70
LA SÉDATION- ANALGÉSIE 04 /2015 LIGNES DIRECTRICES

La sédation-analgésie CMQ

Embed Size (px)

Citation preview

  • LA SDATION- ANALGSIE

    04/2015LIGNESDIRECTRICES

  • Publication du Collge des mdecins

    du Qubec

    CollgedesmdecinsduQubec

    2170,boulevardRen-LvesqueOuest

    Montral(Qubec)H3H2T8

    Tlphone:514933-4441ou

    1888MDECIN

    Tlcopieur:514933-3112

    SiteWeb:www.cmq.org

    Courriel:[email protected]

    Coordination

    Servicedescommunications

    Graphisme

    FrancisBernier

    Rvision linguistique

    OdetteLord

    Cedocumentprconiseunepratique

    professionnelleintgrantlesdonnes

    scientifiqueslesplusrcentesau

    momentdesapublication.Cependant,

    ilestpossiblequedenouvellesconnais-

    sancesscientifiquesfassentvoluerla

    comprhensionducontextedcritdans

    cedocument.

    Leprsentdocumentestvalidedansla

    mesureoaucunedispositionlgislative

    ourglementaireleffetcontraireou

    incompatiblenestsusceptibledele

    modifieroudelaffecterdirectementou

    indirectement,etce,dequelquefaon

    quecesoit.

    La reproduction est autorise condition

    que la source soit mentionne.

    Dptlgal:2etrimestre2015

    BibliothqueetArchivesnationales

    duQubec

    BibliothqueetArchivesCanada

    CMQ:ISBN978-2-9815140-0-4(PDF)

    OIIQ:ISBN978-2-89229-654-9(PDF)

    OPIQ:ISBN978-2-9815269-1-5(PDF)

    CollgedesmdecinsduQubec,

    Ordredesinfirmiresetinfirmiersdu

    QubecetOrdreprofessionneldes

    inhalothrapeutesduQubec,

    avril2015

    Note:Danscettepublication,lemasculin

    estutilissansprjudiceetseulement

    pourfaciliterlalecture.

    2440

    http://www.cmq.orgmailto:[email protected]?subject=

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 03

    Membres du groupe de travail pour la rdaction de lignes directrices conjointes en sdation-analgsie

    COMIT DE RDACTION

    SERGEDUPONT,M.D.,Directionde

    lamliorationdelexercice,Collge

    desmdecinsduQubec

    SUZANNEDURAND,inf.,M.Sc.inf.,

    DESS(biothique),directrice,Direction,

    Dveloppementetsoutienprofessionnel,

    Ordredesinfirmiresetinfirmiers

    duQubec

    MICHELGARNER,M.D.,urgentologue,Hpital

    duSacr-CurdeMontral

    CLINEGLINAS,inf.,M.Sc.,Ph.D.,professeure

    agrge,coledessciencesinfirmiresIngram,

    UniversitMcGilletchercheure,Centrede

    rechercheensciencesinfirmiresetInstitut

    LadyDavis,Hpitalgnraljuif

    MARGARETJEANHAIG,M.D.,

    anesthsiologiste,CHUSainte-Justine

    FRANOISHBERT,inh.,HpitaldeLaSalle

    LISEMORIN,M.D.,anesthsiologiste,Hpital

    Pierre-Boucher

    JRMEOUELLET,inf.,M.A.,infirmier-

    conseil,Direction,Dveloppementetsoutien

    professionnel,Ordredesinfirmireset

    infirmiersduQubec

    JOSEPARENT,M.D.,gastro-entrologue,

    prsidentedelAssociationdes

    gastro-entrologuesduQubec

    MARISETTREAULT,inh.,M.A.,coordonnatrice

    audveloppementprofessionnel,Ordre

    professionneldesinhalothrapeutesduQubec

    REMERCIEMENTS

    Lecomitderdactionremercielespersonnes

    suivantespourleurcontributionlaversion

    prliminairedudocument.

    NicoleBertrand,inh.,CHUSainte-Justine Maria-HelenaDias,chargeduprojetde

    dploiementpourleprojetpilotePQDCCR,

    CentreuniversitairedeSantMcGill,Hpital

    gnraldeMontral

    MichelDussault,inh.,CliniquedechirurgieesthtiqueYvanLarocque

    FrdricGrondin,inf.M.Sc.,conseillercadreclinicien,ProgrammeclientleSoinsmdi-

    cauxspcialiss,Centrehospitalieruniversi-

    tairedeSherbrooke

    milieLavalle,inf.M.Sc.,conseillreclini-cienneensoinsinfirmiers,DSIPSSS,associe

    auprogrammeclientleSantdelafemme

    etdelenfant

    FrancineLeHouillier,inh.,CHUdeQubec MichleMarchand,M.D.,Directiongnrale,

    CollgedesmdecinsduQubec

    DanileNormandin,inf.M.Sc.,conseillreclinicienneensoinsinfirmiers,Soinsambu-

    latoiresenmdecine,Directiondessoins

    infirmiers,HpitalMaisonneuve-Rosemont

    FranceSt-Jean,inh.,DESSenenseignement,CollgedeRosemont

    JohanneSolari,inh.,CHUSainte-Justine

    Ainsiquelesdiffrentsordresetassociations

    consults.

  • Table des matires

    06/Introduction

    08/Chapitre 1 : Patient adulte

    08/

    1.1Dfinition,objectifset

    clientlecible

    11/Volet organisationnel

    11/

    1.2Comptences

    professionnelles

    11/

    1.3Ressourcesmatrielles

    15/Volet professionnel

    15/

    1.4Prsdation-analgsie

    15/

    Slectiondespatients

    15/

    valuationdespatients

    17/

    Consentement(rsum)

    19/

    Directivesetconseils

    20/

    1.5Persdation-analgsie

    20/

    Approchepharmacologique

    25/

    Surveillanceclinique

    29/

    1.6Postsdation-analgsie

    30/

    1.7Documentationdessoins

    ettenuededossiers

    32/Chapitre 2 : Patient

    pdiatrique

    32/

    Prambule

    32/

    2.1Objectifsetclientle

    cible

    35/Volet organisationnel

    35/

    2.2Comptences

    professionnelles

    35/

    2.3Ressourcesmatrielles

    36/Volet professionnel

    36/

    2.4Prsdation-analgsie

    36/

    Slectiondespatients

    37/

    valuationdespatients

    37/

    Consentement(rsum)

    37/

    Directivesetconseils

    38/

    2.5Persdation-analgsie

    38/

    Approchepharmacologique

    38/

    Approchenon

    pharmacologique

    39/

    Surveillanceclinique

    43/

    2.6Postsdation-analgsie

    43/

    2.7Documentationdes

    soinsettenuededossiers

    44/Conclusion

    45/Annexe I Dfinition

    de lanesthsie gnrale

    et des niveaux de

    sdation-analgsie selon

    lAmerican Society of

    Anesthesiologists (ASA)

    46/Annexe II Information

    complmentaire - lectures

    dintrt

  • Table des matires

    47/Annexe III Procdures,

    protocoles ou algorithmes

    48/Annexe IV valuation des

    voies ariennes suprieures

    au moyen du score de

    Mallampati

    49/

    Annexe V Outil dvaluation de

    lapne obstructive

    du sommeil (AOS)

    adapt la consultation

    pranesthsique/sdation-

    analgsie.

    50/Annexe VI Anamnse :

    aide mnmotechnique

    51/Annexe VII Examen

    physique : aide

    mnmotechnique

    53/Annexe VIII Le

    consentement

    57/Annexe IX- valuation de

    lefficacit de la sdation

    (exemples)

    59/Annexe X valuation de

    lefficacit de lanalgsie

    (exemples)

    61/

    Annexe XI Fiche informative sur lutilisation

    de la naloxone et du

    flumaznil

    63/Annexe XII Consignes

    pour la surveillance

    domicile au moment du

    dpart

    66/Rfrences

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 06

    INTRODUCTIONLesprsenteslignesdirectricesremplacentcellesduCollgedesmdecinsduQubec(Utilisation de la sdation-analgsie2009)etleguidedepratiquecliniquedelOrdreprofessionneldesinhalothrapeutesduQubec(La sdation-analgsie2009).EllesonttlaboresconjointementparleCollgedesmdecinsduQubec(CMQ),lOrdredesinfirmiresetinfirmiersduQubec(OIIQ)etlOrdreprofessionneldesinhalothrapeutesduQubec(OPIQ)etellesontpourobjectifdharmoniserlapratiquecliniquedelasdation-analgsie.

    Ellesconcernentsurtoutlesinterventionsdiagnostiquesouthrapeutiqueseffectuessoussdation-analgsiedeniveauminimalmodrchezdespatientsclasssprincipalementdanslescatgoriesASAPhysicalStatus1et2etsouscertainesconditionsdecatgorieASAPhysicalStatus3et4.Lasdation-analgsiedeniveauprofondetlanesthsiegnralenefontpaslobjetdecettepublicationetdoiventtrepluttralisesdansdestablissementspossdanttouteslesinstallationsetlesressourcesprofessionnellesayantlexpertiserequisepourassurerunepriseenchargeoptimaleetscuritaire.

    Ellesdcriventlensembledesconditionsexigeslorsquelonprocdeuneinterventiondiagnostiqueouthrapeutiquesoussdation-analgsiequecesoitpourunadulteouunenfant.Ellessontconuesdanslebutdoffrirdesrecommandationsvisantundegroptimaldescurit,notammentencequiconcernelvaluation,lasurveillanceclinique,ycomprislemonitorageetlamdication,peu importelendroitolasdation-analgsieesteffectue.Ellesdcriventgalementlescomptencesprofessionnellesncessairespourlaralisationdunesdation-analgsieoptimaleetscuritaire,lesressourceshumainesetmatriellesrequises,lamarchesuivre,lesprcautionsrelativesaubien-treetlascuritdupatient,ainsiqueleslmentsquidoiventtreinscritsaudossier.

    Ellesonttconuespourquelesmembresdechacundesordrespuissentfacilementsyreconnatre,selonlesmodalitsquiencadrentlexercicedeleurprofessionrespective,dansuncontextedepratiqueinterprofessionnelle.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 07

    Puisquelenfantpossdedescaractristiquesquiluisontpropres,unesectionparticulireluiestconsacre.

    Entouttemps,nousdevonsrecourirlasdation-analgsieaveccirconspectionetprudence.Lvaluationdupatient,ladministrationdelamdicationetlasurveillancecliniquedoiventtreeffectuesaveclammerigueurquepourlanesthsiegnrale.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 08

    Chapitre 1/ Patient adulte

    1.1DFINITION,OBJECTIFSETCLIENTLECIBLE

    Lasdation-analgsieestuneprocdurequisedfinitcommetantladmi-nistrationdemdicamentsoudesubstancesservantaltrerleniveaudeconsciencedunepersonne,saperceptiondeladouleuretsatolrancelen-vironnement,toutenluipermettantunerponselastimulationverbaleoutactileetlemaintiendunefonctioncardiaqueetventilatoireadquateentouspoints(OPIQ,2009).

    Ellepermetdoncdemieuxtolreruneinterventiondiagnostiqueouthrapeu-tiquedefaonscuritaire.Certainspatientsrequerrontsurtoutunesdation,dautresuneanalgsieet,laplupart,lesdeuxlafois.Lesmdicamentsetlaprocdureutilissdpendrontprincipalementduniveaudesdationetdanal-gsiedsir,selonlanatureetladuredelinterventiondiagnostiqueouthra-peutiqueetselonlescaractristiquesdupatient.Dailleurs,lesbesoinsparticu-liersdupatientdoiventtreprisenconsidration.

    Lesobjectifsvissparlasdation-analgsielorsduneinterventiondiagnos-tiqueouthrapeutiquesontdassurerlascuritetlebien-tredupatientetdepermettreuneinterventiondiagnostiqueouthrapeutiquedequaliten:

    a. fournissantuneanalgsie,unesdationetuneamnsieadaptes;

    b. contrlantlescomportementsmoteursnuisibleslinterventiondiagnostiqueouthrapeutique;

    c. minimisantlesrponsespsychologiquesdfavorablesassociesauxinterventionsdiagnostiquesouthrapeutiquesdouloureusesouanxiognes.

    Laslectiondespatientspourlasdation-analgsieestfondesurlvaluationcliniquedeleurtatdesant.cettefin,ilestrecommanddutiliserlaclassi-ficationdeltatphysiquedupatientquelontrouvedansletableaudelapagesuivante.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 09

    Classification tatdesant

    ASAPhysicalStatus1 Patientenbonnesant.

    ASAPhysicalStatus2Patientatteintduneaffectionsystmiquelgre.

    ASAPhysicalStatus3Patientatteintduneaffectionsystmiquegrave.

    ASAPhysicalStatus4Patientatteintduneaffectionsystmiquegravequireprsenteunemenaceconstantepoursavie.

    ASAPhysicalStatus5Patientmoribondquinesurvivrapasmoinsduneintervention.

    ASAPhysicalStatus6Patientdclarentatdemortcrbraledontlesorganesonttprlevsdesfinsdedon.

    Tableau 1Classification de ltat physique du patient selon lAmerican Society of Anesthesiologists (ASA) (ASA Physical Status Classification System), [En ligne] (Notre traduction)

    Ainsi,lorsquelasdation-analgsieestraliseparunmdecin,sanslacolla-borationdirectedunmdecinayantuneformationreconnueenanesthsio-logieouenranimationcardiorespiratoireavance,lesinterventionsdiagnos-tiquesouthrapeutiquesdoiventtrerservesprincipalementauxpatientsclasssdanslacatgorieASAPhysicalStatus1ouauxpatientsatteintsduneaffectionsystmiquelgre,classsdanslacatgorieASAPhysicalStatus2.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 10

    Notonsque,dansdessituationsparticuliresetjustifiesaudossiermdi-cal,lasdation-analgsiepeuttreeffectuechezlespatientsstablesdecatgorieASAPhysicalStatus3et,exceptionnellement,decatgorieASAPhysicalStatus4.Toutefois,elledoitltredansdestablissementsayantlesinstallationsrequises.Elledevraittreeffectueparunequipeayantlescomptencesncessairespourassurerunesurveillancecliniqueopti-male,unepriseenchargeventilatoireetuneranimationcardiorespira-toireavanceetrapidementdisponible.Deplus,cespatientsdoiventfairelobjetdunevaluationindividualiseetplusapprofondie.

    Laprofondeurdelasdationetleniveaudanalgsierecherchensdation-analgsiedoiventcorrespondreauxniveauxpermettantlatteintedesobjectifsvissettremesurslaidedchellesstandardises,validesdeprfrenceetadaptesaucontexteetlaconditiondupatient.Lesniveauxdesdation-analgsievisstelsquedfinisdanslaclassificationdelASA(Adaptdel'AmericanSocietyofAnesthesiologists.ASAHouseofDelegate,2014a)(annexeI),doiventcorrespondentlunoulautredesdeuxniveauxsuivants(CMQ,2009):

    sdationminimaleouanxiolyse,olapprhensiondupatientestdiminue,sanschangementdesonniveaudeconscienceetsansaltrerlapermabilitdesvoiesariennes,laventilationetlafonctioncardiovasculaire;

    sdationmodre,olarponseauxstimuliverbauxoutactileslgersestvolontairesansaffecterlapermabilitdesvoiesariennes,laventilationspontaneetlafonctioncardiovasculaire.

    Notonstoutefoisquelquipesoignanteparticipantlaprocduredoitconnatreleniveaudesdation-analgsiegnralementncessairepouruneinterventiondonne.Demme,elledoittreprparegrerlepassagemomentanunniveaudesdationsuprieurceluiquiatplanifi(cest--direplusprofondqueprvu),cequipeutsurvenirentouttempslorsdelinterventiondiagnostiqueouthrapeutique.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 11

    Volet organisationnel

    1.2COMPTENCESPROFESSIONNELLES

    Considrantquelasdation-analgsiesinscritdansunepratiquedecollabo-rationentrelemdecinetdautresprofessionnelsdelasant(infirmiresetinhalothrapeutes),ilimportedeprciserquuneutilisationjudicieusedeleurscomptencesestdemisepourassurerlaqualitetlefficiencedessoins.Ainsi,tousdoiventavoirlesqualificationsrequisesdansledomainedelasdation-analgsie.

    Deplus,lquipesoignantequiraliseuneinterventiondiagnostiqueouthra-peutiquesoussdation-analgsiedoit:

    a. treenmesuredvalueradquatementlaconditiondesantdupatientetdenassurerlasurveillanceclinique;

    b. connatreetutiliserjudicieusementlamdicationainsiquesesantagonistes;

    c. possderlesconnaissancesetlescomptences1ncessairespourintervenirensituationdurgencetellequelaranimationcardiorespiratoire2(deprfrenceensoinsavancs);cest--dirematriserenprioritlestechniquesdelapriseenchargedelaventilation,dumassagecardiaqueetdelamdicationassocie;

    d. avoirlexpertiserequise,selonlaclientleviseetlinterventiondiagnostiqueouthrapeutiqueraliser.

    1.3RESSOURCESMATRIELLES

    1/LOCAUX

    Lamnagementdeslocauxdoitpermettrederaliserdefaonadquateetentouttempsuneranimationcardiorespiratoireainsiquunevacuationdurgence,lecaschant.Entreautres,lasuperficiedoitpermettreaupersonneldecircu-lerlibrement,lclairagedoittresuffisant,lematrieldurgence(p.ex.:derani-mation)doittrefacilementaccessibleetentreposdansunlieuconnudetous.

    Selonlesmodalitsdefonctionnementetletypedinterventiondiagnostiqueouthrapeutiquepratiqu,ilestdusagededisposerdunesalledercupra-tionoudobservation.

    1Onentendparconnaissancesetcomptencesquellessoientmisesjourselonlesrecommandationsenvigueur.2Onentendparcertificationenranimationcardiorespiratoirelesformationssuivantes: Ranimationcardiorespiratoiredebase:Soinsimmdiatsenranimation(SIR)pourprofessionnelsdelasantoulquivalent; Ranimationcardiorespiratoireavance:Soinsavancsenranimationcardiovasculaire(SARC)oulquivalent.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 12

    Pourinformationcomplmentaire(annexeII):Procdures et interventions en milieu extrahospitalier(CMQ,2011).

    2/QUIPEMENT(INTRAETEXTRAHOSPITALIER)

    OBLIGATOIRE

    Enplusdumatrieldirectementlilinterventiondiagnostiqueouthrapeu-tiquejustifiantlasdation-analgsie,ondoittrouverminimalementlquipe-

    mentsuivant.

    Danslasalle:

    tabledexamen,civireoutabledechirurgie; tablepourlesinstruments; solutsetmatrielncessairepourlinstallationetlemaintiendunevoie

    endoveineuse; saturomtre(oxymtredepouls);

    Lemonitoragedelasaturationenoxygnepermetlvaluationdeloxy-gnation(dtectionprcocedunehypoxmie),maisilnepeutpasdtecterprcocementuneobstructiondesvoiesariennessuprieures(AmericanSocietyofAnesthesiologists,2012).

    stthoscope; sphygmomanomtreouappareilautomatisnoninvasifpourlaprisedela

    pressionartrielle; sourcedoxygnecomprim,enquantitsuffisantepourenpermettre

    ladministrationundbitde15litresparminutependant60minutesetlematrielncessaireloxygnothrapie;

    appareilaspirationpouvantgnrerunepressionngativede4060mmHgouunecapacitdeflotde100litresparminuteetlematrielncessairelaspiration;

    lematrielncessairelapriseenchargeventilatoire,entreautresranimateurmanuelautogonflable(Ambubag),masque,canulesnasoetoropharyngesdetaillesvaries;

    Ce matriel doit tre disponible porte de la main.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 13

    appareildalimentationlectriquedesecourspourlefonctionnementdesquipementsdurgence.

    Peuttrelextrieurdelasalle(maisfaciledaccsetrapidementdisponible):

    armoirefermepourentreposersouscl,aubesoin,lematrieletlessubstancescontrles,ainsiquelesbenzodiazpines;

    matrielncessairelintubationendotrachale,entreautres,sondesendotrachalesetlamesdelaryngoscopedetaillesvariesainsiquedesalternativeslintubationdifficile(p.ex.:outilsextraglottiquestelsquemasqueslaryngs);

    dfibrillateurcardiaque(deprfrenceundfibrillateurexterneautomatis[DEA]);

    pharmacie(trousseouchariot)contenantlesmdicamentsncessairesautraitementdessituationsdurgencetellesque:surdosageauxopiodesouauxbenzodiazpines,urgencecardiaque,ractionallergique,crisedasthme,criseconvulsive,chocvagal,hypoglycmie,etc.

    RECOMMANDSELONLASITUATION

    moniteurcardiaque:danscertainscasbiendfinis,lemonitoragecardiaquepeuttrerecommandouobligatoire(tableau3);

    capnographe:danscertainscasbiendfinis,lemonitorageduCO2peuttre

    recommandouobligatoire(tableau3).LemonitorageduCO

    2permetdidentifierprcocementlescomplications

    telleslasdationexcessive,lhypoventilationetlapne,enplusdepermettredemieuxcontrlerleniveaudesdationenfonctiondelinterventiondiagnostiqueouthrapeutiqueralise.Sonutilisationpermetgalementdesuivrelemonitorageventilatoire.Celaestparticulirementapproprilorsquilnexistepasdantagonisteslamdicationutilise(p.ex.:propofol).

    OPTIONNEL

    moniteurdetempratureetdispositifderchauffementdupatient,selonlepatientetladuredelintervention;

    systmedantipollution(vacuationduprotoxydedazote),silyalieu; analyseurdoxygnelorsquunmlangeestutilis(p.ex.:O

    2etprotoxyde

    dazote); stthoscopeprcordialouprtrachalpourcouteencontinu.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 14

    Lensembledecesquipementsdoittreadaptaupatient.Ilsdoiventtreentatdefonctionneretlesattestationsdesvrificationspriodiquesdoiventtreconservesdansunregistreprvucettefin.

    Pendantlaprocduredesdation-analgsie,lesprofessionnelsdoiventrespecterlesrglesdeprventionetdecontrledesinfections.

    Uneprocdurerelativeauxsituationsdurgence(annexeIII),laccsauxser-vicesdurgenceprhospitaliersetdetransfertselonuneententeintertablisse-mentsdoittrelabore,maintenuejour,facilementdisponible,enseignetoutlepersonneletfairelobjetdunrappelauprsdecederniersurunebase

    priodique.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 15

    Volet professionnel

    1.4PRSDATION-ANALGSIE

    SLECTIONDESPATIENTS

    Laslectiondespatientsdoittenircomptenotammentdelvaluationdesvoiesariennesetdeltatdesantgnraldupatient,quiaurontmisenvi-dencelaprsenceoulabsencedindicateursdepossiblescomplicationslorsdelasdation-analgsie.Ilexistedeuxtypesderisquesensdation-analgsie:lesrisquesprvisibles(difficultpotentiellelielagestiondesvoiesariennesouinstabilitdupatient)etlesrisquesimprvisibles(incident/accident,erreurhu-maine,etc.).Unevaluationinitiale(histoire,examenphysique)adquateavantlinterventiondiagnostiqueouthrapeutiquediminuedetelsrisques.

    partirdelensembledesvaluationseffectues,lemdecinslectionnelespatientsaptesrecevoirunesdation-analgsieselonnotamment:

    lesfacteursderisqueidentifislasuitedelvaluation(cardiovasculaire,respiratoire,hpatique,neurologique),delapossibilitdegrossessechezlafemmeengedeprocreroudelinterventiondiagnostiqueouthrapeutiqueenvisage;

    lvaluationdesvoiesariennessuprieures(annexeIV)afindeprciserlerisquedassistanceventilatoireetdintubationdifficile;

    lesantcdentsanesthsiquesetchirurgicaux,afindidentifierlescomplicationspotentielles;

    lescomorbidits,dontlestroublesrespiratoiresdusommeil(annexeV); lamdicationouautressubstances(prescritesouenventelibre)afin

    didentifierlesrisquesdinteractionsaveclesmdicamentsutilisslorsdelinterventionoudelasdation-analgsie;

    linterventiondiagnostiqueouthrapeutiquequipourraitncessiterunesdation-analgsiedunniveausuprieurceluidontilestquestiondansceslignesdirectrices;

    lescaractristiquespropresaupatient(fonctionscognitives,isolementsocial,autonomie,etc.).

    VALUATIONDESPATIENTS

    Cettevaluationdoitsefairepeudetemps(moinsde3mois,enlabsencedechangementnotabledanslaconditioncliniquedupatient)avantlaprocduredesdation-analgsieetdoitnotammentprcisercequisuit.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 16

    LANAMNSE:

    Lerecoursuneaidemnmotechniquepeuttreutilisafindestructurer

    lvaluationetdesassurerquecelle-cisoitcomplte(annexeVI).

    raison(s)deconsultationethistoiredelamaladieactuelle; antcdents; ractionantrieurelasdation-analgsie,lanesthsieetlachirurgie; allergies; momentdudernieringesta(prciserletypeetlaquantit); mdicationetautressubstances(prescritesounon); prmdicationreue(p.ex.:administrationdemorphinechezunpatienten

    attenteduneinterventiondiagnostiqueouthrapeutique); habitudesdevie(tabac,alcooloudrogues); troublerespiratoiredusommeiletlathrapieassocie.

    LEXAMENPHYSIQUE:

    Lexamenphysiquedesvoiesariennessuprieurescherchemettreenvi-dencecertainscritresreconnuspourtreassocisuneassistanceventila-toiredifficile,quipeutsurvenirdanslecasdunniveaudesdationpluslevqueceluivis.

    Lerecoursuneaidemnmotechniquepeuttreutilisafindestructurerlvaluationetdesassurerquecelle-cisoitcomplte(annexeVII).

    Lexamenphysiquedoittreadaptchaquepatientetporternotammentsurdeslmentstelsqueceux-ci:

    prsencedobsit; tteetcou:

    mobilitcervicalecompromise, coucourtoularge(circonfrence ), pathologieouanomaliedesvoiesariennessuprieures(p.ex.:masse

    cervicale); bouche:

    petiteouverture, dentition(p.ex.:bouchedente,dentsinstables,incisivesprominentes

    ouappareildentaire,malocclusionimportante).

    LescoredeMallampatimodifiestunoutilprivilgier(annexeIV).

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 17

    Unebonnevaluationdetouslesaspectsrelatifsaumaintiendelapermabilitdesvoiesariennesestessentielle.Deplus,chezlepatientsymptomatique(p.ex.:dyspne),cettevaluationdoittrecomplteparlauscultation cardiorespiratoire.Finalement,sidautresexamensdoiventtrefaits,leurchoixseraguidparlesproblmesmdicauxsous-jacents.

    Bienquelasdation-analgsieneprvoitnormalementpasdepriseenchargecompltedelaventilation(assistanceventilatoireouintubationendotrachale),ilestimportantdeffectuercettevaluation,puisqutoutmomentdurantlaprocduredesdation-analgsie,uneventilationassisteavecousansintubationendotrachalepeutsavrerncessairesilarespirationestcompromise.

    Lorsdesituationsparticuliresoucomplexes,lemdecindevraitconsulterunmdecinayantuneformationreconnueenanesthsiologieouenranimation

    cardiorespiratoireavance.

    CONSENTEMENT(RSUM)

    LelecteurdoitserfrerlannexeVIIIpourletextecomplet.

    SelonledroitenvigueurauQubec,ilestobligatoiredobtenirleconsentementdunpatientouduntiershabilitavanttouteintervention.

    LeCode civil du Qubectablitdesrglesgnralesconcernantleconsentementauxsoins,quisappliquentquelsquesoientlelieuetlanaturedessoinsdispenss.Onyfaitcependantcertainesdistinctionsselonquelepatientestapteounonconsentir,etselonquelessoinssontrequisounon

    parltatdesantdupatient.LaLoi sur les services de sant et les services sociaux (LSSSS)tablit,quantelle,lesrglesapplicablesentablissementenmatiredeconsentementauxinterventionschirurgicalesetlanesthsie.

    LeCode de dontologie des mdecinsstipulequelemdecindoitobtenirunconsentementlibreetclairdupatientavanttouteintervention;ilestprcisquelemdecindoitsassurerquelinformationpertinenteattransmise,faciliterlaprisededcisiondupatientetlarespecter.LeCode de dontologie

    des infirmires et infirmiersstipulequantluiquelinfirmireoulinfirmierdoitfournirauclienttouteslesinformationsrequiseslorsquelobligationdobtenirunconsentementlibreetclairincombelinfirmireoulinfirmier.IlnyapasdedispositiontouchantprcismentleconsentementdansleCode de

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 18

    dontologie des inhalothrapeutes du Qubec.Cependant,ilestprcisquenplusdesavisetdesconseils,linhalothrapeutedoitfournirsonclientlesexplicationsncessaireslacomprhensionetlapprciationdesservicesquilluirend.

    Touslesprofessionnelssontvidemmenttenusderespecterlesdispositionslgalesexistantesincluantleurcodededontologierespectifetlesnormesdepratiquetabliesparleurordreprofessionnel.Toutefois,laquestionseposedesavoircommentcesexigencesdoiventsappliquermaintenantqueplusieursinterventionsralisesautrefoisentablissementsonteffectuesendehorsdeceux-cietquelesprofessionnelspartagentcertainesactivitsettravaillent

    entroitecollaboration.

    Mmesilaloinelexigepastoujours,ilestrecommand:

    quelepatientdonneunconsentementcritlorsquilyasdation-analgsieetce,quelsquesoientlelieuetlanaturedessoinsprodigus;

    queleconsentementportelafoissurlasdation-analgsieetsurlinterventiondiagnostiqueouthrapeutiquequecettedernirepermet;

    quelinformationtransmiseaupatient,verbalementouparcrit,comprennelesrisquesdelasdation-analgsieetlesrisquesdelinterventionelle-mme;

    quelemdecin,ouleprofessionnelquiilaconfilatcheverseaudossierdupatientunenoteexplicativesurlesinformationsfourniesetleconsentementobtenu.

    Lobtentiondunconsentementlibreetclairdemeureuneobligationinhrentelinterventionmdicaleelle-mme.Ilrelvedoncdelaresponsabilitdumdecindesassurerdelatransmissiondelinformationpertinenteaupatientetdesacomprhensiondelanature,dubutetdesrisquesrelatifslintervention.Toutefois,latchedetransmettredelinformationcomplmentairepeuttreconfiedautresprofessionnelsetcellederecueillirlasignaturedunformulairedeconsentementdautresmembresdelquipedesoins.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 19

    DIRECTIVESETCONSEILS

    Avantdesubiruneinterventiondiagnostiqueouthrapeutiquesoussdation-analgsie,lepatientdoitrecevoirlesdirectivesncessaires,deprfrencedans

    undocumentcontenant,entreautres,lesrecommandationssuivantes:

    a. viterdeconsommertouteboissonalcoolise,drogueousubstanceenventelibre(moinsquellesoitprescrite)pouvantaltrerleniveaudeconscience24heuresavantetaprslinterventiondiagnostiqueouthrapeutique;

    b. observerunepriodedejenequisappliquetoutgeauxcaslectifs(nonurgents)etselonlvaluationdurapportrisque/bnficepourlescasurgents;

    c. suivrelesrecommandationsdumdecinquiprcisesilesmdicamentsprescritssurunebasergulirepeuventtreadministrscommelaccoutumeetquifaitpartdesexceptions(p.ex.:anticoagulant,psychotrope,etc.),silyalieu.

    Unesdation-analgsielgreolesrflexesdeprotectiondesvoiesariennessontprservsestpeususceptibledinduireuneaspirationducon-tenugastriquecontrairementunesdationplusprofonde.Ilesttoutdemmeraisonnabledepenserquelerisquedaspirationestdiminulorsquelestomacestvideetquunepriodedejeneavantlinterventiondiagnostiqueouthra-peutiqueestprfrable.Toutefois,danstouslescas,lurgencedelinterventionetleniveaudsirdesdation-analgsiedoiventtresoupessauregarddesrisquesassocisunjeneinadquat.Ainsi,ledlaientrelheuredudernierrepasetlemomentdelablessure/accidentdoittreprisenconsidrationpourestimerltatdejene,etce,enraisondelilusrflexe.

    Avantlasdation-analgsieduneinterventionnonurgente(lective),lepatientdoitrespecterlesdlaissuivants,selonlanatureetlaquantitingrede(Merchant,etcollab.,2014a):

    liquideclair(p.ex.:eau,jusdefruit[sanspulpe],thetcafnoir):jenede2heures;

    repaslger(p.ex.:paingrill+liquideclair):jenede6heures; repascomposdeviandeoudalimentsfritsougras:jenede8heures.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 20

    1.5PERSDATION-ANALGSIE

    APPROCHEPHARMACOLOGIQUE

    Ladministrationdetoutmdicamentncessitelobtentionduneordonnance

    faiteenvertudelarticle39.3duCode des professions du Qubec.Dailleurs,lameilleurefaondencadrerlapratiquedelinfirmireetdelinhalothrapeuteestladoptiondunprotocole/ordonnancecollectivecomprenantunventailthrapeutique,quilaisseplaceaujugementcliniquedesprofessionnels.Unteldocumentdoitparcontretreentrinparlesresponsablesmdicauxdeltablissement,quilsoitpublicoupriv.

    Soulignonslimportancedunaccsveineuxfonctionnelquifaciliteraladmi-nistrationdesagentssdatifsetanalgsiquesainsiquelestraitementspharma-cologiquesdescomplications.

    Lemdecin,linfirmireetlinhalothrapeutedoiventutiliserunemdicationquilsconnaissentetquiestreconnue.Rappelonsquilsdoiventtreenmesuredeprendreenchargetoutecomplicationpotentielle,ycomprislagestiondunpassagemomentanunniveaudesdation-analgsiesuprieurceluiquiatplanifi.

    Lechoixdelamdicationpeutvarierselonlasituationcliniqueetlesfacteurspropresaupatient.Parexemple,certainspatientsnetolrentpaslesdosageshabituelsouprsententdescontre-indications.

    Ilestimportantderetenirqueletitragedetoutemdicationdoittreprivilgietquesonadministrationdoitsefaireparpetitesdoses,defaonprogressive,jusqulobtentionduniveaudesdationetdanalgsiedsir,toutenlaissantscoulersuffisammentdetempsentredeuxdosespourquelemdicamentproduiseseseffets.

    Lesmdicamentsutilissensdation-analgsieontuneffetsynergique.Parexemple,lassociationdunebenzodiazpineavecunopiodeaugmentelesrisquesdedpressionrespiratoire.Leurdosagedoitdonctreajustenconsquence.Silobstructiondesvoiesariennes,lapneetlhypotensionsontlescomplicationslesplusfrquentesensdation-analgsie,ilfautretenirquecertainescomplicationspeuventtreparticulireslamdicationutilise.Citonstitredexemplelassociationlaryngospasmeetktamine.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 21

    Lorsquedesbenzodiazpinesoudesopiodessontadministrsparvoieintraveineuse,leursantagonistesrespectifs(p.ex.:flumaznil[Anexate],naloxone[Narcan])doiventtrerapidementdisponibles.Ilsserontutilissaumomentdunedpressionrespiratoireinduiteparlamdicationet non en prophylaxiechezlepatientstable.Ilesthabituellementprfrablederenverserdabordlagentsdatif,afindemaintenirintactleffetanalgsique.Silapermabilitdesvoiesariennesdemeurecompromise,ilseraalorsncessairederenverserleffetanalgsique.

    Ilfautserappelerqueladuredactiondesantagonistesestbieninfrieureladuredactiondumdicamentdevanttreneutralis.Parconsquent,larapparitiondeleffetindsirableestsurveillerchezlepatientquireoitunantagoniste.

    VoustrouverezuneficheinformativesurlutilisationdelanaloxoneetduflumaznillannexeXI.

    Lesdirectivesnoncesdansceslignesdirectricesnontpaspourobjectifdedcriredansledtaillamdicationutiliseensdation-analgsie,leursagents

    antagonistesetlesmdicamentsdurgence.Ilrevientaumdecindebienconnatrelamdicationetdechoisirunemdicationouunecombinaisondemdicamentsreconnue.Etilrevientauxprofessionnelsquilesadministrent

    debienlesconnatregalement(lmentsdesurveillanceclinique,techniquedadministration,effetssecondaires,interactions,contre-indications,seuilstoxiques,etc.)etdemaintenirjourleursconnaissancesdanscedomaine.

    PRINCIPALESCLASSESPHARMACOTHRAPEUTIQUESUTILISESENSDATION-ANALGSIE:

    Lalistedesmdicamentsabordsci-dessousnestpaslimitative.

    a. BenzodiazpinesProprits:anxiolytique,amnsique,hypnotique,relaxantmusculaireetanticonvulsivant.Ilfautprivilgierlesmolculescourtedemi-vie(p.ex.:midazolam[Versed]),enretenantquilfautajusterledosagechezcertainspatients(p.ex.:gsouaffaiblis)etlorsdelutilisationconcomitantedautresmdicamentsaffectantlesystmenerveuxcentral.Deplus,lademi-vie

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 22

    decesmdicamentspeuttreaugmentelorsdeleuradministrationenperfusioncontinue(context sensitive half-life).

    b. OpiodesProprits:analgsiqueetsdative.Lamorphineconstitueunopiodedontlefficacitestreconnue.Cependant,ellefavoriselalibrationdhistamine,cequipeutcauserdupruritetdelhypotension.Unedysfonctionrnalesvreentranelaccumulationdesesmtabolitesactifs.

    lefentanyl(Sublimaze)estunopiodesynthtiquepuissantetdecourteduredaction.Ilnedclenchepasdelibrationdhistamine(doncpeudeffethmodynamique).Ilfautcependantsemfierdesdoseslevesetdesinjectionsrapidesquipeuventprovoquerunerigiditmusculaireetunedpressionrespiratoire.

    lhydromorphone(Dilaudid)estunopiodesemi-synthtiquedontlesmtabolitesconnussontrarementproblmatiques.Moinsutiliseensdation-analgsie,elleestaumoins5foispluspuissantequelamorphine,cequiestparfoissous-estim.

    lampridine(Demerol)estunopiodesynthtiquepossdantunmta-boliteactifneurotoxique.Ellenesthabituellementpasrecommande.

    c. Anesthsiques gnrauxLemdecinquiprocdeuneinterventionsoussdation-analgsieenutilisantunoudesanesthsiquesgnrauxdoittreexprimentensdation-analgsieetenranimationcardiorespiratoire.Danslecascontraire,ildoitsassurerdelacollaborationdunmdecinayantuneformationreconnueenanesthsiologieouenranimationcardiorespiratoireavance.Parailleurs,lemdecindoitentouttempstresoutenuparunoudesprofessionnelsqualifis.

    propofol(Diprivan)Proprits:sdative,hypnotique,amnsique,anxiolytique.noterquilnaaucune proprit analgsique.

    Ilpossdeunedemi-viecourte,peuttrecumulatifetnapas dantago-niste.Ilnestpasrecommandchezlafemmeenceinteouquiallaite.Enrglegnrale,etselonletypedinterventiondiagnostiqueouthrapeu-tique,ilpeuttreplusjudicieuxdeladministrereninfusionIVpluttquenbolus.Ilpeutrapidementcauserunediminutionmarqueduniveaudecon-scienceetunedpressionrespiratoirepouvantconduiremomentan-

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 23

    mentuneanesthsiegnralenondsire.Lesprofessionnelsenplacedoiventtreenmesuredeprendreenchargeunetellesituation.LASA(AmericanSocietyofAnesthesiologists.ASAHouseofDelegates,2004b[Notretraduction])recommande,notamment,quelepatientquilonadministredupropofolreoivedessoinsenlienavecunesdationpro-fonde(niveaunonvisdansceslignesdirectrices)etqueleprofessionnel(nonanesthsiologiste)administrantlepropofolpossdelaformationthoriqueetpratiquencessairelidentificationetlapriseenchargedesvoiesariennesetdeschangementscardiovasculaires,quisurvien-nentchezunpatientvoluantversuntatdanesthsiegnrale(niveaunonvisdansceslignesdirectrices).

    Lorsquelepropofolestadministr,unprofessionnelhabilitdoittreattitr exclusivementlasurveillancecliniquedupatient(tableau2).Deplus,lutilisationduncapnographeetdunmoniteurcardiaqueestobligatoire(tableau3).

    ktamine(Ketalar)Proprits:sdativeetanalgsique.Utiliseenpdiatrieetchezladulte.Elleproduitaussiunebroncho-dilatationparfoissouhaitelorsdinterventionsdiagnostiquesouthra-peutiqueschezlespatientsasthmatiques.Ellesaccompagnedunelibra-tiondecatcholaminesetdeffetssympathomimtiques(augmentationdelasalivation).Ellepeutprovoquerdessymptmespsychotiquesoudescomportementsanormaux.Cessymptmespeuventnuirelvaluationdespatientssoussdation.Elleabaisseleseuilconvulsif.

    Lorsquelaktamineestadministre,unprofessionnelhabilitdoittreattitr exclusivementlasurveillancecliniquedupatient(tableau2).Deplus,lutilisationduncapnographeetdunmoniteurcardiaqueestobligatoire(tableau3).

    protoxydedazote(N2O)

    Proprits:gazsdatifetanalgsique.Actionanalgsiquesemblablecelledelamorphine.Ilpotentialiselesanalgsiquescentrauxetlesagentshypnotiquesetpeutaussidiminuerlesrservesenoxygnedupatient.Utilisencombinaisonavecloxygne.Ilpeutpolluerlenvironnementdetravail(voirnormesCSST).Ilpeuttre

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 24

    utilisenpdiatrie,chezladulteetchezlafemmeenceinte(saufaupremiertrimestre).

    Danslecasoleprotoxydedazoteestutilisencombinaisonavecunagentsdatifouunopiodeousilappareilutilispermetdemodifierlaconcentrationdoxygne,unprofessionnelhabilitdoittreattitr exclusivement lasurveillancecliniquedupatient(tableau2).

    dexmdtomidine(PrcdexMC)(Agonistealpha2-adrnergique)Proprits:sdative,analgsiqueetanxiolytique.Ladexmdtomidineenperfusionintraveineusecontinueestindiquenotammentpourlasdationdepatientsnonintubs,avantet/oupendantuneinterventionchirurgicaleoudautrestypesdinterventions.Necauseaucunedpressionrespiratoire,maispeutcauserunebradycar-dieetunehypotension.

    Lutilisationdedexmdtomidinedevraittrerserveaumilieuhospitalierouauxtablissementsayantlesinstallationsrequises.Elledevraittreadministreparunequipeayantlescomptencesncessairespourassurerunesurveillancecliniqueoptimale,unepriseenchargeventilatoireetuneranimationcardiorespiratoireavanceetrapidementdisponible.Lorsquedeladexmdtomidineestadministre,unprofessionnelhabilitdoittreattitr exclusivementlasurveillancecliniquedupatient(tableau2).Deplus,lutilisationduncapnographeetdunmoniteurcardiaqueestobligatoire(tableau3).

    noterquilestobligatoiredetenirunregistredessubstancescontrlesetdesbenzodiazpinescomportantdessignatures.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 25

    SURVEILLANCECLINIQUELasurveillancecliniquecomprendplusieurslmentsquiconcernentnotammentlessystmesrespiratoire,cardiaqueetneurologique.Elledoittenircompte,entreautres:

    delaconditiondupatientavantetpendantlinterventiondiagnostiqueouthrapeutique;

    delacomplexitdelinterventiondiagnostiqueouthrapeutiqueralise; delamdicationutilise(dose,dureetpicdaction,voieetvitesse

    dadministration,combinaisonetantagonistes);

    delassistanceapporteraumdecin.

    Lemdecinquipratiqueuneinterventiondiagnostiqueouthrapeutiquechezunpatientsoussdation-analgsiedoitcomptersurlaprsencedaumoinsunautreprofessionnelhabilitdumilieudelasant(infirmire,inhalothrapeuteouautremdecin)(annexeII).Entroitecollaborationaveclemdecinrali-santlintervention,ceux-ciassurentlagestiondelasdationetdelanalgsie,qui comprend, entre autres, la surveillance clinique du patient,responsabilitlaquelleilsdoivententouttempsseconsacrerenpriorit.

    Danscertainscas,leprofessionnelquiassure,en priorit,lasurveillancecliniquedupatientpeuttreappelassisterlemdecindanslaralisationdesonintervention.Cetteassistance,quidoitseffectuerdanslammepice,doittredetrscourtedure.Deplus,elledoitpouvoirtreinterrompuetoutmomentpourintervenirimmdiatementauprsdupatient,encasde

    complicationsoudebesoin.

    Parailleurs,lorsquecertainesinterventionsdiagnostiquesouthrapeutiquesncessitentuneassistancetechniquecontinuelleaumdecin,lajoutduntroisimeprofessionneldelasanthabilit(mdecin,infirmireouinhalothrapeute),attitr exclusivementlasurveillancecliniquedupatient,estrequis.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 26

    Tableau 2 Tableau rcapitulatif du nombre de professionnels habilits requis en sdation-analgsie - Clientle adulte

    Toutaulongdelaprocduredesdation-analgsie,lasurveillancecliniquedupatientdoittrecontinueetlacommunicationaveccelui-cimaintenue.

    Procderlasurveillanceclinique,cestvaluer,qualitativementetquantitative-ment,defaonsoutenueetencontinulensembledesparamtressuivants(liste

    nonlimitative)(tableau3):

    mesuredelapressionartrielle,dupouls3etdelarespiration4; lecturedelasaturationcapillaireenoxygne;

    Ilfautnoterquelatonalitdepoulsdoittreactiveentouttempsetsonniveaudoittreajustdefaontreentenduclairement.

    valuationdelefficacitdelasdation(valuationdelasdation/agitationetduniveaudeconscience)(annexeIX);

    valuationdelefficacitdelanalgsie(valuationdeladouleur),delanxitetdelaractiondupatientlinterventiondiagnostiqueouthrapeutique(annexeX);

    valuationdeltat,delacolorationetdelatempraturedelapeau; valuationdelapermabilitdesvoiesariennes; niveaudO

    2,deCO

    2etmonitoragecardiaque,selonlecas.

    3 Lepoulsdoittrevaluenfonctiondesafrquenceetdesonrythme.4 Larespirationdoittrevalueenfonctiondesafrquence,desonrythmeetdesonamplitudethoracique

    et,danscertainscas,selonlersultatdelauscultationpulmonaire.

    Nombredeprofessionnelshabilitsrequis

    2 Nombremimimalrequis

    3 Siutilisationdepropofol,ktamineoudedexmdtomidine

    3 SiutilisationconcomitantedeN2Oetdunagentsdatifoud'unopiodeousiconcentrationdeN2Omodifiable

    3 Sil'assistancetechniqueaumdecinestcontinuelle

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 27

    Tableau 3 Surveillance des paramtres cliniques en sdation-analgsie - Clientle adulte

    Paramtredesurveillanceclinique

    PatientNiveaudesdation

    MdicationInterventiondiagnostiqueouthrapeutique

    TA,RC5,RR6etsaturationdO

    2

    ObligatoireCheztouslespatients

    Niveaude:-sdation/agitation/conscience-douleur

    Obligatoire

    Cheztouslespatients

    NiveaudeCO2

    Selonlescaractristiquestitredexemple(etsanssylimiter)

    Selonleniveaudesdation

    Selonlamdication

    Selonladuredelintervention

    Obligatoire

    Accsindirectourestreintaupatient(p.ex.:IRM)

    PropofolDexmdtomidineKtamine

    Recommand

    ASA3ApneobstructivedusommeilMaladierespiratoireObsitmorbide

    Selonleniveaudesdation(p.ex.:valeur4surlchelledeRamsaymodifie*ouquivalent)

    Monitoragecardiaque

    Selonlescaractristiquestitredexemple(etsanssylimiter)

    Selonleniveaudesdation

    SelonlamdicationSelonladuredelintervention

    ObligatoireASA3Maladiecardiaque

    PropofolDexmdtomidineKtamine

    Interventiondiagnostiqueouthrapeutiqueprolonge(effetcumulatifdelamdication)

    Recommand

    Selonleniveaudesdation(p.ex.:valeur4surlchelledeRamsaymodifie*ouquivalent)

    *Ilnesagitpasdunelistelimitedessituationscliniques.DautressituationscliniquespeuventncessiterlemonitoragecardiaqueouduCO

    2.Ilrevientauxprofessionnelsdejugerdelasituationenfonctiondechaque

    patient.5 Lepoulsdoittrevaluenfonctiondesafrquenceetdesonrythme.6 Larespirationdoittrevalueenfonctiondesafrquence,desonrythmeetdesonamplitudethoracique

    et,danscertainscas,selonlersultatdelauscultationpulmonaire.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 28

    Lejugementcliniquedesprofessionnelsimpliqusestprimordial,etce,mmesilappareillageenplaceestcompletetfonctionnel.Unebonnecommunica-tionentrecesderniersestdoncessentielleafindebiencoordonnerlasdation

    etlanalgsieaveclinterventiondiagnostiqueouthrapeutique.Les alarmes (audibles et visuelles) de chaque appareil doivent tre en fonction et les paramtres ajusts aux caractristiques du patient et sa condition clinique.

    Ilfautsassurerdelatraabilitdelvaluationetdelasurveillancecliniqueeffectuesparunetenuededossiersconformeauxnormesenvigueur.Lesoutilsdvaluationutilissdoiventtresimples,standardiss,validsdeprfrenceetadaptsaucontexteetauxcaractristiquesdupatient,notam-mentpourlvaluationduniveaudesdation/agitation,deconscienceetdedouleur(annexesIXetX).

    Lafrquencedelamesuredecesparamtresetleurenregistrementdoiventtredtermins,entreautres,enfonctiondelamdicationetdelaconditioncliniquedupatient.

    Idalement,leprofessionneldoitlesdocumenter:

    avantledbutdelaprocduredesdation-analgsie; aprsladministrationdunagentdesdation-analgsieoudunantagoniste; aupicdactiondechacundesagentsadministrs; intervallesrguliers(p.ex.:5minutes)durantlaprocduredesdation-

    analgsie; intervallesplusrapprochslorsquelaconditioncliniquedupatientlexige; durantlapriodedercuprationetjusquauretourduniveaudeconscience

    initiale,selonlaconditioncliniquedupatient; aumomentducong.

    ILFAUTSAVOIRQUE...

    LaSocitcanadiennedesanesthsiologistes(SCA)indiquequelesdirectivesgnralesdesoins(ycomprislemonitorage)pourlasdationconscientesontlesmmesquepourlesautresformesdanesthsie[...](Merchant,etcollab.,2014b).Deplus,elleindiquequelecapnographeestrequislorsdesdation-analgsiedeniveaupluslev(p.ex.:Ramsay4-6)(Merchant,etcollab.,2014a,op. cit.).

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 29

    1.6POSTSDATION-ANALGSIE

    Lepatientestrisquededvelopperdescomplicationslasuitedelaprocduredesdation-analgsie,surtoutsicetteprocdureestdecourtedure(p.ex.:dpressionrespiratoire,hypotension).Eneffet,certainsmdicamentstelsquelemidazolametlefentanylneserontpascompltementliminssiladuredelinterventionestmoinsde30minutes.Dautresfacteurstelsquelemanquedestimulationoulabsorptionretardedunmdicament,peuventcontribuerunesdationprolongeourebond.

    Unedpressionrespiratoirepeutsurvenirjusquliminationcompltedumdicament.

    Parconsquent,jusqusondpart,lepatientdoittresouslasurveillancedunprofessionnelhabilitreconnatrelescomplicationsetintervenirrapidement,plusparticulirementpourmaintenirlapermabilitdesvoiesariennesetassurerlassistanceventilatoire.Lemdecinayantprocdlinterventionsoussdation-analgsieouunmdecindsigndoittredisponibleentouttempsafindepouvoirintervenirsansdlai,lecaschant.

    Rappelonsquelesappareilsdemonitoragedoiventtreenfonction,maisenaucuntempsilsneremplacentlasurveillancedirectedupatientparleprofessionnel.

    Lepatientdoitresterlasalledercuprationoudobservationpendant30minutesauminimumaprsavoirreuladerniredosedesdationoudanalgsieintraveineuse(Merchant,etcollab.,2014b,op cit.).

    Siunemdicationantagonisteatadministre,lepatientseragardsousobservationletempsncessaire(letempsseraaugmentde2heures[Merchant,etcollab.,2014b,op cit.]enfonctiondeltatcliniquedupatient)poursassurerquilnyapasdesdationrebond.

    Parmilescritresrespecteraumomentducong:

    voiesariennespermablesetventilationadquate; stabilitcardiovasculaireadquate; niveaudeconsciencedupatientrevenusontatinitial; douleurrsiduelletolrable,absenteoucommesontatinitial;

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 30

    mobilitrevenuesontatinitial; peuoupasdevomissements; patientoupersonneresponsabledupatientpeutcomprendrelesdirectives

    dedpart.

    Cescritresdoiventtrerespectsdefaonsystmatique.

    Lesprofessionnelsdoiventsassurerque,quandlepatientquitteltablis-sement,ilestaccompagndunadulteresponsableetquundocumentrelatifaucongcomprenantdesconsignesclairespourlasurveillancedomicile(p.ex.:quoifaireencasdurgence)leursoitremisetexpliqu(annexeXII).

    1.7DOCUMENTATIONDESSOINSETTENUEDEDOSSIERS

    Commepourtouteautreintervention,lesmmesnormessappliquentpourlardactiondesnotesensdation-analgsie.

    Enplusdeslmentsgnralementverssaudossier,celui-cidoitcontenirtouteslesinformationsrelativeslapriodepr,peretpostsdation-analgsie.Ainsi,leslmentssuivantsdoiventtredocumentsaudossierdupatient

    (listenonlimitative):

    1. lidentificationdesfacteursderisquelislinterventiondiagnostiqueouthrapeutiqueoulasdation-analgsie;

    2. lheuredudbutetdelafindelaprocduredesdation-analgsie,lheuredarrivelasalledercuprationoudobservation(sidiffrente)etlheuredudpart;

    3. lesordonnancesmdicalescompltes;4. lamdication:dosage,quantit,voie,vitesseetheuredadministration;5. laconcentrationouledbitdeloxygne(oudumlangegazeux)administr,

    lecaschant;

    6. lasurveillanceeffectue:a. lessignesvitauxaveclheuredeslectures,b. letauxdesaturationcapillaireenoxygneaveclheuredeslectures,c. leniveaudeCO

    2,lecaschant,aveclheuredeslectures,

    d. ladescriptionpriodiqueduniveaudesdation/agitationetdeconscience;lutilisationdunechelleestrecommande(annexeIX),

    e. ladescriptionpriodiqueduniveaudedouleur;lutilisationdunechelleestrecommande(annexeX),

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 31

    f. ladescriptiondetouteractiondfavorable,lecaschant,g. ladescriptiondeltatdupatientlafindelaprocduredesdation-

    analgsie,h. ladescriptiondeltatdupatientaumomentducongoularfrence

    unprotocole(critresdecong);7. lemonitorage:appareil,alarme,emplacement,lecaschant;8. leconsentement;9. unecopiedesrecommandationscritesremiseaupatientaumomentdu

    cong(annexeXII)oudfaut,unenoteattestantlaremisedecedocumentstandardis,dontunecopieestconserve;

    10. leprotocoleopratoire;11. lanotededpart;12. touteautreinformationjugepertinente(p.ex.:rsultatdauscultation,

    complication).

    Enfin,touslesprofessionnelsimpliqusdoiventsassurerdurespectdeleurrglementationounormesrespectivesenmatirededocumentationdessoinsetdetenuededossiers.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 32

    Chapitre 2/Patient pdiatrique

    PRAMBULE

    Puisquelenfantpossdedescaractristiquesquiluisontpropresetquivoluentenfonctiondesonstadededveloppement,ilestdoncopportundtablirdeslignesdirectricesparticulirescetteclientle.

    Ceslignesdirectricesvisentlesenfantsgsdeplusde3ans.

    Unesdation-analgsierussieamliorelaqualitdesexamensdemands,diminuelancessitderecourirdescontentionsphysiques,amliorelacollaborationetlaconfiancedelenfantetdesparentsquantauxsoinsprodigusetauxinterventionsdiagnostiquesouthrapeutiquesralises.

    Lasdation-analgsie(tousniveaux)enpdiatriedoittrerserveaumilieuhospitalierouauxtablissementsayantlesinstallationsrequises.Elledevraittreeffectueparunequipeayantlescomptencesnces-sairespourassurerunesurveillancecliniqueoptimale,unepriseenchargeventilatoireetuneranimationcardiorespiratoirepdiatriqueavanceetrapidementdisponible,etce,enraisonduniveaudesdationpluslevquiestgnralementncessaire.Ellecomportedesrisquessrieux,peuimporteltatdesantdelenfant.Lescomplicationslesplusfrquentessontlobstructiondesvoiesariennes,lapne,laspirationdescrtionsetlesvomissements.

    2.1OBJECTIFSETCLIENTLECIBLE

    OBJECTIFS

    Outrelesobjectifsdesdation-analgsiedfinispourlaclientleadulte(p.8),

    lasdation-analgsiepourlaclientlepdiatriquevisegalement:

    viteruntraumatismepsychologique; diminuerlanxitetlapeurdelenfantetdesparents; obtenirlacollaborationdelenfant.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 33

    CLIENTLECIBLE

    Enpdiatrie,leniveaudesdationrequisesttributairedelge,dustadededveloppement,delacapacitcognitiveetdelacollaborationdelenfant.Ainsi,chezlenfantde:

    36ans:unesdation-analgsiedeniveaumodrsavrerarementsuffisante.Laplupartdesinterventionsdiagnostiquesouthrapeutiquesncessitentunniveauprofond(voireuneanesthsiegnrale).

    713ans:unesdation-analgsiedeniveaumodrsavregnralementsuffisante.Toutefois,certainesinterventionsdiagnostiquesouthrapeutiquespeuventncessiterunniveaudesdation-analgsieprofond.

    14ans:unesdation-analgsiedeniveaulgeroumodrsavresuffisante.Toutefois,certainesinterventionsdiagnostiquesouthrapeutiquespeuventncessiterunniveaudesdation-analgsieprofond.

    Chezlenfantdemoinsde3ansoudanslecasdunesdationprofondevise,lemdecindoitsassurerdelacollaborationdunmdecinayantuneformationreconnueenanesthsiologieouenranimationcardiorespira-toirepdiatriqueavance.

    Deplus,ilestrecommanddutiliserlaclassificationdeltatphysiquedupatientquelontrouvedansletableaudelapagesuivante.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 34

    Tableau 4 Classification de ltat physique du patient selon lAmerican Society of Anesthesiologists (ASA) (ASA Physical Status Classification System [En ligne]) (Notre traduction)

    Classification tatdesant

    ASAPhysicalStatus1 Patientenbonnesant.

    ASAPhysicalStatus2Patientatteintduneaffectionsystmiquelgre.

    ASAPhysicalStatus3Patientatteintduneaffectionsystmiquegrave.

    ASAPhysicalStatus4Patientatteintduneaffectionsystmiquegravequireprsenteunemenaceconstantepoursavie.

    ASAPhysicalStatus5Patientmoribondquinesurvivrapasmoinsduneintervention.

    ASAPhysicalStatus6Patientdclarentatdemortcrbraledontlesorganesonttprlevsdesfinsdedon.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 35

    Volet organisationnel2.2COMPTENCESPROFESSIONNELLES

    Outrelescomptencesprofessionnellesmentionnespourlepatientadulte(p.11),touslesprofessionnelsdelasant(mdecin,infirmireetinhalothra-peute)quiprocdentunesdation-analgsieauprsdepatientspdiatriquesdoiventpossder:

    a. lesconnaissancesetlescomptences73ncessaireslaranimationcardiorespiratoirepdiatrique84(deprfrenceensoinsavancs),cest--dirematriserenprioritlestechniquesdelapriseenchargedelaventilation,dumassagecardiaqueetdelamdicationassocie;

    b.uneexpertisecliniquespcifiquelinterventiondiagnostiqueouthrapeu-tiqueraliser.

    2.3RESSOURCESMATRIELLES

    Silesressourcesmatriellesdebaseetlemplacementsontessentiellementlesmmesquechezladulte(p.11),celles-cidoiventtoutefoistreadaptesau

    patientpdiatrique(cest--diretaille,poidsetparticularits).

    titredexemple(listenonlimitative):

    capteurdusaturomtredemodlepdiatrique; ranimateurautogonflant(Ambubag)etmasquesdediffrentestailles; lamesdelaryngoscope,sondesendotrachales(avecousansballonnet)de

    taillesdiffrentes; canulesoro/nasopharyngesdediffrentestailles; tubuluresolutdetypemicrogouttesavecousansburette; outilssupraglottiques(p.ex.:masquelaryng)dediffrentestailles; dfibrillateuraveclectrodespdiatriques; stthoscopedetaillepdiatrique(prcordialouprtrachalpourcouteen

    continue,silyalieu); appareilaspirationpouvantgnrerunepressionngativede4060mm

    Hgouunecapacitdeflotde100litresparminuteetlematrielncessairedetailleadapte.

    7 Onentendparconnaissancesetcomptencesquellessoientmisesjourselonlesrecommandationsenvigueur.

    8 Onentendparcertificationenranimationcardiorespiratoirelesformationssuivantes: Ranimationcardiorespiratoiredebase:Soinsimmdiatsenranimation(SIR)pourprofessionnelsdelasantoulquivalent; Ranimationcardiorespiratoireavance:Soinsavancsenranimationpdiatrique(SARP)oulquivalent.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 36

    Volet professionnel2.4PRSDATION-ANALGSIE

    SLECTIONDESPATIENTS

    Siuneslectionrigoureusedespatientsdoittrefaiteaveclammeattentionquechezladulte(p.15),certainesparticularitspropreslenfantdoivent

    toutefoistreprisesencompte.

    Lorsdesituationsparticuliresoucomplexes,aprslvaluationdupatient,lemdecindevraitconsulterunmdecinayantuneformationreconnueenanesthsiologieouenranimationcardiorespiratoirepdiatriqueavance.Citons,titredexemple,maissanssylimiter:

    prsencedecertainssyndromesdontlatrisomie21; anomaliedesvoiesariennes; anomaliecranio-faciale; infectionrespiratoire,asthme; maladieneuromusculaire; maladiecardiaque; troublerespiratoiredusommeiletlathrapieassocie; obsitimportante; refluxgastro-sophagien; tatdeconsciencealtr; troubleenvahissantdudveloppement(p.ex.:autisme).

    Demme,toutcommechezladulte,lesinterventionseffectuessoussdation-analgsiedoiventtrerservesprincipalementauxpatientsclasssdanslacatgorieASAPhysicalStatus1ouauxpatientsatteintsduneaffection

    systmiquelgre,classedanslacatgorieASAPhysicalStatus2.

    Notonsque,lorsquec'estjustifiaudossiermdical,lasdation-analgsiepeuttreeffectuechezlespatientsstablesclasssdanslacatgorieASAPhysicalStatus3,etexceptionnellementdanslacatgorieASAPhysicalStatus4.Toutefois,elledoitltredansdestablissementsayantlesinstallationsrequises.Elledevraittreeffectueparunequipeayantlescomptencesncessairespourassurerunesurveillancecliniqueoptimale,unepriseenchargeventilatoireetuneranimationcardiorespiratoirepdiatriqueavanceetrapidementdisponible.Deplus,cespatientsdoivent

    fairelobjetdunevaluationindividualiseetplusapprofondie.VALUATIONDESPATIENTS

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 37

    VALUATIONDESPATIENTS

    Siunevaluationrigoureusedespatientsdoittrefaiteaveclammeatten-tionquechezl'adulte(p.15),cettevaluationdoitaussiinclure,sanssylimiter,lge,lataille,lepoids,lestadededveloppement,lacapacitcognitive,lesallergies,lesproblmesmdicauxoufamiliauxpertinents,lesmdicaments(ouautresubstancenonprescrite)prisrgulirementourcemmentetlheuredudernieringestaainsiqueletypeetlaquantitconsomme.

    Lerecoursuneaidemnmotechniquepeuttreutilisafindestructurerlvaluation(anamnseetexamenphysique)etdesassurerquecelle-cisoitcomplte.

    CONSENTEMENT(RSUM)

    LelecteurdoitserfrerlannexeVIIIpourletextecomplet.

    Toutcommechezladulte,ilestobligatoireauQubecdobtenirleconsente-mentlibreetclairdupatientouduntiershabilitavanttouteintervention.Celadit,pourlaclientlepdiatrique,ilfautajouteruneprcisionextraitedu

    Code civil du Qubec:Silessoinsnesontpasrequisparltatdesantdupatient(traitementsdemdecineetdechirurgieesthtique,exprimentationetdonsdorganes),lepatientdoittreinformdetouslesrisquespossibles,mmesilssontrares,etleconsentementdoittredonnparcrit.

    Unepersonnemineurede14ansetplus(14ans)peutconsentirseulemoinsquilsagissedesoinsnonrequisetcomportantdesrisques.

    Pourunepersonnemineuredemoinsde14ans(

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 38

    pr-interventiondiagnostiqueouthrapeutiquenonurgente(lective),ilfautajouterceci(Merchant,etcollab.,2014a, op. cit.):

    liquideclair(p.ex.:eau,jusdefruit[sanspulpe]):jenede2heures; laitmaternel*:jenede4heures; formuleslactesnonhumanisesouprparationscommercialespour

    nourrissons:jenede6heures.*Aucunajoutnestpermisaulaitmaterneltir.

    2.5PERSDATION-ANALGSIE

    APPROCHEPHARMACOLOGIQUE

    Silamdicationgnralementutiliseestlammequechezladulte(p.20),ladosedoittreadapte,notamment,enfonctiondupoidsetdelacondi-tioncliniquedelenfant.Parailleurs,ilfautretenirquelapharmacocintiqueetlapharmacodynamiquedesagentsdesdation-analgsiesontinfluencesparlgedupatient.titredexemple,pourunenfantgdeunsixans,laclairancedesagentsdesdation-analgsieestsuprieurecelledeladulte.Ilfaudradoncajusterlesdoseschezunenfantdgeprscolaire(Saunder,et

    collab.,2008).

    Lutilisationdunepommadeanalgsique(p.ex.:lacrmeEMLA)peuttreavantageusepourcontrerladouleurassocielaposeduncathterintra-veineux,parexemple(letempsdattentede6090minutesdoittreprisenconsidration).

    APPROCHENONPHARMACOLOGIQUE

    Pourlenfantquinebnficiequeduneanalgsie(aucunesdation),ilfautretenirqueladistraction(attirerlattentionversquelquechosedepositif)pen-dantunsoindouloureux(ouquiinquite)peutsavrerunmoyenefficacepourdiminuersonanxitetlaperceptiondesadouleur(AssociationSparadrap[Enligne]).

    titredexemple,etsanssylimiter:

    discuteraveclenfantouladolescentdesesprfrences; utiliserunjouet,chanterunechansonouraconterunehistoirelenfant

    plusjeune; laprsenceetlacollaborationdunparentpeuventtrepertinentes.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 39

    SURVEILLANCECLINIQUE

    Lasurveillancecliniquecomprendplusieurslmentsquiconcernentnotam-mentlessystmesrespiratoire,cardiaqueetneurologiqueetelledoittenircompte,entreautres:

    delaconditiondupatientavantetpendantlinterventiondiagnostiqueouthrapeutique;

    delacomplexitdelinterventiondiagnostiqueouthrapeutiqueralise; delamdicationutilise(dose,dureetpicdaction,voieetvitesse

    dadministration,combinaisonetantagonistes); delassistanceapporteraumdecin.

    Lemdecinquipratiqueuneinterventiondiagnostiqueouthrapeutiquechezunenfantsoussdation-analgsiedoitcomptersurlaprsencedaumoinsunautreprofessionnelhabilitdumilieudelasant(infirmire,inhalothrapeuteouautremdecin)(annexeII).Entroitecollaborationaveclemdecinrali-santlintervention,ceux-ciassurentlagestiondelasdationetdelanalgsie,

    qui comprend, entre autres, la surveillance clinique de lenfant,responsabilitlaquelleilsdoivententouttempsseconsacreren priorit.

    Danscertainscas,leprofessionnelquiassure,en priorit,lasurveillancecliniquedelenfantpeuttreappelassisterlemdecindanslaralisationdesonintervention.Cetteassistance,quidoitseffectuerdanslammepice,doittredetrscourtedure.Deplus,elledoitpouvoirtreinterrompuetoutmomentpourintervenirimmdiatementauprsdelenfant,encasdecomplicationsoudebesoin.

    Parailleurs,lorsquecertainesinterventionsdiagnostiquesouthrapeutiquesncessitentuneassistancetechniquecontinuelleaumdecin,lajoutduntroisimeprofessionneldelasanthabilit(mdecin,infirmireouinhalothra-peute),attitr exclusivementlasurveillancecliniquedelenfant,estrequis.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 40

    Tableau 5 Tableau rcapitulatif du nombre de professionnels habilits requis en sdation-analgsie - Clientle pdiatrique

    Toutaulongdelaprocduredesdation-analgsie,lasurveillancecliniquedupatientdoittrecontinueetlacommunicationaveccelui-cimaintenue.

    Procderlasurveillanceclinique,cestvaluer,qualitativementetquanti-tativement,defaonsoutenueetencontinulensembledesparamtressui-vants(listenonlimitative)(tableau6):

    mesuredelapressionartrielle,dupouls95etdelarespiration10;6 lecturedelasaturationcapillaireenoxygne;

    Latonalitdepoulsdoittreactiveentouttempsetsonniveaudoittreajustdefaontreentenduclairement.

    valuationdeltat,delacolorationetdelatempraturedelapeau; niveaudO

    2,deCO

    2etmonitoragecardiaque,selonlecas.

    Enplusdesparamtresdemonitorageclinique(mentionnsprcdemment),lasurveillancecliniquedupatientpdiatriquedoitcomprendre:

    lvaluationdelapermabilitdesvoiesariennes(p.ex.:bradycardiehypoxiqueprcoce,siobstruction);

    lapportliquidien; lapertedechaleur(selonladuredelaprocduredesdation-analgsie);

    9Lepoulsdoittrevaluenfonctiondesafrquenceetdesonrythme.10Larespirationdoittrevalueenfonctiondesafrquence,desonrythmeetdesonamplitudethoraciqueet,danscertainscas,selonlersultatdelauscultationpulmonaire.

    Nombredeprofessionnelshabilitsrequis

    2 Nombremimimalrequis

    3 Siutilisationdepropofol,ktamineoudedexmdtomidine

    3 SiutilisationconcomitantedeN2Oetdunagentsdatifoud'unopiodeousiconcentrationdeN2Omodifiable

    3 Sil'assistancetechniqueaumdecinestcontinuelle

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 41

    lvaluationdelefficacitdelanalgsieetdelasdationlaidedoutilsadaptslaconditionetlgedelenfant(annexesIXetX);

    lapositiondupatientetlespointsdappui(compression).

    Tableau 6 Surveillance des paramtres cliniques en sdation-analgsie - Clientle pdiatrique

    Paramtredesurveillanceclinique

    PatientNiveaudesdation

    MdicationInterventiondiagnostiqueouthrapeutique

    TA,RC11,RR12etsaturationdO

    2

    Obligatoire

    Cheztouslespatients

    Niveaude:-sdation/agitation/conscience-douleur

    Obligatoire

    Cheztouslespatients

    NiveaudeCO2

    Selonlescaractristiquestitredexemple(etsanssylimiter)

    Selonleniveaudesdation

    Selonlamdication Selonladuredelintervention

    Obligatoire Accsindirectourestreintaupatient(p.ex.:IRM)

    PropofolDexmdtomidineKtamine

    Recommand ASA3ApneobstructivedusommeilMaladierespiratoireObsitmorbide

    Selonleniveaudesdation(p.ex.:valeur4surlchelledeRamsaymodifie*ouquivalent)

    Monitoragecardiaque

    Selonlescaractristiquestitredexemple(etsanssylimiter)

    Selonleniveaudesdation

    Selonlamdication Selonladuredelintervention

    Obligatoire ASA3Maladiecardiaque

    PropofolDexmdtomidineKtamine

    Interventiondiagnostiqueouthrapeutiqueprolonge(effetcumulatifdelamdication)

    Recommand Selonleniveaudesdation(p.ex.:valeur4surlchelledeRamsaymodifie*ouquivalent)

    * Ilnesagitpasdunelistelimitedessituationscliniques.DautressituationscliniquespeuventncessiterlemonitoragecardiaqueouduCO

    2.Ilrevientauxprofessionnelsdejugerdelasituationenfonctionde

    chaquepatient.

    11 Lepoulsdoittrevaluenfonctiondesafrquenceetdesonrythme.12 Larespirationdoittrevalueenfonctiondesafrquence,desonrythmeetdesonamplitudethoracique

    et,danscertainscas,selonlersultatdelauscultationpulmonaire.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 42

    ILFAUTSAVOIRQUE...

    LaSocitcanadiennedesanesthsiologistes(SCA)indiquequelesdirectivesgnralesdesoins(ycomprislemonitorage)pourlasdationconscientesontlesmmesquepourlesautresformesdanesthsie[...](Merchant,etcollab.,2014b,op.cit.).Deplus,elleindiquequelecapnographeestrequislorsdesdation-analgsiedeniveaupluslev(p.ex.:Ramsay4-6)(Merchant,etcollab.,2014a,op. cit.).

    Lejugementcliniquedesprofessionnelsimpliqusestprimordial,etce,mmesilappareillageenplaceestcompletetfonctionnel.Unebonnecommunica-tionentrecesderniersestdoncessentielleafindebiencoordonnerlasdationetlanalgsieaveclinterventiondiagnostiqueouthrapeutique.Les alarmes (audibles et visuelles) de chaque appareil doivent tre en fonction et les paramtres ajusts lge et la condition clinique de chaque enfant.

    Ilfautsassurerdelatraabilitdelvaluationetdelasurveillancecliniqueeffectuesparunetenuededossiersconformeauxnormesenvigueur.Lesoutilsdvaluationutilissdoiventtresimples,standardiss,validsdeprfrenceetadaptsaucontexteetauxcaractristiquesdupatient,notam-mentpourlvaluationduniveaudesdation/agitation,deconscienceetdedouleur(annexesIXetX).

    Lafrquencedelamesuredecesparamtresetleurenregistrementdoiventtredtermins,entreautres,enfonctiondelamdicationetdelacondition

    cliniquedupatient.

    Idalement,leprofessionneldoitlesdocumenter:

    avantledbutdelaprocduredesdation-analgsie; aprsladministrationdunagentdesdation-analgsieoudunantagoniste; aupicdactiondechacundesagentsadministrs; intervallesrguliers(p.ex.:5minutes)durantlaprocduredesdation-

    analgsie; intervallesplusrapprochslorsquelaconditioncliniquedupatientlexige; durantlapriodedercuprationetjusquauretourduniveaudeconscience

    initial,selonlaconditioncliniquedupatient; aumomentducong.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 43

    2.6POSTSDATION-ANALGSIE

    Commepourlepatientadulte(p.29),lasurveillancecliniquedoittrecons-tanteetrigoureusetoutaulongdelapriodepostsdation-analgsie,etce,jusquauretourdeltatinitialdelenfant,enfonctiondesonstadededvelop-pement.

    Rappelonsquelesappareilsdemonitoragedoiventtreenfonction,maisenaucuntempsilsneremplacentlasurveillancedirectedupatientparleprofessionnel.

    Lapriodedobservationentablissementdoittresuffisammentprolongepourprvenirlesproblmespendantetauretourlamaison.Comptetenudesongeetdesacondition,lenfantdoittrecapabledesasseoir,deboire,deparleretdemarcheravecuneaideminimale.

    Selonladistanceparcourirauretour,ilpeuttrejudicieuxdeprolongerlapriodedobservation.

    Undocumentrelatifaucongcomprenantdesconsignesclairespourla

    surveillancedomiciledoittreremisetexpliquauxparents(annexeXII).

    2.7DOCUMENTATIONDESSOINSETTENUEDEDOSSIERS

    Latenuededossiersdoittrefaiteaveclammerigueuretlammeprcisionquechezladulte(p.30).Certainesinformationspropreslenfantdoiventtreajoutes,notamment:

    siprsencedunparent; lepoidsetlgedelenfant; latailleoulIMC,silyalieu.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 44

    CONCLUSION

    Lasdation-analgsievisealtrerleniveaudeconscience,ainsiqusoulagerlanxitetladouleurdunpatientaucoursduneinterventionthrapeutiqueoudiagnostique.Cetteprocdure,bienquefrquemmentutilise,comportecependantcertainsrisques.

    On doit y recourir de faon scuritaire pour le patient et en tout temps prvenir et reconnatre les complica-tions lies la sdation-analgsie afin deffectuer rapidement et efficace-ment les manuvres ncessaires.

    Lerespectdeslignesdirectricesnoncesdanscedocumentaideralesprofessionnelsmeneradquatementcetteprocdure.Ceux-cidemeurenttoutefoisresponsablesdelamisejourdeleursconnaissancesetdudveloppementdeleurscomptencesrespectives.

    Parailleurs,lestablissementsdesantetlescliniquesoucabinetsprivsdevraientsinspirerdeceslignesdirectricespourlaborerdesprocduresrelativeslasdation-analgsieetenassurerlvaluationpriodiquedelaqualit.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 45

    Annexe

    ANNEXEIDFINITIONDELANESTHSIEGNRALEET

    DESNIVEAUXDESDATION-ANALGSIESELONLAMERICANSOCIETYOF

    ANESTHESIOLOGISTS(ASA)(AMERICANSOCIETYOFANESTHESIOLOGISTS.

    ASAHOUSEOFDELEGATE,2014A,OP. CIT.)(NOTRETRADUCTION)

    Sdationminimaleanxiolyse

    Sdation-analgsiemodre(consciente)

    Sdation-analgsieprofonde

    Anesthsiegnrale

    Rponse Rponsenormalelastimulationverbale

    Rponsevolontaire*lastimulationverbaleoutactile

    Rponsevolontaire*suivantunestimulationrpteoudouloureuse

    Nonveillable,mmeavecstimulusdouloureux

    Voiesariennes

    Nonaffectes Pasdinterventionrequise

    Interventionpeuttrerequise

    Interventionsouventrequise

    Ventilationspontane

    Nonaffecte Adquate Peuttreinadquate

    Frquemmentinadquate

    Fonctioncardio-vasculaire

    Nonaffecte Gnralementmaintenue

    Gnralementmaintenue

    Peuttrecompromise

    *Lerflexederetraitlasuitedunestimulationdouloureusenestpasconsidrcommeunerponsevolontaire.

    Rappelonsquelasdation-analgsieprofondechezladulteetlanesthsiegnrale(adulteetpdiatrique)nefontpaslobjetdecettepublication.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 46

    Annexe

    ANNEXEIIINFORMATIONCOMPLMENTAIRE-LECTURESDINTRT

    COLLGEDESMDECINSDUQUBEC(CMQ)

    Procdures et interventions en milieu extrahospitalier (2011). Code de dontologie des mdecins(2015).

    ORDREDESINFIRMIRESETINFIRMIERSDUQUBEC(OIIQ)

    diteurofficielduQubec, Code de dontologie des infirmires et infirmiers (2014).

    Le champ dexercice et les activits rserves des infirmires(2013),2ed. Mosaque des comptences cliniques de linfirmire. Comptences initiales.

    (2009),2ed. Les obligations dontologiques de linfirmire et le consentement aux soins

    (2005).

    ORDREPROFESSIONNELDESINHALOTHRAPEUTESDUQUBEC(OPIQ)

    Profil national des comptences.Lalliancedesorganismesderglementationenthrapierespiratoire(2011).

    Les notes au dossier dans le secteur de lassistance anesthsique et de la sdation analgsie-Guidedepratique(2008).

    Comptences relatives lentre dans la pratique (2003). Rglement sur les dossiers, les autres effets, les cabinets et la cessation

    dexercice des membres de lOrdre professionnel des inhalothrapeutes du Qubec(2002).

    Code de dontologie des inhalothrapeutes du Qubec.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 47

    ANNEXEIIIPROCDURES,PROTOCOLESOUALGORITHMES

    Danstousleslieuxosepratiquelasdation-analgsiedesfinsdiagnos-tiquesouthrapeutiques,lemdecinresponsabledoitlaborer,encollabora-tionaveclesmembresdesonquipesoignante,lesprocdures,protocolesou

    algorithmesconcernantnotammentlessujetssuivants:

    PARMILESPROCDURESOUPROTOCOLES(ADULTEETPDIATRIQUE):

    allergieaulatex/chocanaphylactique; antagoniste; bradycardie; critrescliniquesdecong; hypertensionmaligne; sdation-analgsie; transfertdurgence.

    PARMILESALGORITHMES(ADULTEETPDIATRIQUE):

    gestiondesvoiesariennesdifficiles(ventilation/intubation); ranimationcardiorespiratoire.

    ILFAUTPENSER...

    Laffichagedesprocdures,protocolesoualgorithmesdurgencequipermettradyavoiraccsrapidementencasdurgenceetdelesconsulterrgulirementparlammeoccasion.

    Llaborationdunprogrammepriodiquedexercice(p.ex.:simulation)quipermettraderevoirlesdiffrentesprocduresenplaceavectouslesmembresdelquipesoignanteetdinitierlenouveaupersonnel,assurantainsiunemeilleurerelve.Demme,mettreleplanenpratiquepermetdoptimiserlarapiditetlaprcisiondesgestesposesetdidentifierdesproblmespotentiels(avecdelquipementparexemple)etce,avantquilyaiturgencedagir.

    Annexe

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 48

    ANNEXEIVVALUATIONDESVOIESARIENNESSUPRIEURESAU

    MOYENDUSCOREDEMALLAMPATI(DIEMUNSCH,ETCOLLAB.,2008)

    (titreinformatifseulement)

    Objectif: valuerlavisibilitdesstructuresoropharyngesetlataille

    delalangue.

    Les4classesdeMallampatimodifies(SamsoonandYoung)sont:

    ClasseI:luette,piliersduvoiledupalais,palaismou,palaisdur; ClasseII:piliersduvoiledupalais,palaismou,palaisdur; ClasseIII:palaismou,palaisdur; ClasseIV:palaisdurseul.

    LesclassesIetIIprsagentduneintubationapriorifacile,lesclassesIIIetIVduneintubationdifficile.

    ClassesdeMallampatimodifies(Jmarchn,[Enligne])

    LinsuffisancedelaclassificationdeMallampatiatspcifiquementmon-trechezlobse.Ellenepeuttreconsidrecommeunprdicteurisol-mentsuffisantdeladifficultdelalaryngoscopieou,afortioridelintuba-tiondifficile.

    Annexe

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 49

    ANNEXEVOUTILDVALUATIONDELAPNEOBSTRUCTIVEDUSOMMEIL

    (AOS)ADAPTLACONSULTATIONPRANESTHESIQUE/SDATION-

    ANALGSIE(ADAPTDECHUNG,ETSEET,2010)(NOTRETRADUCTION)

    (titreinformatifseulement)

    Annexe

    Exempledequestionnairestop-bang

    Question Rponse

    Snore Prsencederonflement?Vosronflementssont-ilsbruyants(suffisammentpourtreentendustraversuneporteferme)?

    OuiouNon

    Tired,fatigueorsleepy Prsencedesomnolenceoufatigue?Voussentez-voussouventfatigu,puisousomnolentpendantlajourne?

    OuiouNon

    Observedapnea Apneobserve?Quelquuna-t-ildjobservquevousarrtiezderespirerendormant?

    OuiouNon

    Pressure PrsencedHTA?Avez-vousoutes-voustraitpourunetensionartrielleleve?

    OuiouNon

    BMI IMC>35kg/m2? OuiouNon

    Age ge>50ans? OuiouNon

    Neck Circonfrenceducou>40cm OuiouNon

    Gender Sexemasculin? OuiouNon

    INTERPRTATIONCLINIQUE

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 50

    ANNEXEVIANAMNSE:AIDEMNMOTECHNIQUE

    (titreinformatifseulement)

    Objectif:Cetoutildaidemnmotechniquesertstructurerlafaondontonprocdelacollectesommairedesdonnesdanslecadredelvaluationclinique.

    Lerecoursuneaidemnmotechniquefacilitelacomprhensionetlaralisationdelanamnsechezladulteetlenfant.

    SAMPLE(AdaptdeAlton,etcollab.,2007[Notretraduction])(ouvariante)

    S:Signesetsymptmes

    A:Allergiesetraction

    M:Mdicamentsetautressubstances(prescritsounon)ettraitement

    P:Passmdical/familial

    L:Lastmeal/lunch(dernierrepas)

    E:Environnement/vnement

    Annexe

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 51

    ANNEXEVII-EXAMENPHYSIQUE:AIDEMNMOTECHNIQUE

    (titreinformatifseulement)

    Objectif: Lexamenphysiquedesvoiesariennessuprieurescherchemettreenvidencecertainscritresreconnuspourtreassocisuneassis-tanceventilatoiredifficile,quipeutsurvenirdanslecasdunniveaudesdationpluslevqueceluivis,parexemple.

    Lerecoursuneaidemnmotechniquefacilitelacomprhensionetlaralisationdelexamenphysiquerelativementauxvoiesariennesdeladulte.

    1.Indicateursdunepossibleventilationdifficile*(MOANS[AdaptdeWalls,etMurphy,2012][Notretraduction]ouvariante)

    M:mask seal(tanchitdumasque):tanchitcompromiseenraisondunebarriremcanique(barbefournie,traumatismefacial,etc.).

    O:obsit/obstruction:patientdontlIMCest>25(kg/m2),femmeenceinte>6mois(2etrimestre),angio-dme,abcs,etc.

    A:ge:patient55ans(variableselonlesauteurs)enraisonnotammentdelapertedlasticitdestissus.

    N:no teeth(dent):difficultlorsdelassistanceventilatoire.

    S:stiff(rigidit):pathologiesconsquencessurlacomplianceetlarsistancepulmonaire(asthme,MPOC,pneumoniedestadeavanc,etc.).

    *Ventilationdifficile(masqueououtilextraglottiquetelquemasquelaryng)(AdaptdelAmericanSocietyofAnesthesiologists,2013[Notretraduction]).Impossibledeffectueruneventilationdefaonadquateenraisondeluneet/oudelautredessituationssuivantes:

    a.Mauvaisetanchitdumasqueoudeloutilextraglottique;b.Fuitedegazexcessive;c.Rsistanceexcessivelinspirationoulexpiration.

    Annexe

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 52

    2.Indicateursdunepossiblelaryngoscopie**ouintubationdifficile***(LEMON[Walls,etMurphy,2012,op.cit.][Notretraduction]ouvariante).

    L:look externally(apparencephysique):micrognathie,macroglossie,denti-tionirrgulire,circonfrenceducou,grossesse,etc.

    E:valuation:rgledu3-3-2(variantepossibleselonlesauteurs)-

    considrationsgomtriques(laidedesdoigtsdupatient)3: ouverturedebouche:insertionde3desesdoigts.3: tailledularynx(longueurmandibulaire):3doigtssouslementon

    (boutdesonmentonjusqulajonctionducou,auniveaudeloshyode).

    2: positiondularynx:2desesdoigtsentrelajonctioncou-menton(oshyode)etlecartilagethyrode.

    M:Mallampati(annexeIV)O:obsit/obstruction:IMC#,dmedularynx,noplasiedelasphre

    ORL,compressionextrinsqueparhmatomecervical,difficultavaler,dyspne.

    N:neck mobility(mobilitcervicale):immobilisationaumoyenduncol-

    liercervical,prsencedunepathologieoudunesituationcliniqueconsquencesurlassistanceventilatoireoudelintubation(p.ex.:arthroseouarthriteimportante,trisomie21,etc.).

    ** Lanryngoscopiedifficile:impossibilitdevisualisernimportequellepartiedescordesvocalesaprsdemultiplestentativesavecunlaryngoscopeconventionnel(Adaptdel'AmericanSocietyofAnesthesiologists,2013,op. cit.[Notretraduction]).

    ***Intubationendotrachaledifficile:intubationquirequiertdemultiplestentatives,enprsenceouenlabsencedunepathologietrachale(Adaptdel'AmericanSocietyofAnesthesiologists,2013,op. cit.[Notretraduction]).

    IlfautnoterquelinsuffisancedelaclassificationdeMallampatiatspcifiquementmontrechezlobse;ellenepeuttreconsidrecommeunprdicteurisolmentsuffisantdeladifficultdelalaryngoscopieou,afortioridelintubationdifficile.

    Annexe

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 53

    ANNEXEVIII-LECONSENTEMENT

    Selonledroitenvigueur,ilestobligatoireauQubecdobtenirleconsentementlibreetclairdupatientouduntiershabilitavanttouteintervention.

    LeCode civil du Qubec tablitdesrglesgnralesconcernantleconsente-mentauxsoins,quisappliquentquelsquesoientlelieuetlanaturedessoins.Onyfaitcependantcertainesdistinctions,selonquelessoinssontrequisounonparltatdesantdupatientetselonquelepatientestapteconsentirounon.

    Silessoinsnesontpasrequisparltatdesantdupatient(traitementsdemdecineetdechirurgieesthtique,exprimentationetdonsdorganes),lepatientdoittreinformdetouslesrisquespossibles,mmesilssontrares,etleconsentementdoittredonnparcrit.Habituellement,ilnepeuttredonnqueparunpatientapteetgde14ansetplus,parlemandataire,letuteuroulecurateurdunepersonneinapteouparletitulairedelautoritparentaledunepersonnedemoinsde14ans.Lautorisationdelacourestenoutrencessairesilessoinsprsententunrisquesrieuxpourlasantdecespersonnesousilspeuventcauserdeseffetsgravesetpermanents.Unepersonnemineurede14ansetpluspeutconsentirseulemoinsquilsagissedesoinsnonrequisetcomportantdesrisques.

    Silsagitdesoinsrequisparltatdesantdupatient,lobligationdinformercrotenfonctiondelaprvalenceetdelagravitdescomplications.Silepatientestinapteetquilnestpasreprsentparunmandataire,untuteurouuncura-teur,leconsentementpeuttredonnparunconjointoudfautduconjoint,parunprocheouunepersonnequidmontreunintrtparticulierpourlaper-sonneinapte.Ilnyapasdobligationcequececonsentementsoitdonnparcrit.Leconsentementauxsoinsrequisparltatdesantdunepersonnemi-neureestdonnparletitulairedelautoritparentaleouletuteur.Unepersonnemineurede14ansetpluspeutconsentirmaisnepeutpasrefuserseuledessoinsquiseraientjugsrequis.Encasdurgence,leconsentementauxsoinsmdicauxnestpasncessairelorsquelapersonneousonintgritestmenaceetqueleconsentementnepeuttreobtenutemps.

    LaLoi sur les servicesdesantetlesservicessociaux(LSSS)tablit,quantelle,certainesrglesenmatiredeconsentementauxinterventionschirurgicalesetlanesthsie.

    Annexe

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 54

    Seloncetteloi,leconsentementuneanesthsieouuneinterventionchirurgi-caledoittreattestparundocumentcrit,signparlepatientousonreprsen-tantetcedocumentdoitfairetatdesinformationsappropries,concernantnotammentlesrisquesouleseffetspossibles.Cetcritdoittrecontresignparlemdecinouledentistetraitantetconservdansledossierdupatient.Ledossierdoitcontenirundocumentattestantleconsentementpourlessoinsetlesservicesdispenssdansuncentrehospitalier(CH),uncentredhbergementetdesoinsdelonguedure(CHSLD)etuncentrelocaldeservicescommunau-taires(CLSC).

    Cesdispositionsnesappliquentquauxsoinsdispenssentablissement.Maintenantqueplusieursinterventionsautrefoisrservesauxtablissementspeuventtreeffectuesendehorsdeceux-ci,laquestionseposetoutefoisdesavoirsilesmmesexigencesdevraientsappliquerpartout.

    Quenest-ilparexempledelasignaturedunformulairedeconsentement?Enpratiqueetlusage,ilsestavrquunformulairedeconsentementdmentsignnepeut,luiseul,prouverqueleconsentementatlibreetclair.Unecourtenoteverseaudossier,rsumantlesinformationstransmisesetleschangesauxquelsellesontdonnlieu,estprsentementjugebeaucouppluspertinentecetgard.Leformulairedeconsentementcompltelesrenseigne-mentsfournisverbalement.Ilsagitdunajoutlinformationverbaletransmise

    etnondunemesurevisantlaremplacer.

    LeCode de dontologiedes mdecinsprciselesobligationsdesmdecins

    quantauconsentement:

    Article 28Le mdecin doit, sauf urgence, avant dentreprendre un examen, une investiga-tion, un traitement ou une recherche, obtenir du patient ou de son reprsentant lgal un consentement libre et clair.

    Article 29Le mdecin doit sassurer que le patient ou son reprsentant lgal a reu les explications pertinentes leur comprhension de la nature, du but et des consquences possibles de lexamen, de linvestigation, du traitement ou de la recherche quil sapprte effectuer. Il doit faciliter la prise de dcision du patient et la respecter.

    Annexe

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 55

    Danssesguidesdexerciceportantsurlatenuedesdossiers,leCollgeestimedailleursqueledossierdunpatientdoitcontenirunenoteattestantquelesin-formationsncessairesuneprisededcisionclaireontttransmisesparlemdecinetcomprisesparlepatientousonreprsentantlorsquelachoseestjugepertinente,afortiori,lorsquilsagitduneinterventionchirurgicale,duneinterventionchirurgicalesoussdation-analgsie,danesthsiergionaleougnrale.

    DansleCode de dontologie des infirmires et infirmiers,onprvoitque:

    Article 40 Linfirmire ou linfirmier doit fournir son client toutes les explications nces-saires la comprhension des soins et des services quil lui prodigue.

    Article 41Lorsque lobligation dobtenir un consentement libre et clair incombe lin-firmire ou linfirmier, ce dernier doit fournir au client toutes les informations

    requises

    LeCode de dontologie des inhalothrapeutes du Qubecnecontientpasde

    dispositiontouchantprcismentleconsentement.Onprcisecependantque:

    Article 13En plus des avis et des conseils, linhalothrapeute doit fournir son client les explications ncessaires la comprhension et lapprciation des services quil

    lui rend.

    Encomplment,danssesnormesdepratiqueportantsurlatenuedesdossiers,lOrdreprofessionneldesinhalothrapeutesduQubecdemandequeledos-sierdunpatientcomporteunementiondessoinsetdesservicesprodigussongard.ceteffet,touteactivitexerceparlinhalothrapeute,tellequelinformationtransmiseaupatienteugardlasdation-analgsie,doittreinscriteaudossierdupatient,etce,aufuretmesurequelesactivitssontexerces.

    Ensomme,laloiexigeunconsentementcritsilessoinsnesontpasrequisparltatdesantdupatientainsiquepourlesanesthsies,lesinterventionschirurgicalesetlessoinsdispenssentablissement.Danssesguidesportantsurlesprocduresetinterventionsenmilieuextrahospitaliernotamment,leCollgerecommandetoutefoisquelemdecinverseunenoteexplicativeaudossieretobtienneunconsentementcritpourtouteinterventionmdicaleou

    Annexe

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 56

    chirurgicaleeffractive,quellesoiteffectuedansunbutdiagnostic,thrapeu-tiqueouesthtique.Lorsqueleconsentementportelafoissurlasdation-analgsieetsurlinterventiondiagnostiqueouthrapeutique,linformationtrans-misedoitinclurelesrisquesdelinterventionetceuxdelasdation-analgsie,celle-cipouvantcomporterdesrisquesimportantsmmesilinterventionestmineure.

    Lobtentiondunconsentementlibreetclairdemeureuneobligationinhrentelinterventionmdicaleelle-mme.Ilrelvedoncdelaresponsabilitdumdecindesassurerdelatransmissiondelinformationpertinenteaupatientetdesacomprhensiondelanature,dubutetdesrisquesrelatifslintervention.Toutefois,latchedetransmettredelinfor-mationcomplmentaireoudefairelenseignementauxpatientspeuttreconfiedautresprofessionnelsetcellederecueillirlasignaturedunformulairedeconsentementdautresmembresdelquipedesoins.

    Annexe

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 57

    Annexe

    ANNEXEIX-VALUATIONDELEFFICACITDELASDATION*(EXEMPLES)

    (Listenonlimitative)

    1. chelle de sdation de Ramsay modifie(Adapt de Merchant, et collab., 2014b, op. cit.)

    Instruction Description/dfinition Valeur

    Observerlepatient.veill:lepatientestanxieuxetagitounerveux,oulesdeux. 1

    Observerlepatient.Lepatienttablit-iluncontactvisueletrpond-ilauxordres?

    veill:lepatientestcoopratif,orientetcalme 2

    Parleraupatient.Lepatienttablit-iluncontactvisueletrpond-t-ilauxordres?

    veill:lepatientrpondseulementauxordres. 3

    Stimulerphysiquementlepatientenagitantsonpauletoutenparlantfort.Lepatientragit-ildansles10secon-des?

    Endormi:lepatientragitparunerponsevivelastimulationdelagla-belleouunstimulusauditifintense. 4

    Stimulerphysiquementlepatientenagitantsonpauletoutenparlantfort.Lepatientragit-ilaprs10secondes?

    Endormi:lepatientragitparunerponsefaiblelastimulationdelaglabelleouunstimulusauditifintense

    5

    Utiliserdesstimulidouloureux.Aucuneraction.

    Endormi:lepatientneragitpasladouleur. 6

    * Peuimportelchelleutilise,celle-cidoittrechoisieselonlaclientleetlecontextedonn.Demme,sonutilisationdoittreuniformeetstandardiseauseindunemmequipe.

    Cettechellepeuttreutilisechezlenfant.Toutefois,elleseradavantageutiledanslecadredunevaluationpostsdation(soinspostprocdures),carilpeuttrecliniquementinappropridestimulerphysiquementunenfantsoussdationprofonde.

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 58

    2. chelle de vigilance-agitation de Richmond (Richmond Agitation Sedation Scale - RASS) (Tir et adapt de Chanques, et collab., 2006)

    Latraductionfranaisedecettechelleafaitlobjetdunevalidationdesareproductibilitinterobservateur.

    Annexe

    Instruction Description/Dfinition Niveau

    Observerlepatientsansfairedebruit

    Silmanifesteuneactivitmotricespon-tane,quantifierleniveaudagitation:

    Combatif:dangerimmdiatenverslquipe + 4Trs agit:tire,arrachetuyauxoucathterset/ouagressifenverslquipe + 3Agit:mouvementsfrquentssansbutprciset/oudsadaptationaurespirateur + 2Ne tient pas en place:anxieuxoucraintif,maismouvementsorients,peufrquents,nonvigoureux,nonagressifs

    + 1

    Silestcalme,etrpondounonauxordressimples:

    veill et calme:calmeetlesyeuxouvertsConscient:RASS0+rpondauxordressimples

    0

    Silestcalme,lesyeuxferms:quan-tifierleniveaudhypovigilance(oudendormissement)ensadressantaupatientparsonnomsansletoucher,enutilisantunevoixdeplusenplusforteetdautantplusfortequelepatientestsusceptibledtresourd(sujetg,sjourprolongenranimation:bouchondecrumen,toxicitdesantibiotiquesetdufurosmide):

    Somnolent:pascompltementveill,maisresteveillaucontactvisuellappel(>10s)

    - 1

    Diminution lgre de la vigilance:resteveillbrivementaveccontactvisuellappel(

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 59

    ANNEXEX-VALUATIONDELEFFICACITDELANALGSIE*(EXEMPLES)

    (Listenonlimitative)

    Selonlgedupatient,saconditionetlecontexteclinique,deuxstratgiesdva-luationpeuventtreutilises,soitlauto-valuation(pardesmots,deschiffresoudesdessins)oulhtro-valuationcomportementale.Celadit,silauto-valuationestprivilgier,cesttoutefoislgedupatient(patientpdiatrique)etsacapacitcognitivequiguiderontlechoixducliniciendanslaslectiondumeilleuroutil.

    Pourlepatientnayantpaslacapacit(p.ex.:habilitverbaleoucognitivelimite)dvaluerlui-mmelintensitdeladouleur,unerponseverbale(oui/non)ougestuelle,signifiantlaprsenceoulabsencededouleur,constitueuneformedauto-valuationacceptableenpratiquecliniqueauprsdecertainespopulationstellesquelejeuneenfant,lepatientdmentouceluivivantavecunedficienceintellectuelle(McCaffery,citdansHerr,etcollab.,2011[Notretraduc-

    tion]).

    * Peuimportelchelleutilise,celle-cidoittrechoisieselonlaclientleetlecontextedonn.Demme,sonutilisationdoittreuniformeetstandardiseauseindunemmequipesoignante.

    ADULTE-AN

    AUTO-VALUATION(DOULEURAIGU)

    chellenumrique(010)(EN) chelleverbalesimple(EVS) chellevisuelleanalogique(EVA)

    HTRO-VALUATIONCOMPORTEMENTALE(DOULEURAIGU)

    ALGOPLUS:personnegeprsentantdestroublesdelacommunicationverbale)

    PACSLACouPACSLAC-F:personnegeprsentantunecapacitlimitecommuniquer

    PAINAD(anglais):personnegeprsentantunedmenceouautretroublecognitifetquinepeutcommuniquerdemanirefiable

    Les hyperliens concernant ces chelles sont fournis titre informatif seulement.

    Annexe

    http://www.institut-upsa-douleur.org/iudtheque/outils-evaluation-de-la-douleur/echelles-adultes/echelle-numeriquehttp://www.institut-upsa-douleur.org/iudtheque/outils-evaluation-de-la-douleur/echelles-adultes/echelle-verbale-simplehttp://www.institut-upsa-douleur.org/iudtheque/outils-evaluation-de-la-douleur/echelles-adultes/echelle-visuelle-analogiquehttp://www.institut-upsa-douleur.org/iudtheque/outils-evaluation-de-la-douleur/echelles-seniors/echelle-algoplushttp://www.pacslac.org/http://www.geriatricpain.org/Content/Assessment/Impaired/Pages/PAINADToolInstructions.aspx

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 60

    CLIENTLEPDIATRIQUE

    AUTO-VALUATION(DOULEURAIGU)

    chellevisuelleanalogique(aveccurseur)(EVA):partirde46ans chellenumrique(010)(EN):partirde810ans chelleverbalesimple(EVS):partirde4ans chelledesvisagesrvise(Wong-Baker):partirde4ans

    HTRO-VALUATIONCOMPORTEMENTALE:

    FLACC(douleurprovoqueparunsoinoudouleurpostop):de018ans,maisvalideauprsdes2mois7ansUneversionmodifieestgalementdisponiblepourlenfanthandicap.

    chelleCHEOPS(douleurlieunsoinpost-op):de17ans EVENDOL:(servicedesurgences):de07ans

    Les hyperliens concernant ces chelles sont fournis titre informatif seulement.

    POURPLUSDINFORMATION:

    InstitutUPSAdeladouleur Pdiadol-Ladouleurdelenfant

    Annexe

    http://pediadol.org/Echelle-Visuelle-Analogique-EVA.htmlhttp://pediadol.org/Echelle-numerique-EN.htmlhttp://pediadol.org/Echelle-verbale-simple.htmlhttp://pediadol.org/Echelle-des-visages-FPS-R.htmlhttp://pediadol.org/FLACC-Face-Legs-Activity-Cry.htmlhttp://pediadol.org/Echelle-CHEOPS-Children-s-Hospital,187.htmlhttp://pediadol.org/EVENDOL-echelle-pour-evaluer-la.htmlhttp://www.institut-upsa-douleur.org/http://pediadol.org/

  • CMQ - OIIQ - OPIQ 61

    Annexe

    ANNEXEXI-FICHEINFORMATIVESURLUTILISATIONDELANALOXONE

    ETDUFLUMAZNIL

    NALOXONE(ANTAGONISTEDESOPIACS)

    Cemdicamentpeuttreadministrparvoieintraveineuse(deprfrence),sous-cutane,intramusculaireetintratrachale.

    Ildoittreutilisavecprudencechezlespatientsquisouffrentdemaladiescar-diovasculairesouquiprennentdesmdicamentsayantdeseffetscardiovascu-laires.Ilpeutprovoquerunsevragechezlespatientsayantunedpendanceauxopiacs.

    Lutilisationproposeicicorrespondunesituationdedpressionrespiratoiresecondaireauxopiacslorsdunesdation-analgsieetnonauxcasdesurdosagedauxopiacsolesdosesdenaloxonepeuventvarier.Lutilisationduneperfusioncontinuepeutsavrerncessaire.

    FICHETECHNIQUEDELANALOXONE(NARCAN)

    Prsentation*:hydrochloruredenaloxone,solutionaqueuse0,4mgou1mg/ml

    Dose initiale chez ladulte*:0,1-0,2mgRptertoutesles23minutesjusquleffetdsir.

    Dose initiale chez lenfant*:0,005-0,01mg/kg(max:0,1mg)Rptertoutesles23minutesjusquleffetdsir.

    Dbut daction*: 12minutes

    Dure daction*: 1560minutesIV

    Serappelerqueladuredactiondelanaloxoneestpluscourtequecelledelaplupartdesnarcotiquesetquedesdosesrptestoutesles2060minu-tespeuventsavrerncessaires.Ondoitprocderunesurveillancesoutenueetlepatientseragardsousobservationletempsncessaire(letempsseraaugmentde2heures,enfonctiondeltatcliniquedupatient[Merchant,etcollab.,2014b,op. cit.])poursassurerquilnyapasdeffetrebond.

    *Cesdonnessontvariabl