NIEUWE UITGAVEN.

Co~qmyzie UMverselle du Ca~zal ]nterocda~lique de Pa~mma (eu liquidation.) l~apporl pr&e~dd an Tribunal Cioil de la ~ei~te par M. Acldlle Morn chicourt. Paris, 1890. 83 p. in ~o.

Tell vervolge op de stukken over her Panama-kanaa]~ in ,de Economist" van Juli--Augustus besproken, is ons uit Par!is ook toegezonden her rapport, thans in kwarto formaat, waarvan de titel hierboven werd afgeschreven.

Ten behoeve van hen, die in de wordingsgeschiedenis val~ her Panama-kanaal belang stellen of bij de zaak rechtstreeks belang hebben, wenschen wij daaraan enkele woorden te wijden.

Voor de gesehiedenis der zaak is her een belangrijk stuk omdat in den aanvang van her rapport een beknopt overzieht van den loop der zaak wordt gegeven, en verder uitvoerig wordt gesehetst alles war op hare financieele gesehiedenis betrekking heeft.

Het rapport, gedagteekend 25 Juli 1890, ken eerst worden afgesloten nadat de rapporten der ,Commissiotl d'6tudes," vroeger besprokcn, en waarvan in dit rapport op pag. 53 en 61 sprake is, waren ingediend.

Her geeft een overzicht van den geldelijken toestand der maatschappij op her tijdstip, 14 December 1888, dat de president-direeteur van de rechtbank de benoeming van drie ,&d- ministrateurs provisoires" moest vragen, van de gestie dezer voorloopige beheerders, van de gestie van den eersten ,liquidateur" of boedel~edderaar, den heer Brunet en van die van den heer l~onchieourt, die in de plaats trad van den heer Brunet, toen deze wegens ziekte zijn ontslag moest nemen, tot 30 Juni jl.

Van de vele cijfers~ welke in her rapport voorkomen~ zal; na her vroeger daarover gezegde~ nicts worden overgenomen. Slechts zal op enkele punten worden gewezen.

In den aanvang van her rapport zien wij al dadelijk dat de

652

,Cnmpn.~nie Univm'.~elln du Canal [nLerom:~niqlln~" wolko 3 M'aarf 1,q~ql mnf. ~en kapit.aal van .300 mil l ioen frane~ toe .~Lnnd kwam, al vrij spoedig grooto moeil i jkheden ondervond bij her .~luiten hater ohl igafieleeningen. In den aanvang" van 1884 ham zij ~ die tot, des~ijds steeds her. graven van een open scheepvaar~-kanaal had voo~'~'e.~tan, dan nok ern.~tig de vraa~" in overwegin~ of, met hot oo~ o I) den 111ill gunsfi~en geldeli jken toestand, nief naar eene .~poedi~or en nl inder ko~thare volLooiin~ mnost worden fro- st reefil. Zij kwam ~ot de conclusie, zig pa~. 5, ook 1)a,~. 15, welke, wij zagen her vroeger, ook die was der in 1889henoemde nleuwe ,commission d ' f iudes" , dat~ hoewel steeds zou moeten worden ges~reefd naar het verkrijg'en van een open scheepvaart- knnaal, aanvankelil k e e n kanaal met sluizen zou worden gemaald, waarvoor 7 zie pag. 23, met den hokenden in~'nnienr Eiffel werd gecontracteerd. Teen ook de daarvoor 1)enoodigde middelen niet konden worden verkrezen en hare kas uitgeput was , moest de maatschappij op 14 December 1888 hare betalingen staken. Her beheer tier zaak ging over o I) dc door de rechtbank aangewezen (lrie provisioneele hewindvoerders, dig beg'onnen me~. een halans op te maken, welke in her thans gepubliceerde rapport wordt opgenomen.

Dit is ook her geval, zie pag. 36, met de balans, welke op 4 Februari 1~89 werd opgemaakt~ teen her beheer door de provisioneele bewindvoerders aan den door de reehtbank henoemden boedelredderaar, den heer Brunet~ werd o~ergedragen.

Op 8 Maart 1890 werd deze door den beer Monchieourt ver- vangen. Nadat deze in de maand M;ei de rapporten der ,Com- mission d'Shldes" had ontvangen, was zijne taak te onderzoeken, zie pag'. 63, op welke wijze her kanaal tot voltooiing ware te brengen en op welke wijze her zeer belangrijk aetief der maat- sehapp!j, dat van onschatbare waarde zou zijn veer de nieuwe maat, schappij , welke~ her is te hopen~ degewieh t igeonderneming tot een goed einde zal brengen~ in waarde zal worden gehouden. War daarvoor werd g e d a a n zal eerst later kunnen worden medeg'edeeld.

Intussehen werd wenschelijk geacht te traehten van de Regee- ring van Columbia to verkrijgen dat zij een langer termijn toestond veer de voltooiing van bet kanaal. In 1878 verleende die Regeering aan den beer L. N. B. Wyse concessie veer her graven en exploiteeren van her kanaal op voorwaarde dat binnen twee jaren eene maatsehappij daarvoor zou gevormd zijn en dat deze binnen 18 jaren met haren arbeid zou gereed zijn. Daar dezo maat-

65.3

schappij in 1880 ffevm'md werd , meet zij in 1898 ~ereed z!/n. Daar hot zich laat aanzien dat (lit niet hot ~eval za lkunnenz i in , ward, zie pag. 63, de beer Wy,~e overzehaahl zieh in Mei jl. naar Bogota te hegeven om te traehteu van de Regeering van Columbia eeno verlenging van dion termijn te verkrij~en. Itoewel er reel hoop l)estaat dat hij in zijne zending zal slagen~ ken d;m.rvan natuu;'lijk no~ niefa warden medeg'edeeh].

De heer Monehicourt doer hot overzich~, da~ hij ~af van dn voornaamste feiten, welko beirekkinff hebben op tie or~anisat io , hot hostaan eu de liquidatie tier Panama-maat.schappij , vergezeld gaan van eerie opgave, pag'. 63, welke waar.~ehijnlijk ann de helanghelJbenden bij en tit helangstellenden in die maatsehapl)ij zeer welkom zal zijn. Beseffende dat de ba lansen , welke aan dc algemeene vergaderinffen wor,len voorgeleg'd, lung niet altijd vonr iedereen even duidelijk zi jn, doet hij in eenvoudigen vormopgnve vau alles war in de kassen der maatsehappij is I)innengekomen en van bet gebruik dat van din gelden is gemaakt . Daarui t bliikt dat van 18S1 tot 8 Maart 1890, teen de heer Monchicom't als bondch'edderaar op t rad , ft. 1:329,643,078.74 word ontvangen on ft. 1,313,4i8,840.18 ui~gegeveu, waarvan veer ,T ravaux d 'exca- vatiou et ouvrages d ' a r t " op de l andenz te , dus veer het eigenlijkn kanaalwerk~ ruim 443 millioen frs. Uit hot hoofdstuk: ,D@en.~es iL Par i s " bl[jkt, dat er heel war aan de st.r[jkstok bleef hangen en heel war , Iaux fl'ais" waren.

Siege de beer Monehie,mrt el' in slagen om de middelen te vinden tot voortzet t ing en voltooiing der grootsehe onderneming.

Nu her rappor t van den heer Monehicourt. ons aanleidiug ~af zoo spoedig op hot Panama-kanaal terug te komen, zii hot ons vergund hog lets te voegen b!j hot daarover in ,,tie Economist" van J u l i - - A u g u s t u s gezegde.

Teu slofte van hot Naschrif t word teen gezegd , dat de ,Corn mission d 'dtudes" hot onui tvoerbare had aang'etoond van een haar voorgeleg'd plan om geladen zeeschepeu door middel vau een spoorweg over de landengte van Panama te voeren.

Mug vertrouwen worden gesteld in hetgeen de heer E. Gaut ier onder hot hoofd ,Paquebots en voiture" in , L e F iga ro" van t8 Augustus mededeel t , dan zou zoo iets niet alleen niet onui tvoerbaar ziju , maar zou in Canada reeds con , sh ip- ra i lway" worden aan- ,gelegd, waar langs de schepen over eerie landena'te ter lengte van 27 kilometers zulleu worden vervoerd. De heer Gautier her inner t

654

er aan dat op do Parijseho Tontoonstolling van hot jaar 1889 hot plan van zulk eon ,schip-spoorweg~" ontworpen door den Ame- rikaanschen ingenieur Eads~ to zien was en da~ oen Fransehman~ de beer Gatineau~ reeds ill 1855 bij de kamer van koophandel te Versailles hot uitgewerkt plan van zulk een spoorweg indiende,

Voor de ingenieurs vau onzeu tijd sehi, jnt niets onmogolijk. En daarom zou he~ zeker gewaagd zijn te zeg~en~ dat her vervoer vau groote zeeschepen per spoortrein bepaald onmogelijk is. Be- zwaarlijk zal her zeker noff lang blijven.

J. K. W. QUARLES VAN UFFORD,