7
95. PONTIFICAL DE CHARTRES. XIII! SltCLE, 21! OU FIN Paris ; BibliotMque natioraJe, ms. 9+5. Feuillet de garde. En écriture du XVIII! siècle, anciennes cotes: r Codex D. Anta- Faure, 6g. - Reg. 4213. a .• Fol. 1 .• Incipit ordo qualiter ab episcopo synodus agatur. Hora diei prima, alite solis orlum, eiCÛl"tl4r ol/lnes ab «desja... •- 4 ."o.• ln secunda die. SeClin da vero die ... - 5. Tereia dtrlique die, O',,,.ibus prolft silpra - 5 .,,0 - (axatuHI esl expie- (is ... -1 .• Tllnc omnes sllrgant, el ad propria ralea"t cum pace .• Fol. 7 à 44. Bénédictions pontificales au nombre de cent douze. - , .• Benedictio in vigilia Natalis Domini. - 13. Benedictio in Septuagesima. - 18. Benedict.io in die Pasche. - 23 ."o. Benedictio in die Pentecostes. - 24. Benedictio de sancta Trinitate. - 32 ."o. Dom. XXIII [post oct. Pent.]. - 33. Benedictio de Trinitate. - 33 vo. Benedictio dom. 1 de Adventu. - 34. Dom. 1111 in Adventu. - 34 vo. Benedictio in cotidianis diebus. - 37 va. Benedictio cum navigio ascenditur. -38 va. (24 juin) Benedictio in natale s. Iohannis Baptiste. - 41. (31 oct.) Benedictioin natale s. Quintini.- 42. (Jo nov.) Benedictio in nat. s. Andreeapost. .-42 à 44. Bénédictions pour le commun des saints. - 42 .• Benedictio plurimorum apostolorum .• _ 44 ...,o •• Benedictio in anniversario dedicationis ecclesie. 1 Fol. 45 .• Ordo in dedicatione ecclesie. Pommlur rtliquje in fere/ro composite in vtterÎ euk$ia vu te'llario pridie quam nova eec/esia eO'lSeerelllr, et fiu,,' ibi vigilie in ipsa Ilocte in honore sanctorum quorllm reiiql4ie recondetlde SII1I1... - Tmlc f>o1llifu cum SdCfO utll vadil ad eulesia". t'el tentorium ubi pridie fUtrlHlI reliqm'e posite, el facil letania'n - 45 v" - prrmt hora dietaverit ... - 46. Exorcismus salis... - 48. PosJ hu episcopus circumeat ipsa". ecelesiam cum c/ao et POPldo spargelldo aqua", ... - 50. Tune statim ostio aperto, intret teclesia,,,... Dum alltem veneril dllte allare, (ldnt ibi ldanie... 1- 50 yO et 51. Le double alphabet. - 5t 56. Bénédiction de l'eau gré- gorienne; signes de croix sur l'autel avec l'eau grégorienne; septuple aspersion de l'autel; triple aspersion de l'intérieur de l'église. - 56 vo.• Seqlûtlfr Drdtio in eOllse- adti01Ce «ddie: Deus sanctificationum, omnipoten ... dominator.... - 59 à. 61. Encensement et onction de l'autel. - 61 ."o.• Posl hu, sequitur co"s«ratio aUaris . - 65. Vestitio altaris. - 65.,,0.• Ordo quomodo reliquie sunt ponende in aHan - 68. !.lissa... -71. Missa in anniver.;arÏo dedicationis ecclesie.•

Manuale 95. MOln~ Rd. Paris ; BibliotMque France et chifIre · 95. PONTIFICAL DE CHARTRES. XIII! SltCLE, 21! MOln~ OU FIN Paris ; BibliotMque natioraJe, ms. 9+5. Parchmun. - 147 ff

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Manuale 95. MOln~ Rd. Paris ; BibliotMque France et chifIre · 95. PONTIFICAL DE CHARTRES. XIII! SltCLE, 21! MOln~ OU FIN Paris ; BibliotMque natioraJe, ms. 9+5. Parchmun. - 147 ff

95. PONTIFICAL DE CHARTRES. XIII! SltCLE, 21! MOln~ OU FIN

Paris ; BibliotMque natioraJe, ms. 9+5.

Parchmun. - 147 ff. l longues lî&nes, plus 77 blJ. - 290 sur 175 miU. - Aucune miniatw-eni inltaalc blStorile. - Initiales venn.illon; quelques-unes noires. _ Nombrell5es pièces dechant oot&:l en neumes: notation aquiWne.

Rd. mu-oquin bleu aux armes de France et au chifIre royal; au dO&, tÎtre, en capitales d'or• Manuale precum et varia •. (Saint-Martial de l.îmoges, 80.)

Feuillet de garde. En écriture du XVIII! siècle, anciennes cotes: r Codex D. Anta­nü Faure, 6g. - Reg. 4213. a.•

Fol. 1.• Incipit ordo qualiter ab episcopo synodus agatur. Hora diei prima, alitesolis orlum, eiCÛl"tl4r ol/lnes ab «desja... • - 4 ."o.• ln secunda die. SeClinda verodie... - 5. Tereia dtrlique die, O',,,.ibus prolft silpra - 5 .,,0 - (axatuHI esl expie­(is ... • -1.• Tllnc omnes sllrgant, el ad propria ralea"t cum pace.•

Fol. 7 à 44. Bénédictions pontificales au nombre de cent douze. - , .• Benedictioin vigilia Natalis Domini. - 13. Benedictio in Septuagesima. - 18. Benedict.io indie Pasche. - 23 ."o. Benedictio in die Pentecostes. - 24. Benedictio de sanctaTrinitate. - 32 ."o. Dom. XXIII [post oct. Pent.]. - 33. Benedictio de Trinitate.- 33 vo. Benedictio dom. 1 de Adventu. - 34. Dom. 1111 in Adventu. - 34 vo.Benedictio in cotidianis diebus. - 37 va. Benedictio cum navigio ascenditur. -38 va.(24 juin) Benedictio in natale s. Iohannis Baptiste. - 41. (31 oct.) Benedictio in natales. Quintini.- 42. (Jo nov.) Benedictio in nat. s. Andreeapost. .-42 à 44. Bénédictionspour le commun des saints. - 42.• Benedictio plurimorum apostolorum.• _44 ...,o•• Benedictio in anniversario dedicationis ecclesie. 1

Fol. 45.• Ordo in dedicatione ecclesie. Pommlur rtliquje in fere/ro composite invtterÎ euk$ia vu te'llario pridie quam nova eec/esia eO'lSeerelllr, et fiu,,' ibi vigilie inipsa Ilocte in honore sanctorum quorllm reiiql4ie recondetlde SII1I1... - Tmlc f>o1llifucum SdCfO utll vadil ad eulesia". t'el tentorium ubi pridie fUtrlHlI reliqm'e posite, el

facil letania'n - 45 v" - prrmt hora dietaverit ... - 46. Exorcismus salis... - 48.PosJ hu episcopus circumeat ipsa". ecelesiam cum c/ao et POPldo spargelldo aqua",... ­50. Tune statim ostio aperto, intret teclesia,,,... Dum alltem veneril dllte allare, (ldnt ibildanie... 1 - 50 yO et 51. Le double alphabet. - 5t ~ 56. Bénédiction de l'eau gré­gorienne; signes de croix sur l'autel avec l'eau grégorienne; septuple aspersion del'autel; triple aspersion de l'intérieur de l'église. - 56 vo.• Seqlûtlfr Drdtio in eOllse­adti01Ce «ddie: Deus sanctificationum, omnipoten... dominator.... - 59 à. 61.Encensement et onction de l'autel. - 61 ."o.• Posl hu, sequitur co"s«ratio aUaris .- 65. Vestitio altaris. - 65.,,0.• Ordo quomodo reliquie sunt ponende in aHan -68. !.lissa... -71. Missa in anniver.;arÏo dedicationis ecclesie.•

'5PARIs. - NATIONALE

Page 2: Manuale 95. MOln~ Rd. Paris ; BibliotMque France et chifIre · 95. PONTIFICAL DE CHARTRES. XIII! SltCLE, 21! MOln~ OU FIN Paris ; BibliotMque natioraJe, ms. 9+5. Parchmun. - 147 ff

16 LES PQYTIFICAUX :lolA~USCRITS

Fol. 72.' Benedîctio cimiterii. Vt<ldt<lt tpl$COf'US ante ia,.,4t<1S tcclaie HM m~ cimi­tnii dcbd esse...• _ 13.• Reoonciliatio violate eeclesle: ~,.mlu~ vcnlat eplSCoptu

t<lnte ipsam udesia",... - 75 vo. Missa... 1 -]6 vG.' 8enecllctlo CruelS...•-18.•Bene­dictio ad oratoriwn [=orarlum] • - 78 vo.• Benedictio ad zonam.• - 7~· c. Bene­dictio ad casulam. _ Benedictio ad corporaJe vel pallam... - 79 vo. Benedictio ves­timentorum sacerdolalium...• - 80.• Benedictio corporalis. - BenedictÎO patene._ 80 vo. Prefatio calicis benedicendi. 1 - 8,. c Ad consignandos infantes... 1 - 8,.• Ad capillos tondendos. _ Ad clericum faciendum. - 82 \00•. Dum rondis [eum]. 1

La suite manque. - Les feuillets 83 et 84 sont restés blancs.Fol. 85 à II4. Missel des principales fêtes. - 85. Préface commune. - 85 \00.

Canon de la messe; aucune rubrique. -91.' Natalis Domini. Ad Sanctllm A(t<lrillm ....

Dans cette messe et celles qui suivent, aucune nlention de l'épitreet de l'évangile ; lespièces de chant sont indiquées par les premiers mots: seul, le texte des oraisons selit en entier. - 105 VO.• In die [pasche]. Ad misstlm. - 110 VO. In die Pentecostes.­tiI. (24 juin). ln nat. s. Iohannis Baptiste. - 112. Assumptio sancte Marie. - 114·

Festivitas omnium sanctorum. 1 (Aucune fète locale).Fol. 114 VO à 126. Ordinations. - 114 vo.• Incipit ordo de sacris ordinibus. Psal­

mista, id est Gantor, polest tlbsq,je stienfia episcopi, sola irlSsi01le prtsbiteri, Otfiâlll"sltscipere ctlnfandi - U5 - MUlSistlufun primi, /Ill, VII cf X, sabbatorum die,1·n X Il /ccfionibus Deinde arcIJidiaccnlus, sine Gasrda, habens eom'n qui ordinandis.mf pre ,naniblls ,wmùla, vocat tOS nomùlatim Id ab episcopo betledicantur in ordi­nibllS designa/iso - Ordo hostiariorum. Hosfiarij, Clun ordinantur... ftl primisdebtt fieri dectio. Post tlppe/latiollem, daves ccûesie dat cpiscopus dicen.s : Sic agite,quasi r€ddituri Deo rationem pro his rebus 1 - 115 vU. «Ordinatio \ectorum... _116 vo. De c-xorcistis... - 117. De accolitis .

Fol. 117 vU. « Ordo qualiter in romana Ecdesia - 1I8 - subdiaconi, vel diaconiet presbiteri ordinandi sunt. Postqllam allliplumalII ad introifllnl dixerint, data ora­tione, venit archidiacl)ll14S, ct oDert tOS qui ordinandi Slmt PO"ti/ici, ita dicens: Pos­tulat sancta mater Ecdesia catholica ut hos presentes electos ad onus subdiaconii,sive diaconü, sive presbiterii ordinatis. - lnte"ogat episcopllS: Scis illos clignosesse ?... - Auxiliante Domino Dea et salvatore lhesu Christo ter, eligimus... verum­tamen - 118 VO - memor sit communionis sue. Et post modicllm interual/wIII dicit

epi.s~opJts "an~ or~tionem : Oremus, fratres karissimi, ut Deus omnipotens g~tiamSp~ntus ~ch SUl supe~ nos electosque nostros dignetur effundere... cuius regnumet .unpenum pennanet ln s. S. - Post luc i"àpit cantor Kyrie ct'",lctania, '/WostraÛJeplsropo anle altare cum ute1'1's qui ordilUJndi sunL.•

Fol. 1~8 ~. c ~o subdiaconorum. Subditlceni, cum ordi"antur... paleftam dem.an., tJ'ISC~1 aCGlpUJ"t t'aCllOm el ca/icem IUlICU'UII. - 119 _ De m4nu t'no archi­dl.aemll aCCf/nalli urceolum Cf4m aquamill1ile ac manutergium. Frcmuntiatur sicut uaiodlunda : Videte cuius ministerium "obis traditur. Et idl!O si usque nunc fuistis tardi

Page 3: Manuale 95. MOln~ Rd. Paris ; BibliotMque France et chifIre · 95. PONTIFICAL DE CHARTRES. XIII! SltCLE, 21! MOln~ OU FIN Paris ; BibliotMque natioraJe, ms. 9+5. Parchmun. - 147 ff

ad ecc.lesiam... si usque nunc inhonesti, amodo casti. Ti/fI/US CIlm adm01liti01le. Obla­tiones que veniunt in altare... Palle vero que sunt in substratorio... - 119 VO _...ut tales vos e;l(ibeatis ut Deo plaœre possitis. - Pre/ac1o subdiaumoTUm sicutleclio :Oremus Deum ac DomiDum nostrum ut super servas suas ili. quos ad subdia.amatus officium est dignatus digere... - J2O. Tune tradal eis episcopus manipulasdiultS : ln nomine Patris et Filli et Spiritus sancti. Amen. 1 (Aucune mention del'amict, ni de la tunique, ni de l'épistolier.)

Fol. J20. c Ad diaconos ordinandos. Facta ua"';'lafionc tl accepta pro/cssi01le,qtu:rat episcop,1S a circunstantibus: Placet \'obis hec consecratio ? Quibus rcspc1f­tÙnlibllS: Placet, prosequa/ur cpiseepus: Commune votum communis oratio pro­sequitur... - 120 vo - ... gratia sanctificationis eluceant. Pero - Diaconi, cum ordi­nant"r, solus episcopus qui cos benedicit, manIHn Slfp" capifa singfûorum panat... _Pre/atio diacononHn : Oremus, dilectissimi, Deum Patrem omnipotentem, ut superhos famulos suas... - 12I. COIlsecratio diaco,wrum, sicut lectio : Adesto, quesumus,omnipotens Deus, honorum dator, ordinum distributor... - 122 - ...capere potioramereantur. Per. 1 (Pas de solution de continuité dans cette préface; aucune mentionde la prière: • Accipe Spiritum sanctum ad robur...•l - « T1mc ind1ut cos stola,dicens singulis - 122 VO - In nomine P. et F. et S. S., accipe stolam iocunditatisquam immaculatam perferas... patens est enim Deus augere tibi gratiam. _ Seqtûttlfbenedjctio: Domine sancte,spei, fidei gratie... - 123. T1mc det iIlis episcopus textumevangeliorum dicens : Accipite potestatem legendi evangelium in ecclesia Dei. TmlCfegatllr evangelium. • (Aucune mention de la dalmatique.)

Fol. 123.• Ordo presbiterorum. Facta dectjolle, et accepta pro/essiolle ordinalldommpresbiteromm, dicat epiSCopllS. Prolllmtiatio : Sit nobis. quesumus, fratres, communisoratio ut ii qui in adiutorium et utilitatem vestre salutis eliguntur... laco depre­hendantur, obtineant... - 123 v<J. Prcsbiteri, Will ordùlQlltllr, episcopo eos benedicente, etmamlln super capita eormn tmente, etiam omnes presbiteri, qlll' tbi presentes slmt, ",amISSIlas super capita iUorulll umeant. Pre/alio prabittrorllm siclil tectio: Oremus, dilec­tissimi, Deum Patrem omnipotentem ut super hos famulos suos ill quos ad pres­biterii munus elegit ... -Oremus. Flectamus genua. Exaudî nos, quesumus, Domine,Deus noster, et super bos famulos tuos ill. - 124. COllsecratio prubiterorum. Per o.s. s Vere dignum eteme Deus, honorum dator et distributor omnium dignita-tum - "5 - premia consequantur. Pero •

Fol. 125.• Hic re/l«;tat stolam super hUmeJ'1lm datrum et diat : AccÎpe iugumDomini Dei dicentis: lugum meum suave est et onus meum leve. - Hic t'estidCluula dicens: Veste nuptiali induat te Dominus. Rtsp. Dea gratias. - StqUitl4Tbenuiictio: Deus sanctlficationum omnium auctor, cuius vera consecratio... - 126_ ...pleni persolvant. 1 - Onction des mains. En marge et d'une autre main:• Diutur 1'''/tr;,n : Veni, creator Spiritus. li - Tradition du calice et de la patène. ­« Sequilur benuiictio : Benedidio Dei Patris omnipotentîs et F. et S. s. descendat

"-"--' _ "'. _ T. Il. J

PARIS. - NATIONALE '7

Page 4: Manuale 95. MOln~ Rd. Paris ; BibliotMque France et chifIre · 95. PONTIFICAL DE CHARTRES. XIII! SltCLE, 21! MOln~ OU FIN Paris ; BibliotMque natioraJe, ms. 9+5. Parchmun. - 147 ff

super vos..• - 126 \.0.• Prtsb.tai t',m) post conS«f'alionem sua", slanlu tilde al/are,fidem $ande T,i"ilatis quam pmlical",i sun.( i"ci'Piant ita : Credo in unum Deum.Et sic fi1ludur "lIssa O1'dùu suo.• (Aucune mention de l'imposition des mains del'é\'&]ue pour "AcC1fu Spirit"," sand"m: quo,."", rtmistris... ; aucune mention decette prière eUe-mëme, ni de la promesse d'obéissance à l'évêque.)

Fol. 126 ,.o. 1 Ordo quomodo penitens in capite XL episcopo se debet represe:n­tare. In capite qlUJdragesinu, omnes fle"jkNU$ qui pl4bJicam suscipi"nl IUU SWSU­pern"t fmIittlltiam. (I"k /01'($ udesie se repue"unt episcofJo cit'it4iis, sauo ~ 127_ imill/i, ",ulis pedibus, VU/tibtlS in turam 1"os/rat;5... - 128. Absolutio penitentiumin capite ieiunii. In primis dicat VII psalmos fJe"ilcniu ... • - 129.• Reconciliatio»cnitentium in cena Domini. SedCrtte 1KJnti(iu pre Joribus «cksie, pmitnttibus i,..atrio «claie eminus cum arû,idiacono iU$$flm iIlius pustoJaPltibus, dical 1KJ'diJa; :Venite, fi.liî, audîte me... - 1)4. Alia (Dt'u/io], Omnipotens Deus, qui beato Petroapostolo suo ceterisque discipulis suis licentiam dedit ligandi atque solvendi, ipse\'os absolvat ab omni... cum omnibus sanctis. Amen.•

Fol. 1)4. « Incipit ordo in die cene Domini. Feria V ",aieris ebdomade, id ut inCtna Domini, mane primo - 134 yO - mansionarii ordinent omnia q," Sflnt necu­saria ad consurationtm chrismatis... - 136. Exorcismus olei pro infirmis et propopulo... - 139. Exorcîsmus sacri oleL. - 142. Incipit exorcismus olei quo ungendisunt catecumini ... ~ 144. Benedictio chrismalis... - 144 vo. Ordo ad mandatumfaciendum. Colltcta. Actiones nostras, quesumus, Domine... _

FoL 145. « Incipit ordo vel examinatio in ordinatione episcopi. Primmn Jacial c1er-use/ populfls dulio'lem episcop;. Postquam - 145 VO - all/em tltcfio cleri et populidomlli quoqlu 1IIefrofxJlitam· a"ctorilale corrobora/a J,.erit, ipse eleGt14S... - 146. T,meme/ropolilanus: Antiqua sanctorum patrum înstitutio docct ct precîpit ... - 149 vo.Qualiter epîscopus ordinetur in Roma. Episcopus, cmn ordinalur, primo progredi!urdomml-S melrofxJli/anll-S CIIm Clmcto clero ad ecclesiam ... - Et duo episcqpi ponant eltetltant roallge/iorum codicem super caprll eil4s, et Imo super e14m tUIldente ~ud~­

tiantm. reliqui omnts episcopi ql4i aSSll1lt manibl4s s,lis caplll ei,l-S langaPlt. Benedictio.~oll~cta. Adesto supplicatîonîbus nostris, omnipotens - 150 _ Deus, et quod humi­htatis nostre gerendum est.:. - Preta/io. ~ere dîgnum... Honor omnium digni­tatum... 151 - ...f1ore sanctifica. Quando mdtendus sit c1lrisma in cajnU episcopi...Ungatur et consecretur caput tuwn celesti benedictione... Tunc DmIUS ep;scopiPt"'Plgallt capu! eillS manibus suis. lIft:tropolita~Hfs (",tem il:niat "'-e/al;""-

Cf' 1'" ..".... ,11 suam... -

- 152 VO.. onsecratio manuum. Ungantur maous îste de 0100 san titi t _C M b d·· . c ca o... 153·

or;'y.etn t1le '.ctlolle, poJ!lc~m co.'lSUTat cum chrismate dicens : Deus, pater D. n. I.e.qw te ad pontlficatus subliman yoluit dignh.,- _ C d l ,,_ / •.. '. t",. a ur (HfCV us ey l5-copo, MC oral'~ dlcatur: Acclpe baculwn pastoralîs officii. id est potestatem ligandiatque solvendl... - 153 Vil. CNm datur anu/us . A ,·pe "u1 '·8-"- b .. fid . . . . .... wn pon l '-CUl:> ononsut S15 el tntegntate... - Dam anuZo dkat : Accipe evangeJium et vade; predica

., LES PONTIfiCAUX 3olAN'L'SCRITS

Page 5: Manuale 95. MOln~ Rd. Paris ; BibliotMque France et chifIre · 95. PONTIFICAL DE CHARTRES. XIII! SltCLE, 21! MOln~ OU FIN Paris ; BibliotMque natioraJe, ms. 9+5. Parchmun. - 147 ff

PAlUS. - NATlQSALI! 19

populo... - IS4.l\fisu.-episcof1i pro st: ordirudo... _ (Aucune mention de la mitre nides gants; pas de chant du Te Deu"" ni d'intronisation.)

Fol. 155.• Be.nedictio "el ordinatio abbatis... J,. ordjnutione a6batis debd epjsc()/Jus".issam camare et tu," be"diure cu", dlwb"s vd tn'bus /ratribus sujs... Post introitllmet datam oratjcmtm diumt _achi ; Adest electus noster ad benedictionem suam sus­cipiendam... - 156. [Inttrrogatio.] Vis Carnotensi ecclesie et michi meisque succes­50ribus subiectionem et obedientiam exibere secundum canonicam auctoritatemet decreta sanctorum pontificum ? [Resp.] Volo... Eo al4tL-m profitente pro viribllS seIttc adimplere, debd perlicere ipse abbas pro/essjont"" Qua /acta ... - Fjantqlle ibileumie... - 158. Tune datl4r ti regula : Accipe regulam a sanctîs - 158 VO - patribusnobis traditam... - Tunc dalur ti ha,,",IS: Accipe bacuium pastoralitatis quempreferas caterve tibi commisse... -l1droitl' misse... - 159. M jssa rite peracta, accipjatpreslJ abbalem ordinat"", per manll'" duteram, et WIIIS ex episcopis vu abbatib'4s persinistra,n, et sjc statuatur in sde Sl411 dicente episcopo : Sta, et tene locum a Deo tibidciegatum, potens est enim Deus tibi augere gratiam, tl sic incipit catllor: Te Deumlalldamus. Tunc dellt ti omnes /,atres pads oscullml /lectelltes gellliu simt ante p(lfre",Il Deo sibi constitlltl"n. - Pro/tssio aMatis. Ego N. humilis cenobii beati ill. abbas,promitto tibi pater N. et - 159 VO - successoribus tuis atque matri ecc1esie Camo­tensi debitam subiectionem... _ - • Benedictio super abbatissam... - 160. Com­mt'Idatio ,egule; Accipe regulam a sanctis patribus nobis... _

Fol. 160.• Consecratio sacrarum virginum fit in Epyphania Domini vel in fcria VPasche aut in natale apostolorum. In primis bmedicalltur f'elamina vi'ginwn velvjdmm"n s14per al/are ab episcopo alltequam legafur evangelillm... Et prosternat sevirgo IInle allart benedica/llfqlle iia: Famulam tuam, Domine, tue custodie muniatpietas... - 160 VO [Pre/a/io.] Vere dignum ... etenle Deus, castorum corporum beni­gnus inhabitator... - 162 ,-0 - ...probabilis mansura castitate permaneat. Per. _Hic incipit episcoplls. Resp. Veni, electa. Tune illlpo"at ei velamell, sed prius dicatl'i'go. Ani. Ancilla Christi sumo - TUllc episcopll-S: Accipe velamen quo cognoscarismundum contempsisse... - 163. Post IIcceptllln vdamell, dicat llirgo. Ant. Ipsi soliservo, fi ... - Sequi/ur ora/w. Te invocamus, Domine sancte, Pater omnipotens,eterne Deus, super hanc famulam tuam... - Postea po'lat episcoplls bunnl"" Sllmll.

- Missa pro ipsa virgine... _ (Aucune mention de l'anneau ni de la couronne.) ­J63 va.• Be.nedictio vestium virginwn vel viduarum. - 164. Ad sponsam benedi­cendam. Bmedictw a,mli : Creator et conservator humani generis... _

Fol. 166 \00•• Prefatio in consecratione capsarum... - 168. Prefalio ciborii, id estumbraculi altaris. _ - J69 va. Benedictio ad signum ecclesie benedicendum. __J12 va.• Benedictio vexilli. - 173. Ad proficiscendum in itinere. - 174. Ad benedi­cendam peram. - 115. Ad dandum baculwn. - Exorcismus olci cum benedictionead omnem langorem corporis expe1lendum. - 111 VO. Benedictio cinerum in capiteiciunii. - 178.• Benedictio palmarum. -< Benedictio novi ignis. - 118 vO. Bene·

Page 6: Manuale 95. MOln~ Rd. Paris ; BibliotMque France et chifIre · 95. PONTIFICAL DE CHARTRES. XIII! SltCLE, 21! MOln~ OU FIN Paris ; BibliotMque natioraJe, ms. 9+5. Parchmun. - 147 ff

20 LES PONTIFICAUX MANUSCRITS

.. . . . Oratio super "asa in 1000 antiqua reperta. - Bene·dictlo agni ,In die Pasche. - I?9', . 1 fabe _ BenMictio ad omnm quecumquedictio pute!.. - 179 vO. ~~edlcbo uve \e . _ Benedictio panis. _ Benedictiovolueris - 180. Benedictlo ad fcuges novas. .

. 80 I··t nia ad catKizandos infantes ln sabbalo sancto... -noV(' domus. - 1 VO. nopl 0 . d t _ bil ,.o. Si episcopus atUsJ, s'alim dlrisnc«te sa"cto am~mKt'"' el, SI .us: a ~.es -9" . ~do d . ï dum infirmurn... - I91 VO. Lltarues .•...s.tao commlHllcdflr. - VI a VLSI an .. .. M' .

CI . p. 1· r'-une ., Quintine' s. Corneli... 5. DionlSl c. s. 1., s. aunoemens,S. lae,S.'-"U<l •. '.. 1'. Leob' .est Offines sancti martires ; 5. Silvester; s. Hilan; s. h artme • s. me • s.A· . t"· . Amb . -'95 IJKiAil œmmemiatio /IIIime... - IC)8. Post hu perldurugus me, S. J'OSl... . t'

«Jrpus ad uc/esiam... - 199 vO. Dratio ante ~t:lm/c~rffm ... » .Fol. 20.... Incipit percunctatio sive elecbo eplscoporum ac c1encorwn necno.n

uI d ..n.__ndurn AJ,,",llitio e"'iscoAANfm ad regem... A voblspop onlm a regem ..............~........ r ~v • •

perdonari petimus ut unicuique de nobis... - 204 VO. D~,mie aJloquantu~ d140 elnscopafJoPld,,," i" ecdesia, imJl4ÏreliUs eor14m volulltatem; el sa COllcordes fuerlllt, agam Deogratias dicentes : Te Deum laudamus, a dl40 e~iSCf)pi accipiallt e14m per manw,el dedl4Cfmt ante a/tare, et prosterna se "Sl/ue III fillem Te Deum laudamus. _Invocatio super regem. Te invocamus, Domine sancte, Pater omnipotens, eterneDeus. ut hune famlùum tUlUn N .... - 206. CO'lSecratio regis. Omnipotens sempi.terne Deus, creator ac gubernator celi et terre... - 207 - ...ut regale solium, vide­lieet Sa..xonum, Mertiorum, Nordam Chimbrorum, sceptra non deserat.. .• _ 207 vo.• Hic ungaiur oleo... - 209. Hic detM alll~lis ... - 209 VO. Oratio post anIlIlHn... _Hinc cingafllr ei gladi!JS ab archiepiscopo... - Oralio post gladil4ln... _ 210. Hic,oromil/r... Oratio post 'orO'lam... ~ 210 vo. Hic dellfr ei seeptrllm... _ Oratioposl sceptrll1n... ' - 211.'" Hic daiM ei virga... - 2U \.0. Ttmc dicatllr benedictio...- 213. Regis slalus designaIM... • (Intronisation) _ 213 vO. Et ttlne deasc"letur011I111:5, derum popllillmqlle, et dical If'lusquisque : Vivat rex feliciler in sempiternmn.Tribus vicibl.S: Vivat rex. Et post evoflgelium, oOerat ru ad ",amlS archiepiscopioblationem - "4 - et vitmm, et super agatur miua SilO nomine et ordine sua. Dû"deeommlmietillf ab archiepiseopo corpore et sanguine D. I. C.. et sic referant Dea gratias.Post, perga n' ad mensam. - Ad reginam benedicendam... _ Ttme debet capu' t:iusIUlgj oleo... Stqllitllr aralia post unetionen.... - 214 VO. Tune debet /.Jlllllus inmittidigilo ... - 215. TflflC debet impOlli SilO coronll capiti....

Fol. 21 5.• Benedictio Vexilli. - 215 VO. Benedictio cimiterii. Citrus et sacerdoteseirculndent totu,,. cimiterium oum aql4a benedieta facientts Idaniam... , _ 218 vo.• Electio abbatis canonicorum co ordine fiat quo superius digesta est e1ectio abbatismonachorum ... - 219 VO. Surgens novus abbas ab araliane tradat ei tpiscopus regulameanoNieorulll, ila dicendo : Accipe gregis dominici patemam providentiam _ no.Et f1ostta, det ei virgam diettlS: Accipe virgam pastoralem sollicitudinis _ Posthee, reverenter statlfat,,, in sede "bi antecusor tius trat solilus start nicJUloMinusdiunte sil" episcopo : Sta in iusticia et sanctitate, et retine locum a '000 tibi deIe-

Page 7: Manuale 95. MOln~ Rd. Paris ; BibliotMque France et chifIre · 95. PONTIFICAL DE CHARTRES. XIII! SltCLE, 21! MOln~ OU FIN Paris ; BibliotMque natioraJe, ms. 9+5. Parchmun. - 147 ff

PARlS. - SATIOSALE

ptum... - 220 va - ...Et sic i'llcipialur . Te Deum laudamus. T1Hle dad ri cullCli/ralres iJacis aseulu", cu", Ot'II'IIi jHller1la ret'Uenlia /l«k7ftu fCNllU ••• lO

Ce manuscrit est un pontifical, comme le montre l'analyse qui vient d'en êtrefaite; mais ce n'est pas un'lxmti6ca1 romain »comme l'indique le CatologlUde 1744(t. III, p. 76): l'interrogatoire et lesennent de l'abbé, ainsi que les litanies (fol. 156.159 et 191 \00) désignent nettement Chartres. De plus, il ne date pas du XIII' siècle,comme l'indique le même CatoI(}glU : les initiales festonnées et la notation Dal­

matique accusent la seconde moitié ou la fin du XII' siècle.

Parcbemm. - 222 ff. l longues lignes. - 286 sur 1l}8 mill. - Aucune miniature. _ Nom­breuses initiales festonnées vennillon et ;uur alternativement. - Quelques pikes de cbantnotles, notation neumatique : école française: en plusieurs endroits, la notation a étt prtpartt,mais n'. pas ttt ub:utée.

Reliure basane racine: dos ornt; titre en capitales d'or: 1 PonÜficale.• (Ant. Faure, 6g).

(Ii PONTIFICAL DE CHRISTIAN 1er, ARCHEV~QUE DE MAYENCE (1I67-u83)

Paris; Bibliothèque nationale, ms. lat .. 9'f6.

Fol. A. Anciennes cotes;' 739.» -. 4213.• - En écriture modeme: • Ponti­ficale Moguntinum scriptwn sub Christiano archiepiscopo circa an. 1200.• (Cettedate est inexacte, comme on le verra plus loin.)

Fol. 1.' Panis sande, panis vive, panis pulcher, panis munde... et continuo de tesacier (sic) sine fastidio. Amen. 1- 1 vO à 15. O,do missoe. - 1 va.• Succrdos, postoffertorimn, accipiens calicem et putmam, primo bffidicil, dicms ; Quid retribuamDomino... et nomen Domini invocabo. - Tt1It'u alilem calicem Clml hos/ia dicat ;ln spiritu humilitatis...• - 3 à 7. Préfaces au nombre de onze. - 7. Canon. ­7 vo.• Memento, Domine, famulorum famularumque tuarum N ... Hic ,eci/enturMmi'll4 vivorum lO _ 8 vo.• Qui pridie quaro pateretur - 9 - Hic ItlJet oblatam,accepit panem Hoc est enim corpus meum. Hic dtfw7lat Msliam. Simili modo,postquam cenatum est-Hic cltIJd calicem-accipienset hunc predarum calicem...9 yO - ...in mei memoriam facietis. Hic ponut calicelll, e:r;tmdms braclliu i" modllmC'rlftJs. Unde et memores... - 10 VO. Memento etiam, Domine, famulorum famula­rumque tuarum... cum signo fidei et dormiunt in somno pacis. Hic "omine1Iturmorlul .... _ Cet cwda mlssae a été publié par~IARTts&, De ilnt. Ecd. "t., lib. l, cap.IV, art. XII, ordo XVII: Anvers, 1736, t. 1,600 à 603.

Fol. 16.• Incipit ordo ad consignandum pueras ab episcopo...• Cet ordo a étépublié par MARd:SE, De ut. Ecel., ",., lib. l, cap. Il, art. IV: t. 1,263. ­17.• Ordo ad faciendum clericum... - 18. Ordo ad clericos ordmandos. Pr,mumi~t"r "lIssa d post Kyrie... - Pasl lue, di"eanllS, l,«"tiS cwliinllnd,s,ante (pis­cop""., /IN»t,,",illt - 18 VO - Postulat bec sancta Ecclesia, revercnde pater, bos