Plaute

La Marmite

Au tout début de la pièce,

dans le prologue prologue ,

un étrange personnage

expose la situation aux spectateurs :

il se présente ...

Ego Lar sum familiaris ...

c’est le dieu familier de la maison,

le lare domestique lare domestique ...

Ego Lar sum familiaris ...

Je suis le Lare familier ...

Ego Lar sum familiaris ex hac familia Moi

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia Moi

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia je suis

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia le Lare

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia familier

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Dès la deuxième ligne,

le génie de la maison

interpelle

les spectateurs ...

... voyez-vous le verbe qui implique les spectateurs, à la 2ème personne du pluriel ?

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum vous m’avez vu

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia Moi

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Au début de la comédie il faut capter l’attention …

Le personnage du dieu lare multiplie de façon comique les mots « déictiques », les mots qui montrent, pour attirer l’attention des spectateurs,

et cela suppose des jeux de scène, des gestes de l’acteur.

Repérons dans les paroles du lare domestique

les formes du démonstratif hic, haec, hoc

et l’adverbe de lieu hic : « ici ».

EXAMINEZ LE TABLEAU DE HIC, HAEC, HOC

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia de cette maisonnée (il montre du doigt)

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum Cette maison (il montre du doigt)

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet... de celui-ci (il montre du doigt)

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet... qui est propriétaire ici maintenant

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie, à lui (il montre du doigt)

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

ex hac familia

Hanc domum

hujus qui nunc hic habet.

Huic filia una est.

de cette maisonnée-là

Cette maison-là

de celui-ci qui maintenant

À cet homme-là est une fille unique. Cet homme-là a une fille unique.

est le propriétaire ici

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum d’où

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

sortant

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum participe présent

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo, déjà

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo, il y a déjà beaucoup d’années

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo, il y a déjà beaucoup d’années que

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet... déjà

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet... maintenant

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet... ici

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie, chaque jour

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat. soit

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat. soit

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat. soit

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat. toujours

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

Une dernière lecture …

Ego Lar sum familiaris ex hac familia

unde exeuntem me adspexistis. Hanc domum

jam multos annos est cum possideo et colo,

patrique avoque jam hujus qui nunc hic habet...

Huic filia una est. Ea mihi quotidie,

aut ture aut vino aut aliqui semper supplicat.

,

Ego Lar sum familiaris ...

Ego Lar sum familiaris ...