0

นางพรทพย มมานะ อาย 47 ป เจาของบานหนงสอชมชนบานสบฟา จบปรญญาตร

สาขาพยาบาลศาสตร เคยท างานเปนพยาบาลในเมองหลวง พบรกและแตงงานกบชาย

ในเครองแบบผพทกษสนตราษฎรไทย ชวงทอยกรงเทพฯ มความสขกบการเปนอาสา

อานหนงสอใหคนตาบอดในชวงวนหยด ตอมาไดยายตามสามมาอยล าปางเพอดแลพอแม

พรอมกบลกชาย 2 คน คอ นองใหม อาย 6 ขวบ และนองจมโบ อาย 4 ขวบ ในป พ.ศ. 2555

ดวยความทเปนคนชอบอาน ประกอบกบมหนงสอตดมาจากกรงเทพฯ แรก ๆ แมพรทพย

อาศยอยกบพอแมของสาม จงท ามมหนงสอในบานใหครอบครวไดอาน “ท ามมนอยเดยว

ชนวางหนงสอกท าเองจากไม จากชนวางรองเทาบาง” ลกชายคนโตมาเรยนอนบาลทบานสบฟา

มาใหม ๆ ลก ๆ ยงไมมเพอน ไมรจกใคร อยากใหลกมเพอน

และเปนคนด แตมองเหนสภาพแวดลอมในชมชนทไมสดนก

เชน เดกตดเกม บางคนเอาแตเลนน าอยกลางทงนา

1

เดกสวนใหญอาศยอยกบตายาย จงชกชวนเดก ๆ มาเลนทบานของเรา แตไมไดบอกวาใหมา

อานหนงสอ เพอดงพวกเขาออกมาจากสงแวดลอมเหลานน แมพรทพยมองวา“ถาจะปนลก

ใหเปนคนด เราตองท าใหสงคมสงแวดลอมดดวย” โดยจดมมหนงสอในบาน มหนงสอสวย ๆ

คดวาเขาตองเปดดบางโดยทเราไมตองบอก เดกเลกดรปตามนทานทแมพรทพยเลาใหฟง

พรอมทงท าขนม ขาวผด กวยเตยว ขนมครกเลยงเดก และใหเขาไดมสวนรวมดวย มเกมใหเลน

เดกกจะสนกและอยากกลบมาอก เพราะถาเอาเรองการอานน า เดกไมมาแนนอน จงใหลกพาเพอน

มาเลนทบาน ตอนทท าเร องการอานนน พอแมสามเกลยดมาก ถงกบวา“เปนผบา”

คอท าอะไรทคนเขาไมท ากน มแตเสยเงน ไมไดเงน

2

กวาจะถงวนนแมพรทพยไดฟนฝาอปสรรคนานปการเพอลกและเดก ๆ ในชมชน

ท าทกอยาง ไม วาจะหนวยงานใดแจงหรอขอความรวมมอเขามา ถาแมพรทพยทราบ

จะไปรวมทกกจกรรม นอกจากงานการสงเสรมการอานแลว การฝกใหผใหญท างานอาชพ

ทสนใจกเปนอกหนงภารกจ โดยแมพรทพยไดชกชวนแมสามใหเขารวมกจกรรมทกครง

จนไดเปนประธานกลมผสงวย ผลกดน ใหเกยรต ยกยอง ใหแมชวยออกงานแทน จนแมสาม

เปนนกกจกรรม ไดรบการยอมรบจากผสงวยในชมชน ปจจบนเลกตอวาเธอแลว และยงชนชม

กบสงทแมพรทพยท าอกดวย สวนสามนนเมอแมพรทพยตดภารกจประชมหรอไปท ากจกรรม

รวมกบหนวยงานตาง ๆ สามกจะเปนคนสอนการบานเดก ดแลเดกเมอมาใชบรการบานหนงสอ

ตอมา กศน. อ าเภอแจหม ไดมอบหมายให

ครเบญ (คร กศน.ต าบล) และครฑารกา (ครอาสาพนราบ)

เปนผมาดแล ใหค าปรกษา สนบสนนหนงสอ

โ ด ยแมพ รทพ ยจะใหผมาใชบรการบานหนงสอ

เลอกหนงสอทตองการอาน แลวแมพรทพยจะไป

ร บ-สงหน งส อท ขอย มจากห องสมดประชาชน

อ าเภอแจหมดวยตนเองทกวนถาไมตดภารกจอน

เครอขาย

3

แมพรทพยโชคดทมหลวงพอ (บดาบวชเปนพระ) เปนผใหค าปรกษาและสงสอนให

ท าแตความด เปนคนด ท าบญมาก ๆ เมอแกตวลงจะไดสบาย ซงตนกไดปฏบตอยางตอเนอง

เสมอมา หลวงพอไดเสนอแนะใหมาปลกบานรมถนนเพอการบรการบานหนงสอหรอ

จดกจกรรมอน ๆ ใหคนมาไดสะดวก พรอมทงสนบสนนเงนใหปลกบานดวย จงเปนทมาของ

บานหลงปจจบนทมพนทกวางขวาง มมมตาง ๆ เปนมมหนงสอ และตอเตมศาลาใหเปนทจด

กจกรรม แตแมพรทพยกบอกวายงไมหยดแคนจะท าไปเรอย ๆ เทาทใจตองการ

4

แมพรทพย นอกจากจะชอบอานหนงสอเปนชวตจตใจแลว เธอยงมนสยชอบชวยเหลอ

ผอน หรอจะเรยกวาเปนผมจตอาสากได เธอไดท าใหบานซงเปนทอยอาศยของสมาชก

ในครอบครวแหงนกลายเปนพนทสาธารณะ เปนทชมนมของเดก ๆ ตลอดจนผ ใหญ

ในหมบานสบฟาใชเปนทอานหนงสอ พบปะพดคย ฝกอาชพ ท ากจกรรมตาง ๆ รวมกน

อยางมความสข จนบางคนน าไปเปนอาชพสรางรายไดเลก ๆ นอย ๆ จนเจอคนในครอบครวได

กจกรรมทจดมหลากหลายทงกจกรรมสงเสรมการอาน เชน กจกรรมวาดภาพระบายส

(อานหนงสอ วาดภาพจากเรองทอาน และชวนคยชวนเลาจากภาพทวาด) กจกรรมเขยนเลา

เรองราวของภาพ กจกรรมอานนทานใหนองฟง ก จกรรมพสอนนอง กจกรรมคดไทย

กจกรรมคนหาค าศพทภาษาองกฤษงาย ๆ (เดกไดเรยนมาแลวจากโรงเรยน) เปนตน

และกจกรรมสงเสรมการเรยนร เชน การท าสมต า การท าขนมหวาน การท าขาวตมมด

การท าเกยว การท าซาลาเปา การฝกเลนดนตรพนเมอง กจกรรมตดตงลานนา การท าสวยทาน

5

การพบกหลาบจากใบเตยสมนไพร เปนตน ทงจดทบาน และจดนอกบานตามสถานทตาง ๆ

ในลกษณะกจกรรมเชงรก เชน การพาเดก ๆ ไปอานหนงสอใหผปวยในโรงพยาบาลแจหมฟง

อานใหเดกเลก และผสงอายฟงตามบาน กจกรรมนนอกจากเดกไดอานหนงสอแลว ยงฝกเดก

ใหรจกการเปนผให และชวยเหลอผอน สรางสภาวะผน า หรอบางครงกจะน าหนงสอไป

หมนเวยนตามสถานทชมชนตาง ๆ บาน วด โรงเรยน เพอใหคนในหมบานไดอานหนงสอ

ถงปจจบนบางแหงไดมารบหนงสอเองแลว หรอบางครงกออกไปจดกจกรรมการอานรวมกบ

หนวยงานเครอขายตาง ๆ ตามทรองขอมา

กจกรรมมกจะจดกนในชวงเยนหลงเลกเรยน และวนเสาร - อาทตย ในการจดกจกรรม

นอกจากแมพรทพยจะคดและจดเองแลว ยงมครเบญ และครฑารกาเขามารวมดวยชวยคด

ชวยจด โดยดความตองการของเดก ๆ และผใหญในหมบานวาสนใจ อยากร อยากท าเรองอะไร

หากจดแลวไมไดรบความสนใจ หรอไดรบความสนใจนอย กจะชวยกนสรรหา กจกรรมใหม ๆ

มาสบเปลยนหมนเวยน หรอปรบเปลยนวธการจดเพอไมใหเกดความเบอหนาย จ าเจ หากเปน

กจกรรมทชอบเดกกมกจะถามวาท าไมไมจดอก แตไมวาจะจดกจกรรมใดลกษณะไหนกตาม

จะเชอมโยงน าไปสการอานเสมอ และหากเปนกจกรรมเกยวกบอาชพทตองลงมอท า เชน

กจกรรมตดตงลานนา กจกรรมท าขนมวน กจกรรมการเพาะตนออนทานตะวน กจกรรมการ

ปลกสบปะรดในถงด าหรอวสดรไซเคล เปนตน แมพรทพย จะใหอานวธท าจากใบความรทได

จดท าขนกอนแลวจงใหลงมอท าและใบความรนนกใหถอตดมอกลบไปอานและท าตอทบาน

บางกจกรรมเดกกบผใหญจะท ากจกรรมรวมกนอยางเปนการสรางความอบอนใหเกดขนภายใน

ครอบครว ชมชนไดอยางนาประทบใจจรง ๆ

6

7

แมพรทพย กลาววา “ การวาดภาพจะเปนการฝก

ใหเดกมจนตนาการ รจกคด ถาอยากรวาเขาคดอะไรใหด

จากภาพทเขาวาด ” กจกรรมวาดภาพระบายสจงเปน

กจกรรมทเดกชอบมากทสดของบานสบฟา ผนงภายใน

บานของแมพรทพยจงเตมไปดวยผลงานของเดก ๆ

รวมทงลกของเธอดวย

จากความคดทวา “ถาจะปนลกใหเปนคนด เราตองท าใหสงคมสงแวดลอมดดวย”

ถงแมวาพอแมสามและคนในชมชนจะวาแมพรทพยวา เปนผบา เธอกไมยอทอ ยงคงชวนเดก ๆ

มาท ากจกรรมทบานและพฒนามมหนงสออยางตอเนองตลอดมา

จนป พ.ศ. 2556 ส านกงาน กศน. มนโยบายจดตงบานหนงสอ

อจฉรยะ บานแมพรทพยก ไดรบเลอกเปนบานหนงสอ

อจฉรยะดวย นอกจากการบรการหนงสอ จดกจกรรมใน

บานหนงสอแลว แมพรทพยยงไดพาเดก ๆ ไปอานหนงสอ

ใหผสงอายฟงตามบาน โรงพยาบาล ทานนายก อบต.เลาวา

“แรก ๆ ทแมพรทพยไปอานหนงสอใหชาวบานทเปนพออย

แมอยฟงนน เนองจากแมพรทพยอานภาษากลาง พออยแมอยฟงไมรเรอง กวามาวาอานไมรเรอง

แมพรทพยกไมโกรธ ยงไปอก เปนเปนคนมจตอาสาจรง ๆ” นอกจากเรองสงเสรมการอานแลว

แมพรทพยยงไดรวมกจกรรมสงเสรม สนบสนนการจดการศกษาตามอธยาศยของ กศน.อ าเภอแจหม

ดวย ป พ.ศ. 2558 ส านกงาน กศน. มนโยบายจดตงบานหนงสอชมชน บานสบฟากไดรบการ

คดเลอกเปนบานหนงสอชมชนดวย

8

จากทพอแมและคนในชมชนคอนขอดวาเปนผบา แมพรทพยกไมน าพามาเปนอารมณ

เธอท าทกอยางเพอลก เดก ๆ และคนในชมชนอยางไมหยดนง ผลทไดคอ เดก ๆ ไดรวมกลม

กนท ากจกรรม ครอบครวผปกครองไมหวงเดก เพราะแมพรทพยดแลเปนอยางด ท าใหเดก

มสมาธมากขน ไมตดเลนเกมสอยางเดยว คนในชมชนเขาใจแมพรทพยมากขน เพราะลก ๆ

เรยนเกงขน เดกมความสขมากขน เดกบานสบฟาท าใหโรงเรยนมชอเสยงสอบโอเนตไดท 1

ในระดบอ าเภอทกป เพราะเดกไดมาอานหนงสอทบานแมพรทพย แมพรทพยชวยสอนการบาน

และตวใหกอนสอบ แมพรทพยไดน าสงด ๆ มาตอยอดใหกบผใหญดวย เชน น าความรเรอง

การท าตงลานนามาถายทอด การท าสวยทานขาย

เกดความสามคคสรางรายไดใหแกคนในชมชน

แมพรทพยจะไปรวมงานกจกรรมของทกบาน แมวา

จะท าของเกยวกบทางเหนอไมเปน นายก อบต. เลาวา

ดไดจาก “น าใจเปนไปเปนวทยากรทเทศบาลบานสา

ใชจกรยานแก ๆ คนหนง ขไปทง ๆ ทฝนตกเปน

ระยะทาง 7 - 8 กม.” กลาวไดวา ณ วนน แมพรทพย

ไดเขาไปนงอยในใจของคนในอ าเภอแจหมเปนท

เรยบรอยแลว

9

หากจะถามถงปญหาแทบจะไมม (ยกเวนเรองนโยบายและการหนนเสรมจากภาครฐ

ทไมไปในทศทางเดยวกน) หรออาจจะมบางทพอแมผปกครองคดเกรงใจ กลววาลก ๆ ของตน

จะไปเปนภาระใหแมพรทพยตองหาขนม ขาวปลาอาหารใหกน

แตกไดชวยกนพยายามหาวธการตาง ๆ เพอชวยลดภาระ

ใหแก แมพรทพย เชน พอแมผปกครองบางคนกจะ

บอกลกกอนออกจากบานวา ตอนเทยงใหกลบไปกน

ขาวกลางวนทบานกอน บางกจะมาตามใหลกกลบไป

กนขาวทบานหรอไมกใหหอขาวมากนทบานแมพรทพย

เปนความเอออาทรของคนในชมชนบานสบฟา

ท าด ยอมไดด เปนค ากลาวท ไม เกนจร งเลย แมพรทพย ไดม โอกาสเขาเฝา

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เพอกราบบงคมทลเกยวกบการด าเนน

กจกรรมสงเสรมการอาน เนองในโอกาสทรงเสดจเปดงานโครงการอางเกบน าแมเสรม

อนเนองมาจากพระราชด าร อ าเภอเสรมงาม จงหวดล าปาง เมอวนท 18 สงหาคม 2558

โดยมไดคาดฝนท าใหคนในครอบครวและชมชนเรมมองแมพรทพยในทางทด ขนบาง

บานหนงสอแหงน จงเปนทพบปะระหวางผปกครอง ผสงอาย เปนเวทพดคยเรองตาง ๆ

10

ของผสงอาย ชมชนอนไดมาดงานเปนแหลงเรยนร ยงไปกวานนบรษทจากประเทศญปนไดเหน

ผลงานจากรายการเปดโลกเปดเลมทออกอากาศทาง Thai PBS และไดมโอกาสพดคยกนทาง

เฟสบค จงขอเสนอใหเปนเพอนรวมกจกรรมปลกพชไรดน จะใหแมพรทพยไปอบรมทญปน

แลวกลบมาท างานทล าปาง นอกจากนยงเกดผลกระทบกบคนใกลชด คอ สามไดรบการยอมรบ

จากการชวยจดกจกรรมใหเดก ๆ สรางพลเมองดใหประเทศชาต (ได 2 ขน)

ยงไปกวานน คนในครอบครวของแมพรทพยมโอกาสไดคยกนมากขน แมสามไดเปน

ประธานกลมผสงอาย มกจกรรมรวมกน มความสข เลกเกลยดกจกรรมทลกสะใภท าแตกลบมา

ชนชมแทนในทสด

สถานทตงของบานชมชนเหมาะสม อยตดถนน ไปมาสะดวก พอแมไวใจใหลกมารวม

กจกรรมทนเพราะเหนวามหนงสออาน มกจกรรม มเพอน มขนมกน สามแมพรทพยทเปน

ต ารวจกชวยสงเสรมกจกรรม แมพรทพยกรกเดก มจตบรการ มใจอาสา

แมพรทพยฝนสน ๆ แตใชเวลาเกอบทงชวตของตนเลยกวาไดคอ ใหเดกทกคนทมาทน

ประสบผลส าเรจเปนรน ๆ ไป และทกรนดวย ถาไดตามนฝนของแมพรทพยกประสบผลส าเรจแลว

11

บานหนงสอนไดรบการยอมรบมากขน และยงจะพฒนาตอไปอกไมหยดยง ดวยความ

ไมหยดนงอยเฉยของเจาของบาน ความตงใจท างานทกอยางรวมกบเครอขาย ใฝหาความร

แลกเปลยนเรยนรกบเพอน เครอขาย แมพรทพยไปทกงานพรอมกบประชาสมพนธเชญชวนให

เครอขายรวมท ากนทกหมบานเพราะผลทไดรบแมตองใชเวลา แตคมคาจรง ๆ

12