MINlSTERE DE LAREGION DEBRUXELLES-CAPITALE

ARRETE DU GOUVERNEMENT DE LA REGION DEBRUXELLES-CAPITALE ENTAMANT LA PROCEDURED'EXTENSION DE GLASSEMENT COMME MONUMENTA LA TOTALITE DE L'IMMEUBLE ET SON ANNEXESEPARES PAR UNE GOUR SIS RUE DU BONSECOURS 9-11 ABRUXELLES.

Le Gouvemement delaRegion de Bruxeles-Capitale,

Vu Iordonnence du 4 mars 1993 relative 8 laconservationdu patrimoine immobilier, notamment I'article 18;

Vu I'arrete du GOlNernement de la R~gion de Bruxelles­Capitale du 22 mai 1997 classant comme monument las~des et las toitures de I'immeuble sis rue de BonSecours 9 et deson annexe sise rue deBon secours 11 (8I'exclusion de la peinture murale du pignon du nD9) 8Bruxelles;

Vu Iademande du college des bourgrnestre atechevias deIa Ville de Bruxelles, ernse en seance du 3 septembre1998 sollK;itant I'elargissement du classement commemonument de I'inmeuble sis rue du Bon Secours 9-11 etde son annexe dans lacour aBruxelles ;

Vu IJavis favorable de la CRMS ems en seance du 18novembre 1998;

Sur Ia proposition du Ministre-President du Gouvemementde Ia Region deBruxelles-Capitale et du Secretare d'Etatcharge des Monuments et Sftes,

ARRETE:

Article 1er - Est entsmee Ia procedure d'extension declassement comme monument aIatotalfte deI'immeuble etde son annexe separes par une cour sis rue de BonSecours, 9-11 8 Bruxelles, connu aucadastre deBruxelles,1iHe division, section A, 1~e feuil1e, parcelle n°64a enraisonde son interet historique et esthetiqae, precise dansrannexe I du present arrete.

MINISTERJE VAN HET BRUSSaSHOOFDSTED8..IJK GEWEST

BESLUIT V/4N DE BRUSSELSE HOOFDSTEDELlJKEREGERING HOUDENDE INSTELLING VAN DEPROCEDURE TOT UITBREIDING VAN DEBESCHERMING ALS MONUMENT MET DE TOTALITEITVAN HET GEBOUW EN VAN Z1JN DOOR EEN KOERGESCHEIDEN AANBOUW, GELEGENBlJSTANDSSTRAAT 9-11TE BRUSSEL.

De Brusselse Hoofdstedetijke Regering,

Gelet op de ordonnantie van 4 maart 1993 inzake hetbehoud van het onroerend erfgoed, inzonderheid op hetartikel18;

Gelet op het besluit van de Brusselse HoofdstedelijkeRegering van 22mei 1997 totbescherming als monumentvan de gavel en van het dak van het gebouw gelegenBijstandsstraat 9 en van zijn aanbouw, gelegenBijstandsstraat 11 (met uitzondering van demuurbekledingvan depuntgevel van nr. 9)teBrussel;

Gelet op devraag van hetcollege van burgemeester enschepenen van de Stad Brussel geformuleerd tijdens dezitting van 3 september 1998 tot uitbreiding van debescherming als monument van het gebouw, gelegenBijstandsstraat, 9-11 en van zijn aanbouw in de koer teBrussel;

Gelet ophetadvies van de KGML, uitgebraeht tijdens haarzitting van 18november 1998;

Op de voordracht van de Minister-Voorzitter van deBrusselse Hoofdstedelijke Regering en van deStaatssecretaris belast met Monumenten enLandschappen,

BESLUIT :

Artikel1- Wordt ingesteld deprocedure totuitbreiding vande bescherming als monument met de totaltteit van hetgebouw en van zijn door een koer gescheiden aanbouw,gelegen Bijstandsstraa~ 9-11 te Brussel, bekend tenkadaster te Brussel, 1ste afdeling, sectie A 1se blad,perceel nr. 64aJ wegens zijn historische en esthetischewaardeJ zeals nader bepaald in bijlage I van d~ besluit,

Art. 2- Lazone deprotection relative au monument decr~dans farticJe 1cr comprend t'ensemble des parcelles et desvoiries ansi que las parties de parcelles .et de voiriesreprises dans Ie perimetre delimits sur Ie plan figurant al'annexe IIdupresent arrete.

Art. 3 - Lamnistre qui a les monuments etsites dans sesattri>utions estcharge -de ['execution du present arrete.

Art. 2 - De vrijwaringszone met betrekking tothetinartikel1 vermelde monumentl omvat hetgeheel van depercelenen dewagen. alsook de gedeelten van depercelen en dewegen opgenomen 11 de omtrek zeals afgebakend op hetplan inbijlage IIvan d~ beslu~.

Art. 3 - De minister bevoegd voor de monumenten enlandschappen. isbetast met deuitvoering van ditbesluil

Bruxelles. Ie 16 -05- 2002 Brussel. 16 -05- 2002

ParIe Gouvemement de laRegion deBruxeUes-Capitale,

Le Milistre-President du Gouvernement de la Region deBruxelIes-CapitaIe, charge des Pouvoirs loceux, deIJAmemagement du Terrsore, des Monuments etdes S' •de Ia Renovation urbaine etdelaRecherche scient"

Door deBrusselse Hoofdstedelijke Regering,

De Minister-Voorzitter van de Brusselse HoofdstedelijkeRegering. belast met Plaatselijke Besturen, RuintelijkeOrdening. Monumenten en Landschappen. S1adsvernieu­win en Wetenschappelijk Onderzoek,

-06'" 2002

LeSecretare d'Etat a la Region de Bruxelies-Capitale. charge De Staats ecretaris bij het Brussels Hoofdstedelijk Gewest,de 1',Amenagement du Tenitoire, des Monuments et des Sites belast t Ruimtelijke Ordennq, Monumenten enetdu Transport rernunere des personnes, Lands ppen enBezoldigd Vervoer van Personen,

ANNEXE t A L'ARRETE DU GOUVERNEMENT DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALE ENTAMANT LAPROCEDURE D'EXTENSION DE CLASSEMENT COMME MONUMENT A LA TOTAL/TE DE L'IMMEUBLE ET SONA.NNEXE, SEPARES PAR UNE COUR SISRUE DE BON SECOURS 9-11 A BRUXELLES.

Ref. Cadastrale :

Descriptionsommaire :

Bruxelles, 1cro division, section A, 1i!fc feuiUe, parcelles n064a

IIs'agit d'un exemple parfaitement conserve dunemaison avec atelier attenant et unpetit batiment anannexe irnplante aufond d'une cour. L'ensemble date probablement duXVlleme siecle.

Lebatiment principal

Len09 estunemaison ancienne quicomporte unniveau de caves, unrez-de-chaussee, unstage et unniveau sous toiture.Lafa9ade ponctuee d'ancres enI comprend deux travees atse termine parunpignon arampants draits surmonte d'unpinacle de section carree. Toutes les baies - partes et fenetres - onteterernaniees, y compris la baie rneuniere axiale dupignon. Lafacade estcouverte d'un enduit imitant les joints, cette transformation resulte d'un permis de1930 (TP. 36230).Latoiture enbatiere perpendiculaire est couverte detu~es.

Lafacade arriere originale detrois niveaux avec pignon arampants renforce pardes ancres enI estbien conserves.Labelle charpente estpreservee demaniere satisfaisante. Les chevrons et las pannes onteteremplaces mais lesfermesoriginales sonttoujours enplace. IIs'agit d'un assemblage courant auXVlleme siecle et XVlllame siecles. Chaque fermeestfomee dedeux elements superposes. Lapartie inferieure comprend deux pieces obliques constituant la partie bassedes arbaletriers, unentrait retrousse et deux solides aisselliers. Lapartie haute estconsfituee parlaprolongation deserbeletriers at un poincon desection moins importante. Letoutestassemble partenons etmortaises avec chevilles enbois.L'escalier originel est bien conserve. IIs'agit dun escalier envis dont Ienoyau estconstitue duneforte piece debois danslaquelle s'emboitent des marches epaisses egalement enbois simplement equariLes solives et poutres supportant lesplanchers sontegalament conservees. Leplancher quant aluia eterenouvele,

L'atelier estcontigu ala maison etsitue afrontderue. IIestconstilue dun vaste espace deplain-pied et d'un grenier souscharpente ancienne. Celle-ci a"ete totalement demontse et remontee lorsdestravaux derenovation menes en 1998.

Lebatiment enfond deparcelle

Lepetit batiment arriere comporte trois niveaux: unecave voutee accessible depuis Iacourparunacces exterieur, unepiece au rez-de-chaussee et unepiece sous Ietoit. Lafacade enduite estpercee d'une porte et dedeux petites fenetres.Elle se termine parunsimple pignon arampants. Deux ancres en I sontvisibles auniveau duplancher deI'etage.A I'interieur, I'escalier, comparable aceluidela maison, lespoutres et salivas des planchers ainsi que lavoute delacavesont parfaitement conserves.

Ladescription quiprecede n'estpas exhaustive, ellepresente leselements actuel/ement connus. Lors desondages quiseraient effectues dans Iecadre detravaux, d'autres elements, participant aI'interet historique, esthetique ouarchitectural,pourraient etremis aujour. Les elements qui seraient decouverte sont aprendre enconsideration, dans Iamesure ouilsparticipent acetinteret.

Interetpresentepar Ie bien selon les criteres definis aI'article 2,1° de I'ordonnancedu 4 mars 1993relativealaconservationdu patrimoineimmobilier :

Interethistorique et esthetique:

Larue deBon Secours est situee dans un quartier ducentre quifut largement touche parIebombardement deVil/eroy en1695. Du 13 au 15 aout 1695, les troupes francaises diriqees par Iernarechal de Villeroy bombardent la ville pendant 48heures, detruisant pres de4000 maisons quicauvrent approximativement untiers dela surface batie.La reconstruction du centre de Bruxelles apres cette catastrophe constitue l'un des evenements majeurs de I'h istoireurbanistique deIaville.Si I'on decide dereconstruire surIeparcellaire ancien sans percees monumentales, c'est neanmons uneville profondernentdfferente quisurgit en quelques annees, "

Surplus de4000 maisons reconstuites, moins de100 conservent actuellement une fa~de sans transformation radicale.En dehors des batiments dela Grand Place et celles recemment classees dans l'i1ot sacre, unnombre important deconstructions datant de Ia reconstruction restent sans protection.IIestimportant depreserver rapidement cepatrimoine qui range Bruxelles parmi les grands exemples de reconstruction auxXVlleme - XVllleme siecles aux cotes deLondres apres I'incendie de 1666, Rennes apres I'incendie de 1720, Lisbonneapres Ietremblement deterre 00·1755.

Larue deBon secours porta lenom derue du Coin des Teinturiers jusqu'a la deuxieme rnoitie du XIXeme siecle.Lecoin des Teinturiers prenait naissance ala rue des Teinturiers et formait uncoude aangle croit pour rejoindra fa rueMarche au Charbon (Ie coude sesituait exactement au niveau du boulevard actuel). A ('emplacement dececoude sasituaituna placette (ct. G.ABEELS. LaSenne, 1983).Salon Ieplan cadastral « Popp » de 1866, Iebatment at son annexe consideres icicorrespondaient aux numeros 55et57delarue duCoin des Teinturiers.

IIs'agit d'un exemple parfaitement coherent et remarquablement conserve d'une implantationcaracteristique enmilieuurbain aux XVlleme etXVllieme siecles. Lamaison, I'atelier attenant et lapetite construction enfond de cour (probablementl'ancienne cuisine) constituent unensemble qu'~ importe depreserver en tant que tel, grace aunelarqissernent duclassement qui selimite actuellement aux fayades etaux toitures des constructions afront derue.La bonne conservation des elements interieurs des differents corps debatiment (souterrains voutes, poutras etsolives desplanchers, escaliers envis et charpentes) plaide en faveur d'une prise en consideration deI'entierete decas constructions(interieur atexterieur) entantque temoignage deI'architecture du XVlleme siecle aux niveaux technique atesthefiqoe

Vu pour etre annexa aI'arrete du

Le Ministre-President duGouvemement de Ia Re ondeBruxelles-ca~Ie, charge des Pouvoirs Ioeaux, de )'Amenagement duTerriloire, des Monuments et des Sftes, delaRim alion urbaine etde\.Recherche scientifique,

r/ ~

La Secretars d'Etat a fa Region deBruxeles-Capfae, charge de l'Amenag ment du Territoire, des Monuments atSites et duTransport remunere des personnes,

~ '~ -06~ 2002'/oor eens~ate,;(:,nd af3ch I: ~t

BtJLAGE I BIJ HET BESLUIT VAN DE BRUSSELSE HOOFDSTEDELlJKE REGERJNG HOUDENDE INSTELLlNG VAN DEPROCEDURE TOT UITBREIDING VAN DE BESCHERMING,ALS MONUMENT MET DE TOTALITEIT VAN HEr GEOOUW,VAN ZIJN AANBOUW EN VAN DE KOER, GELEGEN BIJSTANDSSTRAAT 9-11 TE BRUSSEL.

Kadastrale gegevens: Brussel, 1ste afdeling, sectie A, 1ste blad, perceel nr64a.

Beknopte beschrijving:

Het gaat omeen bijzonder goad bewaard voorbeeld van een huis meteen aanpalend atelier eneen klein gebouw, achteraan ineen koer gelegen. Het ensemble dateert waarSchijnfij< van deXVllde eeuw.

Het hoofdaebouw

Nr.9 iseen cudhuis met een kelder-, een beneden- en een bovenverdieping, alsook met een zolder.

Ankers·in I-vorm structureren detwee traveeen van degavel met bovenop een puntgevel met rechte aandaken eneen pinakel.AI deopeningen - deuren envensters- werden verbouwd, metilbegrip van de axiale opening van de puntgevel.Debepleistering van degevabootst voegen na. Deze verbouwing is hat resultaat van sen vergunning van 1930 ( QW.36230).Het zadeldak isbedekt met dakpannen.

Deoriginele achtergevel metdrie bouwlagen eneen door ankers in I-vorm verstevigd aandak is ingoede staat.Het mooi gebinte is het oak. De kepers en gordingen werden vervangen, doch deoriginele daksparren zijn er steeds. Dezesamenvoeging isgebruikeliJ< voor de17de en voar de1800 eeuw. Eke dakspar issernenqesteld uittwee boven elkaar geplaatsteaementen. Hetonderste gedeette telttwee schuine stukken, onderaan dekapbenen, een steekbalk entwee stevige korbelen.Het bwenste gedeelte bestaat uit deverlengstukken van de kapbenen en uil een geringere keizerstijl. Deoriginele trap is ingoade staatDekern van deze wenteltrap iseen kbeke hauten stuk waarop dikke traden ingehakt hout inmekaar passen.

Debinten enbalken ler ondersteuning van hetvemieuwd plankier zijn eveneens ingoade staat.

Het atelier vooraan indestraat

Het atelier paalt aan hethuis enisvooraan in destraat galegen.·Het bestaat uil een rurnebegane grand en uiteen zolder onder een cudgebinte, datonlangs volledig werd uitelkaar gehaald enweder opgebouwd op hetogenbli< van dein1998 uitgevoerde werken.

Het gebouw achteraan hetperceel

Het klein gebouw bestaat undie niveaus: een vanuit dekoer toegankelijke gewetfde kelder, een kamer opde benedenverdiepingen een kamer opzolder. Debepleisterde gevel isvoorzien van een deur en van twee kleine vensters en isbekroond door eeneenvoudig aandak. Twee ankers inI-vorm structureren hetniveau terhoagte van devlcer van de verdieping.

Van binnen zi;, de trap (analoog aan datvan hethuis), debinten endebalken, alsook hetkeldergeweWin zeer goade staat.

Bovenstaande beschrijving is niet volledig en geeft weer wat thans gekend is. Eventuele proefboringen in het kader vanwerken zouden andere elementen aan hat licht kunnen brengen die bijdragen tot de historische, esthetische ofarchitecturale waarde van hetgebouw. Metaldus ontdekte elementen dient rekening gehouden te worden in demate datzebijdragen totvoornoemde waarde.

Belang van hetgoed volgens decriteria, bepaald in artikel2, 10 van deordonnantie van 4maart 1993 inzake hetbehoudvan het onroerende erfgoed:

Historische enesthetische waarde:

De Bijstandsstraat bevndt zich in een centrumwijk die erg telijden had onder het bombardement van deVil1eroy ;'1695. Van 13tot 15 augustus 1695 bombardeerden Franse troepen onder leiding van maarschalk de ViUeroy de stad gedurende 48 uur,waarbij bijna 4000 huizen vemield werden, wat overeenkomt met sen derde van debebouwde oppervlakte.

De heropbouw van het Brussels stadscentrum na deze catastrofe is een der belangri~ste gebeurtenissen in destedenboowkundige geschiedenis van destad,

Van de4000 herbouwde huizen zijn er thans minder dCIl 100 waarvan de gavel niet ingrij:>end verbouwd werd. 8ehalve degebouwen van deGrote Markt en deonlangs beschennde gebouwen i1 de Vrije Gemeente iseen groat aantal gebou\mn uitdeperiode van deheropbouw niet beschermd.

Het isvan groat belang spoedig tezorgen voor beschenning van diterigoed, dat Brussel toteen van de grate voorbeelden vanheropbouw in de17de en de1800 eeuw, naast Landen nadebrand n 1666, Rennes na debrand in 1720 en Lissabon na deaardbeving van 1755.

De Bijstandsstraat heette totopdetweede helft van de19do eeuw Hoek van deVerversstraat. De hoek van deVervers began inde Verversstraat en vonnde een haakse knik om de Steenkolenmarkt te vervoegen ( de knik bevond zich ter hoagte van dehuidige laan). Ter hoogte van deze knik bevond zich een kleine plaats (cfr.G. ABEELS, LaSenn,e, 1983).

Op het kadastraal plan "POppA van 1866 kwamen ditgebouw enzijn bijgebouw overeen met nummers 55en 57van deHoek vandeVerversstraat

Het gaat om een perfect coherent en opmerkelijk geheel van een karakteristieke stedenbouw u~ de17de en de1800 eeuw. Hethuis, het aanpalend atelier enhetklein gebouwachteraan in dekoer (waarschijnlijk een oude keuken) vormen een als zodanig instand tehouden geheel, dank zijdeuitbreiding van detotdegevels en de daken vooraan indestraat beperkte bescherming.

De goade bewaring van debinnenste elementen van deverschillende gedeelten van het gebouw ( geweWde kelders, balken enbinten van deplankiers, wenteltrappen en gebinten) pleiten voor een bescherming van hetgOOeer van deze gebouwen( binnenen bu~en) als getuige van dearchitectuur van de17de eeuw optechnisch en esthetisch vlak.

Gezien om teworden gevoegd bijhet besluit van ~05~ .2002De Minister-Voorzitter van de Brusselse Hoofdsted jke Regering, be st met Plaatselijke Besturen, Ruimtelijke Ordening,Monumenten en Landschappen, Stadsvemieuwing en etenschappeli.i< 0 derzoek,

/~

De Staatssecretaris bijhetBrusselse Hoofdstedelijk Gewest belast me uintelijke Ordening, Monumenten en Landschappenen Bezoldigd Vervoer van Personen,

,:~ '~ -06- 2002

ANN°EXE II A L'ARRETE DUGOUVERNEMENT DE LA REGION DEBRUXELLES-CAPITALE ENTAMANT LAPROCEDURE D'EXTENSION DECLASSEMENT COMME MONUMENT DELA TOTALITE DE L'IMMEUBLE ET SONANNEXE SEPARES PAR UNE COuoR SISRUE DU BON SECOURS 9-11 ET DE SONANNEXE DANS LA COUR A BRUXELLES

DELIMITATION DE LA ZONEDE PROTECTION

BIJLAGE II VAN HET BESLUIT VAN DEBRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKEREGERING HOUDENDE INSTELLINGVAN DE PROCEDURE TOT UITBREIDINGVAN DE BESCHERMING ALSMONUMENT VAN DE TOTALITEIT VANHET GEBOUW EN VAN ZIIN DOOR ·EENKOER GESCHEIDEN AANBOUW,GELEGEN BIJSTAN"DSSTRAAT 9-11 TEBRUSSEL

A.FBAKENING VANDE VRIJWARINGSZONE

Ob/et flu dassementTe beschennen zone

Zone "go/e d. protectionW.""ljlc. vrljworingszone

~~~20 Ech.II•• schoolmf

Vu pour etre annexe al'arrete du 16 -.05- 2002 Gezien om te worden gevoegd bij het besluit van 16 -05- 2002Minister-Voorzitter van de Brusselse Hoofdstedelijke

egering, belast met Plaatselijke Besturen, Ruimtelijkedening, Monumenten en Landschappen,

tadsvemieuwing en Wetenschappelijk Onderzoek,

eDONNEA