa, qacvi, kavkasiuri glerZi, Telebi, romelic Setanilia saqarTvelos `wiTel wignSi~. faunis warmomadgenlebidan ki gvxvdeba: daT-vi, mgeli, mela, focxveri, Sveli, gareuli Rori, kurd-Reli, kavkasiuri roWo, beqobis arwivi, gnoli da sxva.

algeTis erovnuli parki warmoadgens samecniero kvlevebis mniSvnelovan bazas. mas gaaCnia agreTve rekreaciul-kurortologiuri, wyal-Semnaxavi da niadagdacviTi mniSvneloba.

vizitors saSualeba aqvs, moinaxulos mniSvnelo-vani istoriul-kulturuli Zeglebi: arsenas gamoqv-abuli, manglisis sionis mo medi eklesia, wm.giorgis moqmedi eklesia.

administraciuli Senobis misamarTi:

daba manglisi, kurortis q.N 4;

tel.: 877 10 18 01.

imereTis mRvimeebi algeTi

www.apa.gov.ge44

mariamjvaris saxelmwifo nakrZali da yoruRis aRkveTili

/Seiqmna 1935 w./

mariamjvaris saxelmwifo nakrZali mdebareobs sagarejos raionis Crdilo-aRmosavleTiT. yoruRis aRkveTili mdebareobs aseve sagarejos raionSi. Ziri-Tadad warmodgenilia iorispira Walis tyiT da Sesa-bamisad am tipis tyisaTvis damaxasiaTebeli floriTa da fauniT.

manZili: Tbilisidan sagarejomde - 50 km.•dro: avtomobiliT mgzavrobisas - 1 sT.•

nakrZali Seqmnilia kavkasiuri reliqtis - kavkasi-uri fiWvis keris dacvis, Senaxvisa da masze mecnieru-li kvlevis warmoebis mizniT.

aq 50-mde saxeobis xe da buCqnaria gavrcelebuli. ZiriTadad gvxvdeba merqniani mcenareebis Semdegi saxeobebi: wifeli, muxa, rcxila da fiWvi. tye war-modgenilia nayofis momcemi jiSebisagan: Sindi, zR-martli, kuneli, Txili, mayvali da sxva. ZuZumwovre-bidan ki aRsaniSnavia Semdegi saxeobebi: Sveli, daTvi,

kverna, maCvi, tyis kata, mela, kurdReli, kavkasiuri ciyvi. gvxvdeba aseve frinvelTa daaxloebiT 34 saxeo-ba: kavkasiuri skvinCa, Savi SaSvi, RobemZvrala, qedani, ofofi, guguli, Zera, tyis bu, mwvane kodala, mimino da sxva.

mariamjvaris nakrZalis teritoriis monaxuleba SesaZlebelia mxolod saganmanaTleblo mizniT.

administraciuli Senobis misamarTi:

q. sagarejo, mamisaSvilis q. #22;

tel.: 877 10 18 08.

mariamjvari yazbegi

www.apa.gov.ge45

yazbegis erovnuli parki/Seiqmna 1976 w./

yazbegis erovnuli parki mdebareobs saqarTvelos Crdilo-aRmosavleTiT, centralur kavkasionze yaz-begis raionSi.

manZili: q. Tbilisidan stefanwmindamde - 150 km. •dro: avtomobiliT mgzavrobisas - 3 sT. •

vizitors aq SeuZlia moinaxulos mravalferovani da iSviaTi, alpuri da subalpuri mcenareebis saxeobe-bi, cxovelebi.

kargad aris ganviTarebuli kulturuli turebi darialis xeobaSi, mTamsvleloba orwverze, myinvarw-versa da Wauxis mwvervalebze, foto-video, frinvele-bze dakvirvebisa da botanikuri turebi, sacxenosno da fexiT sasiarulo turebi snos, Trusos, xdis, kibi-Sis, gveleTisa da devdorakis xeobebSi, bursaWirisa da saZeles uReltexilebze; mTamsvleloba jimaras, abanos, Savanas, mailisa da wiTixoxis myinvarebze.

daba stefanwmindaSi arsebobs keTilmowyobili sastumro. kargad aris ganviTarebuli saojaxo sas-tumroebi, sadac winaswari dajavSnis gareSec kveba da komfortuli Ramis gasaTevi uzrunvelyofilia. sof. gergetSi mdebareobs mogzaurTa TavSesafari.

vizitors erovnul parksa da mis damxmare zonaSi SeuZlia moinaxulos mniSvnelovani istoriul-kul-turuli Zeglebi: xurTisis taZari da koSki, fxelSis wm. giorgis eklesia (Xs.), gergetis XIV saukunis gumba-Tiani eklesia.

administraciuli Senobis misamarTi:

yazbegis raioni, daba stefanwminda.

tel.: 877 96 11 88.

mariamjvari yazbegi

www.apa.gov.ge46

ajameTis aRkveTili/Seiqmna 1946 w./

aRkveTili mdebareobs baRdaTisa da zestafonis raionis teritoriaze. ajameTis saxelmwifo nakrZali Seiqmna mesameuli periodis iSviaTi reliqtebis imere-Tis muxis da Zelqvis SenarCunebis mizniT. 2007 wels mas mieniWa aRkveTilis statusi.

manZili: q. Tbilisidan nakrZalamde - 265 km. •dro: avtomanqaniT - 4 sT.•

aRkveTilSi SesaZlebelia foto-video da ekolo-giuri turebis, frinvelebze dakvirvebisa da bot-anikuri turebis organizeba, eTnologiuri da Rvinis turebis mowyoba zemo imereTis soflebSi.

vizitors SeuZlia, ewvios q. quTaisis rogorc turistul, aseve saojaxo sastumroebs, sadac winas-wari dajavSniT kveba da komfortuli Ramis gasaTevi uzrunvelyofilia. informacia miTiTebulia samog-zauro saxelmZRvaneloebSi, agreTve dajavSna Sesa-Zlebelia turistuli saagentoebis meSveobiT.

administraciuli Senobis misamarTi:

baRdaTis raioni, sof. varcixe;

tel.: 877 10 18 02.

ajameTi liaxvi

www.apa.gov.ge47

liaxvis saxelmwifo nakrZali/Seiqmna 1977 w./

nakrZali mdebareobs cxinvalis raionis terito-riaze.

manZili: q. Tbilisidan nakrZalamde - 120 km.•dro: avtomobiliT - 3 sT.•

nakrZalis teritoria moicavs mdinare liaxvis auzs, sadac binadrobs mdinaris kalmaxi. nakr-ZalSi ZiriTadad dominirebs qarTuli muxisa da wiflis tyeebi da misi Seqmnis mizanic swored am unikaluri saxeobebis dacva da SenarCunebaa. faunis warmomad-genlebidan aRsaniSnavia: maCvi, wavi, TeTrgula kverna, tyis kverna, mura daTvi, mgeli, mela, iremi, arCvi da sxva...nakrZalis teritoriaze daSvebulia vizitorTa miReba mxolod saganmanaTleblo TvalsazrisiT. viz-

itors mimdebare raionSi (q. gori) SeuZlia, moinaxu-los mniSvnelovani kldeSi nakveTi naqalaqari uflis-cixe (Zv.w.aR. I aTaswleuli), atenis gumbaTiani taZari (VII s.).

administraciuli Senobis misamarTi: goris raioni, sof. awrisxevi;

tel.: 877 10 18 04.

ajameTi liaxvi

www.apa.gov.ge48

ioris aRkveTili/Seiqmna 1965 w./

ioris aRkveTili mdebareobs saqarTvelos samxreT-aRmosavleT nawilSi, siRnaRis teritoriis nawilze, mdinare ioris dablobze da orive mxridan Semosaz-Rvrulia gorakiani mcire qedebiT. aRkveTilis saer-To farTobi Seadgens 1336 ha-s. igi Seiqmna sasargeblo sanadiro faunis ga ravlebisa da gansaxlebisaTvis.

maZili: q. Tbilisidan aRkveTlamde - 185 km. •dro: avtomobiliT - 3 sT.•

aRkveTilis mcenareuli safari warmodgenilia tugais tipis Walis tyeebiT. tugais tye Zlier de-gradirebuli da gameCxerebulia. didi gavrceleba aqvs buCqnarebs. ivris pirze daWaobebul adgilebSi gvxvdeba Waobis mcenareuloba: grZelyunwa muxa, TeT-rfoTola verxvi, tirifi, Cveulebrivi Tela da sxva. buCqnarebidan: ial-Runi, fSati, askili, mayvali, ko-waxuri da sxva. faunis warmomadgenlebidan aRkveTi-lis teritoriaze binadrobs: mgeli, tura, mela, gareuli Rori, gareuli kata, kurdReli. frinvelebi-dan binadrobs: kolxuri xoxobi, kakabi, duraji, qe-dani, gvriti, SaSvi da sxva. mtacebeli frinvelebidan gvxvdeba: Sevardeni, mimino, velis arwivi da sxva. re-gionSi SesaZlebelia mravali istoriul-kulturuli Zeglebis naxva: siRnaRis istoriuli mniSvnelobis qalaqi, bodbes wm. ninos monasteri.

administraciuli Senobis misamarTi:

siRnaRis raioni, sof. nukriani.

tel.: 977 10 18 09.

iori gardabani

www.apa.gov.ge49

gardabnis aRkveTili/Seiqmna 1957 w./

gardabnis aRkveTili mdebareobs gardabnisa da marneulis administraciuli raionebis teritoriaze. misi saerTo farTobia 3484 ha. aRkveTili Seiqmna am teritoriaze arsebuli tyis koromTa mdgomareobis SenarCunebisa da gaumjobesebis mizniT.

manZili: q. Tbilisidan - 39 km.•dro: avtomobiliT - daaxloebiT 1 sT.•

aRkveTilisaTvis damaxasiaTebelia Walis tyis tipi. aq gavrcelebulia verxvnar-tirifnarebi, verxvnar-muxnarebi, muxnar-Telnarebi. aRkve- Tili mdidaria aseve faunis warmomadgenlebiT, romelTa-ganac aRsaniSnavia: iremi, gareuli Rori, kurdReli, mgeli, tura, gareuli kata, kverna, maCvi, mela da sxva. frinvelebidan gvxvdeba: SaSvi, gvriti, Cxikvi, niblia, yvavi, kaWkaWi, ofofi, Citbatona, bulbuli da sxva. mdinare mtkvarSi, romelic Camoedineba aRkveTilis

iori gardabani

teritoriaze, gvxvdeba: kobri, kaparWina, loqo da sxva. q. TbilisTan siaxlovis gamo vizitors SesaZlebloba aqvs, Ramis gasaTeneblad ewvios q. Tbilisi nebismier sastumros.A

adminitraciuli Senobis misamarTi:

q. gardabani, aRmaSeneblis q. #127;

tel.: 877 10 18 05.

www.apa.gov.ge50

kacoburis aRkveTili/Seiqmna 1964 w./

kacoburis aRkveTili mdebareobs abaSis raionis samxreT dasavleT nawilSi. misi saerTo farTobi Sead-gens 295 ha-s. aRkveTilis teritoria ZiriTadad vakea. misi maqsimaluri simaRle zRvis donidan 40 metrs ar aRemateba.

manZili: q. Tbilisidan - 300 km.•dro: avtomobiliT - 5,5 sT.•

tyiT dafaruli farTobis gabatonebuli jiSebia: TeTri akacia, Txmela, tirifi, panta, tyemali, fSati da amorfa. faunis warmomadgenlebidan aq gvxvdeba: gareuli Rori, kurdReli, tura, kata, maCvi, wavi, Sveli, xoxobi, qedani, gareuli ixvi, yvinTa ixvi, ruxi yanCa, mimino, qori, skvinCa da sxva.

administraciuli Senobis misamarTi:

q. abaSa, kacoburi. tel.: 877 10 18 46.

kacoburi Tbilisi

www.apa.gov.ge51

Tbilisis erovnuli parki/Seiqmna 2007 w./

Tbilisis erovnuli parki mdebareobs Tbilisis Crdilo- aRmosavleTiT, saguramo-ialnos qedze, dedaqalaqidan sul raRac 20 wuTis saval manZilze. igi moicavs martyofis, gldanis, cxvariWamias, Rule-lebis tye-parkebs, mamkodis memorialur parks. misi saerTo farTobi Seadgens 24 044 ha-s.

manZili: q.Tbilisidan - 10km. •dro: q.Tbilisidan - 20-30wT. •

Tbilisis erovnuli parkis teritoria mTagorian-ia. misi reliefi danawevrebulia xeobebiTa da mdina-reebiT. erovnuli parkis teritoriaze agreTve Seqm-nilia 76-mde xelovnuri tba da wyaro.

Tbilisis erovnuli parki gamoirCeva biomravalf-erovnebis TvalsazrisiT. is warmodgenilia ariduli, semiariduli ekosistemebis, mTisa da mTiswina kalTe-bis kolxuri floris elementebiT. erovnuli parkis teritoriaze gavrcelebuli aris 630-mde saxeobis balaxovani Tu merqniani mcenare. tyiT dafarul ter-itoriaze gabatonebuli mdgomareoba uWiravs muxiT, wifliT da rcxilnariT Warb koromebs. Tbilisis par-kis floris kontrastuloba imiTaa Rirs - SesaniSnavi da saintereso, rom aq gavrcelebuli aris kolxuri floris iseTi warmomadgenlebi, rogoricaa: kolx-uri Wyori, kolxuri da pastuxovis suro, ponturi Tagvisara, bza da sxva.

erovnuli parkis teritoriaze SesaZlebela rogorc samecniero-kvleviTi samuSaoebis warmoeba, agreTve kempingi, dasveneba, raSic vizitors xels uwyobs parkis mSvenieri peizaJebi da zRapruli fer-

ebi. parkidan iSleba bunebis momxiblavi suraTebi, xe-lisguliviT mosCans mcxeTa, aragvis xeoba, TovliT dafaruli kavkasionis mTebis panorama da maT Soris yazbegi.

Tbilisis erovnuli parkis mimdebare teritoriaze didwlovani wiflnarebis garda unikaluri arqiteq-turuli istoriul-kulturuli Zeglebis naxvac aris SesaZlebeli: RvTaebis monasteri, martyofis veli (1623w. brZola), arCilis monasteri, wm. giorgis monas-teri, sveticxovelis gumbaTiani taZari (XIs), mcxeTis jvris taZari (VI-VIIs.s.), zedazenis eklesia (VIIVIIIs.s.), ar-mazis xeoba. zedazenze asvla SesaZlebelia wiwamuri-dan da avWalidan sacalfexo bilikebiTac.

Tbilissa da erovnul parks Soris manZilis sim-ciris gamo vizitorisTvis parkis daTvaliereba da dasveneba bevrad ufro komfortuli xdeba. agreTve vizitors SesaZlebloba aqvs ewvios Tbilisis an mcx-eTis nebismier sastumros.

administraciuli Senobis misamarTi:

q. mcxeTa, sof. saguramo;

tel.: 877 10 18 07.

kacoburi Tbilisi

www.apa.gov.ge52

fsxu-humisTis nakrZali/Seiqmna 1978w./

fsxu-humisTis nakrZali mdebareobs afxazeTis av-tonomiur respublikaSi. nakrZali Seiqmna afxazeTSi arsebuli xeluxlebeli wiwvovani da foTlovani ty-eebis biomravalferovnebisa da Warbteniani tyis mon-akveTebis dacvis mizniT. nakrZalis saerTo farTobia 40 734 ha.

manZili: q.Tbilisidan q.soxumamde - 445km.•dro: q.Tbilisidan q.soxumamde - 5-6sT.•

fsxu-humisTis nakrZali Sedgeba humisTis, fsxusa da skurCis nakZalebisgan. humisTisa da fsxus nakrZa-lebi ZiriTadad mTavari kavkasionis qedis samxreTi ferdobebis tyeebs moicaven, xolo skurCis nakrZali mcire teritoriazea ganlagebuli Savis zRvis vakis zonaSi (oCamCiris raioni), sadac Semonaxulia mesameu-li periodis tyis narCenebi.

nakrZalis teritoria TiTqmis mTlianad aris dafaruli tyiT, romelic xasiaTdeba reliqturi saxeobebiT. humisTis flora sakmaod mravalferova-nia da 484 saxeobisgan Sedgeba. nakrZalis tyeebSi Ziri-Tadad gabatonebulia aRmosavleTis wiflis, wablis, kavkasiis soWis, rcxilis, muryanis, kavkasiis cacxvis, kolxuri bzis koromebi; agreTve gvxvdeba uTx-

ovari. biomravalferovnebis aranaklebi nair-

gvarobiT xasiaTdeba fsxus nakrZalis tye-mcenareuloba. es nakrZali saqarTvelos na-krZalebs Soris yvelaze axalgazrdaa. igi Seiqmna 1978 wels. nakrZalis tyis ekosisteme-bis mTavari Rirseba da unikaluroba wiflisa da soWis xeluxlebeli koromebia. md. bzifisa da sxva terasebsa da WalebSi gavrcelebulia murynarebi. skurCis nakrZalis teritoriaze xeebis, buCqebisa da lianebis 30-mde saxeoba izrdeba. nakrZalis Seqmnis mTavari mizani me-sameuli periodis Zvirfasi merqniani reliqte-bisa da kolxuri floris iseTi warmomadgen-lebis dacva da gamravleba iyo, rogorebicaa: kolxuri bza, leRvi, hartvisis muxa, lafani, kolxuri jonjoli, pontouri deka da sxva.

fsxu-humisTa riwa

www.apa.gov.ge53

lis teritoria sakmaod rTuli da mravalferovani reliefiT xasiaTdeba. nakrZalis teritoriis 91%-ze meti tyis nairgvari biologiuri mravalferovnebis mqone ekosistemebiT aris warmodgenili. aq gvxvdeba: kavkasiuri soWis tyeebi, wifliT gabatonebuli ko-romebi, muxnarebi, fiWvnarebi, naZvnarebi, rcxilnare-bi, nekerCxlianebi, muxnarebi, arynarebi, cacxvnare-bi da a.S. nakrZalSi daaxloebiT 590 ha-ze kolxuri bzis mniSvnelovani Senarevebis Semcveli koromebia gavrcelebuli. cxovelTa samyaro sakmaod mraval-ferovania. aq gvxvdeba kavkasiuri iremi, Sveli, arC-vi, dasavleT kavkasiuri jixvi, gareuli Rori, tyis kverna, maCvi, daTvi, mgeli, mela, focxveri da sxva. frinvelebidan aRsaniSnavia kavkasiuri roWo, didi

raodenobiT mgalobeli beRurasnairebi; gvxvdeba iseTi mtacebeli frinvelebi, rogoricaa: faskunji, orbi, svavi. qvewar-mavlebidan aRsaniSnavia: kavkasiuri gvel-gesla, wengosferi mcuravi, wylisa da Cveu-lebrivi ankara, kldisa da mardi xvliki; amfibiebidan - savarcxliani tritoni, tbisa da mcireaziuri bayayi, Cveulebrivi vasaka, mwvane gombeSo. riwis saxelmwifo nakrZali ekuTvnis Sida mTian mxares, romlis klima-turi pirobebi, niadagi, mcenareuli safari da saerTo ladSaftebi mniSvnelovnad gan-sxvavdeba zRvispira mxaris land- Safte-bisagan. riwis nakrZali daserilia mdinare laSifis, iuSfarasa maTi Senakadebis xeobe-biT. viwro da Rrma xeobebis irgvliv amfiTe-atriseburad aris gaWimuli mTebi. mdinare laSfse da iuSfaras dinebis mimarTulebiT, zRvis donidan 950 m simaRleze mdebareobs riwis tba, romlis siRrme 100 metria. sana-piro xazis perimetri ki 6 km-ia.

riwis saxelmwifo nakrZali/Seiqmna 1946w./

riwis saxelmwifo nakrZali mdebareobs afxazeTis avtonomiuri respublikis teritoriaze gudauTis raionSi, kurort gagridan 60 km-is daSorebiT. igi ganlagebulia mTavari kavkasionis qedis samxreT gan-Stoebaze, tba `riwis~ garSemo. CrdiloeTiTa da Crdi-lo dasavleTiT nakrZals esazRvreba alpuri saZovre-bi. nakrZalis saerTo farTobi Seadgens 16 229 ha-s.

manZili: q.Tbilisidan q.soxumamde - 445km.•dro: q.Tbilisidan q.soxumamde - 5-6sT.•

riwis saxelmwifo nakrZali Seiqmna riwis tbisa da misi midamoebis reliqturi tyeebis dasacavad. nakrZa-

fsxu-humisTa riwa

www.apa.gov.ge54

biWvinTa-miuseris nakrZali/Seiqmna 1946w./

biWvinTa-miuseris nakrZali Seiqmna biWvinTis reliqturi da kolxeTis farTofoTlovani tyeebis dacvis mizniT.

manZili: q.Tbilisidan q.soxumamde - 445km.•dro: q.Tbilisidan q.soxumamde - 5-6sT.•

nakrZalis calkeuli nawilebi rogorc relie-fiT, aseve geologiuri aRnagobiT, mcenareulobiT, niadagis safariTa da a.S. erTmaneTisagan gansx-vavdeba, rac Tavis mxriv, nakrZalis mcenareulobis biomravalferovnebas gansazRvravs. biWvinTa-mius-eris nakrZali ori nakveTisagan Sedgeba. biWvinTis nawili mdebareobs biWvinTis koncxze, Savi zRvis sanapiroze q. gagris maxloblad.

nakveTis farTobia 347 heqtari. miuseris na-kveTi mdebareobs Savi zRvis sanapiroze, biWvinTis samxreTiT. nakrZalis reliefi mTagoriania. bi-WvinTa-miuseris nakrZalis tyeebi ZiriTadad sub-tropikuli zonis Sereuli tyeebiT aris warmod-genili, romelic moicavs daaxloebiT 92 saxeobisa xe-mcenaresa da buCqs. aqedan 28 saxeobis mcenare `wiTel wignSi~ Setanil saxeobas warmoadgens. na-krZalis tyeebi SeiZleba calkeul ekosisitemebad daiyos. aq gvxvdeba, rogorc biWvinTis fiWvnari, agreTve lizavisa da miuseris farTofoTlovani tyis ekosistemebad gavrcelebulia endemuri den-drofloris iseTi unikaluri merqniani saxeobebi, rogoricaa: endemuri biWvinTis fiWvi, kolxuri bza, lafani, kolxuri suro, kavkasiuri cacxvi, qarTuli da hartvisis muxebi.

ZuZumwovrebidan aq gvxvdeba: Sveli, iremi, gareuli Rori, biga, Txu-nela, zRarbi, kurdReli, tyis Tagvi; mtaceblebidan - TriTina, mura daTvi, tyis kverna, maCvi, mgeli, mela, tura, focxveri.

frinvelebidan aRsaniSnavia: kavkasiuri Cxikvi, kavkasiuri stvenia, SaSvi, Citbatona, torola, gvr-iti, gareuli mtredi, molaRuri, gadafrenis dros ki - gareuli bati, ixvi, tyis qaTami.

reptiliebidan aRsaniSnavia - kavkasiuri gvelge-sla.

biWvinTa-miuseri