Upload
freedisk
View
119
Download
3
Embed Size (px)
Citation preview
Vue aérienne du Grand Barachois du Goulet et d’une partie de l’IsthmePhoto J.L.Quédinet
Résumé
Page_1
Etudes sur la lagune du grand Barachois
Isthme de Miquelon–Langlade, été 2009Roger Etcheberry, 24 Bd des Terre-Neuvas, Miquelon, [email protected]
Daniel Abraham, 32 rue Brue Saint-Pierre [email protected]
Lebutprincipaldecettemissionaétédemettreenplaceuninventairedesinvertébrésutili-séscommenourritureparlesoiseauxfréquentantlalagunedugrandBarachoisdeMiquelon. Uneinvestigationdesdifférentsmilieuxter-restresetaquatiquesyadoncétémenée.Cettemissionquis’estdérouléedurantl’étédejuilletàseptembre2009apermisdeconnaîtreplusprofondémentl’écologiedecemilieuparticulier. 59espècesdeplantesàfleursyontétérecenséesetunelistedesoiseauxfréquentantouayantfréquentélaLagunedepuis1974aétédres-
sée(93espèces) 96espècesd’invertébrésontétéidentifiéesainsique5espècesdepoissons. Certainsdecesorganismesontétéconser-vésàdesfinsdevérification. Cesspécimens,aunombred’unesoixan-taineconstituentlaCollectionBarachois2009. Parmicettecollectionsurépingleentomo-logiqueouenfioleétanche,setrouvent21espècesnouvellementrecenséespourlesIlesSaintPierreetMiquelon.
Page_2
SOMMAIRE
I Introduction.
II Zone d’étude.IIb Description des différentes zones étudiées.
III Les Oiseaux.
IV Répartition des invertébrés en fonction des étages litto-raux.
V Enumération par phylum des animaux et végétaux ayant un im-pact notable sur l’alimentation de la faune ailée.
VI Récolte des Invertébrés et Poissons Méthodes utilisées et lieux d’application.
VII Conclusion générale.VIIb Conclusion sur les invertébrés. VIII Bibliographie sur le Grand Barachois. VIIIb Bibliographie sur les invertébrés et poisssons.
Annexe 1: Plantes recensées autour du Grand Barachois durant cette mission 2009
Annexe 2:Oiseaux observés autour du Grand Barachois depuis 1974
Annexe 3: Invertébrés et poissons recensés au Grand Barachois durant cette mission 2009
Annexe 4:Collection Grand Barachois 2009 Liste détaillée des espèces en collection.
Page_3
I Introduction
LaLaguneduGrandBarachois,d’uneétendueactuellede988ha,tellequemesuréesur
«GoogleEarth»faitpartiedelaformationquater-nairedel’IsthmedeLangladequis’estconstruiteàpartirdesénormesquantitésdematériauxlaisséesdanslarégionàlafindeladernièreglaciation.
C’est:«L’unedesplusremarquableentitésdel’isthmedeMiquelon-Langlade.Cetomboloest,parsaforme,sesdimensionsetlesdifférentesmor-phologiesleconstituant,uniqueenAtlantiqueNordbienquelesîlesdelaMadeleinesituéesàl’embou-chureduGolfeduStLaurentprésententégalementdessystèmesdetombolos(Owens,1977;Owens&McCann,1980).Ilseprésenteainsi,commel’unedesformessédimentaireslesplusspectacu-lairesduterritoirefrançais.(N.Robin,p.335.)Lesiteafaitl’objetdeplusieursétudes,maisengénéralassezciblées.•Lapremièreconnueremonteà1974,elleétaitaxéesurlesPhoques(Ling,J.K.etal.,1974)•CelledePoupin,(1981):estunpremierinven-tairefaunistiquesommaireduGrandBarachois.S’yrajouteunrelevédumatérielstomacaldesphoques,reprisedesétudesdeJ.BoulvaetMcLa-rendel’UniversitéMemorialdeSt-JeandeTerre-Neuve.•Audébutdesannées1980,DeaneRenoufetsesétudiants,dontlesplusconnusetlesplusassidusontétéElizabethPerryetJackLawson,ontétudiélesphoquesdelalagunedurantplusieurssaisons,allantdumoisdemai(débutdesmisesbas)jus-qu’aumoinsd’août.Cesderniersontobtenucha-cunleurthèsededoctorat,montrantainsil’intérêtdelalagunetantdupointdevuedesarichessequedesonaccessibilité.•En1983,arrivaitAlainDesbrossequiavaitpourmissiond’étudierlalagunedanslecadred’unpro-jetdemiseenréservenaturelle.Sonétudeafaitl’objetdedeuxpublications,Desbrosse(1985)etDesbrosse(1986).•En2008,sousl’administrationdelaDAFaveclasupervisiond’IFREMER,sortait«ÉtudeZNIEFFmarines»(Abraham2008)oùtoutunvoletétaitconsacréaurassemblementdesarchivestraitantdesespècesmarinesrecenséesparleschercheurs
précédents. Unvastedomainen’avaitpasencoreétéétudiédemanièreétendue,celuidesinvertébrés,dontl’abondanceestmiseenévidenceparlaquan-titédelimicolesséjournantsurlesitedurantlesmigrationsd’automne.C’estl’objetprincipaldelaprésenteétude.Celle-cidébuteparunrecensementdesplantesvasculairesceinturantlalagune,etunemiseàjourdesobservationsornithologiques.Siunsuividesoiseauxexistedepuis1974,ilétaitassezincom-pletpuisquel’undesauteurs,deparsaprofession,demeuraitàSaint-Pierre.Ceslacunesontétécombléesenpartieen1983et1984parAlainDes-brosselorsdesétudesprécitées.Fin1998,l’undesauteurs,àlaretraiteetdomiciliéàMiquelon,putenfinaccorderplusd’attentionàlalaguneetsesenvirons,aidéencela,parplusieursobservateursbénévolesetparlesgardesdel’ONCFS.NotonsquesileprojetdeRéserveNaturellen’apasencoreabouti,lepland’eauestréservedechassedepuis1980.Cestatutestpeut-êtreàl’ori-ginedel’augmentationdunombredecanardsyséjournantdel’automneauprintemps. Lalaguneabeaucoupévoluéaucoursdessiècles,commenotéparAlainDesbrosse(1985):«Unphénomènecaractéristiquedel’évolutionduBarachoisestsonextensionspatialeendirectionausud-ouest,audétrimentdesButtereauxsapésàleurbaseparlesglacesettempêteshivernales(cf.tem-pêtedu25octobre1983)etdesmaraisdeSauveuroùlesformationstourbeusessontenvahiesparleseauxsalées.Unecartede1782(voircartecompa-rativeaveccellede2005)montreclairementunesurfacetrèsinférieureduBarachois.Cephénomènepeuts’expliquerparl’arrêtduprocessusderelè-vementisostatiqueconsécutifàl’allègementdesmassescontinentalesaprèslafontedel’inlandsis.(Desbrosse,1985).».Cetteextensionsepoursuitaujourd’huicommeonpeutleremarquerlorsdesgrandesmarées(.L’étangdeSauveurestmainte-nantunétangsalé,communiquantrégulièrementaveclalaguneparunpetitruisseau.Onyremarqued’ailleursundébutdecolonisationparlaZostère(Zosteramarina).
I Introduction (suite)
Page_4
«Sauveur», partie Sud-ouest du Grand Barachois, grande marée de septembre 2009 (photo Etcheberry, SPM Frag’îles)
Lemouvementdemaréeestcomplexeàl’intérieurdeBarachois.Lamaréeaunretardde1h30augouletparrapportauportdeSaint-Pierre;ceretardatteint2h30aupieddesButtereaux»(Desbrosse,1986).Auxdiresdesusagers,lalagunes’ensable,leschenauxsontdeplusenplusdiffi-cilesàutiliser,certaineszonessontinaccessibles.Lesobservationsindiquentquel’entréeduGouletévoluenettementdepuisquelquesannées,avecune
surfaceimportantesurtoutprèsdelacôteouestetsud-ouestduGrandBarachois.SoulignonsenfinquelalaguneduGrandBara-choisfaitpartied’unensembleincluantlesmarais
Algues le long de la côte Ouest du Grand Barachois (été 2009) (photo Etcheberry SPM Frag’îles)
tendanceàs’orienterausud-est,lapointeNordquiétaitenérosionestmaintenantenaccrétionetdonnelieuàunereprisespectaculairedelavégéta-tionàl’estdelaPointeauxKakawis Unphénomènesemble-t-ilrécent,notédéjàl’andernier,maisavecplusd’ampleurcetteannée,consisteenl’invasiond’alguesfilamenteuses,cesalguesontrecouvertdurantunepartiedel’étéune
Giraudàl’est,lesmaraisdeLamanthe,IleVerteetDagortauSudquisontlesmilieuxhumideslesplusintéressantsdel’archipelencequiconcernelareproductiondesAnatidésetLaridés.
II Zone d’étude
Page_5
Lazoned’étude,encequiconcernelesplantesvasculaires,àl’exceptiondelaZostère,comprendlepourtourdelalaguneduGrandBarachois,delaPointeauxKakawisauSud-est,jusqu’àlaPointeauxBarges(prèsdel’Observatoire)enpassantparlenord.Surcepourtour,nousavonsnotétouteslesespè-cesinfluencéesparl’eausalée,jusqu’àlalimitedesgrandesmarées,bienquecelanesoitpastoujoursévident.SeulelacôteallantdelaPointeQuineàlaMèreDurand(partieNordetNord-Ouest)n’apasétéétudiéeendétails.Ils’agitlàd’unemoraineseterminantenpenteplusoumoinsabruptedanslesrochersdemeuréssurplaceaprèsl’érosiondeladitemoraineilyavraisemblablementplusieurscentainesd’an-nées.Parconséquent,cettepartienerecèlequepeud’espècesquionttoutesétésignaléesailleursautourdelalagune.
Habitatassezcomplexedontilestparfoisdifficiledecernerl’influencedel’eausalée,toutaumoinslors-qu’elleesttemporaire,lorsdegrandesmaréesparexempleouparventsfortsdesudousud-est.Al’extrêmenord-ouestilexisteunezonecaractériséeparuneabondancedeplantesendécomposition,quel’onpourraitpeut-êtrequalifierde«Zoned’eutrophisationtemporaire»vulefaiblerenouvellementdel’eau,maistemporairepuisqu’elledoitsenettoyerlorsdegrandesmarées.Laluxuriances’expliqueparl’apportd’alguesetlalentedécompositiondelaZostère.
IIb Description des différentes zones étudiées, notes sur le terrain
Grand Barachois – Zone Nord-Ouest (le coin de la Mère Durand). (En blanc sur la carte)
Page_6
Nord-Ouest du Grand Barachois (photo Etcheberry, SPM Frag’îles).
DeuxoutroisespècesdominentsurunbourreletdeZostère:Convolvulus sepium, Potentilla anse-rina et Agropyron repensaccompagnéesdeRanunculus acris et Rumex orbiculatus. Unpeuau-dessus,enterrainhumide,ontrouveuneabondanced’Iris versicolor, d’Agrostis stolo-nifera,unlégerdrainagefavorisel’apparitiond’uneabondancedeSanguisorba canadensis.Enzoned’eaustagnanteontrouvePotentilla palustris, Viola sp. UnpeuplusauSud-ouest,unezoneinfluencéeparlamaréehauteestdominéeparCarex palea-cea(lepluscommundesCarexdupourtourduGrandBarachois).Unpeuau-delàonretrouvePotentilla palustrisaccompagnéededeuxépilobes:E. glandulosum et E. palustre.Puis,enmilieumieuxdrainéPotentilla anserinaestdominanteavecAgrostis stoloniferaetSanguisorba canadensis.LeszonessableusessontoccupéesparSpergularia canadensis, Plantago juncoides etPuccinellia pumila etunPolygonum delasection«aviculare».Enmilieurégulièrementinondésursableou,passantàtraverslaZostèrehumide,laplantedominanteestSalicornia europaea.Dansunezonehumideprèsdelaroute,ontrouveuneabondancedeRanunculus cymbalariamêléepar-foisàSpergulariacequidénoteégalementuneinfluencedel’eausalée. Juncus balticus,l’unedesespèceslespluscommunesautourduGrandBarachoiss’yretrouveçaetlàmaislaplantevraimentdominanteestsanscontestePotentilla anserina.OnremarqueégalementquelestasdeZostèrequiontétéempiléesdanscettezoneetailleurssurlacôteOuestduGrandBarachoissontfavorablesàl’implantationd’Atriplex sp.etPolygonum sp.(sectionavi-culare).Encoreunpeuplusausud,Salicornia europaeaquasimentenpeuplementpursursableousurdelaZos-tèrehumideoudesalguesendécomposition,révèleunmilieurégulièrementinondé,dontlesbordssontoccupésparPlantago juncoides.
C’estunmilieurelativementsec,surgalets,oùlespetitsrochersayantétéapportéspourlesrem-blaisdelarouteontunpeudébordé,letoutrecouvertplusoumoinsdeZostèresèche,ensurfaceseule-ment,laplupartdutemps. Onytrouvetouteunesériedeplantesdeterrainsrelativementsecsdontcertaines,sansêtretotale-menthalophytes,doiventêtreasseztolérantes:Mertensia maritima, Ammophila breviligulata(peuactive,peufleurie),Potentilla anserina, Plantago juncoides, Artemisia stelleriana, Convolvulus sepium, Cakile edentula, Oenothera biennis, Senecio pseudo-arnica. Sonchus arvensis, Heracleum maximum, Rosa virginiana, Sanguisorba canadensis, Aster novii-belgii, Arenaria peploides, Agropyron repens, Trifolium repens, T. pratense, Leontodon automnalis, Rinanthus crista-galli (assezrépanduesurlepourtourdelalagune). Surleborddelaroutenotonsuneespècequisemblen’êtreprésentequedepuisquelquesannéesetquiatendanceàs’étendreunpeu: Rumex crispus.EntreleGrandCetlaCrevasse,(enturquoisesurlacarte)siteoùlaroutepasseàl’ouestdesbutte-reaux,larouteestplusprochedurivageetpossèdeparconséquentmoinsdevégétation.Enunpeupluspauvre,onyretrouvelesmêmesespècesqueci-dessus:A. breviligulata, Metensia maritima, Artemi-sia stelleriana, Agrostis alba, Senecio pseudo-arnica, Cakile edentula, Plantago juncoides, Leontodon automnalis, Trifolium repens, T. pratense, Arenaria peploides, Taraxacum officinale et Sonchus arvensis.
Page_7
Nord-Ouest du Grand Barachois peuplement quasi-pur de Salicorne (photo Etcheberry, SPM Frag’îles)
Zone délimitée par la route entre le lieu-dit « Ancienne bar-rière » et le Grand C.
(Barachois côte O-NO) (en jaune sur la carte)
OnnoteégalementquelquespiedsdeRumex domesticus.Onpeutconsidérerqueplusieursespècessesontintroduiteslelongdelarouteavecl’augmentationdutraficautomobileetnotammentdevoituresvenantdeSaint-PierreetapportantquelquesespècesnonprésentesàMiquelondanslepassé.
Côte ouest du Grand Barachois, Sud du « Grand C » (photo Etcheberry, SPM Frag’îles)
Zone allant de la Crevasse à Sauveur, un peu avant l’étang de Sauveur. (en rouge sur la carte).
Page_8
Cettezoneesttrèsutiliséeenétéparlesbaigneursetc’estprobablementlaraisonpourlaquelleilaétédécidédefairepasserlarouteàl’ouestdesbuttereauxafindepréserverlaplage. Parconséquentlarouteneprotègepluslesbuttereauxoùdesganivellesontétéplacéescesannéesdernièrespourtenterdepiégerlesablemaisaussideminimiserl’impactdeshumains,notammentdesenfants. Là,autourdesganivellesc’estAmmophila breviligulataquidomine,encompagniedeSangui-sorba canadensis, Convolvulus sepium, Aster novii-belgii, Rhinanthus crista-galli, Agropyron repens, Spartina pectinata, Ligusticum scoticum, Rumex crispus, Leontodon automnalis. Agrostis stolonifera, Taraxacum officinale, Fragaria virginiana, Potentilla anserina, Rumex obtusifolius.Enzoneunpeumoinsfréquentée,sursable,ontrouvePolygonum(sectionaviculare),Mertensia maritima, Artemisia stelleriana et Leontodon automnalis.
Plage de Sauveur - Ouest–Sud-Ouest du Grand Barachois (Photo Etcheberry, SPM Frag’îles)
Cettezonevraimenthorizontalepossèdeunegrandehomogénéité.Elleestceinturéed’unebandedeJuncus balticusdequelquesmètresdelargeur,etpluslargeverslesud.Lazoneproprementditeestsouventinondéeleprintemps,maisdoitêtreégalementinondéedanslestrèsfortesmarées.Lesplan-tesdominantesysont:Carex paleacea, Potentilla palustris, Agrostis stolonifera, Eleocharis halophila,accompagnéesdePotentilla anserinadequelquesHypericum virginicum, Triglochin palustris(rare),etGalium trifidum.
Sud et Sud-Ouest de l’étang de Sauveur et dans une moindre me-sure, également l’est de l’étang. (en vert sur la carte)
Sud-ouest du Grand Barachois et de l’étang de Sauveur (photo Etcheberry SPM Frag’îles)
Page_9
Page_10
Sil’oncomparelalaguneactuelleaveclacartedeFortin(1782)etmêmesil’onadmetunepos-sibleimprécision,ilestclairqueleGrandBarachoiss’étenddeplusenplusverslesud-ouest.L’étangdeSauveurestmaintenantsalé,quelquesrarespiedsdeZostères’ysontinstallés.C’estl’occasionici,dedéplorerqueladernièrecarteIGN(2007)nemontrepasl’évolutionsubieparcettepartiedelalagune.Lacarte,danscettezone,esteneffetidentiqueàcellequiafaitl’objetdeprisesdevuesen1952etpubliéeen1957.L’ouverturedansl’étangdeSauveurdanssapartieNord-estetquiadonnésuiteàl’arrivéedel’eausaléedansl’étangn’estpasapparentealorsqu’elledated’aumoinsvingtans.
Sud-Ouest du Grand Barachois, zone en érosion (Photo Etcheberry, SPM Frag’îles)
Donc,parsuitedel’extensionduGrandBarachoisversleSud-ouestonretrouveunezonefor-tementérodéeoùsubsistequelques«îlots»tourbeuxentourésdesable,unpeumouvantparendroits,révélantlaprésencedetourbe.Ces«îlots»dominésparPlantago juncoides sontentourésdezonesplushumidesquiformentdessortesdetouradonsdusauxpiétinementsdeschevaux.IlssontégalementenmajeurepartiecolonisésparPlantago juncoides(décidémentlaplantelapluscommunedecettezone)accompagnésd’Agrostis stolonifera.Dèsqu’ilyaunelégèreélévation,onretrouveJuncus balticus, Potentilla anserina.LePlantago juncoidesdomineégalementsurterrainsplatsetmoinsperturbésparlepassagedeschevauxetsursubstratplussableuxquetourbeux,laissantlaplace,enzonerégulièrementinondéeàSalicornia europaea et à Spergularia canadensis.QuelquespetitsîlotssurélevésaccueillentquelquesAmmophila breviligulata, Agrostis stolonifera, Juncus balticus Ligusticum scothicum etl’ubi-quistePotentilla anserina. LeCarex paleaceaestunpeuenretraitparrapportauPlantago juncoides quis’ymélangemaissembleêtreplusàl’étatvégétatif.EncontinuantversleSudetunpeuplusàl’abridelaplupartdesmaréesontrouveunediversitéplusimportante:Sanguisorba canadensis, Thalictrum polygamum, Aster novii-belgii, Rhinanthus crista-galli, Iris versicolor, Hierochloë odorata, Campanula rotundifolia, Spar-tina pectinata, Rosa virginianaetRumex acetosella.Enrésumé,cettezoneestenérosionbiencaractériséeavecunepénétrationrégulièredelamarée,avecunruisseaubienétablientrel’étangdeSauveuretlalagune,quelquesbuttessèchesdemeurentaumilieudezonesrégulièrementinondéesqui,deplussubissentl’impactdesmouvementsdeglaceenhiver.
Côte Nord à Nord-Est du Grand Barachois, de la Pointe Quine au ruisseau du Nordet !(En bleu sur la carte).
Côte Nord-Est du Grand Barachois, entre les Ruisseaux du Milieu et du Nordet (Photo Etcheberry, SPM Frag’îles)
Lavégétationyestassezpauvre,dominéecependantparCarex paleacea ; Potentilla anserinayestassezdiscrète,demêmequeJuncus balticus, Eleocharis halophila, Agrostis stolonifera et Plantago juncoidesquisemblentpréférerlesterrainsplustourbeux.Spergularia canadensisn’yestpastotalementabsente,demêmequeRanunculus cymbalaria.OnyremarqueégalementRumex domesticus,espècein-troduitequel’ontrouvaitencorerécemmentpresqueuniquementauxabordsdeshabitationsduvillagedeMiquelon.AnoterunepetitestationdeStellaria humifusainconnuedenous.ApartirduruisseauduNordet,enallantversleruisseauduMilieu,ontrouveunpeuplusdediver-sité,quelquestouffesdeDrepanocladus sp.(bryophyte),unpeuplusdePotentilla anserina,maiségale-mentPuccinellia pumilaetquelquesAster nemoralissurtoutsurlesdépôtsdeZostère.Pasencoresignaléailleursautourdelalagune,quelquespiedsdeJuncus filiformisetquelquesCarex salina.AuruisseauduMilieuletalusherbeuxau-dessusduniveaudelamarée,estdominéparPotentilla anserinaetJuncus balticus,quelqueszonesinondéespossèdentunpeudeSalicornia europaea.
Page_11
Al’inversedelacôteSudduGrandBarachoiscelle-ciestconstituéederochersangulairesquiprovien-nentprobablementd’unemoraineetquin’ontpasétépolisparlamer,toutaumoinspassuffisammentpourressembleràdesgaletsderivage.Danslaplupartdescas,latourbièrearriveassezprèsduniveaudelamaréehauteetlaflorenesubitpas,saufexception,l’influencedesmarées.
Page_12
Côte sud du Grand Barachois entre Sauveur et Pointe aux Barges (Photo Etcheberry SPM Frag’îles)
Enprogressantversl’est,lerempartdegaletss’atténueetunetransgressionduGrandBa-rachoiss’effectueetmaintientquelquespetitsmarais,quasimentàsecàmaréebasse,oùl’onretrouveRuppia maritima (apparemmentenbaisseparrapportauxannéesprécédentes)etàpeuprèslamêmevégétationquecelledécritepourlestouradonsdeSauveuravecPlantago juncoides, Salicornia europaea, Spergularia canadensis etenpériphérieJuncus balticus, Potentilla anserina .Notonségalementquedepuisplusieursannéesdéjàlelieudit«PointeauxBarges»estdevenue«l’îleauxBarges»àmaréehaute.
Zone allant de l’Est de Sauveur à la Pointe aux Barges (en fuschia sur la carte)
EncontrasteaveclacôteNord-Est,labordureduGrandBarachoislelongdesacôtesud,estconstituédegaletsarrondisetpolisparlamer!Ilssontsouventdecouleurbrune,quiseraitapparemmentdueàdel’oxydedefervenantdesterrainsavoisinants.Lavégétationestrestreintesurcettecôte,soumiseàl’impactdesglacesenhiver!Unpetitrempartdegaletsquis’atténuelorsquel’onprogresseversl’Estpourquasimentdisparaître(onyreviendra)isoleunebonnepartiedecettecôtedel’influenceduGrandBarachoisOnytrouvequelquesRumex acetosella,etbiensûrle Potentilla anserinaetquelquesPolygonum (sectionaviculare),Plantago juncoides, Aster novii-belgii et Ammophila breviligulata. Stellaria gramineaet S. media. Puccinellia pumila, Spergularia canadensis, Agrostis stoloniferaetJuncus balticus.
Zone allant du Ruisseau du Nordet à la Pointe aux Kakawis. (en orange sur la carte)
Zonedesableetgalets,unpeuanguleuxprovenantsansdoutedel’érosiondesmorainesenvironnantes.Danslapremièrepartie,latourbières’arrêteabruptementàenviron1,5mdehauteuretparconséquentn’estpasinfluencéeparl’eausalée.Asabaseontrouvelesespèceshabituelles:Ca-rex paleacea, Artemisia stelleriana, Potentilla anserina, Iris versicolor, Puccinellia pumila, Plantago juncoides, Juncus balticus, Atriplex sp. Ammophila breviligulata;et,surunezonedetourbièreérodée,Aster novii-belgii .Al’embouchured’unpetitruisseauprochedelamaisonLuberry,ontrouvequelquesSonchus ar-vensis et Spartina pectinata.Puisl’onretrouvel’habitatmentionnédansleparagrapheprécédent,avecmoinsdediversité,probablementàcaused’uneaugmentationdesgalets,c’estpourquoisansdouteonyanotéunpieddeMertensia maritima. Plusausud,surune50edemètresunebandedepetitsgraviers,pratiquementsansvégétationnousamèneverslajonctionentrelamoraineetl’isthmeproprementdit,àl’ouestdesmaraisGiraud.Ony
retrouveunapportconséquentdeZostera marinacommec’estlecasautourdelalagune,notammentsursacôteOuest,Nord-Ouest,SudetSud-Ouest.L’habitatdesableetgaletsaccueille:Carex paleacea, Potentilla anserina, Agrostis stolonifera, Plantago juncoides, Ammophila breviligulata, Polygonum sp. (sectionaviculare).Onremarquesurtoutecettecôte,etcepresquejusqu’àlaPointeauxKakawis,unerecolonisationparl’ammophileenunebandecontinuededeuxoutroismètresdelargeur,exploitantunpetitdépôtrécentdesable.Ilexisteégalementtroiszones,plusbassesetplushumidesdequelquesmètresdelargeursurquel-quesdizainesdemètresdelongueur,résultantd’unepénétrationduGrandBarachois,lorsdesgrandesmarées,onytrouve,enpériphérieAmmophila breviligulata, Juncus balticus et Agrostis stolonifera,etaucentredesplantesplushalophytescommeSalicornia europaea, Plantago juncoides, etquelquesSpergu-laria canadensis.UnpeuavantlaPointeauxKakawisontrouveégalementsurleborddelalagunequelquesrarespiedsdeMertensia maritima,etdeCakile edentula.
Page_13
Vue aérienne du Grand Barachois et du GouletPhoto J.L. Quédinet
Page_14
III Les Oiseaux
LES ANATIDES
Bernache du Canada (Branta canadensis)
LafauneaviaireduGrandBarachoisestricheetvariée.Lesdonnéesdétailléesci-dessousnesontpasseulementlefruitdel’étudeprésente,maisdelaconnaissanceacquisedepuisdenombreusesannéesd’observationssurleterrain,depuis1974pourEtcheberry,plusintensedepuisfin1998,annéedesonretoursurlagrandeîle;del’étuded’AlainDesbrosse(1986)complétéeparlesobservationsdediversornithologuesamateursbénévoles.
Pourcetteespèce,nousétionslalimiteSud.C’est-à-direquelesoiseauxarrivaientl’automne,pas-saientl’hiverdanslalagune,plusoumoinsfacilementselonl’extensiondelazonepriseparlesglaces,puisrepartaientauprintempspoursereproduireplusauNord.
Depuisunbraconnage,denuit,surlesbancs,enoctobre1985ellenesontjamaisrevenues(voirlegraphiqueci-dessusquimontrelemaximumd’individusobservéschaquemoisentreseptembreetdécembre.) Onpeuttenterdel’expliquerensachantquelesjeunesoies,engénéral,mémorisentleursroutesdemigrationlorsdeleurpremiervoyageencompagniedeleursparents.Cesdernières,fortesdel’ex-périencedel’automneprécédentontprobablementsuindiqueràleurprogéniturequelesiten’étaitplusfiable.Ilestcependantassezdifficiledes’imaginerquecetteméfianceaitpudurer24ans!…Depuisquelquesannées,d’autresBernachesnousvisitentpourquinoussommes,àl’inversedesprécédentes,lalimiteNord.Ellesarriventhabituellementverslafindelapremièrequinzainedemarsetsereproduisentdansl’archipel,notammentsurl’IsthmeetsurlaGrandeMiquelonetenmoindrepro-portionsurLanglade,puisrepartentverslesudàl’automne. Leurcomportementestassezdifférentetellesn’exploitentpasvraimentlesherbiersàZostèremaissenourrissentplutôtàterreetsemblentexploiterlesrelativementvastesétenduesdePlantainmari-timedeSauveur,danslecoinsud-ouestduGrandBarachois.
Page_15
Canard noir (Anas rubripes)
CetteespèceadûfréquenterleGrandBarachoisbienavantl’arrivéedel’hommedanslarégionetexploitercemilieuviergerégulièrement. Danslesannées80,l’espèceadiminuédanstoutelarégion,àcausedel’hybridationaveclecanardcolvert.NousétionsavecTerre-Neuvelaseulerégiond’AmériqueduNordnonaffectée(outrèspeu)parlephénomène.LefaitqueleGrandBarachoissoitdevenuréservedechasseen1980acertaine-mentcontribuéàl’augmentationdelafréquentationdelalagune.Nousavonségalementprofitédelaprotectionaccruedel’espècesurlecontinentetsurlagrandeîlevoisine.Leseffectifsontnotablementaugmentédansl’archipelàpartirde1996.Auparavant,etcedepuis1979,dateàlaquelledesnotesrégulièresontétéprises,lespopulationsatteignaientenviron200individus,nombreassezrarementdépassé.Unpremierpicdepopulationestnotéentre1998et2003,cependant,àlasuitedel’hiverparticulièrementrudede2002/2003leseffectifsontchutédenouveaupourdépasser500individusen2006.Lerecordabsoludeces35dernièresannéesaétéde838individusen2006pourretombercesdeuxdernièresannéesàenviron600oiseaux.
Page_16
Ils’agitci-dessusdespopulationsfréquentantlalaguneàpartirdumoisd’aoûtetcejusqu’auprin-temps.Eneffet,lareproductiondel’espècedansl’archipelnousparaîtasseznégligeable.LeCanardnoirdansleGrandBarachoissenourritsurtoutde«l’herbeàoutardes»ouZostère(Zos-tera marina)quicouvredegrandsespacesdanslalagune.LeszonesdenourrissagesontactuellementàpeuprèslesmêmesquecellesindiquéesparDesbrosse(1986).Ilestpossiblequ’ellessoientunpeuplusimportantessil’onencroitlespersonnesquifréquententlalagunequitrouventquecettedernièretendàêtredemoinsenmoinsprofonde.Ilestévidentqueleszonesdenourrissagehivernales,lesontenfonc-tiondelacouverturedeglace,variabled’annéesenannées.Auprintemps,lorsquelesplansd’eaudoucedel’isthmedégèlent,lescanardssedispersentavant,pourlaplupart,d’entreprendreleurmigrationversTerre-NeuveouleLabrador.
Canard pilet (Anas acuta)
C’estlecanardnicheurlepluscommundel’archipel,notammentdanslesmaraisdel’isthme,àl’est,ausudetausud-estduGrandBarachois.Apartirdumoisd’aoûtonpeutl’observerauGrandBarachoisennombreassezrestreintethabituellementseulementdurantl’automne.Leshivernantssontrares.Ilnesemblepasnonplusyavoirdemigrationssignificativesvenantdessitesdenidificationsituésplusaunord,danslarégiondeTerre-Neuve.
Sarcelle d’hiver (Anas crecca)
Siquelquescouplessereproduisentdansl’archipel,l’isthmeestsurtoutfréquentépardesoiseauxvenantdeTerre-NeuveouduLabradorcommeentémoignentquelquesretoursdebagues.Pluscommunedanslesmaraisavoisinants,l’espècefréquenteassezpeuleGrandBarachoisoùl’onpeutparfoisl’obser-verencompagniedesautresespècesdecanardsdesurface.
Garrot à œil d’or (Bucephala clangula)
Présentsurlalagunedelafindel’automneauprintemps,ilarriveenmoyennele24octobreetrepartle6mai(donnéessur35ans).Lapopulationestdel’ordrede100à150individusquifréquententlazonedelaPointeQuineetl’ouestdelalagunelorsquelesconditionsdeglacelepermettent.Assezré-gulièrementonpeutobserverenleurcompagnie,unoudeuxPetitsGarrots(Bucephala albeola)etdepuisquelquesannées,unoudeuxGarrotsd’Islande(LaurentJackman,comm.pers.).
Harle huppé (Mergus serrator)
L’espèceestprésentetoutel’annéesurlalagune.Ellesereproduitrégulièrementdanslesmaraisdel’Isthme,quisont,notons-leaupassage,lesplusrichesdetoutl’archipel.DansleGrandBarachoisonpeutl’observerquasimentpartout,cequireflètelesobservationsetcapturesdel’épinocheàtroisépines(Gasterosteus aculeatus)extrêmementabondantedanslalagune.AulacM’yvatn,enIslandecetteespècesenourritpresqueexclusivementdecetteespèce(Titman,RodgerD.1999).L’hiverleseffectifsvariententreunecinquantaineetunecentained’individus,circulantassezrégulièremententrelalaguneetlamer.
D’autrescanardsfréquententégalementleGrandBarachois,ennombresrestreintsetirréguliers,identiqued’ailleursàleurstatutdanslerestedel’Archipel.Canardsdesurface:Canardsiffleur(Anas pe-nelope),Canardd’Amérique(Anas americana),Canardsouchet(Anas clypeata).Canardsplongeurs:Ha-reldeKakawi(Clangula hyemalis)-rare,fréquenteplutôtlamer-;Fuligulemilouinan(Aythya marila)–quelquesindividusobservésassezrégulièrementdel’automneauprintemps-bienque,depuisquelquesannéesl’espècefréquenteplutôtleGrandétang,prèsduvillagedeMiquelon.
LES RAPACES DIURNES
Page_17
LeBalbuzardpêcheur(Pandion haliaetus)n’estquemigrateurdansl’archipel.LesiteduGrandBarachoisdevraitluiêtrefavorable!Lesarbresdesenvironsneluiconviennentpeut-êtrepas.Celapour-raitêtrevérifiéeninstallantunnichoirartificiel,lelongdelacôteNordparexemple.LePygargueàtêteblanche(Haliaeetus leucocephalus),bienqu’observétoutel’année,c’estenhiverqu’ilestprésent,plusrégulièrement,posésurlaglacedelalaguneousurlesbuttereauxenvironnants.LeBusardSt-Martin(Circus cyaneus)quisereproduitnonloindelacôteNorddelalagune,fré-quenteoccasionnellementlesite,maiscesontsurtoutquelquesjeunesetmigrateursd’automnequisontobservésrégulièrementenseptembre–octobre.
Page_18
LES LIMICOLES
Quelquesespècesseulementsereproduisentdansl’archipel,laplupartennombrerelative-mentrestreint,notammentsurl’Isthme,auxabordsplusoumoinsimmédiatsdelalagune:Pluviersiffleur(Charadrius melodus)Pluviersemipalmé(Charadrius semipalmatus)Chevaliergrivelé(Actitis macularia)BécassinedeWilson(Gallinago gallinago)Bécasseauminuscule(Calidris minutilla)Parmilesvisiteursdeprintemps,laseuleespècedequelqueimportanceestleGrandChevalier,àpartirdelafindumoisd’avril.Celui-cinesereproduitpasdansl’archipel,parconséquentildisparaîtenjuin,àquelquesraresexceptionsprès,etrevientassezvite:plusieursdizaines,courantjuillet.Laplu-partdeslimicolesnichantdansl’arctique,remontentdanslenordenpassantparlavalléeduMississippi,cenesontdoncquequelquesindividusquipassentsurl’isthmeàcetteépoque:Pluvierargenté,Pluvierbronzé(rare),Tournepierreàcollier,Courliscorlieueuropéen.Commelemontrelacarteci-dessous,noussommesunpeuàl’écartdesroutestraditionnellesdemigrationdecesoiseaux,del’arctiquevers,pourlaplupart,l’AmériqueduSud.
L’épervierbrun(Accipiter striatus):quelquesindividussurvolentl’isthmeetlalaguneassezréguliè-rement,maisseulementenautomne.LeFauconémerillon(Falco columbarius)quisereproduitdansl’archipel,notammentlelongdelacôtenordduGrandBarachois,fréquenteoccasionnellementlesabordsdelalagune.Ilenestdemêmepourquelquesmigrateursd’automne.LeFauconpèlerin(Falco peregrinus)espècerareilyaquelquesannées,estmaintenantunvisiteurassezrégulierdel’archipel.Quelquesraresindividussontobservéssurl’isthme,surtoutauprintempsetàl’automne,jusqu’audébutdel’hiver.Iln’existequ’unementiondeGerfaut(Falco rusticolus)pourl’isthme,unindividuprèsdelacôteOuestduGrandBarachoisle22février2005.
Page_19
Cependant,cesontplusieurscentaines(milliers?)d’individusquinousvisitentàpartirdelami-juillet,avecunmaximumenaoûtseptembre.Ilseraitintéressantdeconsulterlalittératureencequiconcerneladuréedeséjourdeceslimicolesdansunezonedenourrissagecommelesbancsdesablesetleslittorauxdelalagunedurantleursmigra-tionsd’automne.Aucuneétudeencedomainen’aencoreétéentreprisedansl’archipel,àl’exceptiondequelquescomptes,plusoumoinsprécisvulatailledelalagune,effectuésautélescope60x20-60depuislaterrassedel’observatoire,situénonloindel’entréedugoulet,depuis1986etquiatteignentetsouventdépassent1000individusenaoûtetseptembre.Unminimumdetroisobservateursseraitnécessairepourobteniruneestimationconvenable:unlelongdelacôteOuest,incluantlarégiondeSauveur,unautreentreleruisseauduNordetetlaPointeauxKakawisenfinledernierdepuislaterrassedel’observatoire.Uneautrefaçondemieuxconnaîtreladuréedepassagedeceslimicolespourraitêtreunbaguagesystématiqueauxabordsdelalagune,lesreprisesdonnantquelquesindicationssurladuréedeleurséjour.Toutefois,celanécessiteunebonneconnaissancedesespècesetdeleursdiversplumagesàcettepériodedel’année.Lesoiseauxcommencentàsenourriràl’entréedelalaguneàmaréedescendante,puisgagnentpetitàpetitl’intérieurdecelle-cietexploitentlapériphériedesbancsaufuretàmesurequeceux-cidécou-vrent.Dufaitd’unedifférenced’aumoinsuneheureetdemieàl’entréedugouletetdepratiquementtroisheuressurlacôteOuest,laduréedenourrissageestnettementaccrue,parrapportàunecôteplusclassi-que.Lesespèceslespluscommunesdanslalagune:
•Pluvierargenté(Pluvialis squatarola)–(plusieurscentaines).•Pluvierbronzé(Pluvialis dominica)–unpeumoinscommunqueleprécédentetfréquentantégalementlesMornesetlesrivesdesétangsdel’intérieur(étangGoélandducentredeMiquelonnotamment).•Pluviersemipalmé(Charadrius semipalmatus)–Rareàtrèspeucommunenpériodedereproduction,ilesttrèscommun(plusieurscentaines)enmigration.•Grandchevalier(Tringa melanoleuca)–(plusd’unecinquantaine).•Petitchevalier(Tringa flavipes)–(quelquesindividus,surtoutendébutdesaison).•Courliscorlieu(Numenius phaeopus)–quelquescentainessurl’isthme,ilestassezpeuprésentauxabordsdelalagune).•Bargehudsonienne(Limosa haemastica)–(quelquesraresindividus,observéspresquetouslesans).•Tournepierreàcollier(Arenaria interpres)–(plusieursdizaines).•BécasseauMaubèche(Calidris canutus)–(jusqu’àenviron150,dontquelques-unshivernentassezrégulièrement).•BécasseauSanderling(Calidris alba)–(mêmecommentairesqueci-dessus).•Bécasseausemipalmé(Calidris pusilla)–(plusieursdizaines).•Bécasseauminuscule(Calidris minutilla)-(nicheurréguliermaistrèslimitéennombre.Ilestpeucommunauxabordsdelalagune).•Bécasseauàcroupionblanc(Calidris fuscicollis)–(plusieurscentaines,lepluscommundeslimicoles).•Bécasseauàpoitrinecendrée(Calidris melanotos)–(peucommun).•Bécasseauviolet(Calidris maritima)–(hivernedansl’archipel,nefréquentepaslalagunerégulière-ment,etsouventseulementlorsquelesrochersautourdel’archipelsontenglacés).•Bécasseauvariable(Calidris alpina)–(plusieursdizaines,aéténotéenunpeuplusgrandeabondanceàl’automne2008.ilestégalementledernieràarriversurlesite,débutseptembre).•Bécassinroux(Limnodromus griseus)–(quelquesdizaines,passageunpeuplusbrefquelaplupartdesautresespèces).Quelquesespècessontraresvoiretrèsrareset/ouinhabituelles:Bargemarbrée(Limosa fedoa),Bargeàqueuenoire(Limosa limosa),Bécasseauàéchasses(Calidris himantopus),Bécasseauàcolroux(Calidris ruficollis)(uneseulemention).Bécasseaud’Alaska(Calidris mauri).
Page_20
Ilssontpeuprésents.LeHiboudesmarais(Asio flammeus)yfaitparfoisdebrèvesapparition.L’Harfangdesneigesn’yfaitqued’assezbrefsséjour,bienquedenombreusestracesdeRat(Rattus nor-vegicus)sontrégulièrementobservéesauxabordsdelalagune.
LES LARIDÉS
Cettefamilleesttrèsbienreprésentéedanslalagune:Lelabbepomarin(Stercorarius pomarinus)etleLabbeparasite(Stercorarius parasiticus)n’ysontobservésqu’occasionnellementetpeuventêtreconsidéréscommeraressurlesite.Certainesespècessontobservéesennombrevariabletoutel’année,celles-cisereproduisentsurl’isthmeetsenourrissentdanslalagune:–Goélandargenté(Larus argentatus),–Goélandmarin,(Larus marinus),Parmilesespècesmigratrices,notonstoutd’abordlesespècesquisereproduisentautourdusite:–Goélandàbeccerclé(Larus delawarensis),probablementautourde2000individusquiarriventfinmars–débutavrilpourrepartirdanslecourantdel’automne.–Lessternesarctiques(Sterna paradisaea)etpierregarin(S. hirundo):plusieurscentainesd’in-dividus,arrivantaucoursdeladeuxièmequinzainedemai,pourrepartirengénéralcourantseptembre.Celles-ci,commeleHarlehuppéexploitentabondammentl’abondancedel’épinoche(Gasterosteus acu-leatus)déjànotée.D’autresespècessontobservéessporadiquementsurlalaguneennombreréduit,soitqu’ellessontraresoupeucommunesdanslarégion:Mouetteatricille(Larus atricilla),SterneCaugek(Sterna sandvi-censis),SterneCaspienne(Sterna caspia),oufréquententenprioritéd’autresmilieux:Mouettetridactyle(Rissa tridactyla),Mouetterieuse(Larus ridibundus).EnhiverlesGoélandsarctiques(Larus glaucoides),observésoccasionnellement,sontsurtoutprésentsenquantitédansleportdeSaint-Pierre.LegoélandBourgmestre(Larus hyperboreus)quantàlui,n’estjamaiscommundansl’archipel.
LES PASSEREAUX
LaCorneille(Corvus brachyrhynchos)etleGrandCorbeau(Corvus corax)quinichentdanslesenvironsfréquententlesabordsdelalagunetoutel’année,notammentaumomentdelamisebasdespho-quescommunsentrelami-maietlami-juin.Denombreusesespècesdepassereauxenmigration,probablementtrompésparlebrouillardoulesmauvaisesconditionsmétéorologiques,passentassezbrièvementautourdelalagune,surtoutauprin-temps.CesontsurtoutlesBruantsdesprés(Passerculus sandwichensis),abondantssurl’isthme,quel’ontrouveauxabordsdelalaguneentreleprintempsetl’automne.Ilssontremplacésenfind’automne,parquelquesPipitsd’Amérique(Anthus rubescens),etBruantslapons(Calcarius lapponicus)etparl’Alouet-tehausse-col,résidentepermanentedansl’archipel,cependantilestvraisemblablequelesindividusni-cheursnesontpaslesmêmesqueleshivernants.LepassereauleplusabondantestsanscontesteleBruantdesneiges(Plectrophenax nivalis).
LES STRIGIDÉS
Page_21
IV Répartition des invertébrés en fonction des étages littoraux
1 La Zone adlittorale (ou extralittorale):
1.1 ▀▀ Zone adlittorale à Carex paleacea:(abréviation:ADCAR) ▀▀
2 La Zone supralittorale:
Zonesituéeau-dessusdelamaréehauteetatteinteseulementparlesgrandesmarées.
2.1 ▀▀ Zone supralittorale à zostères échouées(abréviation:SUPZOS) ▀▀
Bourrelet de zostères échouées (Photo Etcheberry SPM Frag’îles)
Al’intérieurdesmilieuxcitésdansleschapitresprécédentsilafalludécouperlelittoralenzonespermettantd’yassocierlesdifférentesnichesécologiquesenfonctiondeleursimilitude,toutceciengar-dantenconsidération,l’intérêtdumilieupourlanourrituredelafauneailée. Lesabréviationscitéesci-dessouslesontdanslebutd’êtreutiliséesdanslalistedesinvertébrésenannexe(voircarteschématiqueàlafinduchapitre)
Prairiescôtièresetlandesàéricacées,citéesplushaut.Cemilieutrèsdiversifiéeninsectesdetousgenres,neprésentepasunintérêtimmédiatdanslecontextedecetteétude.LesespècesinventoriéesysontcitéesenannexeàtitreanecdotiquebienquecertainessoientnouvellespourlesIles.Ornithologiquementparlant,cemilieuestessentiellementledomainedesPassereauxetparticulièrementceluiduBruantdesprésquiyestabondantduprintempsàl’automne
Surtoutprésenteàl’extrémiténord-ouestdelaLagune,c’estunmilieuremarquabledeparsarichesseentomologique.Decemilieuproviennentunegrandepartiedesinsectesinclusdanslacollectionjointeàcetteétude.Cependant,misàpartlesmouchesdesrivagesquideparleurabondanceserventoc-casionnellementdepitanceenpériodedemaréehaute,lamajoritédesinsectesdecettezonesontlaproiedespassereaux.
Cemicro–habitatestungardemangerdefortunepourlesquelqueslimicolesquiviennents’yravitailler,particulièrementenpériodedemaréehaute.Maislescapturesn’ysontpasdesplusaisées,lesbécasseauxessayantdejouerauxinsectivores,sanstropdesuccès.
3 La Zone midlittorale
Zonesituéeentrelesniveauxdehauteetdebassemer.Onseretrouveicidanslapartielittoraleproprementdite,quipeutprendreplusieursaspectspassantparfoisgraduellementd’unsubstratàunautre.
3.2 ▀▀ Zone midlittorale sur fond de moraine(abréviation: MIDPIER) ▀▀
3.1 ▀▀ Zone midlittorale de mares/marais:(abréviation : MIDMARE) ▀▀
Page_22
Zone littorale de mares et de marais (Photo Etcheberry SPM Frag’îles)
Milieurestreintconstituédezonesparcimonieusementétenduesdemaresetdemaraissupra–litto-rauxquinesontencontactavecl’eausaléequ’enpériodedemaréehaute.Cesplansd’eaudesuperficietrèsvariableaccueillentunefaunespécifiqueetgrouillantedeminicrusta-cés(Gammarus laurentianusetMysis gaspensis).Cederniers’yobserveparfoisenvéritablebancconcentréd’oùleséchassiers(surtoutàlongbecetàlongspieds)doiventcertainementtirerpleinementprofit.
Zonepeudifférenciée,oùlacouverturevégétale(landesàéricacéesouprairiecôtière)passe,assezrapidement(àcausedelapente)danslazonedepleineseauxàtraversuncourtlitdegraviersangulairesd’originemorainiqueouplusrarement(commesurlarivesudduBarachois)degaletsarrondisprovenantprobablementd’uneplagesous-jacente.CemilieuestpauvreeninvertébréssicenesontquelquesraresGammares(Gammarus dubenii)subsis-tantsouslespierres.C’estlecasdelaplusgrandepartiedelarivenorddugrandBarachoisetaussid’unepartiedelarivesudentreSauveuretlapointeauxBarges,ainsiqu’ausud-estdel’observatoire.
Page_23
3.3 ▀▀ Zone midlittorale des plages:(abréviation: MIDPLAGE) ▀▀
Milieudegrandesurfacecaractériséparunepentetrèsfaibled’oùdécouvreunelonguebandesablonneuseplusoumoinsimprégnéedematièresorganiques.Cemilieutypiqueetoriginal,estunezonededécouvertedanstouslessensdutermeetc’estlelieudeprédilectiondeslimicolesquiydénichentsouslestouffesdeZostèreousouslesvarechséchoués,oùcarrémentdanslesablelimoneux,touteunepanoplied’invertébrésdisponiblesseulementletempsd’unemarée.LaPetiteNéréide(Nereis diversicolor)yesticitrèsabondante,nousyavonscomptéjusqu’à400individusaumètrecarré.
Nousavonsaussiobservédequellemanièrelesbécasseauxetpluviersprocèdentpourextraireavecunpourcentaged’échecnonnégligeable(parfois9/10!)lepetitverdesonorifice.Cedernier,om-niprésentdanstouteslesvasièressablonneusesdelalagune,vajusqu’àpénétrerengrandequantitédanslesétangslesplusprochesdulittoralencommunicationdirecteaveclalagune,commeparexemplelesétangsLamanthe
Nereis diversicolor Etangs Lamanthe (Photo Etcheberry SPM Frag’îles)
Plage à Nereis diversicolor près de Sauveur (Photo Abraham SPM Frag’îles)
Page_24
. Unautreverplusmajestueuxmaisnonmoinscommun:l’Arénicolemarin(Arenicola maritima)formedescônesdefortetailleàunétagesituéàproximitéetunpeuau-dessousdelalimitedebassemer.Cetteespèceabondeàceniveau,maislesdénicherrequiertunbecunpeuplusrobuste;Lesgoélandsyexcellentavecgrandehabileté.
Nousarrivonsmaintenant,àlalimitedeszonesémergéesetmêmeenzoneaquatiquedefaibleprofondeur.Atraverscesquelquescentimètresd’eausetrouventunefouled’organismesoubliésparlamarée.C’estparticulièrementlecasdelaCrevettegrise,(Crangon septemspinosa)omniprésenteauxquatrecoinsduBarachois,commenousl’avonsconstatédansnosnombreusesrécoltesauxpiègescarnés.Elleest,trèsutiliséeparleslimicolesetcommeonpeutlevoirsurlesphotosci-dessous,c’estunmenudechoix.
Arénicole marin, cône de déjection, Grand Barachois rive est (Abraham 2003)
Bécasseau et pluvier se nourrissant de crevettes grises (Photo Joël Detcheverry SPM Frag’Iles)
Page_25
Mêmeremarquesausujetdenotrecloportemarin(Idothea balthica)presqueousinonaussicom-munquecettedernièreetquisubitlemêmesort.AnoteraussiunGammaredefortetaille(Gammarus dubenii)assezdisperséauquelsejoignentparfoisquelquesépinochesemprisonnées,attendantleretourdelamarée. Ilconvientdenotercependantquecemilieuintertidalsiricheetsidiversifié,devientdeplusenplusstérilequandlaproportiondematièreorganiquediminueetévolueversunmilieudesablepur.Danscederniercas(etc’estceluiparexemple,delapartielaplusélevéedesbancsduBarachois)nesub-sistentseulementquequelquesanimauxfiltreurs,profondémentenfouisdanslesable,commel’ubiquisteMyedessablesou«Coque»(Mya arenaria).Cemilieudesplusstériles,estdésertécommesourcedenourritureetsertplutôt,àmaréebasse,desimplereposoir.
4 La Zone infralittorale: Nosprospectionsdanscettezone,situéeendessousdelamaréebasse,sontrestéespeuprofondes,c’estàdireinférieureàunmètredeprofondeur.Nulbesoind’ailleursd’allerplusloin,lesrécoltesfaitesàl’aided’unchalutàpatins,(Poupin,1981)n’ontriendonnédeplusquelalistequisuitenannexe. LemilieuàZostèreestlaclédetoutlefonctionnementduGrandBarachoisetc’esticiquetouteladiversitéfaunistiquedelalagunes’estdonnéerendez-vous.
LaZostère(Zostera marina)tientlieud’habitatàlaplupartdesinvertébrésaquatiquesdecemilieu.Sansparlerdescrustacéssusnommés(Crangon, Idothea, Gammarus,)quiypullulentlittérale-ment,c’estaussiparmicesherbesquegrandissentdesbancsénormesdejeunesépinoches(Gasterosteus aculeatus)destinéesàdevenirundesmaillonsprincipauxdelachaînealimentairedusite.LaZostèresertnonseulementd’abri,maisaussidenourritureàtoutecettefaune.Lescoquillagesysontparticulièrementprésentsaussibiensurlefondquesurlaplanteelle-même,dontlesfeuillesserventdesupportàdespetitsgastéropodesprésentsparmilliers(Lacuna obtusata, Margarites helicinus)etaussiàl’omniprésentveràtuberigide(Spirorbis borealis),petitpolychèteàfourreaucalcaire,quiressembleà
Zostère marine Miquelon (photo Denise Télétchéa)
4.1 ▀▀ Zone infralittorale à Zostères: (abréviation: Infzost) ▀▀
s’yméprendreàuncoquillage.Deplus,cesontaussidesmilliersd’œufsd’invertébrésquis’yattachentavantd’éclore,cequileurévited’êtreemportésparlescourants. Etsurtout,lorsquel’onparled’oiseauxsenourrissantdeZostère,ilsedoitd’inclureaussitoutcequiestprésentsurlesfeuilles,c’est-à-diretouscesinvertébrésapportantleurdosedesupplémentprotéi-que. Ilvasansdirequecettezone,deparsonoriginalitéetdesonimportance,demandeunsuiviparticulieretcontinupuisqu’elleestlabasemêmedetoutel’écologiedecemilieusioriginaletsifragilequ’estlalaguneduGrandBarachois.
Page_26
Zones littorales du Grand Barachois et leurs abréviations
Page_27
V Enumération par phylum des animaux et végé-taux ayant un impact notable sur l’alimentation
de la faune ailée
Plantes
Commeindiquéplushaut,laZostèrejoueunrôleprimordialdanslefondementmêmedetoutel’écologieduGrandBarachois. Sonnomd’«herbeàOutarde»estdéjàsanséquivoqueetdénotel’importancedelaplantedanslanourrituredesBernachesetdesautresAnatidés. Ainsidurantlesannées1930,unemaladieconsidéréecommebactériennepuisattribuéeàunemycose,l’afaitpresquedisparaîtredesdeuxcôtésdel’Atlantique,entraînantdesfluctuationsimportantessurlespopulationsd’oiseauxquiendépendent. L’invasiond’untapisd‘algueverte(Chaetomorpha linum)quiacomplétementrecouvertcetteannéeleslitsdezostèressurlapartienord-ouestduBarachoisdoitaussiêtrepriseausérieux. Mêmesiellenedurequeletempsdescanicules,ellesedéveloppeàunetellevitessequ’ellepourraitaffecterd’unemanièresignificativelacroissancedelazostèreenempêchantsaphotosynthèse D’autreplantesriverainesserventdenourrituresauxoiseauxduGrandBarachoisneserait-cequelePlantainmaritimequiestabondammentconsomméparlesBernachesenpériodedenidification Toutcecisanspasserendétailtouteslesplantesquiserventd’hôtesàdesmyriadesd’insectesvivantauxalentoursdelalagune.
Animaux
Vers segmentés (Annélides polychètes)
C’estlechaînondebasedetoutelanourrituredesvertébrésetinvertébrésduBarachois.LapetiteNéréide(Nereis diversicolor)sertsurtoutdenourritureauxautresinvertébrés(Gammares,Cre-vettesetc..),elleestaussiutiliséedirectementàmaréebasseparleslimicoles. Ellesertaussid’alimentàdiverspoissons,commel’Épinocheàtroisépines(Gasterosteus acu-leatus)quiseretrouveelle-mêmeêtrepleinementutiliséeparlesprédateurs. CetteNéréideestextrêmementabondantedanslapartiemidlittoraledelaplageetaussidanslapartieinfralittoraleàZostère.Desdécomptesde200individusparmètrecarrédonnentuneidéedelaquantitédenourrituredisponiblesurlesite,cequifavoriselefonctionnementdetousleschaînonsali-mentaires«sus-jacents». Surlapartiesud-ouestdesbancs,nousavonsaussidécouvertunautrepolychète:leVerdesvases(Glycera dibranchiata)présentenquantitéconsidérable.Larécoltedecetteespèceestdevenuedepuisquelquesannéesuneactivitécommercialeentantquesourced’appâtpourlespêcheurs,àuntelpointquedanslarégiondesMaritimes,laventeestmaintenantcontrôléeafind’empêcherladestructiondumilieu. Quantàl’Arénicolecommun(Arenicola maritima)iln’estpasprédateur,contrairementauxespè-cesprécédentes,ilsenourritdesmatièresorganiquesdelaplage,unpeucommeleverdeterresenourritdeterreau.Saprésencesesignaleparlestortillonsqu’ilexcrèteetquiformentuncônededéjectiondedimensionrespectable. IlestomniprésentetparticulièrementvisibledanslazoneàZostère.Ilsertdenourritureàceluiquisaitl’extraire. Ilnefautsurtoutpasoublierdanscesénumérations,leVeràtuberigide(Spirorbis borealis),mi-nusculeveràalluredecoquillage,abondammentprésentsurlesfeuillesdeszostères.
Pouruneénumérationgénéraledetouslesorganismesidentifiésdurantcettemission,ilfautseréférerauvolet«InvertébrésetpoissonsrecensésautourduGrandBarachoisdurantlaprésenteétude»enAnnexe3
Page_28
Crustacés (Crevettes et Puces de mer)
Mollusques (Coquillages)
Aufildesobservationsetdesrécoltes,àl’aidedepiègesouparsimplefauchage,ilabienfalluserendreàl’évidence,laCrevettedessables(Crangon septemspinosa)pullulelittéralementdanstoutelaLaguneduBarachois.Aumêmetitrequel’Épinocheàtroisépine(Gasterosteus aculeatus),cepetitcrustacéprédateur,aremplinosnassesenquelquesheures,peuimporteàquelendroitnouslesplacions. Ilnoussembleévidentquecesdeuxanimaux,sontlesespèces«fourrages»parexcellence,uti-liséeslargementpartoutelagentduGrandBarachois.LaCrevetteestsuiviedeprèsparl’IsopodedelaBaltique(Idotea baltica)presqueaussicommunquelaCrevettedessables,maisabsentdespiègescarnés,étantdonnéseshabitudesalimentairesportéessurlesalgues. IlsemblequelesGammares(«Pucesdemer»)jouentaussiunrôledanslanourrituredesmacroinvertébrésduBarachois.Maisilssontvisiblementbeaucoupmoinsprésentsquesurlelittoralmarin.L’absencedecavitésrocheusesenestcertainementlacause.TouslesspécimensrécoltésdansleslitsàZostèreappartiennentàuneseuleetmêmeespèce:LeGammarededubenii(Gammarus duebeni). Danslesmareslittoralescommenousl’avonsévoquéplushaut,desmicrocrustacéssetrouventenexclusivitéetsouventengrandesquantités.C’estlecasduGammarelaurentien(Gammarus lawren-cianus)etsurtoutdelaMysidedeGaspésie(Mysis gaspensis)quiformedesbancsimportantunpeucommelefondlespoissonsgrégaires. PourconclureilconvientdeciteraussiunGammaresauteur(Orchestia platensis)quivitàlalimitedeshautesmaréessouslesbourreletsdeZostèreséchoués. Nuldoute,etvul’abondancedel’espècedanslesbourreletsdeZostèresmortes,qu’elleaussi,par-ticipedeprèsoudeloinàladiversitédesressourcesalimentairesdisponiblespourl’avifaunedelalagune
LescoquillagesformentunmaillonprimordialdansleschaînesalimentairesduGrandBarachois. LaquantitédeLittorinesobtuses(Littorina obtusata)danslazoneinfralittoralepeutêtrequalifiéed’innombrable.Iln’yapasunefeuilledeZostèrequin’ensupportepasunedouzaine,donnantuneidéedecequemangentlesCanardsensenourrissantdecetteplanteessentielle.Cegastéropodeestd’ailleursaccompagnéd’unautrecoquillage:LaTroquelisse(Margarites helicinus)unpeupluspetitetunpeumoinssurabondant. UneautreLittorinepresqueaussicommunequeladernière,tientaussiofficedegarde-manger,maiscettefois-ciàl’étagesublittoraldelaLagune.C’estlaLittorinerugueuse(Littorina saxatilis)quiestaccessiblemêmeàmaréehautesurlesquelquesrochesbordantlaLaguneetmêmeenmilieusablon-neuxcommec’estlecasàSauveur. LaLittorinecommune(Littorina littorea)(«vignette»)estaussitrèsabondantedanslazonelit-torale,elledoitcertainementjouersonrôledansl’alimentationdelasauvaginebienquesataillepuisseprésenteunobstacleàl’ingurgitation.Etpourtant,mêmel’énormeNaticeatlantique(Lunatia heros),gas-téropodefouisseurquivitdanslesableàlarecherchedelaMyedessableafind’ytranspercersacoquillepourladévorer,nesemblepasàl’abridesprédateurs,sionenjugeparlesnombreusesoperculestrouvéessurlessitesdenidificationdesGoélands.QuantàlaMyedessables(«Coque»),àl’abrisoussacouverturedelimonellesembleprotégéedelaplupartdesprédateurssaufdeceluimentionnéci-dessus.
L’Épinocheàtroisépines(Gasterosteus aculeatus)estlepoissonfourrageparexcellencedanstoutelachaîneécologiquedelalagune.LesSternesetlesHarleshuppésenfontleurmenuprincipalenpériodedenidification,etmêmelesGoélandsneladédaignentpas,quoiquesesépinesacéréesobligentleGoélandàbeccercléàledéposeràterreavantdeladépecer.L’Épinocheàquatreépines(Apeltes quadracus)doitprobablementaussisubirlemêmesortauquatrecoinsduBarachoismaisellesemblenettementmoinscommune.Nousnel’avonsjamaisretrouvédanslespiègescarnés.Sapetitetailleluipermetpeut-êtredesortirplusfacilementdel’entonnoirdespièges,àmoinsquesonrégimealimentairenesoitdifférent.Uneautreespèced’Épinoche,nettementpluspe-tite,l’Épinocheà12épines(Pungitius pungitius)sembleêtreconfinéedansleseauxintérieures(MaraisLamanthe,Étangdel’Ileverte,MaraisDagort).CesmilieuxcorrespondantauxsitesdenidificationduHarle,laissantàpenserqu’elleyestaussipleinementutilisée. Sinon,misàpartl’anguille,omniprésentedanslaZostèrequandlaprofondeurlepermet,lesautrespoissonssemblentêtredesvisiteursdehautemer.Legrandnombred’espècesrécoltéesdanslecontenustomacaldesphoqueslorsdel’étudedeJ.BoulvaetMcLaren(1981),démontrebienquelepho-quetireunegrandepartiedesasubsistanceens’aventurantàl’extérieurduBarachois.
Poissons
Lemilieulittoraln’estpasàproprementparlerunmilieudeprédilectionpourlesinsectes.Cesderniersquipullulentdanstouslesmilieuxterrestresetdulcicoles,n’ontpasconquislameretsasalinité,seulesquelquesespècesontpus’adapteràcesmilieuxplusoumoinssaumâtres. C’estlecasdequelquesdiptèresinféodésauxvarechsetautresplantesrejetéesaurivage,dontleurlarvesenourrit.LamouchedesGoémons(Coelopa sp.)peutêtreabondantemêmeenhiverdansleslitsd’algueséchouées,celles-cigardant,deparleurfermentation,unetempératuresuffisanteàl’incuba-tiondesoeufs.C’estunboncomplémentnutritifmisàladispositiondesmigrateursattardésquiytrou-ventdequoisubsisterjusqu’àleurprochainenvol.Quantauxmouchesdesrivages(Scatella stagnalis et Paracoenia sp.)ellestiennentcompagnieauxgam-maressauteurssusnomméessoulaZostèremorteetpeuventlecaséchéantservirdenourritureaussibienàl’étatdelarvequed’imago.
Insectes
Page_29
Lacartequisuitenfindechapitre,donnedesinformationssurlaméthodologieetleslieuxdesrécoltes.Commedanslecasdudécoupagedeszoneslittoralescitéplushaut,desabréviationsontétéutiliséespouridentifierletypedeprocédémisenoeuvre. Cesabréviationsseretrouventdanslalistedesespècesenvoletannexe,afind’éviterlaredondan-cedesbasesdedonnées.Enallantdelapartieémergéedelalaguneversl’étageinfralittorale,ondécriticilesmoyensmisenoeuvrepourlacapturelesanimaux,danslebutdelesidentifier,suiteàunesimpleobservation,oudelesgarderencollectionpourvérification.
VI Récoltes des Invertébrés & Poissons Méthodes Utilisées et lieux d’application
■ ■ Fauchage au filet à insectes adlittoral abréviation: ADFAUCH) ■ ■
C’estsurtoutdanslazoneadlittorale(Prairie,tourbière,maresetc...)etsurtoutdanslazoneàCarexpaleaceaquesesonteffectuéeslesrécoltes.Lesspécimensontétélaplupartdutempslibérésaprèsidentification,saufquandl’espècenécessitaituneidentificationapprofondie.
■ ■ Piège lumineux (jaune) sublittoral (abréviation: SUBJAUN) ■ ■
Cespiègesdiurnes,attirentlesinsectesdansuncontenantévasédecouleurjaunevifetremplid’eauadditionnéed’unegouttededétergentpourcasserlatensiondelapelliculesuperficielledel’eau.Lesinsectess’yposent,coulentets’ynoient.Lamajeurpartiedesinsectesattirésparcetypedepiègesontdesdiptères,souventlesmêmesd’ailleursqueceuxquisontrecueillisdanslemilieuenvironnantparfauchageaufilet.Cetteméthodeal’inconvénientdetuerdetrèsnombreuxspécimensdelamêmeespèce,c’estpourquoiiln’aétéutiliséqueparcimonieusement,surtoutdanslazoneàCarex paleacea,oùilseremplissaitlittéralementenquelquesheures. ■ ■ Piège carné fixe terrestre sublittoral (abréviation: SUBCARN) ■ ■
Commeledernier,cepiègeaétéposéàl’étagesublittoral,àlalimitedelamaréehaute.C’estuneboiteprofonde,métalliqueouplastifiée,quel’onenfouitdanslesoljusqu’àrasdeterre.Onyrajouteunappâtcarné(viandeoupoissons)etletourestjoué. Lelendemain,onvisitelesboites.Lesinsectesattirésparlanourrituresontdanslefondetnepeu-ventplusensortir. Ceprocédéaaumoinsl’avantagedepermettrel’identificationàvueennegardantqulesspé-cimensdigned’intérêt.Iciaussi,ilarrivefréquemment,queplusieursspécimensdelamêmeespèces’yretrouvent. Lestypesd’insectesattirésparcegenredepiègesontenmajoritédesColéoptèresprédateursdelafamilledesCarabes,maisaussienmoindrepartie,desNécrophoresetdesSylphescommenotre«Bêteàmorue»(Creophilus maxillosus) OnytrouvemêmeparfoisdesCrustacéscommeévidemmentleCloporte(Porcellio scaber)(ou«Cochondelait»maisaussil’imposanteCrevettedessables(Talorchestia sp.),crevetteauxyeuxbleus,quivitdansunetanière,creuséedanslesableaudessusdelamaréehaute.
Page_30
■ ■ Carottage dans le sable avec une pelle abréviation: SUBPELL) ■ ■
L’extractiondesinvertébrésprésentsdanslelimonsablonneuxapermisd’avoiruneidéegénéraledelanourrituredeslimicoles.Toutl’artétantderécupérerlesorganismesprésentsdanslesable,moyen-nantunebonnedosedepatienceetunedextéritégrandissante.Nousavonspuyparvenirenutilisantdesbacsblancsàfondplatoùétaitdéversélecontenudechaquecarrotageeffectuésavecunepelleétroiteetpointue.Ensuiteavecdesquantitésd’eaubiendosées,ils’agissaitd’enleverprogressivementlesabletoutenlaissantlesinvertébrésenplace.
■ ■ Fauchage aquatique infralittoral (abréviation: INFAUCH) ■ ■
■ ■ Filet à plancton infralittoral (abréviation: INFPLANC) ■ ■
Cetteméthode,deloinlaplusutilisée,aétélameilleurefaçond’inventorierlemilieuinfralittoral.Al’aided’unfilettroubleaupoussédanslesZostères,delargeszonesontétéprospectées,quecesoitàpied,àquelquesmètresdurivage,oudepuisunepetiteembarcationdirigéeàlavoileouauxavirons. Aprèschaque«draguage»lecontenucompletétaitmisdansuncontenantséparé,constituéd’uneboitedeplastiqueàgrandeouverture,de500mldecapacité.Letravaildetriquis’ensuivaitétaitloind’êtreinsignifiant:Lescontenantsétaientdéverséschacunleurtouretséparémentdansungrandplatblancremplienpartied’eausalée.Aprèsletri,leplatétaitrincéetremplid’unnouveaucontenant. Lesspécimensdignesd’intérêtétaientprisennotedansunfichiertexteoubienmisencollectionentubesannotéspourêtreétudiésultérieurement. Aprèsquelquessemainesetuntotald’unebonnecentainedetubes,ilestapparuquelesmêmesorganismess’yretrouvaientconstamment,lesrécoltesétantnonseulementhomogènesselonlazoneétu-diée,maispresqueprévisibles:Ilétaittempsdesemettreauxidentifications.
Nousn’avonsexpérimentécetteméthodequequelquesraresfoisdanslechenaldelarivenordduBarachois,etaussienfacedel’observatoire.Cetypedepiègeutiliseunfiletàmaillesmicroscopiques(250à500µ)seterminantparunréservoirétancheenplastique. Lafragilitéduplancton,quandilesttransportéenpleinéténeluidonnepasbeaucoupdechancedesurvie,cequin’apermisqued’identifierbrièvementquelquesespècesdèsleretourdesexpéditions. Uneobservationnotableàétél’absencetotaledelarves(stadeZoe)decrabes(Cancer irroratus )comparativementàunprécédentrelevéquiavaitétéfaitdurantl’été2003,nousyreviendrontdanslaconclusion.
■ ■ Piège carné aquatique infralittoral(abréviation: INFCARN) ■ ■
Cetteméthodedecaptureaportésesfruits,lesnasses«mouillées»àfaibleprofondeur,onttou-joursétérempliesaumoinsenpartie. J’ajouteraismêmesesdeuxfruits,puisquequ’auxquatrecoinsduBarachois,lesseulesespècesprésentesdanslesnassesonttoujoursétél’Épinocheàtroisépines(Gasterosteus aculeatus)enquantitéimpressionnante(parfoisunecinquantaineenunedemieheuredemouillage),toujoursencompagniedelaCrevettegrise(Crangon septemspinosa)quiaparfoiscomplètementremplilespiègesdansl’embou-churedesLamanthe.Lesspécimensétaientrelâchésaprèsavoirprisnotedeladateetdulieuderécolte.
Page_31
Page_32
VI Récoltes des Invertébrés & Poissons Méthodes Utilisées et lieux d’application
UnsuividuGouletparphotosaériennes,prisesuneàdeuxfoisparanaumêmeniveaudemarée,seraitunoutilintéressantpourensuivrel’évolution.Descraintessefontjourquantàunepossibleferme-turedelalagune,cependant,dansunmilieuaussidynamique,toutpeutêtrerétablipardefortestempêtes,d’oùl’intérêtdesphotosaériennescitéesplushaut.L’ensablementdelalaguneproviendrait-ildusablerésultantdel’érosiondesbuttereauxbordantlacôteOuest,quiàlafaveurdesventsdominantssedéposeraientdanslalagune.NotonsaupassagequesileBarachoisnebaignaitpaslacôteOuestdesButtereaux,onassisteraitvraisemblablementàune«créa-tion»debuttereauxcommec’estlecasau«CoinduSable»etàl’EstdelaPointeauxKakawis.Alguefilamenteuse:quelleenestlacause?Est-celeréchauffementclimatique?(latempérature,surleborddelalagune,prèsdeSauveuraatteint27°C.mesuréle14août2009).Est-ceunproblèmederenouvellementdel’eauquidiminueraitlasalinité(est-cequel’algueenquestionestfavoriséeparunemoindresalinité?).Cettehypothèsed’unrenouvellementnonsuffisantdel’eausurlacôteOuestsemble-raitêtreconfirméparlefaitque,entrele«GrandC»etla«Crevasse»unesurfaceimportantedesabledécouvraitauparavantàchaquemarée,cequinesembleplusêtrelecas,cependantcettehypothèsevientunpeuencontradictionavecl’ensablementdelalagune,àmoinsquelaconstructiondelarouteaitfreinél’apportdesabledanscettepartie?Quelseral’impactdecettealguesurlesbancsdeZostèreduGrandBarachois?Ilestcertainque,làoùlaconcentrationdel’alguefilamenteuseestimportante,elledoitralentirlaphotosynthèsedelaZos-tère.Cependant,dèslespremièrestempêtes,cettealgueflottanteatendanceàsedisperseretàs’échouersurlerivage,rendantsaprésencesurlalaguneassezéphémère.D’unautrecôté,mêmes’ilestdifficiledes’imaginerqu’ilpuisses’agird’uneeutrophisationdumilieu,onnepeutqueconseillerunsuiviphysico-chimique.
Page_33
VII Conclusion générale
Page_34
VIIb Conclusion sur les invertébrés Cetteétuden’estpasàproprementparleruneétudeexhaustive,puisqu’elleneprendpasencompte(ousipeu),lesmicroinvertébrésprésentsdanslalagune:manquedematérielsophistiquédeconservation,manquedeconnaissancedesouvragesnécessairespourabordercettedisciplinetrèsspécia-lisée. Cependant,àtraverslescentainesderécoltesetidentificationseffectuéesdurantcesquelquesmois,uneconstatationgénérales’estviteimposée:L’écologiedelalagune,vuesousleseulangledel’étudedesinvertébrés,reflèteunehomogénéitéflagrante.Danstouslesmilieuxétudiéslesmêmesenti-téssetrouventassociéesavecunesimilitudeétonnante. Deplus,lenombred’espècesdirectementliéesàlanourrituredeslimicoles,sembleplutôtres-treintcommenousl’avonsvuplushaut.Cetteharmoniesembledoncêtreplusquantitativequequalita-tive. Cecifragiliseencoreplusunmilieudéjàreconnucommevulnérable,puisqueladisparitiond’uneespèceparmicellesquisontpleinementutilisées,peutamenerunedétériorationrapidedel’équilibredecetécosystème. Durantcetteétude,ilaétéaussiconstatél’absencequasitotaleduCrabetourteau(Cancer irro-ratus),aussibienentantqu’individusadultesvivants,(alorsquedescentainesdecarapacesjonchentlerivage)queaustadelarvairepuisqueaucuneobservationn’aétéfaitcetteannéecomparativementauxprélèvementdeplanctonfaitsen2003lorsd’unetournéedanslestroisîlesentièrementconsacréeàceteffet. Atitrepréventif,ilconvientaussidesignalerl’engouement,pourl’instantisolé,delapêcheàlaCrevettegrise,enutilisantcommeoutils,desfiletsencroixditsHavenets.Cesfiletsdetaillenonnégli-geablesontpousséssurlefondetontunelargeurdedragagede1,5à2mètresd’envergure.Ilvasansdirequeledéveloppementdecettenouvellepratiqueauraitunimpactnéfastesurl’équilibredumilieu.
Pêche au Havenais (Source Internet)
xviii Bibliographie Grand Barachois
Page_35
BOROTRA,M. GrandBarachois:l’heureduchoix.Inl’ÉchodesCaps,n°159. 1985BOROTRA,M. Onn’apasfinideparlerduGrandBarachois.Inl’ÉchodesCaps,n°370. 1990CONSEILGÉNÉRAL SauvegardeduGrandBarachois.Pouroucontre?InCentre(journalduCentre
Culturel),n°76,Novembre.1988
DAVIS,B.,&D.RE-NOUF
SocialbehaviourofHarbourSealsonhauloutgroundsatMiquelon.Can.FieldNat.vol.101n°1,pp.1-5.
1987
DAVIS,M.B. SocialbehaviourofHarbourSealsattheGrandBarachois,Miquelon.Abstract,FourthBiennialConferenceontheBiologyofMarineMammals,SanFran-cisco,California.p.23.
1981
DESBROSSE,A.&R.ETCHEBERRY
BreedinganatidsofStPierreetMiquelonarchipelago.TheOsprey,(Newfoun-dlandNaturalHistorySocietyQuarterly),vol.19,n°3.
1988
DESBROSSE,A.&R.ETCHEBERRY
StatutdesoiseauxmarinsnicheursdeSt.PierreetMiquelon.InAlaudavol.57,n°4,pp.297-307.
1989
DESBROSSE,A. Faunistique&phénologieduGrandBarachois.AcadémiedeMontpellier.UniversitédessciencesettechniquesduLanguedoc.Diplômed’étudesappro-fondiesenécologie,optionécologieanimale.
1985
DESBROSSE,A. GrandBarachois(Miquelon-Langlade)Conservationdusite.Servicesdel’Agriculture.B.P.4244St.Pierre,29p.,photos.
1986
DESBROSSE,A. GrandBarachois:Chasseoupaschasse?Inl’ÉchodesCaps,n°324. 1989DESBROSSE,A.,M.BOROTRA&R.ETCHEBERRY
LesanatidésetlimicolesgibiersnicheursàSt.PierreetMiquelon.Servicesdel’AgricultureetDir.Dép.del’équipement,31p.
1984
DESMALLES,G. LeGrandBarachois,unsitenaturelàpréserver.Inl’Horizonn°99,janvier,pp.6-7
2006
DETCHEVERRY,D. LeGrandBarachois:onenreparlera.Inl’Horizon,n°14,novembre,pp.7-10. 1990DETCHEVERRY,M. LaréserveduGrandBarachois.Synthèseduprojet.InL’Horizon,n°9,avril,
pp.6-7.1990
ETCHEBERRY,R. LescanardsnoirsauGrandBarachoisl’automne.InL’Horizonn°56,mars,p.1.
2001
ETCHEBERRY,R. Avousdejuger:BernachesauGrandBarachois.Inl’Horizonn°15,décembre.p.8&ÉchodesCapsn°370.
1990
ETCHEBERRY,R. LesoiseauxdeSt.PierreetMiquelon.Paris,O.N.C.,78p. 1982ETCHEBERRY,R. LesBernachesl’automneauGrandBarachois.InL’Horizonn°27,février,p.10
&ÉchodesCapsn°399.1992
ETCHEBERRY,R. RareandUnusualBirdsinSt.PierreetMiquelon.TheBirdersJournalvol.7n°4,August–September,pp.187-200.
1998
ETCHEBERRY,R. LeGrandBarachois,sansBernachesl’automne.Inl’Horizonn°54,décembre,p.8
2000
ETCHEBERRY,R. Rarebirdreport(Red-neckedStintinSPM).InTheOsprey,vol.32,N°3&4,p.143.
2001
ETCHEBERRY,R. ASaint–PierreetMiquelon.InLesLimicolesdelafacadeatlantiquedesAmé-riques,E.Hansen,W.Raitière&AndréLartiges.Sepanguy,27bis,Avenuepasteur,Cayenne,pp.24-25et102-107.
2004
xviii Bibliographie Grand Barachois (suite)
FÉDÉRATIONDESCHASSEURS
PointdevuedelaF.C.I.S.P.M.surl’étuded’uneréservenaturelled’intérêtnationalsurleGrandBarachois.InCentren°76,Novembre.
1988
ILHARREGUY,B. Nonàlaréserve,ouiàunegestionresponsable.InÉchodesCapsn°369. 1990LAWSON,J.W.&D.RENOUF
BondingandweaninginHarbourSeals,(Phocavitulina).J.Mamm.,vol.66. 1987
LAWSON,J.W.&E.A.PERRY
HarboursealsatMiquelon.InOsprey,vol.16n°1pp.28-31. 1985
LAWSON,J.W., BehaviouralinteractionbetweenmothersandpupsduringweaningintheHarbourSeal,(Phocavitulina).Inabstract,FourthBiennialConferenceontheBiologyofMarineMammals,SanFrancisco,California.p.73.
1981
LAWSON,J.W., BehaviouraladaptationsofHarbourSealmothersandpupstoanamphibiouslifestyle.M.Sc.thesis,MemorialUniversity,St.John’s,Newfoundland,Canada.100p.
1983
LAWSON,J.&E.PERRY
RecherchesurlesphoquesduGrandBarachoisàMiquelon.InCentren°54,octobre.
1987
LING,J.K.etal. ApreliminaryaccountofGreysealsandHarboursealsatSt.PierreetMique-lon.InCan.FieldNat.,vol.88,pp.461-468.
1974
PERRY,E. Aquaticterritorydefencebymaleharbourseals(Phocavitulina)atMiquelon[microform]:relationshipbetweenactivedefenceandmalereproductivesuc-cess-Ottawa,BibliothèqueNationaleduCanada.
1994
PLANTEGENEST,M. LettreduPrésidentduConseilGénéralauPréfetconcernantlaréserve.InEchodesCapsn°368.
POUPIN,J. ÉtudedespopulationsdephoquesdeSt.PierreetMiquelon.Instit.Sci.etTech.desPêchesMaritimes,St.Pierre,inédit.23p.
1981
RENOUF,D.&al. TheeffectofdisturbanceonthedailymovementsofHarbourSealsandGreySealsbetweentheseaandtheirhaulinggroundsatMiquelon.InAppl.Anim.Eth.,vol.7pp.373-379.
1981
RENOUF,D.&D.DIEMAND
Behaviouralinteractionsbetweenharboursealmothersandpupsduringwea-ning(Pinnipeds:Phocidae).Mammalia,t.48,contributionn°403.pp.53-58.
1984
RENOUF,D.andJ.W.LAWSON
HarbourSealvigilance:Watchingforpredators?Abstract,SixthBiennialConferenceontheBiologyofMarineMammals,Vancouver,BritishColumbia.
1985
RENOUF,D.andJ.W.LAWSON
PlayinHarbourSeals.J.Zool.Lond.,vol.208:pp.73-82. 1986
RENOUF,D. ThevocalizationoftheHarboursealpup(Phocavitulina)anditsroleinthemaintenanceofcontactwiththemother.InJ.Zool.Lond.,vol.202,pp.583-590.
1984
RENOUF,D.,J.LAWSON&L.GA-BORKO
AttachmentbetweenHarbourseal(Phocavitulina)mothersandpups.InJ.Zool.Lond.,vol.199,pp.179-187.
1983
ROBIN,N. Morphodynamiquedessystèmesdeflèchessableuses:Etudeentrelesembou-churestidalesdel’ArchipeldeSaint-PierreetMiquelonetdelacôteouestduCotentin(Manche).Thèsesoutenuele28septembreàl’UniversitédeCaen.
2007
Page_36
xviiib Bibliographie invertébrés et poissons
AUTEUR TITRE PUBLICATION AN
Algues
Abott.A.I. HowtoknowtheSeaweeds. Wm.C.BrownCompanyPublishers. 1956
LeGalloC. EsquissedelafloreSPMetsupplémentsurlesalgues. Univ.Montr.JardinBotanique. 1949
SouthG.Robin AcatalogueandatlasofthemarinealgaeofNfld M.U.NOccasionalpaperN°3. 1980
SouthG.Robin CommonSeaweedsofNewfoundland. MarineScienceResearchLaboratory. 1975
Arachnidés
KastonB.J. HowtoknowtheSpiders WmC.BrownCompany 1972
LeviH.W. Spidersandtheirkin GoldenPressN.Y. 1968
Coquillages
BousfieldE.L. Coquillagesdescôtescanadiennesdel’Atlantique. MuséenationalduCanada 1979
PercyA.Morris AFieldGuidetoShellsoftheatlanticandgulfcoasts HoughtonMifflinCompany 1973
RehderH.A. FieldGuidetonorthAmericanSeashells Audubonsociety 1981
Insectes
AndersonR.S. CarrionBeetlesofCanada&Alaska(vol13) Insects&ArachnidsofCanada 1985
ArnettR.H. AmericanBeetlesVolumeI(Haliplidae,Hydroporusetc.) CRCPressLLC,BocaRaton 1960
ArnettR.H. HowtoKnowtheBeetles Wm.C.BrownCompany 1980
ArnettR.H. BeetlesoftheUnitedStates(Staphylinidae) Amer.Ent.Inst. 1963
BenoitP. Nomsfrançaisd’insectesauCanada AgricultureQuébec 1975
BerlandL. Hyménoptèrestenthrédoides(No47) Féd.Fr.desSoc.deScienceNat. 1947
Bio.Res.Inst. ManualofNearcticDipteraVolume1 AgricultureCanada 1981
Bio.Res.Inst. ManualofNearcticDipteraVolume2 AgricultureCanada 1987
BorrorD.J. AFieldGuidetotheinsectsofN.AmericaN.ofMexico HoughtonMifflinCompany 1970
BorrorD.J. AnintroductiontothestudyofInsects SaundersCollegePublishing 1981
BousquetY. ChecklistofBeetlesofCanadaandAlaska Min.suppl.&serviceCanada 1991
ChagnonG. PrincipauscoléoptèresdelaprovincedeQuébec Pressedel’UniversitéLaval 1962
ChuH.F. HowtoKnowtheImmatureInsects DubuqueIowa,W.C.BrownCo 1959
DanksH.V. CanadaanditsInsectFauna Ent.Soc.ofCanada 1978
DillonE.S ManualofcommonBeetlesofnorthAmericaVolI Doverpublication 1972
DillonE.S ManualofcommonBeetlesofnorthAmericaVolII Doverpublication 1972
FallH.C. NorthamericanspeciesofGyrinus Trans.Am.Ent.Soc.Volume47,No 1921
GouletH. GeneraandsubgeneraofSawfliesofCanada Insects&ArachnidsofCanada 1992
HamiltonK.G.A. 10TheSpittlebugsofCanada Insects&ArachnidsofCanada 1982
HungerfordH.B. WesternHemisphereCorixidae Univ.KansasSci.Bull.32 1948
HutchinsonR. LesLibellulesduQuébec CollègeBourget
KeltonL.A. ThePlantBugsoftheprairieProvince(vol8) Insects&ArachnidsofCanada 1980
LarochelleA. ColéoptèresCoccinellidaeduQuébec Corduliasuppl.10 1979
LarochelleA. Manueld’IdentificationdesCarabidaeduQuébec CorduliaI(suppl.) 1976
LarochelleA. LesPunaisesàbouclierduQuébec(Scutelleroidea) Corduliasuppl11 1979
LarochelleA. LesOrthoptèresduQuébec Cordulia
LarsonD.J. Theaquaticinsectsbiogeographicconsiderations(Nfld) Dr.W.JunkPublishersTheHague 1983
LavertyT.M. BublebeesofEasternCanada Can.Ent.120(965-987) 1988
MartinJ.E.H. Récoltepréparationetpréservation(vol1) Insects&ArachnidsofCanada 1983
MilneL. FieldGuidetonorthAmericanInsectsandspiders Audubonsociety 1980
MorrisR. MicrolepidopteraofNewfoundland&Labrador Agr.Can.Nfld.(notpublished) 1987
MorrisR.F. ButterfliesandMothofNFLDandLabradorMacrolepidop Min.suppl.&serviceCanada 1968
MorrissetteR. ColéoptèresGyrinidesduQuébec. Corduliasuppl8Page1-43 1985
OplerP.A. AFieldGuidetoeasternButterflies HoughtonMifflinCompany 1992
Page_37
xviiib Bibliographie invetébrés et poissons (suite)
PyleR.M. FieldGuidetonorthAmericanButterflies Audubonsociety 1981
RobertA. LesLibellulesduQuébec Stat.biol.duMontTremblant 1963
SheppardS.J. GerrisremigisandG.buenoilifehystoryonAvalonPe. M.U.N.Thesis 1975
SlaterJ.A. HowtoKnowtheTrueBugs Wm.C.BrownCompany 1978
StubbsA.E. BritishHoverflies BritishEntom.&Nat.Hist.Soc. 1983
WalkerE.M OdonataofCanadaandAlaskavol1 Univ.TorontoPress 1953
WalkerE.M OdonataofCanadaandAlaskavol2 Univ.TorontoPress 1958
WallisJ.B. TheCicindelidaeofCanada. UniversityofTorontoPress 1961
Mammifères
PrescottJ. MammifèresduQuébecetdel’estduCanadaTome1 EditionFrance-Amérique 1982
PrescottJ. MammifèresduQuébecetdel’estduCanadaTome2 EditionFrance-Amérique 1982
Littoral
ArnoldA.F. Thesea-beachatebb-tide Doverpublications 1968
BourgetE. LesAnimauxlittorauxduSaint-Laurent Pressesdel’universitéLaval 1997
BrinhurstR.O. Litt.&sublitt.marineinvert.ofPassamaquoddyBay Biol.St.StAndrewNBE0G2X0
BrunelP. Catalogued’invertébrésbenthiquesduGolfeSaint-Laurent Directiongénéraledespêches 1970
ChabotR. AlguesetFauneduSaint-Laurentmaritime PêcheetOcéanCanada 2003
FenwickG.D. AmphipodsofPlacentiabayNewfoundland M.U.NThesis 1983
GosnerK.L. AFieldGuidetotheatlanticseashore HoughtonMifflinCompany 1978
MeinkothN.A. FieldGuidetoNorthAmericanseashorecreature Audubonsociety 1981
PollockL.W APracticalGuidetotheMarineAnimalsofN-ENorthAmerica RutgersUniversityPressNB. 1998
Schultz HowtoknowthemarineIsopodsCrustaceans. Wm.C.BrownCompanyPublishers.
FontaineP.H. SousleseauxduStLaurent Edit.duPlongeur 1992
Poissons
LeimA.H. FishesoftheAtlanticCoastofCanada FisheryResearchBoardofCanada 1966
VladycovV.D. MarineFishesofNovaScotiavol19 NovaScotianInst.ofScience 1935
Page_38
Annexe 1 plantes recensées autour du Grand Barachois
durant la présente étude
Page_39
TC:CommuneetabondantesurtouslessitesC:CommunebiendistribuéemaisnonabondantePC:Relevéesurplusieurssitesmaispasdansl’ensembledelazoneR:NotéeenquelquessitesTR:Uneoudeuxstationsseulement.
1 Agropyron repens C 30 Plantago juncoides TC2 Agrostis stolonifera TC 31 Polygonum sp (sec. aviculare) C3 Ammophila breviligulata TC 32 Potentilla anserina TC4 Arenaria peploides R 33 Potentilla palustris C5 Artemisia stelleriana C 34 Puccinellia pumila TC6 Aster nemoralis R 35 Ranunculus acris PC7 Aster novii-belgii PC 36 Ranunculus cymbalaria PC8 Atriplex sp. C 37 Rhinanthus minor C9 Cakile edentula PC 38 Rosa virginiana PC10 Campanula rotundifolia R 39 Rumex acetosella PC11 Carex paleacea TC 40 Rumex crispus PC12 Carex salina R 41 Rumex domesticus R13 Convolvulus sepium C 42 Rumex obtusifolius R14 Drepanocladus sp (bryophyte). R 43 Rumex orbiculatus R15 Eleocharis halophila PC 44 Ruppia maritima R16 Epilobium glandulosum PC 45 Salicornia europaea TC17 Epilobium palustre PC 46 Sanguisorba canadensis. C18 Fragaria virginiana PC 47 Senecio pseudo-arnica PC19 Galium trifidum R 48 Sonchus arvensis R20 Heracleum maximum PC 49 Spartina pectinata C21 Hierochloë odorata PC 50 Spergularia canadensis C22 Hypericum virginicum R 51 Stellaria graminea PC23 Iris versicolor PC 52 Stellaria humifusa R24 Juncus balticus TC 53 Stellaria media R25 Juncus filiformis R 54 Taraxacum officinale C26 Leontodon automnalis C 55 Thalictrum polygamum R27 Ligusticum scothicum PC 56 Trifolium pratense R28 Mertensia maritima R 57 Trifolium repens R29 Oenothera biennis PC 58 Triglochin palustre R
59 Zostera marina TC
Annexe 2Oiseaux observés autour du Grand Barachois
depuis 1974
LescritèresutiliséssontinspirésdeceuxutilisésdansledernierrépertoiredesoiseauxdeSaint-PierreetMiquelon(2008).C:COMMUNE-Peutêtretrouvéequotidiennementensaisonethabitatappropriés.
PC:PEUCOMMUNE-Peutnepasêtretrouvéequotidiennementnéanmoinsmensuellementensaison/habitatappropriés,peutêtrelocalementcommune.
TPC:TRESPEUCOMMUNE-Peutnepasêtretrouvéemensuellementnéanmoinsannuellementensaison/habitatappropriés,peutêtrelocalementpeucommune.
R:RARE-Peutnepasêtretrouvéechaqueannéebienqu’apparemmentprésenterégulièremententrèspetitnombre.
TR*TRESRARE-3observationsoumoins.
*:aprèslenomdel’espèceindiqueuneuniqueobservationsurlesite.
Page_40
1 Plongeoncatmarin PC 48 BécasseauMaubèche C2 Plongeonhuard PC 49 Bécasseausanderling C3 Cormoranàaigrettes PC 50 Bécasseausemipalmé C4 GrandeAigrette X 51 Bécasseaud’Alaska TR*5 Aigretteneigeuse X 52 Bécasseauàcolroux TR*6 BernacheduCanada C 53 Bécasseauminuscule PC7 Oiedesneiges R 54 Bécasseauàcroupionblanc C8 Bernachecravant TR 55 Bécasseauàpoitrinecendrée PC9 Canardsiffleur TPC 56 Bécasseauviolet PC10 Canardd’Amérique TPC 57 Bécasseauvariable C11 Canardnoir C 58 Bécasseauàéchasses TR*12 Canardcolvert PC 59 Bécassinroux C13 Sarcelleàailesbleues R 60 BécassinedeWilson C14 CanardSouchet R 61 Phalaropeàbeclarge R15 Canardpilet C 62 Labbepomarin R16 Sarcelled’hiver C 63 Labbeparasite R17 Sarcelled’hiver(eur.) TR* 64 Mouetteatricille R18 Fuligulemilouinan C 65 Mouetterieuse PC19 HareldeKakawi R 66 MouettedeBonaparte TR*20 PetitGarrot PC 67 Goélandàbeccerclé C21 Garrotàœild’or C 68 Goélandargenté C22 Garrotd’Islande R 69 Goélandarctique PC23 Harlecouronné R 70 Goélandbourgmestre R24 Harlehuppé C 71 Goélandmarin C25 Balbuzardpêcheur TPC 72 Mouettetridactyle PC
Annexe 2 (suite)Oiseaux observés autour du Grand Barachois
depuis 1974
Page_41
26 Pygargueàtêteblanche C 73 SterneCaspienne TPC27 BusardSt–Martin C 74 Sternepierregarin C28 Epervierbrun PC 75 Sternearctique C29 AutourdesPalombes R 76 SterneCaugek TR*30 Busepattue R 77 Guifettenoire R31 Fauconémerillon C 78 Mergulenain TPC32 Fauconpèlerin PC 79 Harfangdesneiges PC33 FauconGerfaut TR* 80 Hiboudesmarais R34 RâledeVirginie TR* 81 Martin-pêcheurd’Amérique R35 Pluvierdoré TR 82 Corneilled’Amérique C36 Pluviersemipalmé C 83 GrandCorbeau C37 Pluvierbronzé C 84 Alouettehausse-col C38 Pluviersiffleur C 85 Hirondellebicolore PC39 PluvierKildir R 86 Hirondellederivage PC40 Avocetted’Amérique TR* 87 Hirondellerustique TPC41 GrandChevalier C 88 Traquetmotteux TR*42 PetitChevalier PC 89 Bruantdesprés C43 Chevaliergrivelé PC 90 Pipitd’Amérique PC44 Courliscorlieu C 91 BruantLapon PC45 Bargehudsonienne TPC 92 Bruantdesneiges C46 Bargemarbrée TR* 93 Sizerinflammé TPC47 Tournepierreàcollier C
Annexe 3 Invertébrés et poissons recensés
au Grand Barachois durant cette mission 2009
Page_42
Commeprécisédansleschapitresprécédents,danschaquechamp,desabréviationsontétéconçuesdanslebutdesynthétiserlesinformationsconcernantlesorganismesrecensésdurantcetteétude. Voicil’énumérationdecesquatrechamps•1Lenomdel’espèce•2Celuidéfinissantletauxdeprésenceconnuedel’espècedanslazoneétudiée:XC:ExtrêmementcommunTC:Trèscommun C : CommunPC: Peucommun R:Rare•3Celuispécifiantleouleszoneslittoralesderécolte.(voirlechapitreIV)•4Celuidéfinissantleoulesmoyensmisenoeuvrepourlescaptures(voirlechapitreVI)(OBS)=ObservationseulementUnnomécritenrougeindiqueunenouvelleespècepourl’archipel.
Plantes Algues
Ahnfeltia plicata (Huds.) C Midplag,Infzost OBSChaetomorpha linum (O.F. Mueller) Kue XC Midplag,Infzost INFAUCH,OBSChara sp. PC Adlittoral ADFAUCHChorda filum (L.) Stack. C Midplag,Infzost INFAUCH,OBSChordaria flagelliformis (O.F.Muel.) PC Midplag,Infzost INFAUCH,OBSCladophora sericea (Hudson) Kuetz. PC Midplag,Infzost INFAUCH,OBSCorallina officinalis L. C Midplag,Infzost INFAUCH,OBSDesmarestia aculeata (L.) Laour. C Midplag,Infzost INFAUCH,OBSDesmarestia viridis (O.F.Muel.L.)Lamo PC Midplag,Infzost INFAUCH,OBSEnteromorpha intestinalis L. PC Midplag,Infzost INFAUCH,OBSFucus vesiculosus L. C Midplag,Infzost INFAUCH,OBSUlva lactuca L. PC Infzost INFAUCH
Annexe 3 (suite) Invertébrés et poissons recensés
au Grand Barachois durant cette mission 2009
Page_43
Arachnides (Araignées et Acariens)
Animaux
Eylais sp. R Adlittoral ADFAUCHGamasid sp. C Adlittoral ADFAUCHPardosa spe01. C Adlittoral OBSTetragnatha expansa L. PC Adlittoral ADFAUCHTetragnatha sp. C Adlittoral ADFAUCH
Insectes
Agriotes fucosus Lec. C Adlittoral ADFAUCHAnania funebris (Strom.) C Adlittoral OBSBibio sp. R Adlittoral ADFAUCHBombus sandersoni Frankl. C Adlittoral OBSCarabus maender Fisher C Adlittoral SUBCARNCicindela hirticollis Say PC Adlittoral OBSCoelopa sp. TC Adlittoral ADFAUCH,SUBJAUNColias pelidne Bdv.& Lec. C Adlittoral OBSCordilura sp. XC Adlittoral ADFAUCH,SUBJAUNCosmosalia chrysocoma Kby. PC Adlittoral OBSCrambus perlellus L. XC Adlittoral OBSCreophilus maxillosus L. PC Adlittoral SUBCARNDilophus breviceps (Loew) XC Adlittoral ADFAUCH,SUBJAUNDolichopus sp. XC Adlittoral ADFAUCHElamostethus cruciatus (Say) C Adlittoral ADFAUCHEnallagma civile Hagen C Adlittoral ADFAUCHFormica sp. C Adlittoral ADFAUCH,SUBJAUNGeotrupes stercorarius L. C Adlittoral ADFAUCHGyrinus minutus L. PC Adlittoral ADFAUCHHybomitra zonalis (Kby.) C Adlittoral ADFAUCHNicrophorus vespilloides Hbst. PC Adlittoral SUBCARNNotonecta insulata Kirk. PC Adlittoral ADFAUCHPapilio brevicauda Saund. PC Adlittoral OBSParacoenia sp. XC Adlittoral ADFAUCH,SUBJAUNPhilaenus spumarius L. XC Adlittoral ADFAUCHPlatyptilia carduidactyla (Haw.) PC Adlittoral OBSScatella stagnalis (Fall.) XC Adlittoral ADFAUCH,SUBJAUNScatophaga stercoraria (L.) PC Adlittoral ADFAUCH
Page_44
Annexe 3 (suite) Invertébrés et poissons recensés
au Grand Barachois durant cette mission 2009
Mollusques(gastéropodes et bivalves)
Arctica islandica L. C Infzost OBSBuccinum undatum L. PC Infzost OBSCepae hortensis Moll. PC Adlittoral OBSCyrtodaria siliqua (Speng.) NC Adlittoral,Infzost OBSHydrobia minuta (Totten) PC Infzost INFAUCHLacuna vincta Mont. PC Infzost INFAUCHLittorina littorea L. XC Midplag,Infzost OBSLittorina obtusata L. XC Midplag.Infzost INFAUCHLittorina saxatilis (Oliv.) XC Adlittoral,Midplag OBSLunatia heros.(Say.) C Infzost MIDPELL,OBSMargarites costalis Gould PC Infzost INFAUCHMargarites helicinus Phip. XC Infzost INFAUCHMya arenaria L. XC Midplag MIDPELLMytilus edulis L. XC Infzost OBSPlanorbella trivolvis (Say.) PC Adlittoral ADFAUCHSkenea planorbis Fabr. C Adlittoral ADFAUCHSpisula solidissima (Dill.) C Infzost OBSSuccinea putris L. TC Adlittoral ADFAUCHThais lapillus L. PC Infzost OBS
Speyeria atlantis (Edw.) PC Adlittoral OBSSyrphus sp. C Adlittoral ADFAUCHTenthredo cinctibiis Nort. PC Adlittoral ADFAUCHTenthredo piceocinctum (Nort.) C Adlittoral ADFAUCHTipula paludosa L. C Adlittoral ADFAUCHVolucella bombylans L. C Adlittoral ADFAUCHXanthoroe munitata (Hbn.) C Adlittoral OBS
Page_45
Annexe 3 (fin) Invertébrés et poissons recensés
au Grand Barachois durant cette mission 2009
Aurelia aurita (L.) PC Infzost OBSObelia sp. C Infzost INFAUCH,INFPLANCStaurophora mertensis Brandt C Infzost OBS
Cnidaires (méduses et hydroméduses)
Polychètes (Annélides)
Nereis diversicolor (O.F.Mull.) XC Midplage,Midmare MIDPELLNereis virens (M.Sars.) PC Midplage MIDPELLNephtys caeca (Fabr.) R Midplage MIDPELLGlycera dibranchiata Ehl. C Midplage,Infzost MIDPELLSpirorbis borealis (Daud.) XC Infzost INFAUCHArenicola maritima (L.) XC Midplage,Infzost MIDPELL,OBS
Crustacés (crabes, crevettes et gammares)
Copepod sp. TC Infzost INFPLANCIdotea baltica (Pallas) XC Midplage,Infzost INFAUCH,OBSIdotea phosphorea Harg. PC Infzost INFAUCHPorcellio scaber Latr. C Adlittoral SUBCARN,OBSOrchestia platensis (Kroy.) XC Subzost ADFAUCHTalorchestia megalophtalma (Bate) C Adlittoral OBSGammarus lawrencianus Bousf. XC Midmare INFAUCHGammarus duebeni Lilj. TC Midplage,Infzost INFAUCHMysis gaspensis (Tatters.) XC Midmare INFAUCHCrangon septemspinosa Say XC Midplage.Infzost INFAUCH,INFCARNCancer irroratus Say. R Midpier,Midplage OBS
Poissons
Anguilla rostrata (Lesueur) C Infzost OBSApeltes quadratus (Mitch.) C Midmare,Infzost INFAUCHGasterosteus aculeatus L. XC Midmare,Infzost INFAUCHMyoxocephalus aeneus (Mitch.) PC Infzost INFAUCHPungitius pungitius (L.) PC Midmare INFAUCH
Annexe 4Collection Grand Barachois 2009
Liste détaillée des espèces gardées en récolte.
NOM:Nomscientifiquedel’espèceNUMSPEC:Numérodespécimen(date+numéro)SUP:Supportderécolte:tub:Flaconhermétique,epi:épingleàinsecte
NOM NUMSPEC SUP REGION ENDROIT ZONE METHODE
Famille GAMASIDES 20090710 12 tub GrandBarachoisW GrandC Adcare ADFAUCH
Eylais sp. 20090708 01 tub GrandBarachoisW Etangnombril Adlittoral ADFAUCH
Tetragnatha sp. 20090708 02d tub GrandBarachoisNW PetitRuisseau Adcare ADFAUCH
Tetragnatha expansa L. 20090715 09 tub Lamanthe Etangausud Adcare ADFAUCH
Arachnides (Araignées et Acariens)
Insectes
NOM NUMSPEC SUP REGION ENDROIT ZONE METHODE
Enallagma civile Hagen 20090715 10 tub Lamanthe DernierEtangausud Adlittoral ADFAUCH
Enallagma civile Hagen 20090709 05 epi GrandBarachois Ileverte Adlittoral ADFAUCH
Notonecta insulata Kirk. 20090709 04 epi GrandBarachoisW Etangnombril Adlittoral ADFAUCH
Elamostethus cruciatus (S 20090710 02 epi GrandBarachoisN SurHeracleum Adlittoral ADFAUCH
Carabus maender Fisher 20090709 01 epi GrandBarachoisNW Piege1 Sublitt SUBCARN
Carabus maender Fisher 20090711 01 epi GrandBarachoisNW Piege2 Sublitt SUBCARN
Carabus maender Fisher 20090722 05 epi GrandBarachoisSW Sauveur Sublitt SUBCARN
Carabus maender Fisher 20090722 06 epi GrandBarachoisSW Sauveur Sublitt SUBCARN
Pterostichus adstrictus E 20090709 02 epi GrandBarachoisNW Piege2 Sublitt SUBCARN
Pterostichus adstrictus E 20090711 03 epi GrandBarachoisW Piege3 Sublitt SUBCARN
Pterostichus adstrictus E 20090722 08 epi GrandBarachoisS Sauveur Sublitt SUBCARN
Pterostichus coracinus Ne 20090709 03 epi GrandBarachoisW Piege3 Sublitt SUBCARN
Nicrophorus vespilloides 20090716 01 epi GrandBarachoisNW Piege1 Sublitt SUBCARN
Creophilus maxillosus L. 20090722 04 epi GrandBarachoisS Sauveur Sulitt SUBCARN
Agriotes fucosus Lec. 20090710 01 epi GrandBarachoisN SurHeracleum Adlittoral ADFAUCH
Geotrupes stercorarius L. 20090710 11 epi GrandBarachoisW GrandC Adlittoral ADFAUCH
Cosmosalia chrysocoma 20090710 03 epi GrandBarachoisW SurHeracleum Adlittoral ADFAUCH
Bibio sp. 20090710 09c epi GrandBarachoisW SurHeracleum Adlittoral ADFAUCH
Dilophus breviceps (Loew) 20090710 09b tub GrandBarachoisW SurHeracleum Adlittoral ADFAUCH
Dolichopus sp. 20090708 02 epi GrandBarachoisNW PetitRuisseau Adcare ADFAUCH
Dolichopus sp. 20090708 02b epi GrandBarachoisNW PetitRuisseau Adcare ADFAUCH
Dolichopus sp. 20090708 03 tub GrandBaracshoisNW PetitRuisseau Adlittoral SUBJAUN
Scatella stagnalis (Fall. 20090708 02c tub GrandBarachoisNW PetitRuisseau Adcare ADFAUCH
Paracoenia sp. 20090708 02e tub GrandBarachoisNW PetitRuisseau Adcare ADFAUCH
Paracoenia sp. 20090708 04 tub GrandBarachoisNW Embarcadère Adcare ADFAUCH
Cordilura sp. 20090708 03b tub GrandBaracshoisNW PetitRuisseau Sublitt SUBJAUN
Cordilura sp. 20090708 03b epi GrandBaracshoisNW PetitRuisseau Sublitt SUBJAUN
Tenthredo piceocinctum (N 20090710 05 epi GrandBarachoisW SurHeracleum Adlittoral ADFAUCH
Tenthredo piceocinctum (N 20090710 06 epi GrandBarachoisW SurHeracleum Adlittoral ADFAUCH
Tenthredo piceocinctum (N 20090710 07 epi GrandBarachoisN SurHeracleum Adlittoral ADFAUCH
Tenthredo cinctibiis Nort 20090710 08 epi GrandBarachoisN SurHeracleum Adlittoral ADFAUCH
Page_46
REGION,ENDROIT:LieuderécolteZONE:Zonelittorale(voirchapitreIV)METHODE:Moyenderécolte(VoirchapitreVI)
Descriptiondesdifférentschamps:
Page_47
Annexe 4 (suite) Collection Grand Barachois 2009
Liste détaillée des espèces gardées en récolte.
Tenthredo cinctibiis Nort 20090710 09 epi GrandBarachoisN SurHeracleum Adlittoral ADFAUCH
Polychètes (Annélides)
Crustacés (crabes, crevettes et gammares)
Poissons
Mollusques(gastéropodes et bivalves)
NOM NUMSPEC SUP REGION ENDROIT ZONE METHODE
Margarites costalis Gould 20090802 09 epi GrandBarachois Partiesuddubanc Infzost INFAUCH
Margarites helicinus Phip 20090720 06 epi GrandBarachoisN. PointeQuine Midmare INFAUCH
Margarites helicinus Phip 20090720 09 epi PointeQuine Marais Midmare INFAUCH
Lacuna vincta Mont. 20090802 11 epi GrandBarachois Partiesuddubanc Infzost INFAUCH
Hydrobia minuta (Totten) 20090802 12 epi GrandBarachois Partiesuddubanc Infzost INFAUCH
Succinea putris L. 20090709 08 tub GrandBarchoisNW SurHeracleum Adcare ADFAUCH
Planorbella trivolvis (Sa 20090722 03 epi Lamanthes Etangausud Adlittoral ADFAUCH
NOM NUMSPEC SUP REGION ENDROIT ZONE METHODE
Nereis diversicolor (O.F. 20090716 04 tub Sauveur Unpeuaunord,comm Midpalge MIDPELL
Nereis diversicolor (O.F. 20090711 15 tub GrandBarachoisW GrandC Midplage MIDPELL
Nereis diversicolor (O.F. 20090720 02 tub GrandBarachoisN. PointeQuine Midplage MIDPELL
Nereis virens (M.Sars.) 20090720 01 tub GrandBarachoisN. Ile_Chevaux Midplage MIDPELL
Nephtys caeca (Fabr.) 20090722 02 tub GrandBarachois Observatoire Midplage MIDPELL
Glycera dibranchiata Ehl. 20090802 01 tub GrandBarachois Partiesuddubanc Infzost MIDPELL
Spirorbis borealis (Daud. 20090709 12 tub GrandBarachoisN Rivenord Infzost INFAUCH
Arenicola maritima (L.) 20090711 13 tub GrandBarachoisNW FondduBarachois Midplage MIDPELL
Cnidaires (méduses et hydroméduses)
NOM NUMSPEC SUP REGION ENDROIT ZONE METHODE
Obeliageniculata(L.) 20090720 03 tub GrandBarachoisN. Ile_Chevaux Infzost INFAUCH
NOM NUMSPEC SUP REGION ENDROIT ZONE METHODE
Idotea phosphorea Harg. 20090802 10 tub GrandBarachois Partiesuddubanc Infzost INFAUCH
Orchestia platensis (Kroy 20090711 14 tub GrandBarachoisW Toutlelong Subzost ADFAUCH
Gammarus lawrencianus 20090709 11 tub Sauveur Marais Midmare INFAUCH
Gammarus duebeni Lilj. 20090716 05 tub Sauveur Unpeuaunord Midplage INFAUCH
Gammarus duebeni Lilj. 20090720 04 tub GrandBarachoisN. PointeQuine Midmare INFAUCH
Gammarus duebeni Lilj. 20090722 01 tub GrandBarachois Observatoire Midpalge INFAUCH
Mysis gaspensis (Tatters. 20090720 05 tub GrandBarachoisN. PointeQuine Midmare INFAUCH
Mysis gaspensis (Tatters. 20090709 10 tub Sauveur Marais Midmare INFAUCH
Crangon septemspinosa 20090709 13 tub GrandBarachoisNW Aufond Infzost INFAUCH
NOM NUMSPEC SUP REGION ENDROIT ZONE METHODE
Apeltes quadracus (Mitch. 20090715 08 tub Sauveur Versl’observatoire Infzost INFAUCH