axmifjyifyavmuESifh qufoG,frI...First published in Myanmar Translation by JFA & DIGNITY DANISH INSTITUTE AGAINST TORTURE 28 March, 2020-14 June, 2020 This published by JFA & DIGNITY

tusOf;om;rsm;\ axmifjyifyavmuESifh qufoG,frI

OD;oef;xdkuf

EG,feDatmif

tm*Gef;*syfu,fvf

ausmfvif;Edkif

atmifvif;OD;

awmrwf rufpf rmwif

wnf;jzwfol- a'gufwm tif'½l; trf *sufzmqif

OD;ausmfrif;pH

1tusOf;om;rsm;\ axmifjyifyavmuESifh qufoG,frI

tusOf;om;rsm;\ axmifjyifyavmuESifh qufoG,frI

OD;oef;xdkuf

EG,feDatmif

tm*Gef;*syfu,fvf

ausmfvif;Edkif

atmifvif;OD;

awmrwf rufpf rmwif

wnf;jzwfol- a'gufwm tif'½l; trf *sufzmqif

OD;ausmfrif;pH

2 tusOf;om;rsm;\ axmifjyifyavmuESifh qufoG,frI

First published in Myanmar Translation by JFA & DIGNITY DANISH INSTITUTE AGAINST TORTURE 28 March, 2020-14 June, 2020 This published by JFA & DIGNITY DANISH INSTITUTE AGAINST TORTURE, 28 March, 2020-14 June, 2020 All rights reserved: no part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electrionic mechinical, photocopying, recording or otherwise without the prior written permission of the JFA & DIGNITY DANISH INSTITUTE AGAINST TORTURE

rmwdum

ျမနမာနငငနင နငငတကာ ဥပေဒမားအရ အကဥးသားမား၏ ေထာငျပငပ

ေလာကနင ဆကသြယမႈအေပၚ ဥပေဒေရးရာ သးသပ ေလလာျခငး။

အကဥးသားမား၏ အကဥးေထာငျပငပသ႔ ဆကသြယခြငအား ဥပေဒ

ေလလာျခငး။

ျပငပေလာကနင ဆကသြယျခငး - ေနရာအမးမးတြင ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ဆျခငး အေလအထ ကြာျခားခကမား

အကဥးသားမား၏ ေထာငျပငပေလာကသ႔ ဆကသြယခြင၊ ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ဆျခငးအား မညမစြာ ခြငျပျခငးႏင ပတသကသည ေလလာခက။

ျမနမာႏငငမ ေမေလာခ အကဥးသားမား

မညသညအေျခအေနမးတြင အကဥးသားမား ေထာင၀ငစာ မရသနညး။


First published in Myanmar Translation by JFA & DIGNITY DANISH INSTITUTE AGAINST TORTURE 28 March, 2020-14 June, 2020 This published by JFA & DIGNITY DANISH INSTITUTE AGAINST TORTURE, 28 March, 2020-14 June, 2020 All rights reserved: no part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electrionic mechinical, photocopying, recording or otherwise without the prior written permission of the JFA & DIGNITY DANISH INSTITUTE AGAINST TORTURE

rmwdum

ျမနမာနငငနင နငငတကာ ဥပေဒမားအရ အကဥးသားမား၏ ေထာငျပငပ

ေလာကနင ဆကသြယမႈအေပၚ ဥပေဒေရးရာ သးသပ ေလလာျခငး။

အကဥးသားမား၏ အကဥးေထာငျပငပသ႔ ဆကသြယခြငအား ဥပေဒ

ေလလာျခငး။

ျပငပေလာကနင ဆကသြယျခငး - ေနရာအမးမးတြင ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ဆျခငး အေလအထ ကြာျခားခကမား

အကဥးသားမား၏ ေထာငျပငပေလာကသ႔ ဆကသြယခြင၊ ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ဆျခငးအား မညမစြာ ခြငျပျခငးႏင ပတသကသည ေလလာခက။

ျမနမာႏငငမ ေမေလာခ အကဥးသားမား

မညသညအေျခအေနမးတြင အကဥးသားမား ေထာင၀ငစာ မရသနညး။


နဒါနး

သငတ႕၏ လကထတြင ရေနသည သ႕မဟတ ဖနသားျပငေပၚတြင ရေနသည

သေတသနေပါငးခပသည Justice for All Law Firm (JFA) ႏင DIGNITY –

Danish Institute Against Tortureတ႕က ပးေပါငးေရးသားထားေသာ သေတသန

စာတမးမား ျဖစပါသည။ ထေဆာငးပါးေပါငးခပသည အကဥးသားမားက ျမနမာႏငင

အတြငးရ ေထာငျပငပေလာကသ႕ ဆကသြယမႈ၏ အေရးပါေသာ အေၾကာငးအရာက

ညႊနျပထားသည။ ထအေၾကာငးအရာသည အကဥးသားမားႏင ၎တ႕

မသားစဝငမား၊ ျပညတြငးျပညပ ဥပေဒ ျပ႒ာနးခကတ႔မ ရလာေသာ အေတြ႕အႀက

တ႕က အဓကထားပါသည။ ၎သည နဒါနးေဆာငးပါး၊ အေၾကာငးအရာအလက

သေတသနစာေစာင ေလးေစာင၊ ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားက သးသပခကတစခႏင

ထသးသပခကအေပၚ ခထားေသာ မတခကတ႕ ပါဝငသည။ Legacies of

Detention in Myanmar ဟေခၚေသာ စမကန၏ (https://legacies-of-

detention.org/) ၏ အစတအပငး တစရပအေနျဖင ယခ နမနာျဖစစဥ ေလလာခက

က ကၽြႏပတ႕က ဂဏယစြာျဖင တငဆကလကပါသည။

ယခေဆာငးပါးေပါငးခပသည အမနစငစစအားျဖင ေဆာငးပါးတစပဒခငးစအတြက

တာဝနယထားေသာ အဓကပဂၢလမား၏ ေပါငးစညလပေဆာငထားေသာ အရာတစခ

ျဖစၿပး ေဆာငးပါးတစပဒခငးစ၏ အစတြင ၎အခကက ညႊနျပထားပါသည။

ကၽြႏပတ႕သည အဖြ႕ဝငတစေယာကခငးစအလက ေဆာငရြကေပးေသာ

ေထာကပကညမႈမားက အသအမတ ျပပါသည။ ကၽြႏပတ႕ တစဥးႏင တစဥး

အျပနအလန မားစြာ အေတြ႕အႀကမား သငယရရခပါသည။ စမကနးက

အေကာငအထည ေဖာေနစဥအတြငး ကၽြႏပတ႕အား ကညခသ အမားအျပားကလညး

ေကးဇးတငပါသည။ ပထမဥးဆးႏင အေရးအႀကးဆး ေကးဇးတငရမညသမားမာ

အကဥးသားေဟာငးမားႏင ၎တ႕၏ မသားစဝငမား၊ သေတသနအဖြ႕သ႕ ၎တ႕၏


နဒါနး

သငတ႕၏ လကထတြင ရေနသည သ႕မဟတ ဖနသားျပငေပၚတြင ရေနသည

သေတသနေပါငးခပသည Justice for All Law Firm (JFA) ႏင DIGNITY –

Danish Institute Against Tortureတ႕က ပးေပါငးေရးသားထားေသာ သေတသန

စာတမးမား ျဖစပါသည။ ထေဆာငးပါးေပါငးခပသည အကဥးသားမားက ျမနမာႏငင

အတြငးရ ေထာငျပငပေလာကသ႕ ဆကသြယမႈ၏ အေရးပါေသာ အေၾကာငးအရာက

ညႊနျပထားသည။ ထအေၾကာငးအရာသည အကဥးသားမားႏင ၎တ႕

မသားစဝငမား၊ ျပညတြငးျပညပ ဥပေဒ ျပ႒ာနးခကတ႔မ ရလာေသာ အေတြ႕အႀက

တ႕က အဓကထားပါသည။ ၎သည နဒါနးေဆာငးပါး၊ အေၾကာငးအရာအလက

သေတသနစာေစာင ေလးေစာင၊ ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားက သးသပခကတစခႏင

ထသးသပခကအေပၚ ခထားေသာ မတခကတ႕ ပါဝငသည။ Legacies of

Detention in Myanmar ဟေခၚေသာ စမကန၏ (https://legacies-of-

detention.org/) ၏ အစတအပငး တစရပအေနျဖင ယခ နမနာျဖစစဥ ေလလာခက

က ကၽြႏပတ႕က ဂဏယစြာျဖင တငဆကလကပါသည။

ယခေဆာငးပါးေပါငးခပသည အမနစငစစအားျဖင ေဆာငးပါးတစပဒခငးစအတြက

တာဝနယထားေသာ အဓကပဂၢလမား၏ ေပါငးစညလပေဆာငထားေသာ အရာတစခ

ျဖစၿပး ေဆာငးပါးတစပဒခငးစ၏ အစတြင ၎အခကက ညႊနျပထားပါသည။

ကၽြႏပတ႕သည အဖြ႕ဝငတစေယာကခငးစအလက ေဆာငရြကေပးေသာ

ေထာကပကညမႈမားက အသအမတ ျပပါသည။ ကၽြႏပတ႕ တစဥးႏင တစဥး

အျပနအလန မားစြာ အေတြ႕အႀကမား သငယရရခပါသည။ စမကနးက

အေကာငအထည ေဖာေနစဥအတြငး ကၽြႏပတ႕အား ကညခသ အမားအျပားကလညး

ေကးဇးတငပါသည။ ပထမဥးဆးႏင အေရးအႀကးဆး ေကးဇးတငရမညသမားမာ

အကဥးသားေဟာငးမားႏင ၎တ႕၏ မသားစဝငမား၊ သေတသနအဖြ႕သ႕ ၎တ႕၏


အေတြ႕အႀကမားက လလလားလား မေဝေပးခၾကပါေသာ ႏငငဝနထမးအရာရမား

ျဖစၾကပါသည။ ကၽြႏပတ႕က မေ၀ေပးၾကပါေသာ ထပဂၢလမား၏ သတႏင

အေၾကာငးမတကဆငပါက ဒကၡေရာကႏငေသာ အေနအထားတ႔ရေၾကာငးကလညး

အသအမတျပပါသည။ ကၽြႏပတ႕အား သကဆငရာစာတမးမားက ရယေလလာ

ႏငေအာင ကညေပးသည DIGNITY၏ မတတမးစငတာမ အနဂလနာတာ

ရစခဖကတာ၊ ပးေပါငးပါ၀ငမႈအတြက ေထာကပပ႕ေဆာငေရးႏင ဘ႑ာေရးဆငရာ

တ႕က ပပးလပေဆာငေပးသည ဂနနေတာနစဘာဂႏင မြနမြနတ႕ကလညး

ေကးဇးတငပါသည။

Legacies of Detention ဟ ေခၚတြငေသာ စမကနး၏ ရညရြယခကမားအနက

တစခမာ အရပဘက အဖြ႕အစညးမား၊ ပညာရငမားႏင ႏငငအာဏာပငမား

အၾကားတြင စကားဝငးေဆြးေႏြးမႈမား ျဖစေပၚလာေအာင လႈ႕ေဆာေပးရန ျဖစသည။

ထသေတသနစာတမးေပါငးခပအား စကားဝငးေဆြးေႏြးမႈမား၏ အဥးအစတစခ

အေနျဖင သတမတႏငပါသည။ ေဆာငးပါးမားႏင ေလလာခကမားက အတတကြ

ေပါငးစညးျခငးအားျဖင လမႈေရးသပၸႏင ကြငးဆငးသေတသနတ႕က အတတက

နားလညရနႏင ပစၥပၸနအား ဖြငဆႏငရနအတြက အေထာကအကျဖစႏငေစရန

ကြႏပတ႔မ ရညရြယပါသည။ ေထာငသြငးအကဥးခမႈက အသးျပခေသာ၊ ေတြ႕ႀကခ

ရေသာ အတတသည ျမနမာႏငငအတြငးရ ႏငငသားမားႏင ႏငငေတာအၾကားရ

ဆကဆေရး ေျပာငးလေနမႈအေပၚ ၾကညရႈႏငမည ႐ႈေထာငတစခက ေဖာေဆာငေပး

ပါသည။ ဤအဖြ႕၏ ဆကလကလပေဆာငလကရေသာ သေတသနမ ထအခကက

ထပမစးစမးေလလာေနမညျဖစသည။ သငအေနျဖင သေတသနစာတမးမား

ေပါငးခပအား ဖတရသညက ႏစၿခကသည ျဖစေစ၊ အေတြးမားအား လႈ႕ေဆာေပးႏင

သညဟ ရးရငးစြာ ထငျမငသညျဖစေစ သင၏ မတခကက ကၽြႏပတ႕ ႀကဆပါသည။

JFA အဖြ႕

ဥးေကာမငးစ၊ တရားလႊတေတာေရ႕ေန ႏင ဥပေဒအတငပငခ(ဒါ႐ကတာ)

ဥးခငေမာင၀ငး၊ သေတသနအဖြ႕ ႀကးၾကပေရးမးေဟာငး

ဥးသနးထက၊ သေတသ

ဥးေကာလငးႏင၊ သေတသ

ေဒၚႏြယနေအာင၊ ေရ႕ေနႏင လကေထာကသေတသ

ဥးေအာငလငးဥး၊ ေရ႕ေနႏင လကေထာကသေတသ

DIGNITYအဖြ႕

အနဒရး အမ ဂကဖာဆန၊ သေတသနမႉး

ေတာမက မကစ မာတင၊ ပါရဂဘြ႕လြန သေတသ

လစဗ အကစ ဂါဘရစထ၊ ပါရဂတနး ေကာငးသား

အာဂန ကပခယ၊ ဥပေဒအႀကေပး

ဆာရာ ေအာနာ၊ လကေထာကေကာငးသား

ကလရာ ဗြန စေတာကနမဆြာစ၊ လကေထာကေကာငးသား


အေတြ႕အႀကမားက လလလားလား မေဝေပးခၾကပါေသာ ႏငငဝနထမးအရာရမား

ျဖစၾကပါသည။ ကၽြႏပတ႕က မေ၀ေပးၾကပါေသာ ထပဂၢလမား၏ သတႏင

အေၾကာငးမတကဆငပါက ဒကၡေရာကႏငေသာ အေနအထားတ႔ရေၾကာငးကလညး

အသအမတျပပါသည။ ကၽြႏပတ႕အား သကဆငရာစာတမးမားက ရယေလလာ

ႏငေအာင ကညေပးသည DIGNITY၏ မတတမးစငတာမ အနဂလနာတာ

ရစခဖကတာ၊ ပးေပါငးပါ၀ငမႈအတြက ေထာကပပ႕ေဆာငေရးႏင ဘ႑ာေရးဆငရာ

တ႕က ပပးလပေဆာငေပးသည ဂနနေတာနစဘာဂႏင မြနမြနတ႕ကလညး

ေကးဇးတငပါသည။

Legacies of Detention ဟ ေခၚတြငေသာ စမကနး၏ ရညရြယခကမားအနက

တစခမာ အရပဘက အဖြ႕အစညးမား၊ ပညာရငမားႏင ႏငငအာဏာပငမား

အၾကားတြင စကားဝငးေဆြးေႏြးမႈမား ျဖစေပၚလာေအာင လႈ႕ေဆာေပးရန ျဖစသည။

ထသေတသနစာတမးေပါငးခပအား စကားဝငးေဆြးေႏြးမႈမား၏ အဥးအစတစခ

အေနျဖင သတမတႏငပါသည။ ေဆာငးပါးမားႏင ေလလာခကမားက အတတကြ

ေပါငးစညးျခငးအားျဖင လမႈေရးသပၸႏင ကြငးဆငးသေတသနတ႕က အတတက

နားလညရနႏင ပစၥပၸနအား ဖြငဆႏငရနအတြက အေထာကအကျဖစႏငေစရန

ကြႏပတ႔မ ရညရြယပါသည။ ေထာငသြငးအကဥးခမႈက အသးျပခေသာ၊ ေတြ႕ႀကခ

ရေသာ အတတသည ျမနမာႏငငအတြငးရ ႏငငသားမားႏင ႏငငေတာအၾကားရ

ဆကဆေရး ေျပာငးလေနမႈအေပၚ ၾကညရႈႏငမည ႐ႈေထာငတစခက ေဖာေဆာငေပး

ပါသည။ ဤအဖြ႕၏ ဆကလကလပေဆာငလကရေသာ သေတသနမ ထအခကက

ထပမစးစမးေလလာေနမညျဖစသည။ သငအေနျဖင သေတသနစာတမးမား

ေပါငးခပအား ဖတရသညက ႏစၿခကသည ျဖစေစ၊ အေတြးမားအား လႈ႕ေဆာေပးႏင

သညဟ ရးရငးစြာ ထငျမငသညျဖစေစ သင၏ မတခကက ကၽြႏပတ႕ ႀကဆပါသည။

JFA အဖြ႕

ဥးေကာမငးစ၊ တရားလႊတေတာေရ႕ေန ႏင ဥပေဒအတငပငခ(ဒါ႐ကတာ)

ဥးခငေမာင၀ငး၊ သေတသနအဖြ႕ ႀကးၾကပေရးမးေဟာငး

ဥးသနးထက၊ သေတသ

ဥးေကာလငးႏင၊ သေတသ

ေဒၚႏြယနေအာင၊ ေရ႕ေနႏင လကေထာကသေတသ

ဥးေအာငလငးဥး၊ ေရ႕ေနႏင လကေထာကသေတသ

DIGNITYအဖြ႕

အနဒရး အမ ဂကဖာဆန၊ သေတသနမႉး

ေတာမက မကစ မာတင၊ ပါရဂဘြ႕လြန သေတသ

လစဗ အကစ ဂါဘရစထ၊ ပါရဂတနး ေကာငးသား

အာဂန ကပခယ၊ ဥပေဒအႀကေပး

ဆာရာ ေအာနာ၊ လကေထာကေကာငးသား

ကလရာ ဗြန စေတာကနမဆြာစ၊ လကေထာကေကာငးသား


သတငးက ဟငးတစခြကထကပအေရးၾကးပါသည။

ျမနမာႏငငတြင အကဥးေထာငျပငပႏင ခတဆကရန အားထတသည

အကဥးသားမားႏငစပလဥးသည သရပခြ ျဖစရပ ေလလာမႈႏငမတဆကျခငး

“သတငးက ဟငးတစခြကထကပအေရးၾကးပါတယ။” ဟသည လကသးစကားသည

ျမနမာႏငငရ ႏငငေရး အကဥးသားမားေဟာငးမား သးေလရသည အသးအႏႈနး

ျဖစျပး အကဥးကေနစဥအတြငး ျပငပႏင ဆကစပ ထေတြ႕ႏငရန အေရးၾကးသညက

အေလးေပးသည ေဖာျပခကျဖစပါသည။ အကဥးသားမားထသ႔ လာေရာက

ေတြ႕ဆျခငးႏင မဒယာက ၾကညရျခငးသည လ႕အဖြ႕အစညးတြင ျဖစပကေနသည

အရာမားက သရႏငျပး ယငးတ႔၏ လြတေျမာကမႈအေပၚ သကေရာကေစမည

လပငနးစဥမားက သရေစျခငးဟသညအေၾကာငးအရာ မား အေပၚ အကဥးသားမား

ထားရသည တနဖးက ေဖာျပပါသည။ မသားစ၀ငမားႏင သငယခငးမားႏင အဆက

မျပတျခငးသည အသကရငရပတညမႈအတြက အေရးပါေၾကာငး အဆပါအခကက

ေဖာျပပါသည။ ဟငးတစခြကထကသတငးက ဥးစားေပးျခငးအားျဖင အစား

အေသာကကသ႔ အေရးပါေသာသတငးသည အကဥးသား တစဥးအား ျပငပႏင

မားစြာ အဆကျဖတထားႏငပက ေဖာျပပါသည။ အဆပါ ေဖာျပခကသည

အားေကာငးသည ေဖာျပခကျဖစျပး အဆကအသြယျပလပျခငးသည လသားမား

အတြက အေျခခကေၾကာငးက အသေပး ေဖာျပထားျပး အစားအစားရရႏငခြငကသ႔

အေရးပါသည လ႔အခြငအေရးတစရပျဖစပါသည။ အကဥးေထာငစနစမားတြင ဆငးရ

ႏြမးပါးမႈေၾကာင အကဥးကသအမားစသည အစာေရစာလေလာကမႈ မရေၾကာငး

ကလညး ကၽြႏပတ႔အား သတျပမေစပါသည။ အမနတကယအားျဖင ျပငပႏင

ဆကသြယေပးသညအရာအျဖစၾကညလင ‘ဟငးတစခြက’ ႏင ‘သတငး’ သည

ရဖနရခါ ဆကသြယေနေလရျပး အာဟာရျပည၀သည အဓက အစားအစာရငးျမစ

ျဖစကာ အဆပါအစားအစာက အကဥးသားမား၏ မသားစ၀ငမားက (ဆား၊ သၾကား၊

လကဖက၊ ဆပျပာႏင အျခားအေျခခလအပခကမားႏငလလယႏငသညသတငးက

ျပငပမ အျခားေသာ အရာမားႏငအတ) အဆပါ စာသားအရ ျမနမာႏငငမ

အကဥးသားမားသည ျပးခသညႏစမားအတြငး ျပငပႏင ဆကသြယမႈက

ထနးထားႏငရန အခကအခမားစြာႏင ရငဆငေနရသညဟ အရပအျမြက ေဖာျပပါ

သည။ အဆပါ အခကအခမားသည ေယဘယအားျဖင လြတလပမႈဆးရးသညအခါ

မားစြာေတြ႕ၾကရေလရေသာလညး ျမနမာ ႏငငတြင ‘သတငး’ မရျခငးသည

အျခားေနရာမားထက ပဆးျပး ပမဆးရြားသည ဒကၡက ျဖစေပၚေစပါသည။

အထးသျဖင တငးၾကပသည စနစေအာကတြငခပေႏာငခရသည၊ တကပတခရသည

ႏငငေရး အကဥး သား မားအတြကပဆးျပး ႏြမးပါးသညအကဥးသားမား၏

မသားစ၀ငမားသည အဆပါ အကဥးသားမားက ေစာင ေရာကႏငရန (သ႔)

ေထာင၀ငစာလာေတြ႕ႏငရန ေငြေၾကးအခကအခက ၾကးစားေျဖရငးရနးကနေနၾကရ

ကာ ပတထားသည၊ ျခမးေျခာကသည၊ မၾကဆသည အကဥးစနစက ခဥးကပရာတြင

စနေခၚမႈမားက ေတြ႕ၾကရလကရပါသည။ အကဥးသားမားအေနျဖင

ျပငပႏငဆကသြယျခငး၏ အေရးပါမႈက သေတသနစာေပ၊ လ႔အခြငအေရး


သတငးက ဟငးတစခြကထကပအေရးၾကးပါသည။

ျမနမာႏငငတြင အကဥးေထာငျပငပႏင ခတဆကရန အားထတသည

အကဥးသားမားႏငစပလဥးသည သရပခြ ျဖစရပ ေလလာမႈႏငမတဆကျခငး

“သတငးက ဟငးတစခြကထကပအေရးၾကးပါတယ။” ဟသည လကသးစကားသည

ျမနမာႏငငရ ႏငငေရး အကဥးသားမားေဟာငးမား သးေလရသည အသးအႏႈနး

ျဖစျပး အကဥးကေနစဥအတြငး ျပငပႏင ဆကစပ ထေတြ႕ႏငရန အေရးၾကးသညက

အေလးေပးသည ေဖာျပခကျဖစပါသည။ အကဥးသားမားထသ႔ လာေရာက

ေတြ႕ဆျခငးႏင မဒယာက ၾကညရျခငးသည လ႕အဖြ႕အစညးတြင ျဖစပကေနသည

အရာမားက သရႏငျပး ယငးတ႔၏ လြတေျမာကမႈအေပၚ သကေရာကေစမည

လပငနးစဥမားက သရေစျခငးဟသညအေၾကာငးအရာ မား အေပၚ အကဥးသားမား

ထားရသည တနဖးက ေဖာျပပါသည။ မသားစ၀ငမားႏင သငယခငးမားႏင အဆက

မျပတျခငးသည အသကရငရပတညမႈအတြက အေရးပါေၾကာငး အဆပါအခကက

ေဖာျပပါသည။ ဟငးတစခြကထကသတငးက ဥးစားေပးျခငးအားျဖင အစား

အေသာကကသ႔ အေရးပါေသာသတငးသည အကဥးသား တစဥးအား ျပငပႏင

မားစြာ အဆကျဖတထားႏငပက ေဖာျပပါသည။ အဆပါ ေဖာျပခကသည

အားေကာငးသည ေဖာျပခကျဖစျပး အဆကအသြယျပလပျခငးသည လသားမား

အတြက အေျခခကေၾကာငးက အသေပး ေဖာျပထားျပး အစားအစားရရႏငခြငကသ႔

အေရးပါသည လ႔အခြငအေရးတစရပျဖစပါသည။ အကဥးေထာငစနစမားတြင ဆငးရ

ႏြမးပါးမႈေၾကာင အကဥးကသအမားစသည အစာေရစာလေလာကမႈ မရေၾကာငး

ကလညး ကၽြႏပတ႔အား သတျပမေစပါသည။ အမနတကယအားျဖင ျပငပႏင

ဆကသြယေပးသညအရာအျဖစၾကညလင ‘ဟငးတစခြက’ ႏင ‘သတငး’ သည

ရဖနရခါ ဆကသြယေနေလရျပး အာဟာရျပည၀သည အဓက အစားအစာရငးျမစ

ျဖစကာ အဆပါအစားအစာက အကဥးသားမား၏ မသားစ၀ငမားက (ဆား၊ သၾကား၊

လကဖက၊ ဆပျပာႏင အျခားအေျခခလအပခကမားႏငလလယႏငသညသတငးက

ျပငပမ အျခားေသာ အရာမားႏငအတ) အဆပါ စာသားအရ ျမနမာႏငငမ

အကဥးသားမားသည ျပးခသညႏစမားအတြငး ျပငပႏင ဆကသြယမႈက

ထနးထားႏငရန အခကအခမားစြာႏင ရငဆငေနရသညဟ အရပအျမြက ေဖာျပပါ

သည။ အဆပါ အခကအခမားသည ေယဘယအားျဖင လြတလပမႈဆးရးသညအခါ

မားစြာေတြ႕ၾကရေလရေသာလညး ျမနမာ ႏငငတြင ‘သတငး’ မရျခငးသည

အျခားေနရာမားထက ပဆးျပး ပမဆးရြားသည ဒကၡက ျဖစေပၚေစပါသည။

အထးသျဖင တငးၾကပသည စနစေအာကတြငခပေႏာငခရသည၊ တကပတခရသည

ႏငငေရး အကဥး သား မားအတြကပဆးျပး ႏြမးပါးသညအကဥးသားမား၏

မသားစ၀ငမားသည အဆပါ အကဥးသားမားက ေစာင ေရာကႏငရန (သ႔)

ေထာင၀ငစာလာေတြ႕ႏငရန ေငြေၾကးအခကအခက ၾကးစားေျဖရငးရနးကနေနၾကရ

ကာ ပတထားသည၊ ျခမးေျခာကသည၊ မၾကဆသည အကဥးစနစက ခဥးကပရာတြင

စနေခၚမႈမားက ေတြ႕ၾကရလကရပါသည။ အကဥးသားမားအေနျဖင

ျပငပႏငဆကသြယျခငး၏ အေရးပါမႈက သေတသနစာေပ၊ လ႔အခြငအေရး


စသတမတခကႏင အကဥးေထာငစမခန႔ခြမႈအတြက အေကာငးဆးလပထးလပနညး

တ႔တြငလညး ထငဟပေဖာျပထားပါသည။ သ႔ရာတြင ျမနမာႏငငတြင အဆပါ

အေၾကာငးအရာအတြက မားစြာစတပါ၀ငစားမႈ မရပါ။ ယချဖစရပေလလာမႈသည

အကဥးေထာငနရမားက ေဖာကထြငးကာ အဓပ ၸါယျပည၀သည ဆကသြယမႈမားက

ဆကလကထနးသမးရနအား ထတေနသည အကဥးသားမားႏင ၎တ႔၏ မသားစ၀င

မား၏ အေတြ႕အၾကမားက ေဖာျပျခငးႏင သနားလညျခငးအေပၚ အထးအေလး

ေပးကာ ကစားရန ရညရြယပါသည။

မတဆက

တငျပထားသညေဆာငးပါးေလးခသည အကဥးသားမား၏ အကဥးေထာငျပငပႏင

ဆကသြယမႈက ပးေပါငးေဆာငရြကထားသညျဖစရပေလလာမႈရလဒမားျဖစပါသည။

ေလလာမႈသည ျမနမာႏငငတြင အကဥး ကျခငး၏အေမြအႏစမား1 ဟ အမညေပး

ထားသည ပမကယျပန႔သည သေတသန အစအစဥ၏ တစစတ တစပငးျဖစပါသည။

အဆပါအစအစဥသည အကဥးကမႈအေတြ႕အၾက၊ နညးပညာမားႏင ႏငငေရး ခယ

ခကတ႔က ေဖာျပသညအခကအလကမားက မနဘလးအျဖစ အသးျပရန ထမ

တစဆင ျမနမာႏငင၏ ပမ ကယျပန႔သည လမႈေရးႏင လ႔အဖြ႕အစညးဆငရာ

လပငနးစဥမားက ေလလာရန ရညရြယပါသည။ အဆပါ ျဖစရပ ေလလာမႈက

အကဥးကေနသမားႏင ေထာငနရျပငပမ ကမ ၻာ တ႔ၾကားရ ဆကသြယဆကဆမႈ

ဟသည ဆကဆေရးတြင ပါ၀ငေနၾကသမား၊ သကေရာကခမား၏ အမနတကယ

ျဖစေပၚသည အေျခအေနတစခက စစေဆးျခငးအားျဖင အကဥးကျခငး၏ အေမြ

အႏစမား စမကနး၏ ရညမနးခကက ျခငေဖာျပထားပါသည။

ထသ႔ေဆာငရြကျခငးက အကဥးကျခငး၏ ေန႔စဥသကေရာကမႈႏင ေနာကဆကတြ

မားႏင အကဥးက စဥကာလအတြငးတြင ေထာငျပငပႏင ဆကဆေရးသည

အကဥးသားမားအေပၚ သကေရာကမႈရပက ပမနားလညလာေစရန ကညေပးပါ

သည။ ျဖစရပေလလာမႈတြင အဓကရညမနးခက ေလးခရပါသည။

1 Read more at https://legacies-of-detention.org/


စသတမတခကႏင အကဥးေထာငစမခန႔ခြမႈအတြက အေကာငးဆးလပထးလပနညး

တ႔တြငလညး ထငဟပေဖာျပထားပါသည။ သ႔ရာတြင ျမနမာႏငငတြင အဆပါ

အေၾကာငးအရာအတြက မားစြာစတပါ၀ငစားမႈ မရပါ။ ယချဖစရပေလလာမႈသည

အကဥးေထာငနရမားက ေဖာကထြငးကာ အဓပ ၸါယျပည၀သည ဆကသြယမႈမားက

ဆကလကထနးသမးရနအား ထတေနသည အကဥးသားမားႏင ၎တ႔၏ မသားစ၀င

မား၏ အေတြ႕အၾကမားက ေဖာျပျခငးႏင သနားလညျခငးအေပၚ အထးအေလး

ေပးကာ ကစားရန ရညရြယပါသည။

မတဆက

တငျပထားသညေဆာငးပါးေလးခသည အကဥးသားမား၏ အကဥးေထာငျပငပႏင

ဆကသြယမႈက ပးေပါငးေဆာငရြကထားသညျဖစရပေလလာမႈရလဒမားျဖစပါသည။

ေလလာမႈသည ျမနမာႏငငတြင အကဥး ကျခငး၏အေမြအႏစမား1 ဟ အမညေပး

ထားသည ပမကယျပန႔သည သေတသန အစအစဥ၏ တစစတ တစပငးျဖစပါသည။

အဆပါအစအစဥသည အကဥးကမႈအေတြ႕အၾက၊ နညးပညာမားႏင ႏငငေရး ခယ

ခကတ႔က ေဖာျပသညအခကအလကမားက မနဘလးအျဖစ အသးျပရန ထမ

တစဆင ျမနမာႏငင၏ ပမ ကယျပန႔သည လမႈေရးႏင လ႔အဖြ႕အစညးဆငရာ

လပငနးစဥမားက ေလလာရန ရညရြယပါသည။ အဆပါ ျဖစရပ ေလလာမႈက

အကဥးကေနသမားႏင ေထာငနရျပငပမ ကမ ၻာ တ႔ၾကားရ ဆကသြယဆကဆမႈ

ဟသည ဆကဆေရးတြင ပါ၀ငေနၾကသမား၊ သကေရာကခမား၏ အမနတကယ

ျဖစေပၚသည အေျခအေနတစခက စစေဆးျခငးအားျဖင အကဥးကျခငး၏ အေမြ

အႏစမား စမကနး၏ ရညမနးခကက ျခငေဖာျပထားပါသည။

ထသ႔ေဆာငရြကျခငးက အကဥးကျခငး၏ ေန႔စဥသကေရာကမႈႏင ေနာကဆကတြ

မားႏင အကဥးက စဥကာလအတြငးတြင ေထာငျပငပႏင ဆကဆေရးသည

အကဥးသားမားအေပၚ သကေရာကမႈရပက ပမနားလညလာေစရန ကညေပးပါ

သည။ ျဖစရပေလလာမႈတြင အဓကရညမနးခက ေလးခရပါသည။

1 Read more at https://legacies-of-detention.org/


1. လကေတြ႕ကြငးဆငးမႈကအေျချပသညသေတသနက ေဆာငရြကရာတြင

ျမနမာႏငငရ သေတသမား၏ စြမးေဆာငရညက ျမငတငရန။

2. လမႈသပ ၸသအရက ေဖာျပသည၊

လကေတြ႕မကျမငကအေျခခသညေတြ႕ရခကမားအေပၚ အေျချပ ထားသည

အကဥးကမႈႏငစပလဥးသည အခကအလကသစက ေဖာျပရန။

3. အကဥးသားမားအေနျဖင ေထာငျပငပႏင ဆကဆမႈႏင စပလဥးသည

ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ ဥပေဒ မေဘာငက

ျပနလညသးသပေဆာငရြကရန။

4. အဆပါအသပညာက ပါ၀ငေဆာငရြကသည

သကဆငသမားအားမေ၀ေပးရနႏင အကဥးေထာငျပျပင ေျပာငးလေရးတြင

အျပသေဘာေဆာငသည၊ လထအေပၚအေျချပသညေဆြးေႏြးမႈက

ေဆာငရြကရန။

ျပငပကမၻာႏငထေတြ႕ဆကဆျခငးအေပၚ သေတသနျပထားသည အေနာကႏငငမား

မ သေတသနသည အကဥးသားမားအေနျဖင မမတ႔၏ အကဥးစဘ၀က စမႏငမည

စြမးရညအတြက မားစြာအေရးပါသညက ကၽြႏပတ႔ သနားလညပါသည။ (Duwe and

Clark 2013, De Claire and Dixon 2017) ျပငပႏင ထေတြ႕ျခငး (မသားစ၊ သတငး၊

စာအပ၊ ေရ႕ေန၊ ေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕အစညးမား စသည) သည

ေမာလငခကႏင အာဟာရျဖညတငးမႈရငးျမစျဖစသကသ႔ ေႏာငယကမႈႏင ဖကလ

ဖကဆးလပမႈ၏ ရငးျမစလညးျဖစပါသည။ အဆပါ အေၾကာငးအရာအတြက

ျမနမာႏငငတြင သေတသနအေျချပ အသပညာရမေနပါ။ သ႔ရာတြင အစရငခ

စာမားႏင အကဥးသားေဟာငးမား၏ ကယတငေရးအတပၸတ မားထမ

အကဥးသားမားအတြက မားစြာစးရမ ပပနရသညေခါငးစဥတစချဖစသညက

သနားလညပါသည။ (e.g. AAPP 2016). ျဖစရပေလလာမႈတြင ျမနမာႏငငမ

အကဥးသားအေနျဖင ယခႏင ယခငက ျပငပႏငထေတြ႕ ဆကဆႏငသည

ေနရာအမးမးႏင ပစအမးမးက ေဖာျပထားျပး ယငးတ႔၏ ထးျခားမႈက ေဖာထတ

ထားပါသည။ တစခနတညးမာပင ေနာကပငး တြငေဆာငရြကမည အနာဂတ

ေလလာမႈမားအတြက အခကအလကမား ထတလပရန ရေထာင အမးမးႏင

စးစမးေဖာထတသည နညးလမး၏ တနဖးက အကျဖတႏငသည ျဖစရပေလလာမႈ

နညးလမးကလညး စမးသပလပါသည။ ေနာကဆးအေနျဖင ယခကသ႔ သးသပထား

သည အခကအလကက ျမနမာႏငငတြင အကဥးေထာင ျပျပငေျပာငးလမႈႏင

စပလဥးသည ေဆြးေႏြးမႈမားက နညးလမးသစမားႏင အကးေကးဇးမားသည

နညးလမးမားျဖင မညသ႔မညပ ေထာကပေပးသည ႏင/သ႔ ေဆြးေႏြးမႈက စတငျဖစ

ေပၚေစသညက ျမငေတြ႕ လပါသည။

ယခမတဆကစာတမးက ေအာကပါအတငး ဖြ႕စညးထားပါသည။ ပထမဥးစြာ

မညသညအတြကေၾကာင အကဥးသားမားအေနျဖင ေထာငျပငပႏင ထေတြ႔

ဆကဆျခငးသည စတ၀ငစားစရာရနထကတနသည အေၾကာငးအရာျဖစသညက

စဥးစားပါသည။ ထ႔ေနာက လကေတြ႕မကျမငကအေျခခသညေတြ႕ရခကမားအေပၚ


1. လကေတြ႕ကြငးဆငးမႈကအေျချပသညသေတသနက ေဆာငရြကရာတြင

ျမနမာႏငငရ သေတသမား၏ စြမးေဆာငရညက ျမငတငရန။

2. လမႈသပ ၸသအရက ေဖာျပသည၊

လကေတြ႕မကျမငကအေျခခသညေတြ႕ရခကမားအေပၚ အေျချပ ထားသည

အကဥးကမႈႏငစပလဥးသည အခကအလကသစက ေဖာျပရန။

3. အကဥးသားမားအေနျဖင ေထာငျပငပႏင ဆကဆမႈႏင စပလဥးသည

ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ ဥပေဒ မေဘာငက

ျပနလညသးသပေဆာငရြကရန။

4. အဆပါအသပညာက ပါ၀ငေဆာငရြကသည

သကဆငသမားအားမေ၀ေပးရနႏင အကဥးေထာငျပျပင ေျပာငးလေရးတြင

အျပသေဘာေဆာငသည၊ လထအေပၚအေျချပသညေဆြးေႏြးမႈက

ေဆာငရြကရန။

ျပငပကမၻာႏငထေတြ႕ဆကဆျခငးအေပၚ သေတသနျပထားသည အေနာကႏငငမား

မ သေတသနသည အကဥးသားမားအေနျဖင မမတ႔၏ အကဥးစဘ၀က စမႏငမည

စြမးရညအတြက မားစြာအေရးပါသညက ကၽြႏပတ႔ သနားလညပါသည။ (Duwe and

Clark 2013, De Claire and Dixon 2017) ျပငပႏင ထေတြ႕ျခငး (မသားစ၊ သတငး၊

စာအပ၊ ေရ႕ေန၊ ေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕အစညးမား စသည) သည

ေမာလငခကႏင အာဟာရျဖညတငးမႈရငးျမစျဖစသကသ႔ ေႏာငယကမႈႏင ဖကလ

ဖကဆးလပမႈ၏ ရငးျမစလညးျဖစပါသည။ အဆပါ အေၾကာငးအရာအတြက

ျမနမာႏငငတြင သေတသနအေျချပ အသပညာရမေနပါ။ သ႔ရာတြင အစရငခ

စာမားႏင အကဥးသားေဟာငးမား၏ ကယတငေရးအတပၸတ မားထမ

အကဥးသားမားအတြက မားစြာစးရမ ပပနရသညေခါငးစဥတစချဖစသညက

သနားလညပါသည။ (e.g. AAPP 2016). ျဖစရပေလလာမႈတြင ျမနမာႏငငမ

အကဥးသားအေနျဖင ယခႏင ယခငက ျပငပႏငထေတြ႕ ဆကဆႏငသည

ေနရာအမးမးႏင ပစအမးမးက ေဖာျပထားျပး ယငးတ႔၏ ထးျခားမႈက ေဖာထတ

ထားပါသည။ တစခနတညးမာပင ေနာကပငး တြငေဆာငရြကမည အနာဂတ

ေလလာမႈမားအတြက အခကအလကမား ထတလပရန ရေထာင အမးမးႏင

စးစမးေဖာထတသည နညးလမး၏ တနဖးက အကျဖတႏငသည ျဖစရပေလလာမႈ

နညးလမးကလညး စမးသပလပါသည။ ေနာကဆးအေနျဖင ယခကသ႔ သးသပထား

သည အခကအလကက ျမနမာႏငငတြင အကဥးေထာင ျပျပငေျပာငးလမႈႏင

စပလဥးသည ေဆြးေႏြးမႈမားက နညးလမးသစမားႏင အကးေကးဇးမားသည

နညးလမးမားျဖင မညသ႔မညပ ေထာကပေပးသည ႏင/သ႔ ေဆြးေႏြးမႈက စတငျဖစ

ေပၚေစသညက ျမငေတြ႕ လပါသည။

ယခမတဆကစာတမးက ေအာကပါအတငး ဖြ႕စညးထားပါသည။ ပထမဥးစြာ

မညသညအတြကေၾကာင အကဥးသားမားအေနျဖင ေထာငျပငပႏင ထေတြ႔

ဆကဆျခငးသည စတ၀ငစားစရာရနထကတနသည အေၾကာငးအရာျဖစသညက

စဥးစားပါသည။ ထ႔ေနာက လကေတြ႕မကျမငကအေျခခသညေတြ႕ရခကမားအေပၚ


အေျချပထားမႈ တနဖးက ထငဟပေဖာျပျခငးအပါအ၀င ျဖစရပေလလာမႈ နညးလမး

က ကၽြႏပတ႔က မတ ဆကထားပါသည။ ထ႔ေနာက စာတမးေလးခ၏ေခါငးစဥမားက

အကဥးခပမတမဆကမ ကယျပန႔သည စတခကမားသးကာ ျမနမာႏငင၏

ျပစမႈဆငရာေနာကခအေျခအေနႏင လကရတြင ျမငေတြ႕ရႏငသည အေျပာငးအလ

မားက ေဖာျပပါမည။ ေလလာသငယရရသည သငခနးစာမားႏင သြယ၀ကေဖာျပမႈ

မားက ေဆြးေႏြးျခငးႏင ခဥးကပစညးရးရမညအေျခအေနမားစြာက အဆျပျခငး

အားျဖင အဆးသပပါမည။

မညသညအတြကေၾကာင အကဥးသားမားအေနျဖင ေထာငျပငပႏင

ထေတြ႔ဆကဆျခငးသည စတ၀ငစားစရာရနထကတနသည

အေၾကာငးအရာျဖစသနညး။

အကဥးသားမားအေနျဖင ေထာငျပငပႏင ထေတြ႕ဆကဆႏငသည ေယဘယ

စဥးစားသည နညးလမးသးခရပါသည။ ပထမစတကးမာ အကဥးသား၏

ရပအေျခအေန၊စတအေျခအေနေကာငးမြနျခငးနင လ႔အခြငအေရး ျဖစပါသည။

အကဥးသားမားသည ျပငပကမာႏင ထေတြ႕ဆကဆႏငသည အခြငအေရး

လအပပါသည၊ ထအခြငအေရး ရပါသည။ ေထာငတြငးႏင ေထာငျပငပႏင ထေတြ႕

ဆကဆမႈပစတစခခက ျငငးဆျခငးသည လသားခငးစာနာမႈမရဘ အကဥးေထာင

မားသည အျပစေပးသညနညးတ ျပနလညထေထာငေရးလညး ေဆာငရြကရမည

ဟသည အခကက ဆန႔ကငရာေရာကပါသည။ လြတလပမႈ ဆးရးျခငးသညပင

ျပစဒဏေပး ျခငးျဖစျပး အကဥးကျခငးအတြက ထပမျဖညစြကျခငး မျပရပါ။ ထကသ႔

စဥးစားျခငးသည ‘ေထာငကေနသျဖင’ ဟသညအခကတစခတညးေၾကာင

ကယျပန႔သည လ႔အဖြ႕အစညး၏ အဖြ႕၀ငမားျဖစသည ေထာငသားမားက

ယငးတ႔၏အခြငအေရးမားမဆးရးေစရပါ။ (UN 2016, rule 58, 61) ယငးတ႔သည

ျပစဒဏေထာငခခရျပး ယာယအားျဖင လ႔အဖြ႕အစညးထမ ဖယထတခ

လကရပါသည။ သ႔ရာတြင အမားစသည မသားစ၀ငမားႏင လ႔အဖြ႕အစညးထ

သ႔ျပနသြားကာ အလပသမား ေစးကြကထျပနလည၀ငေရာကလျပး ျပစမႈမကး


အေျချပထားမႈ တနဖးက ထငဟပေဖာျပျခငးအပါအ၀င ျဖစရပေလလာမႈ နညးလမး

က ကၽြႏပတ႔က မတ ဆကထားပါသည။ ထ႔ေနာက စာတမးေလးခ၏ေခါငးစဥမားက

အကဥးခပမတမဆကမ ကယျပန႔သည စတခကမားသးကာ ျမနမာႏငင၏

ျပစမႈဆငရာေနာကခအေျခအေနႏင လကရတြင ျမငေတြ႕ရႏငသည အေျပာငးအလ

မားက ေဖာျပပါမည။ ေလလာသငယရရသည သငခနးစာမားႏင သြယ၀ကေဖာျပမႈ

မားက ေဆြးေႏြးျခငးႏင ခဥးကပစညးရးရမညအေျခအေနမားစြာက အဆျပျခငး

အားျဖင အဆးသပပါမည။

မညသညအတြကေၾကာင အကဥးသားမားအေနျဖင ေထာငျပငပႏင

ထေတြ႔ဆကဆျခငးသည စတ၀ငစားစရာရနထကတနသည

အေၾကာငးအရာျဖစသနညး။

အကဥးသားမားအေနျဖင ေထာငျပငပႏင ထေတြ႕ဆကဆႏငသည ေယဘယ

စဥးစားသည နညးလမးသးခရပါသည။ ပထမစတကးမာ အကဥးသား၏

ရပအေျခအေန၊စတအေျခအေနေကာငးမြနျခငးနင လ႔အခြငအေရး ျဖစပါသည။

အကဥးသားမားသည ျပငပကမာႏင ထေတြ႕ဆကဆႏငသည အခြငအေရး

လအပပါသည၊ ထအခြငအေရး ရပါသည။ ေထာငတြငးႏင ေထာငျပငပႏင ထေတြ႕

ဆကဆမႈပစတစခခက ျငငးဆျခငးသည လသားခငးစာနာမႈမရဘ အကဥးေထာင

မားသည အျပစေပးသညနညးတ ျပနလညထေထာငေရးလညး ေဆာငရြကရမည

ဟသည အခကက ဆန႔ကငရာေရာကပါသည။ လြတလပမႈ ဆးရးျခငးသညပင

ျပစဒဏေပး ျခငးျဖစျပး အကဥးကျခငးအတြက ထပမျဖညစြကျခငး မျပရပါ။ ထကသ႔

စဥးစားျခငးသည ‘ေထာငကေနသျဖင’ ဟသညအခကတစခတညးေၾကာင

ကယျပန႔သည လ႔အဖြ႕အစညး၏ အဖြ႕၀ငမားျဖစသည ေထာငသားမားက

ယငးတ႔၏အခြငအေရးမားမဆးရးေစရပါ။ (UN 2016, rule 58, 61) ယငးတ႔သည

ျပစဒဏေထာငခခရျပး ယာယအားျဖင လ႔အဖြ႕အစညးထမ ဖယထတခ

လကရပါသည။ သ႔ရာတြင အမားစသည မသားစ၀ငမားႏင လ႔အဖြ႕အစညးထ

သ႔ျပနသြားကာ အလပသမား ေစးကြကထျပနလည၀ငေရာကလျပး ျပစမႈမကး


လြနသည ဘ၀ျဖင ေနထငလပါသည။ အကဥးသားမားႏင ယငးတ႔၏ မသားစမား

ၾကားရ ဆကဆေရးက ထနးသမးျခငးသည အကဥးစဘ၀က ခႏငရညရ

ေစယသာမက လ႔အဖြ႕အစညးထသ႔ ေအာငေအာငျမငျမငျပနလည ၀ငဆန႔ ႏငရန

အလ႔ငာ အေရးပါပါသည။

ထအခကက စတတြငရညမတျပး ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးဥပေဒအရ အကဥးသား

မားက ျပငပႏင ဆကသြယျခငးသည အကဥးသား၏အခြငအေရးက ကာကြယရာတြင

အဓကကသညဟ အဓပ ၸါယဖြငဆထား ပါသည။ ေထာငျပငပႏင ဆကသြယျခငးသည

မသားစဆကဆေရးႏင လမႈကြနယကမားက ထနးသမးႏငရန အလ႔ငာ

အကဥးသားမား၏ အခြငအေရးျဖစျပး ယငးတ႔အေနျဖင အကဥးမကမ

အဓပ ၸါယျပည၀သည ဥပေဒအရ ကယစားျပမႈရႏငရမညျဖစပါသည (သ႔) အယခ

၀ငလလင ထသ႔ေဆာငရြကႏငျပး အကဥးစဘ၀က ႏပစက ညဥးပနးျခငးမ

ကာကြယေပးျခငးအျဖစ ျပငပမ ရျမငႏငေစရပါမည။ မသားစ၀ငမားႏင သငယခငး

မား၊ ဥပေဒအကးေဆာငမားႏင အကဥးေထာငစစေဆးသမား (သ႔) ေစာငၾကည

ေလလာသမား။ ထသမားသည အကဥးေထာငႏင လထၾကားခတဆကေပးရာတြင

ပါ၀ငသမားျဖစျပး အျခားေသာနညးလမးမားျဖစသည စာျဖင ဆကသြယျခငး၊

ရပျမငသၾကား၊ ေရဒယ၊ အငတာနကအေျချပမဒယာႏင ပႏပမဒယာတ႔လညး

ရပါသည။

အကဥးသား၏ ေကာငးရာေကာငးေၾကာငးအတြက ထေတြ႕ဆကဆသညပစတြင

အျခားပါ၀ငသမားမာ စတပငးဆငရာ ကညေစာငမမႈႏင ရပ၀တပငးဆငရာ ပပး

ေထာကပမႈ မားျပလပသည ဘာသာေရး အဖြ႕အစညးမားပါ၀ငျပး စာတတေျမာကမႈ

အဆငမား (သ႔) ပညာေရးက ျမငတငေပးရန လအပခက ကသ႔ေသာ အကဥးသား

မား၏ အျခားေသာ လအပခကမားက ျဖညဆညးေပးရန ရညရြယျပး အကဥးေထာင

အတြငး ၀ငေရာကကာ ရပ၀တ ပငးဆငရာ ေထာကပေပးျခငး (သ႔) အစအစဥမား

ေဆာငရြကသည အျခားေသာ အစးရမဟတသညအဖြ႕အစညးမားျဖစပါသည။

လ႔အခြငအေရး ရေထာငအရ အဆပါ လပေဆာငသအားလး၊ အဖြ႕အစညးမားႏင

ဥပေဒမားသည အကဥးသားမား၏ အခြငအေရးမားက ကာကြယေပးသည

အလြနအေရး ပါသည အခနးက႑မ ပါ၀ငပါသည။ အေျခခကသညယၾကညမႈအရ

အကဥးကျခငးဟသည ျပစဒဏသည မရညရြယသည ဆးကးေနာကဆကတြက

ျဖစေပၚေစႏငသည ဆးရးႏငေျခရပါသည။ သငအေနျဖင လအမား က

ခပေႏာငလကသညအခါ ထသမားအေနျဖင မမကယကယ စြမးရညျမငတငေပးႏငမႈ

မရေတာပ အျခားသမားက ယငးတ႔၏ ဘ၀မားက အနညးျဖစေစ (သ႔) အမားျဖစေစ

ထနးခပထားႏငလာပါသည။ မတရားမႈမားျဖစေပၚလာႏငျပး အဆပါ ေနာကဆကတြ

ဆးကးမားက ေလာပါးသကသာေစရန ေထာငတြငးႏင ေထာငျပင ထေတြ႕ဆကဆမႈ

သည နညးလမးတစချဖစပါသည။ ဒတယ နညးလမးတစခမာ အကဥးသားမား

အေနျဖင ေထာငျပငပႏင ထေတြ႕ေနျခငးသည အကဥးေထာငမားကမညသ႔

လညပတသငသည၊ စတလပရား ဖြယေကာငးသည၊ စညးကမးမရသည၊ စနစကနမႈ


လြနသည ဘ၀ျဖင ေနထငလပါသည။ အကဥးသားမားႏင ယငးတ႔၏ မသားစမား

ၾကားရ ဆကဆေရးက ထနးသမးျခငးသည အကဥးစဘ၀က ခႏငရညရ

ေစယသာမက လ႔အဖြ႕အစညးထသ႔ ေအာငေအာငျမငျမငျပနလည ၀ငဆန႔ ႏငရန

အလ႔ငာ အေရးပါပါသည။

ထအခကက စတတြငရညမတျပး ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးဥပေဒအရ အကဥးသား

မားက ျပငပႏင ဆကသြယျခငးသည အကဥးသား၏အခြငအေရးက ကာကြယရာတြင

အဓကကသညဟ အဓပ ၸါယဖြငဆထား ပါသည။ ေထာငျပငပႏင ဆကသြယျခငးသည

မသားစဆကဆေရးႏင လမႈကြနယကမားက ထနးသမးႏငရန အလ႔ငာ

အကဥးသားမား၏ အခြငအေရးျဖစျပး ယငးတ႔အေနျဖင အကဥးမကမ

အဓပ ၸါယျပည၀သည ဥပေဒအရ ကယစားျပမႈရႏငရမညျဖစပါသည (သ႔) အယခ

၀ငလလင ထသ႔ေဆာငရြကႏငျပး အကဥးစဘ၀က ႏပစက ညဥးပနးျခငးမ

ကာကြယေပးျခငးအျဖစ ျပငပမ ရျမငႏငေစရပါမည။ မသားစ၀ငမားႏင သငယခငး

မား၊ ဥပေဒအကးေဆာငမားႏင အကဥးေထာငစစေဆးသမား (သ႔) ေစာငၾကည

ေလလာသမား။ ထသမားသည အကဥးေထာငႏင လထၾကားခတဆကေပးရာတြင

ပါ၀ငသမားျဖစျပး အျခားေသာနညးလမးမားျဖစသည စာျဖင ဆကသြယျခငး၊

ရပျမငသၾကား၊ ေရဒယ၊ အငတာနကအေျချပမဒယာႏင ပႏပမဒယာတ႔လညး

ရပါသည။

အကဥးသား၏ ေကာငးရာေကာငးေၾကာငးအတြက ထေတြ႕ဆကဆသညပစတြင

အျခားပါ၀ငသမားမာ စတပငးဆငရာ ကညေစာငမမႈႏင ရပ၀တပငးဆငရာ ပပး

ေထာကပမႈ မားျပလပသည ဘာသာေရး အဖြ႕အစညးမားပါ၀ငျပး စာတတေျမာကမႈ

အဆငမား (သ႔) ပညာေရးက ျမငတငေပးရန လအပခက ကသ႔ေသာ အကဥးသား

မား၏ အျခားေသာ လအပခကမားက ျဖညဆညးေပးရန ရညရြယျပး အကဥးေထာင

အတြငး ၀ငေရာကကာ ရပ၀တ ပငးဆငရာ ေထာကပေပးျခငး (သ႔) အစအစဥမား

ေဆာငရြကသည အျခားေသာ အစးရမဟတသညအဖြ႕အစညးမားျဖစပါသည။

လ႔အခြငအေရး ရေထာငအရ အဆပါ လပေဆာငသအားလး၊ အဖြ႕အစညးမားႏင

ဥပေဒမားသည အကဥးသားမား၏ အခြငအေရးမားက ကာကြယေပးသည

အလြနအေရး ပါသည အခနးက႑မ ပါ၀ငပါသည။ အေျခခကသညယၾကညမႈအရ

အကဥးကျခငးဟသည ျပစဒဏသည မရညရြယသည ဆးကးေနာကဆကတြက

ျဖစေပၚေစႏငသည ဆးရးႏငေျခရပါသည။ သငအေနျဖင လအမား က

ခပေႏာငလကသညအခါ ထသမားအေနျဖင မမကယကယ စြမးရညျမငတငေပးႏငမႈ

မရေတာပ အျခားသမားက ယငးတ႔၏ ဘ၀မားက အနညးျဖစေစ (သ႔) အမားျဖစေစ

ထနးခပထားႏငလာပါသည။ မတရားမႈမားျဖစေပၚလာႏငျပး အဆပါ ေနာကဆကတြ

ဆးကးမားက ေလာပါးသကသာေစရန ေထာငတြငးႏင ေထာငျပင ထေတြ႕ဆကဆမႈ

သည နညးလမးတစချဖစပါသည။ ဒတယ နညးလမးတစခမာ အကဥးသားမား

အေနျဖင ေထာငျပငပႏင ထေတြ႕ေနျခငးသည အကဥးေထာငမားကမညသ႔

လညပတသငသည၊ စတလပရား ဖြယေကာငးသည၊ စညးကမးမရသည၊ စနစကနမႈ


မရသညလမားဟ ထငျမငယဆသညအကဥးသားမားက စမခန႔ခြရန လအပသည

အရာႏင စပလဥးျပး စတကးစတသနးမား ရရလာေစပါသည။ ပထမစဥးစားေတြးေခၚ

မႈက စညးမဥးအျဖစသတမတႏငျပး ဥပေဒ၊ ရပငခြငမားနင တနဖးမားႏင ဆကစပ

ေနျပး အျခားေသာ စဥးစားေတြးေခၚမႈပစသည ပမအေရးပါပါသည။ (Coyle 2009,

Mitchell, Spooner et al. 2016) အကဥးသႏင သမ၏မသားစ၏ ေမြးရာပါ

ဂဏသကၡာက ထနးသမးျခငးသာမက အကဥးေထာငက မညသ႔ ေခာေခာေမြ႕ေမြ႕

လညပတမညက ေသခာေစျခငးျဖစပါသည။ ထကသ႔ စဥးစားသည ပစက ျပစမႈ

ဆငရာ မ၀ါဒခမတသမားႏင အကဥးေထာငစမခန႔ခြသမားက ေထာကခအားေပးျပး

ျပစမႈဆငရာသေတသမားကလညး ေလလာေရးသားၾကပါသည။ အဆပါ

ရေထာငမၾကညလင အကဥးသားက ေထာငျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕ ဆကဆခြင

ေပးျခငးသည အကဥးေထာငအတြငး တညျငမမႈႏင စနစကမႈက ထနးသမးႏငသည

နညးလမးတစချဖစပါသည။ ဥပမာ - ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးက အကငပကသည

အေျခအေနမးတြင ရတသမးႏငျပး အမအကငေကာငးျခငးအတြက ဆအျဖစ

ခြငျပေပးႏငပါသည။ အလားတ ပညာေရး (သ႔) ယဥေကးမႈအစအစဥမား (သ႔)

အသကေမြး၀မး ေကာငးမႈအတြက သငၾကားပ႔ခေပးျခငး (သ႔) မးယစေဆး၀ါး/အရက

ျပနလညထေထာငေရး (တစခါတစရတြင ‘ျပငပမသမား’က ကငတြယပါသည)

တ႕ကလညး လကလမးမေစႏငပါသည။ ထ႔အျပင အဆပါ ရေထာငသည

အကဥးသားမားက မသားစ၀ငမားႏင အျခားသမားႏင ထေတြ႕ဆကဆခြင

ေပးျခငးသည ရရငးစြအျပသေဘာ ေဆာငသညတနဖးတစချဖစသညကလညး

အသအမတျပထားပါသည။ ထသ႔ခြငျပေပးျခငးသည ၎တ႔အား ေရ႕တြငေမာလင

စရာတစခ ရလာေစပါသည။ ထသ႔ေဆာငရြကျခငးသည အကဥးေထာငဘ၀၏

ေန႔စဥလပ ေဆာငမႈက ကးပကေစပါသည။ ေမာလငခကတစစတစရာေပးသည

ရငးျမစတစချဖစလာျပး ေမာလငခက မမႈအတြက ေျဖသမစရာတစချဖစလာႏငပါ

သည။ အနာဂတတြင အကဥးသားအေနျဖင ျပစမႈက ေရာငၾကဥျပး လ႔အဖြ႕အစညး

အတြငးသ႔ ေအာငျမငစြာျပနလည၀ငဆန႔ႏငေရးက အားေပးသည အျပသေဘာ

ေဆာငသည အခနးက႑တစချဖစပါသည။ ဆငးရႏြမးပါးသညႏငငမားတြင (သ႔)

ဘတဂကအကန႔အသတရသည ႏငငမားတြင အကဥးေထာငစမခန႔ခြသမားက

ေထာငျပငပႏင ထေတြ႕ဆကဆမႈက ပပးေပးျပး ထသ႔ျဖစျခငး သည လကေတြ႕

ဆနပါသည။ အကဥးေထာငမားသည ျပငပမသမားျဖစသည အစားအေသာကႏင

ေဆး၀ါး ပပးေပးသည မသားစ၀ငမား၊ ရနပေငြေထာကပေပးသည ဖြ႕ျဖးေရးအဖြ႕

အစညးမားႏင ခ႕ငသမားက ကည သည အသငးအဖြ႕မားႏင ၀နေဆာငမႈမားအေပၚ

မမခဘ ဆေလာစြာမလညပတႏငပါ။ ထကသ႔ေသာ အေျခအေနမားတြင

အကဥးသားမားနင အကဥးေထာငမားသည ျပငပမသမားအေပၚ မခေနသည ၊

လအပသည ဆကဆေရး ရပါသည။ (ယငးသည အဓက အဂတလကစားမႈ

ရငးျမစျဖစႏငပါသည။) အဆပါ စဥးစားသည နညးလမး ႏစခစလးက ေဖာျပသညမာ

အျပညအ၀ အလပတထားျခငးႏင သးျခားခြျခားထားျခငးသည အႏရာယ

မားသညဟသညအခကျဖစပါသည။ ယငးသည အဖကဘကသ႔ဥးတညသည

လ႔ဂဏသကၡာကငးမေစျခငး၊ အဖြ႕အစညးပငးဆငရာ လပငနးအၾကအစည


မရသညလမားဟ ထငျမငယဆသညအကဥးသားမားက စမခန႔ခြရန လအပသည

အရာႏင စပလဥးျပး စတကးစတသနးမား ရရလာေစပါသည။ ပထမစဥးစားေတြးေခၚ

မႈက စညးမဥးအျဖစသတမတႏငျပး ဥပေဒ၊ ရပငခြငမားနင တနဖးမားႏင ဆကစပ

ေနျပး အျခားေသာ စဥးစားေတြးေခၚမႈပစသည ပမအေရးပါပါသည။ (Coyle 2009,

Mitchell, Spooner et al. 2016) အကဥးသႏင သမ၏မသားစ၏ ေမြးရာပါ

ဂဏသကၡာက ထနးသမးျခငးသာမက အကဥးေထာငက မညသ႔ ေခာေခာေမြ႕ေမြ႕

လညပတမညက ေသခာေစျခငးျဖစပါသည။ ထကသ႔ စဥးစားသည ပစက ျပစမႈ

ဆငရာ မ၀ါဒခမတသမားႏင အကဥးေထာငစမခန႔ခြသမားက ေထာကခအားေပးျပး

ျပစမႈဆငရာသေတသမားကလညး ေလလာေရးသားၾကပါသည။ အဆပါ

ရေထာငမၾကညလင အကဥးသားက ေထာငျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕ ဆကဆခြင

ေပးျခငးသည အကဥးေထာငအတြငး တညျငမမႈႏင စနစကမႈက ထနးသမးႏငသည

နညးလမးတစချဖစပါသည။ ဥပမာ - ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးက အကငပကသည

အေျခအေနမးတြင ရတသမးႏငျပး အမအကငေကာငးျခငးအတြက ဆအျဖစ

ခြငျပေပးႏငပါသည။ အလားတ ပညာေရး (သ႔) ယဥေကးမႈအစအစဥမား (သ႔)

အသကေမြး၀မး ေကာငးမႈအတြက သငၾကားပ႔ခေပးျခငး (သ႔) မးယစေဆး၀ါး/အရက

ျပနလညထေထာငေရး (တစခါတစရတြင ‘ျပငပမသမား’က ကငတြယပါသည)

တ႕ကလညး လကလမးမေစႏငပါသည။ ထ႔အျပင အဆပါ ရေထာငသည

အကဥးသားမားက မသားစ၀ငမားႏင အျခားသမားႏင ထေတြ႕ဆကဆခြင

ေပးျခငးသည ရရငးစြအျပသေဘာ ေဆာငသညတနဖးတစချဖစသညကလညး

အသအမတျပထားပါသည။ ထသ႔ခြငျပေပးျခငးသည ၎တ႔အား ေရ႕တြငေမာလင

စရာတစခ ရလာေစပါသည။ ထသ႔ေဆာငရြကျခငးသည အကဥးေထာငဘ၀၏

ေန႔စဥလပ ေဆာငမႈက ကးပကေစပါသည။ ေမာလငခကတစစတစရာေပးသည

ရငးျမစတစချဖစလာျပး ေမာလငခက မမႈအတြက ေျဖသမစရာတစချဖစလာႏငပါ

သည။ အနာဂတတြင အကဥးသားအေနျဖင ျပစမႈက ေရာငၾကဥျပး လ႔အဖြ႕အစညး

အတြငးသ႔ ေအာငျမငစြာျပနလည၀ငဆန႔ႏငေရးက အားေပးသည အျပသေဘာ

ေဆာငသည အခနးက႑တစချဖစပါသည။ ဆငးရႏြမးပါးသညႏငငမားတြင (သ႔)

ဘတဂကအကန႔အသတရသည ႏငငမားတြင အကဥးေထာငစမခန႔ခြသမားက

ေထာငျပငပႏင ထေတြ႕ဆကဆမႈက ပပးေပးျပး ထသ႔ျဖစျခငး သည လကေတြ႕

ဆနပါသည။ အကဥးေထာငမားသည ျပငပမသမားျဖစသည အစားအေသာကႏင

ေဆး၀ါး ပပးေပးသည မသားစ၀ငမား၊ ရနပေငြေထာကပေပးသည ဖြ႕ျဖးေရးအဖြ႕

အစညးမားႏင ခ႕ငသမားက ကည သည အသငးအဖြ႕မားႏင ၀နေဆာငမႈမားအေပၚ

မမခဘ ဆေလာစြာမလညပတႏငပါ။ ထကသ႔ေသာ အေျခအေနမားတြင

အကဥးသားမားနင အကဥးေထာငမားသည ျပငပမသမားအေပၚ မခေနသည ၊

လအပသည ဆကဆေရး ရပါသည။ (ယငးသည အဓက အဂတလကစားမႈ

ရငးျမစျဖစႏငပါသည။) အဆပါ စဥးစားသည နညးလမး ႏစခစလးက ေဖာျပသညမာ

အျပညအ၀ အလပတထားျခငးႏင သးျခားခြျခားထားျခငးသည အႏရာယ

မားသညဟသညအခကျဖစပါသည။ ယငးသည အဖကဘကသ႔ဥးတညသည

လ႔ဂဏသကၡာကငးမေစျခငး၊ အဖြ႕အစညးပငးဆငရာ လပငနးအၾကအစည


ပကစးျခငးႏင ကမၻာေနရာမားစြာတြင ေသေၾကပကစးမႈ ေနာကဆကတြ မားက

ျဖစေပၚေစပါသည။2

ေနာကဆးအေနျဖင အကဥးသားမားျပငပႏင ထေတြ႕ဆကဆျခငး ႏငစပလဥးသည

တတယႏင ဆန႔ကငဘ ဘကနညးလမးတစခမာ ဒဏခတသည၊ အာဏာရငဆန

သည နညးလမးျဖစပါသည။ အဆပါ နညးလမးသည ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးက

ခြငမျပျခငး၊ ထေတြ႕ဆကဆျခငးက ခြငမျပျခငး (တစခါတစရတြင

လျခေရးအေၾကာငး ျပခကဟ ခ႕ကားေျပာဆတတပါသည) (သ႔) စညးမဥး

စညးကမးမားက အသးမျပသည ၊ ႏငငတကာစသတမတခကမားက ခးေဖာက

သည၊ ျပစဒဏေပးသညပစ (သ႔) ညဥးပမးႏပစကမႈ (သ႔) ေယဘယ ဖႏပမႈမား

ျပသည ‘black site’ (သ႔) စစေၾကာေရးစခနးမားဟ ေခၚသည ေနရာမားတြင

အျခားသမားႏင ထေတြ႕ ဆကဆမႈ မျပလပႏငရန သးျခား ခြထားျပး ေထာငသား

မားက ျပငပႏင ထေတြ႕ ဆကဆမႈမရေစရန ရညရြယကာ ေဆာငရြကသည

နညးလမး ျဖစပါသည။(Simon 2007, Gregory 2009) ထကသ႔ေသာနညးလမး

မားသည ျမနမာႏငင၏ မၾကာေသးမအတတကာလတြင ေဆာငရြကခသည

နညးလမးမားအတငးျဖစျပး ယခ အခနအထ စတတေစၦ ေျခာကလန႔ေနဆ

အကဥးေထာငလပထးလပနညးတစချဖစသည။ ယခေလလာမႈအတြက စေဆာငး

ထားသည အခကအလကအရ ျပငပႏင ထေတြ႕မႈႏင စပလဥးသည အဆပါ

2 The rise and spread of supermax prisons must thereby be informed by an alternative way of thinking than the two we identify here.

စဥးစားေတြး ေခၚသညပစမားသည ျဖစရပအျပညအစက ပေဖာႏငရနမျဖစႏငပါ။

အဆပါအခကအလကမားသည အကဥး သားမားႏင ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သမား၏

ေထာငျပငပ ႏင ထေတြ႕ဆကဆသည အေတြ႕အၾကႏင ၾကေတြ႕ရသည ထးျခားမႈက

ထညသြငး စဥးစားထားျခငးမရပါ။ ထေတြ႕ဆကဆမႈအတြက ကၽြႏပတ႔ သသယ

ရသညမာ ခြငျပထားသညထက ပမရပေထြးျပး သမေမြ႕နကနသည ကြျပားခကမား

ရႏငပါသည။ ေထာငတြငး၊ ေထာငျပင ႏစခ စလး၏ ရပေထြး မႈက နားလညသည

ကယေတြ႕ ၾကဖး သညသမားက ေဖာျပသည ျဖစရပအျပည အစက လအပပါသည။

အဆပါအျမငအရ အကဥးေထာငႏင လမႈအသငးအ၀ငးက ၾကားခ ဆကသြယေပးမႈ

က အကဥး ေထာငကေပးသည (သ႔) မေပးသည ထေတြ႕ဆကဆမႈဟသည

အေျခအေနမားျဖငသာ မေဖာျပသငပါ။ အကဥးေထာငမ ပဂ ၢလမားက ခမတသည

ယာယနညးလမးမားႏင ခကခကခခအားထတရမႈတ႔မတစဆင ထေတြ႕ခတဆက

သညလပထး လပနညးမားကလညး ထညသြငး ေဖာျပသငပါသည။ ယခေလလာမႈ

တြင ကၽြႏပတ႔ သလသညမာ အကဥးသားမားႏင ျပငပ ပတ၀နးကငၾကား

ထေတြ႕ဆကဆမႈသည မညမ အဓပၸါယ ရသညဟသညအခကျဖစသည။ လအမား

အတြက မညသ႔အေရးပါျပး လအမားက အဆပါအေၾကာငးအရာက မညသ႔ေျပာဆ

ၾကသညက သရလပါသည။ စတ၀ငစားစရာ ေကာငးသညမာ အထကတြင

ေဖာျပထားသည ပထမစဥးစားမႈပစႏင ခတလကသညအခါ ‘အဓပ ၸါယျပည၀သည

လသားခငးေတြ႕ဆမႈ’ ဟသည အသးအႏႈနး သည လအမား၏ အေျခခသနားလညမႈ

(soft law) တြင ပါရေသာလညး (တကပတျခငးႏငစပလဥးျပး) ထအသးအႏႈနး၏


ပကစးျခငးႏင ကမၻာေနရာမားစြာတြင ေသေၾကပကစးမႈ ေနာကဆကတြ မားက

ျဖစေပၚေစပါသည။2

ေနာကဆးအေနျဖင အကဥးသားမားျပငပႏင ထေတြ႕ဆကဆျခငး ႏငစပလဥးသည

တတယႏင ဆန႔ကငဘ ဘကနညးလမးတစခမာ ဒဏခတသည၊ အာဏာရငဆန

သည နညးလမးျဖစပါသည။ အဆပါ နညးလမးသည ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးက

ခြငမျပျခငး၊ ထေတြ႕ဆကဆျခငးက ခြငမျပျခငး (တစခါတစရတြင

လျခေရးအေၾကာငး ျပခကဟ ခ႕ကားေျပာဆတတပါသည) (သ႔) စညးမဥး

စညးကမးမားက အသးမျပသည ၊ ႏငငတကာစသတမတခကမားက ခးေဖာက

သည၊ ျပစဒဏေပးသညပစ (သ႔) ညဥးပမးႏပစကမႈ (သ႔) ေယဘယ ဖႏပမႈမား

ျပသည ‘black site’ (သ႔) စစေၾကာေရးစခနးမားဟ ေခၚသည ေနရာမားတြင

အျခားသမားႏင ထေတြ႕ ဆကဆမႈ မျပလပႏငရန သးျခား ခြထားျပး ေထာငသား

မားက ျပငပႏင ထေတြ႕ ဆကဆမႈမရေစရန ရညရြယကာ ေဆာငရြကသည

နညးလမး ျဖစပါသည။(Simon 2007, Gregory 2009) ထကသ႔ေသာနညးလမး

မားသည ျမနမာႏငင၏ မၾကာေသးမအတတကာလတြင ေဆာငရြကခသည

နညးလမးမားအတငးျဖစျပး ယခ အခနအထ စတတေစၦ ေျခာကလန႔ေနဆ

အကဥးေထာငလပထးလပနညးတစချဖစသည။ ယခေလလာမႈအတြက စေဆာငး

ထားသည အခကအလကအရ ျပငပႏင ထေတြ႕မႈႏင စပလဥးသည အဆပါ

2 The rise and spread of supermax prisons must thereby be informed by an alternative way of thinking than the two we identify here.

စဥးစားေတြး ေခၚသညပစမားသည ျဖစရပအျပညအစက ပေဖာႏငရနမျဖစႏငပါ။

အဆပါအခကအလကမားသည အကဥး သားမားႏင ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သမား၏

ေထာငျပငပ ႏင ထေတြ႕ဆကဆသည အေတြ႕အၾကႏင ၾကေတြ႕ရသည ထးျခားမႈက

ထညသြငး စဥးစားထားျခငးမရပါ။ ထေတြ႕ဆကဆမႈအတြက ကၽြႏပတ႔ သသယ

ရသညမာ ခြငျပထားသညထက ပမရပေထြးျပး သမေမြ႕နကနသည ကြျပားခကမား

ရႏငပါသည။ ေထာငတြငး၊ ေထာငျပင ႏစခ စလး၏ ရပေထြး မႈက နားလညသည

ကယေတြ႕ ၾကဖး သညသမားက ေဖာျပသည ျဖစရပအျပည အစက လအပပါသည။

အဆပါအျမငအရ အကဥးေထာငႏင လမႈအသငးအ၀ငးက ၾကားခ ဆကသြယေပးမႈ

က အကဥး ေထာငကေပးသည (သ႔) မေပးသည ထေတြ႕ဆကဆမႈဟသည

အေျခအေနမားျဖငသာ မေဖာျပသငပါ။ အကဥးေထာငမ ပဂ ၢလမားက ခမတသည

ယာယနညးလမးမားႏင ခကခကခခအားထတရမႈတ႔မတစဆင ထေတြ႕ခတဆက

သညလပထး လပနညးမားကလညး ထညသြငး ေဖာျပသငပါသည။ ယခေလလာမႈ

တြင ကၽြႏပတ႔ သလသညမာ အကဥးသားမားႏင ျပငပ ပတ၀နးကငၾကား

ထေတြ႕ဆကဆမႈသည မညမ အဓပၸါယ ရသညဟသညအခကျဖစသည။ လအမား

အတြက မညသ႔အေရးပါျပး လအမားက အဆပါအေၾကာငးအရာက မညသ႔ေျပာဆ

ၾကသညက သရလပါသည။ စတ၀ငစားစရာ ေကာငးသညမာ အထကတြင

ေဖာျပထားသည ပထမစဥးစားမႈပစႏင ခတလကသညအခါ ‘အဓပ ၸါယျပည၀သည

လသားခငးေတြ႕ဆမႈ’ ဟသည အသးအႏႈနး သည လအမား၏ အေျခခသနားလညမႈ

(soft law) တြင ပါရေသာလညး (တကပတျခငးႏငစပလဥးျပး) ထအသးအႏႈနး၏


ဆန႔ကငဘကကသာ အဓပ ၸါယဖြငဆထားပါသည။ ဥပမာ - ေထာငအရာရက

အစားအစာ ေ၀ေပးျခငး (သ႔) အကဥးသားမားက နရမားၾကားမ (သ႔) ေလ၀ငေပါကမ

တစဥးႏငတစဥး ေအာေျပာေနျခငးက ဆလျခငးမဟတပါ။ ဥပေဒျပသမားႏင

ကၽြမးကငမႈလမးညႊနခကျပစသမား၏ စတတြင အဓပၸါယ ျပည၀သည

ထေတြ႕ဆကဆျခငးႏင စပလဥးျပး၊ တကပတခရျခငး၏ နာကငမႈက

ေျဖေလာရနလအပသည ေတြးဆသည ထ႔ထကပေကာငးသည အရာရ

ေနေသာေၾကာင ထသ႔ အဓပ ၸါယဖြငဆျခငးျဖစပါသည။ ယငးတ႔က အဓပၸါယျပည၀

သညဟသညအသးအႏႈနးက အျပသေဘာေဆာငကာ ေဖာျပျပး “ထေတြ႕ဆကဆ

ျခငးက လသားမား၏ ေကာငးရာေကာငးကး အတြက လအပသညလ႕ေဆာမႈ

ေပးႏငရနလအပျပး ထအခကသည ကယခငးစာသည ဖလယမႈႏင ေရရညတညတ

သညလမႈအျပနအလနအကးရမႈက သြယ၀ကညႊနးဆပါသည။ အဓပ ၸါယျပည၀ သည

လသားထေတြ႕ဆကဆမႈသည ၾကား၀ငဖနေျဖျခငးထက တကရကဆနျပး၊

ရတတရကျဖစျခငးထက အဆကမျပတလပေဆာငရမညျဖစကာ စစမနသည

ေဆြးေႏြးမႈပါ၀ငရပါမည။” (PRI 2017) ‘ေကာငးရာ ေကာငးကး’ ၊ ‘ကယခငးစာျခငး’

ႏင ‘စစမနျခငး’ ဟသည အသးအႏႈနးမားသည ဥပေဒရေထာငမ အဓပၸါယ

ျပည၀ျခငးက ရာေဖြျခငးျဖစပါသည။ ကၽြႏပတ႔၏ ျဖစရပေလလာမႈတြင

ထေတြ႕ဆကဆမႈက အဓပၸါယ ျပည၀သည ထေတြ႕ဆကဆမႈမးျဖစေစရန

ပမကယျပန႔သည၊ သတမတထားသညနားလညသေဘာေပါကမႈမးျဖစေစရန

ကၽြႏပတ႔က ေဆြးေႏြးသြားပါမည။ ကၽြႏပတ႔ဆလသညမာ လကေတြ႕ေဆာငရြကမႈ

အေပၚတြငမတညကာ အဓပၸါယ ျပည၀မႈက ဖြငဆသြားမညျဖစျပး ထအခကသည

မျပတမသားႏင ၾကတငေဖာျပထားျခငးမရဘ အခနႏငအမ ေျပာငးလေနႏငျပး

လတစဥးႏငတစဥးတြငလညးေျပာငးလေနႏငပါသည။

အကဥးခပအားျဖင အကဥးသားမားအေနျဖင ျပငပကမ ၻာႏင ထေတြ႕ဆကဆျခငးက

အကဥးသားမား၏ လ႔အခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကမႈ၊ ေထာငမလြတျပးသည

ေနာက ၎တ႔၏ ေကာငးရာေကာငးကး ႏင အခြငအလမးမား၊ အကဥးသားဘ၀ႏင

စပလဥးသည စညးမဥးမား (သ႔) အျပနအလနအားျဖင ဖႏပမႈႏင ျပစဒဏေပးမႈ

နညးလမးတ႔အတြက အေရးပါသညဟ ေယဘယ နားလညသေဘာေပါကပါသည။

ကၽြႏပတ႔၏ ရညမနးခကသည ျမနမာႏငငမ အေတြ႕အၾကအေပၚအေျချပထားသည

အျမငမားျဖင အဆပါ နားလညသေဘာေပါကမႈမားက ျဖညစြကေပးရနျဖစပါသည။

ကၽြႏပတ႔၏ သေတသနက အေၾကာငးျပခကအမး မးျဖင ျမနမာႏငငတြင

လပေဆာငျပး အဆပါအေၾကာငးျပခကမားက ေအာကပါအပငးတြင ေဖာျပထား

ပါသည။

အကဥးေထာငႏငျမနမာ

ျမနမာသမငးတြင အကဥးေထာငသည ဖႏပမႈႏငစပလဥးသည

သမငးေၾကာငးျမငမားသည ေနရာတစခ ျဖစသည။ ျမနမာႏငင၏ လကရေခါငးေဆာင

ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည ႏစေပါငးမားစြာ ေနအမ အကယခပ ကခခရျပး


ဆန႔ကငဘကကသာ အဓပ ၸါယဖြငဆထားပါသည။ ဥပမာ - ေထာငအရာရက

အစားအစာ ေ၀ေပးျခငး (သ႔) အကဥးသားမားက နရမားၾကားမ (သ႔) ေလ၀ငေပါကမ

တစဥးႏငတစဥး ေအာေျပာေနျခငးက ဆလျခငးမဟတပါ။ ဥပေဒျပသမားႏင

ကၽြမးကငမႈလမးညႊနခကျပစသမား၏ စတတြင အဓပၸါယ ျပည၀သည

ထေတြ႕ဆကဆျခငးႏင စပလဥးျပး၊ တကပတခရျခငး၏ နာကငမႈက

ေျဖေလာရနလအပသည ေတြးဆသည ထ႔ထကပေကာငးသည အရာရ

ေနေသာေၾကာင ထသ႔ အဓပ ၸါယဖြငဆျခငးျဖစပါသည။ ယငးတ႔က အဓပၸါယျပည၀

သညဟသညအသးအႏႈနးက အျပသေဘာေဆာငကာ ေဖာျပျပး “ထေတြ႕ဆကဆ

ျခငးက လသားမား၏ ေကာငးရာေကာငးကး အတြက လအပသညလ႕ေဆာမႈ

ေပးႏငရနလအပျပး ထအခကသည ကယခငးစာသည ဖလယမႈႏင ေရရညတညတ

သညလမႈအျပနအလနအကးရမႈက သြယ၀ကညႊနးဆပါသည။ အဓပ ၸါယျပည၀ သည

လသားထေတြ႕ဆကဆမႈသည ၾကား၀ငဖနေျဖျခငးထက တကရကဆနျပး၊

ရတတရကျဖစျခငးထက အဆကမျပတလပေဆာငရမညျဖစကာ စစမနသည

ေဆြးေႏြးမႈပါ၀ငရပါမည။” (PRI 2017) ‘ေကာငးရာ ေကာငးကး’ ၊ ‘ကယခငးစာျခငး’

ႏင ‘စစမနျခငး’ ဟသည အသးအႏႈနးမားသည ဥပေဒရေထာငမ အဓပၸါယ

ျပည၀ျခငးက ရာေဖြျခငးျဖစပါသည။ ကၽြႏပတ႔၏ ျဖစရပေလလာမႈတြင

ထေတြ႕ဆကဆမႈက အဓပၸါယ ျပည၀သည ထေတြ႕ဆကဆမႈမးျဖစေစရန

ပမကယျပန႔သည၊ သတမတထားသညနားလညသေဘာေပါကမႈမးျဖစေစရန

ကၽြႏပတ႔က ေဆြးေႏြးသြားပါမည။ ကၽြႏပတ႔ဆလသညမာ လကေတြ႕ေဆာငရြကမႈ

အေပၚတြငမတညကာ အဓပၸါယ ျပည၀မႈက ဖြငဆသြားမညျဖစျပး ထအခကသည

မျပတမသားႏင ၾကတငေဖာျပထားျခငးမရဘ အခနႏငအမ ေျပာငးလေနႏငျပး

လတစဥးႏငတစဥးတြငလညးေျပာငးလေနႏငပါသည။

အကဥးခပအားျဖင အကဥးသားမားအေနျဖင ျပငပကမ ၻာႏင ထေတြ႕ဆကဆျခငးက

အကဥးသားမား၏ လ႔အခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကမႈ၊ ေထာငမလြတျပးသည

ေနာက ၎တ႔၏ ေကာငးရာေကာငးကး ႏင အခြငအလမးမား၊ အကဥးသားဘ၀ႏင

စပလဥးသည စညးမဥးမား (သ႔) အျပနအလနအားျဖင ဖႏပမႈႏင ျပစဒဏေပးမႈ

နညးလမးတ႔အတြက အေရးပါသညဟ ေယဘယ နားလညသေဘာေပါကပါသည။

ကၽြႏပတ႔၏ ရညမနးခကသည ျမနမာႏငငမ အေတြ႕အၾကအေပၚအေျချပထားသည

အျမငမားျဖင အဆပါ နားလညသေဘာေပါကမႈမားက ျဖညစြကေပးရနျဖစပါသည။

ကၽြႏပတ႔၏ သေတသနက အေၾကာငးျပခကအမး မးျဖင ျမနမာႏငငတြင

လပေဆာငျပး အဆပါအေၾကာငးျပခကမားက ေအာကပါအပငးတြင ေဖာျပထား

ပါသည။

အကဥးေထာငႏငျမနမာ

ျမနမာသမငးတြင အကဥးေထာငသည ဖႏပမႈႏငစပလဥးသည

သမငးေၾကာငးျမငမားသည ေနရာတစခ ျဖစသည။ ျမနမာႏငင၏ လကရေခါငးေဆာင

ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည ႏစေပါငးမားစြာ ေနအမ အကယခပ ကခခရျပး


သမ၏အကဥးကမႈသည ႏငငတကာ၏ အာရက ဖမးစားခပါသည။(Popham 2011)

ဒမကေရစ လလားသျပညေျပးမားသည အကဥးကျခငးႏင စပလဥးသည အေျခ

အေနမားႏင မညမမႈမားအေၾကာငး ေျပာဆခၾကပါသည။ ယခငႏငငေရး အကဥး

သားမား၏ အကးစးပြားက ကယစားျပသညအဖြ႕အစညးမားသည ျပျပင

ေျပာငးလမႈမား မၾကာေသးမက ေဖာေဆာငလာသည ျပညတြငး ျပစမႈဆငရာ

အခငးအကငးတြင ပမသသာထငရားစြာပါ၀ငလာပါသည။ အဆပါလပငနးစဥတြင

ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမား (UNODC ၊ ICRC စသည) ႏင အရပဘက

လမႈအဖြ႕အစညးမားသည စတငေဆာငရြကရမညအမတမားက ရာေဖြလကရၾကျပး

ထမတစဆင လ႔အခြငအေရးက ျမငတငရန၊ ဥပေဒအရႏင အဖြ႕အစညးပငးဆငရာ

ျပျပငေျပာငးလမႈက ျမငတငရနႏင ညငးပနးမႈက တားဆးရနလပေဆာငပါသည။

ဥပမာ - အကဥးေထာငအကဥပေဒသစက ျပနလညသးသပကာ NLD အစးရက

ႏငငေရးအရအကဥးချခငးက ရပတန႔ရန ဆႏ ၵရေၾကာငးေဖာျပခပါသည။

အကဥးသားမားအေနျဖင ျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕ဆကဆျခငးႏင စပလဥးသည

ပမနအေျခအေနမားသည ျပျပငေျပာငးလမႈဆငရာ ၾကား၀ငေဆာငရြကမႈမားအတြက

အေၾကာငးအရာမားျဖစၾကပါသည။ ျမနမာႏငင၏ အၾကးဆးေထာငျဖစသည ၊

ရနကနျမ႕တြင တညရသည အငးစနေထာငသည ေထာင၀ငစာေတြ႕သညအခနက

၁၅ မနစမ မနစ ၃၀ သ႔ တးျမငလကျပး အကဥးသားအေနျဖင ေထာင၀ငစာ

လကခနငမႈ တစလလင နစၾကမဟ သည စညးမဥးက ဖယရားခပါသည။ အခ႕ေသာ

ေထာင၀ငစာေတြ႕သည အခနးမားက ျပနလညျပျပငထားျပး ရပျမငသၾကား

ၾကညရႏငမႈႏင၊ စာအပႏင အျခားေသာေရးသားထားသညစာမားဖတရႏငမႈအတြက

ရပျမငသ ၾကားႏငစာအပစာတမးမား ျဖန႔ေ၀ေနရာခထားမႈသည သာတညမမႈ

မရေသးေသာလညး၊ အေကာငအထည ေဖာမႈသည မညမေသးေသာလညး

ျပးခသညဆယစႏစအတြငးတြင ရပျမငသၾကားႏင စာအပစာတမးမားက လကလမး

မမႈသည ျဖညးျဖညးခငးျမငတကလာခပါသည။

အာဏာရငဆနသညအတတႏငစပလဥးသည အေမြအႏစမားသည မားျပားကာ

ေနရာတကာသကေရာကသည မာ ရငးလငးျပး ယခငအကဥးသားမား၏ဘ၀မားတြင

ရနးကနၾကးစားမႈက သကေသအေထာကအထားအျဖစ ေတြ႕ရနညးပါသည။ ႏႈတ

ဆတျခငး၊ ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးႏင အမားျပညသ၏အသက ထနးခပထားျခငး

ႏင စပလဥးသညသမငးေၾကာငးသည ျပစဒဏေပးျခငးႏင အကဥးချခငးႏင

သကဆငသည ေဆြးေႏြးေျပာၾကား ခကမားအေပၚ ဆကလက သကေရာကမႈ

ရပါသည။ မတသညတရားခြငဆငရာအခြငအေရးႏင တစဥးခငး အခြငအေရးမား

ပ႕ႏ႕ျခငးႏင တနဖး ေလာကျခငးတ႔ျဖစေပၚေနသည ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒေရးရာႏင

တရားေရးတြင ‘ဥပေဒစးမးေရး(rule of law)’ က ‘တရားဥပေဒစးမးမႈအျဖစ(law and

order)’ ေဖာျပကာ အကဥးေထာငအာဏာပငမားအပါအ၀င တရား စရငေရး

က႑တြင လပေဆာငေနသမား၏ အေလအကငမား တြင ထသ႔ ဆကလကျဖစ

ေပၚေနပါသည။ (Cheesman 2015) အစးရအေပၚ ေ၀ဖနသညသမား၊ မားေသာ

အားျဖင သတငးႏငစာနယဇငးသမားမားက ထနးသမးရန ၾကမးတမးျပငးထနသည


သမ၏အကဥးကမႈသည ႏငငတကာ၏ အာရက ဖမးစားခပါသည။(Popham 2011)

ဒမကေရစ လလားသျပညေျပးမားသည အကဥးကျခငးႏင စပလဥးသည အေျခ

အေနမားႏင မညမမႈမားအေၾကာငး ေျပာဆခၾကပါသည။ ယခငႏငငေရး အကဥး

သားမား၏ အကးစးပြားက ကယစားျပသညအဖြ႕အစညးမားသည ျပျပင

ေျပာငးလမႈမား မၾကာေသးမက ေဖာေဆာငလာသည ျပညတြငး ျပစမႈဆငရာ

အခငးအကငးတြင ပမသသာထငရားစြာပါ၀ငလာပါသည။ အဆပါလပငနးစဥတြင

ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမား (UNODC ၊ ICRC စသည) ႏင အရပဘက

လမႈအဖြ႕အစညးမားသည စတငေဆာငရြကရမညအမတမားက ရာေဖြလကရၾကျပး

ထမတစဆင လ႔အခြငအေရးက ျမငတငရန၊ ဥပေဒအရႏင အဖြ႕အစညးပငးဆငရာ

ျပျပငေျပာငးလမႈက ျမငတငရနႏင ညငးပနးမႈက တားဆးရနလပေဆာငပါသည။

ဥပမာ - အကဥးေထာငအကဥပေဒသစက ျပနလညသးသပကာ NLD အစးရက

ႏငငေရးအရအကဥးချခငးက ရပတန႔ရန ဆႏ ၵရေၾကာငးေဖာျပခပါသည။

အကဥးသားမားအေနျဖင ျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕ဆကဆျခငးႏင စပလဥးသည

ပမနအေျခအေနမားသည ျပျပငေျပာငးလမႈဆငရာ ၾကား၀ငေဆာငရြကမႈမားအတြက

အေၾကာငးအရာမားျဖစၾကပါသည။ ျမနမာႏငင၏ အၾကးဆးေထာငျဖစသည ၊

ရနကနျမ႕တြင တညရသည အငးစနေထာငသည ေထာင၀ငစာေတြ႕သညအခနက

၁၅ မနစမ မနစ ၃၀ သ႔ တးျမငလကျပး အကဥးသားအေနျဖင ေထာင၀ငစာ

လကခနငမႈ တစလလင နစၾကမဟ သည စညးမဥးက ဖယရားခပါသည။ အခ႕ေသာ

ေထာင၀ငစာေတြ႕သည အခနးမားက ျပနလညျပျပငထားျပး ရပျမငသၾကား

ၾကညရႏငမႈႏင၊ စာအပႏင အျခားေသာေရးသားထားသညစာမားဖတရႏငမႈအတြက

ရပျမငသ ၾကားႏငစာအပစာတမးမား ျဖန႔ေ၀ေနရာခထားမႈသည သာတညမမႈ

မရေသးေသာလညး၊ အေကာငအထည ေဖာမႈသည မညမေသးေသာလညး

ျပးခသညဆယစႏစအတြငးတြင ရပျမငသၾကားႏင စာအပစာတမးမားက လကလမး

မမႈသည ျဖညးျဖညးခငးျမငတကလာခပါသည။

အာဏာရငဆနသညအတတႏငစပလဥးသည အေမြအႏစမားသည မားျပားကာ

ေနရာတကာသကေရာကသည မာ ရငးလငးျပး ယခငအကဥးသားမား၏ဘ၀မားတြင

ရနးကနၾကးစားမႈက သကေသအေထာကအထားအျဖစ ေတြ႕ရနညးပါသည။ ႏႈတ

ဆတျခငး၊ ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးႏင အမားျပညသ၏အသက ထနးခပထားျခငး

ႏင စပလဥးသညသမငးေၾကာငးသည ျပစဒဏေပးျခငးႏင အကဥးချခငးႏင

သကဆငသည ေဆြးေႏြးေျပာၾကား ခကမားအေပၚ ဆကလက သကေရာကမႈ

ရပါသည။ မတသညတရားခြငဆငရာအခြငအေရးႏင တစဥးခငး အခြငအေရးမား

ပ႕ႏ႕ျခငးႏင တနဖး ေလာကျခငးတ႔ျဖစေပၚေနသည ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒေရးရာႏင

တရားေရးတြင ‘ဥပေဒစးမးေရး(rule of law)’ က ‘တရားဥပေဒစးမးမႈအျဖစ(law and

order)’ ေဖာျပကာ အကဥးေထာငအာဏာပငမားအပါအ၀င တရား စရငေရး

က႑တြင လပေဆာငေနသမား၏ အေလအကငမား တြင ထသ႔ ဆကလကျဖစ

ေပၚေနပါသည။ (Cheesman 2015) အစးရအေပၚ ေ၀ဖနသညသမား၊ မားေသာ

အားျဖင သတငးႏငစာနယဇငးသမားမားက ထနးသမးရန ၾကမးတမးျပငးထနသည


ကလနေခတဥပေဒက အသးျပျခငးသည ဆကလကျဖစေပၚလက ရေနဆ

ျဖစပါသည။ (Frontier 2017).

ထကသ႔ေသာအေျခအေနမးတြင အကဥးသားမားအေနျဖင ျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕

ဆကဆျခငး ဟသည အကဥးေထာငႏင လထက ၾကားခဆကသြယေပးသည

ထငသာျမငသာရသည အေျခအေနႏင အေလ အကငတ႔ႏငစပလဥးျပး ပထမျဖစ

ရပေလလာမႈတြင အခနႏငတေျပးညျဖစမႈႏင ဆကစပအကး၀ငမႈက ကၽြႏပတ႔က

ထညသြငးစဥးစားခပါသည။

ကၽြႏပတ႔၏ သေတသနဆငရာမလေမးခြနးမားမာေအာကပါအတငးျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငရ အကဥးသားမားအေနျဖင ျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕ ဆကဆရာ

တြင မညသည အခြင အလမးမား ရရခပါသည။ အကဥးသားမားအတြက

မညမအေရးပါပါသနညး။

အကဥးသားမား ျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕ဆကဆရာတြင စမသည စညးမဥး

ဥပေဒမားနင ပါ၀ငသမားမာ အဘယနညး။

ျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕ဆကဆရာတြင အခနႏငအမ မညသ႔ေျပာငးလ

လာပါသနညး။

ေဆာငးပါးမားတြင ကၽြႏပတ႔အေနျဖင အထကပါေမးခြနးမားက ျပညျပညစစ

ေျဖဆႏငျခငးမရပါ။ အထးသျဖင တတယေမးခြနးနင စပလဥးျပးျဖစပါသည။

သ႔ရာတြင အဆပါအေရးပါသညအပငးအတြက ပမအေထာကအပ ျဖစေစရန

ကၽြႏပတ႔အေနျဖင ေဆာငရြကထားျပး လကေတြ႕မကျမငကအေျခခသည အခက

အလကေကာကယမႈ ႏင သးသပမႈတနဖးက ေဖာျပရနႏင အကဥးသားမားႏင

ယငးတ႔၏မသားစ၀ငမား၏ကယေတြ႕ အေတြ႕ အၾကက ရညညႊနးထားပါသည။

ပထမဥးစြာ လပေဆာငမႈနညးနာအတြက ေဖာျပခငပါသည။


ကလနေခတဥပေဒက အသးျပျခငးသည ဆကလကျဖစေပၚလက ရေနဆ

ျဖစပါသည။ (Frontier 2017).

ထကသ႔ေသာအေျခအေနမးတြင အကဥးသားမားအေနျဖင ျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕

ဆကဆျခငး ဟသည အကဥးေထာငႏင လထက ၾကားခဆကသြယေပးသည

ထငသာျမငသာရသည အေျခအေနႏင အေလ အကငတ႔ႏငစပလဥးျပး ပထမျဖစ

ရပေလလာမႈတြင အခနႏငတေျပးညျဖစမႈႏင ဆကစပအကး၀ငမႈက ကၽြႏပတ႔က

ထညသြငးစဥးစားခပါသည။

ကၽြႏပတ႔၏ သေတသနဆငရာမလေမးခြနးမားမာေအာကပါအတငးျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငရ အကဥးသားမားအေနျဖင ျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕ ဆကဆရာ

တြင မညသည အခြင အလမးမား ရရခပါသည။ အကဥးသားမားအတြက

မညမအေရးပါပါသနညး။

အကဥးသားမား ျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕ဆကဆရာတြင စမသည စညးမဥး

ဥပေဒမားနင ပါ၀ငသမားမာ အဘယနညး။

ျပငပကမၻာႏင ထေတြ႕ဆကဆရာတြင အခနႏငအမ မညသ႔ေျပာငးလ

လာပါသနညး။

ေဆာငးပါးမားတြင ကၽြႏပတ႔အေနျဖင အထကပါေမးခြနးမားက ျပညျပညစစ

ေျဖဆႏငျခငးမရပါ။ အထးသျဖင တတယေမးခြနးနင စပလဥးျပးျဖစပါသည။

သ႔ရာတြင အဆပါအေရးပါသညအပငးအတြက ပမအေထာကအပ ျဖစေစရန

ကၽြႏပတ႔အေနျဖင ေဆာငရြကထားျပး လကေတြ႕မကျမငကအေျခခသည အခက

အလကေကာကယမႈ ႏင သးသပမႈတနဖးက ေဖာျပရနႏင အကဥးသားမားႏင

ယငးတ႔၏မသားစ၀ငမား၏ကယေတြ႕ အေတြ႕ အၾကက ရညညႊနးထားပါသည။

ပထမဥးစြာ လပေဆာငမႈနညးနာအတြက ေဖာျပခငပါသည။


နညးလမး

တစခနတညးမာပင ယခေဆာငရြကမႈသည အခကအလကေဖာထတျခငးႏင

အသပညာေဖာထတျခငး ေလကငခနးျဖစရာ ပးတြဒဇငးေရးဆြသည ပးေပါငး

ေလလာမႈမတစဆင ျပညတြငးသေတသနလပေဆာငႏင စြမးကတညေဆာက

ေပးသည ပထမအဆငလညးျဖစပါသည။

စမကနး၏ ပထမအဆငက ၂၀၁၇ ခနစ ေမလမ ဒဇငဘာလအထ လပေဆာငချပး

ျမနမာႏငငမ သေတသန၀နထမးမား စေဆာငးျခငး၊ သေတသနဒဇငးႏင ၀နထမးမား

အားသငတနးပ႔ချခငး၊ လကရစာေပက သးသပျခငး ႏင (ေျမျပငေပၚတြင

လကေတြ႕)အခကအလက ေကာကယျခငး ႏင ေကာကယျပး ရရလာသည

အခကအလကမားအား ျပနလညေရးသားေဖာျပမႈက ေခါငးစဥအေၾကာငးအရာ

အလကသးသပျခငးတ႔ပါ၀ငပါသည။ ျမနမာ သေတသအဖြ႕တြင သေတသႏစဥး

ျဖစသည ဥးသနးထကနင ဥးေကာလငးႏင၊ သေတသလကေထာက ဥးေအာငလငးဥး

ႏင ေဒၚႏြယနႏင ၾကးၾကပသ ဥးခငေမာင၀ငး3 တ႔ပါ၀ငပါသည။ ေလလာမႈအတြက

အခက အလကမားက အကဥးခထနးသမးျခငးဆငရာ အေမြအႏစႏငစပလဥးသည

ဒနးမတအေျချပ သေတသအဖြ႕၀ငမားမာ Andrew M. Jefferson (အဓက

စစမးစစေဆးသႏင စမကနးဥးေဆာငသ) ၊ Tomas Max Martin (post doc) ၊ Liv S

3 The supervisor role was taken over by Kyaw Min San 1 January 2019.

Gaborit (PhD fellow) ႏင Ergun Cakal (ဥပေဒအၾကေပး) ႏင စမကနး အက

Sarah Auener ႏင Clara von Stöcken တ႔ျဖစပါသည။

ဥပေဒမားႏင စသတမတခကမားႏင အျခားေသာ တစဆငခေနရာမရယ ထားသည

ရငးျမစမား (မတတမးမား၊ အကဥးသားမားႏင ၀နထမးမား၏ ကယေရး အတပတ

မားအပါအ၀င)က သးသပျခငးအားျဖင ၊ သကဆငသ မားႏင အဆပါဆေလာသည

အေၾကာငးအရာက သနားလညသမားအား ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးအားျဖင အခကအ

လကမားက စေဆာငးပါသည။ အဖြ႕သည ခတဆကျပးျဖစသညေနရာမားသ႔

ေလးၾကမသြားေရာကချပး အဆပါ အေၾကာငးအရာက ေျပာဆႏငသညသမားအား

လကလမးမႏငခြငရရခပါသည။ ကၽြႏပတ႔၏ သေတသနသည တစႏငငလး အတငး

အတာ (သ႔) အပစအားလးအတြက နမနာကယစားျပမႈက မလပေဆာငႏင

ေသာလညး သြားေရာကေလလာမႈခရးစဥ မားတြင အခကအလကက ျမ႕ျပ (သ႔)

ဗမာဟသည အခကမားက ေစာငးမေပးဘ ေဆာငရြကမညျဖစေၾကာငး အာမခ

ရပါသည။

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားက ပမးမတစနာရ သတမတကာ တစခါတစရတြင ေတြ႕ဆ

ေမးျမနးသႏစဥးက ေတြ႕ဆျပး (ဥပမာ - ေရ႕ေနအပစမား (သ႔) အကဥးသားေဟာငး

မားႏင ယငးတ႔၏ မသားစ၀ငမားႏင) တစဥးခငးႏင အပစလကေတြ႕ ဆေမးျမနး

မႈပစႏစခစလးပါ၀ငပါသည။ ေမးခြနးမားသည အဖြငေမးခြနးမားျဖစျပး

ေထာင၀ငစာေတြ႕သည အေတြ႕အၾကမားႏင လပထးလပနညးမား၊ ေကာငးရာ


နညးလမး

တစခနတညးမာပင ယခေဆာငရြကမႈသည အခကအလကေဖာထတျခငးႏင

အသပညာေဖာထတျခငး ေလကငခနးျဖစရာ ပးတြဒဇငးေရးဆြသည ပးေပါငး

ေလလာမႈမတစဆင ျပညတြငးသေတသနလပေဆာငႏင စြမးကတညေဆာက

ေပးသည ပထမအဆငလညးျဖစပါသည။

စမကနး၏ ပထမအဆငက ၂၀၁၇ ခနစ ေမလမ ဒဇငဘာလအထ လပေဆာငချပး

ျမနမာႏငငမ သေတသန၀နထမးမား စေဆာငးျခငး၊ သေတသနဒဇငးႏင ၀နထမးမား

အားသငတနးပ႔ချခငး၊ လကရစာေပက သးသပျခငး ႏင (ေျမျပငေပၚတြင

လကေတြ႕)အခကအလက ေကာကယျခငး ႏင ေကာကယျပး ရရလာသည

အခကအလကမားအား ျပနလညေရးသားေဖာျပမႈက ေခါငးစဥအေၾကာငးအရာ

အလကသးသပျခငးတ႔ပါ၀ငပါသည။ ျမနမာ သေတသအဖြ႕တြင သေတသႏစဥး

ျဖစသည ဥးသနးထကနင ဥးေကာလငးႏင၊ သေတသလကေထာက ဥးေအာငလငးဥး

ႏင ေဒၚႏြယနႏင ၾကးၾကပသ ဥးခငေမာင၀ငး3 တ႔ပါ၀ငပါသည။ ေလလာမႈအတြက

အခက အလကမားက အကဥးခထနးသမးျခငးဆငရာ အေမြအႏစႏငစပလဥးသည

ဒနးမတအေျချပ သေတသအဖြ႕၀ငမားမာ Andrew M. Jefferson (အဓက

စစမးစစေဆးသႏင စမကနးဥးေဆာငသ) ၊ Tomas Max Martin (post doc) ၊ Liv S

3 The supervisor role was taken over by Kyaw Min San 1 January 2019.

Gaborit (PhD fellow) ႏင Ergun Cakal (ဥပေဒအၾကေပး) ႏင စမကနး အက

Sarah Auener ႏင Clara von Stöcken တ႔ျဖစပါသည။

ဥပေဒမားႏင စသတမတခကမားႏင အျခားေသာ တစဆငခေနရာမရယ ထားသည

ရငးျမစမား (မတတမးမား၊ အကဥးသားမားႏင ၀နထမးမား၏ ကယေရး အတပတ

မားအပါအ၀င)က သးသပျခငးအားျဖင ၊ သကဆငသ မားႏင အဆပါဆေလာသည

အေၾကာငးအရာက သနားလညသမားအား ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးအားျဖင အခကအ

လကမားက စေဆာငးပါသည။ အဖြ႕သည ခတဆကျပးျဖစသညေနရာမားသ႔

ေလးၾကမသြားေရာကချပး အဆပါ အေၾကာငးအရာက ေျပာဆႏငသညသမားအား

လကလမးမႏငခြငရရခပါသည။ ကၽြႏပတ႔၏ သေတသနသည တစႏငငလး အတငး

အတာ (သ႔) အပစအားလးအတြက နမနာကယစားျပမႈက မလပေဆာငႏင

ေသာလညး သြားေရာကေလလာမႈခရးစဥ မားတြင အခကအလကက ျမ႕ျပ (သ႔)

ဗမာဟသည အခကမားက ေစာငးမေပးဘ ေဆာငရြကမညျဖစေၾကာငး အာမခ

ရပါသည။

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားက ပမးမတစနာရ သတမတကာ တစခါတစရတြင ေတြ႕ဆ

ေမးျမနးသႏစဥးက ေတြ႕ဆျပး (ဥပမာ - ေရ႕ေနအပစမား (သ႔) အကဥးသားေဟာငး

မားႏင ယငးတ႔၏ မသားစ၀ငမားႏင) တစဥးခငးႏင အပစလကေတြ႕ ဆေမးျမနး

မႈပစႏစခစလးပါ၀ငပါသည။ ေမးခြနးမားသည အဖြငေမးခြနးမားျဖစျပး

ေထာင၀ငစာေတြ႕သည အေတြ႕အၾကမားႏင လပထးလပနညးမား၊ ေကာငးရာ


ေကာငးကး၊ မသားစႏင ေထာငတြငးဘ၀အေပၚ သကေရာကမႈရျခငးတ႔က

သနားလညေစရန ေမးျမနးထားပါသည။ စစေပါငး ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ ၇၅ ခ

ျပလပချပး အမးသားအကဥးသားေဟာငးႏင အမးသမးအကဥးသေဟာငးမားႏင

ယငးတ႔၏ မသားစ၀ငမား၊ ယခငက ျပစခကေဟာငးရသညအကဥးသားမား၊

ႏငငေရးသမားမားပါ၀ငခပါသည။ တရား၀ငေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားႏင မတတမးယ

သညေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားက ျပစမႈဆငရာေရ႕ေနမားႏင ေတြ႕ဆေဆာငရြကချပး

အကဥးေထာင ၀နထမးမားႏငလညး အလြတသေဘာႏင သငသလေတြ႕

ဆခပါသည။ သေတသနအဖြ႕သည ေထာင၀ငစာ ေတြ႕ျခငးလပထးလပနညးမားႏင

ဖမးဆးထနးသမးသညေနရာမားကလညး သြားေရာကေလလာချပး မားေသာ

အားျဖင တရားရးႏင ရအခပက သြားေရာကေလလာချပး ေထာငအခ႕ႏင

အလပစခနးအခ႕ကလညး သြားေရာကခပါသည။ (ဥပမာ - လဒါနးမႈမား (သ႔)

အလြတသေဘာသြားေရာကမႈမား)

ေျမျပငတြငေလလာမႈမားႏငအတ ဥးသနးထကႏင ေဒၚႏြယနတ႔က ဥပေဒဆငရာ

သးသပမႈက Ergun Cakal ၏ ပပးေထာကကမႈျဖင ေဆာငရြကခပါသည။ အဆပါ

သးသပမႈသည ဆကစပေနသည ျပညတြငးဥပေဒမား၊ နညး ဥပေဒမားႏင

လပထးလပနညးမားႏင ႏငငတကာစသတမတခကမားႏင မမားအရ လေနသည

ကြာဟခကမား က ေဖာျပျခငးအပါအ၀င ဥပေဒမေဘာင၏ အရညအေသြးႏင

ကကညမႈတ႔က အက ျဖတထားပါသည။ စမကနး ၏ ဒတယအဆငတြင ထပမေလ

လာဖတရျခငး၊ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားက ေရးသားထားျခငး၊ သးသပမႈအတြက

အေၾကာငးအရာေခါငးစဥမားကေဖာျပျခငး၊ အပစလက သငတနးေပးျခငး၊ တစဥးခငး

လမးညႊနေပးျခငးႏင ယခ မတဆကမႈတြင ေဖာျပထားသညအတငးပင စာတမး

ေလးခက ေရးသားျခငးတ႔ပါ၀ငပါသည။

သရပခြျခငးသေတသနက ေဆာငရြကရန ပထမဆးအခကမာ တကယလကေတြ႕

ဘ၀တြင လအမားစ လပေဆာငေနသညအရာ၊ ၎တ႔ လပေဆာငေနမႈအတြက

၎တ႔၏ေျပာၾကားမႈက အာရစကရနျဖစပါသည။ (Dewalt and Dewalt 2011)

ယငးသည ကယတငေတြ႕ျမငမႈႏင ကယေတြ႕အေတြ႕အၾကမားက ေဖာျပသည

အရညအေသြးဆငရာသေတသန (qualitative research) ပစတစချဖစပါသည။

သရပခြကာသေတသန လပေဆာငသ၏ အခကအလကမားသည ၎တ႔ျမငေတြ႕မႈ၊

ၾကားမႈ (ႏင တစခါတစရ တစဆငခရငးျမစမား ျဖစသည ကယတငေရးအတပတမား၊

မ၀ါဒဆငရာ စာတမးမား (သ႔) မတတမးမတရာမားမ ဖတရထားမႈ) တ႔ အေပၚ

အေျချပထားပါသည။ အဆပါျဖစရပေလလာမႈအတြက မတညသည ခဥးကပမႈ

နညးလမးတစခမာ အခကအလကမားသည အမားျပညသ၏စးရမပပနမႈမားက

ေဖာျပျပး လကေတြ႕လပထးလပနညးတြင အျပသေဘာေဆာငသည အေျပာငး

အလက နားလညသေဘာေပါကေစရန၊ ခမတရနႏင ထနးသမးရန အေရးပါ သည

လကေတြ႕ျဖစပကေနသည အေတြ႕အၾကမားက ေဖာျပထားေသာေၾကာင

လကေတြ႕မကျမငက အေျခခ သည၊ လကေတြ႕ကြငးဆငးထားမႈအေပၚ အေျခ


ေကာငးကး၊ မသားစႏင ေထာငတြငးဘ၀အေပၚ သကေရာကမႈရျခငးတ႔က

သနားလညေစရန ေမးျမနးထားပါသည။ စစေပါငး ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ ၇၅ ခ

ျပလပချပး အမးသားအကဥးသားေဟာငးႏင အမးသမးအကဥးသေဟာငးမားႏင

ယငးတ႔၏ မသားစ၀ငမား၊ ယခငက ျပစခကေဟာငးရသညအကဥးသားမား၊

ႏငငေရးသမားမားပါ၀ငခပါသည။ တရား၀ငေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားႏင မတတမးယ

သညေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားက ျပစမႈဆငရာေရ႕ေနမားႏင ေတြ႕ဆေဆာငရြကချပး

အကဥးေထာင ၀နထမးမားႏငလညး အလြတသေဘာႏင သငသလေတြ႕

ဆခပါသည။ သေတသနအဖြ႕သည ေထာင၀ငစာ ေတြ႕ျခငးလပထးလပနညးမားႏင

ဖမးဆးထနးသမးသညေနရာမားကလညး သြားေရာကေလလာချပး မားေသာ

အားျဖင တရားရးႏင ရအခပက သြားေရာကေလလာချပး ေထာငအခ႕ႏင

အလပစခနးအခ႕ကလညး သြားေရာကခပါသည။ (ဥပမာ - လဒါနးမႈမား (သ႔)

အလြတသေဘာသြားေရာကမႈမား)

ေျမျပငတြငေလလာမႈမားႏငအတ ဥးသနးထကႏင ေဒၚႏြယနတ႔က ဥပေဒဆငရာ

သးသပမႈက Ergun Cakal ၏ ပပးေထာကကမႈျဖင ေဆာငရြကခပါသည။ အဆပါ

သးသပမႈသည ဆကစပေနသည ျပညတြငးဥပေဒမား၊ နညး ဥပေဒမားႏင

လပထးလပနညးမားႏင ႏငငတကာစသတမတခကမားႏင မမားအရ လေနသည

ကြာဟခကမား က ေဖာျပျခငးအပါအ၀င ဥပေဒမေဘာင၏ အရညအေသြးႏင

ကကညမႈတ႔က အက ျဖတထားပါသည။ စမကနး ၏ ဒတယအဆငတြင ထပမေလ

လာဖတရျခငး၊ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားက ေရးသားထားျခငး၊ သးသပမႈအတြက

အေၾကာငးအရာေခါငးစဥမားကေဖာျပျခငး၊ အပစလက သငတနးေပးျခငး၊ တစဥးခငး

လမးညႊနေပးျခငးႏင ယခ မတဆကမႈတြင ေဖာျပထားသညအတငးပင စာတမး

ေလးခက ေရးသားျခငးတ႔ပါ၀ငပါသည။

သရပခြျခငးသေတသနက ေဆာငရြကရန ပထမဆးအခကမာ တကယလကေတြ႕

ဘ၀တြင လအမားစ လပေဆာငေနသညအရာ၊ ၎တ႔ လပေဆာငေနမႈအတြက

၎တ႔၏ေျပာၾကားမႈက အာရစကရနျဖစပါသည။ (Dewalt and Dewalt 2011)

ယငးသည ကယတငေတြ႕ျမငမႈႏင ကယေတြ႕အေတြ႕အၾကမားက ေဖာျပသည

အရညအေသြးဆငရာသေတသန (qualitative research) ပစတစချဖစပါသည။

သရပခြကာသေတသန လပေဆာငသ၏ အခကအလကမားသည ၎တ႔ျမငေတြ႕မႈ၊

ၾကားမႈ (ႏင တစခါတစရ တစဆငခရငးျမစမား ျဖစသည ကယတငေရးအတပတမား၊

မ၀ါဒဆငရာ စာတမးမား (သ႔) မတတမးမတရာမားမ ဖတရထားမႈ) တ႔ အေပၚ

အေျချပထားပါသည။ အဆပါျဖစရပေလလာမႈအတြက မတညသည ခဥးကပမႈ

နညးလမးတစခမာ အခကအလကမားသည အမားျပညသ၏စးရမပပနမႈမားက

ေဖာျပျပး လကေတြ႕လပထးလပနညးတြင အျပသေဘာေဆာငသည အေျပာငး

အလက နားလညသေဘာေပါကေစရန၊ ခမတရနႏင ထနးသမးရန အေရးပါ သည

လကေတြ႕ျဖစပကေနသည အေတြ႕အၾကမားက ေဖာျပထားေသာေၾကာင

လကေတြ႕မကျမငက အေျခခ သည၊ လကေတြ႕ကြငးဆငးထားမႈအေပၚ အေျခ


ျပသည အခကအလကသည မ၀ါဒ၊ လပထးလပနညးႏင အမား ျပညသ၏

သေဘာထားမားခမတရာတြင မားစြာတနဖးရပါသည။(Merry 2009) အဆပါ

အသရမႈက မၾကာခဏ ဆသလ အငအားရသည ဆးျဖတခကခသမားက

အသမထြကေစရနျဖစေစ(သ႔)ဥပေဒကေကာလြနကာျဖစေစ ေဆာငရြကထားပါသည။

အဘယေၾကာငဆေသာ အဆပါသနားလညမႈက မၾကဆပါ (သ႔) အေရးမၾကးဟ

မတယ ထားပါသည။ ထကသ႔ေသာသနားလညမႈမားကသအရအရျဖစေစ၊

ႏငငတကာသေတသန စသတမတခကမား အရ ျဖစေစ ရရလာႏငပါသည။

စာတမးေလးခႏငမတဆကျခငး

ယခအခကအလကေကာကယမႈတြင ေဖာျပသညေဆာငးပါးတစခစက သးျခားစ

ဖတရႏငျပး အေထာကအကျပ သည အေၾကာငးအခကအလကမားပါ၀ငပါသည။

သ႔ရာတြင ယငးတ႔သည တစခနငတစခ အျပနအလန အေထာကအက ျပပါသည။

ယငးတ႔သည ေအာကပါအေၾကာငးအရာမားျဖင ဆကစပေနပါသည။

မတညသညေနရာအမးမးရ ေထာင၀ငစာေတြ႕မႈအေလအကငမား -

ယခစာတမးသည ရအခပ၊ တရားရး အခပ၊ အကဥးေထာငမားႏင အလပ

စခနးမားတြင သြားေရာကေတြ႕ဆမႈမားက ႏႈငးယဥထားပါသည။ ေနရာ အမးမး

အေပၚမတညကာ သြားေရာကေတြ႕ဆသည လပထးလပနညးမား ကြလြသညက

ေဖာထတထားသည အဆပါေဆာငးပါးသည တစခႏငတစခေ၀းကြာသည

အဆပါေနရာမား၏ အေသးစတက စာဖတသအားတငျပ ထားသျဖင ခပေႏာင

ထားသညေနရာမားက ႏႈငးယဥသးသပထားျခငးအားျဖင လကရ စာေပဆငရာ

သးသပမႈက အေထာကအပျဖစေစပါသည။ ေဒၚႏြယနက အဆပါ ခပေႏာငထားသည

ေနရာမား၏လပေဆာငမႈတာ၀နသည တစသတမတတညးမဟတသျဖင ရရသည

အေတြ႕အၾကမားသည မတညေၾကာငး ေဖာျပခပါသည။


ျပသည အခကအလကသည မ၀ါဒ၊ လပထးလပနညးႏင အမား ျပညသ၏

သေဘာထားမားခမတရာတြင မားစြာတနဖးရပါသည။(Merry 2009) အဆပါ

အသရမႈက မၾကာခဏ ဆသလ အငအားရသည ဆးျဖတခကခသမားက

အသမထြကေစရနျဖစေစ(သ႔)ဥပေဒကေကာလြနကာျဖစေစ ေဆာငရြကထားပါသည။

အဘယေၾကာငဆေသာ အဆပါသနားလညမႈက မၾကဆပါ (သ႔) အေရးမၾကးဟ

မတယ ထားပါသည။ ထကသ႔ေသာသနားလညမႈမားကသအရအရျဖစေစ၊

ႏငငတကာသေတသန စသတမတခကမား အရ ျဖစေစ ရရလာႏငပါသည။

စာတမးေလးခႏငမတဆကျခငး

ယခအခကအလကေကာကယမႈတြင ေဖာျပသညေဆာငးပါးတစခစက သးျခားစ

ဖတရႏငျပး အေထာကအကျပ သည အေၾကာငးအခကအလကမားပါ၀ငပါသည။

သ႔ရာတြင ယငးတ႔သည တစခနငတစခ အျပနအလန အေထာကအက ျပပါသည။

ယငးတ႔သည ေအာကပါအေၾကာငးအရာမားျဖင ဆကစပေနပါသည။

မတညသညေနရာအမးမးရ ေထာင၀ငစာေတြ႕မႈအေလအကငမား -

ယခစာတမးသည ရအခပ၊ တရားရး အခပ၊ အကဥးေထာငမားႏင အလပ

စခနးမားတြင သြားေရာကေတြ႕ဆမႈမားက ႏႈငးယဥထားပါသည။ ေနရာ အမးမး

အေပၚမတညကာ သြားေရာကေတြ႕ဆသည လပထးလပနညးမား ကြလြသညက

ေဖာထတထားသည အဆပါေဆာငးပါးသည တစခႏငတစခေ၀းကြာသည

အဆပါေနရာမား၏ အေသးစတက စာဖတသအားတငျပ ထားသျဖင ခပေႏာင

ထားသညေနရာမားက ႏႈငးယဥသးသပထားျခငးအားျဖင လကရ စာေပဆငရာ

သးသပမႈက အေထာကအပျဖစေစပါသည။ ေဒၚႏြယနက အဆပါ ခပေႏာငထားသည

ေနရာမား၏လပေဆာငမႈတာ၀နသည တစသတမတတညးမဟတသျဖင ရရသည

အေတြ႕အၾကမားသည မတညေၾကာငး ေဖာျပခပါသည။


သြားေရာကေတြ႕ဆျခငး၏တနဖး - အကဥးေထာငမားက သြားေရာကေတြ႕ဆျခငး၏

အရညအေသြးအေပၚ သကေရာကမႈရေစသည အခကမားက စစမးစစေဆးျခငး

အဆပါစာတမးက အကဥးေထာငသ႕သြားေရာကေတြ႕ဆမႈပစမားက ဖြ႕စညးထားရပ၊

စစဥပႏင အေတြ႕အၾက ရရပက ဆနးစစထားပါသည။ စေကာတလန၊ ယေကႏင

ရရားသ႔သြားေရာကေလလာခသည အေတြ႕အၾကက ေဖာျပထားသည စာေပဆငရာ

သးသပမႈႏင စပလဥးျပး မသားစ၀ငမားႏင အကဥးသားမား၏ ရေထာငအျမငမ

ၾကညလင ေနရာ၊ အခနႏင ပဂ ၢလကလြတလပမႈတ႔၏ အေရးပါမႈက သြားေရာက

ေတြ႕ဆမႈ၏ အရညအေသြး အေပၚသကေရာကမႈ ရေစသည အခကမားျဖစသညဟ

ဥးေအာငလငးဥးက ေဆြးေႏြးထားပါသည။ အကဥး ေထာငမားႏင အကဥးေထာငသ႔

လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ လမားျပညကပေနသည၊ ခဏတာေတြ႕ဆရ သည၊

သးသန႔ေတြ႕ဆမႈမဟတသည အေတြ႕အၾကမားအေပၚအေျချပကာ လာေရာကေတြ႕

ဆမႈ၏ အရညအေသြးက တးတကေစရန လအပေၾကာငး ဥးေအာငလငးဥးက

ေထာကျပေဆြးေႏြးချပး လာေရာကေတြ႕ဆမႈမားက ဆႏၵရသည အျပသေဘာ

သကေရာကမႈမားရရေစလလင ေဖာျပပါ အခကမားက အေလးေပးသငေၾကာငး

ေဖာထတခပါသည။

လာေရာကေတြ႕ဆမႈမရရသည အကဥးသားမား၏ အေျခအေနမား -

ယခစာတမးသည ကယျပန႔သည စာေပ ဆငရာသးသပမႈတြင လစလျပထားသည

ေတြ႕ဆမႈမားက အေလးေပးေဖာျပထားပါသည။ အေၾကာငး အမးမးေၾကာင

လာေရာကေတြ႕ဆမႈ မရရသညသမားအေပၚ အာရစကထားပါသည။ ယခ စာတမး၏

ထးျခား သညအခကမာ ျမနမာနငငရ လာေရာကတြ႕ဆမႈ ကလကမခႏငသည

အေျခအေနမား ((သ႔) အတတတြင မရခသညအေျခအေနမားက ေဖာျပရနျဖစပါ

သည။ ထခကနစနာလြယသည အကဥးသားမားႏင စပလဥးျပး ယခငကတညးက

ရသည စာေပသးသပမႈက တငျပမႈနင အဆပါ အေျခအေနမားက သးသပမႈက

ဥးသနးထကက ေဖာျပခပါသည။ သ႔ရာတြင ယငးတ႔မညသမည၀ါျဖစသညဟသည

အခကေပၚတြင အေလး ေပးျခငးမဟတဘ အကဥးေထာငအတြငးတြင မညသ႔က

မဆ ထခကအားနညး လြယေစသည အေျခအေနမားက အေလးထားေဖာျပပါသည။

အကဥးေထာငသ႔လာေရာကေတြ႕ဆမႈက မမမတခြငျပေပးျခငးအား ဆနးစစျခငး -

အဆပါစာတမးသည အကဥးသားအားလးက အကဥးေထာင ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ျခငးက လကလမးမေစရန တညစြာ ခြငျပေပး ထားျခငးမရပ မညသက

ေထာင၀ငစာလကခႏငျပး မညသက ေထာင၀ငစာလကမခႏငဟသည ဆးျဖတခက

က ခမတသည အခကမားက ေလလာဆနးစစပါသည။ ျပစဒဏကာလ ၾကာျမင

မႈ၏ သကေရာကမႈႏင လႊမးမးမႈ၊ အကဥးသား/ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သ၏

ေစစပညႏႈငးသညကၽြမးကငမႈမားႏင အကဥးေထာင၀နထမးမားႏင ဆကဆေရး

အရညအေသြးတ႔သည ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးအား လကလမးမ ႏငမႈ ႏင စပလဥး

သည အမးမးအဖဖျဖစေနသည အေျခအေနက သနားလညေစရန ဥးေကာလငးႏင

က သးသပပါသည။


သြားေရာကေတြ႕ဆျခငး၏တနဖး - အကဥးေထာငမားက သြားေရာကေတြ႕ဆျခငး၏

အရညအေသြးအေပၚ သကေရာကမႈရေစသည အခကမားက စစမးစစေဆးျခငး

အဆပါစာတမးက အကဥးေထာငသ႕သြားေရာကေတြ႕ဆမႈပစမားက ဖြ႕စညးထားရပ၊

စစဥပႏင အေတြ႕အၾက ရရပက ဆနးစစထားပါသည။ စေကာတလန၊ ယေကႏင

ရရားသ႔သြားေရာကေလလာခသည အေတြ႕အၾကက ေဖာျပထားသည စာေပဆငရာ

သးသပမႈႏင စပလဥးျပး မသားစ၀ငမားႏင အကဥးသားမား၏ ရေထာငအျမငမ

ၾကညလင ေနရာ၊ အခနႏင ပဂ ၢလကလြတလပမႈတ႔၏ အေရးပါမႈက သြားေရာက

ေတြ႕ဆမႈ၏ အရညအေသြး အေပၚသကေရာကမႈ ရေစသည အခကမားျဖစသညဟ

ဥးေအာငလငးဥးက ေဆြးေႏြးထားပါသည။ အကဥး ေထာငမားႏင အကဥးေထာငသ႔

လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ လမားျပညကပေနသည၊ ခဏတာေတြ႕ဆရ သည၊

သးသန႔ေတြ႕ဆမႈမဟတသည အေတြ႕အၾကမားအေပၚအေျချပကာ လာေရာကေတြ႕

ဆမႈ၏ အရညအေသြးက တးတကေစရန လအပေၾကာငး ဥးေအာငလငးဥးက

ေထာကျပေဆြးေႏြးချပး လာေရာကေတြ႕ဆမႈမားက ဆႏၵရသည အျပသေဘာ

သကေရာကမႈမားရရေစလလင ေဖာျပပါ အခကမားက အေလးေပးသငေၾကာငး

ေဖာထတခပါသည။

လာေရာကေတြ႕ဆမႈမရရသည အကဥးသားမား၏ အေျခအေနမား -

ယခစာတမးသည ကယျပန႔သည စာေပ ဆငရာသးသပမႈတြင လစလျပထားသည

ေတြ႕ဆမႈမားက အေလးေပးေဖာျပထားပါသည။ အေၾကာငး အမးမးေၾကာင

လာေရာကေတြ႕ဆမႈ မရရသညသမားအေပၚ အာရစကထားပါသည။ ယခ စာတမး၏

ထးျခား သညအခကမာ ျမနမာနငငရ လာေရာကတြ႕ဆမႈ ကလကမခႏငသည

အေျခအေနမား ((သ႔) အတတတြင မရခသညအေျခအေနမားက ေဖာျပရနျဖစပါ

သည။ ထခကနစနာလြယသည အကဥးသားမားႏင စပလဥးျပး ယခငကတညးက

ရသည စာေပသးသပမႈက တငျပမႈနင အဆပါ အေျခအေနမားက သးသပမႈက

ဥးသနးထကက ေဖာျပခပါသည။ သ႔ရာတြင ယငးတ႔မညသမည၀ါျဖစသညဟသည

အခကေပၚတြင အေလး ေပးျခငးမဟတဘ အကဥးေထာငအတြငးတြင မညသ႔က

မဆ ထခကအားနညး လြယေစသည အေျခအေနမားက အေလးထားေဖာျပပါသည။

အကဥးေထာငသ႔လာေရာကေတြ႕ဆမႈက မမမတခြငျပေပးျခငးအား ဆနးစစျခငး -

အဆပါစာတမးသည အကဥးသားအားလးက အကဥးေထာင ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ျခငးက လကလမးမေစရန တညစြာ ခြငျပေပး ထားျခငးမရပ မညသက

ေထာင၀ငစာလကခႏငျပး မညသက ေထာင၀ငစာလကမခႏငဟသည ဆးျဖတခက

က ခမတသည အခကမားက ေလလာဆနးစစပါသည။ ျပစဒဏကာလ ၾကာျမင

မႈ၏ သကေရာကမႈႏင လႊမးမးမႈ၊ အကဥးသား/ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သ၏

ေစစပညႏႈငးသညကၽြမးကငမႈမားႏင အကဥးေထာင၀နထမးမားႏင ဆကဆေရး

အရညအေသြးတ႔သည ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးအား လကလမးမ ႏငမႈ ႏင စပလဥး

သည အမးမးအဖဖျဖစေနသည အေျခအေနက သနားလညေစရန ဥးေကာလငးႏင

က သးသပပါသည။


သြယ၀ကပါ၀ငပတသတမႈမားႏင ေလလာသရရသည သငခနးစာမား

အဆပါမတဆကျခငးႏငအတ ယခေကာကယထားသညအခကအလကမားက

ျမနမာႏငငတြင ျပစမႈဆငရာ တရားစရငမႈ မ၀ါဒႏင လကေတြ႕ေဆာငရြကမႈႏင

စပလဥးသည ေျပာငးလလာသည သြငျပငအေနအထားက ျဖစေပၚေစသည

လကရမကေမာကေခတႏင ဆေလာသည ျပနာက မးေမာငးထးေဖာျပပါသည။

ထအခက သည အခကအလကမားတငျပသညေဆာငးပါးမားအား ေဖာျပျခငးႏင

သးသပျခငးမတစဆင ကၽြႏပတ႔ အေန ျဖင ပပးကညေပးလသည အေျပာငးအလ

ျဖစပါသည။

မ၀ါဒနင လကေတြ႕လပထးလပနညးအတြက ေထာကခအၾကျပခကမား ေပးျခငး

သည လပရးလပစဥျဖစပါသည။ အဆပါ ေထာကခအၾကျပခကမားသည သေဘာ

သဘာ၀အားျဖင ရဖနရခါ ေယဘယဆနႏငျပး ကမ႓ာ ေနရာအသးသးမ အစရငခစာ

မားက ၾကညရသညအခါ ယငးတ႔ၾကားရ တညမႈမားစြာက ေတြ႕ျမငႏငပါသည။

အထးသျဖင ေလလာမႈတြငပါ၀ငသညျဖစရပသည လကေတြ႕လပထးလပနညးက

စမသည သတမတခကမား ႏင စႏႈနးမားျဖင အဆပါလပထးလပနညးက

ႏႈငးယဥကာ သအရႏင လကေတြ႕လပထးလပနညးၾကားရ (ၾကတငခန႔မနးႏငသည

ကြာဟခကထက) သမားရးကကြာဟခကက ေဖာျပရာ အဆပါ လပထးလပနညး

သညျဖစသငသညနညးလမးႏင ျဖစေနသညနညး လမးၾကား အေနအထားျဖစပါ

သည။(Feldman 2009) ယချဖစရပ ေလလာမႈသည သတမတခကမား ႏင

စႏႈနးမားက ေလလာျခငးမဟတဘ အကဥးကေနစဥအတြငး ဆကဆေရးမားက

ထနးသမးသည လအမား၏ အေတြ႕အၾကမားက ေဖာျပသည ပါ၀ငလပေဆာငသက

အေလးေပးသည (actor-oriented) ေလလာမႈျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင

အခကအလကမားအေပၚအေျချပသည ေထာကခအၾကျပခကမား မေဖာျပမ အဆပါ

ျဖစရပ ေလလာမႈမ ရရလာသည သငခနးစာမား (သ႔) သြယ၀ကပတသတေနမႈမားက

ဆြထတေဖာျပလပါသည။

အနညးဆး နညးလမးႏစချဖင အခငးအကငးသစက ထဆစထားသညဟ

ကၽြႏပတ႔ယၾကညပါသည။ ပထမ တစခမာ မားစြာေျပာေလမရသညအာေဘာတစခက

ေျဖရငးျခငးျဖစျပး ဒတယတစခမာ ျပညတြငးသေတသမား ပါ၀ငသည အဖြ႕က

ကြငးဆငးကာ ၾကညရေလလာျပး လအမားနင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးသည နညးလမး

တစခက ခမတအသးျပျခငးျဖစပါသည။ ထသ႔ျပလပျခငးအားျဖင ျဖစရပေလလာ

မႈတြင ကၽြႏပတ႔ ေလလာသည အဆပါ အေၾကာငးအရာက တကရကေတြ႕ၾကရသည

သမား၏ အသမားက ၾကားႏငပါသည။ အဆပါ ေလလာမႈ က နားေထာငသည

ေလကငခနးတစခအျဖစ နားလညသေဘာေပါကႏငပါသည။ လအမားက ဆယစ

ႏစမားစြာ ႏႈတဆတေစသည သြငျပငလက ၡဏာႏင လးလးလားလား ကြျပားပါသည။


သြယ၀ကပါ၀ငပတသတမႈမားႏင ေလလာသရရသည သငခနးစာမား

အဆပါမတဆကျခငးႏငအတ ယခေကာကယထားသညအခကအလကမားက

ျမနမာႏငငတြင ျပစမႈဆငရာ တရားစရငမႈ မ၀ါဒႏင လကေတြ႕ေဆာငရြကမႈႏင

စပလဥးသည ေျပာငးလလာသည သြငျပငအေနအထားက ျဖစေပၚေစသည

လကရမကေမာကေခတႏင ဆေလာသည ျပနာက မးေမာငးထးေဖာျပပါသည။

ထအခက သည အခကအလကမားတငျပသညေဆာငးပါးမားအား ေဖာျပျခငးႏင

သးသပျခငးမတစဆင ကၽြႏပတ႔ အေန ျဖင ပပးကညေပးလသည အေျပာငးအလ

ျဖစပါသည။

မ၀ါဒနင လကေတြ႕လပထးလပနညးအတြက ေထာကခအၾကျပခကမား ေပးျခငး

သည လပရးလပစဥျဖစပါသည။ အဆပါ ေထာကခအၾကျပခကမားသည သေဘာ

သဘာ၀အားျဖင ရဖနရခါ ေယဘယဆနႏငျပး ကမ႓ာ ေနရာအသးသးမ အစရငခစာ

မားက ၾကညရသညအခါ ယငးတ႔ၾကားရ တညမႈမားစြာက ေတြ႕ျမငႏငပါသည။

အထးသျဖင ေလလာမႈတြငပါ၀ငသညျဖစရပသည လကေတြ႕လပထးလပနညးက

စမသည သတမတခကမား ႏင စႏႈနးမားျဖင အဆပါလပထးလပနညးက

ႏႈငးယဥကာ သအရႏင လကေတြ႕လပထးလပနညးၾကားရ (ၾကတငခန႔မနးႏငသည

ကြာဟခကထက) သမားရးကကြာဟခကက ေဖာျပရာ အဆပါ လပထးလပနညး

သညျဖစသငသညနညးလမးႏင ျဖစေနသညနညး လမးၾကား အေနအထားျဖစပါ

သည။(Feldman 2009) ယချဖစရပ ေလလာမႈသည သတမတခကမား ႏင

စႏႈနးမားက ေလလာျခငးမဟတဘ အကဥးကေနစဥအတြငး ဆကဆေရးမားက

ထနးသမးသည လအမား၏ အေတြ႕အၾကမားက ေဖာျပသည ပါ၀ငလပေဆာငသက

အေလးေပးသည (actor-oriented) ေလလာမႈျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင

အခကအလကမားအေပၚအေျချပသည ေထာကခအၾကျပခကမား မေဖာျပမ အဆပါ

ျဖစရပ ေလလာမႈမ ရရလာသည သငခနးစာမား (သ႔) သြယ၀ကပတသတေနမႈမားက

ဆြထတေဖာျပလပါသည။

အနညးဆး နညးလမးႏစချဖင အခငးအကငးသစက ထဆစထားသညဟ

ကၽြႏပတ႔ယၾကညပါသည။ ပထမ တစခမာ မားစြာေျပာေလမရသညအာေဘာတစခက

ေျဖရငးျခငးျဖစျပး ဒတယတစခမာ ျပညတြငးသေတသမား ပါ၀ငသည အဖြ႕က

ကြငးဆငးကာ ၾကညရေလလာျပး လအမားနင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးသည နညးလမး

တစခက ခမတအသးျပျခငးျဖစပါသည။ ထသ႔ျပလပျခငးအားျဖင ျဖစရပေလလာ

မႈတြင ကၽြႏပတ႔ ေလလာသည အဆပါ အေၾကာငးအရာက တကရကေတြ႕ၾကရသည

သမား၏ အသမားက ၾကားႏငပါသည။ အဆပါ ေလလာမႈ က နားေထာငသည

ေလကငခနးတစခအျဖစ နားလညသေဘာေပါကႏငပါသည။ လအမားက ဆယစ

ႏစမားစြာ ႏႈတဆတေစသည သြငျပငလက ၡဏာႏင လးလးလားလား ကြျပားပါသည။


ကၽြႏပတ႔သည နားေထာငရ၊ ၾကားသမျပနေျပာရမဟတပါ။ ကၽြႏပတ႔အဖြ႕ႏင

ေတြ႕ဆခသမား မေ၀သည အေတြးအျမငမားႏင ရေထာငမားက သးသပ၊

အနကအဓပၸါယဖြငဆကာ သရပေပၚေအာငေဖာျပျခငးျဖစပါ သည။ ယခတငျပသည

အဆပါစာတမးတစခစ၏ ေခါငးစဥမားက ၾကတင ေတြးဆကာ အမညေပးထားျခငး

မဟတဘ သေတသနလပငနးစဥမ ထြကေပၚလာသည အေၾကာငးအရာမား

ျဖစပါသည။ အဆပါအေၾကာငးအရာမားက ကၽြႏပတ႔အဖြ႕ေတြ႕ဆေမးျမနး စကား

ေျပာဆခသမား၏ အဓက အေလးထား ေဖာျပမႈမားမ ေပၚထြကလာသည

ထငဟပမႈျဖစပါသည။

သကဆငသမားႏင ကနဥးခတဆကႏငရန ကညရာတြင Justice For All

ကြနယကက အသးျပႏငခပါသည။ သကဆငသညသမားႏင ေတြ႕ဆ

စကားေျပာႏငရန ေျမျပငအေျခအေနရ ေနရာအမးမးမ ဆငရာ တခါးမး မားႏင

ခတဆကရာတြင JFA မ အဖြ႕ဝငမားသည အေကာငးဆး ကညလပေဆာင

ေပးခပါသည။ အဆပါ အဖြ႕သည ေတြ႕ဆရနလအပသညသမားႏင ခတဆကႏင

သည အေနအထားႏင မတေဆြေဟာငးမားႏင ေဆြးေႏြး ေျပာဆ ျခငးဟသည

ရငးႏးလြနးသညအေနအထားတ႔ၾကားတြင ညမသညဟနခကညမႈက ထနးထားႏင

သမား ျဖစပါ သည။

ယခေလလာမႈက အသအမတျပေလးစားသညပစအမးမးျဖင စမးသပထားပါသည။

ယခေလလာမႈသည ပါ၀ငသည သေတသမားအေနျဖင ၎တ႔ႏငမရငးႏးသည

အေျခအေနတြင ျဖစႏငေျခရသည အေနအထားက ကၽြႏပတ႔က စမးသပျခငးျဖစျပး

ျမနမာသေတသမားအား နညးလမးသစက မတဆကေပးပါသည။ လမႈေရးသပ ၸ

ဆငရာသေတသနနညးလမးက ေရ႕ေနအဖြ႕ႏင မတဆကေပးျခငးသည စနေခၚမႈမား

ျပညႏကေနမညဟ ထငျမငနငပါသည။ ကၽြႏပတ႔၏ ျဖစရပတြင စနေခၚမႈသည

ဘာသာစကားအခကအခ၊ အေ၀းမ ၾကးၾကပရသည လအပမႈေၾကာင ပမဆးရြား

ခကခခေသာလညး အဖြ႕တစခလး၏ စတပါ၀ငစားမႈ၊ သႏ႒နႏင ေလလာသငယလ

သညစတဓာတတ႔ေၾကာင ပမေကာငးမြနေအာငလပေဆာငႏငခပါသည။ အဆပါ

ပးေပါငးေဆာငရြကသည ေမာဒယပစသည ကၽြမးကငမႈ၊စတရညမႈ၊အားထတမႈစသည

လအပသည ေမာဒယပစျဖစျပး ႏငငတကာ သေတသမားက ေရရညေဆာငရြကျခငး

ထက ထေရာကျမနဆနသညသးသပမႈ (hit and run) အတြက

ရတတရကေရာကရလာကာ လပေဆာငသည မၾကာခဏ အသးျပသည ေမာဒယ

ကသ႔ အလားအလာရသည ေမာဒယပစေနာကတစမးျဖစပါသည။ ျပညတြငး

သေတသမားႏင ႏငငတကာသေတသမားၾကား ကာလရည ပးေပါငး ေဆာငရြကျခငး

သည အသပညာ ထတလပမႈအတြက မားစြာအလားအလာေကာငးသညဟ

ကၽြႏပတ႔က ခယပါသည။

စာတမးေလးခသည ျပစမႈေဗဒပညာရပနယပယမ အကဥးေထာငသ႔ သြားေရာက

လညပတမႈႏငစပလဥးသည လကရစာေပႏင အတငးအတာအကန႔အသတ


ကၽြႏပတ႔သည နားေထာငရ၊ ၾကားသမျပနေျပာရမဟတပါ။ ကၽြႏပတ႔အဖြ႕ႏင

ေတြ႕ဆခသမား မေ၀သည အေတြးအျမငမားႏင ရေထာငမားက သးသပ၊

အနကအဓပၸါယဖြငဆကာ သရပေပၚေအာငေဖာျပျခငးျဖစပါ သည။ ယခတငျပသည

အဆပါစာတမးတစခစ၏ ေခါငးစဥမားက ၾကတင ေတြးဆကာ အမညေပးထားျခငး

မဟတဘ သေတသနလပငနးစဥမ ထြကေပၚလာသည အေၾကာငးအရာမား

ျဖစပါသည။ အဆပါအေၾကာငးအရာမားက ကၽြႏပတ႔အဖြ႕ေတြ႕ဆေမးျမနး စကား

ေျပာဆခသမား၏ အဓက အေလးထား ေဖာျပမႈမားမ ေပၚထြကလာသည

ထငဟပမႈျဖစပါသည။

သကဆငသမားႏင ကနဥးခတဆကႏငရန ကညရာတြင Justice For All

ကြနယကက အသးျပႏငခပါသည။ သကဆငသညသမားႏင ေတြ႕ဆ

စကားေျပာႏငရန ေျမျပငအေျခအေနရ ေနရာအမးမးမ ဆငရာ တခါးမး မားႏင

ခတဆကရာတြင JFA မ အဖြ႕ဝငမားသည အေကာငးဆး ကညလပေဆာင

ေပးခပါသည။ အဆပါ အဖြ႕သည ေတြ႕ဆရနလအပသညသမားႏင ခတဆကႏင

သည အေနအထားႏင မတေဆြေဟာငးမားႏင ေဆြးေႏြး ေျပာဆ ျခငးဟသည

ရငးႏးလြနးသညအေနအထားတ႔ၾကားတြင ညမသညဟနခကညမႈက ထနးထားႏင

သမား ျဖစပါ သည။

ယခေလလာမႈက အသအမတျပေလးစားသညပစအမးမးျဖင စမးသပထားပါသည။

ယခေလလာမႈသည ပါ၀ငသည သေတသမားအေနျဖင ၎တ႔ႏငမရငးႏးသည

အေျခအေနတြင ျဖစႏငေျခရသည အေနအထားက ကၽြႏပတ႔က စမးသပျခငးျဖစျပး

ျမနမာသေတသမားအား နညးလမးသစက မတဆကေပးပါသည။ လမႈေရးသပ ၸ

ဆငရာသေတသနနညးလမးက ေရ႕ေနအဖြ႕ႏင မတဆကေပးျခငးသည စနေခၚမႈမား

ျပညႏကေနမညဟ ထငျမငနငပါသည။ ကၽြႏပတ႔၏ ျဖစရပတြင စနေခၚမႈသည

ဘာသာစကားအခကအခ၊ အေ၀းမ ၾကးၾကပရသည လအပမႈေၾကာင ပမဆးရြား

ခကခခေသာလညး အဖြ႕တစခလး၏ စတပါ၀ငစားမႈ၊ သႏ႒နႏင ေလလာသငယလ

သညစတဓာတတ႔ေၾကာင ပမေကာငးမြနေအာငလပေဆာငႏငခပါသည။ အဆပါ

ပးေပါငးေဆာငရြကသည ေမာဒယပစသည ကၽြမးကငမႈ၊စတရညမႈ၊အားထတမႈစသည

လအပသည ေမာဒယပစျဖစျပး ႏငငတကာ သေတသမားက ေရရညေဆာငရြကျခငး

ထက ထေရာကျမနဆနသညသးသပမႈ (hit and run) အတြက

ရတတရကေရာကရလာကာ လပေဆာငသည မၾကာခဏ အသးျပသည ေမာဒယ

ကသ႔ အလားအလာရသည ေမာဒယပစေနာကတစမးျဖစပါသည။ ျပညတြငး

သေတသမားႏင ႏငငတကာသေတသမားၾကား ကာလရည ပးေပါငး ေဆာငရြကျခငး

သည အသပညာ ထတလပမႈအတြက မားစြာအလားအလာေကာငးသညဟ

ကၽြႏပတ႔က ခယပါသည။

စာတမးေလးခသည ျပစမႈေဗဒပညာရပနယပယမ အကဥးေထာငသ႔ သြားေရာက

လညပတမႈႏငစပလဥးသည လကရစာေပႏင အတငးအတာအကန႔အသတ


တစခခတဆကထားပါသည။ ယခစာေပဆငရာ ေဖာျပခကတြင အျခားေသာ

ႏငငမားမ မတတမးတငထားသည ေတြ႕ရမႈမားႏင ကကညစြာ ယချဖစရပေလ

လာမႈက အကဥးသားမားႏင အကဥးေထာငျပငပၾကား ထေတြ႕ဆကဆမႈ၏

ထေရာကမႈက ထပေလာငးေဖာျပထားပါသည။ မသားစ၀ငမားက မမတ႔ ခစခငရ

သည အကဥးကေနသမားထ သြားေရာကေတြ႕ဆရနသြားရသည ခရးအကြာ

အေ၀းက စဥးစားၾကညရျဖငပင လြနစြာခကခသညအေျခအေနမားတြင ထေတြ႕

ဆကဆမႈက ထနးသမးထား ႏငရနမညမ ရငးႏးျမပႏထားရသညက ေတြ႕ျမငႏင

ပါသည။ ကၽြႏပတ႔၏ေလလာမႈသည အေပၚယမကႏာျပငက ထေတြ႕မရသာရျပး

ထပမသေတသနျပမႈရနလအပပါသည။ ေအာကေဖာျပပါ က႑မားသည ထပမ

အာရစက သငသည က႑မားျဖစသညက အၾကျပလပါသည။

လကရထေတြ႕ဆကဆမႈအေျခအေန ႏင ယခငထေတြ႕ဆကဆမႈအေျခအေန

မညသညအရာက ေျပာငးလသြားပါသနညး။ မညသညအရာက ေျပာငးလမႈ

ျဖစေစရန လ႕ေဆာေပးပါသနညး။

အငးစနအကဥးေထာငတြင ICRC က ပပးေပးထားသည ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕မႈအေဆာကအဥသစမား၏ ထေရာကမႈအဆင

အကဥးသားမားက မမတ႕ေနရပႏင နးသညေနရာမား (သ႔) ေ၀းသည

ေနရာမားတြင အကဥး ခထားမႈအတငးအတာ

ထပမ သေတသနျပရန အတြက အဆပါ ဆလရငးအာေဘာမားက

မ၀ါဒခမတသမားႏင အရာရမား၏ အာရ စကမႈရရေစရန

ခဥးကပစညးရးရမညအခကမားႏငတြဖကထားပါသည။

1. မ၀ါဒခမတျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးအတြက အေရးၾကး

သညအခကမာ အေျပာငး အလ၊ သကေရာကခရသမား၏

တန႔ျပနခကမားႏင စးရမပပနမႈမားႏင စပလဥးျပး ေဒသခမား ၏

နားလညသေဘာေပါကမႈက သနားလညရနျဖစပါသည။

2. ေထာင၀ငစာေတြ႕ရနအတြက ပပးေပးထားသည အေထာက အက

မားက ၾကဆရမညျဖစျပး အသးျပသ၏ ရေထာငမ ယငးတ႔၏

ရညရြယသညေနာကဆကတြမားႏင မရညရြယသည ေနာကဆက

တြမားက မတတမးတငရန အေရးၾကးပါသည။

3. အေျခခအေဆာကအဥသည လအမားအတြကအေရးပါသညက

ကၽြႏပတ႔ ေလလာသရထားျပး ေထာင၀ငစာေတြ႕ သညအခနးအမား

ဧညသညလကခေတြ႕ဆသညအခနးမား) အတြက ရငးနးျမပႏမႈ

သည အဓပ ၸါယရသျဖင ၾကဆပါသည။ သ႔ရာတြင ျမ႕ေပၚရ

အကဥးေထာငမား အတြကသာမဟတဘ နငငအႏ႕အျပားရ

အကဥး ေထာငမားတြင ထကသ႔ေသာအေျခခ အေဆာကအဥမား

ပ႕ႏ႕တညရေနရပါမည။


တစခခတဆကထားပါသည။ ယခစာေပဆငရာ ေဖာျပခကတြင အျခားေသာ

ႏငငမားမ မတတမးတငထားသည ေတြ႕ရမႈမားႏင ကကညစြာ ယချဖစရပေလ

လာမႈက အကဥးသားမားႏင အကဥးေထာငျပငပၾကား ထေတြ႕ဆကဆမႈ၏

ထေရာကမႈက ထပေလာငးေဖာျပထားပါသည။ မသားစ၀ငမားက မမတ႔ ခစခငရ

သည အကဥးကေနသမားထ သြားေရာကေတြ႕ဆရနသြားရသည ခရးအကြာ

အေ၀းက စဥးစားၾကညရျဖငပင လြနစြာခကခသညအေျခအေနမားတြင ထေတြ႕

ဆကဆမႈက ထနးသမးထား ႏငရနမညမ ရငးႏးျမပႏထားရသညက ေတြ႕ျမငႏင

ပါသည။ ကၽြႏပတ႔၏ေလလာမႈသည အေပၚယမကႏာျပငက ထေတြ႕မရသာရျပး

ထပမသေတသနျပမႈရနလအပပါသည။ ေအာကေဖာျပပါ က႑မားသည ထပမ

အာရစက သငသည က႑မားျဖစသညက အၾကျပလပါသည။

လကရထေတြ႕ဆကဆမႈအေျခအေန ႏင ယခငထေတြ႕ဆကဆမႈအေျခအေန

မညသညအရာက ေျပာငးလသြားပါသနညး။ မညသညအရာက ေျပာငးလမႈ

ျဖစေစရန လ႕ေဆာေပးပါသနညး။

အငးစနအကဥးေထာငတြင ICRC က ပပးေပးထားသည ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕မႈအေဆာကအဥသစမား၏ ထေရာကမႈအဆင

အကဥးသားမားက မမတ႕ေနရပႏင နးသညေနရာမား (သ႔) ေ၀းသည

ေနရာမားတြင အကဥး ခထားမႈအတငးအတာ

ထပမ သေတသနျပရန အတြက အဆပါ ဆလရငးအာေဘာမားက

မ၀ါဒခမတသမားႏင အရာရမား၏ အာရ စကမႈရရေစရန

ခဥးကပစညးရးရမညအခကမားႏငတြဖကထားပါသည။

1. မ၀ါဒခမတျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးအတြက အေရးၾကး

သညအခကမာ အေျပာငး အလ၊ သကေရာကခရသမား၏

တန႔ျပနခကမားႏင စးရမပပနမႈမားႏင စပလဥးျပး ေဒသခမား ၏

နားလညသေဘာေပါကမႈက သနားလညရနျဖစပါသည။

2. ေထာင၀ငစာေတြ႕ရနအတြက ပပးေပးထားသည အေထာက အက

မားက ၾကဆရမညျဖစျပး အသးျပသ၏ ရေထာငမ ယငးတ႔၏

ရညရြယသညေနာကဆကတြမားႏင မရညရြယသည ေနာကဆက

တြမားက မတတမးတငရန အေရးၾကးပါသည။

3. အေျခခအေဆာကအဥသည လအမားအတြကအေရးပါသညက

ကၽြႏပတ႔ ေလလာသရထားျပး ေထာင၀ငစာေတြ႕ သညအခနးအမား

ဧညသညလကခေတြ႕ဆသညအခနးမား) အတြက ရငးနးျမပႏမႈ

သည အဓပ ၸါယရသျဖင ၾကဆပါသည။ သ႔ရာတြင ျမ႕ေပၚရ

အကဥးေထာငမား အတြကသာမဟတဘ နငငအႏ႕အျပားရ

အကဥး ေထာငမားတြင ထကသ႔ေသာအေျခခ အေဆာကအဥမား

ပ႕ႏ႕တညရေနရပါမည။


4. မသားစ၀ငမားႏင အကဥးသားမား၏ အကးစးပြားအလ႔ငာ

အကဥးသားမားက မမတ႔ မသားစ ေနထငသည နးစပသည

ေနရာမားရ အကဥးေထာငမားတြင အကဥးခထားေလရပါသည။

အကဥးသားမားအား ေ၀းလသည ေနရာမားသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ျခငးက

(တရား၀ငျဖစေစ (သ႔) အလြတသေဘာျဖစေစ) စညးကမး

ထနးသမးမႈ သေဘာတညခကအျဖစ မညသ႔မ မလပ ေဆာငရပါ။

5. အကဥးသားမားက ျပငပႏင ထေတြ႕ဆကဆေစျခငး၏ အေရးပါ

မႈအရ အခ႕ေသာသမားတြင ထကသ႔ ေတြ႕ဆမႈမး လအပေနရျခငး

ေနာကကြယရ အေၾကာငးျပခကမားက ပမနားလည သေဘာ

ေပါကေစရႏ အေရးၾကးပါသည။ သ႔မသာ ထအေျခအေနက

ကငတြယရန အစအစဥ မား ခမတႏငမညျဖစပါသည။

6. အကဥးစခနးပစအမးမးက ႏႈငးယဥျခငးသည ေနရာ၊ အခနနင

လပထးလပနညးမားက ေဖာျပ ပါသည။ ဥပမာ - ရအခပတြင

လာေရာကေတြ႕ဆသညေနရာသည ျပညစမႈအားနညးေသာ လညး

ဖမးဆးသညအခနတြင မသားစက အေၾကာငးၾကားေပးျပး

လာေရာကေတြ႕ဆရန အခြင အေရးေပးျခငးသည ေကာငးမြနသည

အေလအကငျဖစပါသည။ ႏႈငးယဥမႈသည အေကာငးဆး

လပထးလပနညးက ေဖာျပႏငသည လပငနးစဥေကာငး

တစချဖစပါသည။

7. အာဏာပငမားအေနျဖင ထနးသမးထားသမားအား ဆကသြယခြင

မျပျခငးကေရာငၾကဥသငျပး အကာအကြယေပးျခငးႏင ေစာင

ေရာကေပးျခငး အျဖစ ဖမးဆးခရသ၏ မသားစ၀ငမားက

ဖမးဆးခရသညအေၾကာငး ေစာစးစြာအေၾကာငးၾကားေပးသည

မ၀ါဒမားက အေကာငအထည ေဖာသငပါသည။

8. လာေရာကေတြ႕ဆမႈမရရသည အကဥးသားအမးအစားက

ေကာငးစြာသရျခငးအားျဖင အကဥးေထာင အာဏာပငမားအေနျဖင

ေထာငကေနသည အဆပါအကဥးသားအပစမား၏ ထခကနစနာ

လြယမႈက ေလာခေပးသည ၾကား၀ငေဆာငရြကမႈမားက

ေဆာငရြကႏငမည ျဖစပါသည။ ဆငးရႏြမးပါးမႈေၾကာင ေထာင၀ငစာ

မေတြ႕ႏငသည ဆငးရသားအကဥးသားမားႏင မသားစအတြက

၀ငေငြရာေပးသမားက အကဥးကေစျခငးေၾကာင ၊ ေထာငမ

ထြကလာသညအခါအလပရႏငေျခ နညးပါးသြားသျဖင အကဥးသား

ေဟာငးမားအေနျဖင အခြငအလမး မရျခငး ႏငရကရြ႕ ထတလန႔ျခငး

တ႔ေၾကာင ဆငးရတြငး ပနကသြား သည အေျခအေနမားက

ကၽြနပတ႔ေတြ႕ရခရပါသည။

9. လ႔အဖြ႕အစညးတြင ပဆငးရသမားအား အကဥးေထာငတြင ပျပး

ကယစားျပေဆာငရြကေပး သငသညဟ ကၽြနပတ႔အေနျဖင သနား

လညသညအခါ ျပစဒဏေပးျခငးႏင စပလဥးသည ႏငငေရး


4. မသားစ၀ငမားႏင အကဥးသားမား၏ အကးစးပြားအလ႔ငာ

အကဥးသားမားက မမတ႔ မသားစ ေနထငသည နးစပသည

ေနရာမားရ အကဥးေထာငမားတြင အကဥးခထားေလရပါသည။

အကဥးသားမားအား ေ၀းလသည ေနရာမားသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ျခငးက

(တရား၀ငျဖစေစ (သ႔) အလြတသေဘာျဖစေစ) စညးကမး

ထနးသမးမႈ သေဘာတညခကအျဖစ မညသ႔မ မလပ ေဆာငရပါ။

5. အကဥးသားမားက ျပငပႏင ထေတြ႕ဆကဆေစျခငး၏ အေရးပါ

မႈအရ အခ႕ေသာသမားတြင ထကသ႔ ေတြ႕ဆမႈမး လအပေနရျခငး

ေနာကကြယရ အေၾကာငးျပခကမားက ပမနားလည သေဘာ

ေပါကေစရႏ အေရးၾကးပါသည။ သ႔မသာ ထအေျခအေနက

ကငတြယရန အစအစဥ မား ခမတႏငမညျဖစပါသည။

6. အကဥးစခနးပစအမးမးက ႏႈငးယဥျခငးသည ေနရာ၊ အခနနင

လပထးလပနညးမားက ေဖာျပ ပါသည။ ဥပမာ - ရအခပတြင

လာေရာကေတြ႕ဆသညေနရာသည ျပညစမႈအားနညးေသာ လညး

ဖမးဆးသညအခနတြင မသားစက အေၾကာငးၾကားေပးျပး

လာေရာကေတြ႕ဆရန အခြင အေရးေပးျခငးသည ေကာငးမြနသည

အေလအကငျဖစပါသည။ ႏႈငးယဥမႈသည အေကာငးဆး

လပထးလပနညးက ေဖာျပႏငသည လပငနးစဥေကာငး

တစချဖစပါသည။

7. အာဏာပငမားအေနျဖင ထနးသမးထားသမားအား ဆကသြယခြင

မျပျခငးကေရာငၾကဥသငျပး အကာအကြယေပးျခငးႏင ေစာင

ေရာကေပးျခငး အျဖစ ဖမးဆးခရသ၏ မသားစ၀ငမားက

ဖမးဆးခရသညအေၾကာငး ေစာစးစြာအေၾကာငးၾကားေပးသည

မ၀ါဒမားက အေကာငအထည ေဖာသငပါသည။

8. လာေရာကေတြ႕ဆမႈမရရသည အကဥးသားအမးအစားက

ေကာငးစြာသရျခငးအားျဖင အကဥးေထာင အာဏာပငမားအေနျဖင

ေထာငကေနသည အဆပါအကဥးသားအပစမား၏ ထခကနစနာ

လြယမႈက ေလာခေပးသည ၾကား၀ငေဆာငရြကမႈမားက

ေဆာငရြကႏငမည ျဖစပါသည။ ဆငးရႏြမးပါးမႈေၾကာင ေထာင၀ငစာ

မေတြ႕ႏငသည ဆငးရသားအကဥးသားမားႏင မသားစအတြက

၀ငေငြရာေပးသမားက အကဥးကေစျခငးေၾကာင ၊ ေထာငမ

ထြကလာသညအခါအလပရႏငေျခ နညးပါးသြားသျဖင အကဥးသား

ေဟာငးမားအေနျဖင အခြငအလမး မရျခငး ႏငရကရြ႕ ထတလန႔ျခငး

တ႔ေၾကာင ဆငးရတြငး ပနကသြား သည အေျခအေနမားက

ကၽြနပတ႔ေတြ႕ရခရပါသည။

9. လ႔အဖြ႕အစညးတြင ပဆငးရသမားအား အကဥးေထာငတြင ပျပး

ကယစားျပေဆာငရြကေပး သငသညဟ ကၽြနပတ႔အေနျဖင သနား

လညသညအခါ ျပစဒဏေပးျခငးႏင စပလဥးသည ႏငငေရး


ခယခကအေပၚေမးခြနးမားပေမးျဖစပါသည။ အကဥးေထာငမ

လႊတေပးျခငးက အေလးေပးျခငးထက အခြငအေရးရရႏငျခငး၊

ထတလန႔ေၾကာကရြ႕ေနမႈကကစားျခငးက အဓက ထားစဥးစား

ေပးျခငး (decarceration) က ပမထညသြငးစဥးစားရန

အၾကျပလပါသည။

10. ကၽြႏပတ႔၏ အခကအလကေကာကယမႈတြင လကရတြင

အလပစခနးမားက အေကာငးအဆး ဒြနတြေနပါသည။ ဥပမာ

အားျဖင လပအားေခါငးပျဖတမႈႏငစပလဥးျပး အခ႕ေသာ အခကအ

လကမားက အကဥးေထာငအလပစခနးမား၏ ႏြမးပါးသည ဂဏ

သကၡာ က သမငးစဥလာအရ ေဖာျပလကပါသည။ သ႔ရာတြင

အခ႕ေသာအပငးမားတြင တးတကမႈမား ရလာျပး ဥပမာ အားျဖင

အမေထာငသညမား အခနၾကာၾကာလာေရာကေတြ႕ဆႏငပါသည။

ေခါငးပျဖတမႈမား ဆကလကမလပေဆာငသငပါ။ တးတက

လာသည မ၀ါဒမားက အခ႕ေသာ ထနးသမးေရး စခနးမားတြင

မသားစ၀ငမားႏင ေတြ႕ဆႏငရန အရညအေသြးေကာငးမြနသည

ပပးကညေပး မႈမား လပေဆာငသငပါသည။

11. လာေရာကေတြ႕ဆမႈက စမအပခပျခငးသည ကယပင ဆးျဖတ

ခြငျဖစျပး ရဖနရခါ သမားရးကမဟတဘ ရပငခြငမားက မမမတ

ေပးျခငးက ဥးတညသည ေခါငးပျဖတမႈက ျဖစေပၚေစပါသည။

မားမားေပးႏငသက မေပးႏငသမားထက အကဥးေထာငျပငပႏင

ပမထေတြ႕ဆကဆႏငပါသည။ အကဥးေထာငအတြငး အလပလပ

ရာတြင အလြတသေလာ ေဆာငရြကရမႈမား အျမရသညက ကၽြနပတ႔

သနားလညျပး ဥပေဒေရ႕ေမာကတြင အားလးတြင သာတညမမႈ

ရသညဟသညမက အေကာငအထညေဖာရန အေရးၾကးျပး

လာေရာကေတြ႕ဆမႈ အခြငအေရးမားက လတငးက သာတညမ

မႈရရျဖင ေပးသငပါသည။

12. ကၽြႏပတ႔၏အျမငရ ေထာင၀ငစာေတြ႕မႈအတြက အခနသည ၁၅

မနစ (သ႔) မနစ ၂၀ ခန႔သည မလေလာကပါ။ အနညးဆး ၃၀

ရာခငႏႈနး ခန႔သတမတေပးရနလအပျပး ျဖစႏငလင အခနၾကာ

ၾကာပေပးသငပါသည။ ေထာင၀ငစာေတြ႕မႈမားသည ရပငခြငတစရပ

ျဖစသငျပး အထး အခြင အေရးမဟတဘ ခြငျပခကေတာငးရသည

အရာမဟတဘ (သ႔) စညးကမးထနး သမးေရး ကရယာအျဖစ

အသးမျပသငပါ။

13. တရားမတမႈဟသည မမားႏင ကကညသညဥပေဒေရ႕ေမာကတြင

သာတညမမႈက ခဥးကပ စညးရးသညအခါ အကဥးသားမားက

ပငးျခားသျမငရန အေရးၾကးသညဟ ထငျမငပါသည။ အႏ ရာယ

အရဆးသမား၏ ေနထငမႈအေျခအေနမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆႏင

သည အေျခအေန မားက သတမတဖြငဆရာတြင အျမငဆး


ခယခကအေပၚေမးခြနးမားပေမးျဖစပါသည။ အကဥးေထာငမ

လႊတေပးျခငးက အေလးေပးျခငးထက အခြငအေရးရရႏငျခငး၊

ထတလန႔ေၾကာကရြ႕ေနမႈကကစားျခငးက အဓက ထားစဥးစား

ေပးျခငး (decarceration) က ပမထညသြငးစဥးစားရန

အၾကျပလပါသည။

10. ကၽြႏပတ႔၏ အခကအလကေကာကယမႈတြင လကရတြင

အလပစခနးမားက အေကာငးအဆး ဒြနတြေနပါသည။ ဥပမာ

အားျဖင လပအားေခါငးပျဖတမႈႏငစပလဥးျပး အခ႕ေသာ အခကအ

လကမားက အကဥးေထာငအလပစခနးမား၏ ႏြမးပါးသည ဂဏ

သကၡာ က သမငးစဥလာအရ ေဖာျပလကပါသည။ သ႔ရာတြင

အခ႕ေသာအပငးမားတြင တးတကမႈမား ရလာျပး ဥပမာ အားျဖင

အမေထာငသညမား အခနၾကာၾကာလာေရာကေတြ႕ဆႏငပါသည။

ေခါငးပျဖတမႈမား ဆကလကမလပေဆာငသငပါ။ တးတက

လာသည မ၀ါဒမားက အခ႕ေသာ ထနးသမးေရး စခနးမားတြင

မသားစ၀ငမားႏင ေတြ႕ဆႏငရန အရညအေသြးေကာငးမြနသည

ပပးကညေပး မႈမား လပေဆာငသငပါသည။

11. လာေရာကေတြ႕ဆမႈက စမအပခပျခငးသည ကယပင ဆးျဖတ

ခြငျဖစျပး ရဖနရခါ သမားရးကမဟတဘ ရပငခြငမားက မမမတ

ေပးျခငးက ဥးတညသည ေခါငးပျဖတမႈက ျဖစေပၚေစပါသည။

မားမားေပးႏငသက မေပးႏငသမားထက အကဥးေထာငျပငပႏင

ပမထေတြ႕ဆကဆႏငပါသည။ အကဥးေထာငအတြငး အလပလပ

ရာတြင အလြတသေလာ ေဆာငရြကရမႈမား အျမရသညက ကၽြနပတ႔

သနားလညျပး ဥပေဒေရ႕ေမာကတြင အားလးတြင သာတညမမႈ

ရသညဟသညမက အေကာငအထညေဖာရန အေရးၾကးျပး

လာေရာကေတြ႕ဆမႈ အခြငအေရးမားက လတငးက သာတညမ

မႈရရျဖင ေပးသငပါသည။

12. ကၽြႏပတ႔၏အျမငရ ေထာင၀ငစာေတြ႕မႈအတြက အခနသည ၁၅

မနစ (သ႔) မနစ ၂၀ ခန႔သည မလေလာကပါ။ အနညးဆး ၃၀

ရာခငႏႈနး ခန႔သတမတေပးရနလအပျပး ျဖစႏငလင အခနၾကာ

ၾကာပေပးသငပါသည။ ေထာင၀ငစာေတြ႕မႈမားသည ရပငခြငတစရပ

ျဖစသငျပး အထး အခြင အေရးမဟတဘ ခြငျပခကေတာငးရသည

အရာမဟတဘ (သ႔) စညးကမးထနး သမးေရး ကရယာအျဖစ

အသးမျပသငပါ။

13. တရားမတမႈဟသည မမားႏင ကကညသညဥပေဒေရ႕ေမာကတြင

သာတညမမႈက ခဥးကပ စညးရးသညအခါ အကဥးသားမားက

ပငးျခားသျမငရန အေရးၾကးသညဟ ထငျမငပါသည။ အႏ ရာယ

အရဆးသမား၏ ေနထငမႈအေျခအေနမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆႏင

သည အေျခအေန မားက သတမတဖြငဆရာတြင အျမငဆး


သတမတထားသည လျခေရးဆငရာအႏ ရာယက စဥးစားျပးမ

အကဥးေထာငစမခန႔ခြသမားကေဖာျပသညအႏရာယရႏငေျခရပါ

သည။ အကဥး သား အမားစသည မားစြာအႏရာယမရပါ၊ လျခေရး

အတြက ျခမးေျခာကမႈတစရပ မဟတပါ။ လာေရာကေတြ႕ဆသည

လပထးလပနညးမားက အဆပါ အခကက ထငဟပေဖာျပသငပါ

သည။

14. အေဟာငးေနသညဥပေဒမားကျပနလညသးသပရပါမည။ ဥပေဒ

ဆငရာသးသပမႈက ဖတ႐႕ပါ။

ဤျဖစရပေလလာမႈသည ပးေပါငးေဆာငရြကသည လပေဆာငမႈျဖစပါသည။

ကၽြႏပတ႔၏ ေတြ႕ရခကမားက သေတသနစာတမးမားပစျဖင ေရးသားေဖာျပျခငး

အားျဖင အသပညာက ထတလပေပးျခငး ႏင အဆပါ အသ ပညာက

လကေတြ႕ေဖာေဆာငႏငေစရန ကတက၀တျပျခငးက ေဖာျပျခငးလညးျဖစပါသည။

ဤျဖစရပ ေလလာ မႈ၏ တစစတတစပငးျဖစသည Legacies of Detention

စမကနး၏ ရညရြယခကတစခမာ အစးရ၊ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညး ႏင

တကသလအ၀နးအ၀ငးစသည အမးမးေသာသကဆငသမားၾကား ေဆြးေႏြး သည

ေနရာတစခက ဖနတးရနျဖစပါသည။ ယခထတေ၀မႈက သကဆငသည

ပါ၀ငသမားၾကား ေဆြးေႏြးမႈက ထထ၀င၀ငေဆြးေႏြးႏငရန ဖတၾကားသည

ဖတစာတစခအျဖစ မတယမညဟ ကၽြႏပတ႔က ေမာလငပါသည။


သတမတထားသည လျခေရးဆငရာအႏ ရာယက စဥးစားျပးမ

အကဥးေထာငစမခန႔ခြသမားကေဖာျပသညအႏရာယရႏငေျခရပါ

သည။ အကဥး သား အမားစသည မားစြာအႏရာယမရပါ၊ လျခေရး

အတြက ျခမးေျခာကမႈတစရပ မဟတပါ။ လာေရာကေတြ႕ဆသည

လပထးလပနညးမားက အဆပါ အခကက ထငဟပေဖာျပသငပါ

သည။

14. အေဟာငးေနသညဥပေဒမားကျပနလညသးသပရပါမည။ ဥပေဒ

ဆငရာသးသပမႈက ဖတ႐႕ပါ။

ဤျဖစရပေလလာမႈသည ပးေပါငးေဆာငရြကသည လပေဆာငမႈျဖစပါသည။

ကၽြႏပတ႔၏ ေတြ႕ရခကမားက သေတသနစာတမးမားပစျဖင ေရးသားေဖာျပျခငး

အားျဖင အသပညာက ထတလပေပးျခငး ႏင အဆပါ အသ ပညာက

လကေတြ႕ေဖာေဆာငႏငေစရန ကတက၀တျပျခငးက ေဖာျပျခငးလညးျဖစပါသည။

ဤျဖစရပ ေလလာ မႈ၏ တစစတတစပငးျဖစသည Legacies of Detention

စမကနး၏ ရညရြယခကတစခမာ အစးရ၊ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညး ႏင

တကသလအ၀နးအ၀ငးစသည အမးမးေသာသကဆငသမားၾကား ေဆြးေႏြး သည

ေနရာတစခက ဖနတးရနျဖစပါသည။ ယခထတေ၀မႈက သကဆငသည

ပါ၀ငသမားၾကား ေဆြးေႏြးမႈက ထထ၀င၀ငေဆြးေႏြးႏငရန ဖတၾကားသည

ဖတစာတစခအျဖစ မတယမညဟ ကၽြႏပတ႔က ေမာလငပါသည။


အဖြ႕ႏင ဆကသြယရနမာ

JUSTICE FOR ALL Law firm

No 2, Room 105, Aung Myay Thar Ze Housing

Kamaryut Township

Yangon, Myanmar

Email: Kyaw Min San: [email protected]

DIGNITY - Danish Institute Against Torture

Bryggervangen 55

DK-2100 Copenhagen Ø

Tel: +45 33 76 06 00

E-mail:

Andrew Jefferson: [email protected]

Tomas Max Martin: [email protected]

jrefrmEdkifiHESifh EdkifiHwumOya'rsm;t& tusOf;om;rsm;\ axmifjyifyavmuESifh qufoG,frItay: Oya'a&;&m

oHk;oyfavhvmjcif;

OD;oef;xdkufESifh EG,feDatmif

(tm*Gef;*syfu,fvf\ ulnDonf)


အဖြ႕ႏင ဆကသြယရနမာ

JUSTICE FOR ALL Law firm

No 2, Room 105, Aung Myay Thar Ze Housing

Kamaryut Township

Yangon, Myanmar

Email: Kyaw Min San: [email protected]

DIGNITY - Danish Institute Against Torture

Bryggervangen 55

DK-2100 Copenhagen Ø

Tel: +45 33 76 06 00

E-mail:

Andrew Jefferson: [email protected]

Tomas Max Martin: [email protected]

jrefrmEdkifiHESifh EdkifiHwumOya'rsm;t& tusOf;om;rsm;\ axmifjyifyavmuESifh qufoG,frItay: Oya'a&;&m

oHk;oyfavhvmjcif;

OD;oef;xdkufESifh EG,feDatmif

(tm*Gef;*syfu,fvf\ ulnDonf)


1.2 uefYowfcsufESifh twdkif;twm

þoHk;oyfcsufonf jynfxJa&;0efBuD;Xme (Ministry of Home Affairs (MOHA)) \ tkyfcsKyfpDrHrIvufatmuf&Sd tusOf;OD;pD;XmewGif wnfaxmif xm;aom tzGJYtpnf;rsm; jzpfMuonfh tvkyfpcef;rsm;ESifh tusOf;axmif rsm;&dS tusOf;om;rsm;\ qufoG,fydkifcGifhrsm; tay:om rlwnfxm;ygonf/ ,m,D&Jpcef;tcsKyf? wpfOD;csif;tcsKyf (tcef;usOf;wdkuf tcsKyf) ? &Jpcef;&Sd tcsKyfcef;rsm;xJwGif csKyfaESmifonfh tcsKyf? ppfbuftcsKyfESifh ppfbufqdkif&m tusOf;axmifrsm;wifomru wdkif;&if;om;vufeufudkif tzGJYtpnf;rsm;\ vufatmufrS tcsKyfrsm;&Sd vGwfvyfrIcHpm;cGifhray;bJ ydwfyifxm;onfholrsm;ESifh oufqdkifonfh Oya' rsm;onf þoHk;oyf csufwGif yg0ifvdrfhrnfr[kwfyg/ t"duOD;wnfcsufrSm vuf&SdwGif jrefrmEdkifiHtm; oufa&mufaeonfh jynfwGif;Oya'rsm;tay:wGif jzpfNyD; 'kwd,OD;wnfcsufrSm EdkifiHwumESifh oufqdkifonfh Oya'rsm; jzpfygonf/ txufü qdkcJYNyD;onfhtwdkif; tudk;tum;rsm; twGuf taxmuftul jyKonfh a'oqdkif&mtoday;taMumif;Mum;csufrsm;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm; ESifh enf;Oya'rsm;udk toHk;jyKygrnf/

rwlnDonfhtydkif;trsdK;rsKd;wGif tao;pdwfazmfjycsufESifh twGif;usus azmfjycsufrsm; uGJjym;jcm;em;Edkifygonf/ jrefrmtusOf;axmifvufpGJudk oufqdkif&mrS jyefvnfxkwfjyefxm;NyD; jzpfygonf/ tcsdefESifh t&if;tjrpf uefYowfrIrsm;aMumifh vuf&Sdpm&Gufpmwrf;onf jynfhpHkaphpyfaom oHk;oyf csufjzpfonf[k rqdkvdkonfudk owdxm;&ygrnf/ odkYaomfvnf; ¤vdktyfcsufrsm;udk tcsdefrD azmfjyxnfhoGif;Edkifrnf[k arSsmfvifhxm;ygonf/

ed*Hk;csKyftaejzifh oHk;oyfcsufonf pma&;ol\ avhvmcsufrsm;? tBuHjyKcsuf rsm;ESifh oufqdkif&m aumufcsufcsazmfjyrIrsm; yg0ifygrnf/

1.3 a0g[m&ESifh tcsuftcsmpum;vHk;rsm;

qufoG,frI tquftoG,fjyKjcif;? awGYqHkjcif;? axmif0ifpmESifh {nfhawGYjcif;? awGUqHk ar;jref;jcif;? pHkprf;ppfaq;jcif;

rdom;pk rdbrsm;? uav;rsm;? aqGrsKd;rsm;? cifyGef;onf? ZeD;? nDtpfudk? armifESr? om;csif;rsm;

Oya' today;taMumif;Mum;csufrsm;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;ESifh enf;Oya' rsm;? trdefYpm

jyify jyifyavmu/ vlUtzGJYtpnf;? tusOf;axmifjyify

tusOf;axmif axmif? &Jbufpcef;

axmiftmPmydkif jynfxJa&;0efBuD;Xme ? tusOf;OD;pD;Xme? tusOf;axmift&m&Sdrsm;? tusOf;axmif0efxrf;

tusOf;om; tusOf;om;? zrf;qD;xdef;odrf;cH&ol? jypfrIusL;vGefol? pGyfpGJcH&ol

t"dupum;vHk;rsm; - tusOf;axmif tvkyfpcef; axmif0ifpm {nfhawGYjcif;? tusOf;axmifOya'? vlYtcGifh ta&;? EdkifiHwum oabm wlnDcsufrsm;ESifh


1.2 uefYowfcsufESifh twdkif;twm

þoHk;oyfcsufonf jynfxJa&;0efBuD;Xme (Ministry of Home Affairs (MOHA)) \ tkyfcsKyfpDrHrIvufatmuf&Sd tusOf;OD;pD;XmewGif wnfaxmif xm;aom tzGJYtpnf;rsm; jzpfMuonfh tvkyfpcef;rsm;ESifh tusOf;axmif rsm;&dS tusOf;om;rsm;\ qufoG,fydkifcGifhrsm; tay:om rlwnfxm;ygonf/ ,m,D&Jpcef;tcsKyf? wpfOD;csif;tcsKyf (tcef;usOf;wdkuf tcsKyf) ? &Jpcef;&Sd tcsKyfcef;rsm;xJwGif csKyfaESmifonfh tcsKyf? ppfbuftcsKyfESifh ppfbufqdkif&m tusOf;axmifrsm;wifomru wdkif;&if;om;vufeufudkif tzGJYtpnf;rsm;\ vufatmufrS tcsKyfrsm;&Sd vGwfvyfrIcHpm;cGifhray;bJ ydwfyifxm;onfholrsm;ESifh oufqdkifonfh Oya' rsm;onf þoHk;oyf csufwGif yg0ifvdrfhrnfr[kwfyg/ t"duOD;wnfcsufrSm vuf&SdwGif jrefrmEdkifiHtm; oufa&mufaeonfh jynfwGif;Oya'rsm;tay:wGif jzpfNyD; 'kwd,OD;wnfcsufrSm EdkifiHwumESifh oufqdkifonfh Oya'rsm; jzpfygonf/ txufü qdkcJYNyD;onfhtwdkif; tudk;tum;rsm; twGuf taxmuftul jyKonfh a'oqdkif&mtoday;taMumif;Mum;csufrsm;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm; ESifh enf;Oya'rsm;udk toHk;jyKygrnf/

rwlnDonfhtydkif;trsdK;rsKd;wGif tao;pdwfazmfjycsufESifh twGif;usus azmfjycsufrsm; uGJjym;jcm;em;Edkifygonf/ jrefrmtusOf;axmifvufpGJudk oufqdkif&mrS jyefvnfxkwfjyefxm;NyD; jzpfygonf/ tcsdefESifh t&if;tjrpf uefYowfrIrsm;aMumifh vuf&Sdpm&Gufpmwrf;onf jynfhpHkaphpyfaom oHk;oyf csufjzpfonf[k rqdkvdkonfudk owdxm;&ygrnf/ odkYaomfvnf; ¤vdktyfcsufrsm;udk tcsdefrD azmfjyxnfhoGif;Edkifrnf[k arSsmfvifhxm;ygonf/

ed*Hk;csKyftaejzifh oHk;oyfcsufonf pma&;ol\ avhvmcsufrsm;? tBuHjyKcsuf rsm;ESifh oufqdkif&m aumufcsufcsazmfjyrIrsm; yg0ifygrnf/

1.3 a0g[m&ESifh tcsuftcsmpum;vHk;rsm;

qufoG,frI tquftoG,fjyKjcif;? awGYqHkjcif;? axmif0ifpmESifh {nfhawGYjcif;? awGUqHk ar;jref;jcif;? pHkprf;ppfaq;jcif;

rdom;pk rdbrsm;? uav;rsm;? aqGrsKd;rsm;? cifyGef;onf? ZeD;? nDtpfudk? armifESr? om;csif;rsm;

Oya' today;taMumif;Mum;csufrsm;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;ESifh enf;Oya' rsm;? trdefYpm

jyify jyifyavmu/ vlUtzGJYtpnf;? tusOf;axmifjyify

tusOf;axmif axmif? &Jbufpcef;

axmiftmPmydkif jynfxJa&;0efBuD;Xme ? tusOf;OD;pD;Xme? tusOf;axmift&m&Sdrsm;? tusOf;axmif0efxrf;

tusOf;om; tusOf;om;? zrf;qD;xdef;odrf;cH&ol? jypfrIusL;vGefol? pGyfpGJcH&ol

t"dupum;vHk;rsm; - tusOf;axmif tvkyfpcef; axmif0ifpm {nfhawGYjcif;? tusOf;axmifOya'? vlYtcGifh ta&;? EdkifiHwum oabm wlnDcsufrsm;ESifh


EdkifiHawmfOya'rsm; EIdif;,SOfrI? tusOf;om;rsm; twGuf Oya'a&;&m tcGifhta&;ESifh vlYtcGifh ta&;/

tydkif; 2 - t"dyÜm,fzGifhqdkcsufrsm;

2.1 jrefrmEdkifiH \ ] tusOf;om;} a0g[m&udk t"dyÜm,f zGifhqdkjcif;

w&m;½Hk;wGif trI&ifqdkifaeaom tpGyfpGJcHolrsm;? pD&ifcsufcsrSwfNyD;onfh tusOf;us w&m;cHrsm; odkYr[kwf vlrsm;udk csKyfaESmifxdef;odrf;xm;onfh ae&mrsm;tm; &nfñTef;&ef rwlnDaom a0g[m&rsm;udk toHk;jyKygonf/ jrefrmEdkifiHwGif Oyrmtaejzifh NrdKUe,f odkYr[kwf c½dkifw&m; ½Hk;rsm;wGif trI&ifqdkifajz&Sif;ae&aom tpGyfpGJcH tcsKyfom;rsm;tm; xdef;odrf;xm;onfh ae&mrsm; odkYr[kwf rwluGJjym;aom &mZ0wfrIrsm;aMumifh pD&ifcsufcs cH&onfh tusOf;om;^ol rsm;tm; xdef;odrf;xm;onfh ae&mrsm;udk tusOf;axmifrsm;ESifh tvkyfpcef;rsm;tjzpf &nfñTef; avh&Sdygonf/ ,cifuav;oli,fOya't& toufwpfq,fhajcmufESpfatmuf jypfrI usL;vGefol tusOf;om;rsm;tm; xdef;odrf;xm;onfh ae&mrsm;udk avhusifha&;ausmif;ESifh ,m,Dxdef;odrf; apmifha&Smufa&;pcef;rsm;[k ac:yg onf/ w&m;½Hk;rS pD&ifcsufrcsrDESifh w&m;½Hk;pD&ifcsuf csNyD;aemuf &mZ0wfr usL;vGefonf[k pGyfpGJcH&onfh uav;rsm;udk &refcsKyfrdefYjzifh xdef;odrf; xm;onfhae&mudk ,m,Dxdef;odrf;apmifha&Smufa&; pcef;[k ac:NyD; ¤if;ae&m onf uav;oli,f w&m;½Hk;rsm; odkYr[kwf NrdKUe,fw&m;½Hk;rsm;u qHk;jzwfygonf/


EdkifiHawmfOya'rsm; EIdif;,SOfrI? tusOf;om;rsm; twGuf Oya'a&;&m tcGifhta&;ESifh vlYtcGifh ta&;/

tydkif; 2 - t"dyÜm,fzGifhqdkcsufrsm;

2.1 jrefrmEdkifiH \ ] tusOf;om;} a0g[m&udk t"dyÜm,f zGifhqdkjcif;

w&m;½Hk;wGif trI&ifqdkifaeaom tpGyfpGJcHolrsm;? pD&ifcsufcsrSwfNyD;onfh tusOf;us w&m;cHrsm; odkYr[kwf vlrsm;udk csKyfaESmifxdef;odrf;xm;onfh ae&mrsm;tm; &nfñTef;&ef rwlnDaom a0g[m&rsm;udk toHk;jyKygonf/ jrefrmEdkifiHwGif Oyrmtaejzifh NrdKUe,f odkYr[kwf c½dkifw&m; ½Hk;rsm;wGif trI&ifqdkifajz&Sif;ae&aom tpGyfpGJcH tcsKyfom;rsm;tm; xdef;odrf;xm;onfh ae&mrsm; odkYr[kwf rwluGJjym;aom &mZ0wfrIrsm;aMumifh pD&ifcsufcs cH&onfh tusOf;om;^ol rsm;tm; xdef;odrf;xm;onfh ae&mrsm;udk tusOf;axmifrsm;ESifh tvkyfpcef;rsm;tjzpf &nfñTef; avh&Sdygonf/ ,cifuav;oli,fOya't& toufwpfq,fhajcmufESpfatmuf jypfrI usL;vGefol tusOf;om;rsm;tm; xdef;odrf;xm;onfh ae&mrsm;udk avhusifha&;ausmif;ESifh ,m,Dxdef;odrf; apmifha&Smufa&;pcef;rsm;[k ac:yg onf/ w&m;½Hk;rS pD&ifcsufrcsrDESifh w&m;½Hk;pD&ifcsuf csNyD;aemuf &mZ0wfr usL;vGefonf[k pGyfpGJcH&onfh uav;rsm;udk &refcsKyfrdefYjzifh xdef;odrf; xm;onfhae&mudk ,m,Dxdef;odrf;apmifha&Smufa&; pcef;[k ac:NyD; ¤if;ae&m onf uav;oli,f w&m;½Hk;rsm; odkYr[kwf NrdKUe,fw&m;½Hk;rsm;u qHk;jzwfygonf/


tusOf;axmifrsm; tufOya'\ tydk'f 3 (1) t& jyXmef;xm;onfrSm-

tusOf;axmif [lonfrSm tusOf;om;rsm;tm; csKyfESmif&eftvdkYiSm jrefrm EdkifiHawmfor®wu taxGaxG (odkY) txl;nTefMum;csufjzifh ,m,D (odkY) tNrJcsKyfaESmifxm;aom tusOf;axmif odkUr[kwf ae&mudk qdkvdkNyD; xdkodkYac:qdk&mwGif ,if;ae&mXmeESifh yufoufí oufqdkifaome,fajrrsm;? taqmuftODrsm;tm;vHk; tusHK;0ifonf/ odkUaomf atmufyg ae&mrsm; ryg0ifyg -

(u) w&m;cHrsm;udk csKyfaESmifxm;&Sdaom &Jpcef;tcsKyfrsm;?

(c) &mZ0wfusifhxHk; Oya'yk'fr 541t& EdkifiHawmfor®wu txl;owfrSwfxm;&Sdonfh ae&m?

(*) EdkifiHawmfor®wu taxGaxGESifh txl;trdefYnTefMum;csufjzifh owfrSwfxm;aom tcsKyfaxmif?

tusOf;om;rsm; tufOya' tydkif; 2 (c) wGifrl ]tusOf;axmif} owfrSwfcsufwGif tcsKyfaxmifwpfckjzpfap&ef or®wu taxGaxG odkUr[kwf txl;trdefYnTefMum;csufjzifh owfrSwfxm;onfh rnfonfh ae&mrqdk tygt0ifjzpfonf[k azmfjyxm;ygonf/

2015 ZlvdkifwGif xkwfjyefonfh tusOf;axmifOya'rlMurf; tydkif; 2 ( u) rS tusOf;axmif\ t"dyÜm,fzGifhqdkcsufrSm

]]jynfaxmifpkor®wjrefrmEdkifiHawmf tpdk;&tzGJY\ oabmwlnDcsuft& jynfxJa&;0efBuD;XmerS xkwfjyefonfh trdefY'D*&Djzifh tNrJ odkUr[kwf ,m,D zrf;qD;csKyfaESmifxm;onfhae&m jzpfNyD; ¤wGif owfrSwfxm;onfh e,fed rdwfrsm;? e,fajrrsm;? taqmuftOD;rsm;ESifh tusOf;axmifrsm;? &Jbuf pcef;rsm;ESifh &Jpcef;tcsKyfrsm;tjzpf owfrSwfxm;onfh taqmuftOD tpdwftydkif;rsm; tm;vHk; yg0ifygonf/}}

owdjyK&rnfhtcsufrSm tusOf;OD;pD;Xme\ tkyfcsKyfrIatmufwGif rwnf &Sdaom rnfonfh zrf;qD;csKyfaESmifrIrsKd;udkrqdk þ t"dyÜm,fzGifhqdkcsufxJwGif rxnfhoGif;xm;yg/

tusOf;axmif qdkonfh a0g[m&udk azmfjyNyD;aomtydkif;wGif yg0ifonfh zrf;qD;csKyfaESmifrI trsKd;tpm;tm;vHk;twGuf toHk;jyKygonf/ tusOf;om; rsm;tufOya' 3 (1-u-*) t& tusOf;axmifrsm;wGif &Jbufpcef; (&Jbuftvkyfpcef;rsm;)? axmifwGif; vufrIypönf; xkwfvkyfa&;Xmersm;? pdkufysdK;a&;ESifh arG;jrLa&; toufarG;0rf;aMumif; oifwef;rsm; ponfh tzGJYrsdK;pHk yg0ifygonf/ okdY&mwGif w&m;&Hk;tcsKyf ESifh &Jpcef;tcsKyf (&JtcsKyf) odkYr[kwf Oyrm KNU, KIA, TNLA ponfh wdkif;&if;om; vufeufudkiftzGJYrsm;ESifh aomif;usef;olrsm;\ csKyfaESmifzrf;qD; xdef;odrf;xm;onfh ae&mrsm; ryg0ifay/ trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; twGuf zrf;qD;csKyfaESmifjcif;xm;aom oD;jcm;taqmufttHkrsm; wnf&Sdyg onf/


tusOf;axmifrsm; tufOya'\ tydk'f 3 (1) t& jyXmef;xm;onfrSm-

tusOf;axmif [lonfrSm tusOf;om;rsm;tm; csKyfESmif&eftvdkYiSm jrefrm EdkifiHawmfor®wu taxGaxG (odkY) txl;nTefMum;csufjzifh ,m,D (odkY) tNrJcsKyfaESmifxm;aom tusOf;axmif odkUr[kwf ae&mudk qdkvdkNyD; xdkodkYac:qdk&mwGif ,if;ae&mXmeESifh yufoufí oufqdkifaome,fajrrsm;? taqmuftODrsm;tm;vHk; tusHK;0ifonf/ odkUaomf atmufyg ae&mrsm; ryg0ifyg -

(u) w&m;cHrsm;udk csKyfaESmifxm;&Sdaom &Jpcef;tcsKyfrsm;?

(c) &mZ0wfusifhxHk; Oya'yk'fr 541t& EdkifiHawmfor®wu txl;owfrSwfxm;&Sdonfh ae&m?

(*) EdkifiHawmfor®wu taxGaxGESifh txl;trdefYnTefMum;csufjzifh owfrSwfxm;aom tcsKyfaxmif?

tusOf;om;rsm; tufOya' tydkif; 2 (c) wGifrl ]tusOf;axmif} owfrSwfcsufwGif tcsKyfaxmifwpfckjzpfap&ef or®wu taxGaxG odkUr[kwf txl;trdefYnTefMum;csufjzifh owfrSwfxm;onfh rnfonfh ae&mrqdk tygt0ifjzpfonf[k azmfjyxm;ygonf/

2015 ZlvdkifwGif xkwfjyefonfh tusOf;axmifOya'rlMurf; tydkif; 2 ( u) rS tusOf;axmif\ t"dyÜm,fzGifhqdkcsufrSm

]]jynfaxmifpkor®wjrefrmEdkifiHawmf tpdk;&tzGJY\ oabmwlnDcsuft& jynfxJa&;0efBuD;XmerS xkwfjyefonfh trdefY'D*&Djzifh tNrJ odkUr[kwf ,m,D zrf;qD;csKyfaESmifxm;onfhae&m jzpfNyD; ¤wGif owfrSwfxm;onfh e,fed rdwfrsm;? e,fajrrsm;? taqmuftOD;rsm;ESifh tusOf;axmifrsm;? &Jbuf pcef;rsm;ESifh &Jpcef;tcsKyfrsm;tjzpf owfrSwfxm;onfh taqmuftOD tpdwftydkif;rsm; tm;vHk; yg0ifygonf/}}

owdjyK&rnfhtcsufrSm tusOf;OD;pD;Xme\ tkyfcsKyfrIatmufwGif rwnf &Sdaom rnfonfh zrf;qD;csKyfaESmifrIrsKd;udkrqdk þ t"dyÜm,fzGifhqdkcsufxJwGif rxnfhoGif;xm;yg/

tusOf;axmif qdkonfh a0g[m&udk azmfjyNyD;aomtydkif;wGif yg0ifonfh zrf;qD;csKyfaESmifrI trsKd;tpm;tm;vHk;twGuf toHk;jyKygonf/ tusOf;om; rsm;tufOya' 3 (1-u-*) t& tusOf;axmifrsm;wGif &Jbufpcef; (&Jbuftvkyfpcef;rsm;)? axmifwGif; vufrIypönf; xkwfvkyfa&;Xmersm;? pdkufysdK;a&;ESifh arG;jrLa&; toufarG;0rf;aMumif; oifwef;rsm; ponfh tzGJYrsdK;pHk yg0ifygonf/ okdY&mwGif w&m;&Hk;tcsKyf ESifh &Jpcef;tcsKyf (&JtcsKyf) odkYr[kwf Oyrm KNU, KIA, TNLA ponfh wdkif;&if;om; vufeufudkiftzGJYrsm;ESifh aomif;usef;olrsm;\ csKyfaESmifzrf;qD; xdef;odrf;xm;onfh ae&mrsm; ryg0ifay/ trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; twGuf zrf;qD;csKyfaESmifjcif;xm;aom oD;jcm;taqmufttHkrsm; wnf&Sdyg onf/


2.2 jrefrmEdkifiH\ ] tusOf;om;} a0g[m&udk t"dyÜm,fzGifhqdkjcif;

w&m;½Hk;rSpD&ifcsufcsrSwfcH&NyD;aom jypfrItusOf;om;rsm; (tusOf;axmifrsm; tufOya'\ tydkif; 3 (3) udk Munfh&ef) ESifh w&m;rrI tusOf;om;rsm; (tydkif; 3 (4)) [lí cGJjcm;xm;onfomru tusOf;axmifvufpGJonf pD&ifcsufcscH&NyD;aom tusOf;om;rsm; odkYr[kwf pD&ifcsufrcs&ao;onfh tpGyfpGJcH tcsKyfom;rsm;udk jypfrItusOf;om;rsm;? w&m;rrI tusOf;om;rsm;? emrusef;tusOf;om;rsm;? pdwfa&m*gonf tusOf;om;rsm;? temBuD; a&m*gonf tusOf;om;rsm; pojzifh tusOf;om;rsm;tMum; aphpyfpHkvifpGm tao;pdwf cGJjyxm;ygonf/ xdkYtjyif jrefrmhtusOf;axmifvufpGJ\ yk'fr 275 wGif tusOf;om; t&m&Sdrsm;\ tqifhtwef;oHk;rsdK;udk nuif;apmifh? tvkyfMuyfESifh ½Hk;0g'grsm;[k trnfowfrSwfí tao;pdwf azmfjy xm;ygonf/ tydkif; 420 wGif jypf'PfuscH tusOf;om;rsm;udk trsKd;tpm;oHk;rsKd;cGJjcm;xm;ygonf/ ,cifu at ? bD ? pD oHk;rsdK;wGif pDudk &Hzef&Hcg (wpfcgwpf&H) jypfrIusL;vGefolrsm;ESifh tNrJusL;vGefavh&Sdolrsm;[k xyfcJGjcm; xm;ygonf/

tusOf;axmifrsm;tufOya' tydkif; 3 wGif tusOf;om;rsm;\ tqifh twef;cGJjcm; owfrSwfrI rsm;udk atmufygtwdkif; azmfjyxm;ygonf/

(c) ]jypfrItusOf;om;} (&mZ0wftusOf;om;) qdkonfrSm w&m;&Hk; (odkYr[kwf) jypf'PfcsrSwfydkifcGifh&Sdaom tmPmydkiftzGJYtpnf; (odkYr[kwf) ppfcHk&Hk;rS 0&rf; (odkYr[kwf) trdefYwdkYjzifh csKyfaESmifcHaponfh rnfonfh tusOf;usyk*¾dKvfudkrqdk qdkvdkonf/

(*) ]jypf'PfustusOf;om;} qdkonfrSm w&m;&Hk; (odkYr[kwf) ppfcHk&Hk;rS csrSwfaom jypf'PfudkuscHaeonfh &mZ0wftusOf;om;udk qdkvdkonf/ þyk*¾dKvfrsm;teuf &mZ0wfusifhxHk;Oya' tcef;(8)yg Oya'rsm;t& tusOf;axmifwGif xdef;odrf;cHyk*¾dKvfrsm;ESifhvnf; oufqdkif tusHK;0if ayonf/

(C) ]t&yfbuftusOf;om;} qdkonfrSm jypfrItusOf;om; r[kwfonfh tjcm; tusOf;om;rsm;udk qdkvdkonf/

tusOf;axmifvufpGJ\ yk'fr 724 wGif t&yfbuftusOf;om; trsKd;tpm; ajcmufrsKd;udk atmufygtwdkif; azmfjyxm;ygonf/

1/ 1908 w&m;rusifhxHk;Oya'\ yk'fr 32 (C) t& w&m;rw&m;½Hk;\ trdefYjzifh w&m;r tusOf;axmifodkY jypf'Pf csrSwfjcif; cH&onfh tusOf;om;rsm;?

2/ pD&ifcsuftrdefYrcsrD zrf;qD;ydkYaqmifjcif;cH&onfh w&m;NydKifrsm;?

3/ 'D*&Dt& pGyfpGJcH&rIESifh ywfoufí w&m;rw&m;½Hk;\ trdefYt& csKyfaESmifcH&aom w&m;cHrsm;?

4/ 1876 ckESpf tufOay' 2 ESifh 1889 ckESpf aMunmcsuftrSwf 3 t& tcGefawmf ay;aqmif&ef ysufuGufolrsm;?

5/ &mZ0wfusifhxHk;Oya'\ yk'fr 318? 332 ESifh 514 t& &mZ0wfw&m;½Hk;trdefYjzifh tusOf; csxm;jcif;cH&olrsm;?

6/


2.2 jrefrmEdkifiH\ ] tusOf;om;} a0g[m&udk t"dyÜm,fzGifhqdkjcif;

w&m;½Hk;rSpD&ifcsufcsrSwfcH&NyD;aom jypfrItusOf;om;rsm; (tusOf;axmifrsm; tufOya'\ tydkif; 3 (3) udk Munfh&ef) ESifh w&m;rrI tusOf;om;rsm; (tydkif; 3 (4)) [lí cGJjcm;xm;onfomru tusOf;axmifvufpGJonf pD&ifcsufcscH&NyD;aom tusOf;om;rsm; odkYr[kwf pD&ifcsufrcs&ao;onfh tpGyfpGJcH tcsKyfom;rsm;udk jypfrItusOf;om;rsm;? w&m;rrI tusOf;om;rsm;? emrusef;tusOf;om;rsm;? pdwfa&m*gonf tusOf;om;rsm;? temBuD; a&m*gonf tusOf;om;rsm; pojzifh tusOf;om;rsm;tMum; aphpyfpHkvifpGm tao;pdwf cGJjyxm;ygonf/ xdkYtjyif jrefrmhtusOf;axmifvufpGJ\ yk'fr 275 wGif tusOf;om; t&m&Sdrsm;\ tqifhtwef;oHk;rsdK;udk nuif;apmifh? tvkyfMuyfESifh ½Hk;0g'grsm;[k trnfowfrSwfí tao;pdwf azmfjy xm;ygonf/ tydkif; 420 wGif jypf'PfuscH tusOf;om;rsm;udk trsKd;tpm;oHk;rsKd;cGJjcm;xm;ygonf/ ,cifu at ? bD ? pD oHk;rsdK;wGif pDudk &Hzef&Hcg (wpfcgwpf&H) jypfrIusL;vGefolrsm;ESifh tNrJusL;vGefavh&Sdolrsm;[k xyfcJGjcm; xm;ygonf/

tusOf;axmifrsm;tufOya' tydkif; 3 wGif tusOf;om;rsm;\ tqifh twef;cGJjcm; owfrSwfrI rsm;udk atmufygtwdkif; azmfjyxm;ygonf/

(c) ]jypfrItusOf;om;} (&mZ0wftusOf;om;) qdkonfrSm w&m;&Hk; (odkYr[kwf) jypf'PfcsrSwfydkifcGifh&Sdaom tmPmydkiftzGJYtpnf; (odkYr[kwf) ppfcHk&Hk;rS 0&rf; (odkYr[kwf) trdefYwdkYjzifh csKyfaESmifcHaponfh rnfonfh tusOf;usyk*¾dKvfudkrqdk qdkvdkonf/

(*) ]jypf'PfustusOf;om;} qdkonfrSm w&m;&Hk; (odkYr[kwf) ppfcHk&Hk;rS csrSwfaom jypf'PfudkuscHaeonfh &mZ0wftusOf;om;udk qdkvdkonf/ þyk*¾dKvfrsm;teuf &mZ0wfusifhxHk;Oya' tcef;(8)yg Oya'rsm;t& tusOf;axmifwGif xdef;odrf;cHyk*¾dKvfrsm;ESifhvnf; oufqdkif tusHK;0if ayonf/

(C) ]t&yfbuftusOf;om;} qdkonfrSm jypfrItusOf;om; r[kwfonfh tjcm; tusOf;om;rsm;udk qdkvdkonf/

tusOf;axmifvufpGJ\ yk'fr 724 wGif t&yfbuftusOf;om; trsKd;tpm; ajcmufrsKd;udk atmufygtwdkif; azmfjyxm;ygonf/

1/ 1908 w&m;rusifhxHk;Oya'\ yk'fr 32 (C) t& w&m;rw&m;½Hk;\ trdefYjzifh w&m;r tusOf;axmifodkY jypf'Pf csrSwfjcif; cH&onfh tusOf;om;rsm;?

2/ pD&ifcsuftrdefYrcsrD zrf;qD;ydkYaqmifjcif;cH&onfh w&m;NydKifrsm;?

3/ 'D*&Dt& pGyfpGJcH&rIESifh ywfoufí w&m;rw&m;½Hk;\ trdefYt& csKyfaESmifcH&aom w&m;cHrsm;?

4/ 1876 ckESpf tufOay' 2 ESifh 1889 ckESpf aMunmcsuftrSwf 3 t& tcGefawmf ay;aqmif&ef ysufuGufolrsm;?

5/ &mZ0wfusifhxHk;Oya'\ yk'fr 318? 332 ESifh 514 t& &mZ0wfw&m;½Hk;trdefYjzifh tusOf; csxm;jcif;cH&olrsm;?

6/


2.3 tusOf;om;rsm;udk trsKd;tpm;owfrSwfjcif; ESifh cGJjcm;jcif;

1940 ckESpf? arv 4 &ufaeUwGif xkwfjyefaom aMunmcsuf4 trSwf 121 t& tusOf;om;rsm;udk atmufygtwdkif; cGJjcm;xm;ygonf/

1/ ]tusOf;om; trsdK;tpm; wpf} wGif vlqddk;vlrdkufrsm;? rl;,pfaq;0g;oHk;pGJí usL;vGefaom olcdk;"m;jy odkYr[kwf toufarG; 0rf;aMumif;t&? rsKd;&dk;qufcHrIt& odkYr[kwf txl;ojzifh tEkMurf;pD; "m;jywdkufjcif;uJYokdY &nf&G,f&G,fcsuf&Sd&Sd yHkazmfvkyfaqmifonfh tEå&m,f&Sd aom jypf'PfustusOf;om;udk qdkvdkygonf/

2/ ]tusOf;om; trsKd;tpm; ESpf} wGif toufarG;0rf;aMumif;t&? rsdK;&dk;qufcHrIt& r[kwfbJ tEkMurf;pD;"m;jywdkufrI odkYr[kwf &nf&G,fcsuf &Sd&Sd yHkazmfvkyfaqmifojzifh jypf'PfuscH&ol txl;ojzifh tEå&m,f&Sdaom &mZ0wftusOf;om;udk qdkvdkygonf/

3/]tusOf;om;trsKd;tpm; oHk;} onf trsdK;tpm; wpfESifh ESpf tusOf;om; r[kwfonfh tjcm;aom tusOf;om;wpfrsKd;jzpfygonf/

tusOf;axmifrsm;Oya'\ tydkif; 27 t& tusOf;om;rsm;udk atmufyg twdkif; ydkif;jcm;xm;ygonf/

1/ tusOf;olESifh tusOf;om;[lí csKyfaESmifxm;&Sdaom tusOf; axmifwGif tusOf;olrsm;udk oD;jcm;taqmufttHk odkYr[kwf taqmufttHkwpfckwnf;wGif oD;jcm;tuefYcGJí csKyfaESmif

4 þtrsdK;tpm;cGJjcm;owfrSwfjcif;rsm;udk ,cktcgwGif toHk;rjyKawmhyg/

xm;&Sd&ygrnf/ þuJYodkY cGJjcm;csKyfaESmif xm;&Sdjcif;rSm qefYusifbufvdiftcsif;csif; jrifawGYjcif;? pum;ajymqdkjcif;? qufoG,fjcif; rjzpfay:ap&ef [efYwm;jcif; jzpfayonf/

2/ touf 21ESpf atmuf&Sd tusOf;om;rsm;udk touf21ESpf txuf tusOf;om;rsm;ESifh cGJjcm;csKyfaESmifxm;&rnf/ touf 21 ESpfatmuf tusOf;om;tkyfpkwGif;rS t&G,fa&muf csdefrwdkifao;onfY olrsm;udk cGJjcm;csKyfaESmif&rnf/ (14 ESpfatmuf uav;vli,frsm;udk cGJjcm;csKyfaESmif xm;&rnf)

3/ tjypf'PfruscH&ao;aom &mZ0wftusOf;om;rsm;udk cJGjcm; csKyfaESmif xdef;odrf;&rnf/

4/ &mZ0wfr[kwfonfh tusOf;om;rsm;udk &mZ0wf tusOf;om;rsm;ESifh cGJjcm; csKyfaESmif&rnf/

(tusOf;axmifvufpGJ yk'fr 2 ? tusOf;om;rsm; trsKd;tpm; owfrSwfjcif; ESifh cGJjcm;jcif; udkvnf; Munfh&I&ef)

]pD&ifcsufcH,l&ef trI&ifqdkifaeqJ} tusOf;om; trsdK;tpm; ESpfcktMum; jrefrmhtusOf;axmif vufpGJ\ tydkif; 694 onf txl;ESifh½dk;½dk; omref[lí aexdkifrIyHkpHtaetxm;a[mif;ay:om rlwnfNyD; trsKd;tpm;ESpfck oD;jcm;pD ae&mwusjzpfatmif cGJjcm;ay;xm;ygonf/ xdkuJYodkY tajctaetqifh twef; oD;jcm;owfrSwfxm;jcif;udk t&yfom;tusOf;om;rsm; tMum; wGifvnf; a&;qGJazmfjy xm;ygonf/ ( yk'fr- 721-723)


2.3 tusOf;om;rsm;udk trsKd;tpm;owfrSwfjcif; ESifh cGJjcm;jcif;

1940 ckESpf? arv 4 &ufaeUwGif xkwfjyefaom aMunmcsuf4 trSwf 121 t& tusOf;om;rsm;udk atmufygtwdkif; cGJjcm;xm;ygonf/

1/ ]tusOf;om; trsdK;tpm; wpf} wGif vlqddk;vlrdkufrsm;? rl;,pfaq;0g;oHk;pGJí usL;vGefaom olcdk;"m;jy odkYr[kwf toufarG; 0rf;aMumif;t&? rsKd;&dk;qufcHrIt& odkYr[kwf txl;ojzifh tEkMurf;pD; "m;jywdkufjcif;uJYokdY &nf&G,f&G,fcsuf&Sd&Sd yHkazmfvkyfaqmifonfh tEå&m,f&Sd aom jypf'PfustusOf;om;udk qdkvdkygonf/

2/ ]tusOf;om; trsKd;tpm; ESpf} wGif toufarG;0rf;aMumif;t&? rsdK;&dk;qufcHrIt& r[kwfbJ tEkMurf;pD;"m;jywdkufrI odkYr[kwf &nf&G,fcsuf &Sd&Sd yHkazmfvkyfaqmifojzifh jypf'PfuscH&ol txl;ojzifh tEå&m,f&Sdaom &mZ0wftusOf;om;udk qdkvdkygonf/

3/]tusOf;om;trsKd;tpm; oHk;} onf trsdK;tpm; wpfESifh ESpf tusOf;om; r[kwfonfh tjcm;aom tusOf;om;wpfrsKd;jzpfygonf/

tusOf;axmifrsm;Oya'\ tydkif; 27 t& tusOf;om;rsm;udk atmufyg twdkif; ydkif;jcm;xm;ygonf/

1/ tusOf;olESifh tusOf;om;[lí csKyfaESmifxm;&Sdaom tusOf; axmifwGif tusOf;olrsm;udk oD;jcm;taqmufttHk odkYr[kwf taqmufttHkwpfckwnf;wGif oD;jcm;tuefYcGJí csKyfaESmif

4 þtrsdK;tpm;cGJjcm;owfrSwfjcif;rsm;udk ,cktcgwGif toHk;rjyKawmhyg/

xm;&Sd&ygrnf/ þuJYodkY cGJjcm;csKyfaESmif xm;&Sdjcif;rSm qefYusifbufvdiftcsif;csif; jrifawGYjcif;? pum;ajymqdkjcif;? qufoG,fjcif; rjzpfay:ap&ef [efYwm;jcif; jzpfayonf/

2/ touf 21ESpf atmuf&Sd tusOf;om;rsm;udk touf21ESpf txuf tusOf;om;rsm;ESifh cGJjcm;csKyfaESmifxm;&rnf/ touf 21 ESpfatmuf tusOf;om;tkyfpkwGif;rS t&G,fa&muf csdefrwdkifao;onfY olrsm;udk cGJjcm;csKyfaESmif&rnf/ (14 ESpfatmuf uav;vli,frsm;udk cGJjcm;csKyfaESmif xm;&rnf)

3/ tjypf'PfruscH&ao;aom &mZ0wftusOf;om;rsm;udk cJGjcm; csKyfaESmif xdef;odrf;&rnf/

4/ &mZ0wfr[kwfonfh tusOf;om;rsm;udk &mZ0wf tusOf;om;rsm;ESifh cGJjcm; csKyfaESmif&rnf/

(tusOf;axmifvufpGJ yk'fr 2 ? tusOf;om;rsm; trsKd;tpm; owfrSwfjcif; ESifh cGJjcm;jcif; udkvnf; Munfh&I&ef)

]pD&ifcsufcH,l&ef trI&ifqdkifaeqJ} tusOf;om; trsdK;tpm; ESpfcktMum; jrefrmhtusOf;axmif vufpGJ\ tydkif; 694 onf txl;ESifh½dk;½dk; omref[lí aexdkifrIyHkpHtaetxm;a[mif;ay:om rlwnfNyD; trsKd;tpm;ESpfck oD;jcm;pD ae&mwusjzpfatmif cGJjcm;ay;xm;ygonf/ xdkuJYodkY tajctaetqifh twef; oD;jcm;owfrSwfxm;jcif;udk t&yfom;tusOf;om;rsm; tMum; wGifvnf; a&;qGJazmfjy xm;ygonf/ ( yk'fr- 721-723)


EdkifiHwume,fy,fwGif e,fvfqifref'Jvfvm;pnf;rsOf;rsm;\ pnf;rsOf; 11 wGif azmfjyxm; onfrSm -

rwlnDaomtusOf;om;trsdK;tpm;rsm;udk ¤if;wdkY\ vdif? touf&G,f? jypf'Pfus odkYr[kwf trIrSwfwrf;? zrf;qD;csKyfaESmifcH&rI\ Oya' taMumif;jycsufESifh ¤if;wdkY jyefvnfukpm;a&; twGuf vdktyfcsufrsm; ponfwdkYudk xnfhoGif;pOf;pm;í oD;jcm; taqmufttHkrsm; odkYr[kwf taqmufttHki,frsm;jzifh csKyfaESmifxdef;odrf;oifhygonf/

u/ trsKd;om; ESifh trsKd;orD;rsm;udk wwfEdkiforSs oD;jcm; taqmufttHkrsm;wGif csKyfaESmifxdef;odrf;&rnf/ tqdkyg oD;jcm; taqmufttHkESifh Oypm ab;ywf0ef;usif onf trsKd;om;ESifh trsdK;orD;tMum; vHk;0 cGJjcm;csKyfaESmifxm;jcif;rsKd; jzpf&ygrnf/

c/ jypf'PfrcsrSwf&ao;aom tusOf;om;rsm;udk jypf'PfustusOf;om; rsm;ESifh cGJjcm;í csKyfaESmifxdef;odrf;xm;&ygrnf/

*/ aMuG;NrDtrIaMumifh axmifusolrsm;ESifh tjcm;t&yfbuftusOf;om; (w&m;rrI tusOf;om;)rsm;udk &mZ0wfjypfrIusL;vGefí axmifusol rsm;ESifh cGJjcm; xdef;odrf;xm; &ygrnf/

C/ oufi,ftusOf;om;rsm;udk vlBuD;tusOf;om;rsm;ESifh cGJjcm;í xdef;odrf;xm;&ygrnf/

tydkif; 3 - jrefrmEdkifiH\ Oya'rlabmif

3.1 rdwfquf

atmufyg Oya'pm&Gufpmwrf;tcsuftvufrsm;onf tusOf;axmifpepfudk tkyfcsKyfaeonfh Oya'? pnf;rsOf;Oya' ESifh vkyfief;qdkif&m rlabmifrsm;udk em;vnfrI&Sdvmap&ef &nf&G,fonfh t"du&if;jrpfrsm;udk azmfjyxm;ygonf/

3.2 jynfaxmifpkor®wjrefrmEdkifiHawmf zGJYpnf;yHktajccHOya' ( 2008)

zGJYpnf;yHktajccHOya'onf cGJjcm;qufqHcH&rIuif;pifa&;5ç usm;ra&;&m wef;wlnDrSsrI? touftdk;tdrfESifh vGwfvyfcGifhudk av;pm;rI? vGwfvyfpGm pnf;&Hk;ydkifcGifhESifh pka0;ydkifcGifh? bmoma&;vGwfvyfrI? tMurf;zufrIrsm;udk umuG,f&ef tusOf;axmif BuD;Muyfa&;ESifh ywfoufonfh ,Eå&m;rsm; tygt0if t&Htwm;rsm; ponfwdkY yg0ifonfh EdkifiHom;rsm;\ rlv tcGifhta&;ESifh wm0efrsm;? tcef; 8 wGif &Sdaom tajccHtcGifhta&;rsm;udk yHhydk;jznfhqnf;ay;&ygonf/ zGJYpnf;yHktajccHOya'onf jynfaxmifpk vTwfawmfrS jynfaxmifpk\ rnfonfhtpdwftydkif;rqdk odkYr[kwf wpfckvHk; ESifh oufqdkifonfh udpö&yfrsm;ESifh pyfvsOf;í jynfaxmifpk

5 jynfaxmifpk[kor®wjrefrmEkdifiHawmf\ rnfonfhEdkifiHom;udkrQ vlrsdK;Zmwd? udk;uG,f&m bmom? &mxl;XmeEÅ&? tqifhtwef;,Ofaus;rI? trsdK;om;? trsdK;orD;? qif;&Jcsrf;omwdkYudk taMumif;jyKí cGJjcm;qufqHrIr&Sdap&/ (zGJUpnf;yHktajccHOya'yk'fr 348)


EdkifiHwume,fy,fwGif e,fvfqifref'Jvfvm;pnf;rsOf;rsm;\ pnf;rsOf; 11 wGif azmfjyxm; onfrSm -

rwlnDaomtusOf;om;trsdK;tpm;rsm;udk ¤if;wdkY\ vdif? touf&G,f? jypf'Pfus odkYr[kwf trIrSwfwrf;? zrf;qD;csKyfaESmifcH&rI\ Oya' taMumif;jycsufESifh ¤if;wdkY jyefvnfukpm;a&; twGuf vdktyfcsufrsm; ponfwdkYudk xnfhoGif;pOf;pm;í oD;jcm; taqmufttHkrsm; odkYr[kwf taqmufttHki,frsm;jzifh csKyfaESmifxdef;odrf;oifhygonf/

u/ trsKd;om; ESifh trsKd;orD;rsm;udk wwfEdkiforSs oD;jcm; taqmufttHkrsm;wGif csKyfaESmifxdef;odrf;&rnf/ tqdkyg oD;jcm; taqmufttHkESifh Oypm ab;ywf0ef;usif onf trsKd;om;ESifh trsdK;orD;tMum; vHk;0 cGJjcm;csKyfaESmifxm;jcif;rsKd; jzpf&ygrnf/

c/ jypf'PfrcsrSwf&ao;aom tusOf;om;rsm;udk jypf'PfustusOf;om; rsm;ESifh cGJjcm;í csKyfaESmifxdef;odrf;xm;&ygrnf/

*/ aMuG;NrDtrIaMumifh axmifusolrsm;ESifh tjcm;t&yfbuftusOf;om; (w&m;rrI tusOf;om;)rsm;udk &mZ0wfjypfrIusL;vGefí axmifusol rsm;ESifh cGJjcm; xdef;odrf;xm; &ygrnf/

C/ oufi,ftusOf;om;rsm;udk vlBuD;tusOf;om;rsm;ESifh cGJjcm;í xdef;odrf;xm;&ygrnf/

tydkif; 3 - jrefrmEdkifiH\ Oya'rlabmif

3.1 rdwfquf

atmufyg Oya'pm&Gufpmwrf;tcsuftvufrsm;onf tusOf;axmifpepfudk tkyfcsKyfaeonfh Oya'? pnf;rsOf;Oya' ESifh vkyfief;qdkif&m rlabmifrsm;udk em;vnfrI&Sdvmap&ef &nf&G,fonfh t"du&if;jrpfrsm;udk azmfjyxm;ygonf/

3.2 jynfaxmifpkor®wjrefrmEdkifiHawmf zGJYpnf;yHktajccHOya' ( 2008)

zGJYpnf;yHktajccHOya'onf cGJjcm;qufqHcH&rIuif;pifa&;5ç usm;ra&;&m wef;wlnDrSsrI? touftdk;tdrfESifh vGwfvyfcGifhudk av;pm;rI? vGwfvyfpGm pnf;&Hk;ydkifcGifhESifh pka0;ydkifcGifh? bmoma&;vGwfvyfrI? tMurf;zufrIrsm;udk umuG,f&ef tusOf;axmif BuD;Muyfa&;ESifh ywfoufonfh ,Eå&m;rsm; tygt0if t&Htwm;rsm; ponfwdkY yg0ifonfh EdkifiHom;rsm;\ rlv tcGifhta&;ESifh wm0efrsm;? tcef; 8 wGif &Sdaom tajccHtcGifhta&;rsm;udk yHhydk;jznfhqnf;ay;&ygonf/ zGJYpnf;yHktajccHOya'onf jynfaxmifpk vTwfawmfrS jynfaxmifpk\ rnfonfhtpdwftydkif;rqdk odkYr[kwf wpfckvHk; ESifh oufqdkifonfh udpö&yfrsm;ESifh pyfvsOf;í jynfaxmifpk

5 jynfaxmifpk[kor®wjrefrmEkdifiHawmf\ rnfonfhEdkifiHom;udkrQ vlrsdK;Zmwd? udk;uG,f&m bmom? &mxl;XmeEÅ&? tqifhtwef;,Ofaus;rI? trsdK;om;? trsdK;orD;? qif;&Jcsrf;omwdkYudk taMumif;jyKí cGJjcm;qufqHrIr&Sdap&/ (zGJUpnf;yHktajccHOya'yk'fr 348)


tqifhOya'jyKa&;pm&if;\ azmfjyyg Z,m;wpft& tusOf;axmifrsm;ESifh oufqdkifonfh udpö&yfrsm;udk Oya'jyXmef;ydkifcGifh &Sdapa&;twGuf azmfjyxm;ygonf/

3.3 &mZowfBuD; Oya' ( 1861)

&mZowfBuD;Oya' (1861)onf axmif'Pf? ao'Pf? wpfoufwpfußGef; uJYodkY ESpfBuD; axmif'Pf (tvkyfMurf;vkyf&aom)ESifh omref (axmiftvkyf Murf;ryg)ESifh 'PfaiG &dkufjcif;uJYodkY tcsKyftaESmifrvdktyfonfh jypf'Pfrsm; tygt0if trsKd;rsKd;aom&mZ0wfrIrsm;ESifh ¤if;wdkY\ pD&ifcsufcsrIrsm;udk jyXmef;xm;ygonf/ vkyfief;qdkif&mpnf;rsOf;pnf;urf;rsm;? &mZ0wfrI trI &ifqdkifppfaq;csufrsm;? axmif'PfcsrSwfjcif;ESifh 'PfaiGrsm;udk &mZowf BuD; Oya'wGif xnfhoGif;xm;ygonf/

3.4 &mZ0wfusifhxHk;Oya' ( 1873)

jrefrm&mZ0wfusifhxHk;Oya' wGif tcef; 46 cef; ESifh tydk'f 569 ydk'f yg&SdNyD; w&m;olBuD;rsm;? Oya't&m&Sdrsm; (prosecutors)? &JESifh a&SUaersm;ESifh pyfvsOf;onfh vkyfief;pOfrsm;? jypfrIusL;vGefol? pdwfayghoGyfolrsm;? t&G,f ra&mufao;olrsm; ponfwdkYtm; zrf;qD;xdef;odrf;jcif;? axmifcsjcif;? tmrcHay;jcif;? t,lcH0ifjcif;? vGwfjidrf;csrf;omcGifhay;jcif; wdkYESihf oufqdkif onfh vkyfief;pOfrsm;udk azmfjyxm;ygonf/ ¤wGif jyifqifcsuf jyKvkyfxm;onfh tydk'frsm;\ aemufqufwGJazmfjycsufrsm;vnf; yg0ifyg onf/ þ&mZ0wfusifhxHk;Oya'udk &mZ0wfusifhxHk;Oya'udk jyifqifonfh Oya' (2006) t& jyifqifcJYygonf/

3.5 tusOf;axmifrsm;tufOya'rsm; ( 1894-1920)

tusOf;axmifrsm;tufOya'rsm;wGif tusOf;axmifrsm;tufOya' (tdE´d, tuf 9 ? 1894)? tusOf;om;rsm; tufOya' (tdE´d,tuf 3? 1900)ESifh tusOf;om;rsm;tm; owfrSwfcGJjcm;jcif; tufOya' (tdE´d,tuf 33? 1920) wdkYyg0ifNyD; tusOf;axmifrsm;tm; pDrHtkyfcsKyfonfh pnf;urf;rsm; yg0ifyg onf/ jyKjyifajymif;vJa&; tqdkwifoGif;rIrsm; aqmif&Gufxm;aomfvnf; azmfjyxm;onfh Oya'rsm;onf jrefrmEdkifiHwGif6 oufa&mufvsuf &SdaeqJ yifjzpfygonf/ ,aeYacwfwGif tqdkygOya'rsm;udk jynfaxmifpk vTwfawmfodkY tusOf;axmifOya'rlMurf; (2015) tjzpf wifoGif;xm; aomfvnf; ,ckwdkif twnfjyKjcif; r&Sdao;acs/

3.6 w&m;rusifhxHk;Oya' ( 1908)

6þOya'rlMurf;udk jynfxJa&;0efBuD;XmeodkY wifoGif;xm;NyD; tcef;6cef;ESifh tydkif;62ydkif; yg0ifygonf/ tu,fíþOya'udk wifoGif;twnfjyK&ef jynfaxmifpk Oya' 3 jzifhaqmif&Guf&rnf/ Oya'Murf;onf vuf&SdOya'xufydkrdkaumif;rGef aomfjim;vnf; tm;enf;csufrsm;yg0ifaeao;NyD; jrefrmjynfaxmifpk vTwfawmfwGif vuf&SdaqG;aEG;aeqJjzpfygonf/ EdkifiHwumvGwfjidr;fcsrf;omcGifhrS xkwfa0onfh ]jrefrm-tusOf;om;rsm; tcGifhta&;&&Sda&;}wGif rlBurf;Oya'\ toHk;0ifaom wdk;wufrIwpf&yfudk awGY&ygonf/ tqdkygrlMurf;wGif tydkif; 30-35 uJYodkY tusOf;om;jyifyavmujzifh qufoG,fcGifhESifhywfoufí yg0ifazmfjy xm;ygonf/


tqifhOya'jyKa&;pm&if;\ azmfjyyg Z,m;wpft& tusOf;axmifrsm;ESifh oufqdkifonfh udpö&yfrsm;udk Oya'jyXmef;ydkifcGifh &Sdapa&;twGuf azmfjyxm;ygonf/

3.3 &mZowfBuD; Oya' ( 1861)

&mZowfBuD;Oya' (1861)onf axmif'Pf? ao'Pf? wpfoufwpfußGef; uJYodkY ESpfBuD; axmif'Pf (tvkyfMurf;vkyf&aom)ESifh omref (axmiftvkyf Murf;ryg)ESifh 'PfaiG &dkufjcif;uJYodkY tcsKyftaESmifrvdktyfonfh jypf'Pfrsm; tygt0if trsKd;rsKd;aom&mZ0wfrIrsm;ESifh ¤if;wdkY\ pD&ifcsufcsrIrsm;udk jyXmef;xm;ygonf/ vkyfief;qdkif&mpnf;rsOf;pnf;urf;rsm;? &mZ0wfrI trI &ifqdkifppfaq;csufrsm;? axmif'PfcsrSwfjcif;ESifh 'PfaiGrsm;udk &mZowf BuD; Oya'wGif xnfhoGif;xm;ygonf/

3.4 &mZ0wfusifhxHk;Oya' ( 1873)

jrefrm&mZ0wfusifhxHk;Oya' wGif tcef; 46 cef; ESifh tydk'f 569 ydk'f yg&SdNyD; w&m;olBuD;rsm;? Oya't&m&Sdrsm; (prosecutors)? &JESifh a&SUaersm;ESifh pyfvsOf;onfh vkyfief;pOfrsm;? jypfrIusL;vGefol? pdwfayghoGyfolrsm;? t&G,f ra&mufao;olrsm; ponfwdkYtm; zrf;qD;xdef;odrf;jcif;? axmifcsjcif;? tmrcHay;jcif;? t,lcH0ifjcif;? vGwfjidrf;csrf;omcGifhay;jcif; wdkYESihf oufqdkif onfh vkyfief;pOfrsm;udk azmfjyxm;ygonf/ ¤wGif jyifqifcsuf jyKvkyfxm;onfh tydk'frsm;\ aemufqufwGJazmfjycsufrsm;vnf; yg0ifyg onf/ þ&mZ0wfusifhxHk;Oya'udk &mZ0wfusifhxHk;Oya'udk jyifqifonfh Oya' (2006) t& jyifqifcJYygonf/

3.5 tusOf;axmifrsm;tufOya'rsm; ( 1894-1920)

tusOf;axmifrsm;tufOya'rsm;wGif tusOf;axmifrsm;tufOya' (tdE´d, tuf 9 ? 1894)? tusOf;om;rsm; tufOya' (tdE´d,tuf 3? 1900)ESifh tusOf;om;rsm;tm; owfrSwfcGJjcm;jcif; tufOya' (tdE´d,tuf 33? 1920) wdkYyg0ifNyD; tusOf;axmifrsm;tm; pDrHtkyfcsKyfonfh pnf;urf;rsm; yg0ifyg onf/ jyKjyifajymif;vJa&; tqdkwifoGif;rIrsm; aqmif&Gufxm;aomfvnf; azmfjyxm;onfh Oya'rsm;onf jrefrmEdkifiHwGif6 oufa&mufvsuf &SdaeqJ yifjzpfygonf/ ,aeYacwfwGif tqdkygOya'rsm;udk jynfaxmifpk vTwfawmfodkY tusOf;axmifOya'rlMurf; (2015) tjzpf wifoGif;xm; aomfvnf; ,ckwdkif twnfjyKjcif; r&Sdao;acs/

3.6 w&m;rusifhxHk;Oya' ( 1908)

6þOya'rlMurf;udk jynfxJa&;0efBuD;XmeodkY wifoGif;xm;NyD; tcef;6cef;ESifh tydkif;62ydkif; yg0ifygonf/ tu,fíþOya'udk wifoGif;twnfjyK&ef jynfaxmifpk Oya' 3 jzifhaqmif&Guf&rnf/ Oya'Murf;onf vuf&SdOya'xufydkrdkaumif;rGef aomfjim;vnf; tm;enf;csufrsm;yg0ifaeao;NyD; jrefrmjynfaxmifpk vTwfawmfwGif vuf&SdaqG;aEG;aeqJjzpfygonf/ EdkifiHwumvGwfjidr;fcsrf;omcGifhrS xkwfa0onfh ]jrefrm-tusOf;om;rsm; tcGifhta&;&&Sda&;}wGif rlBurf;Oya'\ toHk;0ifaom wdk;wufrIwpf&yfudk awGY&ygonf/ tqdkygrlMurf;wGif tydkif; 30-35 uJYodkY tusOf;om;jyifyavmujzifh qufoG,fcGifhESifhywfoufí yg0ifazmfjy xm;ygonf/


þOya'wGif w&m;rudpörsm; - Oyrm avsmfaMu;ay;&efysufuGufrI (pmcsKyfpmwrf; azmufzsufrI)ESifh w&m;rrIjzifh csKyfaESmifzrf;qD;rIrsm;ESifh oufqdkifonfh trdefYrsm;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;ESifh enf;Oya'rsm; 49 ck yg0ifygonf/ þOya'onf t&yfom;tusOf;om;rsm;ESifh w&m;rtusOf; axmifrsm;twGuf usifhoHk;&rnfjzpfygonf/ vuf&SdwGif ta&;ygonfh tcsufrSm w&m;rtusOf;axmifrsm;r&Sday/ xdkYaMumifh w&m;rrIjzifh csKyfaESmif zrf;qD;cH&ol rnfolrqkd &mZ0wfrIjzifh csKyfaESmifzrf;qD;cH&olrsm;ESifhtwlwl zrf;qD;xdef;odrf;cH&rnf jzpfygonf/ rMumao;rDumvu ,if;ESifh ywfoufí jyifqifcsuf rsm;pGm jyKvkyfcJYMuNyD; jynfaxmifpk w&m;pD&ifa&;Oya'jzifh tcsKdUw&m;pD&ifydkifcGifhrsm;udk ajymif;vJcJhygonf/

3.7 &JvufpGJ ( 1861-2001) ESifh &J tufOya'rsm; ( 1945)

&JvufpGJwGif twGJav;wGJ &SdNyD; yxrwGJ ( 1861)? 'kwd,wGJ( 1945) ? wwd,wGJ( 2001) ESifh pwkw¦wGJ (2013) wdkY jzpfygonf/ yxrwGJ ESifh pwkw¦wGJudk aygif;í yxrwGJtjzpf rGrf;rHjyifqifxm;ygonf/ tqdkyg twGJrsm;wGif &J0efxrf;rsm;twGuf wm0efrsm;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm; ESifh enf;Oya'rsm; udkazmfjyxm;ygonf/ Oyrm- &Jpcef;&SdtcsKyfcef;rsm; (&JtcsKyf)? ¤if;rS w&m;&Hk;tcsKyfodkY ydkYaqmifjcif;ESifh tusOf;axmifrsm;&Sd xdef;odrf; csKyfaESmifcHxm;&oludk pHkprf;ar;jref;jcif;ESifh ppfaMumjcif;rsm; jyKvkyfjcif; jzpfygonf/ Oya'ESifhenf;Oya'rsm;t& zrf;qD; csKyfaESmifcH&oltaejzifh a&SUae? rdom;pk0ifrsm;ESifh w&m;&Hk;tcsKyfESifh &Jpcef;&Sd tcsKyfcef;rsm; (&JtcsKyf)wdkYwGif awGYqHkjcif;udkvnf; xnfhoGif; azmfjy xm;ygonf/

&JtufOya'rsm;wGif &JtufOya' ( 6/1945) ? &efukef&JtufOya' (tdE´d, tuf ? 3? 1920) wdkY yg0ifygonf/ tqdkyg &JtufOya'rsm;onf pnf;urf;rsm;? taxGaxGvkyfief;pOfrsm;? axmifcszrf;qD;jcif;ESifh zrf;qD; csKyfaESmifxm;jcif;qdkif&m udpö&yfrsm;udk tajccH azmfjyxm; ygonf/

3.8 jrefrmEdkifiHawmf tusOf;axmifvufpGJ (1894)

tusOf;axmifvufpGJ (1894)onf txufyg Oya'ESifh usifhxHk;Oya'rsm;udk vufawGYusifhoHk; a&;ESifh pyfvsOf;í (t&m&Sdrsm;tygt0if) tusOf;axmif 0efxrf;rsm;ESifh tusOf;om;rsm;ESifh oufqdkifonfh qifhyGm;Oya'wpf&yf jzpfygonf/ ¤if;udk tusOf;axmif[k trnfowfrSwf xm;onfh axmif? tusOf;axmif? &Jbufpcef;ESifh wpfOD;csif; oD;oefYxdef;odrf;rIrsm; jzpfonfh tusOf;axmifpepfwpffckvHk;wGif toHk;csygonf/ tcsKdY tydkif;rsm;? Oyrm - w&m;0if wm0efcHrIr&Sdjcif; uJYodkY pnf;rsOf;pnf;urf;tcsKdYESifh a0g[m& pmvHk;rsm;udk vufawGYtoHk;jyKjcif; r&Sdojzifh ¤if;wdkYudk owif;tcsuf tvufay;&ef twGufom[k owfrSwfxm;ygonf/ þvufpGJonf acwfrDOya'pum;&yfrsm; xufpmvSsif a&S;a[mif;t*Fvdyfpmjzifh tusOf;om; onf jyifyavmuESifh awGYqHkrIudk qufpyfazmfjy xm;ygonf/

3.9 w&m;&Hk;vufpGJ (1946)

w&m;&Hk;vufpGJonf w&m;rrIrsm;ESifh &mZ0wfrI (jypfrI)rsm; Mum;emjcif; tay: owday;taMumif;Mum;csufrsm;ESifh trdefYrsm;xkwfjyefjcif;? a&SUaersm;? Oya't&m&Sdrsm;ESifh w&m;olBuD;rsm;\ wm0ef0wå&m;rsm; ponfh w&m;&Hk;


þOya'wGif w&m;rudpörsm; - Oyrm avsmfaMu;ay;&efysufuGufrI (pmcsKyfpmwrf; azmufzsufrI)ESifh w&m;rrIjzifh csKyfaESmifzrf;qD;rIrsm;ESifh oufqdkifonfh trdefYrsm;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;ESifh enf;Oya'rsm; 49 ck yg0ifygonf/ þOya'onf t&yfom;tusOf;om;rsm;ESifh w&m;rtusOf; axmifrsm;twGuf usifhoHk;&rnfjzpfygonf/ vuf&SdwGif ta&;ygonfh tcsufrSm w&m;rtusOf;axmifrsm;r&Sday/ xdkYaMumifh w&m;rrIjzifh csKyfaESmif zrf;qD;cH&ol rnfolrqkd &mZ0wfrIjzifh csKyfaESmifzrf;qD;cH&olrsm;ESifhtwlwl zrf;qD;xdef;odrf;cH&rnf jzpfygonf/ rMumao;rDumvu ,if;ESifh ywfoufí jyifqifcsuf rsm;pGm jyKvkyfcJYMuNyD; jynfaxmifpk w&m;pD&ifa&;Oya'jzifh tcsKdUw&m;pD&ifydkifcGifhrsm;udk ajymif;vJcJhygonf/

3.7 &JvufpGJ ( 1861-2001) ESifh &J tufOya'rsm; ( 1945)

&JvufpGJwGif twGJav;wGJ &SdNyD; yxrwGJ ( 1861)? 'kwd,wGJ( 1945) ? wwd,wGJ( 2001) ESifh pwkw¦wGJ (2013) wdkY jzpfygonf/ yxrwGJ ESifh pwkw¦wGJudk aygif;í yxrwGJtjzpf rGrf;rHjyifqifxm;ygonf/ tqdkyg twGJrsm;wGif &J0efxrf;rsm;twGuf wm0efrsm;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm; ESifh enf;Oya'rsm; udkazmfjyxm;ygonf/ Oyrm- &Jpcef;&SdtcsKyfcef;rsm; (&JtcsKyf)? ¤if;rS w&m;&Hk;tcsKyfodkY ydkYaqmifjcif;ESifh tusOf;axmifrsm;&Sd xdef;odrf; csKyfaESmifcHxm;&oludk pHkprf;ar;jref;jcif;ESifh ppfaMumjcif;rsm; jyKvkyfjcif; jzpfygonf/ Oya'ESifhenf;Oya'rsm;t& zrf;qD; csKyfaESmifcH&oltaejzifh a&SUae? rdom;pk0ifrsm;ESifh w&m;&Hk;tcsKyfESifh &Jpcef;&Sd tcsKyfcef;rsm; (&JtcsKyf)wdkYwGif awGYqHkjcif;udkvnf; xnfhoGif; azmfjy xm;ygonf/

&JtufOya'rsm;wGif &JtufOya' ( 6/1945) ? &efukef&JtufOya' (tdE´d, tuf ? 3? 1920) wdkY yg0ifygonf/ tqdkyg &JtufOya'rsm;onf pnf;urf;rsm;? taxGaxGvkyfief;pOfrsm;? axmifcszrf;qD;jcif;ESifh zrf;qD; csKyfaESmifxm;jcif;qdkif&m udpö&yfrsm;udk tajccH azmfjyxm; ygonf/

3.8 jrefrmEdkifiHawmf tusOf;axmifvufpGJ (1894)

tusOf;axmifvufpGJ (1894)onf txufyg Oya'ESifh usifhxHk;Oya'rsm;udk vufawGYusifhoHk; a&;ESifh pyfvsOf;í (t&m&Sdrsm;tygt0if) tusOf;axmif 0efxrf;rsm;ESifh tusOf;om;rsm;ESifh oufqdkifonfh qifhyGm;Oya'wpf&yf jzpfygonf/ ¤if;udk tusOf;axmif[k trnfowfrSwf xm;onfh axmif? tusOf;axmif? &Jbufpcef;ESifh wpfOD;csif; oD;oefYxdef;odrf;rIrsm; jzpfonfh tusOf;axmifpepfwpffckvHk;wGif toHk;csygonf/ tcsKdY tydkif;rsm;? Oyrm - w&m;0if wm0efcHrIr&Sdjcif; uJYodkY pnf;rsOf;pnf;urf;tcsKdYESifh a0g[m& pmvHk;rsm;udk vufawGYtoHk;jyKjcif; r&Sdojzifh ¤if;wdkYudk owif;tcsuf tvufay;&ef twGufom[k owfrSwfxm;ygonf/ þvufpGJonf acwfrDOya'pum;&yfrsm; xufpmvSsif a&S;a[mif;t*Fvdyfpmjzifh tusOf;om; onf jyifyavmuESifh awGYqHkrIudk qufpyfazmfjy xm;ygonf/

3.9 w&m;&Hk;vufpGJ (1946)

w&m;&Hk;vufpGJonf w&m;rrIrsm;ESifh &mZ0wfrI (jypfrI)rsm; Mum;emjcif; tay: owday;taMumif;Mum;csufrsm;ESifh trdefYrsm;xkwfjyefjcif;? a&SUaersm;? Oya't&m&Sdrsm;ESifh w&m;olBuD;rsm;\ wm0ef0wå&m;rsm; ponfh w&m;&Hk;


vkyfief;pOfrsm;udk azmfjyxm;ygonf/ ¤if;wGif tusOf;axmifrsm;? w&m; pD&ifcsufrsm;? &mZ0wfrIrsm;ESihf jypf'PfcsrSwfrIrsm;udk trsKd;tpm; cGJjcm;xm;ygonf/ 1946? 1957 ESifh 1970 &ufpGJrsm;wGif pdppfwnf;jzwfNyD; jrefrmbmompum;jzifh jyefvnfazmfjyxm;aom rlrsm;vnf; &Sdygonf/

3.10 jypfrIusL;vGefolrsm;twGuf &refxkwfjcif; ESifh uwdcH0efcsufjzifhvTwfjcif; Oya' (1961)

þ tufOya' ( 12? 1961) wGif txl;ojzifh w&m;&Hk;pD&ifcsuf rcsrSwfrDumvESifh jypfrIusL;vGefolESifh tusOf;om;udk vGwfNidrf;cGifhjyK&ef jyifqif csrSwfjcif;wdkYwGif &refxkwfjcif; ESifh uwdcH0efcsufjzifh jyefvTwf jcif;vkyfief;rsm;tm; wm0ef,laqmif&GufrIESifh pyfvsOf;í pnf;rsOf; pnf;urf;rsm; yg0ifygonf/ tqdkygvkyfief;rsm;udk xm;&Sdonfhae&mt& aqmif&Gufygonf/

3.11 uav;oli,fOya' ( 1993)

uav;oli,fOya' ( etz/ 1993) onf tjcm;udpörsm;xJrS vli,f w&m;rSswrIudpö&yfrsm; ? txl;ojzifh zrf;qD;csKyfaESmifcHxm;&onfh uav; oli,frsm;ESihfudkufnDonfh udpö&yfrsm;ESifh yufoufygonf/ tusOf;om;rsm; jyifyavmuESifh awGYqHkrIuJYodkY tusOf;om; tufOya'rsm;onfvnf; þOya'tay:oufa&muf ygonf/ tcef; 12 - &Jpcef;csKyfaESmifrI ESifh uav;oli,fESifh vli,frsm; tusOf;axmiftwGif; apmifha&Smufxdef;odrf;rI tydk'f(5) t& zrf;qD;csKyfaESmifcHxm;&onfh uav;rsm;twGuf ]rdb?

tkyfxdef;ol? aqGrsKd;ESifh todrdwfaqGrsm;jzifh awGYqHkcGifhESifh wnfqJ Oya'rsm;? pnf;rsOf; pnf;urf;rsm;t& azmfjyxm; onfh Oya'yk'frrsm; twdkif; tpm;taomufydkYaqmifcGifh} wdkYudk cGifhjyKxm; ygonf/

3.12 jynfaxmifpkw&m;pD&ifa&;Oya' ( 2010 )

þ jynfaxmifpkw&m;pD&ifa&; Oya' (28 ? atmufwdkbm 2010)wGif w&m;pD&ifa&;? w&m;pD&ifwnfaqmufyHk vkyfief;pOf ESifh w&m;pD&ifydkifcGifhwdkY jzifh ywfoufonfh pkpkaygif; tcef; 7 cef;? yk'fr 74 ck yg0ifygonf/ þOya'wGif w&m;0ifaxmif0ifpmwGYqHkrIrsm;\ oabmw&m;rsm;udk tusOf;om;rsm; jyifyavmujzifhawGYqHkrIESifh pyfvsOf;í yk'fr 67? 68 wdkY wGif azmfjyxm;ygonf/ þtydkif;rsm;onf jynfaxmifpkw&m;olBuD;csKyf? jynfaxmifpk w&m;vTwfawmfcsKyf w&m;olBuD;rsm;? wdkif;a'oBuD; odkYr[kwf jynfe,fw&m;vTwfawmf w&m;olBuD;csKyfESifh w&m;olBuD;rsm;? udk,fydkif tkyfcsKyfcGifh& wdkif;w&m;&Hk;? udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh& a'ow&m;&Hk; w&m;olBuD; rsm;? c&dkifw&m;&Hk;w&m;olBuD;rsm;onf tusOf;axmifrsm;? &Jbufpcef; rsm;ESifh tvkyfpcef;ESifhtcsKyfcef;rsm;udk ¤if;wdkY w&m;pD&ifcsufumvwGif tqdkyg pGyfpGJ ajymqdkcHoltwGuf zrf;qD;csKyfaESmifcH&csdeftwGif; ¤if;wkdY &oifh&xdkufonfh tcGifhta&;rsm; &&Sdap&efESifh jynfaxmifpk? wdkif;a'oBuD; odkYr[kwf jynfe,f? udk,fwdkiftkyfcsKyfcGifh& wdkif;? udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&a'o? c&dkifESifh NrdKYe,frsm;&Sd tusOf;axmifrsm;? &Jbufpcef;rsm;ESifh &Jpcef; tcsKyfcef;rsm;wGif w&m;&Hk;udpörsm; aqmif&GufrI aESmifhaES;MuefYMum jcif;rS umuG,f&eftwGuf tqdkyg w&m;olBuD;csKyfESifh w&m;olBuD;rsm;u ppfaq;Mu&rnf jzpfaMumif; azmfjyxm;ygonf/


vkyfief;pOfrsm;udk azmfjyxm;ygonf/ ¤if;wGif tusOf;axmifrsm;? w&m; pD&ifcsufrsm;? &mZ0wfrIrsm;ESihf jypf'PfcsrSwfrIrsm;udk trsKd;tpm; cGJjcm;xm;ygonf/ 1946? 1957 ESifh 1970 &ufpGJrsm;wGif pdppfwnf;jzwfNyD; jrefrmbmompum;jzifh jyefvnfazmfjyxm;aom rlrsm;vnf; &Sdygonf/

3.10 jypfrIusL;vGefolrsm;twGuf &refxkwfjcif; ESifh uwdcH0efcsufjzifhvTwfjcif; Oya' (1961)

þ tufOya' ( 12? 1961) wGif txl;ojzifh w&m;&Hk;pD&ifcsuf rcsrSwfrDumvESifh jypfrIusL;vGefolESifh tusOf;om;udk vGwfNidrf;cGifhjyK&ef jyifqif csrSwfjcif;wdkYwGif &refxkwfjcif; ESifh uwdcH0efcsufjzifh jyefvTwf jcif;vkyfief;rsm;tm; wm0ef,laqmif&GufrIESifh pyfvsOf;í pnf;rsOf; pnf;urf;rsm; yg0ifygonf/ tqdkygvkyfief;rsm;udk xm;&Sdonfhae&mt& aqmif&Gufygonf/

3.11 uav;oli,fOya' ( 1993)

uav;oli,fOya' ( etz/ 1993) onf tjcm;udpörsm;xJrS vli,f w&m;rSswrIudpö&yfrsm; ? txl;ojzifh zrf;qD;csKyfaESmifcHxm;&onfh uav; oli,frsm;ESihfudkufnDonfh udpö&yfrsm;ESifh yufoufygonf/ tusOf;om;rsm; jyifyavmuESifh awGYqHkrIuJYodkY tusOf;om; tufOya'rsm;onfvnf; þOya'tay:oufa&muf ygonf/ tcef; 12 - &Jpcef;csKyfaESmifrI ESifh uav;oli,fESifh vli,frsm; tusOf;axmiftwGif; apmifha&Smufxdef;odrf;rI tydk'f(5) t& zrf;qD;csKyfaESmifcHxm;&onfh uav;rsm;twGuf ]rdb?

tkyfxdef;ol? aqGrsKd;ESifh todrdwfaqGrsm;jzifh awGYqHkcGifhESifh wnfqJ Oya'rsm;? pnf;rsOf; pnf;urf;rsm;t& azmfjyxm; onfh Oya'yk'frrsm; twdkif; tpm;taomufydkYaqmifcGifh} wdkYudk cGifhjyKxm; ygonf/

3.12 jynfaxmifpkw&m;pD&ifa&;Oya' ( 2010 )

þ jynfaxmifpkw&m;pD&ifa&; Oya' (28 ? atmufwdkbm 2010)wGif w&m;pD&ifa&;? w&m;pD&ifwnfaqmufyHk vkyfief;pOf ESifh w&m;pD&ifydkifcGifhwdkY jzifh ywfoufonfh pkpkaygif; tcef; 7 cef;? yk'fr 74 ck yg0ifygonf/ þOya'wGif w&m;0ifaxmif0ifpmwGYqHkrIrsm;\ oabmw&m;rsm;udk tusOf;om;rsm; jyifyavmujzifhawGYqHkrIESifh pyfvsOf;í yk'fr 67? 68 wdkY wGif azmfjyxm;ygonf/ þtydkif;rsm;onf jynfaxmifpkw&m;olBuD;csKyf? jynfaxmifpk w&m;vTwfawmfcsKyf w&m;olBuD;rsm;? wdkif;a'oBuD; odkYr[kwf jynfe,fw&m;vTwfawmf w&m;olBuD;csKyfESifh w&m;olBuD;rsm;? udk,fydkif tkyfcsKyfcGifh& wdkif;w&m;&Hk;? udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh& a'ow&m;&Hk; w&m;olBuD; rsm;? c&dkifw&m;&Hk;w&m;olBuD;rsm;onf tusOf;axmifrsm;? &Jbufpcef; rsm;ESifh tvkyfpcef;ESifhtcsKyfcef;rsm;udk ¤if;wdkY w&m;pD&ifcsufumvwGif tqdkyg pGyfpGJ ajymqdkcHoltwGuf zrf;qD;csKyfaESmifcH&csdeftwGif; ¤if;wkdY &oifh&xdkufonfh tcGifhta&;rsm; &&Sdap&efESifh jynfaxmifpk? wdkif;a'oBuD; odkYr[kwf jynfe,f? udk,fwdkiftkyfcsKyfcGifh& wdkif;? udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&a'o? c&dkifESifh NrdKYe,frsm;&Sd tusOf;axmifrsm;? &Jbufpcef;rsm;ESifh &Jpcef; tcsKyfcef;rsm;wGif w&m;&Hk;udpörsm; aqmif&GufrI aESmifhaES;MuefYMum jcif;rS umuG,f&eftwGuf tqdkyg w&m;olBuD;csKyfESifh w&m;olBuD;rsm;u ppfaq;Mu&rnf jzpfaMumif; azmfjyxm;ygonf/


3.13 jrefrmEdkifiHtrsKd;om;vlYtcGifhta&;aumfr&SifOya' ( 2014)

þOya'wGif tcef; 8 cef; ESifh tydkif; 70 ydkif; yg0ifygonf/ &nf&G,fcsuf rSm- EdkifiHom;rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk umuG,fapmifha&Smuf&ef? Ukv or*¾uxkwfjyefaom urmÇYvlYtcGifhta&; aMunmpmwrf;udk todtrSwfjyK onfh vlYttzGJYtpnf;jzpfvm&ef? vlYtcGifhta&;rsm;tm; jrSifhwif&efESifh tjynfjynfqdkif&mtzGJJYtpnf;rsm;? a'oqdkif&mtzGJYtpnf;rsm;ESifh oufqdkif &m ykk*¾dKvfrsm;ESifh yl;aygif;aqmif&Guf&efwdkY jzpfygonf/ jrefrmEdkifiHtrsKd;om; vlYtcGifhta&; aumfr&Sifonf tusOf;axmifrsm;odkY oGm;a&mufjcif;ESifh avhvmapmifhMunfhjcif;rsm; jyKvkyf &mwGif vTwfawmf? or®wESifh oufqdkif &m0efBuD;Xmersm;odkY taMumif;Mum;&ygonf/

þudpö&yfrsm;udk tydkif; 43 ESifh 45 txd tusOf;axmif? tusOf;pcef;? tcsKyfcef;ESifh xdef;odrf;apmifha&Smufa&;pcef;rsm;okdY Munfh&Ippfaq;jcif; acgif;pOf atmufwGif azmfjyxm;ygonf/

43/ rnfolrqdk tusOf;axmif tufOya'yk'fr (59)udk usL;vGefí tusOf;axmifwpfckrS tjyifodkY vnf;aumif;? tusOf;axmif wpfck twGif;odkYvnf;aumif; wm;jrpfydwfyifxm;aom ypönf;wpfpHkwpf&mudk xkwfoGif;onfjzpfap xkwf,lonfjzpfap (odkY) wpfenf;enf;jzifh þuJhodkY jyKvkyf&ef BuHpnfBudK;pm;onfjzpfap? xdkYjyif tusOf;axmife,fedrdwf tjyifwGif tusOf;om; wpfOD; wpfa,muftm; xdkwm;jrpfydwfxm;aom ypönf;wpfpHkwpf&mudk ay;onf jzpfap ay;&efBuHpnfBudK;pm;jcif; jyKvkyfonf jzpfap? xdkYjyif rnfonfh tusOf;axmif trIxrf;rqdk tqdkyg Oya'udk usL;vGefí wm;jrpfydwfyifxm;aom ypönf;wpfpHkwpfckudk tusOf;axmifwpf ckrS tjyifodkYaomfvnf;aumif;? tusOf;axmifwpfcktwGif;odkY aomf

vnf;aumif;? oGwfoGif;jcif;? xkwf,ljcif;? tusOf;om;wpfOD;vuf0,f a&muf&Sdapjcif; (odkY) tusOf;axmife,fedrdwf jyifywGif tusOf;om;wpfOD; wpfa,mufxH a&muf&Sdapjcif; jyKvkyfonfudk odvsufESifh wm;qD;jcif;? ta&;,ljcif;? rjyKvkyfonfjzpfap? xdkYtjyif rnfolrqdk tqdkyg Oya'udk usL;vGefí tusOf;om; wpfOD;wpfa,mufESifh urf;vSrf; qufoG,fonf jzpfap? xdkYtjyif txufygOya't& tjypf&Sdaom rnfonfhjypfrIrsdK;udkrqdk tm;ay;ulnDvQif jzpfap w&m;½Hk;awmf\ a&SUarSmufwGif tjypfay;jcif; cH&vQif axmif'Pf (6)vtxd odkYwnf; r[kwf 'PfaiG 200d^txd (odkY)axmif'PfESifh aiG'Pf ESpf&yfpvHk;udk uscH&rnf/

44/ yk'fr (43) yg wm;jrpfcsufrsm;udk usL;vGefu tjypf'Pfrsm;udk wm0efcHt&m&Sdtaejzifh tusOf;axmif\ jyifywGif xif&Sm;aom vljrif uGif;ü t*Fvdyf jrefrm ESpfbmomjzifh a&;om; azmfjyum today;xm;&rnf/

45/ atmufazmfjyyg yk'frcGJrsm;rSm tusOf;om;wdkYESifh ywfoufaom tusOf;axmifjypfrIrsm; jzpfayonf-

(1) tusOf;axmif tufOya' yk'f (59)t& jyKvkyfxm;aom enf;Oya'rsm;wGif azmfjyxm;onfh Oya'pnf;rsOf;rsm;udk od&Sd usL;vGef rvdkufemjcif;?

(2) ½dkufESufxdk;ykwfjcif; (odkY) rw&m;ojzifh tiftm; toHk;jyKjcif;?

(3) olwpfyg;pdwfudk emusifxdcdkufapaom (odkY) ajcmufvSefY aom pum;udk qdkjcif;?


3.13 jrefrmEdkifiHtrsKd;om;vlYtcGifhta&;aumfr&SifOya' ( 2014)

þOya'wGif tcef; 8 cef; ESifh tydkif; 70 ydkif; yg0ifygonf/ &nf&G,fcsuf rSm- EdkifiHom;rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk umuG,fapmifha&Smuf&ef? Ukv or*¾uxkwfjyefaom urmÇYvlYtcGifhta&; aMunmpmwrf;udk todtrSwfjyK onfh vlYttzGJYtpnf;jzpfvm&ef? vlYtcGifhta&;rsm;tm; jrSifhwif&efESifh tjynfjynfqdkif&mtzGJJYtpnf;rsm;? a'oqdkif&mtzGJYtpnf;rsm;ESifh oufqdkif &m ykk*¾dKvfrsm;ESifh yl;aygif;aqmif&Guf&efwdkY jzpfygonf/ jrefrmEdkifiHtrsKd;om; vlYtcGifhta&; aumfr&Sifonf tusOf;axmifrsm;odkY oGm;a&mufjcif;ESifh avhvmapmifhMunfhjcif;rsm; jyKvkyf &mwGif vTwfawmf? or®wESifh oufqdkif &m0efBuD;Xmersm;odkY taMumif;Mum;&ygonf/

þudpö&yfrsm;udk tydkif; 43 ESifh 45 txd tusOf;axmif? tusOf;pcef;? tcsKyfcef;ESifh xdef;odrf;apmifha&Smufa&;pcef;rsm;okdY Munfh&Ippfaq;jcif; acgif;pOf atmufwGif azmfjyxm;ygonf/

43/ rnfolrqdk tusOf;axmif tufOya'yk'fr (59)udk usL;vGefí tusOf;axmifwpfckrS tjyifodkY vnf;aumif;? tusOf;axmif wpfck twGif;odkYvnf;aumif; wm;jrpfydwfyifxm;aom ypönf;wpfpHkwpf&mudk xkwfoGif;onfjzpfap xkwf,lonfjzpfap (odkY) wpfenf;enf;jzifh þuJhodkY jyKvkyf&ef BuHpnfBudK;pm;onfjzpfap? xdkYjyif tusOf;axmife,fedrdwf tjyifwGif tusOf;om; wpfOD; wpfa,muftm; xdkwm;jrpfydwfxm;aom ypönf;wpfpHkwpf&mudk ay;onf jzpfap ay;&efBuHpnfBudK;pm;jcif; jyKvkyfonf jzpfap? xdkYjyif rnfonfh tusOf;axmif trIxrf;rqdk tqdkyg Oya'udk usL;vGefí wm;jrpfydwfyifxm;aom ypönf;wpfpHkwpfckudk tusOf;axmifwpf ckrS tjyifodkYaomfvnf;aumif;? tusOf;axmifwpfcktwGif;odkY aomf

vnf;aumif;? oGwfoGif;jcif;? xkwf,ljcif;? tusOf;om;wpfOD;vuf0,f a&muf&Sdapjcif; (odkY) tusOf;axmife,fedrdwf jyifywGif tusOf;om;wpfOD; wpfa,mufxH a&muf&Sdapjcif; jyKvkyfonfudk odvsufESifh wm;qD;jcif;? ta&;,ljcif;? rjyKvkyfonfjzpfap? xdkYtjyif rnfolrqdk tqdkyg Oya'udk usL;vGefí tusOf;om; wpfOD;wpfa,mufESifh urf;vSrf; qufoG,fonf jzpfap? xdkYtjyif txufygOya't& tjypf&Sdaom rnfonfhjypfrIrsdK;udkrqdk tm;ay;ulnDvQif jzpfap w&m;½Hk;awmf\ a&SUarSmufwGif tjypfay;jcif; cH&vQif axmif'Pf (6)vtxd odkYwnf; r[kwf 'PfaiG 200d^txd (odkY)axmif'PfESifh aiG'Pf ESpf&yfpvHk;udk uscH&rnf/

44/ yk'fr (43) yg wm;jrpfcsufrsm;udk usL;vGefu tjypf'Pfrsm;udk wm0efcHt&m&Sdtaejzifh tusOf;axmif\ jyifywGif xif&Sm;aom vljrif uGif;ü t*Fvdyf jrefrm ESpfbmomjzifh a&;om; azmfjyum today;xm;&rnf/

45/ atmufazmfjyyg yk'frcGJrsm;rSm tusOf;om;wdkYESifh ywfoufaom tusOf;axmifjypfrIrsm; jzpfayonf-

(1) tusOf;axmif tufOya' yk'f (59)t& jyKvkyfxm;aom enf;Oya'rsm;wGif azmfjyxm;onfh Oya'pnf;rsOf;rsm;udk od&Sd usL;vGef rvdkufemjcif;?

(2) ½dkufESufxdk;ykwfjcif; (odkY) rw&m;ojzifh tiftm; toHk;jyKjcif;?

(3) olwpfyg;pdwfudk emusifxdcdkufapaom (odkY) ajcmufvSefY aom pum;udk qdkjcif;?


(4) udk,fusifhw&m;uif;aom? ,kwfrmaom? rzG,fr&m

pnf;urf;rJhaom tjyKtrl rsm;udk jyKrljcif;? (5) tvkyfwpfpHkwpf&mudk rvkyfudkifEkdif&ef rdrdudk,frdrd

xdcdkufemusifapjcif;? (6) tvkyfjyKwf&ef tpOfrjywf jiif;qefjcif;? (7) tmPmydkift&m&Sd\ trdefYr&&SdbJ ajcusif;rsm;? vufxdyf

rsm; wdkufzsufjcif;? jyKjyifjcif;ESifh cRwfxkwfjcif;? (8) tvkyfMurf;ESifh axmif'Pf&&Sdaom tusOf;om;onf

tvkyfü ysufpD;csdKU,Gif; pGm aqmif&Gufjcif;? (9) tvkyfMurf;ESifh axmif'Pf&&Sdaom tusOf;om;onf

tvkyfü ysufpD; csdKU,Gif;pGm aqmif&Gufjcif;? (10) tusOf;axmifypönf;rsm;udk w&m;rJh zsufqD;jcif;? (11) tusOf;om; rSwfwrf;pmtkyfrsm;? pmapmifrsm;wdkYudk

jyKjyifajymif;vJjcif; yGwfzsufjcif;? (12) wm;jrpfydwfyifxm;aom ypönf;wpfpHkwpf&mudk vufcH

jcif;? ydkifqdkifjcif;? (13) rusef;rma,mif aqmifjcif;? (14) tusOf;axmif0efxrf;ESifh ywfoufíaomfvnf;aumif;?

tusOf;om; wpfpHk wpfa,mufESifh ywfoufíaomf vnf;aumif; rw&m;pGyfpGJjcif;?

(15) rD;ab;? a&ab; udpöay:aygufojzifh jzpfap? x<u aomif;usef;&ef BuHpnf ojzifhjzpfap? xGufajy;&ef BuHpnfBudK;pm;ojzifh jzpfap? tusOf;om; wpfpHkwpf a,mufudk aomfvnf;aumif;? tusOf;axmif0efxrf; wpfOD; wpfa,mufudkaomfvnf;aumif;? emusifxdcdkufrI jyKvkyfojzifh jzpfap? jyKvkyf&ef tm;xkwfojzifh jzpfap

rdrdodvQifodjcif; wdkifMum;&ef ysufuGuf jcif;ESifh wdkifMum; &ef jiif;y,fjcif;?

(16) xGufajy;&ef BuHpnfBudK;pm;jcif;? ulnD&ef BudK;pm;jcif;? xGufajy;jcif;ü tultnD ay;jcif;? tjcm; jypfrIwpfpHk wpf&mudk usL;vGef&ef BuHpnf BudK;pm;jcif;?

3.14 jrefrmhvlYtcGifhta&;aumfr&SifvkyfxHk;vkyfenf;rsm; ( 2016)

tqdkyg vkyfxHk;vkyfenf;rsm;wGif tcef; 7 cef;ESifh yk'fr 71 ydkif; yg0ifyg onf/ ta&;BuD;qHk;tydkif;taejzifh aumfr&Siftm; pHkprf;ppfaq;a&;aumfrwD wpf&yf zGJYpnf;cGifh tmPmESif;tyfxm;NyD; tusOf;axmifrsm;? &Jpcef; tcsKyfrsm;ESifh &Jbufpcef;rsm;tm; apmifhMunfhavhvmcGifhjyKxm;ygonf/ aumfrwD&Sifonf tusOf;axmifrsm;? &Jpcef;tcsKyfrsm;? xdef;odrf; apmifha&Smufa&;pcef;rsm;udk apmifhMunfhavhvmNyD;aemuf ta&;,laqmif&Guf ay;yg&ef tpdk;&xHokdY tpD&ifcHpmwifoGif;&ygonf/ yk'fr 41 rS 48 t&? tusOf;axmifrsm;udk apmifhMunfhavhvmaepOf aumfr&Sif\ ppfwrf; aumuf,lcsufudk e,fqifref'Jvm; pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;tay: rlwnf aqmif&Guf&ygonf/

3.15 Oya'qdkif&m taxmuftulay;a&;Oya' ( 2016)

þOya'onf ( 26 ar 2017 wGif jyifqifcJYNyD;) tcef; 14 cef; ESifh ydk'fr 48 ck yg0ifygonf/ txl;ojzifh w&m;&Hk;rsm;? Oya't&m&Sdrsm;? jrefrmEdkifiH &JwyfzGJY ESifh w&m;vdkbufrS tmPmydkifrsm;? a&SYaersm;ESifh a&SYaer[kwfonfh Oya'a&;&m taxmuftulay;olrsm;tMum; qif;&JEGrf;yg;olrsm;?


(4) udk,fusifhw&m;uif;aom? ,kwfrmaom? rzG,fr&m

pnf;urf;rJhaom tjyKtrl rsm;udk jyKrljcif;? (5) tvkyfwpfpHkwpf&mudk rvkyfudkifEkdif&ef rdrdudk,frdrd

xdcdkufemusifapjcif;? (6) tvkyfjyKwf&ef tpOfrjywf jiif;qefjcif;? (7) tmPmydkift&m&Sd\ trdefYr&&SdbJ ajcusif;rsm;? vufxdyf

rsm; wdkufzsufjcif;? jyKjyifjcif;ESifh cRwfxkwfjcif;? (8) tvkyfMurf;ESifh axmif'Pf&&Sdaom tusOf;om;onf

tvkyfü ysufpD;csdKU,Gif; pGm aqmif&Gufjcif;? (9) tvkyfMurf;ESifh axmif'Pf&&Sdaom tusOf;om;onf

tvkyfü ysufpD; csdKU,Gif;pGm aqmif&Gufjcif;? (10) tusOf;axmifypönf;rsm;udk w&m;rJh zsufqD;jcif;? (11) tusOf;om; rSwfwrf;pmtkyfrsm;? pmapmifrsm;wdkYudk

jyKjyifajymif;vJjcif; yGwfzsufjcif;? (12) wm;jrpfydwfyifxm;aom ypönf;wpfpHkwpf&mudk vufcH

jcif;? ydkifqdkifjcif;? (13) rusef;rma,mif aqmifjcif;? (14) tusOf;axmif0efxrf;ESifh ywfoufíaomfvnf;aumif;?

tusOf;om; wpfpHk wpfa,mufESifh ywfoufíaomf vnf;aumif; rw&m;pGyfpGJjcif;?

(15) rD;ab;? a&ab; udpöay:aygufojzifh jzpfap? x<u aomif;usef;&ef BuHpnf ojzifhjzpfap? xGufajy;&ef BuHpnfBudK;pm;ojzifh jzpfap? tusOf;om; wpfpHkwpf a,mufudk aomfvnf;aumif;? tusOf;axmif0efxrf; wpfOD; wpfa,mufudkaomfvnf;aumif;? emusifxdcdkufrI jyKvkyfojzifh jzpfap? jyKvkyf&ef tm;xkwfojzifh jzpfap

rdrdodvQifodjcif; wdkifMum;&ef ysufuGuf jcif;ESifh wdkifMum; &ef jiif;y,fjcif;?

(16) xGufajy;&ef BuHpnfBudK;pm;jcif;? ulnD&ef BudK;pm;jcif;? xGufajy;jcif;ü tultnD ay;jcif;? tjcm; jypfrIwpfpHk wpf&mudk usL;vGef&ef BuHpnf BudK;pm;jcif;?

3.14 jrefrmhvlYtcGifhta&;aumfr&SifvkyfxHk;vkyfenf;rsm; ( 2016)

tqdkyg vkyfxHk;vkyfenf;rsm;wGif tcef; 7 cef;ESifh yk'fr 71 ydkif; yg0ifyg onf/ ta&;BuD;qHk;tydkif;taejzifh aumfr&Siftm; pHkprf;ppfaq;a&;aumfrwD wpf&yf zGJYpnf;cGifh tmPmESif;tyfxm;NyD; tusOf;axmifrsm;? &Jpcef; tcsKyfrsm;ESifh &Jbufpcef;rsm;tm; apmifhMunfhavhvmcGifhjyKxm;ygonf/ aumfrwD&Sifonf tusOf;axmifrsm;? &Jpcef;tcsKyfrsm;? xdef;odrf; apmifha&Smufa&;pcef;rsm;udk apmifhMunfhavhvmNyD;aemuf ta&;,laqmif&Guf ay;yg&ef tpdk;&xHokdY tpD&ifcHpmwifoGif;&ygonf/ yk'fr 41 rS 48 t&? tusOf;axmifrsm;udk apmifhMunfhavhvmaepOf aumfr&Sif\ ppfwrf; aumuf,lcsufudk e,fqifref'Jvm; pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;tay: rlwnf aqmif&Guf&ygonf/

3.15 Oya'qdkif&m taxmuftulay;a&;Oya' ( 2016)

þOya'onf ( 26 ar 2017 wGif jyifqifcJYNyD;) tcef; 14 cef; ESifh ydk'fr 48 ck yg0ifygonf/ txl;ojzifh w&m;&Hk;rsm;? Oya't&m&Sdrsm;? jrefrmEdkifiH &JwyfzGJY ESifh w&m;vdkbufrS tmPmydkifrsm;? a&SYaersm;ESifh a&SYaer[kwfonfh Oya'a&;&m taxmuftulay;olrsm;tMum; qif;&JEGrf;yg;olrsm;?


uav;oli,frsm;? trsKd;orD;rsm;ESifh roefpGrf;yk*¾dKvfponfwdkYtm; tmrcH xkwfay;jcif;? uwdcH0efcsufjzifh vTwfay;jcif; ESifh t,lcH0ifjcif;udpö&yfrsm;udk7 tcrJY axmufyHhay;&ef twGuf yl;aygif;rI vdktyfygonf/ a&SYaersm;ESifh a&SYaer[kwfaom Oya'qdkif&mtaxmuftul ay;olrsm;onf taxmuftul ,lolxHrS vufaqmifrsm; odkYr[kwf tcaMu;aiG? tusKd;tjrwfwpHkw&m vufcH &,ljcif;rjyKvkyf&yg/ yk'fr 3 (i) t& ¤\ &nf&G,fcsufrsm;teuf wpfckrSm jypfrIqdkif&mpHkprf; axmufvSrf;rIESifh pHkprf;ppfaq;rI jyKvkyfpOf umvtwGif; &JtcsKyfESifh tusOf;axmifrsm;ü rvkdvm;tyfaom zrf;qD;csKyfaESmifonfh umvavsmhus ap&efESifh Oya'ESifh rnDaom zrf;qD;csKyfaESmifrIrsm; yaysmufap&ef jzpfygonf/

7 yk'fr 38 - w&m;&Hk;rsm;? Oay't&m&Sdrsm;? jrefrmh&J?tusOf;OD;pD;Xme ESifhw&m;a&; vkyfief;pOf tzJGJYtpnf; rsm;onf Oya'taxmuftuljyKrl &,lvdkonfholtwGuf oufqdkif&m Oya'taxmuftuljyK tzGJYtpnf; rsm;jzifh yl;aygif;aqmif&GufEdkifonf/

tydkif; 4 – jynfwGif;Oya'atmufrS tusOf;om; qufoG,frI tcGifhta&;rsm;

4.1 rdwfquf

þoHk;oyfcsuf tydkif;onf vwfwavmpD&ifcsufcsrSwfcHxm;&onfh tusOf;om;rsm;? usL;vGef0efcHxm;onfhtusOf;om;rsm;? wpfoufwpfußGef; uJYodkY ESpfBuD;jypf'Pf ay;cH&olrsm;? ao'PfcsrSwfcH&onfh tusOf;om; rsm;ESifh oufqdkifonfh axmif0ifpm {nfhawGYcGifh tcGifhta&;rsm;ESifh oufqdkif ygonf/ atmufyg aqG;aEG;csufonf tusOf;om;rsm;taejzifh jyifyavmu jzifh qufoG,f&ef - {nfhawGYjcif;? pmay;pm,lcrsm;? pmtkyfrsm;? owif;pm rsm;? toHvTifhrD'D,mrsm;ESifh tvm;wlpGm rwlnDonfh qufoG,frItrsKd;rsKd; udk azmfjyoGm;ygrnf/

us,fjyefUpGm azmfjy&vSsif {nfhonfESpfrsKd; ESpfpm;&Sdygonf/ Xmeqdkif&m vma&mufawGYqHkrIESifh vlrIa&;{nfhawGYrI jzpfygonf/ Xmeqdkif&m vma&mufawGYqHkolrsm;onf tusOf;axmif vufpGJESifh tjcm;Oya'rsm; jzpfonfh jrefrmEdkifiHtrsKd;om; vlYtcGihfta&;aumfr&SifOya'? jrefrmEdkifiH trsKd;om;vlYtcGifhta&; vkyfxHk;vkyfenf;Oya' ? &JvufpGJESifh jynfaxmifpk w&m;pD&ifa&;Oya' uJYokdY oufqdkif&mOya'rsm;wGif &nfnTef;xm;onfh olrsm; jzpfygonf/ vlrIa&;{nfhawGY olrsm;rSm rdom;pk0ifrsm; (tdrfaxmifpk Z,m;wGif yg0ifNyD; trsKd;om; rSwfyHkwifuwf udkifaqmifxm;olrsm;) yg0ifygonf/


uav;oli,frsm;? trsKd;orD;rsm;ESifh roefpGrf;yk*¾dKvfponfwdkYtm; tmrcH xkwfay;jcif;? uwdcH0efcsufjzifh vTwfay;jcif; ESifh t,lcH0ifjcif;udpö&yfrsm;udk7 tcrJY axmufyHhay;&ef twGuf yl;aygif;rI vdktyfygonf/ a&SYaersm;ESifh a&SYaer[kwfaom Oya'qdkif&mtaxmuftul ay;olrsm;onf taxmuftul ,lolxHrS vufaqmifrsm; odkYr[kwf tcaMu;aiG? tusKd;tjrwfwpHkw&m vufcH &,ljcif;rjyKvkyf&yg/ yk'fr 3 (i) t& ¤\ &nf&G,fcsufrsm;teuf wpfckrSm jypfrIqdkif&mpHkprf; axmufvSrf;rIESifh pHkprf;ppfaq;rI jyKvkyfpOf umvtwGif; &JtcsKyfESifh tusOf;axmifrsm;ü rvkdvm;tyfaom zrf;qD;csKyfaESmifonfh umvavsmhus ap&efESifh Oya'ESifh rnDaom zrf;qD;csKyfaESmifrIrsm; yaysmufap&ef jzpfygonf/

7 yk'fr 38 - w&m;&Hk;rsm;? Oay't&m&Sdrsm;? jrefrmh&J?tusOf;OD;pD;Xme ESifhw&m;a&; vkyfief;pOf tzJGJYtpnf; rsm;onf Oya'taxmuftuljyKrl &,lvdkonfholtwGuf oufqdkif&m Oya'taxmuftuljyK tzGJYtpnf; rsm;jzifh yl;aygif;aqmif&GufEdkifonf/

tydkif; 4 – jynfwGif;Oya'atmufrS tusOf;om; qufoG,frI tcGifhta&;rsm;

4.1 rdwfquf

þoHk;oyfcsuf tydkif;onf vwfwavmpD&ifcsufcsrSwfcHxm;&onfh tusOf;om;rsm;? usL;vGef0efcHxm;onfhtusOf;om;rsm;? wpfoufwpfußGef; uJYodkY ESpfBuD;jypf'Pf ay;cH&olrsm;? ao'PfcsrSwfcH&onfh tusOf;om; rsm;ESifh oufqdkifonfh axmif0ifpm {nfhawGYcGifh tcGifhta&;rsm;ESifh oufqdkif ygonf/ atmufyg aqG;aEG;csufonf tusOf;om;rsm;taejzifh jyifyavmu jzifh qufoG,f&ef - {nfhawGYjcif;? pmay;pm,lcrsm;? pmtkyfrsm;? owif;pm rsm;? toHvTifhrD'D,mrsm;ESifh tvm;wlpGm rwlnDonfh qufoG,frItrsKd;rsKd; udk azmfjyoGm;ygrnf/

us,fjyefUpGm azmfjy&vSsif {nfhonfESpfrsKd; ESpfpm;&Sdygonf/ Xmeqdkif&m vma&mufawGYqHkrIESifh vlrIa&;{nfhawGYrI jzpfygonf/ Xmeqdkif&m vma&mufawGYqHkolrsm;onf tusOf;axmif vufpGJESifh tjcm;Oya'rsm; jzpfonfh jrefrmEdkifiHtrsKd;om; vlYtcGihfta&;aumfr&SifOya'? jrefrmEdkifiH trsKd;om;vlYtcGifhta&; vkyfxHk;vkyfenf;Oya' ? &JvufpGJESifh jynfaxmifpk w&m;pD&ifa&;Oya' uJYokdY oufqdkif&mOya'rsm;wGif &nfnTef;xm;onfh olrsm; jzpfygonf/ vlrIa&;{nfhawGY olrsm;rSm rdom;pk0ifrsm; (tdrfaxmifpk Z,m;wGif yg0ifNyD; trsKd;om; rSwfyHkwifuwf udkifaqmifxm;olrsm;) yg0ifygonf/


4.2 Xmeqdkif&m vma&mufawGYqHkrIrsm;

jrefrmEdkifiHwGif tusOf;axmif {nfhawGYqHkjcif;pepfwGif Xmeqdkif&mrsm; vma&mufawGYqHkjcif; yg0ifygonf/ wpfOD;wpfa,mufcsif;pD awGYqHkydkifcGifh &Sdygonf/ ¤if;wdkYwGif pHkprf;ppfaq;olrsm;? trIppf0efxrf;? w&m;olBuD;rsm;? aumifppf0efudk,fpm;vS,frsm;ESifh vlYtcGifhta&;aumfr&Sif tzGJY0ifrsm; yg0ifygonf/ jrefrmEdkifiH tusOf;axmifrsm;ESifh &Jbufpcef;rsm;wGif azmfjyyg w&m;0ifvma&mufawGYqHkolrsm;tm; (Xmeqdkif&mvma&mufawGYqHkolrsm; tm;) ¤if;wdkY oufqdkif&mpD&ifcsuftwGif;8 tusOf;axmifrsm;ESifh tusOf; pcef;rsm;udk vma&mufEkdif&ef tmPmay;tyfxm;ygonf/

- w&m;olBuD;csKyf - bk&ifcH\ twdkifyifcH 0efBuD;tzGJU0ifrsm; (,ckjynfxJa&;0efBuD;) - &efukefwdkif;a'oBuD;tygt0if jynfe,fESifhwdkif;a'oBuD; - wdkif;rif;BuD; - jynfolYaq;&Hkrsm;rS ñTefMum;a&;rSL;csKyf - jynfolYusef;rma&;qdkif&m ñTefMum;a&;rSL; - jynfolYusef;rma&;qdkif&m vufaxmuf 'g&dkufwm - puf&Sif w&m;olBuD;rsm; - jynfe,fESifhwdkif;w&m;vTwfawmfw&m;olBuD;rsm;ESifh c½dkifw&m;olBuD;rsm;9

8 tusOf;axmifvufpGJ tydkif; 24 9 MNHRC\ tydkif; 3.15 udkMunfh&Iyg

4.3 vlrIa&;{nfhawGYrIrsm; - awGUqHkar;jref;jcif;rsm; ESifh qufoG,f rIrsm;

jrefrmhtusOf;axmifvufpGJonf tusOf;om;rsm;ESifh awGUqHkar;jref;jcif;ESifh qufoG,frIrsm; jyKvkyfjcif;wdkYudk pnfrsOf;rsm;csrSwfxm;ygonf/ ¤if;onf rsm;aomtm;jzifh jyifyavmujzifh qufoG,frIESifh ydkí oufqdkifygonf/ odkY&mwGif ¤if;onf NAdwdoSsudkvdkeDacwfOya'\ tusdK;quftjzpf usef&pfvsuf&SdaeaomaMumifh acwfESifh avsmfnDrI r&Sdawmhay/ Oyrm- qufoG,fa&;wGif tD;ar;vf? pudkufyf? tifwmeuf? zufpf? rdwåLul;puf? w,fvDwkef;10 uJYokdY vSsyfppfenf;ynmr[kwfonfY qufoG,fa&;yHkpHrsm; vdktyfvsuf &dSygonf/

4.3.1 rdom;pk{nfhaxmif0ifpmawGYqHkjcif;

jrefrmEdkifiHwGif rdom;pkonf11 &mZ0wfrI tusOf;om;ESifh w&m;rrI tusOf;om;rsm;? tjcm; zrf;qD;csKyfaESmifcH&olrsm;twGuf jyifyavmuESifh qufoG,f&ef tvGefta&;ygvSygonf/ rsm;aomtm;jzifh pnf;rsOf;

10 ]tele tune toHxkwfvTifhcsuf} udk a&'D,dk? wDAGDrsm;rSxkwfvTifhcsufrsm;udk em;axmif odkYr[kwf Munfh&Ijcif;udk qdkvdkygonf/ wpfa,mufa,muf\ cHpm;csuf odkYr[kwf tajctaewpfckudk xkwfvTifhcsuftaejzifh em;axmif&ef toHxkwfvTifhcsufzGifhjcif;/ 11 rdom;pkqdkonfrSm tcsif;csif;xdrf;jrm;í awmfpyfol? ¤if;wdkY\rdbrsm;uav;rsm;? ,cifu aexdkif awmfpyfcJYolrsm;? tdrfaxmifpkwpfpkwnf; twlwlaexdkifolrsm;? rdbESifhom;orD;? cifyGef;ESifh ZeD;pojzifh? a,bkustrsdK;qufpyfawmfolrsm;udk qdkvdkygonf/ trSefpifppf tdrfaxmifpkZ,m;0if rdom;pkudk qdkvdkygonf/


4.2 Xmeqdkif&m vma&mufawGYqHkrIrsm;

jrefrmEdkifiHwGif tusOf;axmif {nfhawGYqHkjcif;pepfwGif Xmeqdkif&mrsm; vma&mufawGYqHkjcif; yg0ifygonf/ wpfOD;wpfa,mufcsif;pD awGYqHkydkifcGifh &Sdygonf/ ¤if;wdkYwGif pHkprf;ppfaq;olrsm;? trIppf0efxrf;? w&m;olBuD;rsm;? aumifppf0efudk,fpm;vS,frsm;ESifh vlYtcGifhta&;aumfr&Sif tzGJY0ifrsm; yg0ifygonf/ jrefrmEdkifiH tusOf;axmifrsm;ESifh &Jbufpcef;rsm;wGif azmfjyyg w&m;0ifvma&mufawGYqHkolrsm;tm; (Xmeqdkif&mvma&mufawGYqHkolrsm; tm;) ¤if;wdkY oufqdkif&mpD&ifcsuftwGif;8 tusOf;axmifrsm;ESifh tusOf; pcef;rsm;udk vma&mufEkdif&ef tmPmay;tyfxm;ygonf/

- w&m;olBuD;csKyf - bk&ifcH\ twdkifyifcH 0efBuD;tzGJU0ifrsm; (,ckjynfxJa&;0efBuD;) - &efukefwdkif;a'oBuD;tygt0if jynfe,fESifhwdkif;a'oBuD; - wdkif;rif;BuD; - jynfolYaq;&Hkrsm;rS ñTefMum;a&;rSL;csKyf - jynfolYusef;rma&;qdkif&m ñTefMum;a&;rSL; - jynfolYusef;rma&;qdkif&m vufaxmuf 'g&dkufwm - puf&Sif w&m;olBuD;rsm; - jynfe,fESifhwdkif;w&m;vTwfawmfw&m;olBuD;rsm;ESifh c½dkifw&m;olBuD;rsm;9

8 tusOf;axmifvufpGJ tydkif; 24 9 MNHRC\ tydkif; 3.15 udkMunfh&Iyg

4.3 vlrIa&;{nfhawGYrIrsm; - awGUqHkar;jref;jcif;rsm; ESifh qufoG,f rIrsm;

jrefrmhtusOf;axmifvufpGJonf tusOf;om;rsm;ESifh awGUqHkar;jref;jcif;ESifh qufoG,frIrsm; jyKvkyfjcif;wdkYudk pnfrsOf;rsm;csrSwfxm;ygonf/ ¤if;onf rsm;aomtm;jzifh jyifyavmujzifh qufoG,frIESifh ydkí oufqdkifygonf/ odkY&mwGif ¤if;onf NAdwdoSsudkvdkeDacwfOya'\ tusdK;quftjzpf usef&pfvsuf&SdaeaomaMumifh acwfESifh avsmfnDrI r&Sdawmhay/ Oyrm- qufoG,fa&;wGif tD;ar;vf? pudkufyf? tifwmeuf? zufpf? rdwåLul;puf? w,fvDwkef;10 uJYokdY vSsyfppfenf;ynmr[kwfonfY qufoG,fa&;yHkpHrsm; vdktyfvsuf &dSygonf/

4.3.1 rdom;pk{nfhaxmif0ifpmawGYqHkjcif;

jrefrmEdkifiHwGif rdom;pkonf11 &mZ0wfrI tusOf;om;ESifh w&m;rrI tusOf;om;rsm;? tjcm; zrf;qD;csKyfaESmifcH&olrsm;twGuf jyifyavmuESifh qufoG,f&ef tvGefta&;ygvSygonf/ rsm;aomtm;jzifh pnf;rsOf;

10 ]tele tune toHxkwfvTifhcsuf} udk a&'D,dk? wDAGDrsm;rSxkwfvTifhcsufrsm;udk em;axmif odkYr[kwf Munfh&Ijcif;udk qdkvdkygonf/ wpfa,mufa,muf\ cHpm;csuf odkYr[kwf tajctaewpfckudk xkwfvTifhcsuftaejzifh em;axmif&ef toHxkwfvTifhcsufzGifhjcif;/ 11 rdom;pkqdkonfrSm tcsif;csif;xdrf;jrm;í awmfpyfol? ¤if;wdkY\rdbrsm;uav;rsm;? ,cifu aexdkif awmfpyfcJYolrsm;? tdrfaxmifpkwpfpkwnf; twlwlaexdkifolrsm;? rdbESifhom;orD;? cifyGef;ESifh ZeD;pojzifh? a,bkustrsdK;qufpyfawmfolrsm;udk qdkvdkygonf/ trSefpifppf tdrfaxmifpkZ,m;0if rdom;pkudk qdkvdkygonf/


pnf;urf;rsm;t& rdom;pk{nfhaxmif0ifpmawGYjcif;udk wpfvvSsif ESpfBudrf cGifhjyKxm;NyD; tqdkyg axmif0ifpmawGYcsdefwGif txkyftydk;rsm;? tpm; taomufrsm;? t0wftxnfrsm; pojzifh tvm;wlypönf;rsm;udk rdom;pk 0ifrsm;u ,laqmifEkdkifygonf/ tusOf;axmifokdYvnf; ygq,ftxkyf tydk;rsm; ydkYEdkifygonf/ oufqdkif&m pnf;rsOf;pnf;urf;ESifh enf;Oya'rsm;t& axmif0ifpmawGYjcif;onf tMurf;zsOf;oabmjzpfNyD; atmufygyk'frrsm;wGif azmfjyxm;onfhtwdkif; tcsdKUae&mrsm;ESifh tcsdKUtajctaersm;wGif tjynfht0 vGwfvyfrIr&Sday/ enf;Oya'rsm;udk atmufwGif tao;pdwfazmfjyxm; ygonf/

tusOf;axmifvufpGJ\ yk'fr 670 ( 9) t&-

{nfhawGU&eftwGuf avQmufvTmudk axmifyHkpH (6)jzifh jyKvkyf&rnf/ {nfhawGU cGifhudk (2)ywfvQif wpfBudrf cGifhjyKrnf/ {nfhawGY&mwGif tusOf;axmif wm0efcH a&SUarSmufwGif (odkY) þudpötwGuf aqmif&Guf&ef ¤if;rS vTJtyfxm;ol t&m&Sd\ a&SUarSmufwGif awGUqHk&rnfjzpfNyD; udk,fa&;udpöESifh tdrfwGif;a&;rsm;udkom ajymqdk&ef Muyfrwf&rnf/ EdkifiHa&;udpörsm; aqG;aEG;jcif;udk cGifhrjyK&/ omreftm;jzifh (2)OD;xuf rydkap&/ odkYaomf tusOf;axmifwm0efcHonf txl;taMumif; tajctaersm;&Sdonf[k ,lqvQif ¤if;\ udk,fydkifqHk;jzwfcsufjzifh pnf;urf;owfrSwfcsuftm; avsmh ayghay;rnf/ {nfhawGU&mwGif ajymqdkonfh pum;taMumif;t&mrsm;udk trsm;odap&ef ysHUESHY apjcif; jzpfcJhvQif ,if;ysHUESHUrIonf wpfenf;enf;jzifh tusOf;om;\ jyKvkyfrI (odkY) cRif;csefrIaMumifh jzpfonf[k tusOf;axmifwm0efcHrS ,HkMunfEdkif&ef taMumif;&SdvQif ,if;odkY ysHUESHYrIonf

{nfhawGUcGifhudk ½kyfodrf;Ekdif&eftwGuf vHkavmufaom taMumif;jycsuf jzpfonf/

tusOf;axmifvufpGJ\ yk'fr 780 t&-

(1) jypf'PfuscHonfh tusOf;om;opftm; ¤if;\rdwfaqGrsm; (odkY) aqGrsdK;rsm;wdkYESifh awGUqHkjcif; (odkY) qufoG,fjcif;jyKvkyfNyD; t,lcHwifoGif;&eftwGuf pD&if&ef (odkY) tmrcH&&Sd apEkdif&ef twGuf pD&if&efoifhawmfaom cGifhjyKrIay;&rnf/ ¤if;tm; rdw faqG rsm;ESifh awGUqHkjcif; (okdY) pma&;jcif;udk wpfvvQif wpfBudrf (odkY) ESpfBudrf cGifhjyKrnf/ ¤if;\ ypönf;ypö,rsm;tm; BuD;Muyf uGyfuJ&eftwGuf pDpOfaqmif&Guf&ef vdktyfonf[k tusOf;axmif wm0efcHrS xifjrif ,lqvQif rMumcP awGUqHkqufoG,fcGifh jyKrnf/

(2) 'PfaiG raqmifEdkifonfhtwGuf (odkY) &mZ0wfusifhxHk; Oya'tcef;(*)t& cH0efol r&Sdí tusOf;axmifodkY ydkYaqmif&onfh tusOf;om;rsm;tm; 'PfaiGaqmif&eftwGuf pD&ifEkdif&ef cH0efjyKvkyfay;a&; pDpOfEdkif&efwdkYtwGuf &nf&G,fNyD; ¤if;wdkY\ aqGrsdK;rsm; (odkY) rdwfaqGrsm;ESifh qufoG,fjcif; awGUqHkjcif;wdkYudk oifhavsmfaom tcsdefwGif awGUqHkcGifhjyK&rnf/

(3) wpfoufwpfuRef; uscH&onfh tusOf;om;rsm; (odkY) uRef;ydkY&ef pDpOfaeqJ tusOf;om;rsm;tm; jypf'PfcsrSwfpOfu csKyfaESmif xm;&Sdonfh tusOf;axmifrS ajymif;a&TUjcif;rjyKrD aqGrsdK;rsm; (odkY) rdwfaqGrsm;ESifh wpfBudrf (odkY) wpfBudrfxuf ydkí cGifhjyK&rnf/


pnf;urf;rsm;t& rdom;pk{nfhaxmif0ifpmawGYjcif;udk wpfvvSsif ESpfBudrf cGifhjyKxm;NyD; tqdkyg axmif0ifpmawGYcsdefwGif txkyftydk;rsm;? tpm; taomufrsm;? t0wftxnfrsm; pojzifh tvm;wlypönf;rsm;udk rdom;pk 0ifrsm;u ,laqmifEkdkifygonf/ tusOf;axmifokdYvnf; ygq,ftxkyf tydk;rsm; ydkYEdkifygonf/ oufqdkif&m pnf;rsOf;pnf;urf;ESifh enf;Oya'rsm;t& axmif0ifpmawGYjcif;onf tMurf;zsOf;oabmjzpfNyD; atmufygyk'frrsm;wGif azmfjyxm;onfhtwdkif; tcsdKUae&mrsm;ESifh tcsdKUtajctaersm;wGif tjynfht0 vGwfvyfrIr&Sday/ enf;Oya'rsm;udk atmufwGif tao;pdwfazmfjyxm; ygonf/

tusOf;axmifvufpGJ\ yk'fr 670 ( 9) t&-

{nfhawGU&eftwGuf avQmufvTmudk axmifyHkpH (6)jzifh jyKvkyf&rnf/ {nfhawGU cGifhudk (2)ywfvQif wpfBudrf cGifhjyKrnf/ {nfhawGY&mwGif tusOf;axmif wm0efcH a&SUarSmufwGif (odkY) þudpötwGuf aqmif&Guf&ef ¤if;rS vTJtyfxm;ol t&m&Sd\ a&SUarSmufwGif awGUqHk&rnfjzpfNyD; udk,fa&;udpöESifh tdrfwGif;a&;rsm;udkom ajymqdk&ef Muyfrwf&rnf/ EdkifiHa&;udpörsm; aqG;aEG;jcif;udk cGifhrjyK&/ omreftm;jzifh (2)OD;xuf rydkap&/ odkYaomf tusOf;axmifwm0efcHonf txl;taMumif; tajctaersm;&Sdonf[k ,lqvQif ¤if;\ udk,fydkifqHk;jzwfcsufjzifh pnf;urf;owfrSwfcsuftm; avsmh ayghay;rnf/ {nfhawGU&mwGif ajymqdkonfh pum;taMumif;t&mrsm;udk trsm;odap&ef ysHUESHY apjcif; jzpfcJhvQif ,if;ysHUESHUrIonf wpfenf;enf;jzifh tusOf;om;\ jyKvkyfrI (odkY) cRif;csefrIaMumifh jzpfonf[k tusOf;axmifwm0efcHrS ,HkMunfEdkif&ef taMumif;&SdvQif ,if;odkY ysHUESHYrIonf

{nfhawGUcGifhudk ½kyfodrf;Ekdif&eftwGuf vHkavmufaom taMumif;jycsuf jzpfonf/


(1) jypf'PfuscHonfh tusOf;om;opftm; ¤if;\rdwfaqGrsm; (odkY) aqGrsdK;rsm;wdkYESifh awGUqHkjcif; (odkY) qufoG,fjcif;jyKvkyfNyD; t,lcHwifoGif;&eftwGuf pD&if&ef (odkY) tmrcH&&Sd apEkdif&ef twGuf pD&if&efoifhawmfaom cGifhjyKrIay;&rnf/ ¤if;tm; rdw faqG rsm;ESifh awGUqHkjcif; (okdY) pma&;jcif;udk wpfvvQif wpfBudrf (odkY) ESpfBudrf cGifhjyKrnf/ ¤if;\ ypönf;ypö,rsm;tm; BuD;Muyf uGyfuJ&eftwGuf pDpOfaqmif&Guf&ef vdktyfonf[k tusOf;axmif wm0efcHrS xifjrif ,lqvQif rMumcP awGUqHkqufoG,fcGifh jyKrnf/

(2) 'PfaiG raqmifEdkifonfhtwGuf (odkY) &mZ0wfusifhxHk; Oya'tcef;(*)t& cH0efol r&Sdí tusOf;axmifodkY ydkYaqmif&onfh tusOf;om;rsm;tm; 'PfaiGaqmif&eftwGuf pD&ifEkdif&ef cH0efjyKvkyfay;a&; pDpOfEdkif&efwdkYtwGuf &nf&G,fNyD; ¤if;wdkY\ aqGrsdK;rsm; (odkY) rdwfaqGrsm;ESifh qufoG,fjcif; awGUqHkjcif;wdkYudk oifhavsmfaom tcsdefwGif awGUqHkcGifhjyK&rnf/

(3) wpfoufwpfuRef; uscH&onfh tusOf;om;rsm; (odkY) uRef;ydkY&ef pDpOfaeqJ tusOf;om;rsm;tm; jypf'PfcsrSwfpOfu csKyfaESmif xm;&Sdonfh tusOf;axmifrS ajymif;a&TUjcif;rjyKrD aqGrsdK;rsm; (odkY) rdwfaqGrsm;ESifh wpfBudrf (odkY) wpfBudrfxuf ydkí cGifhjyK&rnf/


(4) ao'PfuscH&aom tusOf;om;rsm;tm; ¤if;wdkY\ aqGrsdK;rsm;

rdwfaqGrsm;ESifh a&SUaersm;wdkYtm; awGUqHkcGifhESifh tjcm; qufoG,f cGifhwdkYukd tusOf;axmifwm0efcHrS oifhawmfonf[k ,lqvQif cGifhjyK&rnf/

twdkcsKyftm;jzifh pD tqifhtwef; tusOf;om;rsm;tm; wpfvvQifwpfBudrf awGUqHk ar;jref;jcif;udk cH,lcGifhESifh qufoG,fcGifh ay;&rnf/ odkYaomf vuf&SdtcsdefwGif pD tqifhtwef;tjzpf owfrSwfxm;aom tusOf;om; r&Sdyg/


tapmifhtusOf;om;rsm;ESifh tusOf;om; tvkyfMuyfrsm;tm; ¤if;wdkY\ aqGrsdK; rdwfaqGrsm;ESifh awGUqHkjcif;? pma&;jcif;? vufcHjcif;wdkYudk ESpfvvQifwpfBudrf cGifhjyKrnf/

axmifrª;onf ol\ udk,fydkifqHk;jzwfcsufjzifh awGUqHkar;jref;jcif;rsm; odkYr[kwf pmrsm; ay;ydkYjcif;ESifh vufcH&&Sdjcif;rsm;udk tydk'f 781 wGif jy|mef;xm;onfxuf ydkíwdkawmif;aom Mum;umvrsm;wGif tusOf;om;\ vufrcHEdkifzG,f tjyKtrl&Sdaomfjim; xdkuJhodkYaom vdkufavsmrItwGuf txl; wvnf odkYr[kwf ta&;wMuD;taMumif;jycsuf &Sdaeonf[k qifjcifoHk;oyf rdygu Oyrmtaejzifh xdktusOf;om; tjyif;txefzsm;emcJhvSsif odkYr[kwf aqGrsKd;t&if;tcsm wpfOD; aoqHk;rIjzpfay:cJhvSsif odkYr[kwf rdwfaqGrsm; odkYr[kwf aqGrsKd;rsm; ta0;rSvma&mufvnfywfjyD; awGUqHkar;jref;rIudk jiif;qdkjcif;aMumifh xdkolwdkYtay: tcuftcJ'ku© vGefpGmjzpfapcJhvSsif odkYr[kwf xdktusOf;om;onf axmifrSvGwf&ef &uf eD;uyfvmaejyD;

tvkyftudkif &,lvdkcJhvSsif odkYr[kwf tjcm;vHkavmufaom taMumif;t&m twGuf jzpfvSsif cGifhjyKEdkifonf/ aqGrsKd;wpfOD; aoqHk;jcif;uJhodkY ta&;MuD; aom udpö&yfrsm;udk tusOf;om;wpfOD;\ rdwfaqGrsm;u axmifrª;xHodkY tcsdefra&G; today;taMumif;Mum;EdkifjyD; axmifrª;u oifhavsmfonf[k xifvSsif xdktaMumif;Mum;csuf\ udpö&yftaMumif; today;vdrfhrnf jzpfonf/

tusOf;axmifvufpGJ\ yk'fr 783 t& vdktyfonfh awGUqHk ar;jref;rIrsm;twGuf axmifrª;\ cGifhjyKcsufESifh pyfvsOf;í

(1) tusOf;axmif wm0efcHonf ¤if;\qE´ qHk;jzwfcsuftwdkif; {nfhawGUjcif;rsm; (odkY) pmay;pm,l cGifhjyKcsufrsm;udk tydk'f 781 wGif jyqdkxm;onfxuf wdkawmif;aom umvrsm;jzifh cGifhjyKEdkifonf (odkY) tusOf;om;wGif tusifhazmufjyefrI &Sdae aomfvnf; tusOf;axmifwm0efcHtaejzifh txl; (odkY) ta&;ay: taMumif;udpö &Sdaeí ,if;odkY awGUqHkcGifhjyK&ef vdktyfvQif (Oyrm) tusOf;om;rS vGefpGm emrusef;jzpfjcif; (odkY) eD;pyfaom aqGrsdK;om;csif;xHrS aoqHk;jcif; (odkY) rdwfaqGrsm; aqGrsdK;rsm;rS a0;vHaom t&yfa'orsm;rS vma&muf&NyD; awGYcGifhrjyKygu ¤if;wdkYtwGuf yifyef;qif;&JrI jzpfrnfpdk;&jcif; (odkY) tusOf;om;rS vGwf&ufeD;NyD; tvkyftudkiftwGuf vdktyfjcif; (odkY) tjcm; vHkavmufaom taMumif;rsm;aMumifh jzpfvQif awGUqHkcGifhjyK&rnf/ ta&;wBuD; udpörsm;jzpfaom tusOf;om;rS aqGrsdK;rsm;rS aoqHk;jcif;udk tusOf;om;\ aqGrsdK;rsm;rS tusOf;axmif wm0efcHodkY tcsdefra&G; qufoG,fay;EkdifNyD; ¤if;rS vdktyfonf


(4) ao'PfuscH&aom tusOf;om;rsm;tm; ¤if;wdkY\ aqGrsdK;rsm;

rdwfaqGrsm;ESifh a&SUaersm;wdkYtm; awGUqHkcGifhESifh tjcm; qufoG,f cGifhwdkYukd tusOf;axmifwm0efcHrS oifhawmfonf[k ,lqvQif cGifhjyK&rnf/

twdkcsKyftm;jzifh pD tqifhtwef; tusOf;om;rsm;tm; wpfvvQifwpfBudrf awGUqHk ar;jref;jcif;udk cH,lcGifhESifh qufoG,fcGifh ay;&rnf/ odkYaomf vuf&SdtcsdefwGif pD tqifhtwef;tjzpf owfrSwfxm;aom tusOf;om; r&Sdyg/


tapmifhtusOf;om;rsm;ESifh tusOf;om; tvkyfMuyfrsm;tm; ¤if;wdkY\ aqGrsdK; rdwfaqGrsm;ESifh awGUqHkjcif;? pma&;jcif;? vufcHjcif;wdkYudk ESpfvvQifwpfBudrf cGifhjyKrnf/

axmifrª;onf ol\ udk,fydkifqHk;jzwfcsufjzifh awGUqHkar;jref;jcif;rsm; odkYr[kwf pmrsm; ay;ydkYjcif;ESifh vufcH&&Sdjcif;rsm;udk tydk'f 781 wGif jy|mef;xm;onfxuf ydkíwdkawmif;aom Mum;umvrsm;wGif tusOf;om;\ vufrcHEdkifzG,f tjyKtrl&Sdaomfjim; xdkuJhodkYaom vdkufavsmrItwGuf txl; wvnf odkYr[kwf ta&;wMuD;taMumif;jycsuf &Sdaeonf[k qifjcifoHk;oyf rdygu Oyrmtaejzifh xdktusOf;om; tjyif;txefzsm;emcJhvSsif odkYr[kwf aqGrsKd;t&if;tcsm wpfOD; aoqHk;rIjzpfay:cJhvSsif odkYr[kwf rdwfaqGrsm; odkYr[kwf aqGrsKd;rsm; ta0;rSvma&mufvnfywfjyD; awGUqHkar;jref;rIudk jiif;qdkjcif;aMumifh xdkolwdkYtay: tcuftcJ'ku© vGefpGmjzpfapcJhvSsif odkYr[kwf xdktusOf;om;onf axmifrSvGwf&ef &uf eD;uyfvmaejyD;

tvkyftudkif &,lvdkcJhvSsif odkYr[kwf tjcm;vHkavmufaom taMumif;t&m twGuf jzpfvSsif cGifhjyKEdkifonf/ aqGrsKd;wpfOD; aoqHk;jcif;uJhodkY ta&;MuD; aom udpö&yfrsm;udk tusOf;om;wpfOD;\ rdwfaqGrsm;u axmifrª;xHodkY tcsdefra&G; today;taMumif;Mum;EdkifjyD; axmifrª;u oifhavsmfonf[k xifvSsif xdktaMumif;Mum;csuf\ udpö&yftaMumif; today;vdrfhrnf jzpfonf/

tusOf;axmifvufpGJ\ yk'fr 783 t& vdktyfonfh awGUqHk ar;jref;rIrsm;twGuf axmifrª;\ cGifhjyKcsufESifh pyfvsOf;í

(1) tusOf;axmif wm0efcHonf ¤if;\qE´ qHk;jzwfcsuftwdkif; {nfhawGUjcif;rsm; (odkY) pmay;pm,l cGifhjyKcsufrsm;udk tydk'f 781 wGif jyqdkxm;onfxuf wdkawmif;aom umvrsm;jzifh cGifhjyKEdkifonf (odkY) tusOf;om;wGif tusifhazmufjyefrI &Sdae aomfvnf; tusOf;axmifwm0efcHtaejzifh txl; (odkY) ta&;ay: taMumif;udpö &Sdaeí ,if;odkY awGUqHkcGifhjyK&ef vdktyfvQif (Oyrm) tusOf;om;rS vGefpGm emrusef;jzpfjcif; (odkY) eD;pyfaom aqGrsdK;om;csif;xHrS aoqHk;jcif; (odkY) rdwfaqGrsm; aqGrsdK;rsm;rS a0;vHaom t&yfa'orsm;rS vma&muf&NyD; awGYcGifhrjyKygu ¤if;wdkYtwGuf yifyef;qif;&JrI jzpfrnfpdk;&jcif; (odkY) tusOf;om;rS vGwf&ufeD;NyD; tvkyftudkiftwGuf vdktyfjcif; (odkY) tjcm; vHkavmufaom taMumif;rsm;aMumifh jzpfvQif awGUqHkcGifhjyK&rnf/ ta&;wBuD; udpörsm;jzpfaom tusOf;om;rS aqGrsdK;rsm;rS aoqHk;jcif;udk tusOf;om;\ aqGrsdK;rsm;rS tusOf;axmif wm0efcHodkY tcsdefra&G; qufoG,fay;EkdifNyD; ¤if;rS vdktyfonf


jzpfvQif ,if;qufoG,frI taMumif;udk tusOf;om;tm; today;&rnf/

(2) rnfonfh axmifustusOf;om;udkrQ tusOf;awmifwm0efcH\ pmjzifh a&;om; rSwfwrf;wifxm;&rnfh cGifhjyKcsufr&&SdbJ {nfhawGU jcif; (odkY) pma&;jcif;? pmvufcHjcif; cGifhrjyK/

(3) tusOf;om;jzifh awGUqHk&eftwGuf avQmufxm;jcif;udk pmjzifh jzpfap? tusOf;axmif wm0efcH\ qE´qHk;jzwfcsuftwdkif; aqmif&Guf&rnf/ tusOf;om;rSm {nfhawGU&ef &ydkifcGifhr&Sdol jzpfvQif avQmufxm;oltm; csufcsif; taMumif;Mum; today;&rnf/

4.3.2 tdrfaxmifzuf axmif0ifpmawGUqHkjcif;

tusOf;om;rsm;taeESifh rdom;pkoHa,mZOfcdkifNrJap&efESifh jyefvnf aygif;pnf;rIudk taxmuftul jzpfap&eftwGuf oH0gojyKvdku jyKEdkif ap&eftwGuf tcsdeftwdkif;twm wpfcktxd oD;oefYrjrifuG,f&mwGif ¤if;wdkY\ tdrfaxmifzufrsm;ESifh awGUEdkifaom axmif0ifpm awGYqHkrI rsdK;vnf;&Sdonf/ xdkuJhodkYawGUqHkrIrsdK;udk Oya't& jy|mef;rxm;aomfvnf; EdkifiHtwGif;&Sd tvkyfpcef;rsm;wGif usifhoHk;vsuf&Sdonf/ tusOf;om;rsm; taeESifh ¤if;wdkY\ tdrfaxmifzufESifh wpfvvSsif 3&uf ntdyfnae twlaecGifhjyKxm;onf/ odkYaomfvnf; xdktcsufonf trsdK;om; tusOf;om;rsm;udkom ay;jcif;jzpfNyD; trsdK;orD; tusOf;olrsm;udk ay;jcif;rsdK; r&Sdoavmuf&Sm;um LGBT tusOf;om;rsm;twGufrl vHk;0r&SdaomaMumifh cGJjcm;qufqHrI wpfckuJhokdY jzpfaeonf/

4.4 owfrSwfMumcsdefem&Drsm;ESifh tBudrfta&twGuf

yHkrSeftm;jzifh atmufyg MumcsdefESifh tcsdefZ,m;wdkYtwdkif;jzpfonf/ (1) tenf;qHk; wpfywfvSsif wpfBudrf (2) pae? we*FaEG awGUqHkcGifh (3) wpfcg awGUqHkvSsif tenf;qHk; em&D0ufawGUqHkcGifh/ aemufqHk;wGif jrefrmh tusOf;axmifvufpGJ\ tcef; 9 wGif awGUqHkEdkifaom tcsdefwdkYudk twdtus azmfjyxm;ygonf/

Oyrmtm;jzifh ao'Pfus tusOf;om;rsm;? axmifajymif;&eftwGuf trdefYusolrsm;? &ref,lxm;aom tusOf;om;rsm;ESifh w&m;rrI tusOf; om;rsm;ESifh jypfrIxif&Sm;aMumif; pD&ifcsufcsrSwfxm;jcif; cHxm;aom t&m&Sdrsm;taeESifh ESpfvvSsifwpfBudrf axmif0ifpmawGUEdkifonf/ pnf;rsOf; pnf;urf;t& axmif0ifpmawGUqHkcsdefonf rdepf 20 jzpfaomfvnf; tusOf;axmift&m&SdtaeESifh rdepf 30ESifhtxufodkY wdk;jrSifhay;Edkifonf/ tusOf;axmifwGif; vltvGeftrif;rsm;jym;aeaom tajctaersdK;rSty tusOf;om;rsm;ESifh zrf;qD;xdef;odrf;xm;jcif; cH&olrsm;twGuf axmif0ifpm awGUEdkifaom &ufrsm;rSm wevFmaeYrS paeaeYtwGif;jzpfonf/ tvkyf pcef;rsm;wGif ¤if;wdkYtm; ZeD;r,m;wdkYESifh wpfvvSsif oHk;BudrfaecGifh jyKxm;onf/

tusOf;axmifvufpGJ\ yk'fr 784(1) t&-

{nfhawGU&ef cGifhjyKxm;onfhaeYrsm;ESifh tcsdefrsm;udk tusOf;axmifwm0efcHrS owfrSwf&rnf/ tusOf;axmifwm0efcHrS txl;cGifhjyKcsuf r&&SdbJ rnfonfh {nfhawGUjcif;udkrQ tjcm;tcsdefwGif cGifhrjyK&/


jzpfvQif ,if;qufoG,frI taMumif;udk tusOf;om;tm; today;&rnf/

(2) rnfonfh axmifustusOf;om;udkrQ tusOf;awmifwm0efcH\ pmjzifh a&;om; rSwfwrf;wifxm;&rnfh cGifhjyKcsufr&&SdbJ {nfhawGU jcif; (odkY) pma&;jcif;? pmvufcHjcif; cGifhrjyK/

(3) tusOf;om;jzifh awGUqHk&eftwGuf avQmufxm;jcif;udk pmjzifh jzpfap? tusOf;axmif wm0efcH\ qE´qHk;jzwfcsuftwdkif; aqmif&Guf&rnf/ tusOf;om;rSm {nfhawGU&ef &ydkifcGifhr&Sdol jzpfvQif avQmufxm;oltm; csufcsif; taMumif;Mum; today;&rnf/

4.3.2 tdrfaxmifzuf axmif0ifpmawGUqHkjcif;

tusOf;om;rsm;taeESifh rdom;pkoHa,mZOfcdkifNrJap&efESifh jyefvnf aygif;pnf;rIudk taxmuftul jzpfap&eftwGuf oH0gojyKvdku jyKEdkif ap&eftwGuf tcsdeftwdkif;twm wpfcktxd oD;oefYrjrifuG,f&mwGif ¤if;wdkY\ tdrfaxmifzufrsm;ESifh awGUEdkifaom axmif0ifpm awGYqHkrI rsdK;vnf;&Sdonf/ xdkuJhodkYawGUqHkrIrsdK;udk Oya't& jy|mef;rxm;aomfvnf; EdkifiHtwGif;&Sd tvkyfpcef;rsm;wGif usifhoHk;vsuf&Sdonf/ tusOf;om;rsm; taeESifh ¤if;wdkY\ tdrfaxmifzufESifh wpfvvSsif 3&uf ntdyfnae twlaecGifhjyKxm;onf/ odkYaomfvnf; xdktcsufonf trsdK;om; tusOf;om;rsm;udkom ay;jcif;jzpfNyD; trsdK;orD; tusOf;olrsm;udk ay;jcif;rsdK; r&Sdoavmuf&Sm;um LGBT tusOf;om;rsm;twGufrl vHk;0r&SdaomaMumifh cGJjcm;qufqHrI wpfckuJhokdY jzpfaeonf/

4.4 owfrSwfMumcsdefem&Drsm;ESifh tBudrfta&twGuf

yHkrSeftm;jzifh atmufyg MumcsdefESifh tcsdefZ,m;wdkYtwdkif;jzpfonf/ (1) tenf;qHk; wpfywfvSsif wpfBudrf (2) pae? we*FaEG awGUqHkcGifh (3) wpfcg awGUqHkvSsif tenf;qHk; em&D0ufawGUqHkcGifh/ aemufqHk;wGif jrefrmh tusOf;axmifvufpGJ\ tcef; 9 wGif awGUqHkEdkifaom tcsdefwdkYudk twdtus azmfjyxm;ygonf/

Oyrmtm;jzifh ao'Pfus tusOf;om;rsm;? axmifajymif;&eftwGuf trdefYusolrsm;? &ref,lxm;aom tusOf;om;rsm;ESifh w&m;rrI tusOf; om;rsm;ESifh jypfrIxif&Sm;aMumif; pD&ifcsufcsrSwfxm;jcif; cHxm;aom t&m&Sdrsm;taeESifh ESpfvvSsifwpfBudrf axmif0ifpmawGUEdkifonf/ pnf;rsOf; pnf;urf;t& axmif0ifpmawGUqHkcsdefonf rdepf 20 jzpfaomfvnf; tusOf;axmift&m&SdtaeESifh rdepf 30ESifhtxufodkY wdk;jrSifhay;Edkifonf/ tusOf;axmifwGif; vltvGeftrif;rsm;jym;aeaom tajctaersdK;rSty tusOf;om;rsm;ESifh zrf;qD;xdef;odrf;xm;jcif; cH&olrsm;twGuf axmif0ifpm awGUEdkifaom &ufrsm;rSm wevFmaeYrS paeaeYtwGif;jzpfonf/ tvkyf pcef;rsm;wGif ¤if;wdkYtm; ZeD;r,m;wdkYESifh wpfvvSsif oHk;BudrfaecGifh jyKxm;onf/


{nfhawGU&ef cGifhjyKxm;onfhaeYrsm;ESifh tcsdefrsm;udk tusOf;axmifwm0efcHrS owfrSwf&rnf/ tusOf;axmifwm0efcHrS txl;cGifhjyKcsuf r&&SdbJ rnfonfh {nfhawGUjcif;udkrQ tjcm;tcsdefwGif cGifhrjyK&/


tusOf;om;rsm;tm; {nfhawGUEkdif&ef tcsdefem&D pm&if; aMunmcsufudk tusOf;axmif\ jyifywGif pdkufxlxm;&rnf/


omreftm;jzifh {nfhawGUjcif;twGuf cGifhjyKcsdeftm; rdepf 20 xuf rausmf vGefap&/ odkYaomf tusOf;axmif wm0efcH\ qE´qHk;jzwfcsufjzifh wdk;jr§ifhcGifhjyKEkdifonf/


jypf'Pfus tusOf;om;rsm;ESifh jypf'PfruscH&ao;aom tusOf;om;rsm;tm; {nfhrawGUrDESifh {nfhawGUNyD;aemuf aocsmpGm &SmazG ppfaq;&rnf/

4.5 vdktyfaom taxmuftyHhrsm; csrSwfay;rI


{nfhawGU&ef ae&mudk þudpötwGuf xm;&Sdaom tusOf;axmif\ tpdwftydkif;wpfckwGif jzpfap&rnf/ wwfEkdifvQif wHcg;rBuD;\ teD;wGif jzpf&rnf/ odkYaomf trsdK;orD;tusOf;om; rsm;ESifh {nfhawGU&efae&mudk &EdkifvQif trsdK;orD;tusOf;axmiftwGif;ü jzpfap&rnf/ xdkYtjyif tusOf;om;rSm vGefpGm remrusef;jzpfaevQif axmifaq;½HkwGif;ü {nfhawGU&ef tusOf;axmif wm0efcHrS cGifhjyKEdkifonf/ ao'PfuscH&rnfh tusOf;om;rSm

{nfhawGUjcif;udk ¤if;\ wdkuftwGif; jyKvkyf&rnf/ xdkYtjyif tusOf;axmif wm0efcHonf txl;taMumif; udpörsm;t& pmjzifh a&;om;rSwfxm;NyD;aemuf {nfhawGUjcif;udk tusOf;axmif\ rnfonfhae&mürqdk cGifhjyK Ekdifonf/

4.6 jyifyESifh xdawGUqufqHrIudk uefUowfjcif;


axmifrSL;BuD;onf tjyifbkwfodkYoGm;a&muf tvkyfvkyfaeol tusOf;om; rsm;\ yHkyef;oP²mef ESifh rnfolrnf0gjzpfonfudk od&Sd&ef wm0ef&Sdonf/ xdkYtjyif wm0efus 0efxrf;rsm;\ pm&if; tao;pdwfudk azmfjyxm;&Sd&rnf/ axmifrSL;BuD;onf ,if;pm&if;rSaeí axmifwGif;odkY 0ifol? xGufol tusOf;om;rsm;\ trnfpm&if;udk ppfaq;&rnf/


wHcg;rSL;onf tusOf;axmifwGif;odkY 0if&ef (odkY) xGuf&eftwGuf tajc taeudkvdkufí-

(u) &mxl;tavsmufESifh &yfrd&yfz {nfhonfawmfrsm;? &JwyfzGJU0ifrsm;? jynfolYvkyfief;Xme t&m&Sdrsm;?

(c) wm0efxrf;aqmif&efvmaom wm0efcsdefNyD;qHk;í xgufaom tusOf;axmif trIxrf;rsm;?


tusOf;om;rsm;tm; {nfhawGUEkdif&ef tcsdefem&D pm&if; aMunmcsufudk tusOf;axmif\ jyifywGif pdkufxlxm;&rnf/


omreftm;jzifh {nfhawGUjcif;twGuf cGifhjyKcsdeftm; rdepf 20 xuf rausmf vGefap&/ odkYaomf tusOf;axmif wm0efcH\ qE´qHk;jzwfcsufjzifh wdk;jr§ifhcGifhjyKEkdifonf/


jypf'Pfus tusOf;om;rsm;ESifh jypf'PfruscH&ao;aom tusOf;om;rsm;tm; {nfhrawGUrDESifh {nfhawGUNyD;aemuf aocsmpGm &SmazG ppfaq;&rnf/

4.5 vdktyfaom taxmuftyHhrsm; csrSwfay;rI


{nfhawGU&ef ae&mudk þudpötwGuf xm;&Sdaom tusOf;axmif\ tpdwftydkif;wpfckwGif jzpfap&rnf/ wwfEkdifvQif wHcg;rBuD;\ teD;wGif jzpf&rnf/ odkYaomf trsdK;orD;tusOf;om; rsm;ESifh {nfhawGU&efae&mudk &EdkifvQif trsdK;orD;tusOf;axmiftwGif;ü jzpfap&rnf/ xdkYtjyif tusOf;om;rSm vGefpGm remrusef;jzpfaevQif axmifaq;½HkwGif;ü {nfhawGU&ef tusOf;axmif wm0efcHrS cGifhjyKEdkifonf/ ao'PfuscH&rnfh tusOf;om;rSm

{nfhawGUjcif;udk ¤if;\ wdkuftwGif; jyKvkyf&rnf/ xdkYtjyif tusOf;axmif wm0efcHonf txl;taMumif; udpörsm;t& pmjzifh a&;om;rSwfxm;NyD;aemuf {nfhawGUjcif;udk tusOf;axmif\ rnfonfhae&mürqdk cGifhjyK Ekdifonf/

4.6 jyifyESifh xdawGUqufqHrIudk uefUowfjcif;


axmifrSL;BuD;onf tjyifbkwfodkYoGm;a&muf tvkyfvkyfaeol tusOf;om; rsm;\ yHkyef;oP²mef ESifh rnfolrnf0gjzpfonfudk od&Sd&ef wm0ef&Sdonf/ xdkYtjyif wm0efus 0efxrf;rsm;\ pm&if; tao;pdwfudk azmfjyxm;&Sd&rnf/ axmifrSL;BuD;onf ,if;pm&if;rSaeí axmifwGif;odkY 0ifol? xGufol tusOf;om;rsm;\ trnfpm&if;udk ppfaq;&rnf/


wHcg;rSL;onf tusOf;axmifwGif;odkY 0if&ef (odkY) xGuf&eftwGuf tajc taeudkvdkufí-

(u) &mxl;tavsmufESifh &yfrd&yfz {nfhonfawmfrsm;? &JwyfzGJU0ifrsm;? jynfolYvkyfief;Xme t&m&Sdrsm;?

(c) wm0efxrf;aqmif&efvmaom wm0efcsdefNyD;qHk;í xgufaom tusOf;axmif trIxrf;rsm;?


(*) 0ifxGufcGifhjyKaMumif; w&m;0if todtrSwfjyKxm;onfh

tusOf;om;rsm;udk 0ifxGufcGifh jyK&rnf?


txuftydk'f (1)wGif azmfjyxm;olrsm;rSvGJí axmifwGif;odkY tusOf;axmif wm0efcH\ a&;om;xm;aom cGifhjyKcsuf (odkY) tusOf;axmif wm0efcHESifh twl 0ifa&mufolrSvGJvQif tusOf;axmifwGif;odkY 0ifcGifhrjyK&/


0ifcGifh&&Sdaom &mxl;tavsmufESifh &yfrd&yfz {nfhonfawmfrsm;\ trnf pm&if;udk wHcg;aygufBuD;rsm; tMum;wGif t*FvdyfbmomESifh jrefrmbmom wdkY a&;om;csdwfqGJ xm;&rnf/


&mxl;tavsmufESifh &yfrd&yfz {nfhonfawmfrsm;tm; tusOf;axmif wm0efcH\ cGifhjyKtrdefYjzifh vma&mufaom tjcm;{nfhonf? av;pm;xdkuf aom *kPfoa&&Sd ukefonfBuD;rsm; (odkY) wm0efjzifh vma&mufaom tjcm;Xmersm;rS t&m&SdBuD;i,frsm;? a&G;cs,fwyfom;ESifh ¤if;tqifhxuf jrifhaom tusOf;axmif t&m&Sdrsm;tm; omreftm;jzifh &SmazG ppfaq;jcif;rS uif;vGwfcGifh jyKonf/


tu,fí omrmeftm;jzifh &SmazGppfaq;jcif;rjyK&ef uif;vGwfcGifh&&Sdaom vlrsm;xHrS wpfOD;OD;u wm;jrpfydwfyifxm;aom ypönf;wpfpHkwpf&mudk oGif;? xkwf,lonf[k ouFmruif; jzpf&ef taMumif;cdkifvHkvQif ¤if;vltm; wHcg;rsm;twGif; ac:xm;NyD; axmifrSL;BuD;xHodkY owif;ydkY taMumif;Mum; &rnf/ axmifrSL;BuD;onf vdktyfvQif udk,fwdkif &SmazGjcif; jyKvkyf&rnf/


trsdK;orD;rsm;tm; trsdK;om;rsm;\ jrifuGif;tuG,fwGif trsdK;orD;0efxrf; rsm;jzifhom oD;jcm; &SmazGppfaq;jcif; jyKvkyf&rnf/


wpfcgwpf&HESifh tenf;qHk; wpfywfvQif wpfBudrfus rarQmfvifhaom tcsdefrsm;wGif omreftm;jzifh &SmazGjcif;cH&onfrS uif;vGwfcGifh&olrsm;? ¤if;xuf tqifhedrfhaom tusOf;axmif t&m&Sdrsm;? 0efxrf;rsm;tm; tusOf; axmifrS txGuf (odkY) t0if (odkY) axmiftwGif; &SdaepOf &SmazG ppfaq;EdkifcGifh &Sdonf/ ,if;odkY aqmif&GufaMumif;udk ¤if;\ tpD&ifcHpmtm; pmtkyfwGif jzpfay:onfh &v'f tajzESifhwuG a&;oGif; rSwfom;xm;&rnf/


(*) 0ifxGufcGifhjyKaMumif; w&m;0if todtrSwfjyKxm;onfh

tusOf;om;rsm;udk 0ifxGufcGifh jyK&rnf?


txuftydk'f (1)wGif azmfjyxm;olrsm;rSvGJí axmifwGif;odkY tusOf;axmif wm0efcH\ a&;om;xm;aom cGifhjyKcsuf (odkY) tusOf;axmif wm0efcHESifh twl 0ifa&mufolrSvGJvQif tusOf;axmifwGif;odkY 0ifcGifhrjyK&/


0ifcGifh&&Sdaom &mxl;tavsmufESifh &yfrd&yfz {nfhonfawmfrsm;\ trnf pm&if;udk wHcg;aygufBuD;rsm; tMum;wGif t*FvdyfbmomESifh jrefrmbmom wdkY a&;om;csdwfqGJ xm;&rnf/


&mxl;tavsmufESifh &yfrd&yfz {nfhonfawmfrsm;tm; tusOf;axmif wm0efcH\ cGifhjyKtrdefYjzifh vma&mufaom tjcm;{nfhonf? av;pm;xdkuf aom *kPfoa&&Sd ukefonfBuD;rsm; (odkY) wm0efjzifh vma&mufaom tjcm;Xmersm;rS t&m&SdBuD;i,frsm;? a&G;cs,fwyfom;ESifh ¤if;tqifhxuf jrifhaom tusOf;axmif t&m&Sdrsm;tm; omreftm;jzifh &SmazG ppfaq;jcif;rS uif;vGwfcGifh jyKonf/


tu,fí omrmeftm;jzifh &SmazGppfaq;jcif;rjyK&ef uif;vGwfcGifh&&Sdaom vlrsm;xHrS wpfOD;OD;u wm;jrpfydwfyifxm;aom ypönf;wpfpHkwpf&mudk oGif;? xkwf,lonf[k ouFmruif; jzpf&ef taMumif;cdkifvHkvQif ¤if;vltm; wHcg;rsm;twGif; ac:xm;NyD; axmifrSL;BuD;xHodkY owif;ydkY taMumif;Mum; &rnf/ axmifrSL;BuD;onf vdktyfvQif udk,fwdkif &SmazGjcif; jyKvkyf&rnf/


trsdK;orD;rsm;tm; trsdK;om;rsm;\ jrifuGif;tuG,fwGif trsdK;orD;0efxrf; rsm;jzifhom oD;jcm; &SmazGppfaq;jcif; jyKvkyf&rnf/


wpfcgwpf&HESifh tenf;qHk; wpfywfvQif wpfBudrfus rarQmfvifhaom tcsdefrsm;wGif omreftm;jzifh &SmazGjcif;cH&onfrS uif;vGwfcGifh&olrsm;? ¤if;xuf tqifhedrfhaom tusOf;axmif t&m&Sdrsm;? 0efxrf;rsm;tm; tusOf; axmifrS txGuf (odkY) t0if (odkY) axmiftwGif; &SdaepOf &SmazG ppfaq;EdkifcGifh &Sdonf/ ,if;odkY aqmif&GufaMumif;udk ¤if;\ tpD&ifcHpmtm; pmtkyfwGif jzpfay:onfh &v'f tajzESifhwuG a&;oGif; rSwfom;xm;&rnf/



ta&G;cs,fcH t&m&Sdrsm;? wyfom;rsm;ESifh txuft&m&Sdrsm;tm; axmifrSL;BuD; rSom &SmazG ppfaq;jcif; jyKvkyf&rnf/ &SmazGppfaq;rIudk wwfEdkifoa&GU oD;oefY odkodkodyfodyf jyKvkyf&rnf/


axmif0efxrf; (odkY) tusOf;om;rSvGJvQif rnfolrqdk &SmazGjcif;udk jiif;qef vQif (odkY) ¤if;\ vuf0,fü&Sdaom vTJajymif;ay;Edkifonfh ypönf; wpfpHkwpf&mudk wHcg;rSL;\ vuf0,fodkY acwå ay;tyfxm;cJhvQif awmif;qdk onfudk jiif;qefvQif ¤if;tm; 0ifcGifhrjyKbJ xm;&SdEdkifonf/

tusOf;axmifvufpGJ\ yk'fr 41(1) t&

axmifpnf;urf;xdef;odrf;a&;rª;taeESifh tusOf;om;wpfOD;tm; vma&muf awGUqHkaom rnfoludkrqdk emrnfESifh vdyfpmar;jref;aumif; ar;jref;rnf jzpfNyD; pnf;urf; xdef;odrf;a&;rª; taeESifh oHo,jzpfzG,f wpfckcktm; awGU&Sdygu rnfonfh {nfhonfudkrqdk &SmazGrnf odkYr[kwf &SmazGaprnf jzpfonf/ odkYaomfvnf; rnfonfhtusOf;om;a&SUrqdk tjcm;{nfonf wpfOD;wpfa,muf a&SUwGifrqdk &SmazGjcif;rvkyfyg/ (2) rnfonfh {nfhonfrqdk &SmazGcGifh ray;ygu pnf;urf;xdef;odrf;a&;rª;rS 0ifcGifhrjyKbJ jiif;qefEdkifNyD; xdkazmfjyyg tcsuftvuf rsm;ESifhtnD vkyfaqmifaom tqifhrsm;onf EdkifiHawmfor®wrS nTefMum;Edkifaom rSwfwrf;xJwGif xnfhoGif;xm;&rnf/

oufqdkif&mt&m&SdrS pmrsm;udk zwf&rnf? NyD;aemuf xdkpmrsm;udk tusOf;om;tm;ay;&rnf odkYr[kwf tusOf;om;rS vdyfrlaomol (Oyrm- rdom;pk0if) odkY ay;oifhray;oifhudk qHk;jzwfNyD;aemuf rnfonfh tajctaewGifrqdk pmrsm;tm;vHk;udk rSwfwrf;wifxm;&rnf/ tusOf;om;rS ydkYonfhpmjzpfap? tusOf;om;xH ydkYonfhpmjzpfap tusOf;axmif vufpGJ\ yk'fr 62 twdkif;jzpf&rnfjzpfNyD;? xdkyk'frrS zGifhqdkonfrSm-

tusOf;om;odkY odkYr[kwf tusOf;om;rS a&;aom pmwdkif;tm; zwf&rnf odkYr[kwf wpfOD;OD;tm; zwfcdkif;um pmtm;vHk;tm; xdkol\ emrnf twdkaumufpmvHk;jzifh rSwfxm;&rnf/ tusOf;om;xHodkU qufoG,fonfh odkYr[kwf tusOf;om;xHwGif&Sdaeonfh pmrsm;xJwGif yg0ifaom taMumif; t&mrsm;udk aocsmpGm pOf;pm;qHk;jzwfNyD; rSwfwrf;pmtkyfxJwGif pm&if;oGif;&rnf/


pmrsm; - omrmeftm;jzifh &ufowåywf (2)ywfvQif wpfBudrf ¤if;wdkYonf pma&;om; ay;ydkYcGifhESifh vufcHydkifcGifh &&Sdrnf/ ta&;BuD;udpö&yfrsm;wGif (Oyrm) rdom;pkwGif;ü aoqHk;rI (odkY) jyif;xefpGm emrusefrIjzpfaevQif tusOf;axmifwm0efcH\ oabmwl qHk;jzwfcsuffjzifh pnf;urf;csufrsm;tm; avsmhayghay;Ekdifrnf/ pmrsm;tm;vHk;wGif udk,fa&;udk,fwm udpö&yf oufoufom yg0ifap&rnf/ tusOf;axmif tkyfcsKyfa&;ESifh tusOf;om; rsm;tay: pnf;urf;csufrsm; (odkY) EkdifiHa&;rsm; ryg0ifap&/



ta&G;cs,fcH t&m&Sdrsm;? wyfom;rsm;ESifh txuft&m&Sdrsm;tm; axmifrSL;BuD; rSom &SmazG ppfaq;jcif; jyKvkyf&rnf/ &SmazGppfaq;rIudk wwfEdkifoa&GU oD;oefY odkodkodyfodyf jyKvkyf&rnf/


axmif0efxrf; (odkY) tusOf;om;rSvGJvQif rnfolrqdk &SmazGjcif;udk jiif;qef vQif (odkY) ¤if;\ vuf0,fü&Sdaom vTJajymif;ay;Edkifonfh ypönf; wpfpHkwpf&mudk wHcg;rSL;\ vuf0,fodkY acwå ay;tyfxm;cJhvQif awmif;qdk onfudk jiif;qefvQif ¤if;tm; 0ifcGifhrjyKbJ xm;&SdEdkifonf/


axmifpnf;urf;xdef;odrf;a&;rª;taeESifh tusOf;om;wpfOD;tm; vma&muf awGUqHkaom rnfoludkrqdk emrnfESifh vdyfpmar;jref;aumif; ar;jref;rnf jzpfNyD; pnf;urf; xdef;odrf;a&;rª; taeESifh oHo,jzpfzG,f wpfckcktm; awGU&Sdygu rnfonfh {nfhonfudkrqdk &SmazGrnf odkYr[kwf &SmazGaprnf jzpfonf/ odkYaomfvnf; rnfonfhtusOf;om;a&SUrqdk tjcm;{nfonf wpfOD;wpfa,muf a&SUwGifrqdk &SmazGjcif;rvkyfyg/ (2) rnfonfh {nfhonfrqdk &SmazGcGifh ray;ygu pnf;urf;xdef;odrf;a&;rª;rS 0ifcGifhrjyKbJ jiif;qefEdkifNyD; xdkazmfjyyg tcsuftvuf rsm;ESifhtnD vkyfaqmifaom tqifhrsm;onf EdkifiHawmfor®wrS nTefMum;Edkifaom rSwfwrf;xJwGif xnfhoGif;xm;&rnf/

oufqdkif&mt&m&SdrS pmrsm;udk zwf&rnf? NyD;aemuf xdkpmrsm;udk tusOf;om;tm;ay;&rnf odkYr[kwf tusOf;om;rS vdyfrlaomol (Oyrm- rdom;pk0if) odkY ay;oifhray;oifhudk qHk;jzwfNyD;aemuf rnfonfh tajctaewGifrqdk pmrsm;tm;vHk;udk rSwfwrf;wifxm;&rnf/ tusOf;om;rS ydkYonfhpmjzpfap? tusOf;om;xH ydkYonfhpmjzpfap tusOf;axmif vufpGJ\ yk'fr 62 twdkif;jzpf&rnfjzpfNyD;? xdkyk'frrS zGifhqdkonfrSm-

tusOf;om;odkY odkYr[kwf tusOf;om;rS a&;aom pmwdkif;tm; zwf&rnf odkYr[kwf wpfOD;OD;tm; zwfcdkif;um pmtm;vHk;tm; xdkol\ emrnf twdkaumufpmvHk;jzifh rSwfxm;&rnf/ tusOf;om;xHodkU qufoG,fonfh odkYr[kwf tusOf;om;xHwGif&Sdaeonfh pmrsm;xJwGif yg0ifaom taMumif; t&mrsm;udk aocsmpGm pOf;pm;qHk;jzwfNyD; rSwfwrf;pmtkyfxJwGif pm&if;oGif;&rnf/


pmrsm; - omrmeftm;jzifh &ufowåywf (2)ywfvQif wpfBudrf ¤if;wdkYonf pma&;om; ay;ydkYcGifhESifh vufcHydkifcGifh &&Sdrnf/ ta&;BuD;udpö&yfrsm;wGif (Oyrm) rdom;pkwGif;ü aoqHk;rI (odkY) jyif;xefpGm emrusefrIjzpfaevQif tusOf;axmifwm0efcH\ oabmwl qHk;jzwfcsuffjzifh pnf;urf;csufrsm;tm; avsmhayghay;Ekdifrnf/ pmrsm;tm;vHk;wGif udk,fa&;udk,fwm udpö&yf oufoufom yg0ifap&rnf/ tusOf;axmif tkyfcsKyfa&;ESifh tusOf;om; rsm;tay: pnf;urf;csufrsm; (odkY) EkdifiHa&;rsm; ryg0ifap&/


tESpfcsKyfqdk&vQif tusOf;om;taeESifh udk,fa&;udk,fwmudpöwdkYudk rnfonfh pmrqdk vufcHEkdif? a&;Edkifonf/ EdkifiHa&; odkYr[kwf tjcm;aom xd&SvG,f aom udpöwdkYudkrl uefYowfxm;onf/ vuf&SdwGif pma&;Ekdifaom aeYrSm we*FaEGaeYjzpfonf/


tusOf;axmifwm0efcHonf jiif;qdk&ef vHkavmufonf[k xifjrif,lqvQif {nfhawGUcGifh&onfh tusOf;om;\ rdwfaqGoli,fcsif;rsm;tm; {nfhawGU cGifhjyK&ef jiif;qdkEkdifonf/ ,if;udpöudk trdefYpmtkyfwGif tb,fhaMumifh awGUcGifhrjyKEdkifaMumif;udk taMumif;jycsufESifhwuG a&;oGif; xm;&rnf/


tusOf;om;rsm;xH vma&mufawGUqHk {nfhonfrsm;\ trnfESifh vdyfpm rsm;udk axmifrSL;rS awmif;qdkEdkifonf/ ,if;taejzifh {nfhonf wpfpHkwpfa,mufonf wm;jrpfxm;aom ypönf;rsm;udk tusOf;om;xH ,laqmifvmonf[k ouFmruif;jzpfEkdif&ef vHkavmufaom taMumif;&SdvQif tusOf;axmifwGif;odkY 0ifcGifhrjyKrD (odkY) tusOf;om;tm; awGUqHkjcif; rjyKrD ¤if;udk &SmazGEdkifonf/ (odkY) ¤if;udkjzpfap? ¤if;olrudkjzpfap? &SmazG&ef aqmif&GufEkdifonf/ odkYaomf &SmazGjcif;udk tjcm;olrsm;\ a&SUarSmufwGif (odkY) tjcm;tusOf;om;\ a&SUarSmufwGif rjyKvkyf&/ {nfhonfonf

trsdK;orD;jzpfvQif trsdK;orD;ESifh &SmazG&rnf/ {nfhonfrS &SmazGjcif;udk cGifhrjyKbJ jif;qefvQif tusOf;om;ESifh awGUqHkcGifhudk cGifhrjyKbJ jiif;qefEkdifonf/ rnfodkYyifjzpfap {nfhonftm; &SmazGonfhtcg (odkY) tcsKyftusOf;om;ESifh awGUqHkcGifh ydwfyifvdkufonfhtcgwGif axmifrSL;onf tjzpftysuf taMumif;t&m tajctaersm;ESifh ta&;,laqmif&Guf&onf/ taMumif;jycsufrsm;udk ¤if;\tpD&ifcHpmtkyfwGif csufcsif; taMumif;Mum; a&;oGif;NyD; ¤if;tpD&ifcHpmudk tusOf;axmif wm0efcHonf tusOf;axmifodkY aemufwpfBudrf vma&mufonfhtcgwGif wifoGif;&rnf/

tESpfcsKyfqdk&vSsif tqdkygpnf;urf;xdef;odrf;a&;rª;taeESifh rnfonfh {nfhonfrqdkwdkY\ trnfESifh vdyfpmwdkYudk awmif;,lxm;&efvdktyfNyD; {nfhonfudk &SmazGydkifcGifh&Sdonf/ {nfhonfonf trsdK;orD;jzpfygu trsdK;orD;csif;om &SmazG&rnf/ {nfhonfrS &SmazGcH&efjiif;qdkygu pnf;urf; xdef;odrf;a&;rª;rS awGUqHkcGifhudk jiif;y,fEdkifonf/ pnf;urf; xdef;odrf; a&;rª;taeESifh tqdkyg jzpf&yfESifh tajctaeudk rSwfwrf;wifxm;&rnf/


tusOf;axmifwm0efcH\ ppfaq;jcif; (odkY) axmifrSL;\ ppfaq;jcif; (odkY) tusOf;axmif wm0efcH\ trdefYjzifh tjcm;olt&m&SdwpfOD;rS ppfaq;jcif; rjyKbJ axmifus tusOf;om;\ pmay;ydkYjcif; (odkY) tusOf;om;tm; pmay;tyfjcif;udk rjyKvkyf&/ odkYaomf pmay;tyfjcif; pmay;ydkYjcif;wdkYwGif rvdkvm;tyfonfh aESmifhaES;rIrsm; rjzpfay:ap&/


tESpfcsKyfqdk&vQif tusOf;om;taeESifh udk,fa&;udk,fwmudpöwdkYudk rnfonfh pmrqdk vufcHEkdif? a&;Edkifonf/ EdkifiHa&; odkYr[kwf tjcm;aom xd&SvG,f aom udpöwdkYudkrl uefYowfxm;onf/ vuf&SdwGif pma&;Ekdifaom aeYrSm we*FaEGaeYjzpfonf/


tusOf;axmifwm0efcHonf jiif;qdk&ef vHkavmufonf[k xifjrif,lqvQif {nfhawGUcGifh&onfh tusOf;om;\ rdwfaqGoli,fcsif;rsm;tm; {nfhawGU cGifhjyK&ef jiif;qdkEkdifonf/ ,if;udpöudk trdefYpmtkyfwGif tb,fhaMumifh awGUcGifhrjyKEdkifaMumif;udk taMumif;jycsufESifhwuG a&;oGif; xm;&rnf/


tusOf;om;rsm;xH vma&mufawGUqHk {nfhonfrsm;\ trnfESifh vdyfpm rsm;udk axmifrSL;rS awmif;qdkEdkifonf/ ,if;taejzifh {nfhonf wpfpHkwpfa,mufonf wm;jrpfxm;aom ypönf;rsm;udk tusOf;om;xH ,laqmifvmonf[k ouFmruif;jzpfEkdif&ef vHkavmufaom taMumif;&SdvQif tusOf;axmifwGif;odkY 0ifcGifhrjyKrD (odkY) tusOf;om;tm; awGUqHkjcif; rjyKrD ¤if;udk &SmazGEdkifonf/ (odkY) ¤if;udkjzpfap? ¤if;olrudkjzpfap? &SmazG&ef aqmif&GufEkdifonf/ odkYaomf &SmazGjcif;udk tjcm;olrsm;\ a&SUarSmufwGif (odkY) tjcm;tusOf;om;\ a&SUarSmufwGif rjyKvkyf&/ {nfhonfonf

trsdK;orD;jzpfvQif trsdK;orD;ESifh &SmazG&rnf/ {nfhonfrS &SmazGjcif;udk cGifhrjyKbJ jif;qefvQif tusOf;om;ESifh awGUqHkcGifhudk cGifhrjyKbJ jiif;qefEkdifonf/ rnfodkYyifjzpfap {nfhonftm; &SmazGonfhtcg (odkY) tcsKyftusOf;om;ESifh awGUqHkcGifh ydwfyifvdkufonfhtcgwGif axmifrSL;onf tjzpftysuf taMumif;t&m tajctaersm;ESifh ta&;,laqmif&Guf&onf/ taMumif;jycsufrsm;udk ¤if;\tpD&ifcHpmtkyfwGif csufcsif; taMumif;Mum; a&;oGif;NyD; ¤if;tpD&ifcHpmudk tusOf;axmif wm0efcHonf tusOf;axmifodkY aemufwpfBudrf vma&mufonfhtcgwGif wifoGif;&rnf/

tESpfcsKyfqdk&vSsif tqdkygpnf;urf;xdef;odrf;a&;rª;taeESifh rnfonfh {nfhonfrqdkwdkY\ trnfESifh vdyfpmwdkYudk awmif;,lxm;&efvdktyfNyD; {nfhonfudk &SmazGydkifcGifh&Sdonf/ {nfhonfonf trsdK;orD;jzpfygu trsdK;orD;csif;om &SmazG&rnf/ {nfhonfrS &SmazGcH&efjiif;qdkygu pnf;urf; xdef;odrf;a&;rª;rS awGUqHkcGifhudk jiif;y,fEdkifonf/ pnf;urf; xdef;odrf; a&;rª;taeESifh tqdkyg jzpf&yfESifh tajctaeudk rSwfwrf;wifxm;&rnf/


tusOf;axmifwm0efcH\ ppfaq;jcif; (odkY) axmifrSL;\ ppfaq;jcif; (odkY) tusOf;axmif wm0efcH\ trdefYjzifh tjcm;olt&m&SdwpfOD;rS ppfaq;jcif; rjyKbJ axmifus tusOf;om;\ pmay;ydkYjcif; (odkY) tusOf;om;tm; pmay;tyfjcif;udk rjyKvkyf&/ odkYaomf pmay;tyfjcif; pmay;ydkYjcif;wdkYwGif rvdkvm;tyfonfh aESmifhaES;rIrsm; rjzpfay:ap&/


tu,fí pmrSm tusOf;axmifwm0efcH em;rvnfonfhbmom jzpfaevQif ¤if;onf ay;tyfjcif; rjyKrD bmomjyefMum;ay;&ef enf;vrf;&SmazG aqmif&Guf&rnf/ ]vQdKU0Sufenf;jzifh a&;om; xm;onfh rnfonfhpmudkrqdk vufcHjcif; rjyK&}/

tusOf;axmif wm0efcHtaejzifh rnfonfhpmudkrqdk wpfenf;wpfzHktm;jzifh rlrrSef uefYuGufwm;jrpfoifhaompm[k rSwf,lvQif ray;bJ xm;&SdEkdifonf/ (odkY) rlrrSefonfhtydk'frsm; (odkY) wm;jrpfuefYuGufoifhonfh pmydk'frsm;udk zsufxkwfEkdifcGifh&Sdonf/


tu,fí enf;Oya'rsm;t& vufcHEdkifcGifhr&Sdaom tusOf;om;rsm;xHodkY vdyfrlxm;vQif tusOf;axmifwm0efcHrS ay;tyfap&ef qHk;jzwfjcif;jyKonf r[kwfvQif tydk'fcGJ (3)t& odrf;qnf;xm;í tusOf;axmifwm0efcHxHwGif tusOf;om;rS vufcHEkdifcGifh&&Sdonftxd (odkY) vGwfonfhtcsdeftxd xm;&SdNyD; rlrrSefaom (odkY) wm;jrpfydwfyif pmr[kwfvQif ay;tyf&rnf/ (odkY) ay;ydkYolxHodkY tusOf;om;rS vufcHcGifhr&SdaMumif; azmfjy vsufjyefvnfay;ydkY&rnf/


tusOf;axmifwm0efcHrS tjcm;enf; ñTefjyxm;jcif;r&SdvQif (odkY) tusOf;om;tm; ¤if;twGuf odrf;qnf;xm;ay;&ef awmif;qdkjcif; r&SdvQif

tusOf;om; wpfOD;onf ¤if;xHodkY w&m;0if todtrSwfjyK ay;tyfonfh pmudk ¤if;xH odrf;qnf;xm;ydkifcGihf&Sdonf/

axmifrª;rS pmukd ppfaq;NyD;aomtcg axmifom;xHodkY wwfEdkiforSs apmpD;pGm ydkYvdkufrnf jzpfonf/ axmifrª;rS a&;xm;aom pmrsm;udk em;rvnfvSsif qdkif;iHhxm;jcif; odkYr[kwf zsufqD;jcif;wdkYvkyfaqmif Edkifygonf/ axmifrª;rS tb,faMumifh xdkodkY vkyf&onf[laom ol\ qHk;jzwfcsufudk &Sif;jy&ygrnf/ vufawGUwGif pmrsm;rSm tenf;qHk; oHk;ywfcefY aemufusavh &Sdonf/


omreftm;jzifh þenf;Oya't& {nfhawGYcGifh&Sdaom tusOf;om;tm; tusOf;axmif wm0efcHonf {nfhawGUcGifhjyK&ef jiif;qefEkdifonf/ odkYaomf ,if;udpö&yfwdkif;wGif tusOf;om;tm; xdkolESifh awGUqHkcGifhjyKjcif;jzifh jynfolYtusdK;pD;yGm;udk taxmuftyHhrjyK[k ¤if;xifjrif,lqvQif (odkY) tjcm;vHkavmufonfh taMumif;jycsuf&SdvQif xdkodkYjiif;qef ydwfyifjcif; taMumif;jycsufrsm;udk ¤if;\ *sme,fwGif rSwfwrf;jyKxm;&rnf/


axmifustusOf;om;ESifh {nfhawGUrI tm;vHk;udk tusOf;axmift&m&Sd a&SUarSmufwGifom aqmif&Guf ap&rnf/ rrSefruefrIrsm; jzpfay:rvmap&ef ¤if;t&m&SdwGif wm0ef&Sdap&rnf/ ¤if;t&m&Sdtm; awGUqHkolESifh tawGUcH


tu,fí pmrSm tusOf;axmifwm0efcH em;rvnfonfhbmom jzpfaevQif ¤if;onf ay;tyfjcif; rjyKrD bmomjyefMum;ay;&ef enf;vrf;&SmazG aqmif&Guf&rnf/ ]vQdKU0Sufenf;jzifh a&;om; xm;onfh rnfonfhpmudkrqdk vufcHjcif; rjyK&}/

tusOf;axmif wm0efcHtaejzifh rnfonfhpmudkrqdk wpfenf;wpfzHktm;jzifh rlrrSef uefYuGufwm;jrpfoifhaompm[k rSwf,lvQif ray;bJ xm;&SdEkdifonf/ (odkY) rlrrSefonfhtydk'frsm; (odkY) wm;jrpfuefYuGufoifhonfh pmydk'frsm;udk zsufxkwfEkdifcGifh&Sdonf/


tu,fí enf;Oya'rsm;t& vufcHEdkifcGifhr&Sdaom tusOf;om;rsm;xHodkY vdyfrlxm;vQif tusOf;axmifwm0efcHrS ay;tyfap&ef qHk;jzwfjcif;jyKonf r[kwfvQif tydk'fcGJ (3)t& odrf;qnf;xm;í tusOf;axmifwm0efcHxHwGif tusOf;om;rS vufcHEkdifcGifh&&Sdonftxd (odkY) vGwfonfhtcsdeftxd xm;&SdNyD; rlrrSefaom (odkY) wm;jrpfydwfyif pmr[kwfvQif ay;tyf&rnf/ (odkY) ay;ydkYolxHodkY tusOf;om;rS vufcHcGifhr&SdaMumif; azmfjy vsufjyefvnfay;ydkY&rnf/


tusOf;axmifwm0efcHrS tjcm;enf; ñTefjyxm;jcif;r&SdvQif (odkY) tusOf;om;tm; ¤if;twGuf odrf;qnf;xm;ay;&ef awmif;qdkjcif; r&SdvQif

tusOf;om; wpfOD;onf ¤if;xHodkY w&m;0if todtrSwfjyK ay;tyfonfh pmudk ¤if;xH odrf;qnf;xm;ydkifcGihf&Sdonf/

axmifrª;rS pmukd ppfaq;NyD;aomtcg axmifom;xHodkY wwfEdkiforSs apmpD;pGm ydkYvdkufrnf jzpfonf/ axmifrª;rS a&;xm;aom pmrsm;udk em;rvnfvSsif qdkif;iHhxm;jcif; odkYr[kwf zsufqD;jcif;wdkYvkyfaqmif Edkifygonf/ axmifrª;rS tb,faMumifh xdkodkY vkyf&onf[laom ol\ qHk;jzwfcsufudk &Sif;jy&ygrnf/ vufawGUwGif pmrsm;rSm tenf;qHk; oHk;ywfcefY aemufusavh &Sdonf/


omreftm;jzifh þenf;Oya't& {nfhawGYcGifh&Sdaom tusOf;om;tm; tusOf;axmif wm0efcHonf {nfhawGUcGifhjyK&ef jiif;qefEkdifonf/ odkYaomf ,if;udpö&yfwdkif;wGif tusOf;om;tm; xdkolESifh awGUqHkcGifhjyKjcif;jzifh jynfolYtusdK;pD;yGm;udk taxmuftyHhrjyK[k ¤if;xifjrif,lqvQif (odkY) tjcm;vHkavmufonfh taMumif;jycsuf&SdvQif xdkodkYjiif;qef ydwfyifjcif; taMumif;jycsufrsm;udk ¤if;\ *sme,fwGif rSwfwrf;jyKxm;&rnf/


axmifustusOf;om;ESifh {nfhawGUrI tm;vHk;udk tusOf;axmift&m&Sd a&SUarSmufwGifom aqmif&Guf ap&rnf/ rrSefruefrIrsm; jzpfay:rvmap&ef ¤if;t&m&SdwGif wm0ef&Sdap&rnf/ ¤if;t&m&Sdtm; awGUqHkolESifh tawGUcH


&olrsm;Mum;wGif ypönf;wpfpHkwpf&m ay;urf;jcif; rjyKvkyfEkdifatmif jrifom Mum;omaomae&mwGif &Sdap&rnf/ EdkifiHa&;udpörsm;udk {nfhawGU&mü aqG;aEG;ajymMum;jcif; rjyK&/


wm0ef&Sdolt&m&SdrS taMumif;t&m cdkifvHkonf[k ,lqvQif rnfonfh {nfhawGUrIudkrqdk rnfonfh tcsdefüjzpfap &yfqdkif;cGifh &Sdonf/ xdkodkY jzpfysufrItm;vHk;wGif {nfhawGUjcif; &yfqdkif;vdkuf&onfh taMumif;jycsufudk tusOf;axmifwGif;&Sd txuft&m&SdxHodkY qHk;jzwfcsuf ay;&ef tpDt&ifcH owif;ydkY&rnf/


axmifus tusOf;om;rsm;ESifh axmif'PfruscH&ao;aom tusOf;om; rsm;tm; {nfhrawGUrDESifh {nfhawGUNyD;aemuf aocsmpGm &SmazGppfaq;&rnf/

4.7 pmtkyfrsm;eSihf aq;vdyf&,lekdifrI


tusOf;axmifwm0efcH\ cGifhjyKcsuf&&Sdaom pmtkyfrsm;tm; rnfonfhpm a&;wwf zwfwwfonfh tusOf;om;udkrqdk ¤if;zwfvdkonfh pmtkyfrsm; ay;Ekdifonf/ ,cifu aq;vdyfaomuf wwfaom tusOf;om;tm; aq;vdyfaomufaq; ay;Ekdifonf/ a&SYaersm;? rdwfaqGrsm;? aqGrsdK; om;csif;rsm;ESifh awGUqHk&eftwGufvnf; vdkufavsm&ef tusdK;taMumif;

oifhawmfaom udpörsm;twGuf cGifhjyKonf/ tusOf;axmifwGif yl;wGJxm;&Sd ay;onfh bmoma&;qdkif&m q&monf ,if; tusOf;om;tm; aeYpOfoGm;a&muf azsmifhzsjcif; jyKvkyf&ef wm0ef&Sdonf/ ¤if;tusOf;om;rS tjcm; todtrSwfjyK bmoma&;w&m;a[mq&mtm; awGUqHkvdkvQif ,if;awmif;qdkcsufudk jyefMum;csufay;Ekdif&eftwGuf BudK;yrf;aqmif&Guf ay;&rnf/


pmtkyfpmwrf;rsm;axmufyHhjcif; - tusOf;axmif wm0efcH\ cGifhjyKcsuft& ¤if;wdkYtm; tusOf;axmif pmMunfhwdkufrS pmtkyfrsm;udk toHk;jyK zwfydkif cGifhESifh tjyifrS pmtkyfrsm;? r*¾Zif;rsm; (¤if;wdkY\ p&dwfjzifh) 0,f,lzwf½IEdkifonf/ bDtwef;tpm;rS tusOf;om;rsm;ESifh EdIif;pmvQif at twef;tpm; tusOf;om;rsm;twGuf pmzwf&ef pmtkyfpmwrf;rsm;udk ydkrdk axmufyHhrI ay;&rnf/

rSwfcsuf/ Zefe0g&Dv 15 &uf? 1964 ckESpfwGif w&m;pD&ifa&; 0efMuD;Xme\ RC (2/64) t& trsdK;tpm; at eSifh bD [k rokH;EIef;awmhyg/


owif;pmrsm; - tusOf;axmifodkY tywfpOf ay;a0aeaom ]a&Tjynf awmf}pmapmiftjyif txl; tajctaersm;t& tpdk;&\ cGifhjyKcsufjzifh


&olrsm;Mum;wGif ypönf;wpfpHkwpf&m ay;urf;jcif; rjyKvkyfEkdifatmif jrifom Mum;omaomae&mwGif &Sdap&rnf/ EdkifiHa&;udpörsm;udk {nfhawGU&mü aqG;aEG;ajymMum;jcif; rjyK&/


wm0ef&Sdolt&m&SdrS taMumif;t&m cdkifvHkonf[k ,lqvQif rnfonfh {nfhawGUrIudkrqdk rnfonfh tcsdefüjzpfap &yfqdkif;cGifh &Sdonf/ xdkodkY jzpfysufrItm;vHk;wGif {nfhawGUjcif; &yfqdkif;vdkuf&onfh taMumif;jycsufudk tusOf;axmifwGif;&Sd txuft&m&SdxHodkY qHk;jzwfcsuf ay;&ef tpDt&ifcH owif;ydkY&rnf/


axmifus tusOf;om;rsm;ESifh axmif'PfruscH&ao;aom tusOf;om; rsm;tm; {nfhrawGUrDESifh {nfhawGUNyD;aemuf aocsmpGm &SmazGppfaq;&rnf/

4.7 pmtkyfrsm;eSihf aq;vdyf&,lekdifrI


tusOf;axmifwm0efcH\ cGifhjyKcsuf&&Sdaom pmtkyfrsm;tm; rnfonfhpm a&;wwf zwfwwfonfh tusOf;om;udkrqdk ¤if;zwfvdkonfh pmtkyfrsm; ay;Ekdifonf/ ,cifu aq;vdyfaomuf wwfaom tusOf;om;tm; aq;vdyfaomufaq; ay;Ekdifonf/ a&SYaersm;? rdwfaqGrsm;? aqGrsdK; om;csif;rsm;ESifh awGUqHk&eftwGufvnf; vdkufavsm&ef tusdK;taMumif;

oifhawmfaom udpörsm;twGuf cGifhjyKonf/ tusOf;axmifwGif yl;wGJxm;&Sd ay;onfh bmoma&;qdkif&m q&monf ,if; tusOf;om;tm; aeYpOfoGm;a&muf azsmifhzsjcif; jyKvkyf&ef wm0ef&Sdonf/ ¤if;tusOf;om;rS tjcm; todtrSwfjyK bmoma&;w&m;a[mq&mtm; awGUqHkvdkvQif ,if;awmif;qdkcsufudk jyefMum;csufay;Ekdif&eftwGuf BudK;yrf;aqmif&Guf ay;&rnf/


pmtkyfpmwrf;rsm;axmufyHhjcif; - tusOf;axmif wm0efcH\ cGifhjyKcsuft& ¤if;wdkYtm; tusOf;axmif pmMunfhwdkufrS pmtkyfrsm;udk toHk;jyK zwfydkif cGifhESifh tjyifrS pmtkyfrsm;? r*¾Zif;rsm; (¤if;wdkY\ p&dwfjzifh) 0,f,lzwf½IEdkifonf/ bDtwef;tpm;rS tusOf;om;rsm;ESifh EdIif;pmvQif at twef;tpm; tusOf;om;rsm;twGuf pmzwf&ef pmtkyfpmwrf;rsm;udk ydkrdk axmufyHhrI ay;&rnf/

rSwfcsuf/ Zefe0g&Dv 15 &uf? 1964 ckESpfwGif w&m;pD&ifa&; 0efMuD;Xme\ RC (2/64) t& trsdK;tpm; at eSifh bD [k rokH;EIef;awmhyg/


owif;pmrsm; - tusOf;axmifodkY tywfpOf ay;a0aeaom ]a&Tjynf awmf}pmapmiftjyif txl; tajctaersm;t& tpdk;&\ cGifhjyKcsufjzifh


owif;pmrsm;tm; ta&;BuD;onfhudpö taMumif; t&mrsm;udk tusOf;axmif tmPmydkifrsm;rS ppfaq;jzwfawmufNyD; cGifhjyKEdkifonf/

rSwfcsuftaejzifh axmiftmPmydkifrsm;u tusOf;om;rsm;udk owif;pm zwfcGifh jyK&rnf/ ,aeYacwftcgwGif jrefrmjynfü owif;pmrsm;udk ykHedSyfjzefYcsdonfomru 'pf*spfw,f owif;pmvnf; &SdaejyDjzpfonf/ ]a&Tjynfawmf} owif;pm ykHeSdyfjzefYcsdjcif;udk &yfwefY vdkufaomfvnf; tjcm; aeYpOfxkwf? tywfpOfxkwf owif;pm odkYr[kwf r*¾Zif;rsm;ukd axmifxJwGif jzefYa0vsufonf/ tpdk;&rSvnf; tywfpOf owif;pmjzefYa0cGifhudk ay;xm; jyD;jzpfonf/ axmifrª;u jzefYjzL;cGifhESifh owif;pmyg tcsuftvufrsm;udk xdef;odrf;cGifh &Sdonf/

4.8 tusOf;axmifpmMunfhwkdufxlaxmifjcif;ESifh pmtkyfrsm; zwf&I&,lrI


tusOf;axmifwdkif;wGif pmMunfhwdkufwpfck xm;&Sday;&rnf/ ,if;pmMunfh wdkufwGif tusOf;om;rsm; toHk;jyK&eftwGuf tusOf;axmifrS 0,f,lonfh (okdY) tusOf;axmifodkY vSL'gef; ay;tyfonfh pmaypmtkyfrsm; (t*Fvdyf (odkY) jrefrm) xm;&Sday;&rnf/


pmwdkrSwfwrf; rSwfyHkwifpmtkyf xm;&SdNyD; pmtkyfrsm;\ trnf/ 0,f,lonfh aeYpGJ (odkY) rnfolrS vSL'gef; ay;tyfaMumif;udk azmfjy&rnf/ tu,fí 0,f,lonfhpmtkyfjzpfvQif aps;EIef;wefzdk;udk owfrSwfxm;onfh aumfvHpm wdkifü a&;oGif;&rnf/


pmtkyfwpfckjcif; (odkY) tcsdefrSefxkwfa0onfh pmtkyfrsm;tm; rSwfyHkwif pmtkyfwGif a&;oGif;onfh tpDtpOftwdkif; eHygwfpOf wyfay;&rnf/


tusOf;axmif wm0efcHonf &yfrd&yfz {nfhonfawmfrsm; taejzifh tusOf; axmif pmMunfhwdkuftm; tcgtm;avsmfpGm oifhawmfonfh pmzwf&ef ypönf; rsm; ay;vSLap&eftwGuf &nf&G,fNyD; pdwf0ifpm;rI &Sdap&efudk BudK;pm; aqmif&Guf&rnf/


owif;pmrsm;tm; ta&;BuD;onfhudpö taMumif; t&mrsm;udk tusOf;axmif tmPmydkifrsm;rS ppfaq;jzwfawmufNyD; cGifhjyKEdkifonf/

rSwfcsuftaejzifh axmiftmPmydkifrsm;u tusOf;om;rsm;udk owif;pm zwfcGifh jyK&rnf/ ,aeYacwftcgwGif jrefrmjynfü owif;pmrsm;udk ykHedSyfjzefYcsdonfomru 'pf*spfw,f owif;pmvnf; &SdaejyDjzpfonf/ ]a&Tjynfawmf} owif;pm ykHeSdyfjzefYcsdjcif;udk &yfwefY vdkufaomfvnf; tjcm; aeYpOfxkwf? tywfpOfxkwf owif;pm odkYr[kwf r*¾Zif;rsm;ukd axmifxJwGif jzefYa0vsufonf/ tpdk;&rSvnf; tywfpOf owif;pmjzefYa0cGifhudk ay;xm; jyD;jzpfonf/ axmifrª;u jzefYjzL;cGifhESifh owif;pmyg tcsuftvufrsm;udk xdef;odrf;cGifh &Sdonf/

4.8 tusOf;axmifpmMunfhwkdufxlaxmifjcif;ESifh pmtkyfrsm; zwf&I&,lrI


tusOf;axmifwdkif;wGif pmMunfhwdkufwpfck xm;&Sday;&rnf/ ,if;pmMunfh wdkufwGif tusOf;om;rsm; toHk;jyK&eftwGuf tusOf;axmifrS 0,f,lonfh (okdY) tusOf;axmifodkY vSL'gef; ay;tyfonfh pmaypmtkyfrsm; (t*Fvdyf (odkY) jrefrm) xm;&Sday;&rnf/


pmwdkrSwfwrf; rSwfyHkwifpmtkyf xm;&SdNyD; pmtkyfrsm;\ trnf/ 0,f,lonfh aeYpGJ (odkY) rnfolrS vSL'gef; ay;tyfaMumif;udk azmfjy&rnf/ tu,fí 0,f,lonfhpmtkyfjzpfvQif aps;EIef;wefzdk;udk owfrSwfxm;onfh aumfvHpm wdkifü a&;oGif;&rnf/


pmtkyfwpfckjcif; (odkY) tcsdefrSefxkwfa0onfh pmtkyfrsm;tm; rSwfyHkwif pmtkyfwGif a&;oGif;onfh tpDtpOftwdkif; eHygwfpOf wyfay;&rnf/


tusOf;axmif wm0efcHonf &yfrd&yfz {nfhonfawmfrsm; taejzifh tusOf; axmif pmMunfhwdkuftm; tcgtm;avsmfpGm oifhawmfonfh pmzwf&ef ypönf; rsm; ay;vSLap&eftwGuf &nf&G,fNyD; pdwf0ifpm;rI &Sdap&efudk BudK;pm; aqmif&Guf&rnf/



tvkyfzGifhonfhaeY&ufrsm;wGif pmzwfcsifonfh tusOf;om;rsm;tm; pmzwf&ef pmtkyfrsm; toHk;jyKcGifhudk naepmpm;NyD;aemufn 9 em&DwGif tdyfaqmiftm; wm0ef,l&aom tusOf;om; t&m&Sdonf pmtkyfrsm;udk jyefvnf odrf;qnf;NyD; uif;vSnfh vcpm; 0efxrf;rsm;tm; ay;tyf &rnf/ ¤if;wdkYrS aemufwpfaeY eHeufapmapmwGif pmMunfhwdkuf wm0efcHaxmifrSL;xHodkY pmtkyfrsm; jyefvnfay;tyf&rnf/

4.9 pma&;ud&d,mrsm; tokH;jyKcGifh


pma&;om;cGifh&&Sdol rnfonfhtusOf;om;udkrqdk pma&;ud&d,mrsm; oifhawmf oavmuf xkwfay;&rnf/ pmrsm;udk tusOf;axmifwm0efcHrS owfrSwf ay;onfh tcsdefESifh ae&mwGif a&;om;&rnf/ &ufowåywf\ owfrSwfxm; aom aeYwpfaeY we*FaEGaeYjzpfEkdifvQif ydkí aumif;rGefaom pma&;om;&ef twGuf cGJjcm;owfrSwfoifhonf/ ydkYpmacgif;rsm;ESifh pmydkYu'frsm; toHk;jyK EdkifvQif pmydkYu'frsm;udk tusOf;om;\ qufoG,frItwGuf xkwfay;&rnf/

4.10 pmayavhvmcGifh


pmrzwfwwfaom tusOf;om;rsm;twGuf tusdK;&Sdapvdkjcif; tvdkYiSm pmwwfaom tusOf;om; wpfOD;udk t&m&SdrS a&G;cs,fjyD; ¤if;wkdYtwGuf pmzwfay;cdkif;ekdifonf/

4.11 axmif0ifvmawGUqHkcGifhudk csdK;zsufjcif;


{nfhawGYcGifhESifhywfoufaom tcGifhta&;udk w&m;rJh csdK;azmufvQif (odkY) pma&;om;jcif; (odkY) tusOf;axmifjyify&SdolESifh qufoG,fjcif; jyKvkyfvQif ,if;tcGifhta&;rS umvtwefMumonf txd y,fxkwfjcif;cH&rnf/ xdkYtjyif tusOf;axmifwm0efcH\ ñTefMum;csuftwdkif; pnf;urf; owfrSwfcsufrsm;udk vdkufemaqmif&Guf&rnf/

4.12 trsdK;orD; tusOf;olrsm;


tusifhpm&dwåaumif;rGefpGm aexdkifaom trsdK;orD; tusOf;om;rsm;tm; rdwfaqGrsm;ESifh awGUqHk&ef wpfvwpfBudrf cGifhjyK&rnf/

rSwfcsuf/ / trsdK;om; tusOf;om;rsm;eSifh rwlbJ pnf;urf;vdkufemaom trsdK;orD; tusOf;olrsm;udkom ¤if;wkdY\ rdwfaqGrsm;eSifh wpfvvSsif wpfMudrfawGYcGifhay;onf/ {nfhonfhrsm;wGif rdom;pkrsm;? aqGrsdK;rsm;ESifh rdwfaqGrsm; yg0ifonf/



tvkyfzGifhonfhaeY&ufrsm;wGif pmzwfcsifonfh tusOf;om;rsm;tm; pmzwf&ef pmtkyfrsm; toHk;jyKcGifhudk naepmpm;NyD;aemufn 9 em&DwGif tdyfaqmiftm; wm0ef,l&aom tusOf;om; t&m&Sdonf pmtkyfrsm;udk jyefvnf odrf;qnf;NyD; uif;vSnfh vcpm; 0efxrf;rsm;tm; ay;tyf &rnf/ ¤if;wdkYrS aemufwpfaeY eHeufapmapmwGif pmMunfhwdkuf wm0efcHaxmifrSL;xHodkY pmtkyfrsm; jyefvnfay;tyf&rnf/

4.9 pma&;ud&d,mrsm; tokH;jyKcGifh


pma&;om;cGifh&&Sdol rnfonfhtusOf;om;udkrqdk pma&;ud&d,mrsm; oifhawmf oavmuf xkwfay;&rnf/ pmrsm;udk tusOf;axmifwm0efcHrS owfrSwf ay;onfh tcsdefESifh ae&mwGif a&;om;&rnf/ &ufowåywf\ owfrSwfxm; aom aeYwpfaeY we*FaEGaeYjzpfEkdifvQif ydkí aumif;rGefaom pma&;om;&ef twGuf cGJjcm;owfrSwfoifhonf/ ydkYpmacgif;rsm;ESifh pmydkYu'frsm; toHk;jyK EdkifvQif pmydkYu'frsm;udk tusOf;om;\ qufoG,frItwGuf xkwfay;&rnf/

4.10 pmayavhvmcGifh


pmrzwfwwfaom tusOf;om;rsm;twGuf tusdK;&Sdapvdkjcif; tvdkYiSm pmwwfaom tusOf;om; wpfOD;udk t&m&SdrS a&G;cs,fjyD; ¤if;wkdYtwGuf pmzwfay;cdkif;ekdifonf/

4.11 axmif0ifvmawGUqHkcGifhudk csdK;zsufjcif;


{nfhawGYcGifhESifhywfoufaom tcGifhta&;udk w&m;rJh csdK;azmufvQif (odkY) pma&;om;jcif; (odkY) tusOf;axmifjyify&SdolESifh qufoG,fjcif; jyKvkyfvQif ,if;tcGifhta&;rS umvtwefMumonf txd y,fxkwfjcif;cH&rnf/ xdkYtjyif tusOf;axmifwm0efcH\ ñTefMum;csuftwdkif; pnf;urf; owfrSwfcsufrsm;udk vdkufemaqmif&Guf&rnf/

4.12 trsdK;orD; tusOf;olrsm;


tusifhpm&dwåaumif;rGefpGm aexdkifaom trsdK;orD; tusOf;om;rsm;tm; rdwfaqGrsm;ESifh awGUqHk&ef wpfvwpfBudrf cGifhjyK&rnf/

rSwfcsuf/ / trsdK;om; tusOf;om;rsm;eSifh rwlbJ pnf;urf;vdkufemaom trsdK;orD; tusOf;olrsm;udkom ¤if;wkdY\ rdwfaqGrsm;eSifh wpfvvSsif wpfMudrfawGYcGifhay;onf/ {nfhonfhrsm;wGif rdom;pkrsm;? aqGrsdK;rsm;ESifh rdwfaqGrsm; yg0ifonf/


4.13 wdkufydwftusOf;om;rsm;

oD;jcm;tcef;wGif wdkufydwftusOf;cscH&aom tusOf;om;rsm;onf xdk wdkufydwfumvtwGif; rnfoleSifhrSs awGYcGifhr&Sday/

1894 axmiftufOya' 46 (8) t& axmifazmufajy;&efMudK;yrf;aom tusOf;om;udk 3 vxufrydkbJ oD;jcm; wkdufydwfcGifh&Sdonf/ axmiftufOya' tykdif; 46 (10) wGif &Sif;vif; azmfjyxm;csuft& wdkufydwfjcif;qkdonfrSm oD;jcm;tcef;wGif tvkyfMurf;ESifh axmif'PfuscH &oljzpfap? tvkyfrJhaxmif'PfuscH&oljzpfap tjcm;axmifusazmfrsm;xHrS xdktusOf;om;udk oD;oefYcGJxkwf csKyfxm;jcif;jzpfonf/ xdkwdkufydwfcH&pOf tawmtwGif;ü rnfoleSifhrSs awGYcGifhr&Sday/

4.14 w&m;rrItusOf;om;


(1) tcsKyftusOf;om;rsm;ESifh w&m;r tusOf;om;rsm;tm; ¤if;wdkY\ aqGrsdK;rsm;? rdwfaqGrsm;ESifh a&SUaersm;udk awGUqHkcGifh (odkY) pmjzifhjzpfap? udk,fwdkifEIwfjzifhjzpfap? qufoG,f&eftwGuf oifhawmfaom tcGifhta&;tm;vHk;udk oifhawmfonfhtcsdefESifh oifhawmfonfh pnf;urf;csuf atmufwGif cGifhjyK&rnf/

(2) tcsKyftusOf;om;ESifh ¤if;a&SUaewdkY\ awGUqHkcGifhudk tusOf;axmif 0efxrf;rsm; rsufarSmufwGif aqmif&Gufap&rnf/ odkYaomf rMum;om Ekdifonfhae&mwGif &Sdae&rnf/ tvm;wl avsmhayghcGifhjyKrIudk

eD;pyfonfh aqGrsdK;rsm;ESifh tcsKyftusOf;om;wdkY awGUqHk&m wGifvnf; tusOf;axmif wm0efcHrS cGifhjyKEdkifonf/

(3) rnfolrqdk tcsKyftusOf;om;ESifh awGUqHk&ef tusOf;om;\ a&SUaetjzpfjzifh vma&mufvQif ¤if;onf pmjzifha&;om;í ¤if;\ trnf ae&yfvdyfpmESifh rnfonfh Oya'tusdK;aqmif twef;tpm; wGif yg0ifaMumif;ESifh ¤if;vma&mufawGUqHkvdkfaom tusOf;om;tm; oabm½dk;jzifh vma&mufaom Oya'tusdL;aqmifjzpfaMumif;udk tusOf;axmifwm0efcHtm; auseyfatmifwifjy&rnf/ xkdYtjyif ¤if;tusOf;om;ESifh w&m;0ifvkyfief; aqmif&Guf&ef &SdaMumif;udk azmfjy&rnf/

(4) tusOf;om;rS Oya'tusdK;aqmifxHodkY ñTefMum;csufrsm;taeESifh oabm½dk;jzifh twGif;pum; taejzifh pmqufoG,frI jyKpka&;om; xm;onfh pmrsm;udk tusOf;axmif wm0efcHrS ray;tyfrD ppfaq; jcif; rjyKvkyfawmhbJ xdkOya'tusdK;aqmifvuf0,fodkY udk,fwdkifay; tyfrnf/ þenf;Oya'tvdkYiSm Oya' tBuHay;qdk&mwGif tufOya' trSwf 38^1879 wGif azmfjyyg&Sdaom a&SUaeudk qdkonf/

rSwfcsuf/ / w&m;cGifwGif &ifqkdifae&aom tusOf;om;rsm;onf aqGrsdK;? rdwfaqG? Oya'tMuHay;rsm;eSifh vlawGUar;jref;&mwGif EIwfjzifhomru pmjzifhyg a&;&rnf/ w&m;cGifwGif trI&ifqkdifae&maom tusOf;om;eSifh 4if;\ Oya'tMuHay;wdkYawGYqkHrIudk axmifrª;\ rsufarSmuf rMum; Edkifaomae&mwGif aqmif&Guf&rnf/ aqGrsdK;rsm;eSifh awGYqkH&mwGifvnf; xdktwkdif;yifjzpfonf/ a&SUaeonf ,if;trItwGuf nTefMum;csufrsm;udk &&Sd&rnfjzpfojzifh axmift&m&Sdrsm;udk pmwifjyD;avSsmuf&rnf/ axmifrª;u pmudk rppfaq;bJ a&SUaeudkay;&rnf/



oD;jcm;tcef;wGif wdkufydwftusOf;cscH&aom tusOf;om;rsm;onf xdk wdkufydwfumvtwGif; rnfoleSifhrSs awGYcGifhr&Sday/

1894 axmiftufOya' 46 (8) t& axmifazmufajy;&efMudK;yrf;aom tusOf;om;udk 3 vxufrydkbJ oD;jcm; wkdufydwfcGifh&Sdonf/ axmiftufOya' tykdif; 46 (10) wGif &Sif;vif; azmfjyxm;csuft& wdkufydwfjcif;qkdonfrSm oD;jcm;tcef;wGif tvkyfMurf;ESifh axmif'PfuscH &oljzpfap? tvkyfrJhaxmif'PfuscH&oljzpfap tjcm;axmifusazmfrsm;xHrS xdktusOf;om;udk oD;oefYcGJxkwf csKyfxm;jcif;jzpfonf/ xdkwdkufydwfcH&pOf tawmtwGif;ü rnfoleSifhrSs awGYcGifhr&Sday/

4.14 w&m;rrItusOf;om;


(1) tcsKyftusOf;om;rsm;ESifh w&m;r tusOf;om;rsm;tm; ¤if;wdkY\ aqGrsdK;rsm;? rdwfaqGrsm;ESifh a&SUaersm;udk awGUqHkcGifh (odkY) pmjzifhjzpfap? udk,fwdkifEIwfjzifhjzpfap? qufoG,f&eftwGuf oifhawmfaom tcGifhta&;tm;vHk;udk oifhawmfonfhtcsdefESifh oifhawmfonfh pnf;urf;csuf atmufwGif cGifhjyK&rnf/

(2) tcsKyftusOf;om;ESifh ¤if;a&SUaewdkY\ awGUqHkcGifhudk tusOf;axmif 0efxrf;rsm; rsufarSmufwGif aqmif&Gufap&rnf/ odkYaomf rMum;om Ekdifonfhae&mwGif &Sdae&rnf/ tvm;wl avsmhayghcGifhjyKrIudk

eD;pyfonfh aqGrsdK;rsm;ESifh tcsKyftusOf;om;wdkY awGUqHk&m wGifvnf; tusOf;axmif wm0efcHrS cGifhjyKEdkifonf/

(3) rnfolrqdk tcsKyftusOf;om;ESifh awGUqHk&ef tusOf;om;\ a&SUaetjzpfjzifh vma&mufvQif ¤if;onf pmjzifha&;om;í ¤if;\ trnf ae&yfvdyfpmESifh rnfonfh Oya'tusdK;aqmif twef;tpm; wGif yg0ifaMumif;ESifh ¤if;vma&mufawGUqHkvdkfaom tusOf;om;tm; oabm½dk;jzifh vma&mufaom Oya'tusdL;aqmifjzpfaMumif;udk tusOf;axmifwm0efcHtm; auseyfatmifwifjy&rnf/ xkdYtjyif ¤if;tusOf;om;ESifh w&m;0ifvkyfief; aqmif&Guf&ef &SdaMumif;udk azmfjy&rnf/

(4) tusOf;om;rS Oya'tusdK;aqmifxHodkY ñTefMum;csufrsm;taeESifh oabm½dk;jzifh twGif;pum; taejzifh pmqufoG,frI jyKpka&;om; xm;onfh pmrsm;udk tusOf;axmif wm0efcHrS ray;tyfrD ppfaq; jcif; rjyKvkyfawmhbJ xdkOya'tusdK;aqmifvuf0,fodkY udk,fwdkifay; tyfrnf/ þenf;Oya'tvdkYiSm Oya' tBuHay;qdk&mwGif tufOya' trSwf 38^1879 wGif azmfjyyg&Sdaom a&SUaeudk qdkonf/

rSwfcsuf/ / w&m;cGifwGif &ifqkdifae&aom tusOf;om;rsm;onf aqGrsdK;? rdwfaqG? Oya'tMuHay;rsm;eSifh vlawGUar;jref;&mwGif EIwfjzifhomru pmjzifhyg a&;&rnf/ w&m;cGifwGif trI&ifqkdifae&maom tusOf;om;eSifh 4if;\ Oya'tMuHay;wdkYawGYqkHrIudk axmifrª;\ rsufarSmuf rMum; Edkifaomae&mwGif aqmif&Guf&rnf/ aqGrsdK;rsm;eSifh awGYqkH&mwGifvnf; xdktwkdif;yifjzpfonf/ a&SUaeonf ,if;trItwGuf nTefMum;csufrsm;udk &&Sd&rnfjzpfojzifh axmift&m&Sdrsm;udk pmwifjyD;avSsmuf&rnf/ axmifrª;u pmudk rppfaq;bJ a&SUaeudkay;&rnf/



w&m;r tusOf;om;rsm;onf ¤if;wdkY\ rdwfaqGrsm;ESifh aqGrsdK;rsm;udk tusOf;axmif wm0efcHrS csrSwfxm;onfh tcsdefrsm;ESifh pnf;urf; owfrSwfjcif;rsm;twdkif; awGUEkdifonf/ tusOf;axmif t&m&Sd a&SUarSmufwGif awGUqHk&ef rvdktyfay/

4.15 a&SUaevma&mufawGUqHkcGifh

1894 tusOf;axmiftufOya' yk'fr 40 t& oifhavsmfaomtcsdef oifhavsmfaom uefYowfcsufrsm;jzifh 0ifcGifhqkdif&m jyXmef;csufrsm;udk xm;&Sd&efvdkonf/ t&yfom;jzpfap w&m;&ifqkdifaeol tusOf;om;jzpfap ajymqkdqufoG,fvdkygu w&m;rSswa&;twGuf worwfwnf;jzpfaom Oya'twdkif;vdkufem&rnf/ w&m;&ifqkdifaeol tusOf;om;onf ajzmifh rSefaom t&nftaoG;&Sdaom Oya'tMuHay;rsm;udk tjcm;olrsm; &dSraebJ awGYqHkcGifh &Sdonf/

4.16 bmoma&;qdkif&m{nfhawGUjcif;rsm;

jrefrmekdifiHwGif zGJYpnf;ykHtajccHOya't& Ak'¨bmom? tpövmrfbmom? [dE´L bmom? c&pf,mefbmomeSifh tjcm;ouf0if,HkMunfrIrsm;udk todtrSwf jyKonf/ trsdK;rsdK;aom owfrSwfjyXmef;csufrsm;t& (pm 361? 362 ESifh 363) zGJYpnf;ykHtajccHOya'onf Ak'¨bmomudk ouf0if,kHMunfaomvlOD;a& tcsdK;tpm;t& OD;pm;ay;xm;um tjcm;bmomrsm;jzpfaom tpövmrf bmom? [dE´Lbmom? c&pf,mefbmom? ewfudk;uG,frIESifh tjcm; ouf0if

,kHMunfrIrsm;udkvnf; 2008 zGJYpnf;ykHtajccHOya'u vufcHjyD; udk;uG,f&mbmomrsm;udkvnf; xdef;odrf;umuG,f oGm;rnf jzpfonf/

tusOf;axmifvufpGJ bmoma&;vdktyfcsufrsm;udk axmufyHhay;jyD; tusOf;om;rsm;\ tcrf;tem;eSifh 0wfjyKqkawmif;jcif;twGuf bmoma&; acgif;aqmifrsm;eSifh awGYqkHcGifhudk cGihfjyKonf/


tusOf;axmifwnf&Sd&m c½dkif\ c½dkif0efrS todtrSwfjyKxm;onfh bkef;BuD;ausmif;rsm;tm; we*FaEG (okdY) tjcm; ½Hk;ydwf&ufrsm; wGifAk'¨bmomtusOf;om;rsm;tm; w&m;"r®a[mMum;&ef twGuf axmifoGif;odkY vufcHEkdifonf/


bkef;BuD; tcsKyftusOf;om;rsm;ESifh ½dk;½dk;jypf'Pf cH,laeaom tusOf;om; rsm;tm; wpfvvQif (2)Budrf oHCOykofoDv apmifhxdef;&ef (qdkvdkonfrSm-vjynfhaeYESifh vuG,faeY) ¤if;wdkY\ awmif;qdkcsufjzifh aumif;rGefpGm aexdkifqufqHrnfqdkvQif c½dkif0efrS cGifhjyKxm;aom *kdPf;wl tjcm; bkef;awmfBuD;rsm;tm; w&m;"r®ay;&eftwGuf vma&muf&ef cGifhjyKrnf/



w&m;r tusOf;om;rsm;onf ¤if;wdkY\ rdwfaqGrsm;ESifh aqGrsdK;rsm;udk tusOf;axmif wm0efcHrS csrSwfxm;onfh tcsdefrsm;ESifh pnf;urf; owfrSwfjcif;rsm;twdkif; awGUEkdifonf/ tusOf;axmif t&m&Sd a&SUarSmufwGif awGUqHk&ef rvdktyfay/

4.15 a&SUaevma&mufawGUqHkcGifh

1894 tusOf;axmiftufOya' yk'fr 40 t& oifhavsmfaomtcsdef oifhavsmfaom uefYowfcsufrsm;jzifh 0ifcGifhqkdif&m jyXmef;csufrsm;udk xm;&Sd&efvdkonf/ t&yfom;jzpfap w&m;&ifqkdifaeol tusOf;om;jzpfap ajymqkdqufoG,fvdkygu w&m;rSswa&;twGuf worwfwnf;jzpfaom Oya'twdkif;vdkufem&rnf/ w&m;&ifqkdifaeol tusOf;om;onf ajzmifh rSefaom t&nftaoG;&Sdaom Oya'tMuHay;rsm;udk tjcm;olrsm; &dSraebJ awGYqHkcGifh &Sdonf/

4.16 bmoma&;qdkif&m{nfhawGUjcif;rsm;

jrefrmekdifiHwGif zGJYpnf;ykHtajccHOya't& Ak'¨bmom? tpövmrfbmom? [dE´L bmom? c&pf,mefbmomeSifh tjcm;ouf0if,HkMunfrIrsm;udk todtrSwf jyKonf/ trsdK;rsdK;aom owfrSwfjyXmef;csufrsm;t& (pm 361? 362 ESifh 363) zGJYpnf;ykHtajccHOya'onf Ak'¨bmomudk ouf0if,kHMunfaomvlOD;a& tcsdK;tpm;t& OD;pm;ay;xm;um tjcm;bmomrsm;jzpfaom tpövmrf bmom? [dE´Lbmom? c&pf,mefbmom? ewfudk;uG,frIESifh tjcm; ouf0if

,kHMunfrIrsm;udkvnf; 2008 zGJYpnf;ykHtajccHOya'u vufcHjyD; udk;uG,f&mbmomrsm;udkvnf; xdef;odrf;umuG,f oGm;rnf jzpfonf/

tusOf;axmifvufpGJ bmoma&;vdktyfcsufrsm;udk axmufyHhay;jyD; tusOf;om;rsm;\ tcrf;tem;eSifh 0wfjyKqkawmif;jcif;twGuf bmoma&; acgif;aqmifrsm;eSifh awGYqkHcGifhudk cGihfjyKonf/


tusOf;axmifwnf&Sd&m c½dkif\ c½dkif0efrS todtrSwfjyKxm;onfh bkef;BuD;ausmif;rsm;tm; we*FaEG (okdY) tjcm; ½Hk;ydwf&ufrsm; wGifAk'¨bmomtusOf;om;rsm;tm; w&m;"r®a[mMum;&ef twGuf axmifoGif;odkY vufcHEkdifonf/


bkef;BuD; tcsKyftusOf;om;rsm;ESifh ½dk;½dk;jypf'Pf cH,laeaom tusOf;om; rsm;tm; wpfvvQif (2)Budrf oHCOykofoDv apmifhxdef;&ef (qdkvdkonfrSm-vjynfhaeYESifh vuG,faeY) ¤if;wdkY\ awmif;qdkcsufjzifh aumif;rGefpGm aexdkifqufqHrnfqdkvQif c½dkif0efrS cGifhjyKxm;aom *kdPf;wl tjcm; bkef;awmfBuD;rsm;tm; w&m;"r®ay;&eftwGuf vma&muf&ef cGifhjyKrnf/



txl;aqmifwGif csKyfaESmifxm;&Sdonfh c&pf,meftusOf;om;wdkif;tm; pmzwfwwfoljzpfvQif ¤if;ESifhoufqdkifaom bmom*dkPf;rS "r®usrf; pmtkyfESifh bk&m;&Sdcdk;pmtkyfwpftkyfpD xkwfay; &rnf/ ,if;wdkYudk ¤if;\ wdkufcef;wGif jzpfap (odkY) taqmifwGifjzpfap xm;&Sd&rnf/

tusOf;axmifvufpGJ 792-804 tydkif;wGifvnf; Munfhyg/

tydkif; 5 - EdkifiHwum Oya't& tusOf;om;rsm;\ jyifyavmuodkU qufoG,frItcGifhta&;

tusOf;om;ESifh vGwfvyfrIcHpm;cGifhudk ydwfyifxm;olrsm;\ qufoG,frI tcGifhta&;udk vTrf;rdk;xm;onfh EdkifiHwumOya'pHEIef;rsm;? uefYowfcsuf&Sd aom? uefYowfcsufuif;rJYaom Oya'pHEIef;rsm;? urmÇESifh a'otwGi f;&Sd Oya'pHEIef;rsm;onf trsm;tjym; wnf&Sdygonf/ þtydkif;wGif vlrIa&;? Oya'? bmoma&;ESifh rD'D,m{nfhaxmif0ifpmawGYrIrsm;tygt0if rwlnDaom qufoG,frIu@trsdK;rsdK;ESifh ywfoufonfh oufqdkif&m jyXmef;csufrsm;ESifh oabmw&m;rsm;udk yxrOD;pGm oHk;oyfazmfjyoGm;ygrnf/

tajctaet& tusOf;om;rsm;\ pdwfydkif;qdkif&m usef;rma&; apmifha&SmufrIESifh ESdyfpuf usL;vGefrIrsm;? tjcm;aom Burf;wrf;pGm ESdyfpuf jyKrlrIrsm; rjzpfay:atmif xdef;odrf;a&; twGuf qufoG,frI

tcGifhta&;rsm;\ ta&;ygrIudk rD;armif;xdk;azmfjy&ef ta&;BuD;ygonf/ rnfonfh&mZ0wfrIwGifrqdk xdkuJhodkU ESdyfpufnSOf;yef;jcif;onf &mZ0wfrI wpfcktm; tcGifhaumif;,ljcif;yif jzpfygonf/ tusOf;om;wpfa,muf\ qufoG,fcGifh tcGifhta&;udk jiif;qdkz,f&Sm;vdkufrIonf ESdyfpufusL;vGefol\ tcGifhta&;udk ydkrdktm;ay;wdk;jrSifhouJYodkY jzpfygonf/

ref'Jvfvm;pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;\ pnf;rsOf; 2 (1) onf þtcGifhta&;rsm;tm;vHk;\ u@tm;vHk;udk rnfonfhajrjyiftajctae wGifrqdk cGJjcm;qufqHrIr&SdapbJ aqmif&Guf&ef azmfjyxm;ygonf/

5.1 rdom;pk{nfhaxmif0ifpmawGYqHkrIrsm;

{nfhawGUcGifhESifhaxmif0ifpmrsm;onf vlrIa&;qufoG,frIrsm;udk udk,fa&; udk,fwmESifh rdom;pkb0 tcGifhta&;cHpm;cGifhtwdkif; &&Sdap&ef &nf&G,fyg onf/ UDHR \ yk'fr 12 udk jyefvnfoHk;oyfouJYodkY tjynfjynfqdkif&m EdkifiHom;ESifh EdkifiHa&; tcGifhta&;qdkif&m oabmwlpmcsKyf (International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR)) \ yk'fr 17(1) wGifazmfjyxm;onfrSm ]rnfolwpHkwa,mufrqdk ¤if;\ udk,fa&;udk,fwm? rdom;pk? tdrfESifh ta0;a&mufaexdkifrI wdkYESifh yufoufí w&m;Oya' enf;rusaom aESmifh,SufrIrsdK;udkrSs cHkw&m;&Hk;odkY wdkufwGef;ydkifcGifhr&Sday}/ tqdkygenf;vrf;udk ukvor*¾\ vlyk*¾dKvftm;vHk;tm; enf;rsdK;pHkjzifh xdef;odrf;jcif;ESifh axmif'PfcsrSwfjcif;atmufwGif tumtuG,fay;jcif; qdkif&m pnf;rsOf;rsm; Body of Principles for the Protection of All



txl;aqmifwGif csKyfaESmifxm;&Sdonfh c&pf,meftusOf;om;wdkif;tm; pmzwfwwfoljzpfvQif ¤if;ESifhoufqdkifaom bmom*dkPf;rS "r®usrf; pmtkyfESifh bk&m;&Sdcdk;pmtkyfwpftkyfpD xkwfay; &rnf/ ,if;wdkYudk ¤if;\ wdkufcef;wGif jzpfap (odkY) taqmifwGifjzpfap xm;&Sd&rnf/

tusOf;axmifvufpGJ 792-804 tydkif;wGifvnf; Munfhyg/

tydkif; 5 - EdkifiHwum Oya't& tusOf;om;rsm;\ jyifyavmuodkU qufoG,frItcGifhta&;

tusOf;om;ESifh vGwfvyfrIcHpm;cGifhudk ydwfyifxm;olrsm;\ qufoG,frI tcGifhta&;udk vTrf;rdk;xm;onfh EdkifiHwumOya'pHEIef;rsm;? uefYowfcsuf&Sd aom? uefYowfcsufuif;rJYaom Oya'pHEIef;rsm;? urmÇESifh a'otwGi f;&Sd Oya'pHEIef;rsm;onf trsm;tjym; wnf&Sdygonf/ þtydkif;wGif vlrIa&;? Oya'? bmoma&;ESifh rD'D,m{nfhaxmif0ifpmawGYrIrsm;tygt0if rwlnDaom qufoG,frIu@trsdK;rsdK;ESifh ywfoufonfh oufqdkif&m jyXmef;csufrsm;ESifh oabmw&m;rsm;udk yxrOD;pGm oHk;oyfazmfjyoGm;ygrnf/

tajctaet& tusOf;om;rsm;\ pdwfydkif;qdkif&m usef;rma&; apmifha&SmufrIESifh ESdyfpuf usL;vGefrIrsm;? tjcm;aom Burf;wrf;pGm ESdyfpuf jyKrlrIrsm; rjzpfay:atmif xdef;odrf;a&; twGuf qufoG,frI

tcGifhta&;rsm;\ ta&;ygrIudk rD;armif;xdk;azmfjy&ef ta&;BuD;ygonf/ rnfonfh&mZ0wfrIwGifrqdk xdkuJhodkU ESdyfpufnSOf;yef;jcif;onf &mZ0wfrI wpfcktm; tcGifhaumif;,ljcif;yif jzpfygonf/ tusOf;om;wpfa,muf\ qufoG,fcGifh tcGifhta&;udk jiif;qdkz,f&Sm;vdkufrIonf ESdyfpufusL;vGefol\ tcGifhta&;udk ydkrdktm;ay;wdk;jrSifhouJYodkY jzpfygonf/

ref'Jvfvm;pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;\ pnf;rsOf; 2 (1) onf þtcGifhta&;rsm;tm;vHk;\ u@tm;vHk;udk rnfonfhajrjyiftajctae wGifrqdk cGJjcm;qufqHrIr&SdapbJ aqmif&Guf&ef azmfjyxm;ygonf/

5.1 rdom;pk{nfhaxmif0ifpmawGYqHkrIrsm;

{nfhawGUcGifhESifhaxmif0ifpmrsm;onf vlrIa&;qufoG,frIrsm;udk udk,fa&; udk,fwmESifh rdom;pkb0 tcGifhta&;cHpm;cGifhtwdkif; &&Sdap&ef &nf&G,fyg onf/ UDHR \ yk'fr 12 udk jyefvnfoHk;oyfouJYodkY tjynfjynfqdkif&m EdkifiHom;ESifh EdkifiHa&; tcGifhta&;qdkif&m oabmwlpmcsKyf (International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR)) \ yk'fr 17(1) wGifazmfjyxm;onfrSm ]rnfolwpHkwa,mufrqdk ¤if;\ udk,fa&;udk,fwm? rdom;pk? tdrfESifh ta0;a&mufaexdkifrI wdkYESifh yufoufí w&m;Oya' enf;rusaom aESmifh,SufrIrsdK;udkrSs cHkw&m;&Hk;odkY wdkufwGef;ydkifcGifhr&Sday}/ tqdkygenf;vrf;udk ukvor*¾\ vlyk*¾dKvftm;vHk;tm; enf;rsdK;pHkjzifh xdef;odrf;jcif;ESifh axmif'PfcsrSwfjcif;atmufwGif tumtuG,fay;jcif; qdkif&m pnf;rsOf;rsm; Body of Principles for the Protection of All


Persons under Any Form of Detention or Imprisonment, wGif azmjfyxm;ygonf/

zrf;qD;csKyfaESmifcHxm;&ol odkYr[kwf tusOf;cscH&olonf {nfhvma&muf awGYqHkydkifcGifhESifh jyifyavmujzifh qufoG,fcGifh? rdom;pk0ifrsm;ESifh awGYqHkcGifh tcGifhta&;rsm;udk &&dSap&rnf/ jyifyavmuodkU qufoG,f&ef vdktyfonfh oihfawmfaom tcGifhtvrf;rsm;? usdK;aMumif;qDavsmfaom tajctaersm;ESifh wm;jrpfcsufrsm;udk Oya'odkYr[kwf Oya'qdkif&m vkyfxHk;vkyfenf;rsm;jzifh ay;tyf&rnf/ (pnf;rsOf; - 19)

ta&;BuD;onfhtcsufrSm axmif0ifpmawGYydkifcGifhonf tusOf;om;rsm; twGufomru rdom;pkESifh rdwfaqGrsm;twGufyg ta&;ygygonf/ Dynamic Security ESifh ywfoufonfh UNODC vufpGJ t& ¤if;wdkYudk tcGifhxl;cHpm;jcif;tpm; cHpm;ydkifcGi12fhç tjzpfowfrSwfNyD; qkay; 'Pfay; a0g[m&rsdK; tjzpf roHk;oifhay/

ukvor*¾\ tedrfhqHk;pnf;rsOf;pHEIef;rsm;udk rMumrDu jyefvnfjyifqif xm;onfhaemuf ,cktcg ref'Jvfvm;pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;[k &nfnTef; ajymqdkaom pnf;rsOf;rsm;wGif tedrfhqHk; uefUowfcsufabmifESifh

12 ukvor*¾ rl;,pfaq;0g;ESifh&mZ0wfrIqdkif&m&Hk; ( UNODC) tusOf;axmifppfaq;a&; ESifh bufaygif;pHk vHkNcHKa&;twGufvufpGJ? e,l;a,muf ? 2015? pm 22 ( bufaygif;pHkvHkNcHKa&;vufpGJ)

ywfoufaom vrf;nTefcsufrsm;onf rnfuJhodkUaom awGYqHkcGifhtcGifhta&; rsm; jzpfonfudk em;vnfatmif Essex ynm&SiftzGJYu av;eufpGm oHk;oyfay;xm;;onf/

tusOf;om;rsm;udk xdef;odrf;xm;onfh yx0Dajrtaetxm;onfvnf; vufvSrf;rD awGYqHka&;twGuf jyóemwpf&yf jzpfygonf/ ref'Jvfvm;pnf;rsOf;rsm;\ pnf;rsOf; 59udk jy|mef;xm;aom pnf;rsOf; 20 jzifh csdwfqufí azmfjyxm;onfrSm ]tusOf;om;rsm;onf twdkif;twm wpfcktxd jzpfEdkiforSs ¤wdkY\ tdrf odkYr[kwf jyefvnfxlaxmifa&; ae&mrsm;ESifh eD;onfh tusOf;axmifrsm;wGif ae&mcsxm;&ygrnf/} ¤if;udk pnf;rsOf; 106 ESifh 107 wGifvnf; jyefvnfxlaxmifa&;tydkif;ESifh ywfoufí jyefvnfawGYjrif&NyD; azmfjyxm;onfrSm -

pnf;rsOf; 106 - tusOf;om;ESifh ¤\ rdom;pktMum; ESpfbufpvHk;\ tusdK;aus;Zl;tvdkUiSm tcsif;csif;Mum; qufqHa&; wdk;wuf&efESifh xdef;nSd&ef txl; tm&HkpdkufrIay;oifhonf/

pnf;rsOf; 107 - tusOf;om;jypf'PfcH&csdefrS pwifí vGwfajrmufrnfhtcg ¤\ tem*wfudk xnfhoGif;pOf;pm;ay;oifhNyD; vGwfajrmufNyD;aemuf ¤if;wdkYudk tusOf;axmifjyify&Sd tzGJYtpnf; odkYr[kwf vlrsm;ESifh qufoG,f a&;wnfaqmuf&ef vdktyfaom taxmuftulay;jcif;? tm;ay; ulnDjcif;rsm; jyKvkyfoifhonf/ xdkodkU vkyfaqmifjcif;onf tusOf;om;\


Persons under Any Form of Detention or Imprisonment, wGif azmjfyxm;ygonf/

zrf;qD;csKyfaESmifcHxm;&ol odkYr[kwf tusOf;cscH&olonf {nfhvma&muf awGYqHkydkifcGifhESifh jyifyavmujzifh qufoG,fcGifh? rdom;pk0ifrsm;ESifh awGYqHkcGifh tcGifhta&;rsm;udk &&dSap&rnf/ jyifyavmuodkU qufoG,f&ef vdktyfonfh oihfawmfaom tcGifhtvrf;rsm;? usdK;aMumif;qDavsmfaom tajctaersm;ESifh wm;jrpfcsufrsm;udk Oya'odkYr[kwf Oya'qdkif&m vkyfxHk;vkyfenf;rsm;jzifh ay;tyf&rnf/ (pnf;rsOf; - 19)

ta&;BuD;onfhtcsufrSm axmif0ifpmawGYydkifcGifhonf tusOf;om;rsm; twGufomru rdom;pkESifh rdwfaqGrsm;twGufyg ta&;ygygonf/ Dynamic Security ESifh ywfoufonfh UNODC vufpGJ t& ¤if;wdkYudk tcGifhxl;cHpm;jcif;tpm; cHpm;ydkifcGi12fhç tjzpfowfrSwfNyD; qkay; 'Pfay; a0g[m&rsdK; tjzpf roHk;oifhay/

ukvor*¾\ tedrfhqHk;pnf;rsOf;pHEIef;rsm;udk rMumrDu jyefvnfjyifqif xm;onfhaemuf ,cktcg ref'Jvfvm;pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;[k &nfnTef; ajymqdkaom pnf;rsOf;rsm;wGif tedrfhqHk; uefUowfcsufabmifESifh

12 ukvor*¾ rl;,pfaq;0g;ESifh&mZ0wfrIqdkif&m&Hk; ( UNODC) tusOf;axmifppfaq;a&; ESifh bufaygif;pHk vHkNcHKa&;twGufvufpGJ? e,l;a,muf ? 2015? pm 22 ( bufaygif;pHkvHkNcHKa&;vufpGJ)

ywfoufaom vrf;nTefcsufrsm;onf rnfuJhodkUaom awGYqHkcGifhtcGifhta&; rsm; jzpfonfudk em;vnfatmif Essex ynm&SiftzGJYu av;eufpGm oHk;oyfay;xm;;onf/

tusOf;om;rsm;udk xdef;odrf;xm;onfh yx0Dajrtaetxm;onfvnf; vufvSrf;rD awGYqHka&;twGuf jyóemwpf&yf jzpfygonf/ ref'Jvfvm;pnf;rsOf;rsm;\ pnf;rsOf; 59udk jy|mef;xm;aom pnf;rsOf; 20 jzifh csdwfqufí azmfjyxm;onfrSm ]tusOf;om;rsm;onf twdkif;twm wpfcktxd jzpfEdkiforSs ¤wdkY\ tdrf odkYr[kwf jyefvnfxlaxmifa&; ae&mrsm;ESifh eD;onfh tusOf;axmifrsm;wGif ae&mcsxm;&ygrnf/} ¤if;udk pnf;rsOf; 106 ESifh 107 wGifvnf; jyefvnfxlaxmifa&;tydkif;ESifh ywfoufí jyefvnfawGYjrif&NyD; azmfjyxm;onfrSm -

pnf;rsOf; 106 - tusOf;om;ESifh ¤\ rdom;pktMum; ESpfbufpvHk;\ tusdK;aus;Zl;tvdkUiSm tcsif;csif;Mum; qufqHa&; wdk;wuf&efESifh xdef;nSd&ef txl; tm&HkpdkufrIay;oifhonf/

pnf;rsOf; 107 - tusOf;om;jypf'PfcH&csdefrS pwifí vGwfajrmufrnfhtcg ¤\ tem*wfudk xnfhoGif;pOf;pm;ay;oifhNyD; vGwfajrmufNyD;aemuf ¤if;wdkYudk tusOf;axmifjyify&Sd tzGJYtpnf; odkYr[kwf vlrsm;ESifh qufoG,f a&;wnfaqmuf&ef vdktyfaom taxmuftulay;jcif;? tm;ay; ulnDjcif;rsm; jyKvkyfoifhonf/ xdkodkU vkyfaqmifjcif;onf tusOf;om;\


jyefvnfxlaxmifa&;udk wdk;jrSifhay;NyD; rdom;pktwGuf tusdK;aus;Zl; trsm;qHk; jzpfapygonf/

ref'Jvfvm;pnf;rsOf;rsm; (Mandela Rules) onf þtcGifhta&;\ enf;vrf; aumif;rsm;udk pnf;rsOf; 58 wGif atmufygtwdkif; azmjfyxm;ygonf/

1/ tusOf;om;rsm;tm; csrSwfxm;onfh pnf;urf;t& rdom;pkESifh rdwfaqGrsm;ESifh wpfBudrfESifhwpfBudrf yHkrSefowfrSwfxm;aom Mum;umv wpfcktwGif; awGYqHkqufoG,f&ef cGifhjyK&ygrnf/

(u) &Edkifygu aMu;eef;qufoG,fa&;? vSsyfppfqufoG,fa&;? 'D*spfw,fqufoG,fa&; ESifh tjcm;enf;vrf;rsm;jzifh pma&;om;jcif; ESifh toHk;jyKjcif;

(c) axmif0ifpm{nfhvufcHawGYqHkjcif;

pnf;rsOf;rsm;onf vdkufavsmnDaxG jzpfoifhygonf/ Oyrm- {nfhawGYcsdefudk tcsdefwdk;ay;jcif;? toHvTifhcsdwfqufajymqdkjcif;rsm;twGuf jznfhqnf; ay;jcif;? odkYr[kwf w,fvDzkef; ajymqdk cGifhrsm; wdk;jrSifhjcif; wdkYudk a'o a0;uGmaomaMumifh vma&mufrawGYEdkifaom rdom;pkrsm; twGuf yHhydk;ay;oifhygonf/ tvm;wlpGm ]rdom;pk} qdkonfh a0g[m&udk owfrSwf xm;;onfh rwlnDaom,Ofaus;rI oabmw&m;rsm;t& vdkufavsmnDaxGrI &dSpGmESifh tpGJuif;pGm &Ijrifay;&ygrnf/

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ 68 ESifh 70 onf tusOf;om;rsm;tcGifhta&; ESifh oufqdkifí rdom;pkxHokdY ¤if;wdkY axmif'PfuscHjcif;? emrusef;jzpfjcif; ESifh aoqHk;jcif;rsm;udk taMumif;Mum;&ef jzpfygonf/

5.2 tdrfaxmifzufaxmif0ifpmawGYjcif;

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ pnf;rsOf; 58 (2) wGif azmfjyxm;onfrSm -

tdrfaxmifzuf axmif0ifpmawGYjcif;udk cGifhjyK&mwGif tcGifhta&;udk cGJjcm;qufqHrI r&Sdatmif toHk;cs&rnfjzpf&m trsKd;orD;tusOf;olrsm; taejzifhvnf; trsdK;om;rsm; &onfh tqdkyg tajccHtcGifhta&;udk usifhoHk;Edkifoifhygonf/ vHkNcHKa&;ESifh*kPfodu©mudk OD;pm;ay;í vkyfief;pOf rsm;ESifh awGYqHk&efae&mudpörsm;udk ae&mwus rSswnDrSspGm awGYqHkMu&ef pDpOfay;oifhygonf/

ukvor*¾ Aefaumufpnf;rsOf;rsm;\ 27 wGif trsdK;orD;tusOf;olrsm;ESifh ywfoufí pnf;rsOf;pnf;urf;udk azmfjyxm;ygonf/

5.3 bmoma&;qdkif&m{nfhaxmif0ifpmrsm;

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ pnf;rsOf; 65 t&


jyefvnfxlaxmifa&;udk wdk;jrSifhay;NyD; rdom;pktwGuf tusdK;aus;Zl; trsm;qHk; jzpfapygonf/

ref'Jvfvm;pnf;rsOf;rsm; (Mandela Rules) onf þtcGifhta&;\ enf;vrf; aumif;rsm;udk pnf;rsOf; 58 wGif atmufygtwdkif; azmjfyxm;ygonf/

1/ tusOf;om;rsm;tm; csrSwfxm;onfh pnf;urf;t& rdom;pkESifh rdwfaqGrsm;ESifh wpfBudrfESifhwpfBudrf yHkrSefowfrSwfxm;aom Mum;umv wpfcktwGif; awGYqHkqufoG,f&ef cGifhjyK&ygrnf/

(u) &Edkifygu aMu;eef;qufoG,fa&;? vSsyfppfqufoG,fa&;? 'D*spfw,fqufoG,fa&; ESifh tjcm;enf;vrf;rsm;jzifh pma&;om;jcif; ESifh toHk;jyKjcif;

(c) axmif0ifpm{nfhvufcHawGYqHkjcif;

pnf;rsOf;rsm;onf vdkufavsmnDaxG jzpfoifhygonf/ Oyrm- {nfhawGYcsdefudk tcsdefwdk;ay;jcif;? toHvTifhcsdwfqufajymqdkjcif;rsm;twGuf jznfhqnf; ay;jcif;? odkYr[kwf w,fvDzkef; ajymqdk cGifhrsm; wdk;jrSifhjcif; wdkYudk a'o a0;uGmaomaMumifh vma&mufrawGYEdkifaom rdom;pkrsm; twGuf yHhydk;ay;oifhygonf/ tvm;wlpGm ]rdom;pk} qdkonfh a0g[m&udk owfrSwf xm;;onfh rwlnDaom,Ofaus;rI oabmw&m;rsm;t& vdkufavsmnDaxGrI &dSpGmESifh tpGJuif;pGm &Ijrifay;&ygrnf/

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ 68 ESifh 70 onf tusOf;om;rsm;tcGifhta&; ESifh oufqdkifí rdom;pkxHokdY ¤if;wdkY axmif'PfuscHjcif;? emrusef;jzpfjcif; ESifh aoqHk;jcif;rsm;udk taMumif;Mum;&ef jzpfygonf/

5.2 tdrfaxmifzufaxmif0ifpmawGYjcif;

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ pnf;rsOf; 58 (2) wGif azmfjyxm;onfrSm -

tdrfaxmifzuf axmif0ifpmawGYjcif;udk cGifhjyK&mwGif tcGifhta&;udk cGJjcm;qufqHrI r&Sdatmif toHk;cs&rnfjzpf&m trsKd;orD;tusOf;olrsm; taejzifhvnf; trsdK;om;rsm; &onfh tqdkyg tajccHtcGifhta&;udk usifhoHk;Edkifoifhygonf/ vHkNcHKa&;ESifh*kPfodu©mudk OD;pm;ay;í vkyfief;pOf rsm;ESifh awGYqHk&efae&mudpörsm;udk ae&mwus rSswnDrSspGm awGYqHkMu&ef pDpOfay;oifhygonf/

ukvor*¾ Aefaumufpnf;rsOf;rsm;\ 27 wGif trsdK;orD;tusOf;olrsm;ESifh ywfoufí pnf;rsOf;pnf;urf;udk azmfjyxm;ygonf/

5.3 bmoma&;qdkif&m{nfhaxmif0ifpmrsm;

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ pnf;rsOf; 65 t&


(1) tu,fí tusOf;axmifwGif udk;uG,f&mbmomwlaom tusOf;om; ta&twGuf vHkavmufpGm&Sdygu ¤if;udk;uG,f&mbmom\ owfrSwf udk,fpm;jyKol wpfa,muftm; cefUtyfjcif; odkYr[kwf twnfjyKjcif;rsm;udk aqmif&Gufay;&ygrnf/ tu,fí tusOf;om; ta&twGuf toifhtwifh &SdNyD; tajctaeay;rnfqdkvSsif pDpOfrIudk tcsdefjynfh vkyfaqmif ay;oifhyg onf/

(2) pnf;rsOf;\ tydk'fwpft& cefUtyfxm;onfh odkYr[kwf twnfjyKxm;onfh owfrSwfudk,fpm;jyKoltm; yHkrSefvkyfief;pOf 0efaqmifrI rsm;udk aqmif&Guf&ef cGifhjyKoifhNyD; oifhavsmfonfhtcsdefwGif tusOf;om; xHodkY oD;oefYoGm;a&mufí bmoma&; {nfhawGYqHkEdkif& ygrnf/

(3) rnfonfhbmoma&;rS owfrSwfudk,fpm;jyKolESifhrqdk awGYqHkydkifcGifhudk awmif;qdkonfh rnfonfhtusOf;om;udkrSs jiif;y,fjcif;rjyK&ay/ wzef tu,fí tusOf;om;onf rnfonfh bmoma&;rSrqdk owfrSwf udk,fpm;jyKol\ {nfhaxmif0ifpmawGYrIudk jiif;y,fvSsif ¤\ cH,lcsufudk tjynfht0 av;pm;ay;&rnfjzpfygonf/

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ pnf;rsOf; 66 wGif azmjfyxm;onfrSm

,cktcsdefxd usifhoHk;EdkifonfhtcsufrSm - tusOf;om;wdkif;tm; tusOf;axmifrS pDrHay;onfh bmoma&;qdkif&m 0efaqmifrIrsm;udk &,ljcif; ESifh udk;uG,fonfhbmomrS nTefMum;csuf? bmoma&;pmtkyfrsm; udk,fydkif vuf0,f&Sdjcif;tm;jzifh ¤if;wdkY bmoma&; b0 vdktyfcsufrsm;udk auseyfpGm aqmif&GufEdkif&ef cGifhjyKEdkifonf/

5. 4 owif;pmrsm; ESifh pmtkyfrsm; zwf&I&,lrI

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ 63 t& azmfjyxm;onfrSm

tusOf;om;rsm;onf owif;pmrsm;? vpOftywfpOfxkwfa0aom pmapmif rsm; odkYr[kwf XmerS txl;xkwfa0aom pmapmifrsm;zwf&Ijcif;? 0dkif,mvufpf xkwfvTifhrIrsm;udk em;axmifjcif;? oifMum;jcif;rsm; odkYr[kwf ¤if;ESifh tvm;oP²mefwlonfh tusOf;axmiftkyfcsKyfa&;ydkif; (axmiftmPm ydkif)\ xdef;csKyfuGyfuJrIjzifh xkwfa0onfh pmrsm;udk zwf&Ijcif;jzifh ta&;BuD;aom owif;taMumif;t&mrsm; udkyHkrSefod&SdcGifh&oifhygonf/

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ 64 wGif azmfjyxm;onfrSm

tusOf;axmifwdkif;wGif tusOf;om;trsdK;tpm;tm;vHk; toHk;jyKEdkif&ef pmMunfhwdkuf xm;&Sd&rnf jzpfNyD; tyef;ajzp&m &o okw pmtkyfrsm;jzifh jynfhpHkpGm jznfhwif;xm;&rnf jzpfonf/ tusOf;om;rsm;udkvnf; ¤pmMunhf wkduftm; tjynfht0 toHk;cs&ef wdkufwGef; tm;ay;&ygrnf/

5.5 Oya'ESifh oHwrefulnDapmifrrI &&dSa&;

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ 61 t& azmfjyxm;onfrSm -

1/tusOf;om;rsm;onf ¤if;wdkYudk,fwdkif a&G;cs,fxm;onfh odkYr[kwf Oya' taxmuftuljyKa&;ydkif;rS Oya'tBuHay;wpfa,mufESifh awGYqHk tBuHOmPf,l&mwGif aESmifhaES; MuefYMumrI? Mum;jzwf0ifa&mufrI odkYr[kwf


(1) tu,fí tusOf;axmifwGif udk;uG,f&mbmomwlaom tusOf;om; ta&twGuf vHkavmufpGm&Sdygu ¤if;udk;uG,f&mbmom\ owfrSwf udk,fpm;jyKol wpfa,muftm; cefUtyfjcif; odkYr[kwf twnfjyKjcif;rsm;udk aqmif&Gufay;&ygrnf/ tu,fí tusOf;om; ta&twGuf toifhtwifh &SdNyD; tajctaeay;rnfqdkvSsif pDpOfrIudk tcsdefjynfh vkyfaqmif ay;oifhyg onf/

(2) pnf;rsOf;\ tydk'fwpft& cefUtyfxm;onfh odkYr[kwf twnfjyKxm;onfh owfrSwfudk,fpm;jyKoltm; yHkrSefvkyfief;pOf 0efaqmifrI rsm;udk aqmif&Guf&ef cGifhjyKoifhNyD; oifhavsmfonfhtcsdefwGif tusOf;om; xHodkY oD;oefYoGm;a&mufí bmoma&; {nfhawGYqHkEdkif& ygrnf/

(3) rnfonfhbmoma&;rS owfrSwfudk,fpm;jyKolESifhrqdk awGYqHkydkifcGifhudk awmif;qdkonfh rnfonfhtusOf;om;udkrSs jiif;y,fjcif;rjyK&ay/ wzef tu,fí tusOf;om;onf rnfonfh bmoma&;rSrqdk owfrSwf udk,fpm;jyKol\ {nfhaxmif0ifpmawGYrIudk jiif;y,fvSsif ¤\ cH,lcsufudk tjynfht0 av;pm;ay;&rnfjzpfygonf/

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ pnf;rsOf; 66 wGif azmjfyxm;onfrSm

,cktcsdefxd usifhoHk;EdkifonfhtcsufrSm - tusOf;om;wdkif;tm; tusOf;axmifrS pDrHay;onfh bmoma&;qdkif&m 0efaqmifrIrsm;udk &,ljcif; ESifh udk;uG,fonfhbmomrS nTefMum;csuf? bmoma&;pmtkyfrsm; udk,fydkif vuf0,f&Sdjcif;tm;jzifh ¤if;wdkY bmoma&; b0 vdktyfcsufrsm;udk auseyfpGm aqmif&GufEdkif&ef cGifhjyKEdkifonf/

5. 4 owif;pmrsm; ESifh pmtkyfrsm; zwf&I&,lrI

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ 63 t& azmfjyxm;onfrSm

tusOf;om;rsm;onf owif;pmrsm;? vpOftywfpOfxkwfa0aom pmapmif rsm; odkYr[kwf XmerS txl;xkwfa0aom pmapmifrsm;zwf&Ijcif;? 0dkif,mvufpf xkwfvTifhrIrsm;udk em;axmifjcif;? oifMum;jcif;rsm; odkYr[kwf ¤if;ESifh tvm;oP²mefwlonfh tusOf;axmiftkyfcsKyfa&;ydkif; (axmiftmPm ydkif)\ xdef;csKyfuGyfuJrIjzifh xkwfa0onfh pmrsm;udk zwf&Ijcif;jzifh ta&;BuD;aom owif;taMumif;t&mrsm; udkyHkrSefod&SdcGifh&oifhygonf/

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ 64 wGif azmfjyxm;onfrSm

tusOf;axmifwdkif;wGif tusOf;om;trsdK;tpm;tm;vHk; toHk;jyKEdkif&ef pmMunfhwdkuf xm;&Sd&rnf jzpfNyD; tyef;ajzp&m &o okw pmtkyfrsm;jzifh jynfhpHkpGm jznfhwif;xm;&rnf jzpfonf/ tusOf;om;rsm;udkvnf; ¤pmMunhf wkduftm; tjynfht0 toHk;cs&ef wdkufwGef; tm;ay;&ygrnf/

5.5 Oya'ESifh oHwrefulnDapmifrrI &&dSa&;

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ 61 t& azmfjyxm;onfrSm -

1/tusOf;om;rsm;onf ¤if;wdkYudk,fwdkif a&G;cs,fxm;onfh odkYr[kwf Oya' taxmuftuljyKa&;ydkif;rS Oya'tBuHay;wpfa,mufESifh awGYqHk tBuHOmPf,l&mwGif aESmifhaES; MuefYMumrI? Mum;jzwf0ifa&mufrI odkYr[kwf


uefYowfwm;jrpfrI r&SdbJ rnfonfhOya' udpörsm;udkrqdk usifhoHk;aeqJ jynfwGif;Oya'rsm;ESifhtnD ,HkMunfcsuf tjynfht0jzifh vufcH aqG;aEG;Edkifrnhf tcGifhta&;? tcsdefESifh jznfhqnf;ulnDrI tjynfht0 &&Sdoifh ygonf/ tBuHOmPf,laqG;aEG;jcif;rsm;udk axmif0efxrf;\ rsufpd a&SUarSmufwGif aqmif&Guf&rnf jzpfaomfvnf; Mum;odEdkifonfh ywf0ef;usiftaetxm; rjzpf&ay/

2/ a'ooHk;bmompum;udk rajymqdkwwfonfh tusOf;om;rsm;twGuf tusOf;axmif tkyfcsKyfa&;u vGwfvyfí ußGrf;usifrI&Sdonfh pum;jyef 0efaqmifrIrsm; &&Sdatmif jznfhqnf; ay;&ygrnf/

3/ tusOf;om;rsm;onf xda&mufrI&Sdaom Oya'taxmuftuljyKrIudk &&Sdoifhonff/

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ 62 t& azmfjyxm;onfrSm-

1/EdkifiH&yfjcm;om; tusOf;om;rsm;udk ¤wdkYESifh oufqdkifonfhEdkifiHrS oHwref ESifh aumifppf0ef udk,fpm;vS,frsm;ESifh qufoG,f&ef oifhwifhaom jznfhqnf;rIrsm; cGifhjyK&&Sdoihfygonf/

2/ ¤if;wdkYESifh oufqdkifonfhEdkifiHrS oHwrefESifh aumifppf0ef udk,fpm;vS,frsm; r&Sdonfh tusOf;om;rsm;ESifh 'ku©onftjzpfcdkvIHvmolrsm; odkYr[kwf EdkifiHrJYyk*¾dKvfrsm;twGuf ¤wdkUudk umuG,fay;Edkifrnfh? ¤if;wdkU\ tcGifhta&;udk jznfhqnf;ay;Edkifrnfh rnfonfh jynfwGif;jynfywm0ef&dSolrsm; udkrqdk tusdK;jyKaqmif&Gufay;Edkifrnfh EdkifiHrsm;rS oHwref udk,fpm;vS,f rsm;ESifh qufoG,f&ef tvm;wl oifhwifhaom jznfhqnf;rIrsm; cGifhjyK&&Sd oifhygonf/

5.6 trsKd;orD;tusOf;olrsm;

þu@wGif us,fus,fjyefYjyefYjzpfay:aeonfh tm;enf;csufrsm;udk tod trSwfjyKjcif;jzifh Aefaumufpnf;rsOf;rsm; (26 rS 43) onf trsKd;orD; tusOf;olrsm;twGuf ydkíus,fjyefYaom EdkifiHwumOya'pHEIef;rsm; tay: ydkíem;vnfrI&Sd&eftwGuf wdusjywfom;onfh vrf;nTefcsufudk azmfjyxm;ygonf/ tMurf;zsOf;tm;jzifh trsKd;om;rsm;ESifh,SOfvSsif trsKd;orD; tusOf;axmifrsm;onf ta&twGufydkí enf;yg;NyD; rdom;pk axmif0ifpm {nfhawGYrIudk cufcJaponfh tuGmta0;jyóemvnf; &Sdygonf/ txl;ojzifh uav;oli,frsm; &dSaom tusOf;olrsm;ESifh awGYqHk&mwGif jznfhqnf; ulnDay;&ygrnf/

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;udk ,cifwifjycJYaom Oya'pHEIef;rsm;jzifh vufawGY toHk;cs&mwGif befaumufpnf;rsOf;rsm;onf (pnf;rsOf; 43) trsKd;orD; tusOf;olrsm;\ pdwfydkif;qdkif&m usef;rma&;ESifh axmifrSvGwfajrmufNyD; aemuf vlrIa&;tajctaersm;twGuf axmif0ifpm {nfhawGYjcif;rsm;\ ta&;ygyHkudk xif&Sm;pGm azmfjyxm;ygonf/ pnf;rsOf; 44 wGif xif&Sm;pGm azmfjyxm;onfhtcsufrSm trsdK;orD;tusOf;olrsm;udk xdcdkufepfemapí tdrfwGif;tBurf;zufrI tajctaeodkY wpfpdwfwpfydkif;jzpfoGm;aponfh taetxm;rsdK; jzpfay:jcif;r&Sdaponfh {nfhonfrsm;ESifh awGYqHk ap&ygrnf/


uefYowfwm;jrpfrI r&SdbJ rnfonfhOya' udpörsm;udkrqdk usifhoHk;aeqJ jynfwGif;Oya'rsm;ESifhtnD ,HkMunfcsuf tjynfht0jzifh vufcH aqG;aEG;Edkifrnhf tcGifhta&;? tcsdefESifh jznfhqnf;ulnDrI tjynfht0 &&Sdoifh ygonf/ tBuHOmPf,laqG;aEG;jcif;rsm;udk axmif0efxrf;\ rsufpd a&SUarSmufwGif aqmif&Guf&rnf jzpfaomfvnf; Mum;odEdkifonfh ywf0ef;usiftaetxm; rjzpf&ay/

2/ a'ooHk;bmompum;udk rajymqdkwwfonfh tusOf;om;rsm;twGuf tusOf;axmif tkyfcsKyfa&;u vGwfvyfí ußGrf;usifrI&Sdonfh pum;jyef 0efaqmifrIrsm; &&Sdatmif jznfhqnf; ay;&ygrnf/

3/ tusOf;om;rsm;onf xda&mufrI&Sdaom Oya'taxmuftuljyKrIudk &&Sdoifhonff/

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;\ 62 t& azmfjyxm;onfrSm-

1/EdkifiH&yfjcm;om; tusOf;om;rsm;udk ¤wdkYESifh oufqdkifonfhEdkifiHrS oHwref ESifh aumifppf0ef udk,fpm;vS,frsm;ESifh qufoG,f&ef oifhwifhaom jznfhqnf;rIrsm; cGifhjyK&&Sdoihfygonf/

2/ ¤if;wdkYESifh oufqdkifonfhEdkifiHrS oHwrefESifh aumifppf0ef udk,fpm;vS,frsm; r&Sdonfh tusOf;om;rsm;ESifh 'ku©onftjzpfcdkvIHvmolrsm; odkYr[kwf EdkifiHrJYyk*¾dKvfrsm;twGuf ¤wdkUudk umuG,fay;Edkifrnfh? ¤if;wdkU\ tcGifhta&;udk jznfhqnf;ay;Edkifrnfh rnfonfh jynfwGif;jynfywm0ef&dSolrsm; udkrqdk tusdK;jyKaqmif&Gufay;Edkifrnfh EdkifiHrsm;rS oHwref udk,fpm;vS,f rsm;ESifh qufoG,f&ef tvm;wl oifhwifhaom jznfhqnf;rIrsm; cGifhjyK&&Sd oifhygonf/

5.6 trsKd;orD;tusOf;olrsm;

þu@wGif us,fus,fjyefYjyefYjzpfay:aeonfh tm;enf;csufrsm;udk tod trSwfjyKjcif;jzifh Aefaumufpnf;rsOf;rsm; (26 rS 43) onf trsKd;orD; tusOf;olrsm;twGuf ydkíus,fjyefYaom EdkifiHwumOya'pHEIef;rsm; tay: ydkíem;vnfrI&Sd&eftwGuf wdusjywfom;onfh vrf;nTefcsufudk azmfjyxm;ygonf/ tMurf;zsOf;tm;jzifh trsKd;om;rsm;ESifh,SOfvSsif trsKd;orD; tusOf;axmifrsm;onf ta&twGufydkí enf;yg;NyD; rdom;pk axmif0ifpm {nfhawGYrIudk cufcJaponfh tuGmta0;jyóemvnf; &Sdygonf/ txl;ojzifh uav;oli,frsm; &dSaom tusOf;olrsm;ESifh awGYqHk&mwGif jznfhqnf; ulnDay;&ygrnf/

ref'Jvfvm; pnf;rsOf;udk ,cifwifjycJYaom Oya'pHEIef;rsm;jzifh vufawGY toHk;cs&mwGif befaumufpnf;rsOf;rsm;onf (pnf;rsOf; 43) trsKd;orD; tusOf;olrsm;\ pdwfydkif;qdkif&m usef;rma&;ESifh axmifrSvGwfajrmufNyD; aemuf vlrIa&;tajctaersm;twGuf axmif0ifpm {nfhawGYjcif;rsm;\ ta&;ygyHkudk xif&Sm;pGm azmfjyxm;ygonf/ pnf;rsOf; 44 wGif xif&Sm;pGm azmfjyxm;onfhtcsufrSm trsdK;orD;tusOf;olrsm;udk xdcdkufepfemapí tdrfwGif;tBurf;zufrI tajctaeodkY wpfpdwfwpfydkif;jzpfoGm;aponfh taetxm;rsdK; jzpfay:jcif;r&Sdaponfh {nfhonfrsm;ESifh awGYqHk ap&ygrnf/



ref'Jvfvm;pnf;rsOf;\ 44 t& oD;oefYcGJxkwfí csKyfaESmifxm;jcif;udk ]22 em&D odkYr[kwf wpf&ufxuf ydkí vlom;tquftoG,fr&SdbJ tusOf;om;udk csKyfaESmifxm;jcif;} [k t"dyÜm,fzGifhqdkxm;ygonf/ tjypf'Pfay;jcif;ESifh umuG,fjcif;uJYodkYaom oD;oefYcGJxkwfí csKyfaESmif&onfh taMumif;&if; rsm;pGm &Sdygonf/ atmufygtydkif;rsm;wGif tao;pdwf azmfjycsufrsm;t& ¤if;wm;jrpfjcif;rsm;onf axmif0ifpmawGYjcif;uJYodkYaom jyifyavmuESifh awGYqHkrItwGuf oufqdkif&mtusOf;om;udk jiif;y,f&ef rvdktyfay/ yHkpHwus bufvdkufxm;aom wm;jrpfcsufrsm;onf owfrSwfxm;onfh w&m;Oya'&nf&G,fcsufESifh udkufnD&efom vdktyfygonf/ tjcm;axmif usazmfrsm;ESifh tusOf;om;udk vHk;0 oD;jcm;cGJxkwfxm;jcif;ESifh jyify avmujzifh awGYqHkcGifhray;jcif;onf ESdyfpufrI? &ufpufrIESifh vlom;rqefrI? *kPfodu©musqif;aponfh tjyKtrltjzpf owfrSwfEdkifonf[k EdkifiHwum Oya'a&;&m w&m;pD&ifa&;pepfu &Sif;vif;pGm azmfjyxm;ygonf/

5.8 awGYqHkrItm; wm;jrpfcsufrsm;

ref'Jvfvm;pnf;rsOf;\ pnf;rsOf; 58(1)ü ]vdktyfonfhBuD;MuyfrIatmuf}wGif qufoG,fydkifcGifhonf tjriftm&Hkjzifh xdef;csKyfonfh taetxm;udk qdkvdkonf[k azmfjyxm;ygonf/ tvm;wl owfrSwfazmfjycsufrsdK;udk ukvor*¾pnf;rsOf; 19 wGif awGY&SdEdkifNyD; ]Oya' odkYr[kwf enf; Oya'rsm;jzifh tao;pdwf owfrSwfxm;onfh aMumif;usdK;qDavsmfaom tajctaeESifh wm;jrpfcsufrsm;} jzifh qufoG,fcGifhudk ay;&rnf jzpfaMumif; azmfjyxm;ygonf/ vHkNcHKa&;udpörsm;ESifhpyfvsOf;í axmiftmPmydkifrsm;onf

axmif0ifpm{nfhawGYcGifh awmif;onfholtay: xdef;csKyfydkifcGifhvnf; &Sdygonf/ ¤if;udk ref'Jvfvm;pnf;rsOf;\ pnf;rsOf; 60 wGif awGY&Sd&ygonf/

pnf;rsOf; 43 (3) t&? rdom;pkawGYqHkrIudk wm;jrpfjcif;rjyKEdkifaomfvnf; ]uefYowftcsdef twdkif;twmESifh vHkNcHKa&;ESifh wnfNidrfrIudk xdef;odrf;&ef wif;MuyfpGmowfrSwfrI} uJYodkY wm;jrpfrIrsdK; &SdEdkifygonf/ Essex ynm&Sifrsm;tzGJY\ awGY&Sdcsuft& tusOf;axmiftkyfcsKyfa&; vkyfaqmif&m wGif aMumif;usdK;nDnTwfrI enf;yg;rIonf wnf&Sdaeygonf/

befaumufpnf;rsOf;rsm;\ pnf;rsOf; 23wGif rdom;pkawGYqHkrI txl;ojzifh uav;rsm;ESifh awGYqHkrIudk twif;tMuyfuefYowfxm;jcif;rsm;tm; wm;jrpf xm;ygonf/



ref'Jvfvm;pnf;rsOf;\ 44 t& oD;oefYcGJxkwfí csKyfaESmifxm;jcif;udk ]22 em&D odkYr[kwf wpf&ufxuf ydkí vlom;tquftoG,fr&SdbJ tusOf;om;udk csKyfaESmifxm;jcif;} [k t"dyÜm,fzGifhqdkxm;ygonf/ tjypf'Pfay;jcif;ESifh umuG,fjcif;uJYodkYaom oD;oefYcGJxkwfí csKyfaESmif&onfh taMumif;&if; rsm;pGm &Sdygonf/ atmufygtydkif;rsm;wGif tao;pdwf azmfjycsufrsm;t& ¤if;wm;jrpfjcif;rsm;onf axmif0ifpmawGYjcif;uJYodkYaom jyifyavmuESifh awGYqHkrItwGuf oufqdkif&mtusOf;om;udk jiif;y,f&ef rvdktyfay/ yHkpHwus bufvdkufxm;aom wm;jrpfcsufrsm;onf owfrSwfxm;onfh w&m;Oya'&nf&G,fcsufESifh udkufnD&efom vdktyfygonf/ tjcm;axmif usazmfrsm;ESifh tusOf;om;udk vHk;0 oD;jcm;cGJxkwfxm;jcif;ESifh jyify avmujzifh awGYqHkcGifhray;jcif;onf ESdyfpufrI? &ufpufrIESifh vlom;rqefrI? *kPfodu©musqif;aponfh tjyKtrltjzpf owfrSwfEdkifonf[k EdkifiHwum Oya'a&;&m w&m;pD&ifa&;pepfu &Sif;vif;pGm azmfjyxm;ygonf/

5.8 awGYqHkrItm; wm;jrpfcsufrsm;

ref'Jvfvm;pnf;rsOf;\ pnf;rsOf; 58(1)ü ]vdktyfonfhBuD;MuyfrIatmuf}wGif qufoG,fydkifcGifhonf tjriftm&Hkjzifh xdef;csKyfonfh taetxm;udk qdkvdkonf[k azmfjyxm;ygonf/ tvm;wl owfrSwfazmfjycsufrsdK;udk ukvor*¾pnf;rsOf; 19 wGif awGY&SdEdkifNyD; ]Oya' odkYr[kwf enf; Oya'rsm;jzifh tao;pdwf owfrSwfxm;onfh aMumif;usdK;qDavsmfaom tajctaeESifh wm;jrpfcsufrsm;} jzifh qufoG,fcGifhudk ay;&rnf jzpfaMumif; azmfjyxm;ygonf/ vHkNcHKa&;udpörsm;ESifhpyfvsOf;í axmiftmPmydkifrsm;onf

axmif0ifpm{nfhawGYcGifh awmif;onfholtay: xdef;csKyfydkifcGifhvnf; &Sdygonf/ ¤if;udk ref'Jvfvm;pnf;rsOf;\ pnf;rsOf; 60 wGif awGY&Sd&ygonf/

pnf;rsOf; 43 (3) t&? rdom;pkawGYqHkrIudk wm;jrpfjcif;rjyKEdkifaomfvnf; ]uefYowftcsdef twdkif;twmESifh vHkNcHKa&;ESifh wnfNidrfrIudk xdef;odrf;&ef wif;MuyfpGmowfrSwfrI} uJYodkY wm;jrpfrIrsdK; &SdEdkifygonf/ Essex ynm&Sifrsm;tzGJY\ awGY&Sdcsuft& tusOf;axmiftkyfcsKyfa&; vkyfaqmif&m wGif aMumif;usdK;nDnTwfrI enf;yg;rIonf wnf&Sdaeygonf/

befaumufpnf;rsOf;rsm;\ pnf;rsOf; 23wGif rdom;pkawGYqHkrI txl;ojzifh uav;rsm;ESifh awGYqHkrIudk twif;tMuyfuefYowfxm;jcif;rsm;tm; wm;jrpf xm;ygonf/


tydkif; 6 - ed*Hk;csKyf rSwfcsufrsm;

þOya'oHk;oyfcsufonf tusOf;om;\ jyifyavmuodkU qufoG,frI\ rwlnDaom yHkpHrsm;ESifh &Iaxmifhrsm;tm; usifhoHk;&mwGif oufqdkifonfh jynfwGif;ESifh EdkifiHwum Oya'rlabmifrsm;udk us,fjyefYpGmoHk;oyfazmfjy&ef &nf&G,fxm;ygonf/ tcGifhta&;rsm;udk jy|mef;jcif;ESifh uefYowfxm;jcif;wdkU yg0ifonfh jynfwGif;Oya'rsm;u arSsmfrSef;xm;aom tcsuftvufrsm;onf ¤if;wdkY\ u@xJwGifyif ¤wkdYukd,fwdkif toHk;0ifvsuf&Sdygonf/ tusOf; axmiftkyfcsKyfa&;\ tmPmus,fjyefYrIESifh oifhavsmfovdk vkyfaqmifrIrsm; onf wpfckwnf;aom ta&;ygonfh taMumif;&if;wpf&yf jzpfygonf/ ta&twGufrsm;pGmaom jynfwGif;Oya'rsm;jzifh ordkif;aMumif;t& csdwfqufcdkifwG,fxm;jcif;ESifh abmifcwf owfrSwfxm;jcif;onfvnf; aemufxyf pdwf0ifpm;p&m tcsufwpfcsuf jzpfygonf/

oHk;oyfcsufudk a&;om;owfrSwfxm;csufrsm;xufausmfvGefí &nf&G,fcsuf &Sd&Sd rvkyfaqmif&ao;ojzifh vufawGYusifhoHk;jcif;ESifh EdIif;,SOfavhvmjcif; tydkif;wGif csefvSyfí xm;cJYygonf/ oHk;oyfcsuf\ wnfaqmufyHkt& jynfwGif;Oya'\ jy|mef;csuftydk'frsm;onf EdkifiHwumOya'rsm;udk odomxif&Sm;pGm xif[yfjyaeonfhtwGuf EdIif;,SOfjyo&ef rjzpfEdkifonfh wnfaqmufyHk taetxm;&Sdygonf/ xdkuJYokdY EdIif;,SOfrItwGuf aocsmpGm jyKpkxm;onfh t"dyÜm,f&Sif;vif;csufrsm;yg vdkufygxnfhoGif;ay;&ygrnf/ xdkYtjyif okawoepmwrf;rsm;jzifh pkpnf;wifjyxm;onfh oHk;oyfcsufonf jynfwGif;Oya'rsm;udk vufawGYusifhoHk;jcif;tm; qef;ppfavhvmjcif;twGuf toHk;wnfhatmif aqmif&Guf Edkifygvdrfhrnf/

ေကးဇးတငလႊာ

ယခေလလာမႈတြင အခနေပးခၾကသည၊ ယၾကညေပးခၾကသည၊ သေဘာ

ထားအျမငမားက ေဖာျပေပးၾက သည၊ ပါ၀ငေဆာငရြကေပးသည သမားအားလးက

ကၽြႏပတ႔က ေကးဇးတငရပါသည။ သေတသနအေျချပ အသပညာ ထတလပမႈတြင

ပးတြပါ၀ငထတလပႏငရန အကးမားေသာ၊ စတဓာတတကၾကြေစသည ပးေပါငး

ေဆာငရြကမႈႏင ၾကးစားအားထတမႈအတြက JFA/DIGNITY အဖြ႕တစဖြ႕လးက

ေကးဇးတငရပါသည။ ယခလပငနးစဥတစေလာကတြင အၾကျပေပးခေသာ Nick

Cheesman ကလညး အထးေကးဇးတငရပါသည။ ယခထတေ၀မႈက

ဒနးမတႏငငျခားေရး၀နၾကးဌာနေအာကရ အၾကေပး သေတသနေကာမတႏင

DIGNITY – Danish Institute Against Torture တ႔က ပပးေပးထားပါသည။

အကဥးသားမား၏ အကဥးေထာငျပငပသ႕ ဆကသြယခြငအား

ဥပေဒေလလာျခငး

- သးသပခက

အာဂန ကပခယ

ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒသည ျပညပမ တငသြငးလာသည နယခ႕တရား

စရငေရးဆငရာ အေတြးအေခၚမားက ဥပေဒႏင လကခကငသးမႈမားတြင စြကနရစ

ေနေသာ ၎၏ ကလနေခတအေမြမားက ထငရားေစသည အမတလကၡဏာမားက


tydkif; 6 - ed*Hk;csKyf rSwfcsufrsm;

þOya'oHk;oyfcsufonf tusOf;om;\ jyifyavmuodkU qufoG,frI\ rwlnDaom yHkpHrsm;ESifh &Iaxmifhrsm;tm; usifhoHk;&mwGif oufqdkifonfh jynfwGif;ESifh EdkifiHwum Oya'rlabmifrsm;udk us,fjyefYpGmoHk;oyfazmfjy&ef &nf&G,fxm;ygonf/ tcGifhta&;rsm;udk jy|mef;jcif;ESifh uefYowfxm;jcif;wdkU yg0ifonfh jynfwGif;Oya'rsm;u arSsmfrSef;xm;aom tcsuftvufrsm;onf ¤if;wdkY\ u@xJwGifyif ¤wkdYukd,fwdkif toHk;0ifvsuf&Sdygonf/ tusOf; axmiftkyfcsKyfa&;\ tmPmus,fjyefYrIESifh oifhavsmfovdk vkyfaqmifrIrsm; onf wpfckwnf;aom ta&;ygonfh taMumif;&if;wpf&yf jzpfygonf/ ta&twGufrsm;pGmaom jynfwGif;Oya'rsm;jzifh ordkif;aMumif;t& csdwfqufcdkifwG,fxm;jcif;ESifh abmifcwf owfrSwfxm;jcif;onfvnf; aemufxyf pdwf0ifpm;p&m tcsufwpfcsuf jzpfygonf/

oHk;oyfcsufudk a&;om;owfrSwfxm;csufrsm;xufausmfvGefí &nf&G,fcsuf &Sd&Sd rvkyfaqmif&ao;ojzifh vufawGYusifhoHk;jcif;ESifh EdIif;,SOfavhvmjcif; tydkif;wGif csefvSyfí xm;cJYygonf/ oHk;oyfcsuf\ wnfaqmufyHkt& jynfwGif;Oya'\ jy|mef;csuftydk'frsm;onf EdkifiHwumOya'rsm;udk odomxif&Sm;pGm xif[yfjyaeonfhtwGuf EdIif;,SOfjyo&ef rjzpfEdkifonfh wnfaqmufyHk taetxm;&Sdygonf/ xdkuJYokdY EdIif;,SOfrItwGuf aocsmpGm jyKpkxm;onfh t"dyÜm,f&Sif;vif;csufrsm;yg vdkufygxnfhoGif;ay;&ygrnf/ xdkYtjyif okawoepmwrf;rsm;jzifh pkpnf;wifjyxm;onfh oHk;oyfcsufonf jynfwGif;Oya'rsm;udk vufawGYusifhoHk;jcif;tm; qef;ppfavhvmjcif;twGuf toHk;wnfhatmif aqmif&Guf Edkifygvdrfhrnf/

ေကးဇးတငလႊာ

ယခေလလာမႈတြင အခနေပးခၾကသည၊ ယၾကညေပးခၾကသည၊ သေဘာ

ထားအျမငမားက ေဖာျပေပးၾက သည၊ ပါ၀ငေဆာငရြကေပးသည သမားအားလးက

ကၽြႏပတ႔က ေကးဇးတငရပါသည။ သေတသနအေျချပ အသပညာ ထတလပမႈတြင

ပးတြပါ၀ငထတလပႏငရန အကးမားေသာ၊ စတဓာတတကၾကြေစသည ပးေပါငး

ေဆာငရြကမႈႏင ၾကးစားအားထတမႈအတြက JFA/DIGNITY အဖြ႕တစဖြ႕လးက

ေကးဇးတငရပါသည။ ယခလပငနးစဥတစေလာကတြင အၾကျပေပးခေသာ Nick

Cheesman ကလညး အထးေကးဇးတငရပါသည။ ယခထတေ၀မႈက

ဒနးမတႏငငျခားေရး၀နၾကးဌာနေအာကရ အၾကေပး သေတသနေကာမတႏင

DIGNITY – Danish Institute Against Torture တ႔က ပပးေပးထားပါသည။

အကဥးသားမား၏ အကဥးေထာငျပငပသ႕ ဆကသြယခြငအား

ဥပေဒေလလာျခငး

- သးသပခက

အာဂန ကပခယ

ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒသည ျပညပမ တငသြငးလာသည နယခ႕တရား

စရငေရးဆငရာ အေတြးအေခၚမားက ဥပေဒႏင လကခကငသးမႈမားတြင စြကနရစ

ေနေသာ ၎၏ ကလနေခတအေမြမားက ထငရားေစသည အမတလကၡဏာမားက


လကခထားသည။ အကဥးသားမားက ေထာငျပငပေလာကသ႕ ဆကသြယျခငး

(prisoner contact with the outside world (PCWOW))သည ဥပေဒမေဘာငႏင

ဆကစပေနေသာ ဥပမာေကာငးတစခ ျဖစသည။ ၁၈၆၀ ခႏစႏင ၁၉၂၀ခႏစ

အတြငးတြင ကလနေခတ အကဥပေဒမားႏင နညးဥပေဒ လပထးလပနညးမားသည

၎၏ လကၡဏာရပမားက အမားအျပား တညေဆာကခသည။ ေယဘယအားျဖင

ျပညတြငးျပညပ ဥပေဒစနစမားသည အကဥးသားမား၏ ရပငခြငမားဆငရာ

ညႊနၾကားထားခကမားျဖင ျပညႏကေနလကရၿပး ထအထတြင ျမနမာႏငငသည

လညး ျခြငးခကမရ ပါဝငပါသည။ ဤ သေတသနစာတမးမားတြင ပါ၀ငေသာ

ဥပေဒေလလာဆနးစစခကသည ဥပေဒတြင ဖြငဆထားခကမားျဖစေသာ တကရက

ဆကႏြယေနသည ျပ႒ာနးခကမားက အတစစညးထားသျဖင ႏႈငးယဥၾကည၍

ရႏငပါသည။ ဤသးသပခကသည အဖြ႕အစညးဆငရာ အေလအထလပေဆာငမႈမား

ႏင ထေနရာသ႕ ေရာကရခရသည လကေတြ႕ အေတြ႕အၾကမားက သေတသန

ျပထားသည ဆကစပ သေတသနစာတမးမားႏင ဆနးစစေလလာခကအား ႏႈငးယဥ

ႏငမည၊ ခဥးကပေလလာႏငမည ကနဥး အားထတခကတစရပက ကယစားျပပါ

သည။

ႏႈငးယဥၾကညလင ျမနမာဥပေဒတြင ပါ၀ငေသာ စႏႈနးမားသည

ႏငငတကာတြင ေတြ႕ရသလ မရမျဖစ လအပေသာ အစတအပငးမား ျဖစသည

အကဥးသားမား၏ အခြငအေရးမားႏင လျခေရးဆငရာမားက ျပ႒ာနးထားပါသည။

အကဥးသားမား၏ ေထာင၀ငစာအခြငအေရးႏင ဆကသြယခြငတ႕မာ ကယျပန႕

လေသာ ဘာသာေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာ အခြငအေရးမားအရ ဥပေဒတြင သးျခားစ

အသအမတျပထားသည။ ထ႕ျပင အရပသားမားအား ဖမးဆးထနးသမးျခငး၊

တရားခြငမတငမ ဖမးဆးထနးသမးျခငး သ႕မဟတ ျပစမႈထငရားသညဟ ဆးျဖတ

ခရျခငးတ႕တြင ေရ႕ေနမားႏင မသားစတ႕အား ‘အျခားသမား ရမေနဘ’13 ဆကသြယ

ေျပာဆခြငက အနညးဆးေတာ ဥပေဒတြင ထညသြငးထားပါသည။ သ႕ေသာလညး

လကေတြ႕တြင ႏငငတကာ အနညးဆးစႏႈနးမားကပင မျခငးမရဘ ျဖစေနေသာ

အေျခအေနက ေဆြးေႏြးရမည ျဖစသည။

ဤသေတသနစာတမးမားကကယစားျပထားေသာ သေတသနတြင မသားစဝငမား

ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆျခငးကသာ အဓက အာရစကထားၿပး ေရ႕ေနမား

သ႕မဟတ အျခားျပငပပဂၢလမားႏင မသကဆငပါ။ အေရးႀကးအခက ေတာေတာ

မားမားက ဤေနရာတြင ညႊနျပႏငပါသည။ ဤအခြငအေရးႏင ပတသက၍

အေရးအႀကးဆးမာ ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆသည အခနကာလႏင အႀကမေရ

တ႕အား ေဝဝါးစြာ ျပ႒ာနးထားျခငးႏင ကန႕သတထားျခငးမား14 ရေနေသးျခငးက

ကၽြႏပတ႕ အေသးစတ ကယကယျပန႕ျပန႕ ေလလာထားပါသည။ ေထာငမးမားက

အပႏငးထားသည အလြနကယျပန႕၍ လရာဆြဆးျဖတႏငေသာ ဥပေဒတ႔ေၾကာင

ေထာငဝငစာေတြ႕သည အေလအထသည ေထာငအလက အလြန ကြျပားျခားနား

ေနၿပး မသားစမား ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသည အေလအထႏင

ေတြ႕ႀကရမႈမားသည ရႈပေထြးမႈမား၊ ကန႕သတခကမားက ပဆးေစသည။

ဝနခရမညမာ ဥပေဒက လရာဆြသးႏငျခငးသည အငမတန ျပငလြယေျပာငးလြယ

13 ျမနမာႏငင အကျဥးေထာငလကစျ ပဒမ ၇၉၀က ၾကညရန။ (၁) အမႈစစေဆးေနစဥႏျင အရပဘက အကျဥးသားများအား ကျးေၾကာငးဆေလျာေသာ လအပသည ပစၥညးအေထာကအပများက သငေလျာသည အချနတျင ေပးအပရမည ျဖစၿပး ေမးချနးေမးျမနးျခငး သ႕မဟတ ၎တ႕၏ ေဆျမျးများ၊ မတေဆျများႏျင ဥပေဒအၾကေပးများအား ႏႈတအားျဖင ျဖစေစ၊ စာျဖငျဖစေစ ဆကသျယချငတ႕က သငေလျာေသာ ကန႕သတချကများျဖင ေပးအပရမည။ 14 အကျဥးေထာငအကဥပေဒ၊ အပဒ ၄၀။ အကျဥးေထာငအတျငးသ႕ အရပသား သ႕မဟတ အကျဥးသားျဖစေစ ဆကသျယလေသာ ဆႏၵရျပျက ဥပေဒႏျင ညညျတေနသမျျ သငေလျာသည အချန၌ သငေလျာသည ကန႕သတချကများအရ ဝငချငေပးျခငးအတျက ႀကတငျပငဆငမႈများက လပေဆာငထားရမည။ တရားရငဆငဆ အချပကျေနသများသည ၎တ႕၏ သတမျတချကႏျငကကညေသာ ဥပေဒအၾကေပး ပဂၢလများအား မညသ တစဥးတစေယာကမျျ ရျေနျခငးမရျဘ ေတျ႕ဆႏငသည။


လကခထားသည။ အကဥးသားမားက ေထာငျပငပေလာကသ႕ ဆကသြယျခငး

(prisoner contact with the outside world (PCWOW))သည ဥပေဒမေဘာငႏင

ဆကစပေနေသာ ဥပမာေကာငးတစခ ျဖစသည။ ၁၈၆၀ ခႏစႏင ၁၉၂၀ခႏစ

အတြငးတြင ကလနေခတ အကဥပေဒမားႏင နညးဥပေဒ လပထးလပနညးမားသည

၎၏ လကၡဏာရပမားက အမားအျပား တညေဆာကခသည။ ေယဘယအားျဖင

ျပညတြငးျပညပ ဥပေဒစနစမားသည အကဥးသားမား၏ ရပငခြငမားဆငရာ

ညႊနၾကားထားခကမားျဖင ျပညႏကေနလကရၿပး ထအထတြင ျမနမာႏငငသည

လညး ျခြငးခကမရ ပါဝငပါသည။ ဤ သေတသနစာတမးမားတြင ပါ၀ငေသာ

ဥပေဒေလလာဆနးစစခကသည ဥပေဒတြင ဖြငဆထားခကမားျဖစေသာ တကရက

ဆကႏြယေနသည ျပ႒ာနးခကမားက အတစစညးထားသျဖင ႏႈငးယဥၾကည၍

ရႏငပါသည။ ဤသးသပခကသည အဖြ႕အစညးဆငရာ အေလအထလပေဆာငမႈမား

ႏင ထေနရာသ႕ ေရာကရခရသည လကေတြ႕ အေတြ႕အၾကမားက သေတသန

ျပထားသည ဆကစပ သေတသနစာတမးမားႏင ဆနးစစေလလာခကအား ႏႈငးယဥ

ႏငမည၊ ခဥးကပေလလာႏငမည ကနဥး အားထတခကတစရပက ကယစားျပပါ

သည။

ႏႈငးယဥၾကညလင ျမနမာဥပေဒတြင ပါ၀ငေသာ စႏႈနးမားသည

ႏငငတကာတြင ေတြ႕ရသလ မရမျဖစ လအပေသာ အစတအပငးမား ျဖစသည

အကဥးသားမား၏ အခြငအေရးမားႏင လျခေရးဆငရာမားက ျပ႒ာနးထားပါသည။

အကဥးသားမား၏ ေထာင၀ငစာအခြငအေရးႏင ဆကသြယခြငတ႕မာ ကယျပန႕

လေသာ ဘာသာေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာ အခြငအေရးမားအရ ဥပေဒတြင သးျခားစ

အသအမတျပထားသည။ ထ႕ျပင အရပသားမားအား ဖမးဆးထနးသမးျခငး၊

တရားခြငမတငမ ဖမးဆးထနးသမးျခငး သ႕မဟတ ျပစမႈထငရားသညဟ ဆးျဖတ

ခရျခငးတ႕တြင ေရ႕ေနမားႏင မသားစတ႕အား ‘အျခားသမား ရမေနဘ’13 ဆကသြယ

ေျပာဆခြငက အနညးဆးေတာ ဥပေဒတြင ထညသြငးထားပါသည။ သ႕ေသာလညး

လကေတြ႕တြင ႏငငတကာ အနညးဆးစႏႈနးမားကပင မျခငးမရဘ ျဖစေနေသာ

အေျခအေနက ေဆြးေႏြးရမည ျဖစသည။

ဤသေတသနစာတမးမားကကယစားျပထားေသာ သေတသနတြင မသားစဝငမား

ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆျခငးကသာ အဓက အာရစကထားၿပး ေရ႕ေနမား

သ႕မဟတ အျခားျပငပပဂၢလမားႏင မသကဆငပါ။ အေရးႀကးအခက ေတာေတာ

မားမားက ဤေနရာတြင ညႊနျပႏငပါသည။ ဤအခြငအေရးႏင ပတသက၍

အေရးအႀကးဆးမာ ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆသည အခနကာလႏင အႀကမေရ

တ႕အား ေဝဝါးစြာ ျပ႒ာနးထားျခငးႏင ကန႕သတထားျခငးမား14 ရေနေသးျခငးက

ကၽြႏပတ႕ အေသးစတ ကယကယျပန႕ျပန႕ ေလလာထားပါသည။ ေထာငမးမားက

အပႏငးထားသည အလြနကယျပန႕၍ လရာဆြဆးျဖတႏငေသာ ဥပေဒတ႔ေၾကာင

ေထာငဝငစာေတြ႕သည အေလအထသည ေထာငအလက အလြန ကြျပားျခားနား

ေနၿပး မသားစမား ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသည အေလအထႏင

ေတြ႕ႀကရမႈမားသည ရႈပေထြးမႈမား၊ ကန႕သတခကမားက ပဆးေစသည။

ဝနခရမညမာ ဥပေဒက လရာဆြသးႏငျခငးသည အငမတန ျပငလြယေျပာငးလြယ

13 ျမနမာႏငင အကျဥးေထာငလကစျ ပဒမ ၇၉၀က ၾကညရန။ (၁) အမႈစစေဆးေနစဥႏျင အရပဘက အကျဥးသားများအား ကျးေၾကာငးဆေလျာေသာ လအပသည ပစၥညးအေထာကအပများက သငေလျာသည အချနတျင ေပးအပရမည ျဖစၿပး ေမးချနးေမးျမနးျခငး သ႕မဟတ ၎တ႕၏ ေဆျမျးများ၊ မတေဆျများႏျင ဥပေဒအၾကေပးများအား ႏႈတအားျဖင ျဖစေစ၊ စာျဖငျဖစေစ ဆကသျယချငတ႕က သငေလျာေသာ ကန႕သတချကများျဖင ေပးအပရမည။ 14 အကျဥးေထာငအကဥပေဒ၊ အပဒ ၄၀။ အကျဥးေထာငအတျငးသ႕ အရပသား သ႕မဟတ အကျဥးသားျဖစေစ ဆကသျယလေသာ ဆႏၵရျပျက ဥပေဒႏျင ညညျတေနသမျျ သငေလျာသည အချန၌ သငေလျာသည ကန႕သတချကများအရ ဝငချငေပးျခငးအတျက ႀကတငျပငဆငမႈများက လပေဆာငထားရမည။ တရားရငဆငဆ အချပကျေနသများသည ၎တ႕၏ သတမျတချကႏျငကကညေသာ ဥပေဒအၾကေပး ပဂၢလများအား မညသ တစဥးတစေယာကမျျ ရျေနျခငးမရျဘ ေတျ႕ဆႏငသည။


ျဖစေသာလညး ရဘကစခနးမားသ႕ အမေထာငဖကမား သြားေရာကေတြ႕ဆခြင

ဆငရာ ဥပမာက15 ၾကညလင စညးကမးလမးညႊနခကမား မရသလ ဥပေဒက

လရာဆြအသးျပႏငသည ဟာကြကမား ရသညမာလညး ထငရားသည။

အျခားဟာကြကအခ႕ကလညး အလြယတက ေဖာထတႏငသည။ တရားမဝင

အေၾကာငးျပခကမားက အေျခခၿပး ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈက တားျမစျခငးမား၊

အထးသျဖင တကပတခအကဥးသားမား၊ ေသဒဏကအကဥးသားမားႏင ႏငငေရး

အကဥးသားမားကသ႕ေသာ သးသန႕သတမတထားသည အကဥးသား အတနး

အစားမားအတြက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈအား တားျမစျခငးမားမာ စတဝငစားဖြယ

ေကာငးလသည။ ထ႕ျပင အျပညျပညဆငရာဥပေဒတြင ျပ႒ာနးထားသည မသားစႏင

ပဂၢလကဘဝမ ထညသြငးစဥးစားရမည ခစားခကမားကသ႕ေသာ အတြငးေရး

ကစၥမား၊ ‘မသားစ’ဟေသာ ကယျပန႕သည ဖြငဆခကႏင ျပစဒဏေပးရန

ရညရြယခကျဖင မသားစႏင ေတြ႕ဆခြငက ကန႕သတျခငး မျပရဟေသာ

အခကမားကလညး လကနာသညပမေပၚပါ။ ဥပေဒဆငရာ လမးညႊနခကမား

မရေသာေၾကာင အကဥးသားမားအား ေနရာခထားျခငးႏင ေဝးကြာလေသာ

ေနရာမားသ႕ ေရႊ႕ေျပာငးထနးသမးျခငးတ႕သည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရန မျဖစႏင

ျခငး သ႕မဟတ အလြနအမငး ခကချခငး၏ လကၡဏာတစရပအျဖစ လကေတြ႕

ျပနာလညး ျဖစလကရသည။ အကဥးသားတစေယာကအား မေရႊ႕ေျပာငးမ

မသားစဝငမား ေတြ႕ဆခြငက ျပ႒ာနးထားေသာလညး လကေတြ႕ကငသးမႈ

မရျခငးက အလားတ ျပနာတစရပသဖြယ ျဖစေနသည။ ကၽြႏပတ႕၏ အျမငတြင

ဥပေဒႏင ကငသးမႈအၾကားမ ကြာဟခကမားမာ အဖြ႕အစညးဆငရာ အေလအထက 15 အမေထာငဖက သြားေရာကေတြ႕ဆခြငမားက တရားစရငေရးတြင ျပ႒ာနးထားျခငး မရသကသ႕ အကဥးေထာငမားတြငလညး ခြငျပမထားပါ။ လကေတြ႕တြင (အမးသား အကဥးသားမား အတြကသာ) ရဘကစခနးမား၌သာ ခြငျပထားပါသည။ ဘနေကာကစညးကမးမား၏ စညးကမးအမတ ၂၇တြင အမးသမး အကဥးသမားအား အမးသား အကဥးသားမားကသ႕ အေျခခတညခကအျဖစ အမေထာငဖက သြားေရာကေတြ႕ဆခြငက ခြငျပရန လအပသညဟ ေဖာျပထားသည။

ဆနးစစခကအား မျဖစမေန လပေဆာငရနအတြက အေရးတႀကး ပပးရမည

အခကျဖစသည။

လကေတြ႕ကငသးမႈ (အေကာငအထညေဖာျခငးဆငရာ လအပခကမား)

ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားသည လကေတြ႕ကငသးမႈ၊ အကဥးသားမားႏင ၎တ႕အား

ေတြ႕ဆသမား၏ အေတြ႕အႀကမားႏင မၾကာခဏ ကြာျခားလကရသည။ ျမနမာႏငင

ရ အျခားေနရာမားကသ႕ပင ဥပေဒမားႏင စႏႈနးမားသည ‘တညေဆာကျခငးႏင ပစ

သေဘာအရ ေျပာရလင အဓပၸာယက ထညသြငးစဥးစားထားျခငး မရဘ

အၾကမးေရးဆြထားသလ’16 ျဖစေနတတသည။ သ႕မဟတ လကေတြ႕ေဆာငရြကရာ

တြင ထကသ႔ျဖစေနတတသည။ ဆကစပေနေသာ ႏငငေတာဥပေဒအရ ေမာလင

ႏငသညမာ ထမသာ ျဖစသည။ ဤသညမာ အကဥးသားမားက ေထာငျပငပေလာက

သ႕ ဆကသြယျခငး(ေထာငဝငစာ) (PCWOW))က တားျမစထားျခငး မဟတေသာ

လညး ေထာငႏင ဆကစပေနေသာ မညသည အေၾကာငးအရာကမဆ စတကး

ထရရာ ကငသးေနျခငး ျဖစေၾကာငး ေျပာစရာပင မလပါ။ ဒေဝၚကငး၏ အဆအရ

ဥပေဒဘာသာစကားတြင ေယဘယသာ ေရးဆြထားျခငးသည လကေတြ႕ကငသးရာ

တြင ‘ဥပေဒအထကရ စညးမဥးမားႏင မဝါဒမား’17 ကသာ ကငသးလာေစသည

အျဖစမး ေရာကရလာႏငေစသည။ ဤေနရာတြင သေတသနက အၾကျပ

ထားသညမာ(ေထာငဝငစာ) PCWOW လပငနးမားႏင ဆကစပေနသည ‘လေလာက

16 အျပညျပညဆငရာ ၾကကေျခနေကာမတ (ICRC)၊ ကရဏာ ထားရေသာ အကဥးေထာငမားဆသ႕ - အကဥးေထာင ျပငဆငျခငးႏင ဒဇငးသ႕ စညးကမးတကႏင ပါဝင ေဆာငရြက ခဥးကပမႈတစခ (၂၀၁၈)၊ ႏာ. ၉။ 17 ေရာနယဒေဝၚကငး၊ အခြငအေရးမားက ေလးနကစြာ ရယျခငး (ဒပခေဝါသ ၁၉၇၇)၊ ႏာ. ၂၈။


ျဖစေသာလညး ရဘကစခနးမားသ႕ အမေထာငဖကမား သြားေရာကေတြ႕ဆခြင

ဆငရာ ဥပမာက15 ၾကညလင စညးကမးလမးညႊနခကမား မရသလ ဥပေဒက

လရာဆြအသးျပႏငသည ဟာကြကမား ရသညမာလညး ထငရားသည။

အျခားဟာကြကအခ႕ကလညး အလြယတက ေဖာထတႏငသည။ တရားမဝင

အေၾကာငးျပခကမားက အေျခခၿပး ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈက တားျမစျခငးမား၊

အထးသျဖင တကပတခအကဥးသားမား၊ ေသဒဏကအကဥးသားမားႏင ႏငငေရး

အကဥးသားမားကသ႕ေသာ သးသန႕သတမတထားသည အကဥးသား အတနး

အစားမားအတြက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈအား တားျမစျခငးမားမာ စတဝငစားဖြယ

ေကာငးလသည။ ထ႕ျပင အျပညျပညဆငရာဥပေဒတြင ျပ႒ာနးထားသည မသားစႏင

ပဂၢလကဘဝမ ထညသြငးစဥးစားရမည ခစားခကမားကသ႕ေသာ အတြငးေရး

ကစၥမား၊ ‘မသားစ’ဟေသာ ကယျပန႕သည ဖြငဆခကႏင ျပစဒဏေပးရန

ရညရြယခကျဖင မသားစႏင ေတြ႕ဆခြငက ကန႕သတျခငး မျပရဟေသာ

အခကမားကလညး လကနာသညပမေပၚပါ။ ဥပေဒဆငရာ လမးညႊနခကမား

မရေသာေၾကာင အကဥးသားမားအား ေနရာခထားျခငးႏင ေဝးကြာလေသာ

ေနရာမားသ႕ ေရႊ႕ေျပာငးထနးသမးျခငးတ႕သည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရန မျဖစႏင

ျခငး သ႕မဟတ အလြနအမငး ခကချခငး၏ လကၡဏာတစရပအျဖစ လကေတြ႕

ျပနာလညး ျဖစလကရသည။ အကဥးသားတစေယာကအား မေရႊ႕ေျပာငးမ

မသားစဝငမား ေတြ႕ဆခြငက ျပ႒ာနးထားေသာလညး လကေတြ႕ကငသးမႈ

မရျခငးက အလားတ ျပနာတစရပသဖြယ ျဖစေနသည။ ကၽြႏပတ႕၏ အျမငတြင

ဥပေဒႏင ကငသးမႈအၾကားမ ကြာဟခကမားမာ အဖြ႕အစညးဆငရာ အေလအထက 15 အမေထာငဖက သြားေရာကေတြ႕ဆခြငမားက တရားစရငေရးတြင ျပ႒ာနးထားျခငး မရသကသ႕ အကဥးေထာငမားတြငလညး ခြငျပမထားပါ။ လကေတြ႕တြင (အမးသား အကဥးသားမား အတြကသာ) ရဘကစခနးမား၌သာ ခြငျပထားပါသည။ ဘနေကာကစညးကမးမား၏ စညးကမးအမတ ၂၇တြင အမးသမး အကဥးသမားအား အမးသား အကဥးသားမားကသ႕ အေျခခတညခကအျဖစ အမေထာငဖက သြားေရာကေတြ႕ဆခြငက ခြငျပရန လအပသညဟ ေဖာျပထားသည။

ဆနးစစခကအား မျဖစမေန လပေဆာငရနအတြက အေရးတႀကး ပပးရမည

အခကျဖစသည။

လကေတြ႕ကငသးမႈ (အေကာငအထညေဖာျခငးဆငရာ လအပခကမား)

ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားသည လကေတြ႕ကငသးမႈ၊ အကဥးသားမားႏင ၎တ႕အား

ေတြ႕ဆသမား၏ အေတြ႕အႀကမားႏင မၾကာခဏ ကြာျခားလကရသည။ ျမနမာႏငင

ရ အျခားေနရာမားကသ႕ပင ဥပေဒမားႏင စႏႈနးမားသည ‘တညေဆာကျခငးႏင ပစ

သေဘာအရ ေျပာရလင အဓပၸာယက ထညသြငးစဥးစားထားျခငး မရဘ

အၾကမးေရးဆြထားသလ’16 ျဖစေနတတသည။ သ႕မဟတ လကေတြ႕ေဆာငရြကရာ

တြင ထကသ႔ျဖစေနတတသည။ ဆကစပေနေသာ ႏငငေတာဥပေဒအရ ေမာလင

ႏငသညမာ ထမသာ ျဖစသည။ ဤသညမာ အကဥးသားမားက ေထာငျပငပေလာက

သ႕ ဆကသြယျခငး(ေထာငဝငစာ) (PCWOW))က တားျမစထားျခငး မဟတေသာ

လညး ေထာငႏင ဆကစပေနေသာ မညသည အေၾကာငးအရာကမဆ စတကး

ထရရာ ကငသးေနျခငး ျဖစေၾကာငး ေျပာစရာပင မလပါ။ ဒေဝၚကငး၏ အဆအရ

ဥပေဒဘာသာစကားတြင ေယဘယသာ ေရးဆြထားျခငးသည လကေတြ႕ကငသးရာ

တြင ‘ဥပေဒအထကရ စညးမဥးမားႏင မဝါဒမား’17 ကသာ ကငသးလာေစသည

အျဖစမး ေရာကရလာႏငေစသည။ ဤေနရာတြင သေတသနက အၾကျပ

ထားသညမာ(ေထာငဝငစာ) PCWOW လပငနးမားႏင ဆကစပေနသည ‘လေလာက

16 အျပညျပညဆငရာ ၾကကေျခနေကာမတ (ICRC)၊ ကရဏာ ထားရေသာ အကဥးေထာငမားဆသ႕ - အကဥးေထာင ျပငဆငျခငးႏင ဒဇငးသ႕ စညးကမးတကႏင ပါဝင ေဆာငရြက ခဥးကပမႈတစခ (၂၀၁၈)၊ ႏာ. ၉။ 17 ေရာနယဒေဝၚကငး၊ အခြငအေရးမားက ေလးနကစြာ ရယျခငး (ဒပခေဝါသ ၁၉၇၇)၊ ႏာ. ၂၈။


ေသာ’18 ျပ႒ာနးခကမား၊ ‘ကးေၾကာငးဆေလာေသာ’19 အေထာကအပမားႏင ခြငျပ

အသးစရတမားကလညး ထနညးတစြာ ေရးဆြထားသည။ သ႕ေသာ ဥပေဒအတငး

ကငသးျခငးမရေသာ အျခားေနရာမားကသ႕ပင လအပေသာ အေထာကအထားက

ကငးမလကရသည။

18 ထနးသမးခ သ႕မဟတ ေထာငဒဏကခရသမား၏ အကာအကြယအတြက ကလသမဂၢအဖြ႕၏ စညးမဥးမား (၁၉၈၈)၊ စညးမဥးအမတ ၁၉၊ ထနးသမးခ သ႕မဟတ ေထာငဒဏကခရသတစဥးသည အထးသျဖင မသားစဝငမား လာေရာကေတြ႕ဆခပငခြငႏင စာေရးဆကသြယခြင ရသလ ျပငပကမၻာသ႕ ဆကသြယရန လေလာကေသာ အခြငအေရးက ေပးရမည။ ဥပေဒ သ႕မဟတ တရားဝင လပထးလပနညးမားက ေဖာျပထားသည ကးေၾကာငးဆေလာေသာ အေျခအေနႏင တားျမစခကမားက ေျပာျပထားရမည။ မနဒလားစညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၆၁ (၁)တြင တရားေရးဆငရာ မညသညကစၥအတြက ျဖစေစ၊ အကဥးသားမားအား လာေရာက ေတြ႕ဆရန၊ ဆကသြယရနႏင သတ႕ကယတင ေရြးခယထားေသာ ဥပေဒအၾကေပးတစဥး သ႕မဟတ ဥပေဒဆငရာ အကအညပပးသႏင ေဆြးေႏြးရနအတြက ေႏာငေႏးျခငး၊ ၾကားျဖတျခငး သ႕မဟတ ဆငဆာျဖတျခငး မရဘ၊ လ႕ဝကမႈ အျပညအဝျဖင လေလာကေသာ အခြငအလမး၊ အခနႏင လအပေသာ ေထာကပမႈမားက ျပ႒ာနးထားေသာ ျပညတြငးဥပေဒမားႏငအည ပပးေပးရမည။ ေဆြးေႏြးမႈသည ေထာငဝနထမး၏ မကျမငေအာကတြင ရေနေကာငး ရေနမည ျဖစေသာလညး ၾကားႏငေလာကေသာ အကြာအေဝးတြင မရေနရ။ မနဒလား စညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၁၀၆၊ အကဥးကေနသတစဥးႏင သ သ႕မဟတ သမ၏ မသားစအၾကား ႏစဘကစလးအတြက အေကာငးဆး အကးရလဒက လလားသညအေလာက ထဆကဆေရးမားက ထနးသမးမႈႏင တးတကမႈအတြက အထး အာရစကရမည။ မနဒလား စညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၁၀၇၊ အကဥးသားတစေယာကအား အမန႕ခခနမစ၍ လြတေျမာကသည သ သ႕မဟတ သမ၏ အနာဂတအထ ထညသြငးစဥးစားရမည။ အကဥးသား၏ ျပနလညထေထာငေရးႏင သ သ႕မဟတ သမ၏ မသားစ၏ အေကာငးဆးအကးရလဒက ျမငတငေပးမည အကဥးေထာငျပငပရ ပဂၢလမား၊ ဌာနဆငရာမားႏင ဆကဆေရးက ထနးသမးရနႏင တညေဆာကရန တကတြနးအားေပးျခငးႏင အကအညေပးျခငးတ႕က လပေဆာငရမည။ အမးသမး အကဥးသမားႏင ခပေႏာငထားျခငးမခရေသာ ျပစမႈကးလြနသ အမးသမးမားအား ဆကဆျခငးအတြက ကလသမဂၢစညးကမးမား (ဘနေကာကစညးကမး၊ ၂၀၁၀)က “ေထာငအာဏာပငမားသည အမးသမးအကဥးသမားထသ႕ လာေရာက ေတြ႕ဆျခငးမားက ၎တ႕၏ စတပငးဆငရာကနးမာေရးႏင လမႈျပနလညေပါငးစညးေရးအတြက အေရးပါေသာ လအပခကတစခအျဖစ အားေပးရမညျဖစၿပး တတႏငသမ ပပးေပးရမည” ဟ ေဖာျပထားသည။ (စညးကမးအမတ ၄၃) 19 ျမနမာႏငင အကဥးေထာငလကစြ ပဒမ ၇၈၀ (၁) က ၾကညရန။ အကဥးကသအသစတငးအား အယခဝငရန ျပငဆငျခငး သ႕မဟတ အာမခတငျခငးအတြက သ၏ ေဆြမးမား သ႕မဟတ မတေဆြမားႏင ေတြ႕ဆျခငး သ႕မဟတ ဆကသြယျခငး ကးေၾကာငးဆေလာေသာ ေထာကပပစၥညးမားအား ခြငျပရမည။ အကယ၍ ေထာငအာဏာပငမားက သ၏ ပငဆငမႈ သ႕မဟတ အျခားမသားစေရးရာမားအား စမခန႕ခြရနအတြက စစဥရန သ႕အတြက လအပသညဟ ယဆလင သ႕အား အငတာဗးမား ေျဖဆရန သ႕မဟတ သ၏ မတေဆြမားသ႕ စာေရးသားရန တစႀကမ သ႕မဟတ ႏစႀကမ သ႕မဟတ ထ႕ထကပ၍ မၾကာခဏ ခြငျပရမည။

အဖြ႕အစညးဆငရာ ကငသးမႈမားႏင ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆမႈမား၏ လကေတြ႕

အေတြ႕အႀကမားအေပၚ ခဥးကပထားသည သေတသနစာတမးမားႏင ဆကစပ

ေနသညမားက ဖတရေသာအခါ ဥပေဒတ႔က ျပနလညသးသပဆနးစစျခငးျဖင

အခြငအေရးမားက ၀ငေရာကစြကဖကျခငးဟ ေခၚရမည ေျပာငးလေနေသာ

အေျခအေနမားက ပမထငရားစြာနားလညေစႏငရန အေထာကအကျဖစေစသည။

မသားစမ ေထာင၀ငစာ ေတြ႕ဆျခငးကသ႕ေသာ အခြငအေရးမားက ေငြေၾကး

အေျခအေနေပၚမတညၿပး အခြငအေရးေပးသည နညးလမးအမးမးက ပေဖာထား

သည။

ဥပေဒႏင ထဥပေဒအား လကေတြ႕ႏႈငးယဥလကေသာအခါ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ႏငခြင၊

အႀကမေရ20ႏင ၾကာခနတ႔အရ သတမတေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈ၏

အရညအေသြးက မျဖစမေနရရန သတမတထားေသာ ယာယႏင လပထးလပနညး

အရ လအပခကမားႏင အဆပါ ၾကားဝငစြကဖကမႈမားႏငဆငေသာ ကစၥရပမား

အတြက သကေရာကမႈမရေသာ သ႔မဟတ ေဝဝါးစြာသာ ဖြငဆထားေသာ

အသကမဝငသည ဥပေဒႏင သကဆငေနေသာ ပမကယျပန႔စြာ ႐ႈျမငရမည

20 ၁၉၉၀ ခႏစ၊ အသကမျပညေသးသမားအား ၎တ႕၏ လြတလပခြင ရပသမးျခငးမ ကာကြယျခငးအတြက ကလသမဂၢ စညးကမးမား၏ ျခြငးခက ျဖစေကာငးျဖစႏငသညမာ ကေလးသငယမားက ‘စညးမဥးအရ တစပတတစႀကမႏင တစလလင တစႀကမထကမနညး’ လာေရာကေတြ႕ဆရန လအပၿပး (စညးကမးအမတ ၆၀) ဖနး သ႕မဟတ စာေရးသား ဆကသြယျခငးက ‘သ သ႕မဟတ သမ ေရြးခယသည သႏင အနညးဆး တစပတလင ႏစႀကမ’ လပေဆာငရန လအပသည။ အာဏာပင မဟတေသာလညး ကလသမဂၢစမကနးဝနေဆာငမႈရး၏ အကဥးေထာငစစဥျခငးအတြက နညးပညာဆငရာ လမးညႊန၊ ဆကဆေရးအတြက အနမဆး စစညးကမးမားအေပၚတြင အေျခခထားေသာ နညးပညာဆငရာႏင လပငနးပငးဆငရာ ထညသြငးစဥးစားစရာမားတြင ‘ဤလကစြစာအပ၏ စာေရးသမား၏ ကၽြမးကငေသာ ဆးျဖတခကမားတြင ေတြ႕ဆမႈမားအတြက ေထာကပေပးထားသညမားသည အကဥးသားတစဥးသ႕ ရကသတႏစပတတငးတြင တစနာရၾကာ ေတြ႕ဆမႈအတြကထက မေလာနညးသင၊ ျဖစႏငသမ အတငးအတာအထ ပမ ေတြ႕ဆႏငရနအတြက သငေလာေအာင ႀကးစားစစဥေပးသငသည။ အထးသျဖင အေရအတြကအားျဖင ပနညးၿပး မသားစႏင ေဝးကြာေသာ ေနရာမားတြငရသည အမးသမးအကဥးေထာငမားကစၥတြင ေတြ႕ဆခနနာရက ပၾကာေအာင ႀကးစားစစဥေပးသငသည’ ဟ ေဖာျပထားးသည။ (ႏာ. ၁၂၇)


ေသာ’18 ျပ႒ာနးခကမား၊ ‘ကးေၾကာငးဆေလာေသာ’19 အေထာကအပမားႏင ခြငျပ

အသးစရတမားကလညး ထနညးတစြာ ေရးဆြထားသည။ သ႕ေသာ ဥပေဒအတငး

ကငသးျခငးမရေသာ အျခားေနရာမားကသ႕ပင လအပေသာ အေထာကအထားက

ကငးမလကရသည။

18 ထနးသမးခ သ႕မဟတ ေထာငဒဏကခရသမား၏ အကာအကြယအတြက ကလသမဂၢအဖြ႕၏ စညးမဥးမား (၁၉၈၈)၊ စညးမဥးအမတ ၁၉၊ ထနးသမးခ သ႕မဟတ ေထာငဒဏကခရသတစဥးသည အထးသျဖင မသားစဝငမား လာေရာကေတြ႕ဆခပငခြငႏင စာေရးဆကသြယခြင ရသလ ျပငပကမၻာသ႕ ဆကသြယရန လေလာကေသာ အခြငအေရးက ေပးရမည။ ဥပေဒ သ႕မဟတ တရားဝင လပထးလပနညးမားက ေဖာျပထားသည ကးေၾကာငးဆေလာေသာ အေျခအေနႏင တားျမစခကမားက ေျပာျပထားရမည။ မနဒလားစညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၆၁ (၁)တြင တရားေရးဆငရာ မညသညကစၥအတြက ျဖစေစ၊ အကဥးသားမားအား လာေရာက ေတြ႕ဆရန၊ ဆကသြယရနႏင သတ႕ကယတင ေရြးခယထားေသာ ဥပေဒအၾကေပးတစဥး သ႕မဟတ ဥပေဒဆငရာ အကအညပပးသႏင ေဆြးေႏြးရနအတြက ေႏာငေႏးျခငး၊ ၾကားျဖတျခငး သ႕မဟတ ဆငဆာျဖတျခငး မရဘ၊ လ႕ဝကမႈ အျပညအဝျဖင လေလာကေသာ အခြငအလမး၊ အခနႏင လအပေသာ ေထာကပမႈမားက ျပ႒ာနးထားေသာ ျပညတြငးဥပေဒမားႏငအည ပပးေပးရမည။ ေဆြးေႏြးမႈသည ေထာငဝနထမး၏ မကျမငေအာကတြင ရေနေကာငး ရေနမည ျဖစေသာလညး ၾကားႏငေလာကေသာ အကြာအေဝးတြင မရေနရ။ မနဒလား စညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၁၀၆၊ အကဥးကေနသတစဥးႏင သ သ႕မဟတ သမ၏ မသားစအၾကား ႏစဘကစလးအတြက အေကာငးဆး အကးရလဒက လလားသညအေလာက ထဆကဆေရးမားက ထနးသမးမႈႏင တးတကမႈအတြက အထး အာရစကရမည။ မနဒလား စညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၁၀၇၊ အကဥးသားတစေယာကအား အမန႕ခခနမစ၍ လြတေျမာကသည သ သ႕မဟတ သမ၏ အနာဂတအထ ထညသြငးစဥးစားရမည။ အကဥးသား၏ ျပနလညထေထာငေရးႏင သ သ႕မဟတ သမ၏ မသားစ၏ အေကာငးဆးအကးရလဒက ျမငတငေပးမည အကဥးေထာငျပငပရ ပဂၢလမား၊ ဌာနဆငရာမားႏင ဆကဆေရးက ထနးသမးရနႏင တညေဆာကရန တကတြနးအားေပးျခငးႏင အကအညေပးျခငးတ႕က လပေဆာငရမည။ အမးသမး အကဥးသမားႏင ခပေႏာငထားျခငးမခရေသာ ျပစမႈကးလြနသ အမးသမးမားအား ဆကဆျခငးအတြက ကလသမဂၢစညးကမးမား (ဘနေကာကစညးကမး၊ ၂၀၁၀)က “ေထာငအာဏာပငမားသည အမးသမးအကဥးသမားထသ႕ လာေရာက ေတြ႕ဆျခငးမားက ၎တ႕၏ စတပငးဆငရာကနးမာေရးႏင လမႈျပနလညေပါငးစညးေရးအတြက အေရးပါေသာ လအပခကတစခအျဖစ အားေပးရမညျဖစၿပး တတႏငသမ ပပးေပးရမည” ဟ ေဖာျပထားသည။ (စညးကမးအမတ ၄၃) 19 ျမနမာႏငင အကဥးေထာငလကစြ ပဒမ ၇၈၀ (၁) က ၾကညရန။ အကဥးကသအသစတငးအား အယခဝငရန ျပငဆငျခငး သ႕မဟတ အာမခတငျခငးအတြက သ၏ ေဆြမးမား သ႕မဟတ မတေဆြမားႏင ေတြ႕ဆျခငး သ႕မဟတ ဆကသြယျခငး ကးေၾကာငးဆေလာေသာ ေထာကပပစၥညးမားအား ခြငျပရမည။ အကယ၍ ေထာငအာဏာပငမားက သ၏ ပငဆငမႈ သ႕မဟတ အျခားမသားစေရးရာမားအား စမခန႕ခြရနအတြက စစဥရန သ႕အတြက လအပသညဟ ယဆလင သ႕အား အငတာဗးမား ေျဖဆရန သ႕မဟတ သ၏ မတေဆြမားသ႕ စာေရးသားရန တစႀကမ သ႕မဟတ ႏစႀကမ သ႕မဟတ ထ႕ထကပ၍ မၾကာခဏ ခြငျပရမည။

အဖြ႕အစညးဆငရာ ကငသးမႈမားႏင ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆမႈမား၏ လကေတြ႕

အေတြ႕အႀကမားအေပၚ ခဥးကပထားသည သေတသနစာတမးမားႏင ဆကစပ

ေနသညမားက ဖတရေသာအခါ ဥပေဒတ႔က ျပနလညသးသပဆနးစစျခငးျဖင

အခြငအေရးမားက ၀ငေရာကစြကဖကျခငးဟ ေခၚရမည ေျပာငးလေနေသာ

အေျခအေနမားက ပမထငရားစြာနားလညေစႏငရန အေထာကအကျဖစေစသည။

မသားစမ ေထာင၀ငစာ ေတြ႕ဆျခငးကသ႕ေသာ အခြငအေရးမားက ေငြေၾကး

အေျခအေနေပၚမတညၿပး အခြငအေရးေပးသည နညးလမးအမးမးက ပေဖာထား

သည။

ဥပေဒႏင ထဥပေဒအား လကေတြ႕ႏႈငးယဥလကေသာအခါ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ႏငခြင၊

အႀကမေရ20ႏင ၾကာခနတ႔အရ သတမတေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈ၏

အရညအေသြးက မျဖစမေနရရန သတမတထားေသာ ယာယႏင လပထးလပနညး

အရ လအပခကမားႏင အဆပါ ၾကားဝငစြကဖကမႈမားႏငဆငေသာ ကစၥရပမား

အတြက သကေရာကမႈမရေသာ သ႔မဟတ ေဝဝါးစြာသာ ဖြငဆထားေသာ

အသကမဝငသည ဥပေဒႏင သကဆငေနေသာ ပမကယျပန႔စြာ ႐ႈျမငရမည

20 ၁၉၉၀ ခႏစ၊ အသကမျပညေသးသမားအား ၎တ႕၏ လြတလပခြင ရပသမးျခငးမ ကာကြယျခငးအတြက ကလသမဂၢ စညးကမးမား၏ ျခြငးခက ျဖစေကာငးျဖစႏငသညမာ ကေလးသငယမားက ‘စညးမဥးအရ တစပတတစႀကမႏင တစလလင တစႀကမထကမနညး’ လာေရာကေတြ႕ဆရန လအပၿပး (စညးကမးအမတ ၆၀) ဖနး သ႕မဟတ စာေရးသား ဆကသြယျခငးက ‘သ သ႕မဟတ သမ ေရြးခယသည သႏင အနညးဆး တစပတလင ႏစႀကမ’ လပေဆာငရန လအပသည။ အာဏာပင မဟတေသာလညး ကလသမဂၢစမကနးဝနေဆာငမႈရး၏ အကဥးေထာငစစဥျခငးအတြက နညးပညာဆငရာ လမးညႊန၊ ဆကဆေရးအတြက အနမဆး စစညးကမးမားအေပၚတြင အေျခခထားေသာ နညးပညာဆငရာႏင လပငနးပငးဆငရာ ထညသြငးစဥးစားစရာမားတြင ‘ဤလကစြစာအပ၏ စာေရးသမား၏ ကၽြမးကငေသာ ဆးျဖတခကမားတြင ေတြ႕ဆမႈမားအတြက ေထာကပေပးထားသညမားသည အကဥးသားတစဥးသ႕ ရကသတႏစပတတငးတြင တစနာရၾကာ ေတြ႕ဆမႈအတြကထက မေလာနညးသင၊ ျဖစႏငသမ အတငးအတာအထ ပမ ေတြ႕ဆႏငရနအတြက သငေလာေအာင ႀကးစားစစဥေပးသငသည။ အထးသျဖင အေရအတြကအားျဖင ပနညးၿပး မသားစႏင ေဝးကြာေသာ ေနရာမားတြငရသည အမးသမးအကဥးေထာငမားကစၥတြင ေတြ႕ဆခနနာရက ပၾကာေအာင ႀကးစားစစဥေပးသငသည’ ဟ ေဖာျပထားးသည။ (ႏာ. ၁၂၇)


အခကက ေပၚလြငလာေစသည ။ ထနညးတ ပထဝအေနအထား၊ နညးပညာႏင

ရငးျမစမားအေပၚ အေျခခထားသည အဖြ႕အစညးအတြငး ကြာဟခကမားႏင

နညးပညာဆငရာ အေျခအေနမားက ပထဝဆငရာႏင ရပပငးဆငရာ အတားအဆး

မား၊ ေလဝငေလထြကစနစ၊ အန႕အသက၊ အပခန၊ သးသန႕လြတလပမႈ

(ဆလသညမာ လဥးေရ ထထပျခငး၊ အျခားအကဥးသားမား၊ လာေရာကေတြ႕ဆ

သမားႏင ေထာငအေစာငမား ရေနျခငး)ႏင ဆညသတ႕၏ အေရးပါမႈတ႕က

ညႊနျပထားသည။

ၾကာခနႏင လပထးလပနညးမား

အျပညျပညဆငရာ ဥပေဒအရ အကဥးသားမားႏင ၎တ႕၏ မသားစဝငမား၊

မတေဆြမားအၾကား လေလာကသည မၾကာခဏ လာေရာကေတြ႕ဆေသာ ေထာငဝင

စာေတြ႕ဆမႈမားႏင ဆကသြယမႈမား ရရန လအပသည။21 နယလဆငမနဒလား

စညးမဥးအရ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈမားႏင စာေရးဆကသြယမႈမားသည တစႀကမ

ႏင တစႀကမအၾကား ပမနကာလတစခ ျဖစရန လအပသည။ ဤသးသပခကသည

ထကစၥမားအား အတငးအတာတစခအထ ေဖာျပထားေသာ ဥေရာပ လ႕အခြငအေရး

တရားရး၏ တရားစရငမႈေပၚတြင ခဥးကပထားသည။ လ႕အခြငအေရးဆငရာ ဥေရာပ

သေဘာတညခက၏ အပဒ၈ႏင ၎၏ တရားဝငရညရြယခကမားအား အသအမတ

ျပထားသည ျခြငးခကမားအရ ထကသ႕ ကန႕သတထားေသာ အကျဖတမႈမားအား

21 နယလဆငမနဒလား စညးကမးမား၏ စညးကမးအမတ ၅၈။ (၁) အကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ မသားစႏင မတေဆြမားက ပမန ဆကသြယႏငရနအတြက လေလာကေသာ ႀကးၾကပမႈျဖင ခြငျပရမည။ … မစဂယအနဂယ အကစထရယလာႏင ဥရေဂြးႏငင၊ Comm. No. 74/1980, U.N. Doc. CCPR/C/OP/2 at 93 (1990)၊ စာပဒ ၉၂၊ ‘အထးသျဖင အကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ မသားစႏင ဂဏသကၡာရေသာ မတေဆြမားက ပမန အခနအတငးအတာတငးတြင စာေရးသားဆကသြယႏင ေတြ႕ဆျခငးအတြက လေလာကေသာ ႀကးၾကပမႈျဖင ခြငျပရမည။’

ပဂၢလကႏင မသားစဘဝဆငရာ အခြငအေရးဟေသာ ေဘာငအတြငး၌ အဓက

အားျဖင အကျဖတထားသည။22 ျမနမာႏငငတြင ျမနမာအကဥးေထာငလကစြ၏ ပဒမ

၇၈၄ (၅)က ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသမားအား မနစ ၂၀ထက ပ၍

ေတြ႕ခြငမေပးထားပါ။ သ႕ေသာ ေထာငအာဏာပငမား၏ ဆးျဖတခကအရ ၾကာခနက

တးျမငေကာငး တးျမငႏငပါသည။ အႀကမေရႏင ၾကာခနသည အျပညျပညဆငရာ

အနမဆး စႏႈနးမားႏင ကကညျခငး မရပါ။23

ဥေရာပမ အမႈတစချဖစေသာ ခရရနက ႏင ရရားႏငင (၄၁၄၁၈/ ၀၄၊ ၃၀ ဇြန

၂၀၁၅)အမႈသည အျပညျပညဆငရာႏင ေဒသတြငး ဆးျဖတခကခပငခြငရေသာ

အဖြ႕အစညးမား၏ ယေန႕ထတင ေျခေျချမစျမစအျဖစဆးေသာ အမႈစစေဆးျခငး

ဆငရာ ေဆြးေႏြးခက ျဖစခသည။ ဤအမႈတြင တစႏစလင ႏစႀကမႏႈနးျဖင

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငက အသနားချခငးျဖစစဥ ပါဝငသည။ ဥေရာပစႏႈနးမားက

ေလလာပါက တရားရးအေနျဖင ဥေရာပအကဥးေထာငစညးကမးမားသည “တတႏင

သမ မၾကာခဏႏင ပမန အေျခအေနအတငး တတစြမးသမ” ေထာငဝငစာေတြ႕ခြင

ျပရန လအပေၾကာငး မးေမာငးထးျပထားသည။ (စာပဒ ၁၃၄) ဥေရာပႏငငမား

ေကာငစ (Council of Europe states)၏ အေလအထမားအား စစတမးေကာကေသာ

22 လ႕အခြငအေရးဆငရာ ဥေရာပ သေဘာတညခက၏ အပဒ၈.၂။ ဥပေဒႏင ညညြတေသာ အေျခအေနမအပ ထအခြငအေရးက ကငသးရာတြင အာဏာပငတစေယာကကမ စြကဖကျခငး မျပလပရ။ အမးသားႏငငေရး အကးစးပြား၊ လထလျခေရး သ႕မဟတ ႏငင၏ စးပြားေရးေကာငးမြနမႈတ႕တြင မနာခမႈ သ႕မဟတ ျပစမႈက တားဆးရနအတြက၊ ကနးမာေရးႏင စာရတက ကာကြယရနအတြက၊ သ႕မဟတ အျခားသမား၏ အခြငအေရးႏင လြတလပမႈမားက ကာကြယရနအတြက ဒမကရကတစ လအဖြ႕အစညးအတြက လအပသည။ မကစနာႏင အတလႏငင (အမတ ၂)၊ ၅၄၉၈/၉၄၊ §၆၂၊ ဥေရာပလ႕အခြငအေရးကြနဗငးရငး ၂၀၀၀X။ 23 မြငေဆးယကဗႏင ရရားႏငင၊ ၆၂၉၃၆/၀၀၊ ၉ ေအာကတဘာ ၂၀၀၈။ အဖမးခရၿပး ပထမကးလအတြငး မညသည လာေရာကေတြ႕ဆမႈမ မရ။ ထ႕ေနာက တစလလင ေတြ႕ဆႀကမ ႏစႀကမ၊ တစႀကမလင တစနာရ။ မနမားျဖင ျခားထားေသာ ရပပငးဆငရာ အတားအဆး၏ မမနကနေသာ စညးၾကပမႈ။ တစခစသည ပဒမ ၈၏ ျပ႒ာနးခကက ခးေဖာကေနသည။


အခကက ေပၚလြငလာေစသည ။ ထနညးတ ပထဝအေနအထား၊ နညးပညာႏင

ရငးျမစမားအေပၚ အေျခခထားသည အဖြ႕အစညးအတြငး ကြာဟခကမားႏင

နညးပညာဆငရာ အေျခအေနမားက ပထဝဆငရာႏင ရပပငးဆငရာ အတားအဆး

မား၊ ေလဝငေလထြကစနစ၊ အန႕အသက၊ အပခန၊ သးသန႕လြတလပမႈ

(ဆလသညမာ လဥးေရ ထထပျခငး၊ အျခားအကဥးသားမား၊ လာေရာကေတြ႕ဆ

သမားႏင ေထာငအေစာငမား ရေနျခငး)ႏင ဆညသတ႕၏ အေရးပါမႈတ႕က

ညႊနျပထားသည။

ၾကာခနႏင လပထးလပနညးမား

အျပညျပညဆငရာ ဥပေဒအရ အကဥးသားမားႏင ၎တ႕၏ မသားစဝငမား၊

မတေဆြမားအၾကား လေလာကသည မၾကာခဏ လာေရာကေတြ႕ဆေသာ ေထာငဝင

စာေတြ႕ဆမႈမားႏင ဆကသြယမႈမား ရရန လအပသည။21 နယလဆငမနဒလား

စညးမဥးအရ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈမားႏင စာေရးဆကသြယမႈမားသည တစႀကမ

ႏင တစႀကမအၾကား ပမနကာလတစခ ျဖစရန လအပသည။ ဤသးသပခကသည

ထကစၥမားအား အတငးအတာတစခအထ ေဖာျပထားေသာ ဥေရာပ လ႕အခြငအေရး

တရားရး၏ တရားစရငမႈေပၚတြင ခဥးကပထားသည။ လ႕အခြငအေရးဆငရာ ဥေရာပ

သေဘာတညခက၏ အပဒ၈ႏင ၎၏ တရားဝငရညရြယခကမားအား အသအမတ

ျပထားသည ျခြငးခကမားအရ ထကသ႕ ကန႕သတထားေသာ အကျဖတမႈမားအား

21 နယလဆငမနဒလား စညးကမးမား၏ စညးကမးအမတ ၅၈။ (၁) အကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ မသားစႏင မတေဆြမားက ပမန ဆကသြယႏငရနအတြက လေလာကေသာ ႀကးၾကပမႈျဖင ခြငျပရမည။ … မစဂယအနဂယ အကစထရယလာႏင ဥရေဂြးႏငင၊ Comm. No. 74/1980, U.N. Doc. CCPR/C/OP/2 at 93 (1990)၊ စာပဒ ၉၂၊ ‘အထးသျဖင အကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ မသားစႏင ဂဏသကၡာရေသာ မတေဆြမားက ပမန အခနအတငးအတာတငးတြင စာေရးသားဆကသြယႏင ေတြ႕ဆျခငးအတြက လေလာကေသာ ႀကးၾကပမႈျဖင ခြငျပရမည။’

ပဂၢလကႏင မသားစဘဝဆငရာ အခြငအေရးဟေသာ ေဘာငအတြငး၌ အဓက

အားျဖင အကျဖတထားသည။22 ျမနမာႏငငတြင ျမနမာအကဥးေထာငလကစြ၏ ပဒမ

၇၈၄ (၅)က ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသမားအား မနစ ၂၀ထက ပ၍

ေတြ႕ခြငမေပးထားပါ။ သ႕ေသာ ေထာငအာဏာပငမား၏ ဆးျဖတခကအရ ၾကာခနက

တးျမငေကာငး တးျမငႏငပါသည။ အႀကမေရႏင ၾကာခနသည အျပညျပညဆငရာ

အနမဆး စႏႈနးမားႏင ကကညျခငး မရပါ။23

ဥေရာပမ အမႈတစချဖစေသာ ခရရနက ႏင ရရားႏငင (၄၁၄၁၈/ ၀၄၊ ၃၀ ဇြန

၂၀၁၅)အမႈသည အျပညျပညဆငရာႏင ေဒသတြငး ဆးျဖတခကခပငခြငရေသာ

အဖြ႕အစညးမား၏ ယေန႕ထတင ေျခေျချမစျမစအျဖစဆးေသာ အမႈစစေဆးျခငး

ဆငရာ ေဆြးေႏြးခက ျဖစခသည။ ဤအမႈတြင တစႏစလင ႏစႀကမႏႈနးျဖင

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငက အသနားချခငးျဖစစဥ ပါဝငသည။ ဥေရာပစႏႈနးမားက

ေလလာပါက တရားရးအေနျဖင ဥေရာပအကဥးေထာငစညးကမးမားသည “တတႏင

သမ မၾကာခဏႏင ပမန အေျခအေနအတငး တတစြမးသမ” ေထာငဝငစာေတြ႕ခြင

ျပရန လအပေၾကာငး မးေမာငးထးျပထားသည။ (စာပဒ ၁၃၄) ဥေရာပႏငငမား

ေကာငစ (Council of Europe states)၏ အေလအထမားအား စစတမးေကာကေသာ

22 လ႕အခြငအေရးဆငရာ ဥေရာပ သေဘာတညခက၏ အပဒ၈.၂။ ဥပေဒႏင ညညြတေသာ အေျခအေနမအပ ထအခြငအေရးက ကငသးရာတြင အာဏာပငတစေယာကကမ စြကဖကျခငး မျပလပရ။ အမးသားႏငငေရး အကးစးပြား၊ လထလျခေရး သ႕မဟတ ႏငင၏ စးပြားေရးေကာငးမြနမႈတ႕တြင မနာခမႈ သ႕မဟတ ျပစမႈက တားဆးရနအတြက၊ ကနးမာေရးႏင စာရတက ကာကြယရနအတြက၊ သ႕မဟတ အျခားသမား၏ အခြငအေရးႏင လြတလပမႈမားက ကာကြယရနအတြက ဒမကရကတစ လအဖြ႕အစညးအတြက လအပသည။ မကစနာႏင အတလႏငင (အမတ ၂)၊ ၅၄၉၈/၉၄၊ §၆၂၊ ဥေရာပလ႕အခြငအေရးကြနဗငးရငး ၂၀၀၀X။ 23 မြငေဆးယကဗႏင ရရားႏငင၊ ၆၂၉၃၆/၀၀၊ ၉ ေအာကတဘာ ၂၀၀၈။ အဖမးခရၿပး ပထမကးလအတြငး မညသည လာေရာကေတြ႕ဆမႈမ မရ။ ထ႕ေနာက တစလလင ေတြ႕ဆႀကမ ႏစႀကမ၊ တစႀကမလင တစနာရ။ မနမားျဖင ျခားထားေသာ ရပပငးဆငရာ အတားအဆး၏ မမနကနေသာ စညးၾကပမႈ။ တစခစသည ပဒမ ၈၏ ျပ႒ာနးခကက ခးေဖာကေနသည။


အခါ အနမဆး ေတြ႕ဆခြငသည တစလတစႀကမထက မေလာနညးသငေၾကာငးက

ေယဘယအားျဖင လကခထားၾကေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ (စာပဒ ၁၃၅)

ထအမႈတြင ကန႕သတခကမား၏ သကေရာကမႈအား ထညသြငးစဥးစားၿပး

“သ႕မသားစႏင ဆကသြယမႈက ထနးသမးထားျခငးသည ပါဝငသအားလးအတြက

အလြနအေရးႀကးခနတြင သ၏ သားႏင သကရြယႀကး မဘမားအား

ဆကသြယမႈမားက အခနတစခနအတြငး ထနးသမးရန”မာ ေလာကထားသအတြက

ခကခေၾကာငးက တရားရးက လကခခသည။ (စာပဒ ၁၄၇) တရားရးက ေအာကပါ

အကျဖတခကမားက မတမႈမရဟ ဆကလက စြကငထားခသည_

ေလာကထားသႏင ရပပငးဆငရာ တကရကဆကသြယမႈအား လးဝ

တားျမစထားျခငးႏင ေတြ႕ဆခနအတြငး ၾကားႏငေလာကေသာ အကြာအေဝး

တြင အေစာငတစေယာက ရေနျခငးမာ ေလာကထားသအတြက

သ႕သားျဖစသ၏ ငယရြယေသာ ဘဝအခနတြင အေရးပါေသာ အခနအတြငး

သားျဖစသႏင ရငးႏးမႈတညေဆာကရန မျဖစႏငေအာင လပေဆာငချခငး

ျဖစသည။ ထ႕ျပင သ၏ သကရြယႀကးဖခငျဖစသကယတင ေထာငဝငစာ

လာေရာကေတြ႕ဆႏငခနတြင ဖခငျဖစသႏင ဆကသြယမႈမားအေပၚ

အဆးသေဘာေဆာငေသာ သကေရာကမႈမား ျဖစခသည။ ထ႕ျပင

အရြယေရာကၿပးေသာ ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ အေရ

အတြကက ကန႕သတထားျခငးႏင တရားဝင လာေရာကေတြ႕ဆသည

အႀကမေရ နညးပါးျခငးတ႕ေၾကာင ထအခနကာလတစေလာကတြင သ၏

ေဆြမးသားခငးမားႏင မသားစဝငမားသည သ႕ထသ႕

လာေရာကေတြ႕ဆရန မျဖစႏငသညမာ ထငရားသည။

တရားသႀကးမား ျဖစၾကေသာ ပငတ ဒ အယလဘာကာရကႏင တပကဗစခတ႕သည

သတ႕၏ ပးေပါငး သေဘာတညေၾကာငး ေဖာျပခကတြင ထအေၾကာငးျပခကက

အကယခ႕ ရငးျပထားၾကသည။ လမႈဘဝထသ႕ ျပနလညဝငဆန႕ျခငး၏ သကဆငမႈ

က ေထာငတစသက ျပစဒဏကခရသည အကဥးသားမား၏ အဓကရညရြယခက

အျဖစ ေဆြးေႏြးရာတြင (စာပဒ ၄) တရားသႀကးမားက ညႊနျပသညမာ ထမဝါဒမား

သည အကဥးသားမသားစ၏ ဘဝမားကလညး နကရႈငးစြာ ထခကေစၿပး ဆကဆေရး

မားသညလညး အဓပၸာယရေသာ ဆကသြယမႈမရေသာေၾကာင ဆးရြားလာသည။

(စာပဒ ၁၅) တရားသႀကးမားက အထးသျဖင ျပတျပတသားသား ေဖာျပထားသညမာ

“အကဥးသားမားအား မသားစက ေျခာကလတစႀကမသာ လာေရာကေတြ႕ဆခြငျပ

သည စညးကမးမာ လမဆနသည စညးကမးသာ ျဖစသည” ဟ၍ ျဖစသည။ (စာပဒ

၁၃)

ေတြ႕ဆခြင အႀကမေရအတြကႏင ပတသက၍ တရားသႀကးမားသည “တငးျပည

အမားအျပားတြင ျပစဒဏခမတၿပးေသာ အကဥးသားမားအား လစဥ မသားစတစစ

ထကပ၍ ေတြ႕ဆခြငျပထားၿပး ႏငင ဆယတစႏငငတြင ေဆြမးရငးျခာမားက

အပတစဥ ေတြ႕ဆခြငျပေၾကာငး (စာပဒ ၁၉)၊ ဥေရာပႏငငအမားစက သေဘာတညမႈ

တးပြားလာသညမာလညး အကဥးသားမားအား မသားစက လတငး တစႀကမမ

ေလးႀကမအၾကား လာေရာကေတြ႕ဆခြငက ေယဘယအားျဖင ေပးထားေၾကာငး

(စာပဒ ၂၀)” က ဆးျဖတၾကသည။ ဥေရာပႏငငမား၏ စညးမဥးမားက

သေဘာတညေသာ တရားသႀကးမားက ရငးျပသညမာ_

ပဒမ ၈အရ မသားစက ပမနလာေရာကေတြ႕ဆျခငးသည အကဥးသားႏင

မသားစဝငမား၏ ရပငခြငတစချဖစသည။ အထးအခြငအေရးတစခ မဟတ။

ဥပေဒသည မသားစ လာေရာကေတြ႕ဆႏငသည အနညးဆး အႀကမ

အေရအတြကက ျပ႒ာနးသငသည။ သ႕ေသာ အမားဆး အႀကမ

အေရအတြကက မျပ႒ာနးသင။ ေထာငတစသက သ႕မဟတ ကာလရည

ေထာငဒဏကခရေသာ အကဥးသားမားႏင အျခား ျပစဒဏက


အခါ အနမဆး ေတြ႕ဆခြငသည တစလတစႀကမထက မေလာနညးသငေၾကာငးက

ေယဘယအားျဖင လကခထားၾကေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ (စာပဒ ၁၃၅)

ထအမႈတြင ကန႕သတခကမား၏ သကေရာကမႈအား ထညသြငးစဥးစားၿပး

“သ႕မသားစႏင ဆကသြယမႈက ထနးသမးထားျခငးသည ပါဝငသအားလးအတြက

အလြနအေရးႀကးခနတြင သ၏ သားႏင သကရြယႀကး မဘမားအား

ဆကသြယမႈမားက အခနတစခနအတြငး ထနးသမးရန”မာ ေလာကထားသအတြက

ခကခေၾကာငးက တရားရးက လကခခသည။ (စာပဒ ၁၄၇) တရားရးက ေအာကပါ

အကျဖတခကမားက မတမႈမရဟ ဆကလက စြကငထားခသည_

ေလာကထားသႏင ရပပငးဆငရာ တကရကဆကသြယမႈအား လးဝ

တားျမစထားျခငးႏင ေတြ႕ဆခနအတြငး ၾကားႏငေလာကေသာ အကြာအေဝး

တြင အေစာငတစေယာက ရေနျခငးမာ ေလာကထားသအတြက

သ႕သားျဖစသ၏ ငယရြယေသာ ဘဝအခနတြင အေရးပါေသာ အခနအတြငး

သားျဖစသႏင ရငးႏးမႈတညေဆာကရန မျဖစႏငေအာင လပေဆာငချခငး

ျဖစသည။ ထ႕ျပင သ၏ သကရြယႀကးဖခငျဖစသကယတင ေထာငဝငစာ

လာေရာကေတြ႕ဆႏငခနတြင ဖခငျဖစသႏင ဆကသြယမႈမားအေပၚ

အဆးသေဘာေဆာငေသာ သကေရာကမႈမား ျဖစခသည။ ထ႕ျပင

အရြယေရာကၿပးေသာ ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ အေရ

အတြကက ကန႕သတထားျခငးႏင တရားဝင လာေရာကေတြ႕ဆသည

အႀကမေရ နညးပါးျခငးတ႕ေၾကာင ထအခနကာလတစေလာကတြင သ၏

ေဆြမးသားခငးမားႏင မသားစဝငမားသည သ႕ထသ႕

လာေရာကေတြ႕ဆရန မျဖစႏငသညမာ ထငရားသည။

တရားသႀကးမား ျဖစၾကေသာ ပငတ ဒ အယလဘာကာရကႏင တပကဗစခတ႕သည

သတ႕၏ ပးေပါငး သေဘာတညေၾကာငး ေဖာျပခကတြင ထအေၾကာငးျပခကက

အကယခ႕ ရငးျပထားၾကသည။ လမႈဘဝထသ႕ ျပနလညဝငဆန႕ျခငး၏ သကဆငမႈ

က ေထာငတစသက ျပစဒဏကခရသည အကဥးသားမား၏ အဓကရညရြယခက

အျဖစ ေဆြးေႏြးရာတြင (စာပဒ ၄) တရားသႀကးမားက ညႊနျပသညမာ ထမဝါဒမား

သည အကဥးသားမသားစ၏ ဘဝမားကလညး နကရႈငးစြာ ထခကေစၿပး ဆကဆေရး

မားသညလညး အဓပၸာယရေသာ ဆကသြယမႈမရေသာေၾကာင ဆးရြားလာသည။

(စာပဒ ၁၅) တရားသႀကးမားက အထးသျဖင ျပတျပတသားသား ေဖာျပထားသညမာ

“အကဥးသားမားအား မသားစက ေျခာကလတစႀကမသာ လာေရာကေတြ႕ဆခြငျပ

သည စညးကမးမာ လမဆနသည စညးကမးသာ ျဖစသည” ဟ၍ ျဖစသည။ (စာပဒ

၁၃)

ေတြ႕ဆခြင အႀကမေရအတြကႏင ပတသက၍ တရားသႀကးမားသည “တငးျပည

အမားအျပားတြင ျပစဒဏခမတၿပးေသာ အကဥးသားမားအား လစဥ မသားစတစစ

ထကပ၍ ေတြ႕ဆခြငျပထားၿပး ႏငင ဆယတစႏငငတြင ေဆြမးရငးျခာမားက

အပတစဥ ေတြ႕ဆခြငျပေၾကာငး (စာပဒ ၁၉)၊ ဥေရာပႏငငအမားစက သေဘာတညမႈ

တးပြားလာသညမာလညး အကဥးသားမားအား မသားစက လတငး တစႀကမမ

ေလးႀကမအၾကား လာေရာကေတြ႕ဆခြငက ေယဘယအားျဖင ေပးထားေၾကာငး

(စာပဒ ၂၀)” က ဆးျဖတၾကသည။ ဥေရာပႏငငမား၏ စညးမဥးမားက

သေဘာတညေသာ တရားသႀကးမားက ရငးျပသညမာ_

ပဒမ ၈အရ မသားစက ပမနလာေရာကေတြ႕ဆျခငးသည အကဥးသားႏင

မသားစဝငမား၏ ရပငခြငတစချဖစသည။ အထးအခြငအေရးတစခ မဟတ။

ဥပေဒသည မသားစ လာေရာကေတြ႕ဆႏငသည အနညးဆး အႀကမ

အေရအတြကက ျပ႒ာနးသငသည။ သ႕ေသာ အမားဆး အႀကမ

အေရအတြကက မျပ႒ာနးသင။ ေထာငတစသက သ႕မဟတ ကာလရည

ေထာငဒဏကခရေသာ အကဥးသားမားႏင အျခား ျပစဒဏက


အကဥးသားမားအၾကား သကဆငရာ မသားစမား လာေရာကေတြ႕ဆခြင

ႏင ပတသက၍ ကြျပားျခားနားမႈ မရသင။ ထ႕ျပင မသားစမား

လာေရာကေတြ႕ဆခြငဟသည အကဥးသားတစေယာက၏ အခြငအေရး

သည အကဥးသား တစေယာကခငးစႏင စပဆငေသာ ဆကဆမႈႏင

လျခေရးဆငရာ ထညသြငးစဥးစားမႈမားအေပၚတြင အထးအေလးေပးၿပး

အေျခခသငသည။ လာေရာကေတြ႕ဆမႈ အေပၚ ကန႕သတထားခကမား

သည မနကနေၾကာငး သကေသျပႏငသညတငေအာင ကန႕သတခကမား

သည မသားစဘဝအား ဝငေရာကစြကဖကမႈ အနညးဆးျဖစေအာင ဖနတး

သငသည။ မသားစႏင စကားေျပာျခငးႏင စာေရးဆကသြယျခငးကသ႕ေသာ

အျခားနညးလမးမားက ခြငျပသငသည။ (စာပဒ ၁၇)

ဆန႕ကငဘကမာ အထးသျဖင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရာတြင ေထာငအရာရမား

ရေနရျခငး က ၎တ႕အတြက အခကအခမားႏင ရငဆငရသည ဝနထပဝနပးတစခ

ျဖစေသာလညး အခနႏင လပထးလပနညး စစဥမႈမားအရ ‘လပငနးလညပတမႈ

ဆငရာ ေျပာငးလြယျပငလြယမႈ’သည အေျခအေန ျဖစသည။24 မနကနေၾကာငး

သကေသျပႏငသည အခကမာ အဖြ႕အစညး၏ ဆးျဖတခကသည မညသက

လာေရာကေတြ႕ဆႏငသည၊ အႀကမေရ မညမ ေတြ႕ဆႏငသည၊ ၾကာခန မညမ

24 ဥေရာပလ႕အခြငအေရးကြနဗငးရငး၏ အပဒ ၈.၂က ၾကညရန။ ဇစမစႏင စနကကန၊ ဥေရာပအကဥးေထာင ဥပေဒႏင မဝါဒ၏ စညးမဥးမား (OUP ၂၀၀၉)၊ ႏာ. ၂၃၇။ ‘ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရန စမေထာကပေပးရသည အကဥးေထာင အပခပသမားအား ေလးလလေသာ အပခပေရးႏင လျခေရးဆငရာ ဝနထပဝနပးက ဖနတးေၾကာငး အသအမတျပသည။’ ကလသမဂၢစမကနးဝနေဆာငမႈရး၏ အကဥးေထာငစစဥျခငးအတြက နညးပညာဆငရာ လမးညႊန၊ ဆကဆေရးအတြက အနမဆး စစညးကမးမား စာအပတြင ၾကညရန။ ‘ေတြ႕ဆသညေနရာမားအတြက စဥးစားသည မလဒဇငးသည ေထာငဝနထမးမားက အကဥးသားမားအား ေစာငၾကညျခငးႏင လျခေရး ထနးသမးျခငးတ႕က လပေဆာငေနစဥ အကဥးသားမား၏ ပဂၢလေရးလြတလပခြငက ထနးသမးေပးမညျဖစသည။ အကဥးေထာင၏ ေတြ႕ဆသညေနရာမားသည အကဥးေထာင၏ လျခေရးလအပခကမားႏင အကဥးသားႏင ၎တ႕၏ မသားစမားအၾကား အျပနအလနဆကသြယျခငးအတြက အျပသေဘာေဆာငေသာ ပပးခကမားအၾကားတြင မေျခ ရရမည။’ (ႏာ. ၁၂၆)

ေတြ႕ဆႏငသညတ႕က ကန႕သတျခငး ျဖစသည။ တငးျပည ေတာေတာမားမား

ကသ႕ပင ျမနမာႏငငတြငလညး အကဥးေထာငအရာရမားက ခြငျပထားသညမားမာ

အနမဆးစႏႈနးမားေအာကပင ေလာနညးေနသည။ ေဆြးေႏြးခသလပင ဥပေဒ၏

ကယျပန႕မႈသည (အကငပကျခစားမႈ ကစၥမားက ႀကခဖးေသာ အေတြ႕အႀကမား

အရ) ပဂၢလေရးအကးအျမတအတြက ေခါငးပျဖတျခငးႏင ေထာငဝနထမးမား၏

(စတေနစတထားႏင အဆကအသြယမားအေပၚ မတညၿပး ေတြ႕ဆမႈမား၏

အခြငအေရးမားႏင ဆကစပေနသည) စတထငရာ ဆးျဖတၿပး လပေဆာငမႈႏင

ဧညသညမား၊ အကဥးသားမားအား အလြသးစားလပျခငးမားအတြက အလြနေဝဝါး

လေသာေၾကာင ဥပေဒအေနႏင ေန႔စဥျဖစပကေနေသာ အေသးအဖြ ကစၥမားအား

ျဖစသ႔ျဖစမညက ခန႔မနးရနႏင စညးမဥးတက ထနးခပျခငးက လပေဆာငရန

မျဖစႏငပါ။

အျငငးပြားဖြယရာမာ ျမနမာႏငင အကဥးေထာငလကစြ၏ အပဒ ၇၈၃ (၂)တြင

ထအာဏာအားလးအား ကန႕သတမထားဘ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈအားလးသည

ေထာငမး၏ ခြငျပခက လအပသညဟသာ ေဖာျပထားသည။ ဥေရာပႏငငမားရ

အမႈမားတြငလညး အလားတျပ႒ာနးခကမားသည ကန႕သတမထားေသာ ကယပင

ဆးျဖတခြငက ေပးထားၿပး ၎တ႕၏ ကငသးေနမႈပါဝငေသာ ထညသြငးစဥးစားခက

မားသည ရငးလငးမႈ ကငးမလက စတထငရာလပမႈမားအား လေလာကေသာ

ကာကြယမႈက မပပးထားေပးဟ ယဆခရသည။ ထ႕ေၾကာင အလားတျပ႒ာနးခကမား

သည ဥပေဒႏင ဆန႕ကငေနသည။25

ဤေနရာတြင အဓကစညးမဥးမာေထာငဝငစာ PCWOWႏင စပဆငေသာ

အခြငအေရးမားအား ရပငခြငမားဟ ရႈျမငရနႏင အထးအခြငအေရးမား၊ ဆေပးျခငး

25 လပဆာႏင ရေမးနးယားႏငင၊ အမတ ၁၀၃၃၇/၀၄၊ §§ ၃၂ႏင ၃၄၊ ဥေရာပလ႕အခြငအေရးကြနဗငးရငး ၂၀၀၆ႏင အယလနာရစႏင ဘေဂးရးယားႏငင၊ အမတ ၅၀၉၆၃/၉၉၊ § ၁၁၉၊ ၂၀ ဇြန ၂၀၀၂။


အကဥးသားမားအၾကား သကဆငရာ မသားစမား လာေရာကေတြ႕ဆခြင

ႏင ပတသက၍ ကြျပားျခားနားမႈ မရသင။ ထ႕ျပင မသားစမား

လာေရာကေတြ႕ဆခြငဟသည အကဥးသားတစေယာက၏ အခြငအေရး

သည အကဥးသား တစေယာကခငးစႏင စပဆငေသာ ဆကဆမႈႏင

လျခေရးဆငရာ ထညသြငးစဥးစားမႈမားအေပၚတြင အထးအေလးေပးၿပး

အေျခခသငသည။ လာေရာကေတြ႕ဆမႈ အေပၚ ကန႕သတထားခကမား

သည မနကနေၾကာငး သကေသျပႏငသညတငေအာင ကန႕သတခကမား

သည မသားစဘဝအား ဝငေရာကစြကဖကမႈ အနညးဆးျဖစေအာင ဖနတး

သငသည။ မသားစႏင စကားေျပာျခငးႏင စာေရးဆကသြယျခငးကသ႕ေသာ

အျခားနညးလမးမားက ခြငျပသငသည။ (စာပဒ ၁၇)

ဆန႕ကငဘကမာ အထးသျဖင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရာတြင ေထာငအရာရမား

ရေနရျခငး က ၎တ႕အတြက အခကအခမားႏင ရငဆငရသည ဝနထပဝနပးတစခ

ျဖစေသာလညး အခနႏင လပထးလပနညး စစဥမႈမားအရ ‘လပငနးလညပတမႈ

ဆငရာ ေျပာငးလြယျပငလြယမႈ’သည အေျခအေန ျဖစသည။24 မနကနေၾကာငး

သကေသျပႏငသည အခကမာ အဖြ႕အစညး၏ ဆးျဖတခကသည မညသက

လာေရာကေတြ႕ဆႏငသည၊ အႀကမေရ မညမ ေတြ႕ဆႏငသည၊ ၾကာခန မညမ

24 ဥေရာပလ႕အခြငအေရးကြနဗငးရငး၏ အပဒ ၈.၂က ၾကညရန။ ဇစမစႏင စနကကန၊ ဥေရာပအကဥးေထာင ဥပေဒႏင မဝါဒ၏ စညးမဥးမား (OUP ၂၀၀၉)၊ ႏာ. ၂၃၇။ ‘ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရန စမေထာကပေပးရသည အကဥးေထာင အပခပသမားအား ေလးလလေသာ အပခပေရးႏင လျခေရးဆငရာ ဝနထပဝနပးက ဖနတးေၾကာငး အသအမတျပသည။’ ကလသမဂၢစမကနးဝနေဆာငမႈရး၏ အကဥးေထာငစစဥျခငးအတြက နညးပညာဆငရာ လမးညႊန၊ ဆကဆေရးအတြက အနမဆး စစညးကမးမား စာအပတြင ၾကညရန။ ‘ေတြ႕ဆသညေနရာမားအတြက စဥးစားသည မလဒဇငးသည ေထာငဝနထမးမားက အကဥးသားမားအား ေစာငၾကညျခငးႏင လျခေရး ထနးသမးျခငးတ႕က လပေဆာငေနစဥ အကဥးသားမား၏ ပဂၢလေရးလြတလပခြငက ထနးသမးေပးမညျဖစသည။ အကဥးေထာင၏ ေတြ႕ဆသညေနရာမားသည အကဥးေထာင၏ လျခေရးလအပခကမားႏင အကဥးသားႏင ၎တ႕၏ မသားစမားအၾကား အျပနအလနဆကသြယျခငးအတြက အျပသေဘာေဆာငေသာ ပပးခကမားအၾကားတြင မေျခ ရရမည။’ (ႏာ. ၁၂၆)

ေတြ႕ဆႏငသညတ႕က ကန႕သတျခငး ျဖစသည။ တငးျပည ေတာေတာမားမား

ကသ႕ပင ျမနမာႏငငတြငလညး အကဥးေထာငအရာရမားက ခြငျပထားသညမားမာ

အနမဆးစႏႈနးမားေအာကပင ေလာနညးေနသည။ ေဆြးေႏြးခသလပင ဥပေဒ၏

ကယျပန႕မႈသည (အကငပကျခစားမႈ ကစၥမားက ႀကခဖးေသာ အေတြ႕အႀကမား

အရ) ပဂၢလေရးအကးအျမတအတြက ေခါငးပျဖတျခငးႏင ေထာငဝနထမးမား၏

(စတေနစတထားႏင အဆကအသြယမားအေပၚ မတညၿပး ေတြ႕ဆမႈမား၏

အခြငအေရးမားႏင ဆကစပေနသည) စတထငရာ ဆးျဖတၿပး လပေဆာငမႈႏင

ဧညသညမား၊ အကဥးသားမားအား အလြသးစားလပျခငးမားအတြက အလြနေဝဝါး

လေသာေၾကာင ဥပေဒအေနႏင ေန႔စဥျဖစပကေနေသာ အေသးအဖြ ကစၥမားအား

ျဖစသ႔ျဖစမညက ခန႔မနးရနႏင စညးမဥးတက ထနးခပျခငးက လပေဆာငရန

မျဖစႏငပါ။

အျငငးပြားဖြယရာမာ ျမနမာႏငင အကဥးေထာငလကစြ၏ အပဒ ၇၈၃ (၂)တြင

ထအာဏာအားလးအား ကန႕သတမထားဘ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈအားလးသည

ေထာငမး၏ ခြငျပခက လအပသညဟသာ ေဖာျပထားသည။ ဥေရာပႏငငမားရ

အမႈမားတြငလညး အလားတျပ႒ာနးခကမားသည ကန႕သတမထားေသာ ကယပင

ဆးျဖတခြငက ေပးထားၿပး ၎တ႕၏ ကငသးေနမႈပါဝငေသာ ထညသြငးစဥးစားခက

မားသည ရငးလငးမႈ ကငးမလက စတထငရာလပမႈမားအား လေလာကေသာ

ကာကြယမႈက မပပးထားေပးဟ ယဆခရသည။ ထ႕ေၾကာင အလားတျပ႒ာနးခကမား

သည ဥပေဒႏင ဆန႕ကငေနသည။25

ဤေနရာတြင အဓကစညးမဥးမာေထာငဝငစာ PCWOWႏင စပဆငေသာ

အခြငအေရးမားအား ရပငခြငမားဟ ရႈျမငရနႏင အထးအခြငအေရးမား၊ ဆေပးျခငး

25 လပဆာႏင ရေမးနးယားႏငင၊ အမတ ၁၀၃၃၇/၀၄၊ §§ ၃၂ႏင ၃၄၊ ဥေရာပလ႕အခြငအေရးကြနဗငးရငး ၂၀၀၆ႏင အယလနာရစႏင ဘေဂးရးယားႏငင၊ အမတ ၅၀၉၆၃/၉၉၊ § ၁၁၉၊ ၂၀ ဇြန ၂၀၀၂။


မား သ႕မဟတ ဒဏေပးျခငးမားဟ မျမငရန ျဖစသည။26 အကဥးသား

တစေယာကသည ေထာငစညးကမး ခးေဖာကပါက ေတြ႕ဆခြင ပယခခရျခငး၊

အခနၾကာၾကာ ေတြ႕ဆႏငခြင သ႕မဟတ ေနရာေကာငးေကာငးတြင ေတြ႕ဆႏငခြင

အတြက လာဘထးရျခငးႏင အမားဆး ေတြ႕ရသညျဖစရပတစခမာ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆရနအတြက အေထြေထြ အခေၾကးေငြက ေကာကချခငးတ႕က ယခင

ကတညးက သ႕မဟတ လကရ အသးျပလကရေသာ နညးလမးမားအျဖစ ေထာငဝင

စာေတြ႕ဆခြင အခြငအေရးက ကငသးရာတြင အသးျပေနရေၾကာငး ဤ

သေတသနက ေဖာျပထားသည။

ေတြ႕ရသည အျခားကန႕သတခကမာ လာေရာကေတြ႕ဆသည ဧညသညမားသည

အမေထာငစစာရငးဝင ျဖစရန လအပျခငး ျဖစသည။ ရငးႏးေသာ မတေဆြ

သ႕မဟတ အမေထာငစစာရငးတြင အမည မပါေသာလညး မသားစဝင ျဖစေကာငး

ျဖစႏငသမားအား အျပညျပညဆငရာ စႏႈနးမားႏင ႏႈငးယဥလင စတကးယဥ

ဆနလြနးစြာ ကန႕သတထားသည။27

ပဂၢလေရးကစၥမား သ႕မဟတ ေျပာရခကေသာ အေၾကာငးအရာမားအေၾကာငးက

လြတလပစြာ ေျပာဆရန ခကချခငးသည အကဥးေထာငမ လြတေျမာကၿပးသည

ေနာက လမႈဘဝတြငေနသားကမႈက တားဆးရနဟလညး ေတြးႏငသည။ ေဖာျပ

ခေသာ အတားအဆးမားႏင ေပါငးစပပါက ျမနမာႏငင အကဥးေထာငလကစြ၏ 26 ကလသမဂၢ မးယစေဆးဝါးႏင ျပစမႈဆငရာရး၊ လငျမနေသာ လျခေရးႏင အကဥးေထာင ေထာကလမးေရးဆငရာ လကစြစာအပ (၂၀၁၅)၊ ႏာ - ၂၂။ အျပစေပးမႈအေနျဖင တားျမစခကမားအတြက မနဒလား စညးကမးမား၏ စညးကမးအမတ ၄၃.၄ႏင ဘနေကာကစညးကမးမား၏ စညးကမးအမတ ၂၁က ၾကညရန။ 27 နယလဆငမနဒလားစညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၅၈ (၁)ႏင ဥေရာပအကဥးေထာငစညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၂၄.၁သည ‘မတေဆြမား’ သ႕မဟတ ‘အျခားသမား’က အသးသး ရညညႊနးသည။ ေကယရပ ႏင ေမာလဒဗာႏငင။ ၁၂၀၆၆/၀၂၊ ၁၉ ဇြန ၂၀၀၇၊ စာပဒ ၁၀၇။ ဥေရာပအကဥးေထာငစညးကမးမားအတြက သးသပခက (ႏာ. ၅၂)က “မသားစမားသ႕ ရညညႊနးျခငးမာ မသားစႏင ႏႈငးယဥပါက တရားဝင မဟတေသာ ဆကဆေရးျဖစေသာလညး အကဥးသားက ထေထာငလေသာ ရငးႏးမႈတစခဟ အဓပၸာယ ဖြငဆသငသည”ဟ ရငးျပထားသည။

အပဒ ၇၈၃ (၂)က ခြငျပထားခကအရ ေထာငဝနထမးမား ရေနျခငးသည

ထငရားေသာ အျခား အတားအဆးတစခ ျဖစသည။

ေနရာမားႏင နညးပညာမား

ေသခာသညမာ လမႈဘဝဆကႏြယမႈမားမ ခြျခားထားျခငးႏင တားျမစျခငးမားက

ေထာငဒဏခမတျခငး၏ သေဘာသဘာဝအျဖစ ေမာမနးထားသည။28 ‘တားျမစခ

ရျခငးႏင တားျမစသညေနရာတ႕တြင ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆသည ေနရာလညး

ပါဝငသည’ဟ ကယကယျပန႕ျပန႕ လကခထားၾကသည။ ဆကသြယမႈက

ခြငျပေသာလညး ‘အလြနကြျပားျခားနားသည အေျခအေနမားေအာကတြငသာ မသား

စဝငမားႏင ဆကသြယခြင ရသည။’29 နယလဆငမနဒလားစညးမဥးမားတြင

ေဖာျပထားသညအတငး ထအခကက အမန႕ျပနတမးျဖင ေလာခထားသညမာ

ေထာငသြငးအကဥးချခငး (လြတလပခြင ဆး႐ႈးျခငး) ကယတငကပငလင

ျပစဒဏျဖစသျဖင ျပစဒဏထပတးျခငး မျပသငေတာပါ။ ပ၍ တတကက ဆရေသာ

‘အကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ အမမားႏင သ႕မဟတ လမႈဘဝတြင ျပနလည

ဝငဆန႕ႏငမညေနရာႏင နးကပေသာ ေထာငမားတြငသာ ေနရာခထားရမည’30 ဟ၍

ျဖစသည။

28 နယလဆငမနဒလားစညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၃။ ေထာငဒဏခမတျခငးႏင အျခားအစအမမားသည လမားအား ျပငပေလာကႏင အဆကအသြယ ျဖတေတာကထားျခငးမာ ၎တ႕၏ လြတလပမႈက ရပသမးကာ ကယတင ဆးျဖတပငခြငက ထသမားထမ ယေဆာငျခငးျဖင ဒကၡခေစျခငးျဖစသည။ ထ႕ေၾကာင အကဥးေထာငစနစသည သငေလာေသာ ခြျခားထားျခငး သ႕မဟတ စညးကမးထနးသမးျခငးမအပ ထအေျခအေနမးက ထပမတးေစျခငး မျဖစသငပါ။ 29 လဒငး။ ‘ျမနမာႏငငရ သြားေရာကခသည အကဥးေထာငမား၏ အရညအေသြး - အကဥးသားမားႏင ၎တ႕၏ မသားစဝငမား၏ အျမငမား။’ 30 နယလဆငမနဒလား စညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၅၉။ ဥေရာပအကဥးေထာင စညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၁၇.၁က ၾကညရန။ ကလသမဂၢ စညးမဥးမားအဖြ႕၊ စညးကမးအမတ ၂၀။


မား သ႕မဟတ ဒဏေပးျခငးမားဟ မျမငရန ျဖစသည။26 အကဥးသား

တစေယာကသည ေထာငစညးကမး ခးေဖာကပါက ေတြ႕ဆခြင ပယခခရျခငး၊

အခနၾကာၾကာ ေတြ႕ဆႏငခြင သ႕မဟတ ေနရာေကာငးေကာငးတြင ေတြ႕ဆႏငခြင

အတြက လာဘထးရျခငးႏင အမားဆး ေတြ႕ရသညျဖစရပတစခမာ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆရနအတြက အေထြေထြ အခေၾကးေငြက ေကာကချခငးတ႕က ယခင

ကတညးက သ႕မဟတ လကရ အသးျပလကရေသာ နညးလမးမားအျဖစ ေထာငဝင

စာေတြ႕ဆခြင အခြငအေရးက ကငသးရာတြင အသးျပေနရေၾကာငး ဤ

သေတသနက ေဖာျပထားသည။

ေတြ႕ရသည အျခားကန႕သတခကမာ လာေရာကေတြ႕ဆသည ဧညသညမားသည

အမေထာငစစာရငးဝင ျဖစရန လအပျခငး ျဖစသည။ ရငးႏးေသာ မတေဆြ

သ႕မဟတ အမေထာငစစာရငးတြင အမည မပါေသာလညး မသားစဝင ျဖစေကာငး

ျဖစႏငသမားအား အျပညျပညဆငရာ စႏႈနးမားႏင ႏႈငးယဥလင စတကးယဥ

ဆနလြနးစြာ ကန႕သတထားသည။27

ပဂၢလေရးကစၥမား သ႕မဟတ ေျပာရခကေသာ အေၾကာငးအရာမားအေၾကာငးက

လြတလပစြာ ေျပာဆရန ခကချခငးသည အကဥးေထာငမ လြတေျမာကၿပးသည

ေနာက လမႈဘဝတြငေနသားကမႈက တားဆးရနဟလညး ေတြးႏငသည။ ေဖာျပ

ခေသာ အတားအဆးမားႏင ေပါငးစပပါက ျမနမာႏငင အကဥးေထာငလကစြ၏ 26 ကလသမဂၢ မးယစေဆးဝါးႏင ျပစမႈဆငရာရး၊ လငျမနေသာ လျခေရးႏင အကဥးေထာင ေထာကလမးေရးဆငရာ လကစြစာအပ (၂၀၁၅)၊ ႏာ - ၂၂။ အျပစေပးမႈအေနျဖင တားျမစခကမားအတြက မနဒလား စညးကမးမား၏ စညးကမးအမတ ၄၃.၄ႏင ဘနေကာကစညးကမးမား၏ စညးကမးအမတ ၂၁က ၾကညရန။ 27 နယလဆငမနဒလားစညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၅၈ (၁)ႏင ဥေရာပအကဥးေထာငစညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၂၄.၁သည ‘မတေဆြမား’ သ႕မဟတ ‘အျခားသမား’က အသးသး ရညညႊနးသည။ ေကယရပ ႏင ေမာလဒဗာႏငင။ ၁၂၀၆၆/၀၂၊ ၁၉ ဇြန ၂၀၀၇၊ စာပဒ ၁၀၇။ ဥေရာပအကဥးေထာငစညးကမးမားအတြက သးသပခက (ႏာ. ၅၂)က “မသားစမားသ႕ ရညညႊနးျခငးမာ မသားစႏင ႏႈငးယဥပါက တရားဝင မဟတေသာ ဆကဆေရးျဖစေသာလညး အကဥးသားက ထေထာငလေသာ ရငးႏးမႈတစခဟ အဓပၸာယ ဖြငဆသငသည”ဟ ရငးျပထားသည။

အပဒ ၇၈၃ (၂)က ခြငျပထားခကအရ ေထာငဝနထမးမား ရေနျခငးသည

ထငရားေသာ အျခား အတားအဆးတစခ ျဖစသည။

ေနရာမားႏင နညးပညာမား

ေသခာသညမာ လမႈဘဝဆကႏြယမႈမားမ ခြျခားထားျခငးႏင တားျမစျခငးမားက

ေထာငဒဏခမတျခငး၏ သေဘာသဘာဝအျဖစ ေမာမနးထားသည။28 ‘တားျမစခ

ရျခငးႏင တားျမစသညေနရာတ႕တြင ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆသည ေနရာလညး

ပါဝငသည’ဟ ကယကယျပန႕ျပန႕ လကခထားၾကသည။ ဆကသြယမႈက

ခြငျပေသာလညး ‘အလြနကြျပားျခားနားသည အေျခအေနမားေအာကတြငသာ မသား

စဝငမားႏင ဆကသြယခြင ရသည။’29 နယလဆငမနဒလားစညးမဥးမားတြင

ေဖာျပထားသညအတငး ထအခကက အမန႕ျပနတမးျဖင ေလာခထားသညမာ

ေထာငသြငးအကဥးချခငး (လြတလပခြင ဆး႐ႈးျခငး) ကယတငကပငလင

ျပစဒဏျဖစသျဖင ျပစဒဏထပတးျခငး မျပသငေတာပါ။ ပ၍ တတကက ဆရေသာ

‘အကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ အမမားႏင သ႕မဟတ လမႈဘဝတြင ျပနလည

ဝငဆန႕ႏငမညေနရာႏင နးကပေသာ ေထာငမားတြငသာ ေနရာခထားရမည’30 ဟ၍

ျဖစသည။

28 နယလဆငမနဒလားစညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၃။ ေထာငဒဏခမတျခငးႏင အျခားအစအမမားသည လမားအား ျပငပေလာကႏင အဆကအသြယ ျဖတေတာကထားျခငးမာ ၎တ႕၏ လြတလပမႈက ရပသမးကာ ကယတင ဆးျဖတပငခြငက ထသမားထမ ယေဆာငျခငးျဖင ဒကၡခေစျခငးျဖစသည။ ထ႕ေၾကာင အကဥးေထာငစနစသည သငေလာေသာ ခြျခားထားျခငး သ႕မဟတ စညးကမးထနးသမးျခငးမအပ ထအေျခအေနမးက ထပမတးေစျခငး မျဖစသငပါ။ 29 လဒငး။ ‘ျမနမာႏငငရ သြားေရာကခသည အကဥးေထာငမား၏ အရညအေသြး - အကဥးသားမားႏင ၎တ႕၏ မသားစဝငမား၏ အျမငမား။’ 30 နယလဆငမနဒလား စညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၅၉။ ဥေရာပအကဥးေထာင စညးကမးမား၊ စညးကမးအမတ ၁၇.၁က ၾကညရန။ ကလသမဂၢ စညးမဥးမားအဖြ႕၊ စညးကမးအမတ ၂၀။


X and Y ႏင အာဂငတးနား၊ အေမရကနႏငင လ႕အခြငအေရးေကာမရင၏

အစရငခစာ အမတ ၃၈/၉၆၊ အမႈအမတ ၁၀.၅၀၆၊ Merits၊ ၁၅ ေအာကတဘာ ၁၉၉၆၊

တြင အေမရကနႏငင လ႕အခြငအေရးေကာမရငက အသအမတျပထားသညမာ

‘ထအခြငအေရးက မဆငးငထားေသာလညး ကငသးမႈႏင အျပညအဝ ခစားႏငစြမး

တ႔အား ေရာငလႊမရႏငေအာင ထခကေစခကာ’ မသားစဘဝႏင ပတသက၍

တရားဝင ကန႕သတခကမားသည အမနတကယ ရခသညဟ၍ ျဖစသည။ (စာပဒ

၉၇) အဆကအသြယလပပငခြငမားသည မဘားစဘဝရပငခြငအျဖစ သကေသျပထား

ခကတစခဟ ယဆထားသည။ ၄ငးက ဆကလကစြကငထားသညမာ _

ေထာငချခငးသည မသားစဝငတစေယာကအား မသားစမ ခြခြာထားျခငးျဖင

မသားစဘဝအား အျပညအဝခစားမႈက ကန႕သတရန လအပေသာလညး

ႏငငေတာသည အကဥးခထားခရသမားႏင ၎တ႕၏ မသားစမားအႀကား

ဆကသြယမႈက ပပးေပးရန၊ စညးမဥးစညးကမးျဖင ထနးသမးေပးရနႏင

ႏငငေတာႏင ႏငငဝနထမးမားက စတႀကကဆးျဖတျခငးႏင အာဏာအလြ

သးစားျပၿပး စြကဖကျခငးမားမ လအားလးက ကာကြယသည အေျခခအခြင

အေရးမားက ေလးစားရန ႏငငေတာအေနျဖင မျဖစမေန လပေဆာင

ေပးရမည။

ေအာစကာအလယာစဘစၥကကႏင အျခားသမားႏင ကးဘားႏငင၊ အေမရကနႏငင

လ႕အခြငအေရး ေကာမရင၏ အစရငခစာ အမတ ၆၇/၀၆၊ အမႈအမတ ၁၂.၄၇၆၊

Merits၊ ၁ ေအာကတဘာ ၂၀၀၆၊ တြင အကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ မသားစ

မားႏင ဆကသြယျခငးမ တားဆးရနအတြက တမငၾကရြယခကျဖင ေဝးကြာေသာ

ေထာငတြင ေနရာခထားျခငးမာ အခြငအေရး ခးေဖာကမႈတစရပဟ ဆးျဖတ

ႏငေၾကာငး အေမရကနႏငင လ႕အခြငအေရးေကာမရငက ဆးျဖတခသည။31

ဤနမနာျဖစစဥေလလာခကအတြက ေမးျမနးခေသာ မသားစဝငမား၏ အေတြ႕အၾက

အရ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆမႈမားအတြက ခရးသြားရန လအပသည အကြာအေဝးမား

မာ ခကခမႈမားက ျမငတကေစခေၾကာငး သကေသျပထားသည။ ဤေနရာတြင

မညသည အျပညျပညဆငရာလမးညႊနမႈမ ရမေနပါ။ သ႕ေသာ ေဝးကြာေသာ

ေဒသသ႕ မျဖစမေန ခရးသြားရမညဆပါက သြားေရာကေတြ႕ဆမႈမားအတြက

စစဥေဆာငရြကေပးျခငးကသ႕ ေသခာေသာ အနမဆးစႏႈနးမားက ေဆာငရြကေပးရန

အျပညျပညဆငရာ အဖြ႕အစညးမားက အဆျပတကတြနးလကရသည။32

သာဓကတစခမ စတဝငစားဖြယ ညြနျပသညမာ ျပစဒဏကာလ တေတာငးေလ၊

အကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ အမမားႏင နးကပေနေသာ ေထာငမားတြင

ေနရာခထားရန ျဖစႏငေျခရေလ ျဖစသည။

31 အေမရကနႏငငရ လြတလပမႈဆး႐ႈးေနရေသာလပဂၢလမားအား ကာကြယျခငးဆငရာ စညးမဥးမားႏင အေကာငးဆး လပထးလပနညးမား (၂၀၀၈)၊ ျပငပကမၻာႏင ဆကသြယျခငး၊ လြတလပမႈက ဆး႐ႈးေနသမားအား စာဆကသြယျခငးက လကခရနႏင ခြငျပရန အခြငအေရး ရရမည။ ထကန႕သတခကမားသည အျပညျပညဆငရာဥပေဒႏင ကကညသည။ ၎တ႕၏ မသားစဝငမား၊ ဥပေဒကယစားလယမား၊ အထးသျဖင မဘမား၊ သားသမးမားႏင သကဆငရာ လကတြေဖာမားအား တကရက ပဂၢလေရးဆကသြယမႈက ထနးသမးေပးရမည။ သတ႕အေနျဖင ျပငပကမၻာ၏ သတငးမားအား ဆကသြယေရးနညးလမးမား သ႕မဟတ ဥပေဒႏငအည ျပငပႏင ဆကသြယႏငေသာ အျခားနညးလမးမားမတစဆင သခြငရသည။ 32 CPTသည ယခငကတညးက အာရစကခသလ အေဝးတြင ေနထငေသာ မသားစမားအတြက ‘ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည စညးကမးမားႏင တယလဖနး ဆကသြယမႈမားသည ေျပာငးလြယျပငလြယျဖစရန လအပသည။’ CPT၏ ဒတယအစရငခစာ၊ အပဒ ၅၁။ လငးေဆး၊ မယားစ၊ ေကာခရန၊ ေဘးလ၊ စေတာစ။ ‘ေနအမမ ေဝးကြာေသာ အကဥးေထာင၊ အကဥးသားမား၏ အကငဆးအပၚ သကေရာကမႈ အကြာအေဝး’ ရာဇဝတမႈႏင သကငယျပစမႈ ၂၀၁၇၊ အတြ ၆၃ (၉) ၁၀၄၃ - ၁၀၆၅ တြင ထစရတမား (အကြာအေဝး၊ အလပမ လာရေသာ အခန၊ ေနထငစရာႏင ခရးသြားလာေရး စရတမား) သည ‘ေရရညတြင ေလာခႏငၿပး မသားစမား၊ မတေဆြမား လာေရာကေတြ႕ဆျခငးႏင လမႈဆကသြယမႈမားက ပမလပေဆာငႏငမည’ ဟ ေဖာျပထားသည။ (ႏာ . ၁၀၅၈)


X and Y ႏင အာဂငတးနား၊ အေမရကနႏငင လ႕အခြငအေရးေကာမရင၏

အစရငခစာ အမတ ၃၈/၉၆၊ အမႈအမတ ၁၀.၅၀၆၊ Merits၊ ၁၅ ေအာကတဘာ ၁၉၉၆၊

တြင အေမရကနႏငင လ႕အခြငအေရးေကာမရငက အသအမတျပထားသညမာ

‘ထအခြငအေရးက မဆငးငထားေသာလညး ကငသးမႈႏင အျပညအဝ ခစားႏငစြမး

တ႔အား ေရာငလႊမရႏငေအာင ထခကေစခကာ’ မသားစဘဝႏင ပတသက၍

တရားဝင ကန႕သတခကမားသည အမနတကယ ရခသညဟ၍ ျဖစသည။ (စာပဒ

၉၇) အဆကအသြယလပပငခြငမားသည မဘားစဘဝရပငခြငအျဖစ သကေသျပထား

ခကတစခဟ ယဆထားသည။ ၄ငးက ဆကလကစြကငထားသညမာ _

ေထာငချခငးသည မသားစဝငတစေယာကအား မသားစမ ခြခြာထားျခငးျဖင

မသားစဘဝအား အျပညအဝခစားမႈက ကန႕သတရန လအပေသာလညး

ႏငငေတာသည အကဥးခထားခရသမားႏင ၎တ႕၏ မသားစမားအႀကား

ဆကသြယမႈက ပပးေပးရန၊ စညးမဥးစညးကမးျဖင ထနးသမးေပးရနႏင

ႏငငေတာႏင ႏငငဝနထမးမားက စတႀကကဆးျဖတျခငးႏင အာဏာအလြ

သးစားျပၿပး စြကဖကျခငးမားမ လအားလးက ကာကြယသည အေျခခအခြင

အေရးမားက ေလးစားရန ႏငငေတာအေနျဖင မျဖစမေန လပေဆာင

ေပးရမည။

ေအာစကာအလယာစဘစၥကကႏင အျခားသမားႏင ကးဘားႏငင၊ အေမရကနႏငင

လ႕အခြငအေရး ေကာမရင၏ အစရငခစာ အမတ ၆၇/၀၆၊ အမႈအမတ ၁၂.၄၇၆၊

Merits၊ ၁ ေအာကတဘာ ၂၀၀၆၊ တြင အကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ မသားစ

မားႏင ဆကသြယျခငးမ တားဆးရနအတြက တမငၾကရြယခကျဖင ေဝးကြာေသာ

ေထာငတြင ေနရာခထားျခငးမာ အခြငအေရး ခးေဖာကမႈတစရပဟ ဆးျဖတ

ႏငေၾကာငး အေမရကနႏငင လ႕အခြငအေရးေကာမရငက ဆးျဖတခသည။31

ဤနမနာျဖစစဥေလလာခကအတြက ေမးျမနးခေသာ မသားစဝငမား၏ အေတြ႕အၾက

အရ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆမႈမားအတြက ခရးသြားရန လအပသည အကြာအေဝးမား

မာ ခကခမႈမားက ျမငတကေစခေၾကာငး သကေသျပထားသည။ ဤေနရာတြင

မညသည အျပညျပညဆငရာလမးညႊနမႈမ ရမေနပါ။ သ႕ေသာ ေဝးကြာေသာ

ေဒသသ႕ မျဖစမေန ခရးသြားရမညဆပါက သြားေရာကေတြ႕ဆမႈမားအတြက

စစဥေဆာငရြကေပးျခငးကသ႕ ေသခာေသာ အနမဆးစႏႈနးမားက ေဆာငရြကေပးရန

အျပညျပညဆငရာ အဖြ႕အစညးမားက အဆျပတကတြနးလကရသည။32

သာဓကတစခမ စတဝငစားဖြယ ညြနျပသညမာ ျပစဒဏကာလ တေတာငးေလ၊

အကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ အမမားႏင နးကပေနေသာ ေထာငမားတြင

ေနရာခထားရန ျဖစႏငေျခရေလ ျဖစသည။

31 အေမရကနႏငငရ လြတလပမႈဆး႐ႈးေနရေသာလပဂၢလမားအား ကာကြယျခငးဆငရာ စညးမဥးမားႏင အေကာငးဆး လပထးလပနညးမား (၂၀၀၈)၊ ျပငပကမၻာႏင ဆကသြယျခငး၊ လြတလပမႈက ဆး႐ႈးေနသမားအား စာဆကသြယျခငးက လကခရနႏင ခြငျပရန အခြငအေရး ရရမည။ ထကန႕သတခကမားသည အျပညျပညဆငရာဥပေဒႏင ကကညသည။ ၎တ႕၏ မသားစဝငမား၊ ဥပေဒကယစားလယမား၊ အထးသျဖင မဘမား၊ သားသမးမားႏင သကဆငရာ လကတြေဖာမားအား တကရက ပဂၢလေရးဆကသြယမႈက ထနးသမးေပးရမည။ သတ႕အေနျဖင ျပငပကမၻာ၏ သတငးမားအား ဆကသြယေရးနညးလမးမား သ႕မဟတ ဥပေဒႏငအည ျပငပႏင ဆကသြယႏငေသာ အျခားနညးလမးမားမတစဆင သခြငရသည။ 32 CPTသည ယခငကတညးက အာရစကခသလ အေဝးတြင ေနထငေသာ မသားစမားအတြက ‘ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည စညးကမးမားႏင တယလဖနး ဆကသြယမႈမားသည ေျပာငးလြယျပငလြယျဖစရန လအပသည။’ CPT၏ ဒတယအစရငခစာ၊ အပဒ ၅၁။ လငးေဆး၊ မယားစ၊ ေကာခရန၊ ေဘးလ၊ စေတာစ။ ‘ေနအမမ ေဝးကြာေသာ အကဥးေထာင၊ အကဥးသားမား၏ အကငဆးအပၚ သကေရာကမႈ အကြာအေဝး’ ရာဇဝတမႈႏင သကငယျပစမႈ ၂၀၁၇၊ အတြ ၆၃ (၉) ၁၀၄၃ - ၁၀၆၅ တြင ထစရတမား (အကြာအေဝး၊ အလပမ လာရေသာ အခန၊ ေနထငစရာႏင ခရးသြားလာေရး စရတမား) သည ‘ေရရညတြင ေလာခႏငၿပး မသားစမား၊ မတေဆြမား လာေရာကေတြ႕ဆျခငးႏင လမႈဆကသြယမႈမားက ပမလပေဆာငႏငမည’ ဟ ေဖာျပထားသည။ (ႏာ . ၁၀၅၈)


ေထာငဝငစာေတြ႕ဆပငခြငအေပၚ အေသးစတစစဥထားျခငးႏင ပတသက၍

အကဆကစာတမးအမတ ၃ မ ထေနရာတြင ‘အကဥးသားမားႏင ၎တ႕၏ မသားစ

မား၏ ဆကသြယမႈအတြက အျပသေဘာေဆာငေသာ ေနရာက ျပ႒ာနးေပးရန’

လအပသညဟ ေဖာျပထားသည။33 ထနညးတ ဘနေကာကစညးကမးမား၏

စညးကမးအမတ ၂၈က ကေလးသငယမားအပါအဝင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈမား

အတြက “ဝနထမးမား၏ စတေနစတထား အပါအဝင အျပသေဘာေဆာငေသာ

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈ အေတြ႕အႀက ျဖစေစရနႏင ပြငလငးစြာ ေတြ႕ဆမႈက

ခြငျပေပးရန ပပးေပးမည ပတဝနးကငတစခ” လအပသညဟ ေဖာျပထားသည။

ဤေနရာတြင လကခႏငဖြယရာရေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည ပတဝနးကငမား

ဆသညက နားလညသေဘာေပါကေစရနအတြက ရငးလငးမႈ မရသည ‘အျပ

သေဘာ’ဟေသာ စကားလးက ကၽြႏပတ႕အား ေပးထားသည။ ၎သည ‘လေလာက

ေသာ’ ႏင ‘ကးေၾကာငးဆေလာမႈ ရေသာ’ ဟသည စကားလးမားကသ႕ပင

အလြနေဝဝါးေသာ သတမတခကတစခ ျဖစသည။

ဥေရာပအဆငတြင ရပပငးဆငရာ အတားအဆးမား (သဇကာကြကမား၊ မနခနး

ငယမား) ကသ႕ေသာ အခ႕ေသာ ဆကသြယေရးဆငရာ စြကဖကမႈမားအား တရား

မတမနကနမႈမရဟ ယဆလကရသျဖင ထအတားအဆးမားအား ပဂၢလေရးဘဝ

အခြငအေရးက ခးေဖာကျခငးမားဟ ယဆလက ရသည။34 လဥးေရ မားျပား

လြနးျခငးႏင ဆညသမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ဖႏပခပခယသည အေျခအေန

မားက အျပညျပညဆငရာဥပေဒတြင ေလးေလးနကနက ေျပာဆထားျခငး မရေသးပါ။

33 အျပညျပညဆငရာ ရာဇသတႀကး ျပျပငေျပာငးလေရး အဖြ႕အစညးႏင အကဆက လ႕အခြငအေရးစငတာ၊ အကဆကစာတမးအမတ ၃။ နယလဆငမနဒလား စညးကမးမားက ကလသမဂၢက စကားျပနျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးတ႕အတြက ကနဥးလမးညႊန (၂၀၁၇)၊ ႏာ - ၄၈။ 34 ေကယရပ ႏင ေမာလဒဗာႏငင။ ၁၂၀၆၆/၀၂၊ ၁၉ ဇြန ၂၀၀၇၊ § ၀၇၊ မနခနးသည ပဂၢလေရးလြတလပခြင ကငးမၿပး ‘ေဝးကြာလြနးသည’ဟ ေတြ႕ရရသည။ CPT ေပၚတဂႏငင အလညအပတ ၁၉၉၂၊ CPT Inf (၉၄) ၉၊ § ၁၄၇ က ၾကညရန။ မြငေဆးယကဗႏင ရရားႏငင ကလညး ၾကညရန။

ဤနမနာျဖစစဥေလလာခကႏင အျခားေနရာမားတြင ေလလာရသညမာ ေတြ႕ဆသ

မားသည မၾကာခဏ ‘ဆးဆးရြားရြား’ ခစားရျခငး၊ သတ႕ကယတင အကဥးသားမား

ျဖစသြားကသ႕ ခစားရျခငး၊ ‘ျပငးထနၿပး အသကရႈၾကပေသာ ေလထ’က ခစားရျခငး၊

အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားအၾကား ‘လမႈဆကႏြယမႈက ထနးသမး

ရာတြင အဆးသေဘာေဆာငေသာ ဂယကရကမႈ’ ရျခငးေၾကာင ‘စတပကစရာ

စတဖစးမႈ’က ဥးတညေသာ ဖအားမားသည ပတဝနးကငတစခက ခစားရျခငးတ႕

ျဖစေလရသည။ ‘ေထာငကျခငး၏ ေဝဒနာ’ လကၡဏာသေဘာမားက အကဥးသား

မားေရာ ၎တ႕၏ မသားစမားကပါ မေဝခစားရျခငးႏင ေတြ႕ဆသမား၏

‘အကဥးသားအျဖစ ထပဆင ခစားလကရျခငး’ တ႕က စာတမးထတြင ေဆြးေႏြး

ထားသည။

တားျမစခကမားႏင အေျခအေနမားက ျဖစေပၚေစသည ‘စတမခမးမသာ ျဖစေစ

ေသာ သကေရာကမႈမား’သည သေတသနတြင သကေသမား ျဖစသည။ ပမနအား

ျဖင မနစ ၂၀သာ ၾကာျမငသည တေတာငးေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနမားသည

ထကသ႕ေသာ စနေခၚမႈတစခ ျဖစသည။ အာဏာပငမားက ေထာငဝငစာေတြ႕

ဆသည ပတဝနးကငမားႏင ဆကစပေနေသာ ေယဘယ အခကအခမားက

အသအမတျပထားၿပး ပမေကာငးမြနေသာ ေတြ႕ဆရာေနရာက ေနရာခေပးေစလ

သည ေေထာငဝငစာတြ႕ဆသမားအတြက ထအခကအခမားက ေစးဆစစရာ အခက

အလကတစခအေနျဖင အသးခၾကသည။

နဂးမတစ

ေလလာဆနးစစျခငးႏင သေတသနစာေစာငမားအား အႏစသာရအားျဖင တြဖက

ေပးျခငးတ႕သည ျမနမာႏငငတြင မသားစမား ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင ပတသက

သည ရႈေထာငမားက အေျခခထားၿပး ထအခကမားမာ ေစစပေသခာစြာ အဆင

အမးမး ခြထားျခငးႏင ေနာကထပ ထခကအနာတရ ျဖစျခငးတ႕က သတေပးသည


ေထာငဝငစာေတြ႕ဆပငခြငအေပၚ အေသးစတစစဥထားျခငးႏင ပတသက၍

အကဆကစာတမးအမတ ၃ မ ထေနရာတြင ‘အကဥးသားမားႏင ၎တ႕၏ မသားစ

မား၏ ဆကသြယမႈအတြက အျပသေဘာေဆာငေသာ ေနရာက ျပ႒ာနးေပးရန’

လအပသညဟ ေဖာျပထားသည။33 ထနညးတ ဘနေကာကစညးကမးမား၏

စညးကမးအမတ ၂၈က ကေလးသငယမားအပါအဝင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈမား

အတြက “ဝနထမးမား၏ စတေနစတထား အပါအဝင အျပသေဘာေဆာငေသာ

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈ အေတြ႕အႀက ျဖစေစရနႏင ပြငလငးစြာ ေတြ႕ဆမႈက

ခြငျပေပးရန ပပးေပးမည ပတဝနးကငတစခ” လအပသညဟ ေဖာျပထားသည။

ဤေနရာတြင လကခႏငဖြယရာရေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည ပတဝနးကငမား

ဆသညက နားလညသေဘာေပါကေစရနအတြက ရငးလငးမႈ မရသည ‘အျပ

သေဘာ’ဟေသာ စကားလးက ကၽြႏပတ႕အား ေပးထားသည။ ၎သည ‘လေလာက

ေသာ’ ႏင ‘ကးေၾကာငးဆေလာမႈ ရေသာ’ ဟသည စကားလးမားကသ႕ပင

အလြနေဝဝါးေသာ သတမတခကတစခ ျဖစသည။

ဥေရာပအဆငတြင ရပပငးဆငရာ အတားအဆးမား (သဇကာကြကမား၊ မနခနး

ငယမား) ကသ႕ေသာ အခ႕ေသာ ဆကသြယေရးဆငရာ စြကဖကမႈမားအား တရား

မတမနကနမႈမရဟ ယဆလကရသျဖင ထအတားအဆးမားအား ပဂၢလေရးဘဝ

အခြငအေရးက ခးေဖာကျခငးမားဟ ယဆလက ရသည။34 လဥးေရ မားျပား

လြနးျခငးႏင ဆညသမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ဖႏပခပခယသည အေျခအေန

မားက အျပညျပညဆငရာဥပေဒတြင ေလးေလးနကနက ေျပာဆထားျခငး မရေသးပါ။

33 အျပညျပညဆငရာ ရာဇသတႀကး ျပျပငေျပာငးလေရး အဖြ႕အစညးႏင အကဆက လ႕အခြငအေရးစငတာ၊ အကဆကစာတမးအမတ ၃။ နယလဆငမနဒလား စညးကမးမားက ကလသမဂၢက စကားျပနျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးတ႕အတြက ကနဥးလမးညႊန (၂၀၁၇)၊ ႏာ - ၄၈။ 34 ေကယရပ ႏင ေမာလဒဗာႏငင။ ၁၂၀၆၆/၀၂၊ ၁၉ ဇြန ၂၀၀၇၊ § ၀၇၊ မနခနးသည ပဂၢလေရးလြတလပခြင ကငးမၿပး ‘ေဝးကြာလြနးသည’ဟ ေတြ႕ရရသည။ CPT ေပၚတဂႏငင အလညအပတ ၁၉၉၂၊ CPT Inf (၉၄) ၉၊ § ၁၄၇ က ၾကညရန။ မြငေဆးယကဗႏင ရရားႏငင ကလညး ၾကညရန။

ဤနမနာျဖစစဥေလလာခကႏင အျခားေနရာမားတြင ေလလာရသညမာ ေတြ႕ဆသ

မားသည မၾကာခဏ ‘ဆးဆးရြားရြား’ ခစားရျခငး၊ သတ႕ကယတင အကဥးသားမား

ျဖစသြားကသ႕ ခစားရျခငး၊ ‘ျပငးထနၿပး အသကရႈၾကပေသာ ေလထ’က ခစားရျခငး၊

အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားအၾကား ‘လမႈဆကႏြယမႈက ထနးသမး

ရာတြင အဆးသေဘာေဆာငေသာ ဂယကရကမႈ’ ရျခငးေၾကာင ‘စတပကစရာ

စတဖစးမႈ’က ဥးတညေသာ ဖအားမားသည ပတဝနးကငတစခက ခစားရျခငးတ႕

ျဖစေလရသည။ ‘ေထာငကျခငး၏ ေဝဒနာ’ လကၡဏာသေဘာမားက အကဥးသား

မားေရာ ၎တ႕၏ မသားစမားကပါ မေဝခစားရျခငးႏင ေတြ႕ဆသမား၏

‘အကဥးသားအျဖစ ထပဆင ခစားလကရျခငး’ တ႕က စာတမးထတြင ေဆြးေႏြး

ထားသည။

တားျမစခကမားႏင အေျခအေနမားက ျဖစေပၚေစသည ‘စတမခမးမသာ ျဖစေစ

ေသာ သကေရာကမႈမား’သည သေတသနတြင သကေသမား ျဖစသည။ ပမနအား

ျဖင မနစ ၂၀သာ ၾကာျမငသည တေတာငးေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနမားသည

ထကသ႕ေသာ စနေခၚမႈတစခ ျဖစသည။ အာဏာပငမားက ေထာငဝငစာေတြ႕

ဆသည ပတဝနးကငမားႏင ဆကစပေနေသာ ေယဘယ အခကအခမားက

အသအမတျပထားၿပး ပမေကာငးမြနေသာ ေတြ႕ဆရာေနရာက ေနရာခေပးေစလ

သည ေေထာငဝငစာတြ႕ဆသမားအတြက ထအခကအခမားက ေစးဆစစရာ အခက

အလကတစခအေနျဖင အသးခၾကသည။

နဂးမတစ

ေလလာဆနးစစျခငးႏင သေတသနစာေစာငမားအား အႏစသာရအားျဖင တြဖက

ေပးျခငးတ႕သည ျမနမာႏငငတြင မသားစမား ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင ပတသက

သည ရႈေထာငမားက အေျခခထားၿပး ထအခကမားမာ ေစစပေသခာစြာ အဆင

အမးမး ခြထားျခငးႏင ေနာကထပ ထခကအနာတရ ျဖစျခငးတ႕က သတေပးသည


ရႈေထာငမားက ညႊနျပထားျခငးတ႕ ပါဝငသည။ ကယေရးကယတာ စကားစျမည

ေျပာဆခြငမားကသ႕ေသာ အျပညျပညဆငရာအေျခခစႏႈနးမားက သသသာသာ

ဖြ႕ၿဖးတးတကေနခနတြင ဤသးသပသည ျမနမာႏငငတြင ေတြ႕ရေသာ ခ႕ယြငး

ခကမားႏင အေပၚယဆနလေသာ အခကမားကလညး ထညသြငးေဖာျပထား

ပါသည။

ျပငပေလာကႏင ဆကသြယျခငး - ေနရာအမးမးတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး

အေလအထ ကြာျခားခကမား

အကဥးခပ

ျမနမာႏငငရ အကဥးသားမား ျပငပေလာကႏင ထေတြ႕ျခငးအေၾကာငး ျဖစရပ

ေလလာမႈတစခအတြက စေဆာငးရရထားေသာ အခကအလကမားက အသးျပၿပး၊

ဤေဆာငးပါးတြင ရစခနး အခပခနးမား၊ တရား႐း အခပခနး၊ အကဥးေထာငမားႏင

ရဘကစခနးမား စသည ထနးသမးခပေႏာငထားသည ေနရာ (၄)မးသ႔

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အေတြ႕အႀကမားက ႏႈငးယဥေဖာျပထားသည။ ေရ႕ေန

တစေယာက၏ ကယပငအေတြ႕အႀက၊ အကဥးသားေဟာငးမားႏင ၎တ႔၏

မသားစဝငမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားက အေျချပ၍ ေထာငဝငစာ

အေလအထမား ကြျပားပက ေဖာျပထားသည။ ေထာငဝငစာလာေတြ႕မညသ၏

အမႏင အကဥးသား၏ အကြာအေဝး နးစပမႈႏင အကဥးသားသည ၿမ႕ျပတြင

အကဥးခခရသညလား (သ႔) ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသတြင အကဥးခခရသညလား

ဟသည အဓက ကြျပားမႈ (၂) မးက အေလးေပး ေဖာျပထားသည။ ထ႔ျပင

ေထာငဝငစာလာေတြ႕သ ေတြ႕ႀကရသည ေနရာအမးမးရ ဝနထမးမား၏ စတေန

သေဘာထားမားက ထညသြငးစဥးစားထားသည။ ကယေတြ႕ အျဖစအပကမားေပၚ

အေျခခ၍ ေနရာအမးမးတြင ေထာငဝငစာေတြ႕သမား၏ မတညသည အေတြ႕အႀက

မားက ေဆာငးပါးတြင ရငးလငးေဖာျပထားသည။

ေရးသားသ - ႏြယနေအာင


ရႈေထာငမားက ညႊနျပထားျခငးတ႕ ပါဝငသည။ ကယေရးကယတာ စကားစျမည

ေျပာဆခြငမားကသ႕ေသာ အျပညျပညဆငရာအေျခခစႏႈနးမားက သသသာသာ

ဖြ႕ၿဖးတးတကေနခနတြင ဤသးသပသည ျမနမာႏငငတြင ေတြ႕ရေသာ ခ႕ယြငး

ခကမားႏင အေပၚယဆနလေသာ အခကမားကလညး ထညသြငးေဖာျပထား

ပါသည။

ျပငပေလာကႏင ဆကသြယျခငး - ေနရာအမးမးတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး

အေလအထ ကြာျခားခကမား

အကဥးခပ

ျမနမာႏငငရ အကဥးသားမား ျပငပေလာကႏင ထေတြ႕ျခငးအေၾကာငး ျဖစရပ

ေလလာမႈတစခအတြက စေဆာငးရရထားေသာ အခကအလကမားက အသးျပၿပး၊

ဤေဆာငးပါးတြင ရစခနး အခပခနးမား၊ တရား႐း အခပခနး၊ အကဥးေထာငမားႏင

ရဘကစခနးမား စသည ထနးသမးခပေႏာငထားသည ေနရာ (၄)မးသ႔

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အေတြ႕အႀကမားက ႏႈငးယဥေဖာျပထားသည။ ေရ႕ေန

တစေယာက၏ ကယပငအေတြ႕အႀက၊ အကဥးသားေဟာငးမားႏင ၎တ႔၏

မသားစဝငမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားက အေျချပ၍ ေထာငဝငစာ

အေလအထမား ကြျပားပက ေဖာျပထားသည။ ေထာငဝငစာလာေတြ႕မညသ၏

အမႏင အကဥးသား၏ အကြာအေဝး နးစပမႈႏင အကဥးသားသည ၿမ႕ျပတြင

အကဥးခခရသညလား (သ႔) ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသတြင အကဥးခခရသညလား

ဟသည အဓက ကြျပားမႈ (၂) မးက အေလးေပး ေဖာျပထားသည။ ထ႔ျပင

ေထာငဝငစာလာေတြ႕သ ေတြ႕ႀကရသည ေနရာအမးမးရ ဝနထမးမား၏ စတေန

သေဘာထားမားက ထညသြငးစဥးစားထားသည။ ကယေတြ႕ အျဖစအပကမားေပၚ

အေျခခ၍ ေနရာအမးမးတြင ေထာငဝငစာေတြ႕သမား၏ မတညသည အေတြ႕အႀက

မားက ေဆာငးပါးတြင ရငးလငးေဖာျပထားသည။

ေရးသားသ - ႏြယနေအာင


အဓက စကားလးမား

ရစခနး အခပခနး၊ တရား႐း အခပခနး၊ အကဥးေထာင၊ ရဘကစခနး၊ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငး။

မတဆက

ကမၻာတစဝမးတြင လမားသည တညေနရာအမးမးတြင ခပေႏာင

ထနးသမးခထားၾကရသည။ ကြျပားသည ေနရာေဒသမးစတြင တရားစြဆခေနရစဥ

ႏင ျပစဒဏခမတျခငး ခရလင ျပစမႈဆငရာ တရားစရငေရး စနစမားတြင လတ႔သည

ဖမးဆးခရသည ေနရာ၌ပင ခပေႏာင ထနးသမးျခငး ခၾကရသည။ ဤေဆာငးပါးတြင

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး အေလအထမားအေၾကာငးက ဥးတည၍ ရစခနး အခပခနး၊

တရား႐း အခပခနး၊ အကဥးေထာငမား၊ ရဘကစခနးမားမ တကေသာ

အကးအကားမားႏင ျမနမာႏငငရ ကြျပားေသာ ေနရာေဒသအခ႕က ႏႈငးယဥ ေဖာျပ

ထားသည။

ေဆာငးပါးသည အကဥးသားမား၊ ေထာငဝငစာေတြ႕သမားႏင ေရ႕ေနမား၏

ေထာငဝငစာႏင ပတသကသည အေျခအေနမားႏင အေတြ႕အႀကမား၊ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးမားက ထနးခပထားသည ဥပေဒမား၊ စညးမဥးမားႏင သကဆငသည

ကယပငအေတြ႕အႀကမားအေပၚ အေျခတညထားသည။ ဤေဆာငးပါးသည ၿမ႕ျပႏင

ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသမားရ ရစခနး အခပခနး၊ တရား႐း အခပခနး၊ အကဥး

ေထာငမား၊ ရဘကစခနးမား၏ မတညသည အေျခအေနအရပရပက ေဖာျပထားၿပး၊

သတငးအခကအလက၊ သယယပ႔ေဆာငေရး၊ စတပငးႏငေငြေၾကးဆငရာ အခက

အခမားႏင ပတသက၍ အကဥးသားမားႏင မသားစဝငမား၏ မတညသည

အေတြ႕အႀကမားႏင အခကအခမားက ထတေဖာတငျပထားသည။

ေဆာငးပါးက ေအာကပါအတငး စစဥတငျပထားသည။ ပထမဥးစြာ ေနရာ (၄) ခ၏

ကနဦး ေနာကခအေျခအေနအခ႕က ေအာကတြငေဖာျပထားသည။ ဒတယအေနျဖင

အကဥးေထာငတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးမားအေၾကာငး လမႈသပၸဆငရာ စာေပ

အခ႕ႏင ဆကစပသည ေလလာမႈမား ျပလပထားသည။ ထ႔ေနာက မတညသည

ေနရာမားမ လအမား၏ အေတြ႕အႀကမားက စးစမးေလလာထားသည အခက

အလကမားက ခြျခမးစတျဖာ တငျပထားပါသည။

ေနာကခအေျခအေန

ျမနမာႏငငတြင ထနးသမးခပေႏာငျခငး (၉) မး ရသညဟ သတမတႏငပါသည။

၎တ႔မာ ရစခနး အခပခနးမား၊ စစေၾကာေရးစခနးမား၊ တရား႐း အခပခနး၊ အကဥး

ေထာငမား၊ ရဘကစခနးမား၊ လငယေလကငေရးေကာငးမား၊ လငယျပျပငေရး

စငတာမား၊ ေစာငၾကပၾကည႐ႈေရး ဌာနမား၊ စစတပအကဥးေထာငမားတ႔ ျဖစၾက

သည။ ဤစာတမးအတြက အသးျပသည အရာမားသည အထကပါ ဆခၿပးသည

ေနရာ (၄)မးက ထတေဖာေရးသားရနအတြကသာ လေလာကသည။ သ႔ေသာ

ေဆြးေႏြးခက၏ အေၾကာငးျခငးရာက ေဖာၫႊနးရန ထနးသမးခပေႏာငမႈ (၉)မး၏

သြငျပငလကၡဏာရပမားက အကဥးခပ ေဖာျပသြားပါမည။

ရစခနး အခပခနးမားသည အခပသားမားအား ပထမဦးစြာ အဖမးခရခနတြင

ခပေႏာငထနးသမးထားသည ေနရာ ျဖစသည။ ထေနရာမားသည တရား႐းတြင

စြခကတငျခငး မခရမ သသယရသက ခပေႏာငထားသည ေနရာမားျဖစသည။

စစေၾကာေရးစခနးမားသည အထး အေလးအနက စစမးစစေဆးျခငး (သ႔) ႏငငေတာ

ပနကနမႈ (သ႔) သစၥာေဖာကမႈကးလြနသမားအျဖစ ႏငငေရးအရ စြခကတငသည

ကစၥရပမားအတြက ထားရသည ေနရာမားျဖစသည။ တရား႐း အခပခနးသည


အဓက စကားလးမား

ရစခနး အခပခနး၊ တရား႐း အခပခနး၊ အကဥးေထာင၊ ရဘကစခနး၊ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငး။

မတဆက

ကမၻာတစဝမးတြင လမားသည တညေနရာအမးမးတြင ခပေႏာင

ထနးသမးခထားၾကရသည။ ကြျပားသည ေနရာေဒသမးစတြင တရားစြဆခေနရစဥ

ႏင ျပစဒဏခမတျခငး ခရလင ျပစမႈဆငရာ တရားစရငေရး စနစမားတြင လတ႔သည

ဖမးဆးခရသည ေနရာ၌ပင ခပေႏာင ထနးသမးျခငး ခၾကရသည။ ဤေဆာငးပါးတြင

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး အေလအထမားအေၾကာငးက ဥးတည၍ ရစခနး အခပခနး၊

တရား႐း အခပခနး၊ အကဥးေထာငမား၊ ရဘကစခနးမားမ တကေသာ

အကးအကားမားႏင ျမနမာႏငငရ ကြျပားေသာ ေနရာေဒသအခ႕က ႏႈငးယဥ ေဖာျပ

ထားသည။

ေဆာငးပါးသည အကဥးသားမား၊ ေထာငဝငစာေတြ႕သမားႏင ေရ႕ေနမား၏

ေထာငဝငစာႏင ပတသကသည အေျခအေနမားႏင အေတြ႕အႀကမား၊ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးမားက ထနးခပထားသည ဥပေဒမား၊ စညးမဥးမားႏင သကဆငသည

ကယပငအေတြ႕အႀကမားအေပၚ အေျခတညထားသည။ ဤေဆာငးပါးသည ၿမ႕ျပႏင

ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသမားရ ရစခနး အခပခနး၊ တရား႐း အခပခနး၊ အကဥး

ေထာငမား၊ ရဘကစခနးမား၏ မတညသည အေျခအေနအရပရပက ေဖာျပထားၿပး၊

သတငးအခကအလက၊ သယယပ႔ေဆာငေရး၊ စတပငးႏငေငြေၾကးဆငရာ အခက

အခမားႏင ပတသက၍ အကဥးသားမားႏင မသားစဝငမား၏ မတညသည

အေတြ႕အႀကမားႏင အခကအခမားက ထတေဖာတငျပထားသည။

ေဆာငးပါးက ေအာကပါအတငး စစဥတငျပထားသည။ ပထမဥးစြာ ေနရာ (၄) ခ၏

ကနဦး ေနာကခအေျခအေနအခ႕က ေအာကတြငေဖာျပထားသည။ ဒတယအေနျဖင

အကဥးေထာငတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးမားအေၾကာငး လမႈသပၸဆငရာ စာေပ

အခ႕ႏင ဆကစပသည ေလလာမႈမား ျပလပထားသည။ ထ႔ေနာက မတညသည

ေနရာမားမ လအမား၏ အေတြ႕အႀကမားက စးစမးေလလာထားသည အခက

အလကမားက ခြျခမးစတျဖာ တငျပထားပါသည။

ေနာကခအေျခအေန

ျမနမာႏငငတြင ထနးသမးခပေႏာငျခငး (၉) မး ရသညဟ သတမတႏငပါသည။

၎တ႔မာ ရစခနး အခပခနးမား၊ စစေၾကာေရးစခနးမား၊ တရား႐း အခပခနး၊ အကဥး

ေထာငမား၊ ရဘကစခနးမား၊ လငယေလကငေရးေကာငးမား၊ လငယျပျပငေရး

စငတာမား၊ ေစာငၾကပၾကည႐ႈေရး ဌာနမား၊ စစတပအကဥးေထာငမားတ႔ ျဖစၾက

သည။ ဤစာတမးအတြက အသးျပသည အရာမားသည အထကပါ ဆခၿပးသည

ေနရာ (၄)မးက ထတေဖာေရးသားရနအတြကသာ လေလာကသည။ သ႔ေသာ

ေဆြးေႏြးခက၏ အေၾကာငးျခငးရာက ေဖာၫႊနးရန ထနးသမးခပေႏာငမႈ (၉)မး၏

သြငျပငလကၡဏာရပမားက အကဥးခပ ေဖာျပသြားပါမည။

ရစခနး အခပခနးမားသည အခပသားမားအား ပထမဦးစြာ အဖမးခရခနတြင

ခပေႏာငထနးသမးထားသည ေနရာ ျဖစသည။ ထေနရာမားသည တရား႐းတြင

စြခကတငျခငး မခရမ သသယရသက ခပေႏာငထားသည ေနရာမားျဖစသည။

စစေၾကာေရးစခနးမားသည အထး အေလးအနက စစမးစစေဆးျခငး (သ႔) ႏငငေတာ

ပနကနမႈ (သ႔) သစၥာေဖာကမႈကးလြနသမားအျဖစ ႏငငေရးအရ စြခကတငသည

ကစၥရပမားအတြက ထားရသည ေနရာမားျဖစသည။ တရား႐း အခပခနးသည


႐းတငစစေဆးျခငး (သ႔) စရငခကချခငးတ႔ ျပလပေနစဥ ႐းတြင တရားစြဆသည

ေန႔၌ အခပသားက ထားရသည တရား႐းတြငရသည ေနရာျဖစသည။ အကဥး

ေထာငမားသည အကဥးသားမားက စရငခကမခမႏင ခၿပးေနာက ထနးသမး

ခပေႏာငထားသည ေနရာမားျဖစသည။

ၿမ႕ျပရ အကဥးေထာငမားတြင ႐းတငစစေဆးေနသမားႏင စရငခကခမတ

ခရၿပးသမားအတြက ေနရာမား ခြေဝခထားေပးေသာလညး၊ ၿမ႕ျပမဟတသည

ေဒသမားတြင စရငခက ခမတခရၿပးေသာ အကဥးသားမားကသာ အကဥး

ေထာငတြင ထားရသည။ ရဘကစခနးမားသည အကဥးသားမားအား ျပစမႈဆငရာ

ဥပေဒေအာကတြင ျပစဒဏပစတစခအေနျဖင ျပစမႈဆငရာ အလပသမားအျဖစ

ေဆာငရြကရန ခငးေစသည အေျခခ ထနးသမးခပေႏာငသည ေနရာမား

ျဖစၾကသည။ ရဘကစခနးမားက ေခါငးပျဖတသည ေနရာမားအျဖစ အမားက

႐ႈျမငၾကသည။

လငယေလကငေရးေကာငးမားက ၎တ႔၏ အမႈကစၥမား ရငဆငေနစဥ၊

စရငခကမခမ အခနအတြငး ဥပေဒခးေဖာကသ လငယမားက ထနးသမး

ေစာငေရာကရနႏင ခပထနးထားရနအတြက အသးျပသည။ လငယျပျပငေရး

ဌာနမားသည ရာဇဝတမႈကးလြနသည အသက (၁၆) ႏစေအာက ကေလးမားက

ထနးသမးခပေႏာငထားရနအတြက ျဖစသည။ ေစာငၾကပၾကည႐ႈေရးဌာနမားသည

နာမကနးျဖစေနသည အခပသားမားႏင အကဥးသားမား ထခကဒဏရာမား (သ႔)

နာမကနးျခငးမားအတြက ကသမႈ ခယႏငသည ျပညသ႕ေဆး႐မားရ လၿခစတခ

ရသည ေနရာမားျဖစသည။ ေနာကဆးတစချဖစေသာ စစတပအကဥးေထာငမား

သည စစတပ၏ စညးမဥးစညးကမးမားက ေဖာကဖကသည စစသားမားအတြက

ေနရာျဖစသည။ ထအကဥးေထာငမားသည စစတပ၏ ထနးခပမႈေအာကတြင

ရသည။

အခ႕ေသာ ထနးသမးခပေႏာငသည အကဥးစခနး အမးအစားမားမာ

အျခားေသာ အမးအစားမားထက ဝငထြကရနႏင အခကအလကမား ေကာကယ

စေဆာငးရ လြယကသည။ ဤေဆာငးပါးတြင ပါရသည စစစသးသပခကမားသည

ကၽြႏပတ႔၏ အခကအလကမားတြင ေဖာၫႊနးျပဆထားသည အကဥးစခနး

အမးအစား (၄) ခက ဥးတညအေျချပထားၿပး၊ အမညအားျဖင ရစခနး အခပခနးမား၊

တရား႐း အခပခနးမား၊ အကဥးေထာငမားႏင ရဘကစခနးမား ျဖစသည။35

‘အကဥးေထာငမား၏ ေျမမကႏာသြငျပင’ က Pallot (၂၀၀၅) က ေျမပဆြၿပး၊

အကဥးခထားခရျခငး အေတြ႕အႀကမားက နားလညေစရနအတြက အထးအေရးႀကး

သည အထကတြင ဆခၿပးသည ေနရာ (၄) ခက သတမတေဖာထတခသည။

ထေနရာမားတြင စညးမဥးစညးကမးမားႏငအည ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးႏင

ေထာငဝငစာ လကချခငး အခြငအေရးမား ရသည။ ထစညးမဥးစညးကမးမားက

ျမနမာႏငင ဥပေဒမားတြင ေဖာျပထားၿပး၊ ထေနရာမားသ႔ ေထာငဝငစာလာေတြ႕မည

သက ထနးခပထားသည။ ဥပမာအားျဖင အကဥးေထာင အကဥပေဒႏင ျမနမာျပည

အကဥးေထာငလကစြ (၁၈၉၄) ပဒမ (၂၄) သည အရာရႏင အရာရ မဟတေသာ

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသမားႏင မသားစဝငမား၊ မတေဆြသငယခငးမား၏

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈမားက ခြငျပထားသည။36 ဥပေဒအရ ေရ႕ေနမားသညလညး

ထေနရာမားရ အကဥးသားမား (သ႔) အခပကသမားထ သြားေရာကႏငသည။

ထ႔ျပင အျပညျပညဆငရာ ၾကကေျခနေကာမတ (ICRC) အဖြ႕ဝငမားသညလညး

အကဥးသားမား၏ အေျခအေန၊ ၎တ႔ ႀကေတြ႕ေနရသည အခကအခမားႏင

၎တ႔၏ ျပနာမားက ေျဖရငးရန (အထးသျဖင မသားစဝငမားႏင

အဆကအသြယမျပတေစရန) မညသ႔ကညမည စသညတ႔အေၾကာငးက ေလလာရန

35 ခပေႏာင ထနးသမးထားသည အျခားေသာ စငတာအမးအစားမားက ဆကလကေလလာသငသည။ သ႔ေသာ ဤေဆာငးပါးတြင ပါဝငသည နယပယမား၌ အကးမဝငပါ။ 36 ျမနမာျပညအကဥးေထာငလကစြ - ၁၈၉၄၊ ပဒမ ၂၆ (အခနး ၄၊ ႏာ ၂၇ - ၂၈)


႐းတငစစေဆးျခငး (သ႔) စရငခကချခငးတ႔ ျပလပေနစဥ ႐းတြင တရားစြဆသည

ေန႔၌ အခပသားက ထားရသည တရား႐းတြငရသည ေနရာျဖစသည။ အကဥး

ေထာငမားသည အကဥးသားမားက စရငခကမခမႏင ခၿပးေနာက ထနးသမး

ခပေႏာငထားသည ေနရာမားျဖစသည။

ၿမ႕ျပရ အကဥးေထာငမားတြင ႐းတငစစေဆးေနသမားႏင စရငခကခမတ

ခရၿပးသမားအတြက ေနရာမား ခြေဝခထားေပးေသာလညး၊ ၿမ႕ျပမဟတသည

ေဒသမားတြင စရငခက ခမတခရၿပးေသာ အကဥးသားမားကသာ အကဥး

ေထာငတြင ထားရသည။ ရဘကစခနးမားသည အကဥးသားမားအား ျပစမႈဆငရာ

ဥပေဒေအာကတြင ျပစဒဏပစတစခအေနျဖင ျပစမႈဆငရာ အလပသမားအျဖစ

ေဆာငရြကရန ခငးေစသည အေျခခ ထနးသမးခပေႏာငသည ေနရာမား

ျဖစၾကသည။ ရဘကစခနးမားက ေခါငးပျဖတသည ေနရာမားအျဖစ အမားက

႐ႈျမငၾကသည။

လငယေလကငေရးေကာငးမားက ၎တ႔၏ အမႈကစၥမား ရငဆငေနစဥ၊

စရငခကမခမ အခနအတြငး ဥပေဒခးေဖာကသ လငယမားက ထနးသမး

ေစာငေရာကရနႏင ခပထနးထားရနအတြက အသးျပသည။ လငယျပျပငေရး

ဌာနမားသည ရာဇဝတမႈကးလြနသည အသက (၁၆) ႏစေအာက ကေလးမားက

ထနးသမးခပေႏာငထားရနအတြက ျဖစသည။ ေစာငၾကပၾကည႐ႈေရးဌာနမားသည

နာမကနးျဖစေနသည အခပသားမားႏင အကဥးသားမား ထခကဒဏရာမား (သ႔)

နာမကနးျခငးမားအတြက ကသမႈ ခယႏငသည ျပညသ႕ေဆး႐မားရ လၿခစတခ

ရသည ေနရာမားျဖစသည။ ေနာကဆးတစချဖစေသာ စစတပအကဥးေထာငမား

သည စစတပ၏ စညးမဥးစညးကမးမားက ေဖာကဖကသည စစသားမားအတြက

ေနရာျဖစသည။ ထအကဥးေထာငမားသည စစတပ၏ ထနးခပမႈေအာကတြင

ရသည။

အခ႕ေသာ ထနးသမးခပေႏာငသည အကဥးစခနး အမးအစားမားမာ

အျခားေသာ အမးအစားမားထက ဝငထြကရနႏင အခကအလကမား ေကာကယ

စေဆာငးရ လြယကသည။ ဤေဆာငးပါးတြင ပါရသည စစစသးသပခကမားသည

ကၽြႏပတ႔၏ အခကအလကမားတြင ေဖာၫႊနးျပဆထားသည အကဥးစခနး

အမးအစား (၄) ခက ဥးတညအေျချပထားၿပး၊ အမညအားျဖင ရစခနး အခပခနးမား၊

တရား႐း အခပခနးမား၊ အကဥးေထာငမားႏင ရဘကစခနးမား ျဖစသည။35

‘အကဥးေထာငမား၏ ေျမမကႏာသြငျပင’ က Pallot (၂၀၀၅) က ေျမပဆြၿပး၊

အကဥးခထားခရျခငး အေတြ႕အႀကမားက နားလညေစရနအတြက အထးအေရးႀကး

သည အထကတြင ဆခၿပးသည ေနရာ (၄) ခက သတမတေဖာထတခသည။

ထေနရာမားတြင စညးမဥးစညးကမးမားႏငအည ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးႏင

ေထာငဝငစာ လကချခငး အခြငအေရးမား ရသည။ ထစညးမဥးစညးကမးမားက

ျမနမာႏငင ဥပေဒမားတြင ေဖာျပထားၿပး၊ ထေနရာမားသ႔ ေထာငဝငစာလာေတြ႕မည

သက ထနးခပထားသည။ ဥပမာအားျဖင အကဥးေထာင အကဥပေဒႏင ျမနမာျပည

အကဥးေထာငလကစြ (၁၈၉၄) ပဒမ (၂၄) သည အရာရႏင အရာရ မဟတေသာ

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသမားႏင မသားစဝငမား၊ မတေဆြသငယခငးမား၏

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈမားက ခြငျပထားသည။36 ဥပေဒအရ ေရ႕ေနမားသညလညး

ထေနရာမားရ အကဥးသားမား (သ႔) အခပကသမားထ သြားေရာကႏငသည။

ထ႔ျပင အျပညျပညဆငရာ ၾကကေျခနေကာမတ (ICRC) အဖြ႕ဝငမားသညလညး

အကဥးသားမား၏ အေျခအေန၊ ၎တ႔ ႀကေတြ႕ေနရသည အခကအခမားႏင

၎တ႔၏ ျပနာမားက ေျဖရငးရန (အထးသျဖင မသားစဝငမားႏင

အဆကအသြယမျပတေစရန) မညသ႔ကညမည စသညတ႔အေၾကာငးက ေလလာရန

35 ခပေႏာင ထနးသမးထားသည အျခားေသာ စငတာအမးအစားမားက ဆကလကေလလာသငသည။ သ႔ေသာ ဤေဆာငးပါးတြင ပါဝငသည နယပယမား၌ အကးမဝငပါ။ 36 ျမနမာျပညအကဥးေထာငလကစြ - ၁၈၉၄၊ ပဒမ ၂၆ (အခနး ၄၊ ႏာ ၂၇ - ၂၈)


အကဥးေထာငရ အကဥးသားမားႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပႏငသည။

လာမညအပငးတြင ကၽြႏပတ႔ သြားေရာကစစမးခသည ေနရာ (၄)ခက ပမ

အေသးစတကက ေလလာစစေဆး တငျပထားသည။

ရစခနး အခပခနးမား

ရစခနးအခပခနးသည ဖမးဆးခရၿပးေနာက အဖြ႕အစညးႏင ဆကသြယရမည

ဦးဆးေနရာ ျဖစသည။37 ျမနမာႏငငရ တရားဝင သတငးရငးျမစမား38အရ ျပညနယ

ရစခနး (၁၅) ခ၊ ခ႐င ရစခနး (၇၄) ခ၊ ၿမ႕နယ ရစခနး (၃၀၀) ေကာ၊ ေဒသတြငး၊

ေကးရြာအဆင ရစခနးမားႏင ၿမ႕နယ ရစခနး (၃၀၀) ေကာ ရသည။

ျပစမႈကးလြနသညဟ သသယရသညအတြက အဖမးခရသည လတစဦးက

အမႈစစမးေနစဥအတြငး ရစခနးသ႔ ေခၚေဆာငသြားသည။ သ (သ႔) သမက ရစခနး

အခပခနးတြင ထညထားသည။ ထအခနတြင အခပသားသည ရအရာရ၏

သေဘာထားႏင အမႈ၏ အေျခအေနေပၚမတည၍ မသားစ (သ႔) မတေဆြ

သငယခငးမားႏင ေတြ႕ဆမႈ ျပလပႏငသည။ စြပစြခရသသည ၎၏ မသားစႏင

အဆကအသြယ ျပလပလင၊ မသားစသည ေရ႕ေနႏင အဆကအသြယျပႏငၿပး

ဥပေဒဆငရာ အႀကဉာဏမား ရယႏငသည။ ဤသ႔ျပျခငးျဖင အခပသားသည

အာမခရယႏငျခငး (သ႔) ထေန႔တြငပင အခပခနးမ လႊတေပးခရျခငးတ႔

ျဖစလာႏငသည။ သ႔ရာတြင ထသ႔ျဖစႏငရန ျပစမႈ၏ အေနအထားေပၚတြငလညး

မတညသည။ ဥပမာအားျဖင ႏငငေတာပနကနမႈ ကးလြနသမားအတြက

37 ဤစာတမးတြင အဖမးခၿပးေနာက ရအခပကားျဖင ပ႕ေဆာငျခငးခရေသာသမားႏင ပတသကေသာ အေၾကာငးအရာမား မပါဝငပါ။ 38 ေနျပညေတာရဌာနခပရ အဆငျမငအရာရႏင တယလဖနးျဖင ဆကသြယေမးျမနးျခငး

ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြင မျပေခ။ ယခငအခနမားက အခပကသအခ႕သည

ေငြေၾကးေပးႏငလင ၎တ႔၏ မသားစမားႏင ေတြ႕ဆႏငသည။ ယခအခါတြင

အခပသားမားသည ေငြေၾကးတစစတစရာ ေပးစရာမလဘ မသားစဝငမားႏင

ေတြ႕ဆရန ပမလြယကလာသည။ ရစခနး အခပခနးမားသည ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆရနအတြက ဒဇငးျပလပထားျခငး မဟတဘ၊ ပမနအားျဖင အဆငမေျပေသာ၊

သးသန႔လြတလပခြင မရေသာ ေနရာမားျဖစသည။ မသားစဝငမားသည တခါတရ

တြင ေတြ႕ဆရနအတြက ၾကာျမငစြာ ေစာငဆငးၾကရၿပး ပမနအားျဖင စကားေျပာဆ

ေနစဥအတြငး ရမားက အနးကပ ေစာငၾကညျခငး ခၾကရသည။ ျပစမႈဆငရာ

တရားစြဆျခငးက ရငဆငရေခရသညအတြက အခပကေနသည အခနသည

အခပသားမားႏင မသားစမားအတြက စးရမပပနရသည ကာလတစချဖစသည။

စြပစြခရသသည တရားစြဆျခငး မခရမ (၂၄) နာရ ခပေႏာငထနးသမးျခငး

ခရႏငသည။ ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသရ ရစခနးႏင ၿမ႕ျပရ ရစခနးမား၏

အေလအထမားတြင ကြျပားျခားနားမႈအခ႕ ရသည။ ဥပမာအားျဖင

အကဥးေထာငမားသည အမားအားျဖင ၿမ႕ႀကးမားတြငသာ ရသညအတြက ၿမ႕ျပ

မဟတသည ေဒသမားတြင တရားရငဆငေနရစဥ တစေလာကလး အခပသားမား

က အကဥးေထာငမားသ႔ လႊေျပာငးျခငးမျပဘ ရစခနးအခပခနးတြငသာ

တစႏစခြခန႔ ခပေႏာငခထားရႏငသည။ ကယပငအေတြ႕အႀကအရ ၿမ႕ျပမဟတ

သည ေဒသမားရ ရစခနး အခပခနးမားသည အမားအားျဖင အလငးေရာငနညးပါး၊

ကဥးေျမာငး၍ ေလဝငေလထြက မေကာငးဘ အမးသမး အခပသားမားအတြက

သးျခား အခနးမား မရေသာ၊ သကေတာငသကသာမရသည အခနးငယမားႏင

ဖြ႕စညးထားၿပး၊ သးသန႔လြတလပခြငလညး မရေခ။ ၿမ႕ျပရ ရစခနး

အခပခနးမားသည ပမနအားျဖင ကယျပန႔၊ ေလဝငေလထြကေကာငးမြနၿပး၊

အလငးေရာင ပမရရသည။ သ႔ေသာလညး အခပကသမားႏင ေထာငဝငစာ

လာေတြ႕သမားအတြက သးသန႔လြတလပခြင နညးပါးေနဆျဖစသည။ ၿမ႕ျပေဒသမား


အကဥးေထာငရ အကဥးသားမားႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပႏငသည။

လာမညအပငးတြင ကၽြႏပတ႔ သြားေရာကစစမးခသည ေနရာ (၄)ခက ပမ

အေသးစတကက ေလလာစစေဆး တငျပထားသည။

ရစခနး အခပခနးမား

ရစခနးအခပခနးသည ဖမးဆးခရၿပးေနာက အဖြ႕အစညးႏင ဆကသြယရမည

ဦးဆးေနရာ ျဖစသည။37 ျမနမာႏငငရ တရားဝင သတငးရငးျမစမား38အရ ျပညနယ

ရစခနး (၁၅) ခ၊ ခ႐င ရစခနး (၇၄) ခ၊ ၿမ႕နယ ရစခနး (၃၀၀) ေကာ၊ ေဒသတြငး၊

ေကးရြာအဆင ရစခနးမားႏင ၿမ႕နယ ရစခနး (၃၀၀) ေကာ ရသည။

ျပစမႈကးလြနသညဟ သသယရသညအတြက အဖမးခရသည လတစဦးက

အမႈစစမးေနစဥအတြငး ရစခနးသ႔ ေခၚေဆာငသြားသည။ သ (သ႔) သမက ရစခနး

အခပခနးတြင ထညထားသည။ ထအခနတြင အခပသားသည ရအရာရ၏

သေဘာထားႏင အမႈ၏ အေျခအေနေပၚမတည၍ မသားစ (သ႔) မတေဆြ

သငယခငးမားႏင ေတြ႕ဆမႈ ျပလပႏငသည။ စြပစြခရသသည ၎၏ မသားစႏင

အဆကအသြယ ျပလပလင၊ မသားစသည ေရ႕ေနႏင အဆကအသြယျပႏငၿပး

ဥပေဒဆငရာ အႀကဉာဏမား ရယႏငသည။ ဤသ႔ျပျခငးျဖင အခပသားသည

အာမခရယႏငျခငး (သ႔) ထေန႔တြငပင အခပခနးမ လႊတေပးခရျခငးတ႔

ျဖစလာႏငသည။ သ႔ရာတြင ထသ႔ျဖစႏငရန ျပစမႈ၏ အေနအထားေပၚတြငလညး

မတညသည။ ဥပမာအားျဖင ႏငငေတာပနကနမႈ ကးလြနသမားအတြက

37 ဤစာတမးတြင အဖမးခၿပးေနာက ရအခပကားျဖင ပ႕ေဆာငျခငးခရေသာသမားႏင ပတသကေသာ အေၾကာငးအရာမား မပါဝငပါ။ 38 ေနျပညေတာရဌာနခပရ အဆငျမငအရာရႏင တယလဖနးျဖင ဆကသြယေမးျမနးျခငး

ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြင မျပေခ။ ယခငအခနမားက အခပကသအခ႕သည

ေငြေၾကးေပးႏငလင ၎တ႔၏ မသားစမားႏင ေတြ႕ဆႏငသည။ ယခအခါတြင

အခပသားမားသည ေငြေၾကးတစစတစရာ ေပးစရာမလဘ မသားစဝငမားႏင

ေတြ႕ဆရန ပမလြယကလာသည။ ရစခနး အခပခနးမားသည ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆရနအတြက ဒဇငးျပလပထားျခငး မဟတဘ၊ ပမနအားျဖင အဆငမေျပေသာ၊

သးသန႔လြတလပခြင မရေသာ ေနရာမားျဖစသည။ မသားစဝငမားသည တခါတရ

တြင ေတြ႕ဆရနအတြက ၾကာျမငစြာ ေစာငဆငးၾကရၿပး ပမနအားျဖင စကားေျပာဆ

ေနစဥအတြငး ရမားက အနးကပ ေစာငၾကညျခငး ခၾကရသည။ ျပစမႈဆငရာ

တရားစြဆျခငးက ရငဆငရေခရသညအတြက အခပကေနသည အခနသည

အခပသားမားႏင မသားစမားအတြက စးရမပပနရသည ကာလတစချဖစသည။

စြပစြခရသသည တရားစြဆျခငး မခရမ (၂၄) နာရ ခပေႏာငထနးသမးျခငး

ခရႏငသည။ ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသရ ရစခနးႏင ၿမ႕ျပရ ရစခနးမား၏

အေလအထမားတြင ကြျပားျခားနားမႈအခ႕ ရသည။ ဥပမာအားျဖင

အကဥးေထာငမားသည အမားအားျဖင ၿမ႕ႀကးမားတြငသာ ရသညအတြက ၿမ႕ျပ

မဟတသည ေဒသမားတြင တရားရငဆငေနရစဥ တစေလာကလး အခပသားမား

က အကဥးေထာငမားသ႔ လႊေျပာငးျခငးမျပဘ ရစခနးအခပခနးတြငသာ

တစႏစခြခန႔ ခပေႏာငခထားရႏငသည။ ကယပငအေတြ႕အႀကအရ ၿမ႕ျပမဟတ

သည ေဒသမားရ ရစခနး အခပခနးမားသည အမားအားျဖင အလငးေရာငနညးပါး၊

ကဥးေျမာငး၍ ေလဝငေလထြက မေကာငးဘ အမးသမး အခပသားမားအတြက

သးျခား အခနးမား မရေသာ၊ သကေတာငသကသာမရသည အခနးငယမားႏင

ဖြ႕စညးထားၿပး၊ သးသန႔လြတလပခြငလညး မရေခ။ ၿမ႕ျပရ ရစခနး

အခပခနးမားသည ပမနအားျဖင ကယျပန႔၊ ေလဝငေလထြကေကာငးမြနၿပး၊

အလငးေရာင ပမရရသည။ သ႔ေသာလညး အခပကသမားႏင ေထာငဝငစာ

လာေတြ႕သမားအတြက သးသန႔လြတလပခြင နညးပါးေနဆျဖစသည။ ၿမ႕ျပေဒသမား


တြင အခပသားမားသည ပမနအားျဖင ကာလတသာ အခပခၾကရသည။ ဥပမာ

တရားစရငစဥက ၎တ႔ ခထားခရသည အကဥးေထာငသ႔ မလႊေျပာငးမ အခပခနး

တြင (၂) ရက၊ (၃) ရကခန႔သာ ေနၾကရသည။

တရား႐း အခပခနး

ျမနမာႏငငတြင ျပညေထာငတရားလႊတေတာခပ (၁) ခ၊ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး

တရား႐း (၁၄) ခ၊ ခ႐ငတရား႐း (၇၂) ခႏင ၿမ႕နယတရား႐း (၃၃၀) ရသည။39

ၿမ႕နယတရား႐းမားသည (၇) ႏစအထ ျပစဒဏကခရမည ရာဇဝတမႈမား၊ ကပေငြ

(၁၀) သနးထက မေကာလြနသည အေရးကစၥ တရားမမႈမားႏင အသက

မျပညေသးသည လငယမား ကးလြနသည အမႈမားက ဥးစြာ တရားစရငပငခြင

ရသည တရား႐းမား ျဖစသည။ ၿမ႕နယတရား႐းမားတြင တရားစြဆသည ရာဇဝတမႈ

ဥပမာမားတြင ျပညတနဆာ၊ ေလာငးကစားႏင ကယထလကေရာက ကးလြနမႈမား

ပါဝငသည။ အထးတရား႐းမားသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒထတြင သးျခားအမည

ရသည မဟတေခ။ သ႔ေသာ လငယတရား႐းမား၊ စညပငသာယာဆငရာ ျပစမႈ

တရား႐းမား၊ ယာဥစညးကမး လမးစညးကမးဆငရာ ျပစမႈ တရား႐းမား အပါအဝင

“ဥပေဒအရ ဖြ႕စညးတညေထာငထားသည အျခား တရား႐းမား” အျဖစ

ေပၚေပါကလာမည။ ထတရား႐းမားမာ မလ၊ အယခႏင “ျပနလည ၾကားနာစစေဆး

ျခငးဆငရာ” တရားစရငျခငး၏ တရား႐း ႏစမးစလးပင ျဖစသည။ ခ႐ငတရား႐းမား

တြင “ျပငးထနသည” ရာဇဝတမႈမား၊ ဥပမာအားျဖင လသတမႈ၊ မဒနးမႈ၊ ဓားျပမႈႏင

အခ႕ေသာ တရားမမႈမားအား ဦးစြာ တရားစရငပငခြင ရသည။ ျပညနယႏင

39 ရာဇဝတဆငရာပဒမမား၊ ပဒမ ၂၀ ႏင ၂၀၀၈ ခႏစ ျမနမာႏငငဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ၊ ပဒမ ၂၉၃

တငးေဒသႀကးတရားရးမားသည ဦးစြာ တရားစရငပငခြင၊ အယခႏင “ျပနလည

စစေဆးၾကားနာျခငးဆငရာ” တရားစရငပငခြငရၿပး၊ ကပသနး (၅၀၀) ထကပေသာ

အေရးကစၥ တရားမမႈမားက ဦးစြာ တရားစရငပငခြင ရသည တရား႐းမားျဖစသည။

ျပညေထာငစ တရားလႊတေတာခပသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐းႏင

စစဘကဆငရာ တရား႐းမားမအပ တရား႐းမား၏ ေနာကဆး အယခဝငရာ

႐းျဖစသည။ တရား႐း တစခစတြင တရား႐း ေရ႕ေမာကတြင အခပသားက

ခပေႏာငထနးသမးသည၊ ပမနအားျဖင တရား႐း အခပခနးဟ သရထားၾကသည

ခပေႏာငထနးသမးရနေနရာမား ရၾကသည။

စးစမးေလလာထားသည အခကအလကမားအရ တရား႐း အခပခနးမား၏

အရညအေသြးသည အေျပာငးအလ ရသည။ ဥပမာအားျဖင ၿမ႕နယႏင

ခ႐ငတရား႐းမား၏ အေဆာကအအမားမာ ကြျပားျခားနားသည။ ခ႐ငတရား႐းမား

သည ေထာငဝငစာေတြ႕သည ေနရာ၊ အေဆာကအဦ၏ ဖြ႕စညးတညေဆာကပ၊

အလငးေရာင၊ ေလဝငေလထြက၊ မလာ ေရဆး သန႔ရငးေရးစနစမား အစရသည

တ႔တြင အထးသျဖင ပမေကာငးမြနစြာ တညေဆာကထားသည။ ခ႐ငတရား႐းမား

တြင ေထာငဝငစာေတြ႕သညေနရာသည စြပစြခရသမား လြတလပစြာ ေတြ႕ဆႏင

ေလာကေအာင ကယျပန႔သည။ ခ႐ငတရား႐းမား၏ အေျခအေနသည ၿမ႕နယ

တရား႐းမားထက ပမေကာငးမြနသည။ ရမားက ဖမးဆးခရၿပးႏင တရားစြဆျခငး

ခရၿပးေနာက သသယရျခငး ခရသသည တရား႐း ေရ႕ေမာကသ႔ တကေရာကရမည

ျဖစသည။ စြပစြခရသသည တရား႐း အခပခနးတြင ရေနလင မသားစဝငမားသည

၎တ႔က အခပခနးမ တရား႐းသ႔ ေခၚေဆာငသြားသညအခါ လကကငျခငး၊

ေပြ႕ဖကျခငးအားျဖင စြပစြခရသႏင လခငး ထေတြ႕ဆကသြယမႈ ျပႏငသည။

မသားစမားသည အခပခရသအား အစားအစာမား ေပးႏငသည အခြငအေရးလညး

ရသည။ ထအခနတြင ေရ႕ေန ငားရမးထားပါက ေရ႕ေနက အခပသားဆသ႔

ဝငထြကႏငသည။ သ႔ေသာ ခ႐ငႏင ၿမ႕နယတရား႐း ႏစမးစလးတြင


တြင အခပသားမားသည ပမနအားျဖင ကာလတသာ အခပခၾကရသည။ ဥပမာ

တရားစရငစဥက ၎တ႔ ခထားခရသည အကဥးေထာငသ႔ မလႊေျပာငးမ အခပခနး

တြင (၂) ရက၊ (၃) ရကခန႔သာ ေနၾကရသည။

တရား႐း အခပခနး

ျမနမာႏငငတြင ျပညေထာငတရားလႊတေတာခပ (၁) ခ၊ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး

တရား႐း (၁၄) ခ၊ ခ႐ငတရား႐း (၇၂) ခႏင ၿမ႕နယတရား႐း (၃၃၀) ရသည။39

ၿမ႕နယတရား႐းမားသည (၇) ႏစအထ ျပစဒဏကခရမည ရာဇဝတမႈမား၊ ကပေငြ

(၁၀) သနးထက မေကာလြနသည အေရးကစၥ တရားမမႈမားႏင အသက

မျပညေသးသည လငယမား ကးလြနသည အမႈမားက ဥးစြာ တရားစရငပငခြင

ရသည တရား႐းမား ျဖစသည။ ၿမ႕နယတရား႐းမားတြင တရားစြဆသည ရာဇဝတမႈ

ဥပမာမားတြင ျပညတနဆာ၊ ေလာငးကစားႏင ကယထလကေရာက ကးလြနမႈမား

ပါဝငသည။ အထးတရား႐းမားသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒထတြင သးျခားအမည

ရသည မဟတေခ။ သ႔ေသာ လငယတရား႐းမား၊ စညပငသာယာဆငရာ ျပစမႈ

တရား႐းမား၊ ယာဥစညးကမး လမးစညးကမးဆငရာ ျပစမႈ တရား႐းမား အပါအဝင

“ဥပေဒအရ ဖြ႕စညးတညေထာငထားသည အျခား တရား႐းမား” အျဖစ

ေပၚေပါကလာမည။ ထတရား႐းမားမာ မလ၊ အယခႏင “ျပနလည ၾကားနာစစေဆး

ျခငးဆငရာ” တရားစရငျခငး၏ တရား႐း ႏစမးစလးပင ျဖစသည။ ခ႐ငတရား႐းမား

တြင “ျပငးထနသည” ရာဇဝတမႈမား၊ ဥပမာအားျဖင လသတမႈ၊ မဒနးမႈ၊ ဓားျပမႈႏင

အခ႕ေသာ တရားမမႈမားအား ဦးစြာ တရားစရငပငခြင ရသည။ ျပညနယႏင

39 ရာဇဝတဆငရာပဒမမား၊ ပဒမ ၂၀ ႏင ၂၀၀၈ ခႏစ ျမနမာႏငငဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ၊ ပဒမ ၂၉၃

တငးေဒသႀကးတရားရးမားသည ဦးစြာ တရားစရငပငခြင၊ အယခႏင “ျပနလည

စစေဆးၾကားနာျခငးဆငရာ” တရားစရငပငခြငရၿပး၊ ကပသနး (၅၀၀) ထကပေသာ

အေရးကစၥ တရားမမႈမားက ဦးစြာ တရားစရငပငခြင ရသည တရား႐းမားျဖစသည။

ျပညေထာငစ တရားလႊတေတာခပသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐းႏင

စစဘကဆငရာ တရား႐းမားမအပ တရား႐းမား၏ ေနာကဆး အယခဝငရာ

႐းျဖစသည။ တရား႐း တစခစတြင တရား႐း ေရ႕ေမာကတြင အခပသားက

ခပေႏာငထနးသမးသည၊ ပမနအားျဖင တရား႐း အခပခနးဟ သရထားၾကသည

ခပေႏာငထနးသမးရနေနရာမား ရၾကသည။

စးစမးေလလာထားသည အခကအလကမားအရ တရား႐း အခပခနးမား၏

အရညအေသြးသည အေျပာငးအလ ရသည။ ဥပမာအားျဖင ၿမ႕နယႏင

ခ႐ငတရား႐းမား၏ အေဆာကအအမားမာ ကြျပားျခားနားသည။ ခ႐ငတရား႐းမား

သည ေထာငဝငစာေတြ႕သည ေနရာ၊ အေဆာကအဦ၏ ဖြ႕စညးတညေဆာကပ၊

အလငးေရာင၊ ေလဝငေလထြက၊ မလာ ေရဆး သန႔ရငးေရးစနစမား အစရသည

တ႔တြင အထးသျဖင ပမေကာငးမြနစြာ တညေဆာကထားသည။ ခ႐ငတရား႐းမား

တြင ေထာငဝငစာေတြ႕သညေနရာသည စြပစြခရသမား လြတလပစြာ ေတြ႕ဆႏင

ေလာကေအာင ကယျပန႔သည။ ခ႐ငတရား႐းမား၏ အေျခအေနသည ၿမ႕နယ

တရား႐းမားထက ပမေကာငးမြနသည။ ရမားက ဖမးဆးခရၿပးႏင တရားစြဆျခငး

ခရၿပးေနာက သသယရျခငး ခရသသည တရား႐း ေရ႕ေမာကသ႔ တကေရာကရမည

ျဖစသည။ စြပစြခရသသည တရား႐း အခပခနးတြင ရေနလင မသားစဝငမားသည

၎တ႔က အခပခနးမ တရား႐းသ႔ ေခၚေဆာငသြားသညအခါ လကကငျခငး၊

ေပြ႕ဖကျခငးအားျဖင စြပစြခရသႏင လခငး ထေတြ႕ဆကသြယမႈ ျပႏငသည။

မသားစမားသည အခပခရသအား အစားအစာမား ေပးႏငသည အခြငအေရးလညး

ရသည။ ထအခနတြင ေရ႕ေန ငားရမးထားပါက ေရ႕ေနက အခပသားဆသ႔

ဝငထြကႏငသည။ သ႔ေသာ ခ႐ငႏင ၿမ႕နယတရား႐း ႏစမးစလးတြင


ေရ႕ေနမားအတြကျဖစေစ၊ မသားစမားအတြကျဖစေစ သးသန႔လြတလပခြငရသည

ေဆြးေႏြးေျပာဆရန အခနးမား မရပါ။

ကၽြႏပတ႔ ထညသြငးေလလာထားသည ခပေႏာငထနးသမးသည တတယႏင စတတ

ေနရာမားမာ အကဥးေထာငမားႏင ရဘကစခနးမား ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင

လတစဦးသည ေထာငဒဏတစမးတညး (သ႔) အလပၾကမးႏင ေထာငဒဏခမတ

ျခငး ခရႏငသည။

ဤသညမာ တရားသႀကး၏ အေျမာအျမငေပၚတြင မတညသည။ ႏစမႈစလးတြင

အကဥးသားက အကဥးေထာငသ႔ ဦးစြာ ပ႔လမမည။ ထ႔ေနာကတြငသာ သ (သ႔)

သမက ရဘကစခနးတစခသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ေပးလမမည။

အကဥးေထာင

ျမနမာႏငငတြင အကဥးေထာင (၄၇) ခ ရသည။ စြပစြခရသက တရား႐းမ

စရငခကခၿပးသညေနာကတြင သ (သ႔) သမသည အကဥးေထာငသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ျခငး

ခရမညျဖစၿပး၊ အကဥးေထာင စညးမဥးစညးကမးမားႏင ၫႊနၾကားခကမားက

လကနာရမည။ အကဥးေထာငလကစြအရ အကဥးသားသည ၎၏ မသားစႏင

တစပတလငတစႀကမ ေတြ႕ဆႏငသည။ ပဒမ ၇၈၄ (၅)တြင ေတြ႕ဆမႈအတြက

ခြငျပခနသည ပမနအားျဖင မနစ (၂၀) ထက မပရန ေဖာျပထားသည။ သ႔ေသာ

ေထာငမး၏ ဆးျဖတခကျဖင ထပတးႏငသည။ ပဒမ ၆၇၀ (၉) တြင

ေတြ႕ဆမႈအတြက ေလာကလႊာက အကဥးေထာင ပစ နပါတ (၆) တြင ျဖညသြငး

ရမညဟ ေဖာျပထားသည။ ၎တ႔သည ေထာငမး သ႕မဟတ လကေထာကေထာင

မး၏ ေရ႕တြင ေတြ႕ဆရမညျဖစၿပး၊ ေျပာဆေသာ စကားမားက တစကယေရ

ကစၥမားႏင အမတြငးေရးမားသာ ျဖစရန ကန႔သတထားသည။ ႏငငေရးကစၥမား

ေဆြးေႏြးျခငးက ခြငမျပပါ။ မလက ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသ

အေရအတြကက (၂) ေယာကထက မပေစေသာလညး ေထာငမးက စညးမဥး

စညးကမးမား ေလာခရန အထးအေျခအေနဟ စဥးစားလင သ၏ ဆးျဖတခကျဖင

ႁခြငးခကထားရႏငသည။ အကဥးသား၏ အပငးတြင မညသညလပရပ (သ႔)

ထမခနမႈေၾကာငမဆ၊ မညသ႔ပငျဖစေစ၊ ထကသ႔ ပႏပထတေဝမႈမား ရခသညဟ

ေထာငမးတြင ယၾကညရန အေၾကာငးျပခက ရခလင ေတြ႕ဆေမးျမနးရာတြင

ေဆြးေႏြးခသည အေရးကစၥမားအား ထတေဝျခငးက အခြငထးမား ႐ပသမးရန

လေလာကသည အေၾကာငးရပအျဖစ သတမတယဆျခငး ခရႏငသည။

ကၽြႏပတ႔၏ အခကအလကမားႏင ေလလာထားခကမားက အကဥးေထာင

တညရသည ၿမ႕ႀကး (သ႔) ၿမ႕ျပမဟတသည ၿမ႕ငယေပၚ မတည၍ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆသည အခနးမားသည အကဥးေထာငမားအလက အတနအသင

ကြျပားျခားနားမႈမား ရၾကသညဟ အဆျပထားသည။ ဥပမာ ရနကနႏင ပခးရ

အေဆာကအအမားမာ မားစြာ ကြျပားျခားနားသည။ အမားအားျဖင ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆသည ေနရာသည ကဥးေျမာငးၿပး၊ ေလဝငေလထြကႏင အလငးေရာင

ေကာငးစြာ မရရပါ။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အခနးမားသည ပမနအားျဖင

အကဥးကေနသမားႏင ေထာငဝငစာေတြ႕သမား ေတြ႕ဆရနအတြက ေဘးဖယ

ခနထားသည သတမတေနရာမား ျဖစသည။ ရညရြယခကျဖင ေဆာကလပထားျခငး

မဟတေခ။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင ပတသကသည စညးမဥးစညးကမးမား

ျပ႒ာနးသညအခါ ေျပာငးလြယျပငလြယျဖစရန လအပသညဟ ၎တ႔ ယၾကည

ေၾကာငး အကဥးေထာင အမႈထမးမားက ရငးျပသည။ ဥပမာ - အကဥးေထာငသ႔

လာေရာကေသာ မသားစဝငမားသည ရပေဝးေဒသမားမ လာေရာကရလင

ေထာငဝငစာေတြ႕သည အခနက တးရန တစခါတရ ခြငျပေပးသည။


ေရ႕ေနမားအတြကျဖစေစ၊ မသားစမားအတြကျဖစေစ သးသန႔လြတလပခြငရသည

ေဆြးေႏြးေျပာဆရန အခနးမား မရပါ။

ကၽြႏပတ႔ ထညသြငးေလလာထားသည ခပေႏာငထနးသမးသည တတယႏင စတတ

ေနရာမားမာ အကဥးေထာငမားႏင ရဘကစခနးမား ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင

လတစဦးသည ေထာငဒဏတစမးတညး (သ႔) အလပၾကမးႏင ေထာငဒဏခမတ

ျခငး ခရႏငသည။

ဤသညမာ တရားသႀကး၏ အေျမာအျမငေပၚတြင မတညသည။ ႏစမႈစလးတြင

အကဥးသားက အကဥးေထာငသ႔ ဦးစြာ ပ႔လမမည။ ထ႔ေနာကတြငသာ သ (သ႔)

သမက ရဘကစခနးတစခသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ေပးလမမည။

အကဥးေထာင

ျမနမာႏငငတြင အကဥးေထာင (၄၇) ခ ရသည။ စြပစြခရသက တရား႐းမ

စရငခကခၿပးသညေနာကတြင သ (သ႔) သမသည အကဥးေထာငသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ျခငး

ခရမညျဖစၿပး၊ အကဥးေထာင စညးမဥးစညးကမးမားႏင ၫႊနၾကားခကမားက

လကနာရမည။ အကဥးေထာငလကစြအရ အကဥးသားသည ၎၏ မသားစႏင

တစပတလငတစႀကမ ေတြ႕ဆႏငသည။ ပဒမ ၇၈၄ (၅)တြင ေတြ႕ဆမႈအတြက

ခြငျပခနသည ပမနအားျဖင မနစ (၂၀) ထက မပရန ေဖာျပထားသည။ သ႔ေသာ

ေထာငမး၏ ဆးျဖတခကျဖင ထပတးႏငသည။ ပဒမ ၆၇၀ (၉) တြင

ေတြ႕ဆမႈအတြက ေလာကလႊာက အကဥးေထာင ပစ နပါတ (၆) တြင ျဖညသြငး

ရမညဟ ေဖာျပထားသည။ ၎တ႔သည ေထာငမး သ႕မဟတ လကေထာကေထာင

မး၏ ေရ႕တြင ေတြ႕ဆရမညျဖစၿပး၊ ေျပာဆေသာ စကားမားက တစကယေရ

ကစၥမားႏင အမတြငးေရးမားသာ ျဖစရန ကန႔သတထားသည။ ႏငငေရးကစၥမား

ေဆြးေႏြးျခငးက ခြငမျပပါ။ မလက ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသ

အေရအတြကက (၂) ေယာကထက မပေစေသာလညး ေထာငမးက စညးမဥး

စညးကမးမား ေလာခရန အထးအေျခအေနဟ စဥးစားလင သ၏ ဆးျဖတခကျဖင

ႁခြငးခကထားရႏငသည။ အကဥးသား၏ အပငးတြင မညသညလပရပ (သ႔)

ထမခနမႈေၾကာငမဆ၊ မညသ႔ပငျဖစေစ၊ ထကသ႔ ပႏပထတေဝမႈမား ရခသညဟ

ေထာငမးတြင ယၾကညရန အေၾကာငးျပခက ရခလင ေတြ႕ဆေမးျမနးရာတြင

ေဆြးေႏြးခသည အေရးကစၥမားအား ထတေဝျခငးက အခြငထးမား ႐ပသမးရန

လေလာကသည အေၾကာငးရပအျဖစ သတမတယဆျခငး ခရႏငသည။

ကၽြႏပတ႔၏ အခကအလကမားႏင ေလလာထားခကမားက အကဥးေထာင

တညရသည ၿမ႕ႀကး (သ႔) ၿမ႕ျပမဟတသည ၿမ႕ငယေပၚ မတည၍ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆသည အခနးမားသည အကဥးေထာငမားအလက အတနအသင

ကြျပားျခားနားမႈမား ရၾကသညဟ အဆျပထားသည။ ဥပမာ ရနကနႏင ပခးရ

အေဆာကအအမားမာ မားစြာ ကြျပားျခားနားသည။ အမားအားျဖင ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆသည ေနရာသည ကဥးေျမာငးၿပး၊ ေလဝငေလထြကႏင အလငးေရာင

ေကာငးစြာ မရရပါ။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အခနးမားသည ပမနအားျဖင

အကဥးကေနသမားႏင ေထာငဝငစာေတြ႕သမား ေတြ႕ဆရနအတြက ေဘးဖယ

ခနထားသည သတမတေနရာမား ျဖစသည။ ရညရြယခကျဖင ေဆာကလပထားျခငး

မဟတေခ။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင ပတသကသည စညးမဥးစညးကမးမား

ျပ႒ာနးသညအခါ ေျပာငးလြယျပငလြယျဖစရန လအပသညဟ ၎တ႔ ယၾကည

ေၾကာငး အကဥးေထာင အမႈထမးမားက ရငးျပသည။ ဥပမာ - အကဥးေထာငသ႔

လာေရာကေသာ မသားစဝငမားသည ရပေဝးေဒသမားမ လာေရာကရလင

ေထာငဝငစာေတြ႕သည အခနက တးရန တစခါတရ ခြငျပေပးသည။


အလပၾကမးႏင ေထာငဒဏ စရငခက ခခရေသာ အကဥးသားမားသည

အလပၾကမး စမကနးမားတြင ပါဝငေဆာငရြကရန ရဘကစခနးမားသ႔ ေနာငတြင

ေရႊ႕ေျပာငးျခငး ခရမညျဖစသည။

ရဘကစခနး

ကၽြႏပတ႔ ထညသြငးေလလာခေသာ ထနးသမးခပေႏာငသည ေနာကဆး

ေနရာမာ အေဝးေျပးလမးမား၊ ဆညမား၊ တးေျမာငးမား တညေဆာကျခငး၊ အထး

စကပးေရး စမကနးမားႏင ေကာကမငးမား စသညတ႔တြင လပငနးမား

ေဆာငရြကသည ရဘကစခနးမား ျဖစသည။ အတတကာလတြင ထလပေဆာငခက

မားမ အခ႕က အကဥးသားမား၏ “အကငစာရတက ျမႇငတင” ေပးရန ရညရြယ

သည “ဘဝသစစမကနးမား” ဟ ရညၫႊနးခသည။ အစရငခစာ တစေစာင

(ကးကားခက) အရ ေကာကမငးစခနး (၁၈) ခႏင စကပးေမြးျမေရးစခနး (၃၀)

အပါအဝင ရဘကစခနး (၄၈) ခ ရသည။ စခနးမားတြင လပရေသာ အလပသည

ျပငးထနဆးရြားၿပး အကဥးသားမားသည တနဂၤေႏြေန႔မအပ တစေန႔လင (၈) နာရ

လပၾကရသည။ ေယဘယအားျဖင အလပၾကမးစခနးမားတြင ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးက ထးစအရ ပမၾကာျမငစြာ ခြငျပထားသည။ ဥပမာ - မသားစဝင

တစဦးသည တစေန႔လး ေထာငဝငစာေတြ႕ဆႏငၿပး၊ အမေထာကဖက ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးမားကလညး ျပလပႏငသည။ သ႔ရာတြင ရဘကစခနးမားသည ၎၏

ဆးရြားစတပကဖြယရာ အသကအႏရာယရေသာ အေျခအေနမားအတြက မေကာငး

သတငး ေကာေစာျခငးေၾကာင စစအစးရ အပခပစဥကာလအတြငး ျပငးထနစြာ

ေဝဖနျခငး ခခရသည။ သ႔ေသာ ကၽြႏပတ႔အတြက အအားသငစရာမာ

လေတြ႕ေမးျမနးျခငးက ေျဖဆသမားသည စခနးမားအေၾကာငး၊ အထးသျဖင

ေထာငဝငစာအတြက တငးၾကပမႈ ပမ ေျဖေလာေပးေသာ အပခပမႈအေၾကာငး

အေကာငးဘကမ ေျဖၾကားၾကျခငးပင ျဖစသည။ ရဘကစခနးရ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆရာေနရာသည အကဥးသားမားႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသမားအတြက

လြတလပစြာ ေတြ႕ဆႏငရန လေလာကေအာင ကယျပန႔ၿပး၊ ေလဝငေလထြကလညး

ေကာငးမြနသည။ ထစခနးမားတြင ဘဝ၏ ခကခၾကမးတမးမႈမားႏင အလပၾကမး

မား၏ဒဏက ႀကႀကခေနရေစကာမ အကဥးသားမား၏ သးသန႔လြတလပခြငက

ခြငျပေပးထားသည။

အထကတြင ရငးလငးတငျပခသညအတငး ထနးသမးခပေႏာငရာေနရာမား

သည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး အေလအထမားႏင ပတသက၍ ေနရာအလက

ကြျပားမႈမား ရေနၾကသည။ အေလအထမား ကြျပားရျခငး၏ ျဖစႏငသည

႐ႈေထာငတစခမာ တညေနရာျဖစသည။ ဤသညမာ ခပေႏာငထနးသမးခရသည

ေနရာမားသည ၿမ႕ျပတြင ျဖစျခငး (သ႔) ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသမားတြင

ျဖစျခငးဟေသာ အခကပင ျဖစသည။ ဤအေၾကာငးအရာက အကဥးသားမားႏင

မသားစဝငမား၏ အျမငမားက စစစေလလာ သးသပၿပး ေနာကပငးတြင ျပနလည

ေဆြးေႏြးပါမည။ တညေနရာအရႏင လမႈေရးအရ သးျခားခြထားျခငး ႏစမးစလးက

ျဖစေပၚေစသည အကဥးေထာငမားအေၾကာငး ေရးသားေဖာျပထားသည

ေရြးခယထားေသာ စာေပမားက ဦးစြာ တငျပပါမည။

ေထာင ခြထားျခငး

အကဥးေထာငမားက အစဥအလာအားျဖင လမားအား လ႕အဖြ႕အစညးမ

ခြျခားထားေသာ ေနရာဌာနအျဖစ နားလညထားၾကသည။ (Spierenberg က ၾကညပါ)

ဥပမာ - Goffman က ‘အလးစ အဖြ႕အစညး’ က သသာသည အခနအတငးအတာ

တစခအတြငး ပမ ကယျပန႔သည လ႕အဖြ႕အစညးမ ဖယထတထားသည၊


အလပၾကမးႏင ေထာငဒဏ စရငခက ခခရေသာ အကဥးသားမားသည

အလပၾကမး စမကနးမားတြင ပါဝငေဆာငရြကရန ရဘကစခနးမားသ႔ ေနာငတြင

ေရႊ႕ေျပာငးျခငး ခရမညျဖစသည။

ရဘကစခနး

ကၽြႏပတ႔ ထညသြငးေလလာခေသာ ထနးသမးခပေႏာငသည ေနာကဆး

ေနရာမာ အေဝးေျပးလမးမား၊ ဆညမား၊ တးေျမာငးမား တညေဆာကျခငး၊ အထး

စကပးေရး စမကနးမားႏင ေကာကမငးမား စသညတ႔တြင လပငနးမား

ေဆာငရြကသည ရဘကစခနးမား ျဖစသည။ အတတကာလတြင ထလပေဆာငခက

မားမ အခ႕က အကဥးသားမား၏ “အကငစာရတက ျမႇငတင” ေပးရန ရညရြယ

သည “ဘဝသစစမကနးမား” ဟ ရညၫႊနးခသည။ အစရငခစာ တစေစာင

(ကးကားခက) အရ ေကာကမငးစခနး (၁၈) ခႏင စကပးေမြးျမေရးစခနး (၃၀)

အပါအဝင ရဘကစခနး (၄၈) ခ ရသည။ စခနးမားတြင လပရေသာ အလပသည

ျပငးထနဆးရြားၿပး အကဥးသားမားသည တနဂၤေႏြေန႔မအပ တစေန႔လင (၈) နာရ

လပၾကရသည။ ေယဘယအားျဖင အလပၾကမးစခနးမားတြင ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးက ထးစအရ ပမၾကာျမငစြာ ခြငျပထားသည။ ဥပမာ - မသားစဝင

တစဦးသည တစေန႔လး ေထာငဝငစာေတြ႕ဆႏငၿပး၊ အမေထာကဖက ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးမားကလညး ျပလပႏငသည။ သ႔ရာတြင ရဘကစခနးမားသည ၎၏

ဆးရြားစတပကဖြယရာ အသကအႏရာယရေသာ အေျခအေနမားအတြက မေကာငး

သတငး ေကာေစာျခငးေၾကာင စစအစးရ အပခပစဥကာလအတြငး ျပငးထနစြာ

ေဝဖနျခငး ခခရသည။ သ႔ေသာ ကၽြႏပတ႔အတြက အအားသငစရာမာ

လေတြ႕ေမးျမနးျခငးက ေျဖဆသမားသည စခနးမားအေၾကာငး၊ အထးသျဖင

ေထာငဝငစာအတြက တငးၾကပမႈ ပမ ေျဖေလာေပးေသာ အပခပမႈအေၾကာငး

အေကာငးဘကမ ေျဖၾကားၾကျခငးပင ျဖစသည။ ရဘကစခနးရ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆရာေနရာသည အကဥးသားမားႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသမားအတြက

လြတလပစြာ ေတြ႕ဆႏငရန လေလာကေအာင ကယျပန႔ၿပး၊ ေလဝငေလထြကလညး

ေကာငးမြနသည။ ထစခနးမားတြင ဘဝ၏ ခကခၾကမးတမးမႈမားႏင အလပၾကမး

မား၏ဒဏက ႀကႀကခေနရေစကာမ အကဥးသားမား၏ သးသန႔လြတလပခြငက

ခြငျပေပးထားသည။

အထကတြင ရငးလငးတငျပခသညအတငး ထနးသမးခပေႏာငရာေနရာမား

သည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး အေလအထမားႏင ပတသက၍ ေနရာအလက

ကြျပားမႈမား ရေနၾကသည။ အေလအထမား ကြျပားရျခငး၏ ျဖစႏငသည

႐ႈေထာငတစခမာ တညေနရာျဖစသည။ ဤသညမာ ခပေႏာငထနးသမးခရသည

ေနရာမားသည ၿမ႕ျပတြင ျဖစျခငး (သ႔) ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသမားတြင

ျဖစျခငးဟေသာ အခကပင ျဖစသည။ ဤအေၾကာငးအရာက အကဥးသားမားႏင

မသားစဝငမား၏ အျမငမားက စစစေလလာ သးသပၿပး ေနာကပငးတြင ျပနလည

ေဆြးေႏြးပါမည။ တညေနရာအရႏင လမႈေရးအရ သးျခားခြထားျခငး ႏစမးစလးက

ျဖစေပၚေစသည အကဥးေထာငမားအေၾကာငး ေရးသားေဖာျပထားသည

ေရြးခယထားေသာ စာေပမားက ဦးစြာ တငျပပါမည။

ေထာင ခြထားျခငး

အကဥးေထာငမားက အစဥအလာအားျဖင လမားအား လ႕အဖြ႕အစညးမ

ခြျခားထားေသာ ေနရာဌာနအျဖစ နားလညထားၾကသည။ (Spierenberg က ၾကညပါ)

ဥပမာ - Goffman က ‘အလးစ အဖြ႕အစညး’ က သသာသည အခနအတငးအတာ

တစခအတြငး ပမ ကယျပန႔သည လ႕အဖြ႕အစညးမ ဖယထတထားသည၊


အေရအတြကမားျပားစြာ တညစြာ တညရၾကသည လမား ေနထင လပကငၾကသည

ေနရာတစခအျဖစ ေကာကခကခခသည။ (၁၉၆၁၊ ၁၁) သ႔ေသာ အကဥးေထာငႏင

လ႕အဖြ႕အစညးၾကား သးျခားျဖစမႈ၏ ႏႈငးရ အတငးအတာက ပညာရငမား

အေျခအတင ေဆြးေႏြးခၾကသည။ (fx Schliehe က ၾကညပါ) Farrington (၁၉၉၂ :

၇) က Goffman ၏ အကဥးေထာင အယအဆအား အစားထးစရာတစခက

‘ ဖြ႕စညးပ၏ သသာထငရားၿပး စမဝငႏငသည အလႊာအတြငး

ထညသြငးထားသည ‘သပ မစလငသည အဖြ႕အစညး’ ၏ သအရဆငရာ

အယအဆတစခႏင ‘အလးစ အဖြ႕အစညး’၊ ယႏရားမားႏင

မဝါဒမားအားလးက အမားဆး ထနးသမးထားသည၊ ေထာငနရမား

အလြနႏင ေထာငအတြငး တညရသညအရာမားၾကား သးျခားျဖစမႈ၏

ေရြးျခယမႈႏင မစလငသည အတငးအတာတစခ အျဖစ အႀကျပခသည။’

Farrington (၁၉၉၂) က အကဥးေထာငႏင ပမ ကယျပန႔သည လ႕အဖြ႕အစညးၾကား

အခငးခငး အျပနအလန ပတသကဆကဆၾကျခငးမတဆင ‘စမဝငပ႕ႏ႔သည

အခကမား’ က သတမတ ေဖာထတခသည။ Baer ႏင Ravneberg (၂၀၀၈) က

အကဥးေထာငအတြငး၌ အေထြေထြ လမႈေရး ဖြ႕စညးပစနစ ရေနေသးေသာလညး၊

ျပငပေလာကႏင မတကြျပားသည ေနရာမားအျဖစႏင အျခားေသာ ေနရာမားႏင

ျခားနားသည ေနရာမားအျဖစ မတယမညအစား၊ ‘အတြငး’ ႏင ‘အျပင’ ၾကား

သသာသည ျခားနားျခငး (၂) ရပ အေျခခအယအဆက ေျဖရငးရမည ျပနာအျဖစ

ေဖာထတသတမတခသည။ (Baer ႏင Ravneberg ၂၀၀၈၊ ၂၁၄)

ထအခကမားသည လ႕အဖြ႕အစညးတြင အကဥးေထာငႏင ပတသက၍ နက႐ႈငးစြာ

အျမစတြယေနမႈမားအေၾကာငး ထးထြငးသျမငႏငစြမးသည စးစမးေလလာမႈမား

ျဖစသည။ အကဥးကသမားတြင အနညးႏငအမားဆသလ ျမနမာႏငငတြင

အကဥးခထားသည လကၡဏာရပျဖစေသာ၊ ျငငးဆ၍ မရႏငသည သးျခားခြထားျခငး

အေတြ႕အႀကမားရေၾကာငး ကၽြႏပတ႔၏ ေလလာမႈတြင ေတြ႕ရရသည။ ေနာကပငး

တြင ေတြ႕ရသညအတငး ထမသားစဝငမားသည ၎တ႔၏ ေဆြမးျဖစသ အကဥး

သားႏင ေဝးလေသာအရပတြင သးျခားခြထားျခငးက ေကာလႊားရနအတြက အငအား

မားစြာ ကနဆးၾကရသည။

အကဥးေထာငသေတသန အမားအျပားက အေနာကကမၻာတြင လပေဆာငခသည။

ထနးသမးခပေႏာငသည ေနရာႏင မသားစဝငမား ေနထငသညေနရာၾကား

အလြနအမငး ေဝးကြာျခငးက မးေမာငးထးျပေနေသာ ႐ရႏငငႏင ဦးတညပတသက

သည စတဝငစားစရာ အခကအလကအခ႕ ရသည။ (Moran, Piacentini and

Pallot, ၂၀၁၁) Moran ႏင လပေဖာကငဖကမားသည အကဥးသားမားက

တရားစြဆစဥ ထးစအတငး ၿမ႕ျပဌာနမားတြင ခပေႏာငထနးသမးထားေသာလညး၊

စရငခကခသညအခါ ၎တ႔ေနထငသည ေနရာမားႏင လြနစြာေဝးကြာေသာ

ျပစဒဏေပးသည နယေျမမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးျခငး ခၾကရသညဟေသာ အခကက

အေလးေပးခၾကသည။ ဤသညက ရညလားေသာ ခရးစဥမားအတြက အစအစဥ

ဆြရန၊ ေငြေၾကးရာေဖြရန ျပလပရေသာအခါ မသားစမားအတြက ႀကးမားေသာ

စနေခၚမႈမား ျဖစေစခသည။ ဤအေျခအေနသည ျမနမာႏငငႏင ဆငတသည။

“အကဥးသားမားက သတ႔၏ စရငခကက ကခေစရန ေဝးကြာ

သညေနရာမားသ႔ ပ႔ေဆာငျခငးက အကဥးခထားခရျခငး၏ သရၿပးသား

ျဖစသည နာကငမႈမားအျပင ထပ၍ ျပစဒဏခတျခငးအျဖစ နားလညႏင

သညဟ ျပစမႈဆငရာ လမႈေဗဒပညာရငမားက ေဆြးေႏြးထားသည”

ဟ၍ Pallot (၂၀၁၅) က ေရးသားခသည။

ထနားလညျခငးတြင အကဥးသားမားအား ၎တ႔၏ ေမြးရပေျမမ ကြာေဝးသည

ေနရာသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ျခငးသည ျပစဒဏခတျခငးႏင အကဥးသားႏင မသားစမားက


အေရအတြကမားျပားစြာ တညစြာ တညရၾကသည လမား ေနထင လပကငၾကသည

ေနရာတစခအျဖစ ေကာကခကခခသည။ (၁၉၆၁၊ ၁၁) သ႔ေသာ အကဥးေထာငႏင

လ႕အဖြ႕အစညးၾကား သးျခားျဖစမႈ၏ ႏႈငးရ အတငးအတာက ပညာရငမား

အေျခအတင ေဆြးေႏြးခၾကသည။ (fx Schliehe က ၾကညပါ) Farrington (၁၉၉၂ :

၇) က Goffman ၏ အကဥးေထာင အယအဆအား အစားထးစရာတစခက

‘ ဖြ႕စညးပ၏ သသာထငရားၿပး စမဝငႏငသည အလႊာအတြငး

ထညသြငးထားသည ‘သပ မစလငသည အဖြ႕အစညး’ ၏ သအရဆငရာ

အယအဆတစခႏင ‘အလးစ အဖြ႕အစညး’၊ ယႏရားမားႏင

မဝါဒမားအားလးက အမားဆး ထနးသမးထားသည၊ ေထာငနရမား

အလြနႏင ေထာငအတြငး တညရသညအရာမားၾကား သးျခားျဖစမႈ၏

ေရြးျခယမႈႏင မစလငသည အတငးအတာတစခ အျဖစ အႀကျပခသည။’

Farrington (၁၉၉၂) က အကဥးေထာငႏင ပမ ကယျပန႔သည လ႕အဖြ႕အစညးၾကား

အခငးခငး အျပနအလန ပတသကဆကဆၾကျခငးမတဆင ‘စမဝငပ႕ႏ႔သည

အခကမား’ က သတမတ ေဖာထတခသည။ Baer ႏင Ravneberg (၂၀၀၈) က

အကဥးေထာငအတြငး၌ အေထြေထြ လမႈေရး ဖြ႕စညးပစနစ ရေနေသးေသာလညး၊

ျပငပေလာကႏင မတကြျပားသည ေနရာမားအျဖစႏင အျခားေသာ ေနရာမားႏင

ျခားနားသည ေနရာမားအျဖစ မတယမညအစား၊ ‘အတြငး’ ႏင ‘အျပင’ ၾကား

သသာသည ျခားနားျခငး (၂) ရပ အေျခခအယအဆက ေျဖရငးရမည ျပနာအျဖစ

ေဖာထတသတမတခသည။ (Baer ႏင Ravneberg ၂၀၀၈၊ ၂၁၄)

ထအခကမားသည လ႕အဖြ႕အစညးတြင အကဥးေထာငႏင ပတသက၍ နက႐ႈငးစြာ

အျမစတြယေနမႈမားအေၾကာငး ထးထြငးသျမငႏငစြမးသည စးစမးေလလာမႈမား

ျဖစသည။ အကဥးကသမားတြင အနညးႏငအမားဆသလ ျမနမာႏငငတြင

အကဥးခထားသည လကၡဏာရပျဖစေသာ၊ ျငငးဆ၍ မရႏငသည သးျခားခြထားျခငး

အေတြ႕အႀကမားရေၾကာငး ကၽြႏပတ႔၏ ေလလာမႈတြင ေတြ႕ရရသည။ ေနာကပငး

တြင ေတြ႕ရသညအတငး ထမသားစဝငမားသည ၎တ႔၏ ေဆြမးျဖစသ အကဥး

သားႏင ေဝးလေသာအရပတြင သးျခားခြထားျခငးက ေကာလႊားရနအတြက အငအား

မားစြာ ကနဆးၾကရသည။

အကဥးေထာငသေတသန အမားအျပားက အေနာကကမၻာတြင လပေဆာငခသည။

ထနးသမးခပေႏာငသည ေနရာႏင မသားစဝငမား ေနထငသညေနရာၾကား

အလြနအမငး ေဝးကြာျခငးက မးေမာငးထးျပေနေသာ ႐ရႏငငႏင ဦးတညပတသက

သည စတဝငစားစရာ အခကအလကအခ႕ ရသည။ (Moran, Piacentini and

Pallot, ၂၀၁၁) Moran ႏင လပေဖာကငဖကမားသည အကဥးသားမားက

တရားစြဆစဥ ထးစအတငး ၿမ႕ျပဌာနမားတြင ခပေႏာငထနးသမးထားေသာလညး၊

စရငခကခသညအခါ ၎တ႔ေနထငသည ေနရာမားႏင လြနစြာေဝးကြာေသာ

ျပစဒဏေပးသည နယေျမမားသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးျခငး ခၾကရသညဟေသာ အခကက

အေလးေပးခၾကသည။ ဤသညက ရညလားေသာ ခရးစဥမားအတြက အစအစဥ

ဆြရန၊ ေငြေၾကးရာေဖြရန ျပလပရေသာအခါ မသားစမားအတြက ႀကးမားေသာ

စနေခၚမႈမား ျဖစေစခသည။ ဤအေျခအေနသည ျမနမာႏငငႏင ဆငတသည။

“အကဥးသားမားက သတ႔၏ စရငခကက ကခေစရန ေဝးကြာ

သညေနရာမားသ႔ ပ႔ေဆာငျခငးက အကဥးခထားခရျခငး၏ သရၿပးသား

ျဖစသည နာကငမႈမားအျပင ထပ၍ ျပစဒဏခတျခငးအျဖစ နားလညႏင

သညဟ ျပစမႈဆငရာ လမႈေဗဒပညာရငမားက ေဆြးေႏြးထားသည”

ဟ၍ Pallot (၂၀၁၅) က ေရးသားခသည။

ထနားလညျခငးတြင အကဥးသားမားအား ၎တ႔၏ ေမြးရပေျမမ ကြာေဝးသည

ေနရာသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ျခငးသည ျပစဒဏခတျခငးႏင အကဥးသားႏင မသားစမားက


အကဥးခထားခရျခငး၏ နာကငမႈမားက ခစားေစျခငးအျဖစ မတယႏငသည။

ရညလား၍ အကနအကမားေသာ ခရးမားက အကဥးသားမားႏင ၎တ႔၏

မသားစမားၾကား အဆကအသြယ ျပတေတာကေစႏငသည။ Piacentini ႏင Pallot

(၂၀၁၂ : ၁၂ - ၁၃) က ႐ရ ျပစမႈဆငရာ ဥပေဒက လမားက ၎တ႔၏ ေဒသ၌ပင

အကဥးခထားသငသည ဟ ဆေၾကာငး ထပ၍ ေဖာျပထားသည။ သ႔ရာတြင

အမနတကယအားျဖင ဤစညးမဥး၌ ႁခြငးခက အမားအျပား ရေနသည။ ထ႔ေၾကာင

စတကးယဥ စျပကမၻာတြင အကဥးသားသည ၎၏ မသားစမား အလြယတက

ေရာကရႏငသည အကြာအေဝးတြင ေနရာခထား ခရမညဟသည

သေဘာတညခကတစရပ ရေသာလညး၊ လကေတြ႕ အေျခအေနမားကမ အေတာပင

ကြျပားျခားနားသည။

အကဥးသားအား ၎တ႔ ဇာတၿမ႕မားႏင ေဝးကြာသညေနရာမားတြင

ခပေႏာငထနးသမးထားျခငးသည ႐ရႏင ျမနမာႏငငတြငသာ မဟတေခ။ Christian

(၂၀၀၅) ၏ အေမရကန အကဥးေထာငမားအား စစစေလလာျခငးတြင -

“မသားစႏင ေနရာေဒသ သးျခားခြထားျခငးသည အကဥးခထားျခငး၏

အကးဆကတစခ ျဖစသည။ ျပညနယေပၚမတည၍ အကဥးေထာငမားသည

မားစြာေသာ အကဥးသားမား လာခသည ၿမ႕ျပအခကအခာေနရာမားႏင

ေဝးကြာေသာ ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသမားတြင တညရတတသည” ဟ

ေလလာ မတခကခထားသည။

တစနညးအားျဖင အကဥးေထာငမားက သးျခားေဝးကြာေစသည ေနရာ

အျဖစ မတယသေဘာေပါကႏငသည။ Breen က ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည

အေလအထမားသည “အလြန ကြျပားျခားနားသည ကမၻာႏစခၾကားရ အကြာအေဝးက

ေပါငးကးေပးျခငး” နညးလမးတစခ ျဖစသညဟ ၫႊနျပေျပာဆခသည။

ေနာကအပငးတြင အကဥးသားေဟာငးမားႏင မသားစဝငမား ၎တ႔၏

ဤအကြာအေဝးမားက မညသ႔ ေပါငးကးခသည၊ အဆကအသြယမားက မညသ႔

ထနးသမးခသညဟသည အေတြ႕အႀကမားအေၾကာငး ေျပာျပထားသညက

ေလလာႏငသည။

သေတသန အေၾကာငးရပႏင နညးစနစ

ဤေဆာငးပါးသည ၂၀၁၇ ခႏစ ဇြနလမ ဒဇငဘာလအထ ေဆာငရြကခေသာ

လမးႏငယဥေကးမႈ သ႐ပခြပညာရပဆငရာ ကြငးဆငးလပငနးမ အခကအလကမား

က အသးျပခသည။ စးစမးေလလာမႈမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးမားကသ႔

အရညအေသြးအေျချပ နညးစနစမားမတစဆင အခကအလကမားက စေဆာငး

ေကာကယထားသည။ အခကအလကမားက ျမနမာႏငငရ ကြျပားျခားနားသည

အပငး (၄) ပငးတြင စေဆာငးေကာကယထားၿပး၊ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ (၇၅) ခ

ျပလပထားသည။ (ကား ၄၃ ေယာကႏင မ ၃၂ ေယာက) ကၽြႏပတ႔သည

အဓကအားျဖင ယခငအကဥးသားေဟာငးမား၏ မသားစဝင (၂) ဦး၊ ယခင

ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးတစဦး၏ မသားစဝင (၁) ဦး၊ အကဥးသားေဟာငး (၅)

ဦး (ယငးတ႔ထမ (၃) ဦးမာ ႏငငေရးအကဥးသားမား ျဖစသည၊) အကဥးေထာင

ဝနထမးမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးမား၊ ေရ႕ေနမားႏင ဦးတညအပစ

ေဆြးေႏြးခကမားမ အခကအလကမားက ရယထားသည။ ကြငးဆငးေလလာေရး

ခရးစဥအတြငး သးသန႔လြတလပခြင မရျခငးေၾကာငျဖစေစ (သ႔) ေျဖဆမညသမား၏

ျပနလညေျပာျပရန ခကခသည ခါးသးလြနးေသာ အေတြ႕အႀကမားေၾကာငျဖစေစ

တစခါတရတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးမား ျပလပရန မလြယကလသညက

ေတြ႕ရခရသည။ ရစခနး အခပခနး၊ တရား႐းႏင တရား႐း အခပခနး၊

အကဥးေထာငႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသညေနရာႏင ရဘကစခနးမားတြင

စစမးေလလာမႈမားက ျပလပခသည။ အရာရမား၏ သေဘာထား၊ အခြငအာဏာႏင


အကဥးခထားခရျခငး၏ နာကငမႈမားက ခစားေစျခငးအျဖစ မတယႏငသည။

ရညလား၍ အကနအကမားေသာ ခရးမားက အကဥးသားမားႏင ၎တ႔၏

မသားစမားၾကား အဆကအသြယ ျပတေတာကေစႏငသည။ Piacentini ႏင Pallot

(၂၀၁၂ : ၁၂ - ၁၃) က ႐ရ ျပစမႈဆငရာ ဥပေဒက လမားက ၎တ႔၏ ေဒသ၌ပင

အကဥးခထားသငသည ဟ ဆေၾကာငး ထပ၍ ေဖာျပထားသည။ သ႔ရာတြင

အမနတကယအားျဖင ဤစညးမဥး၌ ႁခြငးခက အမားအျပား ရေနသည။ ထ႔ေၾကာင

စတကးယဥ စျပကမၻာတြင အကဥးသားသည ၎၏ မသားစမား အလြယတက

ေရာကရႏငသည အကြာအေဝးတြင ေနရာခထား ခရမညဟသည

သေဘာတညခကတစရပ ရေသာလညး၊ လကေတြ႕ အေျခအေနမားကမ အေတာပင

ကြျပားျခားနားသည။

အကဥးသားအား ၎တ႔ ဇာတၿမ႕မားႏင ေဝးကြာသညေနရာမားတြင

ခပေႏာငထနးသမးထားျခငးသည ႐ရႏင ျမနမာႏငငတြငသာ မဟတေခ။ Christian

(၂၀၀၅) ၏ အေမရကန အကဥးေထာငမားအား စစစေလလာျခငးတြင -

“မသားစႏင ေနရာေဒသ သးျခားခြထားျခငးသည အကဥးခထားျခငး၏

အကးဆကတစခ ျဖစသည။ ျပညနယေပၚမတည၍ အကဥးေထာငမားသည

မားစြာေသာ အကဥးသားမား လာခသည ၿမ႕ျပအခကအခာေနရာမားႏင

ေဝးကြာေသာ ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသမားတြင တညရတတသည” ဟ

ေလလာ မတခကခထားသည။

တစနညးအားျဖင အကဥးေထာငမားက သးျခားေဝးကြာေစသည ေနရာ

အျဖစ မတယသေဘာေပါကႏငသည။ Breen က ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည

အေလအထမားသည “အလြန ကြျပားျခားနားသည ကမၻာႏစခၾကားရ အကြာအေဝးက

ေပါငးကးေပးျခငး” နညးလမးတစခ ျဖစသညဟ ၫႊနျပေျပာဆခသည။

ေနာကအပငးတြင အကဥးသားေဟာငးမားႏင မသားစဝငမား ၎တ႔၏

ဤအကြာအေဝးမားက မညသ႔ ေပါငးကးခသည၊ အဆကအသြယမားက မညသ႔

ထနးသမးခသညဟသည အေတြ႕အႀကမားအေၾကာငး ေျပာျပထားသညက

ေလလာႏငသည။

သေတသန အေၾကာငးရပႏင နညးစနစ

ဤေဆာငးပါးသည ၂၀၁၇ ခႏစ ဇြနလမ ဒဇငဘာလအထ ေဆာငရြကခေသာ

လမးႏငယဥေကးမႈ သ႐ပခြပညာရပဆငရာ ကြငးဆငးလပငနးမ အခကအလကမား

က အသးျပခသည။ စးစမးေလလာမႈမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးမားကသ႔

အရညအေသြးအေျချပ နညးစနစမားမတစဆင အခကအလကမားက စေဆာငး

ေကာကယထားသည။ အခကအလကမားက ျမနမာႏငငရ ကြျပားျခားနားသည

အပငး (၄) ပငးတြင စေဆာငးေကာကယထားၿပး၊ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ (၇၅) ခ

ျပလပထားသည။ (ကား ၄၃ ေယာကႏင မ ၃၂ ေယာက) ကၽြႏပတ႔သည

အဓကအားျဖင ယခငအကဥးသားေဟာငးမား၏ မသားစဝင (၂) ဦး၊ ယခင

ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးတစဦး၏ မသားစဝင (၁) ဦး၊ အကဥးသားေဟာငး (၅)

ဦး (ယငးတ႔ထမ (၃) ဦးမာ ႏငငေရးအကဥးသားမား ျဖစသည၊) အကဥးေထာင

ဝနထမးမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးမား၊ ေရ႕ေနမားႏင ဦးတညအပစ

ေဆြးေႏြးခကမားမ အခကအလကမားက ရယထားသည။ ကြငးဆငးေလလာေရး

ခရးစဥအတြငး သးသန႔လြတလပခြင မရျခငးေၾကာငျဖစေစ (သ႔) ေျဖဆမညသမား၏

ျပနလညေျပာျပရန ခကခသည ခါးသးလြနးေသာ အေတြ႕အႀကမားေၾကာငျဖစေစ

တစခါတရတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးမား ျပလပရန မလြယကလသညက

ေတြ႕ရခရသည။ ရစခနး အခပခနး၊ တရား႐းႏင တရား႐း အခပခနး၊

အကဥးေထာငႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသညေနရာႏင ရဘကစခနးမားတြင

စစမးေလလာမႈမားက ျပလပခသည။ အရာရမား၏ သေဘာထား၊ အခြငအာဏာႏင


မတညသည အကဥးေထာငမား၏ တညေနရာမားေပၚ မတည၍ အခ႕ေသာ

ေနရာမားသ႔ ဝငေရာကရန မလြယကလပါ။

စစစသးသပျခငး - မတညသည ခပေႏာငထနးသမးသည ေနရာမားတြင

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရျခငးက ႏႈငးယဥၾကညျခငး

ဤက႑တြင မတညသည ေနရာမားသ႔ ေထာငဝငစာသြားေရာက

ေတြ႕ဆခသမား၏ ကယပငအျဖစအပကမားေပၚ အေျခခ၍ ကြျပားျခားနားသည

အေတြ႕အႀကမားက စးစမးေလလာမႈ ျပထားပါသည။ ကယပငအေတြ႕အႀကမား

သည စဥးစားေနဆ ျပနာမားအေပၚ တမထးျခားသည သျမငနားလညမႈက

ျဖစေပၚေစလမမညဟ ယၾကညပါသည။ အမးအစားတၿပး ကြျပားသည ေနရာမားႏင

အမးအစား မတေသာ ေနရာမား၏ ႏႈငးယဥခကက ဤအပငးတြင ေဖာျပထားသည။

တညသည ေနရာမားတြင အေတြ႕အႀကရခၿပး၊ ႐ႈျမငပ မတညသည ေဆာငရြကသ

မား၏ အျမငမားကလညး ေဖာျပထားသည။

မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမား

မတညသည ေဆာငရြကသမား၏ အေတြ႕အႀကမားအေၾကာငး ေလလာႏငရန၊

မတညသည အမးအစားမားက ကယစားျပသည လတစစ ဥပမာ - သမ၏

မခငထသ႔ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆေသာ သမးႏင သမး၏ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈက

လကခရေသာ မခင၊ ႏငငေရးအကဥးသားမားထသ႔ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆေသာ

မသားစမား၊ ရာဇဝတအကဥးသားမားထသ႔ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆေသာ မသားစမား

စသညတ႔က ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးမ ရရေသာ အခကအလက

မားသည ခပေႏာငထနးသမးမႈ အမးမးက ခခရသမား၏ အေတြ႕အႀကမားႏင

အမးအစားတ ေနရာအသးသးရ အေျပာငးအလမားအေၾကာငး သတငး

အခကအလက အသစမားက ေပးခသည။

၁။ မသားစဝင (သမး) ႏင ရာဇဝတ အကဥးသားေဟာငး (အေမ) တ႔ႏင

ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး

ဤသညမာ သမ၏ မခငထ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရန မတညသည

ခပေႏာငထနးသမးသည ေနရာ (၄) ခသ႔ သြားခသည အမးသမးတစဦး၏

အျဖစအပကႏင လကခေတြ႕ဆခသည မခင၏ အေတြ႕အႀကမားအေၾကာငး

ျဖစသည။ သမ၏ မခငထ ေနရာတစခခငးစတြင ေထာငဝငစာ သြားေတြ႕ရသည

အေျခအေနႏင အခကအခမားအေၾကာငးက သမးက ေျပာျပသည။ ေလာငးကစား

အကဥပေဒအရ သမ၏ မခငသည ေထာင (၂) ႏစခြ ကခရန စရငခက ခခခရသည။

ဤအျဖစအပကသည ၂၀၁၀ ခႏစ စစအာဏာရငလကထကမ ဒမကေရစေခတသ႔

အကးအေျပာငးကာလ၊ သမၼတဦးသနးစန အစးရလကထကတြင ျဖစပြားခသည။

ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးက အမးသမး၏ ေဆာကလကစ အမတြင

ျပလပခသည။ သမက သမ၏ ေထာငဝငစာအေတြ႕အႀကမားအေၾကာငး ေျဖၾကားရန

ကၽြႏပတ႔အား လႈကလစြာ ဖတေခၚခသည။ ၂၀၁၂ ခႏစတြင မခင အကဥးကေနစဥ

အတြငး သမသည ရစခနး အခပခနး၊ တရား႐း အခပခနး၊ အကဥးေထာငႏင

ရဘကစခနးမားသ႔ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခသည။

ေျဖဆသ အမးသမးသည (၁၀) ေပခန႔သာ ကယၿပး၊ အျခားေသာ

အခပကသ (၇) ဦးႏငအတ ေနထငရသည ေသးငယ၊ နေစာ၊ ေမာငမကသည

ရစခနး အခပခနးသ႔ သြားေရာကေတြ႕ဆခသည သမ၏ အေတြ႕အႀကက ဦးစြာ

ေျပာျပခသည။ ထေနရာတြင ျခငမားစြာ ရၿပး၊ အခပကသမား၏ ကနးမာေရး

အတြက မေကာငးပါဟ သမက မေကမနပ ေျပာဆခသည။ လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားႏင အခပကသမား ႏစဘကစလးအတြက အလြနပင စတပကစရာ

ေကာငးခသည။ မခငသည စြပစြခရသတစဦးအေနျဖင ရစခနးတြင ရကရြ႕ စးရမမႈမား

မညသ႔ခစားခရသညက ေျပာျပခသည။ တစရကလင ေတြ႕ဆခန (၁၅) မနစသာ


မတညသည အကဥးေထာငမား၏ တညေနရာမားေပၚ မတည၍ အခ႕ေသာ

ေနရာမားသ႔ ဝငေရာကရန မလြယကလပါ။

စစစသးသပျခငး - မတညသည ခပေႏာငထနးသမးသည ေနရာမားတြင

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရျခငးက ႏႈငးယဥၾကညျခငး

ဤက႑တြင မတညသည ေနရာမားသ႔ ေထာငဝငစာသြားေရာက

ေတြ႕ဆခသမား၏ ကယပငအျဖစအပကမားေပၚ အေျခခ၍ ကြျပားျခားနားသည

အေတြ႕အႀကမားက စးစမးေလလာမႈ ျပထားပါသည။ ကယပငအေတြ႕အႀကမား

သည စဥးစားေနဆ ျပနာမားအေပၚ တမထးျခားသည သျမငနားလညမႈက

ျဖစေပၚေစလမမညဟ ယၾကညပါသည။ အမးအစားတၿပး ကြျပားသည ေနရာမားႏင

အမးအစား မတေသာ ေနရာမား၏ ႏႈငးယဥခကက ဤအပငးတြင ေဖာျပထားသည။

တညသည ေနရာမားတြင အေတြ႕အႀကရခၿပး၊ ႐ႈျမငပ မတညသည ေဆာငရြကသ

မား၏ အျမငမားကလညး ေဖာျပထားသည။

မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမား

မတညသည ေဆာငရြကသမား၏ အေတြ႕အႀကမားအေၾကာငး ေလလာႏငရန၊

မတညသည အမးအစားမားက ကယစားျပသည လတစစ ဥပမာ - သမ၏

မခငထသ႔ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆေသာ သမးႏင သမး၏ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈက

လကခရေသာ မခင၊ ႏငငေရးအကဥးသားမားထသ႔ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆေသာ

မသားစမား၊ ရာဇဝတအကဥးသားမားထသ႔ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆေသာ မသားစမား

စသညတ႔က ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးမ ရရေသာ အခကအလက

မားသည ခပေႏာငထနးသမးမႈ အမးမးက ခခရသမား၏ အေတြ႕အႀကမားႏင

အမးအစားတ ေနရာအသးသးရ အေျပာငးအလမားအေၾကာငး သတငး

အခကအလက အသစမားက ေပးခသည။

၁။ မသားစဝင (သမး) ႏင ရာဇဝတ အကဥးသားေဟာငး (အေမ) တ႔ႏင


ဤသညမာ သမ၏ မခငထ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရန မတညသည

ခပေႏာငထနးသမးသည ေနရာ (၄) ခသ႔ သြားခသည အမးသမးတစဦး၏

အျဖစအပကႏင လကခေတြ႕ဆခသည မခင၏ အေတြ႕အႀကမားအေၾကာငး

ျဖစသည။ သမ၏ မခငထ ေနရာတစခခငးစတြင ေထာငဝငစာ သြားေတြ႕ရသည

အေျခအေနႏင အခကအခမားအေၾကာငးက သမးက ေျပာျပသည။ ေလာငးကစား

အကဥပေဒအရ သမ၏ မခငသည ေထာင (၂) ႏစခြ ကခရန စရငခက ခခခရသည။

ဤအျဖစအပကသည ၂၀၁၀ ခႏစ စစအာဏာရငလကထကမ ဒမကေရစေခတသ႔

အကးအေျပာငးကာလ၊ သမၼတဦးသနးစန အစးရလကထကတြင ျဖစပြားခသည။

ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးက အမးသမး၏ ေဆာကလကစ အမတြင

ျပလပခသည။ သမက သမ၏ ေထာငဝငစာအေတြ႕အႀကမားအေၾကာငး ေျဖၾကားရန

ကၽြႏပတ႔အား လႈကလစြာ ဖတေခၚခသည။ ၂၀၁၂ ခႏစတြင မခင အကဥးကေနစဥ

အတြငး သမသည ရစခနး အခပခနး၊ တရား႐း အခပခနး၊ အကဥးေထာငႏင

ရဘကစခနးမားသ႔ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခသည။

ေျဖဆသ အမးသမးသည (၁၀) ေပခန႔သာ ကယၿပး၊ အျခားေသာ

အခပကသ (၇) ဦးႏငအတ ေနထငရသည ေသးငယ၊ နေစာ၊ ေမာငမကသည

ရစခနး အခပခနးသ႔ သြားေရာကေတြ႕ဆခသည သမ၏ အေတြ႕အႀကက ဦးစြာ

ေျပာျပခသည။ ထေနရာတြင ျခငမားစြာ ရၿပး၊ အခပကသမား၏ ကနးမာေရး

အတြက မေကာငးပါဟ သမက မေကမနပ ေျပာဆခသည။ လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားႏင အခပကသမား ႏစဘကစလးအတြက အလြနပင စတပကစရာ

ေကာငးခသည။ မခငသည စြပစြခရသတစဦးအေနျဖင ရစခနးတြင ရကရြ႕ စးရမမႈမား

မညသ႔ခစားခရသညက ေျပာျပခသည။ တစရကလင ေတြ႕ဆခန (၁၅) မနစသာ


သတမတထားၿပး၊ သမးႏင မခင ႏစဦးတညး ေတြ႕ဆခြင မရခပါ။ အခ႕ေသာ

ပစၥညးမားက တားျမစထားသည။ ဥပမာ - အခပကသသည သတဇြနးအစား

ပလပစတစဇြနးႏငသာ စားရသည။ သမ၏ မခငက ကနဦး ခပထားသည ရစခနးတြင

အမးသမးမားအတြက သးသန႔အခနး မရပါ။ ထ႔ေၾကာင သမက ထေဒသတြငးရ

အမးသမးမားအတြက သးသန႔အခနးရေသာ အျခားေသာ ရစခနး အခပခနးသ႔

ေရႊ႕ေျပာငးေပးခသညဟ ဆသည။ သမ၏ မခငက ထေနရာတြင စကားေျပာဆရနႏင

လခငးထေတြ႕ရန အခြငအေရး ပမရရသညဟ အေလးေပး ေျပာၾကားခသည။

ရစခနး အခပခနးႏင ဆန႔ကငစြာပင တရား႐း အခပခနးသည

နရျပတငးေပါကမားမတစဆင ေျပာဆဆကသြယရနႏင မခငျဖစသ အခပခနးႏင

တရား႐းအခနးၾကား အသြားအျပနလပရာတြငလညး အျပနအလန ေျပာဆဆကသြယ

ရန ပမ အဆငေျပသည။ သ႔ရာတြင တရား႐းတြင အမးသမးအခပသားမားအတြက

ပမန သးျခားအခနးမရသညအတြက သမက အသးမျပသည အခပဧရယာရ

ေနရာလြတတြင ခပေႏာငထားခသည။

အကဥးေထာငသ႔ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရသည လပထးလပနညးမားက

အေသးစတ ေဖာျပထားသည။ အကဥးေထာငသ႔ ေရာကရလင အကဥးေထာင

ဝနထမးက ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသ၏ ႏငငသား စစစေရးကဒျပား

နပါတက မတသားထားၿပး၊ မတပတငခအျဖစ ေငြ (၁၀၀၀) ကပ ေပးရသည။

သမအေနျဖင ေငြပေပးၿပး လာဘထးလင ပမနထက (၁၅) မနစပ၍ ေတြ႕ဆခန

ရႏငသညဟ ေျပာျပခသည။

အမးသမး အကဥးသားမားသည ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခနတြင အျဖေရာင

အကႌႏင အညေရာင လခညက ဝတဆငထားရသညအတြက သမးျဖစသက

ေထာငဝငစာ မေတြ႕မႏင ေတြ႕ၿပးေနာက မခငက မညသ႔ ရာေဖြရပက ေျပာျပခသည။

အကဥးသား (၅) ေယာကအပစက ၎တ႔က လာေရာကေတြ႕ဆသမားႏင အခနး

တစခတညးတြင တစခနတညး ေတြ႕ဆၾကရန ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမားက

စစဥထားသည။ ၎တ႔က ဝနထမးမားက အနးကပ ေစာငၾကပၾကည႐ႈေနခသည။

ပထမဆး ေထာငဝငစာေတြ႕ရသည အေတြ႕အႀကမာ အလြနခကခသညဟ

သမက ေျပာသည။ တစခနတြင အစးရအရာရမား လာေရာကေနသညအတြက

သမ၏ အေမထ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက တားျမစျခငးခခရသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည တစပတလင ဗဒၶဟးေန႔တစရကသာ ျဖစေသာလညး

သမးျဖစသက မခငအတြက အစားအေသာကမားက ဝနထမးမားဆသ႔ ေန႔စဥ

ေပးပ႔ခၿပး ဝနထမးမားက သမ၏ မခငထ ေပးခသည။ သမမခငက ေထာငဝတစႏင

သတငမားေနာကတြင ေတြ႕ျမငရသညအခါ ဝမးနညးခရသည။ သ႔ေသာ

ေတြ႕ဆခနအတြငး သမတ႔ စကားစျမညေျပာရသညအတြက စတသကသာရာ

ရခသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆစဥ သဆနခါႏစထပျဖင ျခားထားၿပး၊ တစဦးႏငတစဦး

(၂) ေပကြာသည။

အကဥးေထာငတြင ေထာငဝငစာလကခေတြ႕ဆျခငးႏင ပတသကၿပး

အခနးသည ကဥးေျမာငး၍ လၾကပၿပး၊ သမႏင အျခားေသာ အကဥးသားမား

ထငရသည ခမား ေသးငယသညအေၾကာငး မခငျဖစသက ေျပာခသည။

ထေနရာသည ဆည၊ ပေလာငၿပး သးသန႔လြတလပခြငလညး မရေခ။ တခါတရတြင

ေျပာသည စကားအလးစက ၾကားႏငရန တစဦးကတစဦး အလြန အာ႐စက၍

နားေထာငခရသည။ အမးသမး အကဥးေထာငဝနထမးမားသည အနးတြင ရပၿပး၊

အကဥးသားဘကမ ေျပာစကားမားက အာ႐စက၍ နားေထာငေနၾကသည။

ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသမားက နးကပစြာ ေစာငၾကညျခငး မရေသာလညး၊

အကဥးသားမားကမ ေစာငၾကညသည။

ရဘကစခနးတြင အကဥးသားမားက ေကာကတးမား ခြေနသည

ေကာကမငးစခနးတြင အခနၾကာျမငစြာ နးနးကပကပ ဆကသြယျခငး ျပႏငသည။


သတမတထားၿပး၊ သမးႏင မခင ႏစဦးတညး ေတြ႕ဆခြင မရခပါ။ အခ႕ေသာ

ပစၥညးမားက တားျမစထားသည။ ဥပမာ - အခပကသသည သတဇြနးအစား

ပလပစတစဇြနးႏငသာ စားရသည။ သမ၏ မခငက ကနဦး ခပထားသည ရစခနးတြင

အမးသမးမားအတြက သးသန႔အခနး မရပါ။ ထ႔ေၾကာင သမက ထေဒသတြငးရ

အမးသမးမားအတြက သးသန႔အခနးရေသာ အျခားေသာ ရစခနး အခပခနးသ႔

ေရႊ႕ေျပာငးေပးခသညဟ ဆသည။ သမ၏ မခငက ထေနရာတြင စကားေျပာဆရနႏင

လခငးထေတြ႕ရန အခြငအေရး ပမရရသညဟ အေလးေပး ေျပာၾကားခသည။

ရစခနး အခပခနးႏင ဆန႔ကငစြာပင တရား႐း အခပခနးသည

နရျပတငးေပါကမားမတစဆင ေျပာဆဆကသြယရနႏင မခငျဖစသ အခပခနးႏင

တရား႐းအခနးၾကား အသြားအျပနလပရာတြငလညး အျပနအလန ေျပာဆဆကသြယ

ရန ပမ အဆငေျပသည။ သ႔ရာတြင တရား႐းတြင အမးသမးအခပသားမားအတြက

ပမန သးျခားအခနးမရသညအတြက သမက အသးမျပသည အခပဧရယာရ

ေနရာလြတတြင ခပေႏာငထားခသည။

အကဥးေထာငသ႔ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရသည လပထးလပနညးမားက

အေသးစတ ေဖာျပထားသည။ အကဥးေထာငသ႔ ေရာကရလင အကဥးေထာင

ဝနထမးက ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသ၏ ႏငငသား စစစေရးကဒျပား

နပါတက မတသားထားၿပး၊ မတပတငခအျဖစ ေငြ (၁၀၀၀) ကပ ေပးရသည။

သမအေနျဖင ေငြပေပးၿပး လာဘထးလင ပမနထက (၁၅) မနစပ၍ ေတြ႕ဆခန

ရႏငသညဟ ေျပာျပခသည။

အမးသမး အကဥးသားမားသည ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခနတြင အျဖေရာင

အကႌႏင အညေရာင လခညက ဝတဆငထားရသညအတြက သမးျဖစသက

ေထာငဝငစာ မေတြ႕မႏင ေတြ႕ၿပးေနာက မခငက မညသ႔ ရာေဖြရပက ေျပာျပခသည။

အကဥးသား (၅) ေယာကအပစက ၎တ႔က လာေရာကေတြ႕ဆသမားႏင အခနး

တစခတညးတြင တစခနတညး ေတြ႕ဆၾကရန ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမားက

စစဥထားသည။ ၎တ႔က ဝနထမးမားက အနးကပ ေစာငၾကပၾကည႐ႈေနခသည။

ပထမဆး ေထာငဝငစာေတြ႕ရသည အေတြ႕အႀကမာ အလြနခကခသညဟ

သမက ေျပာသည။ တစခနတြင အစးရအရာရမား လာေရာကေနသညအတြက

သမ၏ အေမထ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက တားျမစျခငးခခရသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည တစပတလင ဗဒၶဟးေန႔တစရကသာ ျဖစေသာလညး

သမးျဖစသက မခငအတြက အစားအေသာကမားက ဝနထမးမားဆသ႔ ေန႔စဥ

ေပးပ႔ခၿပး ဝနထမးမားက သမ၏ မခငထ ေပးခသည။ သမမခငက ေထာငဝတစႏင

သတငမားေနာကတြင ေတြ႕ျမငရသညအခါ ဝမးနညးခရသည။ သ႔ေသာ

ေတြ႕ဆခနအတြငး သမတ႔ စကားစျမညေျပာရသညအတြက စတသကသာရာ

ရခသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆစဥ သဆနခါႏစထပျဖင ျခားထားၿပး၊ တစဦးႏငတစဦး

(၂) ေပကြာသည။

အကဥးေထာငတြင ေထာငဝငစာလကခေတြ႕ဆျခငးႏင ပတသကၿပး

အခနးသည ကဥးေျမာငး၍ လၾကပၿပး၊ သမႏင အျခားေသာ အကဥးသားမား

ထငရသည ခမား ေသးငယသညအေၾကာငး မခငျဖစသက ေျပာခသည။

ထေနရာသည ဆည၊ ပေလာငၿပး သးသန႔လြတလပခြငလညး မရေခ။ တခါတရတြင

ေျပာသည စကားအလးစက ၾကားႏငရန တစဦးကတစဦး အလြန အာ႐စက၍

နားေထာငခရသည။ အမးသမး အကဥးေထာငဝနထမးမားသည အနးတြင ရပၿပး၊

အကဥးသားဘကမ ေျပာစကားမားက အာ႐စက၍ နားေထာငေနၾကသည။

ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသမားက နးကပစြာ ေစာငၾကညျခငး မရေသာလညး၊

အကဥးသားမားကမ ေစာငၾကညသည။

ရဘကစခနးတြင အကဥးသားမားက ေကာကတးမား ခြေနသည

ေကာကမငးစခနးတြင အခနၾကာျမငစြာ နးနးကပကပ ဆကသြယျခငး ျပႏငသည။


သ႔ေသာ တစရကစာ ခရးသြားရသည သမးျဖစသ၏ အမႏင ရဘကစခနးၾကားရ

အကြာအေဝးေၾကာင ေထာငဝငစာေတြ႕ရန ခကခလသည။ အကဥးေထာငနညးတ

ဝငေပါကတြင မသားစဝငမားသည အကဥးသား၏ အမည၊ လာေရာကေတြ႕ဆသ၏

ႏငငသား စစစေရးကဒျပားႏင အမေထာငစစာရငးက ေပးရသည။ သ႔ေသာ

အကဥးေထာငႏင ျခားနားစြာပင ထေနရာတြင လြတလပစြာ ေျပာဆဆကသြယရန၊

အတတကြ စားေသာကရန အခြငအေရး ရရၿပး၊ မညသည ေငြေၾကးမ ေပးရန မလေခ။

သ႔ေသာ တခါတရတြင ေငြေၾကးျဖင အေပးအယလပရျခငးမား ရသည။ ဥပမာ -

အကဥးသားမားက ဝနထမးအား လာဘေငြေပးလင ၎တ႔က ေအာကထပမာ

မေနေစဘ အေပၚထပတြင ေနေစသည။ အေပၚထပအခနးမားက

ေအာကထပအခနးမားထက ပမ ကယဝနး၊ ေလဝငေလထြက ေကာငးမြနၿပး၊

လနညးသည။ သမ၏ မခင သးထပသားအခငးေပၚတြင မသကမသာ အပစကခ

ရသည အကဥးေထာငႏင ျခားနားစြာပင၊ ရဘကစခနးတြင ေနရာကယကယ၊

ေလေကာငးေလသန႔ ပမရရၿပး၊ လႈပရားမႈမား ျပလပႏငသညအေၾကာငး

သမးျဖစသက ေျပာျပခသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးေနစဥ သမအေနျဖင မခင ပ၍

လြတလပစြာ လႈပရားႏငၿပး၊ သမတ႔ ေထာငဝငစာေတြ႕ခငတငး ေတြ႕ႏငသည

ရဘကစခနးက ပ သေဘာကေၾကာငး သမးက ေျပာခသည။

အကဥးသားျဖစသ မခင၏ အျမငအရ ရဘကစခနးရ မသားစ

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက ပ၍ သကေတာငသကသာရခသည။ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆခနမာ (၃) နာရျဖစၿပး၊ မသားစအေနျဖင အပတစဥ လာေရာကႏငသည။

ရဘကစခနးတြင ကာယအလပမားက ပငပနးေသာလညး အကဥးသားမားသည

မသားစႏင ေတြ႕ဆရသညအတြက ေပာရႊငၾကသည။

ဤအျဖစအပကသည ရာဇဝတမႈဆငရာ တရားစရငေရးစနစေၾကာင

မခငျဖစသ ေျပာငးေရႊ႕သြားရစဥ မခငႏင သမးျဖစသ၏ အေတြ႕အႀကအခ႕က

မတတမးတငထားသည။ လာေရာကေတြ႕ဆရသျဖစျခငး၊ အကဥးသားျဖစျခငး

စသည လတစဦး၏ ေနရာႏင သ၏ စတအေျခအေနေပၚ မတည၍ အလားတ

ေနရာမားကပင တညသည အေတြ႕အႀကမားႏင ကြျပားသည အေတြ႕အႀကမား

ရရသြားႏငသည ဟသည အခကက ကၽြႏပတ႔ ဆငျခငမပါသည။

၂။ ႏငငေရး အကဥးသားတစဦး၏ မသားစဝငတစဦးႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး

ဤေနရာတြင ႏငငေရး အကဥးသားတစဦး၏ ေဆြမးတစဦး အေတြ႕အႀက

မားက မးေမာငးထးျပလပါသည။ အျဖစအပကသည ႏငငေရး အကဥးသား

အမားအျပားရသည စစအပခပေရးကာလတြင ျဖစပြားခသည။ ဤကစၥတြင ႏငငေရး

အကဥးသားတစဦးသည အကဥးကခန (၅) ႏစ ၾကာၿပးေနာက ေထာငတြငး၌

ေသဆးခသည။ ကြျပားျခားနားသည ခပေႏာငထနးသမးျခငး အမးအစားမားအား

ႏႈငးယဥျပခသည အထကပါ စစစသးသပခကမားႏင ျခားနားစြာပင၊

ဤအျဖစအပကသည အကဥးေထာင (၄) ခရ မတညသည အေဆာကအအ၊

ပစၥညးပစၥယမားအေၾကာငးက ေဖာျပထားသည။ ၿမ႕ႀကးမားတြငရသည အကဥး

ေထာငအမားစမာ လဦးေရ မားသည၊ သးသန႔လြတလပခြင မရဘ၊ တငးၾကပသည

စညးမဥးစညးကမးမားက လကနာရၿပး၊ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခန အကန႔အသတ

ရသည။ ၿမ႕ငယမားရ အကဥးေထာငမားတြင ပမ လြတလပ၊ ေျပာငးလြယျပင

လြယရၿပး၊ ပမေကာငးမြနသည ေလဝငေလထြကစနစ စသညတ႔ ရသည။ ထ႔ျပင

၎တ႔၏ အေတြ႕အႀကမားက ကြျပားျခားနားေစသည ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆရန

အေၾကာငးရငးမားက ေအာကတြင ေဖာထတတငျပထားသည။ အခ႕ေသာ

ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးမားက အျပညျပညဆငရာ ၾကကေျခန ေကာမတ (ICRC)

ကသ႔ေသာ ျပငပအဖြ႕မားက အကအညေပးသည။

ႏငငေရး အကဥးသားတစဦး၏ ညမ၊ အေမ၊ အစကတ႔ႏင သတ႔၏အမတြင

ေတြ႕ဆခပါသည။ သတ႔က သတ႔၏ အကဥးသား ေထာငတြငး၌ ေသဆးမႈအေပၚ


သ႔ေသာ တစရကစာ ခရးသြားရသည သမးျဖစသ၏ အမႏင ရဘကစခနးၾကားရ

အကြာအေဝးေၾကာင ေထာငဝငစာေတြ႕ရန ခကခလသည။ အကဥးေထာငနညးတ

ဝငေပါကတြင မသားစဝငမားသည အကဥးသား၏ အမည၊ လာေရာကေတြ႕ဆသ၏

ႏငငသား စစစေရးကဒျပားႏင အမေထာငစစာရငးက ေပးရသည။ သ႔ေသာ

အကဥးေထာငႏင ျခားနားစြာပင ထေနရာတြင လြတလပစြာ ေျပာဆဆကသြယရန၊

အတတကြ စားေသာကရန အခြငအေရး ရရၿပး၊ မညသည ေငြေၾကးမ ေပးရန မလေခ။

သ႔ေသာ တခါတရတြင ေငြေၾကးျဖင အေပးအယလပရျခငးမား ရသည။ ဥပမာ -

အကဥးသားမားက ဝနထမးအား လာဘေငြေပးလင ၎တ႔က ေအာကထပမာ

မေနေစဘ အေပၚထပတြင ေနေစသည။ အေပၚထပအခနးမားက

ေအာကထပအခနးမားထက ပမ ကယဝနး၊ ေလဝငေလထြက ေကာငးမြနၿပး၊

လနညးသည။ သမ၏ မခင သးထပသားအခငးေပၚတြင မသကမသာ အပစကခ

ရသည အကဥးေထာငႏင ျခားနားစြာပင၊ ရဘကစခနးတြင ေနရာကယကယ၊

ေလေကာငးေလသန႔ ပမရရၿပး၊ လႈပရားမႈမား ျပလပႏငသညအေၾကာငး

သမးျဖစသက ေျပာျပခသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးေနစဥ သမအေနျဖင မခင ပ၍

လြတလပစြာ လႈပရားႏငၿပး၊ သမတ႔ ေထာငဝငစာေတြ႕ခငတငး ေတြ႕ႏငသည

ရဘကစခနးက ပ သေဘာကေၾကာငး သမးက ေျပာခသည။

အကဥးသားျဖစသ မခင၏ အျမငအရ ရဘကစခနးရ မသားစ

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက ပ၍ သကေတာငသကသာရခသည။ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆခနမာ (၃) နာရျဖစၿပး၊ မသားစအေနျဖင အပတစဥ လာေရာကႏငသည။

ရဘကစခနးတြင ကာယအလပမားက ပငပနးေသာလညး အကဥးသားမားသည

မသားစႏင ေတြ႕ဆရသညအတြက ေပာရႊငၾကသည။

ဤအျဖစအပကသည ရာဇဝတမႈဆငရာ တရားစရငေရးစနစေၾကာင

မခငျဖစသ ေျပာငးေရႊ႕သြားရစဥ မခငႏင သမးျဖစသ၏ အေတြ႕အႀကအခ႕က

မတတမးတငထားသည။ လာေရာကေတြ႕ဆရသျဖစျခငး၊ အကဥးသားျဖစျခငး

စသည လတစဦး၏ ေနရာႏင သ၏ စတအေျခအေနေပၚ မတည၍ အလားတ

ေနရာမားကပင တညသည အေတြ႕အႀကမားႏင ကြျပားသည အေတြ႕အႀကမား

ရရသြားႏငသည ဟသည အခကက ကၽြႏပတ႔ ဆငျခငမပါသည။

၂။ ႏငငေရး အကဥးသားတစဦး၏ မသားစဝငတစဦးႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး

ဤေနရာတြင ႏငငေရး အကဥးသားတစဦး၏ ေဆြမးတစဦး အေတြ႕အႀက

မားက မးေမာငးထးျပလပါသည။ အျဖစအပကသည ႏငငေရး အကဥးသား

အမားအျပားရသည စစအပခပေရးကာလတြင ျဖစပြားခသည။ ဤကစၥတြင ႏငငေရး

အကဥးသားတစဦးသည အကဥးကခန (၅) ႏစ ၾကာၿပးေနာက ေထာငတြငး၌

ေသဆးခသည။ ကြျပားျခားနားသည ခပေႏာငထနးသမးျခငး အမးအစားမားအား

ႏႈငးယဥျပခသည အထကပါ စစစသးသပခကမားႏင ျခားနားစြာပင၊

ဤအျဖစအပကသည အကဥးေထာင (၄) ခရ မတညသည အေဆာကအအ၊

ပစၥညးပစၥယမားအေၾကာငးက ေဖာျပထားသည။ ၿမ႕ႀကးမားတြငရသည အကဥး

ေထာငအမားစမာ လဦးေရ မားသည၊ သးသန႔လြတလပခြင မရဘ၊ တငးၾကပသည

စညးမဥးစညးကမးမားက လကနာရၿပး၊ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခန အကန႔အသတ

ရသည။ ၿမ႕ငယမားရ အကဥးေထာငမားတြင ပမ လြတလပ၊ ေျပာငးလြယျပင

လြယရၿပး၊ ပမေကာငးမြနသည ေလဝငေလထြကစနစ စသညတ႔ ရသည။ ထ႔ျပင

၎တ႔၏ အေတြ႕အႀကမားက ကြျပားျခားနားေစသည ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆရန

အေၾကာငးရငးမားက ေအာကတြင ေဖာထတတငျပထားသည။ အခ႕ေသာ

ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးမားက အျပညျပညဆငရာ ၾကကေျခန ေကာမတ (ICRC)

ကသ႔ေသာ ျပငပအဖြ႕မားက အကအညေပးသည။

ႏငငေရး အကဥးသားတစဦး၏ ညမ၊ အေမ၊ အစကတ႔ႏင သတ႔၏အမတြင

ေတြ႕ဆခပါသည။ သတ႔က သတ႔၏ အကဥးသား ေထာငတြငး၌ ေသဆးမႈအေပၚ


လြနစြာ ဝမးနညးေၾကကြရေၾကာငး ေျပာၾကားခၿပး၊ အမးသမးမားက ေတြ႕ဆ

ေမးျမနးအၿပးတြင ငေကြးခၾကသည။ သတ႔မာ ဆငးရၾကသည၊ အမမာ ေသးငယ

ေမာငမ၍ ပျပငးသည။ မသားစဝငမား၏ သားႏင အစက/ေမာင ျဖစေသာ

ႏငငေရးအကဥးသားသည (၁၀) ႏစ အကဥးခထားျခငး ခရသည။ ၁၉၉၈ ခႏစတြင

အေရးေပၚစမခက ဥပေဒ ပဒမ ၁၃ (၁) ႏင မတရားသငး အကဥပေဒ ၁၇ (၁)

ေအာကမ ႏငငေရး လႈပရားသတစဦးအျဖစ စြခကတငျခငး ခခရသည။ စရငခက

မခမ စစေၾကာေရးစခနးတစခတြင သ႕အား ခပေႏာငထားခသည။ မသားစက

သ႕အား ေထာငဝငစာေတြ႕ခြင မရေခ။ စရငခက အခမခရမႏင အကဥးေထာငသ႔

ေရႊ႕ေျပာငးျခငး မခရမအခနက သ မညသညေနရာတြင ရေနသညကေသာမ

မသရခရေပ။

အငးစန အကဥးေထာငသ႔ သတ႔ ပထမဆးအႀကမ ေထာငဝငစာသြား

ေတြ႕ပက ေျပာျပခၾကသည။ မသားစဝငမားသည ေထာငဝငစာပစတြင ဦးစြာ

ေဖာငျဖညၾကရသည။ ထ႔ေနာက အမေထာငစစာရငး မရငးႏင ေကာပ၊ သတ႔၏

ႏငငသား စစစေရးကဒျပားမား၏ မရငးႏင ေကာပကလညး တငျပရသည။

စာရြကစာတမးမား တငျပၿပးေနာက အကဥးေထာငဝနထမးသည အစားအေသာက

အထပမားက စစေဆးသည။ ဝမးနညးပေဆြးမႈမားစြာႏင ႏစနာရၾကာၿပးေနာက

သတ႔၏ ပထမအႀကမ ေထာငဝငစာက ေတြ႕ဆခၾကရသည။ အကဥးသားသည

အနကေရာင မကႏာဖး စြပႏင လကထပခတလက ထြကလာၿပး ဝနထမး (၃) ဦး

ေစာငၾကပလကရသည။ အျခားေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမားမာ ေျခခငးခတႏင

ျဖစသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ခနမာ (၁၅) မနစျဖစၿပး၊ မသားစအတြက ၎အခနမာ

မလေလာကခပါ။ ထေနရာတြင သးသန႔လြတလပခြင မရေခ။ အခနးမာ (၁၀ ေပ x ၅

ေပ x ၁၅ ေပ) သာ ကယဝနးၿပး၊ အန႔ဆးမားရၿပး၊ အလြနပေလာငသည။

တစဦးကတစဦး ေသခာစြာ မျမငရ၊ မထေတြ႕ရေပ။ အကာအရစညး႐းက ျဖတ၍

လကေခာငးႏငပင ထ၍ မရခေခ။

မသားစဝငျဖစသ အကဥးသား အျခားေထာငသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ခရလင

သတ႔အေနျဖင ခရးရညသြားၿပး ေတြ႕ဆၾကရသညဟ မသားစက ေျပာၾကားခသည။

ေထာငေရႊ႕ေျပာငးျခငးအေၾကာငးက သတ႔၏ ေထာငဝငစာခရးက ကညပပးသည

ႏငငတကာ ၾကကေျခန ေကာမတ (ICRC) က သတ႔က အေၾကာငးၾကား

ျခငးျဖစသည။ ပထမဆး ခရးသည (၂) နာရ၊ ဒတယမာ (၁၂) နာရ၊ တတယမာ (၆)

နာရ၊ စတတမာ (၁၄) နာရႏင ေနာကဆးအႀကမမာ (၈) နာရ ၾကာျမငသည။

သယယပ႔ေဆာငေရး အမးမးျဖင သြားခသည ခရးတစခလး စာအတြက စစေပါငး

(၄၂) နာရ ၾကာျမငၿပး၊ ခရးစဥ အကးအေျပာငးအတြက ေမာေတာဘတ၊ ဆကားႏင

ေမာေတာဆငကယ ေစာငဆငးရခနမား မပါဝငေခ။ မးရာသတြင (၃)

ရကၾကာေအာင သြားလာခရသည ခရးစဥ ျဖစသည။ ေနာကဆး ေရာကရသညအခါ

ေထာငဝငစာအတြက ေနရာသည (၁၀ ေပ x ၁၀ ေပ x ၂၀ ေပ) အကယအဝနး

ရသည။ ၎မာ သစသားအေဆာကအအျဖစၿပး၊ အငးစနေထာငထက ပမ

သကေတာငသကသာရသည။ အကဥးသားႏင မသားစဝငမားသည အနးနားတြင

အေစာငမားမရဘ စကားေျပာဆႏငခသည။ ေလေကာငးေလသန႔ ရၿပး၊

ပတဝနးကငမာ ပမ သန႔ရငးသည။ ထအကဥးေထာငတြင လာဘစားျခငးမရေၾကာငး

သတ႔က ေျပာသည။ အကဥးသားမားမာ လြတလြတလပလပႏင သကေတာင

သကသာရၿပး၊ ပမ ေပာရႊငေနၾကသညက မသားစဝငမား မေဝခစားႏငၾကသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနမာ မနစ (၄၀) ျဖစၿပး၊ တစႀကမတြင အစးရအရာရမား

လာေရာကျခငးေၾကာင သတ႔၏ ေဆြမးအကဥးသားက မေတြ႕ဆခရေခ။

မသားစသည ဝမးနညးစရာ အေျခအေနျဖင အျခားေထာငသ႔ (၃) ႀကမ

သြားေရာကေတြ႕ဆခသည။ ထ ေတြ႕ဆျခငးမားကလညး ႏငငတကာ ၾကကေျခန

ေကာမတ (ICRC) က ကညပပးခသည။ သတ႔၏ ေဆြမးအကဥးသား နာမကနး

ျဖစၿပး၊ အကဥးေထာင ေဆး႐တြင တငရသညအခါ ထေဆး႐သ႔ သတ႔ သြားေရာက

ေတြ႕ဆခၾကသည။ အကဥးေထာင ေဆး႐တြင ဆရာဝနက အစားအစာအားလးက


လြနစြာ ဝမးနညးေၾကကြရေၾကာငး ေျပာၾကားခၿပး၊ အမးသမးမားက ေတြ႕ဆ

ေမးျမနးအၿပးတြင ငေကြးခၾကသည။ သတ႔မာ ဆငးရၾကသည၊ အမမာ ေသးငယ

ေမာငမ၍ ပျပငးသည။ မသားစဝငမား၏ သားႏင အစက/ေမာင ျဖစေသာ

ႏငငေရးအကဥးသားသည (၁၀) ႏစ အကဥးခထားျခငး ခရသည။ ၁၉၉၈ ခႏစတြင

အေရးေပၚစမခက ဥပေဒ ပဒမ ၁၃ (၁) ႏင မတရားသငး အကဥပေဒ ၁၇ (၁)

ေအာကမ ႏငငေရး လႈပရားသတစဦးအျဖစ စြခကတငျခငး ခခရသည။ စရငခက

မခမ စစေၾကာေရးစခနးတစခတြင သ႕အား ခပေႏာငထားခသည။ မသားစက

သ႕အား ေထာငဝငစာေတြ႕ခြင မရေခ။ စရငခက အခမခရမႏင အကဥးေထာငသ႔

ေရႊ႕ေျပာငးျခငး မခရမအခနက သ မညသညေနရာတြင ရေနသညကေသာမ

မသရခရေပ။

အငးစန အကဥးေထာငသ႔ သတ႔ ပထမဆးအႀကမ ေထာငဝငစာသြား

ေတြ႕ပက ေျပာျပခၾကသည။ မသားစဝငမားသည ေထာငဝငစာပစတြင ဦးစြာ

ေဖာငျဖညၾကရသည။ ထ႔ေနာက အမေထာငစစာရငး မရငးႏင ေကာပ၊ သတ႔၏

ႏငငသား စစစေရးကဒျပားမား၏ မရငးႏင ေကာပကလညး တငျပရသည။

စာရြကစာတမးမား တငျပၿပးေနာက အကဥးေထာငဝနထမးသည အစားအေသာက

အထပမားက စစေဆးသည။ ဝမးနညးပေဆြးမႈမားစြာႏင ႏစနာရၾကာၿပးေနာက

သတ႔၏ ပထမအႀကမ ေထာငဝငစာက ေတြ႕ဆခၾကရသည။ အကဥးသားသည

အနကေရာင မကႏာဖး စြပႏင လကထပခတလက ထြကလာၿပး ဝနထမး (၃) ဦး

ေစာငၾကပလကရသည။ အျခားေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမားမာ ေျခခငးခတႏင

ျဖစသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ခနမာ (၁၅) မနစျဖစၿပး၊ မသားစအတြက ၎အခနမာ

မလေလာကခပါ။ ထေနရာတြင သးသန႔လြတလပခြင မရေခ။ အခနးမာ (၁၀ ေပ x ၅

ေပ x ၁၅ ေပ) သာ ကယဝနးၿပး၊ အန႔ဆးမားရၿပး၊ အလြနပေလာငသည။

တစဦးကတစဦး ေသခာစြာ မျမငရ၊ မထေတြ႕ရေပ။ အကာအရစညး႐းက ျဖတ၍

လကေခာငးႏငပင ထ၍ မရခေခ။

မသားစဝငျဖစသ အကဥးသား အျခားေထာငသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ခရလင

သတ႔အေနျဖင ခရးရညသြားၿပး ေတြ႕ဆၾကရသညဟ မသားစက ေျပာၾကားခသည။

ေထာငေရႊ႕ေျပာငးျခငးအေၾကာငးက သတ႔၏ ေထာငဝငစာခရးက ကညပပးသည

ႏငငတကာ ၾကကေျခန ေကာမတ (ICRC) က သတ႔က အေၾကာငးၾကား

ျခငးျဖစသည။ ပထမဆး ခရးသည (၂) နာရ၊ ဒတယမာ (၁၂) နာရ၊ တတယမာ (၆)

နာရ၊ စတတမာ (၁၄) နာရႏင ေနာကဆးအႀကမမာ (၈) နာရ ၾကာျမငသည။

သယယပ႔ေဆာငေရး အမးမးျဖင သြားခသည ခရးတစခလး စာအတြက စစေပါငး

(၄၂) နာရ ၾကာျမငၿပး၊ ခရးစဥ အကးအေျပာငးအတြက ေမာေတာဘတ၊ ဆကားႏင

ေမာေတာဆငကယ ေစာငဆငးရခနမား မပါဝငေခ။ မးရာသတြင (၃)

ရကၾကာေအာင သြားလာခရသည ခရးစဥ ျဖစသည။ ေနာကဆး ေရာကရသညအခါ

ေထာငဝငစာအတြက ေနရာသည (၁၀ ေပ x ၁၀ ေပ x ၂၀ ေပ) အကယအဝနး

ရသည။ ၎မာ သစသားအေဆာကအအျဖစၿပး၊ အငးစနေထာငထက ပမ

သကေတာငသကသာရသည။ အကဥးသားႏင မသားစဝငမားသည အနးနားတြင

အေစာငမားမရဘ စကားေျပာဆႏငခသည။ ေလေကာငးေလသန႔ ရၿပး၊

ပတဝနးကငမာ ပမ သန႔ရငးသည။ ထအကဥးေထာငတြင လာဘစားျခငးမရေၾကာငး

သတ႔က ေျပာသည။ အကဥးသားမားမာ လြတလြတလပလပႏင သကေတာင

သကသာရၿပး၊ ပမ ေပာရႊငေနၾကသညက မသားစဝငမား မေဝခစားႏငၾကသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနမာ မနစ (၄၀) ျဖစၿပး၊ တစႀကမတြင အစးရအရာရမား

လာေရာကျခငးေၾကာင သတ႔၏ ေဆြမးအကဥးသားက မေတြ႕ဆခရေခ။

မသားစသည ဝမးနညးစရာ အေျခအေနျဖင အျခားေထာငသ႔ (၃) ႀကမ

သြားေရာကေတြ႕ဆခသည။ ထ ေတြ႕ဆျခငးမားကလညး ႏငငတကာ ၾကကေျခန

ေကာမတ (ICRC) က ကညပပးခသည။ သတ႔၏ ေဆြမးအကဥးသား နာမကနး

ျဖစၿပး၊ အကဥးေထာင ေဆး႐တြင တငရသညအခါ ထေဆး႐သ႔ သတ႔ သြားေရာက

ေတြ႕ဆခၾကသည။ အကဥးေထာင ေဆး႐တြင ဆရာဝနက အစားအစာအားလးက


စစေဆးခသည။ အရာရမားက အခနျပည အနးကပ ေစာငၾကညေနၾကသညအတြက

သတ႔ လြတလပခြင မရခပါ။ ေဆး႐အခနးမာ မကယလြနး မကဥးလြနးဘ၊

ေဆးအန႔ဆးမား ရေနသည။ ဝငေပါကမာ အတ၊ သတ႔ႏင ျပလပထားၿပး၊ (၅) ေပ

ျမငသည။ အမးမာ သြပမးျဖစသည။ အကဥးသားက ေဆး႐တြင တစႀကမေတြ႕ၿပး၊

ဒတယအႀကမတြင ေထာငမး၏ ႐းခနးတြင ေတြ႕ခသည။ အကဥးေထာငတြင

ဝနထမးမားႏင အကဥးသားမားၾကား (သ႔) မသားစဝငမားၾကား အေကာငးမြနဆး

ဆကဆေရးရၿပး၊ ေထာငဝငစာေတြ႕ခနမာ အထးအေျခအေနမားတြင ေထာငမႉး၏

သေဘာထားေပၚ မတညၿပး၊ (၂) နာရ (သ႔) (၃) နာရခန႔ ခြငျပသည။

အျခား ေျပာငးေရႊ႕ျခငး မျပမ၊ အျခားေသာ အကဥးေထာငမေရာကမ

ခရးကလညး ႏငငတကာ ၾကကေျခန ေကာမတ (ICRC) ကပင ကညပပးေပးခသည။

မသားစဝငမားသည တညးခေနထငစရာ ရာေဖြရာတြင အခကအခမား ေတြ႕ခၿပး၊ (၈)

မငကြာေဝးေသာ ဘနးႀကးေကာငးတစေကာငးတြင တညးခခၾကရသည။ ေထာငမႉးက

အကဥးသားက ေဆးဝါးအခ႕ ေပးခေသာလညး အပရကေရာဂါမအစ ျပငးထနေသာ

ေရာဂါအထ အကဥးသားသည လအပသည ေဆးဝါးကသမႈက မခယခရေခ။

သ႔ေသာ အကဥးသား၏ ကနးမာေရးမာ တစေန႔တျခား ဆးရြားလာၿပး၊ သ႕က

ျပညသ႕ေဆး႐သ႔ တငလကၾကရသည။ သ၏ အပရကေရာဂါသည ကသမႈ

မခယရျခငးေၾကာင ဆးရြားျပငးထနလာၿပး ေနာကဆးတြင ေသဆးခရျခငး ျဖစသည။

သတ႔မာ ဝမးနညး ပေဆြးခၾကရသည။ ျပညသ႕ေဆး႐တြင အကဥးသားက

အကဥးေထာင ဝနထမးမားအစား ရက ေစာငၾကပသည။

ဤအျဖစအပကက အကဥးေထာငအတြငး ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမာ

မၾကာခဏ လေလာကျခငးမရဘ၊ ဝမးနညးဖြယ အကးဆကမား ျဖစေစႏငသည

ဟေသာ အခကက သတေပးေနပါသည။ အကယ၍ အမႏငနးေသာ အကဥးေထာင

တြင သ ကေရာကခမညဆပါက သ႕ေသျခငးတရားက ေရာငလႊႏငခမညလား။

၃။ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးတစဦးႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး

သတ႔၏ ကြျပားသည မသားစေနာကခႏင ကယရညကယေသြးေပၚ

မတညၿပး၊ ႏငငေရးအကဥးသားမားအားလးအေနျဖင အကဥးေထာင အေတြ႕အႀက

မားက ထပတ ခစားခၾကရသည မဟတေခ။ ေနာကထပ အျဖစအပကမာ ျမနမာႏငင

အထကပငးႏင အလယပငးမ တကပတခထားရခန၌ပင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင

ရႏငသည၊ အကဥးေထာငတြငးမ သမားေတာထက လေလာကေသာ ေဆးဝါးကသမႈ

ခယႏငခသည၊ အတနပင အခြငထးခႏငသည ႏငငေရးအကဥးသားတစဦး

အေၾကာငးပင ျဖစသည။ ျမနမာႏငငသည ဝနႀကးခပေဟာငး ဦးေနဝငး ေခါငးေဆာင

သည ေတာလနေရးေကာငစ၏ ထနးခပမႈေအာကတြင ရေနခန၊ ၁၉၈၈ ခႏစ၊ ၈၈

အေရးေတာပအတြငးႏင ႏငငေတာ ၿငမဝပပျပားမႈ တညေဆာကေရးေကာငစက

ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးေကာငစအျဖစ အကးအေျပာငး

ကာလအတြငးတြင သ အဖမးခခရသည။ သသည အကဥးသားတစေယာက

ျဖစရျခငးအေပၚ ဂဏယေျပာၾကားခၿပး၊ ေထာငမးႏင ေကာငးမြနသည ဆကဆေရး

ေၾကာင သ ရရခသည အခြငထးမားအေၾကာငး ေျပာျပခသည။ သ၏ ေျမးမေလးမာ

ကၽြႏပတ႔အနးတြင ေဆာကစားေနခၿပး၊ သက ေျမးမေလးက ခစခင ၾကငနာစြာ

ၾကညေနခသည။ သက သ၏ ဤ ေထာငဝငစာအေတြ႕အႀကဇာတလမးက

ေျပာျပခသည။

ရစခနးအခပခနးတြင ညေန (၆) နာရ လၿခေရး တနးစ အစညးအေဝး

အခနတြငးမအပ မညသညအခနမဆ သ ေထာငဝငစာ လကခေတြ႕ဆႏငခေၾကာငး

ေျပာျပသည။ သသည ကနးမာေရးအတြက ေဆး႐သ႔ လြတလပစြာ သြားႏငခၿပး

ျပညသ႕တရား႐းသ႔ သြားရခသည။ သ႔ေသာ ၁၉၉၇ ခႏစ အေတာအတြငး စစတပ

စစေၾကာေရးစခနးသ႔သာ သြားခရသည။


စစေဆးခသည။ အရာရမားက အခနျပည အနးကပ ေစာငၾကညေနၾကသညအတြက

သတ႔ လြတလပခြင မရခပါ။ ေဆး႐အခနးမာ မကယလြနး မကဥးလြနးဘ၊

ေဆးအန႔ဆးမား ရေနသည။ ဝငေပါကမာ အတ၊ သတ႔ႏင ျပလပထားၿပး၊ (၅) ေပ

ျမငသည။ အမးမာ သြပမးျဖစသည။ အကဥးသားက ေဆး႐တြင တစႀကမေတြ႕ၿပး၊

ဒတယအႀကမတြင ေထာငမး၏ ႐းခနးတြင ေတြ႕ခသည။ အကဥးေထာငတြင

ဝနထမးမားႏင အကဥးသားမားၾကား (သ႔) မသားစဝငမားၾကား အေကာငးမြနဆး

ဆကဆေရးရၿပး၊ ေထာငဝငစာေတြ႕ခနမာ အထးအေျခအေနမားတြင ေထာငမႉး၏

သေဘာထားေပၚ မတညၿပး၊ (၂) နာရ (သ႔) (၃) နာရခန႔ ခြငျပသည။

အျခား ေျပာငးေရႊ႕ျခငး မျပမ၊ အျခားေသာ အကဥးေထာငမေရာကမ

ခရးကလညး ႏငငတကာ ၾကကေျခန ေကာမတ (ICRC) ကပင ကညပပးေပးခသည။

မသားစဝငမားသည တညးခေနထငစရာ ရာေဖြရာတြင အခကအခမား ေတြ႕ခၿပး၊ (၈)

မငကြာေဝးေသာ ဘနးႀကးေကာငးတစေကာငးတြင တညးခခၾကရသည။ ေထာငမႉးက

အကဥးသားက ေဆးဝါးအခ႕ ေပးခေသာလညး အပရကေရာဂါမအစ ျပငးထနေသာ

ေရာဂါအထ အကဥးသားသည လအပသည ေဆးဝါးကသမႈက မခယခရေခ။

သ႔ေသာ အကဥးသား၏ ကနးမာေရးမာ တစေန႔တျခား ဆးရြားလာၿပး၊ သ႕က

ျပညသ႕ေဆး႐သ႔ တငလကၾကရသည။ သ၏ အပရကေရာဂါသည ကသမႈ

မခယရျခငးေၾကာင ဆးရြားျပငးထနလာၿပး ေနာကဆးတြင ေသဆးခရျခငး ျဖစသည။

သတ႔မာ ဝမးနညး ပေဆြးခၾကရသည။ ျပညသ႕ေဆး႐တြင အကဥးသားက

အကဥးေထာင ဝနထမးမားအစား ရက ေစာငၾကပသည။

ဤအျဖစအပကက အကဥးေထာငအတြငး ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမာ

မၾကာခဏ လေလာကျခငးမရဘ၊ ဝမးနညးဖြယ အကးဆကမား ျဖစေစႏငသည

ဟေသာ အခကက သတေပးေနပါသည။ အကယ၍ အမႏငနးေသာ အကဥးေထာင

တြင သ ကေရာကခမညဆပါက သ႕ေသျခငးတရားက ေရာငလႊႏငခမညလား။

၃။ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးတစဦးႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး

သတ႔၏ ကြျပားသည မသားစေနာကခႏင ကယရညကယေသြးေပၚ

မတညၿပး၊ ႏငငေရးအကဥးသားမားအားလးအေနျဖင အကဥးေထာင အေတြ႕အႀက

မားက ထပတ ခစားခၾကရသည မဟတေခ။ ေနာကထပ အျဖစအပကမာ ျမနမာႏငင

အထကပငးႏင အလယပငးမ တကပတခထားရခန၌ပင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင

ရႏငသည၊ အကဥးေထာငတြငးမ သမားေတာထက လေလာကေသာ ေဆးဝါးကသမႈ

ခယႏငခသည၊ အတနပင အခြငထးခႏငသည ႏငငေရးအကဥးသားတစဦး

အေၾကာငးပင ျဖစသည။ ျမနမာႏငငသည ဝနႀကးခပေဟာငး ဦးေနဝငး ေခါငးေဆာင

သည ေတာလနေရးေကာငစ၏ ထနးခပမႈေအာကတြင ရေနခန၊ ၁၉၈၈ ခႏစ၊ ၈၈

အေရးေတာပအတြငးႏင ႏငငေတာ ၿငမဝပပျပားမႈ တညေဆာကေရးေကာငစက

ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးေကာငစအျဖစ အကးအေျပာငး

ကာလအတြငးတြင သ အဖမးခခရသည။ သသည အကဥးသားတစေယာက

ျဖစရျခငးအေပၚ ဂဏယေျပာၾကားခၿပး၊ ေထာငမးႏင ေကာငးမြနသည ဆကဆေရး

ေၾကာင သ ရရခသည အခြငထးမားအေၾကာငး ေျပာျပခသည။ သ၏ ေျမးမေလးမာ

ကၽြႏပတ႔အနးတြင ေဆာကစားေနခၿပး၊ သက ေျမးမေလးက ခစခင ၾကငနာစြာ

ၾကညေနခသည။ သက သ၏ ဤ ေထာငဝငစာအေတြ႕အႀကဇာတလမးက


ရစခနးအခပခနးတြင ညေန (၆) နာရ လၿခေရး တနးစ အစညးအေဝး

အခနတြငးမအပ မညသညအခနမဆ သ ေထာငဝငစာ လကခေတြ႕ဆႏငခေၾကာငး

ေျပာျပသည။ သသည ကနးမာေရးအတြက ေဆး႐သ႔ လြတလပစြာ သြားႏငခၿပး

ျပညသ႕တရား႐းသ႔ သြားရခသည။ သ႔ေသာ ၁၉၉၇ ခႏစ အေတာအတြငး စစတပ

စစေၾကာေရးစခနးသ႔သာ သြားခရသည။


ရစခနးအခပခနးတြင ရစဥ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး လြယကခေသာလညး၊

အကဥးေထာငတြငမ ပမ ခကခခသည။ တစႀကမတြငမ သ၏ မသားစဝငမား

သ႕ကေတြ႕ဆရန (၄) နာရထ ေစာငဆငးခရသညဟ ျပစတငေျပာဆခသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနသည (၂၀) မနစမသာ ျဖစသည။ အခနးမာ ပေလာင၊

ေမာငမ၊ ဆညၿပး၊ ထးစအားျဖင တစႀကမလင အကဥးသား အေယာက (၂၀) စ

ထြက၍ ေတြ႕ဆသည။ အခနးက တစခႏငတစခ (၃၆) လကမ ျခားထားေသာ

သဆနခါႏစထပျဖင ျခားထားသည။ သ ေနာကထပ ေရႊ႕ေျပာငးခရသည

အကဥးေထာင၌ တကပတခေနရစဥတြငပင တကပတခရသည အကဥးသားအတြက

ေထာငဝငစာသည တရားဝငခြငျပထားျခငး မဟတသညအတြက ေငြေၾကးေပး၍

မသားစမား၏ ေထာငဝငစာက လကခေတြ႕ဆႏငခသည။ သ႕ဇနးက ဝနထမးမားက

ပငမအကဥးေထာငက ျဖတလက တကပတခနးတြင ေတြ႕ဆႏငရန ေခၚေဆာင

လာခၾကသည။ ဝနထမးမား အနးနားတြင ရေနသညအတြက သတ႔ လြတလပစြာ

စကားမေျပာခရပါ။ သတ႔အေနျဖင လြတလပစြာ စကားေျပာဆလပါက

ေငြေၾကးပေပးရမည ျဖစသည။ သ႕ဇနးက ေထာငဝငစာ လကခေတြ႕ဆခသည

တကပတခနးမာ အတနပင ကဥးေျမာငးသည။ တကပတခနးသ႔ ဝငေရာကရန

သ႕ဇနးသည သတခါး (၂) ခက ျဖတေကာၿပး၊ ေအာကထပသ႔ ဆငးခရသည။

သသည အကဥးေထာင ျပငပတြင ေဆးဝါးကသမႈ မခယႏငခေပ၊ သ႔ေသာ

သမားေတာတစဦးက ေစာငေရာကကသေပးခၿပး၊ ေထာငႀကးၾကပေရးမႉးႏင

ဆကဆေရးေကာငးမြနသညအတြက သ၏ ႏလးေသြးေၾကာပတေရာဂါအတြက

အးစဂစကက သြငးယႏငခသည။ေရ႕တစဦးက ကသရန ေႏာငေႏးခ၍

အသကဆး႐ႈးခရသည အျဖစႏင ႏႈငးစာၾကညလင ဝနထမးမားႏင ဆကဆေရးသည

အကဥးသား ေဆးကသမႈ ေကာငးေကာငး ခယႏငရနအတြက အလြန

အေရးပါသညအခက ျဖစဟနတသည။

ေရ႕ျဖစရပသည ေနာကျဖစရပထက (၁၀) ႏစ ေစာၿပး၊ မတညသည

အကဥးေထာငမားတြင ျဖစပြားချခငး ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ကြျပားျခားနားမႈမားသည

အကဥးေထာငစနစ အေျပာငးအလမားေၾကာင (သ႔) အကဥးသားမား ခထား

ခရသည အကဥးေထာငမား မတညေသာၾကာငလညး ျဖစႏငပါသည။ မညသ႔ပင

ျဖစေစ ျဖစရပႏစခတြင ကနးမာေရး ရလဒမား အလြန႔အလြန ကြျပားစြာ ထြကေပၚ

လာခသည။

၄။ အမးသမး ရာဇဝတအကဥးသားေဟာငးႏင မသားစဝငမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး

ေနာကထပ ျဖစရပတစခမာ ေလာငးကစား အကဥပေဒေအာကတြင (၂) ႏစ

အကဥးကၿပးေနာက၊ ၂၀၀၇ ခႏစတြင လြတေျမာကလာခသည အမးသမးတစဦး

အေၾကာငး ျဖစသည။ ထပမ၍ သမ၏ အစကျဖစသမာ ၂၀၁၇ ခႏစတြင မးယစေဆး

ေရာငးဝယမႈျဖင ဖမးဆးခရျပနသည။ ဤသညက မတညသည အခနကာလမားတြင

အကဥးသားႏင ေထာငဝငစာေတြ႕သအျဖစ ကြျပားျခားနားသည အျမငမားမတဆင

ႏႈငးယဥခက ျပလပႏငခသည။

ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးက သမ၏ အမတြင ျပလပခသည။ ထအခနတြင

မးရြာထားေသာေၾကာင အခငးမရေသာ ၾကမးျပငေပၚတြင ကၽြႏပတ႔ ေအးေနခသည။

သမ၏ မသားစအေျခအေနေၾကာင သမ ဝမးနညးေနသည၊ သ႔ေသာ

အကဥးသားေဟာငးတစဦးႏင အစကျဖစသအတြက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသတစဦး

အျဖစ သမ၏ အေတြ႕အႀကမားက ေျပာျပခသည။ ရစခနးတြင အမးသမးမား

အတြက အခပခနး မရေၾကာငး၊ အမးသမး အခပသားမားသည ရစခနး အခပခနး

၏ အသးမျပေသာ အပငးတြင ေနထငၾကရေၾကာငး ေျပာျပခသည။ ေနရာမာ

အတနပင ကယဝနးၿပး၊ (၁၅) ေပ ျမငသည။ အခနးမာ နရအပတ (၃) ဘက

ကာထားသည။ အခနးေရ႕တြင သတငမားက ၾကမးျပငမ ေဆးအနကေရာင

သတထားေသာ အမးထ ကာထားသည။ (၃) ေပျမငသည ဝငေပါကငယမာ


ရစခနးအခပခနးတြင ရစဥ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး လြယကခေသာလညး၊

အကဥးေထာငတြငမ ပမ ခကခခသည။ တစႀကမတြငမ သ၏ မသားစဝငမား

သ႕ကေတြ႕ဆရန (၄) နာရထ ေစာငဆငးခရသညဟ ျပစတငေျပာဆခသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနသည (၂၀) မနစမသာ ျဖစသည။ အခနးမာ ပေလာင၊

ေမာငမ၊ ဆညၿပး၊ ထးစအားျဖင တစႀကမလင အကဥးသား အေယာက (၂၀) စ

ထြက၍ ေတြ႕ဆသည။ အခနးက တစခႏငတစခ (၃၆) လကမ ျခားထားေသာ

သဆနခါႏစထပျဖင ျခားထားသည။ သ ေနာကထပ ေရႊ႕ေျပာငးခရသည

အကဥးေထာင၌ တကပတခေနရစဥတြငပင တကပတခရသည အကဥးသားအတြက

ေထာငဝငစာသည တရားဝငခြငျပထားျခငး မဟတသညအတြက ေငြေၾကးေပး၍

မသားစမား၏ ေထာငဝငစာက လကခေတြ႕ဆႏငခသည။ သ႕ဇနးက ဝနထမးမားက

ပငမအကဥးေထာငက ျဖတလက တကပတခနးတြင ေတြ႕ဆႏငရန ေခၚေဆာင

လာခၾကသည။ ဝနထမးမား အနးနားတြင ရေနသညအတြက သတ႔ လြတလပစြာ

စကားမေျပာခရပါ။ သတ႔အေနျဖင လြတလပစြာ စကားေျပာဆလပါက

ေငြေၾကးပေပးရမည ျဖစသည။ သ႕ဇနးက ေထာငဝငစာ လကခေတြ႕ဆခသည

တကပတခနးမာ အတနပင ကဥးေျမာငးသည။ တကပတခနးသ႔ ဝငေရာကရန

သ႕ဇနးသည သတခါး (၂) ခက ျဖတေကာၿပး၊ ေအာကထပသ႔ ဆငးခရသည။

သသည အကဥးေထာင ျပငပတြင ေဆးဝါးကသမႈ မခယႏငခေပ၊ သ႔ေသာ

သမားေတာတစဦးက ေစာငေရာကကသေပးခၿပး၊ ေထာငႀကးၾကပေရးမႉးႏင

ဆကဆေရးေကာငးမြနသညအတြက သ၏ ႏလးေသြးေၾကာပတေရာဂါအတြက

အးစဂစကက သြငးယႏငခသည။ေရ႕တစဦးက ကသရန ေႏာငေႏးခ၍

အသကဆး႐ႈးခရသည အျဖစႏင ႏႈငးစာၾကညလင ဝနထမးမားႏင ဆကဆေရးသည

အကဥးသား ေဆးကသမႈ ေကာငးေကာငး ခယႏငရနအတြက အလြန

အေရးပါသညအခက ျဖစဟနတသည။

ေရ႕ျဖစရပသည ေနာကျဖစရပထက (၁၀) ႏစ ေစာၿပး၊ မတညသည

အကဥးေထာငမားတြင ျဖစပြားချခငး ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ကြျပားျခားနားမႈမားသည

အကဥးေထာငစနစ အေျပာငးအလမားေၾကာင (သ႔) အကဥးသားမား ခထား

ခရသည အကဥးေထာငမား မတညေသာၾကာငလညး ျဖစႏငပါသည။ မညသ႔ပင

ျဖစေစ ျဖစရပႏစခတြင ကနးမာေရး ရလဒမား အလြန႔အလြန ကြျပားစြာ ထြကေပၚ

လာခသည။

၄။ အမးသမး ရာဇဝတအကဥးသားေဟာငးႏင မသားစဝငမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး

ေနာကထပ ျဖစရပတစခမာ ေလာငးကစား အကဥပေဒေအာကတြင (၂) ႏစ

အကဥးကၿပးေနာက၊ ၂၀၀၇ ခႏစတြင လြတေျမာကလာခသည အမးသမးတစဦး

အေၾကာငး ျဖစသည။ ထပမ၍ သမ၏ အစကျဖစသမာ ၂၀၁၇ ခႏစတြင မးယစေဆး

ေရာငးဝယမႈျဖင ဖမးဆးခရျပနသည။ ဤသညက မတညသည အခနကာလမားတြင

အကဥးသားႏင ေထာငဝငစာေတြ႕သအျဖစ ကြျပားျခားနားသည အျမငမားမတဆင

ႏႈငးယဥခက ျပလပႏငခသည။

ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးက သမ၏ အမတြင ျပလပခသည။ ထအခနတြင

မးရြာထားေသာေၾကာင အခငးမရေသာ ၾကမးျပငေပၚတြင ကၽြႏပတ႔ ေအးေနခသည။

သမ၏ မသားစအေျခအေနေၾကာင သမ ဝမးနညးေနသည၊ သ႔ေသာ

အကဥးသားေဟာငးတစဦးႏင အစကျဖစသအတြက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသတစဦး

အျဖစ သမ၏ အေတြ႕အႀကမားက ေျပာျပခသည။ ရစခနးတြင အမးသမးမား

အတြက အခပခနး မရေၾကာငး၊ အမးသမး အခပသားမားသည ရစခနး အခပခနး

၏ အသးမျပေသာ အပငးတြင ေနထငၾကရေၾကာငး ေျပာျပခသည။ ေနရာမာ

အတနပင ကယဝနးၿပး၊ (၁၅) ေပ ျမငသည။ အခနးမာ နရအပတ (၃) ဘက

ကာထားသည။ အခနးေရ႕တြင သတငမားက ၾကမးျပငမ ေဆးအနကေရာင

သတထားေသာ အမးထ ကာထားသည။ (၃) ေပျမငသည ဝငေပါကငယမာ


သတငမားၾကားတြငရၿပး၊ အခနးတြငးသ႔ ဝငႏငသည။ ေရႁပြနပါသည အမသာက

အတျဖင ေဆာကလပထားၿပး၊ အခပခနးအတြငး၌ ရသည။ အခပသားမားသည

ထေနရာတြငပင ေရပးႏင ေရခးႏငသည။ အခနး၏ အေျခအေနမာ အေတာပင

ညၿပး၊ အငးဆကပးေကာင အမားအျပား ရသညဟ သမက ေျပာျပခသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕သမားမာ အခနးတြငးသ႔ မဝငၾကရပါ။ သတ႔သည သတငမားက

ျဖတလက အခပသားမားႏင စကားေျပာၾကသည။ ရစခနးအခပခနးတြင သတ႔ၾကား

(၅) ေပမ ကြာေဝးေသာေၾကာင သတ႔က ေထာငဝငစာေတြ႕သမားႏင ကယေလာငစြာ

စကားေျပာၾကရသည။

အခပခနး၏ အေျခအေနက ေျပာျပၿပးေနာက သမက အမးသား

အခပသားမားႏင အမးသမး အခပသားမားက အကဥးေထာငသ႔ ရကားျဖင

အတတကြ ပ႔ေဆာငပက ေျပာျပခသည။ အကဥးေထာငသ႔ ေရာကခနတြင သမ

မညသ႔ စတဓာတက၊ စတ႐ႈပေထြးခရသညက ေျပာျပသည။ အျပငတြင ကနခသည

သမ၏ ကေလးမားအတြကႏင အထတြင မညသ႔ ရငသနေနထငရမညက

စတပပနခသည။ ထကသ႔ အေျခအေနမးတြင အကဥးသားမားအခငးခငး

ႏစသမေပးၾကသညဟ သမက ေျပာျပခသည။

သမ၏ အစကက ေထာငဝငစာေတြ႕ရသည အကဥးေထာငတြင၊

ေထာငဝငစာေတြ႕ရသည အခနးသည တစခႏငတစခ (၁၀) လကမ ျခားထားသည

သဆနခါ (၂) ထပျဖင ကာထားသည ကဥးေျမာငးသည အတအေဆာကအအ

ျဖစသည။ သဆနခါက ေကာၿပး လခငး ထေတြ႕၍ေတာ ရႏငသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕သမားအတြက ထားသညအခနး၏ အပငးမာ အကဥးသားမား

ရသည အပငးထက ပ၍ ကယသည။ တစခါတရ ေထာငဝငစာေတြ႕သ (၁၀)

ဦးထကပ၍ ထညထားတတသည။ အျခားေသာ အကဥးေထာငမားကသ႔ပင

ဝငရသည လပထးလပနညးတြင သကေသခစာရြကစာတမးမား တငျပရျခငး

ပါဝငသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕သ တစဦးလင (၅၀၀) ကပ ေကာကခသည။

သမ အကဥးကေနစဥအတြငး ေန႔ရကတငးက စတပပငျခငး၊

အဆငမေျပျခငးတ႔ႏင ျဖတသနးခရၿပး၊ တစခါတရ ၾကာျမငစြာ

ေစာငဆငးရေသာေၾကာင သမက ေထာငဝငစာေတြ႕သမားႏင ေတြ႕ဆရန အတနပင

ခကခေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕သအေနျဖင အကဥးေထာငရ သမ၏

အစကႏင ေတြ႕ဆခနတြင အစကျဖစသအတြက ဝမးနညးရသညမအပ

အစစအရာရာ အတနပင အဆငေျပသည ေထာငဝငစာေတြ႕ရျခငးမး ျဖစသည

ခစားခရသည။

၅။ တငးရငးသား လကနကကင တပဖြ႕မ ရာဇဝတအကဥးသားတစဦးႏင


တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသား တပဖြ႕ (DKBA) ၏

တငးရငးသားလကနကကင တပဖြ႕တစခမ အဖြ႕ဝင၏ အေတြ႕အႀကမားက

သရႏငရန ဇနးေမာငႏႏစဦးက အတတကြ ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးရန စစဥထားသည။

ေတြ႕ဆေမးျမနးေနစဥ ခငပြနးျဖစသက သ၏ အေတြ႕အႀကမားက ေျပာျပခၿပး၊

ဇနးျဖစသကလညး စကားဝငးတြင ပါဝငေျပာၾကားခသည။ ၂၀၁၆ ခႏစက သ႕က

တရားမဝင အသငးအပငး ဖြ႕စညးျခငးႏင တရားမဝင နယစပျဖတေကာျခငးေၾကာင

ဖမးဆးခၿပး၊ ေထာင (၃) ႏစ ကခရန စရငခက ခခသည။ သေနထငရေသာ

အကဥးေထာငအတြငးတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသညအခနးက ဆနခါႏင မနမား

ကာရထားသညဟ သႏင သ႕ဇနးက ေျပာသည။ ထေနရာတြင အကဥးသားႏင

ေထာငဝငစာလာေတြ႕သသည တယလဖနးျဖင စကားေျပာရၿပး၊ ဖနးမာ ေကာငးစြာ

အလပမလပသညအတြက ဆကသြယေျပာဆရာတြင တစခါတရ အခက

ေတြ႕တတသည။ အခနးမာ (၄ ေပ x ၇ ေပ) ကယၿပး၊ အကဥးသား (၇) ေယာကျဖင


သတငမားၾကားတြငရၿပး၊ အခနးတြငးသ႔ ဝငႏငသည။ ေရႁပြနပါသည အမသာက

အတျဖင ေဆာကလပထားၿပး၊ အခပခနးအတြငး၌ ရသည။ အခပသားမားသည

ထေနရာတြငပင ေရပးႏင ေရခးႏငသည။ အခနး၏ အေျခအေနမာ အေတာပင

ညၿပး၊ အငးဆကပးေကာင အမားအျပား ရသညဟ သမက ေျပာျပခသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕သမားမာ အခနးတြငးသ႔ မဝငၾကရပါ။ သတ႔သည သတငမားက

ျဖတလက အခပသားမားႏင စကားေျပာၾကသည။ ရစခနးအခပခနးတြင သတ႔ၾကား

(၅) ေပမ ကြာေဝးေသာေၾကာင သတ႔က ေထာငဝငစာေတြ႕သမားႏင ကယေလာငစြာ

စကားေျပာၾကရသည။

အခပခနး၏ အေျခအေနက ေျပာျပၿပးေနာက သမက အမးသား

အခပသားမားႏင အမးသမး အခပသားမားက အကဥးေထာငသ႔ ရကားျဖင

အတတကြ ပ႔ေဆာငပက ေျပာျပခသည။ အကဥးေထာငသ႔ ေရာကခနတြင သမ

မညသ႔ စတဓာတက၊ စတ႐ႈပေထြးခရသညက ေျပာျပသည။ အျပငတြင ကနခသည

သမ၏ ကေလးမားအတြကႏင အထတြင မညသ႔ ရငသနေနထငရမညက

စတပပနခသည။ ထကသ႔ အေျခအေနမးတြင အကဥးသားမားအခငးခငး

ႏစသမေပးၾကသညဟ သမက ေျပာျပခသည။

သမ၏ အစကက ေထာငဝငစာေတြ႕ရသည အကဥးေထာငတြင၊

ေထာငဝငစာေတြ႕ရသည အခနးသည တစခႏငတစခ (၁၀) လကမ ျခားထားသည

သဆနခါ (၂) ထပျဖင ကာထားသည ကဥးေျမာငးသည အတအေဆာကအအ

ျဖစသည။ သဆနခါက ေကာၿပး လခငး ထေတြ႕၍ေတာ ရႏငသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕သမားအတြက ထားသညအခနး၏ အပငးမာ အကဥးသားမား

ရသည အပငးထက ပ၍ ကယသည။ တစခါတရ ေထာငဝငစာေတြ႕သ (၁၀)

ဦးထကပ၍ ထညထားတတသည။ အျခားေသာ အကဥးေထာငမားကသ႔ပင

ဝငရသည လပထးလပနညးတြင သကေသခစာရြကစာတမးမား တငျပရျခငး

ပါဝငသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕သ တစဦးလင (၅၀၀) ကပ ေကာကခသည။

သမ အကဥးကေနစဥအတြငး ေန႔ရကတငးက စတပပငျခငး၊

အဆငမေျပျခငးတ႔ႏင ျဖတသနးခရၿပး၊ တစခါတရ ၾကာျမငစြာ

ေစာငဆငးရေသာေၾကာင သမက ေထာငဝငစာေတြ႕သမားႏင ေတြ႕ဆရန အတနပင

ခကခေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕သအေနျဖင အကဥးေထာငရ သမ၏

အစကႏင ေတြ႕ဆခနတြင အစကျဖစသအတြက ဝမးနညးရသညမအပ

အစစအရာရာ အတနပင အဆငေျပသည ေထာငဝငစာေတြ႕ရျခငးမး ျဖစသည

ခစားခရသည။

၅။ တငးရငးသား လကနကကင တပဖြ႕မ ရာဇဝတအကဥးသားတစဦးႏင


တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသား တပဖြ႕ (DKBA) ၏

တငးရငးသားလကနကကင တပဖြ႕တစခမ အဖြ႕ဝင၏ အေတြ႕အႀကမားက

သရႏငရန ဇနးေမာငႏႏစဦးက အတတကြ ေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးရန စစဥထားသည။

ေတြ႕ဆေမးျမနးေနစဥ ခငပြနးျဖစသက သ၏ အေတြ႕အႀကမားက ေျပာျပခၿပး၊

ဇနးျဖစသကလညး စကားဝငးတြင ပါဝငေျပာၾကားခသည။ ၂၀၁၆ ခႏစက သ႕က

တရားမဝင အသငးအပငး ဖြ႕စညးျခငးႏင တရားမဝင နယစပျဖတေကာျခငးေၾကာင

ဖမးဆးခၿပး၊ ေထာင (၃) ႏစ ကခရန စရငခက ခခသည။ သေနထငရေသာ

အကဥးေထာငအတြငးတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသညအခနးက ဆနခါႏင မနမား

ကာရထားသညဟ သႏင သ႕ဇနးက ေျပာသည။ ထေနရာတြင အကဥးသားႏင

ေထာငဝငစာလာေတြ႕သသည တယလဖနးျဖင စကားေျပာရၿပး၊ ဖနးမာ ေကာငးစြာ

အလပမလပသညအတြက ဆကသြယေျပာဆရာတြင တစခါတရ အခက

ေတြ႕တတသည။ အခနးမာ (၄ ေပ x ၇ ေပ) ကယၿပး၊ အကဥးသား (၇) ေယာကျဖင


ျပညကာ အသမား ဆညေနသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရခနမာ (၁၀)

မနစသာျဖစၿပး၊ ေထာငဝငစာလာေတြ႕သမား မားျပားေနလင ထ႔ထကပင

အခနပနညးႏငသည။ တစႀကမတြင ဤအကဥးသား၏ မသားစဝငတစဦးသည

အလြနေဝးေသာေနရာမ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရန ေရာကလာခၿပး၊ မလေလာကသည

ေတြ႕ဆခနေၾကာင ထေန႔တြငပင သတ႔ ထပျပနလာခငေသးေသာလညး

သတမတထားသည ေထာငဝငစာေတြ႕ခနထက ပမ ေတြ႕ဆ၍ မရခေခ။ အဓက

ျပနာမာ ေထာငဝငစာေတြ႕ရန သတမတခန၊ ဆးရြားသည နညးပညာႏင

ႏစဘကစလးမ ေတြ႕ဆရန စစေဆး ရာေဖြေနရသျဖင အခနကနျခငးတ႔ ျဖစသည။

အကဥးသား ကးလြနခသည ရာဇဝတမႈ အမးအစားေပၚ မတည၍

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရန ဝငေရာကခနက မမတစြာ ခြေဝထားသညဟ

အငတာဗးေျဖၾကားသက ေျပာၾကားခသည။ လကကငျခငးႏင ေပြ႕ဖကျခငးကသ႔

လခငး ထေတြ႕ႏငသညေနရာတြင (၇၀၀၀) ကပတန အထး ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးက ျပလပႏငသညဟလညး ေျပာသည။

အထကတြင အကဥးသားမားႏင ၎တ႔ထ ေထာငဝငစာလာေတြ႕သည

မသားစမား၏ အျမငမားမတစဆင ျမငေတြ႕ခရေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင

ပတသကသည အမးမးေသာ ႐ႈေထာငမားက ကၽြႏပတ႔ ထညသြငးေလလာခသည။

ပထမ အျဖစအပကမာ ေထာငဝငစာေတြ႕သတစဦးႏင အကဥးသားတစဦးမ

ျမငေသာ ခပေႏာငထနးသမးသည ေနရာ (၄) ခအေၾကာငး ျဖစသည။ ဒတယမာ

ေဝးလလေသာ ေနရာေဒသတြင ခြထားျခငးခရသညအတြက နာကငခစားရသည

ဝမးနညးေၾကကြဖြယ အျဖစအပက ျဖစသည။ တတယမာ အကဥးေထာငအတြငး

ရရႏငသည အခြငထးခ ေနရာမားအေၾကာငးႏင ထေနရာမားက ျပငပကမၻာႏင

အဆကအသြယလပရာတြင မညသ႔မညပ သကေရာကမႈရေၾကာငး ကၽြႏပတ႔က

သရေစသည။ စတတမာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသႏင အကဥးသားျဖစရျခငးေၾကာင

ပပနေသာကေရာကရျခငးမားက ေဖာျပထားသည။ ပဥၥမမာ ေနရာ ျပနာႏငအတ

တဆကတညးရေနသည နညးပညာသစအေၾကာငး မတဆက ေဖာျပထားသည။

နဂး

ကၽြႏပတ႔၏ အခကအလကမားက ခပေႏာငထနးသမးသည ပစမား

ကြျပားျခားနားသညအေလာက ေျပာငးလေနသည ေထာငဝငစာေတြ႕သည

အေတြ႕အႀကႏင အဆငအတနးမားက ျပသေနသည။ ရစခနး အခပခနးမားတြင

ေယဘယအားျဖင ေထာငဝငစာေတြ႕သည အေဆာကအအ၊ ပစၥညးပစၥယမား မရပါ။

သန႔ရငးမႈ၊ ေနရာ၊ လေလာကေသာ ေလဝငေလထြက၊ သးသန႔လြတလပခြင

စသညတ႔ မရပါ။ သ႔ေသာ ထေနရာမားသ႔ ဝငေရာကလြယကသည၊ အမားအားျဖင

စာရြကစာတမးမား မလအပေခ။ အခပခရသမားအတြက အစားအစာမား ေပးႏငၿပး၊

ေရ႕ေနႏင သးသန႔ေဆြးေႏြးျခငးမား ျပလပႏငသည။ တရား႐း အခပခနးမားတြင

စြပစြခရသက အကးေဆာငေရ႕ေန လပပငခြငအာဏာက ေရ႕ေနအား

ေပးအပႏငသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕သညအခနးမားသည ေယဘယအားျဖင

ပမကယဝနး၊ ေလေကာငးေလသန႔ရၿပး၊ အစားအစာ ေကၽြးေမြးျခငးႏင

အကဥးသားမားသည တရားရငဆငေနစဥ မသားစႏင လခငး

ထေတြ႕ဆကသြယႏငသည။ အကဥးေထာငတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး

လပထးလပနညးမား၊ အခန၊ ေနရာ၊ ေလဝငေလထြက စနစ၊ စညးကမးမားက

လကနာရန တငးၾကပထားျခငး စသညတ႔တြင ကြျပားျခားနားမႈရျခငးသည

အကဥးေထာငသည ေဝးကြာေသာ အရပတြင တညရသည၊ (သ႔) ၿမ႕ျပဧရယာတြင

တညရသည ဟသညအခကေပၚ မတညေၾကာငး ေတြ႕ရသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕ခနက ထနးခပထားေသာ စညးမဥးစညးကမးမားသည အခ႕

အကဥးေထာငမားတြင တငးၾကပ၍ အခ႕တြင ေျပာငးလြယျပငလြယရသည။


ျပညကာ အသမား ဆညေနသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရခနမာ (၁၀)

မနစသာျဖစၿပး၊ ေထာငဝငစာလာေတြ႕သမား မားျပားေနလင ထ႔ထကပင

အခနပနညးႏငသည။ တစႀကမတြင ဤအကဥးသား၏ မသားစဝငတစဦးသည

အလြနေဝးေသာေနရာမ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရန ေရာကလာခၿပး၊ မလေလာကသည

ေတြ႕ဆခနေၾကာင ထေန႔တြငပင သတ႔ ထပျပနလာခငေသးေသာလညး

သတမတထားသည ေထာငဝငစာေတြ႕ခနထက ပမ ေတြ႕ဆ၍ မရခေခ။ အဓက

ျပနာမာ ေထာငဝငစာေတြ႕ရန သတမတခန၊ ဆးရြားသည နညးပညာႏင

ႏစဘကစလးမ ေတြ႕ဆရန စစေဆး ရာေဖြေနရသျဖင အခနကနျခငးတ႔ ျဖစသည။

အကဥးသား ကးလြနခသည ရာဇဝတမႈ အမးအစားေပၚ မတည၍

ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရန ဝငေရာကခနက မမတစြာ ခြေဝထားသညဟ

အငတာဗးေျဖၾကားသက ေျပာၾကားခသည။ လကကငျခငးႏင ေပြ႕ဖကျခငးကသ႔

လခငး ထေတြ႕ႏငသညေနရာတြင (၇၀၀၀) ကပတန အထး ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးက ျပလပႏငသညဟလညး ေျပာသည။

အထကတြင အကဥးသားမားႏင ၎တ႔ထ ေထာငဝငစာလာေတြ႕သည

မသားစမား၏ အျမငမားမတစဆင ျမငေတြ႕ခရေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင

ပတသကသည အမးမးေသာ ႐ႈေထာငမားက ကၽြႏပတ႔ ထညသြငးေလလာခသည။

ပထမ အျဖစအပကမာ ေထာငဝငစာေတြ႕သတစဦးႏင အကဥးသားတစဦးမ

ျမငေသာ ခပေႏာငထနးသမးသည ေနရာ (၄) ခအေၾကာငး ျဖစသည။ ဒတယမာ

ေဝးလလေသာ ေနရာေဒသတြင ခြထားျခငးခရသညအတြက နာကငခစားရသည

ဝမးနညးေၾကကြဖြယ အျဖစအပက ျဖစသည။ တတယမာ အကဥးေထာငအတြငး

ရရႏငသည အခြငထးခ ေနရာမားအေၾကာငးႏင ထေနရာမားက ျပငပကမၻာႏင

အဆကအသြယလပရာတြင မညသ႔မညပ သကေရာကမႈရေၾကာငး ကၽြႏပတ႔က

သရေစသည။ စတတမာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသႏင အကဥးသားျဖစရျခငးေၾကာင

ပပနေသာကေရာကရျခငးမားက ေဖာျပထားသည။ ပဥၥမမာ ေနရာ ျပနာႏငအတ

တဆကတညးရေနသည နညးပညာသစအေၾကာငး မတဆက ေဖာျပထားသည။

နဂး

ကၽြႏပတ႔၏ အခကအလကမားက ခပေႏာငထနးသမးသည ပစမား

ကြျပားျခားနားသညအေလာက ေျပာငးလေနသည ေထာငဝငစာေတြ႕သည

အေတြ႕အႀကႏင အဆငအတနးမားက ျပသေနသည။ ရစခနး အခပခနးမားတြင

ေယဘယအားျဖင ေထာငဝငစာေတြ႕သည အေဆာကအအ၊ ပစၥညးပစၥယမား မရပါ။

သန႔ရငးမႈ၊ ေနရာ၊ လေလာကေသာ ေလဝငေလထြက၊ သးသန႔လြတလပခြင

စသညတ႔ မရပါ။ သ႔ေသာ ထေနရာမားသ႔ ဝငေရာကလြယကသည၊ အမားအားျဖင

စာရြကစာတမးမား မလအပေခ။ အခပခရသမားအတြက အစားအစာမား ေပးႏငၿပး၊

ေရ႕ေနႏင သးသန႔ေဆြးေႏြးျခငးမား ျပလပႏငသည။ တရား႐း အခပခနးမားတြင

စြပစြခရသက အကးေဆာငေရ႕ေန လပပငခြငအာဏာက ေရ႕ေနအား

ေပးအပႏငသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕သညအခနးမားသည ေယဘယအားျဖင

ပမကယဝနး၊ ေလေကာငးေလသန႔ရၿပး၊ အစားအစာ ေကၽြးေမြးျခငးႏင

အကဥးသားမားသည တရားရငဆငေနစဥ မသားစႏင လခငး

ထေတြ႕ဆကသြယႏငသည။ အကဥးေထာငတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး

လပထးလပနညးမား၊ အခန၊ ေနရာ၊ ေလဝငေလထြက စနစ၊ စညးကမးမားက

လကနာရန တငးၾကပထားျခငး စသညတ႔တြင ကြျပားျခားနားမႈရျခငးသည

အကဥးေထာငသည ေဝးကြာေသာ အရပတြင တညရသည၊ (သ႔) ၿမ႕ျပဧရယာတြင

တညရသည ဟသညအခကေပၚ မတညေၾကာငး ေတြ႕ရသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕ခနက ထနးခပထားေသာ စညးမဥးစညးကမးမားသည အခ႕

အကဥးေထာငမားတြင တငးၾကပ၍ အခ႕တြင ေျပာငးလြယျပငလြယရသည။


ရဘကစခနးမားတြင အကဥးသားမားသည ၎ႏင မသားစဝငမား ႏစဦးႏစဘက

အဆငေျပခနတြင အမေထာငဖကအခငးခငးေတြ႕ဆျခငးမားလညး ျပလပႏငသည။

ထ႔ျပင ၎တ႔သည ေလေကာငးေလသန႔၊ ေနရာႏင သးသန႔လြတလပခြငမားလညး

ရရႏငၾကသည။ ႏငငေရးအကဥးသားမားသည ႏငငေရးအေျခအေနေပၚ မတည၍

ကြျပားျခားနားသည အေျခအေနမားက ႀကေတြ႕ၾကရသည။ ကြျပားျခားနားသည

ေနရာမားတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးမားက ထနးခပထားသည စညးမဥး

စညးကမးမား ရေသာလညး၊ ဝနထမးမား၏ အေျမာအျမငႏင စတေနသေဘာထား

သညလညး လြနစြာအေရးႀကးေၾကာငး မတသားခရသည။ ေကာငးမြနစြာ

ေထာငဝငစာေတြ႕ႏငျခငးအတြက အတားအဆးမားမာ သယယပ႔ေဆာငေရး၊

ကနကစရတႏင အခ႕ေသာ အဖြ႕အစညးမားတြင ေတြ႕ဆခန မလေလာကျခငးတ႔

ျဖစသည။ အကဥးသားသည ဝနထမးမား၊ အကဥးေထာင၏ အရာရ၊ အျခားေသာ

အကဥးသားမားႏငဆကဆေရး ေျပျပစၿပး၊ အကဥးေထာငစနစႏင အကၽြမးတဝင

ရလင၊ ၎သည အကဥးေထာငတြင အတနပင အဆငေျပေခာေမြ႕စြာ ေနႏငၿပး၊

မသားစႏင ဆကသြယႏငသည။

ဤစးစမးေလလာေရး စာတမးသည ကြျပားျခားနားသည ခပေႏာင

ထနးသမးရာ ေနရာမားႏင သကဆငသည ေျပာငးလေနသည ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးအခ႕က ေဖာထတတငျပထားသည။ ထ ေျပာငးလျခငးမားက

႐ႈေထာငအမးမးမေန၍ အျပညအဝ နားလညႏငရန လပေဆာငစရာမားစြာ

ရေနေသးသည။ ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသႏင ၿမ႕ျပေဒသ ေထာငဝငစာေတြ႕သည

အေလအထမားႏင မတညသည ခပေႏာငထနးသမးရာ ေနရာမားၾကား သသာစြာ

ကြျပားျခားနားပက ကၽြႏပတ႔ စးစမးေလလာခသည။ ေလဝငေလထြက၊ သန႔ရငးမႈ၊

ေထာငဝငစာေတြ႕ခန၊ ေနရာလြတ၊ သးသန႔လြတလပခြင အတငးအတာ၊

စညးမဥးစညးကမးမား လကနာရျခငး၊ အစားအစာ ေကၽြးေမြးျခငး၊ လာဘစားမႈ

အဆင၊ အလငးေရာင၊ ဝနထမးမား၏ သေဘာထား စသည အေျခအေနမားတြင

မားစြာ ကြာျခားသည။ ဤစာတမးသည သတ႔ကယတင ေထာငဝငစာ

အေတြ႕အႀကရေသာ လမားက သတငးေပး ေျပာၾကားသည ျမနမာႏငငရ

ကြျပားျခားနားသည ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး အေလအထမားႏင အကဥးသားမားႏင

သတ႔၏ မသားစမားအေပၚ သကေရာကသည ထအေလအထမား၏

အကးဆကမားအေပၚ ကၽြႏပတ႔က ပမ သျမငနားလညလာေစသည အေရးႀကးေသာ

႐ႈေထာငတစခက တငျပထားသည။

အကးအကားမား

Dominique Moran. (2013). (အျပငႏင အတြငး ၾကားတြငလား၊ စညးျခားထားသည

ေထာငတြငးေနရာမားကသ႔ အကဥးေထာင ေထာငဝငစာေတြ႕သည အခနးမား၊ ၁၄)

https://doi.org/10.1007/s10708-9442-6

Dominique Moran, Laura Piacentini and Judith Pallot. (2011).

(စညးကမးတက ေရႊ႕ေျပာငးႏငျခငးႏင အကဥးေထာငႏင သကဆငေသာ ပထဝဝင

- ႐ရတြင အကဥးသား ပ႔ေဆာငေရး၊ ၁၆)

Johnna Christian. (2005). (ဘတစကားစးျခငး - အကဥးေထာငသ႔

အတားအဆးမားႏင မသားစ စမခန႔ခြျခငး မဟာဗဟာမား၊ ၂၁၊ ၁၈)

https://doi.org/10.1177/1043986204271618

Judith Pallot. (2015). (အကဥးေထာငမား၏ ေျမမကႏာသြငျပင -

ျပစဒဏခမတျခငး၏ အကြာအေဝး ဆကစပမႈႏင ႏစဆယႏင ႏစဆယတစရာစ

႐ရႏငငရ အလပၾကမးစခနး၏ အေမြအႏစမား၊ ၂၄)


ရဘကစခနးမားတြင အကဥးသားမားသည ၎ႏင မသားစဝငမား ႏစဦးႏစဘက

အဆငေျပခနတြင အမေထာငဖကအခငးခငးေတြ႕ဆျခငးမားလညး ျပလပႏငသည။

ထ႔ျပင ၎တ႔သည ေလေကာငးေလသန႔၊ ေနရာႏင သးသန႔လြတလပခြငမားလညး

ရရႏငၾကသည။ ႏငငေရးအကဥးသားမားသည ႏငငေရးအေျခအေနေပၚ မတည၍

ကြျပားျခားနားသည အေျခအေနမားက ႀကေတြ႕ၾကရသည။ ကြျပားျခားနားသည

ေနရာမားတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးမားက ထနးခပထားသည စညးမဥး

စညးကမးမား ရေသာလညး၊ ဝနထမးမား၏ အေျမာအျမငႏင စတေနသေဘာထား

သညလညး လြနစြာအေရးႀကးေၾကာငး မတသားခရသည။ ေကာငးမြနစြာ

ေထာငဝငစာေတြ႕ႏငျခငးအတြက အတားအဆးမားမာ သယယပ႔ေဆာငေရး၊

ကနကစရတႏင အခ႕ေသာ အဖြ႕အစညးမားတြင ေတြ႕ဆခန မလေလာကျခငးတ႔

ျဖစသည။ အကဥးသားသည ဝနထမးမား၊ အကဥးေထာင၏ အရာရ၊ အျခားေသာ

အကဥးသားမားႏငဆကဆေရး ေျပျပစၿပး၊ အကဥးေထာငစနစႏင အကၽြမးတဝင

ရလင၊ ၎သည အကဥးေထာငတြင အတနပင အဆငေျပေခာေမြ႕စြာ ေနႏငၿပး၊

မသားစႏင ဆကသြယႏငသည။

ဤစးစမးေလလာေရး စာတမးသည ကြျပားျခားနားသည ခပေႏာင

ထနးသမးရာ ေနရာမားႏင သကဆငသည ေျပာငးလေနသည ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးအခ႕က ေဖာထတတငျပထားသည။ ထ ေျပာငးလျခငးမားက

႐ႈေထာငအမးမးမေန၍ အျပညအဝ နားလညႏငရန လပေဆာငစရာမားစြာ

ရေနေသးသည။ ၿမ႕ျပမဟတသည ေဒသႏင ၿမ႕ျပေဒသ ေထာငဝငစာေတြ႕သည

အေလအထမားႏင မတညသည ခပေႏာငထနးသမးရာ ေနရာမားၾကား သသာစြာ

ကြျပားျခားနားပက ကၽြႏပတ႔ စးစမးေလလာခသည။ ေလဝငေလထြက၊ သန႔ရငးမႈ၊

ေထာငဝငစာေတြ႕ခန၊ ေနရာလြတ၊ သးသန႔လြတလပခြင အတငးအတာ၊

စညးမဥးစညးကမးမား လကနာရျခငး၊ အစားအစာ ေကၽြးေမြးျခငး၊ လာဘစားမႈ

အဆင၊ အလငးေရာင၊ ဝနထမးမား၏ သေဘာထား စသည အေျခအေနမားတြင

မားစြာ ကြာျခားသည။ ဤစာတမးသည သတ႔ကယတင ေထာငဝငစာ

အေတြ႕အႀကရေသာ လမားက သတငးေပး ေျပာၾကားသည ျမနမာႏငငရ

ကြျပားျခားနားသည ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး အေလအထမားႏင အကဥးသားမားႏင

သတ႔၏ မသားစမားအေပၚ သကေရာကသည ထအေလအထမား၏

အကးဆကမားအေပၚ ကၽြႏပတ႔က ပမ သျမငနားလညလာေစသည အေရးႀကးေသာ

႐ႈေထာငတစခက တငျပထားသည။

အကးအကားမား

Dominique Moran. (2013). (အျပငႏင အတြငး ၾကားတြငလား၊ စညးျခားထားသည

ေထာငတြငးေနရာမားကသ႔ အကဥးေထာင ေထာငဝငစာေတြ႕သည အခနးမား၊ ၁၄)

https://doi.org/10.1007/s10708-9442-6

Dominique Moran, Laura Piacentini and Judith Pallot. (2011).

(စညးကမးတက ေရႊ႕ေျပာငးႏငျခငးႏင အကဥးေထာငႏင သကဆငေသာ ပထဝဝင

- ႐ရတြင အကဥးသား ပ႔ေဆာငေရး၊ ၁၆)

Johnna Christian. (2005). (ဘတစကားစးျခငး - အကဥးေထာငသ႔

အတားအဆးမားႏင မသားစ စမခန႔ခြျခငး မဟာဗဟာမား၊ ၂၁၊ ၁၈)

https://doi.org/10.1177/1043986204271618

Judith Pallot. (2015). (အကဥးေထာငမား၏ ေျမမကႏာသြငျပင -

ျပစဒဏခမတျခငး၏ အကြာအေဝး ဆကစပမႈႏင ႏစဆယႏင ႏစဆယတစရာစ

႐ရႏငငရ အလပၾကမးစခနး၏ အေမြအႏစမား၊ ၂၄)


ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆမႈတနးဖး- ျမနမာႏငငတြင ေထာင၀ငစာေတြဆ႕မႈမား၏ အရညအေသြးအေပၚ အကးသကေရာကေစႏငသည အေၾကာငးအရငးအျမစမားက ေဖၚထတေလလာဆနးစစျခငး ေကာကႏတခက

အကဥးကေနစဥအတြငး မသားစ၀ငမားႏင ဆကဆေရးက ဆကလကထနး

သမးထားႏငရန အားထတရနးကနေနရသည အကဥးကေနသမားအတြက

မသားစ၀ငမား၏ ေထာင၀ငစာ လာေတြ႕ဆမႈသည အလြနအေရးၾကးပါသည။

အကဥးကေနသမား ႏင မသားစမား အၾကား ခစျခငးေမတာေႏာငဖြ႕ဆကဆေရးက

ဆကလကထနးသမးထားႏငရနအတြက မသားစ၀ငမားသည မမတပငဆင

သညအရငးအျမစမားက ရငးႏ ျမပနကာ ေတြ႕ဆရေသာေၾကာင ေထာင၀ငစာသည

အေရးႀကးေသာ အခနးကဏၰတြငပါ၀ငပါသည။ေထင၀ငစာေတြဆမႈက အကးသက

ေရာကေစေသာအေၾကာငးအခငးအရာမားစြာရပါသည။ ယခသေတနစာတမးသည

အကဥးသားမားႏင မသားစ၀ငမားအေနျဖင ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆသညအခါ

ေထာင၀ငစာ အရညအေသြးက သကေရာကေစသည အခကအလကမားက

၎တ႔၏ ရေထာငအျမင ႏင အေတြ႕အၾကမားကအေျခခထား ေဖာျပထားပါသည။

ေထာင၀ငစာ အရညအေသြးက သကေရာကေစသညအေၾကာငးအရငးအျမစမား

ျဖစေသာ ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆသည ေနရာ၊ ေထာင၀ငစာေတြ႕အခနႏင ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ဆခနတြင ပဂၢလက လြတလပခြငတႏငစပလဥးျပး ကနသတထားမႈမားက

အေလးေပးေဖာျပထား ပါသည။ မမကယတငသြားေရာကေလလာေတြ႕ရခကမား

နငေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးတမတစဆင ရရသညအခကအလကမားက အေျခခ၍

အဆပါသေတတနစာတမးသည ေထာင၀ငစာ၏ တနးဖးျဖစေသာ ေလးနကတည

ၿမေသာ ခစျခငးေမတာေႏာငဖြ႕ဆကဆေရးက အေလးထားေဖာျပၿပး ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ဆသညပစမားႏင ေတြ႕ၾကရသည စနေခၚမႈမားက ေဖၚထတတငျပသြားပါမည။

ေရးသားသ ။ ။ ေအာငလငးဥး

အဓကစကားလးမား - ေထာင၀ငစာအေတြ႕အၾက၊ ျမနမာ၊

ေတြ႕ဆခန၊ေထာင၀ငစာအခနးမား

မတဆက

ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆျခငးသည ခစျခငးေမတာေႏာငဖြဆကဆေရးက ထနးသမးရန

အတြက အကဥးသားမားႏင မသားစ၀ငမားအတြက အလြနအမငးအေရးႀကး

လပါသည။ အဆပါအခကသည ကမာၻ ေနရာအႏ႕တြင လကခထားပါသည။

အခ႕ႏငငမားတြင မသားစ၀ငမား အေထာကအပမရဘ အကဥးကေနသမားသည

အကဥးေထာငအခနးထတြင အသကရငရပတညရနခကခလပါသည။ အဘယ

ေၾကာငဆေသာ မသားစ၀ငမားကသာ စတပငး၊ ႐ပပငးဆငရာမားက

အဓကေထာကပသမားျဖစေသာေၾကာငျဖစသည။ ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆရာတြင

မသားစ၀ငမားသည အကဥးကေနသမား ေထာကပေပးကမးရန အစားအေသာက


ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆမႈတနးဖး- ျမနမာႏငငတြင ေထာင၀ငစာေတြဆ႕မႈမား၏ အရညအေသြးအေပၚ အကးသကေရာကေစႏငသည အေၾကာငးအရငးအျမစမားက ေဖၚထတေလလာဆနးစစျခငး ေကာကႏတခက

အကဥးကေနစဥအတြငး မသားစ၀ငမားႏင ဆကဆေရးက ဆကလကထနး

သမးထားႏငရန အားထတရနးကနေနရသည အကဥးကေနသမားအတြက

မသားစ၀ငမား၏ ေထာင၀ငစာ လာေတြ႕ဆမႈသည အလြနအေရးၾကးပါသည။

အကဥးကေနသမား ႏင မသားစမား အၾကား ခစျခငးေမတာေႏာငဖြ႕ဆကဆေရးက

ဆကလကထနးသမးထားႏငရနအတြက မသားစ၀ငမားသည မမတပငဆင

သညအရငးအျမစမားက ရငးႏ ျမပနကာ ေတြ႕ဆရေသာေၾကာင ေထာင၀ငစာသည

အေရးႀကးေသာ အခနးကဏၰတြငပါ၀ငပါသည။ေထင၀ငစာေတြဆမႈက အကးသက

ေရာကေစေသာအေၾကာငးအခငးအရာမားစြာရပါသည။ ယခသေတနစာတမးသည

အကဥးသားမားႏင မသားစ၀ငမားအေနျဖင ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆသညအခါ

ေထာင၀ငစာ အရညအေသြးက သကေရာကေစသည အခကအလကမားက

၎တ႔၏ ရေထာငအျမင ႏင အေတြ႕အၾကမားကအေျခခထား ေဖာျပထားပါသည။

ေထာင၀ငစာ အရညအေသြးက သကေရာကေစသညအေၾကာငးအရငးအျမစမား

ျဖစေသာ ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆသည ေနရာ၊ ေထာင၀ငစာေတြ႕အခနႏင ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ဆခနတြင ပဂၢလက လြတလပခြငတႏငစပလဥးျပး ကနသတထားမႈမားက

အေလးေပးေဖာျပထား ပါသည။ မမကယတငသြားေရာကေလလာေတြ႕ရခကမား

နငေတြ႕ဆေမးျမနးျခငးတမတစဆင ရရသညအခကအလကမားက အေျခခ၍

အဆပါသေတတနစာတမးသည ေထာင၀ငစာ၏ တနးဖးျဖစေသာ ေလးနကတည

ၿမေသာ ခစျခငးေမတာေႏာငဖြ႕ဆကဆေရးက အေလးထားေဖာျပၿပး ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ဆသညပစမားႏင ေတြ႕ၾကရသည စနေခၚမႈမားက ေဖၚထတတငျပသြားပါမည။

ေရးသားသ ။ ။ ေအာငလငးဥး

အဓကစကားလးမား - ေထာင၀ငစာအေတြ႕အၾက၊ ျမနမာ၊

ေတြ႕ဆခန၊ေထာင၀ငစာအခနးမား

မတဆက

ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆျခငးသည ခစျခငးေမတာေႏာငဖြဆကဆေရးက ထနးသမးရန

အတြက အကဥးသားမားႏင မသားစ၀ငမားအတြက အလြနအမငးအေရးႀကး

လပါသည။ အဆပါအခကသည ကမာၻ ေနရာအႏ႕တြင လကခထားပါသည။

အခ႕ႏငငမားတြင မသားစ၀ငမား အေထာကအပမရဘ အကဥးကေနသမားသည

အကဥးေထာငအခနးထတြင အသကရငရပတညရနခကခလပါသည။ အဘယ

ေၾကာငဆေသာ မသားစ၀ငမားကသာ စတပငး၊ ႐ပပငးဆငရာမားက

အဓကေထာကပသမားျဖစေသာေၾကာငျဖစသည။ ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆရာတြင

မသားစ၀ငမားသည အကဥးကေနသမား ေထာကပေပးကမးရန အစားအေသာက


မားႏင လအပသညအသးအေဆာငမားကယေဆာငရာ၍ ၎တ႕ အကဥးကေန

ေသာ အကဥးေထာငမားက သြားေရာကရာတြင အခန၊ အားအငႏင အျခား

အရငးအျမစမားကစေဆာငး ေပးဆပရပါသည။ ယခသေတတနစာတမးသည

ေလးနကတညၿမေသာ ခစျခငးေမတာေႏာငဖြ႕မႈက ဆကလကထနးသမးရနအတြက

မသားစ၀ငမားႏင အကဥးသမား ၾကေတြ႕ေနရသည စနေခၚမႈအခ႕က

အထးျပေဖာျပသြားပါမည။

ေလးနကတညၿမေသာ ခစျခငးေမတာ ဆကလကထနးသမးျခငးသည ေထာငကၿပး

ေနာကပငးတြင လမႈအသငး အ၀ငးသ႔ ျပနလည၀ငေရာကရာတြင အျပသေဘာ

ေဆာငသညသကေရာကမႈမားရသညအျပငအကဥး ကေနသမား၏ စတကနးမာ

ေရးႏင အျခားအကးေကးဇမားလညးရသညက ေလလာေတြ႕ရရပါသည။

အကဥးကေနသည ကာလတစေလာကတြင အကဥးကေနသမား အသကရင

ကနးမာစြာရပတညႏငရနအတြက ေထာင၀ငစာေတြဆမႈသည အျပငေလာကတြင

လမတေဆြအခငးေတြဆခန တဒဂၤျဖစေစ (သ႔) မေတာတဆျဖစေစ ေတြ႕ဆျခငး

ထက မားစြာ အဓပၸါယကယျပန႕ပါသည။ အကဥးကေနသမားအား ဆကဆရာတြင

ရရမည ကလသမဂၢၢ၏ အနညးဆး စသတမတခကစညးမဥးဥပေဒပဒမ ၄၄ အရ

ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆမႈက ျပစမႈဆငရာတစခချဖင ဖမးဆးထနးသမး

ေနေသာအခနတြငျဖစေစ ၊ကနးမာေရးလအပခကမားေဆာငရြကေနစဥ အတြငးတြင

ေထာငမာ သတမတခြငျပေပးထားေသာ ေထာင၀ငစာက မညသညနညးလမးမာ

ကန႕သတခပေႏာငထားျခငးမျပလပရဟေဖာျပထားပါသည။

ျမနမာႏငင၏ အေျခအေနမားႏင ေနရာေဒသကြျပားသည စေကာတလန၊ ယေကႏင

ရရားႏငငရ အကဥး ေထာငမားႏငပတသကၿပးေရးသားထားေသာ အကဥးေထာင

ပညာရင သးဥး၏ ေလလာေတြ႕ရထားေသာ သအရ ႏင လကေတြ႕ကေသာ

အခကလကမားက အေျခခ၍ ယခသေတတန စာတမးေရးသားရန တြနးအားမား

ျဖစေစပါသည။ အဆပါေလလာမႈသည ႏငငအခငးခငးမားရ အကဥးေထာငမားက

ႏႈငးယဥထားပါသည။ ႏငငမားၾကားတြငရေသာ အကဥးေထာငမား ၾကားတြင

ကြျပားမႈမားျပားေသာလညး အကဥးကသမားႏင ယငးတ႔၏ မသားစ၀ငမား၏

ေတြ႕ၾကရမႈမားသညလညး ျမနမာႏငငတြင ရေသာ အကဥးသားမားႏင

မသားစ၀ငမား ႏင ထပတထပမကေနသညက ေတြရပါသည။

ျမနမာႏငငတြင အကဥးေထာငမားႏငပတသကၿပး ယထာဘတက အေျခခကာ

လကေတြ႕မကျမငေလလာဆနးစစထားေသာ သေတတနစာတမးမားမရေခ၊

စာေရးသ၏ သးသပမႈမားသည မသားစ၀ငမား၊ အကဥးကေနသမား၊ ယခင

ေထာငကဖးသမား ႏင အကဥးေထာငမးတ႔၏ ကယေတြ႕ အေတြ႕အၾက၊

အျမငမားက လကယတငသြားေရာကေတြဆေမးျမနးမႈမားက အေျခခထားပါသည။

အကဥးကသမားႏင ယငးတ႔၏ မသားစ၀ငမားၾကားတြင ေလးနကတညၿငမေသာ


မားႏင လအပသညအသးအေဆာငမားကယေဆာငရာ၍ ၎တ႕ အကဥးကေန

ေသာ အကဥးေထာငမားက သြားေရာကရာတြင အခန၊ အားအငႏင အျခား

အရငးအျမစမားကစေဆာငး ေပးဆပရပါသည။ ယခသေတတနစာတမးသည

ေလးနကတညၿမေသာ ခစျခငးေမတာေႏာငဖြ႕မႈက ဆကလကထနးသမးရနအတြက

မသားစ၀ငမားႏင အကဥးသမား ၾကေတြ႕ေနရသည စနေခၚမႈအခ႕က

အထးျပေဖာျပသြားပါမည။

ေလးနကတညၿမေသာ ခစျခငးေမတာ ဆကလကထနးသမးျခငးသည ေထာငကၿပး

ေနာကပငးတြင လမႈအသငး အ၀ငးသ႔ ျပနလည၀ငေရာကရာတြင အျပသေဘာ

ေဆာငသညသကေရာကမႈမားရသညအျပငအကဥး ကေနသမား၏ စတကနးမာ

ေရးႏင အျခားအကးေကးဇမားလညးရသညက ေလလာေတြ႕ရရပါသည။

အကဥးကေနသည ကာလတစေလာကတြင အကဥးကေနသမား အသကရင

ကနးမာစြာရပတညႏငရနအတြက ေထာင၀ငစာေတြဆမႈသည အျပငေလာကတြင

လမတေဆြအခငးေတြဆခန တဒဂၤျဖစေစ (သ႔) မေတာတဆျဖစေစ ေတြ႕ဆျခငး

ထက မားစြာ အဓပၸါယကယျပန႕ပါသည။ အကဥးကေနသမားအား ဆကဆရာတြင

ရရမည ကလသမဂၢၢ၏ အနညးဆး စသတမတခကစညးမဥးဥပေဒပဒမ ၄၄ အရ

ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆမႈက ျပစမႈဆငရာတစခချဖင ဖမးဆးထနးသမး

ေနေသာအခနတြငျဖစေစ ၊ကနးမာေရးလအပခကမားေဆာငရြကေနစဥ အတြငးတြင

ေထာငမာ သတမတခြငျပေပးထားေသာ ေထာင၀ငစာက မညသညနညးလမးမာ

ကန႕သတခပေႏာငထားျခငးမျပလပရဟေဖာျပထားပါသည။

ျမနမာႏငင၏ အေျခအေနမားႏင ေနရာေဒသကြျပားသည စေကာတလန၊ ယေကႏင

ရရားႏငငရ အကဥး ေထာငမားႏငပတသကၿပးေရးသားထားေသာ အကဥးေထာင

ပညာရင သးဥး၏ ေလလာေတြ႕ရထားေသာ သအရ ႏင လကေတြ႕ကေသာ

အခကလကမားက အေျခခ၍ ယခသေတတန စာတမးေရးသားရန တြနးအားမား

ျဖစေစပါသည။ အဆပါေလလာမႈသည ႏငငအခငးခငးမားရ အကဥးေထာငမားက

ႏႈငးယဥထားပါသည။ ႏငငမားၾကားတြငရေသာ အကဥးေထာငမား ၾကားတြင

ကြျပားမႈမားျပားေသာလညး အကဥးကသမားႏင ယငးတ႔၏ မသားစ၀ငမား၏

ေတြ႕ၾကရမႈမားသညလညး ျမနမာႏငငတြင ရေသာ အကဥးသားမားႏင

မသားစ၀ငမား ႏင ထပတထပမကေနသညက ေတြရပါသည။

ျမနမာႏငငတြင အကဥးေထာငမားႏငပတသကၿပး ယထာဘတက အေျခခကာ

လကေတြ႕မကျမငေလလာဆနးစစထားေသာ သေတတနစာတမးမားမရေခ၊

စာေရးသ၏ သးသပမႈမားသည မသားစ၀ငမား၊ အကဥးကေနသမား၊ ယခင

ေထာငကဖးသမား ႏင အကဥးေထာငမးတ႔၏ ကယေတြ႕ အေတြ႕အၾက၊

အျမငမားက လကယတငသြားေရာကေတြဆေမးျမနးမႈမားက အေျခခထားပါသည။

အကဥးကသမားႏင ယငးတ႔၏ မသားစ၀ငမားၾကားတြင ေလးနကတညၿငမေသာ


ခစခငးေမတာေႏာငဖြ႕ဆကဆေရးက ဆကလကထနးသမးရာတြင အဟနအတား

ျဖစေနသည အေၾကာငးအခကမားက ပမသနားလညလာေစရန ယခစာေရးသ

ေလလာေတြ႕ရခကမားက ပပးကညေထာကပေပးႏငမညဟ ယၾကညပါသည။

ယခသေတတနစာတမးက အပငးငါးပငးပငးျခားထားျပး မတဆက၊ စာေပဆငရာ

သးသပမႈ၊ သေတတန နညးလမး၊ ေလလာ သးသပမႈႏင ေတြ႕ရခကမားႏင နဂး

(သးသပေကာကခကချခငး) ဟ၍ျဖစပါသည။

စာေပဆငရာေလလာသးသပခကမား

ယခငစာေပဆငရာသးသပမႈတြင ေထာင၀ငစာေတြႊဆ႕ျခငးသည အကဥးသား

မားအား ျပနလည ျပစမႈ ကးလြနျခငးက ေလာခေပးျခငး၊ လမႈဆငရာဆကဆေရး

မားက ပပးေပးျခငးႏင အကဥးကျပးေနာက ျပနထြကလာသညအခါ လမႈ

အသငးအ၀ငးသ႔ ျပနလည၀ငေရာကမႈက တးတကေစျခငးတအေပၚ အျပသေဘာ

ေဆာငသည သကေရာကမႈမား ရသညကေဖၚျပထားပါသည (Duwe and Clark

2011; Cochran 2014) ။အကဥးကေနသမားႏင ယငးတ႔၏ မသားစ၀င မားၾကားရ

လမႈဆကဆေရးက ထနးသမးေပးသည ေထာင၀ငစာေတြဆျခငးသည

အကဥးကေနသမား၏ အမအကငက တးတကေစျပး အကဥးကျခငးမႈမာ

ျဖစေပၚလာေသာ စတပငဆငရာ နာကငမႈက ေလာပါးသကသာေစပါသည

(Siennick, P. Mears and Bales 2013)။ အကဥးေထာငျပငပႏင

အကဥးေထာငအတြငး အျပနအလနခတဆကမႈဆကႏြယမႈမားက ပညာရငမားက

မၾကာေသးမက အေလးေပးေဖာျပခၾကျပး သေပမလညး ျမနမာႏငငအေျခအေနက

ထငဟပသည အေနအထားက ထတေ၀ထားျခငးမရပါ။ ျမနမာႏငငတြင

အကဥးကေနေသာသမားသည အကဥးေထာငတြင အသကရငေအာငရပတည

ၾကးစားအားထတေနရျပး မသားစ၀ငမားက ေဆး၀ါးမား၊ အစားအစာမားႏင အျခား

ေသာအသးအေဆာငမားက အကဥးကေနစဥအတြငး အကဥးသားမားအတြက

ယေဆာငလာေပးပါ သည (Aung 2014)။စာေပဆငရာသးသပမႈအရ

ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငး၏ အရညအေသြးအေပၚတြင စနေခၚမႈမားစြာ ရပါသည။

ေထာင၀ငစာေတြႊဆသည ေနရာႏငအခနအေပၚ ကနသတထားျခငးႏင

တငးၾကပသည ေစာငၾကည ထနးခပမႈမားေအာကတြင ေတြဆရသျဖင

ျဖစေပၚလာေသာ အကးအဆကမားအေၾကာငးအရငမားသည လပဂၢလက

လြတလပပငးခြငႏင ဆကႏြယေသာ အျခားအကးသကေရာကမႈမားရေၾကာငးက

ေလေတြ႕ရႏငပါသည။အဆပါ ေလလာမႈမားက Moran (2013), Foster (2017) ႏင

Hutton (2016) တ႔၏ သေတတနစာတမးမားတြင ေရးသားမႈမားတြင

ေတြ႕ျမငဖတ႐ႏငပါသည။ ျမနမာႏငငအကဥးေထာငမား၏ ေလလာေတြ႕ရ

အခကအလကမား က မတငျပမ ရရား၊ စေကာ တလနႏင အဂၤလနမ

ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆမႈမားအေပၚ သးသပထားမႈအေသးစတ အခ႕က ေဖာျပပါမည။


ခစခငးေမတာေႏာငဖြ႕ဆကဆေရးက ဆကလကထနးသမးရာတြင အဟနအတား

ျဖစေနသည အေၾကာငးအခကမားက ပမသနားလညလာေစရန ယခစာေရးသ

ေလလာေတြ႕ရခကမားက ပပးကညေထာကပေပးႏငမညဟ ယၾကညပါသည။

ယခသေတတနစာတမးက အပငးငါးပငးပငးျခားထားျပး မတဆက၊ စာေပဆငရာ

သးသပမႈ၊ သေတတန နညးလမး၊ ေလလာ သးသပမႈႏင ေတြ႕ရခကမားႏင နဂး

(သးသပေကာကခကချခငး) ဟ၍ျဖစပါသည။

စာေပဆငရာေလလာသးသပခကမား

ယခငစာေပဆငရာသးသပမႈတြင ေထာင၀ငစာေတြႊဆ႕ျခငးသည အကဥးသား

မားအား ျပနလည ျပစမႈ ကးလြနျခငးက ေလာခေပးျခငး၊ လမႈဆငရာဆကဆေရး

မားက ပပးေပးျခငးႏင အကဥးကျပးေနာက ျပနထြကလာသညအခါ လမႈ

အသငးအ၀ငးသ႔ ျပနလည၀ငေရာကမႈက တးတကေစျခငးတအေပၚ အျပသေဘာ

ေဆာငသည သကေရာကမႈမား ရသညကေဖၚျပထားပါသည (Duwe and Clark

2011; Cochran 2014) ။အကဥးကေနသမားႏင ယငးတ႔၏ မသားစ၀င မားၾကားရ

လမႈဆကဆေရးက ထနးသမးေပးသည ေထာင၀ငစာေတြဆျခငးသည

အကဥးကေနသမား၏ အမအကငက တးတကေစျပး အကဥးကျခငးမႈမာ

ျဖစေပၚလာေသာ စတပငဆငရာ နာကငမႈက ေလာပါးသကသာေစပါသည

(Siennick, P. Mears and Bales 2013)။ အကဥးေထာငျပငပႏင

အကဥးေထာငအတြငး အျပနအလနခတဆကမႈဆကႏြယမႈမားက ပညာရငမားက

မၾကာေသးမက အေလးေပးေဖာျပခၾကျပး သေပမလညး ျမနမာႏငငအေျခအေနက

ထငဟပသည အေနအထားက ထတေ၀ထားျခငးမရပါ။ ျမနမာႏငငတြင

အကဥးကေနေသာသမားသည အကဥးေထာငတြင အသကရငေအာငရပတည

ၾကးစားအားထတေနရျပး မသားစ၀ငမားက ေဆး၀ါးမား၊ အစားအစာမားႏင အျခား

ေသာအသးအေဆာငမားက အကဥးကေနစဥအတြငး အကဥးသားမားအတြက

ယေဆာငလာေပးပါ သည (Aung 2014)။စာေပဆငရာသးသပမႈအရ

ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငး၏ အရညအေသြးအေပၚတြင စနေခၚမႈမားစြာ ရပါသည။

ေထာင၀ငစာေတြႊဆသည ေနရာႏငအခနအေပၚ ကနသတထားျခငးႏင

တငးၾကပသည ေစာငၾကည ထနးခပမႈမားေအာကတြင ေတြဆရသျဖင

ျဖစေပၚလာေသာ အကးအဆကမားအေၾကာငးအရငမားသည လပဂၢလက

လြတလပပငးခြငႏင ဆကႏြယေသာ အျခားအကးသကေရာကမႈမားရေၾကာငးက

ေလေတြ႕ရႏငပါသည။အဆပါ ေလလာမႈမားက Moran (2013), Foster (2017) ႏင

Hutton (2016) တ႔၏ သေတတနစာတမးမားတြင ေရးသားမႈမားတြင

ေတြ႕ျမငဖတ႐ႏငပါသည။ ျမနမာႏငငအကဥးေထာငမား၏ ေလလာေတြ႕ရ

အခကအလကမား က မတငျပမ ရရား၊ စေကာ တလနႏင အဂၤလနမ

ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆမႈမားအေပၚ သးသပထားမႈအေသးစတ အခ႕က ေဖာျပပါမည။


Moran ႏင အျခားပညာရငမားက ေထာင၀ငစာအခနးမားက တစဖကႏင

တစဖကဆကႏြယေပးေသာ ( liminal carceral) ေနရာမားကသ႔ ယဆေဖာျပထား

ပါသည။ ‘အကဥးသားမားအေနျဖင မမတ႔၏ ဘ၀ႏင ‘အကဥးေထာငျပငပ’’

(ibid.:339) တြင ကယစားျပသညသမား၊ လပဂၢလမားႏင မကႏာခငး

ဆငေတြ႕သည သတမတထားသည ‘တစဖကႏငတစဖက ဆကသြယရာေနရာ’

(specific spaces of betweenness) (2013:342) က ဆလပါသည။ Moran က

“liminal’’ ဟသည စကားလးသည လကတငအသးအႏႈနး limen ဟသည

နယနမတ (သ႔) တခါးအ၀ ဟ အနကအဓပၸါယရသညစကားလးမ ဆငးသက

လာပါသည။ ေထာင၀ငစာအခနးသည အကဥးကေနသမားႏင လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားၾကားတြင နညးလမး အမးမးျဖင အစဥအၿမတညၿငမေသာ

ဆကဆေရးျဖစေစရန နယနမတတစချဖစသျဖင မားစြာအေရးပါသည ေနရာ

တစခပငျဖစပါသည။ Moran (2013) သည႐ရားအကဥးေထာငမား၏ တစဖကႏင

တစဖက အၾကားဆကစပေပးေသာေနရာမားျဖစသညဟေျပာဆထားပါသည။ ရရား

အကဥးေထာငမားတြင ျမနမာႏငငမအကဥးေထာငမားကသပင လာေရာကေတြ႕ဆ

သမားအေနျဖင မညသမည၀ါျဖစသညက ေဖာျပသည စာရြကစာတမးျပသရပါသည။

ဥပမာ - ႏငငကးလကမတ၊ လကထပစာခပ၊ ကေလးက ထနးသမးေစာငေရာက

ခြငရသည စသည သကေသအေထာက အထားမားက ျပသရမညျဖစျပး

ေတြ႕ဆသညအခါ မသားစ၀ငမားႏင ဆကႏြယပကေလး ေဖာျပရပါမည။ ရရားတြင

လာေရာကေတြ႕ ဆသမားသည အခနတေတာငးစြာ ေတြ႕ဆျခငး နင

အခနၾကာျမငစြာေတြ႕ဆျခငး ဟ၍ ႏစမး ရပါသည။ အခနတေတာငးစြာ

ေတြ႕ဆမႈမားသည အကဥးကေနသေဆြမးသားခငးနင အကဥးသားမားသည

ေထာငစာအခနးတြင တစဥးႏငတစဥး မကႏာခငးဆင ေတြ႕ဆခြငေပးျပး ၊

တစခါတစရတြင ဖနသားျပငမတစဆင စကားေျပာ ႏငျပး သေပမလညး

ေတြ႕ဆခနက ကနသတထားပါသည။ ေတြ႕ဆသညအခနးသည ကဥးေသာေၾကာင

ေတြ႕ဆမားႏင အကဥးသား ေျခာကေယာကတစတြသာခြငျပေပးႏငသျဖင

လာေရာကေတြ႕ဆသမားအတြက ေထာင၀ငစာအခနးသည ေသးငယေသာေၾကာင

မသားစ၀ငမားႏင အကဥးကေနသမား ေတြ႕ဆရာတြငမလြယက သညအျပင

ေထာင၀ငစာအတြကရငးႏျမပႏလကသညခရးစရတမားသညလညး

မသားစ၀ငမားအတြက ၀နထပ၀နပးျဖစေစပါသည။ အခနၾကာျမငစြာ ေတြ႕ဆမႈသည

မားေသာအားျဖင ဧညေတြ႕သညအပ ေဆာငမားတြငျဖစျပး လာေရာကေတြ႕ဆ

သသည အကဥးသားႏင တစခနးတညးအတတ ရက ေတာေတာၾကာ ေနထငခြင

ရရပါသည။ အဆပါ အပေဆာငမားတြင ေရခးခနး၊ တဗြၾကည သညအခနး

စသညအခနးမား ပါ၀ငျပး လာေရာကေတြ႕ဆသမားနင အကဥးကသမားသည

အတတကြ ခကျပတႏင၊ စားေသာကႏင ၊ ေနထငႏင၊ တဗြၾကညႏငပါသည။

ထကသေသာ ေနရာမားတြင အကဥးကသက အကဥးေထာငဘ၀မ ေခတခဏ

ရပနားခြငေပးထားျပး လာေရာကေတြ႕ဆသမားျဖင အခန၊ ေနရာနင စတခစားမႈက

အတတမေ၀ ေနႏငပါသည။ အခနၾကာျမငစြာေတြ႕ဆမႈအတြက အခနးမားသည

သကေတာင သကသာရသည ပပးျဖညဆညးေပးသည ေနရာမားျဖစျပး


Moran ႏင အျခားပညာရငမားက ေထာင၀ငစာအခနးမားက တစဖကႏင

တစဖကဆကႏြယေပးေသာ ( liminal carceral) ေနရာမားကသ႔ ယဆေဖာျပထား

ပါသည။ ‘အကဥးသားမားအေနျဖင မမတ႔၏ ဘ၀ႏင ‘အကဥးေထာငျပငပ’’

(ibid.:339) တြင ကယစားျပသညသမား၊ လပဂၢလမားႏင မကႏာခငး

ဆငေတြ႕သည သတမတထားသည ‘တစဖကႏငတစဖက ဆကသြယရာေနရာ’

(specific spaces of betweenness) (2013:342) က ဆလပါသည။ Moran က

“liminal’’ ဟသည စကားလးသည လကတငအသးအႏႈနး limen ဟသည

နယနမတ (သ႔) တခါးအ၀ ဟ အနကအဓပၸါယရသညစကားလးမ ဆငးသက

လာပါသည။ ေထာင၀ငစာအခနးသည အကဥးကေနသမားႏင လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားၾကားတြင နညးလမး အမးမးျဖင အစဥအၿမတညၿငမေသာ

ဆကဆေရးျဖစေစရန နယနမတတစချဖစသျဖင မားစြာအေရးပါသည ေနရာ

တစခပငျဖစပါသည။ Moran (2013) သည႐ရားအကဥးေထာငမား၏ တစဖကႏင

တစဖက အၾကားဆကစပေပးေသာေနရာမားျဖစသညဟေျပာဆထားပါသည။ ရရား

အကဥးေထာငမားတြင ျမနမာႏငငမအကဥးေထာငမားကသပင လာေရာကေတြ႕ဆ

သမားအေနျဖင မညသမည၀ါျဖစသညက ေဖာျပသည စာရြကစာတမးျပသရပါသည။

ဥပမာ - ႏငငကးလကမတ၊ လကထပစာခပ၊ ကေလးက ထနးသမးေစာငေရာက

ခြငရသည စသည သကေသအေထာက အထားမားက ျပသရမညျဖစျပး

ေတြ႕ဆသညအခါ မသားစ၀ငမားႏင ဆကႏြယပကေလး ေဖာျပရပါမည။ ရရားတြင

လာေရာကေတြ႕ ဆသမားသည အခနတေတာငးစြာ ေတြ႕ဆျခငး နင

အခနၾကာျမငစြာေတြ႕ဆျခငး ဟ၍ ႏစမး ရပါသည။ အခနတေတာငးစြာ

ေတြ႕ဆမႈမားသည အကဥးကေနသေဆြမးသားခငးနင အကဥးသားမားသည

ေထာငစာအခနးတြင တစဥးႏငတစဥး မကႏာခငးဆင ေတြ႕ဆခြငေပးျပး ၊

တစခါတစရတြင ဖနသားျပငမတစဆင စကားေျပာ ႏငျပး သေပမလညး

ေတြ႕ဆခနက ကနသတထားပါသည။ ေတြ႕ဆသညအခနးသည ကဥးေသာေၾကာင

ေတြ႕ဆမားႏင အကဥးသား ေျခာကေယာကတစတြသာခြငျပေပးႏငသျဖင

လာေရာကေတြ႕ဆသမားအတြက ေထာင၀ငစာအခနးသည ေသးငယေသာေၾကာင

မသားစ၀ငမားႏင အကဥးကေနသမား ေတြ႕ဆရာတြငမလြယက သညအျပင

ေထာင၀ငစာအတြကရငးႏျမပႏလကသညခရးစရတမားသညလညး

မသားစ၀ငမားအတြက ၀နထပ၀နပးျဖစေစပါသည။ အခနၾကာျမငစြာ ေတြ႕ဆမႈသည

မားေသာအားျဖင ဧညေတြ႕သညအပ ေဆာငမားတြငျဖစျပး လာေရာကေတြ႕ဆ

သသည အကဥးသားႏင တစခနးတညးအတတ ရက ေတာေတာၾကာ ေနထငခြင

ရရပါသည။ အဆပါ အပေဆာငမားတြင ေရခးခနး၊ တဗြၾကည သညအခနး

စသညအခနးမား ပါ၀ငျပး လာေရာကေတြ႕ဆသမားနင အကဥးကသမားသည

အတတကြ ခကျပတႏင၊ စားေသာကႏင ၊ ေနထငႏင၊ တဗြၾကညႏငပါသည။

ထကသေသာ ေနရာမားတြင အကဥးကသက အကဥးေထာငဘ၀မ ေခတခဏ

ရပနားခြငေပးထားျပး လာေရာကေတြ႕ဆသမားျဖင အခန၊ ေနရာနင စတခစားမႈက

အတတမေ၀ ေနႏငပါသည။ အခနၾကာျမငစြာေတြ႕ဆမႈအတြက အခနးမားသည

သကေတာင သကသာရသည ပပးျဖညဆညးေပးသည ေနရာမားျဖစျပး


အကဥးသားမားအား ခစခငရသမားႏင မသားစဘ၀က ခစားႏငေစပါသည။

အကဥးသားမားႏင ယငးတ႔၏ မသားစ၀ငမားသည အကဥး ကေနစဥအတြငးမာပင

ျပနလညေပါငးစညးႏငပါသည။ အခနၾကာျမငစြာေတြ႕ဆမႈအတြက ဧညေတြ႕ေဆာင

အခနးမားက ‘အမကသေသာ၀နးကင’’ (ibid:344) မးကသ႔ ရညရြယကာ

ဒဇငးေရးဆြထားပါသည။ ေလးနကတညၿငမေသာ ခစျခငးေမတာ ေႏာငဖြ႕

ဆကဆေရးက ထနးသမးျခငးႏင လႈမႈဘဝျပနလညေပါငးစညျခငး စသည

အခြငအလမးမားက ဧညေတြ႕ေဆာငအခနးမားသည အကဥးကေနသမားႏင

မသားစ၀ငမားအတြက ဖနတးေပးပါသည။

စေကာတလနတြင အကဥးေထာငမားရ ေထာင၀ငစာအခနးမား၏ လပထး လပနညး

မား ကသးသပထားသည Foster (2017) တြင ဆကဆေရးက ထနးသမးရနအလငာ

မသားစ၀ငမားအေနျဖင “အခနမားစြာ (ကနကစရတႏင စတခစားမႈပငးဆငရာ

လပအား (emotional labor)) တတြင ရငးႏးျမပႏထားမႈပစ” က ေဖာျပထားပါသည။

သမ၏ ကနဥးသေတသနသည စေကာတလန၏ ျမ႕ေတာ ေအဒငဘက (Edinburgh)

တြငရသည အကဥးေထာငႏင အဆပါ အကဥးေထာငတြင အကဥးသား မားႏင

လာေရာကေတြ႕ဆသမားေတြ႕ဆသညၾကားတြင ေထာင၀ငစာအခနးမားက

ေလလာမညျဖစပါသည။ လာေရာကေတြ႕ ဆမႈ တြင စတဖစးမႈနညးပါးေစရန

ရညရြယကာ ဒဇငးေရးဆြထား သည မသားစမားနားေနအေဆာငရပါသည။ သမ၏

သေတသနအရ လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည လအပသညပစၥညးမားက

အဆပါမသားစနားေနအေဆာငက ကညေထာကပေပးပါသည။ အဆပါ မသားစ

နားေနေဆာငသည အကဥးေထာငေရ႕ရ ကားရပ နားရာေနရာတြင တညရျပး

အကဥးေထာငႏင သးသန႕ခြျခားထားပါသည။ ဧညေတြ႕သညအေဆာငတြင

လာေရာကေတြ႕ဆသမားအေနျဖင တနဖးရသည ပစၥညး မား ထားသရန

ဗဒမားထားရၿပး မသားစမားသည ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆရန

နာမညစာရငးမားေလေပးသြငးႏငပါသည။ ထအျပင မသားစနားေနအေဆာင

ကေလးမားအတြက ေနရာႏစေနရာရပါသည။ မသားစနားေနအေဆာငအေဆာက

အဥးအတြငး တညေဆာကထားသည ကစားကြငးႏင အေဆာကအဥးျပငပတြင

တညေဆာကထားသည ကစားကြငးတရပါသည။

ျမနမာႏငငတြင အဆပါကသ မသားစနားေနအေဆာငမရပါ။ သရာတြင

အကဥးေထာငအခ႕တြင ေသးငယသည နားေနအပနးေျဖရာေနရာမားရပါသည။

ထေနရာတြင လာေရာကေတြ႕ဆသမားက အကဥးကေနသမားႏင ေစာငစား

ေနသညကာလတြင ႐ပျမငသၾကားမ ထတလြငေသာ ႐ပရငမားႏင အျခားအပနးေျဖ

အစအစဥမားၾကည႐ႏငပါသည။ ဆငးရခ႔ တေသာ မသားစ၀ငမားက ႏငငတကာ

ၾကကေျခနအဖြ႕ (ICRC) က ပပးကညေပးသညအျပင သြားေရးလာေရး အတြက

ကနကစရတမားက ေပးပါသည။ ICRC ၏ အစရငခစာအရ ေထာငမားတြင


အကဥးသားမားအား ခစခငရသမားႏင မသားစဘ၀က ခစားႏငေစပါသည။

အကဥးသားမားႏင ယငးတ႔၏ မသားစ၀ငမားသည အကဥး ကေနစဥအတြငးမာပင

ျပနလညေပါငးစညးႏငပါသည။ အခနၾကာျမငစြာေတြ႕ဆမႈအတြက ဧညေတြ႕ေဆာင

အခနးမားက ‘အမကသေသာ၀နးကင’’ (ibid:344) မးကသ႔ ရညရြယကာ

ဒဇငးေရးဆြထားပါသည။ ေလးနကတညၿငမေသာ ခစျခငးေမတာ ေႏာငဖြ႕

ဆကဆေရးက ထနးသမးျခငးႏင လႈမႈဘဝျပနလညေပါငးစညျခငး စသည

အခြငအလမးမားက ဧညေတြ႕ေဆာငအခနးမားသည အကဥးကေနသမားႏင

မသားစ၀ငမားအတြက ဖနတးေပးပါသည။

စေကာတလနတြင အကဥးေထာငမားရ ေထာင၀ငစာအခနးမား၏ လပထး လပနညး

မား ကသးသပထားသည Foster (2017) တြင ဆကဆေရးက ထနးသမးရနအလငာ

မသားစ၀ငမားအေနျဖင “အခနမားစြာ (ကနကစရတႏင စတခစားမႈပငးဆငရာ

လပအား (emotional labor)) တတြင ရငးႏးျမပႏထားမႈပစ” က ေဖာျပထားပါသည။

သမ၏ ကနဥးသေတသနသည စေကာတလန၏ ျမ႕ေတာ ေအဒငဘက (Edinburgh)

တြငရသည အကဥးေထာငႏင အဆပါ အကဥးေထာငတြင အကဥးသား မားႏင

လာေရာကေတြ႕ဆသမားေတြ႕ဆသညၾကားတြင ေထာင၀ငစာအခနးမားက

ေလလာမညျဖစပါသည။ လာေရာကေတြ႕ ဆမႈ တြင စတဖစးမႈနညးပါးေစရန

ရညရြယကာ ဒဇငးေရးဆြထား သည မသားစမားနားေနအေဆာငရပါသည။ သမ၏

သေတသနအရ လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည လအပသညပစၥညးမားက

အဆပါမသားစနားေနအေဆာငက ကညေထာကပေပးပါသည။ အဆပါ မသားစ

နားေနေဆာငသည အကဥးေထာငေရ႕ရ ကားရပ နားရာေနရာတြင တညရျပး

အကဥးေထာငႏင သးသန႕ခြျခားထားပါသည။ ဧညေတြ႕သညအေဆာငတြင

လာေရာကေတြ႕ဆသမားအေနျဖင တနဖးရသည ပစၥညး မား ထားသရန

ဗဒမားထားရၿပး မသားစမားသည ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆရန

နာမညစာရငးမားေလေပးသြငးႏငပါသည။ ထအျပင မသားစနားေနအေဆာင

ကေလးမားအတြက ေနရာႏစေနရာရပါသည။ မသားစနားေနအေဆာငအေဆာက

အဥးအတြငး တညေဆာကထားသည ကစားကြငးႏင အေဆာကအဥးျပငပတြင

တညေဆာကထားသည ကစားကြငးတရပါသည။

ျမနမာႏငငတြင အဆပါကသ မသားစနားေနအေဆာငမရပါ။ သရာတြင

အကဥးေထာငအခ႕တြင ေသးငယသည နားေနအပနးေျဖရာေနရာမားရပါသည။

ထေနရာတြင လာေရာကေတြ႕ဆသမားက အကဥးကေနသမားႏင ေစာငစား

ေနသညကာလတြင ႐ပျမငသၾကားမ ထတလြငေသာ ႐ပရငမားႏင အျခားအပနးေျဖ

အစအစဥမားၾကည႐ႏငပါသည။ ဆငးရခ႔ တေသာ မသားစ၀ငမားက ႏငငတကာ

ၾကကေျခနအဖြ႕ (ICRC) က ပပးကညေပးသညအျပင သြားေရးလာေရး အတြက

ကနကစရတမားက ေပးပါသည။ ICRC ၏ အစရငခစာအရ ေထာငမားတြင


မသားစမားနားေနအေဆာငမားက ျမနမာအကဥးေထာငဌာနႏင ပးေပါငးျပး

တညေဆာကေနဆျဖစပါသည။

စေကာတလနရ မသားစနားေနအေဆာငသ႕ လာေရာကေတြ႕ဆမညသမား

ေရာကရသညအခါ အေဆာငရ၀နထမး မားက ေတြ႕ဆရန ေတြဆသ၏

အခကအလကမားက စစေဆးေပးၿပး အဆပါ အခကအလကက အကဥးေထာင

ဧညၾက ေကာငတာ ဌာန သ႔ ပလကပါသည။ ထသေဆာငရြကျခငးသည

မားေသာအားျဖင ၁၅ မနစ (သမဟတ) အထက ၾကာျမငပါသည။ အကဥးေထာင

၀နထမးမားသည လာေရာကေတြ႕ဆမညသ၏ အမညက အသခ႕စကမ ေၾကညာ

ေလရျပး မမအလညေရာကပါက အထသ႔၀ငသြားကာ ေထာင၀ငစာအခနးမားတြင

အကဥးကသမားနင ေတြ႕ဆႏငပါ သည။ ထသမသားစနားေနအေဆာငမားရ

၀နထမးမားက ေဆာငရြကေပးေသာေၾကာင လာေရာကေတြ႕ဆသမားသညလညး

အကဥးကသမားႏင အခနမေတြ႕ႏငျပး ထသေတြ႕ဆေနစဥအတြငးတြငလညး

သကေတာငသကသာ ရပါသည။ Foster ၏ ေျပာၾကားခကအရ သ႕ေသာလညး

ေထာင၀ငစာအခနးမားမ အမနတကယ ေတြ႕ဆျခငးသည အလြနအပင ခကခ

ေနဆျဖစႏငပါသည။ အကဥးကသမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏

လပရားမႈမားက တငးတငးၾကပၾကပ ကနသတထား ပါသည။ ဥပမာ -

တစဥးႏငတစဥး ဖကခြငမရပါ (သ႔) အစားအစာေပးခြငမရပါ။ ထအျပင

ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆသညအခနးတြင ေစာငၾကညကငမရာမားနင အကဥးေထာင

၀နထမးမားရျခငးသည ကယေရးကယတာ လြတလပခြငမားက ကနသတထား

သကသ႔ ျဖစပါသည။ ထေၾကာင သကေတာငသကသာရသည မသားစနားေနေ ဆာင

ရေသာလညး အကဥးေထာငရ ေထာင၀ငစာအခနးမားသည ေထာင၀ငစာ

ေတြဆျခငးအတြက အဟနအတားမား ျဖစေနဆျဖစကာ ခငမာသည ဆကဆေရး

ထနးသမးမညဟသည အခြငအလမးက ထခကေစပါသည။ အဆပါ

မသားစနားေနအေဆာငမတစဆင လာေရာကေတြ႕ဆသမားအား ပပးကည

ေပးေစကာမ ေယဘယအားျဖင အကဥးေထာင၏ လပထးလပနညးသည

ေလးနကတညၿငမေသာ ခစျခငးေမတာေႏာငဖြ႕ဆကဆေရးက အားနညးေစပါသည။

ရးရးရငးရငးေျပာရလင လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည အစအစဥေရးဆြျခငး၊

ခရးထြကျခငး၊ ေစာငဆငးျခငးႏင အမျပနျခငးတအတြက မမတ႕ အားအငမားစြာ

ကနကခထားေသာလညး ေစာငၾကညမႈ၊ ၾကးၾကပထနးခပမႈႏင လႈပရားမႈ

ကနသတျခငးတေၾကာင မသားစ၀ငမားအေပၚ နာကငခစားရမႈက ျဖစေပၚေစပါသည။

Foster ၏ ေျပာၾကားခကအရ (ရရားႏငင တြင အခနၾကာၾကာ

ေတြ႕ဆႏငစဥကာလအတြငး) အကဥးသားသည အကဥးေထာငဘ၀မခဏ

ကငးကြာခြငရသညအခနထက လာေရာကေတြ႕ဆသက အကဥးေထာင ဘ၀ႏင

ယာယထေတြ႕ရသညအခနျဖစပါသည။ သမက ေထာင၀ငစာအခနးမားတြင

ေစာငၾကညကငမရာထားျခငး ေၾကာင အဆပါေနရာမားက ဒတယ

အကဥးေထာငပစျပလပထားျခငး(secondary prisonization) ဟသမက

သးႏႈနးထားပါသည။ ဧညေတြ႕သညအခနးမားသည ‘ဆးရြားထတလနစရာ’ ျဖစျပး


မသားစမားနားေနအေဆာငမားက ျမနမာအကဥးေထာငဌာနႏင ပးေပါငးျပး

တညေဆာကေနဆျဖစပါသည။

စေကာတလနရ မသားစနားေနအေဆာငသ႕ လာေရာကေတြ႕ဆမညသမား

ေရာကရသညအခါ အေဆာငရ၀နထမး မားက ေတြ႕ဆရန ေတြဆသ၏

အခကအလကမားက စစေဆးေပးၿပး အဆပါ အခကအလကက အကဥးေထာင

ဧညၾက ေကာငတာ ဌာန သ႔ ပလကပါသည။ ထသေဆာငရြကျခငးသည

မားေသာအားျဖင ၁၅ မနစ (သမဟတ) အထက ၾကာျမငပါသည။ အကဥးေထာင

၀နထမးမားသည လာေရာကေတြ႕ဆမညသ၏ အမညက အသခ႕စကမ ေၾကညာ

ေလရျပး မမအလညေရာကပါက အထသ႔၀ငသြားကာ ေထာင၀ငစာအခနးမားတြင

အကဥးကသမားနင ေတြ႕ဆႏငပါ သည။ ထသမသားစနားေနအေဆာငမားရ

၀နထမးမားက ေဆာငရြကေပးေသာေၾကာင လာေရာကေတြ႕ဆသမားသညလညး

အကဥးကသမားႏင အခနမေတြ႕ႏငျပး ထသေတြ႕ဆေနစဥအတြငးတြငလညး

သကေတာငသကသာ ရပါသည။ Foster ၏ ေျပာၾကားခကအရ သ႕ေသာလညး

ေထာင၀ငစာအခနးမားမ အမနတကယ ေတြ႕ဆျခငးသည အလြနအပင ခကခ

ေနဆျဖစႏငပါသည။ အကဥးကသမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏

လပရားမႈမားက တငးတငးၾကပၾကပ ကနသတထား ပါသည။ ဥပမာ -

တစဥးႏငတစဥး ဖကခြငမရပါ (သ႔) အစားအစာေပးခြငမရပါ။ ထအျပင

ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆသညအခနးတြင ေစာငၾကညကငမရာမားနင အကဥးေထာင

၀နထမးမားရျခငးသည ကယေရးကယတာ လြတလပခြငမားက ကနသတထား

သကသ႔ ျဖစပါသည။ ထေၾကာင သကေတာငသကသာရသည မသားစနားေနေ ဆာင

ရေသာလညး အကဥးေထာငရ ေထာင၀ငစာအခနးမားသည ေထာင၀ငစာ

ေတြဆျခငးအတြက အဟနအတားမား ျဖစေနဆျဖစကာ ခငမာသည ဆကဆေရး

ထနးသမးမညဟသည အခြငအလမးက ထခကေစပါသည။ အဆပါ

မသားစနားေနအေဆာငမတစဆင လာေရာကေတြ႕ဆသမားအား ပပးကည

ေပးေစကာမ ေယဘယအားျဖင အကဥးေထာင၏ လပထးလပနညးသည

ေလးနကတညၿငမေသာ ခစျခငးေမတာေႏာငဖြ႕ဆကဆေရးက အားနညးေစပါသည။

ရးရးရငးရငးေျပာရလင လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည အစအစဥေရးဆြျခငး၊

ခရးထြကျခငး၊ ေစာငဆငးျခငးႏင အမျပနျခငးတအတြက မမတ႕ အားအငမားစြာ

ကနကခထားေသာလညး ေစာငၾကညမႈ၊ ၾကးၾကပထနးခပမႈႏင လႈပရားမႈ

ကနသတျခငးတေၾကာင မသားစ၀ငမားအေပၚ နာကငခစားရမႈက ျဖစေပၚေစပါသည။

Foster ၏ ေျပာၾကားခကအရ (ရရားႏငင တြင အခနၾကာၾကာ

ေတြ႕ဆႏငစဥကာလအတြငး) အကဥးသားသည အကဥးေထာငဘ၀မခဏ

ကငးကြာခြငရသညအခနထက လာေရာကေတြ႕ဆသက အကဥးေထာင ဘ၀ႏင

ယာယထေတြ႕ရသညအခနျဖစပါသည။ သမက ေထာင၀ငစာအခနးမားတြင

ေစာငၾကညကငမရာထားျခငး ေၾကာင အဆပါေနရာမားက ဒတယ

အကဥးေထာငပစျပလပထားျခငး(secondary prisonization) ဟသမက

သးႏႈနးထားပါသည။ ဧညေတြ႕သညအခနးမားသည ‘ဆးရြားထတလနစရာ’ ျဖစျပး


လာေရာကေတြ႕ဆ သမားက ‘အကဥးေထာငႏင စပလဥးသည ၀နေဆာငမႈတစခက

လကခရရသညအေနအထား တစခအတြငးသ႔ အဓၼၼမၼ သြပသြငးခရပါသည။ ’ (ibid

170) ေထာင၀ငစာအခနးမား မရရလာေသာ ဒကၡျပသာနာမားသည

လာေရာကေတြ႕ဆသမားသညေထာင၀ငစာ ေတြ႕ဆျပး ျပနသြားသညအခါ

ကာလရည စတခစားမႈပငး ဆငရာ ပဋပ ကၡ က ျဖစေစပါသည။ စေကာတလနမ

အကဥးေထာငမားသ႔ ေထာင၀ငစာ သြားေတြ႕သမား ၏ အေတြ႕အၾကက

နားေထာငလာရသည Foster ၏ ေျပာျပခကႏင ကၽြႏပတ႔ ေတြ႕ဆေမးျမနးသည

လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ အေတြ႕အၾကသည တညပါသည။ ျမနမာႏငငႏင

စေကာတလနမာ အကဥးေထာငမားသည ေနရပေဒသကြျပားျခားနားေသာလညး

တညသည ပစမး ေတြ႕ၾကေနရပါသည။

ယေကတြင ေထာင၀ငစာေတြ႕မႈက United Kingdom (2016) တြင“အကဥးသား

မားႏင မသားစ၀ငမားအေပၚ ကနသတခကမားက လကရေထာင၀ငစာ ေတြ႕မႈ

လပထး လပနညး၏ ခကခသညသေဘာသဘာ၀ ထငဟပေစသညက’’ Hutton က

သးသပထားပါသည။ အကဥးေထာင၀နထမး ႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားၾကား

အျပနအလနဆကဆမႈအရညအေသြး၏ အေရးပါမႈက သမက အေလးေပး

ေဖာျပပါသည။ လာေရာကေတြ႕ဆသမားအေပၚ အကဥးေထာင၀နထမးမားက

ကနသနခပေႏာငထားျခငးႏင ပတသကၿပး အကဥးေထာငႏစခတြင Hutton က

ေလလာခပါသည။ အခ႕ေသာ အကဥးေထာင၀နထမးမားသည ၾကငၾကငနာနာျဖင

ပပးကညေပးေသာလညး ေႏာငေႏးမႈ မားရပါသည။ သသယျဖင ဆကဆခရျပး

ေစာငၾကညခရျခငးတသည မးယစေဆး၀ါးေမာငခသြငးသမား ကသ႔ ေထာင၀ငစာ

လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ စတပငးဆငရာ ခစားခကကျဖစေပၚေစျပး လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားအတြက အခကအချဖစေစပါသည။ ထအျပင ေထာင၀ငစာ

လာေတြ႕စဥအတြငးတြင အကဥးသားမားက ထငခေနရာ ေရႊ႕ခြငမျပျခငး၊

လာေရာကေတြ႕ ဆသမားႏင ကေလးမားက ထေတြ႕ျခငး၊ ဖကျခငး ခြငမျပပါ။

ရပပငးဆငရာ ထေတြ႕မႈႏင လႈပရားမႈအေပၚ အဆပါ ကနသတခကမားသည

အျပသေဘာထက အပကသေဘာ ေဆာငသည သကေရာကမႈက ျဖစေစပါသည။

ကနသတခကမားအေပၚ Hutton ၏ အေလးေပးထားလႈေဆာမႈျဖင

ေထာင၀ငစာလာေရာကေတြ႕ဆသညမသားစဝငမားႏင အကဥးကေနသမား

ပရပကထငဟပေစႏငပါသည။ ျမနမာႏငငတြင ေထာင၀ငစာေတြဆျခငး အေပၚ

အဓက ကနသတထားသည ကနသတခက သးခက ရငးျပမညျဖစပါသည။

ယငးတသည ေထာင၀ငစာေတြဆသညေနရာ၊ အခနႏင ပဂၢလက လြတလပမႈတ႔

အေပၚ ကနသတျခငးသည ေလးနကတညၿမေသာ ခစျခငးေမတာဆကဆေရး

ထနးသမးမႈအတြက ျဖစႏငေျခက ထခက ေစပါသည။ နညးလမးႏငစပလဥးျပး

မတခကအတခပက ေဖာျပပါ မည။


လာေရာကေတြ႕ဆ သမားက ‘အကဥးေထာငႏင စပလဥးသည ၀နေဆာငမႈတစခက

လကခရရသညအေနအထား တစခအတြငးသ႔ အဓၼၼမၼ သြပသြငးခရပါသည။ ’ (ibid

170) ေထာင၀ငစာအခနးမား မရရလာေသာ ဒကၡျပသာနာမားသည

လာေရာကေတြ႕ဆသမားသညေထာင၀ငစာ ေတြ႕ဆျပး ျပနသြားသညအခါ

ကာလရည စတခစားမႈပငး ဆငရာ ပဋပ ကၡ က ျဖစေစပါသည။ စေကာတလနမ

အကဥးေထာငမားသ႔ ေထာင၀ငစာ သြားေတြ႕သမား ၏ အေတြ႕အၾကက

နားေထာငလာရသည Foster ၏ ေျပာျပခကႏင ကၽြႏပတ႔ ေတြ႕ဆေမးျမနးသည

လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ အေတြ႕အၾကသည တညပါသည။ ျမနမာႏငငႏင

စေကာတလနမာ အကဥးေထာငမားသည ေနရပေဒသကြျပားျခားနားေသာလညး

တညသည ပစမး ေတြ႕ၾကေနရပါသည။

ယေကတြင ေထာင၀ငစာေတြ႕မႈက United Kingdom (2016) တြင“အကဥးသား

မားႏင မသားစ၀ငမားအေပၚ ကနသတခကမားက လကရေထာင၀ငစာ ေတြ႕မႈ

လပထး လပနညး၏ ခကခသညသေဘာသဘာ၀ ထငဟပေစသညက’’ Hutton က

သးသပထားပါသည။ အကဥးေထာင၀နထမး ႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားၾကား

အျပနအလနဆကဆမႈအရညအေသြး၏ အေရးပါမႈက သမက အေလးေပး

ေဖာျပပါသည။ လာေရာကေတြ႕ဆသမားအေပၚ အကဥးေထာင၀နထမးမားက

ကနသနခပေႏာငထားျခငးႏင ပတသကၿပး အကဥးေထာငႏစခတြင Hutton က

ေလလာခပါသည။ အခ႕ေသာ အကဥးေထာင၀နထမးမားသည ၾကငၾကငနာနာျဖင

ပပးကညေပးေသာလညး ေႏာငေႏးမႈ မားရပါသည။ သသယျဖင ဆကဆခရျပး

ေစာငၾကညခရျခငးတသည မးယစေဆး၀ါးေမာငခသြငးသမား ကသ႔ ေထာင၀ငစာ

လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ စတပငးဆငရာ ခစားခကကျဖစေပၚေစျပး လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားအတြက အခကအချဖစေစပါသည။ ထအျပင ေထာင၀ငစာ

လာေတြ႕စဥအတြငးတြင အကဥးသားမားက ထငခေနရာ ေရႊ႕ခြငမျပျခငး၊

လာေရာကေတြ႕ ဆသမားႏင ကေလးမားက ထေတြ႕ျခငး၊ ဖကျခငး ခြငမျပပါ။

ရပပငးဆငရာ ထေတြ႕မႈႏင လႈပရားမႈအေပၚ အဆပါ ကနသတခကမားသည

အျပသေဘာထက အပကသေဘာ ေဆာငသည သကေရာကမႈက ျဖစေစပါသည။

ကနသတခကမားအေပၚ Hutton ၏ အေလးေပးထားလႈေဆာမႈျဖင

ေထာင၀ငစာလာေရာကေတြ႕ဆသညမသားစဝငမားႏင အကဥးကေနသမား

ပရပကထငဟပေစႏငပါသည။ ျမနမာႏငငတြင ေထာင၀ငစာေတြဆျခငး အေပၚ

အဓက ကနသတထားသည ကနသတခက သးခက ရငးျပမညျဖစပါသည။

ယငးတသည ေထာင၀ငစာေတြဆသညေနရာ၊ အခနႏင ပဂၢလက လြတလပမႈတ႔

အေပၚ ကနသတျခငးသည ေလးနကတညၿမေသာ ခစျခငးေမတာဆကဆေရး

ထနးသမးမႈအတြက ျဖစႏငေျခက ထခက ေစပါသည။ နညးလမးႏငစပလဥးျပး

မတခကအတခပက ေဖာျပပါ မည။


သေတသန အေျခခနညးနာမား

လကေတြေလလာမႈ နညးလမးကအသးျပကာ သေတတန အခကအလကမားက

သးလတာ ေကာကယခပါသည။ အဆပါ သေတတနအခကအလကမားမာ

အကဥးေထာငတစခ၊ အလပစခနးတစခ၊ တရားရးအခပ ေလးခႏင ေတြ႕ဆ

ေမးျမနးမႈ ၇၄ ခတမ ေတြ႕ရမႈမားပါ၀ငပါသည။ သေတသနအဖြ႕သည ေတြ႕ဆ

ေမးျမနးမႈမားႏင ေလလာေတြ႕ရမႈမား ျပလပႏငမည ျမနမာႏငငရ ေနရာေလးခက

ရညရြယခကျဖင ေရြးခယခပါသည။ သြားေရာကေလလာစဥအတြငး သေတသ

ေလးဥးလင တစဖြ႕ျဖင ႏစဖြ႕ခြကာ တစဖြ႕က ၾကးၾကပပါ သည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ

မားက အကဥးသားမား၏မသားစ၀င ၁၇ ဥး၊ အကဥးသားေဟာငး ၄၁ ဥး၊

ထနးသမးခေနရသ ေလးဥးႏင ေထာငမးတစဥးက ေတြ႕ဆေမးျမနးချပး

အသကအားျဖင ၂၄ ႏစမ ၇၄ ႏစၾကားရသမားျဖစၾကပါသည။ သေတသနအဖြ႕သည

အကဥးေထာငမးႏင တရားသၾကးမားျဖင အလြတသေဘာေတြ႕ဆမႈမား၊

သးျခားေတြ႕ဆမႈမားျပလပခပါသည။ ကြငးဆငးေလလာစဥအတြငး မတစမား

ေရးသားထားျပး ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားကလညး အသဖမးယထားျပး၊ အမတအသား

အေၾကာငးအရာအလက သးသပထားပါသည။ လမားျဖင ျပညကပေနသည

ေနရာမား၊ တေတာငး သညအခနႏင ပဂၢၢၢလက လြတလပမႈမရျခငးတသည

ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငး၏ အရညအေသြးက ေလာပါးေစသညဟ အခကအလကမား

အေပၚ ကနဥး အေၾကာငးအရာအလကသးသပမႈက ေဖာျပပါ သည။ အဆပါ

သးသပမႈက ေနရာ၊ အခနႏင ပဂၢလက လြတလပမႈတက ရညညႊနးကာ ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ျခငး၏ အရညအေသြးက ဆနးစစႏငရန ပပးကညေပးပါသည။

အခကအလကမားတငျပျခငးႏင သးသပျခငး - ျမနမာႏငငရ အကဥးေထာငမ

ဧညေတြ႕သညအခနးမား

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈကေျဖၾကားသမားက ဧညေတြ႕သညအခနးႏစမးရေၾကာငး ေျပာပါ

သည။ တစခက အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားၾကားတြင သဇကာမား

ျခားထားျပး ထမတစဆင စကားေျပာျခငးျဖစပါသည။ အျခားတစခက မနတခါး

ျပတငးေပါကမားျဖစပါသည။ ေယဘယအားျဖင လာေရာကေတြ႕ဆသည

မသားစ၀ငတငးသည လျခေရးအရ စစေဆးရနအလငာ မတပတငကဒႏင

သနးေခါငစာရငး ယေဆာငလာရပါသည။ အတညျပျပးသညအခါ အကဥးသား

မားႏင လာေရာကေတြ႕ ဆသမားက ဧညေတြ႕သညအခနးတြင ေတြ႕ခြငေပးပါသည။

အဆပါေနရာမားသည ေလးနကတညၿမေသာ ခစျခငးေမတာဆကဆေရး

ထနးသမးမႈအတြက အလြနအေရးၾကးပါသည။ ကၽြႏပတ႔၏ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈအရ

ေအာကတြင ေတြ႕ျမငရသညအတငးပင ဧညေတြ႕သညအခနးသည မားေသာအား

ျဖင ဆညျပး လမားပါ သည။ ဆလသညမာ အကဥးသားမားႏင

လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည အခနးထတြင တစေယာကႏင တစေယာကမညသည

ေနရာတြင ရသညက ရာရနႏင တစေယာကစကားတစေယာကၾကားရရနမာ

အလြနပင ခကခပါသည။ ေထာင၀ငစာေတြဆရနအတြက သြားလာရာခရးသည


သေတသန အေျခခနညးနာမား

လကေတြေလလာမႈ နညးလမးကအသးျပကာ သေတတန အခကအလကမားက

သးလတာ ေကာကယခပါသည။ အဆပါ သေတတနအခကအလကမားမာ

အကဥးေထာငတစခ၊ အလပစခနးတစခ၊ တရားရးအခပ ေလးခႏင ေတြ႕ဆ

ေမးျမနးမႈ ၇၄ ခတမ ေတြ႕ရမႈမားပါ၀ငပါသည။ သေတသနအဖြ႕သည ေတြ႕ဆ

ေမးျမနးမႈမားႏင ေလလာေတြ႕ရမႈမား ျပလပႏငမည ျမနမာႏငငရ ေနရာေလးခက

ရညရြယခကျဖင ေရြးခယခပါသည။ သြားေရာကေလလာစဥအတြငး သေတသ

ေလးဥးလင တစဖြ႕ျဖင ႏစဖြ႕ခြကာ တစဖြ႕က ၾကးၾကပပါ သည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ

မားက အကဥးသားမား၏မသားစ၀င ၁၇ ဥး၊ အကဥးသားေဟာငး ၄၁ ဥး၊

ထနးသမးခေနရသ ေလးဥးႏင ေထာငမးတစဥးက ေတြ႕ဆေမးျမနးချပး

အသကအားျဖင ၂၄ ႏစမ ၇၄ ႏစၾကားရသမားျဖစၾကပါသည။ သေတသနအဖြ႕သည

အကဥးေထာငမးႏင တရားသၾကးမားျဖင အလြတသေဘာေတြ႕ဆမႈမား၊

သးျခားေတြ႕ဆမႈမားျပလပခပါသည။ ကြငးဆငးေလလာစဥအတြငး မတစမား

ေရးသားထားျပး ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားကလညး အသဖမးယထားျပး၊ အမတအသား

အေၾကာငးအရာအလက သးသပထားပါသည။ လမားျဖင ျပညကပေနသည

ေနရာမား၊ တေတာငး သညအခနႏင ပဂၢၢၢလက လြတလပမႈမရျခငးတသည

ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငး၏ အရညအေသြးက ေလာပါးေစသညဟ အခကအလကမား

အေပၚ ကနဥး အေၾကာငးအရာအလကသးသပမႈက ေဖာျပပါ သည။ အဆပါ

သးသပမႈက ေနရာ၊ အခနႏင ပဂၢလက လြတလပမႈတက ရညညႊနးကာ ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ျခငး၏ အရညအေသြးက ဆနးစစႏငရန ပပးကညေပးပါသည။

အခကအလကမားတငျပျခငးႏင သးသပျခငး - ျမနမာႏငငရ အကဥးေထာငမ

ဧညေတြ႕သညအခနးမား

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈကေျဖၾကားသမားက ဧညေတြ႕သညအခနးႏစမးရေၾကာငး ေျပာပါ

သည။ တစခက အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားၾကားတြင သဇကာမား

ျခားထားျပး ထမတစဆင စကားေျပာျခငးျဖစပါသည။ အျခားတစခက မနတခါး

ျပတငးေပါကမားျဖစပါသည။ ေယဘယအားျဖင လာေရာကေတြ႕ဆသည

မသားစ၀ငတငးသည လျခေရးအရ စစေဆးရနအလငာ မတပတငကဒႏင

သနးေခါငစာရငး ယေဆာငလာရပါသည။ အတညျပျပးသညအခါ အကဥးသား

မားႏင လာေရာကေတြ႕ ဆသမားက ဧညေတြ႕သညအခနးတြင ေတြ႕ခြငေပးပါသည။

အဆပါေနရာမားသည ေလးနကတညၿမေသာ ခစျခငးေမတာဆကဆေရး

ထနးသမးမႈအတြက အလြနအေရးၾကးပါသည။ ကၽြႏပတ႔၏ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈအရ

ေအာကတြင ေတြ႕ျမငရသညအတငးပင ဧညေတြ႕သညအခနးသည မားေသာအား

ျဖင ဆညျပး လမားပါ သည။ ဆလသညမာ အကဥးသားမားႏင

လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည အခနးထတြင တစေယာကႏင တစေယာကမညသည

ေနရာတြင ရသညက ရာရနႏင တစေယာကစကားတစေယာကၾကားရရနမာ

အလြနပင ခကခပါသည။ ေထာင၀ငစာေတြဆရနအတြက သြားလာရာခရးသည


မားစြာ ရငႏးေပးဆပရေသာလညး ေထာင၀ငစာေတြဆခနမာ အလြနအပင

တေတာငးလပါသည။ ထအျပင ေတြ႕ဆမႈမားက အကဥးေထာငအရာရမားက

တငးၾကပစြာ ထနးခပထား သျဖင ပဂၢလက လြတလပခြငက ကနသတခရပါသည။

အဆပါ အေၾကာငးအရာမားသည အကဥးသား မားႏင ယငးတ႔၏

မသားစ၀ငမားၾကား တညၿမေသာ ခစျခငးေမတာဆကဆေရးတညေဆာကမႈတြင

ၾကးမား သည အဟနအတားမားက ျဖစေစပါသည။

ေနရာကနသတခက

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားမရရလာေသာအခကအလကအမားအရ ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ဆသညအခနးအမးအစားႏစခရသည။ သာမနအခနးႏင အထးခနးျဖစပါသည။

သာမနအခနးသည အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ ဆသမား ရဖနရခါ

အကဥးအကပအတညးတြင လမားသညတစဥးက တစဥး တးေ၀၍ ေတြ႕ဆ

ေလရသည ေထာင၀ငစာပစမးျဖစပါသည။ ဆနကငဘကအား ျဖင အထးခနးသည

ခမးသာသမားႏင အခြငထးခ အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမား

ေတြ႕ဆႏငသည တရားမ၀ငအခနးမားျဖစပါသည။ အကဥးသားမားအေနျဖင

ေထာင၀ငစာ ေတြ႕ဆ ျခငးမတစဆင စတပငးဆငရာႏင ႐ပပငးဆငရာ

အေထာကအက ရရႏငပါသည။ သရာတြင တရား၀ငေတြ႕ဆသညအခနးမားသည

လာေရာကေတြ႕ဆသမားအတြက စနေခၚမႈမားစြာက ေဖာျပပါ သည။

အသကေလးဆယအရြယ အမးသမးတစဥး၏ ေထာင၀ငစာေတြ႕သည

အေတြ႕အၾကမားက သမ၏အမတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခပါသည။ သမ၏ ခငပြနးသည

ႏငငေရးေၾကာင အဖမးခခရျပး သမက ေအာကပါအတငးေျပာျပပါသည။

“အစတနးက ကမရ႕ခငပြနး ဘယမာ အဖမးခရမနးမသဘး။

ေနာကရကအနညးငယၾကာေတာ သက ဖမးထားျပး ထနးသမးထားတယလ႔

ကမက အေၾကာငးၾကားလာပါတယ။ ျပးေတာ ကမ အကဥးေထာငက

သြားတယ။ ေထာင၀ငစာေတြ႕တအခနးမာ ကမန႕ ခငပြနးသည ေတြ႕ဆျပး

သဇကာႏစထပၾကား က စကားေျပာခရပါတယ။ လေတြအရမးမားလ႔

ခငပြနးသည ဘာေတြ ေျပာလ႔ ေျပာေနမနးမသပါဘး။ ကမခငပြနးက

ႏလးေရာဂါခစားေနရျပး ေနာကဆးမာ အကဥး ေထာငေဆးရက

ပလကပါတယ။ သန႕ေတြ႕တအခါ သမကႏာမာ စတဓာတကမႈေတြ

ေတြ႕ရပါတယ။ “ကမန႕ သမးက စတမပပါန႕’’ လ႔

ကမေသေသခာခာေျပာခပါတယ။ ေထာင၀ငစာေတြ႕ျပး ျပနမထြကလာ

ခငမာ အစားအေသာကေတြန႕ အသးအေဆာငေတြက သကေပးခပါတယ။

အလလပေပးလကမသာ ေထာငကေနတအခနမာ ခကခတ အေျခအေန

ေတြန႕ ၾကခရင ခႏငရည ရေအာငပါ။ ”

အဆပါျဖစရပတြင ေထာင၀ငစာေတြ႕သညအခနးတြင အကဥးသားမားႏင

လာေရာကေတြ႕ဆသ မားအတြက ေနရာလလေလာကေလာကမရပါ။ သဇကာမားက


မားစြာ ရငႏးေပးဆပရေသာလညး ေထာင၀ငစာေတြဆခနမာ အလြနအပင

တေတာငးလပါသည။ ထအျပင ေတြ႕ဆမႈမားက အကဥးေထာငအရာရမားက

တငးၾကပစြာ ထနးခပထား သျဖင ပဂၢလက လြတလပခြငက ကနသတခရပါသည။

အဆပါ အေၾကာငးအရာမားသည အကဥးသား မားႏင ယငးတ႔၏

မသားစ၀ငမားၾကား တညၿမေသာ ခစျခငးေမတာဆကဆေရးတညေဆာကမႈတြင

ၾကးမား သည အဟနအတားမားက ျဖစေစပါသည။

ေနရာကနသတခက

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားမရရလာေသာအခကအလကအမားအရ ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ဆသညအခနးအမးအစားႏစခရသည။ သာမနအခနးႏင အထးခနးျဖစပါသည။

သာမနအခနးသည အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ ဆသမား ရဖနရခါ

အကဥးအကပအတညးတြင လမားသညတစဥးက တစဥး တးေ၀၍ ေတြ႕ဆ

ေလရသည ေထာင၀ငစာပစမးျဖစပါသည။ ဆနကငဘကအား ျဖင အထးခနးသည

ခမးသာသမားႏင အခြငထးခ အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမား

ေတြ႕ဆႏငသည တရားမ၀ငအခနးမားျဖစပါသည။ အကဥးသားမားအေနျဖင

ေထာင၀ငစာ ေတြ႕ဆ ျခငးမတစဆင စတပငးဆငရာႏင ႐ပပငးဆငရာ

အေထာကအက ရရႏငပါသည။ သရာတြင တရား၀ငေတြ႕ဆသညအခနးမားသည

လာေရာကေတြ႕ဆသမားအတြက စနေခၚမႈမားစြာက ေဖာျပပါ သည။

အသကေလးဆယအရြယ အမးသမးတစဥး၏ ေထာင၀ငစာေတြ႕သည

အေတြ႕အၾကမားက သမ၏အမတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခပါသည။ သမ၏ ခငပြနးသည

ႏငငေရးေၾကာင အဖမးခခရျပး သမက ေအာကပါအတငးေျပာျပပါသည။

“အစတနးက ကမရ႕ခငပြနး ဘယမာ အဖမးခရမနးမသဘး။

ေနာကရကအနညးငယၾကာေတာ သက ဖမးထားျပး ထနးသမးထားတယလ႔

ကမက အေၾကာငးၾကားလာပါတယ။ ျပးေတာ ကမ အကဥးေထာငက

သြားတယ။ ေထာင၀ငစာေတြ႕တအခနးမာ ကမန႕ ခငပြနးသည ေတြ႕ဆျပး

သဇကာႏစထပၾကား က စကားေျပာခရပါတယ။ လေတြအရမးမားလ႔

ခငပြနးသည ဘာေတြ ေျပာလ႔ ေျပာေနမနးမသပါဘး။ ကမခငပြနးက

ႏလးေရာဂါခစားေနရျပး ေနာကဆးမာ အကဥး ေထာငေဆးရက

ပလကပါတယ။ သန႕ေတြ႕တအခါ သမကႏာမာ စတဓာတကမႈေတြ

ေတြ႕ရပါတယ။ “ကမန႕ သမးက စတမပပါန႕’’ လ႔

ကမေသေသခာခာေျပာခပါတယ။ ေထာင၀ငစာေတြ႕ျပး ျပနမထြကလာ

ခငမာ အစားအေသာကေတြန႕ အသးအေဆာငေတြက သကေပးခပါတယ။

အလလပေပးလကမသာ ေထာငကေနတအခနမာ ခကခတ အေျခအေန

ေတြန႕ ၾကခရင ခႏငရည ရေအာငပါ။ ”

အဆပါျဖစရပတြင ေထာင၀ငစာေတြ႕သညအခနးတြင အကဥးသားမားႏင

လာေရာကေတြ႕ဆသ မားအတြက ေနရာလလေလာကေလာကမရပါ။ သဇကာမားက


ရပပငးဆငရာ ထေတြ႕နငမႈက တားဆး ထားသညအတြက တစေယာကႏင

တစေယာက ဆကသြယရာတြင အခကအခရပါသည။ ထအျပင သမႏင သမ၏

ခငပြနးတ႔က တစဥးႏငတစဥး အျပနအလန စတပပနေနၾကပါသည။ ရပပငးဆငရာ

တားဆးထားမႈနင လဥးေရမားျပား သညေထာင၀ငစာေတြ႕သညအခနးမားသည

အကဥးသားမားႏင လာေရာက ေတြ႕ဆသမားအေပၚ မားစြာအခကအခ

ျဖစေစပါသည။

ျမနမာနငငမ အကဥးေထာငမားသည သတမတထားေသာလဥးေရထက

ေယဘယအား ျဖင အကဥးသား ပမလကခပါသည။ ကမာအကဥးေထာင

လဥးေရစာရငးအရ အကဥးသား ၂၆၁၀၀ ဥး (အလပစခနးမပါပါ။) သာ

လကခႏငေသာလညး ျမနမာႏငငမ အကဥးေထာငတြင အကဥးသား ၆၀၀၀၀၀

လကခထားပါသည (Walmsley 2013)။အဆပါအခကအလကသည ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕သညအခနးမားတြင လမားစြာေနသည အေၾကာငးအရငးအျမစ တစခ

ျဖစပါသည။ လအေရအတြက မားမားႏင ေနရာကဥးကဥးသည လာေရာက

ေတြ႕ဆမႈမားအတြက အေျခအေနေကာငးမား ေဖာေဆာင ေပးႏငမညမဟတပါ။

အဆပါအေၾကာငးႏငပတသက၍ အကဥးေထာငမးက ရငးျပရာတြင

“ယခငက ေထာင၀ငစာေတြ႕တအခနးေတြက ေျခခရနေနရာလပမရဘ

ျပညကပေနသျဖင အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားအေနျဖင

တစခနတညးတြင စကားေျပာ ၾကျခငးျဖစရာ တစဥးႏငတစဥး မၾကားႏငပါ။

ေနာကဆကတြအေနျဖင စကားေျပာရနအတြက အလြနအားသးကာ

ေအာေျပာရသျဖင စကားေျပာျပးသညအခါ ေမာပနးေနတတပါသည။

ထေၾကာင သဇကာကြကကာထားျခငးမ မနကာထားသည ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ခနးေျပာငးလလက ပါသည။ ယခအခါ အကဥးသားမားႏင

ေထာင၀ငစာ လာေတြ႕သမား မနမတစဆင တစဥးႏင တစဥး

ေျပာဆႏငပါျပ။ ”

ေထာငမးက သဇကာကြကမားေနရာတြင မနတပျပတငးေပါကမား အစားထးျခငးျဖင

ေခတမေအာင ေဆာငရြကသျဖစသညက ေဖာျပထားပါသည။ ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕သညအခနးမားသည မသားစ၀ငမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားအေပၚ

မညသ႔ ေနာကဆကတြဆးကးမားျဖစေပၚသညက နားလညသေဘာ ေပါကေၾကာငး

ေျပာဆပါသည။ အကဥးေထာငအတြငး ေလလာမႈအရ ေတြ႕ဆသည

အခနးသစမားက ေထာငမးႏငအတ သြားေရာကခပါသည။ အဆပါအခနးသည (L)

ပစျဖစျပး အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားၾကား မနျဖင ျခားထား

ပါသည။ အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆ သမားသည မနမတစဆင

စကားေျပာႏငပါသည။ သရာတြင မနတြင အေပါကေဖာက ထားျခငးမရပါ။

ဖနးလညးမရႏငပါ။ သရာတြင အသက မနမျဖတကာ ၾကားႏငပါသည။ ေထာငမး၏

ရေထာင အျမငမၾကညလင ထသ႔ မနခနးမားေပၚလာျခငးသည တးတကမႈ


ရပပငးဆငရာ ထေတြ႕နငမႈက တားဆး ထားသညအတြက တစေယာကႏင

တစေယာက ဆကသြယရာတြင အခကအခရပါသည။ ထအျပင သမႏင သမ၏

ခငပြနးတ႔က တစဥးႏငတစဥး အျပနအလန စတပပနေနၾကပါသည။ ရပပငးဆငရာ

တားဆးထားမႈနင လဥးေရမားျပား သညေထာင၀ငစာေတြ႕သညအခနးမားသည

အကဥးသားမားႏင လာေရာက ေတြ႕ဆသမားအေပၚ မားစြာအခကအခ

ျဖစေစပါသည။

ျမနမာနငငမ အကဥးေထာငမားသည သတမတထားေသာလဥးေရထက

ေယဘယအား ျဖင အကဥးသား ပမလကခပါသည။ ကမာအကဥးေထာင

လဥးေရစာရငးအရ အကဥးသား ၂၆၁၀၀ ဥး (အလပစခနးမပါပါ။) သာ

လကခႏငေသာလညး ျမနမာႏငငမ အကဥးေထာငတြင အကဥးသား ၆၀၀၀၀၀

လကခထားပါသည (Walmsley 2013)။အဆပါအခကအလကသည ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕သညအခနးမားတြင လမားစြာေနသည အေၾကာငးအရငးအျမစ တစခ

ျဖစပါသည။ လအေရအတြက မားမားႏင ေနရာကဥးကဥးသည လာေရာက

ေတြ႕ဆမႈမားအတြက အေျခအေနေကာငးမား ေဖာေဆာင ေပးႏငမညမဟတပါ။

အဆပါအေၾကာငးႏငပတသက၍ အကဥးေထာငမးက ရငးျပရာတြင

“ယခငက ေထာင၀ငစာေတြ႕တအခနးေတြက ေျခခရနေနရာလပမရဘ

ျပညကပေနသျဖင အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားအေနျဖင

တစခနတညးတြင စကားေျပာ ၾကျခငးျဖစရာ တစဥးႏငတစဥး မၾကားႏငပါ။

ေနာကဆကတြအေနျဖင စကားေျပာရနအတြက အလြနအားသးကာ

ေအာေျပာရသျဖင စကားေျပာျပးသညအခါ ေမာပနးေနတတပါသည။

ထေၾကာင သဇကာကြကကာထားျခငးမ မနကာထားသည ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ခနးေျပာငးလလက ပါသည။ ယခအခါ အကဥးသားမားႏင

ေထာင၀ငစာ လာေတြ႕သမား မနမတစဆင တစဥးႏင တစဥး

ေျပာဆႏငပါျပ။ ”

ေထာငမးက သဇကာကြကမားေနရာတြင မနတပျပတငးေပါကမား အစားထးျခငးျဖင

ေခတမေအာင ေဆာငရြကသျဖစသညက ေဖာျပထားပါသည။ ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕သညအခနးမားသည မသားစ၀ငမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားအေပၚ

မညသ႔ ေနာကဆကတြဆးကးမားျဖစေပၚသညက နားလညသေဘာ ေပါကေၾကာငး

ေျပာဆပါသည။ အကဥးေထာငအတြငး ေလလာမႈအရ ေတြ႕ဆသည

အခနးသစမားက ေထာငမးႏငအတ သြားေရာကခပါသည။ အဆပါအခနးသည (L)

ပစျဖစျပး အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားၾကား မနျဖင ျခားထား

ပါသည။ အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆ သမားသည မနမတစဆင

စကားေျပာႏငပါသည။ သရာတြင မနတြင အေပါကေဖာက ထားျခငးမရပါ။

ဖနးလညးမရႏငပါ။ သရာတြင အသက မနမျဖတကာ ၾကားႏငပါသည။ ေထာငမး၏

ရေထာင အျမငမၾကညလင ထသ႔ မနခနးမားေပၚလာျခငးသည တးတကမႈ


ျဖစေသာလညး မနမတစဆင အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြဆသမား

စကားအဆငေျပစြာ ေျပာဆႏငျခငးရ မရက မသရေခ။

အခ႕အေၾကာငးအရာမားတြင ခမးသာသညအကဥးသားအခ႕သည ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕မႈႏင စပလဥး ျပး အထးဆကဆမႈမား ရရခစားႏငၾကပါသည။ အကဥးေထာင

၀နထမးမားက ေငြေပးျပး ေထာင၀ငစာ ေတြ႕သညအထးခနးတြင လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားႏငေတြ႕ဆႏငျပး လျပညကပညပေနသည ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕သညအခနးမားက ေရာငလႊႏငပါသည။ ကၽြႏပႏင လပေဖာကငဖကမားသည

လကဘကရညဆငတစဆငတြင အကဥးသားေဟာငးတစဥးႏငေတြ႕ဆကာ အကဥး

ကစဥ အေတြ႕ အၾကက ေမးျမနးခပါသည။ ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆခနတြင

အကဥးသားမား ၾကဆရသည အခကအခမားက ရငးျပပါသည။

“ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆတအခနးထမာ တစခါတစရ ဧညသညမားန႕

အကဥးသားမားစြာ ရပါတယ။ ကေတာ ႏင ကြနေတာမနးမတသည

အဆပါေထာင၀ငစာအခနးတြင စကားေျပာသညအခါ အကယၾကးေအာေျပာ

ရပါတယ။ ေတြ႕ရတအခနကလညး တပါတယ။ အခနျပညသြားရင

ကေတာအမးသမးက အကဥးေထာင၀နထမးက ပကဆေပးပါသည။

လအနညးငယၾကာေတာ ကေတာက တနးစးခနပါတယ။ 40 ေထာငမးရ႕

40 A Tanzi is a prisoner elected by the prison authorities to maintain order among the common prisoners in the prison. As a result, prison authorities give them special treatment when it comes to prison visitation.

ရးခနးျဖစတ အထးခနးထမာ ကေတာ အမးသမး န႕ေတြ႕ဖ႔

အထးအခြငအေရးရပါတယ။ အဒအခနက စျပး မသားစ၀ငေတြ အေနန႕

ျပညကပညပေနတ ေထာင၀ငစာအခနးထက သြားစရာမလေတာပါ ဘး။ ”

အဆပါျဖစရပက အကဥးသားမားသည အရငးျမစမား (ဥပမာ-ေငြေၾကး) ရသမား

(သ႔) အာဏာပငမား၏ ယၾကညမႈက ရရသမားသည အကဥးေထာငတြင

ၾကးစဥငယလက၀ါစဥအရ ရာထးျမငျမင ရႏငျပး အထးခနးမားတြင ေဆြမးမားနင

မကႏာခငးဆငေတြ႕နငသည အခြငအေရးက အျခားေသာ အကဥးသားမားထက

ပရပါသည။ ေငြေၾကးသည လာေရာကေတြ႕ဆမႈနင ဆကစပေနသည ခကခမႈ က

အတငးအတာတစခအထ ပမေကာငးမြနလာေစသည အခြငထးမားက

၀ယယႏငပါသည။

ေနရာကဥးကဥးတြင အကဥးသားမားစြာ ထားျခငးသည ကယသငးအန႕ဆးမား

ထြကေပၚေစျပး လာေရာက ေတြ႕ဆသမားအား စတပကေစကာ အေႏာငအယက

ျဖစေစပါသည။ အဆပါ အေျခအေနက အကဥးသားမားအား ပမကသကေအာက

ျဖစေစပါသည။ အဆပါ ေနရာကဥးကဥးတြင လအမားစသည သပသညးျခငးႏင

မြနးကပျခငးမားဒဏခစားရပါသည။ စာေရးသ တရားရးအခပသ႔ သြားေရာက

ေလလာစဥအတြငးတြင လာေရာက ေတြ႕ဆသမား ရပေနသည၊ထနးသမးခရသည

သမားႏင သဇကာမ တစဆင ေအာဟစ ေျပာဆေနသည ဆညသညေနရာတစခက

ေတြ႕ရပါသည။ ထကသ႔ ဆညေနသည လမားသညေနရာတြင တစေယာကႏင


ျဖစေသာလညး မနမတစဆင အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြဆသမား

စကားအဆငေျပစြာ ေျပာဆႏငျခငးရ မရက မသရေခ။

အခ႕အေၾကာငးအရာမားတြင ခမးသာသညအကဥးသားအခ႕သည ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕မႈႏင စပလဥး ျပး အထးဆကဆမႈမား ရရခစားႏငၾကပါသည။ အကဥးေထာင

၀နထမးမားက ေငြေပးျပး ေထာင၀ငစာ ေတြ႕သညအထးခနးတြင လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားႏငေတြ႕ဆႏငျပး လျပညကပညပေနသည ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕သညအခနးမားက ေရာငလႊႏငပါသည။ ကၽြႏပႏင လပေဖာကငဖကမားသည

လကဘကရညဆငတစဆငတြင အကဥးသားေဟာငးတစဥးႏငေတြ႕ဆကာ အကဥး

ကစဥ အေတြ႕ အၾကက ေမးျမနးခပါသည။ ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆခနတြင

အကဥးသားမား ၾကဆရသည အခကအခမားက ရငးျပပါသည။

“ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆတအခနးထမာ တစခါတစရ ဧညသညမားန႕

အကဥးသားမားစြာ ရပါတယ။ ကေတာ ႏင ကြနေတာမနးမတသည

အဆပါေထာင၀ငစာအခနးတြင စကားေျပာသညအခါ အကယၾကးေအာေျပာ

ရပါတယ။ ေတြ႕ရတအခနကလညး တပါတယ။ အခနျပညသြားရင

ကေတာအမးသမးက အကဥးေထာင၀နထမးက ပကဆေပးပါသည။

လအနညးငယၾကာေတာ ကေတာက တနးစးခနပါတယ။ 40 ေထာငမးရ႕

40 A Tanzi is a prisoner elected by the prison authorities to maintain order among the common prisoners in the prison. As a result, prison authorities give them special treatment when it comes to prison visitation.

ရးခနးျဖစတ အထးခနးထမာ ကေတာ အမးသမး န႕ေတြ႕ဖ႔

အထးအခြငအေရးရပါတယ။ အဒအခနက စျပး မသားစ၀ငေတြ အေနန႕

ျပညကပညပေနတ ေထာင၀ငစာအခနးထက သြားစရာမလေတာပါ ဘး။ ”

အဆပါျဖစရပက အကဥးသားမားသည အရငးျမစမား (ဥပမာ-ေငြေၾကး) ရသမား

(သ႔) အာဏာပငမား၏ ယၾကညမႈက ရရသမားသည အကဥးေထာငတြင

ၾကးစဥငယလက၀ါစဥအရ ရာထးျမငျမင ရႏငျပး အထးခနးမားတြင ေဆြမးမားနင

မကႏာခငးဆငေတြ႕နငသည အခြငအေရးက အျခားေသာ အကဥးသားမားထက

ပရပါသည။ ေငြေၾကးသည လာေရာကေတြ႕ဆမႈနင ဆကစပေနသည ခကခမႈ က

အတငးအတာတစခအထ ပမေကာငးမြနလာေစသည အခြငထးမားက

၀ယယႏငပါသည။

ေနရာကဥးကဥးတြင အကဥးသားမားစြာ ထားျခငးသည ကယသငးအန႕ဆးမား

ထြကေပၚေစျပး လာေရာက ေတြ႕ဆသမားအား စတပကေစကာ အေႏာငအယက

ျဖစေစပါသည။ အဆပါ အေျခအေနက အကဥးသားမားအား ပမကသကေအာက

ျဖစေစပါသည။ အဆပါ ေနရာကဥးကဥးတြင လအမားစသည သပသညးျခငးႏင

မြနးကပျခငးမားဒဏခစားရပါသည။ စာေရးသ တရားရးအခပသ႔ သြားေရာက

ေလလာစဥအတြငးတြင လာေရာက ေတြ႕ဆသမား ရပေနသည၊ထနးသမးခရသည

သမားႏင သဇကာမ တစဆင ေအာဟစ ေျပာဆေနသည ဆညသညေနရာတစခက

ေတြ႕ရပါသည။ ထကသ႔ ဆညေနသည လမားသညေနရာတြင တစေယာကႏင


တစေယာက ဆကသြယေျပာဆရန ခကခနငပါ သည။ အထသ႔၀ငသြားသညအခါ

အကဥးသားအခ႕က သတငမားေနာကတြငရပျပး သတအား လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားႏင စကားေျပာဆေနပါသည။ ေတြ႕ဆ သညေနရာသည အလြနပ

ပါသည။ ေလ၀ငေလထြကမေကာငးပါ။ ထနးသမးခထားရသမားႏင လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားသည ေခြးတျပကျပက ကေနပါသည။ လာေရာကေတြ႕ဆသအခ႕

သည ထငကာ မမကယမမ ယပခတေနၾကပါသည။ အခ႕က

ေခါငးကကသကသာေစရန ရေဆးဘးက ရေနပါသည။ ေတြ႕ခနပေပး

သညတငေအာင ထနးသမးခထား ရသည အကဥးသားမားႏင စကား ၾကာၾကာ

မေျပာႏငပါ။ ေတြ႕ဆသညအခနး၏ အေျခအေနသည ေလးနကတညၿငမေသာ

ခစျခငးေမတာ ဆကဆေရး ထနးသမးမႈက အဟန႔ အတားျဖစေစပါသည။

လာေရာကေတြ႕ဆသမားက အျပညအ၀ အေျခေနမားက စာေရးသမ

နားလညသေဘာေပါကပါသည။ကၽြႏပတကယတငပင အထနးသမးခရသ၏

ကယန႕က မခႏငပါ။ ခကခငး အသကရကပလာျပး ေခါငးကကလာပါသည။

ရအရာရက ကၽြႏပအား ၾကာၾကာခြငျပလငေတာငမ ထေနရာတြင ၾကာၾကာေနကာ

ေလလာႏငမည မဟတပါ။ ကၽြႏပ၏ အေတြ႕အၾက ႏင အကဥးေထာငမ

ျပနလြတလာသတ၏ အေတြ႕အၾကႏင တညပါသည။ ထသသည အစးရက

ဆႏၵျပမႈအတြက ၁၉၉၀ ျပညႏစတြင အဖမးခရပါသည။ ေထာင၀ငစာေတြ႕သည

အခနးတြင ကယန႕ႏငစပလဥးျပး သအစကႏင စကားမားရနျဖစပက

ခလရငးျပရာတြင

“ကေတာအေဖႏင အစက က ေထာင၀ငစာလာေတြ႕တယ။ အဒအခနမာ

ဧညေတြ႕ တအခနးမာ အကဥးသားေတြအမားၾကးရပါတယ။ ကေတာ

အစက က ‘မငးန႕ တျခား အကဥးသားေတြရ႕ နေစာေနတ

ကယန႕ကမခနငဘး။ အေႏာငအယကျဖစတယ’ လ႔ ေျပာပါ တယ။

သအဒလေျပာေတာ ကေတာလညးေဒါသလညးထြက၊ ၀မးလညးနညး

သြားတယ။ “ေနာကတစေခါကထပလာစရာမလဘး’’ လ႔ သက

ေအာေျပာလကတယ။ “သက အကဥးသား ေတြ ဒလအေျခအေနမးန႕

ေတြ႕ၾကရတာက နားမလညႏငဘး” လ႔ အေဖ႕က ေအာေျပာ လကတယ။

ထကသေသာအေျခအေနမးသည လအမားျပညကပေနသည ေထာင၀ငစာ႕

အခနးတြင နေစာေနမႈက လာေရာကေတြ႕ဆသမားအတြက သညးခရန ခကချပး

လမားျပညကပေနသည ေထာင၀ငစာ ေတြ႕သညအခနးမား၏ နေစာေနသည

အနမားေၾကာင ေနာကပငးတြင လာေရာကေတြ႕ဆသမားက လာခငစတမရေစရန

ႏႈးဆြေပးသကသျဖစေစပါသည။ လာေရာကေတြ႕ဆသမားႏင အကဥးသားမား သည

ေထာင၀ငစာအခနးမ ထြကလာျပးသညေနာက စတဖစးကာ၊ မေပာဘ ေဒါသမားျဖစ

ကာ ကသကေအာကျဖစရပါသည။ အဆပါ

သကေတာငသကသာမရသညေထာင၀ငစာအခနးမားႏင စတလပရားထတလနစရာ

ပတ၀နးကငအေျခအေနသည ေလးနကတညၿငမေသာ ခစျခငးေမတာဆကဆေရး


တစေယာက ဆကသြယေျပာဆရန ခကခနငပါ သည။ အထသ႔၀ငသြားသညအခါ

အကဥးသားအခ႕က သတငမားေနာကတြငရပျပး သတအား လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားႏင စကားေျပာဆေနပါသည။ ေတြ႕ဆ သညေနရာသည အလြနပ

ပါသည။ ေလ၀ငေလထြကမေကာငးပါ။ ထနးသမးခထားရသမားႏင လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားသည ေခြးတျပကျပက ကေနပါသည။ လာေရာကေတြ႕ဆသအခ႕

သည ထငကာ မမကယမမ ယပခတေနၾကပါသည။ အခ႕က

ေခါငးကကသကသာေစရန ရေဆးဘးက ရေနပါသည။ ေတြ႕ခနပေပး

သညတငေအာင ထနးသမးခထား ရသည အကဥးသားမားႏင စကား ၾကာၾကာ

မေျပာႏငပါ။ ေတြ႕ဆသညအခနး၏ အေျခအေနသည ေလးနကတညၿငမေသာ

ခစျခငးေမတာ ဆကဆေရး ထနးသမးမႈက အဟန႔ အတားျဖစေစပါသည။

လာေရာကေတြ႕ဆသမားက အျပညအ၀ အေျခေနမားက စာေရးသမ

နားလညသေဘာေပါကပါသည။ကၽြႏပတကယတငပင အထနးသမးခရသ၏

ကယန႕က မခႏငပါ။ ခကခငး အသကရကပလာျပး ေခါငးကကလာပါသည။

ရအရာရက ကၽြႏပအား ၾကာၾကာခြငျပလငေတာငမ ထေနရာတြင ၾကာၾကာေနကာ

ေလလာႏငမည မဟတပါ။ ကၽြႏပ၏ အေတြ႕အၾက ႏင အကဥးေထာငမ

ျပနလြတလာသတ၏ အေတြ႕အၾကႏင တညပါသည။ ထသသည အစးရက

ဆႏၵျပမႈအတြက ၁၉၉၀ ျပညႏစတြင အဖမးခရပါသည။ ေထာင၀ငစာေတြ႕သည

အခနးတြင ကယန႕ႏငစပလဥးျပး သအစကႏင စကားမားရနျဖစပက

ခလရငးျပရာတြင

“ကေတာအေဖႏင အစက က ေထာင၀ငစာလာေတြ႕တယ။ အဒအခနမာ

ဧညေတြ႕ တအခနးမာ အကဥးသားေတြအမားၾကးရပါတယ။ ကေတာ

အစက က ‘မငးန႕ တျခား အကဥးသားေတြရ႕ နေစာေနတ

ကယန႕ကမခနငဘး။ အေႏာငအယကျဖစတယ’ လ႔ ေျပာပါ တယ။

သအဒလေျပာေတာ ကေတာလညးေဒါသလညးထြက၊ ၀မးလညးနညး

သြားတယ။ “ေနာကတစေခါကထပလာစရာမလဘး’’ လ႔ သက

ေအာေျပာလကတယ။ “သက အကဥးသား ေတြ ဒလအေျခအေနမးန႕

ေတြ႕ၾကရတာက နားမလညႏငဘး” လ႔ အေဖ႕က ေအာေျပာ လကတယ။

ထကသေသာအေျခအေနမးသည လအမားျပညကပေနသည ေထာင၀ငစာ႕

အခနးတြင နေစာေနမႈက လာေရာကေတြ႕ဆသမားအတြက သညးခရန ခကချပး

လမားျပညကပေနသည ေထာင၀ငစာ ေတြ႕သညအခနးမား၏ နေစာေနသည

အနမားေၾကာင ေနာကပငးတြင လာေရာကေတြ႕ဆသမားက လာခငစတမရေစရန

ႏႈးဆြေပးသကသျဖစေစပါသည။ လာေရာကေတြ႕ဆသမားႏင အကဥးသားမား သည

ေထာင၀ငစာအခနးမ ထြကလာျပးသညေနာက စတဖစးကာ၊ မေပာဘ ေဒါသမားျဖစ

ကာ ကသကေအာကျဖစရပါသည။ အဆပါ

သကေတာငသကသာမရသညေထာင၀ငစာအခနးမားႏင စတလပရားထတလနစရာ

ပတ၀နးကငအေျခအေနသည ေလးနကတညၿငမေသာ ခစျခငးေမတာဆကဆေရး


ထနးသမး မႈထက အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားတြက

စတပငးဆငရာ ျပ နာမား ပမျဖစေပၚ လာေစပါသည။ အဆပါအေျခအေနသည

အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားၾကား ချပငးျခငး ႏင တငးမာျခငးက

ျဖစေပၚေစပါသည။ အခ႕ေသာ ျဖစရပမားတြင အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕

ဆသမားသည ထကသ႔ စတပကစရာ အကဥးခနးမားေနရာမားႏငစပလဥးျပး

တညသည စတခစားမႈ ရၾကပါသည။ ထေၾကာင လမားျပညကပေနသည

ဧညေတြ႕သညအခနးမားသည အကဥးသားမား ႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားအေပၚ

ဆးရြားသည သကေရာကမႈမား ရေစပါသည။

အခနကနသတျခငး

ပညာရငသးဥးသည ေထာင၀ငစာေတြ႕သညအခနးမားအားလးက ‘liminal carceral

spaces’ အျဖစ အေစာပငးကတညးက အေလးေပး ရညညႊနးထားျပး အကဥးသားမား

ႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမား အေပၚ ေစာငၾကညျခငးေၾကာင ဆးကးမား

ျဖစေပၚလာပက အဓက ေဖာျပထားပါသည။ သရာတြင ကၽြႏပတ႔၏

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈတြင အဓက အေၾကာငးအရာတစချဖစသည အခန ကနသတမႈ

အတြက မားစြာထငဟပေဖာျပထားျခငးမရပါ။

လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည အခနႏငေငြကနခကာ ေဆြမးမားက

သြားေရာကေတြ႕ဆ ၾကေသာလညး အထးသျဖင ေ၀းလသညေနရာမားမ

အကဥးေထာငမားတြင ေႏာငေႏးၾကနၾကာမႈမားက ၾကေတြ႕ေနရျပး ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ခနတေတာငးသျဖင စတပကကာ မခငမရျဖစရပါသည။ ကၽြႏပ၏ လပေဖာကင

ဖကမားႏင ကၽြႏပသည ၁၉၈၈ ခနစတြင အဖမးခရကာ အကဥးကခရျပး ၁၀ ႏစၾကာ

သညအခါ ေထာငထတြင ေသဆးသြားသတစဥး၏ ညမျဖစသႏင သမ၏အမသ႔

သြားေရာကကာ ေတြ႕ဆခပါသည။ သမက မကရညမားၾကားမ ရငးျပခပါသည။

“ကမအစက ေထာငကေတာ ေထာင၀ငစာသြားေတြ႕တအခါ အခကအခ

အမားၾကး ေတြ႕ခရ ပါတယ။ ကမန႕ ကမရ႕မသားစက မခမးသာပါဘး။

အကဥးေထာငက သြားဖ႔ ႏငငတကာ ၾကကေျခန အဖြ႕ရ႕ ေငြေၾကး

အကအညက ယခရပါတယ။ သရ႕ ေထာငက ကမတရ႕ ျမ႕ကေန ဆရင

ေ၀းပါတယ။ ကမအေနန႕ ဘတစကားအရငစးရတယ။ ျပးေတာ သေဘၤာ

စးရတယ။ ျပးေတာ အကဥးေထာငက ေရာကဖ႔ ေလယာဥစးရတယ။

ကမေတာေတာပငပနးပါတယ။ ျပးေတာ အကဥးေထာင အရာရက

ကမနာမည ေၾကညာတာက သးနာရၾကာေစာငရတယ။ တစခါတစရ

ဗကစာေနေပမယ ကမနာမည မေခၚခငအထ ဘယမမသြားႏငဘး။

ဘာမလညး မလပႏငဘး။ ေထာင၀ငစာလာေတြ႕တအခါ ကမန႕ အစကန႕

ဒလဆး၀ါးတ အေျခအေနေတြ ေၾကာင ရဖနရခါ စကားမားၾကတယ။ ”


ထနးသမး မႈထက အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားတြက

စတပငးဆငရာ ျပ နာမား ပမျဖစေပၚ လာေစပါသည။ အဆပါအေျခအေနသည

အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားၾကား ချပငးျခငး ႏင တငးမာျခငးက

ျဖစေပၚေစပါသည။ အခ႕ေသာ ျဖစရပမားတြင အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕

ဆသမားသည ထကသ႔ စတပကစရာ အကဥးခနးမားေနရာမားႏငစပလဥးျပး

တညသည စတခစားမႈ ရၾကပါသည။ ထေၾကာင လမားျပညကပေနသည

ဧညေတြ႕သညအခနးမားသည အကဥးသားမား ႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားအေပၚ

ဆးရြားသည သကေရာကမႈမား ရေစပါသည။

အခနကနသတျခငး

ပညာရငသးဥးသည ေထာင၀ငစာေတြ႕သညအခနးမားအားလးက ‘liminal carceral

spaces’ အျဖစ အေစာပငးကတညးက အေလးေပး ရညညႊနးထားျပး အကဥးသားမား

ႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမား အေပၚ ေစာငၾကညျခငးေၾကာင ဆးကးမား

ျဖစေပၚလာပက အဓက ေဖာျပထားပါသည။ သရာတြင ကၽြႏပတ႔၏

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈတြင အဓက အေၾကာငးအရာတစချဖစသည အခန ကနသတမႈ

အတြက မားစြာထငဟပေဖာျပထားျခငးမရပါ။

လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည အခနႏငေငြကနခကာ ေဆြမးမားက

သြားေရာကေတြ႕ဆ ၾကေသာလညး အထးသျဖင ေ၀းလသညေနရာမားမ

အကဥးေထာငမားတြင ေႏာငေႏးၾကနၾကာမႈမားက ၾကေတြ႕ေနရျပး ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕ခနတေတာငးသျဖင စတပကကာ မခငမရျဖစရပါသည။ ကၽြႏပ၏ လပေဖာကင

ဖကမားႏင ကၽြႏပသည ၁၉၈၈ ခနစတြင အဖမးခရကာ အကဥးကခရျပး ၁၀ ႏစၾကာ

သညအခါ ေထာငထတြင ေသဆးသြားသတစဥး၏ ညမျဖစသႏင သမ၏အမသ႔

သြားေရာကကာ ေတြ႕ဆခပါသည။ သမက မကရညမားၾကားမ ရငးျပခပါသည။

“ကမအစက ေထာငကေတာ ေထာင၀ငစာသြားေတြ႕တအခါ အခကအခ

အမားၾကး ေတြ႕ခရ ပါတယ။ ကမန႕ ကမရ႕မသားစက မခမးသာပါဘး။

အကဥးေထာငက သြားဖ႔ ႏငငတကာ ၾကကေျခန အဖြ႕ရ႕ ေငြေၾကး

အကအညက ယခရပါတယ။ သရ႕ ေထာငက ကမတရ႕ ျမ႕ကေန ဆရင

ေ၀းပါတယ။ ကမအေနန႕ ဘတစကားအရငစးရတယ။ ျပးေတာ သေဘၤာ

စးရတယ။ ျပးေတာ အကဥးေထာငက ေရာကဖ႔ ေလယာဥစးရတယ။

ကမေတာေတာပငပနးပါတယ။ ျပးေတာ အကဥးေထာင အရာရက

ကမနာမည ေၾကညာတာက သးနာရၾကာေစာငရတယ။ တစခါတစရ

ဗကစာေနေပမယ ကမနာမည မေခၚခငအထ ဘယမမသြားႏငဘး။

ဘာမလညး မလပႏငဘး။ ေထာင၀ငစာလာေတြ႕တအခါ ကမန႕ အစကန႕

ဒလဆး၀ါးတ အေျခအေနေတြ ေၾကာင ရဖနရခါ စကားမားၾကတယ။ ”


ေ၀းလသညေနရာမားမ လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည ဆကဆေရးက

ထနးသမးရနအလငာ အခနမားစြာအကနချပး ရပအား၊ စတအား ရငးႏးကာ

လာေရာကၾကသမားျဖစပါသည။ ခဏတာေတြ႕ ဆရမႈမားသည ထေၾကာင

ခကခပါသည။ ယငးသည စတပညာပငးဆငရာစးရမပပနမႈကျဖစေစျပး

အကဥးသားမားအား မမတ႔၏ ေဆြမးမားႏင ခတဆကမႈက ဟနတားေစႏငပါသည။

(၁၉၈၆) အကဥးေထာငလကစြ ပဒမ ၇၉၄ (၅) အရ အကဥးေထာငၾကးၾကပသသည

အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားက မနစနစဆယထက ပမခြငျပႏငပါ။

ထအျပင အကဥးေထာငအကဥပေဒႏင နညးဥပေဒမားႏင ကကညမႈမရသည

ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သမားက လညး ျငငးပယႏငသည အာဏာရပါသည။

စအျဖစသတမတထားသညေထာင၀ငစာေတြ႕ခန မနစ ၂၀ က ထပတးႏငပါျပး

အကဥး ေထာင၀နထမးက ေငြေပးလင ခမးသာသည အထးအခြငအေရးရ အကဥး

သားမားသည ဆငးရသည အကဥးသားမားထက ေထာင၀ငစာေတြ႕ခနပရပါသည။

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားအရ အခန သတမတခကသည အကဥးေထာငၾကးၾကပေရးမး

၏ ကယပငဆးျဖတခြင ျဖစပါသည။ တစခါတစရတြင အကဥးေထာင ၾကးၾကပေရးမး

သည အကဥးေထာငလကစြတြင ေဖာျပထားသည သတမတေတြ႕ ဆခနထက

အခနပေပးပါသည။ ၾကးၾကပေရးမးတစဥးက ေအာကပါအတငး ရငးျပ ပါသည။

“တစခါတစရမာ ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သမားစြာက အကဥးေထာငျပငပမာ

ေစာငဆငး ေနပါတယ။ အရမးေ၀းတေနရာကေနလာမနး ကေတာသပါတယ။

ဒါေၾကာင ေထာင၀ငစာေတြ႕ ခနက မနစ ၂၀ ဆတာသေပမယ သတလာ

တအခနေလး အကးရသြားေအာင ေတြ႕ခနက ခြငျပခနထက ပေပးပါတယ။ ’’

ထကသေသာအေျခအေနမးတြင ေထာငၾကးၾကပေရးမးအေနျဖင ေထာင၀ငစာ

လာေတြ႕ျခငး ႏင ေထာင၀ငစာေတြ႕ခနကနသတျခငး၏ အေရးပါမႈက သရပါသည။

ထေၾကာင ေထာင၀ငစာလာေတြ႕ သမား၏ ေတြ႕ခနက ပေပးျခငးအားျဖင

လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ ခရးေ၀းမ လာေရာကမႈက လာရ ကးနပေစရန

ကညေပးျခငးျဖစပါသည။

လမႈဆကႏြယမႈမားက ထနးသမးရန အတတကြအခနကနဆးျခငးသည အေရးပါ

ပါသည။ အခနကနသတခကသည ျပနာတစရပျဖစပါသည။ ကၽြႏပတ႔

သေတသနအဖြ႕သည ဥပမာအားျဖင တရားရး အခပသ႔ သြားေရာကၾကညရပါသည။

လာေရာကေတြ႕ဆသမားစြာသည အကဥးသားမားအား သဆးၾကးမားၾကားမ

စကားေျပာေနၾကျပး အခ႕ေသာ၀နထမးမားက ေတြ႕ဆခနျပးဆးသြားျပျဖစသျဖင

စကားဆကမေျပာေတာရန လာေရာကေတြ႕ဆသမားအား ေအာဟစေနပါသညက

ေတြ႕ရပါသည။ သရာတြင လာေရာက ေတြ႕ဆသမားက စကားေျပာေနသညက

မရပပါ။ ေနာကဆးတြင ရက ထသမားက တရားရးအခပ ျပငပ သ႔

ေမာငးထတပါသည။ ထေၾကာင အခနကနသတျခငးသည ခငမာသညဆကဆေရးက

ထနးသမး ရာတြင အဆးအတားျဖစပါသည။


ေ၀းလသညေနရာမားမ လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည ဆကဆေရးက

ထနးသမးရနအလငာ အခနမားစြာအကနချပး ရပအား၊ စတအား ရငးႏးကာ

လာေရာကၾကသမားျဖစပါသည။ ခဏတာေတြ႕ ဆရမႈမားသည ထေၾကာင

ခကခပါသည။ ယငးသည စတပညာပငးဆငရာစးရမပပနမႈကျဖစေစျပး

အကဥးသားမားအား မမတ႔၏ ေဆြမးမားႏင ခတဆကမႈက ဟနတားေစႏငပါသည။

(၁၉၈၆) အကဥးေထာငလကစြ ပဒမ ၇၉၄ (၅) အရ အကဥးေထာငၾကးၾကပသသည

အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမားက မနစနစဆယထက ပမခြငျပႏငပါ။

ထအျပင အကဥးေထာငအကဥပေဒႏင နညးဥပေဒမားႏင ကကညမႈမရသည

ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သမားက လညး ျငငးပယႏငသည အာဏာရပါသည။

စအျဖစသတမတထားသညေထာင၀ငစာေတြ႕ခန မနစ ၂၀ က ထပတးႏငပါျပး

အကဥး ေထာင၀နထမးက ေငြေပးလင ခမးသာသည အထးအခြငအေရးရ အကဥး

သားမားသည ဆငးရသည အကဥးသားမားထက ေထာင၀ငစာေတြ႕ခနပရပါသည။

ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားအရ အခန သတမတခကသည အကဥးေထာငၾကးၾကပေရးမး

၏ ကယပငဆးျဖတခြင ျဖစပါသည။ တစခါတစရတြင အကဥးေထာင ၾကးၾကပေရးမး

သည အကဥးေထာငလကစြတြင ေဖာျပထားသည သတမတေတြ႕ ဆခနထက

အခနပေပးပါသည။ ၾကးၾကပေရးမးတစဥးက ေအာကပါအတငး ရငးျပ ပါသည။

“တစခါတစရမာ ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သမားစြာက အကဥးေထာငျပငပမာ

ေစာငဆငး ေနပါတယ။ အရမးေ၀းတေနရာကေနလာမနး ကေတာသပါတယ။

ဒါေၾကာင ေထာင၀ငစာေတြ႕ ခနက မနစ ၂၀ ဆတာသေပမယ သတလာ

တအခနေလး အကးရသြားေအာင ေတြ႕ခနက ခြငျပခနထက ပေပးပါတယ။ ’’

ထကသေသာအေျခအေနမးတြင ေထာငၾကးၾကပေရးမးအေနျဖင ေထာင၀ငစာ

လာေတြ႕ျခငး ႏင ေထာင၀ငစာေတြ႕ခနကနသတျခငး၏ အေရးပါမႈက သရပါသည။

ထေၾကာင ေထာင၀ငစာလာေတြ႕ သမား၏ ေတြ႕ခနက ပေပးျခငးအားျဖင

လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ ခရးေ၀းမ လာေရာကမႈက လာရ ကးနပေစရန

ကညေပးျခငးျဖစပါသည။

လမႈဆကႏြယမႈမားက ထနးသမးရန အတတကြအခနကနဆးျခငးသည အေရးပါ

ပါသည။ အခနကနသတခကသည ျပနာတစရပျဖစပါသည။ ကၽြႏပတ႔

သေတသနအဖြ႕သည ဥပမာအားျဖင တရားရး အခပသ႔ သြားေရာကၾကညရပါသည။

လာေရာကေတြ႕ဆသမားစြာသည အကဥးသားမားအား သဆးၾကးမားၾကားမ

စကားေျပာေနၾကျပး အခ႕ေသာ၀နထမးမားက ေတြ႕ဆခနျပးဆးသြားျပျဖစသျဖင

စကားဆကမေျပာေတာရန လာေရာကေတြ႕ဆသမားအား ေအာဟစေနပါသညက

ေတြ႕ရပါသည။ သရာတြင လာေရာက ေတြ႕ဆသမားက စကားေျပာေနသညက

မရပပါ။ ေနာကဆးတြင ရက ထသမားက တရားရးအခပ ျပငပ သ႔

ေမာငးထတပါသည။ ထေၾကာင အခနကနသတျခငးသည ခငမာသညဆကဆေရးက

ထနးသမး ရာတြင အဆးအတားျဖစပါသည။


ရာဇ၀တအကဥးသားေဟာငးတစဥးက သမ၏အမတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခပါသည။

သမသည တရားမ၀ငသည ႏစလးထထးခသျဖင ေလာငးကစားဥပေဒအရ

အကဥးကခပါသည။ ေထာင၀ငစာ ေတြ႕သညအခနက သမအေနျဖင စတပက

မေၾကာငးေျပာျပပါသည။

“ေထာငကေနစဥမာ ဒအကဥးေထာငႏစခန႕ အလပစခနးမာ ေနရပါတယ။

ဒအကဥးေထာင ႏစခမာ ကမအတြကအဆငေျပပါတယ။ မေျပတာက

မသားစ၀ငေတြန႕ ေတြ႕တအခါ အခန လလေလာကေလာကမရတာက

လြလေပါ။ ေပးထားတအခနမာ ေျပာခငတာက ျမနျမနေျပာရတယ။

အလပစခနးမာေတာ မသားစ၀ငေတြန႕ စကားေျပာဖ႔ အခနပရတယ။”

ထသျဖင မသားစ၀ငမားႏင ဆကဆေရးက ထနးသမးရန အခနသည မညမ

တနဖးရသညအရာ ျဖစေၾကာငးက သမက ရငးျပခပါသည။ အခနမရေသာေၾကာင

သတမတခနမေစခင ေျပာခင သညအရာက အလြနလငျမနစြာ ေျပာရပါသည။

သမသည အကဥးေထာငအမးမး တြင အဆငေျပေသာလညး ေထာင၀ငစာ

ေတြသညအခနသတမတမႈအေပၚ သမအေနျဖင စတအေႏာင အယကျဖစမေၾကာငး

ေျပာပါသည။ ယငးက အခနကနသတထားမႈသည အပကသေဘာသကေရာကမႈ

မားအေပၚ မညသျဖစေစသညက ေဖာျပသည ေနာကထပ ဥပမာတစချဖစပါသည။

အထကတြငေဖာျပထားသကသပင ေထာင၀ငစာေတြ႕သညအခါ အကဥးေထာင

၀နထမးထမ အခနပ ေတြ႕ဆခနက ၀ယယႏငပါသည။ ကၽြႏပ၏ လပေဖာကငဖက

မားႏငအတ အကဥးသားတစဥး၏ မသားစ၀ငမားရရာအမသ႔ သြားေရာကကာ

မသားစ၀ငတစဥးက ေမးျမနးခပါသည။ သမကေျပာၾကား သညမာ

“ကမအစကက ေထာငကေနတနးပ။ အစာအမနာတတတအစကက

စတပတယ။ အစကက မေထာကပရင သအသကရငမာမဟတဘး။

အစကကလညး သဆမနမနလာမေတြ႕မာက အျမ စတပေနတာ။ ကမက

ခမးသာတသမဟတဘး။ စားစရာန႕ လတအသးအေဆာငေတြ၀ယဖ႔

ေငြမေလာကဘး။ ဒါေၾကာင ခါတငးလ သြားမေတြ႕ႏငဘး။

ေထာင၀ငစာသြားေတြ႕ရင လေတြ႕တအခနးထမာ အကဥးသား ေတြ

အမားၾကးပ။ လမားလ႔ အရမးပတယ။ အခနလညး လလ

ေလာကေလာကမရဘး။ ေထာင၀ငစာလာေတြ႕တသေတြက အကဥးေထာင

၀နထမးက ေငြေပးရင ေတြ႕ခနပရတယ။”

သမ၏ ေဖာျပခကက ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သမားသည လာေရာကေတြ႕ဆႏငမႈက

စမရနႏင မသားစဆကဆေရးက ထနးသမးရန မားစြာရငးႏးထားရသညက

ေဖာျပပါသည။ သရာတြင စနေခၚမႈ မားစြာက ၾကေတြ႕ၾကရပါသည။ ထေၾကာင

ေထာင၀ငစာေတြ႕သတစဥးသည အကဥးကသအတြက

ယလာသညပစၥညးမားႏငသြားေရးလာေရးအတြက ကနကစရတမားအျပင


ရာဇ၀တအကဥးသားေဟာငးတစဥးက သမ၏အမတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခပါသည။

သမသည တရားမ၀ငသည ႏစလးထထးခသျဖင ေလာငးကစားဥပေဒအရ

အကဥးကခပါသည။ ေထာင၀ငစာ ေတြ႕သညအခနက သမအေနျဖင စတပက

မေၾကာငးေျပာျပပါသည။

“ေထာငကေနစဥမာ ဒအကဥးေထာငႏစခန႕ အလပစခနးမာ ေနရပါတယ။

ဒအကဥးေထာင ႏစခမာ ကမအတြကအဆငေျပပါတယ။ မေျပတာက

မသားစ၀ငေတြန႕ ေတြ႕တအခါ အခန လလေလာကေလာကမရတာက

လြလေပါ။ ေပးထားတအခနမာ ေျပာခငတာက ျမနျမနေျပာရတယ။

အလပစခနးမာေတာ မသားစ၀ငေတြန႕ စကားေျပာဖ႔ အခနပရတယ။”

ထသျဖင မသားစ၀ငမားႏင ဆကဆေရးက ထနးသမးရန အခနသည မညမ

တနဖးရသညအရာ ျဖစေၾကာငးက သမက ရငးျပခပါသည။ အခနမရေသာေၾကာင

သတမတခနမေစခင ေျပာခင သညအရာက အလြနလငျမနစြာ ေျပာရပါသည။

သမသည အကဥးေထာငအမးမး တြင အဆငေျပေသာလညး ေထာင၀ငစာ

ေတြသညအခနသတမတမႈအေပၚ သမအေနျဖင စတအေႏာင အယကျဖစမေၾကာငး

ေျပာပါသည။ ယငးက အခနကနသတထားမႈသည အပကသေဘာသကေရာကမႈ

မားအေပၚ မညသျဖစေစသညက ေဖာျပသည ေနာကထပ ဥပမာတစချဖစပါသည။

အထကတြငေဖာျပထားသကသပင ေထာင၀ငစာေတြ႕သညအခါ အကဥးေထာင

၀နထမးထမ အခနပ ေတြ႕ဆခနက ၀ယယႏငပါသည။ ကၽြႏပ၏ လပေဖာကငဖက

မားႏငအတ အကဥးသားတစဥး၏ မသားစ၀ငမားရရာအမသ႔ သြားေရာကကာ

မသားစ၀ငတစဥးက ေမးျမနးခပါသည။ သမကေျပာၾကား သညမာ

“ကမအစကက ေထာငကေနတနးပ။ အစာအမနာတတတအစကက

စတပတယ။ အစကက မေထာကပရင သအသကရငမာမဟတဘး။

အစကကလညး သဆမနမနလာမေတြ႕မာက အျမ စတပေနတာ။ ကမက

ခမးသာတသမဟတဘး။ စားစရာန႕ လတအသးအေဆာငေတြ၀ယဖ႔

ေငြမေလာကဘး။ ဒါေၾကာင ခါတငးလ သြားမေတြ႕ႏငဘး။

ေထာင၀ငစာသြားေတြ႕ရင လေတြ႕တအခနးထမာ အကဥးသား ေတြ

အမားၾကးပ။ လမားလ႔ အရမးပတယ။ အခနလညး လလ

ေလာကေလာကမရဘး။ ေထာင၀ငစာလာေတြ႕တသေတြက အကဥးေထာင

၀နထမးက ေငြေပးရင ေတြ႕ခနပရတယ။”

သမ၏ ေဖာျပခကက ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သမားသည လာေရာကေတြ႕ဆႏငမႈက

စမရနႏင မသားစဆကဆေရးက ထနးသမးရန မားစြာရငးႏးထားရသညက

ေဖာျပပါသည။ သရာတြင စနေခၚမႈ မားစြာက ၾကေတြ႕ၾကရပါသည။ ထေၾကာင

ေထာင၀ငစာေတြ႕သတစဥးသည အကဥးကသအတြက

ယလာသညပစၥညးမားႏငသြားေရးလာေရးအတြက ကနကစရတမားအျပင


ေထာင၀ငစာ ေတြ႕ခနပရရန လာဘထးရသည ကနကစရတရပါမည။ အဆပါ

ကနကစရတမားသည ေထာင၀ငစာ လာေတြ႕သ အတြကသာမက

ဆကဆေရးအေပၚတြငလညး ၀နပျဖစေစပါသည။

လေလာကသညအခနေပးမႈသည အေထာကအကျပသည ဆကဆေရးျဖစေစရန

မားစြာ အေရးပါပါသည။ အခနအတတကနဆးျခငးသည အကဥးသားမားႏင

ယငးတ၏မသားစ၀ငမား၏ ဆကႏြယမႈက ဆကလကထနးသမးထားႏငေစျပး

တစဥးအေပၚတစဥး အျပနအလနအားေပးေစႏငပါ သည။ သရာတြင အကဥးေထာင

၀နထမးမား၏ အျပအ မႏင ခြငျပခနတေတာငးမႈသည အကဥးသားမား ႏင

လာေရာကေတြ႕ဆသမားၾကားရ စတခစားမႈအေပၚ မေကာငးသညရလဒမားျဖစေပၚ

လာေစပါသည။

ပ ဂၢ လက လြတလပခြငက ကနသတျခငး

အကဥးေထာငမားသည ေယဘယပစအားျဖင လျခေရးတးျမငထနးခပထားသည

ေနရာမးျဖစသည။ ထသထနးခပမႈပစက ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးတြင ကငသး

ထားျပး အကဥးကျခငး၏ သကေရာကမႈမားႏင စပလဥးျပး ေထာင၀ငစာ

လာေတြ႕သမားအေနျဖင ေတြ႕ၾကရသညျပသာနာမားအနကမ တစခပငျဖစပါသည။

အကဥး ေထာငလကစြ၊ ပဒမ ၇၈၄ (၃) အရ ေထာင၀ငစာလာေတြ႕စဥတြင

ႏငငေရးအေၾကာငးေျပာဆျခငးက တားျမစထားပါသည။ ႏငငေရးအေၾကာငးျပ

ခကမားအရ ဖမးဆးခရသမားအတြက ၊ ဥပမာ - ဒမကေရစ အတြက

တကပြ၀ငေနသမား (သ႔) ႏငငေတာက ဆနကငသမားအတြက ထကသ႔

တားျမစမႈသည စတ အေႏာငအယကျဖစဖြယရာ ျဖစပါသည။ သ႕ရာတြင

အကဥးသားမားအားလးအတြက တညသည ၾကးၾကပထနးခပမႈ လပထးလပနညးက

ခမတထားပါသည။ အာဏာပငဟသည ရပတညခကျဖင ေထာင၀ငစာေတြ႕သမား၏

စကားေျပာဆမႈက သကဆငမႈမရသညသတစဥးဥးက ေစာငၾကညေနျခငး သည

ဆးရြားသည၊ အေႏာငအယကျဖစဖြယရာ ျဖစရပျဖစပါသည။ ပဂၢလက

လြတလပခြငက ကနသတျခငးသည ပမနဆကဆေရးက ထနးသမးရန

အားထတရာတြင အဟနအတားတစချဖစပါသည။ တစခါတစရတြင လခႏၶၶၶၶၶာ ကယက

ရာေဖြျခငးႏင တစစတစဥး၏ ပငဆငမႈမားက ရာေဖြျခငးကသေသာ အရကရ

ေစသညအျပအမမားက ေရာငၾကဥႏငပါသည။ ကၽြႏပႏင သေတသနအဖြ႕၀ငမား

အကဥး ေထာငသ႔ သြားေရာကသညအခါ မသားစ၀ငမားစြာသည ဂတေပါက၀တြင

တနးစေစာငဆငးေနျပး အကဥးေထာင၀နထမးမားက ယငးတႏင ယငးတ႔၏

အတမားက ရာေဖြေနပါသည။ အကဥးသား မား၏ကယက ရာေဖြျခငးသည

အကဥးေထာငဘ၀တြင လကၡဏာရပတစချဖစျပး အဆပါ အေလ အကင က

မသားစ၀ငမား လာေရာကေတြ႕ဆသညအခါ အကဥးသားမား၏ မသားစ၀ငမား

ေပၚတြင ကငသး ပါသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈအစရငခစာမားအရ ႏငငေရး

အကဥးသားမား ႏင ယငးတက လာေရာက ေတြ႕ဆသမားအား ေထာင၀ငစာ


ေထာင၀ငစာ ေတြ႕ခနပရရန လာဘထးရသည ကနကစရတရပါမည။ အဆပါ

ကနကစရတမားသည ေထာင၀ငစာ လာေတြ႕သ အတြကသာမက

ဆကဆေရးအေပၚတြငလညး ၀နပျဖစေစပါသည။

လေလာကသညအခနေပးမႈသည အေထာကအကျပသည ဆကဆေရးျဖစေစရန

မားစြာ အေရးပါပါသည။ အခနအတတကနဆးျခငးသည အကဥးသားမားႏင

ယငးတ၏မသားစ၀ငမား၏ ဆကႏြယမႈက ဆကလကထနးသမးထားႏငေစျပး

တစဥးအေပၚတစဥး အျပနအလနအားေပးေစႏငပါ သည။ သရာတြင အကဥးေထာင

၀နထမးမား၏ အျပအ မႏင ခြငျပခနတေတာငးမႈသည အကဥးသားမား ႏင

လာေရာကေတြ႕ဆသမားၾကားရ စတခစားမႈအေပၚ မေကာငးသညရလဒမားျဖစေပၚ

လာေစပါသည။

ပ ဂၢ လက လြတလပခြငက ကနသတျခငး

အကဥးေထာငမားသည ေယဘယပစအားျဖင လျခေရးတးျမငထနးခပထားသည

ေနရာမးျဖစသည။ ထသထနးခပမႈပစက ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးတြင ကငသး

ထားျပး အကဥးကျခငး၏ သကေရာကမႈမားႏင စပလဥးျပး ေထာင၀ငစာ

လာေတြ႕သမားအေနျဖင ေတြ႕ၾကရသညျပသာနာမားအနကမ တစခပငျဖစပါသည။

အကဥး ေထာငလကစြ၊ ပဒမ ၇၈၄ (၃) အရ ေထာင၀ငစာလာေတြ႕စဥတြင

ႏငငေရးအေၾကာငးေျပာဆျခငးက တားျမစထားပါသည။ ႏငငေရးအေၾကာငးျပ

ခကမားအရ ဖမးဆးခရသမားအတြက ၊ ဥပမာ - ဒမကေရစ အတြက

တကပြ၀ငေနသမား (သ႔) ႏငငေတာက ဆနကငသမားအတြက ထကသ႔

တားျမစမႈသည စတ အေႏာငအယကျဖစဖြယရာ ျဖစပါသည။ သ႕ရာတြင

အကဥးသားမားအားလးအတြက တညသည ၾကးၾကပထနးခပမႈ လပထးလပနညးက

ခမတထားပါသည။ အာဏာပငဟသည ရပတညခကျဖင ေထာင၀ငစာေတြ႕သမား၏

စကားေျပာဆမႈက သကဆငမႈမရသညသတစဥးဥးက ေစာငၾကညေနျခငး သည

ဆးရြားသည၊ အေႏာငအယကျဖစဖြယရာ ျဖစရပျဖစပါသည။ ပဂၢလက

လြတလပခြငက ကနသတျခငးသည ပမနဆကဆေရးက ထနးသမးရန

အားထတရာတြင အဟနအတားတစချဖစပါသည။ တစခါတစရတြင လခႏၶၶၶၶၶာ ကယက

ရာေဖြျခငးႏင တစစတစဥး၏ ပငဆငမႈမားက ရာေဖြျခငးကသေသာ အရကရ

ေစသညအျပအမမားက ေရာငၾကဥႏငပါသည။ ကၽြႏပႏင သေတသနအဖြ႕၀ငမား

အကဥး ေထာငသ႔ သြားေရာကသညအခါ မသားစ၀ငမားစြာသည ဂတေပါက၀တြင

တနးစေစာငဆငးေနျပး အကဥးေထာင၀နထမးမားက ယငးတႏင ယငးတ႔၏

အတမားက ရာေဖြေနပါသည။ အကဥးသား မား၏ကယက ရာေဖြျခငးသည

အကဥးေထာငဘ၀တြင လကၡဏာရပတစချဖစျပး အဆပါ အေလ အကင က

မသားစ၀ငမား လာေရာကေတြ႕ဆသညအခါ အကဥးသားမား၏ မသားစ၀ငမား

ေပၚတြင ကငသး ပါသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈအစရငခစာမားအရ ႏငငေရး

အကဥးသားမား ႏင ယငးတက လာေရာက ေတြ႕ဆသမားအား ေထာင၀ငစာ


ေတြ႕ေနစဥအေတာအတြငး အကဥးေထာင၀နထမးမားက အနးကပ ေစာငၾကညပါ

သည။ အကဥးေထာငဂတေပါက၀တြင စစေဆးျပးျဖစေသာလညး ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕သညအခနးတြင ပဂၢလကေတြ႕ဆေျပာ ဆေနမႈမားက အကဥးေထာင၀နထမးက

နားေထာငကာမတစစာအပတြင ေရးမတပါသည။ အဆပါ ကနသတတငးၾကပ

မႈမားသည ပဂၢလက လြတလပမႈ အခြငအေရးက ထခကေစပါသည။

တငးၾကပသညေစာငၾကညမႈသည စတအေႏာငအယကျဖစစရာ ေကာငးျပး

ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးက ကေမာကကမျဖစေစသညဟ ႏငငေရးအကဥးသား

အမားစက ေျပာဆပါသည။ ေဖာျပခသညအတငးပင Hutton (2016) က

လျခေရးႏင ေစာငၾကညမႈ ျမငမားျခငးသည ပဂၢလက လြတလပခြင ကငးမေစျပး

ဆကဆေရးမားက ပပးေပးျခငးထက ျပတေတာက ေစပါသည။ Hutton ၏

သးသပမႈအရ အခ႕ေသာအေျခအေနမားတြင ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးသည

ေကာငးမြနသည ဆကဆေရး က ထနးသမးရန ျပနလနအကးရေစပါသည။

အကဥးသားေဟာငးတစဥး၏ ဇနးက သမ၏ေနအမတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခရာ သမက

ေအာကပါ အတငး ရငးျပပါသည။

“ ကမရ႕ ခငပြနးက သဇကာၾကားက စကားေျပာတအခါ အကဥးေထာင

၀နထမးေတြက ကမတက ၀နးရထားျပး အနးကပေစာငၾကညပါတယ။

ကမတေျပာတာေတြက ေရးမတပါတယ။ ကမ စတအေနာငအယက

ျဖစလြနးလ႔ စကားေကာငးေကာငးမေျပာႏငပါဘး။”

အဆပါျဖစရပတြင ပဂၢလေရး ေျပာၾကားမႈမားက အကဥးေထာင၀နထမးမားက

မတတမးတင ျခငးသည ပဂၢလကလြတလပခြငမရျခငးႏင လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားလညး မမကယမမ ျပစမႈကးလြန သမားသဖြယ ခစားမေစပါသည။

အကဥးသားမားႏင ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သမားက ႏငငေရး အေၾကာငး

ေျပာခြငမေပးပါ။ အဆပါ ခြငမျပသညအေၾကာငးက ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားစြာတြင

ေဖာျပထား ပါသည။ တစစတစဥး၏ ေျပာၾကားမႈက တညးျဖတျခငးသည

စစမနမႈမရသညဆကသြယသညပစျဖစျပး လႏစဥးၾကား တငးမာမႈက

ျဖစေပၚေစပါသည။ ဒမကေရစပမကငသးႏငေစရနႏင အာဏာရငစနစက

ဆနကငသည အာသသျပငးျပသမားအတြက လပေဆာငမညဟ သႏ ႒နခထား

သညအရာက မေျပာ ဆႏငပ အဆပါအေၾကာငးအရာအတြက အကဥးကခ

ေနရသျဖစလင ႏစဆ စတပကဖြယျဖစလမမညက စဥးစားရျဖင အလြယတက

သရႏငပါသည။ အကဥးသားမားႏင ယငးတ၏မသားစမားသည အခ႕ေသာ

ျဖစရပမားတြင အဆပါတားျမစမႈက ျဖဖကသည ဆကသြယမႈနညးလမးမားက

ၾကဆၾကပါသည။ ကယ အကဥးေထာင၀နထမးမား၏ သသယမ ေရာငလႊႏငရန

ကယအမအရာႏင အရပသးစကားမားက အသး ျပပါသည။ ႏငငေရးအကဥး

သားေဟာငးတစဥးက ေတြ႕ဆေမးျမနးခပါသည။ အေျခအေနက စတပက

ဖြယရာျဖစသညဟ အကဥးသားေဟာငးက ေအာကပါအတငး ရငးျပပါသည။


ေတြ႕ေနစဥအေတာအတြငး အကဥးေထာင၀နထမးမားက အနးကပ ေစာငၾကညပါ

သည။ အကဥးေထာငဂတေပါက၀တြင စစေဆးျပးျဖစေသာလညး ေထာင၀ငစာ

ေတြ႕သညအခနးတြင ပဂၢလကေတြ႕ဆေျပာ ဆေနမႈမားက အကဥးေထာင၀နထမးက

နားေထာငကာမတစစာအပတြင ေရးမတပါသည။ အဆပါ ကနသတတငးၾကပ

မႈမားသည ပဂၢလက လြတလပမႈ အခြငအေရးက ထခကေစပါသည။

တငးၾကပသညေစာငၾကညမႈသည စတအေႏာငအယကျဖစစရာ ေကာငးျပး

ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးက ကေမာကကမျဖစေစသညဟ ႏငငေရးအကဥးသား

အမားစက ေျပာဆပါသည။ ေဖာျပခသညအတငးပင Hutton (2016) က

လျခေရးႏင ေစာငၾကညမႈ ျမငမားျခငးသည ပဂၢလက လြတလပခြင ကငးမေစျပး

ဆကဆေရးမားက ပပးေပးျခငးထက ျပတေတာက ေစပါသည။ Hutton ၏

သးသပမႈအရ အခ႕ေသာအေျခအေနမားတြင ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးသည

ေကာငးမြနသည ဆကဆေရး က ထနးသမးရန ျပနလနအကးရေစပါသည။

အကဥးသားေဟာငးတစဥး၏ ဇနးက သမ၏ေနအမတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခရာ သမက

ေအာကပါ အတငး ရငးျပပါသည။

“ ကမရ႕ ခငပြနးက သဇကာၾကားက စကားေျပာတအခါ အကဥးေထာင

၀နထမးေတြက ကမတက ၀နးရထားျပး အနးကပေစာငၾကညပါတယ။

ကမတေျပာတာေတြက ေရးမတပါတယ။ ကမ စတအေနာငအယက

ျဖစလြနးလ႔ စကားေကာငးေကာငးမေျပာႏငပါဘး။”

အဆပါျဖစရပတြင ပဂၢလေရး ေျပာၾကားမႈမားက အကဥးေထာင၀နထမးမားက

မတတမးတင ျခငးသည ပဂၢလကလြတလပခြငမရျခငးႏင လာေရာက

ေတြ႕ဆသမားလညး မမကယမမ ျပစမႈကးလြန သမားသဖြယ ခစားမေစပါသည။

အကဥးသားမားႏင ေထာင၀ငစာလာေတြ႕သမားက ႏငငေရး အေၾကာငး

ေျပာခြငမေပးပါ။ အဆပါ ခြငမျပသညအေၾကာငးက ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားစြာတြင

ေဖာျပထား ပါသည။ တစစတစဥး၏ ေျပာၾကားမႈက တညးျဖတျခငးသည

စစမနမႈမရသညဆကသြယသညပစျဖစျပး လႏစဥးၾကား တငးမာမႈက

ျဖစေပၚေစပါသည။ ဒမကေရစပမကငသးႏငေစရနႏင အာဏာရငစနစက

ဆနကငသည အာသသျပငးျပသမားအတြက လပေဆာငမညဟ သႏ ႒နခထား

သညအရာက မေျပာ ဆႏငပ အဆပါအေၾကာငးအရာအတြက အကဥးကခ

ေနရသျဖစလင ႏစဆ စတပကဖြယျဖစလမမညက စဥးစားရျဖင အလြယတက

သရႏငပါသည။ အကဥးသားမားႏင ယငးတ၏မသားစမားသည အခ႕ေသာ

ျဖစရပမားတြင အဆပါတားျမစမႈက ျဖဖကသည ဆကသြယမႈနညးလမးမားက

ၾကဆၾကပါသည။ ကယ အကဥးေထာင၀နထမးမား၏ သသယမ ေရာငလႊႏငရန

ကယအမအရာႏင အရပသးစကားမားက အသး ျပပါသည။ ႏငငေရးအကဥး

သားေဟာငးတစဥးက ေတြ႕ဆေမးျမနးခပါသည။ အေျခအေနက စတပက

ဖြယရာျဖစသညဟ အကဥးသားေဟာငးက ေအာကပါအတငး ရငးျပပါသည။


“ေထာင၀ငစာလာေတြ႕တာက

ကေနာအတြကအရမးအေရးၾကးပါတယ။ ဒါေပမယ

အကဥးေထာင၀နထမးေတြက ကေနာန႔

ကေနာညမေျပာတာေတြက ေစာငၾကည ေနတာ၊

မတတမးယေနတာ၊ မတစလကေနတာ ေတြ႕ရေတာ အရမး

စတအေႏာင အယကျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ

ကေနာကကေနာညမန႕စကားေျပာရင အရပသး စကားေျပာေတာ

အကဥးေထာင၀နထမးေတြက ကေတာတ႔ ဘာေျပာေနလ

မသေတာ ဘးေပါ။ ”

အဆပါေစာငၾကညျခငးႏင မတတမးယျခငးသည ေထာငကေနသအကဥးသားႏင

လာေရာက ေတြ႕ဆသတၾကားရ ေလးနကတညၿငမေသာ ခစျခငးေမတာ

ဆကဆေရးက ေရရညတညတေစသည အခြငအလမးက ျငငးဆပါသည။

နဂး (သးသပေကာကခကချခငး)

ယခေလလာမႈမ သကေသအေထာကအထားမားသည Moran (2013) ၊ Foster

(2017) ႏင Hutton (2016) တေရးသားထားသည ေဆာငးပါးသးပဒႏင

ကကညမႈရျပး ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငး၏ အရညအေသြးအေပၚ သကေရာကမႈရသည

အဓက အခကသးခ၏ အေရးပါမႈက ေဖာျပထားပါသည။ အကဥးသားမားႏင

အကဥးသားမားက လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ ရေထာင အျမငမားက

ေဖာျပရာတြင ေနရာ၊ အခနႏင ပဂၢလက လြတလပခြငတက အဓကအခကမားအျဖစ

ေဖာျပထား ပါသည။ ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးက ဆကဆေရးက ထနးသမးသည

နညးလမးတစခအျဖစ တနဖး သတမတထားေသာလညး ရပပငးဆငရာႏင

စတခစားမႈပငးဆငရာ ႏင ေငြေရးေၾကးေရးမား ဆးရႈးသညအျဖစရေနပါသည။

ကၽြႏပတ႔၏ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားအရ ျမနမာႏငငတြင ေထာင၀ငစာေတြ႕သည

ေနရာမားသည သငတငေလာကပတေသာ ပတ၀နကငးေကာငးတစခမဟတေခ၊

အခနမလေလာကပါ၊ ပဂၢလက လြတလပခြငက ပမနခးေဖာကခေနရပါသည။

ေ၀းလသည ေနရာမားမ အကဥးေထာငမားသ႔ နာရေပါငးမားစြာၾကာ ခရးႏငျပး

ေရာကရလာသညအခါ လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည မသားစ၀ငမားႏင

မနစအနညးငယသာ ေတြ႕ဆခြငရျပး၊ ရဖနရခါတြင လမားျဖင ျပညၾကပေနျပး

ေစာငၾကညခရျခငးလညး ရပါသည။ အဆပါ အေျခအေနမားက ေဖာျပသည ပဂၢလက

လြတလပခြငမရျခငးႏင အကဥးေထာင ၾကးၾကပကြပကမႈဟသညေခါငးစဥ

ေအာကတြင ထညသြငးထားမႈတသည အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမား

၏ ရပပငးဆငရာႏင စတကနးမာေရးအေပၚ အပကသေဘာေဆာငသည

တနျပနသကေရာကမႈက ျဖစေပၚေစပါသည။ ေတြ႕ဆသညအခနးမား၏

အကယအ၀နး၊ ေတြ႕ဆခနတြင ေစာငၾကညကန႕သတခရသည အေျခအေနမား

သည အကဥးေထာငသ႔ လာေရာက ေတြ႕ဆမႈမား၏ ေထာင၀ငစာအရညအေသြး


“ေထာင၀ငစာလာေတြ႕တာက

ကေနာအတြကအရမးအေရးၾကးပါတယ။ ဒါေပမယ

အကဥးေထာင၀နထမးေတြက ကေနာန႔

ကေနာညမေျပာတာေတြက ေစာငၾကည ေနတာ၊

မတတမးယေနတာ၊ မတစလကေနတာ ေတြ႕ရေတာ အရမး

စတအေႏာင အယကျဖစပါတယ။ ဒါေပမယ

ကေနာကကေနာညမန႕စကားေျပာရင အရပသး စကားေျပာေတာ

အကဥးေထာင၀နထမးေတြက ကေတာတ႔ ဘာေျပာေနလ

မသေတာ ဘးေပါ။ ”

အဆပါေစာငၾကညျခငးႏင မတတမးယျခငးသည ေထာငကေနသအကဥးသားႏင

လာေရာက ေတြ႕ဆသတၾကားရ ေလးနကတညၿငမေသာ ခစျခငးေမတာ

ဆကဆေရးက ေရရညတညတေစသည အခြငအလမးက ျငငးဆပါသည။

နဂး (သးသပေကာကခကချခငး)

ယခေလလာမႈမ သကေသအေထာကအထားမားသည Moran (2013) ၊ Foster

(2017) ႏင Hutton (2016) တေရးသားထားသည ေဆာငးပါးသးပဒႏင

ကကညမႈရျပး ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငး၏ အရညအေသြးအေပၚ သကေရာကမႈရသည

အဓက အခကသးခ၏ အေရးပါမႈက ေဖာျပထားပါသည။ အကဥးသားမားႏင

အကဥးသားမားက လာေရာကေတြ႕ဆသမား၏ ရေထာင အျမငမားက

ေဖာျပရာတြင ေနရာ၊ အခနႏင ပဂၢလက လြတလပခြငတက အဓကအခကမားအျဖစ

ေဖာျပထား ပါသည။ ေထာင၀ငစာေတြ႕ျခငးက ဆကဆေရးက ထနးသမးသည

နညးလမးတစခအျဖစ တနဖး သတမတထားေသာလညး ရပပငးဆငရာႏင

စတခစားမႈပငးဆငရာ ႏင ေငြေရးေၾကးေရးမား ဆးရႈးသညအျဖစရေနပါသည။

ကၽြႏပတ႔၏ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားအရ ျမနမာႏငငတြင ေထာင၀ငစာေတြ႕သည

ေနရာမားသည သငတငေလာကပတေသာ ပတ၀နကငးေကာငးတစခမဟတေခ၊

အခနမလေလာကပါ၊ ပဂၢလက လြတလပခြငက ပမနခးေဖာကခေနရပါသည။

ေ၀းလသည ေနရာမားမ အကဥးေထာငမားသ႔ နာရေပါငးမားစြာၾကာ ခရးႏငျပး

ေရာကရလာသညအခါ လာေရာကေတြ႕ဆသမားသည မသားစ၀ငမားႏင

မနစအနညးငယသာ ေတြ႕ဆခြငရျပး၊ ရဖနရခါတြင လမားျဖင ျပညၾကပေနျပး

ေစာငၾကညခရျခငးလညး ရပါသည။ အဆပါ အေျခအေနမားက ေဖာျပသည ပဂၢလက

လြတလပခြငမရျခငးႏင အကဥးေထာင ၾကးၾကပကြပကမႈဟသညေခါငးစဥ

ေအာကတြင ထညသြငးထားမႈတသည အကဥးသားမားႏင လာေရာကေတြ႕ဆသမား

၏ ရပပငးဆငရာႏင စတကနးမာေရးအေပၚ အပကသေဘာေဆာငသည

တနျပနသကေရာကမႈက ျဖစေပၚေစပါသည။ ေတြ႕ဆသညအခနးမား၏

အကယအ၀နး၊ ေတြ႕ဆခနတြင ေစာငၾကညကန႕သတခရသည အေျခအေနမား

သည အကဥးေထာငသ႔ လာေရာက ေတြ႕ဆမႈမား၏ ေထာင၀ငစာအရညအေသြး


အေပၚ သကေရာကသညအခကမားျဖစသညမာ ထငရားျပး ဆကဆေရး

ေကာငးမြနေစရန (သ႔) ဆကဆေရးပကျပားေစရန လပေဆာငႏငသည

အဓကအခကမားျဖစပါ သည။

အကဥးေထာငမားသည လာေရာကေတြ႕ဆမႈမားအတြက အခြငအလမးမား

ေပးၾကေသာလညး မတညသညအေျခအေနအမးမးေအာကတြင မသားစမားပမန

လာေရာကေတြ႕ဆရျခငးျဖစပါသည။ သရာတြင အကဥးသားမားႏင ယငးတ႔၏

မသားစ၀ငမားၾကား ေကာငးမြနသည ဆကဆေရးက ထနးသမးရာတြင ပပးကည

ေပးရနႏင အေလာအတငးပမေဆာငရြကႏငသည၊ အကဥးကေနသမားႏင

မသားစ၀င မားႏင ဆကဆေရးအဆငေျပေစရန ႏင ေကာငးမြနေသာ

ပတ၀နးကငဖနတးေပးရန ေထာငစညးမဥးစညးကမး ႏင ဥပေဒမား ခမတျခငး

အားျဖင ျဖစႏငေျခအကးဆက မားက တနျပနႏငေစရနလကေတြ႕ ပမ

လပေဆာငသငပါသည။

ယခသေတတနစာတမးသးသပမႈ၏ သြယ၀ကေဖာျပခကတစရပမာ အာဏာပငမား

အေနျဖင အကဥး သားမား ျပနလညထေထာငေရးႏင ေထာငမ ၾကတင၍ ေနရာ

အခန ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆျခငးမားက လမႈဘ၀ထတစဖန ျပန၀ငေရာကႏငအတြက

ေထာπငျပျပငေျပာငးလမႈမားတြငျပငခငေသာစတဆႏၵျပငးျပစြာရရမညျဖစပါသည။

အကဥးကၿပးေသာ သမားေထာငကျပနထြကလာသည အခါေတြ႕ၾကရသည

အခကအခမားက နားထာငၿပး အဆပါ ေတြ႕ၾကရသညျပသာနာမားက လပေနဆ

အကဥးေထာငးျပျပငေျပာငးလမႈမားတြင ထညသြငးစဥးစား ေကာငးမြနတးတက

စြာလပေဆာငရပါမည။ယငးတ႔၏ ရျမင႐ေထာငမားက အကဥးကေနသမား၏

အေထြေထြ တးတကေကာငးမြနမႈ ျမငမားေစေရးအတြက အထးအေလး

ေပးစဥးစားရမညဟ ကၽြႏပတယၾကညပါသည။ နဂးခပအေနျဖင အကဥးေထာငမား

သေထာင၀ငစာေတြ႕ သညေနရာမား၊ ေတြ႕ဆခြငေပးသညအခနမားႏင

အေႏာငအယကေပးသည ေစာငၾကညမႈႏင ၾကးၾကပဟနတားမႈမရဘ ပဂၢလက

လြတလပမႈကခြငျပေပးျခငးဟသည အခကမားအေပၚမတညကာ အကဥးေထာငမား

သသြားေရာကေတြ႕ဆျခငး၏ အရညအေသြးက မားစြာ အထးအေလးအနကအေလး

ေပးေဆာငရြကရသငပါသညဟ တကတြနးပါသည။

ရညညႊနးကးကားခကမား

Aung, Min. (2014). Letters from Kalay Prison to Tauncote City.Yangon,YG:

Zinyartanarzaw.

Cochran, J. C., & Mears, D. P. (2013). Social isolation and inmate behavior:

A conceptual framework for theorizing prison visitation and guiding and

assessing research. Journal of Criminal Justice, 41(4), 252-261


အေပၚ သကေရာကသညအခကမားျဖစသညမာ ထငရားျပး ဆကဆေရး

ေကာငးမြနေစရန (သ႔) ဆကဆေရးပကျပားေစရန လပေဆာငႏငသည

အဓကအခကမားျဖစပါ သည။

အကဥးေထာငမားသည လာေရာကေတြ႕ဆမႈမားအတြက အခြငအလမးမား

ေပးၾကေသာလညး မတညသညအေျခအေနအမးမးေအာကတြင မသားစမားပမန

လာေရာကေတြ႕ဆရျခငးျဖစပါသည။ သရာတြင အကဥးသားမားႏင ယငးတ႔၏

မသားစ၀ငမားၾကား ေကာငးမြနသည ဆကဆေရးက ထနးသမးရာတြင ပပးကည

ေပးရနႏင အေလာအတငးပမေဆာငရြကႏငသည၊ အကဥးကေနသမားႏင

မသားစ၀င မားႏင ဆကဆေရးအဆငေျပေစရန ႏင ေကာငးမြနေသာ

ပတ၀နးကငဖနတးေပးရန ေထာငစညးမဥးစညးကမး ႏင ဥပေဒမား ခမတျခငး

အားျဖင ျဖစႏငေျခအကးဆက မားက တနျပနႏငေစရနလကေတြ႕ ပမ

လပေဆာငသငပါသည။

ယခသေတတနစာတမးသးသပမႈ၏ သြယ၀ကေဖာျပခကတစရပမာ အာဏာပငမား

အေနျဖင အကဥး သားမား ျပနလညထေထာငေရးႏင ေထာငမ ၾကတင၍ ေနရာ

အခန ေထာင၀ငစာေတြ႕ဆျခငးမားက လမႈဘ၀ထတစဖန ျပန၀ငေရာကႏငအတြက

ေထာπငျပျပငေျပာငးလမႈမားတြငျပငခငေသာစတဆႏၵျပငးျပစြာရရမညျဖစပါသည။

အကဥးကၿပးေသာ သမားေထာငကျပနထြကလာသည အခါေတြ႕ၾကရသည

အခကအခမားက နားထာငၿပး အဆပါ ေတြ႕ၾကရသညျပသာနာမားက လပေနဆ

အကဥးေထာငးျပျပငေျပာငးလမႈမားတြင ထညသြငးစဥးစား ေကာငးမြနတးတက

စြာလပေဆာငရပါမည။ယငးတ႔၏ ရျမင႐ေထာငမားက အကဥးကေနသမား၏

အေထြေထြ တးတကေကာငးမြနမႈ ျမငမားေစေရးအတြက အထးအေလး

ေပးစဥးစားရမညဟ ကၽြႏပတယၾကညပါသည။ နဂးခပအေနျဖင အကဥးေထာငမား

သေထာင၀ငစာေတြ႕ သညေနရာမား၊ ေတြ႕ဆခြငေပးသညအခနမားႏင

အေႏာငအယကေပးသည ေစာငၾကညမႈႏင ၾကးၾကပဟနတားမႈမရဘ ပဂၢလက

လြတလပမႈကခြငျပေပးျခငးဟသည အခကမားအေပၚမတညကာ အကဥးေထာငမား

သသြားေရာကေတြ႕ဆျခငး၏ အရညအေသြးက မားစြာ အထးအေလးအနကအေလး

ေပးေဆာငရြကရသငပါသညဟ တကတြနးပါသည။

ရညညႊနးကးကားခကမား

Aung, Min. (2014). Letters from Kalay Prison to Tauncote City.Yangon,YG:

Zinyartanarzaw.

Cochran, J. C., & Mears, D. P. (2013). Social isolation and inmate behavior:


assessing research. Journal of Criminal Justice, 41(4), 252-261


Duwe, G., & Clark, V. (2013). Blessed be the social tie that binds: The

effects of prison visitation on offender recidivism. Criminal Justice Policy

Review, 24(3), 271-296.

Foster, R. (2017). Exploring ‘betwixt and between’in a prison visitors’

centre and beyond. In Carceral Spatiality (pp. 169-198). Palgrave

Macmillan, London.

Hutton, M. (2016). Visiting time: A tale of two prisons. Probation

Journal, 63(3), 347-361.

Moran, D. (2013). Between outside and inside? Prison visiting rooms as

liminal carceral spaces. GeoJournal, 78(2), 339-351.

အကဥးသားမား၏ ေထာငျပငပေလာကသ႕ ဆကသြယခြင။ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးအား မညမစြာ ခြငျပျခငးႏင ပတသကသည ေလလာခက

ေကာကႏႈတခက

မသားစမား ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည မသားစဆကဆေရးက ထနးသမးရန၊ အကဥးကေနသမား၏ ထပခါထပခါ ျပစမႈကးလြနလစတက ေလာခရနႏင အကဥးကေနသမားအေနျဖင လမႈအသငးအဝငးသ႕ ျပနလည ဝငဆန႕ႏငေရး ေထာကပေပးရနတ႕အတြက အလြနအေရးပါေၾကာငးက ေကာငးစြာ မတတမးတငထားၾကၿပး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင အခြငအေရးမားသည မမတစြာ ခြငျပထားျခငး ျဖစဟနတသည ဆေသာ အခကက ယခေလလာမႈတြင စတငေဆြးေႏြး၍ ဤစာတမးသည မသားစဝငမား ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင ပတသကၿပး အကဥးကေနသမားအတြက အဘယေၾကာင အမးမးေသာ ျဖစႏငေျခမား ျဖစေပၚေနရသနညးဟေသာ အခကက စစမးစစေဆးထားသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငမားသည လာေရာကေတြ႕ဆသ၏ ေငြေပးကမးႏငမႈ (လာဘထးႏငမႈ) အေပၚ မတညသညဟေသာ ရးရငးသည ျဖစစဥမားႏင ဆနကငစြာပင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အခကအလကမားမာ ပမရႈပေထြးေနသည။ ထ႕ေၾကာင ဤစာတမးသည ေထာငဒဏကခရသညကာလ၏ အကးသကေရာကမႈမားႏင လႊမးမးမႈမား၊ အကဥးကေနသ/လာေရာကေတြ႕ဆသ၏ ညႏႈငးေဆြးေႏြးႏငစြမး ႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အေျခအေန အမးမးတေျပာငးလရာတြင အေရးပါသည အခကတစခဟ နားလညထားေသာ ေထာငဝနထမးမားႏင ဆကဆေရးအေျခအေနတ႕က ေလလာေဖာထတထားပါသည။

စာေရးသ : ေကာလငးႏင


Duwe, G., & Clark, V. (2013). Blessed be the social tie that binds: The

effects of prison visitation on offender recidivism. Criminal Justice Policy

Review, 24(3), 271-296.

Foster, R. (2017). Exploring ‘betwixt and between’in a prison visitors’

centre and beyond. In Carceral Spatiality (pp. 169-198). Palgrave

Macmillan, London.

Hutton, M. (2016). Visiting time: A tale of two prisons. Probation

Journal, 63(3), 347-361.

Moran, D. (2013). Between outside and inside? Prison visiting rooms as


အကဥးသားမား၏ ေထာငျပငပေလာကသ႕ ဆကသြယခြင။ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ဆျခငးအား မညမစြာ ခြငျပျခငးႏင ပတသကသည ေလလာခက

ေကာကႏႈတခက

မသားစမား ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည မသားစဆကဆေရးက ထနးသမးရန၊ အကဥးကေနသမား၏ ထပခါထပခါ ျပစမႈကးလြနလစတက ေလာခရနႏင အကဥးကေနသမားအေနျဖင လမႈအသငးအဝငးသ႕ ျပနလည ဝငဆန႕ႏငေရး ေထာကပေပးရနတ႕အတြက အလြနအေရးပါေၾကာငးက ေကာငးစြာ မတတမးတငထားၾကၿပး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင အခြငအေရးမားသည မမတစြာ ခြငျပထားျခငး ျဖစဟနတသည ဆေသာ အခကက ယခေလလာမႈတြင စတငေဆြးေႏြး၍ ဤစာတမးသည မသားစဝငမား ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင ပတသကၿပး အကဥးကေနသမားအတြက အဘယေၾကာင အမးမးေသာ ျဖစႏငေျခမား ျဖစေပၚေနရသနညးဟေသာ အခကက စစမးစစေဆးထားသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငမားသည လာေရာကေတြ႕ဆသ၏ ေငြေပးကမးႏငမႈ (လာဘထးႏငမႈ) အေပၚ မတညသညဟေသာ ရးရငးသည ျဖစစဥမားႏင ဆနကငစြာပင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အခကအလကမားမာ ပမရႈပေထြးေနသည။ ထ႕ေၾကာင ဤစာတမးသည ေထာငဒဏကခရသညကာလ၏ အကးသကေရာကမႈမားႏင လႊမးမးမႈမား၊ အကဥးကေနသ/လာေရာကေတြ႕ဆသ၏ ညႏႈငးေဆြးေႏြးႏငစြမး ႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အေျခအေန အမးမးတေျပာငးလရာတြင အေရးပါသည အခကတစခဟ နားလညထားေသာ ေထာငဝနထမးမားႏင ဆကဆေရးအေျခအေနတ႕က ေလလာေဖာထတထားပါသည။

စာေရးသ : ေကာလငးႏင


နဒါနး

ဤေဆာငးပါးသည အကဥးသားေဟာငးမားႏင ၎တ႕၏ မသားစဝငမားထမ ရရေသာ အကဥးေထာငမားႏင ရဘကစခနးမားသ႕ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အခကအလကမားအေၾကာငး ျဖစပါသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမားက မညမစြာ ခြငျပထားျခငး ေၾကာင အခ႕အကဥးသားမားမာ အျခားသမားထက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင အႀကမေရ ပမမားျပားေနၿပး အခ႕အကဥးသားမားမာ အျခားသမားထက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခန ပမၾကာျမငသညက အခကအလက မားက ျပသေနသည။ အကဥးေထာငလကစြ (၁၈၉၄)41တြင ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆသည ၾကာခန အတအကက တကျပတသားစြာ ေဖာျပထားျခငး မရေပ။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည ၾကာခနက ပတးေပးရနအတြက ေထာငပငတြင စတတငးကဆးျဖတႏငသည အာဏာ ရသည။ ထ႕ေၾကာင အကဥးေထာငမားတြင ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခနမားသည ဥပမာအားျဖင ၁၅မနစမ တစနာရအၾကား အမးမး ေျပာငးလႏငၿပး ရဘကစခနးမား၌ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနသည ၂၄နာရထက ပမၾကာျမငႏငသည။ (ကြငးဆငး လေတြ႕ေမးျမနးခကအရ)။ ဤေဆာငးပါးသည ထကသ႕ေသာ ေျပာငးလမႈမားက ျဖစေပၚေစသည အခကအလကမားက ေလလာဆနးစစထားသည။ ထသ႕ေလလာဆနးစစျခငးျဖင တရားဝင ကငသးလပေဆာငေနမႈမားကသာမကတရားမဝင ကငသးလပေဆာငမႈ မားကပါ ေလလာဆနးစစႏငခသည။ တရားဝင ကငသးလပေဆာငေနမႈမားသည တရားဝင ညႊနၾကားခကမားႏင အကဥးေထာငလကစြတ႕အတငး လကနာကငသး ေလရၿပး တရားမဝင ကငသးလပေဆာငမႈမားသည ေထာငပင၏ ဆးျဖတခကမား အေပၚတြငသာ အေျခခေလရရာ ေထာငပငနင႔ အကဥးသားမားအၾကား ညႏႈငးမႈမား အေပၚတြင အေျခခ ကငသးေလရၾကသည။ ထ႕ေၾကာင မသားစဝငမားက ၎တ႕၏ ေဆြမးသားခငးမားအား ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆသည အေတြ႕အၾကမားမာ

41 ျမနမာအကဥးေထာငလကစြ (၁၈၉၄ခႏစ) ပဒမ ၇၈၄ (၅) သာမနအားျဖင ဧညေတြ႕ခနတစခနလင မနစ ၂၀ထက မေကာလြနရ။ သ႕ေသာ ေထာငပင၏ဆႏၵဆးျဖတခကျဖင တးျမငခြငျပႏငသည။

အကဥးေထာငတစခႏင တစခ ကြျပားျခားနားလက ရသည။ အခ႕အကဥးသား မားက ၎တ႕၏ မသားစဝငမားအား လပထးလပနညးမားက ခြငျပထားသည သတမတခနအတငးသာ ေတြ႕ဆခြငရစဥတြင အခ႕အကဥးသားမားက ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အထးအခြငအေရးမားက ရရၾကသည။ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အထးအခြငအေရးမားတြင သာမနလပထးလပနညးက ခြငျပထားခနထက ပမၾကာျမငစြာ ေတြ႕ဆခြငႏင မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆရာတြင သးျခားအခနးျဖင ေတြ႕ဆခြငျပျခငးတ႕ ပါဝငႏငသည။ ထအခကက အေျခခ၍ ေတြ႕ဆျခငးမားဆငရာ အခကအလကမားမာ ရႈပေထြးလေၾကာငး ဤေဆာငးပါးတြင ျပနလညေထာကျပ ေဆြးေႏြးထားပါသည။ ထ႕ေၾကာင ဤစာတမးသည ေထာငဒဏကခရသညကာလ၏ အကးသကေရာကမႈမားႏင လႊမးမးမႈမား၊ အကဥးကေနသ/လာေရာကေတြ႕ဆသ၏ ညႏႈငးေဆြးေႏြးႏငစြမး ႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အေျခအေနအမးမးတေျပာငးလရာတြင အေရးပါ သည အခကတစခဟ နားလညထားေသာ ေထာငဝနထမးမားႏင ဆကဆေရး အေျခအေနတ႕က ေလလာေဖာထတထားပါသည။ ဤစာတမးက ေနာကခအေၾကာငး အရာႏငေလလာဆနးစစမႈ၏ အေရးပါပ မတဆကက႑၊ အယအဆဆငရာ မေဘာငအတြက သကဆငရာ မျငမးစာေပစာတမးမားႏင သာဓကမားႏင ရာေဖြေတြ႕ရခကမားဟ၍ အပငးသးပငး ခြျခားထားပါသည။

ျမနမာႏငငရ မသားစဆကဆေရး သေဘာတရား

ျမနမာႏငငသည အေရ႕ေတာငအာရေဒသတြင တညရေသာ ႏငငတစႏငငျဖစၿပး အေနာကဘကတြင အႏၵယႏငငႏင ဘဂၤလားေဒရႏငင၊ ေျမာကဘကတြင တရတႏငငႏင အေရ႕ဘကတြင လာအႏငငႏင ထငးႏငငတ႕ တညရသည။ တငးရငးသားလမးစေပါငးမားစြာ ေနထငၾကၿပး ဘာသာစကားႏင ကးကြယယၾကညမႈ


နဒါနး

ဤေဆာငးပါးသည အကဥးသားေဟာငးမားႏင ၎တ႕၏ မသားစဝငမားထမ ရရေသာ အကဥးေထာငမားႏင ရဘကစခနးမားသ႕ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အခကအလကမားအေၾကာငး ျဖစပါသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမားက မညမစြာ ခြငျပထားျခငး ေၾကာင အခ႕အကဥးသားမားမာ အျခားသမားထက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင အႀကမေရ ပမမားျပားေနၿပး အခ႕အကဥးသားမားမာ အျခားသမားထက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခန ပမၾကာျမငသညက အခကအလက မားက ျပသေနသည။ အကဥးေထာငလကစြ (၁၈၉၄)41တြင ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆသည ၾကာခန အတအကက တကျပတသားစြာ ေဖာျပထားျခငး မရေပ။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည ၾကာခနက ပတးေပးရနအတြက ေထာငပငတြင စတတငးကဆးျဖတႏငသည အာဏာ ရသည။ ထ႕ေၾကာင အကဥးေထာငမားတြင ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခနမားသည ဥပမာအားျဖင ၁၅မနစမ တစနာရအၾကား အမးမး ေျပာငးလႏငၿပး ရဘကစခနးမား၌ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနသည ၂၄နာရထက ပမၾကာျမငႏငသည။ (ကြငးဆငး လေတြ႕ေမးျမနးခကအရ)။ ဤေဆာငးပါးသည ထကသ႕ေသာ ေျပာငးလမႈမားက ျဖစေပၚေစသည အခကအလကမားက ေလလာဆနးစစထားသည။ ထသ႕ေလလာဆနးစစျခငးျဖင တရားဝင ကငသးလပေဆာငေနမႈမားကသာမကတရားမဝင ကငသးလပေဆာငမႈ မားကပါ ေလလာဆနးစစႏငခသည။ တရားဝင ကငသးလပေဆာငေနမႈမားသည တရားဝင ညႊနၾကားခကမားႏင အကဥးေထာငလကစြတ႕အတငး လကနာကငသး ေလရၿပး တရားမဝင ကငသးလပေဆာငမႈမားသည ေထာငပင၏ ဆးျဖတခကမား အေပၚတြငသာ အေျခခေလရရာ ေထာငပငနင႔ အကဥးသားမားအၾကား ညႏႈငးမႈမား အေပၚတြင အေျခခ ကငသးေလရၾကသည။ ထ႕ေၾကာင မသားစဝငမားက ၎တ႕၏ ေဆြမးသားခငးမားအား ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆသည အေတြ႕အၾကမားမာ

41 ျမနမာအကဥးေထာငလကစြ (၁၈၉၄ခႏစ) ပဒမ ၇၈၄ (၅) သာမနအားျဖင ဧညေတြ႕ခနတစခနလင မနစ ၂၀ထက မေကာလြနရ။ သ႕ေသာ ေထာငပင၏ဆႏၵဆးျဖတခကျဖင တးျမငခြငျပႏငသည။

အကဥးေထာငတစခႏင တစခ ကြျပားျခားနားလက ရသည။ အခ႕အကဥးသား မားက ၎တ႕၏ မသားစဝငမားအား လပထးလပနညးမားက ခြငျပထားသည သတမတခနအတငးသာ ေတြ႕ဆခြငရစဥတြင အခ႕အကဥးသားမားက ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အထးအခြငအေရးမားက ရရၾကသည။ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အထးအခြငအေရးမားတြင သာမနလပထးလပနညးက ခြငျပထားခနထက ပမၾကာျမငစြာ ေတြ႕ဆခြငႏင မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆရာတြင သးျခားအခနးျဖင ေတြ႕ဆခြငျပျခငးတ႕ ပါဝငႏငသည။ ထအခကက အေျခခ၍ ေတြ႕ဆျခငးမားဆငရာ အခကအလကမားမာ ရႈပေထြးလေၾကာငး ဤေဆာငးပါးတြင ျပနလညေထာကျပ ေဆြးေႏြးထားပါသည။ ထ႕ေၾကာင ဤစာတမးသည ေထာငဒဏကခရသညကာလ၏ အကးသကေရာကမႈမားႏင လႊမးမးမႈမား၊ အကဥးကေနသ/လာေရာကေတြ႕ဆသ၏ ညႏႈငးေဆြးေႏြးႏငစြမး ႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးဆငရာ အေျခအေနအမးမးတေျပာငးလရာတြင အေရးပါ သည အခကတစခဟ နားလညထားေသာ ေထာငဝနထမးမားႏင ဆကဆေရး အေျခအေနတ႕က ေလလာေဖာထတထားပါသည။ ဤစာတမးက ေနာကခအေၾကာငး အရာႏငေလလာဆနးစစမႈ၏ အေရးပါပ မတဆကက႑၊ အယအဆဆငရာ မေဘာငအတြက သကဆငရာ မျငမးစာေပစာတမးမားႏင သာဓကမားႏင ရာေဖြေတြ႕ရခကမားဟ၍ အပငးသးပငး ခြျခားထားပါသည။

ျမနမာႏငငရ မသားစဆကဆေရး သေဘာတရား

ျမနမာႏငငသည အေရ႕ေတာငအာရေဒသတြင တညရေသာ ႏငငတစႏငငျဖစၿပး အေနာကဘကတြင အႏၵယႏငငႏင ဘဂၤလားေဒရႏငင၊ ေျမာကဘကတြင တရတႏငငႏင အေရ႕ဘကတြင လာအႏငငႏင ထငးႏငငတ႕ တညရသည။ တငးရငးသားလမးစေပါငးမားစြာ ေနထငၾကၿပး ဘာသာစကားႏင ကးကြယယၾကညမႈ


မားစြာ ရသည။ ထကသ႕ ကြျပားျခားနားမႈမားစြာ ရေစကာမ ျမနမာႏငင တစဝမးလးတြငမသားစဆသညမာ ေန႕စဥဘဝ၌ အလြနအေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါဝငသည။ Cultural Atlas ဝကဘဆဒတြင ျမနမာႏငငရ မသားစေတာစပပက ေဖာျပထားသညမာ ‘မသားစဆရာ၌ မဘႏင သားသမးသာ ပါဝငေသာ အေျခအေနထက ေကာလြနၿပး အျခားေဆြမးသားခငးမားပါ ပါဝငသည။ တစဥး တစေယာကခငးစ၏ အကးစးပြားထက မသားစအကးစးပြားက ပမအေရး ပါေလရသည‘ မသားစဝငမားသည တစဥးႏင တစဥး မခေနၾကသည။ မသားစဝငအားလးသည လကမထပရေသးမခငး အတတကြ ေနထငၾကသညမာ ပမန ျဖစသည။ ျမနမာလမႈအသငးအဝငးရ မသားစက႑၏ အေရးပါမႈက ထညသြငးစဥးစားလင အကဥးသားမားအတြက မညသညေနရာတြင ရသညျဖစေစ၊ ျမနမာႏငငအတြငးရ အကဥးသားမားအတြက မသားစ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆခြငသည မညမအေရးႀကးေၾကာငး မနးဆၾကညႏငပါသည။

ျမနမာႏငငရ အကဥးေထာငမားသည အကဥးသားမားအား ဆကဆပႏင ပတသက၍ ျပညတြငးျပညပ လ႕အခြငအေရးအသငးအဝငးက အျပငးအထန ေဝဖနျခငးက ခရလကရသည (AAPP၊ 2016)။ အကဥးသားေဟာငးမားႏင ထကသ႕ ေသာ တကၾကြလႈပရားသမားက ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငရန ေတာငးဆ လက ရၾကသည။ ယခငအပခပေရးေခတက ႏငငေရးအကဥးသားမားသည ေထာငျပငပေလာကႏင ဆကသြယခြငအတြက တငးၾကပေသာ တားျမစမႈမားစြာက ခစားခၾကရသည (ကြငးဆငး လေတြ႕ေမးျမနးခကအရ)။ အခ႕အကဥးသားမား ဆလင သတ႕ အဖမးခရေၾကာငးက မသားစမားအား အေၾကာငးၾကားေပးျခငး မရခေပ။ အခ႕အမႈမားအတြကဆလင တစႏစေကာၾကာသညအထ အေၾကာငးၾကား ေပးျခငး မရခေပ (ကြငးဆငး လေတြ႕ေမးျမနးခကအရ)။ ျပညထေရးဝနႀကးဌာန (MOHA) ၏ ဝကဘဆဒတြင ေဖာျပထားခကအရ အကဥးသား၏ အမညအား စာရငးသြငးထားေသာ အမေထာငစစာရငးက ယေဆာငလာသည မသားစဝငမား ကသာ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆခြင ရသည။ မသားစသည

ျပစဒဏကအကဥးသားက တစပတလင မနစ၂၀ခန႕ ေတြ႕ဆႏငသည။ သ႕ေသာ ေထာငပငက သတမတေန႕ရကတြင ေဝးလေသာ ေဒသမားမ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသည မသားစမားအတြက ထေနတြင ေထာငဝငစာ လာေတြ႕သညအေရအတြက ေပၚ မတညၿပး ေတြ႕ဆခနက ပမၾကာျမငေအာင ခြငျပလပါက ခြငျပခကေပးႏငသည။42

ပညာရငမားစြာ (ဒဝႏင ကလပခ၊ ၂၀၁၁၊ မကသႏင အဒမ၊ ၂၀၁၇၊ မစခယႏင အျခားပဂၢလမား၊ ၂၀၁၆၊ ရာမရာဇဘားရကႏင အျခားပဂၢလမား၊ ၂၀၀၆၊ စမစ၊ ၂၀၁၄၊)တ႕သည မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး၏ အေရးပါပ၊ အကဥးသားႏင မသားစမားအေပၚတြင ၎၏ သကေရာကမႈတ႕က အေလးထားၿပး အကဥးသား တ႕၏ အျပအမႏင အနာဂတအခြငအလမးမားအေပၚတြင ၎က ေကာငးကး သကေရာကႏငေၾကာငး ေလလာေဖာထတခၾကသည။ သ႕ေသာ မသားစမားႏင အကဥးသားမား မညကသ႕ အဆကအသြယျပၾကသညက အေနာကတငး မဟတေသာ ကမၻာႏငငမားတြင ေလလာထားမႈမားမာ မရသေလာက နညးပါးလၿပး ျမနမာႏငငတြင ေလလာထားမႈ လးဝမရေပ။ ဤစာတမးသည ၁၉၈၈ခႏစမ လကရအခနအထ အကဥးသားမားႏင မသားစမား၏ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈ အေတြ႕အၾကမားက ေလလာဆနးစစထားပါသည။ ကၽြႏပအေနျဖင ေလလာမႈမားက မၾကာခဏ လစလရႈထားခေသာ တရားမဝင အေလအထမား၏ အခနးက႑က အထးအေလးေပးေလလာထားပါသည။ ဤစာတမးသည အကဥးသားမားႏင ၎တ႕မသားစမား၏ အေတြ႕အၾကမားအရ အမးမးေသာ အေၾကာငးရငးမားက မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအေပၚ မညကသ႕ေသာ သကေရာကမႈရသညက ပမနားလညႏငရနအတြက အေထာကအကေပးပါသည။ သေတသနေမးခြနးမားမာ

42 ျပညထေရးဝနႀကးဌာန http://www.myanmarmoha.org/eng/index.php?option=com_content&view=article&id=89&Itemid=543&lang=en


မားစြာ ရသည။ ထကသ႕ ကြျပားျခားနားမႈမားစြာ ရေစကာမ ျမနမာႏငင တစဝမးလးတြငမသားစဆသညမာ ေန႕စဥဘဝ၌ အလြနအေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါဝငသည။ Cultural Atlas ဝကဘဆဒတြင ျမနမာႏငငရ မသားစေတာစပပက ေဖာျပထားသညမာ ‘မသားစဆရာ၌ မဘႏင သားသမးသာ ပါဝငေသာ အေျခအေနထက ေကာလြနၿပး အျခားေဆြမးသားခငးမားပါ ပါဝငသည။ တစဥး တစေယာကခငးစ၏ အကးစးပြားထက မသားစအကးစးပြားက ပမအေရး ပါေလရသည‘ မသားစဝငမားသည တစဥးႏင တစဥး မခေနၾကသည။ မသားစဝငအားလးသည လကမထပရေသးမခငး အတတကြ ေနထငၾကသညမာ ပမန ျဖစသည။ ျမနမာလမႈအသငးအဝငးရ မသားစက႑၏ အေရးပါမႈက ထညသြငးစဥးစားလင အကဥးသားမားအတြက မညသညေနရာတြင ရသညျဖစေစ၊ ျမနမာႏငငအတြငးရ အကဥးသားမားအတြက မသားစ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆခြငသည မညမအေရးႀကးေၾကာငး မနးဆၾကညႏငပါသည။

ျမနမာႏငငရ အကဥးေထာငမားသည အကဥးသားမားအား ဆကဆပႏင ပတသက၍ ျပညတြငးျပညပ လ႕အခြငအေရးအသငးအဝငးက အျပငးအထန ေဝဖနျခငးက ခရလကရသည (AAPP၊ 2016)။ အကဥးသားေဟာငးမားႏင ထကသ႕ ေသာ တကၾကြလႈပရားသမားက ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငရန ေတာငးဆ လက ရၾကသည။ ယခငအပခပေရးေခတက ႏငငေရးအကဥးသားမားသည ေထာငျပငပေလာကႏင ဆကသြယခြငအတြက တငးၾကပေသာ တားျမစမႈမားစြာက ခစားခၾကရသည (ကြငးဆငး လေတြ႕ေမးျမနးခကအရ)။ အခ႕အကဥးသားမား ဆလင သတ႕ အဖမးခရေၾကာငးက မသားစမားအား အေၾကာငးၾကားေပးျခငး မရခေပ။ အခ႕အမႈမားအတြကဆလင တစႏစေကာၾကာသညအထ အေၾကာငးၾကား ေပးျခငး မရခေပ (ကြငးဆငး လေတြ႕ေမးျမနးခကအရ)။ ျပညထေရးဝနႀကးဌာန (MOHA) ၏ ဝကဘဆဒတြင ေဖာျပထားခကအရ အကဥးသား၏ အမညအား စာရငးသြငးထားေသာ အမေထာငစစာရငးက ယေဆာငလာသည မသားစဝငမား ကသာ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆခြင ရသည။ မသားစသည

ျပစဒဏကအကဥးသားက တစပတလင မနစ၂၀ခန႕ ေတြ႕ဆႏငသည။ သ႕ေသာ ေထာငပငက သတမတေန႕ရကတြင ေဝးလေသာ ေဒသမားမ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသည မသားစမားအတြက ထေနတြင ေထာငဝငစာ လာေတြ႕သညအေရအတြက ေပၚ မတညၿပး ေတြ႕ဆခနက ပမၾကာျမငေအာင ခြငျပလပါက ခြငျပခကေပးႏငသည။42

ပညာရငမားစြာ (ဒဝႏင ကလပခ၊ ၂၀၁၁၊ မကသႏင အဒမ၊ ၂၀၁၇၊ မစခယႏင အျခားပဂၢလမား၊ ၂၀၁၆၊ ရာမရာဇဘားရကႏင အျခားပဂၢလမား၊ ၂၀၀၆၊ စမစ၊ ၂၀၁၄၊)တ႕သည မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး၏ အေရးပါပ၊ အကဥးသားႏင မသားစမားအေပၚတြင ၎၏ သကေရာကမႈတ႕က အေလးထားၿပး အကဥးသား တ႕၏ အျပအမႏင အနာဂတအခြငအလမးမားအေပၚတြင ၎က ေကာငးကး သကေရာကႏငေၾကာငး ေလလာေဖာထတခၾကသည။ သ႕ေသာ မသားစမားႏင အကဥးသားမား မညကသ႕ အဆကအသြယျပၾကသညက အေနာကတငး မဟတေသာ ကမၻာႏငငမားတြင ေလလာထားမႈမားမာ မရသေလာက နညးပါးလၿပး ျမနမာႏငငတြင ေလလာထားမႈ လးဝမရေပ။ ဤစာတမးသည ၁၉၈၈ခႏစမ လကရအခနအထ အကဥးသားမားႏင မသားစမား၏ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆမႈ အေတြ႕အၾကမားက ေလလာဆနးစစထားပါသည။ ကၽြႏပအေနျဖင ေလလာမႈမားက မၾကာခဏ လစလရႈထားခေသာ တရားမဝင အေလအထမား၏ အခနးက႑က အထးအေလးေပးေလလာထားပါသည။ ဤစာတမးသည အကဥးသားမားႏင ၎တ႕မသားစမား၏ အေတြ႕အၾကမားအရ အမးမးေသာ အေၾကာငးရငးမားက မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအေပၚ မညကသ႕ေသာ သကေရာကမႈရသညက ပမနားလညႏငရနအတြက အေထာကအကေပးပါသည။ သေတသနေမးခြနးမားမာ

42 ျပညထေရးဝနႀကးဌာန http://www.myanmarmoha.org/eng/index.php?option=com_content&view=article&id=89&Itemid=543&lang=en


မညသည အေၾကာငးရငးမားသည ျမနမာႏငငရ အကဥးသားမားအၾကား မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငအား မညမစြာ ခြငျပထားျခငးက ျဖစေပၚေစပါ သနညး။

အေနာကႏငငမားရ အကဥးေထာငမားႏငဆငရာ စာေပစာတမးမားႏင ဆကစပေနသည ဤေလလာမႈ၏ ေနာကခ အေျခအေန

ဒဒႏင ကလပခ (၂၀၁၁၊ ႏာ-၂၂) တ႕၏ အၾကျပခကျဖစသည ‘ေနာငတြင လပေဆာငမည ေလလာခကမားသည အကဥးသားမားအား ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြင ရျခငးမရျခငးက ျဖစေစေသာ အေၾကာငးရငးမားႏင မညသညအတငး အတာအထ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငရသညဆေသာ အေၾကာငးရငးမားက ပမနးကပစြာ ေလလာသငသည’ ဟေသာ အခကက ဤစာတမးျဖစေပၚလာေစရန လႈ႕ေဆာအားေပးထားသည။ ထအခကက မကသႏင အဒမ (၂၀၁၇) တ႕ကလညး ထပဆင အၾကျပထားသည။ မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည ျမနမာႏငင တြငသာ ရေသာ ျဖစရပျဖစစဥ မဟတပါ။ ကမၻာတစဝမးတြငလညး ရေနေသာ ျဖစရပျဖစစဥ ျဖစပါသည။ မသားစမား ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည မသားစဆကဆေရးက ထနးသမးရန၊ အကဥးကေနသမား၏ ထပခါထပခါ ျပစမႈကးလြနလစတက ေလာခရနႏင အကဥးကေနသမားအေနျဖင လမႈအသငးအဝငးသ႕ ျပနလည ဝငဆန႕ႏငေရး ေထာကပေပးရနတ႕အတြက အလြနအေရးပါေသာ အခနးက႑ ျဖစေၾကာငးက အကဥးေထာငဆငရာ ပညာရင မားက ကယကယျပန႕ျပန႕ သေဘာတထားၾကသည (ဘရနတန-စမစႏင မကသ၊ ၂၀၁၆)။ မစခယႏင အျခားပဂၢလမား( ၂၀၁၆)သည အမးသားမားႏင အမးသမးမားအတြက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး၏ သကေရာကမႈမားက ေလလာဆနးစစခၿပး ထေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးသည ေထာငမ လြတေျမာက ၿပးေနာက ထပမျပစမႈကးလြနႏငေျခအေပၚ သကေရာကမႈရၿပး ထပမအကဥးက

ခႏငေျခက ေလာခႏငေၾကာငး ေတြ႕ရခသည။ အခ႕ပညာရငမားက ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငး၏ ၾကာျမငခနက အကဥးသားမား၏ ေကာငးကးအတြက အေထာကအက ျပႏငမည အဓက အေၾကာငးရငးမားအနက တစခကအျဖစ အေလး ထားၾကသည။ ျပစဒဏကကာလ၏ ၾကာျမငခန၊ စာေပးပ႕ခနႏင လကခခန ၾကာျမငျခငးႏင တယလဖနးေျပာဆခမား ေစးႀကးျခငးတ႕သည အကဥးသား မားအတြက ေထာငျပငပေလာကႏင ဆကသြယျခငးက ကန႕သတထားႏငၿပး လမႈ အေထာကအပမားရရမႈက ေလာခႏငေၾကာငး သေတသနက ျပသထားသည။ ႏစႀကးအကဥးသားမားအေနျဖင သတ႕၏ မသားစဝငမား ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆမႈက တျဖညးျဖညး ေလာခလာျခငး သ႕မဟတ ျပစဒဏကာလ ၾကာျမငလာသညႏငအမ ၎တ႕ကယတင မသားစႏင ေတြ႕ဆမႈအား လကမခေတာျခငးတ႕က ေတြ႕ၾကၾကရသည(ဘရနတန-စမစႏင မကသ၊ ၂၀၁၆)။ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြင ရသညတငေအာင အကဥးေထာင၏ တညေနရာ အကြာအေဝး၊ ေစစပလေသာ ေနာကေၾကာငးရာဇဝင စစေဆးမႈမားႏင နညးပါးလ ေသာ လမႈအေထာကအပအတြက ထညဝငေငြအျဖစ အဖးအခအခ႕က ေပးေဆာင ရျခငး စသည အတားအဆးအခ႕ ရေနသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသက ရာဇဝတမႈကးလြနဖးသျဖစလင အကဥးသားႏင ေတြ႕ဆရာ၌ သတငမား ျခားထားၿပးမသာ ေတြ႕ဆခြငရႏငသည (ဒဝႏင ကလပခ၊ ၂၀၁၁) ေထာငအမားစမာ ေဝးလေသာ ေဒသမားတြင တညရသျဖင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသမားအေနျဖင အမနတကယ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနထက အကဥးေထာငသ႕ ခရးသြားရသည အခနက ပမၾကာျမငသည။ (ေဂၚဒြန၊ ၁၉၉၉)။ အခ႕ပညာရငမားက အကဥးသား မား၏ ေကာငးကးသည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အႀကမေရအေပၚတြင မညသ႕ မတညေနေၾကာငး၊ ေနအမႏင အကဥးေထာငအၾကား ေဝးကြာလြနးျခငးသည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အႀကမေရအေပၚတြင မညကသ႕ ဆးကး သကေရာက ေစေၾကာငးက ေဖာျပထားသည(ဒဝႏင ကလပခ၊ ၂၀၁၁)။ ခရစရန (၂၀၁၅)က ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးသည အကဥးသားမားအား ညငးပနခရျခငးမ ကာကြယေပး ေသာ နညးလမးတစချဖစၿပး အကဥးသားမားအား စတဓါတပငးဆငရာ အေထာက


မညသည အေၾကာငးရငးမားသည ျမနမာႏငငရ အကဥးသားမားအၾကား မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငအား မညမစြာ ခြငျပထားျခငးက ျဖစေပၚေစပါ သနညး။

အေနာကႏငငမားရ အကဥးေထာငမားႏငဆငရာ စာေပစာတမးမားႏင ဆကစပေနသည ဤေလလာမႈ၏ ေနာကခ အေျခအေန

ဒဒႏင ကလပခ (၂၀၁၁၊ ႏာ-၂၂) တ႕၏ အၾကျပခကျဖစသည ‘ေနာငတြင လပေဆာငမည ေလလာခကမားသည အကဥးသားမားအား ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြင ရျခငးမရျခငးက ျဖစေစေသာ အေၾကာငးရငးမားႏင မညသညအတငး အတာအထ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငရသညဆေသာ အေၾကာငးရငးမားက ပမနးကပစြာ ေလလာသငသည’ ဟေသာ အခကက ဤစာတမးျဖစေပၚလာေစရန လႈ႕ေဆာအားေပးထားသည။ ထအခကက မကသႏင အဒမ (၂၀၁၇) တ႕ကလညး ထပဆင အၾကျပထားသည။ မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည ျမနမာႏငင တြငသာ ရေသာ ျဖစရပျဖစစဥ မဟတပါ။ ကမၻာတစဝမးတြငလညး ရေနေသာ ျဖစရပျဖစစဥ ျဖစပါသည။ မသားစမား ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည မသားစဆကဆေရးက ထနးသမးရန၊ အကဥးကေနသမား၏ ထပခါထပခါ ျပစမႈကးလြနလစတက ေလာခရနႏင အကဥးကေနသမားအေနျဖင လမႈအသငးအဝငးသ႕ ျပနလည ဝငဆန႕ႏငေရး ေထာကပေပးရနတ႕အတြက အလြနအေရးပါေသာ အခနးက႑ ျဖစေၾကာငးက အကဥးေထာငဆငရာ ပညာရင မားက ကယကယျပန႕ျပန႕ သေဘာတထားၾကသည (ဘရနတန-စမစႏင မကသ၊ ၂၀၁၆)။ မစခယႏင အျခားပဂၢလမား( ၂၀၁၆)သည အမးသားမားႏင အမးသမးမားအတြက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး၏ သကေရာကမႈမားက ေလလာဆနးစစခၿပး ထေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးသည ေထာငမ လြတေျမာက ၿပးေနာက ထပမျပစမႈကးလြနႏငေျခအေပၚ သကေရာကမႈရၿပး ထပမအကဥးက

ခႏငေျခက ေလာခႏငေၾကာငး ေတြ႕ရခသည။ အခ႕ပညာရငမားက ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငး၏ ၾကာျမငခနက အကဥးသားမား၏ ေကာငးကးအတြက အေထာကအက ျပႏငမည အဓက အေၾကာငးရငးမားအနက တစခကအျဖစ အေလး ထားၾကသည။ ျပစဒဏကကာလ၏ ၾကာျမငခန၊ စာေပးပ႕ခနႏင လကခခန ၾကာျမငျခငးႏင တယလဖနးေျပာဆခမား ေစးႀကးျခငးတ႕သည အကဥးသား မားအတြက ေထာငျပငပေလာကႏင ဆကသြယျခငးက ကန႕သတထားႏငၿပး လမႈ အေထာကအပမားရရမႈက ေလာခႏငေၾကာငး သေတသနက ျပသထားသည။ ႏစႀကးအကဥးသားမားအေနျဖင သတ႕၏ မသားစဝငမား ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆမႈက တျဖညးျဖညး ေလာခလာျခငး သ႕မဟတ ျပစဒဏကာလ ၾကာျမငလာသညႏငအမ ၎တ႕ကယတင မသားစႏင ေတြ႕ဆမႈအား လကမခေတာျခငးတ႕က ေတြ႕ၾကၾကရသည(ဘရနတန-စမစႏင မကသ၊ ၂၀၁၆)။ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြင ရသညတငေအာင အကဥးေထာင၏ တညေနရာ အကြာအေဝး၊ ေစစပလေသာ ေနာကေၾကာငးရာဇဝင စစေဆးမႈမားႏင နညးပါးလ ေသာ လမႈအေထာကအပအတြက ထညဝငေငြအျဖစ အဖးအခအခ႕က ေပးေဆာင ရျခငး စသည အတားအဆးအခ႕ ရေနသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသက ရာဇဝတမႈကးလြနဖးသျဖစလင အကဥးသားႏင ေတြ႕ဆရာ၌ သတငမား ျခားထားၿပးမသာ ေတြ႕ဆခြငရႏငသည (ဒဝႏင ကလပခ၊ ၂၀၁၁) ေထာငအမားစမာ ေဝးလေသာ ေဒသမားတြင တညရသျဖင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသမားအေနျဖင အမနတကယ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနထက အကဥးေထာငသ႕ ခရးသြားရသည အခနက ပမၾကာျမငသည။ (ေဂၚဒြန၊ ၁၉၉၉)။ အခ႕ပညာရငမားက အကဥးသား မား၏ ေကာငးကးသည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အႀကမေရအေပၚတြင မညသ႕ မတညေနေၾကာငး၊ ေနအမႏင အကဥးေထာငအၾကား ေဝးကြာလြနးျခငးသည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အႀကမေရအေပၚတြင မညကသ႕ ဆးကး သကေရာက ေစေၾကာငးက ေဖာျပထားသည(ဒဝႏင ကလပခ၊ ၂၀၁၁)။ ခရစရန (၂၀၁၅)က ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးသည အကဥးသားမားအား ညငးပနခရျခငးမ ကာကြယေပး ေသာ နညးလမးတစချဖစၿပး အကဥးသားမားအား စတဓါတပငးဆငရာ အေထာက


အပႏင ေမာလငခကတ႕က ေပးေနစဥတြင ေစာငၾကညႏငသည ယႏရားတစခ အျဖစလညး ေဆာငရြကႏငေၾကာငး ရညညႊနးေဆြးေႏြးထားသည။

“… [မသားစက] ယၾကညထားသညမာ အကဥးသားတစေယာကသည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက လကမခေသာအခါ ထသ႕ လကမချခငး ဆသညမာ သ႕အား မညသမ ဂရစကျခငးမရ ဟေသာ လကၡဏာ ျဖစသည။ ထသျဖစပါက အကဥးေထာငအရာရမားမ အကဥးသားအား စတထငတငး ျပမဆကဆခြငေပးလကသကသ႔ ျဖစသြားမညျဖစသည။ ထအျပင အကဥးသားအား မညသကမ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆျခငး မရပါက သ ဘာျဖစေနမနး မညသကမ သမညမဟတေပ။ စနစကလညး မညသ႕ကမ တာဝနချခငး မရေခ” (ခရစရန၊ ၂၀၀၅၊ ႏာ-၄၁)။

ေထာငကျခငးႏင စပလဥး၍ မသားစအေပၚ သကေရာကမႈအား ေလလာခကမားက ေထာငကေနျခငးသည အျခားေသာ ဆးကးသကေရာကမႈမားသ႕လညး ဥးတည ေနသညဟ ညႊနျပေနသည။ ဥပမာ အမေထာငဖကႏင သားသမးတ႕ႏင ဆကဆ ေရးမား ပကယြငးျခငး၊ စးပြားေရး အခကအခမား ၾကေတြ႕ရျခငး၊ မသားစဝငမား၏ ကရ႕ျပစတငျခငးႏင အကဥးသားမား၏ သားသမးမားအတြက ဆးရြားေသာ ေရ႕ေရးအလားအလာမား ျဖစသည(စမစ၊ ၂၀၁၄)။ ရာမရာဇ-ဘားရကႏင အျခားပညာရငမား (၂၀၀၆)က ေထာငကေနျခငးသည ဆကစပ အကးသက ေရာကမႈမားက ျဖစေပၚေစသညဟ ေထာကခထားသည။ ထ ဆကစပဆးကးမားက ေအာကပါအတငး ေဖာျပထားသည။

“ထသကေရာကမႈမားသည ဆကလကတညရေနကာ ေနရာတကာတြင ပ႕ႏ႕တညရေနသည။ ထသကေရာကမႈမားထတြင ပဂၢလေရး၊ လမႈေရး၊ စးပြားေရး၊ ခစားခကပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာႏင ရပပငးဆငရာ စးရမပပနဖြယကစၥမား ပါဝငသည။ လမႈအသငးအဝငး၏ လမႈေရးႏင စးပြားေရး ဖြ႕စညးပအေပၚတြငလညး သကေရာကမႈ ရေနသည။ အထးသျဖင

ရာဇဝတတရားစရငေရးစနစအတြငး ေဒသခလမားစြာ ဝငလကထြကလက ဆကတကလပေဆာငေနၾကေသာ ေဒသမားတြင သကေရာကမႈ ရေနသည။ လမႈအသငးအဝငးအတြငး ရာဇဝတႏင ေထာငချခငးတ႕ကသာ အာရစကေနရျခငးသည လ႕စြမးအား အရငးအႏးႏင လမႈအရငးအႏးတ႕က ယတေလာလာေစသည။ ” (ရာမရာဇ-ဘားရကႏင အျခားပဂၢလမား၊ ၂၀၀၆)

မကသႏင အဒမ (၂၀၁၇)က အဂၤလနႏင ေဝလျပညနယအတြငး ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အေလအထမားက ေလလာေဖာထတထားသည။ သတ႕၏ ေလလာထတေဖာခကမာ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးက ရပငခြငတစခအျဖစထက အခြငထးခ အခြငအေရးတစခဟ ရႈျမငလကေသာအခါ အကဥးသား၏ ဘဝသည ပမခကခလာၿပး ချပငးျခငး၊ ထခကလြယျခငးႏင အကဥးေထာင တြငးမေန၍ မသားစႏင ဆကသြယေရးက ထနးသမးရန ခကချခငးတ႕က ပမခစားလာရသည။ ေထာငအာဏာပငမားအား ဥပေဒ ခးေဖာကေသာ အကဥးသား၏ ခစားခြငက ပတပငထားရန ခြငျပထားေသာအခါ မသားစႏင ဆကသြယျခငးက ရပငခြငတစခအျဖစထက အခြငအေရးတစခအျဖစ ျမငလာၾကသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည အကဥးသားမားအား ေကာငးမြနစြာ၊ စညးကမးေသဝပစြာ ေနထငျပမရန တကတြနးအားေပးေသာ မကလး၏ အစတအပငး ျဖစလာသည။

ႏငငေရးႏင စးပြားေရးအေျခအေနမားကလညး အကဥးေထာငမားတြင အကဥး သားဥးေရ မားလြနးျခငး၊ ခြငျပေငြမလေလာကျခငးႏင နညးပါးညဖငးလေသာ ဝနေဆာငမႈမားက မၾကာခဏဆသလ ျဖစေပၚေစသည (ဂစဘဆန-လကထ၊ ၂၀၁၈ (အေမရကနျပညေထာငစအေၾကာငး ေရးသားထားသည)။ ထကသေသာ အေျခအေနရေနေသာလညး အကဥးေထာင အာဏာပငမားသည အကဥးသား တစေယာကခငးစ၏ လပေဆာငခကက ဂရမထားေတာဘ အပစလက လပေဆာငသည ထးျခားျဖစစဥအတြက ျပစဒဏေပးသညအေနျဖင လႈပရားမႈမားက တငးၾကပျခငး၊ အနားယခနက ပတပငျခငးႏင ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြငက


အပႏင ေမာလငခကတ႕က ေပးေနစဥတြင ေစာငၾကညႏငသည ယႏရားတစခ အျဖစလညး ေဆာငရြကႏငေၾကာငး ရညညႊနးေဆြးေႏြးထားသည။

“… [မသားစက] ယၾကညထားသညမာ အကဥးသားတစေယာကသည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက လကမခေသာအခါ ထသ႕ လကမချခငး ဆသညမာ သ႕အား မညသမ ဂရစကျခငးမရ ဟေသာ လကၡဏာ ျဖစသည။ ထသျဖစပါက အကဥးေထာငအရာရမားမ အကဥးသားအား စတထငတငး ျပမဆကဆခြငေပးလကသကသ႔ ျဖစသြားမညျဖစသည။ ထအျပင အကဥးသားအား မညသကမ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆျခငး မရပါက သ ဘာျဖစေနမနး မညသကမ သမညမဟတေပ။ စနစကလညး မညသ႕ကမ တာဝနချခငး မရေခ” (ခရစရန၊ ၂၀၀၅၊ ႏာ-၄၁)။

ေထာငကျခငးႏင စပလဥး၍ မသားစအေပၚ သကေရာကမႈအား ေလလာခကမားက ေထာငကေနျခငးသည အျခားေသာ ဆးကးသကေရာကမႈမားသ႕လညး ဥးတည ေနသညဟ ညႊနျပေနသည။ ဥပမာ အမေထာငဖကႏင သားသမးတ႕ႏင ဆကဆ ေရးမား ပကယြငးျခငး၊ စးပြားေရး အခကအခမား ၾကေတြ႕ရျခငး၊ မသားစဝငမား၏ ကရ႕ျပစတငျခငးႏင အကဥးသားမား၏ သားသမးမားအတြက ဆးရြားေသာ ေရ႕ေရးအလားအလာမား ျဖစသည(စမစ၊ ၂၀၁၄)။ ရာမရာဇ-ဘားရကႏင အျခားပညာရငမား (၂၀၀၆)က ေထာငကေနျခငးသည ဆကစပ အကးသက ေရာကမႈမားက ျဖစေပၚေစသညဟ ေထာကခထားသည။ ထ ဆကစပဆးကးမားက ေအာကပါအတငး ေဖာျပထားသည။

“ထသကေရာကမႈမားသည ဆကလကတညရေနကာ ေနရာတကာတြင ပ႕ႏ႕တညရေနသည။ ထသကေရာကမႈမားထတြင ပဂၢလေရး၊ လမႈေရး၊ စးပြားေရး၊ ခစားခကပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာႏင ရပပငးဆငရာ စးရမပပနဖြယကစၥမား ပါဝငသည။ လမႈအသငးအဝငး၏ လမႈေရးႏင စးပြားေရး ဖြ႕စညးပအေပၚတြငလညး သကေရာကမႈ ရေနသည။ အထးသျဖင

ရာဇဝတတရားစရငေရးစနစအတြငး ေဒသခလမားစြာ ဝငလကထြကလက ဆကတကလပေဆာငေနၾကေသာ ေဒသမားတြင သကေရာကမႈ ရေနသည။ လမႈအသငးအဝငးအတြငး ရာဇဝတႏင ေထာငချခငးတ႕ကသာ အာရစကေနရျခငးသည လ႕စြမးအား အရငးအႏးႏင လမႈအရငးအႏးတ႕က ယတေလာလာေစသည။ ” (ရာမရာဇ-ဘားရကႏင အျခားပဂၢလမား၊ ၂၀၀၆)

မကသႏင အဒမ (၂၀၁၇)က အဂၤလနႏင ေဝလျပညနယအတြငး ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အေလအထမားက ေလလာေဖာထတထားသည။ သတ႕၏ ေလလာထတေဖာခကမာ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးက ရပငခြငတစခအျဖစထက အခြငထးခ အခြငအေရးတစခဟ ရႈျမငလကေသာအခါ အကဥးသား၏ ဘဝသည ပမခကခလာၿပး ချပငးျခငး၊ ထခကလြယျခငးႏင အကဥးေထာင တြငးမေန၍ မသားစႏင ဆကသြယေရးက ထနးသမးရန ခကချခငးတ႕က ပမခစားလာရသည။ ေထာငအာဏာပငမားအား ဥပေဒ ခးေဖာကေသာ အကဥးသား၏ ခစားခြငက ပတပငထားရန ခြငျပထားေသာအခါ မသားစႏင ဆကသြယျခငးက ရပငခြငတစခအျဖစထက အခြငအေရးတစခအျဖစ ျမငလာၾကသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည အကဥးသားမားအား ေကာငးမြနစြာ၊ စညးကမးေသဝပစြာ ေနထငျပမရန တကတြနးအားေပးေသာ မကလး၏ အစတအပငး ျဖစလာသည။

ႏငငေရးႏင စးပြားေရးအေျခအေနမားကလညး အကဥးေထာငမားတြင အကဥး သားဥးေရ မားလြနးျခငး၊ ခြငျပေငြမလေလာကျခငးႏင နညးပါးညဖငးလေသာ ဝနေဆာငမႈမားက မၾကာခဏဆသလ ျဖစေပၚေစသည (ဂစဘဆန-လကထ၊ ၂၀၁၈ (အေမရကနျပညေထာငစအေၾကာငး ေရးသားထားသည)။ ထကသေသာ အေျခအေနရေနေသာလညး အကဥးေထာင အာဏာပငမားသည အကဥးသား တစေယာကခငးစ၏ လပေဆာငခကက ဂရမထားေတာဘ အပစလက လပေဆာငသည ထးျခားျဖစစဥအတြက ျပစဒဏေပးသညအေနျဖင လႈပရားမႈမားက တငးၾကပျခငး၊ အနားယခနက ပတပငျခငးႏင ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြငက


ဆငးငျခငးတ႕ကသ႕ေသာ တငးၾကပသည လပထးလပနညးမားက ကငသးႏငသည။ ဂစဘဆန-လကထက ေထာငအာဏာပငမားသည မသကၤာရမျဖငပင ျပစဒဏ ခမတႏငသညဟလညးေဖာျပထားေသးသည။ သ႕ေသာ ဒငးယားစ (၂၀၀၇)၏ ေရးသားခကအရ ၎တ႕အား ထကသ႕ လပေဆာငခြငျပထားေသာ တကသည ဥပေဒျပ႒ာနးခကမရေခ။ ထ႕ေၾကာင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည အျပသေဘာ ေဆာငေသာ အလားအလာမား ရသလ ႏစလဖြယမေကာငးေသာ ရႈေထာင တစခလညး ရေနေလသည။ ဆးဝါးေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမားသည စတဓာတကဆငးျခငး၊ ရနလျခငး သ႕မဟတ အျပစမကငးသကသ႕ ပမခစားရ ျခငးတ႕က ျဖစေပၚေစသည။ (တရနႏဗစႏင တကစကာ၊ ၂၀၁၇)။ စာေပစာတမးမား ေလလာခကအရ အကဥးသားမား၊ မသားစႏင အသငးအဝငးအတြက မသားစေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငး၏ အေရးပါပႏင ၎၏ ေကာငးကး သကေရာကမႈမားႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည အခြငထးတစခ မဟတဘ အခြငအေရးတစခသာ ျဖစေၾကာငး နားလညရန လအပပတ႕က အဓကထား ေဖာျပထားသည။ ယခ ကၽြႏပတသည ျမနမာႏငငရ အကဥးသားမား၏ အေတြ႕ အၾကမားက စတငစဥးစားပါေတာမည။ ပထမဥးစြာ သေတသနနညးလမးအေၾကာငး က က႑တစခအျဖစ အကဥးရး ရငးျပထားပါသည။

သေတသနနညးလမး

ဤေလလာမႈက ျမနမာႏငင၏ ေဒသေလးခ၌ ကြငးဆငးေကာကယခေသာ အရညအေသြးအေျချပ အခကအလကမားေပၚတြင အေျခခထားပါသည။ ကြငးဆငး အခကအလက ေကာကယသည ခရးစဥတစခစတြင ၄ရကမ ၅ရကအထ ၾကာျမငပါသည။ ခရးစဥတစခစတြင ျဖစႏငပါက တရားရးရ တရားခြငမားက ေလလာျခငးႏင အကဥးေထာငရ လပငနးစဥမားအား ေလလာျခငးတ႕က လပေဆာင ပါသည။ တရားရးတြင ေလလာရာ၌ သေတသနအဖြ႕သည အခပသားမားႏင

မသားစမားအတြငး၊ အခပသားမားႏင ရဝနထမးမားအတြငးႏင အခပသား အခငးခငး စကားစျမည ေျပာဆေနမႈမား အပါအဝင အခပခနးမားႏင သကဆင ေသာ လပငနးစဥမားက ေလလာခပါသည။ အကဥးေထာငမားတြင ေလလာရာ၌ သေတသနအဖြ႕သည အကဥးသားမား လပေဆာငေနေသာ အလပကစၥမား၊ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရနအတြက မသားစမား ေစာငဆငးသည ခနးမႏင ေတြ႕ဆခနး၊ အကဥးေထာငအာဏာပငမားႏင စကားစျမည ေျပာဆျခငးတ႕ ပါဝငသည။ ကြငးဆငးအခကအလက ေကာကယသည ခရးစဥမားအနက ခရးစဥႏစခမာ ၿမ႕ျပေဒသတြင ေဆာငရြကချခငးျဖစၿပး ခရးစဥႏစခမာ ေကးလကေဒသတြင ေဆာငရြကချခငး ျဖစသည။ ေကာကယခေသာ အခကအလကမားတြင အကဥးသားေဟာငးမား၊ အကဥးသားမား၏ မသားစဝငမား၊ အကဥးေထာင အရာရမား၊ ေရ႕ေနမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားမ ဝနထမးမားႏင လေတြ႕ ေမးျမနးျခငးမား၊ တရားရး၊ အခပခနး၊ အကဥးေထာငႏင ရဘကစခနးတစခအတြငး၌ ေလလာခနတြင ေရးမတထားေသာ ကြငးဆငးမတစမား ပါဝငသည။

ျမနမာႏငငရ အကဥးေထာငစနစ

ျမနမာႏငငတြင အကဥးေထာင အမးအစား အမးမး ရသည။ အကဥးေထာငမားက ထနးသမးႏငေသာ အကဥးသား အေရအတြကအလက အဆငမား ခြျခား ထားသညမာ ဗဟအကဥးေထာငမား၊ က အဆင၊ ခ အဆငႏင ဂ အဆင အကဥးေထာငမား ဟ၍ ျဖစသည။ ဗဟအကဥးေထာင ႏစခ ရၿပး တစခမာ မႏေလးၿမ႕တြင ရ၍ တစခမာ ရနကနၿမ႕တြင ရသည။ ထ႕ျပင ရဘက စခနးမားမာလညး ႏငငအတြငးရ ေဒသအမးမးတြင ရေနသည။ ၂၀၁၄ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင ျပညထေရးဝနႀကးဌာနက ရဘကစခနးမားက “စကပးေရးႏင ေမြးျမေရးဆငရာ သကေမြးဝမးေၾကာငး ေလကငေရးစခနးမား” ႏင “ကနထတ စခနးမား” ဟ၍ ေျပာငးလသတမတခသည။ ICPR၏ ေဖာျပခကအရ


ဆငးငျခငးတ႕ကသ႕ေသာ တငးၾကပသည လပထးလပနညးမားက ကငသးႏငသည။ ဂစဘဆန-လကထက ေထာငအာဏာပငမားသည မသကၤာရမျဖငပင ျပစဒဏ ခမတႏငသညဟလညးေဖာျပထားေသးသည။ သ႕ေသာ ဒငးယားစ (၂၀၀၇)၏ ေရးသားခကအရ ၎တ႕အား ထကသ႕ လပေဆာငခြငျပထားေသာ တကသည ဥပေဒျပ႒ာနးခကမရေခ။ ထ႕ေၾကာင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည အျပသေဘာ ေဆာငေသာ အလားအလာမား ရသလ ႏစလဖြယမေကာငးေသာ ရႈေထာင တစခလညး ရေနေလသည။ ဆးဝါးေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမားသည စတဓာတကဆငးျခငး၊ ရနလျခငး သ႕မဟတ အျပစမကငးသကသ႕ ပမခစားရ ျခငးတ႕က ျဖစေပၚေစသည။ (တရနႏဗစႏင တကစကာ၊ ၂၀၁၇)။ စာေပစာတမးမား ေလလာခကအရ အကဥးသားမား၊ မသားစႏင အသငးအဝငးအတြက မသားစေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငး၏ အေရးပါပႏင ၎၏ ေကာငးကး သကေရာကမႈမားႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည အခြငထးတစခ မဟတဘ အခြငအေရးတစခသာ ျဖစေၾကာငး နားလညရန လအပပတ႕က အဓကထား ေဖာျပထားသည။ ယခ ကၽြႏပတသည ျမနမာႏငငရ အကဥးသားမား၏ အေတြ႕ အၾကမားက စတငစဥးစားပါေတာမည။ ပထမဥးစြာ သေတသနနညးလမးအေၾကာငး က က႑တစခအျဖစ အကဥးရး ရငးျပထားပါသည။

သေတသနနညးလမး

ဤေလလာမႈက ျမနမာႏငင၏ ေဒသေလးခ၌ ကြငးဆငးေကာကယခေသာ အရညအေသြးအေျချပ အခကအလကမားေပၚတြင အေျခခထားပါသည။ ကြငးဆငး အခကအလက ေကာကယသည ခရးစဥတစခစတြင ၄ရကမ ၅ရကအထ ၾကာျမငပါသည။ ခရးစဥတစခစတြင ျဖစႏငပါက တရားရးရ တရားခြငမားက ေလလာျခငးႏင အကဥးေထာငရ လပငနးစဥမားအား ေလလာျခငးတ႕က လပေဆာင ပါသည။ တရားရးတြင ေလလာရာ၌ သေတသနအဖြ႕သည အခပသားမားႏင

မသားစမားအတြငး၊ အခပသားမားႏင ရဝနထမးမားအတြငးႏင အခပသား အခငးခငး စကားစျမည ေျပာဆေနမႈမား အပါအဝင အခပခနးမားႏင သကဆင ေသာ လပငနးစဥမားက ေလလာခပါသည။ အကဥးေထာငမားတြင ေလလာရာ၌ သေတသနအဖြ႕သည အကဥးသားမား လပေဆာငေနေသာ အလပကစၥမား၊ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရနအတြက မသားစမား ေစာငဆငးသည ခနးမႏင ေတြ႕ဆခနး၊ အကဥးေထာငအာဏာပငမားႏင စကားစျမည ေျပာဆျခငးတ႕ ပါဝငသည။ ကြငးဆငးအခကအလက ေကာကယသည ခရးစဥမားအနက ခရးစဥႏစခမာ ၿမ႕ျပေဒသတြင ေဆာငရြကချခငးျဖစၿပး ခရးစဥႏစခမာ ေကးလကေဒသတြင ေဆာငရြကချခငး ျဖစသည။ ေကာကယခေသာ အခကအလကမားတြင အကဥးသားေဟာငးမား၊ အကဥးသားမား၏ မသားစဝငမား၊ အကဥးေထာင အရာရမား၊ ေရ႕ေနမား၊ အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားမ ဝနထမးမားႏင လေတြ႕ ေမးျမနးျခငးမား၊ တရားရး၊ အခပခနး၊ အကဥးေထာငႏင ရဘကစခနးတစခအတြငး၌ ေလလာခနတြင ေရးမတထားေသာ ကြငးဆငးမတစမား ပါဝငသည။

ျမနမာႏငငရ အကဥးေထာငစနစ

ျမနမာႏငငတြင အကဥးေထာင အမးအစား အမးမး ရသည။ အကဥးေထာငမားက ထနးသမးႏငေသာ အကဥးသား အေရအတြကအလက အဆငမား ခြျခား ထားသညမာ ဗဟအကဥးေထာငမား၊ က အဆင၊ ခ အဆငႏင ဂ အဆင အကဥးေထာငမား ဟ၍ ျဖစသည။ ဗဟအကဥးေထာင ႏစခ ရၿပး တစခမာ မႏေလးၿမ႕တြင ရ၍ တစခမာ ရနကနၿမ႕တြင ရသည။ ထ႕ျပင ရဘက စခနးမားမာလညး ႏငငအတြငးရ ေဒသအမးမးတြင ရေနသည။ ၂၀၁၄ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင ျပညထေရးဝနႀကးဌာနက ရဘကစခနးမားက “စကပးေရးႏင ေမြးျမေရးဆငရာ သကေမြးဝမးေၾကာငး ေလကငေရးစခနးမား” ႏင “ကနထတ စခနးမား” ဟ၍ ေျပာငးလသတမတခသည။ ICPR၏ ေဖာျပခကအရ


“အကဥးေထာငရ လဥးေရ စစေပါငးတြင အကဥးသ ၁၆.၃%ႏင သကငယအကဥးသား ၁.၆% ပါဝငသည။ ထရာခငႏႈနးသည ၂၀၁၃ ခႏစအထ ဆကလကတညၿမေနသည။ ၁၉၉၃ခႏစကတညးက ျမနမာႏငငရ အကဥးသားဥးေရ စစေပါငးသည ပမနတးတကလာေၾကာငး အေထာက အထားမား ရသည။ အကဥးသား အခးအစားကမ မေျပာငးမလ ဆကလကတညၿမေနသည။” (ICPR၊ ၂၀၁၃)

AAPP (ႏငငေရးအကဥးသားမား ကညေစာငေရာကေရးအသငး)က ရဘကစခနး မားတြင အကဥးသားမားအား လမဆနစြာ ဆကဆေၾကာငးေဝဖနလကရၿပး ထရဘကစခနးမားအား ‘အသတတလသတကြငးမား’ ဟ ေခၚထားသည (၂၀၀၉ခႏစ၊ ဧၿပလ ၃၀ရက)။ AAPP၏ အကဥးေထာငမားအားေဝဖနခကက ၂၀၁၈ခႏစတြင ျမနမာႏငငသ႕ လာေရာကသည ကလသမဂၢ လ႕အခြငအေရးဆငရာ အထးကယစား လယေၾကာင ပမအားေကာငးလာခသည။ ကၽြႏပတ႕၏ သာဓကေလလာခက၏ ရညရြယခကမာ အကဥးေထာငစနစကေဝဖနရနမဟတပါ အကဥးေထာငႏင သကဆငေသာ အေတြ႕အၾကက တကရကေတြ႕ၾကခရသမား၏ ရႈေထာငမေန၍ အကဥးေထာငမား၏ လပငနးလညပတပ၏ ရႈေထာငမားက နားလညေစရန ရညရြယပါသည။

အထကတြငေဖာျပခသညအတငး ျမနမာႏငငရေထာငႏငရဘကစခနးမားသ႕မသားစမားေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆ ခြငနညးလမးမားက နားလညေစမည အေရးႀကး ရႈေထာငႏစခ ရေနပါသည။ တရားဝင လပထးလပနညးမားႏင တရားမဝင လပထးလပနညးမား ဟ၍ ျဖစသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအတြက ျပ႒ာနးထားေသာ စညးကမးမား၊ လပထးလပနညး မား ရပါေသာလညး ၎တ႕မာ ေခတေနာကကေနတတသလ မၾကာခဏဆသလပင ၎တ႕အား လကနာကငသးမႈ မရသညမားလညး ရသည။ အဖြ႕အစညးအား လးကသ႕ပင အကဥးေထာငမားတြင စစညးအပခပရနအတြက ခမတထားေသာ မဝါဒမား၊ စညးကမးမားႏင လပထးလပနညးမား ႏင အပခပေရးအေလအထမားႏင

ေန႕စဥ ကငသးလပေဆာငေနမႈမားအၾကား ဆကဆေရးတငးမာမႈမား ရေနသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင ပတသကလငလညး ထကစၥမး ရေနသည။ ကငသးလပေဆာငေနမႈမားက အမနတကယ နားလညႏငရနအတြက ကၽြႏပတ႕ သည တရားဝငရႈေထာငကေရာ၊ တရားမဝငရႈေထာငကပါ ဂရျပ အာရစကရေပမည။ အကဥးေထာငမားသ႕ မသားစ ေထာငဝငစာ သြားေရာကေတြ႕ဆျခငးအတြက အကဥးဥးစးဌာနက တရားဝငသတမတထားေသာ ခြငျပခနမာ ပမနမရေခ။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနသည အကဥးေထာင သ႕မဟတ ရဘကစခနးရ ေထာငပင အေပၚတြငသာ အျပညအဝ မတညသည။ ဥပမာ အကဥးသားဥးေရ ပမာဏေပၚ မတညၿပး ဗဟအကဥးေထာငမားအျဖစ သတမတထားေသာ အငးစနေထာငႏင မႏေလးေထာငတ႕ကသ႕ေသာ ၿမ႕ျပေဒသတြင ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခနသည ၁၅မနစမသာ ျဖစေကာငး ျဖစႏငသည။ ၿမ႕ျပေဒသမားႏင ႏႈငးယဥလင ေကးလကေဒသအခ႕ရ အကဥးသားမားမာ မသားစ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခန ၂၅မနစခန႕ အခနရတတၾကသည။ ထ႕ေၾကာင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး၏ ၾကာျမငခနက ေထာငပင သ႕မဟတ လကေထာကေထာငပငက မသားစ၏ ေနာကခအေနအထား သ႕မဟတ လာေရာကခရေသာ ေဒသ အကြာအေဝးတ႕ အေပၚတြင မတညၿပး ဆးျဖတ ခြငျပျခငး ျဖစသည။ ျပညထေရးဝနႀကးဌာနက ၎၏ ဝကဘဆဒတြင အကဥးေထာငမားရ ေထာငပငမား၏ လပပငခြငအာဏာမားက ပြငပြငလငးလငး ေဖာျပထားရာ၌ ‘သ႕ေသာ ေထာငပငသည သတမတေန႕ရကတြင ေဝးလေသာ ေဒသမားမ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသည မသားစမားအတြက ထေနတြင ေထာငဝငစာ လာေတြၾကေသာ လအေရအတြကေပၚ မတညၿပး ေတြ႕ဆခနက ပမၾကာျမငေအာင ခြငျပလပါက ခြငျပခကေပးႏငသည။’ ထ တရားဝင ခြငျပခကမဟတေသာ၊ လအပလင လအပသလ လပပငခြငေပးထားေသာ အေလအထအား လာဘေပးလာဘယမႈႏင အကငပကျခစားမႈ၏ နမနာတစရပအျဖစ လကခေလမရၾကေပ။ လာဘေပးလာဘယျခငးသည မသားစမား ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆရနႏင အကဥးသားမားအား အစားအေသာကႏင အျခား အေျခခ လအပခကမားက ျဖညဆညးေပးႏငရနအတြက အေရးပါေသာ အခနးက႑


“အကဥးေထာငရ လဥးေရ စစေပါငးတြင အကဥးသ ၁၆.၃%ႏင သကငယအကဥးသား ၁.၆% ပါဝငသည။ ထရာခငႏႈနးသည ၂၀၁၃ ခႏစအထ ဆကလကတညၿမေနသည။ ၁၉၉၃ခႏစကတညးက ျမနမာႏငငရ အကဥးသားဥးေရ စစေပါငးသည ပမနတးတကလာေၾကာငး အေထာက အထားမား ရသည။ အကဥးသား အခးအစားကမ မေျပာငးမလ ဆကလကတညၿမေနသည။” (ICPR၊ ၂၀၁၃)

AAPP (ႏငငေရးအကဥးသားမား ကညေစာငေရာကေရးအသငး)က ရဘကစခနး မားတြင အကဥးသားမားအား လမဆနစြာ ဆကဆေၾကာငးေဝဖနလကရၿပး ထရဘကစခနးမားအား ‘အသတတလသတကြငးမား’ ဟ ေခၚထားသည (၂၀၀၉ခႏစ၊ ဧၿပလ ၃၀ရက)။ AAPP၏ အကဥးေထာငမားအားေဝဖနခကက ၂၀၁၈ခႏစတြင ျမနမာႏငငသ႕ လာေရာကသည ကလသမဂၢ လ႕အခြငအေရးဆငရာ အထးကယစား လယေၾကာင ပမအားေကာငးလာခသည။ ကၽြႏပတ႕၏ သာဓကေလလာခက၏ ရညရြယခကမာ အကဥးေထာငစနစကေဝဖနရနမဟတပါ အကဥးေထာငႏင သကဆငေသာ အေတြ႕အၾကက တကရကေတြ႕ၾကခရသမား၏ ရႈေထာငမေန၍ အကဥးေထာငမား၏ လပငနးလညပတပ၏ ရႈေထာငမားက နားလညေစရန ရညရြယပါသည။

အထကတြငေဖာျပခသညအတငး ျမနမာႏငငရေထာငႏငရဘကစခနးမားသ႕မသားစမားေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆ ခြငနညးလမးမားက နားလညေစမည အေရးႀကး ရႈေထာငႏစခ ရေနပါသည။ တရားဝင လပထးလပနညးမားႏင တရားမဝင လပထးလပနညးမား ဟ၍ ျဖစသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအတြက ျပ႒ာနးထားေသာ စညးကမးမား၊ လပထးလပနညး မား ရပါေသာလညး ၎တ႕မာ ေခတေနာကကေနတတသလ မၾကာခဏဆသလပင ၎တ႕အား လကနာကငသးမႈ မရသညမားလညး ရသည။ အဖြ႕အစညးအား လးကသ႕ပင အကဥးေထာငမားတြင စစညးအပခပရနအတြက ခမတထားေသာ မဝါဒမား၊ စညးကမးမားႏင လပထးလပနညးမား ႏင အပခပေရးအေလအထမားႏင

ေန႕စဥ ကငသးလပေဆာငေနမႈမားအၾကား ဆကဆေရးတငးမာမႈမား ရေနသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင ပတသကလငလညး ထကစၥမး ရေနသည။ ကငသးလပေဆာငေနမႈမားက အမနတကယ နားလညႏငရနအတြက ကၽြႏပတ႕ သည တရားဝငရႈေထာငကေရာ၊ တရားမဝငရႈေထာငကပါ ဂရျပ အာရစကရေပမည။ အကဥးေထာငမားသ႕ မသားစ ေထာငဝငစာ သြားေရာကေတြ႕ဆျခငးအတြက အကဥးဥးစးဌာနက တရားဝငသတမတထားေသာ ခြငျပခနမာ ပမနမရေခ။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခနသည အကဥးေထာင သ႕မဟတ ရဘကစခနးရ ေထာငပင အေပၚတြငသာ အျပညအဝ မတညသည။ ဥပမာ အကဥးသားဥးေရ ပမာဏေပၚ မတညၿပး ဗဟအကဥးေထာငမားအျဖစ သတမတထားေသာ အငးစနေထာငႏင မႏေလးေထာငတ႕ကသ႕ေသာ ၿမ႕ျပေဒသတြင ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခနသည ၁၅မနစမသာ ျဖစေကာငး ျဖစႏငသည။ ၿမ႕ျပေဒသမားႏင ႏႈငးယဥလင ေကးလကေဒသအခ႕ရ အကဥးသားမားမာ မသားစ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခန ၂၅မနစခန႕ အခနရတတၾကသည။ ထ႕ေၾကာင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး၏ ၾကာျမငခနက ေထာငပင သ႕မဟတ လကေထာကေထာငပငက မသားစ၏ ေနာကခအေနအထား သ႕မဟတ လာေရာကခရေသာ ေဒသ အကြာအေဝးတ႕ အေပၚတြင မတညၿပး ဆးျဖတ ခြငျပျခငး ျဖစသည။ ျပညထေရးဝနႀကးဌာနက ၎၏ ဝကဘဆဒတြင အကဥးေထာငမားရ ေထာငပငမား၏ လပပငခြငအာဏာမားက ပြငပြငလငးလငး ေဖာျပထားရာ၌ ‘သ႕ေသာ ေထာငပငသည သတမတေန႕ရကတြင ေဝးလေသာ ေဒသမားမ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသည မသားစမားအတြက ထေနတြင ေထာငဝငစာ လာေတြၾကေသာ လအေရအတြကေပၚ မတညၿပး ေတြ႕ဆခနက ပမၾကာျမငေအာင ခြငျပလပါက ခြငျပခကေပးႏငသည။’ ထ တရားဝင ခြငျပခကမဟတေသာ၊ လအပလင လအပသလ လပပငခြငေပးထားေသာ အေလအထအား လာဘေပးလာဘယမႈႏင အကငပကျခစားမႈ၏ နမနာတစရပအျဖစ လကခေလမရၾကေပ။ လာဘေပးလာဘယျခငးသည မသားစမား ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆရနႏင အကဥးသားမားအား အစားအေသာကႏင အျခား အေျခခ လအပခကမားက ျဖညဆညးေပးႏငရနအတြက အေရးပါေသာ အခနးက႑


ျဖစေၾကာငး ကၽြႏပ အသအမတျပပါသည။ သ႕ေသာ ကၽြႏပ၏ ရႈေထာငမာ အကငပကျခစားမႈမားႏငတကြ အကဥးေထာငက အတြငး ဆကလက တညရေနေသာ အျခား အေၾကာငးရငးမား၊ အျခား တရားမဝငကင သးလပေဆာငမႈမားကလညး ရေနသည။ ထအေၾကာငးရငးမာ (ေထာငအာဏာပင မား၏) စတႀကကဆးျဖတခြင၊ ညႏႈငးျခငးႏင ဆကဆေရး ေကာငးမြနေစမႈက ထနးသမးရန ဟေသာ အခကမားအေပၚတြင အေျခခထားသည ေငြေၾကးဖလယျခငး ဟေသာ ပမကယျပန႕ေသာ အလအထပလပသည စနစပငျဖစသည။ ဧညေတြ႕မႈ လြယကေစရနအတြက ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသမားႏင ဝနထမးမား အၾကား အေပးအယလပမသာ ေတြ႕ခြငရသည အေၾကာငးရငးမားအား ဂရတစက ေစာငၾကညသငေၾကာငး ရရထားေသာ အခကအလကမားက ကၽြႏပတ႕အား ေထာကျပေနၾကသည။ မားျပားလေသာ အျခားအေရးႀကးကစၥမား အၾကားတြင ထကသ႕ေသာ အကဥးေထာငမားရ ရႈပေထြးေဝဝါးလသည ကငသးလပေဆာငမႈမား သည AAPPႏင ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား၏ ေလလာမႈမား၊ ေဝဖနမႈမားႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအတြက အကဥးေထာငျပျပငေျပာငးလေရး ျပလပရန ေတာငးဆမႈမားတ႕က ျဖစေပၚေစသည။ အကဥးသားမား၏ အေတြ႕အၾကမားအား ဆနးစစေလလာမႈအရ မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအား ခြငျပျခငးမားသည လာဘေပးလာဘယမႈမားႏင အကငပကျခစားမႈမားအေပၚတြငသာ မတညေနသည မဟတဘ အကဥးသားမား၏ ျပစဒဏကကာလ၊ ညႏႈငးမႈမား၊ အကဥးသားမားႏင ေထာငဝနထမးမား၏ ဆကဆေရးတ႕ ကသ႕ေသာ အေၾကာငးရငးမား အေပၚတြငလညး မတညေနသည။ ထအခကအလကမားက ကၽြႏပတ႕ ယခ ေလလာၾကပါမည။

မသားစေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြင

ျမနမာႏငငအတြငးရ ေဒသေလးခတြင လေတြ႕ေမးျမနးခကမားအရ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြငရယျခငးသည အကဥးသား၏ ျပစဒဏကာလအေပၚတြင အစတအပငး တစခအျဖစ မတညသည။ ဥပမာ ေသဒဏအမန႕ခၿပးေသာ အကဥးသားတစဥးအား အျခားအကဥးသားမားႏင ခြျခားထားၿပး သးသန႕အကဥးခနးထတြင ခပေႏာင ထားရသည။ ေသဒဏကအကဥးသားမားမာ ႏစႀကးအကဥးသားမား ျဖစလာသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ျမနမာႏငငတြင လြနခေသာ ႏစ ၃၀အတြငး ေသဒဏေပးျခငးက မလပေဆာငေတာေသာေၾကာင ျဖစသည။ Cornell Center on Death Penalty Worldwide (CCDPW)၏ ေဖာျပခကအရ ျမနမာႏငငတြင လပေဆာငခေသာ ေနာကဆးကြပမကမႈအား ၁၉၈၈ခႏစတြင လပေဆာငခသည။ Amnesty Internationalက ျမနမာႏငငက ‘ေသဒဏဖကသမးေရးဝါဒကငသးလက ရေသာ ႏငင’ဟ အသအမတျပထားသည (Amnesty Internationalအဖြ႕၏ တစကမၻာလးဆငရာ အစရငခစာ)။ စတနးစႏင သ၏ လပေဖာကငဘကမား ေျပာထားခကအရ အကဥးေထာငအတြငး ကာလၾကာရညစြာ အကဥးက ခရျခငးေၾကာင ‘ထ ႏစႀကးအကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ မသားစက ေမေလာသြားႏငသည’ (ခရစရန၊ မလးႏင ေသာမတစ၊ ၂၀၀၆၊ စတနးစႏင အျခားပဂၢလမား၏ ေဖာျပခကက ကးကားခက၊ ၂၀၁၇)။ အျခားေျဖဆ သတစေယာကက ႏငငေရးလႈ႕ေဆာမႈျဖင အဖမးခရေသာ သႏင အျခားသမားအား သးျခားအခနးမားတြင ခပေႏာငထားသညဟ ေျပာဆခသည။ ၎တ႕၏ ႏငငေရးတြင ပါဝငပတသကမႈႏင ၎တ႕အား ထနးသမးထားရာ အကဥးေထာငမာ ေနအမႏင ေဝးလြနးျခငးတ႕ေၾကာင မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငရရန အခြငအေရးမာ နညးပါးလသည။ တစခနတညးမာပင အကဥးသားတစေယာကအား ေထာငသ႕ပ႕သညျဖစေစ ရဘကစခနးသ႕ ပ႕သညျဖစေစ အေျပာငးအလတစခက ျဖစေပၚေအာင လပေဆာငႏငသည။ အကဥးသားတြငသာ ကၽြမးကငမႈႏင ေငြေၾကးရလင ျပစဒဏကာလေပၚ မတည၍ မညသညေနရာတြင အကဥးက


ျဖစေၾကာငး ကၽြႏပ အသအမတျပပါသည။ သ႕ေသာ ကၽြႏပ၏ ရႈေထာငမာ အကငပကျခစားမႈမားႏငတကြ အကဥးေထာငက အတြငး ဆကလက တညရေနေသာ အျခား အေၾကာငးရငးမား၊ အျခား တရားမဝငကင သးလပေဆာငမႈမားကလညး ရေနသည။ ထအေၾကာငးရငးမာ (ေထာငအာဏာပင မား၏) စတႀကကဆးျဖတခြင၊ ညႏႈငးျခငးႏင ဆကဆေရး ေကာငးမြနေစမႈက ထနးသမးရန ဟေသာ အခကမားအေပၚတြင အေျခခထားသည ေငြေၾကးဖလယျခငး ဟေသာ ပမကယျပန႕ေသာ အလအထပလပသည စနစပငျဖစသည။ ဧညေတြ႕မႈ လြယကေစရနအတြက ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသမားႏင ဝနထမးမား အၾကား အေပးအယလပမသာ ေတြ႕ခြငရသည အေၾကာငးရငးမားအား ဂရတစက ေစာငၾကညသငေၾကာငး ရရထားေသာ အခကအလကမားက ကၽြႏပတ႕အား ေထာကျပေနၾကသည။ မားျပားလေသာ အျခားအေရးႀကးကစၥမား အၾကားတြင ထကသ႕ေသာ အကဥးေထာငမားရ ရႈပေထြးေဝဝါးလသည ကငသးလပေဆာငမႈမား သည AAPPႏင ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား၏ ေလလာမႈမား၊ ေဝဖနမႈမားႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအတြက အကဥးေထာငျပျပငေျပာငးလေရး ျပလပရန ေတာငးဆမႈမားတ႕က ျဖစေပၚေစသည။ အကဥးသားမား၏ အေတြ႕အၾကမားအား ဆနးစစေလလာမႈအရ မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအား ခြငျပျခငးမားသည လာဘေပးလာဘယမႈမားႏင အကငပကျခစားမႈမားအေပၚတြငသာ မတညေနသည မဟတဘ အကဥးသားမား၏ ျပစဒဏကကာလ၊ ညႏႈငးမႈမား၊ အကဥးသားမားႏင ေထာငဝနထမးမား၏ ဆကဆေရးတ႕ ကသ႕ေသာ အေၾကာငးရငးမား အေပၚတြငလညး မတညေနသည။ ထအခကအလကမားက ကၽြႏပတ႕ ယခ ေလလာၾကပါမည။

မသားစေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြင

ျမနမာႏငငအတြငးရ ေဒသေလးခတြင လေတြ႕ေမးျမနးခကမားအရ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခြငရယျခငးသည အကဥးသား၏ ျပစဒဏကာလအေပၚတြင အစတအပငး တစခအျဖစ မတညသည။ ဥပမာ ေသဒဏအမန႕ခၿပးေသာ အကဥးသားတစဥးအား အျခားအကဥးသားမားႏင ခြျခားထားၿပး သးသန႕အကဥးခနးထတြင ခပေႏာင ထားရသည။ ေသဒဏကအကဥးသားမားမာ ႏစႀကးအကဥးသားမား ျဖစလာသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ျမနမာႏငငတြင လြနခေသာ ႏစ ၃၀အတြငး ေသဒဏေပးျခငးက မလပေဆာငေတာေသာေၾကာင ျဖစသည။ Cornell Center on Death Penalty Worldwide (CCDPW)၏ ေဖာျပခကအရ ျမနမာႏငငတြင လပေဆာငခေသာ ေနာကဆးကြပမကမႈအား ၁၉၈၈ခႏစတြင လပေဆာငခသည။ Amnesty Internationalက ျမနမာႏငငက ‘ေသဒဏဖကသမးေရးဝါဒကငသးလက ရေသာ ႏငင’ဟ အသအမတျပထားသည (Amnesty Internationalအဖြ႕၏ တစကမၻာလးဆငရာ အစရငခစာ)။ စတနးစႏင သ၏ လပေဖာကငဘကမား ေျပာထားခကအရ အကဥးေထာငအတြငး ကာလၾကာရညစြာ အကဥးက ခရျခငးေၾကာင ‘ထ ႏစႀကးအကဥးသားမားအား ၎တ႕၏ မသားစက ေမေလာသြားႏငသည’ (ခရစရန၊ မလးႏင ေသာမတစ၊ ၂၀၀၆၊ စတနးစႏင အျခားပဂၢလမား၏ ေဖာျပခကက ကးကားခက၊ ၂၀၁၇)။ အျခားေျဖဆ သတစေယာကက ႏငငေရးလႈ႕ေဆာမႈျဖင အဖမးခရေသာ သႏင အျခားသမားအား သးျခားအခနးမားတြင ခပေႏာငထားသညဟ ေျပာဆခသည။ ၎တ႕၏ ႏငငေရးတြင ပါဝငပတသကမႈႏင ၎တ႕အား ထနးသမးထားရာ အကဥးေထာငမာ ေနအမႏင ေဝးလြနးျခငးတ႕ေၾကာင မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငရရန အခြငအေရးမာ နညးပါးလသည။ တစခနတညးမာပင အကဥးသားတစေယာကအား ေထာငသ႕ပ႕သညျဖစေစ ရဘကစခနးသ႕ ပ႕သညျဖစေစ အေျပာငးအလတစခက ျဖစေပၚေအာင လပေဆာငႏငသည။ အကဥးသားတြငသာ ကၽြမးကငမႈႏင ေငြေၾကးရလင ျပစဒဏကာလေပၚ မတည၍ မညသညေနရာတြင အကဥးက


ခရမညက အကဥးသားမားက ညႏႈငးႏငသည။ အခ႕အကဥးသားမားမာ ၎တ႕၏ ေနအမႏင နးကပေသာ ရဘကစခနးမားသ႕ ပမ သြားေရာကလၾကသည။ သ႕မသာ ေထာငတြင ေနရသညထက အခြငအေရးမား ပမရရႏငေသာေၾကာင ျဖစသည။ အခ႕လမားကမ ရဘကစခနးက ေၾကာကရြ႕ၾကသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ထရဘကစခနးမားသည လထျမငကြငးမ ေဝးကြာေသာေၾကာင ႏပစကမႈမား ျဖစေပၚႏငၿပး သမငးတစေလာက ေသဆးမႈမာ ျမငမားလသည။ ဥပေဒအရ ႏစႀကးအကဥးသားမားအား ရဘကစခနးမားရ လပငနးခြငသ႕ ပ႕ျခငးမရဟ ယဆသည။ ရဘကစခနးသည ကာလတအကဥးသားမားအတြကသာ ျဖစသည။ သ႕ေသာ ညႏႈငးျခငး သ႕မဟတ ေငြေပးျခငးျဖင ရဘကစခနးသညလညး ႏစႀကးအကဥးသားမားအတြက ျဖစႏငသည။ ဝနထမးႏင ေျပလညေအာင ေနျခငး သညလညး အေရးပါသည။ ကၽြႏပတ႕သည ႏငငေရးအကဥးသားမားက ဝနထမးမားႏင ညႏႈငးသညအေၾကာငးထက ရာဇဝတအကဥးသားမားက ညႏႈငးသညအေၾကာငးက ပမ သရၾကသည။ ထကသ႕ ျဖစေကာငးျဖစႏငသညမာ ရာဇဝတအကဥးသားမားအေနျဖင ထသ႕ လပေဆာငရန အလြနအမငး လအပေနျခငးေၾကာင ညႏႈငးျခငးက ပမလပေဆာငၾကျခငး၊ ညႏႈငးႏငသည ကၽြမးကငမႈ ပရၾကျခငး သ႕မဟတ သတ႕အား မကြယမဝက ေျပာဆၾကျခငးတ႕ေၾကာင ျဖစသည။ ႏငငေရးအေၾကာငးျပခကေၾကာင ႏငငေရးအကဥးသားမားမာ ႏငငေရးအကဥးသား မဟတသမားထက ျပငပသ႕ ဆကသြယခြငမျပဘ ထားႏငေျခ ပမားသည။ ထ႕ေၾကာင ႏငငေရး အကဥးသားမားသည ၎တ႕၏ မသားစႏင ဆကသြယရန အခြငအေရး အနညးငယသာ ရေသာအခါ ဝနထမးမားႏင ညႏႈငးရေပမည။ အခ႕ေသာ ႏငငေရး အကဥးသားမားအတြက သတ႕ အဖမးခရေၾကာငးက မသားစသ႕ အေၾကာငးၾကား ေပးျခငးပင မရပါ (ကြငးဆငးလေတြ႕ေမးျမနခကအရ)။ ထ႕ေၾကာင သတ႕ႏင ဆကဆေရး ေကာငးမြနေသာ အကဥးေထာငဝနထမးမားမတစဆင သတ႕ မညသညေနရာတြင ရေနေၾကာငးက သတငးေပးပ႕ရသည။ ထ႕ျပင မသားစႏင ဝနထမးမားအၾကား ဆကဆေရး၊ အကဥးသားႏင ဝနထမးမားအၾကား ဆကဆေရး

သည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက အေထာကအက ျပရနအတြက အလြန အေရးပါေသာ က႑မ ပါဝငသည။

ျပစဒဏကကာလ

ျမနမာျပညအကဥးေထာငလကစြ၊ ပဒမ ၁၁၌ မႀကးေလးေသာ ျပစဒဏကခရသည အကဥးသားမားအား ‘ရးရးျပစဒဏကခေနေသာ အကဥးသားမား’ဟေသာ ေခါငးစဥေအာကတြင ထားရဆကဆရမညဟ ေဖာျပထားသည။ အကဥးသား ေဟာငးမားအား လေတြ႕ေမးျမနးခကမားတြင အကဥးသားမားအား ျပစဒဏကာလ ေပၚ မတည၍ ေနရာအမးမးသ႕ ပ႕ေဆာငေၾကာငး အတညျပေျဖၾကားၾကသည။ ႏစႀကးအကဥးသားမားအား သးသန႕ခြျခားထားေသာ အပငးတြင ပတထားလဟန ပရသည။ ၂ႏစမ ၅ႏစအထ ျပစဒဏခမတခရေသာ အကဥးသားမားအား ရဘကစခနးးသ႕ ပ႕သည။ ကာလတအကဥးသားမားက အနးဆး အကဥးေထာငသ႕ ပ႕သည။ အကဥးေထာငလကစြတြင သ႕မဟတ ကၽြႏပတ႕၏ အခကအလကတြင မညမၾကာရညေသာ အကဥးခကာလအား ကာလရည၊ အလယအလတ၊ ကာလတ စသညျဖင သတမတသညဆေသာ ကန႕သတခက မပါေခ။ ေထာငဒဏေျခာကလ ခမတျခငး ခရသည ဥးသနး43က ႏစႀကးအကဥးသားမားအား တစႏငငလးရ မညသညအကဥးေထာငသ႕မဆ ပ႕ေဆာငႏငၿပး သတ႕အမႏင ေဝးကြာလြနးေသာ ေနရာမားသ႕ပင ပ႕ေဆာငသည။ ႏငငေရးအကဥးသားမားအား သတ႕ ေနထငရာၿမ႕မ ေဝးကြာလြနးေသာ အစြနအဖားေဒသမားသ႕ ပ႕ေဆာငသညဟ ေျပာျပသည။ မားေသာအားျဖင သာမနအကဥးသားမားက အနးဆးၿမ႕တြငသာ ေထာငခသည။ ထ႕ေၾကာင ကာလတအကဥးသားမားအေနျဖင မသားစေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆႏငသည အခြငအေရးက ပမရရၾကသည (ကြငးဆငးမတစမားႏင

43 ဤေဆာငးပါးပါ အမညအားလးမာ အမညလႊမား ျဖစပါသည။


ခရမညက အကဥးသားမားက ညႏႈငးႏငသည။ အခ႕အကဥးသားမားမာ ၎တ႕၏ ေနအမႏင နးကပေသာ ရဘကစခနးမားသ႕ ပမ သြားေရာကလၾကသည။ သ႕မသာ ေထာငတြင ေနရသညထက အခြငအေရးမား ပမရရႏငေသာေၾကာင ျဖစသည။ အခ႕လမားကမ ရဘကစခနးက ေၾကာကရြ႕ၾကသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ထရဘကစခနးမားသည လထျမငကြငးမ ေဝးကြာေသာေၾကာင ႏပစကမႈမား ျဖစေပၚႏငၿပး သမငးတစေလာက ေသဆးမႈမာ ျမငမားလသည။ ဥပေဒအရ ႏစႀကးအကဥးသားမားအား ရဘကစခနးမားရ လပငနးခြငသ႕ ပ႕ျခငးမရဟ ယဆသည။ ရဘကစခနးသည ကာလတအကဥးသားမားအတြကသာ ျဖစသည။ သ႕ေသာ ညႏႈငးျခငး သ႕မဟတ ေငြေပးျခငးျဖင ရဘကစခနးသညလညး ႏစႀကးအကဥးသားမားအတြက ျဖစႏငသည။ ဝနထမးႏင ေျပလညေအာင ေနျခငး သညလညး အေရးပါသည။ ကၽြႏပတ႕သည ႏငငေရးအကဥးသားမားက ဝနထမးမားႏင ညႏႈငးသညအေၾကာငးထက ရာဇဝတအကဥးသားမားက ညႏႈငးသညအေၾကာငးက ပမ သရၾကသည။ ထကသ႕ ျဖစေကာငးျဖစႏငသညမာ ရာဇဝတအကဥးသားမားအေနျဖင ထသ႕ လပေဆာငရန အလြနအမငး လအပေနျခငးေၾကာင ညႏႈငးျခငးက ပမလပေဆာငၾကျခငး၊ ညႏႈငးႏငသည ကၽြမးကငမႈ ပရၾကျခငး သ႕မဟတ သတ႕အား မကြယမဝက ေျပာဆၾကျခငးတ႕ေၾကာင ျဖစသည။ ႏငငေရးအေၾကာငးျပခကေၾကာင ႏငငေရးအကဥးသားမားမာ ႏငငေရးအကဥးသား မဟတသမားထက ျပငပသ႕ ဆကသြယခြငမျပဘ ထားႏငေျခ ပမားသည။ ထ႕ေၾကာင ႏငငေရး အကဥးသားမားသည ၎တ႕၏ မသားစႏင ဆကသြယရန အခြငအေရး အနညးငယသာ ရေသာအခါ ဝနထမးမားႏင ညႏႈငးရေပမည။ အခ႕ေသာ ႏငငေရး အကဥးသားမားအတြက သတ႕ အဖမးခရေၾကာငးက မသားစသ႕ အေၾကာငးၾကား ေပးျခငးပင မရပါ (ကြငးဆငးလေတြ႕ေမးျမနခကအရ)။ ထ႕ေၾကာင သတ႕ႏင ဆကဆေရး ေကာငးမြနေသာ အကဥးေထာငဝနထမးမားမတစဆင သတ႕ မညသညေနရာတြင ရေနေၾကာငးက သတငးေပးပ႕ရသည။ ထ႕ျပင မသားစႏင ဝနထမးမားအၾကား ဆကဆေရး၊ အကဥးသားႏင ဝနထမးမားအၾကား ဆကဆေရး

သည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက အေထာကအက ျပရနအတြက အလြန အေရးပါေသာ က႑မ ပါဝငသည။

ျပစဒဏကကာလ

ျမနမာျပညအကဥးေထာငလကစြ၊ ပဒမ ၁၁၌ မႀကးေလးေသာ ျပစဒဏကခရသည အကဥးသားမားအား ‘ရးရးျပစဒဏကခေနေသာ အကဥးသားမား’ဟေသာ ေခါငးစဥေအာကတြင ထားရဆကဆရမညဟ ေဖာျပထားသည။ အကဥးသား ေဟာငးမားအား လေတြ႕ေမးျမနးခကမားတြင အကဥးသားမားအား ျပစဒဏကာလ ေပၚ မတည၍ ေနရာအမးမးသ႕ ပ႕ေဆာငေၾကာငး အတညျပေျဖၾကားၾကသည။ ႏစႀကးအကဥးသားမားအား သးသန႕ခြျခားထားေသာ အပငးတြင ပတထားလဟန ပရသည။ ၂ႏစမ ၅ႏစအထ ျပစဒဏခမတခရေသာ အကဥးသားမားအား ရဘကစခနးးသ႕ ပ႕သည။ ကာလတအကဥးသားမားက အနးဆး အကဥးေထာငသ႕ ပ႕သည။ အကဥးေထာငလကစြတြင သ႕မဟတ ကၽြႏပတ႕၏ အခကအလကတြင မညမၾကာရညေသာ အကဥးခကာလအား ကာလရည၊ အလယအလတ၊ ကာလတ စသညျဖင သတမတသညဆေသာ ကန႕သတခက မပါေခ။ ေထာငဒဏေျခာကလ ခမတျခငး ခရသည ဥးသနး43က ႏစႀကးအကဥးသားမားအား တစႏငငလးရ မညသညအကဥးေထာငသ႕မဆ ပ႕ေဆာငႏငၿပး သတ႕အမႏင ေဝးကြာလြနးေသာ ေနရာမားသ႕ပင ပ႕ေဆာငသည။ ႏငငေရးအကဥးသားမားအား သတ႕ ေနထငရာၿမ႕မ ေဝးကြာလြနးေသာ အစြနအဖားေဒသမားသ႕ ပ႕ေဆာငသညဟ ေျပာျပသည။ မားေသာအားျဖင သာမနအကဥးသားမားက အနးဆးၿမ႕တြငသာ ေထာငခသည။ ထ႕ေၾကာင ကာလတအကဥးသားမားအေနျဖင မသားစေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆႏငသည အခြငအေရးက ပမရရၾကသည (ကြငးဆငးမတစမားႏင

43 ဤေဆာငးပါးပါ အမညအားလးမာ အမညလႊမား ျဖစပါသည။


လေတြ႕ေမးျမနးခကမားအရ)။ သ႕ေသာ ထအခကသည မသားစႏင ပမ ေကာငးမြနစြာ ေတြ႕ဆရျခငးဟ အဓပၸာယမရပါ။ မသားစက နးကပေသာ ေနရာတြင ေနထငေသာလညး ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငမာ ျပနာျဖစေနဆပင ျဖစသည။

ကၽြႏပတ႕က တရားမဝင သစခးထတမႈျဖင ေထာငႏစလျပစဒဏ ခမတျခငးခရဖးသ ျဖစသည အကဥးသားေဟာငးတစဥးျဖစေသာ ဥးစနက လေတြ႕ေမးျမနးေသာအခါ ကၽြႏပတ႕ အမထ ေရာကေရာကခငးမာပင သ၏ ေထာငဒဏအေၾကာငးက စတငေျပာဆေတာသည။

“ေထာငထမာ ဘယလေနရတအဆတ အေၾကာငးေတြကက ကၽြနေတာ ဘာမ မသပါဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ကၽြနေတာ အဒမာ တကယ မေနခလ႕ပါ။” (ကြငးဆငးလေတြ႕ေမးျမနးျခငး)

ေထာငတြငးအေတြ႕အၾကက ေျပာရန သ႕အေနျဖင ဆႏၵရေသာလညး ျပစဒဏကာလ တေတာငးေသာေၾကာင ေထာငတြငးဘဝအေၾကာငးက သ အမနတကယ မသပါေၾကာငးကသာ ထပတလလ ေျပာဆခသည။ ႏစႀကးအကဥးသားမားအား ခပေႏာငထားရာ အေဆာငထတြင တစညသာ ေနခရေၾကာငး သက ေျပာသည။ ေနာကတစေန႕တြင အကဥးေထာင၏ ပစၥညးပစၥယမားျဖစၾကေသာ မးစက၊ ေရသန႕စငစက စသညတ႕အား သမးဆညးထားသည စကရသ႕ သ႕က ေျပာငးေရႊ႕ေစသည။44 မးစက ေမာငးရန သ႕အား တာဝနခထားသည။ ထ႕ျပင ေထာင၏ ထအပငးတြင ေနထငရစဥအတြငး သ႕မသားစက ေန႕တငး လာေတြ႕ႏငသည အခြငအေရး ရသည။ ထ႕ေၾကာင သသည အျခားအေဆာငမားတြင ေနရေသာ ႏစႀကးအကဥးသားမားထက မသားစႏင ပမလြယကစြာ

44 လေတြ႕ေမးျမနးခနတြင ဥးစနက ‘အလပရ’ ဟ ေျပာခသည။ ‘အလပရ သ႕မဟတ လပငနးခြငေနရာ’ဟ အဓပၸာယရသည။ သ၏ အေတြ႕အႀကအေပၚ အေျခခ၍ အကဥးေထာငဝငးအတြငးက အပငးသးပငး ခြႏငသည။ မသားစမားက ဧညေတြ႕ရန ေစာငဆငးခနတြင ဧညခရန စစဥထားသညေနရာ၊ ဝနထမးမားနင ကာလတ အကဥးသားမားအား တာဝနခထားသည ရးႏင အလပရမားေနရာႏင ႏစႀကးအကဥးသားမားအား ခပေႏာငထားသည ေနရာတ႕ ျဖစသည။

ေတြ႕ဆခြငရသည။ မသားစက ေန႕တငး လာေရာကေတြ႕ဆခြငရျခငးသည ေထာငတြငးရ သ႕ဘဝအား နညးလမးအမးမးျဖင သကေရာကေစခသည။ ဥပမာ သ႕မသားစက ေန႕စဥေတြ႕ဆျခငးေၾကာင သ႕အား အစားအေသာကမား မညကသ႕ ေပးႏငခပက သက ရငးျပခသည။

“ေထာငထမငး၊ ေထာငဟငးက ကၽြနေတာ ျမညးေတာငမျမညးခဖးပါဘး။ ကၽြနေတာအမက ေန႕တငး အစားအေသာက ပ႕ေပးလ႕ပါ။ မားေသာအားျဖင ကၽြနေတာက ေန႕တငး အစားအစာပ႕ေပးသက ကၽြနေတာသမးပါ။ ညေနစာ အတြကပါ တစခါတညး ထညေပးလကတာေၾကာင ညေနပငးက သတ႕ ထပလာဖ႕ မလေတာပါဘး။”

အကဥးေထာငစကရတြင ေနရျခငး၏ အကးေကးဇးမားက သက ဆကရငးျပသည။ သသည မဘငးဖနးက အသးျပႏငၿပး ညဘကတြင မသားစထ ဖနးဆကႏငသည။ အမနတကယတြင မဘငးဖနးအသးျပမႈက တားျမစထားပါသည။ သ႕ေသာ အျခားအကဥးသားမားက အေဆာငထတြင အပစလက ေနရစဥတြင သက စကရတြင တစေယာကတညး ေနရသျဖင လ႕ဝကစြာ အသးျပႏငခသည။ အကဥး ေထာငအတြငးတြင မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက သမညကသ႕ နားလည ထားေၾကာငးက ေမးျမနးေသာအခါ သ႕မသားစက ေန႕စဥ လာေရာက ေတြ႕ဆျခငးျဖစသျဖင သ ေသခာစြာ မသပါဟ ျပနေျဖခသည။ သသည သ႕အတြက ပမ သကေတာငသကသာ ျဖစေစခေသာ ပတဝနးကငတြင ေနခရေၾကာငး၊ ထသ႕ ျဖစရျခငးမာ သ၏ ျပစဒဏကာလမာ ႏစလသာ ျဖစသျဖင ေထာငအာဏာပငမားက သ ေထာငမ ထြကေျပးမညဟ မထငထားေသာေၾကာင ျဖစသညဟ သ၏ ထငျမငခကက ေျပာျပသည။ သက ေထာငဒဏႏစလ ကခရေသာ အျခားအကဥး သားတစေယာကအေၾကာငးကလညး ေျပာျပသည။ ထသတြင မညသညကၽြမးကင မႈမ မရေသာလညး ထသအား ေထာကပပစၥညးမား ထားရရာအပငးတြင ထနးသမးထားၿပ ဝကျခသနရငးထနးသမးေရး ေဆာငရြကေစခသညဟဆသည။


လေတြ႕ေမးျမနးခကမားအရ)။ သ႕ေသာ ထအခကသည မသားစႏင ပမ ေကာငးမြနစြာ ေတြ႕ဆရျခငးဟ အဓပၸာယမရပါ။ မသားစက နးကပေသာ ေနရာတြင ေနထငေသာလညး ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငမာ ျပနာျဖစေနဆပင ျဖစသည။

ကၽြႏပတ႕က တရားမဝင သစခးထတမႈျဖင ေထာငႏစလျပစဒဏ ခမတျခငးခရဖးသ ျဖစသည အကဥးသားေဟာငးတစဥးျဖစေသာ ဥးစနက လေတြ႕ေမးျမနးေသာအခါ ကၽြႏပတ႕ အမထ ေရာကေရာကခငးမာပင သ၏ ေထာငဒဏအေၾကာငးက စတငေျပာဆေတာသည။

“ေထာငထမာ ဘယလေနရတအဆတ အေၾကာငးေတြကက ကၽြနေတာ ဘာမ မသပါဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ကၽြနေတာ အဒမာ တကယ မေနခလ႕ပါ။” (ကြငးဆငးလေတြ႕ေမးျမနးျခငး)

ေထာငတြငးအေတြ႕အၾကက ေျပာရန သ႕အေနျဖင ဆႏၵရေသာလညး ျပစဒဏကာလ တေတာငးေသာေၾကာင ေထာငတြငးဘဝအေၾကာငးက သ အမနတကယ မသပါေၾကာငးကသာ ထပတလလ ေျပာဆခသည။ ႏစႀကးအကဥးသားမားအား ခပေႏာငထားရာ အေဆာငထတြင တစညသာ ေနခရေၾကာငး သက ေျပာသည။ ေနာကတစေန႕တြင အကဥးေထာင၏ ပစၥညးပစၥယမားျဖစၾကေသာ မးစက၊ ေရသန႕စငစက စသညတ႕အား သမးဆညးထားသည စကရသ႕ သ႕က ေျပာငးေရႊ႕ေစသည။44 မးစက ေမာငးရန သ႕အား တာဝနခထားသည။ ထ႕ျပင ေထာင၏ ထအပငးတြင ေနထငရစဥအတြငး သ႕မသားစက ေန႕တငး လာေတြ႕ႏငသည အခြငအေရး ရသည။ ထ႕ေၾကာင သသည အျခားအေဆာငမားတြင ေနရေသာ ႏစႀကးအကဥးသားမားထက မသားစႏင ပမလြယကစြာ

44 လေတြ႕ေမးျမနးခနတြင ဥးစနက ‘အလပရ’ ဟ ေျပာခသည။ ‘အလပရ သ႕မဟတ လပငနးခြငေနရာ’ဟ အဓပၸာယရသည။ သ၏ အေတြ႕အႀကအေပၚ အေျခခ၍ အကဥးေထာငဝငးအတြငးက အပငးသးပငး ခြႏငသည။ မသားစမားက ဧညေတြ႕ရန ေစာငဆငးခနတြင ဧညခရန စစဥထားသညေနရာ၊ ဝနထမးမားနင ကာလတ အကဥးသားမားအား တာဝနခထားသည ရးႏင အလပရမားေနရာႏင ႏစႀကးအကဥးသားမားအား ခပေႏာငထားသည ေနရာတ႕ ျဖစသည။

ေတြ႕ဆခြငရသည။ မသားစက ေန႕တငး လာေရာကေတြ႕ဆခြငရျခငးသည ေထာငတြငးရ သ႕ဘဝအား နညးလမးအမးမးျဖင သကေရာကေစခသည။ ဥပမာ သ႕မသားစက ေန႕စဥေတြ႕ဆျခငးေၾကာင သ႕အား အစားအေသာကမား မညကသ႕ ေပးႏငခပက သက ရငးျပခသည။

“ေထာငထမငး၊ ေထာငဟငးက ကၽြနေတာ ျမညးေတာငမျမညးခဖးပါဘး။ ကၽြနေတာအမက ေန႕တငး အစားအေသာက ပ႕ေပးလ႕ပါ။ မားေသာအားျဖင ကၽြနေတာက ေန႕တငး အစားအစာပ႕ေပးသက ကၽြနေတာသမးပါ။ ညေနစာ အတြကပါ တစခါတညး ထညေပးလကတာေၾကာင ညေနပငးက သတ႕ ထပလာဖ႕ မလေတာပါဘး။”

အကဥးေထာငစကရတြင ေနရျခငး၏ အကးေကးဇးမားက သက ဆကရငးျပသည။ သသည မဘငးဖနးက အသးျပႏငၿပး ညဘကတြင မသားစထ ဖနးဆကႏငသည။ အမနတကယတြင မဘငးဖနးအသးျပမႈက တားျမစထားပါသည။ သ႕ေသာ အျခားအကဥးသားမားက အေဆာငထတြင အပစလက ေနရစဥတြင သက စကရတြင တစေယာကတညး ေနရသျဖင လ႕ဝကစြာ အသးျပႏငခသည။ အကဥး ေထာငအတြငးတြင မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက သမညကသ႕ နားလည ထားေၾကာငးက ေမးျမနးေသာအခါ သ႕မသားစက ေန႕စဥ လာေရာက ေတြ႕ဆျခငးျဖစသျဖင သ ေသခာစြာ မသပါဟ ျပနေျဖခသည။ သသည သ႕အတြက ပမ သကေတာငသကသာ ျဖစေစခေသာ ပတဝနးကငတြင ေနခရေၾကာငး၊ ထသ႕ ျဖစရျခငးမာ သ၏ ျပစဒဏကာလမာ ႏစလသာ ျဖစသျဖင ေထာငအာဏာပငမားက သ ေထာငမ ထြကေျပးမညဟ မထငထားေသာေၾကာင ျဖစသညဟ သ၏ ထငျမငခကက ေျပာျပသည။ သက ေထာငဒဏႏစလ ကခရေသာ အျခားအကဥး သားတစေယာကအေၾကာငးကလညး ေျပာျပသည။ ထသတြင မညသညကၽြမးကင မႈမ မရေသာလညး ထသအား ေထာကပပစၥညးမား ထားရရာအပငးတြင ထနးသမးထားၿပ ဝကျခသနရငးထနးသမးေရး ေဆာငရြကေစခသညဟဆသည။


ဥးျမသည ၈၈ အေရးအခငးကာလအတြငး လသတမႈျဖင စြပစြခရၿပး ေထာငဒဏ ၁၀ႏစ ခမတျခငး ခရသည။ ပထမတြင သ႕အား စစေထာကလမးေရးက စစေဆးသည။ ထေနာက သ႕က ရလကသ႔ ျပနလညလႊေျပာငးေပးသည။ ေနာကပငး တြင သ႕က မႏေလးအကဥးေထာငသ႕ လႊေျပာငးေပးသည။ ေထာငထတြင သမေပာပါ။ ထ႕ေၾကာင ထြကေျပးရန အစအစဥက စတငႀကစညခသညသည။ သ႕ေသာ သလြတေျမာကႏငသည တစခတညးေသာ နညးလမးမာ ရဘကစခနးသ႕ ေျပာငးေရႊ႕လပကငေစသည နညးလမးတစခတညးသာ ရေၾကာငး သ သရသြားသည။ သ၏ ညႏႈငးႏငမႈေၾကာင ေတာငႀကးၿမ႕အနးရ ရဘကစခနးသ႕ ေျပာငးေရႊ႕ လပကငေစေအာင ေထာငမးက ဆကသြယလာဘထးႏငခသည။ ရဘကစခနးသ႕ ေရာကလာခါစ ေျခာကလအခနအတြငးတြင အကဥးသားအား ေျခကငးမား ခတထားၿပး အကဥးသား၏ အမအကင ေကာငးမြနမႈအေပၚ အေျခခၿပးသာ သေျခကငးက ျဖတေပးေလရေၾကာငး သက ေျပာသည။ သ႕ေသာ သသည ပညာတတတစဥးျဖစေၾကာငး ေထာငပငက သရသြားေသာအခါ သ႕အား အခြငအေရးမားစြာ ေပးခသည။

“ကၽြနေတာ အဒေနရာက ေရာကေတာ ႏစႀကးသမားက ကၽြနေတာ တစေယာကတညးပါ။ ကၽြနေတာထက ပၿပး ႏစမားမားကတသ မရပါဘး။ ကြနေတာေျခေထာကေတြက အၿမတမး ေျခကငးခတထားတယ၊ ဆလခငတာ ၆လေလာကပါ။ ကၽြနေတာ ကေကာငးခငေတာ ဝနထမးေတြက ပညာမတတၾကဘး။ ေကာငးသားေတြကလညး ဆယေယာက ရတယ။ ကၽြနေတာက ပညာတတမနးလညး သတ႕ သေရာ သတ႕န႕ သတ႕ ကေလးေတြက စာသငေပးဖ႕ ကၽြနေတာက ေျပာၾကပါတယ။”

စညးကမးမားအရ ဝနထမးမား၏ အကးစးပြားအလ႕ငာ အကဥးသားမားက ခငးပငခြငမရေသာလညး သကေတာ ရဘကစခနး၏ ေထာငပငထမ ေလးစားမႈႏင ယၾကညမႈက ရရေစမည ထလပငနးက လပေဆာငရန လလလားလားႏင

အသငျဖစေနသည။ မႏေလးအကဥးေထာငတြငရေသာ သ႕မတေဆြမားကလညး သ ေအာကပါ ရငးျပထားသညအတငး ေတြ႕ဆႏငခသည။

“ကၽြနေတာဇာတလမးက ေျပာရင ယမာေတာင မဟတဘး။ ေထာငပငက ကၽြနေတာက သပယၾကညေတာ သ မႏေလးက သြားရင ကၽြနေတာက ကားေမာငးပ႕ေပးရတယ။ ေထာငပငက ကၽြနေတာက ေထာငဝတစ မဝတခငးဘး။ အရပသားေတြ ဝတတ ေဘာငးဘရညန႕ ရပအက ႌကပ ကၽြနေတာ ဝတတယ။ ဒါေၾကာင ကၽြနေတာ အကဥးသားမနး ဘယသမ မသဘး။ ကၽြနေတာက အကဥးသားပါ။ ဒါေပမ ကၽြနေတာက ေထာငပငန႕အတ မႏေလးက သြားတယ။ ေထာငပင အစညးအေဝး တကေနတနးမာ ကၽြနေတာက သတ႕က သြားေတြ႕တယ။ ကၽြနေတာက အဒမာ ေတြ႕ရေတာ သတ႕ အၾသသြားၾကတယ …”

ထ႕ျပင သ႕မသားစႏင ေတြ႕ဆရနအတြက ေတာငႀကးၿမ႕သ႕ သ သြားႏငေၾကာငးႏင အေပာတမးေရဒယတြင အသလႊငေျပာဆခေၾကာငး သ ေျပာျပခသည။

ဥးစန၏ အေတြ႕အၾကသည သ ကာလတေထာငဒဏကခစဥတြင အျခား အကဥးသားမားကသ႕ မဟတဘ မသားစက ေန႕တငး ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆႏငခြငရခေၾကာငး ေဖာျပေနသည။ သတစေယာကတညး ေနရသည ျဖစ၍ မသားစက ေန႕စဥ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသလ မသားစက ဖနးဆကၿပးလညး ဆကသြယႏငခသည။ သ႕ကစၥတြင သ၏ ျပစဒဏကာလ တေတာငးမႈသည မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင ရရနအတြက အေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါဝငခသည။ ထြကေျပးလြတေျမာကရန ဆသညမာ သ႕အတြက မကေလာကစရာမဟတေသာေၾကာင အကဥးဥးစးဌာနက စညးကမးမား သ႕မဟတ လျခေရးလပထးလပနညးမားက ေလာေပါေပးထားသည ေနရာတြင သ႕က ထားသညဟ သ ယၾကညသည။ ျပစဒဏကာလအတငး အကဥးေထာငအတြငး ေနထငျခငးသည ရမားက ဝရမးေျပးအျဖစ လကဖမးသညက ခရျခငးထက


ဥးျမသည ၈၈ အေရးအခငးကာလအတြငး လသတမႈျဖင စြပစြခရၿပး ေထာငဒဏ ၁၀ႏစ ခမတျခငး ခရသည။ ပထမတြင သ႕အား စစေထာကလမးေရးက စစေဆးသည။ ထေနာက သ႕က ရလကသ႔ ျပနလညလႊေျပာငးေပးသည။ ေနာကပငး တြင သ႕က မႏေလးအကဥးေထာငသ႕ လႊေျပာငးေပးသည။ ေထာငထတြင သမေပာပါ။ ထ႕ေၾကာင ထြကေျပးရန အစအစဥက စတငႀကစညခသညသည။ သ႕ေသာ သလြတေျမာကႏငသည တစခတညးေသာ နညးလမးမာ ရဘကစခနးသ႕ ေျပာငးေရႊ႕လပကငေစသည နညးလမးတစခတညးသာ ရေၾကာငး သ သရသြားသည။ သ၏ ညႏႈငးႏငမႈေၾကာင ေတာငႀကးၿမ႕အနးရ ရဘကစခနးသ႕ ေျပာငးေရႊ႕ လပကငေစေအာင ေထာငမးက ဆကသြယလာဘထးႏငခသည။ ရဘကစခနးသ႕ ေရာကလာခါစ ေျခာကလအခနအတြငးတြင အကဥးသားအား ေျခကငးမား ခတထားၿပး အကဥးသား၏ အမအကင ေကာငးမြနမႈအေပၚ အေျခခၿပးသာ သေျခကငးက ျဖတေပးေလရေၾကာငး သက ေျပာသည။ သ႕ေသာ သသည ပညာတတတစဥးျဖစေၾကာငး ေထာငပငက သရသြားေသာအခါ သ႕အား အခြငအေရးမားစြာ ေပးခသည။

“ကၽြနေတာ အဒေနရာက ေရာကေတာ ႏစႀကးသမားက ကၽြနေတာ တစေယာကတညးပါ။ ကၽြနေတာထက ပၿပး ႏစမားမားကတသ မရပါဘး။ ကြနေတာေျခေထာကေတြက အၿမတမး ေျခကငးခတထားတယ၊ ဆလခငတာ ၆လေလာကပါ။ ကၽြနေတာ ကေကာငးခငေတာ ဝနထမးေတြက ပညာမတတၾကဘး။ ေကာငးသားေတြကလညး ဆယေယာက ရတယ။ ကၽြနေတာက ပညာတတမနးလညး သတ႕ သေရာ သတ႕န႕ သတ႕ ကေလးေတြက စာသငေပးဖ႕ ကၽြနေတာက ေျပာၾကပါတယ။”

စညးကမးမားအရ ဝနထမးမား၏ အကးစးပြားအလ႕ငာ အကဥးသားမားက ခငးပငခြငမရေသာလညး သကေတာ ရဘကစခနး၏ ေထာငပငထမ ေလးစားမႈႏင ယၾကညမႈက ရရေစမည ထလပငနးက လပေဆာငရန လလလားလားႏင

အသငျဖစေနသည။ မႏေလးအကဥးေထာငတြငရေသာ သ႕မတေဆြမားကလညး သ ေအာကပါ ရငးျပထားသညအတငး ေတြ႕ဆႏငခသည။

“ကၽြနေတာဇာတလမးက ေျပာရင ယမာေတာင မဟတဘး။ ေထာငပငက ကၽြနေတာက သပယၾကညေတာ သ မႏေလးက သြားရင ကၽြနေတာက ကားေမာငးပ႕ေပးရတယ။ ေထာငပငက ကၽြနေတာက ေထာငဝတစ မဝတခငးဘး။ အရပသားေတြ ဝတတ ေဘာငးဘရညန႕ ရပအက ႌကပ ကၽြနေတာ ဝတတယ။ ဒါေၾကာင ကၽြနေတာ အကဥးသားမနး ဘယသမ မသဘး။ ကၽြနေတာက အကဥးသားပါ။ ဒါေပမ ကၽြနေတာက ေထာငပငန႕အတ မႏေလးက သြားတယ။ ေထာငပင အစညးအေဝး တကေနတနးမာ ကၽြနေတာက သတ႕က သြားေတြ႕တယ။ ကၽြနေတာက အဒမာ ေတြ႕ရေတာ သတ႕ အၾသသြားၾကတယ …”

ထ႕ျပင သ႕မသားစႏင ေတြ႕ဆရနအတြက ေတာငႀကးၿမ႕သ႕ သ သြားႏငေၾကာငးႏင အေပာတမးေရဒယတြင အသလႊငေျပာဆခေၾကာငး သ ေျပာျပခသည။

ဥးစန၏ အေတြ႕အၾကသည သ ကာလတေထာငဒဏကခစဥတြင အျခား အကဥးသားမားကသ႕ မဟတဘ မသားစက ေန႕တငး ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆႏငခြငရခေၾကာငး ေဖာျပေနသည။ သတစေယာကတညး ေနရသည ျဖစ၍ မသားစက ေန႕စဥ ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသလ မသားစက ဖနးဆကၿပးလညး ဆကသြယႏငခသည။ သ႕ကစၥတြင သ၏ ျပစဒဏကာလ တေတာငးမႈသည မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင ရရနအတြက အေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါဝငခသည။ ထြကေျပးလြတေျမာကရန ဆသညမာ သ႕အတြက မကေလာကစရာမဟတေသာေၾကာင အကဥးဥးစးဌာနက စညးကမးမား သ႕မဟတ လျခေရးလပထးလပနညးမားက ေလာေပါေပးထားသည ေနရာတြင သ႕က ထားသညဟ သ ယၾကညသည။ ျပစဒဏကာလအတငး အကဥးေထာငအတြငး ေနထငျခငးသည ရမားက ဝရမးေျပးအျဖစ လကဖမးသညက ခရျခငးထက


ပေကာငးသညဟ သ ခစားခရသည။ ဥးျမ၏ အမႈတြင ရဘကစခနးေတြင ေနရေသာ ဘဝက မသားစႏင ေတြ႕ဆခြင၊ ဆကသြယခြငတ႕ႏင ပတသကေသာ ကြျပားျခားနားသည အခြငအလမးမားအား မညကသ႕ ေပးသညက ေဖာျပသည။ သ၏ ေျပာဆခကအရ သ၏ ပညာအရညအခငးသည သ႕အား ေထာငပငနင အျခားဝနထမးမားႏင ပမနးကပသြားေစခသည။ ထ႕ေနာကတြင သသည ေထာငပင၏ ယၾကညမႈက ရရနအတြက ဆကဆေရးက ျဖညးညငးစြာ တညေဆာကခသည။ ႏစရညေထာငဒဏကခရျခငး၏ အလားအလာသည သႏင ေထာငပငအၾကား ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးက တညေဆာကေစႏငခၿပး ေတာငႀကးၿမ႕ရ တညးခခနးတစခတြင မသားစႏင အတတကြ တညးခေန ထငႏငခေသာေၾကာင မသားစႏင ေကာငးစြာ ဆကသြယႏငခသည နညးလမးဆသ႕ လမးဖြငေပးခသည။

ညႏႈငးႏငစြမး

ျမနမာႏငငတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက အကဥးသား၏ အရငးခာဆးေသာ မသားစဝငမားသ႕သာ ေယဘယအားျဖင ခြငျပထားသည။ သ႕ေသာ ညႏႈငး၍ ရႏငပါသည။ တရားဝငအားျဖငဆလင အမေထာငစစာရငးတြင ပါဝငသမားသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင ရသည။ ၎သည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငမားအေပၚ သကေရာကႏငမည ညႏႈငးႏငစြမး၏ ဥပမာတစခ ျဖစသည။ ျမနမာႏငငရ အကဥးေထာငမားသ႕ ေထာငဝငစာသြားေရာကေတြ႕ဆျခငးတြင ညႏႈငးႏငစြမးသည အေရးႀကးေသာ အခနးက႑မ ပါဝငသည။ အကဥးသားေဟာငးမား၏ ေျပာျပခကအရ ပမန ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင အထးေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးဟ၍ ႏစမး ရသည။ ပမနေတြ႕ဆျခငးတြင ဧညေတြ႕ခနး၌ အကဥးသား ၁၅ေယာကမ ၂၅ေယာကအား တစၿပငတညး ဧညသည ေတြ႕ဆေစျခငး ျဖစသည။ အကဥးသားမားက အခနး၏ တစဘကတြင ထငေနမည သ႕မဟတ ရပေနမညျဖစၿပး

မသားစက အျခားတစဘကတြင ေနရသည။ ၎တ႕အၾကားတြင သဇကာကြကမားက တစထပ သ႕မဟတ ႏစထပ ကာရထားမည ျဖစသည။ သ႕ေသာ အကယ၍ မသားစက ေငြ ၅၀၀၀ ကပက ေပးႏငပါက အထးေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငက ရရႏငသည။ အထးေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမားက သးျခားအခနးထတြင လပေဆာငႏငလမမည။ ထအခနးတြင တစႀကမလင အကဥးသားတစေယာကသာ ဧညေတြ႕ရမည ျဖစၿပး အကဥးသားႏင သ/သမ၏ မသားစအၾကားတြင သဇကာကြက ကာရထားျခငး မရေခ။ လေတြ႕ေမးျမနးျခငးအား ေျဖဆသ အမားအျပားက ထကေသာလပေပးေသာ အေလအထရေၾကာငး အခငအမာ ေျပာဆၾကေသာလညး သတ႕ကယတငမႀကဖးပါဟျငငးဆၾကသည။ ေျဖဆသတစေယာကက ထ အေတြ႕အၾကရေၾကာငး ကၽြႏပတ႕အား ေျပာျပခသည။ သ႕ေသာ ေငြေၾကးေပးျခငးေၾကာင မဟတဘ သမ လာရသည ခရးေဝးသညက ေထာငပငက က႐ဏာသကသျဖင ခြငျပျခငးျဖစေၾကာငး ေျပာျပသည။ အကဥးေထာင ဝနထမးေဟာငးတစဥးကလညး ထကစၥမားအေၾကာငးက ေျပာျပမေဝသည။ အကဥးသားမားသည လမႈအဆငအတနးျမငပါက သ႕မဟတ လသမားသ ျဖစပါက ေထာငပင သ႕မဟတ လကေထာကေထာငပင၏ ရးခနးတြင မသားစက ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆႏငသည။ ၎က အထးေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးဟ သတမတႏငၿပး ထကသ႔ ေတြ႕ဆရာတြင လခငးလညး ထေတြ႕မႈျပႏငသည။

အကဥးသား၏ မသားစမားက စညးကမးမား၏ နယပယအတငးအတာ ခြငျပခကအတြငး ၎တ႔မပါပါက မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငရရနအတြက ညႏႈငးမႈက လပေဆာငရေတာသည။ မေအးသည လသတမႈျဖင ေထာငဒဏငါးႏစ ကခရေသာ အကဥးသားတစဥး၏ ဝမးကြႏမ ျဖစသည။ သ အဖမးခရကတညးက သမက သ႕အား ေထာကပခသည။ အမေထာငစစာရငးမာ ဝမးကြေဆြမးမားက စာရငးမသြငးဘ မသားစ အရငးအခာမားကသာ စာရငးသြငးသျဖင သမသည တရားဝငအားျဖင မသားစဝင မဟတေခ။ ေကးလကေဒသတစခတြင လပေဆာငခေသာ လေတြ႕ေမးျမနးျခငးတြင မေအးက သမအေနျဖင အမးသား


ပေကာငးသညဟ သ ခစားခရသည။ ဥးျမ၏ အမႈတြင ရဘကစခနးေတြင ေနရေသာ ဘဝက မသားစႏင ေတြ႕ဆခြင၊ ဆကသြယခြငတ႕ႏင ပတသကေသာ ကြျပားျခားနားသည အခြငအလမးမားအား မညကသ႕ ေပးသညက ေဖာျပသည။ သ၏ ေျပာဆခကအရ သ၏ ပညာအရညအခငးသည သ႕အား ေထာငပငနင အျခားဝနထမးမားႏင ပမနးကပသြားေစခသည။ ထ႕ေနာကတြင သသည ေထာငပင၏ ယၾကညမႈက ရရနအတြက ဆကဆေရးက ျဖညးညငးစြာ တညေဆာကခသည။ ႏစရညေထာငဒဏကခရျခငး၏ အလားအလာသည သႏင ေထာငပငအၾကား ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးက တညေဆာကေစႏငခၿပး ေတာငႀကးၿမ႕ရ တညးခခနးတစခတြင မသားစႏင အတတကြ တညးခေန ထငႏငခေသာေၾကာင မသားစႏင ေကာငးစြာ ဆကသြယႏငခသည နညးလမးဆသ႕ လမးဖြငေပးခသည။

ညႏႈငးႏငစြမး

ျမနမာႏငငတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးက အကဥးသား၏ အရငးခာဆးေသာ မသားစဝငမားသ႕သာ ေယဘယအားျဖင ခြငျပထားသည။ သ႕ေသာ ညႏႈငး၍ ရႏငပါသည။ တရားဝငအားျဖငဆလင အမေထာငစစာရငးတြင ပါဝငသမားသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင ရသည။ ၎သည ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငမားအေပၚ သကေရာကႏငမည ညႏႈငးႏငစြမး၏ ဥပမာတစခ ျဖစသည။ ျမနမာႏငငရ အကဥးေထာငမားသ႕ ေထာငဝငစာသြားေရာကေတြ႕ဆျခငးတြင ညႏႈငးႏငစြမးသည အေရးႀကးေသာ အခနးက႑မ ပါဝငသည။ အကဥးသားေဟာငးမား၏ ေျပာျပခကအရ ပမန ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးႏင အထးေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးဟ၍ ႏစမး ရသည။ ပမနေတြ႕ဆျခငးတြင ဧညေတြ႕ခနး၌ အကဥးသား ၁၅ေယာကမ ၂၅ေယာကအား တစၿပငတညး ဧညသည ေတြ႕ဆေစျခငး ျဖစသည။ အကဥးသားမားက အခနး၏ တစဘကတြင ထငေနမည သ႕မဟတ ရပေနမညျဖစၿပး

မသားစက အျခားတစဘကတြင ေနရသည။ ၎တ႕အၾကားတြင သဇကာကြကမားက တစထပ သ႕မဟတ ႏစထပ ကာရထားမည ျဖစသည။ သ႕ေသာ အကယ၍ မသားစက ေငြ ၅၀၀၀ ကပက ေပးႏငပါက အထးေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငက ရရႏငသည။ အထးေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမားက သးျခားအခနးထတြင လပေဆာငႏငလမမည။ ထအခနးတြင တစႀကမလင အကဥးသားတစေယာကသာ ဧညေတြ႕ရမည ျဖစၿပး အကဥးသားႏင သ/သမ၏ မသားစအၾကားတြင သဇကာကြက ကာရထားျခငး မရေခ။ လေတြ႕ေမးျမနးျခငးအား ေျဖဆသ အမားအျပားက ထကေသာလပေပးေသာ အေလအထရေၾကာငး အခငအမာ ေျပာဆၾကေသာလညး သတ႕ကယတငမႀကဖးပါဟျငငးဆၾကသည။ ေျဖဆသတစေယာကက ထ အေတြ႕အၾကရေၾကာငး ကၽြႏပတ႕အား ေျပာျပခသည။ သ႕ေသာ ေငြေၾကးေပးျခငးေၾကာင မဟတဘ သမ လာရသည ခရးေဝးသညက ေထာငပငက က႐ဏာသကသျဖင ခြငျပျခငးျဖစေၾကာငး ေျပာျပသည။ အကဥးေထာင ဝနထမးေဟာငးတစဥးကလညး ထကစၥမားအေၾကာငးက ေျပာျပမေဝသည။ အကဥးသားမားသည လမႈအဆငအတနးျမငပါက သ႕မဟတ လသမားသ ျဖစပါက ေထာငပင သ႕မဟတ လကေထာကေထာငပင၏ ရးခနးတြင မသားစက ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆႏငသည။ ၎က အထးေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးဟ သတမတႏငၿပး ထကသ႔ ေတြ႕ဆရာတြင လခငးလညး ထေတြ႕မႈျပႏငသည။

အကဥးသား၏ မသားစမားက စညးကမးမား၏ နယပယအတငးအတာ ခြငျပခကအတြငး ၎တ႔မပါပါက မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငရရနအတြက ညႏႈငးမႈက လပေဆာငရေတာသည။ မေအးသည လသတမႈျဖင ေထာငဒဏငါးႏစ ကခရေသာ အကဥးသားတစဥး၏ ဝမးကြႏမ ျဖစသည။ သ အဖမးခရကတညးက သမက သ႕အား ေထာကပခသည။ အမေထာငစစာရငးမာ ဝမးကြေဆြမးမားက စာရငးမသြငးဘ မသားစ အရငးအခာမားကသာ စာရငးသြငးသျဖင သမသည တရားဝငအားျဖင မသားစဝင မဟတေခ။ ေကးလကေဒသတစခတြင လပေဆာငခေသာ လေတြ႕ေမးျမနးျခငးတြင မေအးက သမအေနျဖင အမးသား


မတပတငကတက ေထာငအာဏာပငမားသ႕ ျပသပါက သမ၏ ဝမးကြေမာငက ေတြ႕ႏငသညဟ ေျပာျပခသည။ ဤျဖစရပတြင သမသည သ၏ဝမးကြေမာင၌ ေငြေၾကးတတႏငေသာ အမးအေဆြမရေသာလညး ေထာငဝငစာေတြ႕ႏငခသည။ ထ႕ေၾကာင ထအကဥးသားသည သမကသာ မခရေၾကာငး သေတသသ႕ ေျပာျပခသည။ သမသည သအား အေျခခလအပခကမားက ျဖညဆညးေပးႏငသည တစဥးတညးေသာသ ျဖစသည။ သမ၏ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အေတြ႕အၾကက ေျပာျပသညမာ

“ကၽြနမ ေထာငက သြားတငး မတပတငကတ ယသြားရတယ။ မပါရင သတ႕ (ေထာငဝနထမးမား)က ကၽြနမက ေငြ ၁၀၀၀ ေတာငးတယ။ ဝမးကြအမးန႕ အတသြားရင သတ႕ ကၽြနမက ေငြ ၅၀၀၀ ေတာငးတယ။”

သမတစေယာကတညး သြားေသာအခါႏင အျခားဝမးကြအမးမားႏငအတ သြားေသာအခါတ႕တြင ေပးရေသာ အဖးအခ ေျပာငးလမႈရသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ ဧညေတြ႕ခနးသည ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆသအားလးက ေနရာခ ထား၍ မရေလာကေအာင ေသးငယသျဖင အကဥးေထာငအာဏာပငမားက ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသအားလးက ဝငခြငမျပႏငေခ။ စတမေကာငး စရာမာ သမသည သမ၏ ဝမးကြေမာငထသ႕ ၅လထကပၿပး ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငး မျပႏငခေခ။ အဘယေၾကာငဆေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရာသ႕ လကဗလာျဖင မသြားေရာကလျခငးေၾကာင ျဖစသည။ ေငြသည မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအတြက အဓကကေသာ အရာတစခ ျဖစဟနရပါသည။ သ႕ေသာ အာမခခက လးဝမရပါ။ မကနးမာေသာ အကဥးသတစေယာက၏ ျဖစရပတြင သမသည ဝနထမးမားအား စညးရးႏငချခငး မရပါ။

“ကၽြနမက အဒမာရတ ေကာကထတလပေရးစခနးက ပ႕ေတာမယ အခနမာေပါ။ ကၽြနမက ကၽြနမအမက ဖနးေခၚေပးဖ႕ သတ႕က ေျပာခတယ။ “ကၽြနမအမက ဖနးဆကၿပး ကၽြနမမသားစက အေၾကာငးၾကားေပးပါ။ ကၽြနမ

ရဘကစခနးက အပ႕ခရတာက သတ႕မသၾကဘး။” ၿပးေတာ “ကၽြနမအတြက စားစရာ ေသာကစရာ တစခခ ရဘကစခနးက ယလာေပးပါ။” ကၽြနမက ဆရာမ45 (ေထာငဝနထမး)ေတြက မသားစက ေျပာေပးဖ႕ ေတာငးပနခ ပါတယ။ ဒါေပမ သတ႕က အဒအခနမာ ကၽြနမအတြက ဖနးမဆက ေပးၾကဘး။ အဒအခနမာ ကၽြနမက ဆးဆးရြားရြား ေနမေကာငးျဖစေနတာ။ ကၽြနမက သတ႕က ေျပာပါတယ။ “အမက ကၽြနမရ႕ မသားစဝငေတြက ေကးဇးျပၿပး ဖနးဆကေပးပါ။” ကၽြနမ ေနမေကာငးျဖစေနတာမ႕ ရဘကစခနး ကေန ထြကႏငေအာင ကညေပးဖ႕လညး ဆရာမတ႕က ကၽြနမ ေတာငးပနခ ပါတယ။ သတ႕က မသားစေတြက အေၾကာငးမၾကားေပးခၾကဘး။ သတ႕က ကၽြနမအတြက အဆကအသြယ မလပေပးခငၾကတာပါ။ ကၽြနမမာ ေငြရပါတယ။ သတ႕က ကၽြနမအတြက မလပေပးခငၾကတာပါ။”

ထအခနသည သမအား ရဘကစခနးသ႕ လႊေျပာငးရေတာမည ျဖစေသာေၾကာင ဝနထမးမားက ၎တ႕ ေထာငအတြငး ပမနေန႕မားတြင လပေဆာငရသည အရာမားအား မထခကလၾကေခ။ အခ႕အကဥးသားမား ၎တ႕၏ မသားစဝငမား ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆႏငရနအတြက ေထာငဝနထမးမားအား စညးရးရာတြင နညးဗဟာမားက တထြငအသးျပၾကသည။ အျခားအကဥးသား တစဥးေျပာျပသည ဥပမာမာ

“တစခါတေလ အေရးေပၚကစၥရရင တာဝနခနအၿပး ျပနထြကေတာမယ ဝနထမးတစခ႕က ေျပာရတယ။ ကၽြနေတာ ေျပာရတာက “ ကၽြနေတာ ဒလမးေတြ ျဖစေနပါတယ။ ကၽြနေတာအမက သြားေျပာေပးပါ။ xxx ရပကြက၊ အမနပါတ (စာတက)မာပါ။ ကၽြနေတာမဘေတြ အဒအမမာ ေနပါတယ။

45 ဆရာမဆသညမာ ျမနမာႏငငတြင အမးသမးမားအား ေလးစားသမႈျဖင သးႏႈနးေသာ အေခၚအေဝၚ ျဖစသည။ အဂၤလပစကား မဒမႏင အသးအႏႈနး တညသည။


မတပတငကတက ေထာငအာဏာပငမားသ႕ ျပသပါက သမ၏ ဝမးကြေမာငက ေတြ႕ႏငသညဟ ေျပာျပခသည။ ဤျဖစရပတြင သမသည သ၏ဝမးကြေမာင၌ ေငြေၾကးတတႏငေသာ အမးအေဆြမရေသာလညး ေထာငဝငစာေတြ႕ႏငခသည။ ထ႕ေၾကာင ထအကဥးသားသည သမကသာ မခရေၾကာငး သေတသသ႕ ေျပာျပခသည။ သမသည သအား အေျခခလအပခကမားက ျဖညဆညးေပးႏငသည တစဥးတညးေသာသ ျဖစသည။ သမ၏ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆသည အေတြ႕အၾကက ေျပာျပသညမာ

“ကၽြနမ ေထာငက သြားတငး မတပတငကတ ယသြားရတယ။ မပါရင သတ႕ (ေထာငဝနထမးမား)က ကၽြနမက ေငြ ၁၀၀၀ ေတာငးတယ။ ဝမးကြအမးန႕ အတသြားရင သတ႕ ကၽြနမက ေငြ ၅၀၀၀ ေတာငးတယ။”

သမတစေယာကတညး သြားေသာအခါႏင အျခားဝမးကြအမးမားႏငအတ သြားေသာအခါတ႕တြင ေပးရေသာ အဖးအခ ေျပာငးလမႈရသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ ဧညေတြ႕ခနးသည ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆသအားလးက ေနရာခ ထား၍ မရေလာကေအာင ေသးငယသျဖင အကဥးေထာငအာဏာပငမားက ေထာငဝငစာ လာေရာကေတြ႕ဆသအားလးက ဝငခြငမျပႏငေခ။ စတမေကာငး စရာမာ သမသည သမ၏ ဝမးကြေမာငထသ႕ ၅လထကပၿပး ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငး မျပႏငခေခ။ အဘယေၾကာငဆေသာ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆရာသ႕ လကဗလာျဖင မသြားေရာကလျခငးေၾကာင ျဖစသည။ ေငြသည မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအတြက အဓကကေသာ အရာတစခ ျဖစဟနရပါသည။ သ႕ေသာ အာမခခက လးဝမရပါ။ မကနးမာေသာ အကဥးသတစေယာက၏ ျဖစရပတြင သမသည ဝနထမးမားအား စညးရးႏငချခငး မရပါ။

“ကၽြနမက အဒမာရတ ေကာကထတလပေရးစခနးက ပ႕ေတာမယ အခနမာေပါ။ ကၽြနမက ကၽြနမအမက ဖနးေခၚေပးဖ႕ သတ႕က ေျပာခတယ။ “ကၽြနမအမက ဖနးဆကၿပး ကၽြနမမသားစက အေၾကာငးၾကားေပးပါ။ ကၽြနမ

ရဘကစခနးက အပ႕ခရတာက သတ႕မသၾကဘး။” ၿပးေတာ “ကၽြနမအတြက စားစရာ ေသာကစရာ တစခခ ရဘကစခနးက ယလာေပးပါ။” ကၽြနမက ဆရာမ45 (ေထာငဝနထမး)ေတြက မသားစက ေျပာေပးဖ႕ ေတာငးပနခ ပါတယ။ ဒါေပမ သတ႕က အဒအခနမာ ကၽြနမအတြက ဖနးမဆက ေပးၾကဘး။ အဒအခနမာ ကၽြနမက ဆးဆးရြားရြား ေနမေကာငးျဖစေနတာ။ ကၽြနမက သတ႕က ေျပာပါတယ။ “အမက ကၽြနမရ႕ မသားစဝငေတြက ေကးဇးျပၿပး ဖနးဆကေပးပါ။” ကၽြနမ ေနမေကာငးျဖစေနတာမ႕ ရဘကစခနး ကေန ထြကႏငေအာင ကညေပးဖ႕လညး ဆရာမတ႕က ကၽြနမ ေတာငးပနခ ပါတယ။ သတ႕က မသားစေတြက အေၾကာငးမၾကားေပးခၾကဘး။ သတ႕က ကၽြနမအတြက အဆကအသြယ မလပေပးခငၾကတာပါ။ ကၽြနမမာ ေငြရပါတယ။ သတ႕က ကၽြနမအတြက မလပေပးခငၾကတာပါ။”

ထအခနသည သမအား ရဘကစခနးသ႕ လႊေျပာငးရေတာမည ျဖစေသာေၾကာင ဝနထမးမားက ၎တ႕ ေထာငအတြငး ပမနေန႕မားတြင လပေဆာငရသည အရာမားအား မထခကလၾကေခ။ အခ႕အကဥးသားမား ၎တ႕၏ မသားစဝငမား ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆႏငရနအတြက ေထာငဝနထမးမားအား စညးရးရာတြင နညးဗဟာမားက တထြငအသးျပၾကသည။ အျခားအကဥးသား တစဥးေျပာျပသည ဥပမာမာ

“တစခါတေလ အေရးေပၚကစၥရရင တာဝနခနအၿပး ျပနထြကေတာမယ ဝနထမးတစခ႕က ေျပာရတယ။ ကၽြနေတာ ေျပာရတာက “ ကၽြနေတာ ဒလမးေတြ ျဖစေနပါတယ။ ကၽြနေတာအမက သြားေျပာေပးပါ။ xxx ရပကြက၊ အမနပါတ (စာတက)မာပါ။ ကၽြနေတာမဘေတြ အဒအမမာ ေနပါတယ။

45 ဆရာမဆသညမာ ျမနမာႏငငတြင အမးသမးမားအား ေလးစားသမႈျဖင သးႏႈနးေသာ အေခၚအေဝၚ ျဖစသည။ အဂၤလပစကား မဒမႏင အသးအႏႈနး တညသည။


ေငြဒေလာကေတာငးၿပး ဒဆင ဒဆငကေန ေဆး၀ယေပးပါ။” ကၽြနေတာတ႕က သတ႕က ဒလ ေျပာရပါတယ။”

ေငြတကရကေပးျခငးမရေသာလညး ထဝနထမးသည ေငြရရန ေမာလငခကျဖင ထအမသ႕ သြားေရာကသည။ မသားစက သတ႕၏ ေဆြမးသားခငးသည အကဥးေထာငအတြငး ေဝဒနာ ခစားေနရေၾကာငးက နားလညၾကသည။ ထ႕ေၾကာင ၎တ႕သည သ႕ထသ႕ ေသခာေပါက ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆမည ျဖစေၾကာငး သသသည။

ညႏႈငးျခငး၏ အျခားဥပမာတစခမာ ရဘကစခနးတြင ျဖစပြားခသည။ အကဥးသား ရရာေနရာသည ေနအမႏင နးကပေလေလ၊ မသားစႏင ဆကသြယခြငရေလေလ ျဖစသည။ အကဥးသားသည စခနးအျပငထြကၿပး မသားစႏင ေတြ႕ဆႏငသည။ လေတြ႕ေမးျမနးျခငးက ေျဖၾကားသတစေယာကက ထအေျခအေနက ေအာကပါ အတငး ေျပာျပသည။

“သတ႕က စခနးအျပငဘက ထြကႏငၿပး ညဘကမာ သတ႕ရ႕ မသားစန႕ အပႏငတယ။ ေနာကေန႕ကေတာ ျပနလာတယ။ ဒါက ဒေနရာမာ ဘယလလပၾကသလ ဆတာပ။ အရာရာ ေငြပ။”

ညႏႈငးႏငသည အခြငအေရးမားသည ေထာငတစခႏငတစခ ကြျပားျခားနားသည။ အကဥးသားရရာေနရာေပၚတြငလညး မတညသည။ အနညးဆးေတာ အကဥးသား မားသည ေနရာေဒသတစခတညးတြင ေနထငေနၿပး ညႏႈငးျခငးအတြကလညး အခြငအလမးအခ႕ ရရမည။ ညႏႈငးျခငးသည အကဥးေထာငတြငးသ႕ တရားမဝင ပစၥညးမား ေပးပ႕ျခငးကလညး ျဖစေပၚေစသည။ ၂၀၀၀ ခႏစမတငမ ႏငငေရး အကဥးသားမားမာ သတ႕ ရငဆငရေသာ ျပစမႈတ႔၏ သေဘာသဘာဝအရ အကဥးေထာငျပငပေလာကသ႕ ဆကသြယခြငမာ နညးပါးလသည။ ထစြခကမားမာ အမားအားျဖင ႏငငေတာပနကနမႈ ျဖစေသာေၾကာင ျဖစသည။ ရနကနမ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးတစဥးမာ ပခကအကဥးေထာငသ႕ လႊေျပာငးေပးျခငး

ခရၿပး ႏစႏစခြ ေနထငခရသည။ အကဥးသားတစဥးက ေထာငတြငးသ႕ တရားမဝငပစၥညးသြငးလလင အကဥးေထာငဝနထမးမားႏင မတေဆြအရငဖြ႕ၿပး အကဥးသားမား၏ဘဝသည မညမသနားစရာေကာငးေၾကာငး သတ႕နားလညေအာင ႀကးစားရသညဟ သက ေျပာသည။ သသည အကဥးေထာငဝနထမးမားအား ေရဒယတစလး ယေဆာငလာေပးရနပင စညးရးခသည။ ထဝနထမးမားသည အႀကးတနးဝနထမးမားက ဖမးမမေအာင သ႕က အေစာငအျဖစ ကာကြယေပးသည။

ေထာငဝနထမးမားႏင ဆကဆေရး

ေယဘယအားျဖင ညႏႈငးျခငးသည အကဥးသားမားႏင ဝနထမးမားအၾကား ရငးႏးေသာ ဆကဆေရးဆသ႕ ဥးတညသြားတတသလ ရငးႏးေသာ ဆကဆေရးမား ကလညး ညႏႈငးျခငးစြမးရညဆသ႕ ဥးတညသြားတတသည။ သ႕ေသာ ႏစဥးႏစဘက အၾကား ယၾကညမႈတညေဆာကရနမာ ရညရညေဝးေဝး လပေဆာငရေသာ ျဖစစဥတစခ ျဖစသည။ လေတြ႕ေမးျမနးျခငးမားတြင ႏငငေရးအကဥးသား ေဟာငးမားစြာက ေျပာျပသညမာ သတ႕အား ဖမးဆးခနတြင သတ႕အဖမးခ ရေၾကာငးက မသားစမားအား အေၾကာငးၾကားေပးျခငး မရခပါ။ သတ႕ မညသည ေနရာတြင ရေနၾကာငးက မသားစမားက မတေဆြမား၊ ရမား သ႕မဟတ ေထာငဝငစာ သြားေရာကေတြ႕ဆေသာသမား စသျဖင တရားမဝငသတငး လမးေၾကာငးမားမတစဆင သရရနအတြက အခနေတာေတာယရသည။ စစအပခပေရးေခတ၌ ထသမားမာ ေနအမတြင အဖမးခရေစကာမ မသားစဝငမားမာ သတ႕အား ရာေဖြရန ခကခခသညအခန ရခသည။ သ႕ေသာ အကဥးသား၏ မသားစသည အစးရအဖြ႕အစညးတစခခတြင ပါဝငေနလငေသာလညးေကာငး၊ ေကာၾကားေသာ ႏငငေရးအကဥးသား ျဖစေနလငေသာလညးေကာငး၊ အကဥးေထာင သ႕မဟတ ရဌာနႏင တစနညးနညးျဖင ပတသကဆကႏြယေန လငေသာလညးေကာငး ျခြငးခကျဖစသည ကစၥမား ရသည။ ဥပမာ ေဒၚခငၾကညသည ေကာငးဆရာမတစေယာက ျဖစခသည။ သမ၏ ခငပြနးသည ၿမ႕ငယေလးတစၿမ႕ရ အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပ၏ ေခါငးေဆာငႏငငေရး


ေငြဒေလာကေတာငးၿပး ဒဆင ဒဆငကေန ေဆး၀ယေပးပါ။” ကၽြနေတာတ႕က သတ႕က ဒလ ေျပာရပါတယ။”

ေငြတကရကေပးျခငးမရေသာလညး ထဝနထမးသည ေငြရရန ေမာလငခကျဖင ထအမသ႕ သြားေရာကသည။ မသားစက သတ႕၏ ေဆြမးသားခငးသည အကဥးေထာငအတြငး ေဝဒနာ ခစားေနရေၾကာငးက နားလညၾကသည။ ထ႕ေၾကာင ၎တ႕သည သ႕ထသ႕ ေသခာေပါက ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆမည ျဖစေၾကာငး သသသည။

ညႏႈငးျခငး၏ အျခားဥပမာတစခမာ ရဘကစခနးတြင ျဖစပြားခသည။ အကဥးသား ရရာေနရာသည ေနအမႏင နးကပေလေလ၊ မသားစႏင ဆကသြယခြငရေလေလ ျဖစသည။ အကဥးသားသည စခနးအျပငထြကၿပး မသားစႏင ေတြ႕ဆႏငသည။ လေတြ႕ေမးျမနးျခငးက ေျဖၾကားသတစေယာကက ထအေျခအေနက ေအာကပါ အတငး ေျပာျပသည။

“သတ႕က စခနးအျပငဘက ထြကႏငၿပး ညဘကမာ သတ႕ရ႕ မသားစန႕ အပႏငတယ။ ေနာကေန႕ကေတာ ျပနလာတယ။ ဒါက ဒေနရာမာ ဘယလလပၾကသလ ဆတာပ။ အရာရာ ေငြပ။”

ညႏႈငးႏငသည အခြငအေရးမားသည ေထာငတစခႏငတစခ ကြျပားျခားနားသည။ အကဥးသားရရာေနရာေပၚတြငလညး မတညသည။ အနညးဆးေတာ အကဥးသား မားသည ေနရာေဒသတစခတညးတြင ေနထငေနၿပး ညႏႈငးျခငးအတြကလညး အခြငအလမးအခ႕ ရရမည။ ညႏႈငးျခငးသည အကဥးေထာငတြငးသ႕ တရားမဝင ပစၥညးမား ေပးပ႕ျခငးကလညး ျဖစေပၚေစသည။ ၂၀၀၀ ခႏစမတငမ ႏငငေရး အကဥးသားမားမာ သတ႕ ရငဆငရေသာ ျပစမႈတ႔၏ သေဘာသဘာဝအရ အကဥးေထာငျပငပေလာကသ႕ ဆကသြယခြငမာ နညးပါးလသည။ ထစြခကမားမာ အမားအားျဖင ႏငငေတာပနကနမႈ ျဖစေသာေၾကာင ျဖစသည။ ရနကနမ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးတစဥးမာ ပခကအကဥးေထာငသ႕ လႊေျပာငးေပးျခငး

ခရၿပး ႏစႏစခြ ေနထငခရသည။ အကဥးသားတစဥးက ေထာငတြငးသ႕ တရားမဝငပစၥညးသြငးလလင အကဥးေထာငဝနထမးမားႏင မတေဆြအရငဖြ႕ၿပး အကဥးသားမား၏ဘဝသည မညမသနားစရာေကာငးေၾကာငး သတ႕နားလညေအာင ႀကးစားရသညဟ သက ေျပာသည။ သသည အကဥးေထာငဝနထမးမားအား ေရဒယတစလး ယေဆာငလာေပးရနပင စညးရးခသည။ ထဝနထမးမားသည အႀကးတနးဝနထမးမားက ဖမးမမေအာင သ႕က အေစာငအျဖစ ကာကြယေပးသည။

ေထာငဝနထမးမားႏင ဆကဆေရး

ေယဘယအားျဖင ညႏႈငးျခငးသည အကဥးသားမားႏင ဝနထမးမားအၾကား ရငးႏးေသာ ဆကဆေရးဆသ႕ ဥးတညသြားတတသလ ရငးႏးေသာ ဆကဆေရးမား ကလညး ညႏႈငးျခငးစြမးရညဆသ႕ ဥးတညသြားတတသည။ သ႕ေသာ ႏစဥးႏစဘက အၾကား ယၾကညမႈတညေဆာကရနမာ ရညရညေဝးေဝး လပေဆာငရေသာ ျဖစစဥတစခ ျဖစသည။ လေတြ႕ေမးျမနးျခငးမားတြင ႏငငေရးအကဥးသား ေဟာငးမားစြာက ေျပာျပသညမာ သတ႕အား ဖမးဆးခနတြင သတ႕အဖမးခ ရေၾကာငးက မသားစမားအား အေၾကာငးၾကားေပးျခငး မရခပါ။ သတ႕ မညသည ေနရာတြင ရေနၾကာငးက မသားစမားက မတေဆြမား၊ ရမား သ႕မဟတ ေထာငဝငစာ သြားေရာကေတြ႕ဆေသာသမား စသျဖင တရားမဝငသတငး လမးေၾကာငးမားမတစဆင သရရနအတြက အခနေတာေတာယရသည။ စစအပခပေရးေခတ၌ ထသမားမာ ေနအမတြင အဖမးခရေစကာမ မသားစဝငမားမာ သတ႕အား ရာေဖြရန ခကခခသညအခန ရခသည။ သ႕ေသာ အကဥးသား၏ မသားစသည အစးရအဖြ႕အစညးတစခခတြင ပါဝငေနလငေသာလညးေကာငး၊ ေကာၾကားေသာ ႏငငေရးအကဥးသား ျဖစေနလငေသာလညးေကာငး၊ အကဥးေထာင သ႕မဟတ ရဌာနႏင တစနညးနညးျဖင ပတသကဆကႏြယေန လငေသာလညးေကာငး ျခြငးခကျဖစသည ကစၥမား ရသည။ ဥပမာ ေဒၚခငၾကညသည ေကာငးဆရာမတစေယာက ျဖစခသည။ သမ၏ ခငပြနးသည ၿမ႕ငယေလးတစၿမ႕ရ အမးသားဒမကေရစ အဖြ႕ခပ၏ ေခါငးေဆာငႏငငေရး


သမားတစဥး ျဖစသည။ သတ႕၏ ေဆြမးအမားအျပားမာ ထၿမ႕တြင အစးရဝနထမး မားအျဖစ လပကငၾကသည။ ျမနမာႏငငအတြငး ၈၈ အေရးအခငးကာလတြင သမ၏ ခငပြနးသည ႏငငေရးတြင ပါဝငေသာေၾကာင ဖမးဆးခရသည။ သမ၏ ခငပြနး အဖမးခရေၾကာငးက အျခား ႏငငေရးအကဥးသားမသားစမားကသ႕ မဟတဘ ေဒၚခငၾကညက ရတစေယာကက ခကခငး အေၾကာငးၾကားခသည။ သမက ေကာငးဆရာမတစေယာက ျဖစေနေသာေၾကာင မဟတ။ ထရက သမႏင ေဆြမးနးစပသ ျဖစေနေသာေၾကာင ျဖစသည။ သမ၏ခငပြနး ဒတယအႀကမ အဖမးခရေသာအခါ သမခငပြနး၏ မတေဆြတစေယာကက သမအား လာေရာကအေၾကာငးၾကားေသာလညး သမ၏ ခငပြနး မညသညေနရာတြင ရေနသညကေတာ မသပါ။ ထ႕ေၾကာင သမ၏ ခငပြနးက သမ စတင ရာေဖြေတာသည။ ကဆးစြာပင သမ၏ ခငပြနးသည ရစခနးအခပတြင ရမေနပါ။ ထ႕ေၾကာင သမအေေနျဖင ခငပြနးျဖစသက စစေေထာကလမးေရးဌာနတြင သြားေရာကရာေဖြရန သမ ဆးျဖတလကသည။ ေကာငးဆရာမယနေဖာငးက ဝတဆငၿပး စစေထာကလမးေရးစခနးသ႕ သြားေရာကခပက သမက ျပနလည ေျပာျပပါသည။

“ကၽြနမ ေကာငးယနေဖာငးက ဝတဆငၿပး စစေထာကလမးေရးဌာနက သြားခပါတယ။ ကၽြနမ အဒေနရာက ေရာကေတာ စစသားက ကၽြနမခငပြနး ဘယေနရာမာလလ႕ ေမးလကတယ။ သက နညးနညး တ႕ဆငးသြားၿပး စတလႈပရားေနတာ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ကၽြနမရ႕ ယနေဖာငးေၾကာင ကၽြနမက ေကာငးဆရာမတစေယာကမနး သသလ႕ေလ။ ဒါေၾကာင သ႕အထကလႀကးက သတငးသြားပ႕တယ။ သတ႕က ကၽြနမခငပြနးက အဒမာ ရတယလ႕ ေျပာၾကပါတယ။ ကမေကာငးခငေတာ ကၽြနမက သ႕က လကယတင ေတြ႕လ႕ မရဘး။ ဒါေပမ သ႕အတြက အစားအေသာကန႕ အဝတေတြကေတာ ပ႕ေပးလကႏငခတယ။”

ထ႕ျပင သမ၏ခငပြနးအား အကဥးေထာငသ႕ ေျပာငးေရႊ႕ေသာအခါ သမ၏ခငပြနးက ဆညၿပး လမားလြနးလေသာ ေထာငဝငစာဧညေတြ႕ခနးထတြင မဟတဘ ေထာငပငရးခနးတြင ေတြ႕ခြငရခသည။ ျမနမာႏငငတြင အဖြ႕အစညးႏင သ႕မဟတ လပဂၢလႏင ထကသ႕ေသာ အထးဆကဆေရးမး ရေနျခငးသည မသားစက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငရရနအတြက ႀကးပမးႏငေသာ နညးလမးတစမး ျဖစသည။ ေဒၚခငၾကည၏ ဥပမာက အဖြ႕အစညးႏင ဆကဆေရးႏင လပဂၢလႏင ဆကဆေရးတ႕သည မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင ရရနအတြက မညကသ႕ အေထာကအကျပေၾကာငးက ျပသေနသည။

အကဥးခပ

မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးဆငရာ နားလညႏငရနမာ ရႈပေထြးလေၾကာငး အထကတြင ေဖာျပထားေသာ ဆနးစစေလလာမႈက ေဖာျပေနသည။ အဖြ႕အစညး ဆငရာ မဝါဒမားက ေလလာ႐ျဖင လေလာကမႈမဟတပါ။ ေန႕စဥ ကငသးလပေဆာင ေနမႈမားက ထညသြငးစဥးစားရပါလမမည။ ေန႕စဥ ကငသးလပေဆာငေနမႈမားက ၾကညရႈျခငးျဖင ျမနမာႏငငတြင မၾကာခဏ လစလရႈမေနေသာ အခကျဖစသည အကဥးေထာငမား၌ မသားစ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးအတြက အေထာက အကေပးေသာ အေၾကာငးရငးမားက ဤေဆာငးပါးက ေဖာထတထားသည။ ဤဆနးစစေလလာမႈသည တရားဝင စညးကမးမားႏင တရားမဝင ကငသး လပေဆာငေနမႈမား ဒြနတြေနေၾကာငး ေဖာျပလကရသည။ မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည ျပစဒဏကကာလ၊ ညႏႈငးႏငစြမးႏင ဆကဆေရးမားအေပၚ မတညၿပး ေျပာငးလေၾကာငး ေတြ႕ရခကမားက ေဖာျပထား သည။ ႏစႀကးအကဥးသားမားက ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခနတြင အခ႕ေသာ အခြငထးမားအား ရေကာငးရႏငလမမည ျဖစၿပး ကာလတအကဥးသားမားက မသားစ ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆသည အႀကမေရ အမားဆးက လကခႏငလမမညျဖစေၾကာငး အခကအလကမားက ေဖာျပထားသည။ ဥပမာ အကဥးေထာငခနးမား၏ သေဘာသဘာဝအရ အကဥးသားမားသည ေထာငစကရ


သမားတစဥး ျဖစသည။ သတ႕၏ ေဆြမးအမားအျပားမာ ထၿမ႕တြင အစးရဝနထမး မားအျဖစ လပကငၾကသည။ ျမနမာႏငငအတြငး ၈၈ အေရးအခငးကာလတြင သမ၏ ခငပြနးသည ႏငငေရးတြင ပါဝငေသာေၾကာင ဖမးဆးခရသည။ သမ၏ ခငပြနး အဖမးခရေၾကာငးက အျခား ႏငငေရးအကဥးသားမသားစမားကသ႕ မဟတဘ ေဒၚခငၾကညက ရတစေယာကက ခကခငး အေၾကာငးၾကားခသည။ သမက ေကာငးဆရာမတစေယာက ျဖစေနေသာေၾကာင မဟတ။ ထရက သမႏင ေဆြမးနးစပသ ျဖစေနေသာေၾကာင ျဖစသည။ သမ၏ခငပြနး ဒတယအႀကမ အဖမးခရေသာအခါ သမခငပြနး၏ မတေဆြတစေယာကက သမအား လာေရာကအေၾကာငးၾကားေသာလညး သမ၏ ခငပြနး မညသညေနရာတြင ရေနသညကေတာ မသပါ။ ထ႕ေၾကာင သမ၏ ခငပြနးက သမ စတင ရာေဖြေတာသည။ ကဆးစြာပင သမ၏ ခငပြနးသည ရစခနးအခပတြင ရမေနပါ။ ထ႕ေၾကာင သမအေေနျဖင ခငပြနးျဖစသက စစေေထာကလမးေရးဌာနတြင သြားေရာကရာေဖြရန သမ ဆးျဖတလကသည။ ေကာငးဆရာမယနေဖာငးက ဝတဆငၿပး စစေထာကလမးေရးစခနးသ႕ သြားေရာကခပက သမက ျပနလည ေျပာျပပါသည။

“ကၽြနမ ေကာငးယနေဖာငးက ဝတဆငၿပး စစေထာကလမးေရးဌာနက သြားခပါတယ။ ကၽြနမ အဒေနရာက ေရာကေတာ စစသားက ကၽြနမခငပြနး ဘယေနရာမာလလ႕ ေမးလကတယ။ သက နညးနညး တ႕ဆငးသြားၿပး စတလႈပရားေနတာ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ကၽြနမရ႕ ယနေဖာငးေၾကာင ကၽြနမက ေကာငးဆရာမတစေယာကမနး သသလ႕ေလ။ ဒါေၾကာင သ႕အထကလႀကးက သတငးသြားပ႕တယ။ သတ႕က ကၽြနမခငပြနးက အဒမာ ရတယလ႕ ေျပာၾကပါတယ။ ကမေကာငးခငေတာ ကၽြနမက သ႕က လကယတင ေတြ႕လ႕ မရဘး။ ဒါေပမ သ႕အတြက အစားအေသာကန႕ အဝတေတြကေတာ ပ႕ေပးလကႏငခတယ။”

ထ႕ျပင သမ၏ခငပြနးအား အကဥးေထာငသ႕ ေျပာငးေရႊ႕ေသာအခါ သမ၏ခငပြနးက ဆညၿပး လမားလြနးလေသာ ေထာငဝငစာဧညေတြ႕ခနးထတြင မဟတဘ ေထာငပငရးခနးတြင ေတြ႕ခြငရခသည။ ျမနမာႏငငတြင အဖြ႕အစညးႏင သ႕မဟတ လပဂၢလႏင ထကသ႕ေသာ အထးဆကဆေရးမး ရေနျခငးသည မသားစက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငရရနအတြက ႀကးပမးႏငေသာ နညးလမးတစမး ျဖစသည။ ေဒၚခငၾကည၏ ဥပမာက အဖြ႕အစညးႏင ဆကဆေရးႏင လပဂၢလႏင ဆကဆေရးတ႕သည မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြင ရရနအတြက မညကသ႕ အေထာကအကျပေၾကာငးက ျပသေနသည။

အကဥးခပ

မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးဆငရာ နားလညႏငရနမာ ရႈပေထြးလေၾကာငး အထကတြင ေဖာျပထားေသာ ဆနးစစေလလာမႈက ေဖာျပေနသည။ အဖြ႕အစညး ဆငရာ မဝါဒမားက ေလလာ႐ျဖင လေလာကမႈမဟတပါ။ ေန႕စဥ ကငသးလပေဆာင ေနမႈမားက ထညသြငးစဥးစားရပါလမမည။ ေန႕စဥ ကငသးလပေဆာငေနမႈမားက ၾကညရႈျခငးျဖင ျမနမာႏငငတြင မၾကာခဏ လစလရႈမေနေသာ အခကျဖစသည အကဥးေထာငမား၌ မသားစ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးအတြက အေထာက အကေပးေသာ အေၾကာငးရငးမားက ဤေဆာငးပါးက ေဖာထတထားသည။ ဤဆနးစစေလလာမႈသည တရားဝင စညးကမးမားႏင တရားမဝင ကငသး လပေဆာငေနမႈမား ဒြနတြေနေၾကာငး ေဖာျပလကရသည။ မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည ျပစဒဏကကာလ၊ ညႏႈငးႏငစြမးႏင ဆကဆေရးမားအေပၚ မတညၿပး ေျပာငးလေၾကာငး ေတြ႕ရခကမားက ေဖာျပထား သည။ ႏစႀကးအကဥးသားမားက ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆခနတြင အခ႕ေသာ အခြငထးမားအား ရေကာငးရႏငလမမည ျဖစၿပး ကာလတအကဥးသားမားက မသားစ ေထာငဝငစာလာေရာကေတြ႕ဆသည အႀကမေရ အမားဆးက လကခႏငလမမညျဖစေၾကာငး အခကအလကမားက ေဖာျပထားသည။ ဥပမာ အကဥးေထာငခနးမား၏ သေဘာသဘာဝအရ အကဥးသားမားသည ေထာငစကရ


ကသ႕ေသာ ေနရာမးတြင ေနထငရေသာေၾကာင ျဖစသည။ ထ႕ျပင ဝနထမးႏင အကဥးသားတ႕ တစဥးႏငတစဥး သကၽြမးေနၿပး ျဖစသညေနရာတြင ေနထငရပါက လညး မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငရရနအတြက အေထာကအကျပသည။ ညႏႈငးမႈမားသည အခနၾကာျမငႏငသည။ ႏစႀကးအကဥးသားမားသည ညႏႈငးသည နညးလမးအမးမးက အသးျပၾကသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၾကာရညေသာ ျပစဒဏကာလအတြငး ဆကဆေရးတညေဆာကရန အခြငအလမး ရေသာေၾကာင ျဖစသည။ ထသ႕ လပေဆာငရာတြင ကာလၾကာျမငသညႏငအမ ဝနထမးက ကရဏာသကလာေအာင လပေဆာငျခငးမားလညး ပါဝငသည။ ဝနထမးက အကဥးသားမားအား ကရဏာသကျခငးအျပင ညႏႈငးျခငးမားကလညး ဝနထမး အတြက ကယကးအျမတမား ရရသည။ ဥပမာ မသားစေထာငဝငစာ ပမန လာေရာကေတြ႕ဆႏငရနအတြက အျပနအလနအားျဖင အကဥးသား၏ မသားစ မားထမ ေငြေၾကးရယျခငးမး ျဖစသည။

အခပအားျဖငဆေသာ ျမနမာႏငငတြင မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး၏ အရညအေသြးႏင အေရအတြကတ႕အား တစစတတစေဒသအားျဖင ညႏႈငးမႈမာ အခရာအျဖစပါဝငေနသည။ ျမနမာႏငငတြင ဝနထမးမားႏင ဆကဆေရးသည အကဥးသားမား၏ ေထာငျပငပေလာကသ႕ ဆကသြယခြငက နားလညႏငရန အတြက ပဓာနကေသာ အေၾကာငးရငးတစရပ ျဖစသည။ ျပစဒဏကကာလသည လညး မသားစႏင ဆကသြယျခငးအား ကြျပားခကမား ျဖစေစသည နညးလမးအျဖစ ကၽြႏပတ႕ ထညသြငးစဥးစားရမည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမားအတြက တညေသာ အခြငအလမးမားက ေသခာေပါက ရရေစျခငး၊ ျပစဒဏကကာလအေပၚ မတညသည ေျပာငးလမႈမားက ထညသြငးစဥးစား အသအမတျပျခငးတ႕သည အကဥးေထာင အာဏာပငမားအတြက အေရးပါေသာ လပငနးတစခ ျဖစသည။ ဤေလလာမႈသည အကဥးေထာငမားတြင ေနထငခဖးေသာ အကဥးသားေဟာငးမား၏ အေတြ႕အၾက မားေပၚတြင ဧကနအာရစကထားသည။ ေနာငတြငလပေဆာငမည သေတသနသည

ဤအေၾကာငးအရာမားႏင သကဆငေသာ လကရေခတျဖစေပၚေနသည အေျခအေန ၏ အေသးစတက ဆကလက သေတသနျပႏငေျခရပါသည။


ကသ႕ေသာ ေနရာမးတြင ေနထငရေသာေၾကာင ျဖစသည။ ထ႕ျပင ဝနထမးႏင အကဥးသားတ႕ တစဥးႏငတစဥး သကၽြမးေနၿပး ျဖစသညေနရာတြင ေနထငရပါက လညး မသားစ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆခြငရရနအတြက အေထာကအကျပသည။ ညႏႈငးမႈမားသည အခနၾကာျမငႏငသည။ ႏစႀကးအကဥးသားမားသည ညႏႈငးသည နညးလမးအမးမးက အသးျပၾကသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၾကာရညေသာ ျပစဒဏကာလအတြငး ဆကဆေရးတညေဆာကရန အခြငအလမး ရေသာေၾကာင ျဖစသည။ ထသ႕ လပေဆာငရာတြင ကာလၾကာျမငသညႏငအမ ဝနထမးက ကရဏာသကလာေအာင လပေဆာငျခငးမားလညး ပါဝငသည။ ဝနထမးက အကဥးသားမားအား ကရဏာသကျခငးအျပင ညႏႈငးျခငးမားကလညး ဝနထမး အတြက ကယကးအျမတမား ရရသည။ ဥပမာ မသားစေထာငဝငစာ ပမန လာေရာကေတြ႕ဆႏငရနအတြက အျပနအလနအားျဖင အကဥးသား၏ မသားစ မားထမ ေငြေၾကးရယျခငးမး ျဖစသည။

အခပအားျဖငဆေသာ ျမနမာႏငငတြင မသားစေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး၏ အရညအေသြးႏင အေရအတြကတ႕အား တစစတတစေဒသအားျဖင ညႏႈငးမႈမာ အခရာအျဖစပါဝငေနသည။ ျမနမာႏငငတြင ဝနထမးမားႏင ဆကဆေရးသည အကဥးသားမား၏ ေထာငျပငပေလာကသ႕ ဆကသြယခြငက နားလညႏငရန အတြက ပဓာနကေသာ အေၾကာငးရငးတစရပ ျဖစသည။ ျပစဒဏကကာလသည လညး မသားစႏင ဆကသြယျခငးအား ကြျပားခကမား ျဖစေစသည နညးလမးအျဖစ ကၽြႏပတ႕ ထညသြငးစဥးစားရမည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးမားအတြက တညေသာ အခြငအလမးမားက ေသခာေပါက ရရေစျခငး၊ ျပစဒဏကကာလအေပၚ မတညသည ေျပာငးလမႈမားက ထညသြငးစဥးစား အသအမတျပျခငးတ႕သည အကဥးေထာင အာဏာပငမားအတြက အေရးပါေသာ လပငနးတစခ ျဖစသည။ ဤေလလာမႈသည အကဥးေထာငမားတြင ေနထငခဖးေသာ အကဥးသားေဟာငးမား၏ အေတြ႕အၾက မားေပၚတြင ဧကနအာရစကထားသည။ ေနာငတြငလပေဆာငမည သေတသနသည

ဤအေၾကာငးအရာမားႏင သကဆငေသာ လကရေခတျဖစေပၚေနသည အေျခအေန ၏ အေသးစတက ဆကလက သေတသနျပႏငေျခရပါသည။


ကမးကးစာရငး

AAPP (၂၀၁၆) ျမနမာႏငငရ အကဥးေထာငမား၏ အေျခအေနႏင အကဥးေထာင ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက အလားအလာ၊ မေဆာက။ AAPP၊ ႏာ-၁၆။

အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႕ Amnesty International (၂၀၁၇) ‘၂၀၁၆ ခႏစအတြငး ေသဒဏခမတမႈမားႏင ကြပမကျခငးမား’၊ https://www.amnesty.org/download/Documents/ACT5057402017ENGLISH.PDF (၂၀၁၈ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၂၃ရကေန႕တြင ရယသည။)

ဘရနတန-စမစႏင မကသ (၂၀၁၇) ‘(လမႈအသငးအဝငးသ႕) ျပနလညဝငေရာကရာတြင အကဥးသား၏ မသားစႏင သေယာဇဥဆကႏြယမႈ၏ အကးသကေရာကမႈမား၊ တညေသာ လအမားအား ထပခါထပခါ ေလလာထားခက’။ ၿဗတသမႈခငးဂာနယ၊ အတြ ၅၇၊ အမတ ၂၊ ၂၀၁၇ခႏစ မတလ ၁ရက၊ ႏာ- ၄၆၃ မ ၄၈၂။

ျမနမာျပညအကဥးေထာငလကစြ၊ အပငး ၁၁။

Cultural Atlas၊ ‘ျမနမာ (ဗမာ)လမးတ႕၏ ယဥေကးမႈ - မသားစ’။ https://culturalatlas.sbs.com.au/burmese-myanmar-culture/family-1bbafc8e-12e1-45b5-90c1-32270443a88c (၂၀၁၈ခႏစ၊ ေမလ ၂၆ရကေန႕တြင ရယသည။)

CCDPW (၂၀၁၁) ‘ေသဒဏခမတျခငးဆငရာ အခကအလက ေဒတာေဘစ’။ https://www.deathpenaltyworldwide.org/country-search-post.cfm?country=Myanmar (၂၀၁၈ခႏစ၊ ေမလ ၂၅ရကေန႕တြင ရယသည။)

ဒငးစႏင စယလာ (၂၀၁၇) ‘တရားဝငႏင တရားမဝင ထနးခပျခငးမားႏင အျပစေပးမႈမား၊ ဘရာဇးႏငငရ အကဥေးထာငမားတြင အမန႕ေပးျခငး’။ အကဥးေထာငအဖြ႕အစညးဂာနယ၊ အမတ ၂၂၉၊ ႏာ ၁၉မ ၂၂ အထ။

ဒဝႏင ကလပခ (၂၀၁၁) ‘ခညေႏာငထားေသာ လမႈေႏာငႀကးသည ေကာငးခး ျဖစသည၊ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးက အကဥးသား၏ ထပဖနတလလ ျပစမႈကးလြနလစတအေပၚ သကေရာကမႈမား’။ ရာဇဝတဆငရာ တရားေရးဂာနယ။ အတြ ၂၄ (အမတ ၃)၊ ႏာ ၂၇၁ မ ၂၉၆ အထ။

ဒဒႏင ကလပခ (၂၀၁၆) ‘အကြာအေဝးက အေရးပါသည၊ မငနဆတာျပညနယတြငး ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအေပၚ သကေရာကေနေသာ အေၾကာငးရငးမားအား ဆနးစစျခငး’၊ Sage ဂာနယ၊ အတြ ၄၄ (အမတ ၂)၊ ႏာ ၁၈၄ မ ၂၀၄ အထ။

ဂစဘဆန-လကထ (၂၀၁၈) ‘Ramen Politics (အကဥးေထာငမားတြင ေငြအစားထး ပစၥညးဖလယသည စနစ)၊ မကေမာကေခတ အေမရကနအကဥးေထာငမားတြင တရားမဝငေငြေၾကးႏင ခႏငရည၏ ယတေဗဒ’။

ဂေရ႕စႏင အျခားပဂၢလမား (၂၀၁၃) ‘အာဖရကႏင လကတငအေမရကရ အကဥးေထာင တရားမဝငေသာ အေရြ႕မား’။ ရာဇဝတဆငရာ အေရးပါေသာ တရားေရး၊ အတြ ၉၁ (အမတ ၁)၊ ႏာ - ၂၆မ ၂၇အထ။

မကသႏင အဒမ (၂၀၁၇) ‘ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည လ႕အခြငအေရးေလာ အထးခစားခြငေလာ၊ အဂၤလန၊ ေဝလႏင စေကာတလနရ ျဖစစဥမား ကြျပားျခားနားျခငး’။ လမႈဖလေရးႏင မသားစဥပေဒဂာနယ၊ အတြ ၃၉ (အမတ ၄)၊ ႏာ ၄၀၃ မ ၄၁၆ အထ။

မစခယႏင အျခားပဂၢလမား (၂၀၁၆) ‘(လမႈအသငးအဝငးသ႕) ေအာငျမငစြာ ျပနလညဝငေရာကေရးအတြက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး၏ အကးသကေရာကမႈ၊ ျခငေလလာခက’၊ ရာဇဝတဆငရာ တရားေရးဂာနယ။ အတြ ၄၇ (အမတ ၃)၊ ႏာ ၇၄မ ၈၃အထ။



AAPP (၂၀၁၆) ျမနမာႏငငရ အကဥးေထာငမား၏ အေျခအေနႏင အကဥးေထာင ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက အလားအလာ၊ မေဆာက။ AAPP၊ ႏာ-၁၆။

အျပညျပညဆငရာ လြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႕ Amnesty International (၂၀၁၇) ‘၂၀၁၆ ခႏစအတြငး ေသဒဏခမတမႈမားႏင ကြပမကျခငးမား’၊ https://www.amnesty.org/download/Documents/ACT5057402017ENGLISH.PDF (၂၀၁၈ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၂၃ရကေန႕တြင ရယသည။)

ဘရနတန-စမစႏင မကသ (၂၀၁၇) ‘(လမႈအသငးအဝငးသ႕) ျပနလညဝငေရာကရာတြင အကဥးသား၏ မသားစႏင သေယာဇဥဆကႏြယမႈ၏ အကးသကေရာကမႈမား၊ တညေသာ လအမားအား ထပခါထပခါ ေလလာထားခက’။ ၿဗတသမႈခငးဂာနယ၊ အတြ ၅၇၊ အမတ ၂၊ ၂၀၁၇ခႏစ မတလ ၁ရက၊ ႏာ- ၄၆၃ မ ၄၈၂။

ျမနမာျပညအကဥးေထာငလကစြ၊ အပငး ၁၁။

Cultural Atlas၊ ‘ျမနမာ (ဗမာ)လမးတ႕၏ ယဥေကးမႈ - မသားစ’။ https://culturalatlas.sbs.com.au/burmese-myanmar-culture/family-1bbafc8e-12e1-45b5-90c1-32270443a88c (၂၀၁၈ခႏစ၊ ေမလ ၂၆ရကေန႕တြင ရယသည။)

CCDPW (၂၀၁၁) ‘ေသဒဏခမတျခငးဆငရာ အခကအလက ေဒတာေဘစ’။ https://www.deathpenaltyworldwide.org/country-search-post.cfm?country=Myanmar (၂၀၁၈ခႏစ၊ ေမလ ၂၅ရကေန႕တြင ရယသည။)

ဒငးစႏင စယလာ (၂၀၁၇) ‘တရားဝငႏင တရားမဝင ထနးခပျခငးမားႏင အျပစေပးမႈမား၊ ဘရာဇးႏငငရ အကဥေးထာငမားတြင အမန႕ေပးျခငး’။ အကဥးေထာငအဖြ႕အစညးဂာနယ၊ အမတ ၂၂၉၊ ႏာ ၁၉မ ၂၂ အထ။

ဒဝႏင ကလပခ (၂၀၁၁) ‘ခညေႏာငထားေသာ လမႈေႏာငႀကးသည ေကာငးခး ျဖစသည၊ ေထာငဝငစာ ေတြ႕ဆျခငးက အကဥးသား၏ ထပဖနတလလ ျပစမႈကးလြနလစတအေပၚ သကေရာကမႈမား’။ ရာဇဝတဆငရာ တရားေရးဂာနယ။ အတြ ၂၄ (အမတ ၃)၊ ႏာ ၂၇၁ မ ၂၉၆ အထ။

ဒဒႏင ကလပခ (၂၀၁၆) ‘အကြာအေဝးက အေရးပါသည၊ မငနဆတာျပညနယတြငး ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးအေပၚ သကေရာကေနေသာ အေၾကာငးရငးမားအား ဆနးစစျခငး’၊ Sage ဂာနယ၊ အတြ ၄၄ (အမတ ၂)၊ ႏာ ၁၈၄ မ ၂၀၄ အထ။

ဂစဘဆန-လကထ (၂၀၁၈) ‘Ramen Politics (အကဥးေထာငမားတြင ေငြအစားထး ပစၥညးဖလယသည စနစ)၊ မကေမာကေခတ အေမရကနအကဥးေထာငမားတြင တရားမဝငေငြေၾကးႏင ခႏငရည၏ ယတေဗဒ’။

ဂေရ႕စႏင အျခားပဂၢလမား (၂၀၁၃) ‘အာဖရကႏင လကတငအေမရကရ အကဥးေထာင တရားမဝငေသာ အေရြ႕မား’။ ရာဇဝတဆငရာ အေရးပါေသာ တရားေရး၊ အတြ ၉၁ (အမတ ၁)၊ ႏာ - ၂၆မ ၂၇အထ။

မကသႏင အဒမ (၂၀၁၇) ‘ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငးသည လ႕အခြငအေရးေလာ အထးခစားခြငေလာ၊ အဂၤလန၊ ေဝလႏင စေကာတလနရ ျဖစစဥမား ကြျပားျခားနားျခငး’။ လမႈဖလေရးႏင မသားစဥပေဒဂာနယ၊ အတြ ၃၉ (အမတ ၄)၊ ႏာ ၄၀၃ မ ၄၁၆ အထ။

မစခယႏင အျခားပဂၢလမား (၂၀၁၆) ‘(လမႈအသငးအဝငးသ႕) ေအာငျမငစြာ ျပနလညဝငေရာကေရးအတြက ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး၏ အကးသကေရာကမႈ၊ ျခငေလလာခက’၊ ရာဇဝတဆငရာ တရားေရးဂာနယ။ အတြ ၄၇ (အမတ ၃)၊ ႏာ ၇၄မ ၈၃အထ။


ရာမရာဇဘားရကႏင အျခားပဂၢလမား (၂၀၀၆) ‘ဖခငမား၊ မသားစမားႏင လမႈအသငးအဝငးမားအေပၚတြင ေထာငဒဏခမတလကျခငး၏ ဆကစပသကေရာကမႈမား’။ ခကာဂ၊ ခကာဂတကသလပႏပတက။

စမစ ပ အကစ (၂၀၁၄) ‘အျပစမသမား အျပစေပးျခငးခရေသာအခါ’။ နယးေယာက၊ ပယလဂေရ႕ဗ မကမလန။

စတနစ ေအ အး ႏင အျခားပဂၢလမား (၂၀၁၇) ‘ကြပမကခရမညေနရာသ႕ ေလာကလမးျခငး၊ ႏစႀကးအကဥးသားမားအၾကား လမႈအသငးအဝငးက ပစပယထားမႈက ေလလာျခငး’။ လဝစစယားနား၊ ေရာကထလကဂ။

တရနႏဗစႏင တကစကာ (၂၀၁၇) ‘အကဥးသားမား၏ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး အေတြ႕အၾကမား’။ ရာဇဝတဆငရာ တရားသပၸအကယဒမ။

ျမနမာႏငငမ ေမေလာခအကဥးသားမား

မညသညအေျခအေနမးတြင အကဥးသားမား ေထာငဝငစာမရသနညး

ဥးသနးထက

စာတမးအကဥးခပ

အကဥးသားမား ျပငပကမၻာႏင ဆကသြယျခငး

အေၾကာငး အေသးစတေလလာခက၏ အစတအပငးတစချဖစေသာ ဤစာတမးသည

မသားစႏင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အကဥးသားမား၏ အေျခအေနမားေပၚတြင

အဓက အာ႐စကထားျခငးျဖစသည။ မသားစဝငမားႏင ဆကသြယခြငမရၾကသည

အကဥးသားမား၏ အေျခအေနမးစက ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားႏင ေစာငၾကည

ေလလာမမားေပၚတြင အေျခခ၍ မတတမးတငထားပါသည။ ျမနမာႏငငတြငရေသာ

အကဥးေထာငမားတြင မသားစႏင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသမားအေၾကာငးက

ကြၽနေတာတ႔ အမးအစားခြျခားစတျဖာခကတစခ ျပလပထားသည။ ဤအမးအစား

ခြျခားစတျဖာခကကအဓကက႑ ႏစ ခ အျဖစ ခြထားသည။ တစခမာ

အကဥးသားမား မသားစႏင ေတြခြငမရသည အေျခအေနမားျဖစၿပး ေနာကတစခမာ

၎တ႔၏ ပဂၢလေရးအေျခအေနသ႔မဟတ ၎တ႔ မညသမညဝါျဖစသည

ဆသညအခကအေပၚတြငမတည၍ ေထာငဝငစာမရျခငးႏင သကဆငပါသည။

အျခားေနရာေဒသမားမ ယခငသေတသနေလလာခကမားတြင မသားစမားႏင

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၏ အကးေကးဇးမားႏင စနေခၚမႈမားက ေဖာျပ

ထားေသာလညး ျမနမာႏငငတြင မသားစႏင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည


ရာမရာဇဘားရကႏင အျခားပဂၢလမား (၂၀၀၆) ‘ဖခငမား၊ မသားစမားႏင လမႈအသငးအဝငးမားအေပၚတြင ေထာငဒဏခမတလကျခငး၏ ဆကစပသကေရာကမႈမား’။ ခကာဂ၊ ခကာဂတကသလပႏပတက။

စမစ ပ အကစ (၂၀၁၄) ‘အျပစမသမား အျပစေပးျခငးခရေသာအခါ’။ နယးေယာက၊ ပယလဂေရ႕ဗ မကမလန။

စတနစ ေအ အး ႏင အျခားပဂၢလမား (၂၀၁၇) ‘ကြပမကခရမညေနရာသ႕ ေလာကလမးျခငး၊ ႏစႀကးအကဥးသားမားအၾကား လမႈအသငးအဝငးက ပစပယထားမႈက ေလလာျခငး’။ လဝစစယားနား၊ ေရာကထလကဂ။

တရနႏဗစႏင တကစကာ (၂၀၁၇) ‘အကဥးသားမား၏ ေထာငဝငစာေတြ႕ဆျခငး အေတြ႕အၾကမား’။ ရာဇဝတဆငရာ တရားသပၸအကယဒမ။

ျမနမာႏငငမ ေမေလာခအကဥးသားမား

မညသညအေျခအေနမးတြင အကဥးသားမား ေထာငဝငစာမရသနညး

ဥးသနးထက

စာတမးအကဥးခပ

အကဥးသားမား ျပငပကမၻာႏင ဆကသြယျခငး

အေၾကာငး အေသးစတေလလာခက၏ အစတအပငးတစချဖစေသာ ဤစာတမးသည

မသားစႏင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အကဥးသားမား၏ အေျခအေနမားေပၚတြင

အဓက အာ႐စကထားျခငးျဖစသည။ မသားစဝငမားႏင ဆကသြယခြငမရၾကသည

အကဥးသားမား၏ အေျခအေနမးစက ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားႏင ေစာငၾကည

ေလလာမမားေပၚတြင အေျခခ၍ မတတမးတငထားပါသည။ ျမနမာႏငငတြငရေသာ

အကဥးေထာငမားတြင မသားစႏင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသမားအေၾကာငးက

ကြၽနေတာတ႔ အမးအစားခြျခားစတျဖာခကတစခ ျပလပထားသည။ ဤအမးအစား

ခြျခားစတျဖာခကကအဓကက႑ ႏစ ခ အျဖစ ခြထားသည။ တစခမာ

အကဥးသားမား မသားစႏင ေတြခြငမရသည အေျခအေနမားျဖစၿပး ေနာကတစခမာ

၎တ႔၏ ပဂၢလေရးအေျခအေနသ႔မဟတ ၎တ႔ မညသမညဝါျဖစသည

ဆသညအခကအေပၚတြငမတည၍ ေထာငဝငစာမရျခငးႏင သကဆငပါသည။

အျခားေနရာေဒသမားမ ယခငသေတသနေလလာခကမားတြင မသားစမားႏင

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၏ အကးေကးဇးမားႏင စနေခၚမႈမားက ေဖာျပ

ထားေသာလညး ျမနမာႏငငတြင မသားစႏင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည


အကဥးသားမားအေၾကာငး သေတသနေလလာခကမား မရသေလာကရားသည။

Global South (ဖြ႕ၿဖးဆႏင ဖြ႕ၿဖးမႈနညးပါးေသာ ကမာၻ႔ႏငငမား) တြငရေသာ

ေနရာေဒသမားကသ႔ ျမနမာႏငငတြငလညး အကဥးသားမားသည အစားအေသာက

ႏင အျခားလအပသည အသးအေဆာငပစၥညးမားအတြက အျပငကမၻာႏင

ဆကသြယမႈေပၚတြငမခေနၾကသည။ ဤအမးအစားခြျခားစတျဖာခကသည

ေတြ႕ဆမႈမားအေပၚသကေရာကသညကစၥရပမား၏ ရႈပေထြးမႈႏင မားျပားမႈမားက

သ႐ပေဖာထားသည။ ၎ေလလာခကသည ကစၥရပမားအခငးခငး မညကသ႔

တစထပတညးကေနသညကျပသၿပး မညသ႔ေသာလမားသည မညသည

အေျခအေနမားတြင အကဥးေထာင၌ ထခကခစားရလြယႏငသညက ခြျခား

ေဖာထတရာတြင ကြၽနေတာတ႔အား အကအညျဖစေစပါသည။

(အဓကစကားလးမား)။ ျမနမာအကဥးေထာင၊ အကဥးေထာငဌာန၊

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၊ မသားစႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၊ တစဦးခငး

သးျခားခပေႏာငထားျခငး။

၁။ နဒါနး

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးသည အကဥးသားမားအတြက အေရးပါအရာ

ေရာကဆးျဖစသညက အားလးအသအမတျပထားၾကၿပးျဖစသည။ သ႔ေသာလညး

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အကဥးသားမား မားစြာ ရေနဆျဖစသည။

ဤစာတမးတြင မသားစႏင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည ျမနမာႏငငမ အကဥးသား

မား၏ အေတြ႕အႀကမားက ေလလာေဖာထတထားသည။ ျမနမာႏငငတြင

"ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး" ဆသည ေဝါဟာရသည အကဥးေထာငတြင

အကဥးသားမားအား ၎တ႔၏ မသားစဝငမား၊ သကဆငရာ သ႐းမား သ႔မဟတ

တရားဝငခြငျပထားေသာပဂၢလမားႏင ေတြ႕ဆခြငေပးျခငးျဖစၿပး ထသ႔

လာေရာကသညအခါတြင အကဥးသားမားႏင ေတြ႕ဆခြငႏင တရားဝင

ခြငျပထားေသာပစၥညးမား ေပးပငခြငရသည။ (အကဥးေထာငဥပေဒ မၾကမး၏ ပဒမ

၂ (ဌ))

ဤစာတမးသည "မညသေတြက ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသနညးႏင မညသည

အေျခအေနမားတြင မရၾကသနညး"ဆသည ေမးခြနးမားက ေျဖဆရန ရည႐ြယသည။

အပစသးစ - အကဥးသား၊ မသားစဝငမားႏင အကဥးေထာငဝနထမးမား - ၏

ရႈေထာငမားက ဆနးစစျခငးျဖင ျပစထားျခငးျဖစသည။ မသားစႏင ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရသည အကဥးသားမား မညသ႔ရငဆငသနညးဆသညကလညး

ဤစာတမးတြင ေလလာေဖာထတထားသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားက ခြျခားစတျဖာ

ေလလာျခငးျဖင ေအာကပါအကဥးသားအမးအစား (၃) မးက ခြျခား

ေဖာထတထားသည -

(က) မသားစႏင ေထာငဝငစာ လးဝမေတြ႕ရသည အကဥးသားမား၊

(ခ) ေထာငစတငကသညအခနတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ရေသာ အကဥးသား

မားႏင

(ဂ) ေထာငစတငကသညအခနတြင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာလညး

ေနာကပငးတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ရသည အကဥးသားမား။

အကဥးသားမား ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အေၾကာငးရငးမားစြာရသညက

ကြၽနေတာတ႔ ျမငေတြ႕ရမညျဖစသည။ ၎တ႔သည အကဥးေထာင

စညးမဥးစညးကမးမားကခးေဖာကျခငးေၾကာင ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငက ပတပင

ထားျခငးျဖစႏငသလ ေထာငဝငစာေတြ႕ရန ၎တ႔၏ မသားစမားတြင

အရငးအျမစမား မရျခငး သ႔မဟတ ၎တ႔ ဘယေရာကေနသညက မသရျခငး


အကဥးသားမားအေၾကာငး သေတသနေလလာခကမား မရသေလာကရားသည။

Global South (ဖြ႕ၿဖးဆႏင ဖြ႕ၿဖးမႈနညးပါးေသာ ကမာၻ႔ႏငငမား) တြငရေသာ

ေနရာေဒသမားကသ႔ ျမနမာႏငငတြငလညး အကဥးသားမားသည အစားအေသာက

ႏင အျခားလအပသည အသးအေဆာငပစၥညးမားအတြက အျပငကမၻာႏ င

ဆကသြယမႈေပၚတြငမခေနၾကသည။ ဤအမးအစားခြျခားစတျဖာခကသည

ေတြ႕ဆမႈမားအေပၚသကေရာကသညကစၥရပမား၏ ရႈပေထြးမႈႏင မားျပားမႈမားက

သ႐ပေဖာထားသည။ ၎ေလလာခကသည ကစၥရပမားအခငးခငး မညကသ႔

တစထပတညးကေနသညကျပသၿပး မညသ႔ေသာလမားသည မညသည

အေျခအေနမားတြင အကဥးေထာင၌ ထခကခစားရလြယႏငသညက ခြျခား

ေဖာထတရာတြင ကြၽနေတာတ႔အား အကအညျဖစေစပါသည။

(အဓကစကားလးမား)။ ျမနမာအကဥးေထာင၊ အကဥးေထာငဌာန၊

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၊ မသားစႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၊ တစဦးခငး

သးျခားခပေႏာငထားျခငး။

၁။ နဒါနး

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးသည အကဥးသားမားအတြက အေရးပါအရာ

ေရာကဆးျဖစသညက အားလးအသအမတျပထားၾကၿပးျဖစသည။ သ႔ေသာလညး

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အကဥးသားမား မားစြာ ရေနဆျဖစသည။

ဤစာတမးတြင မသားစႏင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည ျမနမာႏငငမ အကဥးသား

မား၏ အေတြ႕အႀကမားက ေလလာေဖာထတထားသည။ ျမနမာႏငငတြင

"ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး" ဆသည ေဝါဟာရသည အကဥးေထာငတြင

အကဥးသားမားအား ၎တ႔၏ မသားစဝငမား၊ သကဆငရာ သ႐းမား သ႔မဟတ

တရားဝငခြငျပထားေသာပဂၢလမားႏင ေတြ႕ဆခြငေပးျခငးျဖစၿပး ထသ႔

လာေရာကသညအခါတြင အကဥးသားမားႏင ေတြ႕ဆခြငႏင တရားဝင

ခြငျပထားေသာပစၥညးမား ေပးပငခြငရသည။ (အကဥးေထာငဥပေဒ မၾကမး၏ ပဒမ

၂ (ဌ))

ဤစာတမးသည "မညသေတြက ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသနညးႏင မညသည

အေျခအေနမားတြင မရၾကသနညး"ဆသည ေမးခြနးမားက ေျဖဆရန ရည႐ြယသည။

အပစသးစ - အကဥးသား၊ မသားစဝငမားႏင အကဥးေထာငဝနထမးမား - ၏

ရႈေထာငမားက ဆနးစစျခငးျဖင ျပစထားျခငးျဖစသည။ မသားစႏင ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရသည အကဥးသားမား မညသ႔ရငဆငသနညးဆသညကလညး

ဤစာတမးတြင ေလလာေဖာထတထားသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားက ခြျခားစတျဖာ

ေလလာျခငးျဖင ေအာကပါအကဥးသားအမးအစား (၃) မးက ခြျခား

ေဖာထတထားသည -

(က) မသားစႏင ေထာငဝငစာ လးဝမေတြ႕ရသည အကဥးသားမား၊

(ခ) ေထာငစတငကသညအခနတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ရေသာ အကဥးသား

မားႏင

(ဂ) ေထာငစတငကသညအခနတြင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာလညး

ေနာကပငးတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ရသည အကဥးသားမား။

အကဥးသားမား ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အေၾကာငးရငးမားစြာရသညက

ကြၽနေတာတ႔ ျမငေတြ႕ရမညျဖစသည။ ၎တ႔သည အကဥးေထာင

စညးမဥးစညးကမးမားကခးေဖာကျခငးေၾကာင ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငက ပတပင

ထားျခငးျဖစႏငသလ ေထာငဝငစာေတြ႕ရန ၎တ႔၏ မသားစမားတြင

အရငးအျမစမား မရျခငး သ႔မဟတ ၎တ႔ ဘယေရာကေနသညက မသရျခငး


သ႔မဟတ ၎တ႔ အဖမးခရခန သ႔မဟတ ခပေႏာငခထားရသညကပင

မသရျခငးတ႔ေၾကာငလညး ျဖစႏငပါသည။ ဤအေၾကာငးက ေနာကပငးတြင

ကြၽနေတာသးသပသြားမညျဖစသည။ ေနာကခသမငးေၾကာငးက ပထမဆးၾကညပါ။

၁.၁ ေနာကခသမငးေၾကာငး

ေထာငဝငစာမရေသာအကဥးသားမားက ၁၈၈၆ ခႏစမတငခင

ျမနမာမငးမားလကထကကတညေတြ႔ရႏငပါသည။ (လႊတေတာပရပက အမတ

အသား အတေကာကမတပ၊ ၂၀၁၂) ဤကစၥသည အသစအဆနး ေတာမဟတပါ။

အကဥးသားမားက ငကဖားႏင အျခားေရာဂါမား ကးစကျခငးခရႏငသလ

ညႇငးပနးႏပစကျခငးႏင အလပၾကမးမား လပကငရသည ေဝးလေခါငဖားေသာ

ေဒသမားသ႔ လႊေျပာငးျခငးသည တစခါတစရတြင၎တ႔အဖ႔ အသကရင

သနႏငျခငးထက ေသဆးႏ ငျခပမားပါသည။ ထအခနကာလက ေကးလကေဒသ

သ႔မဟတ သစေတာ သ႔မဟတ ၿမ႕ႏငေဝးေသာ အျခားေနရာေဒသမားတြင

ခပေႏာငခထားရသည အကဥးသားမားသည ေထာငဝငစာေတ ြ႕ရန အခကအခ

ရၾကၿပး အစားအေသာကႏင အသးေဆာငပစၥညးမားအတြက ရပ႐ြာလထ၏

ေစတနာေပၚတြင မခခၾကရသည။ ေျခေထာကတြင သႀကးမားခတထားလကႏင

ခြကမားကငေဆာငကာ အကဥးေထာငတြင အျခားအကဥးသားမားႏငမေဝလ႔ရမည

အသးအေဆာငပစၥညးမားအတြက အလႉခထြကခၾကရသည (ျမနမာမငး

အပခပပစာတမး၊ ၂၀၁၁) မၾကာေသးေသာ အခနကာလမားတြငပင

အစားအေသာကမားက မေဝျခငးသည ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးအေပၚတြင

အကဥးသားမား ရငဆငျဖတသနးသညနညးလမးတစချဖစသညက ေနာကပငးတြင

ကြၽနေတာတ႔ ျမငေတြ႕ရမညျဖစသည။

ျမနမာႏငငရ ၿဗတသအကဥးေထာငမား၏ အေစာပငးကာလမားတြင (၁၉၀၆

တြင တညေထာငခေသာ)ကပၸလကြၽနးစမ ပ႔စဘလ (Port Blair) အကဥးစခနးက

ႏငငေတာပနကနျခငး သ႔မဟတ ပနကနေတာလနမႈမားကသ႔ေသာ ျပစမႈႀကးမား

အတြက အေဝးသ႔ ျပစဒဏေပးရနေနရာတစခအျဖစ အသးျပခသည။ အကဥးေထာင

သည ပငလယထတြငရေသာ ကြၽနးတစခေပၚတြင တညရေသာေၾကာငျပညမႀကးမ

မသားစဝငမားႏင အဆကအသြယလပရန အငမတနခကခခၿပး အဆကအသြယ

လးဝမလပႏငခၾကေပ။ ထေနရာသ႔ ၎တ႔အား ေ႐ႊ႕ေျပာငးခရပါက မသားစမားႏင

ေဆြမးမား လာေရာကေတြ႕ဆရနအငမတနခကခၿပး ကနကစရတလညး

မနးဆမရႏငေအင အလြနမားပါသည။ ထ႔ေၾကာင တစသကတစကြၽနး

ေထာငဒဏကသည အကဥးသားမားသည မသားစႏင ေထာငဝငစာမရေသာ

အကဥးသားမား၏ ပထမအမးအစားထတြင ပါဝငသည။

အကဥးသားေဟာငးမား၊ ၄ငးတ႔မသားစဝငမားႏင အကဥးေထာငဝနထမး

မားက အကဥးသားဦးေရ၊ ျပစမႈအမးအစားမား၊ အကဥးသားမားႏင

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးအမးအစားမားအေၾကာငးကြၽနေတာတ႔ ေတြ႕ဆေမးျမနး

ခသညအခါတြင အကဥးသားဥးေရအမားစသညမးယစေဆးမႈျဖင အကဥးက

ေနသမားျဖစသညဟ ၎တ႔က ေျပာျပခၾကသည။ ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရသညအပစတြင မးယစေဆးမႈျဖင အကဥးကေသာ အကဥးသားမား

ပါဝငေသာလညး အျခားအကဥးသား အမးအစားမားလညး ပါဝငပါသည။ ထ႔ေၾကာင

အကဥးသားတစေယာက ေထာငဝငစာေတြ႕ရျခငး၊ မရျခငးက ျပစမႈက

ဆးျဖတေပးျခငးမဟ ယဆႏငပါသည။

အမနက ကမာၻတစဝနးမ အကဥးသားမား ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည

သမားရးက ကစၥရပျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင အေမရကနႏငငတြင ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရျခငးသည အျဖစမားဆး ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးပစျဖစသည။ "အကဥးသား


သ႔မဟတ ၎တ႔ အဖမးခရခန သ႔မဟတ ခပေႏာငခထားရသညကပင

မသရျခငးတ႔ေၾကာငလညး ျဖစႏငပါသည။ ဤအေၾကာငးက ေနာကပငးတြင

ကြၽနေတာသးသပသြားမညျဖစသည။ ေနာကခသမငးေၾကာငးက ပထမဆးၾကညပါ။

၁.၁ ေနာကခသမငးေၾကာငး

ေထာငဝငစာမရေသာအကဥးသားမားက ၁၈၈၆ ခႏစမတငခင

ျမနမာမငးမားလကထကကတညေတြ႔ရႏငပါသည။ (လႊတေတာပရပက အမတ

အသား အတေကာကမတပ၊ ၂၀၁၂) ဤကစၥသည အသစအဆနး ေတာမဟတပါ။

အကဥးသားမားက ငကဖားႏင အျခားေရာဂါမား ကးစကျခငးခရႏငသလ

ညႇငးပနးႏပစကျခငးႏင အလပၾကမးမား လပကငရသည ေဝးလေခါငဖားေသာ

ေဒသမားသ႔ လႊေျပာငးျခငးသည တစခါတစရတြင၎တ႔အဖ႔ အသကရင

သနႏငျခငးထက ေသဆးႏ ငျခပမားပါသည။ ထအခနကာလက ေကးလကေဒသ

သ႔မဟတ သစေတာ သ႔မဟတ ၿမ႕ႏငေဝးေသာ အျခားေနရာေဒသမားတြင

ခပေႏာငခထားရသည အကဥးသားမားသည ေထာငဝငစာေတ ြ႕ရန အခကအခ

ရၾကၿပး အစားအေသာကႏင အသးေဆာငပစၥညးမားအတြက ရပ႐ြာလထ၏

ေစတနာေပၚတြင မခခၾကရသည။ ေျခေထာကတြင သႀကးမားခတထားလကႏင

ခြကမားကငေဆာငကာ အကဥးေထာငတြင အျခားအကဥးသားမားႏငမေဝလ႔ရမည

အသးအေဆာငပစၥညးမားအတြက အလႉခထြကခၾကရသည (ျမနမာမငး

အပခပပစာတမး၊ ၂၀၁၁) မၾကာေသးေသာ အခနကာလမားတြငပင

အစားအေသာကမားက မေဝျခငးသည ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးအေပၚတြင

အကဥးသားမား ရငဆငျဖတသနးသညနညးလမးတစချဖစသညက ေနာကပငးတြင

ကြၽနေတာတ႔ ျမငေတြ႕ရမညျဖစသည။

ျမနမာႏငငရ ၿဗတသအကဥးေထာငမား၏ အေစာပငးကာလမားတြင (၁၉၀၆

တြင တညေထာငခေသာ)ကပၸလကြၽနးစမ ပ႔စဘလ (Port Blair) အကဥးစခနးက

ႏငငေတာပနကနျခငး သ႔မဟတ ပနကနေတာလနမႈမားကသ႔ေသာ ျပစမႈႀကးမား

အတြက အေဝးသ႔ ျပစဒဏေပးရနေနရာတစခအျဖစ အသးျပခသည။ အကဥးေထာင

သည ပငလယထတြငရေသာ ကြၽနးတစခေပၚတြင တညရေသာေၾကာငျပညမႀကးမ

မသားစဝငမားႏင အဆကအသြယလပရန အငမတနခကခခၿပး အဆကအသြယ

လးဝမလပႏငခၾကေပ။ ထေနရာသ႔ ၎တ႔အား ေ႐ႊ႕ေျပာငးခရပါက မသားစမားႏင

ေဆြမးမား လာေရာကေတြ႕ဆရနအငမတနခကခၿပး ကနကစရတလညး

မနးဆမရႏငေအင အလြနမားပါသည။ ထ႔ေၾကာင တစသကတစကြၽနး

ေထာငဒဏကသည အကဥးသားမားသည မသားစႏင ေထာငဝငစာမရေသာ

အကဥးသားမား၏ ပထမအမးအစားထတြင ပါဝငသည။

အကဥးသားေဟာငးမား၊ ၄ငးတ႔မသားစဝငမားႏင အကဥးေထာငဝနထမး

မားက အကဥးသားဦးေရ၊ ျပစမႈအမးအစားမား၊ အကဥးသားမားႏင

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးအမးအစားမားအေၾကာငးကြၽနေတာတ႔ ေတြ႕ဆေမးျမနး

ခသညအခါတြင အကဥးသားဥးေရအမားစသညမးယစေဆးမႈျဖင အကဥးက

ေနသမားျဖစသညဟ ၎တ႔က ေျပာျပခၾကသည။ ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရသညအပစတြင မးယစေဆးမႈျဖင အကဥးကေသာ အကဥးသားမား

ပါဝငေသာလညး အျခားအကဥးသား အမးအစားမားလညး ပါဝငပါသည။ ထ႔ေၾကာင

အကဥးသားတစေယာက ေထာငဝငစာေတြ႕ရျခငး၊ မရျခငးက ျပစမႈက

ဆးျဖတေပးျခငးမဟ ယဆႏငပါသည။

အမနက ကမာၻတစဝနးမ အကဥးသားမား ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည

သမားရးက ကစၥရပျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင အေမရကနႏငငတြင ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရျခငးသည အျဖစမားဆး ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးပစျဖစသည။ "အကဥးသား


အမားစသည တစခါမေတာင ေထာငဝငစာမေတြ႕ၾကရေပ" ဟ ေလလာအကခတ

သမားက ေထာကျပခသည။ (Duwe and Clark 2013; Hairston 1988

ကလညးၾကညပါ; Jiang and Winfree 2006; Monahan et al.2011; Siennick et

al.2013) ဤအခကသည ယခေခါငးစဥ၏ အေရးပါမႈက ကြၽနေတာတ႔အား

အသေပးျခငးျဖစသည။

'အကဥးေထာငမားသည ျပစမႈမားက တ႔ျပနသညအဖြ႕အစညးမား

သကသကသာ မဟတဘ အကဥးေထာငအေျခအေနႏငအကဥးေထာငတစခခငးစ

၏ အဆငႏစမးစလးတြင လမႈေရး၊ ႏငငေရးႏင ယဥေကးမႈတနဖးမားက

ေရာငျပနဟပၿပး ေစစပေပးသည အဖြ႕အစညးမားျဖစသည' (Moran et al. 2009,

701) ဟ Moran က ဆသည။ အလားတပင "ျပစဒဏခမတျခငးသည ၎က

ခမတသည ပတဝနးကင၏ အမးသားေရး/ယဥေကးမႈ တကမႈတြင စြစြၿမၿမ

နစဝငေနသည"ဟ Melossi က ေထာကျပထားသည။ Melossi (2001, 407)

အေၾကာငးရငးတစစတစရာက အေသးစတေလလာမႈလပေဆာငရန လအပသညက

ဤအခကက ကြၽနေတာတ႔အား သတေပးသည။ ဤေနရာတြင ျမနမာႏငင၏

အေျခအေနက ေလလာရမညျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အႀကေကာငးမားအတြက

အျခားအေၾကာငးရငးမားတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးအေၾကာငး ေလလာထားသည

မားက ကြၽနေတာတ႔ၾကညရႈႏငသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက ေအာကပါအတငး

ရညၫႊနးထားသည -

"အကဥးသားမားႏင ၎တ႔၏ မသားစမားၾကားတြင အေရးပါေသာ

ဆကဆျခငးက ၎တ႔သည ေပာ႐ႊငမႈႏင မေပာ႐ႊငမႈတ႔က ညမမႈနးပါး

ျဖစေပၚေစသည။ မဘ၊ လကတြေဖာ၊ ကေလး သ႔မဟတ မတေဆြႏင

ေခတျပနလညဆစညးရသညအတြက ေပာ႐ႊငမႈက ျဖစေပၚေစသလလာေရာက

ေတြ႕ဆသမားအတြက ခကခေသာခရးအစအစဥမား၊ ရႈပေထြးေသာ အကဥးေထာင

မဝါဒမား သ႔မဟတ အကဥးသားႏင မေပာ႐ႊငေသာ သ႔မဟတ ခကခေသာ

ေတြ႕ဆမႈမားေၾကာင ျဖစေပၚေစသည စးရမပပနမႈ၊ စတဖစးမႈႏင တစခါတစရတြင

မပာ႐ႊငမႈမားျဖစေပၚေစသည" (Codd 2008, 152-3)။

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးသည အဘယေၾကာင ရားပါးသနညး ဆသည

အေၾကာငးျပခကမားက စာေပမားတြငလညး ေထာကျပထားသည။ ဥပမာ -

ေထာငဝငစာလာေတြ႕သမားသည "ခရးေဝးသြားရျခငး၊ ဝနေဆာငခေပးရျခငး၊

အလပမခြငယရျခငးႏင ကေလးက ၾကညရႈထနးေပးရန လရာရျခငး"(Christian,

Mellow and Thomas 2006).

အျပငကမၻာႏငအကဥးသားမား ထေတြ႕ဆကဆျခငးႏင ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ျခငး အေလအထ သ႔မဟတ ေထာငဝငစာမရသည အကဥးသားမား၏

အေျခအေနအေၾကာငးအရာႏင သးျခားပတသကသည ျမနမာဘာသာႏင

ေရးသားထားေသာ စာေပေဆာငးပါးမားက ကြၽနေတာတ႔ ေသခာမေတြ႔ရေခ။

သ႔ေသာလညး ဤအေၾကာငးအရာက အခ႕ေသာ စာေပမားတြင တစစတတစေဒသ

ေရးသားထားသည။ ဥပမာ - အကဥးသားေဟာငးမား၏ ကယတငေရးအတပၸတမား

(ဝငးတင၊ ေဂာလထြနး၊ မငးဇင၊ ေဌးဝငး စသညျဖင)၊ အကဥးေထာငဝနထမးမား

(ရနေအာငေမာငေမာင၊ စနေဌး (အၿငမးစား အကဥးေထာငအရာရတစဥး၏

ကေလာငခြ)၊ ေထာငမႈးၾကးသနးေအး စသညျဖင) ႏင စတကးယဥေရးသားထားေသာ

ျဖစစဥ (The Lizard Cage စသညျဖင)။ သ႔ေသာလညး

ဤစာေပအခကအလကမားအေၾကာငးက ဤေနရာတြင အေသးစတေဖာျပမည

မဟတပါ။


အမားစသည တစခါမေတာင ေထာငဝငစာမေတြ႕ၾကရေပ" ဟ ေလလာအကခတ

သမားက ေထာကျပခသည။ (Duwe and Clark 2013; Hairston 1988

ကလညးၾကညပါ; Jiang and Winfree 2006; Monahan et al.2011; Siennick et

al.2013) ဤအခကသည ယခေခါငးစဥ၏ အေရးပါမႈက ကြၽနေတာတ႔အား

အသေပးျခငးျဖစသည။

'အကဥးေထာငမားသည ျပစမႈမားက တ႔ျပနသညအဖြ႕အစညးမား

သကသကသာ မဟတဘ အကဥးေထာငအေျခအေနႏငအကဥးေထာငတစခခငးစ

၏ အဆငႏစမးစလးတြင လမႈေရး၊ ႏငငေရးႏင ယဥေကးမႈတနဖးမားက

ေရာငျပနဟပၿပး ေစစပေပးသည အဖြ႕အစညးမားျဖစသည' (Moran et al. 2009,

701) ဟ Moran က ဆသည။ အလားတပင "ျပစဒဏခမတျခငးသည ၎က

ခမတသည ပတဝနးကင၏ အမးသားေရး/ယဥေကးမႈ တကမႈတြင စြစြၿမၿမ

နစဝငေနသည"ဟ Melossi က ေထာကျပထားသည။ Melossi (2001, 407)

အေၾကာငးရငးတစစတစရာက အေသးစတေလလာမႈလပေဆာငရန လအပသညက

ဤအခကက ကြၽနေတာတ႔အား သတေပးသည။ ဤေနရာတြင ျမနမာႏငင၏

အေျခအေနက ေလလာရမညျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အႀကေကာငးမားအတြက

အျခားအေၾကာငးရငးမားတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးအေၾကာငး ေလလာထားသည

မားက ကြၽနေတာတ႔ၾကညရႈႏငသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက ေအာကပါအတငး

ရညၫႊနးထားသည -

"အကဥးသားမားႏင ၎တ႔၏ မသားစမားၾကားတြင အေရးပါေသာ

ဆကဆျခငးက ၎တ႔သည ေပာ႐ႊငမႈႏင မေပာ႐ႊငမႈတ႔က ညမမႈနးပါး

ျဖစေပၚေစသည။ မဘ၊ လကတြေဖာ၊ ကေလး သ႔မဟတ မတေဆြႏင

ေခတျပနလညဆစညးရသညအတြက ေပာ႐ႊငမႈက ျဖစေပၚေစသလလာေရာက

ေတြ႕ဆသမားအတြက ခကခေသာခရးအစအစဥမား၊ ရႈပေထြးေသာ အကဥးေထာင

မဝါဒမား သ႔မဟတ အကဥးသားႏင မေပာ႐ႊငေသာ သ႔မဟတ ခကခေသာ

ေတြ႕ဆမႈမားေၾကာင ျဖစေပၚေစသည စးရမပပနမႈ၊ စတဖစးမႈႏင တစခါတစရတြင

မပာ႐ႊငမႈမားျဖစေပၚေစသည" (Codd 2008, 152-3)။

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးသည အဘယေၾကာင ရားပါးသနညး ဆသည

အေၾကာငးျပခကမားက စာေပမားတြငလညး ေထာကျပထားသည။ ဥပမာ -

ေထာငဝငစာလာေတြ႕သမားသည "ခရးေဝးသြားရျခငး၊ ဝနေဆာငခေပးရျခငး၊

အလပမခြငယရျခငးႏင ကေလးက ၾကညရႈထနးေပးရန လရာရျခငး"(Christian,

Mellow and Thomas 2006).

အျပငကမၻာႏငအကဥးသားမား ထေတြ႕ဆကဆျခငးႏင ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ျခငး အေလအထ သ႔မဟတ ေထာငဝငစာမရသည အကဥးသားမား၏

အေျခအေနအေၾကာငးအရာႏင သးျခားပတသကသည ျမနမာဘာသာႏင

ေရးသားထားေသာ စာေပေဆာငးပါးမားက ကြၽနေတာတ႔ ေသခာမေတြ႔ရေခ။

သ႔ေသာလညး ဤအေၾကာငးအရာက အခ႕ေသာ စာေပမားတြင တစစတတစေဒသ

ေရးသားထားသည။ ဥပမာ - အကဥးသားေဟာငးမား၏ ကယတငေရးအတပၸတမား

(ဝငးတင၊ ေဂာလထြနး၊ မငးဇင၊ ေဌးဝငး စသညျဖင)၊ အကဥးေထာငဝနထမးမား

(ရနေအာငေမာငေမာင၊ စနေဌး (အၿငမးစား အကဥးေထာငအရာရတစဥး၏

ကေလာငခြ)၊ ေထာငမႈးၾကးသနးေအး စသညျဖင) ႏင စတကးယဥေရးသားထားေသာ

ျဖစစဥ (The Lizard Cage စသညျဖင)။ သ႔ေသာလညး

ဤစာေပအခကအလကမားအေၾကာငးက ဤေနရာတြင အေသးစတေဖာျပမည

မဟတပါ။


၁.၂ အခကအလကႏင နညးလမး

ဤစာတမးသည အကဥးသားေဟာငးမား၊ ၎တ႔၏ မသားစဝငမားႏင

အကဥးေထာငဝနထမးမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားေပၚတြင အရငးခထားသည။

ေကးလကႏင ၿမ႕ျပေနာကခဝနးကငမားအပါအဝင ျမနမာႏငငရ မတညေသာ

ေနရာေဒသ ၄ ေနရာသ႔ ကြငးဆငး၍ အခကအလကမား စေဆာငးခသည။

ကြငးဆငးေနစဥအတြငး တစစတတစပငးဖြ႕စညးတညေဆာကထားသည

ေတြ႕ဆေမးျမနး မႈမားက လပေဆာငခၿပး အကဥးေထာင၊အလပစခနး၊ တရား႐း

အခပခနး၊ ရအခပခနးႏငသငတနးေကာငးမားတြင ေလလာေရးမား

လပေဆာငခသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားသည ေတြ႕ဆေမးျမနးခရသမား

အတြက၎တ႔၏ အကဥးေထာငတြငး ဘဝမားႏငအေတြ႕အႀကမား အျပင

အကဥးသားမားျပငပကမၻာႏငအဆကအသြယလပသညအေၾကာငးကလညး

လြတလပစြာ ေဆြးေႏြးခြငရသည။ ေထာငဝနထမးမားႏင ဖနးျဖင စကားေျပာ

ေမးျမနးျခငးျဖင ထပမျဖညစြကထားသည အခကအလကအခ႕က စေဆာငးခ

သည။ဤေဆာငးပါးတြငပါဝငေသာ အခကအလကအားလးတြင အမညမားက

လ႕ဝကထားသည။

ကေလးသငယမား၊ မသနစြမးမား၊ HIV ႏင AIDS ေဝဒနာရငမား၊

သကႀကး႐ြယအမားႏင အျခားလမားက တတကက ခြျခားစတျဖာျခငး

မျပလပထားပါ။ ဤစာတမးသည ၿမ႕ျပမားႏင ေဝးကြာသည အကဥးသားမား

၏အေျခအေနမားက မးေမာငးထးျပထားေသာလညး ႏငငျခားရပျခား

အကဥးေထာငမားတြင အကဥးကေနၿပး ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည ျမနမာ

ႏငငသားမားႏင သကဆငျခငးမရပါ။

အရညအေသြးစထားနညးနာျဖင အခကအလကေကာကယျခငးက

အေၾကာငးအရာ အလက ခြျခားစတျဖာထားသည။ ကြၽနေတာတ႔ ေတြ႕ဆ

ေမးျမနးခေသာ လ ၃ ဥးသာလင တစႀကမတစခါမ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေပ။

သ႔ေသာလညး အကဥးသားအမားစသည ၎တ႔အကဥးကေနစဥကာလအတြငး

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အခနကာလမားက ျပနလညေျပာျပခသည။

ဥပမာအားျဖင အခ႕သည စစေၾကာေရးစခနးတြင ေရာကရေနသညအခနမား၌

မေတြ႕ရျခငးရသလ အခ႕သည ၎တ႔ ဖမးဆးခရၿပးသညေနာကတြင မသားစႏင

ေတြ႕ခြငမရၾကေပ။ ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငရေသာလညး အသငးအဝငးမ မညသမ

လာေရာကေတြ႕ဆျခငး မရေသာသမားလညး ရသည။ ဥပမာ - ၎တ႔၏

မသားစဝငမား ကြယလြနသြားျခငး သ႔မဟတ လငလပသားကစၥမးတြင

ရဖနရခါျဖစေလရသည လာေရာကေတြ႕ဆရန အလြနရကေၾကာကျခငး။ ေဆြမးမား

ကြယလြနျခငးလမး လာေရာကေတြ႕ဆရန ျဖစႏငေျခမရျခငးထက လစလရႈခရျခငး

သ႔မဟတ ေထာငဝငစာေတြ႕ရန မထကတနဟ သတမတခရျခငးက

ပမဆးဝါးသညဟ ဆၾကသည။ အခ႕ေသာအေျခအေနမားတြင ေယာကားေရာ

မနးမပါ ေထာငကေနသညအခါမးတြင ေထာငဝငစာလာမေတြ႕ႏငၾကေပ။

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးကျဖစေစသည အေျခအေနမားက အာ႐စကျခငး

ျဖင အခကအလကမားက ကြၽနေတာတ႔ အေသးစတ စတငေဖာျပပါသည။


၁.၂ အခကအလကႏင နညးလမး

ဤစာတမးသည အကဥးသားေဟာငးမား၊ ၎တ႔၏ မသားစဝငမားႏင

အကဥးေထာငဝနထမးမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားေပၚတြင အရငးခထားသည။

ေကးလကႏင ၿမ႕ျပေနာကခဝနးကငမားအပါအဝင ျမနမာႏငငရ မတညေသာ

ေနရာေဒသ ၄ ေနရာသ႔ ကြငးဆငး၍ အခကအလကမား စေဆာငးခသည။

ကြငးဆငးေနစဥအတြငး တစစတတစပငးဖြ႕စညးတညေဆာကထားသည

ေတြ႕ဆေမးျမနး မႈမားက လပေဆာငခၿပး အကဥးေထာင၊အလပစခနး၊ တရား႐း

အခပခနး၊ ရအခပခနးႏငသငတနးေကာငးမားတြင ေလလာေရးမား

လပေဆာငခသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားသည ေတြ႕ဆေမးျမနးခရသမား

အတြက၎တ႔၏ အကဥးေထာငတြငး ဘဝမားႏငအေတြ႕အႀကမား အျပင

အကဥးသားမားျပငပကမၻာႏငအဆကအသြယလပသညအေၾကာငးကလညး

လြတလပစြာ ေဆြးေႏြးခြငရသည။ ေထာငဝနထမးမားႏင ဖနးျဖင စကားေျပာ

ေမးျမနးျခငးျဖင ထပမျဖညစြကထားသည အခကအလကအခ႕က စေဆာငးခ

သည။ဤေဆာငးပါးတြငပါဝငေသာ အခကအလကအားလးတြင အမညမားက

လ႕ဝကထားသည။

ကေလးသငယမား၊ မသနစြမးမား၊ HIV ႏင AIDS ေဝဒနာရငမား၊

သကႀကး႐ြယအမားႏင အျခားလမားက တတကက ခြျခားစတျဖာျခငး

မျပလပထားပါ။ ဤစာတမးသည ၿမ႕ျပမားႏင ေဝးကြာသည အကဥးသားမား

၏အေျခအေနမားက မးေမာငးထးျပထားေသာလညး ႏငငျခားရပျခား

အကဥးေထာငမားတြင အကဥးကေနၿပး ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည ျမနမာ

ႏငငသားမားႏင သကဆငျခငးမရပါ။

အရညအေသြးစထားနညးနာျဖင အခကအလကေကာကယျခငးက

အေၾကာငးအရာ အလက ခြျခားစတျဖာထားသည။ ကြၽနေတာတ႔ ေတြ႕ဆ

ေမးျမနးခေသာ လ ၃ ဥးသာလင တစႀကမတစခါမ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေပ။

သ႔ေသာလညး အကဥးသားအမားစသည ၎တ႔အကဥးကေနစဥကာလအတြငး

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အခနကာလမားက ျပနလညေျပာျပခသည။

ဥပမာအားျဖင အခ႕သည စစေၾကာေရးစခနးတြင ေရာကရေနသညအခနမား၌

မေတြ႕ရျခငးရသလ အခ႕သည ၎တ႔ ဖမးဆးခရၿပးသညေနာကတြင မသားစႏင

ေတြ႕ခြငမရၾကေပ။ ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငရေသာလညး အသငးအဝငးမ မညသမ

လာေရာကေတြ႕ဆျခငး မရေသာသမားလညး ရသည။ ဥပမာ - ၎တ႔၏

မသားစဝငမား ကြယလြနသြားျခငး သ႔မဟတ လငလပသားကစၥမးတြင

ရဖနရခါျဖစေလရသည လာေရာကေတြ႕ဆရန အလြနရကေၾကာကျခငး။ ေဆြမးမား

ကြယလြနျခငးလမး လာေရာကေတြ႕ဆရန ျဖစႏငေျခမရျခငးထက လစလရႈခရျခငး

သ႔မဟတ ေထာငဝငစာေတြ႕ရန မထကတနဟ သတမတခရျခငးက

ပမဆးဝါးသညဟ ဆၾကသည။ အခ႕ေသာအေျခအေနမားတြင ေယာကားေရာ

မနးမပါ ေထာငကေနသညအခါမးတြင ေထာငဝငစာလာမေတြ႕ႏငၾကေပ။

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးကျဖစေစသည အေျခအေနမားက အာ႐စကျခငး

ျဖင အခကအလကမားက ကြၽနေတာတ႔ အေသးစတ စတငေဖာျပပါသည။


၂။ အေျခအေနမား

ဤက႑ေအာကတြင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးႏင ဆကစပသည

အေျခအေနျဖစရပမားက ကြၽနေတာ ထညသြငးစဥးစားထားသည။ ေယဘယအားျဖင

၎တ႔သည အခန (အကဥးကေနသညအခနကာလအတြငး ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရျခငးက ဆလသည)၊ ေနရာ (အကဥးသားႏင ၎တ႔အမၾကားတြငရေသာ

တညေနရာ၊ အကြာအေဝးႏင ဆကစပသည ကစၥရပမားက ဆလသည) ႏင

အကဥးသားမား၏ မသားစမားအား အာဏာပငမားက ေပးသည သတငးအခက

အလကမား၏ အဆငႏင ဆကစပေနသည။ ေအာကပါအေျခအေနမားက ကြၽနေတာ

ထညသြငးစဥးစားထားပါသည - ကနဥး စစေဆးေမးျမနးခနအတြငး၊ တရား႐းတြင

အမႈရငမဆငခင ခပေႏာငထားခနအတြငး၊ အဆကအသြယျဖတေတာကၿပး

ခပေႏာငထားခန၊ တကပတထားခနႏင ေသဒဏေစာငဆငးေနခန။ အေရ႕တြင

ေဖာျပခေသာ ေဝးလေခါငဖားေသာေနရာမားသ႔ လႊေျပာငးျခငးႏင အကဥးကခန

ၾကာျမငျခငး၏ သကေရာကမႈမားဆငရာကစၥကလညး ကြၽနေတာ ထညသြငး

စဥးစားထားသည။

၂.၁ ခပေႏာငျခငးဆငရာ အဆငမား

မသားစမားႏင အဆကအသြယမရဘ အကဥးသားမား ေတာငခရသည

အခနကာလသည ကြျပားႏငသည။ အခ႕ေသာ အကဥးသားမားသည ၎တ႔

အဖမးခရၿပး တရား႐းသ႔ ေခၚေဆာငခရသညအခနမစ၍ တရားမရငဆငခင

ခပေႏာငထားခနအထ ၎တ႔၏ မသားစမားႏင အဆကအသြယမရၾကေပ။

ဤျဖစစဥသည ျဖစေလျဖစထရေသာ ျဖစစဥတစရပျဖစသည။ ၎တ႔

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးမာ ေထာငဝငစာေတြ႕ရန ၎တ႔၏လအပခကႏင ၎တ႔

ဘယဆဘယဝယေရာကေနသနညးဆသညက မသရၾကေသာေၾကာင ျဖစသညဟ

ဆႏငသည။ အကဥးသားမားသည ၎တ႔၏ မသားစမားႏငေရာ ၎တ႔၏

ေရ႕ေနမားႏငပါ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေပ။ စစအစးရအပခပသညအခန (၁၉၈၈-

၂၀၁၂) မစ၍ ယခအခနအထ အဖမးခရသညအခနတြင မသားစမားႏင

ေတြ႕ဆခြငႏင တရားေရးဆငရာ အခြငအေရးမား ရရခြငသည အလြနရားပါးသည။

ထသ႔ျဖစရျခငးမာ ဖမးဆးေသာ အာဏာပငမားသည မသားစဝငမား၊ ေဆြမးမား၊

မတေဆြအေပါငးအသငးမားႏင ေတြ႕ဆခြငမေပးေသာေၾကာငျဖစသည။

ကြၽနေတာတ႔ ေတြ႕ဆေမးျမနးခေသာ အမးသားတစဥးက ေအာကပါအတငး

ရငးျပခသည -

"ကြၽနေတာ အမမာ အဖမးခရတယ။ ၿပးေတာ

ကြၽနေတာရကားေပၚမာ ရေနတအခနမာ ေခါငးက ဖးအပခလကရတယ။

ရက ကြၽနေတာက စစေၾကာေရးစခနးက ပ႔လကတယ။ ကြၽနေတာက

ေမးခြနးေတြေမးတယ။ စစေဆးတယ။ သတ႔လခငတ အခကအလက

ေတြရဖ႔အတြက ကြၽနေတာက ေရမတကဘး၊ အစားအေသာကမေကြၽးဘး။

ကြၽနေတာအ႐ကခရတယ။ အစာလညးမေကြၽးၾကဘး။ ေနာကေတာ

ကြၽနေတာေခါငးက ဖးအပၿပး အျခားေနရာေတြက ေခၚသြားတယ။

ေနာကေတာမ ကြၽနေတာရ႕အမႈတြအခ႕ေရာကလာမနး ကြၽနေတာသရတယ။

ကြၽနေတာအဒေနရာမာ ၈ ရကေလာက ေနခရတယ။ ၿပးေတာမ ကြၽနေတာက

အငးစနက သးသန႔ေထာငထပ႔လကတယ။ အဒက အခနးထမာ ကြၽနေတာ

ေနရတယ။ အဒရကအေတာအတြငးမာ ကြၽနေတာ ဘယသန႔မ ဆကသြယလ႔ မရခဘး။ ဘယသမလညး ကြၽနေတာက မဆကသြယခၾကဘး။"


၂။ အေျခအေနမား

ဤက႑ေအာကတြင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးႏင ဆကစပသည

အေျခအေနျဖစရပမားက ကြၽနေတာ ထညသြငးစဥးစားထားသည။ ေယဘယအားျဖင

၎တ႔သည အခန (အကဥးကေနသညအခနကာလအတြငး ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရျခငးက ဆလသည)၊ ေနရာ (အကဥးသားႏင ၎တ႔အမၾကားတြငရေသာ

တညေနရာ၊ အကြာအေဝးႏင ဆကစပသည ကစၥရပမားက ဆလသည) ႏင

အကဥးသားမား၏ မသားစမားအား အာဏာပငမားက ေပးသည သတငးအခက

အလကမား၏ အဆငႏင ဆကစပေနသည။ ေအာကပါအေျခအေနမားက ကြၽနေတာ

ထညသြငးစဥးစားထားပါသည - ကနဥး စစေဆးေမးျမနးခနအတြငး၊ တရား႐းတြင

အမႈရငမဆငခင ခပေႏာငထားခနအတြငး၊ အဆကအသြယျဖတေတာကၿပး

ခပေႏာငထားခန၊ တကပတထားခနႏင ေသဒဏေစာငဆငးေနခန။ အေရ႕တြင

ေဖာျပခေသာ ေဝးလေခါငဖားေသာေနရာမားသ႔ လႊေျပာငးျခငးႏင အကဥးကခန

ၾကာျမငျခငး၏ သကေရာကမႈမားဆငရာကစၥကလညး ကြၽနေတာ ထညသြငး

စဥးစားထားသည။

၂.၁ ခပေႏာငျခငးဆငရာ အဆငမား

မသားစမားႏင အဆကအသြယမရဘ အကဥးသားမား ေတာငခရသည

အခနကာလသည ကြျပားႏငသည။ အခ႕ေသာ အကဥးသားမားသည ၎တ႔

အဖမးခရၿပး တရား႐းသ႔ ေခၚေဆာငခရသညအခနမစ၍ တရားမရငဆငခင

ခပေႏာငထားခနအထ ၎တ႔၏ မသားစမားႏင အဆကအသြယမရၾကေပ။

ဤျဖစစဥသည ျဖစေလျဖစထရေသာ ျဖစစဥတစရပျဖစသည။ ၎တ႔

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးမာ ေထာငဝငစာေတြ႕ရန ၎တ႔၏လအပခကႏင ၎တ႔

ဘယဆဘယဝယေရာကေနသနညးဆသညက မသရၾကေသာေၾကာင ျဖစသညဟ

ဆႏငသည။ အကဥးသားမားသည ၎တ႔၏ မသားစမားႏငေရာ ၎တ႔၏

ေရ႕ေနမားႏငပါ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေပ။ စစအစးရအပခပသညအခန (၁၉၈၈-

၂၀၁၂) မစ၍ ယခအခနအထ အဖမးခရသညအခနတြင မသားစမားႏင

ေတြ႕ဆခြငႏင တရားေရးဆငရာ အခြငအေရးမား ရရခြငသည အလြနရားပါးသည။

ထသ႔ျဖစရျခငးမာ ဖမးဆးေသာ အာဏာပငမားသည မသားစဝငမား၊ ေဆြမးမား၊

မတေဆြအေပါငးအသငးမားႏင ေတြ႕ဆခြငမေပးေသာေၾကာငျဖစသည။

ကြၽနေတာတ႔ ေတြ႕ဆေမးျမနးခေသာ အမးသားတစဥးက ေအာကပါအတငး

ရငးျပခသည -

"ကြၽနေတာ အမမာ အဖမးခရတယ။ ၿပးေတာ

ကြၽနေတာရကားေပၚမာ ရေနတအခနမာ ေခါငးက ဖးအပခလကရတယ။

ရက ကြၽနေတာက စစေၾကာေရးစခနးက ပ႔လကတယ။ ကြၽနေတာက

ေမးခြနးေတြေမးတယ။ စစေဆးတယ။ သတ႔လခငတ အခကအလက

ေတြရဖ႔အတြက ကြၽနေတာက ေရမတကဘး၊ အစားအေသာကမေကြၽးဘး။

ကြၽနေတာအ႐ကခရတယ။ အစာလညးမေကြၽးၾကဘး။ ေနာကေတာ

ကြၽနေတာေခါငးက ဖးအပၿပး အျခားေနရာေတြက ေခၚသြားတယ။

ေနာကေတာမ ကြၽနေတာရ႕အမႈတြအခ႕ေရာကလာမနး ကြၽနေတာသရတယ။

ကြၽနေတာအဒေနရာမာ ၈ ရကေလာက ေနခရတယ။ ၿပးေတာမ ကြၽနေတာက

အငးစနက သးသန႔ေထာငထပ႔လကတယ။ အဒက အခနးထမာ ကြၽနေတာ

ေနရတယ။ အဒရကအေတာအတြငးမာ ကြၽနေတာ ဘယသန႔မ ဆကသြယလ႔ မရခဘး။ ဘယသမလညး ကြၽနေတာက မဆကသြယခၾကဘး။"


ႏငငေရးလႈပရားမႈေၾကာင အဖမးခရသတစဥးကလညး အလားတ

အေတြ႕အႀက ခစားခရသညဟ ေျပာသည။ သအျပင သ႔သငယခငးမားသညလညး

တရား႐းသ႔မပ႔ခင အဖမးခရၿပး ညႇငးပနးႏပစကခခရသည။

ေနာကထပဆငတေသာ သာဓကတစခတြင အမးသားတစဥးသည

၎၏အမတြင အဖမးခခရၿပး စစေၾကာေရးစခနးသ႔ ပ႔ခခရသည။ ထစခနးတြင

သသည ႐ကႏကခခရသည။ ေနာကေလးရကအၾကာတြင အငးစနေထာငမ

သးသန႔တကခနးတြင ေနခရသည။ ထ႔ေနာက ေနာကသးရကအတြငး စစေမးခရၿပး

ထပခါထပခါ ႐ကႏကခခရသည။ ထအခနအေတာအတြငး သသည သ႔မသားစႏင

ဆကသြယ၍ မရခသလ သ႔မသားစကလညး သႏင မေတြ႕ဆႏငခေပ။ ေနရာက

သမသေသာလညး ေနာကထပစစေၾကာေရးစခနးသ႔ သ႔အား ပ႔သညအခါတြင

သသည အငးစန ဂတအငတြငရေနသညဟ ကားေပၚမ ေအာေျပာခသည။ သ႔အား

တရား႐းသ႔မပ႔ခင ထအခနကာလသည ၁ လ ၾကာျမငခသည။ အကဥးမကခင

အခနထ တစႏစခြနးပါး တရားရငဆငခရသည။ ပထမဥးဆး ေထာငဝငစာေတြ႕

ခြငမရေသာလညး အစားအေသာက၊ အဝတအစား၊ ေငြေၾကးစသညတ႔က

ေပးပ႔ခြငရခသည။ အျခားႏငငေရးအကဥးသားမား၏ အကအညႏင အကဥးေထာင

အာဏာပငမား၏ ခြငျပခကျဖင ေနာကဆးတြင သ ခပေႏာငခရၿပး ၂ လ အၾကာတြင

မသားစႏင ဆေတြ႕ခြငရခသည။

ထ႔ေၾကာင အကဥးကခနအေစာပငးကာလမားတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး

မာ အလြနရားပါးခေသာလညး ဥပမာအားျဖင မသားစဝငမား၏ ပဂၢလေရး

အေျခအေနမား ေျပာငးလျခငးႏင အခနကာလာၾကာျမငစြာ ေထာငကသမားႏင

၎တ႔၏ ေဆြမးမားအၾကားရ ေႏာငႀကးခငမာမႈ ေလာနညးလာချခငးတ႔ေၾကာင

အကဥးကေနစဥကာလအတြငး ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး ရပတန႔သြားသည

အေျခအေနမးလညး ေပၚေပါကတတပါသည။ အမးသားတစဥးက ရငးျပထားသလ -

"အရငက ကြၽနေတာေထာငကေနတနးက ကြၽနေတာအမးသမးက ႏစပတ

တစခါ သ႔မဟတ တစလတစခါ ၂ႏစဆကတက ေထာငဝငစာလာေတြ႕တယ။ သက

အျပငမာ။ ကြၽနေတာန႔ ကြာရငးၿပးကတညးက သန႔ထပမေတြ႕ေတာဘး။ ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရဘး။ ကြၽနေတာလြတလာတအခနမာ သက ေနာကအမေထာငျပၿပး

ကေလးေတြေတာငရေနၿပ"

ဤျဖစစဥမားတြင အခနကာလတစခအတြငး အကဥးသားမားသည

ေထာငဝငစာေတြ႕ရၿပး အဆကအသြယရခေသာလညး ေျပာငးလသြားေသာ

ပဂၢလေရးအေျခအေနမားေၾကာင ၎တ႔ ေတြ႕ဆမႈ ရပဆငးသြားသည။ ထ႔ေၾကာင

အကဥးသားမား ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည အာဏာပငမားတြငသာ တာဝနရ

သညမဟတဘ အျပငတြငရေနေသာ မသားစမား၏ အေျခအေနေျပာငးလမႈကလညး

အေရးပါသည။ အကဥးကျခငးသည မသားစအေျခအေနေပၚတြင အပကသေဘာ

ေဆာငေသာ သကေရာကမႈမားရေစႏငၿပး ဥပမာ ဆကဆေရးပကျပားမႈမား

ျဖစေပၚေစႏငသည။

ပဂၢလေရးအေျခအေနမား ေျပာငးလသြားႏငသလ ေျပာငးလလာေသာ

ႏငငေရးအေျခအေနမားသညလညး ေထာငဝငစာေတြ႕ရႏငေျခက ေျပာငးလေစႏင

သည။ အဆပါအေျခခအေၾကာငးအရငးမားေၾကာင အပခပေသာအစးရက

ပနကနသည သ႔မဟတ ဆန႔ကငသဟ ယဆခရသမားသည ေထာငဝငစာေတြ႕ခြင

ပတပငခရႏငသည။ ၁၉၄၈ခႏစတြင ျမနမာႏငင လြတလပေရး

ရလာသညအခနကစ၍ တငးျပည၏ ေနရာအႏ႔အျပားတြင လကနကကငေတာလနမႈ

မား မားစြာေပၚေပါကလာခသည။ ထေတာလနမႈမားသည ယခထတင

ျဖစပြားေနဆျဖစသည။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕ဝငမားသည မားေသာအား

ျဖင ၎တ႔၏ မသားစမားႏင ေတြ႕ခြငမၾကေပ။ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ ၎တ႔၏

မသားစမားသည ေဝးလေသာ႐ြာမားတြင ေနထငၾကၿပး ၎တ႔သည ေထာငဝငစာ


ႏငငေရးလႈပရားမႈေၾကာင အဖမးခရသတစဥးကလညး အလားတ

အေတြ႕အႀက ခစားခရသညဟ ေျပာသည။ သအျပင သ႔သငယခငးမားသညလညး

တရား႐းသ႔မပ႔ခင အဖမးခရၿပး ညႇငးပနးႏပစကခခရသည။

ေနာကထပဆငတေသာ သာဓကတစခတြင အမးသားတစဥးသည

၎၏အမတြင အဖမးခခရၿပး စစေၾကာေရးစခနးသ႔ ပ႔ခခရသည။ ထစခနးတြင

သသည ႐ကႏကခခရသည။ ေနာကေလးရကအၾကာတြင အငးစနေထာငမ

သးသန႔တကခနးတြင ေနခရသည။ ထ႔ေနာက ေနာကသးရကအတြငး စစေမးခရၿပး

ထပခါထပခါ ႐ကႏကခခရသည။ ထအခနအေတာအတြငး သသည သ႔မသားစႏင

ဆကသြယ၍ မရခသလ သ႔မသားစကလညး သႏင မေတြ႕ဆႏငခေပ။ ေနရာက

သမသေသာလညး ေနာကထပစစေၾကာေရးစခနးသ႔ သ႔အား ပ႔သညအခါတြင

သသည အငးစန ဂတအငတြငရေနသညဟ ကားေပၚမ ေအာေျပာခသည။ သ႔အား

တရား႐းသ႔မပ႔ခင ထအခနကာလသည ၁ လ ၾကာျမငခသည။ အကဥးမကခင

အခနထ တစႏစခြနးပါး တရားရငဆငခရသည။ ပထမဥးဆး ေထာငဝငစာေတြ႕

ခြငမရေသာလညး အစားအေသာက၊ အဝတအစား၊ ေငြေၾကးစသညတ႔က

ေပးပ႔ခြငရခသည။ အျခားႏငငေရးအကဥးသားမား၏ အကအညႏင အကဥးေထာင

အာဏာပငမား၏ ခြငျပခကျဖင ေနာကဆးတြင သ ခပေႏာငခရၿပး ၂ လ အၾကာတြင

မသားစႏင ဆေတြ႕ခြငရခသည။

ထ႔ေၾကာင အကဥးကခနအေစာပငးကာလမားတြင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး

မာ အလြနရားပါးခေသာလညး ဥပမာအားျဖင မသားစဝငမား၏ ပဂၢလေရး

အေျခအေနမား ေျပာငးလျခငးႏင အခနကာလာၾကာျမငစြာ ေထာငကသမားႏင

၎တ႔၏ ေဆြမးမားအၾကားရ ေႏာငႀကးခငမာမႈ ေလာနညးလာချခငးတ႔ေၾကာင

အကဥးကေနစဥကာလအတြငး ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး ရပတန႔သြားသည

အေျခအေနမးလညး ေပၚေပါကတတပါသည။ အမးသားတစဥးက ရငးျပထားသလ -

"အရငက ကြၽနေတာေထာငကေနတနးက ကြၽနေတာအမးသမးက ႏစပတ

တစခါ သ႔မဟတ တစလတစခါ ၂ႏစဆကတက ေထာငဝငစာလာေတြ႕တယ။ သက

အျပငမာ။ ကြၽနေတာန႔ ကြာရငးၿပးကတညးက သန႔ထပမေတြ႕ေတာဘး။ ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရဘး။ ကြၽနေတာလြတလာတအခနမာ သက ေနာကအမေထာငျပၿပး

ကေလးေတြေတာငရေနၿပ"

ဤျဖစစဥမားတြင အခနကာလတစခအတြငး အကဥးသားမားသည

ေထာငဝငစာေတြ႕ရၿပး အဆကအသြယရခေသာလညး ေျပာငးလသြားေသာ

ပဂၢလေရးအေျခအေနမားေၾကာင ၎တ႔ ေတြ႕ဆမႈ ရပဆငးသြားသည။ ထ႔ေၾကာင

အကဥးသားမား ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည အာဏာပငမားတြငသာ တာဝနရ

သညမဟတဘ အျပငတြငရေနေသာ မသားစမား၏ အေျခအေနေျပာငးလမႈကလညး

အေရးပါသည။ အကဥးကျခငးသည မသားစအေျခအေနေပၚတြင အပကသေဘာ

ေဆာငေသာ သကေရာကမႈမားရေစႏငၿပး ဥပမာ ဆကဆေရးပကျပားမႈမား

ျဖစေပၚေစႏငသည။

ပဂၢလေရးအေျခအေနမား ေျပာငးလသြားႏငသလ ေျပာငးလလာေသာ

ႏငငေရးအေျခအေနမားသညလညး ေထာငဝငစာေတြ႕ရႏငေျခက ေျပာငးလေစႏင

သည။ အဆပါအေျခခအေၾကာငးအရငးမားေၾကာင အပခပေသာအစးရက

ပနကနသည သ႔မဟတ ဆန႔ကငသဟ ယဆခရသမားသည ေထာငဝငစာေတြ႕ခြင

ပတပငခရႏငသည။ ၁၉၄၈ခႏစတြင ျမနမာႏငင လြတလပေရး

ရလာသညအခနကစ၍ တငးျပည၏ ေနရာအႏ႔အျပားတြင လကနကကငေတာလနမႈ

မား မားစြာေပၚေပါကလာခသည။ ထေတာလနမႈမားသည ယခထတင

ျဖစပြားေနဆျဖစသည။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕ဝငမားသည မားေသာအား

ျဖင ၎တ႔၏ မသားစမားႏင ေတြ႕ခြငမၾကေပ။ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ ၎တ႔၏

မသားစမားသည ေဝးလေသာ႐ြာမားတြင ေနထငၾကၿပး ၎တ႔သည ေထာငဝငစာ


လာရမညက ေၾကာကလန႔ေနၾကေသာေၾကာင ျဖစသည။ ၎တ႔သည ေထာငဝငစာ

ေတြ႕လစတရေသာလညး ေဒသႏရအာဏာပငမား၏ ဖအားေပးမႈေၾကာင လာေရာက

မေတြ႕ဆႏငၾကေပ။ ကြၽနေတာတ႔ ေတြ႕ဆေမးျမနးခေသာ မသားစဝငအခ႕က

၎တ႔အား ေထာငက ထပမသြားေရာကပါက ၎တ႔ႏင ၎တ႔၏႐ြာက ဝနထမးမား

က ထခကနာကငေအာငလပမညဟ ၿခမးေျခာကခခရေၾကာငး အေသးစတျပန

ေျပာျပခၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ဇနးမားသည ၎တ႔၏ ခငပြနးမားက သြားေရာက

ေတြ႕ဆရန ေၾကာက႐ြ႕ေနခၿပး ၎တ႔၏ ခငပြနးမားသညလညး ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရဘ ရပတညခၾကရသည။ သသယဝငျခငး၊ ေၾကာကလန႔စး႐ြ႕ျခငးႏင

အေႏာငအယကခရႏငေျခရျခငးရေသာ အေျခအေနမားေၾကာင တငးရငးသား

လကနကကငအဖြ႕ဝငမား၏ မသားစမားသည အေဝးတြငေနရန ေ႐ြးခယခၾကသည။

တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕ဝငမားသည ေထာငဝငစာလးဝ

မေတြ႕ရျခငး မဟတေသာလညး လာေတြ႕ခငသည မသားစဝငမားအတြက

ေကာလႊားရမည စတခစားမႈပငးဆငရာႏင ႐ပဝတပစၥညးပငးဆငရာ အတားအဆး

မားႏင ဆငျခငသးသပရမည အႏရာယမားရသည။ ဆလသညမာ ႏငငေရး၊

လမႈေရးႏင စးပြားေရးအေျခအေနမားသည အခ႕ေသာ တငးရငးသား

လကနကကငအဖြ႕ဝငမားအတြက ေထာငကေနစဥကာလအတြငး ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ရန မျဖစႏငေအာင သကေရာကမႈရႏငသည။

အကဥးစကသည အေစာပငးကာလတြင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသညမာ

မတညေသာ ႏငငေရးအကဥးသား အမးအစားမားတငမဟတပါ။ နာမညႀကး

အမႈမားတြင စြပစြခရသမား ၎တ႔၏ မသားစမားႏင ဆကသြယခြငမရေၾကာငး

ကလညး ကြၽနေတာတ႔ ၾကားသခရသည။ အဖမးခရသမားက ရက စစေဆးေမးျမနး

ေနစဥအတြငး ၎တ႔သည အျပငေလာကႏင အဆကအသြယလးဝမရခၾကေပ။

ေအာကပါျဖစစဥလမး ၎တ႔ ဘယဆဘယဝယေရာကေနမနးမသေသာ

အေျခအေနမားတြင လမားက ထနးခပထားသညျဖစစဥမား မၾကာခဏရေၾကာငး

ကြၽနေတာတ႔ ၾကားသခရသည -

"ကြၽနေတာဘကက ေတာငးဆေပမ ကြၽနေတာမသားစန႔ ေတြ႕ခြငမရခဘး။

ကြၽနေတာက ေထာငပ႔လကတအခနမာ ကြၽနေတာမသားစက ကြၽနေတာ

မေတြ႕ခရဘး....မသားစဝငမားက ေထာငမာ ဒနာမညရလားဆၿပး လာေရာကစစမးမ

မဘေတြက သရတယ။ အဒေတာမ ကြၽနေတာ ေထာငဝငစာေတြ႕ရတယ။

ေထာငကသာ သတ႔ကမေျပာျပရင သတ႔လညးသမာမဟတဘး။"

အကဥးသားမားသည အာဏာပငမား၏ လကခပအတြငးတြင ရေနေၾကာငး

က ဤေကာကႏတခကက ထငရားေစသည။ မသားစမားက ၎တ႔ကရာေဖြၿပး

ကယတငလကလစစမးျခငးမား ျပလပမသာ ၎တ႔ရေသာေနရာက ရာေတြ႕

ႏငသညျဖစသည။ ထသ႔လပေဆာငရျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာသည စတဖစးမႈမားက

စတကးႏငမနးဆၾကညႏငသည။

စစအစးရအပခပသညအခနကာလတြင ႏငငေရးအကဥးသားမားစြာသည

အျခားအမႈမားကသ႔ တရား႐းတြင စြခကတငမခခရေပ။ ၎တ႔သည စစခ႐းမား

တြငသာ တရားရငဆငခရသည။ အမႈမရငဆငခငတြင အကဥးသားမားစြာအား

လမဆနစြာ ညႇငးပနးႏပစကခသည စစတပစစေၾကာေရးစငတာမားတြင ၎တ႔က

ခပေႏာငထားခသည။ စစေဆးေမးျမနးေနသညအခနတြင ၎တ႔မသားစမားႏင

မဆကသြယႏငခေပ။ စစေဆးေမးျမနးၿပးသညအခါတြင ၎တ႔က ေထာငအတြငး

တြငရေသာ အထးတရား႐းသ႔ ပ႔ေဆာငခၿပး ထတရား႐းတြင ၎တ႔ တရားရင

ဆငခကာ ျပစဒဏခမတခခရသည။ အခ႕ေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမားသည

တရားရငဆငေနစဥအတြငး ၎တ႔၏မသားစမားႏင ဆကသြယႏငခၾကသည။

၎တ႔၏မသားစမားက အေၾကာငးမၾကားဘ အခ႕က ေဝးလေသာ


လာရမညက ေၾကာကလန႔ေနၾကေသာေၾကာင ျဖစသည။ ၎တ႔သည ေထာငဝငစာ

ေတြ႕လစတရေသာလညး ေဒသႏရအာဏာပငမား၏ ဖအားေပးမႈေၾကာင လာေရာက

မေတြ႕ဆႏငၾကေပ။ ကြၽနေတာတ႔ ေတြ႕ဆေမးျမနးခေသာ မသားစဝငအခ႕က

၎တ႔အား ေထာငက ထပမသြားေရာကပါက ၎တ႔ႏင ၎တ႔၏႐ြာက ဝနထမးမား

က ထခကနာကငေအာငလပမညဟ ၿခမးေျခာကခခရေၾကာငး အေသးစတျပန

ေျပာျပခၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ဇနးမားသည ၎တ႔၏ ခငပြနးမားက သြားေရာက

ေတြ႕ဆရန ေၾကာက႐ြ႕ေနခၿပး ၎တ႔၏ ခငပြနးမားသညလညး ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရဘ ရပတညခၾကရသည။ သသယဝငျခငး၊ ေၾကာကလန႔စး႐ြ႕ျခငးႏင

အေႏာငအယကခရႏငေျခရျခငးရေသာ အေျခအေနမားေၾကာင တငးရငးသား

လကနကကငအဖြ႕ဝငမား၏ မသားစမားသည အေဝးတြငေနရန ေ႐ြးခယခၾကသည။

တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕ဝငမားသည ေထာငဝငစာလးဝ

မေတြ႕ရျခငး မဟတေသာလညး လာေတြ႕ခငသည မသားစဝငမားအတြက

ေကာလႊားရမည စတခစားမႈပငးဆငရာႏင ႐ပဝတပစၥညးပငးဆငရာ အတားအဆး

မားႏင ဆငျခငသးသပရမည အႏရာယမားရသည။ ဆလသညမာ ႏငငေရး၊

လမႈေရးႏင စးပြားေရးအေျခအေနမားသည အခ႕ေသာ တငးရငးသား

လကနကကငအဖြ႕ဝငမားအတြက ေထာငကေနစဥကာလအတြငး ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ရန မျဖစႏငေအာင သကေရာကမႈရႏငသည။

အကဥးစကသည အေစာပငးကာလတြင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသညမာ

မတညေသာ ႏငငေရးအကဥးသား အမးအစားမားတငမဟတပါ။ နာမညႀကး

အမႈမားတြင စြပစြခရသမား ၎တ႔၏ မသားစမားႏင ဆကသြယခြငမရေၾကာငး

ကလညး ကြၽနေတာတ႔ ၾကားသခရသည။ အဖမးခရသမားက ရက စစေဆးေမးျမနး

ေနစဥအတြငး ၎တ႔သည အျပငေလာကႏင အဆကအသြယလးဝမရခၾကေပ။

ေအာကပါျဖစစဥလမး ၎တ႔ ဘယဆဘယဝယေရာကေနမနးမသေသာ

အေျခအေနမားတြင လမားက ထနးခပထားသညျဖစစဥမား မၾကာခဏရေၾကာငး

ကြၽနေတာတ႔ ၾကားသခရသည -

"ကြၽနေတာဘကက ေတာငးဆေပမ ကြၽနေတာမသားစန႔ ေတြ႕ခြငမရခဘး။

ကြၽနေတာက ေထာငပ႔လကတအခနမာ ကြၽနေတာမသားစက ကြၽနေတာ

မေတြ႕ခရဘး....မသားစဝငမားက ေထာငမာ ဒနာမညရလားဆၿပး လာေရာကစစမးမ

မဘေတြက သရတယ။ အဒေတာမ ကြၽနေတာ ေထာငဝငစာေတြ႕ရတယ။

ေထာငကသာ သတ႔ကမေျပာျပရင သတ႔လညးသမာမဟတဘး။"

အကဥးသားမားသည အာဏာပငမား၏ လကခပအတြငးတြင ရေနေၾကာငး

က ဤေကာကႏတခကက ထငရားေစသည။ မသားစမားက ၎တ႔ကရာေဖြၿပး

ကယတငလကလစစမးျခငးမား ျပလပမသာ ၎တ႔ရေသာေနရာက ရာေတြ႕

ႏငသညျဖစသည။ ထသ႔လပေဆာငရျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာသည စတဖစးမႈမားက

စတကးႏငမနးဆၾကညႏငသည။

စစအစးရအပခပသညအခနကာလတြင ႏငငေရးအကဥးသားမားစြာသည

အျခားအမႈမားကသ႔ တရား႐းတြင စြခကတငမခခရေပ။ ၎တ႔သည စစခ႐းမား

တြငသာ တရားရငဆငခရသည။ အမႈမရငဆငခငတြင အကဥးသားမားစြာအား

လမဆနစြာ ညႇငးပနးႏပစကခသည စစတပစစေၾကာေရးစငတာမားတြင ၎တ႔က

ခပေႏာငထားခသည။ စစေဆးေမးျမနးေနသညအခနတြင ၎တ႔မသားစမားႏင

မဆကသြယႏငခေပ။ စစေဆးေမးျမနးၿပးသညအခါတြင ၎တ႔က ေထာငအတြငး

တြငရေသာ အထးတရား႐းသ႔ ပ႔ေဆာငခၿပး ထတရား႐းတြင ၎တ႔ တရားရင

ဆငခကာ ျပစဒဏခမတခခရသည။ အခ႕ေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမားသည

တရားရငဆငေနစဥအတြငး ၎တ႔၏မသားစမားႏင ဆကသြယႏငခၾကသည။

၎တ႔၏မသားစမားက အေၾကာငးမၾကားဘ အခ႕က ေဝးလေသာ


အကဥးေထာငမားသ႔ လႊေျပာငးခၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ၎တ႔သည မသားစႏင

အဆကအသြယျပတေတာကသြားခၾကသည။ လမးေပၚတြင၊ အမတြင သ႔မဟတ

လကဖကရညဆငတြင စစေထာကလမးေရးတပဖြ႕ (MI) သ႔မဟတ အထးသတငး

ေထာကလမးေရးတပဖြ႕ခြ (SB) က ၎တ႔က ဖမးဆးသြားသညအခနမစ၍

အကဥးသားမားစြာသည တကပတခခရသည။ တကပတျခငးတြင " ၎တ႔၏

တကခနးမားတြင လပဂၢလမားက တစေန႔လင ၂၂ နာရမ ၂၄ နာရ

တစေယာကတညး သးျခားခြ၍ ခပေႏာငထားျခငး" ပါဝငသည (HRFoT 2007, 1)။

အကဥးေထာငမား အကဥပေဒ၏ အခနး (၄) အရ အျပငတြင မသားစႏင

ေဆြမးမားရေသာလညး တကပတခထားခနတြင အကဥးသားမားသည

ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငမရၾကေပ။

အကဥးသားမား ရသညေနရာက မသားစဝငမား သရရနႀကးပမးရာတြင

ရႈပေထြးေစသည ေနာကထပအေျခခအေၾကာငးရငးမာ ၎တ႔က တရားဝင

သတမတထားေသာ ေနရာမားတြင အၿမတမးမထားရျခငးျဖစသည။ တစခါတစရတြင

အကဥးသားမားက အကဥးေထာင သ႔မဟတ တရားဝငခပေႏာငသည

အေဆာကအအမားမဟတသည အေဆာကအအမားသ႔ ေခၚေဆာငသြားကာ

စစေဆးေမးျမနးျခငးႏင ညႇငးပနးႏပစကျခငးမား လပေဆာငခရၿပး တစခါတစရတြင

အသကပါဆးရႈးသြားရသည။ ထေနရာမားသည ၎တ႔က ေထာငဝငစာေတြ႕သမား

လကလမးမမႏငေအာင ရည႐ြယခကရရျဖင ထားရေသာေနရာမားျဖစသည။

ေထာငအာဏာပငမားသည တကပတျခငးက အေရးယမႈတစခအျဖစလညး

အသးျပၾကသည။ အကဥးေထာငမားအကဥပေဒ၏ ပဒမ ၄၅ က အကဥးသားမား

ခးေဖာကပါက ၎တ႔သည တကခနးထတြင တစေယာကတညး ၁၄ ရကမ ၃

လအထ ေနထငရန ျပစဒဏခမတျခငး ခရႏငသည။ ဤအေျခအေနမားေအာကတြင

၎တ႔သည အျပငမ ေထာငဝငစာလာေတြ႕ျခငးက တမငသကသက ဆးရႈး

သြားမညျဖစသည။

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးေၾကာင နစနာမႈမား ခစားရသညဟ အခငအမာ

ဆသည ေနာကထပလတစစမာ ေသဒဏခမတခထားရသမားျဖစသည။

အဘယေၾကာင ဤသ႔ျဖစသနညးဆသညမာ ေသခာမသရေသာလညး ဆငးရႏြမးပါး

မႈ သ႔မဟတ မသားစဝငမား အရကသကၡာကျခငး သ႔မဟတ လကခရန

ျငငးဆျခငးႏင သကဆငႏငသည။ ဤေမးခြနးက ေလလာေဖာထတရနအတြက

ပမစနစကေသာ သေတသနမား ေနာကထပလပေဆာငရန လအပမညျဖစသည။

ေဝးလေခါငဖားသည အကဥးေထာငမားသ႔ အကဥးသားမားအား ေျပာငးေ႐ႊ႕ျခငး

ေၾကာင ၎တ႔၏ မသားစမားႏင ေဝးသညေနရာမားတြင အကဥးကေနသည

အကဥးသားမား၏ အေျခအေနမားက ကြၽနေတာတ႔ အေသးစတ ထညသြငးစဥးစား

ရန ဆကသြားမညျဖစသည။

၂.၃ ေဝးလေခါငဖားေသာ အကဥးေထာငမားသ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕ျခငး

အကဥးကျခငးဆငရာ လပထးလပနညးအတြက အျပညျပညဆငရာ

အေျခခစခနစၫႊနးမားက သတမတထားသည နယဆငမနဒလားဥပေဒသ (Nelson

Mandela Rules) (ဥပေဒသ ၅၈)အရ အကဥးသားအားလးသည ၎တ႔အား

ခပေႏာငျခငး သ႔မဟတ လႊေျပာငးျခငးက ၎တ႔၏ မသားစမားအား

အသေပးခြငရသည။ အကဥးသားမားသည ႀကးၾကပမႈေအာကတြင စာေပးစာ

ယလပျခငးႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး ႏစနညးစလးမတဆင "၎တ႔၏ မသားစမား၊


အကဥးေထာငမားသ႔ လႊေျပာငးခၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ၎တ႔သည မသားစႏင

အဆကအသြယျပတေတာကသြားခၾကသည။ လမးေပၚတြင၊ အမတြင သ႔မဟတ

လကဖကရညဆငတြင စစေထာကလမးေရးတပဖြ႕ (MI) သ႔မဟတ အထးသတငး

ေထာကလမးေရးတပဖြ႕ခြ (SB) က ၎တ႔က ဖမးဆးသြားသညအခနမစ၍

အကဥးသားမားစြာသည တကပတခခရသည။ တကပတျခငးတြင " ၎တ႔၏

တကခနးမားတြင လပဂၢလမားက တစေန႔လင ၂၂ နာရမ ၂၄ နာရ

တစေယာကတညး သးျခားခြ၍ ခပေႏာငထားျခငး" ပါဝငသည (HRFoT 2007, 1)။

အကဥးေထာငမား အကဥပေဒ၏ အခနး (၄) အရ အျပငတြင မသားစႏင

ေဆြမးမားရေသာလညး တကပတခထားခနတြင အကဥးသားမားသည

ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငမရၾကေပ။

အကဥးသားမား ရသညေနရာက မသားစဝငမား သရရနႀကးပမးရာတြင

ရႈပေထြးေစသည ေနာကထပအေျခခအေၾကာငးရငးမာ ၎တ႔က တရားဝင

သတမတထားေသာ ေနရာမားတြင အၿမတမးမထားရျခငးျဖစသည။ တစခါတစရတြင

အကဥးသားမားက အကဥးေထာင သ႔မဟတ တရားဝငခပေႏာငသည

အေဆာကအအမားမဟတသည အေဆာကအအမားသ႔ ေခၚေဆာငသြားကာ

စစေဆးေမးျမနးျခငးႏင ညႇငးပနးႏပစကျခငးမား လပေဆာငခရၿပး တစခါတစရတြင

အသကပါဆးရႈးသြားရသည။ ထေနရာမားသည ၎တ႔က ေထာငဝငစာေတြ႕သမား

လကလမးမမႏငေအာင ရည႐ြယခကရရျဖင ထားရေသာေနရာမားျဖစသည။

ေထာငအာဏာပငမားသည တကပတျခငးက အေရးယမႈတစခအျဖစလညး

အသးျပၾကသည။ အကဥးေထာငမားအကဥပေဒ၏ ပဒမ ၄၅ က အကဥးသားမား

ခးေဖာကပါက ၎တ႔သည တကခနးထတြင တစေယာကတညး ၁၄ ရကမ ၃

လအထ ေနထငရန ျပစဒဏခမတျခငး ခရႏငသည။ ဤအေျခအေနမားေအာကတြင

၎တ႔သည အျပငမ ေထာငဝငစာလာေတြ႕ျခငးက တမငသကသက ဆးရႈး

သြားမညျဖစသည။

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးေၾကာင နစနာမႈမား ခစားရသညဟ အခငအမာ

ဆသည ေနာကထပလတစစမာ ေသဒဏခမတခထားရသမားျဖစသည။

အဘယေၾကာင ဤသ႔ျဖစသနညးဆသညမာ ေသခာမသရေသာလညး ဆငးရႏြမးပါး

မႈ သ႔မဟတ မသားစဝငမား အရကသကၡာကျခငး သ႔မဟတ လကခရန

ျငငးဆျခငးႏင သကဆငႏငသည။ ဤေမးခြနးက ေလလာေဖာထတရနအတြက

ပမစနစကေသာ သေတသနမား ေနာကထပလပေဆာငရန လအပမညျဖစသည။

ေဝးလေခါငဖားသည အကဥးေထာငမားသ႔ အကဥးသားမားအား ေျပာငးေ႐ႊ႕ျခငး

ေၾကာင ၎တ႔၏ မသားစမားႏင ေဝးသညေနရာမားတြင အကဥးကေနသည

အကဥးသားမား၏ အေျခအေနမားက ကြၽနေတာတ႔ အေသးစတ ထညသြငးစဥးစား

ရန ဆကသြားမညျဖစသည။

၂.၃ ေဝးလေခါငဖားေသာ အကဥးေထာငမားသ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕ျခငး

အကဥးကျခငးဆငရာ လပထးလပနညးအတြက အျပညျပညဆငရာ

အေျခခစခနစၫႊနးမားက သတမတထားသည နယဆငမနဒလားဥပေဒသ (Nelson

Mandela Rules) (ဥပေဒသ ၅၈)အရ အကဥးသားအားလးသည ၎တ႔အား

ခပေႏာငျခငး သ႔မဟတ လႊေျပာငးျခငးက ၎တ႔၏ မသားစမားအား

အသေပးခြငရသည။ အကဥးသားမားသည ႀကးၾကပမႈေအာကတြင စာေပးစာ

ယလပျခငးႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး ႏစနညးစလးမတဆင "၎တ႔၏ မသားစမား၊


နာမညေကာငးရေသာ မတေဆြမားႏင ပမနစပၾကား အဆကအသြယလပႏင"ျခငးက

ဤဥပေဒသက အာမခထားသည (နယဆငမနဒလားဥပေဒသ ၅၈.၁)။

ဤဥပေဒသသည ျမနမာသမငးတြငရေသာ ပမနအေလအထႏင အလြနေဝး

ကြာေၾကာငး ကြၽနေတာတ႔ ေလလာသရခရၿပးျဖစသည။ ဤသ႔ျဖစရသညမာ

အလြနဖႏပသညရည႐ြယခကမားအတြက လေတြက ခပေႏာငသညနညးလမး

(ဥပမာ - ဆကသြယခြငမေပးျခငး) သ႔မဟတ တရားစရငေရးစနစက အသးခ

သညနညးလမးေၾကာင ျဖစႏငသည။ ၎တ႔အား ခပေႏာငထားသညေနရာ

ေၾကာငျဖစႏငသည။ မားစြာေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမားသည ၎တ႔၏

ဇာတၿမ႕ႏင အလြနေဝးသည အကဥးေထာငမားတြင အကဥးကသညအခနမားက

ႀကေတြ႕ခရသည။ အကဥးေထာငေျပာငးေ႐ႊ႕ချခငးသည အကဥးသားမားႏင

မသားစဝငမား၏ စတပငးဆငရာႏင ႐ပပငးဆငရာ ခႏငအားက မားစြာ

သကေရာကႏငသည။

အကဥးသားအား ေျပာငးေ႐ႊ႕သညအခါတြင အာဏာပငမားက မသားစမား

က အသေပးရန ပကကြကခသညျဖစရပမားေၾကာင အခနကန၊ လပနးျဖစရသည

အေၾကာငးမားက ကြၽနေတာတ႔ ၾကားသခရသည။ မသားစဝငမား အကဥးေထာင

သ႔ေရာကၿပး ၎တ႔၏ေဆြမးအေၾကာငး ဝနထမးမားက ေမးျမနးသညအခါမသာ

အကဥးသားက အျခားအကဥးေထာငသ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕လကေၾကာငး ျပနေျပာသည

အခနမသာ အကဥးေထာငေျပာငးေ႐ႊ႕သြားသညက ၎တ႔သခရသည။ အဆပါ

အေျခအေနမားသည မသားစမ အကဥးသားမားက ေထာငဝငစာေတြ႕လသည

ဆႏၵရေသာလညး ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အကဥးသားမားရသညဟ

ဆလျခငးျဖစသည။

"ကြၽနေတာက အျခားေထာငကေျပာငးတနးက ေထာငဝနထမးမားက

ကြၽနေတာမသားစက အသမေပးခဘး။ အဒါေၾကာင ကြၽနေတာမသားစက

ကြၽနေတာဘယမာရေနလ မသခရဘး။" ဟ ေတြ႕ဆေမးျမနးခေသာ အကဥးသား

တစဥးက ေျပာသည။

အျခားေတြ႕ဆေမးျမနးခရသတစဥးကလညး ေထာငေျပာငးေ႐ႊ႕မည

အေၾကာငးက သ႔မသားစအား စာပ႔ရန အကဥးေထာငဝနထမးမားက ကညေပး

ခသညအေၾကာငးက ရငးျပခသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာႏငငတြငရေသာ

စာပ႔လပငနးသည အားကးလ႔မရ၍ သ႔မသားစထသ႔ စာမေရာကခေပ။ သေထာငမ

လြတလာသညအခနမသာ သ႔မသားစ စာမရေၾကာငးက သသခရသည။

အကဥးသားမားက အျခားအကဥးေထာငမားသ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕သညအခါတြင

မသားစဝငမားသည အကဥးသားမားရသညေနရာက ရာေတြ႕ျခငးႏင ေဝးလေသာ

အရပမ ေထာငမားသ႔ သြားေရာကရသညအခကအခမား ႀကေတြ႕ရသည။ ဥပမာအား

ျဖင ျမစႀကးနားေထာငတြင အကဥးကေနေသာ အကဥးသားတစေယာကသည

၎၏အမႏင မငေပါငး ၉၀၀ ေကာတြင ေရာကရေနျခငးျဖစသည။ တညးခစရတ၊

စားစရတႏင ၿမ႕တြငးသြားလာေရးစရတမပါဘ ရနကနမ ျမစႀကးနားသ႔

အသြားခရးသည ပမနအားျဖင ကပ ၅၀၀၀၀ (ေဒၚလာ ၅၀) ကသည။

သြားလာေရးစရတႏင အဆငမေျပျခငးတ႔သည ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက

ဟန႔တားေနသည အေရးပါေသာကစၥရပမားျဖစသည။ အခ႕ေသာမသား

စဝငမားသည အဆပါအခကအခမားက ရငဆငရသညအခါတြင ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ရန ေငြေၾကးေထာကပျခငးႏင လြယကေခာေမြ႕ေအာင အကအညမားေပးသည

ICRC က ေကးဇးတငေၾကာငး ေျပာၾကားခၾကသည။ သ႔ေသာလညး

အျခားသမားအတြက ၎တ႔၏ ေဆြမးမားက ေထာငတြင လကရာရၿပး

ေထာငဝငစာေတြ႕ရနအတြက ေဝးလေခါငဖားေသာေဒသမားသ႔ သြားေရာကရသျဖင

ႀကးမားေသာစနေခၚမႈမားက ႀကေတြ႕ရသညအခါတြင လကေလာလကၾကသည။


နာမညေကာငးရေသာ မတေဆြမားႏင ပမနစပၾကား အဆကအသြယလပႏင"ျခငးက

ဤဥပေဒသက အာမခထားသည (နယဆငမနဒလားဥပေဒသ ၅၈.၁)။

ဤဥပေဒသသည ျမနမာသမငးတြငရေသာ ပမနအေလအထႏင အလြနေဝး

ကြာေၾကာငး ကြၽနေတာတ႔ ေလလာသရခရၿပးျဖစသည။ ဤသ႔ျဖစရသညမာ

အလြနဖႏပသညရည႐ြယခကမားအတြက လေတြက ခပေႏာငသညနညးလမး

(ဥပမာ - ဆကသြယခြငမေပးျခငး) သ႔မဟတ တရားစရငေရးစနစက အသးခ

သညနညးလမးေၾကာင ျဖစႏငသည။ ၎တ႔အား ခပေႏာငထားသညေနရာ

ေၾကာငျဖစႏငသည။ မားစြာေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမားသည ၎တ႔၏

ဇာတၿမ႕ႏင အလြနေဝးသည အကဥးေထာငမားတြင အကဥးကသညအခနမားက

ႀကေတြ႕ခရသည။ အကဥးေထာငေျပာငးေ႐ႊ႕ချခငးသည အကဥးသားမားႏင

မသားစဝငမား၏ စတပငးဆငရာႏင ႐ပပငးဆငရာ ခႏငအားက မားစြာ

သကေရာကႏငသည။

အကဥးသားအား ေျပာငးေ႐ႊ႕သညအခါတြင အာဏာပငမားက မသားစမား

က အသေပးရန ပကကြကခသညျဖစရပမားေၾကာင အခနကန၊ လပနးျဖစရသည

အေၾကာငးမားက ကြၽနေတာတ႔ ၾကားသခရသည။ မသားစဝငမား အကဥးေထာင

သ႔ေရာကၿပး ၎တ႔၏ေဆြမးအေၾကာငး ဝနထမးမားက ေမးျမနးသညအခါမသာ

အကဥးသားက အျခားအကဥးေထာငသ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕လကေၾကာငး ျပနေျပာသည

အခနမသာ အကဥးေထာငေျပာငးေ႐ႊ႕သြားသညက ၎တ႔သခရသည။ အဆပါ

အေျခအေနမားသည မသားစမ အကဥးသားမားက ေထာငဝငစာေတြ႕လသည

ဆႏၵရေသာလညး ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အကဥးသားမားရသညဟ

ဆလျခငးျဖစသည။

"ကြၽနေတာက အျခားေထာငကေျပာငးတနးက ေထာငဝနထမးမားက

ကြၽနေတာမသားစက အသမေပးခဘး။ အဒါေၾကာင ကြၽနေတာမသားစက

ကြၽနေတာဘယမာရေနလ မသခရဘး။" ဟ ေတြ႕ဆေမးျမနးခေသာ အကဥးသား

တစဥးက ေျပာသည။

အျခားေတြ႕ဆေမးျမနးခရသတစဥးကလညး ေထာငေျပာငးေ႐ႊ႕မည

အေၾကာငးက သ႔မသားစအား စာပ႔ရန အကဥးေထာငဝနထမးမားက ကညေပး

ခသညအေၾကာငးက ရငးျပခသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာႏငငတြငရေသာ

စာပ႔လပငနးသည အားကးလ႔မရ၍ သ႔မသားစထသ႔ စာမေရာကခေပ။ သေထာငမ

လြတလာသညအခနမသာ သ႔မသားစ စာမရေၾကာငးက သသခရသည။

အကဥးသားမားက အျခားအကဥးေထာငမားသ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕သညအခါတြင

မသားစဝငမားသည အကဥးသားမားရသညေနရာက ရာေတြ႕ျခငးႏင ေဝးလေသာ

အရပမ ေထာငမားသ႔ သြားေရာကရသညအခကအခမား ႀကေတြ႕ရသည။ ဥပမာအား

ျဖင ျမစႀကးနားေထာငတြင အကဥးကေနေသာ အကဥးသားတစေယာကသည

၎၏အမႏင မငေပါငး ၉၀၀ ေကာတြင ေရာကရေနျခငးျဖစသည။ တညးခစရတ၊

စားစရတႏင ၿမ႕တြငးသြားလာေရးစရတမပါဘ ရနကနမ ျမစႀကးနားသ႔

အသြားခရးသည ပမနအားျဖင ကပ ၅၀၀၀၀ (ေဒၚလာ ၅၀) ကသည။

သြားလာေရးစရတႏင အဆငမေျပျခငးတ႔သည ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက

ဟန႔တားေနသည အေရးပါေသာကစၥရပမားျဖစသည။ အခ႕ေသာမသား

စဝငမားသည အဆပါအခကအခမားက ရငဆငရသညအခါတြင ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ရန ေငြေၾကးေထာကပျခငးႏင လြယကေခာေမြ႕ေအာင အကအညမားေပးသည

ICRC က ေကးဇးတငေၾကာငး ေျပာၾကားခၾကသည။ သ႔ေသာလညး

အျခားသမားအတြက ၎တ႔၏ ေဆြမးမားက ေထာငတြင လကရာရၿပး

ေထာငဝငစာေတြ႕ရနအတြက ေဝးလေခါငဖားေသာေဒသမားသ႔ သြားေရာကရသျဖင

ႀကးမားေသာစနေခၚမႈမားက ႀကေတြ႕ရသညအခါတြင လကေလာလကၾကသည။


အထကပါအခကမားက ထညသြငးစဥးစားသညအခါတြင ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ျခငးက တစပတ သ႔မဟတ ႏစပတလင ၁၅ မနစသာ ကန႔သတထားျခငးသည

အခ႕ေသာ မသားစဝငမားအတြက အဟန႔အတားျဖစေစသညမာ အၾသစရာ

မေကာငးပါ။ မမခစရသႏင ေနာကဆးတြင ေတြ႕ဆရခနသည အလြနတ

ေတာငးသညအခါတြင ထသအဖ႔ အခနကန၊ လပငပနးမႈဒဏက

ဘယေလာကခႏငမာလ။ ကနကစရတႏင မသားစဝငမား လမးခရးတြင

ႀကေတြ႕ရႏငသည အခကအခမားသညလညး အခ႕ေသာအကဥးသားမားအတြက

စတပပနစရာျဖစေစသည။ ထအေၾကာငးျပခကမားေၾကာင အခ႕ေသာ အကဥးသား

မားသည ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက တမငသကသက စြန႔လႊတၾကသည။

၃။ ပဂၢလေရးအေျခအေနမား

ဤက႑တြင ကေလးမား၊ ႏငငျခားသားမားႏင ဆငးရေသာပဂၢလမား၏

သးျခားအေျခအေနက ကြၽနေတာထညသြငးစဥးစားမညျဖစသည။

လငယသငတနးေကာငးတစခမ ဝနထမးတစဥး၏ ေျပာၾကားခကအရ

လာေရာကေတြ႕ဆခြငရရျခငးႏင ပတသတ၍ ကေလးမားသည သးျခား

စနေခၚမႈမားက ႀကရႏငသည။ အခ႕ေသာကစၥရပမားတြင ၎တ႔သည မဘမမား

သ႔မဟတ လမးေပၚက ကေလးမားျဖစသညအတြက ၎တ႔က လာေရာက

ေတြ႕မညသ တစေယာကမမရၾကေပ။ အျခားကစၥရပမားအေနျဖင မဘမားက

၎တ႔၏ကေလးမား ေထာငကေနျခငးက အသအမတျပဖ႔ ျငငးဆၾကသညအတြက

လာေရာကေတြ႕ဆရန ျငငးဆၾကသည။

"...အမားစက ဆငးရၿပး ဆးသြမးၾကတယ။ တစခ႕က ေစာငေရာက

မယမဘမရဘး သ႔မဟတ မဘမေတြျဖစၾကတယ။ တစခ႕က လမးေဘးက

ကေလးေတြျဖစၿပး ေတာငးစားတသေတြျဖစတယ။ အဒါေၾကာင လာေတြ႕ၾကသ

အရမးနညးတယ....ေတာေတာမားမားက သတ႔က လာမေတြ႕ၾကဘး။ တစခ႕

မဘေတြက သတ႔ကေလးက ျပနမလခငၾကဘး။ အဒေတာ သတ႔ကလာၿပး

မေတြ႕ၾကဘး။ အဒအခါၾကရင ကြၽနေတာတ႔တာဝနျဖစတအတြက ကြၽနေတာတ႔က

သတ႔က ေခၚထားရတယ။"ဟ ထဝနထမးက ဆသည။

အျခားႏငငမားတြင မတတမးတငထားသညအတငး ႏငငျခားသား

အကဥးသားမားသည ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငရျခငးႏင ပတသက၍ သးျခား

စနေခၚမႈမား ႀကေတြ႕ရသည။ အၿငမးစားေထာငဝနထမးတစဥးမ ေရးသားေသာ

စာအပတြင ၁၉၈၅ ခႏစ၊ ဇြနလတြင အငးစနေထာင၌ အကဥးသားဥးေရ ၈၀၀၀

ရသညအနက အကဥးသားဥးေရ ၇၀၀ သည တ႐တလမး အကဥးသား

မားျဖစၾကသည။ တ႐တအာဏာပငမားက ၎တ႔သည တ႐တႏငငသားမား

မဟတေၾကာငး ျငငးဆခၾကသည။ အခ႕ေသာ အကဥးသားမားသည

ေတာေတာအသကႀကးၿပး ေထာငထတြင ႏစ ၂၀ ေနထငခရသည။ ၎တ႔သည

ႏငငမမားအျဖစ ေနထငခရသည။ မညသမ မသားစႏင ေထာငဝငမေတြ႕ခရဟ

ေရးသားေဖာျပထားသည။ (အၿငမးစားေထာငဝနထမး ၂၀၁၅၊ ၁၆၄-၁၇၃)

ရမးျပညနယ ေညာငေ႐ႊအကဥးေထာငတြငရေသာ ႏငငျခားသား

အကဥးသားမားက ေထာငဝငစာေတြ႕ရန အခကအခမားရသညဟ မၾကာေသးခငက

ျမနမာႏငင အမးသားလ႔အခြငအေရးေကာမရင (MNHRC) က အစရငခခသည။

ေတာငငအကဥးေထာငတြငရေသာ တ႐တလမး အကဥးသား ၂ ဥးသည

အာဏာပငမားက အဆကအသြယလပၿပး ၎တ႔အမႈက အကအညေပးႏငရန


အထကပါအခကမားက ထညသြငးစဥးစားသညအခါတြင ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ျခငးက တစပတ သ႔မဟတ ႏစပတလင ၁၅ မနစသာ ကန႔သတထားျခငးသည

အခ႕ေသာ မသားစဝငမားအတြက အဟန႔အတားျဖစေစသညမာ အၾသစရာ

မေကာငးပါ။ မမခစရသႏင ေနာကဆးတြင ေတြ႕ဆရခနသည အလြနတ

ေတာငးသညအခါတြင ထသအဖ႔ အခနကန၊ လပငပနးမႈဒဏက

ဘယေလာကခႏငမာလ။ ကနကစရတႏင မသားစဝငမား လမးခရးတြင

ႀကေတြ႕ရႏငသည အခကအခမားသညလညး အခ႕ေသာအကဥးသားမားအတြက

စတပပနစရာျဖစေစသည။ ထအေၾကာငးျပခကမားေၾကာင အခ႕ေသာ အကဥးသား

မားသည ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက တမငသကသက စြန႔လႊတၾကသည။

၃။ ပဂၢလေရးအေျခအေနမား

ဤက႑တြင ကေလးမား၊ ႏငငျခားသားမားႏင ဆငးရေသာပဂၢလမား၏

သးျခားအေျခအေနက ကြၽနေတာထညသြငးစဥးစားမညျဖစသည။

လငယသငတနးေကာငးတစခမ ဝနထမးတစဥး၏ ေျပာၾကားခကအရ

လာေရာကေတြ႕ဆခြငရရျခငးႏင ပတသတ၍ ကေလးမားသည သးျခား

စနေခၚမႈမားက ႀကရႏငသည။ အခ႕ေသာကစၥရပမားတြင ၎တ႔သည မဘမမား

သ႔မဟတ လမးေပၚက ကေလးမားျဖစသညအတြက ၎တ႔က လာေရာက

ေတြ႕မညသ တစေယာကမမရၾကေပ။ အျခားကစၥရပမားအေနျဖင မဘမားက

၎တ႔၏ကေလးမား ေထာငကေနျခငးက အသအမတျပဖ႔ ျငငးဆၾကသညအတြက

လာေရာကေတြ႕ဆရန ျငငးဆၾကသည။

"...အမားစက ဆငးရၿပး ဆးသြမးၾကတယ။ တစခ႕က ေစာငေရာက

မယမဘမရဘး သ႔မဟတ မဘမေတြျဖစၾကတယ။ တစခ႕က လမးေဘးက

ကေလးေတြျဖစၿပး ေတာငးစားတသေတြျဖစတယ။ အဒါေၾကာင လာေတြ႕ၾကသ

အရမးနညးတယ....ေတာေတာမားမားက သတ႔က လာမေတြ႕ၾကဘး။ တစခ႕

မဘေတြက သတ႔ကေလးက ျပနမလခငၾကဘး။ အဒေတာ သတ႔ကလာၿပး

မေတြ႕ၾကဘး။ အဒအခါၾကရင ကြၽနေတာတ႔တာဝနျဖစတအတြက ကြၽနေတာတ႔က

သတ႔က ေခၚထားရတယ။"ဟ ထဝနထမးက ဆသည။

အျခားႏငငမားတြင မတတမးတငထားသညအတငး ႏငငျခားသား

အကဥးသားမားသည ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငရျခငးႏင ပတသက၍ သးျခား

စနေခၚမႈမား ႀကေတြ႕ရသည။ အၿငမးစားေထာငဝနထမးတစဥးမ ေရးသားေသာ

စာအပတြင ၁၉၈၅ ခႏစ၊ ဇြနလတြင အငးစနေထာင၌ အကဥးသားဥးေရ ၈၀၀၀

ရသညအနက အကဥးသားဥးေရ ၇၀၀ သည တ႐တလမး အကဥးသား

မားျဖစၾကသည။ တ႐တအာဏာပငမားက ၎တ႔သည တ႐တႏငငသားမား

မဟတေၾကာငး ျငငးဆခၾကသည။ အခ႕ေသာ အကဥးသားမားသည

ေတာေတာအသကႀကးၿပး ေထာငထတြင ႏစ ၂၀ ေနထငခရသည။ ၎တ႔သည

ႏငငမမားအျဖစ ေနထငခရသည။ မညသမ မသားစႏင ေထာငဝငမေတြ႕ခရဟ

ေရးသားေဖာျပထားသည။ (အၿငမးစားေထာငဝနထမး ၂၀၁၅၊ ၁၆၄-၁၇၃)

ရမးျပညနယ ေညာငေ႐ႊအကဥးေထာငတြငရေသာ ႏငငျခားသား

အကဥးသားမားက ေထာငဝငစာေတြ႕ရန အခကအခမားရသညဟ မၾကာေသးခငက

ျမနမာႏငင အမးသားလ႔အခြငအေရးေကာမရင (MNHRC) က အစရငခခသည။

ေတာငငအကဥးေထာငတြငရေသာ တ႐တလမး အကဥးသား ၂ ဥးသည

အာဏာပငမားက အဆကအသြယလပၿပး ၎တ႔အမႈက အကအညေပးႏငရန


အတြက ၎တ႔၏ သ႐းႏင အဆကအသြယလခငၾကသည။ ၎တ႔က ေထာငဝငစာ

လာေတြ႕သ မရၾကေပ။

ဆငးရမြေတမႈသည အျပစမဟတဟဆၾကေသာလညး ၎သည လေတြ

ျပစမႈကးလြနၾကျခငး၏ အေၾကာငးရငးတစချဖစသည။ ထ႔ျပင ဆငးရမြေတမႈသည

အခ႕ေသာအကဥးသားမား ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငး၏ အေၾကာငးရငး

တစချဖစသည။ ဆငးရမြေတမႈသည ျမနမာႏငင၏ ၿမ႕ေပၚႏင ေကးလကေဒသမား

တြင ဆကလကပ႕ႏ႔လကရသည။ ဥစၥာဓနမကြယဝေသာ မသားစမားသည

သယယပ႔ေဆာငေရး ကနကစရတမားက တတႏငမညမဟတေပ။ ၎တ႔တြငရေသာ

အနညးငယေသာ ဥစၥာဓနမားက အျပငတြငရသည မသားစ၏ လတတေလာ

လအပခကမားက ျဖညဆညးရနအတြက ဥးစားေပးရေကာငး ဥးစားေပးရမညျဖစၿပး

အကဥးသားက ေပးရန ပစၥညးမား ဝယယရနအတြက ေငြေၾကးမရေကာငး

မရႏငမညျဖစသည။ ဤအခကအားလးသည ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက

ဟန႔တားႏငသည။ "…အကဥးေထာငက တစၿမ႕ထမာရေပမ ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရတသေတြ ရတယ။ သတ႔မသားစေတြက ဆငးရၾကလ႔။ သတ႔ေတြက

အေကြးနစေနၿပး သာမနလကလပလကစားေတြျဖစတယ။ အဒေတာ သတ႔က

ေထာငဝငစာလာေတြ႕မယသ မရၾကဘး။"ဟ အကဥးသားေဟာငးတစဥးက ၎၏

မတေဆြ အကဥးသားတစေယာကအေၾကာငးက ေျပာျပသည။

အလားတပင "ကြၽနေတာန႔အတ ထမငးစားတ အကဥးသားက

ေထာငဝငစာလာေတြ႕မယသမရဘး။ သက အျပငမာ အေမအတစေယာကပရတာ။

သ႔အမးေတြက သ႔အေမက စားစရတေထာကပေပးေတာ သ႔အေမက သ႔ဆ

ေထာငဝငစာလာမေတြ႕ဘး။ သ႔အေမက ေငြေၾကး၊ အစားအေသာကန႔ အျခားပပးမႈ

ေတြအတြက သ႔အမးေတြက အားကးေနရေတာ အထက သ႔သားဆ

လာေတြ႕ခငေပမ လာမေတြ႕ဘး။ ကြၽနေတာတ႔မာရတာက သ႔ကေဝမရတယ။ သက

တကယကဆငးရေတာ သနားဖ႔ေကာငးတယ"ဟ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငး

တစဥးက ေျပာျပခသည။

ေျခာကႏစအတြငး ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အျခားအကဥးသား

တစဥးကလညး သ၏အေျခအေနက ေအာကပါအတငး ျပနေျပာခသည -

"အျပငမာေနတသေတြက ဆငးရတယ။ အထမာရတသေတြက ဘယလ

လပေပးႏငမာလ။ ဥပမာဆရင ကြၽနေတာမဘေတြက ဆငးရတယ။ သတ႔ရ႕

ေန႔စဥစားဝတေနေရးအတြက ႐နးကနေနရတယ။ ဘယလလပ ကြၽနေတာက

ေပးႏငမာလ။ သတ႔ကယတငေတာင ခကခကခခန႔ လပကငရာေဖြစားေသာက

ေနရတာ။ အဒါေၾကာင ကြၽနေတာကလညး ေထာငဝငစာလာေတြ႕မသမရဘး"

သအကဥးကသညအခနတြင သမားေတြလ ေထာငဝငစာေတြ႕ရမညဟ

အစက သေမာလငခေသာလညး ေနာငတြင မေမာလငေတာပါ။ ထသ႔ေမာလင

ေနမညအစား သ႔မသားစထသ႔ သျပနေရာကႏငဖ႔ကပ ေမာလငခသည။ သေထာငက

မလြတမခငး ေထာငထတြင မမကယကယ ႐နးကနရမညျဖစသည။

အျပငတြငေနထငေသာ ဆငးရေသာမသားစမားသည အလြန႐နးကနရၿပး

ေထာငဝငစာလာေတြ႕ျခငးသည အခကခဆးအရာမားထက တစချဖစသညဟ သက

ေထာကျပခသည။ ထ႔ေၾကာင ရကစကၿပး စတမခမးေျမေစသည သသရာ

လညပတပစလမး ဆငးရမြေတမႈေၾကာင ျပစမႈကးလြနႏငၿပး ေထာငဝငစာ

လာေတြ႕ျခငးက ဟန႔တားျခငးျဖင ဆငးရဒကၡက ပမဆးဝါးလာေစေၾကာငးက

ေအာကတြင တတကက ေဖာျပထားသည -

"ကြၽနေတာေနထငတ စစကငးတငး၊ ကေလးၿမ႕ကေန ေမာလၿမငေထာငက

ပ႔လကတယ။ အဒမာ ဘယမသားစမ ေထာငဝငစာလာမေတြ႕ဘး။ ဘာလ႔လဆေတာ

ကြၽနေတာအေဖက ဆးသြားၿပ။ အေမက ဆငးရတယ။"


အတြက ၎တ႔၏ သ႐းႏင အဆကအသြယလခငၾကသည။ ၎တ႔က ေထာငဝငစာ

လာေတြ႕သ မရၾကေပ။

ဆငးရမြေတမႈသည အျပစမဟတဟဆၾကေသာလညး ၎သည လေတြ

ျပစမႈကးလြနၾကျခငး၏ အေၾကာငးရငးတစချဖစသည။ ထ႔ျပင ဆငးရမြေတမႈသည

အခ႕ေသာအကဥးသားမား ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငး၏ အေၾကာငးရငး

တစချဖစသည။ ဆငးရမြေတမႈသည ျမနမာႏငင၏ ၿမ႕ေပၚႏင ေကးလကေဒသမား

တြင ဆကလကပ႕ႏ႔လကရသည။ ဥစၥာဓနမကြယဝေသာ မသားစမားသည

သယယပ႔ေဆာငေရး ကနကစရတမားက တတႏငမညမဟတေပ။ ၎တ႔တြငရေသာ

အနညးငယေသာ ဥစၥာဓနမားက အျပငတြငရသည မသားစ၏ လတတေလာ

လအပခကမားက ျဖညဆညးရနအတြက ဥးစားေပးရေကာငး ဥးစားေပးရမညျဖစၿပး

အကဥးသားက ေပးရန ပစၥညးမား ဝယယရနအတြက ေငြေၾကးမရေကာငး

မရႏငမညျဖစသည။ ဤအခကအားလးသည ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက

ဟန႔တားႏငသည။ "…အကဥးေထာငက တစၿမ႕ထမာရေပမ ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရတသေတြ ရတယ။ သတ႔မသားစေတြက ဆငးရၾကလ႔။ သတ႔ေတြက

အေကြးနစေနၿပး သာမနလကလပလကစားေတြျဖစတယ။ အဒေတာ သတ႔က

ေထာငဝငစာလာေတြ႕မယသ မရၾကဘး။"ဟ အကဥးသားေဟာငးတစဥးက ၎၏

မတေဆြ အကဥးသားတစေယာကအေၾကာငးက ေျပာျပသည။

အလားတပင "ကြၽနေတာန႔အတ ထမငးစားတ အကဥးသားက

ေထာငဝငစာလာေတြ႕မယသမရဘး။ သက အျပငမာ အေမအတစေယာကပရတာ။

သ႔အမးေတြက သ႔အေမက စားစရတေထာကပေပးေတာ သ႔အေမက သ႔ဆ

ေထာငဝငစာလာမေတြ႕ဘး။ သ႔အေမက ေငြေၾကး၊ အစားအေသာကန႔ အျခားပပးမႈ

ေတြအတြက သ႔အမးေတြက အားကးေနရေတာ အထက သ႔သားဆ

လာေတြ႕ခငေပမ လာမေတြ႕ဘး။ ကြၽနေတာတ႔မာရတာက သ႔ကေဝမရတယ။ သက

တကယကဆငးရေတာ သနားဖ႔ေကာငးတယ"ဟ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငး

တစဥးက ေျပာျပခသည။

ေျခာကႏစအတြငး ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည အျခားအကဥးသား

တစဥးကလညး သ၏အေျခအေနက ေအာကပါအတငး ျပနေျပာခသည -

"အျပငမာေနတသေတြက ဆငးရတယ။ အထမာရတသေတြက ဘယလ

လပေပးႏငမာလ။ ဥပမာဆရင ကြၽနေတာမဘေတြက ဆငးရတယ။ သတ႔ရ႕

ေန႔စဥစားဝတေနေရးအတြက ႐နးကနေနရတယ။ ဘယလလပ ကြၽနေတာက

ေပးႏငမာလ။ သတ႔ကယတငေတာင ခကခကခခန႔ လပကငရာေဖြစားေသာက

ေနရတာ။ အဒါေၾကာင ကြၽနေတာကလညး ေထာငဝငစာလာေတြ႕မသမရဘး"

သအကဥးကသညအခနတြင သမားေတြလ ေထာငဝငစာေတြ႕ရမညဟ

အစက သေမာလငခေသာလညး ေနာငတြင မေမာလငေတာပါ။ ထသ႔ေမာလင

ေနမညအစား သ႔မသားစထသ႔ သျပနေရာကႏငဖ႔ကပ ေမာလငခသည။ သေထာငက

မလြတမခငး ေထာငထတြင မမကယကယ ႐နးကနရမညျဖစသည။

အျပငတြငေနထငေသာ ဆငးရေသာမသားစမားသည အလြန႐နးကနရၿပး

ေထာငဝငစာလာေတြ႕ျခငးသည အခကခဆးအရာမားထက တစချဖစသညဟ သက

ေထာကျပခသည။ ထ႔ေၾကာင ရကစကၿပး စတမခမးေျမေစသည သသရာ

လညပတပစလမး ဆငးရမြေတမႈေၾကာင ျပစမႈကးလြနႏငၿပး ေထာငဝငစာ

လာေတြ႕ျခငးက ဟန႔တားျခငးျဖင ဆငးရဒကၡက ပမဆးဝါးလာေစေၾကာငးက

ေအာကတြင တတကက ေဖာျပထားသည -

"ကြၽနေတာေနထငတ စစကငးတငး၊ ကေလးၿမ႕ကေန ေမာလၿမငေထာငက

ပ႔လကတယ။ အဒမာ ဘယမသားစမ ေထာငဝငစာလာမေတြ႕ဘး။ ဘာလ႔လဆေတာ

ကြၽနေတာအေဖက ဆးသြားၿပ။ အေမက ဆငးရတယ။"


ေထာငဝနထမးတစဥးက သ၏အျမငက ေအာကပါအတငး မေဝထားသည -

"ကြၽနေတာေထာငမာ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရတ အကဥးသားေတြ

အမားႀကးရတယ။ သတ႔ေတြထမာ အမားစက ဆငးရၾကတယ။ ေထာငက

သ႔တ႔ရ႕သတမတထားတ အသးစရတထက အစာေကြၽးတယ။ သတ႔က

ေထာငဝငစာလာေတြ႕ၾကရငေတာ ပေကာငးတာေပါ။ အဒါဆရင သတ႔စားခငတာ

စားႏငၿပး လအပတာဝယႏငတယ။ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရတသေတြကေတာ

သတ႔စားခငတာ မစားရဘး။"

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည ႐ပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာ သကေရာကမႈ

မားရႏငသည။ သငလၿခစြာေနႏငရနအတြက အစားအေသာကမရျခငး သ႔မဟတ

ေငြမရျခငးက ဆလျခငးျဖစသည။ မညသညျပစမႈအတြကပ ေထာငကသညျဖစေစ

ေငြမရေသာ အကဥးသားမားအတြက သတငမားေနာကက ဘဝသည

အငမတနခကခႏငသညဟ အၿငမးစားေထာငပငတစဥးက ကြၽနေတာတ႔အား

ေျပာၾကားခသည။ "အခ႕ေသာ အကဥးသားေတြက ေကးလကေဒသကလာၿပး

မသားစေတြန႔ ေထာငဝငစာမေတြ႕ႏငၾကဘး။ အေစာငေတြက လာဘထးဖ႔

ပကဆမရတသေတြက အ႐ကခရတယ"

ထ႔ေၾကာင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည ျပငးထနေသာအကးဆကမားရႏငသည။

ေနာကဆး အေရးပါေသာက႑တြင ဤအကးဆကမားအေၾကာငးက ကြၽနေတာတ႔

ထညသြငးစဥးစားထားသည။

၄။ တနဖး၊ အကးဆကမားႏင ေထာငဝငစာလာေတြ႕ျခငးမရသညက ရငဆငျခငး

"ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက ေထာငကေနေသာ မသားစဝငေတြက

႐ပပငးအရေကာ၊ စတပငးဆငရာအရေကာ ကညေထာကပေပးလ႔ အဒါက

အလြနအေရးႀကးတယ။ အခ႕ေတြက သတ႔ရ႕မသားစေတြလာေတြ႕တာမခရရင

မေနႏငဘ ၾကာၾကာမရငသနႏငပ ေသသြားၾကလမမယ" (ဖနးျဖငစကား

စျမညေျပာခနတြင ေထာငဝနထမးမေျပာျခငး)

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးသည အကဥးသားမားအတြက ႀကးမားေသာ

တနဖးရသညမာ မလြဧကနျဖစသည။ အကဥးကျခငးေဝဒနာက ရငဆငရန

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက အဓကအေရးပါသညဟ အကဥးသားမားေျပာၾကားသည

အခကအလကမားက ထငရားေစသည။ အကဥးသားမားသည ခဏေလးပျဖစျဖစ

မသားစမားႏင ေတြ႕ဆခငစတျပငးျပၾကသည။ "အကဥးသားမားအတြက

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက အကဥးေထာငမာ မရမျဖစလအပတယ" ဟ

အကဥးသားတစဥးက ဆသည။ ေနာကတစဥးကလညး "ကြၽနေတာမသားစက

ကြၽနေတာဆလာေတြ႕တယလ႔ ကြၽနေတာညတငး အပမကမကတယ" ဟ ေျပာသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးသည ကာကြယမႈအျပင သတငးအခကအလကႏင

႐ပပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာ ေထာကပမႈ ႏစမးစလးအတြက

အေရးပါေသာရငးျမစတစချဖစသည။ ႏစမးစလး၏ အေရးပါမႈက ေအာကတြင

ကြၽနေတာတ႔ ထညသြငးစဥးစားထားသည -

ႏငငေရးအကဥးသားမားၾကားတြင လသမားေသာ ေဆာငပဒတစခမာ

ေအာကပါအတငးျဖစသည - 'သတငးအခကအလကက ဟငးေတြ၊ ဟငးပြေတြထက ပအေရးႀကးတယ'။ အထးသျဖင လကတေလာျဖစပကေနသည ႏငငေရးျဖစစဥမား၏

ေနာကဆးရသတငးမားက သရလသည ႏငငေရးအကဥးသားမားအတြက

သတငးအခကအလက၏ တနဖးက ဤေဆာငပဒက ၫႊနျပထားသည။

အျခားလမားကလညး ဤသ႔ေျပာသည -


ေထာငဝနထမးတစဥးက သ၏အျမငက ေအာကပါအတငး မေဝထားသည -

"ကြၽနေတာေထာငမာ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရတ အကဥးသားေတြ

အမားႀကးရတယ။ သတ႔ေတြထမာ အမားစက ဆငးရၾကတယ။ ေထာငက

သ႔တ႔ရ႕သတမတထားတ အသးစရတထက အစာေကြၽးတယ။ သတ႔က

ေထာငဝငစာလာေတြ႕ၾကရငေတာ ပေကာငးတာေပါ။ အဒါဆရင သတ႔စားခငတာ

စားႏငၿပး လအပတာဝယႏငတယ။ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရတသေတြကေတာ

သတ႔စားခငတာ မစားရဘး။"

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည ႐ပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာ သကေရာကမႈ

မားရႏငသည။ သငလၿခစြာေနႏငရနအတြက အစားအေသာကမရျခငး သ႔မဟတ

ေငြမရျခငးက ဆလျခငးျဖစသည။ မညသညျပစမႈအတြကပ ေထာငကသညျဖစေစ

ေငြမရေသာ အကဥးသားမားအတြက သတငမားေနာကက ဘဝသည

အငမတနခကခႏငသညဟ အၿငမးစားေထာငပငတစဥးက ကြၽနေတာတ႔အား

ေျပာၾကားခသည။ "အခ႕ေသာ အကဥးသားေတြက ေကးလကေဒသကလာၿပး

မသားစေတြန႔ ေထာငဝငစာမေတြ႕ႏငၾကဘး။ အေစာငေတြက လာဘထးဖ႔

ပကဆမရတသေတြက အ႐ကခရတယ"

ထ႔ေၾကာင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည ျပငးထနေသာအကးဆကမားရႏငသည။

ေနာကဆး အေရးပါေသာက႑တြင ဤအကးဆကမားအေၾကာငးက ကြၽနေတာတ႔

ထညသြငးစဥးစားထားသည။

၄။ တနဖး၊ အကးဆကမားႏင ေထာငဝငစာလာေတြ႕ျခငးမရသညက ရငဆငျခငး

"ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက ေထာငကေနေသာ မသားစဝငေတြက

႐ပပငးအရေကာ၊ စတပငးဆငရာအရေကာ ကညေထာကပေပးလ႔ အဒါက

အလြနအေရးႀကးတယ။ အခ႕ေတြက သတ႔ရ႕မသားစေတြလာေတြ႕တာမခရရင

မေနႏငဘ ၾကာၾကာမရငသနႏငပ ေသသြားၾကလမမယ" (ဖနးျဖငစကား

စျမညေျပာခနတြင ေထာငဝနထမးမေျပာျခငး)

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးသည အကဥးသားမားအတြက ႀကးမားေသာ

တနဖးရသညမာ မလြဧကနျဖစသည။ အကဥးကျခငးေဝဒနာက ရငဆငရန

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက အဓကအေရးပါသညဟ အကဥးသားမားေျပာၾကားသည

အခကအလကမားက ထငရားေစသည။ အကဥးသားမားသည ခဏေလးပျဖစျဖစ

မသားစမားႏင ေတြ႕ဆခငစတျပငးျပၾကသည။ "အကဥးသားမားအတြက

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက အကဥးေထာငမာ မရမျဖစလအပတယ" ဟ

အကဥးသားတစဥးက ဆသည။ ေနာကတစဥးကလညး "ကြၽနေတာမသားစက

ကြၽနေတာဆလာေတြ႕တယလ႔ ကြၽနေတာညတငး အပမကမကတယ" ဟ ေျပာသည။

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးသည ကာကြယမႈအျပင သတငးအခကအလကႏင

႐ပပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာ ေထာကပမႈ ႏစမးစလးအတြက

အေရးပါေသာရငးျမစတစချဖစသည။ ႏစမးစလး၏ အေရးပါမႈက ေအာကတြင

ကြၽနေတာတ႔ ထညသြငးစဥးစားထားသည -

ႏငငေရးအကဥးသားမားၾကားတြင လသမားေသာ ေဆာငပဒတစခမာ

ေအာကပါအတငးျဖစသည - 'သတငးအခကအလကက ဟငးေတြ၊ ဟငးပြေတြထက ပအေရးႀကးတယ'။ အထးသျဖင လကတေလာျဖစပကေနသည ႏငငေရးျဖစစဥမား၏

ေနာကဆးရသတငးမားက သရလသည ႏငငေရးအကဥးသားမားအတြက

သတငးအခကအလက၏ တနဖးက ဤေဆာငပဒက ၫႊနျပထားသည။

အျခားလမားကလညး ဤသ႔ေျပာသည -


"သတငးက ကြၽနေတာတ႔အတြက အငမတနက အေရးပါတယ။

ကြၽနေတာတ႔က မသြားရင ၆လၾကာ တကပတၿပး ျပစဒဏေပးခရမာက သရကန႔

အျပငက သတငးေတြက ကြၽနေတာတ႔ရတနညးန႔ သရဖ႔ ႀကးစားခၾကတယ။"

အကဥးသားမားသည သတငးအတြက ၎တ႔အား ေထာငဝငစာ

လာေတြ႕သေတြက မညသ႔ အားကးၾကသနညးဆသညက ေထာငဝနထမးက ဤသ႔

ေျပာျပသည -

"အရငႏစေတြက အကဥးကေနတ အကဥးသားေတြက သတငးစာဖတခြင၊

တဗြၾကညခြင၊ သတငးနားေထာငခြင ပတပငထားၿပး အျပငန႔ အဆကျပတ

ေနေအာငထားၾကတယ။ အကဥးသားေတြက သတ႔ဆ ေထာငဝငစာလာေတြ႕သရမ

သတငးရၾကတယ"

(ႏငငေရးေဆြးေႏြးျခငးက တားျမစထားသညမာ ထးစျဖစေသာလညး)

အကဥးသားမားသည ၎တ႔က ေထာငဝငစာလာေတြ႕သထမ သတငးၾကား

ရမညအခနက တမးတေနၾကသည။

တစခါတစရတြင ေထာငျပငပတြငရေသာ ႏငငေရးအေျခအေနေၾကာင

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက ဆငးငထားတတသည။ အကဥးသားမား မေဝသည

အျပငေလာကက သတငးအခကအလကသည မန၊ မမနက ၎တ႔ရရထားသည

ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငျဖင အေလာငးအစားလပရန ဝနထမးက စနေခၚခသည

ျဖစစဥကလညး ကြၽနေတာတ႔ၾကားသခရသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငက

အေလာငးအစားလပရန ေငြေၾကးလမး ေျပာငးလျခငးသည ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ျခငးအေပၚ အကဥးသားမားထားရသညတနဖးက ကး႐းကားရားႏငေသာပစျဖင

အရပအႁမြကျပျခငးျဖစသည။

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားသည ေထာငထတြင

အျခားသမားထက အားနညးခကပရၿပး ပမ႐နးကနရသည။ ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရျခငးသည အကဥးသားအတြက ႐ပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာ

အကးဆကမားရႏငသည။ အစားအေသာက မလေလာကျခငး၊ လေလာကေသာ

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမရျခငး၊ မကနးမာျခငး၊ ေရာဂါကးစကရန လြယကျခငး၊

အားနညးျခငး၊ ေရာဂါပးဝငျခငးႏင ေသဆးျခငးေၾကာင အကဥးသားမားတြင

ျဖစေလျဖစထျဖစေသာ ႐ပပငးဆငရာ ျပနာမားသည ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ျခငးအားျဖင ပမသကသာလာေစႏငသည။ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရပါက

ပမဆးဝါးလာသည။ အထးကနျခငးႏင မသားစဝငမားႏင အဆကအသြယ

မရျခငးေၾကာင စတဓာတကျခငး၊ စတပကျခငး၊ ဝမးနညးျခငးႏင အားကးရာ

မျဖစျခငးစသည ခစားခကမား ျဖစေစေသာေၾကာင စတပငးဆငရာ ေဝဒနာမားလညး

ပမဆးဝါးလာႏငသည။

ေအာကျမနမာျပညက အကဥးေထာငတစခသ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕ခရသည အထက

ျမနမာျပညမ အကဥးသားက သေထာငကေနစဥအေတာအတြငး ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရသည အေျခအေနအေၾကာငးက ေျပာျပခသည။

"ေထာငဝငစာလာေတြ႕တအခနမာ အျခားလေတြက မသားစန႔ေတြ႕ဆၿပး

ေပာေပာ႐ႊင႐ႊငန႔ ျပနလာၾကတအခနမာ သတ႔အပတအခနးထ ျပနမေရာကမခငး

သတ႔မကႏာေတြက ၿပးေနၾကတယ။ ကြၽနေတာလညး သတ႔လ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ခငတာေပါ။ အျပငမာေနတ ကြၽနေတာအေမန႔ ကြၽနေတာမသားစအေၾကာငးက

ကြၽနေတာအၿမတမး ေတြးေနတယ။ ကြၽနေတာ ဝမးနညးတယ။ ဒမာက

အစားအေသာကမေကာငးဘး။ ဒါေပမ ကြၽနေတာမသားစက ေတြ႕ရတအခန၊

သတ႔မကႏာေတြက ျမငရတအခနမာ ကြၽနေတာေပာတယ။ ကြၽနေတာ

တကယစတဓာတကေနခတယ"


"သတငးက ကြၽနေတာတ႔အတြက အငမတနက အေရးပါတယ။

ကြၽနေတာတ႔က မသြားရင ၆လၾကာ တကပတၿပး ျပစဒဏေပးခရမာက သရကန႔

အျပငက သတငးေတြက ကြၽနေတာတ႔ရတနညးန႔ သရဖ႔ ႀကးစားခၾကတယ။"

အကဥးသားမားသည သတငးအတြက ၎တ႔အား ေထာငဝငစာ

လာေတြ႕သေတြက မညသ႔ အားကးၾကသနညးဆသညက ေထာငဝနထမးက ဤသ႔

ေျပာျပသည -

"အရငႏစေတြက အကဥးကေနတ အကဥးသားေတြက သတငးစာဖတခြင၊

တဗြၾကညခြင၊ သတငးနားေထာငခြင ပတပငထားၿပး အျပငန႔ အဆကျပတ

ေနေအာငထားၾကတယ။ အကဥးသားေတြက သတ႔ဆ ေထာငဝငစာလာေတြ႕သရမ

သတငးရၾကတယ"

(ႏငငေရးေဆြးေႏြးျခငးက တားျမစထားသညမာ ထးစျဖစေသာလညး)

အကဥးသားမားသည ၎တ႔က ေထာငဝငစာလာေတြ႕သထမ သတငးၾကား

ရမညအခနက တမးတေနၾကသည။

တစခါတစရတြင ေထာငျပငပတြငရေသာ ႏငငေရးအေျခအေနေၾကာင

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက ဆငးငထားတတသည။ အကဥးသားမား မေဝသည

အျပငေလာကက သတငးအခကအလကသည မန၊ မမနက ၎တ႔ရရထားသည

ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငျဖင အေလာငးအစားလပရန ဝနထမးက စနေခၚခသည

ျဖစစဥကလညး ကြၽနေတာတ႔ၾကားသခရသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငက

အေလာငးအစားလပရန ေငြေၾကးလမး ေျပာငးလျခငးသည ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ျခငးအေပၚ အကဥးသားမားထားရသညတနဖးက ကး႐းကားရားႏငေသာပစျဖင

အရပအႁမြကျပျခငးျဖစသည။

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားသည ေထာငထတြင

အျခားသမားထက အားနညးခကပရၿပး ပမ႐နးကနရသည။ ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရျခငးသည အကဥးသားအတြက ႐ပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာ

အကးဆကမားရႏငသည။ အစားအေသာက မလေလာကျခငး၊ လေလာကေသာ

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမရျခငး၊ မကနးမာျခငး၊ ေရာဂါကးစကရန လြယကျခငး၊

အားနညးျခငး၊ ေရာဂါပးဝငျခငးႏင ေသဆးျခငးေၾကာင အကဥးသားမားတြင

ျဖစေလျဖစထျဖစေသာ ႐ပပငးဆငရာ ျပနာမားသည ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ျခငးအားျဖင ပမသကသာလာေစႏငသည။ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရပါက

ပမဆးဝါးလာသည။ အထးကနျခငးႏင မသားစဝငမားႏင အဆကအသြယ

မရျခငးေၾကာင စတဓာတကျခငး၊ စတပကျခငး၊ ဝမးနညးျခငးႏင အားကးရာ

မျဖစျခငးစသည ခစားခကမား ျဖစေစေသာေၾကာင စတပငးဆငရာ ေဝဒနာမားလညး

ပမဆးဝါးလာႏငသည။

ေအာကျမနမာျပညက အကဥးေထာငတစခသ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕ခရသည အထက

ျမနမာျပညမ အကဥးသားက သေထာငကေနစဥအေတာအတြငး ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရသည အေျခအေနအေၾကာငးက ေျပာျပခသည။

"ေထာငဝငစာလာေတြ႕တအခနမာ အျခားလေတြက မသားစန႔ေတြ႕ဆၿပး

ေပာေပာ႐ႊင႐ႊငန႔ ျပနလာၾကတအခနမာ သတ႔အပတအခနးထ ျပနမေရာကမခငး

သတ႔မကႏာေတြက ၿပးေနၾကတယ။ ကြၽနေတာလညး သတ႔လ ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ခငတာေပါ။ အျပငမာေနတ ကြၽနေတာအေမန႔ ကြၽနေတာမသားစအေၾကာငးက

ကြၽနေတာအၿမတမး ေတြးေနတယ။ ကြၽနေတာ ဝမးနညးတယ။ ဒမာက

အစားအေသာကမေကာငးဘး။ ဒါေပမ ကြၽနေတာမသားစက ေတြ႕ရတအခန၊

သတ႔မကႏာေတြက ျမငရတအခနမာ ကြၽနေတာေပာတယ။ ကြၽနေတာ

တကယစတဓာတကေနခတယ"


ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည လငယတစဥး မမကယကယ သတေသဖ႔

ႀကးပမးခသညအေၾကာငးက အျခားအကဥးသားတစဥးက ေျပာျပခသည။

"ကြၽနေတာတ႔က အေပၚထပမာ အတေနတာ။ သက အထကတနးအလႊာက။

ေထာငထမာ တစပတေလာကေနၿပး ေထာငဝငစာမေတြ႕ရတအခါ သဘယလ

ခစားေနသလေတာ ကြၽနေတာမသဘး။ သက ျပနာေကာင။ တစရကမာ

သ႔လခညက လညပငးမာပတၿပး သတငမာ ႀကးန႔ခညလကတယ။

မေသလ႔ေတာေသးတယ။"

ေထာငဝငစာေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားသည အားတကေစၿပး

လအပသညအခါတြင အကအညမား ေတာငးဆႏငသည။ ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရသမားသည အားကးရာမျဖစသညဟ ခစားရေစႏငသည။ အျခားသမား

ေထာငဝငစာေတြ႕ရျခငးသည ၎အတြက အကးရေသာလညး ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ရသမားက မနာလျဖစမေၾကာငး အကဥးသားေဟာငးတစဥးက ထတေဖာ

ေျပာၾကားခသည -

"အျခားအကဥးသားေတြက ေထာငဝငစာလာေတြ႕တာေကာငးပါတယ။

ပြငပြငလငးလငးေျပာရရင ကြၽနေတာရ႕ အကဥးကေဖာကဖကေတြ ေထာငဝငစာ

လာေတြ႕ခရရင ကြၽနေတာတ႔ ေဝမလ႔ရတယ။ ဒါေပမ သတ႔ၾကေတာ

ေထာငဝငစာလာေတြ႕ၾကၿပး ကြၽနေတာကေတာ လာမေတြ႕ၾကေတာ စတထမာေတာ

မနာလျဖစမတယ။ သတ႔ေပၚ မေကာငးျမငတစတန႔ မနာလျဖစတာေတာမဟတဘး။

ဒါေပမ သတ႔လမး ကြၽနေတာလညးျဖစခငတယ။"

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငး၏ ဆးကးႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၏

ေကာငးကးမားက အကဥးသတစဥးက ခြျခားေဖာထတခသည။

"ကြၽနမရ႕အေနာကမာ အသက ၇၀ေကာ မနးမတစေယာကရတယ။

သေထာငစကတအခနက ေထာငဝငစာလာေတြ႕ၾကတယ။ ေနာကေတာ လာမေတြ႕

ၾကတအခါမာ သက သနမႈနလာၿပး ဘယသန႔မ စကားမေျပာေတာဘး။ ၿပးရင

အပယာထမာ လေနတယ။ အကဥးေထာငဝနထမးေတြက သ႔ကေဆးကေပးေပမ

မသကသာလာဘး။ အကဥးေထာငက သ႔အမက ဆကသြယလကလ႔ သ႔မသားစက

သ႔က လာလညးေတြ႕ေရာ အပယာကထၿပး ျပနေကာငးလာေရာ"

အကဥးသားမားသည လအပပါက အေထာကအပပစၥညးမား အခငးခငး

မေဝၾကေသာလညး ထသ႔ မညမေသာအေျခအေနမားသည အေထာကအပပစၥညး

ရားပါးသညအခါမးတြင အကဥးသားမားၾကား တြင တငးမာမႈမားလညး ျဖစေစ

ႏငသညက ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားက ထတေဖာျပသခသည။ ၎၏မသားစဝငသည

အျခားလမားႏင မေဝမညက သေသာေၾကာင ၎လအပသညထက

အစားအေသာကမား ပသယသြားခသညအေၾကာငးက မသားစဝငတစဥးက ျပနလည


ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမား ႀကေတြ႕ရသည စနေခၚမႈမားႏင

အာဏာပငမား ရငဆငေစေအာင ၎တ႔ျပလပသည စနေခၚမႈမားက သတထား

မေၾကာငး အခ႕ေသာ ေထာငဝနထမးမားက ေျပာျပၾကသည။ အခ႕ေသာ

ဝနထမးမားသည ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားက ကညရန

စညးမဥးစညးကမးမားက လသလဆြဆန႔ၾကသည။ အကဥးေထာငဝနထမးေဟာငး

တစဥး၏ ရညလားေသာ ဤထြကဆခကတြင ထအျမငရႈေထာငမား ပါဝငသည -

"ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက အကဥးသားတငးအတြက အလြနအေရးပါတယ...

မသားစန႔ေတြ႕ရတ အကဥးသားေတြက ယဥေကးတဟနအမအရာရတယ။ ဧညသည

မေတြ႕ရတ အကဥးသားေတြက ႐ငးပေပါကတယ။ ကြၽနေတာရ႕ ကယပင

အေတြ႕အႀကအရ သတ႔ေတြရ႕ ျပမလပေဆာငပေတြက ဆးသြမးၿပး


ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသည လငယတစဥး မမကယကယ သတေသဖ႔

ႀကးပမးခသညအေၾကာငးက အျခားအကဥးသားတစဥးက ေျပာျပခသည။

"ကြၽနေတာတ႔က အေပၚထပမာ အတေနတာ။ သက အထကတနးအလႊာက။

ေထာငထမာ တစပတေလာကေနၿပး ေထာငဝငစာမေတြ႕ရတအခါ သဘယလ

ခစားေနသလေတာ ကြၽနေတာမသဘး။ သက ျပနာေကာင။ တစရကမာ

သ႔လခညက လညပငးမာပတၿပး သတငမာ ႀကးန႔ခညလကတယ။

မေသလ႔ေတာေသးတယ။"

ေထာငဝငစာေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားသည အားတကေစၿပး

လအပသညအခါတြင အကအညမား ေတာငးဆႏငသည။ ေထာငဝငစာ

မေတြ႕ရသမားသည အားကးရာမျဖစသညဟ ခစားရေစႏငသည။ အျခားသမား

ေထာငဝငစာေတြ႕ရျခငးသည ၎အတြက အကးရေသာလညး ေထာငဝငစာ

ေတြ႕ရသမားက မနာလျဖစမေၾကာငး အကဥးသားေဟာငးတစဥးက ထတေဖာ

ေျပာၾကားခသည -

"အျခားအကဥးသားေတြက ေထာငဝငစာလာေတြ႕တာေကာငးပါတယ။

ပြငပြငလငးလငးေျပာရရင ကြၽနေတာရ႕ အကဥးကေဖာကဖကေတြ ေထာငဝငစာ

လာေတြ႕ခရရင ကြၽနေတာတ႔ ေဝမလ႔ရတယ။ ဒါေပမ သတ႔ၾကေတာ

ေထာငဝငစာလာေတြ႕ၾကၿပး ကြၽနေတာကေတာ လာမေတြ႕ၾကေတာ စတထမာေတာ

မနာလျဖစမတယ။ သတ႔ေပၚ မေကာငးျမငတစတန႔ မနာလျဖစတာေတာမဟတဘး။

ဒါေပမ သတ႔လမး ကြၽနေတာလညးျဖစခငတယ။"

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငး၏ ဆးကးႏင ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၏

ေကာငးကးမားက အကဥးသတစဥးက ခြျခားေဖာထတခသည။

"ကြၽနမရ႕အေနာကမာ အသက ၇၀ေကာ မနးမတစေယာကရတယ။

သေထာငစကတအခနက ေထာငဝငစာလာေတြ႕ၾကတယ။ ေနာကေတာ လာမေတြ႕

ၾကတအခါမာ သက သနမႈနလာၿပး ဘယသန႔မ စကားမေျပာေတာဘး။ ၿပးရင

အပယာထမာ လေနတယ။ အကဥးေထာငဝနထမးေတြက သ႔ကေဆးကေပးေပမ

မသကသာလာဘး။ အကဥးေထာငက သ႔အမက ဆကသြယလကလ႔ သ႔မသားစက

သ႔က လာလညးေတြ႕ေရာ အပယာကထၿပး ျပနေကာငးလာေရာ"

အကဥးသားမားသည လအပပါက အေထာကအပပစၥညးမား အခငးခငး

မေဝၾကေသာလညး ထသ႔ မညမေသာအေျခအေနမားသည အေထာကအပပစၥညး

ရားပါးသညအခါမးတြင အကဥးသားမားၾကား တြင တငးမာမႈမားလညး ျဖစေစ

ႏငသညက ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားက ထတေဖာျပသခသည။ ၎၏မသားစဝငသည

အျခားလမားႏင မေဝမညက သေသာေၾကာင ၎လအပသညထက

အစားအေသာကမား ပသယသြားခသညအေၾကာငးက မသားစဝငတစဥးက ျပနလည


ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမား ႀကေတြ႕ရသည စနေခၚမႈမားႏင

အာဏာပငမား ရငဆငေစေအာင ၎တ႔ျပလပသည စနေခၚမႈမားက သတထား

မေၾကာငး အခ႕ေသာ ေထာငဝနထမးမားက ေျပာျပၾကသည။ အခ႕ေသာ

ဝနထမးမားသည ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားက ကညရန

စညးမဥးစညးကမးမားက လသလဆြဆန႔ၾကသည။ အကဥးေထာငဝနထမးေဟာငး

တစဥး၏ ရညလားေသာ ဤထြကဆခကတြင ထအျမငရႈေထာငမား ပါဝငသည -

"ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးက အကဥးသားတငးအတြက အလြနအေရးပါတယ...

မသားစန႔ေတြ႕ရတ အကဥးသားေတြက ယဥေကးတဟနအမအရာရတယ။ ဧညသည

မေတြ႕ရတ အကဥးသားေတြက ႐ငးပေပါကတယ။ ကြၽနေတာရ႕ ကယပင

အေတြ႕အႀကအရ သတ႔ေတြရ႕ ျပမလပေဆာငပေတြက ဆးသြမးၿပး


ထနးရခကတယ။ ေထာငစညးမဥးစညးကမးေတြက ခးေဖာကတာလမး

မေကာငးတာအၿမလပတယ။ ဝနထမးေတြက ပမာမခန႔လပတယ။ အဒအကဥးသား

ေတြက ကြၽနေတာတ႔က ဂ႐စကရတယ။ သတ႔က လာေတြ႕မယ မသားစဝငမရေတာ

သတ႔က ေထာကပေပးႏငမယ ဘယအလပမဆ သတ႔လပႏငတအလပေတြက

ကြၽနေတာတ႔စဥးစားရတယ။ ၿခမာသတ႔အလပလပရင ၿခထက ဟငးသးဟငး႐ြကေတြ

က ေရာငးၿပး စးကရကန႔ ေကာဖမစဝယဖ႔အတြက သတ႔ပကဆရႏငတယ။ သတ႔

ပကဆမရရငလညး ဟငးခကစားဖ႔ တစခခရလမမယ။ ဧညသညမေတြ႕ရလညး

သတ႔က ဒမာအလပလပရမာပေလ။ ရကၡာေတြက ေရာငးတသထ တစပတတစခါ

သတ႔သယသြားရၿပး အဒလမလပဖ႔ ျငငးလ႔မရဘး။ ရကၡာေတြက သယသြားၿပး

တအခါမာ ကနတအစားအေသာကေတြက သတ႔ေရာငးတယ။ ဒါေပမ အဒါက

တရားဝငခြငမျပထားဘး။ ကြၽနေတာတ႔က မသားစလျဖစေနလ႔ ကြၽနေတာခြငျပထား

တာ။"

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးေၾကာင အလပစခနးမားတြင အလပပလပရ

ႏငသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားသည အကဥးေထာငမားႏင

အလပစခနးမားတြင ေငြေၾကးလမး အသးခလ႔ရသည ေကာဖမစမား ရႏငသည။

အလပစခနးမားတြင ေကာဖမစရေသာ အကဥးသားမားသည သတ႔၏အလပက

အျခားအကဥးသားမား လပခငးရန ေကာဖမစျဖင ေပးေခႏငသည။ ထ႔ေၾကာင

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားသည အလပပလပရန အတငးအကပ

ခငးေစခရႏငသညဟ ဆႏငသည။

ေမးျမနးခရသတစဥးသည အကဥးသားမား ေကာကသယရသည

အလပစခနးတြင သ႔အေမ၏ အေတြ႕အႀကက မေဝခသည။ "အလပက အရမးက

ပငပနးတယ။ အဒေတာ မသယႏငတလေတြက သတ႔ကယစား ေကာကသယေပးတ

သေတြက ေကာဖမစေပးတယ။ ႏစ ၂၀ ေကာ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသေတြက

ေကာကသယေပးတယ....အကဥးသားအခ႕က သတ႔မသားစမသဘ ေထာငေျပာငး

ခရတယ။ အဒါေၾကာင သတ႔က အျပငကေန ဘာအေထာကအပမမရၾကဘး။

ေကာဖမစရဖ႔ ေကာကသယရတယ။"

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည ႏပစကခရမႈရျခငးႏင တညႏငသည။

အနညးဆးေတာ ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးသည ႏပစကခရႏငေျခ ေလာပါးေစရန

နညးလမးတစချဖစသညဟ ယၾကညၾကသည။ သြားေရာကေတြ႕ဆမႈႏင အဆက

အသြယမရသညအခါတြင အကာအကြယမရသည အတြက ႏပစကခရရန

အခြငအလမးရေနသည။ ေအာကပါသာဓကမားတြင ကြကကြကကြငးကြငး

သ႐ပေဖာထားသည။

အသက ၄၉ႏစရေသာ အမးသမးတစဥးသည ရစခနးတြင ခပေႏာငခရၿပး

အခန တစလခြေကာ စစေဆးေမးျမနးခရသညဟ ေျပာသည။ ရမားသည

၎အမတြင မၾကာခဏ စစေဆးေမးျမနးခၾကသည။ ထအခနကာလတြင ၎က

အျခားၿမ႕တြငရေသာ ရစခနးသ႔ ေခၚေဆာငသြားၿပး သးျခားေနရာတြင

စစေဆးေမးျမနးခသည။ ၎၏မသားစက ၎ႏင ေတြ႕ဆရန ျငငးပယခခရၿပး

၎အဖမးခရသညေနရာတြင ေစာင၊ ျခငေထာငႏင အစားအေသာကမား ထားခဖ႔

ႀကးစားသညအခါတြင ရက ၎က ေကာငးေကာငးမြနမြနထားၿပး မညသညအရာမ

မလအပဟ ေျပာၾကားခသည။ မသားစသည ၎ႏင ေတြ႕ဆခြငမရခေပ။

သ႔ေသာလညး မသားစႏငေတြ႕ဆခြငမရသညအခါတြင ၎အား နညးလမးေပါငးစျဖင

႐ပပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာ ႏစမးစလး ညႇငးပနးႏပစကခခရသည။ ၎သာ

တ႔ျပနခရင အသတခရၿပး အေလာငးေဖာကဖကခရမာက ေၾကာက႐ြ႕ေသာေၾကာင

ညႇငးပနးႏပစကမႈဒဏက ခခရသည။

အလားတပင ႏပစကမႈျဖစစဥႏင ဆကစပ၍ လာေရာက ေတြ႕ဆသ

မရျခငးအေၾကာငးက ေအာကပါ ျဖစစဥတြင ထညသြငးေဖာျပထားသည -


ထနးရခကတယ။ ေထာငစညးမဥးစညးကမးေတြက ခးေဖာကတာလမး

မေကာငးတာအၿမလပတယ။ ဝနထမးေတြက ပမာမခန႔လပတယ။ အဒအကဥးသား

ေတြက ကြၽနေတာတ႔က ဂ႐စကရတယ။ သတ႔က လာေတြ႕မယ မသားစဝငမရေတာ

သတ႔က ေထာကပေပးႏငမယ ဘယအလပမဆ သတ႔လပႏငတအလပေတြက

ကြၽနေတာတ႔စဥးစားရတယ။ ၿခမာသတ႔အလပလပရင ၿခထက ဟငးသးဟငး႐ြကေတြ

က ေရာငးၿပး စးကရကန႔ ေကာဖမစဝယဖ႔အတြက သတ႔ပကဆရႏငတယ။ သတ႔

ပကဆမရရငလညး ဟငးခကစားဖ႔ တစခခရလမမယ။ ဧညသညမေတြ႕ရလညး

သတ႔က ဒမာအလပလပရမာပေလ။ ရကၡာေတြက ေရာငးတသထ တစပတတစခါ

သတ႔သယသြားရၿပး အဒလမလပဖ႔ ျငငးလ႔မရဘး။ ရကၡာေတြက သယသြားၿပး

တအခါမာ ကနတအစားအေသာကေတြက သတ႔ေရာငးတယ။ ဒါေပမ အဒါက

တရားဝငခြငမျပထားဘး။ ကြၽနေတာတ႔က မသားစလျဖစေနလ႔ ကြၽနေတာခြငျပထား

တာ။"

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးေၾကာင အလပစခနးမားတြင အလပပလပရ

ႏငသည။ ေထာငဝငစာေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားသည အကဥးေထာငမားႏင

အလပစခနးမားတြင ေငြေၾကးလမး အသးခလ႔ရသည ေကာဖမစမား ရႏငသည။

အလပစခနးမားတြင ေကာဖမစရေသာ အကဥးသားမားသည သတ႔၏အလပက

အျခားအကဥးသားမား လပခငးရန ေကာဖမစျဖင ေပးေခႏငသည။ ထ႔ေၾကာင

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားသည အလပပလပရန အတငးအကပ

ခငးေစခရႏငသညဟ ဆႏငသည။

ေမးျမနးခရသတစဥးသည အကဥးသားမား ေကာကသယရသည

အလပစခနးတြင သ႔အေမ၏ အေတြ႕အႀကက မေဝခသည။ "အလပက အရမးက

ပငပနးတယ။ အဒေတာ မသယႏငတလေတြက သတ႔ကယစား ေကာကသယေပးတ

သေတြက ေကာဖမစေပးတယ။ ႏစ ၂၀ ေကာ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရသေတြက

ေကာကသယေပးတယ....အကဥးသားအခ႕က သတ႔မသားစမသဘ ေထာငေျပာငး

ခရတယ။ အဒါေၾကာင သတ႔က အျပငကေန ဘာအေထာကအပမမရၾကဘး။

ေကာဖမစရဖ႔ ေကာကသယရတယ။"

ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည ႏပစကခရမႈရျခငးႏင တညႏငသည။

အနညးဆးေတာ ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငးသည ႏပစကခရႏငေျခ ေလာပါးေစရန

နညးလမးတစချဖစသညဟ ယၾကညၾကသည။ သြားေရာကေတြ႕ဆမႈႏင အဆက

အသြယမရသညအခါတြင အကာအကြယမရသည အတြက ႏပစကခရရန

အခြငအလမးရေနသည။ ေအာကပါသာဓကမားတြင ကြကကြကကြငးကြငး

သ႐ပေဖာထားသည။

အသက ၄၉ႏစရေသာ အမးသမးတစဥးသည ရစခနးတြင ခပေႏာငခရၿပး

အခန တစလခြေကာ စစေဆးေမးျမနးခရသညဟ ေျပာသည။ ရမားသည

၎အမတြင မၾကာခဏ စစေဆးေမးျမနးခၾကသည။ ထအခနကာလတြင ၎က

အျခားၿမ႕တြငရေသာ ရစခနးသ႔ ေခၚေဆာငသြားၿပး သးျခားေနရာတြင

စစေဆးေမးျမနးခသည။ ၎၏မသားစက ၎ႏင ေတြ႕ဆရန ျငငးပယခခရၿပး

၎အဖမးခရသညေနရာတြင ေစာင၊ ျခငေထာငႏင အစားအေသာကမား ထားခဖ႔

ႀကးစားသညအခါတြင ရက ၎က ေကာငးေကာငးမြနမြနထားၿပး မညသညအရာမ

မလအပဟ ေျပာၾကားခသည။ မသားစသည ၎ႏင ေတြ႕ဆခြငမရခေပ။

သ႔ေသာလညး မသားစႏငေတြ႕ဆခြငမရသညအခါတြင ၎အား နညးလမးေပါငးစျဖင

႐ပပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာ ႏစမးစလး ညႇငးပနးႏပစကခခရသည။ ၎သာ

တ႔ျပနခရင အသတခရၿပး အေလာငးေဖာကဖကခရမာက ေၾကာက႐ြ႕ေသာေၾကာင

ညႇငးပနးႏပစကမႈဒဏက ခခရသည။

အလားတပင ႏပစကမႈျဖစစဥႏင ဆကစပ၍ လာေရာက ေတြ႕ဆသ

မရျခငးအေၾကာငးက ေအာကပါ ျဖစစဥတြင ထညသြငးေဖာျပထားသည -


"ကြၽနေတာအဖမးခရတယ....သတ႔ ကြၽနေတာလကကလမခးလကလ႔

လကကးသြား တယ။ ကြၽနေတာက အခပက ေခၚသြားၿပး မနကကေန ညအထ

ေတာကေလာကေမးတယ။ ကြၽနေတာအပမယအခနလညးေရာကေရာ သတ႔ဝငလာ

ၿပး ကြၽနေတာက ထပေမးတယ။ ကြၽနေတာဘယသန႔မ မေတြ႕ခရဘး။ ေနာကဆး

ေထာငကေရာကသြားမပ ကြၽနေတာမဘန႔ ေတြ႕ရတယ။"

ထ႔ေၾကာင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးႏင ႏပစကမႈက ကြၽနေတာတ႔

တက႐ကခတဆကႏငေသာလညး တက႐ကမဟတသည ခတဆကမႈမားကလညး

ကြၽနေတာတ႔ ခြျခားေဖာထတႏငသည။ ဥပမာအားျဖင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည

အေထာကအပပစၥညးမားအတြက လငပငးဆငရာ ေတာငးဆမႈမား အျပနအလန

ေပးသညပစျဖင လငအျမတထတခရျခငးမားျဖစေစႏငသညဟ ေဌးဝငး (၁၇၉-၁၈၀)

က ေရးသားထားသည။ အကဥးသားမားသည (ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးေၾကာင)

အေထာကအပပစၥညးမား မရသညအခါတြင ရငသနရနအတြက အျမတထတသည

သ႔မဟတ ႏငထကစးနငးျပသည ေရာငးဝယဆကဆမႈလပရန အတငးအကပ

အခငးခရသညလညးရသည။

၄။ နဂး

ယခ ကြၽႏပနဂးခပပါေတာမည။ အျပငေလာကႏင အဆကအသြယ

ရေနေတာငမ ေထာငထတြင ရငသနရန လေတြ႐နးကနရသညက ကြၽႏပတ႔

သထားၿပးျဖစေသာေၾကာင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားအေၾကာငး

ေခါငးစဥက ခြျခားေဖာထတချခငးျဖစသည။ ကြၽႏပတ႔၏ အဆၾကမး သ႔မဟတ

ယဆခကမာ အဆကအသြယမရသမားသည ပမ႐နးကနရသညဟ၍ ျဖစသည။

ဤေခါငးစဥက ကြၽနေတာတ႔ စးစမးေလလာခၿပး ကြၽႏပတ႔႔၏အဆၾကမးက

အတညျပခသည။ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားသည

သသာထငရားသည စနေခၚမႈမားက ရငဆငရသည။ အျခားသမားထက

သးျခားျဖစေသာလမား ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငမရႏငေျခ မားသည အေျခအေနမား

ကလညး ကြၽႏပတ ႔႔ ခြျခားေဖာထတထားသည။ ကနးမာအဆငေျပေရးအတြက

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၏ အေရးပါမႈႏင အထးသျဖင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးေၾကာင

'အကဥးကျခငးဆငရာ ေဝဒနာမား'ဟ အကဥးေထာငလမႈေဗဒတြင ေခၚေဝၚသည

ေဝဒနာမား ပမဆးဝါးလာေစေၾကာငးက အကဥးသားေဟာငးမားႏင မသားစဝင

မားက ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားေပၚတြင အေျခခ၍ ကြၽနေတာတ႔ သကေသ

ေတြ႕ရခသည။ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမား မညကသ႔

ရငဆငရပတညသနညးဆသညကလညး ကြၽနေတာတ႔ ေဖာထတႏငခသည။

၎တ႔သည အမားအားျဖင အျခားအကဥးသားမား သ႔မဟတ အကဥးေထာင

ဝနထမးမား၏ သနားၾကငနာမႈေပၚတြင မခေနရသည။ သ႔ေသာလညး ဤသ႔ျဖစျခငး

သည အျခားအကဥးသားမား သ႔မဟတ ဝနထမးမား၏ အျမတထတျခငး

ခရလြယသညဟလညး အဓပၸာယသကေရာကသည။ အကဥးခပအားျဖင

အကဥးသားမားက မသားစမ ေထာငဝငစာလာမေတြ႕သည အဓကအေျခအေန

မားမာ - တကပတခရျခငး၊ မသားစ၊ ေဆြမး၊ မတေဆြအေပါငးအသငး မရျခငး၊

ခရးအကြာအေဝးလမး အဟန႔အတားမားႏင ရငးျမစမရျခငးေၾကာင မသားစမ

ေထာငဝငစာလာေတြ႕ျခငးက တားဆးျခငး၊ မေလာကနသည အျပအမေၾကာင

ျပစဒဏေပးခရျခငး၊ မသားစမား ဆငးရျခငး သ႔မဟတ အကဥးသားရေသာေနရာက

အသေပးမႈ မရျခငးႏင ႏငငေရးတငးမာမႈႏင လကနကကငတကပြမားဆငရာ

အေျခအေနမား ျဖစပြားေနစဥ တ႔ျဖစသည။


"ကြၽနေတာအဖမးခရတယ....သတ႔ ကြၽနေတာလကကလမခးလကလ႔

လကကးသြား တယ။ ကြၽနေတာက အခပက ေခၚသြားၿပး မနကကေန ညအထ

ေတာကေလာကေမးတယ။ ကြၽနေတာအပမယအခနလညးေရာကေရာ သတ႔ဝငလာ

ၿပး ကြၽနေတာက ထပေမးတယ။ ကြၽနေတာဘယသန႔မ မေတြ႕ခရဘး။ ေနာကဆး

ေထာငကေရာကသြားမပ ကြၽနေတာမဘန႔ ေတြ႕ရတယ။"

ထ႔ေၾကာင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးႏင ႏပစကမႈက ကြၽနေတာတ႔

တက႐ကခတဆကႏငေသာလညး တက႐ကမဟတသည ခတဆကမႈမားကလညး

ကြၽနေတာတ႔ ခြျခားေဖာထတႏငသည။ ဥပမာအားျဖင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးသည

အေထာကအပပစၥညးမားအတြက လငပငးဆငရာ ေတာငးဆမႈမား အျပနအလန

ေပးသညပစျဖင လငအျမတထတခရျခငးမားျဖစေစႏငသညဟ ေဌးဝငး (၁၇၉-၁၈၀)

က ေရးသားထားသည။ အကဥးသားမားသည (ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးေၾကာင)

အေထာကအပပစၥညးမား မရသညအခါတြင ရငသနရနအတြက အျမတထတသည

သ႔မဟတ ႏငထကစးနငးျပသည ေရာငးဝယဆကဆမႈလပရန အတငးအကပ

အခငးခရသညလညးရသည။

၄။ နဂး

ယခ ကြၽႏပနဂးခပပါေတာမည။ အျပငေလာကႏင အဆကအသြယ

ရေနေတာငမ ေထာငထတြင ရငသနရန လေတြ႐နးကနရသညက ကြၽႏပတ႔

သထားၿပးျဖစေသာေၾကာင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားအေၾကာငး

ေခါငးစဥက ခြျခားေဖာထတချခငးျဖစသည။ ကြၽႏပတ႔၏ အဆၾကမး သ႔မဟတ

ယဆခကမာ အဆကအသြယမရသမားသည ပမ႐နးကနရသညဟ၍ ျဖစသည။

ဤေခါငးစဥက ကြၽနေတာတ႔ စးစမးေလလာခၿပး ကြၽႏပတ႔႔၏အဆၾကမးက

အတညျပခသည။ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမားသည

သသာထငရားသည စနေခၚမႈမားက ရငဆငရသည။ အျခားသမားထက

သးျခားျဖစေသာလမား ေထာငဝငစာေတြ႕ခြငမရႏငေျခ မားသည အေျခအေနမား

ကလညး ကြၽႏပတ ႔႔ ခြျခားေဖာထတထားသည။ ကနးမာအဆငေျပေရးအတြက

ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၏ အေရးပါမႈႏင အထးသျဖင ေထာငဝငစာမေတြ႕ရျခငးေၾကာင

'အကဥးကျခငးဆငရာ ေဝဒနာမား'ဟ အကဥးေထာငလမႈေဗဒတြင ေခၚေဝၚသည

ေဝဒနာမား ပမဆးဝါးလာေစေၾကာငးက အကဥးသားေဟာငးမားႏင မသားစဝင

မားက ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားေပၚတြင အေျခခ၍ ကြၽနေတာတ႔ သကေသ

ေတြ႕ရခသည။ ေထာငဝငစာမေတြ႕ရေသာ အကဥးသားမား မညကသ႔

ရငဆငရပတညသနညးဆသညကလညး ကြၽနေတာတ႔ ေဖာထတႏငခသည။

၎တ႔သည အမားအားျဖင အျခားအကဥးသားမား သ႔မဟတ အကဥးေထာင

ဝနထမးမား၏ သနားၾကငနာမႈေပၚတြင မခေနရသည။ သ႔ေသာလညး ဤသ႔ျဖစျခငး

သည အျခားအကဥးသားမား သ႔မဟတ ဝနထမးမား၏ အျမတထတျခငး

ခရလြယသညဟလညး အဓပၸာယသကေရာကသည။ အကဥးခပအားျဖင

အကဥးသားမားက မသားစမ ေထာငဝငစာလာမေတြ႕သည အဓကအေျခအေန

မားမာ - တကပတခရျခငး၊ မသားစ၊ ေဆြမး၊ မတေဆြအေပါငးအသငး မရျခငး၊

ခရးအကြာအေဝးလမး အဟန႔အတားမားႏင ရငးျမစမရျခငးေၾကာင မသားစမ

ေထာငဝငစာလာေတြ႕ျခငးက တားဆးျခငး၊ မေလာကနသည အျပအမေၾကာင

ျပစဒဏေပးခရျခငး၊ မသားစမား ဆငးရျခငး သ႔မဟတ အကဥးသားရေသာေနရာက

အသေပးမႈ မရျခငးႏင ႏငငေရးတငးမာမႈႏင လကနကကငတကပြမားဆငရာ

အေျခအေနမား ျဖစပြားေနစဥ တ႔ျဖစသည။


အကဥးသားမားက ကာကြယေရး၊ ကနးမာအဆငေျပေရးအတြကႏင

အကဥးေထာင စညးကမးတကရျခငးအတြက ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၏ အေရးပါမႈက

အသားေပးရနႏင ကြၽနေတာတ႔ ခြျခားေဖာထတထားေသာ အေၾကာငးရငးမားႏင

အေျခအေနမားသည လကေတြ႕ဘဝတြင အေၾကာငးအရာထပေနၿပး အားျဖညေပး

ေနတတသညဆသညအခကက အာ႐စကရန ကြၽနေတာတ႔၏ ခြျခားစတျဖာခကက

အကးသကေရာကေစႏငသည။ ကြၽနေတာတ႔၏ ရာေဖြေတြ႕ရခကမားႏင

ဤေခါငးစဥက အေသးစတထပမေလလာျခငးသည အကဥးသားမားအတြက

အႏရာယမား ေလာကေစၿပး အကဥးသားမားသည မညသညအခါမ အေမခမ

ျဖစရေအာင အကဥးသားမားႏင ၎တ႔၏ မသားစမားအၾကား ဆကသြယျခငးက

တညတေစျခငးအေၾကာငး မဝါဒေရးရာ အျငငးပြားမႈမားတြင ပါဝငအႀကျပႏငမညဟ

ကြၽနေတာတ႔ေမာလငပါသည။


The Catalogue of the Hluttaw Record, Volume 2, 2011.

Christian, J.,Mellow, J., & Thomas, S. (2006). Social and economic

implications of family connections to prisoners, Journal of Criminal Justice,

34, 443-452.

Christian, J., Mellow, J., & Thomas, S. (2006). “Social and economic

implications of family connections to prisoners.” Journal of Criminal Justice,

34(4), 443-452.

Codd, H.(2008) In the shadow of prison. Families, imprisonment and

criminal justice. Cullomption: Willan Publishing.

Duwe, Grant and Clark, Valerie (2013). "Blessed Be the Social Tie That

Binds: The Effects of Prison Visitation on Offender Recidivism”. Criminal

Justice Policy Review XX(X), 1-

Hairston, C. F. (1988). “Family ties during imprisonment: Do they influence

future criminal activity?” Federal Probation, 52(1). 48-52.

HRFoT: Human Rights Foundation of Turkey (2007). “The Istanbul

Statement on The Use and Effects Of Solitary Confinement.” International

Psychological Trauma Symposium. Istanbul: Human Right Foundation of

Turkey.

Jiang, S., & Winfree, L. T., Jr. (2006) “Social Support, Gender, and Inmate

Adjustment to Prison Life: Insights from a National Sample.” The Prison

Journal, 86(1), 32-55.


အကဥးသားမားက ကာကြယေရး၊ ကနးမာအဆငေျပေရးအတြကႏင

အကဥးေထာင စညးကမးတကရျခငးအတြက ေထာငဝငစာေတြ႕ျခငး၏ အေရးပါမႈက

အသားေပးရနႏင ကြၽနေတာတ႔ ခြျခားေဖာထတထားေသာ အေၾကာငးရငးမားႏင

အေျခအေနမားသည လကေတြ႕ဘဝတြင အေၾကာငးအရာထပေနၿပး အားျဖညေပး

ေနတတသညဆသညအခကက အာ႐စကရန ကြၽနေတာတ႔၏ ခြျခားစတျဖာခကက

အကးသကေရာကေစႏငသည။ ကြၽနေတာတ႔၏ ရာေဖြေတြ႕ရခကမားႏင

ဤေခါငးစဥက အေသးစတထပမေလလာျခငးသည အကဥးသားမားအတြက

အႏရာယမား ေလာကေစၿပး အကဥးသားမားသည မညသညအခါမ အေမခမ

ျဖစရေအာင အကဥးသားမားႏင ၎တ႔၏ မသားစမားအၾကား ဆကသြယျခငးက

တညတေစျခငးအေၾကာငး မဝါဒေရးရာ အျငငးပြားမႈမားတြင ပါဝငအႀကျပႏငမညဟ

ကြၽနေတာတ႔ေမာလငပါသည။



Christian, J.,Mellow, J., & Thomas, S. (2006). Social and economic

implications of family connections to prisoners, Journal of Criminal Justice,

34, 443-452.

Christian, J., Mellow, J., & Thomas, S. (2006). “Social and economic

implications of family connections to prisoners.” Journal of Criminal Justice,

34(4), 443-452.

Codd, H.(2008) In the shadow of prison. Families, imprisonment and


Duwe, Grant and Clark, Valerie (2013). "Blessed Be the Social Tie That

Binds: The Effects of Prison Visitation on Offender Recidivism”. Criminal

Justice Policy Review XX(X), 1-

Hairston, C. F. (1988). “Family ties during imprisonment: Do they influence

future criminal activity?” Federal Probation, 52(1). 48-52.




Turkey.

Jiang, S., & Winfree, L. T., Jr. (2006) “Social Support, Gender, and Inmate

Adjustment to Prison Life: Insights from a National Sample.” The Prison

Journal, 86(1), 32-55.


Melossi, Dario (2001). “The Cultural Embeddedness of Social Control”

Theoretical Criminology 5(4) 403-424

Monahan, K. C., Glodweber, A., & Cauffman, E. (2011). “The Effects of

Visitation on Incarcerated Juvenile Offenders: How Contact with the

Outside Impacts Adjustment on the Inside.” Law and Human Behavior, 35,

143-151.

Moran, Dominique, Judith Pallot, and Laura Piacentini, 2009. “Lipstick,

Lace, and Longing: constructions of femininity inside a Russian Prison.”

Environment and Planning D: Society and Space 27(4): 700-720.

Prisons Law Draft (2015)

Siennick, S.E, Mears, D.P, Bales, W.D. (2013). “Here and gone:

Anticipation and separation effects of prison visits on inmate infractions”.

Journal of Research in Crime and Delinquency 50(3), 417-444.

Tin, U(2012). Myanmar Monarchy Administration – 5 Volume, Third edition.

Weerwag, Nola (2015). “Solitary Confinement as a Human Right Concern:

A Case study of Burma’s Political Prisoners”. (Thesis)

REFERENCES

AAPP (Assistance Association for Political Prisoners). 2016a. After release I

to restart my life from the beginning: The Experiences of Ex-political

Prisoners in Burma an Challenges to Reintegration. Report published by

AAPP with the Former Political Prisoners Society. May 25, 2016.

2016b. Prison Conditions in Burma and the Potential for Prison Reform,

Maesot: AAPP.

Amnesty International. 2017. “Death Sentences and Executions 2016.” In:

https://www.amnesty.org/download/Documents/ACT5057402017ENGLISH.

PDF (Accessed on 23 October 2018)

Aung, Min. 2014. Letters from Kalay Prison to Tauncote City. Yangon,YG:

Zinyartanarzaw.

Brunton-Smith and McCarthy. 2017. “The Effects of Prisoner Attachment to

Family on Re- entry Outcomes: A Longitudinal Assessment.” The British

Journal of Criminology 57(2): 463–482.

The Burma Jail Manual, Section 11.



Melossi, Dario (2001). “The Cultural Embeddedness of Social Control”


Monahan, K. C., Glodweber, A., & Cauffman, E. (2011). “The Effects of



143-151.




Prisons Law Draft (2015)

Siennick, S.E, Mears, D.P, Bales, W.D. (2013). “Here and gone:

Anticipation and separation effects of prison visits on inmate infractions”.

Journal of Research in Crime and Delinquency 50(3), 417-444.

Tin, U(2012). Myanmar Monarchy Administration – 5 Volume, Third edition.

Weerwag, Nola (2015). “Solitary Confinement as a Human Right Concern:

A Case study of Burma’s Political Prisoners”. (Thesis)

REFERENCES

AAPP (Assistance Association for Political Prisoners). 2016a. After release I

to restart my life from the beginning: The Experiences of Ex-political

Prisoners in Burma an Challenges to Reintegration. Report published by

AAPP with the Former Political Prisoners Society. May 25, 2016.

2016b. Prison Conditions in Burma and the Potential for Prison Reform,

Maesot: AAPP.

Amnesty International. 2017. “Death Sentences and Executions 2016.” In:

https://www.amnesty.org/download/Documents/ACT5057402017ENGLISH.

PDF (Accessed on 23 October 2018)

Aung, Min. 2014. Letters from Kalay Prison to Tauncote City. Yangon,YG:

Zinyartanarzaw.

Brunton-Smith and McCarthy. 2017. “The Effects of Prisoner Attachment to

Family on Re- entry Outcomes: A Longitudinal Assessment.” The British

Journal of Criminology 57(2): 463–482.

The Burma Jail Manual, Section 11.



CCDPW. 2011. “Death Penalty Database.” In:

https://www.deathpenaltyworldwide.org/country-search-

post.cfm?country=Myanmar (Accessed on 25 may 2018).

Cheesman, N. 2015. Opposing the Rule of Law. Cambridge, Cambridge

University Press. Christian, J., Mellow, J., & Thomas, S. 2006. Social and

economic implications of family

connections to prisoners, Journal of Criminal Justice, 34, 443-452.

Cochran, J. C., & Mears, D. P. 2013. Social isolation and inmate behavior:


assessing research. Journal of Criminal Justice, 41(4), 252-261.

Codd, H. 2008. In the shadow of prison. Families, imprisonment and


Coyle, A. 2009. A Human Rights Approach to Prison Management:

Handbook for prison staff. London, International Centre for Prison Studies.

Cultural Atlas, 2018. ‘Myanmar (Burmese) Culture - Family’.

https://culturalatlas.sbs.com.au/burmese-myanmar-culture/family-

1bbafc8e-12e1-45b5- 90c1-32270443a88c (accessed on 26 May 2018)

Dais and Salla. 2017. “Formal and informal controls and punishment: the

production of order in Brazilian's prisons.” The Prison Service Journal 229:

19-22.

DeWalt, Kathleen Musante, & DeWalt, Billie R. 2011. Participant

observation, a guide for fieldworkers (2.nd ed.). Lanham, MD: Rowman &

Littlefield.

De Claire, K. and L. Dixon. 2017. “The Effects of Prison Visits From Family

Members on Prisoners’ Well-Being, Prison Rule Breaking, and Recidivism: A

Review of Research Since 1991.” Trauma, Violence, & Abuse 18(2): 185-

199.

Duwe, G. and V. Clark. 2013. “Blessed Be the Social Tie That Binds: The

Effects of Prison Visitation on Offender Recidivism.” Criminal Justice Policy

Review 24(3): 271-296.

Dude and Clark. 2016. “Distance Matters: Examining the Factors That

Impact Prisoner Visitation in Minnesota”. Criminal Justice and Behavior

44(2): 184-204.

Feldman, Maia. 2009. “Vejledning fra et antropologisk udgangspunkt.” In

Hverdagspraksis i socialt arbejde, antropologiske perspektiver, edited by K.

Schepelern Johansen, K. L. B. Ludvigsen & H. Schjellerup Nielsen, 66-89.

Kbh: Akademisk Forlag.


CCDPW. 2011. “Death Penalty Database.” In:

https://www.deathpenaltyworldwide.org/country-search-

post.cfm?country=Myanmar (Accessed on 25 may 2018).

Cheesman, N. 2015. Opposing the Rule of Law. Cambridge, Cambridge

University Press. Christian, J., Mellow, J., & Thomas, S. 2006. Social and

economic implications of family

connections to prisoners, Journal of Criminal Justice, 34, 443-452.

Cochran, J. C., & Mears, D. P. 2013. Social isolation and inmate behavior:


assessing research. Journal of Criminal Justice, 41(4), 252-261.

Codd, H. 2008. In the shadow of prison. Families, imprisonment and


Coyle, A. 2009. A Human Rights Approach to Prison Management:

Handbook for prison staff. London, International Centre for Prison Studies.

Cultural Atlas, 2018. ‘Myanmar (Burmese) Culture - Family’.

https://culturalatlas.sbs.com.au/burmese-myanmar-culture/family-

1bbafc8e-12e1-45b5- 90c1-32270443a88c (accessed on 26 May 2018)

Dais and Salla. 2017. “Formal and informal controls and punishment: the

production of order in Brazilian's prisons.” The Prison Service Journal 229:

19-22.

DeWalt, Kathleen Musante, & DeWalt, Billie R. 2011. Participant

observation, a guide for fieldworkers (2.nd ed.). Lanham, MD: Rowman &

Littlefield.

De Claire, K. and L. Dixon. 2017. “The Effects of Prison Visits From Family

Members on Prisoners’ Well-Being, Prison Rule Breaking, and Recidivism: A

Review of Research Since 1991.” Trauma, Violence, & Abuse 18(2): 185-

199.

Duwe, G. and V. Clark. 2013. “Blessed Be the Social Tie That Binds: The

Effects of Prison Visitation on Offender Recidivism.” Criminal Justice Policy

Review 24(3): 271-296.

Dude and Clark. 2016. “Distance Matters: Examining the Factors That

Impact Prisoner Visitation in Minnesota”. Criminal Justice and Behavior

44(2): 184-204.

Feldman, Maia. 2009. “Vejledning fra et antropologisk udgangspunkt.” In

Hverdagspraksis i socialt arbejde, antropologiske perspektiver, edited by K.

Schepelern Johansen, K. L. B. Ludvigsen & H. Schjellerup Nielsen, 66-89.

Kbh: Akademisk Forlag.


Foster, R. 2017. Exploring ‘betwixt and between’ in a prison visitors’ centre

and beyond. In Carceral Spatiality, 169-198. Palgrave Macmillan, London.

Frontier. “Of unlawful associations and arbitrary arrests.” Oliver Slow,

Frontier Myanmar. Published 7 July 2017. Last accessed 29 May 2019.

https://frontiermyanmar.net/en/of- unlawful-associations-and-arbitrary-

arrests

Gibson-Light. 2018. “Ramen Politics: Informal Money and Logics of

Resistance in the Contemporary American Prison.” Qualitative Sociology,

41(2): 199-220.

Gregory, D. 2009. “Vanishing points: law, violence, and exception in the

global war prison”. In Terror and the Postcolonial: A Concise Companion,

edited by D. Gregory and A. Pred. New York: Routledge.

Grace and et al. 2013. ‘Informal prison dynamics in Africa and Latin

America.’ Criminal Justice Matters 91(1): 26-27.

Hairston, C. F. 1988. “Family ties during imprisonment: Do they influence

future criminal activity?”. Federal Probation, 52(1): 48-52.




Turkey.

Hutton, M. 2016. Visiting time: A tale of two prisons. Probation Journal,

63(3): 347-361. Jiang, S., & Winfree, L. T., Jr. 2006. “Social Support,

Gender, and Inmate Adjustment to

Prison Life: Insights from a National Sample.” The Prison Journal 86(1):

32-55.

McCarthy and Adam. 2017. “Prison visitation as human ‘right’ or earned

‘privilege’? The differing tales of England/Wales, and Scotland”. Journal of

Social Welfare and Family Law 39 (4): 403-416.

Melossi, Dario. 2001. “The Cultural Embeddedness of Social Control”


Merry, Sally Engle. 2009. “Legal Transplants and Cultural Translation:

Making Human Rights in the Vernacular.” In Human Rights: An

Anthropological Reader, edited by Mark Goodale, 265-303. Oxford: Wiley-

Blackwell.

Mitchell, M. M., K. Spooner, D. Jia and Y. Zhang. 2016. “The effect of

prison visitation on reentry success: A meta-analysis.” Journal of Criminal

Justice 47: 74-83.

Monahan, K. C., Glodweber, A., & Cauffman, E. 2011. “The Effects of



143-151.


Foster, R. 2017. Exploring ‘betwixt and between’ in a prison visitors’ centre

and beyond. In Carceral Spatiality, 169-198. Palgrave Macmillan, London.

Frontier. “Of unlawful associations and arbitrary arrests.” Oliver Slow,

Frontier Myanmar. Published 7 July 2017. Last accessed 29 May 2019.

https://frontiermyanmar.net/en/of- unlawful-associations-and-arbitrary-

arrests

Gibson-Light. 2018. “Ramen Politics: Informal Money and Logics of

Resistance in the Contemporary American Prison.” Qualitative Sociology,

41(2): 199-220.

Gregory, D. 2009. “Vanishing points: law, violence, and exception in the

global war prison”. In Terror and the Postcolonial: A Concise Companion,

edited by D. Gregory and A. Pred. New York: Routledge.

Grace and et al. 2013. ‘Informal prison dynamics in Africa and Latin

America.’ Criminal Justice Matters 91(1): 26-27.

Hairston, C. F. 1988. “Family ties during imprisonment: Do they influence

future criminal activity?”. Federal Probation, 52(1): 48-52.




Turkey.

Hutton, M. 2016. Visiting time: A tale of two prisons. Probation Journal,

63(3): 347-361. Jiang, S., & Winfree, L. T., Jr. 2006. “Social Support,

Gender, and Inmate Adjustment to

Prison Life: Insights from a National Sample.” The Prison Journal 86(1):

32-55.

McCarthy and Adam. 2017. “Prison visitation as human ‘right’ or earned

‘privilege’? The differing tales of England/Wales, and Scotland”. Journal of

Social Welfare and Family Law 39 (4): 403-416.

Melossi, Dario. 2001. “The Cultural Embeddedness of Social Control”


Merry, Sally Engle. 2009. “Legal Transplants and Cultural Translation:

Making Human Rights in the Vernacular.” In Human Rights: An

Anthropological Reader, edited by Mark Goodale, 265-303. Oxford: Wiley-

Blackwell.

Mitchell, M. M., K. Spooner, D. Jia and Y. Zhang. 2016. “The effect of

prison visitation on reentry success: A meta-analysis.” Journal of Criminal

Justice 47: 74-83.

Monahan, K. C., Glodweber, A., & Cauffman, E. 2011. “The Effects of



143-151.


Moran, D. 2013. Between outside and inside? Prison visiting rooms as





2011. Disciplined mobility and carceral geography: prisoner transport in

Russia. Transactions of the Institute of British Geographers 37 (3): 446-

460

Pallot, Judith. 2015. The Topography of Incarceration: The Spatial

Continuity of Penality and the Legacy of the Gulag in twentieth and twenty

first century Russia. 24

Popham, P. 2011. The Lady and the Peacock: The Life of Aung San Suu

Kyi. London, Rider.

PRI (2017). Essex paper 3: Initial guidance on the interpretation and

implementation of the UN Nelson Mandela Rules. Essex Paper. London,

Penal Reform International and the Essex Human Rights Centre.

Ramirez-Barrett and el at. 2006. “The Collateral Effects of Incarceration on

Fathers, Families, and Communities.” Chicago: University of Chicago Press.

Simon, J. 2007. Governing through Crime: How the War on Crime

Transformed American Democracy and Created a Culture of Fear. New

York; Oxford: Oxford University Press.

Siennick, S.E, Mears, D.P, Bales, W.D. 2013. “Here and gone: Anticipation

and separation effects of prison visits on inmate infractions”. Journal of

Research in Crime and Delinquency 50(3), 417-444.

Stearns, A. E and el at. (2017). The Walking Dead? Assessing Social Death

Among Long- term Prisoners. Louisiana: Routledge.

Tin, U. 2012. Myanmar Monarchy Administration – 5 Volume, Third edition.

Turanovic, Jillian J., and Melinda Tasca. 2017. "Inmates’ experiences with

prison visitation."

Justice Quarterly, 1-36.

UN 2016. United Nations Standard Minimum Rules for the Treatment of

Prisoners (the

Nelson Mandela Rules). United Nations.

Weerwag, Nola. 2015. “Solitary Confinement as a Human Right Concern: A

Case study of Burma’s Political Prisoners”. (Thesis)


Moran, D. 2013. Between outside and inside? Prison visiting rooms as





2011. Disciplined mobility and carceral geography: prisoner transport in

Russia. Transactions of the Institute of British Geographers 37 (3): 446-

460

Pallot, Judith. 2015. The Topography of Incarceration: The Spatial

Continuity of Penality and the Legacy of the Gulag in twentieth and twenty

first century Russia. 24

Popham, P. 2011. The Lady and the Peacock: The Life of Aung San Suu

Kyi. London, Rider.

PRI (2017). Essex paper 3: Initial guidance on the interpretation and

implementation of the UN Nelson Mandela Rules. Essex Paper. London,

Penal Reform International and the Essex Human Rights Centre.

Ramirez-Barrett and el at. 2006. “The Collateral Effects of Incarceration on

Fathers, Families, and Communities.” Chicago: University of Chicago Press.

Simon, J. 2007. Governing through Crime: How the War on Crime

Transformed American Democracy and Created a Culture of Fear. New

York; Oxford: Oxford University Press.

Siennick, S.E, Mears, D.P, Bales, W.D. 2013. “Here and gone: Anticipation

and separation effects of prison visits on inmate infractions”. Journal of

Research in Crime and Delinquency 50(3), 417-444.

Stearns, A. E and el at. (2017). The Walking Dead? Assessing Social Death

Among Long- term Prisoners. Louisiana: Routledge.

Tin, U. 2012. Myanmar Monarchy Administration – 5 Volume, Third edition.

Turanovic, Jillian J., and Melinda Tasca. 2017. "Inmates’ experiences with

prison visitation."

Justice Quarterly, 1-36.

UN 2016. United Nations Standard Minimum Rules for the Treatment of

Prisoners (the

Nelson Mandela Rules). United Nations.

Weerwag, Nola. 2015. “Solitary Confinement as a Human Right Concern: A

Case study of Burma’s Political Prisoners”. (Thesis)
