Mart / Nisan 2011 TOG Ses

8/7/2019 Mart / Nisan 2011 TOG Ses

1/88

TOPLUMGNLLLER VAKFININYAYINIDIR

MART - NSAN 2011 SAYI - 79

MESELEMZ VAR: TRKYEDE KADIN OLMAK

ETKNLK: 17. TOG GENLK KONSEYNN ARDINDAN

TOG PROJE: YURDUN DRT BR YANINDAN ALIfiMALAR

ISSN:1305

-8525


2/88


3/88

NSAN 2011 - 3

2010 ylnn ikinci yarsndan itibaren TOG bnyesinde yeniyi aryoruz. Deiflen Trkiyede

dokuz yl nce genlerle alflmak iin kurulan bir sivil toplum kuruluflunun gnn flartlarnadaha iyi cevaplar retebilmesi iin farkl alflmalar da hayata geirmeye bafllamfltk.

Hem ofis organizasyon flemamzdaki deifliklikler hem de eitim sisteminde daha uzunsreli eitimlerin pilotunu yapyor olmamz, bu anlayfln TOG hayatna uyarlanmasynndeki abalarmza iki rnektir.

Kurulduundan itibaren niversiteli rencilerle alflmay tercih eden vakfmz, niversitedflndaki genlerle alflmak iin yeni aralar gelifltirme yolunda ilerliyor. Geen ay kitapkmfl olan ve genlik merkezleri bnyesinde gereklefltirilen Gen Alan ve pilot

dnemine baflladmz Gen Bank projeleri, Trkiyedeki genlerin arlkl yzdesinioluflturan niversite dflndaki genlerle beraber alflmak iin nemli iki frsat oldu. Burada,yaflayarak renmeye devam ediyoruz.

Yaklaflk 7 milyon TLyi bulan btemiz iinde bizlere bugne kadar destek veren flirketlerinarl var. zellikle ekonomik dalgalanmalar zamannda finansal adan gelirlerimizde defarkllaflmalar olabiliyor. Bu erevede, Mevcut bafllarn iinde flirketler kadar bireylerinde bafllarn artrmann bir yolunu bulabilir miyiz? sorusunu sklkla soruyor ve yantaryoruz. Genlere Deer kampanyas, bu soruya somut bir cevap vermek amacylahayata geti ve bugne kadarki tecrbemiz, bunun mmkn olduu ynndedir.

Benzer biimde niversiteli genlerin bafllarna gelenlerin hem karar alclar hem dekamuoyu nezdinde bilinirliini artrmaya ynelik arafltrma ve savunuculuk alflmalarna danem vermeye baflladk. Bu sayda ayrntsn grebileceiniz Adrese Byte Projesi vebnyemizde gereklefltirilen genlik arafltrmalarn bu abann birer rn olarak alglamaklazm. Ge Deil Gen kampanyas da farkl STKlara yzmz dnerek hayata geen vegenlerin haklarn temel alan bir alflma; ki getiimiz TOG Sesten kampanya ile ilgiliayrntl bilgiye ulaflabilirsiniz.

Belki yukardaki konular ve TOG bnyesindeki dier tm alflmalarmz dorudan

etkileyecek en nemli deiflimlerden bir tanesi de; toplumsal cinsiyet eflitliiyle ilgili anaakmlafltrma alflmalarnn -bu ifl iin zel bir bte ayrlarak- bafllamfl olmas. Mor Dflnprojesiyle, TOGdaki gen kadnlarn durumunu daha yakndan grebilmifltik. fiimdi TOGbnyesinde ne yapyorsak yapalm, gen kadnlarn bu imknlardan daha fazla yararlanmasve gen kadnlarn katlm nceliklerimizden biri haline geldi. Bu sayda da, kadnlarla ilgilihazrlanan zel dosyamzda, kadn olmakla ilgili farkl yorumlar bulacaksnz.

TOG gnn flartlarnda genlerin dilini daha iyi renmeye alflrken, farkl kesimlerdenfikirlerle de bu sreci zenginlefltirmek istiyoruz. Umarz bizlere verdiiniz her tr destekbyyerek devam eder. Bylece hep beraber Genelere Deer demeyi seeriz.

Merhaba,

SUNU


4/88

4 - NSAN 2011

UBAT 2011 78

14

Meselemiz VarRportajlar

Alanur zalpKadn-erkek eflitliinde ailelerin rol...

Hande tEdebiyat dnyasnn kadna yaklaflm...

Aynur Bektaflfl dnyas ve kadn...

Buket Uzunernl yazarla feminizm zerine...

Elim EroluTrkiyede emeki kadn olmak...

38

imizden BiriGen Toplum GnllsMerve Seda evik ile sylefli

38

HaberTOGun yeni ynetim kurulu baflkanKerim Paker oldu

42

Yetiflkin GnllD. Gke Gen, ifl hayatn veTOGdan edindiklerini paylaflt

58

TOG ProjeHepimiz Ayn Gkyzne BakyoruzYelkenler Mora

Adrese Byte Projesi, Lobi MaratonuMesleki KtphaneHomofobi Karflt Buluflma

74

Gen AlanGenlik Merkezlerinde deiflim rzgr esti

Altyaz

82 Konuk sanat programlar

Trkiye'de her

10 kadndan drd

fiziksel fliddete maruz

kalyor. Her drt

kadndan biri yaflad

fiziksel fliddet sonucu

yaralanyor. Sadece

Emniyetteki verilere

gre, her gn ortalamabefl kadn en yaknndaki

erkekler tarafndan

ldrlyor. 'Kadn

olmak zor zanaat' diye

bir sz vardr ya, iflte bu

rakamlara baknca, insan

nce bir yutkunuyor.

Zanaat da neymifl?

diyor, Trkiye'de kadn

olmak demek, olsa olsa

'hayatta kalmay

baflarmak iin savaflmak'

demek!

6

M

ESELEMZVAR

34KEYFL BULUMALAR

M

ESELEMZVAR6

Trkiye'de her

10 kadndan drd

fiziksel fliddete maruz

kalyor. Her drt

kadndan biri yaflad

fiziksel fliddet sonucu

yaralanyor. Sadece

Emniyetteki verilere

gre, her gn ortalamabefl kadn en yaknndaki

erkekler tarafndan

ldrlyor. Kadn

olmak zor zanaat diye

bir sz vardr ya, iflte bu

rakamlara baknca, insan

nce bir yutkunuyor.

Zanaat da neymifl?

diyor, Trkiye'de kadn

olmak demek, olsa olsa

'hayatta kalmay


demek!

Trkiyedekadn olmak

Fatmagln Suu Ne? ekibitoplumsal cinsiyet eflitlii iin

TOG ile bulufltu


5/88

NSAN 2011 - 5

mtiyaz Sahibi:Toplum Gnllleri Vakf

Sorumlu Yaziflleri MdrNazan Tarak

Yaziflleri MdrNazan Tarak

Ynetim YeriHobyar Mah. Rahvanclar Sk.No: 5 1. Vakf Han Kat: 1 34112Eminn / stanbulT.: 0212 522 10 30 F.: 0212 522 10 34

Kaynak ve letiflim DepartmanBetl Selcen zer, Kayhan Karabulut

Yayn KoordinatrSleyman Karan [email protected]

EditrZeynep Kasapolu [email protected]

Kreatif Ynetmen

Ahmet Akgl [email protected] Kurt [email protected]

Fotoraflar: If Atlye

Katkda BulunanlarGnefl Glpnar

Bask-Cilt / Printing-BindingAda Ofset MatbaaclkTel: 0212 567 12 42

Dergimizde yaymlanan yaz ve fotoraflar, yayncnn

izni alnarak, kaynak belirtilmek suretiyle, tam veyazet alnt yaplarak kullanlabilir.

TOGSESYerel sreli yaynTogsesDergisi, Toplum Gnllleri Vakftarafndanaydabir yaymlanmaktadr.

Yapm

Kesiflim Yaynclk ve Tasarm Hizmetleri A.fi.Kasap Sokak, Hilmi Hak Han, No: 22 Kat: 680280 Esentepe / stanbul

Tel: 0212 337 51 99 (pbx) / Faks: 0212 275 41 83

44

54

Yurdun farkl kflelerinden yola ktlar. Ankaraya

geliyorlard. Heyecanlydlar. Sadece gelenler mi?

Ankaradaki Toplum Gnlllerini de oktan ev sahiplii

telafl sarmflt. Aylar ncesinden planlarn yapmfl,

uygulamada eksiklik olmamas iin alflmfllard. 17. TOG

Genlik Konseyi geride kald. Peki, hafzalarda neler brakt?

Adm Adm gnllleri, mart aynda Antalyada gerekleflen

Runtalya Maratonunda Toplum Gnlls genler iin kofltular ve

toplanan 116 bin 409 TL ile 415 genci kampanya kapsamnda

desteklediler

BZ OLMADAN DA...

RUNTALYA MARATONUYLA

TOG,a DESTEK OLDULAR

TOG17.

GENLK

KONSEYNN

ARDINDAN


6/88

6 - NSAN 2011

MESELEMZ VAR


7/88

Trkiyede kadnolmakTrkiye'de her 10 kadndan

drd fiziksel fliddete maruzkalyor. Her drt kadndan biri

yaflad fiziksel fliddet sonucu

yaralanyor. SadeceEmniyetteki verilere gre,

her gn ortalama befl kadn en

yaknndaki erkekler tarafndan

ldrlyor. Kadn olmakzor zanaat diye bir sz vardrya, iflte bu rakamlara baknca,

insan nce bir yutkunuyor.

Zanaat da neymifl? diyor,

Trkiye'de kadn olmak demek,

olsa olsa 'hayatta kalmay


demek!

NSAN 2011 - 7

Biz, kadnlar

Susuyoruz. Haberlere bakp, en fazla "Vah vah" deyipsusuyoruz. Biz deiliz nasl olsa, bizim ailemizden birideil. fiiddeti uygulayan da, fliddete maruz kalan dabirden tekilefltiriveriyor benliimiz. "Orada bylefleyler oluyor" diyoruz, haberlerde ne kadar okldrlen kadn grrsek, o kadar alflyoruz buvahflete. "Kendini ast" diyorlar, bal gibi yalan iflte,biliyoruz! Ama kendini astna inanmak, kalkp orayagitmekten, "Neler oluyor, neden kimse bir fleyyapmyor?" demekten daha kolay. Zaten bizimgnlk dertlerimiz var. Mesela gzel olmak, zayfkalmak zorundayz. Kocamzn, sevgilimizin gnlnhofltutmak, ocuklara bakmak, annemize yardmetmek, ifl yerinde daha ok alflmak, mkemmelkadna bir adm daha yaklaflmak gibi dertlerimiz var

bizim... Akflam haberlerinde grdmz o fotoraf,ara sra dahi aklmza gelmiyor, nk ertesi sabahgazetede bir baflka kadn fotorafyla zaten yerdeifltiriyor...

ZEYNEP KASAPOLU


8/88

8 - NSAN 2011

MESELEMZ VAR

Biz, erkekler

O kadnn kendini astn bal gibi biliyoruz. zlyoruz

da, ama kalkp bir fley yapmak iin yeterli enerjimiz

yok... Bu yzden eve gittiimizde, annemiz/karmz

yemei nmze getiriyor. Kmesin horozu olmay,

aktrmadan da olsa kz kardeflimize, sevgilimize,

karmza karflmay seviyoruz. Kimseyi dvmyoruz.Ama bu dzeni deifltirmek iin bir fleyler yapmak da

gelmiyor iimizden. Tam eflitlik, konforumuza zarar

verecek nk. Alnmfl haklar geri vermek kolay

deil. O kadn iin tm kalbimizle zldk. Asmad

kendini belli... Eitimsizliin, cahilliin ve trenin gz

kr olsun...

Ben, ocuk.

Susuyorum. Annem de byle, nenem de... Burada

hep byleyiz zaten. Sesimizi karmaya hakkmz yok.Baba ne derse odur burada. Koca ne derse o. Hattatecavzcnn, sokaktaki herhangi bir erkein lafbile bizim lafmzdan kymetlidir, can bizim

canmzdan deerlidir. Bize konuflmak retilmedi,bize susmak ve bafln ne emek retildi. Bunusorgulamak bile aklmza gelmedi pek... Onun kendiniasmadn biliyorum. Bilmez miyim hi? Su taflmayagiderdik birlikte. Annem evde olmad vakit, msrkoanlaryla gizli gizli evcilik oynardk. lmek isteyen

biri evcilik oynar m hi?

Ben, erkek kardefl

Kendini asmad, ipi boynuna geiren bendim. Babamve amcamlar, "Baflka yolu yok" dediler. Severdimkardeflimi. Sofrada kafl nme yavafla koyard,ekmei blnce nce bana uzatrd. Bazen arfldanfleker getirirdim, o kadar sevinirdi ki... Alt taraffleker... Kardeflini ldren, kzn ldren ya dagerekten kardefli, kz intihar eden oktur burada.

Kap gitseler de insanlar, tre bykflehirde bilebulur adam. Kader bu. Onun kaderi byleydi. Benimkaderim byle. Severdim kz kardeflimi. arfldanfleker alrdm, ok sevinirdi...


9/88

NSAN 2011 - 9

ocuklarnn gz nnde dayak yiyen kadnlar,sokan orta yerinde baklanan kadnlar,boflanmaya kalkt diye ldrlen kadnlar. Tecavzedilenler, hor grlenler, en sevdii, en yakn

tarafndan hayat katledilenler... Azalmak yerineartyor mu sanki? Yoksa hep vard ama bu kadarortaya m kmazd? Bugn her akflam her sabahkarfllafltmz, fliddete maruz kalan kadn haberleri,gelecekte azalacak belki. nk haber deeriazalyor yavafl yavafl. Kpein adam srmas haberdeildir, haber olan, adamn kpei srmasdranlayflna gre, belki de bir sre sonra ancak birkadn kocasna fliddet uygularsa haberlere konuolacak. Biz de, ldrlen, dayak yiyen kadnlarn

haberlerini izleye izleye bkacaz zaten. Hareketegemeyen toplumun yazgs byledir. Bir sre sonrakanksar. Hatta bir sre sonra, "Yeter yahu, hep aynhaberler" deyip, kanal deifltirir.

Ne yapalm, elden bir fley gelmezYazacak ne ok sorun var aslnda. Ama hibirilmden daha korkun deil. Bu yzden,lmlerden, dayaklardan ileri gidip, kadn olmann

zorluklarn konuflamyoruz. lm bak gibi kesiyormuhabbetleri. Aslnda en rahat grnen kadnnbile, yaflad hakszlklarn diz boyu olduunubiliyoruz. Ama sra gelmiyor iflte. Birileri lrken,en rahat kadnn yaflad zorluktan kime ne?lm bak gibi kesiyor sesimizi... Susuyoruz.Denedik, deiflmiyor. lmlerden dier hakszlklarasra gelmiyor. Oysa kendini eflit sanan kadn bile nekadar eflit? "Bunu yapmak zorunda mym?"dediimiz ka fley oldu flimdiye kadar, sonra ka

kez uyumaya devam ettik? Uyumak demiflken,bu konu skmfl olmal, durun size bir masalanlataym...

Trkiyede kadn olmak


10/88

10 - NSAN 2011

MESELEMZ VAR

Bir varmfl, bir yokmufl. Evvel zaman iinde,kalbur saman iinde, lkenin birinde gzeller

gzeli bir prenses yaflarmfl. Pamuk Prensesderlermifl adna. vey annesi onun bugzelliini kskanrmfl. "En gzel ben olaym"deyip, avcya Pamuk Prenses'i ldrmesi iinemir vermifl. Avc yazk kyamamfl prensese,onun yerine bir ceylann kalbini gtrmfl.Bizim irkin vey anne bakmfl ifl bafla dflt,elmalar zehirleyip, Pamuk Prenseseyedirmeyi baflarmfl. Zehirlenen prensesderin bir uykuya yatmfl. Sonunda beyaz atl

prens gelmifl, Pamuk Prensesi pmfl veuyandrmfl... Masalmzdaki bir kadn gzelolmaktan, dier kadn ktlk yapmaktanbaflka bir ifle el srmemifller!

Masallar gerek olmasn


11/88

baflka bir ifle el srmemifller!

Neyse, baflka masalla devam edelim. Bizim gzel migzel bir baflka prensesimiz, kendisini kskanan veyannesi tarafndan bir kuleye hapsedilmifl. ok flkrbir prens gelmifl de, uzun sal gzler gzelRapunzeli kurtarmfl... Bir baflkas?lkenin birinde ok gzel bir kz yaflarmfl. veyannesi ve irkin ablalar -biri ok sska, dieri okfliflman- bu kzn gzelliini kskanp zulmederlermifl.lkenin kral, prens olu kendisine bir efl sesin diye,evredeki kzlara haber salmfl. Kzlar giyinmifller,sslenmifller, saraya kendilerini beendirmeyegitmifller. Bir peri, bizim Klkedisine acmfl, sarayagitmesine yardm etmifl. "12'den sonra eve dn"demifl peri. (Hayret bizde de 10'dan nce yurdadn diyorlar.) Neyse, masaln gerisi malum, ayakkabdflmfl, prens kap kap gezmifl ve Klkedisinibulmufl. irkin vey anne ve irkin kz kardefllerkskanlktan az daha leceklermifl. Gzel Klkedisiise elbette prenses olmufl, ya ne olacakmfl? Zatenou masalda byle olurmufl. Gzeller prenses olurirkinlere ise cad rol kalrmfl. Kadnlar ya madur

edilir kurtarlmay bekler ya da kt olur ortalkarfltrrlarmfl. Erkekler ise hep ama hepkurtarclarmfl. Haydi, hakszlk etmeyelim,

bir masalda, kadnn kurtarc olduu bir rol varmfl.

Kurbaa Prens masalnda, gzel kz kurbaay perve prensin insana dnmesine yardm edermifl. Amamasal geri sardmzda, kurbaann, kuyuya dflenaltn topu vermek iin, yani yardm etmek iin birbedel istediini grrmflz. Eer pck verirsen,topu almana yardm ederim dermifl kurbaa.(Acaba bunu sylerken gzn krpyor mudur?)

Masaldan dnyaya, masaldandnyaya! Cevap ver dnya!Dnyada kadnlar ven masallar vardr. Peki, nelerdirbunlar ve daha nemlisi Pamuk Prenses kadar bilirmiyiz? Bilmeyiz. Bir kz ocuuna kk yaflta, "Gzelolmalsn, gzelsen biri gelir seni kurtarr" denilir bumasallarla. Erkek ocuuna ise, "Kadnlar ya cadlkyaparlar ya da byle madur olurlar, sen gidipkurtaracaksn" denilir. Tarih boyunca gzel ve safolan, boyun emeye yatkn kabul edilir. Gzel veakll olan, gzelliiyle erkekleri bafltan kard,onlar sua teflvik ettii, flehvetlerine yenikdflmelerini salad gerekesiyle 'fleytan'

olarak tanmlanr. irkinlerinse kaderiounlukla 'cad' olarak tasvir edilmektir.

fl hayat, kadndourganlyla vuruyor

Meslek sahibi oldunuz, diplomanz aldnz ve ifl grflmesine gittiniz diyelim. Karflnzdaki ynetici, evli olup

olmadnz, ocuk yapmay ne zaman dflneceinizi sorarsa sakn flaflrmayn. Doum demek, kadnn iflten

uzaklaflmas, aylar sonra geri gelmesi, emzirmek iin iflten erken kmas, iflyerinde ocuunu dflnp

endiflelenmesidir nk. Ne de olsa bir erkein ocuu bile olsa, doumdan sonraki gn ifle gelebilir, nk

ocua bakmak asrlardr kadnlarn grevidir. Sahada alflmay gerektiren mesleklerde de tercih edilen

erkektir. Mhendis hanm kelimesi cmle kurarken bile dile tuhaf gelir, nk kulamz duymaya

alflmamfltr. retmen hanm, hemflire hanm, sekreter hanm ise ne kadar aflina olduumuz

hitaplardr. nk kadn, ocua bakma grevini ifl hayatnda da srdrmesi beklenen bir

varlktr. Yazk ki, anaokulu retmenlii blmnde okuyan erkek rencilere hayret

edilmesinin sebebi de yine bu nyargdr. fl hayatna geri dnecek olursak,

Trkiyede gn getike artan evde alflma (home-office) dzeni de kadnlara,

eflleri, aileleri ve toplum tarafndan dayatlan bir alflma biimidir. Kadnn

ofise az gitmesi, evde yemek yapabilmesi, kocasna ve ocuklarna daha

ok zaman ayrabilmesi iin icat edilen bu alflma biimi, birok kadn

ifline odaklanmaktan ve kariyer yapmaktan alkoyar. Birok kadn

teklif edilse bile, yneticilik pozisyonunu, daha fazla

alflmas gerektii iin kabul edemez. Zaten yneticiler

de bunu bildiklerinden, zellikle evli, hele hele

de ocuklu kadnlara bylesi terfitekliflerini ok ender

gtrrler.

NSAN 2011 - 11


12/88

12 - NSAN 2011

MESELEMZ VAR

Mkemmel kadn olmalsn, geriolsan da yetmeyeceksinBugn kadnlara dayatlan, 'Gzel olmalsn, zekiolsan bile zekn erkein yannda saklamalsn, biradm geride yer almal, onaylamal, alflsan bile eviflleriyle ilgilenmeli, ocuklarla ilgili iflin yzde 80inistlenmeli; bunlar yaparken de, neflenden ve gleryznden dn vermemelisin' dayatmasnayetiflmeye alflan, bunlar sanki bir listeymifl gibihepsinin yanna bir tik atmaya uraflan kadnlar yokmu? Var, hem de ok var. Dnyann geliflmifl

lkelerinde kadnlar, Biz bunlar neden yapyoruz?diye dflnmeye bafllamfl, tam eflitliin peflinedflmflken, biz mkemmel kadn olmak, belki degelecekte terk edilmemek, yalnz kalmamak,toplumdan 'kocasn elinde tutmay baflaramayankadn' hakaretini (!) yememek iin, var gcmzle,gerekte olmayan bir figre benzemeye alflyoruz.Bu karmaflk dnya iinde yle ok kayboluyoruz ki,yaznn baflnda bahsi geen o gerek madurkadnlar iin adm atacak, azmz aacak halimiz

kalmyor. Peki bunu bize kim yapyor?

Medyadaki haberler bile eflit deilDikkatli izleyin. Televizyonda sklklakarfllafllan trafik kazas haberlerinde,sunucularnn kulland szlerekulak kabartn: "Sarhofl src,yamurun da etkisiyle yoldankan aracyla kaza yapt. Aflr hzlagiden ve devrilen arata skflan

srcy karmak iin vatandafllarseferber oldu." Eer flofr erkekse,

kendisinden sadece 'src' olarak bahsedilir. Ama

flofr kadnsa, sunucu, "Aflr hzla giden kadn src"der. Daha vahimi, kadn derken, kafllarn kaldrr,enesini geriye ekerek, yzn saa doru hafifeeer. 'Kadn' kelimesine vurgu yapan bu mimiklerinsahibinin de kadn olmas, pek bir ironiktir.Boflanma haberlerinde didiklenen de kadnnhayatdr. Ne yapmfl da kocas boflamfl? diyemeraklandrlrz. Hele ortada ikinci bir kadn varsa,haber daha da flenliklenir. Kt kadn ve madurkadn rolleri pay edilir. Madur kadna adeta acnr,

kt kadnn baflars (!) biraz yergi biraz vgylesunulur. Kadnlarla uraflmaktan, karsn aldatanerkee bir ift kelam etmeye sra gelmez.Cinayet haberlerinde ise srekli olarak erkeinneden kadnn ldrd sorusuna yant verilmeyealfllr. 'Aldatt iin ldrmfl, erkeklerle gezdiiiin ldrmfl, erkekliine hakaret ettii iin gzdnmfl' aklamalaryla, adamn ar tahrik altndabulunduu algs yaratlr.Medya, kadnn gzelliinden beslenir. Arka sayfa

MKEMMELOLMAYA

ALIfiMAYIREDDEDYORUM!


13/88

NSAN 2011 - 13

gzeli, gzel sunucular, oyuncularn

hayatlar, parlayan yldzlar, bunlarn hepsionun iin deerlidir. Buna karflngzelliini yitiren kadnn zerine pasldifllerle saldran da yine medya olur."Neydiler, ne oldular?" bafllylakadnlarn 5-10 yl nceki fotoraflarbugnk en kt halleriyle verilir.Dikkatli bakn, zellikle gazetelerininternet sitelerinde verilen bu haberlerde,yzde 99 kadn vardr. Araya tek tk erkek koyarlar.

Dizilerde ve filmlerde, kadnlar ounlukla anne, efl,retmen ve ounlukla ev hanmdr. ok aznda,kendi ayaklar zerinde durabilen kadnlar bulunur.Bir kadn vakti zamannda plak poz verdiyse,aradan yllar gese de bu fotoraf alakal alakaszher haberde kullanlr. Organize su rgtyle ilgilibir vaka sebebiyle cezaevine giren bir mankendenbahsedilirken, haberin yannda, mankenin plakpozunun kullanlmas, Su testisi suyolunda krlrkadar ahlak bir zihniyetin unsuru bile deildir

stelik! (Ahlak zihniyetin esasen kendisinin ahlakszolmas da bir baflka ironi deil mi?)

Kadn kadnn kurdu mudur?Kadnlar korkutanlar sadece erkekler midir peki?Ben daha iyiyim, ben daha iyi bakarm, dahalezzetlisi yaparm, daha ekiciyim, daha gencim,daha anlayfllym demenin ardnda yatan ruh halininsebebi nedir? Neden kzlarmz kendimiz gibiyetifltirmeye meraklyzdr? Neden erkek ocuk

dourmak daha kymetlidir? Saltanat yllar ncekalktna ve hibirimiz sultan soyundangelmediimize gre, flehzade douracamz vehaseki olacamz sanmamz biraz tuhaf deil midir?Peki, nasl oluyor da bir kadn, Karmla mutsuzumcmlesinde, tm suu kadna ykma gafletinedfler? Neden hep kadn hak eder? Nedenyemein etli ksm erkek ocuuna verilir ve nedenkz ocuklar, babalarn annelerinden daha oksever? Sadece irkin ve mutsuz kadnlar mfeministtir? Hayat tkrnda gidenler, bu sahtesevgiden hi mi bkmaz?Kadna saldrlan onca sorunun yant, toplumuniinde flifrelenmifl durumda aslnda. Toplum, erkeedeer verdii iin, kaynvalide, efl ve hatta konukomflu erkek ocuk bekledii iin kadn, erkekdourmaya heveslenir. 30una gelen bir kadna Nezaman evleniyorsun? sorusu o kadar ok sorulur,Beenen kmad, alann olmad basks yle biryaplr ki, kadn belki de kendini kaybeder bugirdapta, inanverir sylenen yalanlara? Anne-

babasnn sznden kmayan kocasn grdke,Benim olum da ileride bana byle iyi davranacakdeyip, oluna sarlmaz m? Kadnn baflkasndflnecek hali kalr m bu karmaflada?

Eflitmiflik, deilmiflik!..Eflitmiflik, eflitimsi, eflitmifl gibi (Doan Ccelolumfl gibi hayatlar der.) Bugn istedii okuldanmezun olsun ve istedii iflte alflsn, erkeklerle eflitdeildir kadnlar. Tuhaftr bunun farknda biledeillerdir ounlukla. Oyalanrlar. Sevgiyle, ocukla,hediyeyle, evle, barkla oyalanrlar. flten yorgun argngelir, mutfaa koflarlar. Yemek yoksa o akflam,mahcup olurlar. Olur da kendilerine verilen o yapayormandan, doal parktan dflar ksnlar,bacaklarndaki kelepenin krmz fl yanpsnmeye bafllar. Iflklar yanar hapishanenin. Bekilerdklrler. Kadn, kendi mfl gibi hayatnda yaflargiderken, yani kendi derdine dflmflken,uyanamaz, dfl dnyaya bakamaz. Akflam evdetelevizyon izlerken, bir haber grr. 16 yaflndaki birkz ocuu, ahrda kendini asmfltr. Ayn kydekendini asan dokuzuncu kzdr bu. Vah vah der

kadn. zlr, hatta beyninin damarlar gerilir. Ayn

akflam, sofradan kalkan bir adam, izler ayn haberi.

zlr, Hay ben bu iflin der. Herkes bal gibi bilirbunun bir cinayet olduunu. Kalori hesaplar yaplr,

ayn yanna kek istenir. Zaten bu lkede feminist

olmak iin nce kadn, sonra irkin olmak gereklidir


14/88

14 - NSAN 2011

MESELEMZ VAR


15/88

NSAN 2011 - 15

BIRCOCUKnasl kanksar?

Baba kraldr, olu prens. Anne

hizmet eder, onlarn gnln hofl

tutar. Kz ocuk annesinin

cinsiyetinden olduuna gre, anne

gibi yapmasndan daha doal ne

olabilir? Peki ya okursa, alflrsa ve

gn gelip evlenirse? Kolay m sandn

kurtulmay? diye sormazlar minsana. Bazen grleyerek bazen

sessizce, Kral ld. Yaflasn yeni

kral! demezler mi? Uzman psikolog

Alanur zalp ile kadn-erkek

eflitsizliinin ocuklara nasl

retildiini ve byyen ocuklarn

hayatlarn konufltuk.

kadn-erkek eflitsizliini


16/88

16 - NSAN 2011

MESELEMZ VAR

Kelebek etkisi, kaos kuram, domino tafllar Artkneyi arfltrrsa arfltrsn, adna ne derseniz deyin,hangi tetiklemeye ve hangi tepkime snfnasokarsanz sokun, toplum; binlerce elik iple birbirine

gemifl, dehlizleri olan, karmaflk, kendi zerindehkm olmayan bir iliflkiler btndr. nsanlar,isteseler de istemeseler de, bazen en yaknlarndakiinsanlardan, bazen kendine hkm gemeyen butoplumdan etkilenmeden edemezler. Baba anneyi,anne olunu, olu kz kardeflini etkiler. Dnpbaktmzda grrz ki, aslnda babanndavranfllarnn tetikleyen kendi annesidir. O annenindavranfllarn altndaki sebep, kocasnn davranfllardr.Kocay bu hale getiren ise adna toplum denen ve

bireysel olarak incelediinde, belki masum grnenama ne hikmetse, bir araya geldiine canavaradnflen insanlardan oluflan bir yapdr. UzmanPsikolog Alanur zalple kadn-erkek eflitlii zerineyaptmz bu kapsaml syleflide, insan psikolojisininne kadar derin olduunu bir kez daha anladk. Birkadna kzdk bir erkee... Sonra vazgetik kzmaktan.Datlan bu rolleri reddetmenin zor olduunu farkettik. Zor ama imknsz gzkmyor. Zamana vebilinlenmeye ihtiyacmz var. Bu rportaj da o

bilince bir damla daha katmak iin

Bir ocuk, farkl cinsiyetler olduunuka yaflnda alglyor?Btn ocuk geliflimi kitaplar yaflndaalgladklarn belirtiyor. Bazlar erken bazlar birazge fark edebiliyorlar. Zaten nce cinsellii farketmiyorlar, ilk nce farkll fark ediyorlar. Birinin sauzun, dierinin ksa, biri tak takyor, etek giyiyor gibi.Sonra bir noktada, cinsel organlarnn farkl olduunu

reniyorlar. ocuklar bunu bir sre sonrakanksamaya bafllyor ve kendileri hangi cinsiniindeyse, o cinse gre hareket etmeye bafllyorlar.Hatta grrz, bir kz ocuu, bebeine annesi gibitler verir.Onun iin bu durum aslnda bir taklitsrecidir, ama bu taklidi yaparkenbiraz da yknme vardr. Bir sresonra konuflmalar, tavrlar, elhareketleri benzemeye bafllar.Erkek ocuk, babasnn sesinikarmaya alflr. ocuklar anne vebabalarna bakarak, onlarabenzemeye alflrlar. Bunu yapmayabafllad zaman, anne ve baba da budurumdan hofllanr, nk kendisinigrr ocuunda. Benimkklme benziyor, benimyavrum der. ocukbu taklitlerin anne ve babasnnhofluna gittiini grnce de daha

fazla taklit etmeye bafllar.

Bu noktada, annenin ve babann evdeki rol,ocuu dorudan etkiler deil mi?lkemizde, ounlukla kz ocuklar ile erkekocuklarna farkl muamele edildiini gryoruz.Benim de bir anm var: Kkken bir evemisafirlie gitmifltim. Bir flekilde anne yemeikartt, etli ksmn nce babaya verdi, kalan etliksm ise olan ocuuna verdi. Eti olmayanksmlar ise aralarnda benim de bulunduum kzocuklarna pay etti. Ben o zaman kzmfl, eve

gidince anneme olay anlatmfltm. Niye ettenbiz pay alamadk? diye sormufl, Orada bir tatlvard, hoflaft, o hoflafn tanelerinden bizyiyemedik, bize suyundan verdiler, tanelerinioradaki kk erkek ocuk yedi, ona niyeverildi? diye devam etmifltim.lkemizde kz ocuklar evde annelerine yardmetmek durumundadrlar. Ama erkek ocuktanbyle bir yardm istenmez, hatta erkek ocukkral gibi yaylr, oyunca ile oynar kflede.

Maalesef baz rneklerde, erkek ocuk, bir sresonra, kz kardefline fliddet uygulayp, onu

ocuklar anne ve babalarnabakarak, onlara benzemeyealflrlar. Bunu yapmaya

bafllad zaman, anne ve babada bu durumdan hofllanr,nk kendisini grrocuunda.


17/88

NSAN 2011 - 17

hizmeti gibi kullanmaya bafllar. Kz ocuk annesinebakar. Annesi getirip gtrdne gre, o dabuna uyup, kardeflinin istediklerini getiripgtrmeye bafllar. Aileler ocuklarna eflit deer

veriyorlarsa o zaman erkek ocuun kz ocuunudvmesi, erkek ocuun kz ocuuna kendihizmetisi gibi davranmas sz konusu olmaz.O da gider kendi suyunu alr, br de gider kendisuyunu alr. Hibiri de annesinden su istemez.Biz gryoruz ki, 20 hatta 40 yaflnda insanlar bileannesinden su isteyebiliyor. Maalesef, kadnhizmet eder, kadn ayakta durur, kadn bekler,yemein iyi tarafn yiyemez gibi yarglar varlkemizde.

Kz ve erkek ocuuna farkl yaklafllmas,kardefller arasndaki iliflkiyi nasl etkiliyor?Daha da nemlisi kz ocuk, Keflke ben deerkek olsaydm diye dflnebiliyor mu?Kz ocuk, evde erkek kardefline ayrcalkldavranldn grnce, bir sre sonra erkekkardeflleriyle iyi geinmeye alflyor. Sen annemesyle, ben de sizinle dflarya geleyim diyorrnein. Ama yle bir fley organize oluyor ki, erkekkardefl gerekten Ben gtreceim, ben onagz kulak olurum dese bile anne izin vermiyor.Yani orada aty anne kryor bir kere, Katiyen,imkn yok, aabeyin sana destek verse de olmazdiyor. Onun iin bir sre sonra kz ocuk erkekkardefline dflman olmaya, onu kskanmayabafllayabiliyor. Neden ben erkek deilim? diyedflnebiliyor. Hatta Freudyen yaklaflmdanbakarsak, Benim de bir penisim vard, kesildi veben gcm kaybettim, yetersizim, gszmgibi olumsuz bir dflnceye sahip olabiliyor.

Elbette bu ocuklarn iinde bir fke olufluyor.Bu fke bir sre sonra sadece kardefline, babasnadnen bir fke olarak kalmyor, gelecektekocasna ynelik bir fke halini alabiliyor. Hatta bizbu konuda hastalarmza O adam, bu adam deilderiz. Kendisini dven adam babasdr ama kocasda erkek olduu iin ayn duygular, fkelerikocasna da yanstr.

Geride hep bir anne figr var. Anne etli ksm

kzna vermiyor, anne kzn dflar kmasnengelliyor. Anneler farknda olmadan kzlarnaktlk m ediyorlar?Hayr, anne ne yapyorsa, kzn korumak iin

yapyor. Kz ne kmasn, kz ne karsa babadandayak yiyecek, babann eli ardr, krar bir yeri-

ni Ben baflnda nlemimi alaym, ocukhrpalanmasn diye dflnyor. yi niyetleyapyor bu ifli, ama bir sre sonra erkekocuk palazlanmaya bafllyor. O zaman kz

kardeflini kendi mal gibi gryor, Bendenizin almadan mahalleden dflar kamaz gibibirtakm kurallar koymaya bafllyor.


18/88

18 - NSAN 2011

MESELEMZ VAR

Orada birtakm mahalle basks da olufluyor.,Mahalledeki insanlar, Kz kardeflini dflarda grdk,kulan ek dediinde, istemese bile gidip kardeflininstnde bask kuruyor. Bir sre sonra kmesteki

tavuklarn koruyan dvfl horoz gibi hissediyorkendini ve bu bazlarnn hofluna bile gidiyor.Anneye dnecek olursak, hani bir laf vardr, Anneyieitirseniz tm toplumu eitirsiniz, babay eitirsenizaile eitilir diye. Bir flekilde annenin eitimi oknemli, nk pek ok ailede anne olan kadnlarerkek ocuklarna ok fazla deer veriyorlar. Bununaltnda ne var diye bakyoruz ve gryoruz ki,kadnlar efllerinden yeteri kadar ilgi gremiyorlar.Onlar da efllerinden gremedikleri ilgiyi, erkek

ocuklarna yatrm yaparak ileride greceklerinidflnyorlar. Erkek ocuk bydnde, banabakacak, beni kollayacak, babasndan koruyacak diyedflnebiliyorlar. Bu da tehlikeli. Baba evdenuzaklaflyor. Anne oluyla daha fazla ilgilenerekbabay cezalandryor. Bunu da aka sylemiyor,gizliden yapyor. Mesela yemein iyi tarafn bellietmeden ona veriyor. Erkek ocuk, el bebek glbebek bytlmfl oluyor. Burada erkek ocuu dadflnmek lazm. Aslnda bir yandan korkuyor bir

yandan kendini sorumlu hissediyor. Bu iliflkinin buksm babamla yaplmal, ama benle yaplyor diyeaklndan geiriyor. Bakn flyle vakalar oktur. Anneerkek ocuuna daha fazla ilgi gsterdiinde, zatenilgisiz olan baba evden uzaklaflr. Hatta eflini aldatr.Anne bunu renir, kavgalar, boflanmalar, alamalarbafllar. Erkek ocuk bu durumda anneye destekvermek zorunda hisseder kendini. Bu ona ar gelenbir durumdur. Bir flekilde terapist, merhem olmakzorundadr. Oysa arkadafllaryla dflar kmak,elenmek ister. Ama annenin yarasn sarmakzorunda olduu iin bunu da yapamaz. Ona argelen bir durum bu, bir flekilde orada terapist oluyor,yara merhemi oluyor, yarann iyileflmesini salayankifli oluyor ama bu onun iin ok zor bir olay. Ergenlikdnemindeki bir ocuk koflmak, oynamak istiyor,arkadafllaryla dflar kmak istiyor ama o zamanannenin yarasn sarmak durumunda olduu iinkamyor Anneye bakacaksn, anne alarkenyannda olacaksn dayatmas, bir sre sonra erkekocuun kadnlara fke duymasna sebep oluyor.

Peki ya baba? lkemizin genelinde, aileninsorumluluu babann srtndadr. Erkekler dekendilerine dayatlan bir hayat yaflamyorlar m?Aile demek, birinin tm ailenin sorumluluunustlenip gtrmesi demek deildir. Buna karfln Trkaile yapsna baktmzda, babann tm sorumluluuyklendiini grrz. Eh bunu yklenen kifli deyorgun ve fkeli olur. En ufak bir fleyde bile hemenkzar, hatta fliddete baflvurur. Peki, kadnlar m bu

yk erkeklerin srtna yklyor? Hayr! Gelenekselyapda, kadnn alflmas ayp olarak grlyor vekadnn alflmas engelleniyor. Brakn alflmay, evde

bir fley yapp satmasna bile izin verilmiyor. Kadnkocasnn sinirini dindiren, alttan alan bir insanrolne itiliyor.

fiimdiye kadar anlattklarnz, toplumun eitim vegelir seviyesi dflk kesiminde daha sk karfllafllansorunlar. Ama gryoruz ki, eitimli ve gelirseviyesi yksek iki insan evlendiinde de, erkekounlukla eflitlii reddediyor. alflan bir kadn,eve gider gitmez yemek yapyor. Yemekyapamasa, dflardan bir fley sylese, kendinibu sefer sulu hissediyorO kadnlara bakn, dflardan yemek gelse bile,paketleri kendileri aar, sofray kendileri kurarlar.

Erkekler bu rahatl reddetmezler. Keyifli ve kolaydrnk. Bir koltukta oturur, ay, gazetesi nne gelir.Yemei hazrlanr, amaflrlar ykanr. Hatta flyle birfley oluyor, ben ona ok kzyorum: Erkek diyor ki,Ben ok iyi bir erkeim, ideal bir kocaym. nksofray kurarken eflime yardm ediyorum. Sankibilmem nerede savafla girmifl, mucizevi bir formlkeflfetmifl! Ya da baz erkekler vardr, Hanmperdeleri kapat ben asarm, ty yaparm der.Yani yapacak bir fleyler ama dflardan korkuyor,

Grmesinler, rezil oluruz diye dflnyor.

Aileler de, ocuklarna bu eflitsizlikkonusunda destek (!) veriyorlar m?fiyle anlataym. Diyelim ki, kadn erkekten fazlamaafl alyor. zellikle bir fley yapmasa da bir sresonra evde onun dedikleri yaplmaya bafllanyor.Bir sre sonra bunu kendisine yediremeyen erkeklerkadna hrn davranmaya bafllyorlar, onu duygusalolarak incitmeye bafllyorlar. Kadn nasl ykabilirim?diye soruyor kendine. Fakat bu bir aile. Kadn yktzaman kendisi de bundan zarar grecek, biliyor. Bunaramen onu incitmek hofluna gidiyor. Sonuta, kadn


19/88

NSAN 2011 - 19

erkekten fazla maafl alamaz. Kaynvalide,kaynpeder, bundan rahatsz olur. Hatta iyi birkaynpederse, hemen oluna para gnderir vebunu ilan eder. Gelini arayp, Para geldi mi? diyesorar. Bizim ocuk erkektir ha! mesajn verir.

Bizimki erkektir, o yksek maafl alamasa dahi bizburadayz, erkekliini koruyoruz, bir bakma pipininarkasndayz tavr sergilerler.

Baz babalar, eflleriyle aralarnda eflit bir iliflkikurulmasna izin vermez ama kz ocuunuokutur, Aman kzm ayaklarnn zerinde dur,kendini ezdirme der. Burada gen ne yapacak?Hocann dediini yap, yaptn yapma deyiflinimi hatrlayacak?

Hibir snrlama yok burada. ocuk zaten iyiyi,kty ayrt ediyor zaman ierisinde. fiyle birdeyifl vardr: Benim ocuklarm iin yaptm en iyifley, annelerini mutlu etmemdir. Yani bir ocuunannesi mutlu olursa, o ocuk mutlu ve baflarl olur.Bizim toplumumuz gibi toplumlarda hep tersiyaplr; Ben yemeyeyim ocuum yesin, bengiymeyeyim ocuum giysin denir. O zamanmutsuz ailelerin mutsuz ve ezilen ocuklar oluyor.

ocuklara dnecek olursak, anne vebabalarnn arasndaki sorunlara, ocuklarnzm getirmesi mmkn m?rnekleri ok. Mesela bir ocuk geldi bana. Anneve babas, Bu ocuk eflcinsel sanrz diye getirdiler.

ocuk ok zeki. Onlar bana getirebilmek iin rolyapyor. Esas sorun, anne ve babann srekli kavgaetmesi. Bir iflas yaflanmfl, ok yksekten dfllmfl,evde srekli hakaret var. Biz bu rnekte, ocuksayesinde anne babaya ulaflmfltk. Bir baflka ocuk,

Babam annemi aldatyor, ben bunu fark ettim. Neyapabilirim? diye gelip benden yardm istemiflti.Baz ocuklarn, alt-yedi yaflnda bile altn slatarak,birtakm tepkiler vererek, anne ve babasn burayagetirdiini biliyorum. Yine bir rnek, anne ve babasayr yaflayan bir ocuk, eflitli tikler gelifltirmiflti.Aslnda yok ama varmfl gibi yapyor. Anne vebabas ayrymfl. ocuk, Babam beni sinemayagtryor, eve geldiimizde annem yannda bir kzolup olmadn soruyor. Birbirlerine kt

davranyorlar, babamn ald fleyler pe atlyor, iflrndan kt. Ben arada kaldm, yalan sylemekzorunda kalyorum ama yalan sylemekistemiyorum dedi. O garip hareketleri yapyor amabunu yapma sebebi, aile iindeki skntlarnzlmesini istemesi. ocukta bir fley varsa aile

hemen getirir, ama anne ve babada bir fleyvarsa kendileri gelmezler. Hatta AtalayYrkolunun bir sz vardr, der ki: Benflu gne kadar pek ok ocuk grdm

ama ben onlarn anne babalarn tedaviettim. ocuklar sadece grdm.

Yetiflkin ocuklar da elbette byle rolleryaparak anne babalarn getirsinler demiyorum.

Ama ne var? Tutsalar ellerinden getirseler, anne vebabalarn ikna etseler, olmaz m? ou anne vebaba, ocuuna Hayr diyemez.

Erkek dyor k, Ben ok y br erkem, deal br kocaym. nk sofraykurarken eflme yardm edyorum. Sank blmem nerede savafla grmfl,muczev br forml keflfetmfl! Ya da baz erkekler vardr, Hanm

perdeler kapat ben asarm, ty yaparm der. Yan yapacak br fleylerama dflardan korkuyor, Grmesnler, rezl oluruz dye dflnyor.


20/88

O

20 - NSAN 2011

MESELEMZ VAR

"Kadnlar aflkla, evlilikle, romantizmle

"Kadnlar bunlarla

oyalanrken,

erkekler hayat

infla etmeye ve

ynetmeye

devam ediyor"

diyor Hande

t. "Kadnolmak ne

demek?" diye

sorduumuzda

ise, zehir gibi

szler dklyor

dudaklarndan:

Kadn olmak;

eksik etek,

gsz, duygusal,krlgan, 'histerik',

'menopozlu',

'kaflk dflman' ve

'seyirlik nesne'

demek!"

Onu ilk grdm gn hatrlyorum. Sesini ve tavrlarn, tandm ok gl bir kadnabenzetmifltim. Bu benzetme sanrm ona hakszlkmfl nk esasen tandm btnkadnlardan daha glymfl. Sadece ifl ve edebiyat dnyasnn ayaklar yere basankadn olmasyla deil, feministlere hl 'cad' gzyle baklan bu lkede, feminizminsalam bir savafls olmas, bunu bir kimlik olarak taflmasyla da farkl bir kadnd...nceleri eflitli dergilerde yaynlanan gezi yazlarn takip ederdim. 'Yaflanmfllk'unsurunu barndrd, bilgiyi skmadan verdii ve meraklandrd iin bir rpdaokunurdu bu yazlar. fiimdilerde baflta Radikal olmak zere farkl yaynlarda yazd

yazlar okumak iinse, kesinlikle ak ve parlak bir zihin gerektiini belirtmem gerek.mza att 'Kadn yklerinde stanbul' ve 'Bomonti'den Harbiye'ye adl kitaplargrrseniz aln, ktphanenize kazandrn derim. Ama sz konusu Hande t isencelikle yapt edebiyat elefltirilerini takip edin... nk sadece biz okurlar deil,yazarlar da onun kaleminden dklecek satrlar ilgiyle izliyorlar.Hande t'le feminist bir yazar, elefltirmen olduu iin bir araya gelmek istedik,yaptmz bu rportajda, "feministliinden, elefltirmenliinden ve bilgisindenfaydalanalm" dedik . t, bu lkede kadn olmann zorluunu, kadna dayatlanmkemmeliyetilii ve edebiyat dnyasnn kadna bitii rolleri kendi penceresindenbakn nasl anlatt...

Bu lkede 'kadn olmak' aslnda ne demek?

Sadece bu lkede deil, kapitalist patriyarkann hkm srd tm lkelerde vetoplumlarda kadn olmak, erkeklerin mlkiyetinde olan zel evrelenmifl bir yeredomak; kltr, din, gelenek, babann dili ve yasasyla smsk kuflatlmfl olmak demek.Harika, mkemmel, zor gibi sfatlarla tanmlanan 'kadn olmak' aslnda ailenin, toplumun,mahalle basksnn, devletin, sistemin bitii role ve kadere uygun davranmaynca, acekmek, susturulmak, cezalandrlmak, yaftalanmak, acnmak demek! 'Eksik etek',gsz, duygusal, krlgan, 'histerik', 'menopozlu', 'kaflk dflman', 'seyirlik nesne' olmakdemek Cinselliinin, bedeninin, arzusunun, hayatnn znesi olmas engellenen,kendine bir varolufl alan amas yasaklanan nesne demek... Doumdan itibarenataerkil toplumca mlklendirilen bir cinsiyet kimliine skflmay renmek ve cinslerarasndaki hiyerarfliyi isellefltirmek demek! Bunlar entelektel, ekonomik zgrlnkazanan kadnlar iin de, periferide yaflayan kadn iin de, niversiteli gen kzlar iin degeerli ne yazk ki... Kadn ikincillefltiren, yok sayan zihniyet ailede deilse toplumdabaskn, kamusal alanlarda hkim. Ailesinden bask grmyorsa mahalleden gryor.Kadnlar, kadn olmaktan kaynaklanan ortaklklarnn yan sra snfsal, toplumsal, kltrel,etnik farkllklardan kaynaklanan ezilme ve tekilefltirilme biimlerine de maruzlar.nk kadn olmak, ok da yalnkat bir kavram; kadnlar kmesi, trdefl/yekpare birkategori deil. Trdefl bir kategori olmad gibi, sadece toplumsal olarak kurulan birkategori de deil. Dolaysyla ikinci dalga feminizmin nemli dflnr Simone de

Beauvoirn 'Kadn olarak doulmaz, kadn olunur' dflncesini kabul etmek ok dammkn grnmyor bana. 'Bir kz dodu' cmlesiyle belirlenen cinsiyetimizidoduumuz an kazanyoruz, 'kz' olarak arldmzda 'kuruluyoruz'. nk biyolojikcinsiyet de toplumsal cinsiyet gibi infla edilmifl, verili bir alan...


21/88

NSAN 2011 - 21

DEOLOJKFEMNZMGERLERKEN,KADNLARN

YANNE,HARKAEfl,BAflARLflKADN,GZEL,

BAKMLVEDRENLOLMALARNSALAYANBR

PROGRAM

OLARAKflLEYENPOPLERFEMNZM,

YAPSALBIRANALZDENVEMflTEREKTALEPLE

RDEN

YOKSUNYKSELMEYEDEVAMEDYOR.


22/88

22 - NSAN 2011

MESELEMZ VAR

Beauvoir ve kendisinden sonraki birok kadna greannelik grevini reddedip, etkin, alflan ve reten

bireyler durumuna gelmelerinden geiyordu.Ancak bugn kadnlarn ezilmifllii piyasannmekanizmalaryla ok i ie gemifl durumda.deolojik feminizm gerilerken, kadnlarn iyi anne,harika efl, baflarl iflkadn, gzel, bakml ve direnliolmalarn salayan bir program olarak iflleyenpopler feminizm, yapsal bir analizden ve mflterektaleplerden yoksun ykselmeye devam ediyor. kicinsiyet arasnda ahlaki bir eflitlik yerine, rekabetinhegemonik sylemini kural haline getiren bu liberal

kavrayfln slogan 'Kadn isterse yapar', kadnlarnnnde zgl engellerbulunmadn da varsayar. Sanki tm kadnlar aynekonomik, snfsal, kltrel, etnik ayrmlarn,toplumsal cinsiyete ait pratiklerin iindevaroluyorlarmflcasna. nerebileceimkitaplar ise Feminizm Herkes indir, Bell Hooks;Kadn Bilinci Erkek Dnyas, Sheila Rowbotham;Kadnlk Maskesi, Efraat Tseelon; Kurtlarla KoflanKadnlar, Clarissa P. Estes; Kadnlara Karfl Savafl,Marilyn French; Kadn Olmak, Yaflamak, Yazmak,Fatmagl Berktay; 1980'ler Trkiyesi'nde Kadn BakflAsndan Kadnlar, fiirin Tekeli...

Ayn zamanda bir feminist olarak, Trkiye'de

feminizmin hl 'durduk yere icat karan

kadnlarn ifli' olduuna dair grfln deiflmesi

iin, kimlerin ne yapmas gerektiine

inanyorsunuz?

Trkiyede feminizm, Osmanl dneminden beri var.Cumhuriyetin ilk dnemlerinde oluflan devlet

feminizmi de diyebileceimiz bir nevi liberalfeminizm yaygnken onu takiben nce sosyalistfeminizm ardndan radikal feminizme geifl yafland.90larla beraber kadn rgtlerinin saysnda ciddiartfl grld. Feministler pek ok kampanyadzenlediler, yaynclk yaptlar, kitaplar yaymladlar.Ancak sz ettiiniz gibi, feminizm hibir zamantoplumda hofllanlan bir akm olmad. Bu grflndeiflmesi iin ncelikle feminizmin, erkekdflmanl deil, kadnlarn kendi kurtulufllarnn

ideolojisi olduunun anlafllmas gerektiinidflnyorum. Erkek egemenliini btnlkl birpolitik sorun olarak grerek bu sorun karflsndakolektif bir politik zne olarak yer almalyz. Hibirkadnlk durumunun bir dierinden daha deerli,daha ayrcalkl olmadn grmek, kendi hayatmzlabaflka kadnlarn hayatlar arasndaki balantlaranlamamz salayacaktr. Ataerkilliin yaflamn heralannda her yerde ve her konumda tezahrettiinin bilinciyle, zvarlmz sahip karak

korumaya, kendimizi sevmeye baflladmz veaklmzn, ruhumuzun, bedenimizin bilincine vardmzzaman, kendimizi zne olarakoluflturabileceiz.

Edebiyat dnyasnn kadna yaklaflmn nasl

deerlendiriyorsunuz? Hem edebiyatlarn

tavrlarn hem de eserlerindeki kadnkarakterlerin brnd rol dikkate alrsanz,

dzeni devam ettiren ve sorgulamayan bir

anlayfl olduunu sylemek mmkn m?

Bu konuda rnekler verebilir misiniz?

Politikadan gelenee, akademiden sanata,kltrden edebiyata dek her alan, erkeklerinhayat/zihniyet/beeni pratiine gre yaplanmflalanlar. Kadnlar tm dnyada olduu gibiTrkiyede de edebiyata ezilmifllik ve dfllanmfllk

konumunun getirdii dezavantajlarla, eflitlistratejiler uygulayarak, ad veya klk deifltirerekhayli ge girdiler. Erkek yazarlar eserlerinde kadnataerkinin ok boyutlu kuflatlmfll iinde, katego-rize ederek, son derece dar bir kavrayflla anlattlar,anlatyorlar: flk olunan, hayal edilen, sessiz, suskuntek boyutlu kadnlar, eril zihniyete gre tasavvuredilen kadnlar! Yazarln erkek ifli olduunuisellefltirmifl bir erkek egemen sylemde, kadnyazarlar, kalplar krmaya, kimliklerini ve kendidillerini kurmay baflard ancak hep znellik ile nes-nellik arasnda, szn sahibi olmak ile sz tarafndansahiplenilmek arasnda brakldlar. Edebiyat tarihininikincil yazarlar olageldiler. Erkek egemen edebiyatanlayflnda hi 'ciddiye' alnmamfl olmallar ki, adlar,eserleri, yaptklar bilinse de anlmyor, deerverilmiyor. Getiimiz aylarda Notos Edebiyatdergisinin 'Trk Edebiyatnn En yi 40 fieyi' anketininsonular, bunu gayet net gsterdi. 181 yazarnkatld anketin sonucunda, tek bir kadn yazar/flair,Trk edebiyatnda iyi bir 'fley' olmaya layk

grlmemiflti. Kadn yazarlarn yok saylmas,elbette erkek egemen bir tahayyl; asla gerekdeil. Zira adafl Trk edebiyatna yazdklaryla,kimlikleriyle, durufllaryla deer katan pek ok kadnyazar var. 70lerde zgrleflme srecindeki kadn,siyasal, toplumsal, entelektel, tinsel, duygusal, etikalardan btn olarak kavrayan; kadnlk bilinciniyanstan nemli romanlar yazld: Sevgi Soysal,Fruzan, Adalet Aaolu, Leyla Erbil, Erendiz Atas,nci Aral, Pnar Kr, Oya Baydar ve Latife Tekinin

eserleri rnein

Eitimli, ekonomik zgrln kazanmfl,

'modern' grnen iliflkiler -hatta evlilikler-

yaflayan kadnlarda bile, kadn-erkek eflitlii

konusunda, kadn bir adm geride gren bir

anlayflla karfllafllabiliyor. Teoride olmasa bile

pratikte, bilinaltna ifllenen toplumsal bir zehrin

de etkisiyle, dzenin deiflmesi iin gereki

admlar atmayan, henz firesiz zgrl elde

etmeye cesaret edemeyen kadnlarn okumasntavsiye edeceiniz klt eserler var m?

Kadnn gerek anlamda zgrleflmesi, Simone de


23/88

NSAN 2011 - 23

Kadnlar zgrlklerini ve haklarn elde etmek iin erkeklerin ve toplumundeiflmesini mi umuyorlar sadece? Sizce neden kadnlarn genelinde 'eflitlik' ve

bunun iin mcadele etme anlayfl hkim deil?Shulamith Firestone Erkekler dflnyor, yazyor ve yaratyorlard, nk kadnlar tm glerini bu

erkeklere aktaryorlard, kadnlar kltr yaratmyorlard, nk sevgiden bafllarn kaldramyorlard der.

Kadnlar aflkla, evlilikle, romantizmle oyalanrken, erkekler

hayat infla etmeye ve ynetmeye devam ediyor.

Hayatnn erkeiyle evlenmek, her anne hem

kariyer sahibi olmak bir kadnn tek

varolufl nedeniyse eflitlik, zgrlk iin

mcadele de gerekmiyor ki zaten

Kadn olmaktan ok, dorudan

kadnlkla ilgili daha bireysel

sorunlar ne kyor. Byk

anlatlar erkeklere brakarak

tarih, kltr, ideoloji,

siyaset gibi sorgulanmas

mmkn olmayan

kavramlarn arasnda

kendilerine ancak

gndelik hayatn

snanda yer

bulabiliyorlar nk.


24/88

24 - NSAN 2011

MESELEMZ VAR

"Giriflimcilik iin gerekli olan duygusal zek

kadndafazlasyla mevcut"

Babasnn

berber

dkknna

arp, dier

illerden gelen

erkek ocuklaryla

matematik zerine

yarfltrd bir kz

ocuu dflnn.

erkefl'te domufl.

Kadnlar arflya

gidemezken o gidiyor.

Hatta bu gidifl geliflleri

oyun sayyor. Yoklua

ve toplum basksna

ramen, ailesinin vizyonu

ve kendi azmiyle hayatn

baflarlarla dolduran ve

baflkalarna destek olan bir

kadndan, Aynur Bektafl'tan

bahsediyoruz.


25/88

TTrkiye Odalar ve Borsalar Birlii (TOBB) Kadn Giriflimci

Kurulu Baflkan olan Aynur Bektafl, 25 bin dolarsermayeyle bafllatt tekstil iflini Trkiye'nin nde gelenflirketlerinden biri haline getiren baflarl bir kadngiriflimci. erkefl'te dnyaya gelen, yokluk ve zorluklarlamcadele eden, ylmayan, ocuklarn okutmak iinelinden geleni yapan babasnn ve bu yolda destekolan annesinin emeklerini bofla karmamak iin, amaen ok da kendi hayalleri iin alflan Aynur Bektafl,bugn baflarlarla talandrd hayatyla birok kadn iinumudun ad ayn zamanda. Bu yzden olsa gerek,internette onunla ilgili her haberin altnda, hayranlarnnat her sosyal paylaflm profilinde, farkl illerde farklhayatlar yaflayan kadnlarn ve erkeklerin saygifadelerini ve teflekkrlerini grmek mmkn...

Baflarl bir renci ve ifl kadn olmanzda ailenizin

payn nasl yorumlarsnz? Bugn okula

gnderilmeyen kz ocuklarn dflndnzde,

eitimi destekleyen bir anne babann flans olduunu

dflnyor musunuz?

Kadnlarn nnn almasnda aile byklerinin nemli

bir yeri vardr. Bana da babam ok byk destekverdi. Babam hep okumam isterdi. Dolaysyla annemde babama katlmak zorundayd. Tabii ki kzocuklarnn bugn hl babalarnn veya evdekierkeklerin engeliyle okula gnderilmediinidflnrsek, bu kzlarn gelecek iin hibir flanslarolmadn syleyebiliriz. Eitimi destekleyen anne vebaba, kz ocuklar iin ok nemlidir.

Mmin Sekman'n kitabnda, flyle bir paylaflmnz var:

"ocukluumda bir yerde yattm, ok oynadmhatrlamam. Hayatm arfl ve ev arasnda geti. Belki

de babamn erkek evlat hasretini giderdim. Bugn

bu aklamanz da dikkate alarak, kz ocuklarna

erkek ocuklaryla efl haklar, frsatlar sunulduunda,

kz ocuklarnn bydklerinde en az erkekler kadar

baflarl olacaklar yorumunu yapabilir miyiz?

Evet, Mmin Sekmann kitabnda yazd doru.ocukluumda ok oynadm hatrlamyorum. Hattabana, evden arflya gitmek ve arfldan eve dnmek

oyun gibi geliyordu. O kadar ok gelip gidiyordum ki,bu gidifl gelifllerde, belime haley hoop takar evirirdim.Bahedeki veya ayrdaki tavuk, kpek, kedi benimpeflimden gelirdi Bu gidifl gelifllerin bana oyungelmesinin bir nedeni, o zamanlar kadnlarn arflyagiremiyor olmasyd belki de. Eh, erkeklerin de devamlalflverifl etme gibi bir niyetleri olmuyordu tabii.Sorunuzun dier blmne yant vermem gerekirseevet, kz ocuklarna erkek ocuklaryla eflit frsatlarsunulduunda, en az erkek ocuklar kadar baflarl

olacaklarna inanyorum. nk hibir iflin cinsiyetiyoktur, insanlarn cinsiyeti vardr, her ifli erkek deyapabilir kadn da... Babam beni berber dkknnaarp, dier kasabalardan gelen erkek ocuklaryla

matematik zerine yarfltrrd. Yani ben ocukluumdan

itibaren babamn sayesinde ifl konusunda kadn-erkekfarkllna iliflkin bir fley yaflamadm. Buna karfln iflindflnda, kadn-erkek eflitsizliini ok yafladm. Kadngiriflimci olmak gerekten zor, nk engeller byk.Kadnn mesleki eitimi olmamas, finansa eriflememesi,toplumumuzda verilen roller ocuk, engelli, yafllbakm Bunun dflnda, Medeni Kanun deifltii halde,hl ailelerin alflmaya izin vermemesi, kadnn kendiengelleri, "Benim yerim evim, erkek alflr para kazanr,eve getirir" dflncesi Ailelerin, "Elinin hamuru ile erkekifline karflma" yorumlar, yetifltirilme flekilleri, tm bunlarkadnlar engelliyor. Zaten engelli snfndayz, artk yasabile kadnlar engelli sayyor. Bu noktada eitim oknemli. Trkiyede kadnlarn iflgcne katlm oranyzde 27lerde seyreden, bu oranla lkemiz dnyalistesinde sonlardadr. niversite mezunu kzlarda ise buoran yzde 66ya kadar karak, dnya standartlarnyakalyor. Demek ki eitimi baflarabilen, zellikle meslekieitimi baflarabilen kadn srayabiliyor. Gnmzdetasarm ve pazarlama ok nemli. O yzden kzlarnUslu dur, Karflma gibi telkinlere kulak tkamas lazm.

NSAN 2011 - 25

"Trkyede fl gcne

kadnlarn katlma oran

yzde 27lerdeyken, buoranla dnya lstesnde

sonlardadr. nverste

mezunu kzlarda se bu oran

yzde 66ya kadar karak,

dnya standartlarn

yakalyor. Demek k etm

baflarablen, zellklemeslek etm baflarablen

kadn srayablyor."


26/88

MESELEMZ VAR

Giriflimci olmann ilk kural nedir? ok baflarlalflanlar, kendi ifllerini kurma, frsatlardeerlendirme sras geldiinde, kimi zamanyeterince cesaret edemedikleri iin kimi zaman datecrbesiz olduklar iin ifl hayatlarndaki baflary,giriflimciliklerine yanstamyorlar. Bu zincirin krlmasmmkn m?Giriflimci olmann iki kural, karar verme ve kararlolmaktr. nk karar verilmemifl bir ifl hibir zamangiriflilmemifl ifltir. Bu nedenle kararl olmak gereklidir.Ben giriflimcilie baflladmda 38 yaflndaydm. yi bir iflimolmasna ve ailemden bask gelmesine ramen kendiiflimi yapmaya karar vermifltim. Btn basklara ramenkararl olmak gerektiini tekrar belirtmek isterim. Elbettebunun yannda, cesaretli olmak da ok nemli. Diertaraftan tecrbesiz olmak, giriflimci olmaya engeldeildir. Bir ifle karar verdikten sonra, kifli iyi birarafltrmacysa, kesinlikle tecrbe kazanr. Ben yaptmifli hi bilmiyordum. yl her fleyi kendim yaptm; hem

yaptm, hem rendim. Yaptklarm baflkalarnadevrettim. Kararl olmak, cesur olmak ve kiflinin kendisiniyetifltirmesi bence zincirleri krmak iin yeterlidir. Tabiiflunu da unutmamak gerekir; ben giriflimcilere baktmzaman, kendimde de aynsn gryorum fl hayatmdaben profesyonel bir giriflimciydim yani alfltm yerikendi iflim gibi benimseyip, orada da projelerretiyordum ve bu bana ayrcalk getiriyordu. flyerindeprofesyonel, hayatta profesyonel giriflimci olan insanlarbana gre potansiyel sermaye giriflimcisi ve ayn

zamanda da bir sosyal giriflimci oluyorlar. O nedenle iflhayatnda profesyonel giriflimci olmay baflarabiliyorsakbence zinciri krmflzdr zaten.

Trkiyede kadn olmak dediimizde, sizingznzn nne nasl bir tablo geliyor?Hayalinizdeki tablo iin neler yaplmas gerektiinidflnyorsunuz?Trkiyede kadn olmak dediinizde asla kendimi vekendim gibi kadnlar dflnemiyorum, nk bizler

baflarmfl kadnlarz. Gzmn nne sokak aralarndanana caddeye dahi fazla kamayan, konuflamayan, szsahibi olmayan, evdeki erkek basks altnda yetiflenbirok kadn geliyor. Zaman zaman gerekten bu

grevi brakmak istiyorum nk buuk senediryapyorum. Bu tablo gzmn nne geldiinde iseok zlyorum ve bu sefer devam etmeye kararveriyorum. Ancak biz, Odalar Birliinde 81 ilde 200ilede teflkilatlandmz iin artk kadnlara rahatulaflabiliyoruz ve hepimiz bin 550 kadn rol modeliz.Tabii bu tablonun gzel yan, genel olarak tablo kt.

Eitim, giriflimcilikte ne kadar etkili? eflitlisebeplerden okula gidememifl kadnlarn, iflhayatnda baflarl olabileceine inanyor musunuz?Biraz nce bahsettiim niversitedeki kzlarmz, dahakolay giriflimci olabiliyorlar, istihdama daha okkatlabiliyorlar. Ancak giriflimcilik sadece eitimleolmuyor, baz insanlar gerekten giriflimci douyor.Bu kadnlara baktmz zaman kendilerinigelifltirdiklerini gryorum. Mesela son yldr KadnEmei Deerlendirme Derneinin Citibank ile yapmflolduu projenin dl treninde, bu sene ok

mitlendim. ki sene nce kadnlar daha aresizdi,daha kapal ve skflmfllard. Bu sene kadnlarnflkurdan, KOSGEBten haberleri var, pazarlamalarngelifltirmifller, fuarlara katlmak istediklerini sylyorlar.Okuma yazmas olmayan, hatta Trke konuflamayankadnlar vard.72 yaflnda Diyarbakrn ilesinden gelen bir kadnEn iyi tandr ben yaparm diyordu. Kollarn gsterdi,dirsekleri amurdan atlamflt ama bu kadn mikrokrediyle ifl yapyordu ve evresindeki kadnlara da

retmifl bu ifli. 72 yaflnda bir kadndan sz ediyorum,eitim ok nemli ama her yerde giriflimci olunabilir.Yeter ki insan kendini yetifltirsin.

Kadnlarn ifl hayatnda daha fazla yer edinmelerinin,toplumda nasl bir deiflim yaratacandflnyorsunuz?Kadnlar ifl hayatnda daha fazla yer edinirlersetoplumun sosyal yn geliflir. Kadn giriflimci artar,nk giriflimcilik iin gerekli olan duygusal zek

kadnda fazlasyla mevcuttur. Trkiyede, daha sosyalprojelere arlk verilir. Kadnn girdii, elinin dedii heralanda, daha refah dolu daha gzel bir ortam olacandflnyorum. Mthifl bir deiflim yaflarz.

Kk bir ocukken neler hayal ederdiniz?Bydmde flyle yapacam dedikleriniz nelerdi?

ocukken hayallerim ok bykt. Bu belki biraz komik olacak ama ben hkim, mft, veteriner veya doduumyer olan erkefle belediye baflkan olmak isterdim. Bu mesleklere baktmzda, mft dinde liderdir, hkim

yasalar temsil eder. Veteriner olmak istememin sebebi de sanrm evimizin veteriner dairesinin yanndaolmasyd. Veterinerin gelmesi, gitmesi, bunlar gzmde byk olaylard. Sonuta veterinerlik fakltesine girdim

ama erkefle belediye baflkan olma hayalim her zaman devam etti.

26 - NSAN 2011


27/88

NSAN 2011 - 27

"Kadnlar fl hayatnda

kendlerne daha fazla yer

ednrlerse toplumun sosyal

yn gelflr. Kadn grflmc

artar, nk grflmclk n

gerekl olan duygusal zek

kadnda fazlasylamevcuttur. Trkyede,

lkemzde daha sosyal

projelere arlk verlr.

Kadnn grd, elnn

ded her alanda,

daha refah dolu daha

gzel br ortamolacan

dflnyorum.

Mthfl br deflm

yaflarz."


28/88

MESELEMZ VAR

KadnlarGn,

tpkfeminizmgibi

ihtiyatandom

ufltur

Bir gn Trkiyedeki erkekler kadnlardan nefret etmeden yan yana

yaflayacaklar umarm, o zaman feminizm veya kadnlar gnne gerek

kalmayacak, nasl bir Masklinizm ve Erkekler Gn, Beyazlar ve

Beyaz Haklar diye bir kavramlar olmad gibi

RRoman, hikye ve gezi yazar Buket Uzuner, henz birrenciyken gittii Norvete ilk kltr flokunu, 8 Marttayafladn sylyor. O yllar Trkiyedeyken, kadnn insanhaklarndan her bahsettiinde alaya, aflalanmayamaruz kaldn belirten Uzuner; ayn gezegende,emekiler ve ezilenler iin daha adil bir dnya isteyen,

ayn siyas grfle sahip insanlar arasnda bile ok bykfark olduunu Norvee gittii bu ilk ylda anlamfl.Uzunerin kadn olmakla ilgili syleyecek anlaml szlerivard ve iyi ki bunlar bizlerle paylaflt

Siz dnyay yakndan tanyan, uzun yllar yurtdflndayaflamfl bir yazar olarak kadnlara ynelik faaliyetleri,yurtdfl gzlemlerinizle kyaslayarak deerlendirirmisiniz?Trkiyeden Batya ok gen yaflta ilk kez gidenler,

mutlaka kltr floku yaflarlar. Bunlarn ou Batkltrlerinde kadnlarn zgrl ve zgveniyle ilgiliolarak aile ve yaflam tarzna yansyan bizden farkllklarlailgilidir. 1979 ylnda Norvein eski baflkenti Bergenflehrine, molekler biyoloji okumak zere Bergenniversitesine burslu renci olarak gitmifltim. Bize greneredeyse Kuzey Kutbunda saylacak o kk, zenlekorunan, gzel flehirde hayatmda ilk kez 8 Mart Kadnlar

Gnnn kutlandn grmfl ve ok flaflrmfltm.fiaflrmamn asl nedeni henz bir yl ncesindeTrkiyenin en iyi niversitelerinden birinde renci, aynzamanda edebiyat dnyasna Attila lhan sanatevresinden gen yazar aday olarak girifl yapan gen birkz olmama ve de o yllarn Trkiyesinde ilerici-solcu

entelekteller arasnda bymeme ramen, kadnninsan haklar ve/veya feminizmden her bahsettiimde,alaya, aflalanmaya maruz kalmamd. Halbuki ayn yllardaayn gezegende, emekiler ve ezilenler iin daha adil birdnya isteyen ayn siyasi grfle sahip insanlar arasndaok byk fark vard. Trkiyede kadn insandansaylmyor, ezilmesi iin ancak fabrikada ifli olmasgerekiyordu. Tarlada alflan ocuk yafltaki emekikadnn kendi arzusu dflnda evlendirilmesi, ya da kendievinde eitimli annesinin babasndan dayak yemesi, birer

insan hakk konusu saylmyordu. Bu yzden Norveteniversitedeki erkek hocalarmn, ocuklar ve karlarylaberaber 8 Mart Dnya Kadnlar Gn mitinginekatlmasna flahit oluflum benim gerekten yafladm ilkbyk kltr flokuydu. Demek ki, dnyann bir yerindeerkekler, kadnlarn da insan olduunu biliyordu. stelikTrkiyede kadnn insani haklarn destekleyenleriaflalamak iin, yine erkekler tarafndan ortaya atlan ve

Semboller, insanln ilk alarndan beri nemlidir. G, sevgi,bereket sembolleri Paganlardan beri hem mitolojide hem degnlk ritellerde daima nemli yer tutmufltur. Aslan, kurt veay g, ok memeli Kibele Tanras bereket ve kadnlk, mavigz nazarlktr vb zel gnler de aynen yle bir fley bence.Anneler gn olmasa annemizi sevmeyecek miyiz yani? Ya dasadece anneler gnnde pahal hediyeyle annesini anan ama

sonra aramayan biri annesini seviyor mudur sanki? Ben zelgnlerin ihtiyatan yaratldna ama pahal hediyelerleabartldna inanyorum. Yani anneler gnn, doum gnlerinianarm ama ok kk, maddi deeri olmayan armaanlarla

Kadnlar gn de, feminizm gibi ihtiyatandomufltur. Bu sayede ylda bir kez de olsakadnlarn da insan olduu konufluluyor. Ancak Trkiyedebundan bile rahatsz olan ok erkek tanyorum. E-postadan,alayc, aflalayc, ok irkin postalar yayor 8 MartlardaBen Trkiyenin en nemli sorunlarndan birinin KADIN NEFRETolduunu dflnyorum. Mizojeni! Bir gn Trkiyedeki erkekler

kadnlardan nefret etmeden yan yana yaflayacaklar umarm,o zaman feminizm veya kadnlar gnne gerek kalmayacak,nasl bir Masklinizm ve Erkekler Gn, Beyazlar ve BeyazHaklar diye bir kavram olmad gibi

Kadnlara zel bir gn, ya da zel gnlerle ilgili olarakdflncelerinizi renebilir miyiz?

28 - NSAN 2011


29/88

hl genifl kabul gren: Ancak irkin ve hrn marjinalkadnlar feministtir! masal da, Feminizmi destekleyenerkekler homosekseldir! safsatas da doru deildi.Simone de Beauvouira atfen, yzlerce yl renginedeniyle horlanan bir rkn mensubu olarak, bir zencinindnyann bir kflesinde insan kabul edildii anda yafladhuzuru, ben bir kadn olarak Norvete yafladm. Bu bilgi

ve duygu, haksz ve yalnz olmadmn kant oldu.Sorunuza bal olarak flunu eklemek isterim: Norveliarkadaflm Tonenin evine yaptm bir ziyarette duvardabykannesinin fotorafn grmfltm: 1910larda ekilmiflsepya fotorafta Norveli ifli kadn elinde Eflit ifle eflitcret yazan bir pankart taflyordu. Yani ezilen, hakkyenen gruplar (burada konumuz, kadnlar) erkten /devletten / otoriteden/insani haklarn ne kadar nce veounlukla talep eder ve uruna mcadele ederlerse,o kadar baflar ve zgrlk elde ederler.

Yerel ynetimlerin, belediyelerin kadna dnkhizmetlerini yerine getirmesinde belediye baflkannnrol zerine neler sylemek istersiniz? Bir Anadolukentimizde hemcinsiniz olan bir belediye baflkannroman kahraman olarak yazmay dflnr msnz?Belediye, kyden byk, flehirden kk yerleflimlerdeorada yaflayan insanlarn kendi setikleri ynetici olmasbakmndan, hem kltrel hem de idari adan nemli birmodeldir. Vali ve kaymakam gibi atanmaz, bykflehirbelediye baflkanlar gibi ynettii blgedeki herkesi

tanmamak lksne sahip deildir. Yani belediyebaflkannn kadna ynelik alflmalar, dieryneticilerden daha aktif, daha somut olmakzorundadr. Ben sk sk Anadolu flehir ve kasabalarndaki

edebiyat festivallerine katlmay nemseyen yazarlardanbiriyim. Baz zel rnekler dflnda belediye baflkanlarnnkadnlarn durumlarn dzeltme konusunda yaptklarifllerin yalnzca Kadn alannda da ifl yaptk! diyebilmekiin bir kalem ifli olduunu dflnyorum. nkbelediye baflkan beyefendilerin kafasnn iinde kadn,hl ve henz erkek kadar nemli ve deerli deildir.

Kendi karlar ve kzlarn nasl deerlendirdiklerinebakarsanz, zaten fazla sze hacet yoktur. Kadn iek,ss, cici bir varlk ve ancak anne olunca deerli farkl bircinsiyet olarak grmek, zaten kendini merkezdekonumlandrp, tekini yabanclafltrmann tarifidir.Katldm pek ok Anadolu flehri, kasabas ve stanbulile belediye edebiyat festivallerinde, belediyebaflkanlar Hofl geldin demek ve elimi skmak iin bilesalona teflrif etmez, ok meflgul olduklar iin ya karlarnya da kadn yardmclarn yollarlar. Ancak benden ncekign bir erkek yazar ayn yere gitmiflse, renirim ki;erkek belediye baflkan mutlaka o yazar karfllar ve ona,hibir karfllk beklemeden, telif demesi almadan buncayolu gelip, konuflma yapt iin teflekkr eder. BelediyeBaflkanlar flahsen beni hi ilgilendirmezler, ancak temsilettikleri konum itibaryla kadn yazarlara bakfllar ve kadnyazarlara ilgisizlikleri asndan -birka istisnaharicinde- zaten kadn projelerinde samimi olmadklarnnkantdr bence. stanbullular romanm yazarken AdanalAyhan karakteri iin Adanann Hemite kyne incelemealflmas iin gittim. Hemite, Yaflar Kemalin kydr.

Kyn muhtar bir kadn: Dne Hanm. Hem ky hem dekadn muhtar beni ok olumlu etkiledi. Belli deil mi, oky Yaflar Kemali yetifltirmifl Belki bir gn byle birkadn ky muhtar yazarm.

Gnmznkadnlarnn toplumdan

beklentileri vebu beklentileri ifadeetme gc hakkndaneler gzlemlediniz?

fiamanizm bizim kadim inanlarmzdanbiri. Eski, kadim kltrmzde Trkler

iin kadn deerli, ECE, Umay (Tanra)adlarn taflyan, erkek kadar deerli bir

bireydi. Yani flimdiki; kadn ve kadna benzeyenherkesi (kar gibi alayan, kar gibi glen) ve bu nedenle

eflcinselleri de aflalayan feodal kltrden zmzednmemiz zaman alsa da imknsz deildir. Bu yzden,belki de her snftan ve her inantan kadnn, erkeklerin

eitilmesi konusunda bir birlie varmas hayrldr.

NSAN 2011 - 29


30/88

MESELEMZ VAR

99 Eyll 2009da gk delindi adeta stanbulda. Bardaktan boflanrcasna yaanyamur, sel oldu. Altyap yetersizlii mi dersiniz, ihmalkrlk m yoksa insann doakarflsndaki aresizlii mi dersiniz bilmem, ama o gn yaan yamur, dfltkarada baz yrekleri ok fena yakt. Televizyon ekranlarna gelen grntlerihala hatrlyorum. Baz iflyerlerini su basmfl, baz kifliler de bu iflyerleriniyamalamfllard. Zarar boyunu geen fabrikalar ve yama grntleri o kadarok verildi ki, sekiz cann hikyesine pek de yer kalmad. Hatrlyor musunuz ohikyeyi? Haydi hafzalar tazeleyelim. Sekiz tekstil iflisi kadn, kendilerini iflyerine

gtrecek kapal kasa panelvan bir kamyonete binerler. nemezler sonra okamyonetten, sel sularna kaplan aratan kamazlar. Sekiz kadnn yzlerinihatrlamayz biz. Aklmza, yamalanan koliler, mallar gelir bir tek.nk yamaya karfl duyduumuz fke, baflkasnn canndan daha deerlidir

SELYitip

giden

sekiz

kadna

ithafen

Kapal kasa bir kamyonetin

arkasnda taflnan ve seldeboulan sekiz kadn

unutturmamak iin bu oyun

30 - NSAN 2011


31/88

Sel felaketi oyun olduAradan bir zaman geti. Sel felaketinin yreiniburktuu kadnlar, bir flekilde birbirlerini buldular. Biriyazd, biri ynetti, sekizi oynad. Bugn, bu ekip, Seladn verdikleri oyunlarn, flyle anlatyorlar: Sel; g-nmz Trkiyesinde kadn olarak var olma savaflveren ifli kadnlardan yalnzca birkann gerekhikyesidir. Hikye 9 Eyll 2009 arflamba sabah,stanbulda Sefakynn Mahallesinde, saat07.00de bafllar. Hava saanak yamurludur. Bir gecencesinden sel uyars verilmifltir. Ramazan aynnortalardr. Sekiz kadn, her sabah olduu gibi o sabahda ifllerine gitmek iin evlerinden kar, onlarfabrikalarna gtrecek aracn iine, bir saat sonraboularak leceklerini bilmeden binerlerSekiz kadnn hayalleri, aflklar, umutlar, hepsi buaracn iinde bir saat sresince yaflanr.

Yazar ve ynetmenden notlarOyunun yazar Esin Tafl, bu oyunu kaleme nedenaldn flu szlerle anlatyor: O kadnlar aslnda birmal gibi, bir yk gibi taflndklar aracn iinde, onlarskfltrdmz kmazda, nefes alamadklar iinbouldular. Onlar skfltrdk, nk kendileri iinyaflamalarna hi izin vermedik. Ekonomik sistemekatlmlar bile kendi bamszlklar iin deil, evesaladklar maddi katk iin desteklendi. nce

kardefllerine, ana-babalarna, sonra kendi evlerine,ocuklarna, kocalarna bakmak zorunda braktk.Gen omuzlarna yle bir yk ykledik ki kadnolmak onlar iin en ar yk oldu.

Oyunun ynetmeni Ayfle Burcu Eren ise oyununrejisine ynelik olarak flu aklamay yapyor:Konseptimiz ykn altnda ezilme, kfleye skflmfllk,umutsuzluk. Oyun boyunca da kadnn toplumdakiroln, hayallerini, aflk ve lm kavramlarn iflliyoruz.Bu oyunu sahnelerken mmkn olduunca gerekiolmaya alfltm. Gnmz insanlnn gittikeduyarszlafltn, ben-merkezci olduunu vetepkisizlefltiini fark etmek gerek. Byle olunca dabylesi ihmalkrlklar ve ar bedeller her zamandenecektir. Ben de bir saatliine de olsa seyircidekanal deifltiremeyecei, yz eviremeyecei,grmezden gelemeyecei bir gereklikle yz yzekalarak farkndalk uyandrmay hedefliyorum.

Oyuna emek verenlerYazan: Esin TaflYneten: Ayfle Burcu ErenDekor: Doa SarosmanoluEfekt: Ersin Aflar

Oyuncularfiebnem: Demet UlusAycan: Melissa MilanloluGlenay: Makbule TznerZeliha: Aylin Salam

Neriman: Yeliz DemirRukiye: Serpil AkkayaZmrt: Nefle MengloluAtiye: Elim Erolu

NSAN 2011 - 31


32/88

MESELEMZ VAR

Sel, yzmz

evirdiimiz, duyarduymaz unutmaya

alfltmz ve bunu

baflardmz bir

gerei hatrlatyor

bize. Sonunu

biliyoruz: kadnlar

lecekler. Oyun,

izleyeni oturduukoltua mh gibi

akyor bu nedenle.

Peki oyunu

oynamak, o sekiz

kadndan birine

sahnede yeniden

hayat vermek nasl

bir duygu?

Bir oyuncu,

bylesine ac bir

gerei verirken,

kendi dnyasnda

nasl bir yolculua

kar? flte bunlar,

oyunda Atiyeyicanlandran Elim

Eroludan dinledik

OOyundan ve oyun kadrosundan biraz bahsedebilir misiniz?Oyuncular, ynetmen, yazar, flklar herkes kadn. Byle bir kadn projesinioluflturmaktan hepimiz ok memnunuz. fiyle bir ortak noktamz da var aslnda;biz ok garip bir flekilde, bu olay iinde taflyan kadnlarmflz. Bunu, bir arayagelip oyunu okumaya bafllaynca fark ettik. Dedik ki, ne kadar baflarl olabiliriz

bilmiyoruz ama hem bir daha byle bir fley yaflanmasn diye hem de onlarnansna bu oyunu yapalm. Bu olay doru bir noktaya tafldmz dflnyoruz.Aslnda biz oradaki birebir hikyeyi anlatmyoruz. Biz sadece bu sekiz kadnadeil, Trkiyede alflan btn kadnlara ynelik bir alflma yaptk.

32 - NSAN 2011


33/88

alflan veya alflamayan

kadn, alflt halde emei

grlmeyen kadn, pek ok

tacize urayan kadn ve

emeki kadn adna bir

farkndalk yaratmaya alfltk.

Yeni kurulan gen bir ekibiz.

Yola kadn meseleleriyle

koyulmufl olmaktan da

duygusal olarak tatmin

oluyoruz.

Yaratmaya alfltnz

farkndalk, neleribarndryor?

Ben bu kadnlarn tm hayat

koflullarn, nasl yafladklarn

bilmiyorum. Ama Ben

olsaydm ne yapardm? diye

dflnyorum. nsanlarn da

bunu dflnerek ileride byle

olaylar yaflanmamas iin tepki

vermelerini umuyorum.

Kadnlarmz maddiyetersizlikler yznden bu

durumlara dflyorlar. Bence

asl sorgulanmas gereken bu.

Kadnlar ifle girdii zaman, fiu benim hakkmdr,

benim flyle alflma flartlarm, byle ulaflm

koflullarm olmaldr diyemiyorlar. Kimse bu flartlarda

alfltrlmamal ve alflmay kabul etmemeli. Buna

mecbur kalanlar olabilir. O zaman da, toplumun

dier kesimi, Bunu kabul etme veya Byle bir

alflma ortam sunamazsn demeli.flin gerekliiyle sahne arasna bir snr koyuyoruz

elbet. Bu olay yanstanlar olarak bu olayda x, y, z

kiflisinin sulu olup olmad, bizi ok ilgilendirmiyor.

Asl isteimiz emeki kadnn bu flekilde, bir

kurumdan ya da firmadan bamsz olarak, genelde

bu flartlarda alfltrlmamas. Bu insanlk dramnn

birebir ayrntlaryla deil de btnn grerek, ne

kadar ac olduunu anlatmak istiyoruz. Bu durum

sadece kadnlarla ilgili bir fley de deil. Bu durumu

yaflayan erkek iflilerimiz de var. Bence bu yzden

insan haklar zerinde younlafllmal.

Seyircilerden nasl tepkiler aldnz?

ounlukla olumlu tepkiler aldk. Basndan da

benzer grfller geldi. Bazen izleyici, oyunun

bittiini, ancak flklar yandnda anlyor. Hatta o

karanl bilerek biraz uzun tutuyoruz. nsanlarkoltuklarnda kalsnlar, dflnsnler, unutmasnlar

istiyoruz. Bizi yakndan izleyen insanlarn

flaflknlklarn gryoruz. Onlar da aslnda bizimle

oynuyorlar. Biz de bunu grnce ok mutlu

oluyoruz.

Oyuncular nereden tanflyorlar?

Yazarmz Esin Taflnn ilk oyunu bu. Bu olay ilk

rendiinde ok etkilenmifl, Biri bunu yazmal

demifl. Daha yazlmamfl oyunu, ynetmesi iinAyfle Burcu Erene teklif etmifl. Sonraki

aflamalarnda biz bir araya geldik ve paylaflmlar

oldu. Biz 10 kadn, oyuncu ve ynetmen,

prodktrmz, reji asistanmzla kadnn ok

olduu yerde kavga olur mantalitesinin

yklabileceini gsterdik. Her anlamda, kadn kadna

dostluk baflkadr. Biz 10 kadn, gayet mutlu, gayet

kendinden emin, hofl ve bir o kadar da zorlu bir

sreci atlattk. Bunu da gerekten hem kadn

kimliimizle hem arkadafl kimliimizle hem deprofesyonel kimliimizle baflardk.

farkndalk yaratmayaalflyoruz

NSAN 2011 - 33


34/88

Fatmagln Suu Ne? ekibi

toplumsal cinsiyet eflitlii iin

TOG ile bulufltu

Toplum Gnllleri Vakf, gen kadnlar, toplumsalhayatn her alannda sorumluluk alabilecek, zgveniyksek, liderlik vasflar glenmifl bireyler halinegetirmek iin 'toplumsal cinsiyet eflitlii' temaszerine kurulmufl eflitli projeler yrtyor ve busayede, toplumsal sorunlara zm retebilen genkadnlarn oluflumuna katk salamay amalyor.Ay Yapmn 'Fatmagln Suu Ne?' adl beenilendizisinin oyuncu ve ynetim kadrosu, TOG ile birliktetoplumsal cinsiyet eflitsizliine dikkat ekmek veTOG'un gereklefltirdii projelere destek vermekamacyla bir etkinlie imza att. 31 Mart'ta AdileSultan Saray'nda gereklefltirilen yemekli davette,davetiye ve piyango bileti satfllarnn yan sra,

yaplan nemli nakdi desteklerle birlikte elde edilentm gelir, gen kadnlarn kapasitelerini artrmayaynelik sosyal sorumluluk ve sosyal geliflimprojelerini hayata geirmede kullanlacak.

Kimler katld?31 Mart 2011 Perflembe gn Kandilli Adile SultanSaraynda dzenlenen davette, Engin Akyrek,Sumru Yavrucuk, Musa Uzunlar, Frat elik, MuratDaltaban, Deniz Trkali, Bura Glsoy, Kaan Taflaner,Engin ztrk, Seda Gven, Veda Yurtsever pek veEsra Dermancolu katld. Cemiyet hayatnn sekinsimalarndan Feryal Glman, Berrin Yoleri, AslDuruman, Emine zilhan, Jale ztarhan, AyfleBeyazt, Ferhunde Verdi, Zeynep stnel, Elif Drst,fiirin Yaln, Lset Tavilolu, Alev Komili, Berna Tokar,Deniz Berdan, Esra Armaan, Gl Drst, HlyaMutlu, dil Atakol, Serra Kaslowski, Mine Bahadr,Sedef Karamehmet, Sema Bas, Sennur

Hamamcolu, Sevgi Gedikolu, Ifll Sarraf, TubaPeksayar, Meral Yazc, Zafer Kozanolu ve SirenErtan armkl da bu anlaml organizasyona destekvermek iin oradayd.

ETKNLK

31 Mart'ta Adile Sultan Saray'nda gereklefltirilenetkinlikten elde edilen tm gelir, TOG'un 'toplumsal

cinsiyet eflitlii' temal projelerinde kullanlacak

34 - NSAN 2011


35/88

Fatmagl'n suu ne?Fatmagl'n Suu Ne dizisi, toplumsal cinsiyet

eflitsizliine dikkat eken ve geliflen senaryosu ile bu

konuda topluma ders veren bir alflma. Dizinin ad,

hakszln altn iziyor ve Suluyu nyarglarnda vekadna bitiin deerde ara diyor. Trkiye'de yaflanmfl

rneklerine defalarca rastlayabileceimiz senaryoya

baktmzda, Fatmagl'n tek suu kadn olmaktr.

Bir tecavzn ardnda, 'lekelendi' diye onu terk eden bir

niflanl, elenceli hayatlarna devam eden sulular ve bir

de kurban vardr. Gnahsz, 'gnahkr' olarak

adlandrlmamak iin kaar. El alem ne der? korkusu,

"Su ifllendi" diye haykrmann nne geer. Gen bir

kadnn hayat ve ruhu, sadece erkeklerin uygulad

fliddet ve tecavzle deil, ayn zamanda toplumun

uygulad pasl ve adaletsiz bir yaftayla parampara olur.


36/88

2

36 - UBAT 2011

Kerim Paker olduTOGun yeni ynetim kurulu baflkan

2 Nisan Cumartesi gn, Boazii niversitesininRektrlk Binasnda gereklefltirilen mtevelli heyetitoplantsna, TOG Mtevelli Heyeti yeleri, YnetimKurulu yeleri ve ynetime yeni girecek ToplumGnlls genler katld. Vakfn 2010 yl alflmalar

hakknda bilgilendirmenin yapld ve faaliyetraporunun sunulduu toplantda, 2010 denetimraporu da okundu. Ynetim Kurulu ve DenetimKurulunun ayr ayr ibrasnn ve 2011 yl btesininonayn takiben, sra vakf resmi senedinde yaplacakdeiflikliklere geldi. Son derece demokratik birortamda, her bir kararn kelimelerine kadarincelendii, yelerin grfllerini bildirdii, tartflt veoylamalar sonucu verilen kararlarn esas alndtoplantda, ynetim kurulu baflkan, asil ve yedekyelerin seimi de gereklefltirildi. Buna gre, Bulutnc, Emrah Uar, Burcu Bekdafl ve Hacer Aksu asilye; Zeynep Burcu fiahiner, Mehmet Bahadr Teke,Simge Snmez ve Ali Sinan Avflar yedek ye olarakYnetim Kuruluna kabul edildiler.

Baflkanlkta bayram devir teslimiToplantnn en ok dikkat eken konularndan biri deflphesiz, kurucu Baflkan brahim Betilin, baflkanlkgrevini, vakfn devamlln pekifltirmesi amacylabrakmas ve ynetim kurulu yesi olarak alflmalarn

srdreceini aklamas oldu. Hibir yere gitmiyo-rum ve alflmalarmdan hibir fley eksilmeyecekdiyen Betil, vakflarn kurumsal yaplarnglendirmeleri, bir flahs ismiyle deil kendi

isimleriyle var olmalar amacyla bylesi bir deiflikliingerekli olduunu dflndn szlerine ekledi.Yeni baflkann belirlenmesi amacyla yaplan oylamasonucunda ise Kerim Paker, oybirlii ile TOGunYnetim Kurulu Baflkanl grevine getirildi.

Yakn zamanda efl baflkanlkuygulamasna geilecekbrahim Betil, toplantda, TOGun yakn gelecekte eflbaflkanlk uygulamasna geeceini ve vakfn temelalflma alanlarndan biri olan toplumsal cinsiyeteflitliini desteklemek adna, bu efl baflkanlarn birininkadn dierinin erkek olmasn istediklerini syledi.Toplantya katlan mtevelli heyeti yeleri ve baflkanKerim Paker de bu istei paylafltklarn belirttiler.TOGun kuruluflundan beri vakfta grev yapanPaker, bu grev deiflimiyle birlikte, temeldedeiflen bir fley olmayacan, eskisi gibi TOG iinalflmaya devam edeceini syledi.

HABER

TOG2011MtevelliHeyetiToplants,2Nisan2011tarihinde,

stanbuldayapld.brahimBetil,baflkanlkbayranKerim

Pakeredevretti.Herikiisimde,alflmalarndabirdeifliklik

olmayacan,ToplumGnllsgenlerlebirliktekoflmaya

devamedeceklerinisyledi


37/88


38/88

38 - UBAT 2011

MZDEN BR

imizden biri... Belki tanyorsunuz, belki ilk kez karfllafltnz. Anlattklarnda,sizin hayatnzdan paralar olmal... Kocaman bir narn yapraklar gibi, "iyi kivarlar, iyi ki varz" dedirtmek iin bu sylefli... Bu saynn konuu: Merve Seda

evik... Bu hikye, onun hikyesi...

T

Toplum Gnlls genlerle buluflmann en gzeltaraf, yeni bir fley renmek... Farkl bir bakfl askazanmak, geriye dnp baknca atladn vekardn fark ettiin bir gerei, gen ve umut dolubir insan sayesinde yeniden keflfetmek. "Doru ya"demek, "Ne gzel anlatyor, acaba ben bu yafltaykenne dflnyordum?" diye geirmek... Haydi itirafedelim, bir gzel yan daha var onlarla buluflmann.O da, rencilik yllarmzn en nakfll kflelerine, ifligc unutup, tekrar gitmek! Geen saymzda,'imizden Biri' rportaj iin Taksim'de meflhurhamburgercinin nnde beklemifltik birbirimizi. Busefer, stanbul'un gnefle yzn dnd, gneflinde kendini flehirden esirgemedii bir sabah,

Befliktafl'taki Kadky skelesi'nin nnde bulufltukMerve Seda evik ile. Fotorafmz Cem, yolboyunca, ekimi nerede yapabileceimizidflnedursun, ben kararm, evden dflar admm atar

atmaz vermifltim. Byle gzel bir havada, vapuraatlayp, Kadky'e yollanmaktan iyisi olamazd. kisini debu seime ikna ettim. simit kapp, atladkvapura... Konuflmaktan, glmekten ve fotorafekmekten simit yemeye sra gelmedi ve bizimsimitler dnfl yolunda, martlarn ksmeti oldu...fiimdi gelelim, Toplum Gnlls Merve Seda evik'inhikyesine. Merve, TOG'la olan yolculuunu anlatt burportajda. Fikirlerinde, umutlarnda ve kazandklarnda;ksacas kendi i dnyasnda bizi keyifli bir gezintiyekard. Bu hikyede en dikkat eken, Merve'ninailesiyle olan iliflkisi ve bu iliflkide, Merve'nin geirdiideiflimin ailesi zerindeki etkileriydi belki de.Sorgulamak her bireyin hakk olduuna gre, elbette

Merve'nin ailesi de sorgulayacakt. Hatta TOG'u, TOG'luolmann yaratt deiflimi de sorgulayacakt. Onlar dayle yaptlar. Gerisini Merve anlatyor. Bize ise, bucesur, farkndal yksek genci tebrik etmek dflyor...

"Her bir TOG projesi ile hayata


39/88


40/88

40 - UBAT 2011

Sorumluluu grevi stlendim. Tm bu sreteDemokrasi ve Haklarmz projesinde eitmenlie devamettim, halen de etmekteyim.

Toplum Gnlls olarak verdiin desteklerin ardndan

kendini nasl hissediyorsun?

Bu, yantlamas olduka zor bir soru. Aslnda yaptm heriflte, Toplum Gnlls olarak attm her admda, kendi-

mi en fazla ekip arkadafllarna destek olan biri gibigrmflmdr. Geriye kalan her fley, yaptmz tmsosyal sorumluluk projeleri, hak temelli alflmalar, eitim-ler, hepsi ama hepsi, aslnda benim hayata bir adm dahayakn olabilmem iin kendime bulabildiim desteklerdi.Yaptmz alflmalara baktmzda ilk etapta hedef kitle-si iin bir fleyler yapyoruz gibi grnyor; hatta belkibaflkas iin bir fley yapyor olma fikri bizi motiveedebiliyor. Ancak benim iinde bulunduum yapya veyaptmz alflmalara olan inancm salamlafltran, en

ok motive olduum nokta, yaptmz her alflmann, -hem dorudan genleri hedefleyenlerin hem de baflkabir hedef kitlesi olanlarn- kendimi gereklefltirebilmekiin bir frsat ve ortak dilediimiz olan birlikte iyiyaflamaya ve barfl ortamna giden yola giden bir admolduunu fark etmem oldu. Hayatn pek ok haline,boyutuna dahil olarak, belki daha nce hikarfllaflmadm, tanflk olmadklarmla birlikte olmaybaflararak hedeflediimiz toplumsal dnflmn birparas olmak ve bu deiflimi kendi hayatmdanbafllayarak grebilmek tanmlanabilir hislerleanlatabileceimden ok daha fazlasn sylyor bana.

TOGlu olmak, sana neler katyor?

Toplum Gnlls olmay, Merve Seda olmaktan ayr biryere koyamyorum. Toplum Gnllleri ile tanfltmdanbu yana bende artan, eksilen ne varsa, hepsinin ToplumGnlll sreciyle dorudan ya da dolayl bir ilgisi var.Bir gen olarak kiflisel geliflimime dorudan etkilerini okulhayatmda, aile ii iliflkilerimde, sosyal hayatmda, bugnm alglamamda ve gelecekle ilgili planlarmda

aka grebiliyorum. Bunun yan sra, genliin bir kimlikolarak varln anlamlandrabilmek, toplumsal meseleleriok boyutlu ve oulcu bir bakfl asyla deerlendire-bilmek, kocaman kocaman laflar gibi duran sosyal adalet,toplumsal barfl, cinsiyet eflitsizlii, katlm gibi konularn,aslnda ne kadar da yaflamn iinden ve bire bir benimleilgili olduunu grmek, Toplum Gnlls olmann banakazandrdklarnn bir paras diyebilirim. ToplumGnllleri, sivil toplumla tanflmam salad. renenrgt zelliine sahip yapsyla beni de bu alanda srekli

renmeye yneltti. Btn bunlarn yannda, ilgimi eken,kendimi yakn hissettiim ve savunusuna destek olmakistediim alanlarda faaliyet gsteren baflka sivil toplumkurulufllaryla de tanflmama vesile oldu.

TOG ile yrdn yollar, dnyay alglama biimine

etki etti mi? Kendinde nasl bir deiflim izledin?

Durup dflndmde, Toplum Gnlls olmak bana hep

zor geliyor. nk Toplum Gnlls olmak bana hayatta

kaamak yaflamann ne kadar kolay olduunu gsteriyor

ve yapmam gerekenin, zorun peflinden gitmek olduunu

sylyor. Sorunu grmek, kabullenmek, dile getirmek ve

peflinden gitmek; daha iyisini istemek ve bunun iin

uraflmak, insann kendisiyle hesaplaflmasyla bafllayan vednyay alglamasnda deiflimlere yol aan ok soru iflaretli

bir yolculuk. Benim ilk fark ettiim, dnyann sadece benim

varlndan haberdar olduum insanlardan ve eylemlerden

oluflmadyd. Toplum Gnlls olmann bendeki deiflim

srecinde en belirgin etkisi, nedensellik ve oulcu bakfl

asn gelifltirebilmek oldu. Ezberden yaptm, bende ve

evremde etkisinin ne olduunu dflnmediim ve ou

kez neden yaptm da bilmediim davranfllarm, insanlarla

kurduum iliflkilerimi ve tercih ettiim iletiflimi sorgulamam,

kendime srekli neyi neden yaptm sormam salad.Bu sorular, bana sabit fikirlilikten uzaklaflmay, nyarglarm

ve karfllafltm n yarglar anlamaya alflmay, sahip

olduum kltrel ve ailevi altyapdaki birtakm dflnce

yaps ve deerlerin sorgulanabilirliini ve deiflebilirliini

fark etmeyi retti, retiyor.

Ailenin bu konuya bakfl nasl?

Ailemin Toplum Gnlls olmamla ilgili dflnceleri,

Toplum Gnlls olmann bendeki etkileriyle paralel bir

deiflim gsteriyor. lk bafllarda bunun bir bofl zaman

aktivitesi olduunu dflnen ailem, fazla zaman ayrmam ve

alflk olduklarnn dflnda bir zaman planlamas yapmamdan,

tanflk olmadklar bir dnyada oka vakit geiriyor

olmamdan rahatszd. ok ciddi atflmalar yafladmz

zamanlar da oldu. Srekli sorguladklar fley, "Sana ne faydas

var?" sorusu oluyordu. Bir sre sonra, bu soruya verdiim

'kiflisel geliflim' cevab, ne beni ne de ailemi tatmin etmeye

bafllad. Dier yandan, sahip olduumuz kalplaflmfl ailevi

deerler ve dflnce sistemleriyle, benim zamanla

edindiim deerler, zaman zaman karfl karflya geliyor,

atflyordu. Toplum Gnllln sadece aktiviteboyutunda deil, ilkesel olarak da hayatmla badafltrdka,

bunun benim iin neden nemli olduunu, nasl bir dnya

dfllediimi ve hayatm bu erevede nasl

anlamlandrabildiimi aileme anlatabilir oldum.

Neredeyse befl yldr ailemle birlikte bu sreci pratik

etmekteyiz, elbette ki her fley herkes iin kabul edilebilir

deil hl. Ancak flunu syleyebilirim ki, biz artk aile iinde

siyasi dzenden toplumsal yapya, mahalle sakinlerinin etnik

kimlikleri ve davranfl biimlerinden ev iinde cinsiyeti rol

dalmlarna kadar pek ok fleyi konuflabilir, tartflabilir, dahasdeiflebilir olduk. Balamsz gelebilir ama bunu gzlemle-

mek, deneyimlemek ve dile getirmek bana g veriyor; biz

ailenin renen rgt olma halini deneyimliyoruz!

MZDEN BR

TOG, Ezberden yaptm, bende ve evremde etksnn ne olduunudflnmedm ve ou kez neden yaptm da blmedm davranfllarm,nsanlarla kurduum lflklerm ve terch ettm letflM sorgulamam,

kendme srekl ney neden yaptm sormam salad.


41/88

NSAN 2011 - 41

Seni rnek alan ve TOGlu olantandklarn oldu mu?Yaptmz ifller evremdeki insanlarca kimi zaman ok elenceli, kimi zaman ok deerli, kimi zaman da bofl ifller

olarak deerlendirilebiliyor. Her hali de, insanlara ekici gelebiliyor ve ilerinde bir merak uyanyor. Ne mutlu ki,bu merakn peflini brakmayp adm atan, Toplum Gnllleri ile tanflan insanlar var hayatmda.


42/88

alflma hayatna yeni atlmfl bir gnll olan

D. Gke Gen, yolun baflnda, kendine nasl

gvendiini ve bu gveninin ardndaki

TOG etkisini anlatt

Yetiflkin Gnll / D.Gke Gen

ne ifade eder?

TOG bir insann hayatnda

Bir insann hayatna ynveren, hayatn

deifltirdiine inanddnemler vardr. Byle

dnemlerde insan kendi yaparseimini. Ama bu bir seim olsa da

seimi onu nereye gtrecekyaflamadan bilemez. niversite ikinci snfn

baflnda ben de bu seimlerden biriniyaptm. Toplum Gnllleri Vakf ile tanfltm.

Bir fayda yaratmann heyecan, hevesi ileTOGun projelerinde yer almaya baflladm.

Projeler, eitimler derken her gn biraz daha siviltoplumun iine dahil oldum. Her gn yafladmtoplumda aktif bir yurttafl olarak neleryapabileceimin biraz daha farkna vardm. Sivil

toplum, gnlllk, projeler, ekip alflmas, insanhaklar, salk, reme sal, kiflisel geliflim derken hergeen gn kendimi yeni bir renmenin iindebuldum. Farkl kltrler, farkl dflnceler, farkl bakfl

alar, nyarglar bu renmede hep vard ve iyi kivard. nk bu srete topluma, toplumsal olan herfleye daha genifl bir bakfl asyla bakmay rettibana. Eitimler, genler iin yaratlan her alan benimiin TOGda her zaman ok nemli oldu. Eitimler ve

genler iin yaratlan alanlar; bir gencin kendinizgrce ifade etmesi, kendine olan zgveninikazanmas, bir fikre sahip kmas ve onu savunmas,bir ekiple beraber baflarmann heyecann yaflamasgibi pek ok sebeple ok deerli. Btn bunlaryaflayan biri olarak flunu mutlaka sylemeliyim ki,insan bunlar gereklefltirirken yaptn fleyin deerini,nemini tam olarak fark etmiyor. Ne zaman ki mezunoluyor, rencilik hayat bitiyor ve artk hayatn iinebir flekilde karflarak hayatn srdrmesi gerekiyor;

iflte o zaman daha iyi anlyor TOGda yaptklarnn nekadar anlaml, deerli ve zel olduunu TOGunkurum felsefesi, bir noktadan sonra ister istemezbenim olduu gibi ou gnllnn de hayatfelsefesi haline geliyor. fiu an ifl hayatna FedExtebafllamfl olmak ve TOGun bana kazandrdklarnalfltm firmada temsil etmek benim iin oknemli. fl hayatna yeni bafllamfl mezun bir gnllolarak flunu syleyebilirim ki TOGun bana kattbakfl asnn, deerin ve anlamn hayatmda her

zaman ayr bir yeri olacak. flte TOG, bir insannhayatnda kelimelere dklebildii kadar bunlar ifadeeder Bir de kelimelere dklemeyen bir tarafvardr ki onu da yaflamak, deneyimlemek gerekir

YETKN GNLL

42 - NSAN 2011


43/88


44/88

44 - NSAN 2011

KONSEY

1717.TOGGenlikKonseyindencekilerden

farklolarak,ilkdefabirforummetodu

kullanld.Forumda,TOGsahasndayaplan

alflmalarilgilendirenkonubafllklarylailgili

oturumlardzenlendi.zgrveDemokratik

niversite,GenlerinKatlm,Ekolojive

ToplumsalCinsiyetkonularzerineo

turumlar

gereklefltirildi.


45/88

UBAT 2011 - 3

Yurdunfarklkflelerindenyola

ktlar.Ankarayageliyorlard.

Heyecanlydlar.Sadecegelenle

rmi?AnkaradakiToplumGnll

lerini

deoktanevsahipliitelaflsarm

flt.Aylarncesindenplanlarn

yapmfl,uygulamadaeksiklikolm

amasiinalflmfllard.17.TOG

GenlikKonseyigeride

kald.Peki,hafzalardanelerbra

kt?

TOG17.GENLK

KONSEYNN

ARDINDAN


46/88

46 - NSAN 2011

KONSEY

74 erkek,

101 kadnolmak zere

175 katlmc,25 ynetim kurulu aday,5 gen ynetim kurulu yesi,30 saha sorumlusu,

10 Tema koordinasyonekibi, 33 ofis alflan,5 Avrupa Gnll Hizmeti Gnlls,22 organizasyon ekibi ile toplam305 katlmc Ankaradayd.Katlmclarn 163 kadn, 143 ise erkekti.

KATILIMCIP

ROFL:

PROJE FUARIrgtlenme Proje Tema

Mula Beyaz Gvercinler Barfl

Sivas Yelkenler Mora Kz Yurdu Destek

ODT Gelecei Dnfltr Geri Dnflm

Van Kitap Toplama Kampanyas Kampanya

Documents

Mart / Nisan 2011 TOG Ses