มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย P hantai Narasingha ...utcc2.utcc.ac.th/utccjournal/381/123_134.pdf1 สาขาว ชาภาษาไทย

ปรมาภรณ ลมปเลศเสถยร

123ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561

วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ปท 38 ฉบบท 1 เดอนมกราคม - มนาคม 2561

hantai Narasingha: Reproduction in

Contemporary Thai Society

Paramaporn Limlertsathien1,*

P

Abstract

This article aims to study the reproduction of Phantai Narasingha in present Thai society.

The findings show that various forms of Phantai Narasingha reproduction can exemplify how

traditions are created by applying and interpreting the local history in the new contexts.

This reflects the condition of cultural dynamics which have been changed due to the social

contexts, particularly the contexts of tourism and capitalism. These changes can be seen through

the reproduction of amulets and films responding to the capitalism world or the organization of

provincial tourism festivals such as ‘City of Honesty’, ‘Wedding Ceremony’, and ‘Marathon for

Honesty’. Phantai Narasingha worship ceremony is another strategy used to create provincial

identity through local historical tales. It can be said that these activities are all responding to

the country’s tourism policy. Besides these, the reproduction of Phantai Narasingha has resulted

in the community development in various aspects as well as building up people’s awareness

which helps strengthen the community.

Keywords: Phantai Narasingha, reproduction, Thai society

1 Department of Thai Language, School of Humanities and Applied Arts, University of the Thai Chamber of Commerce,

Bangkok, Thailand.

* Corresponding author. E-mail: L.porama@ hotmail.com

พนทายนรสงห: การผลตซ�าในบรบทสงคมไทยรวมสมย

124 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร

นทายนรสงห: การผลตซ�าในบรบทสงคมไทย

รวมสมย

ปรมาภรณ ลมปเลศเสถยร1,*

พ

1 สาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและประยกตศลป มหาวทยาลยหอการคาไทย กรงเทพมหานคร

* Corresponding author. E-mail: L.porama@ hotmail.com

บทคดยอ

บทความนมวตถประสงคเพอศกษาปรากฏการณการผลตซ�าเรองราวของพนทายนรสงหทเกดขน

ในสงคมไทยปจจบน ผลการศกษา พบวา การผลตซ�าเรองพนทายนรสงห ในรปแบบตาง ๆ ในสงคมปจจบนนน

เปนการชใหเหนวธคดในการสรางสรรคประเพณขนโดยประยกตจากประวตศาสตรทองถนมาตความในบรบทใหม

ทงสะทอนใหเหนภาวะของการพลวตทางวฒนธรรมทแปรเปลยนไปตามสงคมโดยเฉพาะอยางยงบรบท

การทองเทยวและบรบททนนยม เหนไดจากการผลตซ�าในรปของวตถมงคล ภาพยนตร ทตอบสนองโลกทนนยม

หรอการจดเทศกาลการทองเทยวจงหวดในรปแบบ “นครแหงความซอสตย” ทมทงงานววาห การวงเพอ

ความซอสตย พธบวงสรวงพนทายนรสงห ลกษณะขางตนเปนกลยทธอยางหนงในการสรางอตลกษณของ

จงหวดดวยเรองเลาประจ�าทองถน ซงลวนแลวแตตอบสนองนโยบายการทองเทยวทงสน นอกจากน การผลต

ซ�าเรองพนทายนรสงหยงกอใหเกดการพฒนาชมชนในดานตาง ๆ ทงชวยสรางส�านกอตลกษณทองถนของคน

ในชมชนจนกลายเปนพลงส�าคญทท�าใหชมชนแขงแกรงขน

ค�ำส�ำคญ: พนทายนรสงห การผลตซ�า สงคมไทย



บทน�า

พนทายนรสงห ถอเปนบคคลในประวตศาสตร

ทส�าคญคนหนง มปรากฏชอในพงศาวดารอยธยาฉบบ

ตาง ๆ โดยระบตรงกนวา พนทายนรสงหเปนนายทาย

เรอพระทนงเอกชยในรชสมยสมเดจพระสรรเพชญท

8 (พระเจาเสอ) ตามหลกฐานชมนมพระนพนธสมเดจ

พระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาด�ารงราชานภาพ

(Damrong Rajanubhab, 1951) สรปความไดวา

พนทายนรสงหเปนชาวบานนรสงห แขวงจงหวด

อางทอง เปนทหารของพระเจาเสอ เมอป พ.ศ. 2247

พระเจาเสอเสดจทางคลองสนามชย ถงต�าบลโคกขาม

พนทายนรสงหเปนนายคดทายไดท�าเรอพระทนง

เกยตลงจนหวเรอหก ตามกฎหมายในสมยนน พนทาย

ตองไดรบโทษถงชวต แตพระเจาเสอทรงอภยโทษ

แตอยางไรกตาม พนทายนรสงหไดยนยนทจะรกษา

พระราชกฤษฎกาไวขอใหประหารชวตตน พระเจา

เสอจงโปรดเกลาฯใหประหารพนทายนรสงห ปจจบน

บรเวณทประหารชวตพนทายนรสงห คอ บรเวณรม

คลองโคกขาม

คนสมยปจจบนรบรและยกยองพนทายนรสงห

วา เปนผทมความซอสตย ยดมนกฎของบานเมองแม

จะตองแลกดวยชวต ดวยคณลกษณะส�าคญดงกลาว

จงท�าใหเรองราวของพนทายนรสงหถกน�ามาผลตซ�า

ในหลายสมย และในรปแบบทแตกตางกน นอกจากน

ยงเกดการตความใหม หรอเกดแนววถปฏบตใหมใน

บรบทสงคมปจจบนอกดวย

บทความนจงมงศกษาปรากฏการณการผลต

ซ�าเรองราวของพนทายนรสงหทเกดขนในสงคมไทย

ปจจบนวา มการผลตซ�าในลกษณะใด หรอมการน�า

เรองของพนทายนรสงหซงถอเปนเรองเลาในทองถน

มาปรบประยกตใชในบรบทสงคมไทยปจจบนอยางไร

โดยแบงประเดนการน�าเสนอ ออกเปนหวขอตาง ๆ

ดงน

1. พนทายนรสงหในบรบททางประวตศาสตร

เรองราวของพนทายนรสงห อย ในประชม

พงศาวดารฉบบกาญจนาภเษก เลม 2 เปนเรอง

พระราชพงศาวดารกรงสยามจากตนฉบบของบรตช

มวเซยม กรงลอนดอน ประเทศองกฤษ และ หนงสอ

พระราชพงศาวดาร ฉบบพมพ ร.ศ. 120 ซงเปน

พงศาวดารทพระเจาอยยกาเธอ กรมสมเดจพระ

ปรมานชตชโนรส ทรงเรยบเรยงโดยไดใชพระราช-

พงศาวดารฉบบสมเดจพระนพรตน วดพระเชตพน

เปนตนฉบบในการช�าระเรยบเรยง (Department of

Education, 2007)

Chitsa-nga (2014) ไดกลาวถงเรองราวของ

พนทายนรสงห ทปรากฏในพระราชพงศาวดาร

กรงศรอยธยาฉบบพระพนรตน วาเปนเรองทถกแตง

เพมขนมาเมอครงการช�าระในสมยรตนโกสนทร

เพอตองการท�าลายความชอบธรรมของราชวงศ

บานพลหลวง เรองราวเกยวกบพนทายนรสงหไดถก

ดงมาเพอท�าใหพระเจาเสอ ซงเปนพระมหากษตรย

ในราชวงศบานพลหลวงนนด “ขาดหลกธรรม” ในการ

ปกครอง เอาแตใจตนเองฝกใฝทางโลกย แมพนทาย

นรสงหเป นขนนางระดบลางกยงร จกกฎหมาย

บานเมอง เพราะฉะนน พนทายนรสงหจงเปนเรอง

ราวทถกน�ามาใชเพอลดพระเกยรตกษตรยราชวงศ

บานพลหลวง ซงเปนกลมอ�านาจเกานนเอง

2. การผลตซ�าจากโคลงภาพพระราชพงศาวดาร

สการสรางแบบเรยนและหนงสอการตน

การผลตซ�า (Reproduction) เรองพนทาย

นรสงห ในรปแบบโคลงภาพพระราชพงศาวดาร



เกดขนโดยกระแสพระราชด�ารของพระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงเลอกสรรเรองใน

พงศาวดาร ใหชางเขยนรปภาพประกอบโคลงท

เรยบเรยงโดยพระยาศรสนทรโวหาร (นอย อาจาร-

ยางกร) เพอน�าไปประดบพระเมร ในงานพระราชทาน

เพลงศพ สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาพาหรดมณมย

กบพระศพสมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาตรเพช-

รฒมธ�ารง เจาฟาศรราชกกธภณฑ และพระศพพระ

อครชายาเธอพระองคเจาเสาวภาคนารรตน ทบรเวณ

ทองสนามหลวง

เนอหาในโคลงภาพพระราชพงศาวดาร ม

เนอหาทเกยวของกบวรบรษทางประวตศาสตรทไดรบ

การเลอกสรรทงกษตรยและขนนาง เชน สมเดจ

พระนเรศวร สมเดจพระสรโยทย และพนทายนรสงห

ดงน

ภบาลบ�าเหนจให โทษถนอม ใจนอ

พนไมยอมอยยอม มอดมวย

พระโปรดเปลยนโทษปลอม ฟนรป แทนพอ

พนกราบทลทดดวย ทานทงฯ ประเพณฯ

ภมปลอบกลบตง ขอบรร ไลยพอ

จ�าสงเพชฌฆาฏฟน ฟาดเกลา

โขนเรอกบหวเรอพน เสนท ศาลแล

ศาลสบกฤตคณเคา คตไวในสยาม

(Poetry narrating royal chronicle paintings,

1983, p. 64)

เนอเรองทเกยวกบพนทายนรสงห สะทอนให

เหนคณธรรมเรองความซอสตยทมตอกฎหมายของ

ชาตบานเมองไดเปนอยางด แมวาพระเจาเสอจะทรง

ประทานอภยโทษให แตพนทายนรสงหกไมยอมรบ

ในทางกลบกนยงคงยนยนทจะไดรบโทษประหาร

เพอรกษากฎและปองกนค�าครหาตอพระมหากษตรย

อยางองอาจ ดงนน จงกลาวไดวา พนทายนรสงหยอม

เสยสละชวตเพอปกปองสถาบนพระมหากษตรย ซง

เปนตวอยางของขาราชการทด ควรมความจงรกภกด

และเสยสละตอพระมหากษตรย หรออกนยหนงคอ

แสดงใหเหนบทบาท หนาท ของพลเมองด ทควรม

ตอระบอบสมบรณาญาสทธราชย

ดงท Sornsuwan (2007) กลาวไวถงบรบททาง

สงคมสมยการสรางโคลงภาพพระราชพงศาวดารนวา

เกดขนทามกลางกระแสความสนใจในประวตศาสตร

และตองการใชประวตศาสตรเปนเครองในการปลก

ฝงอดมการณของรฐ โดยมงเนนใหเหนความส�าคญ

ของ “รฐชาต” ทกคนทอยภายใตรฐเดยวกน ไมวา

จะเปนขนนางชนผนอย สามญชน หรอผหญง ลวน

มหนาทตอรฐ สามารถท�าคณกบบานเมองโดยการ

แสดงความรกชาตได โดยใชประวตศาสตรเปนเครอง

แสดงตวอยางทดงามและปลกฝงความคดดงกลาว

จากการศกษาของธนพงศ จตสงา พบวา

มการน�าเรองพนทายนรสงหมาสรางเปนแบบเรยน

หลายสมย นบตงแตสมย จอมพล ป. พบลสงคราม

เปนนายกรฐมนตร แบบเรยนวชาภาษาไทยตงแต

ชวง พ.ศ. 2483-ปจจบน จงมจดมงหมายหลกเพอ

สรางแนวคดชาตนยม ทเนนเรองความยงใหญของ

“ชาต” ม งปลกฝงอดมการณความรกชาต และ

ใหเหนความส�าคญของสถาบนพระมหากษตรย

(Chitsa-nga, 2014)

นอกจากน ในปจจบนยงมการพมพหนงสอ

การตนเรองพนทายนรสงหอกดวย การใชแบบเรยน

และหนงสอการ ตนดงกลาวสะทอนใหเหนการ

“เลอกสรร” ของภาครฐ และผผลตหนงสอเยาวชน

โดยใชทนทางวฒนธรรมซงเปนนโยบายเศรษฐกจ

สรางสรรคของภาครฐ ตามแผนแมบทวฒนธรรม

แหงชาต พ.ศ. 2550-2559 ทใชวฒนธรรมสราง



มลคาเพมทางเศรษฐกจและคณคาทางสงคม ดงนน

จะเหนไดวา จากการน�าเรองพนทายนรสงหมาผลตซ�า

ในรปแบบของแบบเรยนและการตนดงกลาว สะทอน

ใหเหนวธคดของผสรางไดสองมต มตแรก คอ การ

น�าเรองในประวตศาสตรทองถนมาพฒนาใหกลาย

เปนสนคาทางวฒนธรรม สวนมตทสอง ไดแก การ

น�าเรองพนทายนรสงหมาเปนเครองมอในการสอน

แทรกแนวคดชาตนยมใหกบประชาชนซงเปนการ

ผลตซ�าทมวตถประสงคใหเยาวชนของชาตเปน

พลเมองในอดมคตตามแบบทรฐและคนในสงคม

ทวไปตองการ นนคอ การเปนพลเมองดยดมนใน

สถาบน ชาต ศาสนา และพระมหากษตรยเฉกเชน

เดยวกบวรบรษในประวตศาสตร

ภาพท 1 ตวอยางหนงสอการตนพนทายนรสงห

3. การผลตซ�าภาพยนตรเรอง “พนทายนรสงห”

กบบรบทของสงคม และการเมอง

ต�านานวรบรษอมตะของคนไทย “พนทาย

นรสงห” ผานการผลตซ�าในรปแบบของสอละครและ

ภาพยนตรมาหลายสมย เรมจากการจดแสดงละคร

เวทในยคแรก ในป พ.ศ. 2487 และมพฒนาการดาน

การแสดงมาเปนละครเวท ละครโทรทศน จนกระทง

มาในป พ.ศ. 2558 ไดกลบมาเผยแพรในรปแบบ

ภาพยนตรอกครง โดยม หมอมเจาชาตรเฉลม ยคล

ก�ากบการแสดง

เนอเรองพนทายนรสงหในป พ.ศ. 2558 แมจะ

มการเพมเรองราวการประลองฝมอเพอแยงชงหญง

สาว เพอสรางอรรถรสใหเหนปถชนวสยบางกตาม

แตผก�ากบยงคงแกนเรอง “ความซอสตย” ไวเปน

ประเดนส�าคญทสด ดงจะเหนไดจากการสราง

ภาพลกษณใหพนทายนรสงห เปนนายทหารผจงรก

ภกด ทพรอมเคยงบาเคยงไหล และถวายชวตให

กษตรยทตนมอบความจงรกภกดให ทงน จะสงเกต

ไดจากขอความในใบปดภาพยนตร ทโปรยขอความ

ส�าคญวา “อยเพราะความจงรก ตายเพราะความ

ภกด” เพอเนนย�าใหเหนความส�าคญของสถาบน

พระมหากษตรยไวอยางครบถวน

การผลตซ�าในครงนอย ในสมยรฐบาลของ

พลเอกประยทธ จนทรโอชา เมอบานเมองตกอย

ภายใตการปกครองของรฐบาลทหาร ซงทหารตองม

อดการณสงสด คอ ปกปอง รกษา ชาต ศาสน กษตรย

ผนวกกบฐานะทางสงคมของผก�ากบภาพยนตร คอ

หมอมเจาชาตรเฉลม ยคล ทเปนผคร�าหวอดกบการ

ผลตภาพยนตรองประวตศาสตร (Historical Film)

เพอเทดพระเกยรตสถาบนพระมหากษตรยมาอยาง

ตอเนองในชวงระยะเวลาดงกลาว การผลตซ�าครงน



จงมนยส�าคญทางบรบทสงคมและการเมองอยางเหน

ไดชด

หากมองสภาพสงคม การเมอง ตงแตชวง

พ.ศ. 2550 เปนตนมา จะเหนไดวาสงคมไทยไดเกด

วกฤตการณการแตกแยกทางอดมการณความคด โดย

เฉพาะประเดนทเกยวของสถาบนพระมหากษตรย

ดงรายงานการวจยของ Limlertsathien (2016) ท

สรปวา แนวคดทพบเปนล�าดบสดทาย คอ แนวคด

เชดชสถาบน ชาต ศาสน กษตรย เปนแนวคดทพบ

เฉพาะในรอยกรองสมย พ.ศ. 2550-2555 เปนชวง

ทประเทศเกดกระแสชาตนยมจนเกดวาทกรรม

“คลงชาต” หรอ “รกชาต” การรกและยดมนใน

สถาบนหลกของชาตนนเปนสงททกคนสามารถกระท�า

ได แตควรตองวเคราะหขอมลใหลกซงวามคนกลม

ใดแสวงหาผลประโยชนจากการปลกกระแสใหรก

ชาตหรอไม

4. จากความซอสตย สวตถมงคลและพธกรรม:

จากโลกสามญสโลกศกดสทธ

เรองราวของพนทายนรสงหถกน�ามาผลตซ�าใน

หลายสมย และมรปแบบทแตกตางกน ดงจะเหนได

จากแนวคดเรองความซอสตยไดพลวตมาสเรองของ

“ความขลง” “ความศกดสทธ” ซงเปนการตความ

ใหม หรอเกดแนววถปฏบตใหมในบรบทสงคมปจจบน

ทแตกตางไปจากเดม

วตถมงคลและพธกรรมเปนสญลกษณอยาง

หนง ทท�าใหเรองเลาหรอต�านานทอยในโลกศกดสทธ

เปนรปธรรมมากยงขน ผ คนในสงคมจบตองโลก

ศกดสทธไดอยางแนบแนน ในโลกสามญ สญลกษณ

เหลานจงท�าหนาทเปนตวเชอมระหวางผนบถอและ

สงศกดสทธใหหลอมรวมเปนหนงเดยวกน ชวยให

ผนบถอเกดความสบายใจ และเชอมนในสงศกดสทธ

วา มอยจรงและสามารถชวยเหลอพวกเขาไดจรง

จากการรวบรวมขอมลเกยวกบวตถมงคล

เกยวกบพนทายนรสงหในปจจบน พบวา มจ�านวนมาก

สวนใหญสรางโดยคณะในนามวา “ศาลพนทายนรสงห”

โดยสรางครงแรกในป พ.ศ. 2519 ลกษณะเปนเหรยญ

ทองแดง มรปนนพนทายนรสงห โดยมอนภาคท

ส�าคญ คอ การถอพาย ท�าใหเรองเลาของพนทายเปน

รปธรรมมากยงขน สวนดานหลงของเหรยญเปนรป

หลวงพอสมฤทธ สงศกดสทธค บ านค เมองของ

ชาวโคกขาม

ในปตอ ๆ มา ทางคณะศาลพนทายนรสงหกได

สรางวตถมงคลพนทายนรสงหอยางตอเนอง เชน ป

พ.ศ. 2547 ทางคณะศาลพนทายนรสงหไดจดสราง

พระผงพนทาย และสตกเกอร เพอระลกครบรอบ

300 ป พนทายนรสงห

ตอมาในป พ.ศ. 2556 ถอเปนปทมการจดสราง

สญลกษณ ทเกยวกบพนทายนรสงหในหลายรปแบบ

มทงเหรยญลกษณะตาง ๆ ในชอรนทวา “รวย เพม

พน” ธงแขวนหนารถ ครอบแกว นอกจากน ยงมรป

พนทายนรสงหในลกษณะเกงจน จรปหยดน�า จรป

หวใจ นอกจากน มเสอทระลก และสตกเกอรรป

พนทายนรสงหตดรถ เพอท�าใหทนสมยสอดรบกบ

วฒนธรรมประชานยมมากยงขน

จากการศกษาวตถมงคลพนท ายนรสงห

สอดคลองกบการศกษาของ Sujchaya (2015) ท

พบวา วตถมงคลทเกดขนใหมในชวงหลงวกฤต

เศรษฐกจ พ.ศ. 2553 เปนตนมา มการโฆษณาโดย

ใชขอมลคตชนสองประเภท ประกอบการสรางความ

นาเชอถอ ไดแก ประเภทแรก เรองเลาหรอต�านาน

ทมา และประเภททสอง ความเชอในสรรพคณของ

วตถมงคลและพธกรรมหรอวธการปฏบตบชาแตเดม

คนไทยไมนยมสรางรปเหมอนตวบคคล มกสรางเปน

พระพทธรปแทนตวบคคลไวบชา ตงแตสมยรชกาล



ท 4 เปนตนมา จงเรมเปลยนคตนยมดงกลาว มการ

สรางรปปน เหรยญเสมา และเหรยญทระลก รป

พระมหากษตรย พระภกษ หรอพระเกจอาจารยทม

ชอเสยง เพอเปนทระลกและปกปองคมครอง เชน

รปหลอสมเดจพระเจาตากสนมหาราช วดอนทาราม

วรวหาร ป พ.ศ. 2517

การตงชอรนวตถมงคลพนทายนรสงห เปนกรณ

ศกษาทนาสนใจ จะเหนไดวาในป 2556 น ไดปลกเสก

วตถมงคลพนทายนรสงหโดยใหชอวา รน รวย เพม

พน สะทอนใหเหนการปะทะสงสรรคระหวางสง

ศกดสทธกบโลกทนนยมสมยใหมไดเปนอยางด จาก

การลงภาคสนามของผศกษา พบวา มรานคาจ�านวน

มากมรปเคารพพนทายนรสงหไวบชา โดยวางไวบน

หงตางหาก เชน รานสมต�าอบล ทอยในซอยพนทาย

นรสงห เจาของรานไดกลาววา “หากบชาพอพนทาย

จะชวยใหคาขายดขน”

นอกจากน พนทายนรสงหในปจจบน ไมเพยง

แตชวยเรองคาขายเทานน แตยงมอ�านาจชวยเหลอ

ผทนบถอในเรองตาง ๆ อกดวย ซงจะเหนไดจาก

เรองเลาตาง ๆ มากมายทเกยวกบความศกดสทธ

ของพนทายนรสงห เชน การปรากฏตวใหเหนเมอ

มคนมาลบหล หรอ การชวยเหลอใหแคลวคลาดจาก

ภยนตราย หรอการขอเรองยศ ต�าแหนง เมอสงทขอ

ส�าเรจตามความปรารถนา ผทมาบนบานกจะน�าไก

มาถวาย ทงนมความเชอวา พนทายนรสงหชอบเลน

ไกชน ซงในพงศาวดารไมปรากฏความเชอดงกลาว

ผศกษาสนนษฐานวานาจะไดรบอทธพลมาจากละคร

เกยวกบพนทายนรสงห ทผแตงมกแตงเตมเนอหา

ใหพระเจาเสอ และพนทายนรสงห ชอบเลนกฬา

ประเภทเดยวกน คอ ตไก ชกมวย ตามประสาชายไทย

ดวยเหตน ในบรเวณศาลพนทายนรสงหในปจจบน

จงมรปปนไกวางเรยงรายอยรอบศาลจ�านวนมาก

ภาพท 2 บรเวณศาลพนทายนรสงห

(บนทกภาพโดย: ปรมาภรณ ลมปเลศเสถยร เมอวนท 17 กมภาพนธ 2559)



ดงนน สถานะของ “พนทายนรสงห” ทผกตด

อยกบความซอสตย ในปจจบนไดเพมความเปน “สง

ศกดสทธ” ประจ�าทองถน ในฐานะ “ผอารกษ” และ

“ผบนดาล” ทงความสขและความร�ารวยใหกบผท

นบถอ

ขอมลทางคตชนอกประเภทหนงทมสวนท�าให

ประวตศาสตร หรอเรองเลาตาง ๆ เกยวกบพนทาย

นรสงหเดนชดเปนรปธรรมมากยงขน นนคอ พธกรรม

บวงสรวงพนทายนรสงห ซงภาครฐเปนผจดขนท

บรเวณศาลพนทายนรสงห ต�าบลโคกขาม อ�าเภอ

เมอง จงหวดสมทรสาคร ในวนขน 9 ค�า และ 10 ค�า

เดอน 3

ภาพท 3 งานบวงสรวงพนทายนรสงห

(บนทกภาพโดย: ปรมาภรณ ลมปเลศเสถยร เมอวนท 17-18 กมภาพนธ 2559)

จากพธบวงสรวงพนทายนรสงห กลาวไดวาเปน

ประเพณสรางสรรค ทประยกตพธกรรมทมอยเดม

โดยน�ามาใชในบรบทใหม เชน เพอการทองเทยวและ

การผลตซ�า เพอสรางความทรงจ�ารวมใหกบทองถน

ดงนน พธกรรมไมใชเรองของปจเจก หรอมบทบาท

หนาทตอบสนองความตองการของบคคลแตเพยง

อยางเดยวอกตอไป แตพธบวงสรวงพนทายนรสงห

ในปจจบน ไดน�า “วตถดบทางวฒนธรรม” ในอดต

มาเปนตนทน เพอรอฟน เชอมโยงหรอสรางคต

ความเชอขนมาใหม จนกลายเปนพธกรรมเพอ

ตอบสนองความตองการของสงคมในปจจบน

พธกรรมบวงสรวงพนทายนรสงหเปนพธกรรม

ทเกดขนจากความพยายามอางองหรอความพยายาม

ในการสรางอดตทมความเปนมาอนยาวนาน โดย

โยงเขากบสถานทแหงนน ซงนอกจากจะอาง “อดต”

ใหมความสมพนธกบปจจบน ทนทางวฒนธรรมหรอ

วตถดบทางวฒนธรรม จงเปนปจจยส�าคญทมสวนใน

การสรางสรรคประเพณ โดยเฉพาะอยางยงการอาง

หรอเชอมโยงระหวางพนทกบต�านานเพอสรางความ

ชอบธรรม เพมความเกาแกแฝงดวยความขลงใหกบ

พนทแหงนนใหกลายเปนพนทศกดสทธของชมชน

ซงเปนปจจยหนงทกอใหเกดความสามคค ชวยสราง

ความเขมแขงใหกบชนชนในฐานะทมความทรงจ�า

รวมกน ทงนเพราะพธกรรมกอใหเกดความเปน

อนหนงอนเดยวกนในหมผเขารวม ดงค�ากลาวของ

Nathlang (2004, p. 334) ทวา “พธกรรมเปนกลไก

ทางวฒนธรรมในการ “รวมพลง” สมาชกในสงคมโดย

เฉพาะในสงคมดงเดมหรอสงคมประเพณ ต�านาน



ทใชในการอธบายทมาของพธกรรมซงมกเกยวของ

กบผมอ�านาจเหนอธรรมชาต จงเปนสวนหนงของ

กลไกทางวฒนธรรมทใชในการสรางขวญก�าลงใจและ

เอกภาพใหสงคม”

4.1 เรองเลาพนบานกบการสรางอตลกษณ

ของจงหวด

นบตงแตป 2557 เปนตนมา จากขอมลรายงาน

การประชมของ Samutsakorn Province (2014)

ระบวา การทองเทยวสมทรสาครไดมการผลกดนสราง

ภาพลกษณ จงหวดสมทรสาครใหเปน “นครแหงความ

ซอสตย” โดยเฉพาะอยางยงในป 2559 ซงไดมการ

ผนวกกจกรรมตาง ๆ ไวดวยกนใน “งานประจ�าปศาล

พนทายนรสงห” ซงมทงงาน “ววาหแหงความซอสตย

สญญารกจากนชวนรนดร” และงาน “กจกรรมเดน-วง

พนทายนรสงหมน-ฮาลฟมาราธอน เมอวนท 14

กมภาพนธ 2559

ดงนน จะเหนไดวา พนทายนรสงห ทมประวต

ชวตนาสนใจควรแกการเปนแบบอยาง ถกสรางขน

ใหกลายเปน “วรบรษประจ�าจงหวด” เพอดงดด

นกทองเทยว สรางมลคาทางเศรษฐกจใหกบจงหวด

สอดคลองกบการศกษาของ Meepakdee (2015) ท

ศกษาเรอง ตราประจ�าจงหวด มมมองจากสญวทยาส

มายาคต ทไดกลาวถง การสรางตราประจ�าจงหวดกบ

การทองเทยว ไวอยางนาสนใจวา “ประเทศไทยอยใน

ชวงของการพฒนาประเทศเพอไปสประเทศทมความ

เจรญในทกดาน การเนนในเรองของการทองเทยวเพอ

ใหไดมาซงรายไดนน สงผลตอวถชวตของคนในพนท

ดงนน ตราประจ�าจงหวดจงถกน�ามาสรางความหมาย

ในแงของการทองเทยวเพอชกจงใหนกทองเทยวเขา

มาทองเทยวในประเทศ หรอจงใจและสนบสนนให

คนในประเทศทองเทยวในประเทศของตนตามการ

รณรงคของ ททท.”

4.2 แนวคด “ความซอสตย” วธคดของรฐ

สราษฎร

การจดงานววาหแหงความซอสตยขนทบรเวณ

ศาลพนทายนรสงห จดขนเพอสบสานขนบธรรมเนยม

ประเพณและวฒนธรรมไทย สรางความอบอน ความ

เขมแขงและความผกพนระหวางสามและภรรยา จาก

การจดววาหแหงความซอสตยดงกลาว แสดงใหเหน

การเลอนไหลของประเพณราษฎรไปสประเพณของ

รฐอยางชดเจน กลาวคอ จากประเพณการแตงงาน

ซงถอเปนประเพณระดบครอบครวไดเปลยนเปน

การทองเทยวทเปนงานระดบจงหวดโดยการปรบ

ประยกตมาจากทนทางวฒนธรรมประเภทเรองเลา

ดงท Nathlang (2015, p. 374) ไดกลาวไววา

พธกรรมจ�านวนมากจงไมใชพธกรรมระดบ

ชมชนอกตอไป แตกลายเปนงานระดบจงหวด ผจด

งานกไมใช “คนใน” แต “คนนอก” ชมชน การจด

ประเพณพธกรรมจ�านวนมากทกวนนไมไดอยมอของ

ชาวบานอกตอไปแตจดโดยองคการบรหารสวนต�าบล

(อบต.) หรอองคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.)

ผ เปนประธานในพธกรรมแทนทจะเปนผ ใหญใน

ระดบหมบาน หมอขวญ พอจารย หรอปจารย กเปน

นายก อบต. นายก อบจ. ผวาราชการจงหวดหรอ

นายกรฐมนตร ท�าใหประเพณของราษฎร กลายเปน

ประเพณของรฐ นเปนปรากฏการณทเปนพลวตของ

ประเพณพนบานพนถนในชวงสองทศวรรษทผานมา

ในแงนจงเหนไดชดเจนวา วฒนธรรมถกน�ามารบใช

การทองเทยว เศรษฐกจ และการเมอง



บทสรป

ความเชอเรองพนทายนรสงห เปนอกหนง

ตวอยางของการแสดงใหเหนวธคดในการสรางสรรค

ประเพณขนทมลกษณะของการผลตซ�า ความเชอ

ประเพณ วถปฏบตเดมในบรบทใหม

การผลตซ�าเรองพนทายนรสงหในสงคมปจจบน

สะทอนใหเหนภาวะของพลวตทางวฒนธรรมทแปร

เปลยนไปตามสงคมโดยเฉพาะอยางยงบรบทการ

ทองเทยวและบรบททนนยม เหนไดจากการผลตซ�า

ในรปของวตถมงคล ภาพยนตร ทตอบสนองโลก

ทนนยม หรอ การจดเทศกาลการทองเทยวจงหวด

ในรปแบบ “นครแหงความซอสตย” ทมทงงานววาห

การวงเพอความซอสตย พธบวงสรวงพนทายนรสงห

เปนกลยทธอยางหนงในการสรางอตลกษณของ

จงหวดดวยเรองเลาประจ�าทองถน ลวนแลวแตตอบ

สนองนโยบายการทองเทยวทงสน

ดงนน จะเหนไดวา แนวคด “ความซอสตย”

ของพนทายนรสงห ถกขบเคลอนมาทกยคทกสมย

ทงบรบททางการเมองตามแนวคดชาตนยม จนมาส

“การตความใหม” ในบรบททางสงคมปจจบนท

แวดลอมดวยระบบทนนยมและการทองเทยว อนภาค

“ความซอสตย” ของเรองพนทายนรสงหจงไมใชม

ไวเพยงน�าไป “สงสอน” หรอ “เปนตวอยาง” ใหกบ

บคคลอกตอไป แตถกน�ามาใชเพอรองรบนโยบาย

เศรษฐกจสรางสรรค ของภาครฐในสมยน

อยางไรกตาม คณประโยชนประการหนงทได

จากการผลตซ�าเรองพนทายนรสงห นอกเหนอจาก

เรองการเพมมลคาทางเศรษฐกจ คอ การกอใหเกด

การพฒนาชมชนในดานตาง ๆ ทงองคประกอบทาง

วตถ สถานท สงแวดลอม และการสรางองคความร

เกยวกบวฒนธรรมของคนในชมชน ชวยสรางส�านก

อตลกษณทองถนและเมอสงคม หรอ “คนนอก” รบร

กนอยางกวางขวาง กชวยสรางความภาคภมใจให

กบคนในชมชนถงการมตวตนในฐานะทเปนชมชน

ทมประวตศาสตรยาวนาน ซงจะชวยตอกย�าความ

ทรงจ�ารวมและส�านกในการมอตลกษณรวมกนของ

คนในชมชนจนกลายเปนพลงส�าคญทท�าใหชมชน

แขงแกรงขน

ภาพท 4 ภาพประชาสมพนธงานววาหแหงความซอสตย

(บนทกภาพโดย: ปรมาภรณ ลมปเลศเสถยร เมอวนท 17 กมภาพนธ 2559)



บรรณานกรม

Chaichana, Parichad. (2001). The commumication

process in the Rrevitalization of the past:

The cases of Phra Suphankalaya and

Phantai Narasingha (Unpublished master’s

thesis). Dhurakitpundit University, Bangkok,

Thailand. (in Thai).

Chitsa-nga, T. (2014). Panthai Narasingha in

Thai historical context. Journal of Thai

Studies, 11(1), 81-126. (in Thai).

Damrong Rajanubhab, Prince. (1951). Gathering

the writing. Phra Nakhon, Thailand:

Klangwitaya. (in Thai).

Department of Education. (2007). The royal

chronicles, R.E. 120 Edition (2nd ed.).

Bangkok, Thailand: The Historical

Association. (in Thai).

Department of Fine Arts, Division of Literature

and History. (1999). The golden jubilee

collection of the royal chronicles: Vol. 2.

Bangkok, Thailand: Author. (in Thai).

Limlertsathien, P. (2016). The outstanding

characteristics of political poem between

2007 and 2012. University of the Thai

Chamber of Commerce Journal, 36(1),

61-177. (in Thai).

Meepakdee, K. (2015). The provincial seals:

From semiology to mythology. University

of the Thai Chamber of Commerce

Journal, 35(1), 125-143. (in Thai).

Nathlang, S. (2004). Folklore theory in urban

legends and tales analysis. Bangkok,

Thailand: Academic Research Publications.

(in Thai).

Nathlang, S. (2015). Synthesizing the dynamics

of t radi t ions and r i tuals in Thai

contemporary society. In S. Nathlang (Ed.),

Creative traditions in Thai contemporary

society (pp. 357-382). Bangkok, Thailand:

Sinrindhorn Anthropology Center. (in Thai).

Nathlang, S. (Ed.). (2015). Thai urban tales

amidst the changing world. Bangkok,

Thailand: Sirindhorn Anthropology Center.

(in Thai).

Panthai Narasingha Foundation. (2007). Panthai

Narasingha amulets and souvenirs.

Retrieved May 15, 2016, from http://www.

sanpantainorasing.org/default.php?

modules=project&data=list&view_id=51

(in Thai).

Poetry narrating royal chronicle paintings.

(1983). Bangkok, Thailand: Amarin

Printing. (in Thai).

Sakorn News Online. Samutsakorn: The city of

honesty. Retrieved June10, 2016 from

http://www.sakhononline.com/news/?

p=14723 (in Thai).

Samutsakorn Province. (2014). Samutsakorn

Provincial Integrated Administration

Committee meeting minutes (1/2014).

Retrieved May 25, 2016, from http://www.

samutsakhon.go.th/data/kbg/meet1-57

(in Thai).

Sornsuwan, A. (2007). The royal chronicles

picture poems: A historical study. In



S. Yimprasert (Ed.), Stream of the past

(pp. 125-173). Bangkok, Thailand:

Chulalongkorn University. (in Thai).

Sujchaya, S. (2015). Folklore theory application

to amulet production nowadays. In S.

Nathlang (Ed.), Thai urban tales amidst

the changing world (pp. 71-155). Bangkok,

Thailand: Sirindhorn Anthropology Center.

(in Thai).

Documents

มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย P hantai Narasingha ...utcc2.utcc.ac.th/utccjournal/381/123_134.pdf1 สาขาว ชาภาษาไทย