Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Noted’orientation24 Juillet2016
CettenoteaétépubliéeparleSecrétariatinternationaldel'ITIEpourapporterdesconseilsauxpaysmettantenœuvrel'ITIEsurlamanièredesatisfaireauxexigencesdelaNormeITIE.LeslecteurssontinvitésàseréférerdirectementàlaNormeITIEetàcontacterleSecrétariatinternationalpourobtenirdeplusamplesinformations.LescoordonnéesdecontactfigurentsurlesiteInternetwww.eiti.org/fr.
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
1
Laqualitédesdonnéesetlavérification
Noted’orientationn°24-Exigencen°4.9
1. Résumé..............................................................................................................................2
2. Orientations.......................................................................................................................5
Étape1-Passerenrevuelespratiquesd’auditetd’assurance.........................................................................5Étape2-Convenirdesassurancesàfournirparlesentitésdéclarantesàl’AdministrateurIndépendant.......7Étape3-Documenterl’évaluationdesprocessusd’audit,indiquerlesoptionsenvisagéeslorsde
l’élaborationdeprocéduresd’assurancequalité,etpréciserlalogiquedesassurancesretenues....9Étape4-Évaluerlaconformitéaveclesprocéduresd’assurancequalitéetévaluerlamatérialitédetout
écart...................................................................................................................................................10Étape5-Validationdesdispositionsrelativesàlaqualitédesdonnéesetàleurvérification........................10
3. Listedevérificationpourlaqualitédesdonnéesetlavérification....................................12
Examendessystèmesd’auditetd’assurance..........................................................................................12Examendespratiquesd’audit..................................................................................................................12Procéduresd’assurancequalité...............................................................................................................12Recommandations...................................................................................................................................13
4. AnnexeExemplesdepays.................................................................................................14
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
2
1. Résumé
LaNormeITIEviseàmettreenplaceunprocessusdedéclarationITIEcrédibleproduisantdesdonnéesfiables.Bienquelesproblèmesdequalitédesdonnéesconcernenttouslesaspectsdelamiseenœuvredel’ITIE1,laNormeITIEmetparticulièrementl’accentsurlaquestiondesavoirsilesdonnéesrelativesauxpaiementsdesentreprisesetauxrevenusdugouvernement(danslepérimètred’applicationdeladéclarationITIE)sontsoumisesàunauditcrédibleetindépendant,conformeauxnormesinternationalesenmatièred’audit.Pouryparvenir,l’ITIEentends’appuyersurdessystèmesd’auditetd’assuranceexistantsauseindugouvernementetdel’industrieetpromouvoirl’adoptiondepratiquesetdenormesinternationales.Danslespaysdontlessystèmesd’auditetd’assurancenesontpassolidementétablis(quecesoitauniveaudugouvernementoudel’industrie),leprocessusdedéclarationITIEestsusceptibledejouerunrôlecléenidentifiantcesproblèmes,enencourageantlapoursuitederéformesetenassurantlesuividesprogrès.Danslespaysdontlessystèmesd’auditetd’assurancesontbienétablis,lesprocéduresdedéclarationITIEnedevraientpasfairedoubleemploiaveclesdispositionsdecontrôleinterneexistantesetnedevraientpasimposerd’exigencesdedéclarationcoûteusesentemps.Lesconditionsdétailléessonténoncéesdansl’Exigencen°4.9etdanslesTermesdeRéférencestandardpourlesAdministrateursIndépendants.
Commepointdedépart,l’ITIEexigeuneévaluationvisantàdéterminersilespaiementsdesentreprisesetlesrevenusdugouvernementfontl’objetd’unauditindépendantetcrédible,conformeauxnormesinternationalesenmatièred’audit(Exigencen°4.9.a)2.Cetteévaluationadeuxfonctions.Toutd’abord,dansdenombreuxpays,elleapermisd’identifierdespointsfaiblesdanslespratiquesd’auditetd’assurance,etelleaconduitlesGroupesmultipartitesàformulerdesrecommandationsdestinéesàrenforcercetravail.Onpeutainsisuivrel’adoptiondecesrecommandationsetlesprogrèsgénérauxenregistrésdanslerenforcementdessystèmesd’auditetd’assuranceenconsultantlesRapportsITIEsuccessifs.Ensuite,cetteévaluationéclairelesdélibérationsmenéesparleGroupemultipartitepours’assurerqueleprocessusdedéclarationITIEproduitdesdonnéesfiables.
LesTermesdeRéférencestandardpourlesAdministrateursIndépendantscontiennentdesdispositionsdétailléesconcernantlaqualitédesdonnéesetleurvérification.Ilconvientdelesobserverentièrement.Souvent,l’AdministrateurIndépendantsoumettradespropositionsenmatièred’assurancedelaqualitéàl’examenetàl’approbationduGroupemultipartite.Cedernierdevraaccordertoutesonattentionaux
1LesExigencesITIEportantsurlavérificationdesdonnéesseréfèrentauxdonnéesfinancièresdivulguéesconformémentàl'Exigencen°4.Cependant,laValidationexamineaussitouteslesdiscussionsduGroupemultipartiteconcernantlavérificationdelafiabilitédesinformationsdivulguéesenconformitéaveclesExigencesn°2,3,5et6,ets'attacheàdéterminersilesinformationsfourniescomportentdeslacunesenmatièredefiabilité(voirleGuidedelaValidationITIE).2Lorsquecetteévaluationconclutqu’ilexiste(i)unedivulgationdesdonnéestellesqu’exigéesdanslaNormeITIEetaudegrédedétailrequiset(ii)quelesdonnéesfinancièresfontl’objetd’unauditcrédibleetindépendant,appliquantlesnormesinternationales,leGroupemultipartitepourrademanderl’accordduConseild’administrationpourintégrerlamiseenœuvredel’ITIE.Desdocumentsd’orientationdistinctsportantsurlaprocédured’intégrationsontdisponibles.
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
3
décisionsqu’ilconviendradeprendreausujetdelaqualitédesdonnéesetdeleurvérification.Sesdélibérationsdevrontêtrebiendocumentées,etindiquerlesoptionsprisesencompteainsiquelalogiquedelaprocédureretenue.Lemanqued’attentionetdedocumentationsurcesquestionss’estavéréunecausefréquentedenon-conformité.
LaprésentenoteoffreauxGroupesmultipartitesdesorientationsconcernantlamanièrederemplircesexigences.Quatreétapesysontpréconisées:(1)procéderàunpassageenrevuedespratiquesd’auditetd’assurancecourantes;(2)convenirdesassurancesàfournirparlesentitésdéclarantesàl’AdministrateurIndépendant;(3)documenterlesdélibérationsduGroupemultipartite;(4)évaluerlaconformitéaveclesprocéduresd’assurancedelaqualitéetévaluerlamatérialitédetoutécartéventuel.Ladernièresection(5)traitedelaValidationdesdispositionsrelativesàlaqualitédesdonnéesetàleurvérification.
ExigenceITIEn°4.9 Qualitédesdonnéesetvérification.
4.9(a)L’ITIEexigeuneévaluationvisantàdéterminersicespaiementsetrevenusfontl’objetd’unauditindépendantetcrédible,conformémentauxnormesinternationalesenmatièred’audit.
4.9(b)Ilestexigéquelespaiementsetrevenussoientrapprochés,conformémentauxnormesinternationalesenmatièred’audit,parunAdministrateurIndépendantdignedeconfiance,quipubliesonopinionsurcerapprochementetsurd’éventuelsécarts,sidetelsécartsvenaientàêtreidentifiés.
4.9(b-i)LaréconciliationdespaiementsdesentreprisesetdesrevenusdugouvernementdoitêtreentrepriseparunAdministrateurIndépendantappliquantdesnormesprofessionnellesinternationales.
4.9(b-ii)L’AdministrateurIndépendantdoitêtreperçuparleGroupemultipartitecommeétantcrédible,dignedeconfianceetcompétentsurleplantechnique.LeGroupemultipartitedevraavaliserlanominationdel’AdministrateurIndépendant.
4.9(b-iii)LeGroupemultipartiteetl’AdministrateurIndépendantsonttenusdeconvenirdeTermesdeRéférenceconformesàla«procédureconvenuepourlapublicationdesrapportsITIE»,etbaséssurlesTermesdeRéférencestandardavalisésparleConseild’administration.AucasoùleGroupemultipartitesouhaiteadapterlesprocéduresconvenuesous’enécarter,ildevrasolliciteraupréalablel’accordduConseild’administrationdel’ITIE(Exigencen°8.1).
4.9(c)Lorsquel’évaluationau4.9(a)conclutqu’ilexiste(i)unedivulgationdesdonnéestellesqu’exigéesdanslaNormeITIEetaudegrédedétailrequiset(ii)quelesdonnéesfinancièresfontl’objetd’unauditcrédibleetindépendant,appliquantlesnormesinternationales,leGroupemultipartitepourrademanderl’accordduConseild’administrationpourintégrerlamiseenœuvredel’ITIEconformémentàla«Procédureconvenuepourlesdivulgationsintégrées».Sansunetelleapprobationpréalable,ilestexigédesetenirau4.9(b).
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
4
Exigencen°8.3ÉchéancesdelaValidationITIEetconséquences
c)Conséquencesdelanon-conformité
8.3(c-i)Unpaysdoitaccomplirdesprogrèssatisfaisantsconcernantlesquatreexigencessuivantesafind’éviterlasuspension:participationdugouvernement(1.1),participationdesentreprises(1.2),participationdelasociétécivile(1.3)etRapportsITIEponctuelsetréguliers(4.8).Lorsqu’unpaysn’accomplitpasdeprogrèssignificatifssurlaqualitédesdonnées(4.9)etl’exhaustivitédesdonnées(4.1),leGroupemultipartiteseratenudedivulguerunpland’actionassortidedélaispourremédierauxfaiblessesconcernantlafiabilitéetl’exhaustivitédesdonnées.L’avancementdelamiseenœuvredeceplanseraprisencomptedanslesValidationssuivantes.
Source:LaNormeITIE(adoptéele15février2016),pages25-26,34.
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
5
2. Orientations
LeSecrétariatinternationaldel’ITIErecommandeauxGroupesmultipartitesuneséried’étapespourétablirlaqualitédesdonnéesetobtenirdesassurancesàcesujet:
Étape1-Passerenrevuelespratiquesd’auditetd’assurance.
LaNormeITIE(Exigencen°4.9)chercheàtirerpartidessystèmesd’auditetd’assuranceexistantsauseindugouvernementetdel’industrieetàpromouvoirl’adoptiondepratiquesetdenormesinternationales.Àsasection1.2.3,lemodèledeTdRpourlesservicesd’unAdministrateurIndépendantprévoitquecedernierprocèdeàuneévaluationdessystèmesd’auditetd’assuranceauseindugouvernementetdel’industrieet,qu’àpartirdecetteévaluation,ilagenceleprocessusdedéclarationITIE3.Ilestexigéàlasection4.2(f)dumodèledeTdRpourlesservicesd’unAdministrateurIndépendantquelesdocumentsdedéclarationITIEprécisentsitouteslesentreprisesetentitésdel’Étatdéclarantesontfaitauditerleursétatsfinancierspourleoulesexercice(s)comptable(s)couvert(s)parleRapportITIE,etqu’ilsdivulguenttoutécartoutoutefaiblesseàcesujet.Cettedispositionfournituneinformationcontextuelleessentiellequantàlafiabilitédesdonnées.Lorsquelessystèmesd’auditetd’assurance(publicsetprivés)sontpeusolides,l’agencementdesprocéduresd’assurancedelaqualitédel’ITIEpourracontribueràrenforcerlessystèmesdugouvernementetservird’outildediagnosticdanslecadrederéformes.Danslespaysdontlessystèmessontsolides(parexemple,laNorvège,Figure3),cettedispositionévitededupliquerdesprocéduresd’assurancedelaqualitétoutenreconnaissantetenrenforçantl’adoptiondesmeilleurespratiques.
Passerenrevuelesexigences/règles:lapremièreétapeconsisteàexaminerlalégislationetlaréglementationpertinentes,ainsiquelesinstitutionschargéesdesuperviserl’auditdesentitésdel’Étatetdesentreprisesdéclarantes.Laresponsabilitédel’auditdescomptesdesorganesdusecteurpublicincombeleplussouventaubureauindépendantduVérificateurgénéraldescomptes(ouàlaCourdesComptesdanslespaysfrancophones).Lesentreprisesextractivesprivéessontnormalementsoumisesàdeuxtypesderégimesd’audit.Lesentreprisescotéessuruneboursedevaleurssontgénéralementtenuesdepublierdesétatsfinanciersaudités,normalementaccessiblesenligne.Lesrèglesapplicablesauxentreprisesprivéesdiffèrentselonlespays,maislaplupartdesjuridictionsobligentlesentreprisesdontlechiffred’affairesdépasseunseuildonnéàprésenterunauditexterne.Lesprocéduresd’auditpourlesentreprisesd’Étatvarientégalement:danslespaysoùcesentreprisesjouissentd’uneautonomiefinancière,ellessontleplussouventauditéespardesauditeursexternes.Dansd’autrespays,c’estsouventleVérificateurgénéraldescomptesquiestchargédel’audit,commelemontrelecasduMyanmaràlaFigure1.
3Cetteprocéduren’estpasnouvelle.Elleétaitexplicitementprévuesousl’Exigencen°5.2(b)delaNormeITIE(2013)etadorénavantétéincorporéeauxTermesdeRéférencepourlesAdministrateursIndépendants(section1.2.3),quel’onpeuttéléchargerencliquantici:https://eiti.org/guidance-notes-and-standard-terms-reference#ToRIA
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
6
Questionsd’orientation:
• Lalégislationetlaréglementationexigent-ellesl’auditd’entitésdusecteurpublic(ministères,agencesderéglementationindépendantes,entreprisesd’État...)?
• Àquelleinstitutionappartient-ild’auditerdesentitésdel’ÉtatengagéesdansleprocessusdedéclarationITIE?Lesentreprisesd’Étatsont-ellesauditéesparlemêmeorganequelesentitésdel’État,oulesont-ellespardesauditeursexternes?
• Quellessontlesexigenceslégalesetréglementairesapplicablesauxentreprisesprivées?Quellessontlesexigencesimposéesauxentreprisescotées?
• Quelleestlafréquencedesauditsrequis,tantpourlesentitésdel’Étatquepourlesentreprises?
• Ladivulgationpubliquedesrapportsd’auditest-elleuneexigence?Sitelestlecas,parquelcanal?
• Commentlesnormesnationalessecomparent-ellesauxmeilleurespratiquesinternationales?
• Quellessontlesbases(comptabilitédecaisseoucomptabilitéd’exercice)del’auditd’entitésdel’Étatetd’entreprisesextractives?Cesbasescorrespondent-ellesàcellesutiliséespourlerapportageITIE(comptabilitédecaisseengénéral,maisnonexclusivement)?
• Desréformesrelativesauxnormesd’auditsont-ellesprévuesouencours?
Évaluationdelapratique:lasecondeétapeconsisteàétablirlamesuredanslaquellelapratiquecorrespondauxexigenceslégales.Dansuncertainnombredepaysmettantenœuvrel’ITIE(telsquelaRépubliquedémocratiqueduCongo(Figure2),laMauritanieetleSénégal),l’organepublicdevérificationdescomptesaccuseunretarddeplusieursannéesdansl’auditdecomptesd’entitésdusecteurpublic,raisonpourlaquelleilnepourrapasauditerlescomptesdel’exercicecomptablesousrevuedesentitésdel’Étatdéclarantes.Demême,beaucoupd’entreprisesdéclarantesdanslespaysmettantenœuvrel’ITIEnefontpasauditerleursétatsfinanciers.LeGroupemultipartitedevraexaminersicespratiquessontenaccordaveclesexigenceslégislatives,carcelal’aideraàmettreaupointlesprocéduresd’assurancedelaqualité.
Questionsd’orientation:
• Lesentreprisesetlesentitésdel’Étatdéclarantesont-ellesfaitauditerleursétatsfinancierspourleoulesexercice(s)comptable(s)couvert(s)parladéclarationITIE?(Lesécartsconstatésentrelapratiqueetleprincipepourraientservirdebaseàdesrecommandationsutiles.)
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
7
• Lesétatsfinanciersetrapportsd’auditdesentitésdéclarantessont-ilstouspubliquementaccessibles?Sitelestlecas,où?
• Quelssontlesautresécartsmajeursquiontétéconstatésparrapportauxexigenceslégislativesrelativesauxprocéduresd’audit,tantpourlesentitésdel’Étatquepourlesentreprises?
• Quelaétél’impact,surlapratique,d’éventuellesréformesrécentesrelativesàl’audit?
• Quelestledegréd’efficacitédespratiquesd’auditactuelles,tantpourlesentitésdel’Étatquepourlesentreprises?Serait-ilpossibled’améliorerl’efficacitéenapportantdeschangementsauxpratiquesactuelles?
Ilestsouventutiled’inclureuneexplicationconcisedecesrèglesetexigencesdanslesRapportsITIE,etd’indiquerdesliensversd’autresinformationspubliquementdisponibles.IlestrecommandéqueleRapportITIEcontienneunrésumédesconstatationset(lecaséchéant)desrecommandationssurlesréformesàentreprendrepourrésoudrecesquestions.Danstoutautrecas,leGroupemultipartitedevraveilleràcequelesrésultatsdel’examendespratiquesd’auditetd’assurancesoientpubliquementaccessiblesailleurs.
Étape2-Convenirdesassurancesàfournirparlesentitésdéclarantesà
l’AdministrateurIndépendant.
Surlabasedel’évaluationquiauraétéeffectuéedesexigenceslégislativesenmatièred’auditetd’assuranceetdeleurmiseenpratique,leGroupemultipartiteestinvitéàétudierdifférentespossibilitéspours’assurerdelaqualitédesdonnéesàlalumièredelaproportiondesentitésdéclarantesquiaurontfaitauditerleursétatsfinancierspourleoulesexercice(s)comptable(s)sousrevue.Lesprocéduresd’assurancequalitéproposéesdevrontêtrepréciséesdanslesTermesdeRéférencepourlesAdministrateursIndépendantsetconfirméeslorsdelaphaseinitiale,conformémentàlasection1.3.3.dumodèledeTdRpourlesservicesd’unAdministrateurIndépendant.CommeleprescriventlesTdR:«L’AdministrateurIndépendantdoitexercersafacultédejugementetappliquerlesnormesprofessionnellesinternationalespertinentesdanslecadredel’élaborationd’uneprocédurequifournisseunebasesuffisantepourlapublicationd’unRapportITIEexhaustifetfiable.»Ainsi,alorsqueleGroupemultipartitepeutproposeruneapprocheàl’assurancequalitépourlesentitésdéclarantes,l’AdministrateurIndépendantn’estpastenud’adoptercettepropositions’ilnelajugepassuffisantepourrépondreauxnormesprofessionnellesinternationalespertinentes.
LeGroupemultipartitedevraégalementétablirclairementlesresponsabilitéspourlacompilationdel’informationcontextuelleprévueaurapportageITIE,enveillantàcequelessources/l’attributiondetouteslesstatistiquessoientappropriéesetcohérentes.Ilauraégalementàsongerauxdispositionsàprendrepourgarantirlaconfidentialitédel’informationITIEavantl’opérationderapprochement,s’entendantàcesujetavecl’AdministrateurIndépendantettenantcomptedelasection1.3.5desTdR
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
8
pourlesAdministrateursIndépendants,prévoyantquelerapportinitial«confirmelesformulairesdedéclaration,ainsiquetouteprocédureoudispositionrelativeàlaprotectiondesinformationsconfidentielles».
LesTermesdeRéférencepourlesAdministrateursIndépendantscontiennentuncertainnombred’exemplesd’assurancesqualité,quel’onpeuttéléchargerdepuislesiteInternetdel’ITIE.4Selonlespratiquesd’auditetledegrévisédefiabilitédesdonnées,l’AdministrateurIndépendant,avecl’approbationduGroupemultipartite,pourrasongeràexigerdesentitésdéclarantesl’unequelconqueoulatotalitédesdispositionssuivantes:
• «qu’unhautresponsabledel’entrepriseouunfonctionnairedugouvernementdechaqueentitédéclarantecertifiequeleformulairededéclarationconstitueunrelevécompletetexact;
• quelesentreprisesjoignentunelettredeconfirmationdeleurauditeurexterneattestantquelesinformationsqu’ilsonttransmisessontcomplètesetconformesàleursétatsfinanciersvérifiés.LeGroupemultipartitepeutdéciderd’introduireetd’étalerunetelleprocéduredansletempsafinquelalettredeconfirmationpuissefairepartieduprogrammedetravailhabitueldel’auditeurdesentreprises.Sicertainesentreprisesnesontpastenuesparlaloid’avoirunauditeurexterneetnepeuventdoncfournircettegarantie,ilyalieudelesignalerclairementettouteréformeplanifiéeouencoursdevraêtrementionnée;
• lecaséchéantetdanslamesuredupossible,lesentitéspubliquesdéclarantespeuventêtreinvitéesàobtenirunecertificationportantsurlaprécisiondesdivulgationsdugouvernementauprèsdeleurauditeurexterne(oud’unemanièreéquivalente)».
a) Assuranceàobtenirauprèsdesentitésdel’ÉtatdéclarantesDanscertainspaysmettantenœuvrel’ITIE,lorsqueleVérificateurgénéraldescomptesaprisduretarddansl’exécutiondesestâcheslégales,leGroupemultipartiteacollaboréavecleserviced’auditduministèredesFinances(ouInspectiongénéraledesfinancesdanslespaysfrancophones)pourfairecertifierlesdéclarationsITIEdesentitésdel’État.Sereporteràl’exempledelaRépubliquedémocratiqueduCongoàlaFigure5ci-dessous.Cependant,enraisondel’absenced’autonomieconstitutionnelleduVérificateurgénéraldescomptes,cettesolutionnedoitêtre,deparsanature,queprovisoire,enattendantqueleVérificateurgénéraldescomptespuissereprendrelestâchesauxquellesilestlégalementtenu.LeGroupemultipartitepourraitégalementréfléchirauxmoyensparlesquelsleprocessusITIEpeutorienteretappuyerlerenforcementdecapacitésdanscedomaine.IlestégalementconseilléauGroupemultipartitederesterenrapportétroitavecleVérificateurgénéraldescomptes,commelemontrel’exempledelaMongolieàlaFigure4.
LeGroupemultipartiteestégalementencouragéànoterlesbasescomptablesutiliséespourlesauditsannuelsetlapublicationdesRapportsITIE.Parexemple,siuneentrepriseestauditéesouslacomptabilitéd’exercicealorsqueleprocessusdedéclarationITIEsefaitsouslacomptabilitédecaisse,lapersonnequi
4SiteInternetinternationaldel’ITIE,https://eiti.org/fr/guide#termes-de-rfrence-standards
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
9
certifielesformulairesdedéclarationattestequeladéclarationbaséesurlacomptabilitédecaisseestenconcordanceaveclescomptesdel’entreprise,baséssurlacomptabilitéd’exercice.
b) AssuranceàobtenirauprèsdesentreprisesÀlalumièredesconclusionsdesonévaluationdespratiquesd’audit,l’AdministrateurIndépendantdevrainviterleGroupemultipartiteàexamineretàapprouverlesprocéduresd’assurancequiconviendrontpourladivulgationàexigerdesentreprisesetdesentitésdel’État.Enélaborantdesprocéduresd’assurance,l’AdministrateurIndépendantetleGroupemultipartitedevrontétablirsilesétatsfinanciersauditésdesentreprisesreposentsurunecomptabilitéd’exerciceousurunecomptabilitédecaisse.Danslecasd’entreprisesdontlesétatsfinancierspourlapériodesousrevuen’ontpasétéauditésenexterne(suivantdesnormesinternationales),l’AdministrateurIndépendantetleGroupemultipartitedevrontconvenirdesprocéduresd’assuranceàexigerpourgarantirlacrédibilitédesdonnées.Danscertainscas,ilconviendradesongeràuneapproche«àdeuxniveaux».Danslecasd’entreprisesdontlesétatsfinanciersontétéauditéspourl’annéeoulesannéessousrevue,leGroupemultipartitepeutsemontrerplussouplequantàladécisiond’exigerounon,parexemple,lacertificationdesformulairesdedéclarationITIEparlesauditeursexternes.
Pourladéclarationdesentreprisesd’État,laprocédured’assurancevaried’unpaysàl’autre,selonquel’entitéconcernéeestauditéeparleVérificateurgénéraldescomptesouparunauditeurexterneprivé.L’AdministrateurIndépendantdevrasoumettreuneapprocheàl’examenetàl’approbationduGroupemultipartite.Parexemple,leRapportITIEdel’Azerbaïdjanpour2014s’appuiesuruneapprochefondéesurlerisqueprévoyantl’exécutiondecontrôlesponctuelsdepaiementsspécifiquessurl’éventaildesentitésdéclarantes(Figure9ci-dessous).
Lesprocéduresd’assurancevarientselonlepaysmettantenœuvrel’ITIE,depuislasignatured’uneattestationparuncadresupérieurd’entrepriseauxPhilippines,oùtouteslesentreprisesdéclarantesontfaitauditerleursétatsfinancierspourl’exercicesousrevue(Figure7),jusqu’àlasignatureobligatoired’unetelleattestationparunauditeurexterneauMali(Figure8).
Étape3-Documenterl’évaluationdesprocessusd’audit,indiquerlesoptions
envisagéeslorsdel’élaborationdeprocéduresd’assurancequalité,etpréciserla
logiquedesassurancesretenues.
LesdiscussionsduGroupemultipartiteconcernantlesprocessusd’auditetlesprocéduresd’assurancequalitédesdonnéesITIEdevrontêtreclairementdocumentéesdanslesprocès-verbauxdesréunionsduGroupemultipartite(Exigencen°1.4(b-viii)),reflétéesdanslesTermesdeRéférencepourlesAdministrateursIndépendants(Exigencen°4.9(b-iii))etévoquéesdanslerapportinitial,leprojetderapportetlerapportfinaldel’AdministrateurIndépendantenconformitéaveclesTdR.UnexempleprovenantduRoyaume-UnienestdonnéàlaFigure10.
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
10
Étape4-Évaluerlaconformitéaveclesprocéduresd’assurancequalitéetévaluer
lamatérialitédetoutécart.
Aprèslacollectededonnées,l’AdministrateurIndépendantdevrasoumettre:
«Uneestimationdelamesuredanslaquellel’ensembledesentreprisesetdesentitésdel’ÉtatquisesituentdanslepérimètreconvenuduprocessusdedéclarationITIEontfournilesinformationsrequises.Touslesécartsoufaiblessesdanslesdéclarationsadresséesàl’AdministrateurIndépendantdoiventêtredivulguésdansleRapportITIE,ainsiquelesnomsdesentitésquinesesontpasconforméesauxprocéduresconvenues,toutcommeuneestimationdelaprobabilitéquecesmanquementsaienteuunimpactsignificatifsurl’exhaustivitédurapport»(Section4.2(e)desTdRpourlesAdministrateursIndépendants).
Deplus,l’undesobjectifscentrauxduprocessusdedéclarationITIEestquel’AdministrateurIndépendantfournisseuneévaluation«del’exhaustivitéetdelafiabilitédesdonnées(financières)présentées,ycomprisunesynthèseinformativedestravauxréalisésparl’Administrateurindépendantetdeslimitesdel’évaluationquiaétémenée»(Section4.2(c)desTdRpourlesAdministrateursIndépendants).
IlestégalementconseilléauGroupemultipartitedeveilleràinclureauRapportITIEunrésumédestravauxréalisésparl’AdministrateurIndépendantpourétablirlafiabilitédesdonnées,etd’indiquerclairementleslimitesdel’évaluationprésentée.
LeGroupemultipartiteetl’AdministrateurIndépendantpourrontjugeropportundes’appuyersurlepassageenrevuedesexigenceslégislativesetdelapratiqueobservéeenmatièred’auditafindeformulerdesrecommandationssurcesquestions.Ilpeuts’agirderecommandationsportantuniquementsurl’améliorationdelaqualitédesdonnéesITIEouderecommandationsportantsurdesréformesélargiesintéressantlesprocéduresd’auditetd’assurance.
LorsquedesrecommandationsrelativesàlaqualitédesdonnéesetàlavérificationontfigurédansdesRapportsITIEantérieurs,leGroupemultipartitedevrasuivrelesprogrèsréalisésdanslasuitedonnéeàcesrecommandationsetleurmiseenœuvreetenfaireétatdanslerapportannueld’avancement(Exigencen°7.4(a-iii)).
Étape5-Validationdesdispositionsrelativesàlaqualitédesdonnéesetàleur
vérification
AucoursdeleurValidation,lespaysmettantenœuvrel’ITIEsonttenusdesatisfaireàdesexigencesminimalesenmatièredefiabilitédesdonnées,enaccordavecl’Exigencen°8.3(c-i)delaNormeITIE2016.«Lorsqu’unpaysn’accomplitpasdeprogrèssignificatifssurlaqualitédesdonnées(4.9)etl’exhaustivitédesdonnées(4.1),leGroupemultipartiteseratenudedivulguerunpland’actionassortide
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
11
délaispourremédierauxfaiblessesconcernantlafiabilitéetl’exhaustivitédesdonnées.L’avancementdelamiseenœuvredeceplanseraprisencomptedanslesValidationssuivantes.»
Cettedispositionréaffirmeàquelpointilestimportantd’accorderuneattentiondiligenteàcesquestionstoutaulongduprocessusdedéclaration.
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
12
3. Listedevérificationpourlaqualitédesdonnéesetlavérification
LalistedevérificationsuivanteviseàorienterlesGroupesmultipartitesrelativementàl’Exigencen°4.9:
Examendessystèmesd’auditetd’assurance
⃝ Lesexigenceslégalesimposéesauxentreprisesetauxentitésdel’Étatenmatièred’auditont-ellesétéévaluées,eta-t-onexaminélesloisetréglementationspertinentes,ainsiquetoutesréformesplanifiéesouencours(Exigencen°4.9(a))?
⃝ LeGroupemultipartitea-t-ilconsidérélaconformitédecesprocéduresparrapportauxnormesinternationales5(Exigencen°4.9(a))?
Examendespratiquesd’audit
⃝ L’AdministrateurIndépendanta-t-ilétablisitouteslesentitésdéclarantes(entreprisesetentitésdel’État)participantauprocessusdedéclarationITIEontfaitauditerleursétatsfinancierspourleoulesexercice(s)comptable(s)couvert(s)parleRapportITIE?Danslapratique,ilya-t-ileudesécartsparrapportàlaréglementationlégislative(Exigencen°4.9(a))?
Procéduresd’assurancequalité
⃝ Lesoptionsenvisagéesetlalogiquedesassurancesàfournirenmatièredequalitédesdonnéesont-ellesétédocumentéesetsont-ellespubliquementdisponibles(Exigencen°1.4(b-viii))?
⃝ Lesassurancesàfourniràl’AdministrateurIndépendantparlesentitésdéclarantessont-ellesclairementdécritesdansleRapportITIE(Exigencen°4.9(a))?
⃝ L’AdministrateurIndépendanta-t-ilétablisitouteslesentreprisesetentitésdel’ÉtatparticipantauprocessusdedéclarationITIEontfournil’assurancerequise,enconformitéaveclesprocéduresconvenues(Exigencen°4.9(a))?
⃝ L’AdministrateurIndépendanta-t-ilévaluélamatérialitédesécartséventuels,queceux-cisoientlefaitd’entreprisesoud’entitésdel’État(Exigencen°4.9(b))?
5Danslecasdesentreprises:lesNormesinternationalesd’audit(ISA)diffuséesparleConseilinternationaldesnormesd’auditetd’assurance(IAASB).Danslecasd’entitéspubliques:lesNormesinternationalesdesinstitutionssupérieuresdecontrôledesfinancespubliques(ISSAI)diffuséesparl’Organisationinternationaledesinstitutionssupérieuresdecontrôledesfinancespubliques(INTOSAI).
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
13
⃝ L’originedel’informationduRapportITIEquin’apasétérecueillieparl’AdministrateurIndépendantest-elleclairementindiquée(Exigencen°4.9(b))?
⃝ LeRapportITIEcontient-ill’évaluationdel’AdministrateurIndépendantquantàlafiabilitédel’informationquiyestprésentée(Exigencen°4.9(b))?
Recommandations
⃝ LeRapportITIEcontient-ildesrecommandationsdelapartdel’AdministrateurIndépendantquantauxaméliorationsàapporterauxopérationsd’audit/d’assurancedesentreprisesoudesentitésdel’État?
⃝ LeGroupemultipartitea-t-ilévaluélesprogrèsréalisésdansl’exécutiondesrecommandationsformuléesdansdesRapportsITIEantérieursenmatièredequalitédesdonnéesetdevérification?
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
14
4. AnnexeExemplesdepays
Figure1-Examendespratiquesd’auditetd’assuranceauMyanmar(RapportITIE2013duMyanmar)
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
15
Figure2-Examendespratiquesd’auditetd’assuranceenRépubliquedémocratiqueduCongo(RapportITIE2014delaRDC)
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
16
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
17
Figure3-Examendespratiquesd’auditetd’assuranceenNorvège(RapportITIE2013delaNorvège)
Figure4–Procéduresd’assurancequalitéenMongolie(RapportITIE2014delaMongolie)
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
18
Figure5-Procéduresd’assurancequalitéenRépubliquedémocratiqueduCongo(RapportITIE2014delaRDC)
Figure6–Procéduresd’assurancequalitéauMyanmar(RapportITIE2013duMyanmar)
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
19
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
20
Figure7–Procéduresd’assurancequalitéauxPhilippines(RapportITIE2014desPhilippines)
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
21
Figure8–Procéduresd’assurancequalitéauMali(RapportITIE2013duMali)
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
22
Figure9–Procéduresd’assurancequalitéenAzerbaïdjan(RapportITIE2014del’Azerbaïdjan)
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
23
Figure10Accordsurlesprocéduresd’assurancequalitédesdonnéesITIEauRoyaume-Uni
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
24
Source:Procès-verbaldela13eréunionduGroupemultipartitedel’ITIERoyaume-Unidu15septembre2015.
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
25
Figure11–ÉvaluationdelafiabilitédesdonnéesenMongolie(RapportITIE2014delaMongolie)
Noted’orientation24 Juillet2016
___________________________________________________________________________________SiteInternetwww.eiti.orgEmailsecretariat@eiti.orgTéléphone+4722200800Fax+4722830802AdresseSecrétariatdel'ITIE,Ruseløkkveien26,0251Oslo,Norvège
26