Notes du mont Royal ← · An nô neceife effet me afterutrûcrimen fubire, vc inuidiæ, fi ocœltafêwel’ïngrati animifi vendicarêeNô cit igitùr i5 q; il» uidiæ met-u de

Notes du mont Royal

Cette œuvre est hébergée sur « Notes du mont Royal » dans le cadre d’un

exposé gratuit sur la littérature.SOURCE DES IMAGES

Google Livres

www.notesdumontroyal.com 쐰

. ’ , , . n. 14.3, 174.AHPCOËCIIS ad-Nicom’a»

.CHVM F ILIVM DE MORIBVS,i I quæ’Ethica nominâtuÏ,Libri clccem2

Ioachimo Périonie Benediétinq , ;

CormœriaCcno interprctc. g

Ad Rcuercndumi in Chiite PatrwxD. FranciîëumBoherü, Epifizopum Magicuicnfêmg o

COMMENTARH eiufdemineofdcmlibrosfinquibus de conuertcndis coniungçndifquc Græcis

cum Latinis præcepta traduntur.

MME: Liber .Cièemuis de Vniuctfime,coniun&m «un en, par: Timzi Platom’s mi (cfpondchltcmc’luè Ana Rhînomciu o

qmmquëextan: îCiccronc cannette, si in moque genet: o.x gnangnmmauâotm habeantqucmaniœntur. -ï’« u 1 r a

r , ,

Cchgoûxquàüm.’

p A nuitsA906 Lodoicum,cxadùerfè cf235 Remcnfîs; .

l s 4 O. n

1K[amusai-ur- g -l emmi. ifiliïîlJÜTL-ngh.’KIWUEÎeÂÎHLy’

N "M5. . la...

PRIVILÈGE. -

r l I. E S T’pcrmis a symon’dè Colines , Imprimeur 8c li-braire iurc de Luniuerfite de Paris, de faire imprimer 8c met-et: en vente vng texte Dethicques aneclesânotationsmouuellemêt traduit par Reli icufi: performe frac Ioachim Petiot:de lordre fainâ BenoiË,& Meule: a tous libraires 8C lmpri.meurs ne limprimer ou vendre iniques a quatre ansJut peinede confifcation defditz liures 8; damande arbitraire.

’11. Detmfines;

’M--A& A

PUËE-VERENDO m CHRISTO. 1m;TRI D. FRANCISCO nomme, ï

EPISCOPO MACLOVIENSI,IOA1 : «WÉiÉJËCÏÔîËWchimusPcrïoniusBenediâinusCor. arrima" l

tu La :11. z: H a il,”A s. P. D. v 134.5.1.1?an Eh lL

V. AEPENVMERO mimi foleoPâ.tifex fapiêtifiime, quid fit q- libri feripti àGracie deus rebus qu: Grâmaticorum8c Rhetorum embus continentur , à ne.

l i t au: hominibusqui nof’tra patrùmq; memoria in lande Gtæcarumliterarû excel-

l luemne, commode couuerfi adhuc tint:Philofophiaquævitæ dnxwirtutis indagatrix,ex ultrix vitiorü,morumque magma 8c difciplina reâè ap ara cit â C i.cerone, qu’atpe nul 16 maius neque incline hominû generi dei

matin datü munus efi, t5 inculto,&,vtverê dicamJordidofermone tu am fit, vtferê neglefla fine vllo fplendore 8: lu.mine litent-nm Latium tatoue videatur.Nam âLaurentioVan: Thu didis aeHerodoti , à Pogio Florentine DiodoriSiculi, â-Po itiano Hercdiani hifioria fic exprciia cit Latinie t

’ litais , vt fplendidam connu illu [irénique animaduertamu:orationem-At verô in libris Anflotelisqui vnus ex omnibusconfenfu ferê bonorum omnium Proximè ad inflitutunl no.fiez religionis acceCsimb eâmq; caufam robatur omnibus,tant: repente fenœntiamm actez-uni ob curitas nobis legen-tibus occurrit,tanta etiamverborum infolentia 8c ariditaswtpueri vix primis litais cruditi agnus 8c loquantur 8c (cubât.(La; rerumobfcuritas 8: confu o tanta,innumerabiles nonfolum à Philofophiæ Radio abduxit femper,verum etiam inimicas ci teddidit.Ac mihi quidem huius rei caufam diu mu!tûmq; requirmtimon aliaoccurrit, quâm quôd vidétur ii quieloquentia valetant, cum à Philofophia ea,quam dixi, rerumobfcuritate deterrerentur , in illis maluiKe artibus; quantum

a u

Cr 7’; x

’interprctando poilent cxpcriti , in quibus quoniam peruulgaï

ta: clientgamplior ornamcntis mationis eflet futurus locus: Il.li autan: qui ctli latinè feircnt,tamen interpretari aliena feuladifcrtè non polient,cum totos fe ad Philolophi æ fiudium con,tulilïcnt, qui cô lucem quam habcbant affure non pomcrunt,tencbras maximas attulilfc - ln quo neutror cm cquidem con-temnetc côiilium 8: faâum poilumçpræfettim cum libetu mlit eum findiorum cutfum , quem quifqueyclitnenerezin coq;cxcolcndo , quantum cuiquc videatur tangons confumere.N ili forcé illos reprehendcndos putamus-slquôdfhil’pfophia

deferta 8c ncgleàa , idem fecilÎc v-idcntur: folent , quiterra, qua: bene-calta fru étus vbcrrimos; lierait ; rcli Gai, anddate fetncn iis aigris .malunt , peræquè frutluofi elle nonpdlIuntzhos verô quôd finiiliter fec’erunt, vtfi quivegrum (Lia.

pte natura fertilem non probis infimmcntis culentes 5 (pina.(nm redderent’. Ogid enim Philofophia vol vberiUs-adfrua«auna-,vcl-iucundius ad obleâationcm, vel melius ad vitam,-velaptius ad dign-itatcm e Cæteræ verô and quid habent fi.mileequæ huius adminiftræ vt funt,fic verè 8c iure dici folêt.030 maiore quadam ratione,Pontifex,non iam’vt initio feci,miror,fed vehcnlcnter en’am doleo , cam artem à nemine ad.hue illuflratam cire Latinis literis,qua’reli uæ artes omnêsq;bonze res continentur . Hinc meus 111c ex P ilofophiæ amore8C- natus 8c fufceptus dolor,me nuâtes diêfq; agitant , nô antêpatins eftv conqu iefcere , quâm ad banc partem ægram, quant,cæteri negligerent,accederem,efiicerêmq; quantum conf uilabore 8c diligentia poEem , vt Philofophia itemm lanugo.quenetunAudax negotium,impudens etiam inuidiæq; plenü.Sed ncmo inuidiæ mcm à cette fa&i5,qu’ibus præfertim com,

’ munis omnium militas, tantæ etiam rei dignitas continetur,abduci deterrerîq; debet. Œanquam mihi ipfe tantum nequefumo,ne ne arrogoaQaicquid enim feci quod aliqua leude fit

’dignum, 1 mode cfl,idvifiim Cicçroni’tribuimon’mihi-Nihil

’cfi enim tain deformqquâm fi quad abalte’rovcl didiceris,vel

àcceperis,eius laudem 8c gloriam ’præripias ilIî, tibi allumas.

fld autan quale fit vt intelligatur , tibi rationcm fiudiorumimeorum breuiter aperiêdam putaui. Ego,cum incunte adolefantia me ad Ciceronis imitanonem cMndiiTemgeûmq; (cm

cum Græcis Latinaconimmiiïe animadue’rtenem , ex’qu’o

titum f: fru &um fludiorum «pille fendre: , vt idem filio fa;-ciun’dum cenferet uod ille filio côlilium dedilfct,lmihi quoq;acomn ibus qui Ruâiofis difccndi adiumentum aliquod ad dt.cendunr affure vellent,datum cenfiJialtaque quum-paucis an-

Anispôfi fludio Græcarum litetarum me penitus dediditïem,illud eius confiiium faquutus fum: .idq;tnon in PlulofoPhia f0.Iumz fed in cæteris etiam difciplinis feCi . - Hinc mirificos in).’âus fludiorum coanuebar. Coniungendisenim his &udiis,non modô id aKequcbar thtæca malins intelligeiem gfed vtqui: Latina Græcis refpôderentmotarê; ac difertiusde GtæcisLatina commet-cm. la verô a: innmnerabilcs locus" Græcorü,vePlatonis,vt AfiflntclisgDemofihfliigAei-chinisgalioriiq;inonnuilorum 8c in Philofophia , 8c in arec dicendi na tracta»tas folum,fed etiamcôuetfos de Gcæcis à, Caca-onc obfçiuaui.8clibrû torii deVniuerfitateex Timæo Platonis trâflatü,’cum

Græco nantis Cômêteriis cd adicqimugvt Rudiofi Græcarfiliterarüeum fibi tanâ exéplar «sanci-tendis ê Græco libris pro.

dt ad imitandü. Has ergo Latini fermonis diuitias 8c opesfivcl cdarê,vel mihi vêdicarê’,quis me iure nô bident?An nô neceife effet me afterutrûcrimen fubire, vc inuidiæ, fiocœltafêwel’ïngrati animifi vendicarêeNô cit igitùr i5 q; il»

uidiæ met-u de &udiolis difccndi bene mereri prætcrmittam il:præfertim rebus,quas Ciceroni tribuâ,mihi nô vêdicê-(Luin.etiâ oês mihi potius gratiâ habituros fperœç laudê alteri debit5 refcruâs,vtilitatê ad fevolui pcruenire.Sed quü maltes multorii libres ab initie fiudiorû couanflm ab eo potiffimû ini,tiû edcndi fumpfi,qui ci Rudiotfi generi quod delcgi,vifus cil:aptifsimus - Libri dccê funt Arifiotclis ad filiû faipti de Mo-ribus,qui grauifiimis ad bene beatêq; viuêdû fentÊtiis teferti,

a m

en gratiormd amines veniênquôd lamina illa que in ü: que;czœri tranfiuletunt, minus apparebaut,in hi: nofiris f: omn’iex arec oflendunt. In quibus conuextendis nô tempe: id quo’d8c. i non punit, 8c Cicero ait facere indifertos inter-prenez,tVerbum ex verbe exprimcndum putauiNec verô in eo folum[abonni vt Latina , verum vtapta etiâ 8c numerofa ellet ontie.Quôd fi nonnullir locis aliquorum aure: nimium capace:ofendenturdi cogitait: debebunt, aliud elfe mimi fui cogita-.tiones eloqui, aliud dieu: fenfa interpretari . quod cum fece. -tint-pas forte habebo zquiores indiceszquanquam multis lociade induih’ia lumen quod potui nô attulitidq; eo feci libentius,. uôd omnium remm fua initia elfe debent , qua: fuis progici-aonibus vfanugeri côfltituiq; pofiinbAtq; id totum quale fit,( ne de me dicere videur) cum alii pleriq; , tum veto tu pro ca

I deârina’ôc fapientia que vales plurimum , iudicare poterie.Hunc autê laborem fic à me deberi mis immortalibus in me[mentis putaui,Vt eû alteri te præterito fine fcelere non pome-

rim dedicareEcquando enim vllam tuorum erga mebeneficiorum confequartaut v i vfus etit mei tibi , fi in ca fa.cultate non fuerit , quam tua tuiq;auunculi Da Diznli’fii Bri.concti clarifsimi optimîqr. viri benignitate (un) c quartas.(l’alumine! hoc tain de itum officiant vt tibi gram!!! fit,eiusq; patrocinium [ufcipiasgetiam atqueetiam o.Sicenimfiimma tua autheritate freün,facile Omnium 8c ’um vitae, mofle inuidiam fufiinere. Val: Antiûes amplifiime.utetiæ. Pariliorum pridie Non. Midas. M. D. X 1..

l

i IN D E X R E Rrum,in decem libros

Cabaredifiidlimfernfluimi abjiinmauoluplm 53,4

Ami-bi egre placerait. 73,4 .

.. WWrcficmioui- madamficridebcut 12,]:délimiufiugidùnburucrfiü 29.4

AMMcfiemquuocafilioa’dnfiimprofidmw.43.d

maharani ethnofirdpo-tMeodalmdo 47,4

pondaisdu: , a 49,4pràidpim Mm104.

www f affinai. les;46505350 "flairâmes

107,0flua-«www vun

a: I w. 0 lcéliaque IWapnfithfiim z 187,4

flirta:116,:

131,3

fioamùfiuewæ’w, Iiman mpâæiî’i ’ W °. ,«lubrifiant:

Miqupnfiamù une

9"" 194.1:aux; que adam,» (aluni defydal:

A 195:8AMMdtomidtiwiMmodifiaient,qu 145.4

Mmfidfitomdinufit

. «www -

j x9o,f .

VM -lNSlGNlO-Ethicorü Arifiotelis.

a. i " i Mastu ’ l’ à

wwwa", " . .AWrWWa boumu. . . 66,:nedümdom 4d

. man; . j 66,fÀWÆIÜ i . 17.5.Afiiwerboqm «1:3:me

W zoo,bÀperfi-

. .. . j 101.4.1!!!qu 0’ W «üùqméngfifimou

.Anquuso’bomquü . 191,:A . 101,:

au:Aigreur a balsamique in:

au:

W J:,nnmlïmodfubfcindac ’ 412,4

l

: flamfiùiwa. I mammms’ "Id n7.4

W Ç "7,4ÀWQWPMWWË- r-WWN .. . 431

107,4.ŒMWJM un;A5439! . 78u C . .. lmflqfimon ’t , 36,3 tAMW ’ ’43;

duunI (à?Mafia-âcreumbo

in Dax;Miamæ,mmmtmpn

lm ù , 14 1,11mua aima matin: meibidem.

smmmmo Julie enflure omni-i’bu’r’copîjr v ï - ibidem

0’:de marine me, quimiam: 41min Mur Migrer

* 14.2.;sineMrespnflæna’opesmpof

fimtqtfiodiri ibidemWinqperüflbmperfitgiæmrom: ï’

"immun x 2,:Mondetatinmfl’ari], ibidem]:’ mimer naos a Quaternaire.

Il: ’ marnaAMbombonùuÏ 1- Î ibidem

W413.andain putier nm grimage neuf-»rmu si w 141,3

nmdrmùqlimn’ capeçiàuubldan.’ f J

vanidtùbomcjfdfçséff j. h ibidem’Dc anima inter 12W: flafla

qucfit . W0"?

MunieMiser in" ’ r « 143equ’à «liai-mit.

. 1 , vmuid: me" ex rebut emmi.- 1mm « f * I444rquthioaü a? limitais

mufle «lampa» a firme,ibidem. . ’q 2 . ’ Il

amie queiucmditae de satinent»luutur,non permanent - ibidem.

Malaria imam mfablàfo qitàd monlaminera. .; «a i -- "mon

miam que utilitaibur «(indurerais

Maigrefilctl ’ ibidemmm adolcfuntum uoluptatibus coli

un ’ ’ ’ 145.5adolefcentum ut cito film,

in: dtodirimitur . 145.4nuirait: ’perfiaainterbonor a mais

influais H 145,454cette Ufiabilis poficfiim 4. 5.:Man a boudinera maxi:’ magyare I ï Il 14.6;mm,quutilimis candît a au...

gratis minium-Jan au): mais ,9.mali interfiàlfiruere pofiunt; ibidem

Amiante and 0* raflé?! in fifi; blinis

efiepotefi n V. 4 147,4fèlajepniimfiwea’

’ ’ ’ I, imam ibidem

me maganera. il ibidem:WMbonorumdicistwntncfunilitudùe’ " ibidem;

Anu’d am; 4’ bu."arc I p il [AMia fient , quidifinnfli [micmac

boom ibidem!tallât’ [a arum . g ’ un.dictame librairie;i47,d.1tcmfilmium " q 148,:Ail am notifia: idoncifériesa’j’e

suri. A . I ibidemMatou»: Mitan annquàin niabajocien I * 1 r ibidem

Amùitieequdiw ibidem;Amia’ qiçiburcbari fmJudboud du.

1-..gum - ’ f 14:83induits m que 83mm,v ’ I ü . I t i . i. . .

murex.Mie un inter [nous alènes.

1 8,!)puffin inter miton elfe non

[inhiba «lucre. 149,4muquiuamditntie ceufiinfiituitur

mugi: me; nom obtinet quintque militant. A ibid.b

Amati: que finâibm colitur proprineorii qui ï [in iudiciifq; uerfatturdbi.

Amide dijiindie utuntur qui fient in im-

perio. ibid:qui [tintin imperio que: «miro: fibide-

Mia’tie que uirtute,un1itete, a" iueii:

dime 1:0an quina: a pari.lime mimait. 149.4

Anticitie gelure quodin exeeilentia semi.

a". 150,;-Non adent peut cum liberic, aliberie cum pamp- que",

Pur ratio a ignatienne! «au!» mi-a’tia a iuflitiu. ibid!)

Amiante in en mgr: e]! ut diligmm , î

utdiligmur. 151,1Wma’mticitieuisomniôùtamo.

1e. u ï S 1,64d temptu cobalt mali. ibidfau; in [acidule cambras; ,4Anûeitie inraalidntque clin. ibibun chiadent me unde «tram.

muanmfmaufocm 156Jtout; in tyrinie. ibid;Amidtiafraterna lbdnlitiumior. 158;inter uiruau a uxorem natures

lie. ibidemfle que exclamerai: colitur, nu.teinte tarifiant queute a ruminatio-

net. in),ln ennuiera que uirtutie wifi Minute;eur non exiflunt querele. ibidem.

bac fait? patitur, ut reddut quadquifi1uepofiit. 16 2,:

Animent): quando fiantdifiidia. 16 3,5Ab amide utrum dtfiedendum. 16 6 ,fAb amict? improbis difiedendum. 16 7,4Amicitie ucteri uüquid tribuendum. ibi.b

Arnica; quia ibid. eAmici in quiqu «dan [unt [indic a en

de»: uoluntater. ibidemun beato opta fit. "17;,bAmici beneficia dure polira qudm qui.

pere. ibidem,eAnnick pruchrimfirbuenire qui»: exten

ris. ibidem,eln nmicitijr que milita: eoluntur , plusreddendum êdceeptumfit. 1 n 6 o):

ln nudcitii: que nirtue communicatrice]:-

ficimn remueraient; citimEdum ex4mm chaqui contulit. , 16 1,4

In «muni: que in excellentid emmurer,

queute «dizaine quando. ibid.In atticitijs in quibm exeelientilfientfu.

periori plus honoris bibuëdum, inopi

plu; molumenti. ibidem;Mitan non e]! qui uniitatis Malin obfer.

un quempiam. 17o,fAnime alter idem. 168,3 17 7,d.Maki multi un permit. .1 78,:Amicis muftis non en? opta ifs, qui unifie

tieuufifitgmt manu. ibidemMini pdueifiitisfunt if: qui deleéizttionir

«refit iniiituunt mutinant. ibidem,fAmide quot opus dt il: qui uirtutis au.

fi prejidta querm. ibid!»«maniaque mue tutu uno e5-

i

INDEX.

iungztur. 1 7 9,4. Antoine que efferuntur laudibus interduos iunâtfu erunt. ibidem

Amicis utrum reburfecundis en aduerfis

potiusfit opm. ibidem,b,cAmicorum prefentin [mais in utrnque

flirtant. ibidem,cAmicitiu ladins fait leuiores romani:

un: a parieur. ibidem,dAmiri nflveélus [nuis ei qui utrfitturin

I mirerijs. ibidemIn arnica ad depellendum dolorem prefi,

dium parution. ibidemAmici fini anima prediti nolunt amicos

ucnire in partent doloris. 180,:Amiei uocandiultro 4d focietatem profite

ritatum , calanitatum une timide a

raro a quando. ibid. figAmiridebët inuocati a ultra 4d ros u:-

ru’re qui calmira: premuntur. ibid. g

Ali amicaux quando in projpefitateeundii

uel non eundum. ibidbIn quo uult quifq; uitnn confiner: cum

«miro.

Amar perturbationifimilis. 1 4. 8 ,fAnimalium indium preter hominem ben:

rama quare. « 13,1!Animal aliud ulij pralin petulmtia a

edaeitate. i 1 z 9,:Animi au: duplex. 9,dAutrui par: mon perticeps duplex. 9,11Animis multitudinis à uoluptdte tendunv

tur infidie. 4.3,:Anima alto qui: dicitur. 6 7,1:(un pufillo demifloqp ibid. 71,:

. Anima demiflb uir [ë 3701m bonis quibus

dignus :[hCTfi ignora. 71,:Anima elato uirifiultifimt, a f: igno:

, fait. , v ibidemMm alto uiri de [e ipfi prodieonw z,e

81,5 4

Animi nbieElio mugis repugnat magnitu-

dini mimi qudm clodo. ibidemAnimi du: fient partes ratiôis participes.

l o 4 ,eIn quinto tria que in affirme a unirai:

domin nntur. ibidem,fAnimumfuum. (y mente!» quifq; maxi-

me diligrt. 174,:Animi bominum incerti. 19 6 ,3Appetimus trin. M, ,gAppetitus cefiigandi a comitendi. 17,11

Arrognns quis. 7 6,fArs ardente quomodo procure fisum

’ munus enquitur. 17,11

Ars quid. 1 06,3- Ars in quouerfàtur,0’4dfiwfirtt.io6,g

Artifubieflzt effraie. 106 Æ!Ars a firme ibid!»Qginb arteflwnte aberrait, prtflà’tior

108 ,f ’ AiArtie uirtus eji,non prudentit. ibidemArtifidbmud ngëdü agitions 1’146ij o,e

Ars in rebut uniuerfis. 2.02,:In omnibus artibiu Ufciëtîis iidem mm

ipfam tradunt, a adent duce mutie-

refisngioitur. zozsfAlbum quis. 76,:Auuritia quibus tribuitur. 58,bAudritiain quo cendrier. 61 ,dAssume nemini prodefi,nefibi quidë.6 z,f

Auarum prodigo ejf e deteriorem. 6 2,:

Aunritin mirabilis. i 6 3,4Arma: eflïdtfenedlus gibecillimxs 3 ,4.mâtin mg: à nature infini quint pro

dizains. . 63,4Marine grisera insulta. 6 334Audri eur alertons a ruptures. 6 3,11Audriuon finit qui fane diripiunt a a;

uitates oppugnmtJed impii. .6 3 ,æ

Audax quia, 3.9,d. 49,5

I N D B X;BEutitudo in «Rime que propter [e hindou in ofiîa’jttuendü. Îgsj

apetenda efi. i 19 1,: Beau uiM dei in contemplation. 19 7,5 -Butitudine excepta, Mia propter aliud Bute uitc cur cetera animiria expertie

expetimzu. 193,4 fient. ibid.cMadomflio Mati optime congruent Beau uitabominis in cormplatione. ibi. d

ibidem!) Bette uiueudifiudia non faut molcllafi c5Wudofita in parte optima 1513.6 fuetudo adbibeatur. zoo,fButitudojoldæpterfe expetendw 4 9, Bellicofue guis maxime in hello. . 51,4Beaà’uità’ bonis ennemis nô aigre-12,!) Belut pruderues que. 109,63eme uiæqu: mura effigie:qu quibus Belue qua’re nonfunt infamies. n 4 ,f

rebut comparatur. 13,4 Beiuarum affluons. 124,4Butwfemper gerico’cogttet que uir- Beluarum nullumiudia’um. 12.9,c

and magnant. l 5,1 Bmefiidonïrecordutio iucû’difiimdd 7 z,fBeau; 0mm un: En deeorê. ibide Bmeficid quia dederit ufdendum , a qua

anomique ’erqîepotee. 16,: decaufit. 160,3Beaune gaminâmes Menin: eflîcere Benefici car uebementim eus diligmt de

I poirat. 1 6,f quibm bene mailifimt il com. 1 7 1,6Beau; quia. ibidem Beneuoli qui. 1 4 4 ,eBeatüjàpiemù a quonrodoJI 5,4 Beneuoieutia quid ab amicitiu difietibidfBeau! en «mais bonis a tarpons. www non elfe idem quad amid-

. 153:8 4 e tâtonner. , 169,5Beaux nouéefiderat Wdaaopes. Beneuolentiafôma Wapmm mimi;mon». aquautüfiifliciit.197,d 17°; i

Momwfimeme. 175,5 Bmuolmnë efi inqumpüm quiet dumais guis Solom’sfmtentid. 19 8,f benefia’dfl’e auxilij. i ibidemBeauuquis maigre. . ibidem Beneuoleutiam cannabituirtue. 17o,fBattu quatauu [émue boue defydem. Befliarum nuaum uitium mairhu.u8,b

19 6 ,g,b formène ad (rumina côtitanturBeaiorem numefiiciuut que proflim ’ quais de adula. 75,4maint. 1 5,4 Bottine! mali utfimm, in Mafia»! po

1mm téton mon efl’eldudubilem. 17,4 albite. n - 4, 4 ,gBeau»: aima bubonorubüibueefle. 18,e Boni uiri oflîcium opituluri. une11Mo mm modunetinendmefi Boni; un; boucs debemr. » a; ,c

projperitatu. x 5 9,4 30mm duo gazent I 6,8Beau du in cognition a contemplaio son par [e que. . ibidçgmb

flmfifi’. , 19.3.6 413mm»; inmeutum amie crieur. 9,4nm uitim attribuerefibi debet bos 3mm?! tria gaina. "54374.

m0,.- q V 19 4 ,4 nomma: emmenas maximum, gloriaMuitûnocio’. chouan 68,:Beau me mima â hum defydmtfôr . a il

INnonidi]: bouma:- que reqordumur, cr

il: aigzmur que expenmm. 16 8,fBonm uir iffiiem femper rebus mouetur

a" offenditur. 16 8,fBonus uirfibicbartudebeteflë. 174,3

Boom a equum a in; quota rationna:

babeant inter f e. 100,:CAlamitam que beau"! efiïtcre mus

ferum unt. 16 , fCou a tuf a minium quioque faifum

n. 1 4o,eCeflàtione cur nabis opus efi. 193,b

CbarioraJabofe paria. 1 7 z.gChormfibi maxi: uir boniu.17,d.17 4 ,eCharlie efifibi quilque maxime. 1 7 3,4

Cibicupidiw murons. sç,bCircunjhntiarum enumermb. 1 7 o,dNaninem poire munis generiô igname

tir-omniums. - 38,:Ciuilic fiientie cur non cf! idonem dudi:

ter inuenis. » 3,4Ciuüem feientian afipieminm non e e

idem. 109,:Ciuiiis [Zinnia a prudëtia quid finn’luu-

dinis babeant a difiriminii. 1 10,]:chima quido cocardes diciitur. 1 7 o, fClemè’: nô nuit uicifiifed ignofiere.73 ,b

D E X.

noient. ’ 17°,fC’o’fiigere ad iudicë,4d im proficifii. 88,e

Conùâurumnon eflè. 11 neConieâura refit a cita couigitur. 112,:A4 coniugium cur homo mugi: thç

ad duilemfocietatem. 15 3,fConiugii uinculumJiberi. 153 .gConfilium api de if: que fun: in Mara

poteflm ut eueniant. 41.6Confilium cemitur in ifs que plerunque

eueniunt,a’ que ineertafunt. 4 1,e-Conlhntio a côtinentiain bonis. 119,b -

Confins a païens quia 1 3 0,:Conihntia a" patientiain refijlrndo. ibid.Confietudinem fuciliuc me quàm un,

11mm. » 13g,bConfidtotioncm prudentem non cire Il):

lertinm. 1 1 z,eConfultatio prudent in mollo bominibm

cg]: non potefl. ibidem,gConfidto quzfacimlu. 9; ,4Contemplatiofolu deo munit. 197,6

. Cmtanplatio quo maiorin cliqua, eo efi

beurior. - 19 7,4-Contentumfiipjb quid. 9 ,4Combien: quis. 1 19,e.13o,e.133.eCominaumèfmtentio nan perturba.

Clemens amanfuetm quis. 7 3,4 o fiodùnouere potefi. 13 3,4Cames a" affaite: qui. 7 4,1: Conmmunde nominatur. 1 74,bCommodendum non eft uieifibn [imper coing. pmmet ùlfemëtid. 13 3,1143 4,;

ei qui commodarit. 1 6 5,1; (Immense tempera: quid affermi,Commune «1qu cit aliquorum, ces omne ’ 13 44’

’ . toniungit. 1; 8,!) Continentia mugi: expetendn a melior(botufionesfdiueeslôpbifiarum quid cf: carillonna a patientât. 130,!)

dont. I 1 21,11 Continentin au impotentie in quo confi-Cb’eordes quîdo dandies dicîitur. 1 7o , f fiant. 13 5,5Concordia quibus in robin eô’fiflit. 170,!)

comma a «dan [cumin miamCôtinëtia a 6551121 in boniôflmt- "955Caïman: ab indigëtia pliât): elfe. 9 1,5

INDEX.Cœurdëïzufocietcton MM 91,:

Contrat): que 3 3,11(Samarium unum fi munis modis dia.tur,diei etiamfere diterum 8 1,3

Contrdrid non expetunt contrnriunufite

me" a cnfu 1s 2.,hC orporic uitia uolmnnrin que 4. 5,1:Culpofud ignorant quid,punietur 4. 4,6Cupiditdm au: promis , au: commu-

nes * gs,bC upiditns haine ne! illim cibi,non natura-

h’t meln cupiditntibm Muralibm pond peccd’t

idqueuno modozin proprifs,multi,o

modic ’ 95,511Cupidim omis dolorieoniunéln 56jCupidim Milo modo fiquüur ratio .

un: 12. 8,fCupidita rutioni contrariant: opôIiouIi

c4 u 12 ,CquîidiLf a libidofioude la: 1 1:]:Cupiditatum diuifio ibidemQui nana dutieui aspiditdte incitatif ali

quid fait , detnior Go qui1 3 0.4

A cupiditotiburfinnic a immëfis fi qui:1411164!me mir-fi ,fed tamia didu cit,

fi obfifiens uincatur 13 o, 4A cupiditotiblu’ aliquiniicî Main 31,:

cupiditnte: («un bonefiorum tonifie,

a contrit. 19o,gAmi a- iueri nomind uod: pro-

D feu». 88,!)Decoro poulina oiiqw egredùwn elfe ni

n’ofum 3 5,4Dam utoonferuetugfiobendd ratio

wfinempanwtm 6 ifWon: nom: tribut:,n’6 fun: uitu

pernndcpntrdflùt negligouia capa

rnntur 4 5,4Cur non mon: «de»: none: femper,

141,5 -Œid quodficb deleatur: «dit 4 z,gNon mm robin deleanri hominescun:

expient Mura ejt rebut battu a c5.

Mû! ’ 137.4In deiiberaionem que codoit ne! non on

(la!!! 40,11 a 4 1,b,afeq.Ddiberdtio aquefiio 115 idë 14415:. 4 z,eIn deliberon’onem non «dm ralingue

4 2,3.Deliberationë «a; non en? feiëtü’,111,d

Ad deliberd’dum tmpusfiunëdii. 11 1,;

Ddibcrdtio prudent que 113,1Delicnnu a mollis quis 13 o,e.1 31,4.Dei nana ufrtm, quôd uirtute fit pn-

fl’dntior 118,1)Deus cur unafemper e4q5fimplici noix.

prote ameuta? 1 4 b5,Deo a pdrmtibu nana porcin grand

refirre pana 16 z,eDeofoia contemplatio commit 1 9 7,!»

peu: cum m huma 198,gDeo ehnfifibmu qui rationnait: ducs

"uxùnefiquitur 198,gpeu: mente-hominismuxitne deleatur.

198J!Dm quo: hombres daigna quibus red

dit bmcfidd 19 8,!)Dicere debmuiiieer3,eDifiîciie quid cui præponendumfit iudi:

me, ed mahodiflicilim in eo flore

quad tindicntum 36 ,g,bDifficile: a feditiofîqui 7 5,4nignuasex dama q - 66,fDigniw inextmlisbonis 63.:tu

114131316 ’

Diligëtiafingulis rebue adhibëda, 1.01,4

Diligendieaufa in: 143,1;Diligunt quidam quo: niiquiuiderü’t pro

binois opinione aut militais 14 4,e.Diligt cur aliqui maltoit quim diligere.

1; 1,1:

Diligendi alios principiian nation à prin

cipiodiiigendifui 167,bDiligcre maxime an [e quifque debet, di

floumioin utramque partent 17 3 ,bDiligëtesfui qui reprehëdütur.ibidem b.

Difciplina «au pubiice’facienda 7.01,:

Difcipulus in perdpiendis artibu: quatem

[e prtjhre debet 1.,hDijputatio de quaque re,pro rerii de qui

bu: agetur natura,quarenda z,gDilîimulaior qui: 76,3Docendiexordium d rebut notis duch

dans 4.,e.Doürinaonmis ex anteceptis animo reibijôrmationibm gignuur 1 os;

Domina alia induflione, dia ratiocina-

iionetraditur 106,:Dodius efie qui nuit , res uniuerfàs debet

tenere zoz,eDolor indium 1 3 8,:Doioris duo genera ibidem,fDole!!! nono peut 1 z 9,4Daim: facit, qui periram ibidemDomini in firuo: tyrannieum bitperiion.

1 g 5 ,b

Ex domo qua-rendu dignitas 664.,fBriofi a" iracundi non factum im

E prudentia 37.cEdueatio rafla quefie 13,1!Legibus prafifibi debet 2.00,:

affila artifubiedu 106,gQuidabaflione diflËrat ibidem.

Eiaborat in eo quilque, quad me «la

ma: 18 8,11Eleflionem non efie idem quod uolunta-riü,non Cupiditatëmô ird,nb’ opinionë,

nô eorum quafieri nequeunt.3 9,a,b,eEleiiio eorum efl que ad finem perdunent,0’ quain no ra oie e,ibid.d.

Eleflionia diuifio fi P flat 4.0,:Eieih’o a infiitutum cur laudetur 4 0,)”

Elefl’io que 41.,g,bEmolummtun: alterum d more , alterum

a legno’ kg: concefs’um in certu ner-

bis cernitur 159.c,dEncomium a tau: difiêrunt 1 8,;Enunciationum duo generd 1 2.3,;Enunciatio uniuerfa duplex 125,4Eflè a uiuere quid 1 7 7,4Eudoxi de uoluptatefententia 181,3Eueni pacte carmen de confuetudinis ni,

1 5,4;Eurîpüis carmina deum eorum qui

innpuerfmtur 1 11,4ExeeHere in qnaque n,difiieile 3 4,3Exercitatio non parian adiuuat a en

permuta zo 1,3Exercitatiuerd de 0M: a fiais indi-

cant 7.07,4Exordium a rebut nous ducendum in du:

eendo 4 ,eExpetimu: amena propter aliud excepta

beaiitudine v 1.9 3,4Expletio du: quad deefi , cupiditatis cil

naturaiis 35,1!ramona magu inter [e contraria efie4 quant media 33.4Extramnnaliud au 441»:ch prop’

4m .v

INDEX.F Mitan, non potefi non fidum e112.

n 1 o 5,1:fatum: a [dentue ab habitibusf difli:

un: , 81,41moulures 1 6,fPentati heroica uirtua contraria I1 8, gPari a bimane: qui , a unde appellati.

x 19.4reflua minuamalumqudm uitium,fed ter

ribilior malitia I z 9,11ride: quare adhibenda [auditifs aficpm

tornmymaiononnatu 114,1;filins ounquant ullam partent uideatur af

ficutm meritorïi parfis ergufe. 16 2,f

l’inium duo genera n 1,b,I Finis quia alio meliora’ prafianttor au.

Forum multitudo en ofliciorum multitua

dine nota ca ibidem?Finesimperftfli 8,fine: non eadunt in deliberationem, 4 1,d(ad ne: a" ration: qndbuc ad [mon Par.

ueniriqueat 4.2,froundololïa non eadem ormibue 4 8,3Portigaudaæa ignaman ifldem rebua

nerfanturmon codon modo 4 9,1:

l’ortitudo quid 4 9,11Porte: qualain periculis ibidemPartis in que zooms me eemitur .

4 3.:

rani, 914l’ortie ï mari armoriais uaeat meut.48,f

rortitudàiis quoique goura alia 50,:

l’ortitudo ibidemF0111? "on in Id 6’ nocefiitatefid honefia

mon: ibidevafinitude andutorum ibidemfinitude eorum qui fideuti ou» gerîit

. la 5 2,:

Partis cæcum: ibid tm,fPartis magu cernitur in repê’tinis pericu

lis qui»: in prouifis 7 z,fiPortitudo eorum qui errore ducuntur ad

agendum ibidem,gFortitudinem "3ng uerfari in rebue for

midolofigë iis quafiducia" agira. i111!

Portitudo,res efi moiejin 53,4Fortitudiniofinisiucundua ibibemPartie quantum mortëfm molefie, 5 3,bFortitudo a temperantia in quibus anis

mi partibm fitafunt ’ 5 3,5Portuna a ars uia’me 1 o 6,bFortuna recunda fiinnnenfifit nocer bed

ta: une , 1 3 8 ,bForum res non cadunt in deliberationë.

4 MPratri granita eii n5 opitulari qudm ex- q

tero I 1 g 3 ,ePratrum 60115101550 mon eëfupoteflnti.î S S .1:

’Prairum fociortunùg 6,fFratresinterfe cur diligunt 1g7,eFraterna amidtia «mon Un: aior qui»:

[bdalitia multi: de cadis 158,:

ranimoit 14.8ragea que laboran defiderît, mollis ’

mi i so,eGloria a houer maximum bonorune

externorum 68,:Gloria maiore eo quifq; dignior,quo me.

lior 68,f-Gloriandrtutie merees 6 8, gAd immortalem gloriam debemue ovine:

nonhumanajpolbre 195,10

34; amaigri s dS oGram par refirè’da fi po fiisjdque ultra

160,1: I ’ hou.

"l

INDEX.mais "germa un»: est fra

au du: qui «api! pond omnium [mon

aboucficio ibidcmÆGratton permuta» deo a pommons

r pouf! 16 1,2cIîâîïvîtu: :4138,un afflouer. z 2.,e.

W z 9 ozHEM contrains ex muaioftpe intel

Iigtur o 81,4Mu: à fondai: a fautif: dl)??-

un: 8 1,4mroica firme entrain Mai. 1183Rondins, mm finis 43:8nono: potina: in on c6! qxu’lcolit , quàmiu

eoqui colimr A 6,4Humeur,th 0’ mon:

«imm- propmfi 8,gRami non firman: moufta ratio:

W 47,5Homo hmm x 4. z ,fHomo mgr: une a! «magma: gain

adduilëfoa’ctatan, a qua: 158J

Homo 4d étoilant: eorumétion’emq; ait: nous z 7 5,4

Homo inter i913: flaqua coufijüt cons

W° 177,4Hammam galon trio triplici «à: mai

44 . 2.00,]?1!»qu 73,Humain [guitran dallai; M,119,4

Humurcslobormfmpüm fi,"

"MM? f au 188,3mW!" Cm c r, "Mmdmgloriasn e remua

:9 ,5Imâgz” ("Mandats taquin:

me 914m IMaaut Afifiœdn.

1941408tu , 29,313mm a timîdtu qui: 4 9,b,c:131mm alignai eorum que [aghas con

amour ,punietur. 4 4blgnoraruiaiurù uùxdîwur ibidemlgnormtid «afro ufndicotnr Iegzbusibi.

lgnormtimum mon: miam", nonexcufaJêd «culât 37,4

Ignorantia mm Mer-am, quant unomnium , non «culât 3 7,4

lgnormtiafiala rcrumfingulorum, quant

mmtfaüexcufitt 37,8Imams me 4114m in fluai: hmm.

[19,flmousquîvfiri,a’unde Mai.

. x 19,4mitai optimum quanq; muni in r: par

x 8 cfDupe-id a ope: gloria et honoris au:

[à expommr 69,5(affama imper-5o 4mm amm-

tu. 14. 9,51lmpmtisa’ mm que jàfisfitfd

’Ê: . mW"’91 4’" fi"! 63.4Impotentiainuitio 119,5Impotau (11156 x 13,;Impotmtü’ Socrate: cf: neguuit 110,:

Do impoteutibuo nounullomn [mentit«1qu Arijbtclesfimijrunis rationibu

r ait. 120,:ImpoteuÊàtquibuc WWMMLx z z,

Impotm a intemperm in mon nobl-pwibus «mourut, [cd div 0’ 4145

m0110 un]:Impotm «Maman "4,1!Impatmcmdiunâimuquis 135.6

IN’DEX."’

tapotai: abfoluie qui: 1 2. 5,1;Importation mimi "au: mou»: cirer:

- apidimm I 1’? ,5lmpotens quis 130,:lmponnria du ex manitou, dû ex in:

octillion: gguitur I 34’Impotauùou (yeoman qui uiucuntur à.

copüimibauduo goum 1 3 1,:

mm umbo comitiali,q .quart 137-;Mm quibus banbnibusfimilim; 1.,e v

i mon: 0mm quid 1151541121 3 4;!)Jmpotaüii nô :13: il» quoduüüÏJ 3 zf

1111me facile dcfifiit «rama: 3 z ,c

jmpoMquk 132J;.lmpommdiorùuonpemn. 13:1;loupait!" quais [matât Mur. à

’133.b. :

harpagon: quomodo 4056111: cit me.

-, 84.5 . .1.Impmmefiülmbw - 1354

; 313554 ï.1111 11:14:an l 17,::Iupobmatifimüisdsimi i 135,4 -.lmpmbp nodcbetfibicjfidmm.174.g,luprudquianouoooxçquodfic,e&uoln .

ilmprudamfilœn quid,a1ùod,àupna

datiddùd 3756 i,WmoüqüsfMuocdpüæncmômmhùgmraùnuiufodms ’.,icvafilhir’- .1 a v 96’;lmüfido fignolions fanât, 1

nobliau: . 180,:.mœfidtoqufaivw 94,11 .ludigcntia mon: marmonnas ouadi

9° g i i ’Indigno’tio undiocrim: Maine-Î" -n31,f-«

vtçcmficiioliquio, fifpou

Inn-lit a infcitid quid 107,4Infini; bambin qui opchantur, 6 7,flofai-tanins: a afin quando off 9 6 ,omanitou que ai; auimi,quidq; bobet a);

pofitum 4d efiîcimdum 116,3-WWWJÏfini6fitbonm.116,g1115111501 prudêtia quid difiêrir. 116,3

Ingenium quant bahut rotiouem 4d pru:

dmn’am I . 116;!)Jngtniofuo a m puoit cf: impos

- tous 134glniurià’qui non propuljàtymniofmfm do

4m et? expiai; r , 7 3 il:

"fadai 95,1Mana! . . 96,f1.1.4117: que 3- «allaitas profiaTciamr, ,’

. 411;: iguficudmÆs louoit. 96,111Igniurianfuerequid ’41 196,:Ininrüfioëufid www; 97;[Mm natrum fait qui fibi fiant plus

:5111 aigûment,» qui obtint; 7;gmimü’ uafibi ne: alterifacitJibi cm

nommai minmfibi mon: quinineritm c&,olii: plu: riflait 98,g

- Ininriùmonfidtquiacdpinboliopbu

i nitrifia üqui res dùiidit 98,!)- www-op Wenmium Mo.

101,63111W "julirtrdpubiœqæifiipfi initii-

mit. * 1 - - i101, Marion influe «ahé;E019]: . ’ a v ’

Iniufii 0mm: a Mauritanie: ululant

I tolu I a 46,1;1M. (colmate 1191373 Magna Je.h Jim»: opuntia au: nom 4,25

i

INDEX..lr.i.:fiitia quid 80,1;lniufius qui: makis mon: 3 l ,clniufiu: quando quk bobcndm 96 ,flniujiitiu pommais in quibus 3 4 ,f

lui-4h res,duplices 8 4 ,fIniufrü aliud,quàm iniurid, 94. ,b. 9 9,4.

info] niifidiu: ad agendun: car fuit a.

pub"; . 110,:"(aux na: curaripotcâ! 201,4lnfcüio a Martin quid 4 107,4 ’

Infiitutumquid 42,3)Intelligcotia quid ,0” in quo utrfiuur,

, 1 o8,g, h 1latrüigentia quorum off . . . 114. ,g

aJntelligêtiu 414916511: pomponna duo

[mignard . 11,43Intcüigemia principàm afin 114,!)Inteilîgcntio inca a douro; 114. ,g11mmpmin omnibus moduzn trafic

à . 6,: .1; mînpermfiWuoîuthîbll! mon.

i , 6lntëëeritid omis and: nxfëatur. n 7,1:

lampermsour infanoiilisMena; dernier impoteutc.11.1,a.

J 3o,g.1 3 1 ,11 q .’ Intemperontia mugi: uoluntam quàpn

. 121141413 l . 7,4Intemporantiom milan :13: 111190tain, diflmtatur 1nutraq;pme.1 1. ,c

lniê’pdrê’: quid 1min propalfion. 131,5

Wëperîna fimilis qui marina. 13 1,;- Déport? non 3:]?th 4’ 3 2,3130021me 13111101:qu Mm ,

1 1. 5,51 3 433111112113 qui: U i111mm 21.15:qu funky-e03 8,fg.9o,c.

l CH a 73,4

13o,f

3*«f

ln m0344"! appui: uitlo cm. ppiicimn;7 4 ,e

Ira a" libido anima: perturbant a corport, a" 4d influât": 4digunt 1 1.3,;

174 dmeuudm lomlibidülig 19,5Ira quodummodo pour rationi 1 1. 8, f

nacrant finitudo 51,51mn n’ô ex niobium: pontier-«ri. 96,3

lrafii qui nefciuntjj [cujus doloris «par

"S 7 3 ,6hac-HEU lebriofi 113 [461.171 11:11:13 7.11.

lmcundio mima ad periruiafiibciihoculus. 51,:1145m olim in perturboiio. 7 2. ,4

lrocmdiam 4d Migaidan, tout": o.[W 4*

. 7 4 ,3"4ch a in mon W4 gaupe.Miamnerefiurâc n, 8,8

Ad indican 60W 88’ehululez loque" ç mm.1*qufiquwm 185,5maqua]! Pythagoricis 8 9,5m infini: commutation 83,eIl"? quo;,93’d.

Un"; faufil; a!!!" a Waters.

i 9 3, . .luciuichurde, 1M. 9 4. ,’ jura bumfiumrsmfirk 3’ â

1m qwcmddbibùo eflü m’ .

zoo,g -. 1m [17.-ptifînd’ nonfm’ptm. ,çgfi

’Wærnwepromiü’m sa -

lufiitiacur perfiaa aima tu,""Mm "MW-5. W airain: infe

W , r 8 2- ,b11411134 [ou 1mm in and; 4141km

14 i ’ ’

3 ,114W mon uimu,efietdmm inju-

IN DIX; rdu que pmdi’generdis ibidau,b

nfitiedifinbuiiuain proportionegeogne12114.86,b.ob’nuwiua,in ont

wlfijlit.87,blufitie patientai! guaduplex. 85,41145154 non ca indium quo mode

A die uireutee 9 1. ,eWmdülegüu,dücqu, 84j114i; qd du! mediü efi a equabiie,a’

in quatuor eonfiflit "85,491."fi dis; fifi: du res fadut,u 6 ,c

Milan uirun: 9 9,5Infini! eliud,qudu «défilions» 4 ,b.

IÜflu’ M; 8115 "filin! ibi.Muejïein «mon me , qui je:

quantur quod cacique uifitmfit. 4. tu,

ludieiuu pmtiturd uitio 116,3ludicinu :111:me 1 1.9,;Indien une de que]; reuir bonus. 4 3,emutais nonefi idoneiu Morduilnfei

. mie, a qure I 5,.. Aboreur à nioiefiue 140,3Lubore porto chiard . 171.,guboranfanpieerumbuma res ferre

n°15905101: 188 ,gme ferme MuJiuItm a pueri-

uv 1 193.4hmm ifs bonis que mordance , aüeerignzur que expedztueue.v1I68,f

La: a momiuinquiddifiiruat. i18,e1.4111101414 quedauuon efie, quiburaonî

ignorm’ , . 36.1]:LadobileairÆqmd » Billy,

4IWËW ” pr me ’ l, 42.,mini-t «n°132 Main 18,fLexfilatdris a 91W ’A a me. 18,;1»an mendie a 100,1).

Le: de quibufdmfim’ un pairle 101,!)

Legs unifia o 1.00,1).Lex un): baba ad mgendwnidoueiibi. iLexnonefiinuifa cour 1.01,4Legesfiuzües rebuo que man fientât

daine 1.0 3,6Legiî de retîpæoaetïn infitutd ab Ari:

fibule quid exereitdtiofiexerciidtis aÙftiiîProdcfiCPWW 103.4

Liberaiuinquo emitur 58,;Liberelis eji dore potine qudm «riper:

a ex mua maxime mugit; 9,12.:Liberolisoonejiquiddtquibuenôefllar

guai-qui grmte,qui 94131111 a cui-

air. i 6 me!Liberalis uix me elfe dine: ibidemLiberaiie qe.6 14W"? a? opprima:

ibidaquid à magorfieo me. 6 4. ,g;LiberaIËtas ex fieuM’ibu: ponderondd

6 o,Liberaiim non ex multitudùu benefieio;

riiJèd ex oîo eiueq ddezflveâddmibg

1.11101 unifia, Mao MM 158,3.liberieurmotribue’ebdfioree .. 17 1.,g

libido a ùitenepmnfid car Maxime re-

- prémunir 55,6Libüùiwdokœm 1. . l 19.4.Loœeuminterualldnon tomoitfmfiwæ r - -- x«17.4.Lucfi a dininoinûu undejfiâzi.88.bLudere quoique coneefium 193,4.Ludere ut retraite çzafieefiù’. 1 93,4MAuslçweoÉ’nô ’18 x1194! 13 5,11

maman sérum aunai: ou,Magnitudo mimi in unguis «ou terni

Ïtur w w. ’67;Mugnùudoalàni, WMM. «imam " ’ 1 6.8.!»

1 î q .

1 11151fo *

1149M gonio 7.,bnndeeore à deî

41eme nerfotur l 78,!) pHUM qualitin profieriea’aduer

v fi: » i t » 6 9,!)Magndninun adapte) beneficio I embefiit-

.7 o,e.-Nuiio eget,opitulatur ultra. 7:1g. Aperte’odita diligIt,quietmc7eus-

"autor off,- onnags ex unitateqnndet’qudm ex opinione 7 9,5!)

Mognonimu: nonreœrdatur inhuma.i ne boneflzu quiuis-iuutiiee fruânofio

I anteponir. . LbMagnanùniineefiue,uox,0ratio ibidem.-magnifiai: aliberoiis in quodiflï’runt

5 4 «8 u V I . ’Magnificat in quamn rerum fumptibue

’- eernitur 6 5 5bmagnifient non potefi efie pouper, 65 fAd magnifiaon que res priuate permet

a 6,: .Magnificat maint redditëzeeeepit, 20.5Mûgflificu: non efl memor eorum qui beg

" fitio-eontuierunt, [Ed eorum de quibm

"benemefitmefi ’ * t 7°Mdgnificus ubenter commentant bencfis

i cidque eontulit q . . 701Megnificia’ honorai nm ldifitdrâdiu

t i ’ * t i i 63e» m on. . l - l . IËdgnifiau quiequiti focitflflendxde fioit

1.55. li- - -Magnificgm peeunia profunditin et: diu

Tritium"; q l 661Fminonsquu 1 î, 2.x;Main»: a beatumnenunem elfe:

i te v. A: i . 4-4;minai mlumfpeeiemfert boni. quoddmg

-’ modo i M o 3:56.874341i M4 ui oretionis à nuai: «in: de:

à

duei pofiunt 199Mana in en eernitur , quôd uoiuptotibun.’ ’corporis putter 11101117 perfiuiturjbi.

Mali metu purentp’ potnd à facinorofit

une deterrentur 199,5In mali: m’biiflnbile 15 IfMali micitidt ad tempue 1:01:71. 1 5 ’- f

Manfietuo à" denim qui: 7 3.4medico quid propofitum 734Medici qui babendi, qui non 1031CMedium ni a rationn’ 4 17.6M edium rei duci à proportion: 4mm;

tieazrdtionie,d gentlemen 27,8Medio repugndre garum magasin. aliqui

bu: uirtutibut , in aliquibue nimium,

.idqueduabu: de confie 5 3-5Mediofitnt magie contrarie res ad qua

- prôciiuioresfiemu: 313Medioeritotem inter duo uitid efie, z 8,!)

Medionitatëm in muni fienta PCT-turbatione nerfifi v v 19,4

MeJiocritatern drduumferudre. q 3 4 ,g

Medioeritatan a parian entra"-

Titi i 3 z ,èMédiocritatëfeu modum quomodo fiait:

’i oflîquemur " 4 ,èin elqnebolici eur uoiuptatem qua mai

, que»: requith n! » 1 4- 0,!)qui) 11144513,me digmu gio-

, I sa,Martinique in contê’pldndojn uerifaifiqf

’ cognition: uerfàtur , preâantia a uis

I i "gîta . 1 4o”,prenne que in agenda en, proprio eit ne. g ilion qppetitiani refit cognât. 14 6,!)Menefia quiqu efimaime i 168;:Endura muni ’onmùtm uirtue le? un).

boum . i »- [673d

INDEX. J

entendu»: idfôlunl, qiiod eulpd nojin

,4 candit - , 47.1Mixte affloues que,eafq; uoluntdrijs ef-

: finies . . 36.:111041:1an qui? . 6 7,0fluais onimifigere qu: Maman dé);

on: v l s -. 5°,:Waitluîtio 7119.5Manie a 4M: qui: 130*131;

’Morbofiquibabendi . 117,1!quartais pbiiofiipbit quia. 1. z,f11mm [l’agenda imitant, W5?

fidflfiritdc. l 118,gMons exeoiidebent utuirtutifit

1400,: . . » .. .Morales uirtuies in magnum en do-

- , a. , 2314Ali nortuos quatenus firman: res po.. jierorumaanieoruin» - .161)Morne îquo amendât «amuï ,e -.

Morterdbtlterribiliw...» :144;Mammfibigëfiifimjnopiomrnmel

n°145: www flattaiMortem oppetit uir bonus chicana! 0’

v remaniât . 174,;Motus omnium" ternitur..186,gMouerinibii nifi in tipi)" W.187,bMuliefeulc quotient mico- v-- rii ddefinntugafimües 180,:Multitudo indeligendo uittgtnere orin,

Multitudo carex boni: externidboiuines

.. Mutu*f’1:.:tîlMutuum reddendunl potins qui» dondiibeneficixou roidi.

c.;198,f i H q q:OWMWM.’ - 1*

Nm!!! 0’. W «mordu: qu’aux".-

18,4 . .samniquaqaoanfim 41mm:

- . - surfNefurijboniines afiipfidijïidmtxr168,g

Nefiriom a adonna eouditiorobins. v ibidem):aniiï 09415 Wximtë. 1.1,!)

Nimhquiequid efi,1uoieflnu. . 77:4Notorum renon duogenerc. 14,:Noue": eurpiaoentprinumo’ in 90’-

Iitrumnoniteni. 188,gHumus eureôpdretusa’und: «11151090 ,f

Numfideiufloris loco efifittufieontu-

w: i ’ 91’Pfieiuui bonnit. 9,!)O Exquifitur euMoflîeiinibi.

0M ipfinu cf.’ . 107,:offia’u 115 adam m’buëd4.164))

au paraitibm, 51mm, propiuquie

.1 . .. . V "si;Meiuüeù - 194,3Cfiieio nuai quid W. une»:ofiîtiumniuexufiaeyooniuaim queL "nobis erunt ouin qliquibus-funt’iudi-

-. au;Ofiîa’a urbmœbeliagnflunt ofiieifs

Influtm. n 194,!)diuifio. 4 0,:du «mon,J1 . - fidurtofifiireexifiùnmt. - 11.11.,g111M 11113un mimait; ’

114,: v A. 8M09mn que moior’poflëfiio, en pine r:-

quiritndfi mention. 141,:«ontio bombinfimdednmn.- 176,;

ï a:

111131111;

Gratin quelcoflîài’. ÜP’m’h» -

au; infinitunWW M’ËtÏW

6-me 8M"; fOrmoaurbafimififlfl - - msedan- thm’gGracia tian 4054!". Mmbü’ ’fifds

au; a autoconth ..P Arda mon! ïqmm"”63’b-I anm, mwtp’nott

Pam. 1 u i5Parc»: utri’thF qua Mqmlibfle 1 li 3,cPatri potine «451014103 il"*"uMÏ

. . 165p 4:71er amenda oflîddmùt16 5,:

P atriqui bouc: tribuondue. 15W!1, 4mm imperùan inexeeilentid

x 56,:Patericdïqüw’ü T’EM’ 5’

qui ergadiuit.. 1563- ranis mon: vinifiant: M PWÎ"!

v 4 Mm - 2.056rmUWtIÜ’» 3°;Patronne 91W WÊÎWÎC à

7 - 4 . . . 117.4rwnonpotefi CIT: magnifiait. 65,:V r Wüiloilflïmdov J 47.0factotum quid. - . 96,:9 rmremulticmodielierre. 1.8,;rgcmquatem quifque notifia: qui.

W9. w ’ ’1 (2331M, [Encenfiqodebot. ’. 374,5

» 2 "96,;fait nonnequidicopu” 1mm,- n,a.» FMùWWPFGJuouitidÆrodigÊtË

ÎÔSÜW 1. .-

Peamidrmu poflëfiio in acaricide a eu-

fiodicndo. 5.914Peanidrmn urus infumptu a kWh

S94 . . 8 fPerfifltue quid dito. . . ,Perfifiifiùnum quid. ibidemPertimee: qui. 133,15:Perturbations 2.6,: non elfe mais,

neeuitid. ibidem;Perturbdubnibm mouflait. 1.6 ,bPbflofopin’e mordit «diton quant. 4 ,f

Philofopbi: mordiofinis quu. 1. 1,1:Pbüofopbio peeunia 41111411 non omit.

1 6 4,: VPbüoxmi Mignu intnnperantid: 55,4Politicd Arijt. quid douent , qui: [topa

viefitutwn. .1034!POJFfiio quo nuior eo plu: reqiant 4d f:

’ mention. 1 4 1::1’0me a mimi-un: ne merrain1’ muge: et km flirt"! Cf:-

fientant: conta. ; 17”In poteau: noiird quorum 4 44Preeldra amincira. 3414[’1’me coderefub imam. ’05

. Pfcfimnreiutrimefipnfifibffèmmqui dondon du: qui occipit. I "Î 31°

Pntid. am :5: debout -mm W"!1 ufireonmbhiioeiu. I I 91,511:Prineep: ,cufios emprunterait il"? 0’

aequobilitdtio. i 9315.Prineeps queunque qui 4159"" m

1110114145th 1 ï ’ 933FPrincipi nierees debetur bçnOIU

9.3.1»- ’i "iPriapidquotmodütognowwf’91ï°’i’

Principiumîeipiueëdbnidiuiu; 1 11.4

rràuipiaquemtaumfiWdim

. fitn,ea ut agit a :15 ngdt, in :ofitum

41a 3 6,]:Principii eoneludi ratiocination: non pof

fiait. I 106,fPrincipiuin quartent renon innobisjïum. e]! (redufgeefiuu in mitre poteflnt:

4- 1

Printpinlinduflioned. cütur, a notiondebatt en: condamne. 1o 6 ,e,f

Principioruiu duo fient generu. 11 4,3Principio quad caret oliquid ogndi , du:

prduiw 1 1. 9,dPriunti boulines mugi: uirtuti dont open?

qui": i! qui toutim cr prima»

excellant. ’ 198,:Primat: res trothntur occurntiiu,fi pri.. anordît dîfiiplind. 2. 01,:Probue nono qui nonprudent. 117,41Probijîunt tribun modis. 199,:Prodignlim quibus uferibitur. , 58,!)Prodigu: fibiipficoufo 611 Nm , a

’ [in Mi. l 5 9 ,4Prodiglnonoppeiinnturreget. . 61,4Prodignlimni quo confina. 61,4.Prodigorii opes nô [ère agerifidëtfi 1,:

Prodigus non e]! eorruptis morib. 6 1.,f

.Prudauidretin eflicit en quadfinê’per.

prudentes qui. 107,4.1025.Prudentes in realiqud qui. 1 07,6Prudens eonfilio ualet. . 10 7,5,Pntdmtizquid alumina une infant

1° 7,

,Prudentin quid. 10 7,b. 108;Prudentie eôferuntrix tê’perdntid. 10 7,:

Prudentid quo port: onimifitu. 10 8,f

Prudent quia. ’ 109,5Prudentes beiue que. - 109,6PrudEtia quibus in rebut W. 1 09,dPrudentin. in rebut a uniuerfis

nerjàtur- 110,:Prudenti: pneu. I 110,3!Ex multi? prudentio generibugque pro.

prie uoentur. 1 . ibidemPrudens quie. . ibidem)Prudëiin quid obinteuigentid diflet. 111,:

.Prudentiu a aima: mordit pet-fiantéliment. 116,:

une!!!" 116,:.Prudentidquidabingeniodiiiet. 116.3Prudent nana qui non fit bonus. 116,;Prudens me a W’Wfim 139:3Prudeniilinitiu ma uirtutibus un.

Prodig eoguntur offerte moulu niions : ralibue. A , 19 6,:bonis. . 61,3 Prudentie delediut. . 1.03,4

Prodigorum Matin non e]! Puerigeœndrtawbaudtieifiummbonda; A 6 1,; Menteur quote. ’ 111,5

, Prodigi quibmldrglrifolmt. 61,!) Pueri tuf filmes a MfideflicimProdigifireiibidôlofi. i 61,!) i uni. 1 A 1 111,5Prodigi propenfind uoiuptntet. 4 6 1,!) Puidzritudoùiuugnocorpore. 67,:

flamand. 86.; rmrqùamw vidimai» 4 4,:Propofiru primipüaunis 4553.1043 Vtflioadeliberotio nonidanuns

Propofitum quid. 1 4. 1.,g,b lent. 1 - 41,:Pmpofuuui "au: eflieit uirnu anar:- (mais quiqui: aman cintrait: a un

"a " ’ 4 51.6.1 in i 76,3"il

mnnxjqglnquqa: mon dflîmmdo a" «si

do Mut, l * ïo S oc’RAra que pneu". 3 .4;z , Raine": impmrc m boum"!

Mm. 93,5.Ratio procipmæorm 417ch Mm.

- 1° 4 13 .Ratio "du que. , 117,:(Ratio principùon agrandi. x and

imam: aux. -’ 198,3laotiodnaiioex quibus confidmr. 106,finca: [:4ch un modo lime. 2.8,g’

i RC8: aliquaficri non poflê. 2.9,!»fluât quùquidfirjd airait: gui. «me

"m? 90’45” fifi" "Ï? 1 S 4st.in; Rap,qui,uerfmtuf and]: maison:4;.,pu,mmr. H I i ’Vuo

thionique". go,fTRerumeres-euerfionn. ’ ibidemvampa!» . fonüitigdàics g ample. in ’

I". "a, I . .v ... Ifs’dRunigçriint, n; çiqdifimtie rub-prcfimnfiipotiiæ qui": ra-

.. une. z o 2,3Ré: «de»: alios ddcfizctflio: oflïndit.

x ’ 191,.4 . . I 4 V. o -ammagmdtrumpijiucipiüfinimo74

amincis, .i fi ’ 13354,auge; manchon prodig, cr qua

* f ousaquai? quia"; orna Mdtimventilerai: "cernitur. 155,4

Rdubnfùbetddcogmàm; . 200,!)Stagqçéwnonqrçwm’ïopm;

b. "3,1!fagotins quibminrebm adam. 113’Sdgucitu a? prudentio mm idem «alenti

U3;i

Sagncitaefi in Miranda. n 3,:Sagldm a bonafiguciwidem. 113,;

sagacimquid; - i 1:3,843mm inti! d Mura. ’ n 4,!)i84picmi4 quibus tribuitur. 108,1;b Sapienrio aux aima ÜrcREtim o 8 ,h

Sapimmemo ratura. 114 ,12Sapiemid apruderm’a [in ni typer fi

expetendt. i ’ 115,4LSapimiiâtfiîcit beatumga quomodo.

11;, ’Sapimtia a prudrntiaan utiles. 115,4Sapientia "ichor prudentia. 118,fSaporum iudiciuin e]! in guflzltu. 55,4mon amidon: pion efiin ùmnenfi;

opibm. b ’ i 198,":Sulèrdtifiimw quifbabcndau. 8 3,4Saltflu; homo 91m bifioitio partibm no;

tmæotefi g" bouma, ration: nous;

1 z 9,d ’ iSub 13ch quad «dit, id am en.

105,4. ’ I i . aÎsdçiuia. j 196;Sein quid. . . * roof.3dequ dupliciter. 124,6[&va cumin non paginai; ï1 o s, . 4 . H . . VLScircdiquid dm ’ modkduobma a. 2,!)

Sam: qui. I i . 7 8,fSomme quod «Wh cri;, ’glncin deliberaldo. 4 z,f

(Scduiofi qdifiîcües qui. ’ 75;:.,Saiih’ibuendm bond: gais. ï x6 5,4

son milita initiant daim. 104 ,fSuif!!! in quo probe mania [mon tuetur.’

’ ’18 7,; . . I. ’’smçntia quid. .

. 114 Îlesmhuiaùuedndturd. 1’14?!)

maux:sans); nfuperitm curfidcsudbiben

da. n 4,!)tungstique definIomquid fquamtur.Ü 3 fi

8mm aman vident uid 170,81d inlprobi non uni. 171,4

Cmfcruo quid [mais nunc: nobüfocie

wJedquia homo 4 156,!)Souhaits utilitaiemfibi proponüm s 3.0

Sodome: mon: uoluptatis coula. 16 .dSodium duitüzô’thafln militais pers-

pm 154.:Social: paris cum liberis, "glus potesfiliÎSfiflndm obtint: 1; 5,4

Socio gruau: udimm pmnü’qudm ci:

ui. 153,:Solution non efie 121W un;Salonisfmëtia Joindre cxpëditum 4’,f

’ Sopbijic iurc reprdimdüiur q. non on!

I mini quad promiferinc 16 7,cSidwenibii in m4156 x5 z,fSmmfim cuit]; commue]! a d’un.

x 75m 77.4Summum banian quid a bique, 14,6Sumi boni cognitioad uiwn dcgcndZ

mais ’ 1,11Summum bonic’ propofimn cl! duiii [du

mâta-gnan amibienne. 3m,Summum bonuni non cfic in humain

tuie,diuilij: 5,4,bSunlibonunlmdç Mfiigeacrj 8, e,bSurinam bombais boni. 10;. Rein quo

pontil? , unit [mentis 1 Un:Summum bouton in affloue u ,dsüpm quoniodo magnmficturiu (fi, 0’

4d rem (plus . 6 4 ,b847m4 in [latitudinenmo uditfionmis ou

pibus abandon 1 7 5 ,d.8,110ng praEiici uniucrfalnn maori

qui cognofcit www impedid

-Tbnom:ti4 dctminu refp. I

mÆtqudà’dudüuf 1ï3,dTAâwom’uinfmfimm www.

me,incoq,-fit4 intanpernntù s 5,6Talionis logent Won: e15: 89, 4,1:Tolionü tex qumnm Mia. 8 9,dTmpcrmtù quid , au! quibus 4M

partibus [in 53,45Tmpmmtia quibus in uoluptatibw un

[dur 54.4;Tmpcrma’ happerai: qudu indeIon a adaptas, g 6.f,b

Tëpemm’d «:5me guidait-107,:

Tanpmm qui: 13647Teintes a paroi in quo cmiîtunô 5.5 »

Timidiw mais midcgagndtur , 1 z 7.4:

Timcnun quo 47,1».:24 f

’1’me a ne: quid infimit- 1; 4.,f

Tyrannio dcterrbu 154. ,figln brunir unau: locus aidât. 156.8Mouron mimi ration: impelli guis du

1&ch amendant potins cf: mor-

nm - i . 36:8s Enfin quid l 114,:Venus infidüfi "tait l 1.9,;

Verbu quia? union: ad uirtutc’, 199,4.

V cmndù quid. 7 9,c.Pucro: duodi. -nm a bomanuirum dcdccct ibid.d.

Venacndü uoluntdriufi 80,:Verecundiu aliquando bond si! 80,4:Veritas Morin uniufque menthe 5,:

vannions qui 77,4Vin: non 455m MIR cogne en qui: in

cm vmddhfm 37.4vi quid fit. ’ * 35,:ln Weimar pana duplex. 4 4.,bvira cum uxorcius quad 4b 155,6viri a uxoris [ocieux quid digital

befliman minutant. a 1 5 8,;a .

"5108!.virbom uni 1cm iudiui.4.5.cVirbonn unifia rem omniii. 16 7,dVirbonmfibi d’un! niable 17 1.,d

Vit bonm m a 1M mer-tem oppetit 1 7 4 .3

vir bonus maria que prtdara nidentnrc515net,dîi fibi deau minai. 1 7 4 J)

vir bonni rebut omnibus antefirt W

m l7Mvif bonn,qnia MM Minibusdeieâutur , a bu oflî’ndùur.

l 76,3Vif boum debet e13: mica buto.ibid.bCum bonis uirtutis exercitatio compara

une: uith malique muni. ibid.vir boum quemadmodum in [e fic in ami

a? diminutif. l77,cvirtum ois propterfe expetendas.8.gVirtu: maximë in adunfi:apparct.15.d

Virtutc qua gmonurJhbilia. 15,b. a"1 inconquirima 1.5,c’Virtm propric iaudatur 18,cVina; a ars in re diflîeüi A a 4,1;Virtum a mis ofiïcij difiivenuk. z 5,:

Virrutibm aficimur 2.5,!)Virtum non efiefacultam. a. 5,17Virtum efie bobina 2.7,a.1 17,1:vomi: duplex oflieium 27,4virtm oculi,equi,bominis,que. z 7 ,a,b

virai; medioaitac , 1- sa]:Virtutum a tâtionm defcriptio. 19.d

virtuiis oflieium , 5 9,bvirtutem a uitium in nofira efie pote:

un - 4 ,Virturegeri,quiequid reâe 6;,8 ù.Vimu quid , - 18,3 ’virtutisfinis bonefias. 48,gVirtutis mes,gloria. 6 8,3Virtutiundique Mac nanas fiais ma

au; bonomibui potefi 6 9,4.

virure qui carat , nunc honore digiu’.

6 9,3vinait: a Mura tribut: qnodmo-

do.1 16,113: obefiefoicnt fine pru-

dentia 117,avimmoralisnë fifineprudëtia.117.bVimn mordu propofiaon renom efi.

oit. 116 ,c.Virtutesanfepaaripofiint 117,d.Virtutes connexe fun: un prudentia

117,e.1 1 8.:vinas mordis urfinem propofiiuni aga

mm impeuitzprudauit,ut sa que adfinal propofitum conduirai. 118,f

VirMingrnita uel mon perfidn beneexijiimare dote: de agui.

di- 131:8Vir :utis 11815:: n15 Fit qualitam. 1 8 4. .e

Virtu: marlin mm omnium, 16 7,dVirtutia exercitatiocwn quibus compara

in fifi.”virait" morales in toto a merdai- nimo a torporefitcfunt. 196,: I

En: uirtute uiuere puni! uir media»

modulo opibm 198,:Vina! nonfolum cognofcendajed baba: v

da a coicnda 1 199.4vitam primipü 4..bVitcgeneratrù l ’ 4,5Vita,a&io quidam 188J;Vite cupidiiatc omne: duamtun a boni

maxime. 177.18 8,!)Vita menti congruë: M4 :5 ad hum

"a": l 9 Sabvitafpeâanda magmr de ailienibus

1 9 8,g iVita que reliqui: uirtutibu: eëgruit. fi

cundum locum obtint I 9S,dvite magana prtfidia Mentibu: ma-

xùne tribucndc 165,d

Vitabonùis uifoifuc a agrainois de-

finiia s ’ 177.4vita in rebusiuaindis a que par: boa

u . l 7 7.Viuereaefl’e quid ibidc.vinera baie aiiudj bene diacre. 11.3,c.vicierefe quanqçfmtire, iueundii.17 7,5

1d queuitia [mais prodùiores ’

qfimeandtarepofiùnm. 34-fVitialdrtuiibmuidna- * . 354Vidum «me uoluntarüî, a mugira po

teflon. 4 6,3.Pmerfisiuduuua’ cr

roremiodudtfinis n 116,8mamans 1m 1"qu fit. non

efie facile «pliure 35,4vitupemudiquatenmi] qui ca

qu cuidoit isonomies . a [nous

son; 116,:vida amplifiai» iremodus. 74;.VMM rem: «stilb «flafla

magnùione dueieur. 114.3vanneau Imam quad fit "P"-

MÏG 3 7’bvdmariullquid 38.3.95!»vdwuria non efie que ira uel cupidi:

Mafia: L 3 8,8Nmuoluntaria que v 3Voiiitos torii ci! que 39-6VaIunmfinio :3 39,4Volunias utmuinuerobono; anin ’eo

quad 1113m, duplexopinio 4 3,4vanneau; ea quad abfoiute bonii. ibid.Valuuatemaon Mari mbonoappasë.

ii quad notant 4 3.b.7411.14:me lambinât id fer

turquodcoiqçlidaur 4 3,5Voiuntate Manque con

ratio aliasiuufim. 315.4vdupeaeibus a. mon mg ,11in fa.

dia 55:8

utdendu.

INDEX.Voluptatan uitandaineflè "34,3.Erg: uviuptatem quo anima (If: debo-

mus 34 zb Voiuptasanimismultitudùiis muon.

dm - 43:4-Voluptas a doior qua opinions par:amant a non paumant 1o7,d

A uoiuptate depsauauuanànus ont do-

lore, non uidetfinem 108,6.Vahiputem que mimant maman:

dia propterfe «panda 1 2.4,!)Vohptatëpariëtiüuariagmermz 6. b

In quibus notuptatibus temperantia abumperamiaeernamur 129,1:

Voluptas qdfit,pbilojàpbiciui1isejifci-

ma quare 135,:In uoiuptatate nibil mon; 13 6jne uoluptate [comme aman reliait

Ariflvules 1 6 ,bDe uotupme mfmanie, an me in

bonis omnes,an conard, on etiam in ea

üfitfummü bonum. 136,9..Voluptotcm nanejïefimnübonü 136.:

Volants qui! 137.5vdupeates que mentis eb’jïlùï 11:19:11.1.

1 37aVoiuptatss pin-[e banefio aüqucgon ba

114i: albe 138,eVolupias in bonis efie ofienditur de: con

trafic 1 38,fVoluptatem cur condamnoit cannes son:

[emmena quatenm candir 3 9,4Voiuptaies emporia cur fait uolupta-

«sa de tarpons uoluptaiibus. f139.156

Volupmas mparis quedamexqpeez.

tia. d.Voluptateseorooru sur nuas uidca’tur

expetendaquàm daim d 340.:’ "i .

INDEX.N3 efie bonum duabus de eaufisibidem, f

Ail uoluptatesn comme sur incitamentaquem: aliquifl’ melancboiici qua]?

* medicinam. 1 4 o,g,bVoluptates quefuapte nattera deieiinnt.

1 4 1,4 ’Voluptate deus curuna eiqçfimpiidfem

pet aflîeitur. 1 41,bVolupm mgr: in flabiiitate quàm me.

tu. ibidemDe Volapük duplex fentmtia. 18 z ,e

Velu temfisnunumejÏebonum uibus t, etiam ’ erunt ocieinter e.’ "mon Eudoxus probauit. :18 z,b m M Il, r

quibus Pinta. 18 3 ,b Voiuptates dufdem generis, a eiujdemVoiuptate quando quia officiaux 185,4 191,4niquandoinmommotemporis. 187,b Voluptas propria a damnera aVoiuptates uaeanies daim-e. 185,11 maliens afiimesfixeit. ’ 190,41:Volupm æpria efieuiufq;fenfm.187,c Voluptasaiiena que , a gemmas,.Voiuptatibus onmibus nono ueiit [an-flue a iabefafirt délions. l ibidem

re,inpueri1ianimo iota uitamaiens. Voluptas propria -prauea&ionis,mala:

196,e . 01me i ibidemmata facinIusa’cupimus que "and": Volupmfisa cuiq; animaii tributa. ibid!uoiuptatesnaferunt. ibidem Voiuptauïin diflinflio. 191,4

Voluptastoea mon; ejiquouis nm: Voiuptatem do&i qudm info) miam’ pore. ibidem est fludio pereipiunt. V 194,:

Volupw non e]! motus. ibid 011,3 Vrbaniqui. 7 8.,gVoiupw [Ma quoniodo oriatur. mon que. 14 3,;1 188,: , onres que amplis»: pairisnonium con-. [centefiimærejimh s 155,:

. 11 R R A r A.

Page 4. . 1 Pag.1°sf; .3 mm i 112,e, 1 fumige";37.4, 9 clito- atcujî 142,3, 6 quôdiufliiian defider. -S4). z aimiufidutid me 151,11, 5 deciarà’t : queues55,11, a. copiaineo 168,3, 2. [onagre73,5, 9 omfenfiu - nef, 6 proditifint.7443 4 ddewwqu .193» a. 4. «me: au97,6, 4, me puma -

7quth abfoiuii dionemMfinis me

dm. 187,d.188,fVoiuptas quandiu manet. ibidem,Voiuptaiem omnia appelant. 18 8,11Voiuptas a dito eopuiata,ut 11mm? ab

i airera diflrabi pofit. 189,411Voluptates diffères [paie , a animi a

uoiuptatibmfenfus. ibid en!Vain as afiionem auget, a que ex diaun s reb.oritur ïpedit «1501154 8 9,b,e

Voluptates proprio eorüquejpeeiedifi

711 Rcvmanrvm’ OACHI-MI 11311101111, Qvowborum deum iibrorum cum faunuia,tum ordo quem firuat I ’

Ariflotcies, brcuiter explieatur.

PHI L o S 0 P H 1 A in trcs partes omnis diéiributa dt, in ’dijfircndi «si’ rionm,que Mus? Greeisappeilaturfin nature obfiuritaië,que(puomi:in uitam a mores, que 113110in cit, mordis dicitu’nl-Ilc pars tertia in ires «ilefi,u’01xùû, mAnmùùr 51111111051111.4113. quarum prima MWbaieniuendi rational continenaiteraeam quamfibi propofueruntlj qui in Reip.luce ucrÏauurnertia quamfibi qnifquc priuatim in tuenda refamiliari domicumencore ac iiberis confisaieflififôrte bas duas poflremas buùu,quam testions dixifsmæmn maintins diacre. Haut reniant Arifiotcies bis deee’ iibris trafiat,quos

uoniam in iatinum de Grecis eonuertimus, breuiter a quid ifs "adage quemcrue: ordinant, docebimus. quorum igttur bene beateq; uiuendi niant gratias

11cm tradere bis libris Minium beatatn 1&1me beatitudincm,fiu filiatio-tan,feufiaumsan bondois banian appelas, ab ca tapit 41pr exordium,ut in.teiligatur,quod in amni dtÏPutationefadËdum e]! ( quid fit )id de quo dijputensr.

ln uo docendi rationemfequitur cum, quam in preeeptis reii ait. Primunt enimange [111mm boni inuefligitficinde quid fit,pofircmo noie usai]? mutilionsmon boum est ni cr naturafinis, omniumq;,quifincm 1bi aiiqu’cm proponunt,mafflus cr ratione coaciudit . Deindc quasis seins bobeat ad bene uiucndum «pliacu,eui1’q;feientiefit propofittonTum in bac tradmda arte calife ommbru,quama ipfi 0113i uiamfequi dcbeant,quemq; animons cos ad banc pavipiendà’fdau

tu»: affure deecat qui in ca uerfari uciint,exponit. quid autan t [immun bo

mon , ut exquirae, [immun id quad ion uniment , e [immum 60;!nous. deinde osmiums qui ante ipfum ration: quadambune bien anagramma.useras [matins : quôdfisa confirmer: non potuiflët , sa]? dime,qu fig;mon a obfllbant, refluais. Itaque a eorum quinine! in uoiuptate, a eorumquiin diuitiis , a eorum qui in banon, courson qui in uirtute, expiodit eif.du; fentemias. Poiiremo ne matiroquidan Platoni in ldcaejfieoneefiit. Hic

’ maman arpiofis [entendis ilind quid fines: artifiusm W ifsq; minibus que in

sa debët en? est uiritJ’nm ad res Mimaaeedens, quoniiiiiud a fanent Je,a in aiiione eoportereiain Mme: ofiîdobaminisimiagntddq; ebfa-de,un finis «dufq; in adurq; ofiieio a me" ponatur. 01mn igltur ofli.eiunsbonn’nis m, aimez nirMcJ’atofiionesnuirtntis,fimnnumctiam bo-

ndois bommineodem puitsfedquaos dans indignant? muqu-eauit. Harnais abiétacanpietaa’oonfidu[mon banian laces. Taramfmquism rdjmd,èfiglmüs a.

a

ARGVM. IN X. L18.saison dessinoit abhorrm,quirc&e de beatiiudinefcnfifllalUn qua expiieandatacite bas du quefliones «pliai, In quibus bonis [ummü boni bominis numerà’

diÏfit,0,ilü eorporis externifq; bonis beate une fit opmNam diuifionc adbibitabonorom,aiia mon, alia eorporis,aiia fortune ci]? , a mimi bond ectcrislongcproline a in ifs eflefumnuns banian doect,itatamen;is 1114 etiam requirat. la."in qïfll’fitfiim boulinasse testia efi queiiio,exponit.N am a optimumquiddam ejfcp puidierrimusn, dfuasijîimumgue iriafie maman in eofint,

ut nuiia ratione pofiint quoniam à nommais putari durerai, fumonsbonum idem cfle quad feeundajôriuna, taureau efiieientem eius exquirit deinceps.fortune tribuendd’ negltfcd deo potiustfin minus,aertè exercitationiCumç bu.

eitndinan in uita pari-1&8 11min and Priam»: arabique osmies qui finales ca.fus in uitafaifijrent,deineeps negut beatos efic ducendosza: contra Soionis [entées

siam , aiiquan dumdum duo: uiuat beatum ojkndit. In qua expiieanda quefiioqne quoniam de beatis qui ê uita exeejiiflbufiemt mentionem, a de mortuis a.saisis ac propinquis eorum beatomn qui in nua manermt:deineeps quatenus ad:.uerfe res beati,o’ aduerfe res poilerorü uei iabcfaâznt uei non iabefaâent bea-

sam uitam exponithe duo natafunt exea,quamfummo bonoeoniiituerai,de-finitisme. Nam uita oëpieta a abfoiuta, in qua bcatam uitm pofiserat,onines res

aduerfas ex quibus suifai nommantur,uidetur cxciudere.Tu1n [lib aiia. bonorlonudia lande digna,aiia giosiaiianemiia non eeriiia uidein boqued elfe

.pojfejniis que bonarabiiiafuntjummm banian afiendite edueenduns . quadquaiitatem omnis pertinet quilla. Bis ita conflitutis,dcineeps com quamfummobonofabrieatus efi,cxponit dcfinitionem.Cum enimfutnmis’ bonusn in aâioneuira

inti confentanca pofuiflctjiiud inteiiexit,nifi uirtutis natura expiieareturnib’. par.

[e nueiiiggquid unies. Deàeeps iguur airais quid fitad feptimusn ufq; iibrü do.cet-In que idferuat,quod in omnire trademiafaeiundum cit. que iatè patent cs-Cmrfllltspartitur , ut cum eam surinais partent quant exquiritinueneris,ad«in! a definiendam a traitiondanmmnem accommodet oratianë- Qgerit au-Wüitmstorporis igtur Mimfeparat. Non 01mm autan animiuiriutemfibiPWËJËJ son madame banians efi propriaExeludit ergo me: ces"si" muftis: beiuisinueoitefle comma. Et qua ne: beiuisjbia ratione pre,Wm garus «incriminoit participes notai a obieruat,quod[oie surtu!" in 45 lis moflaïmmufmproprievmu inattendus site: huesm’Mfluf P9715 a in [e ration utiturzaismm,quenon pafguerumlquateeW au 4"" Merlin: Mma-aafamr minimums miam,4mm Whitnuoi au traduifimdo,tertia,quaria. a quinto iibso,mais»! [mon micmac crime: m a amie que comme«W wigwams. deinde a que proprufuntfinguiem . me

ETHICORVMin!" Minis! finir!" Minis maria .1 «immunisons en sium,claude uaiisfit. 151i cnisn bec in omni rc,ut dixi,tradenda,tenenda scia a ratio.quid se uirtus, imum ex oins soufis eflïdaue exquirit.Sunt asbnafliones,quë.admodum oflendit. lia uirtutes non fient nabis oribus: à natura . Ac nabi quidcmbac stidetur rouquin bains artisinisisan ponere, 01ans: habitus a ex fiiifmsli.bus «aimables ggni,a’ ab iifdeas interire . Deineeps banc partem pbiiofophiciss

me nerfari Maman? uirtutum déliassescôuenicnter rationifieri opor:somaliens minium a parusn touereeonferuarc,augrc ac tueri medsbcritatë.Prtposu’t iiissd ets’ans,babitus quaiesfisst ex uoluptatc a dolore qui aéis’oncm c5:

r faquiærjntdligndusu eflè ., Docetdeineeps est co uirtuiesnsnoraiemin doloribus

uoiuptatibusq; secrfifi,tssm quantum ex eoqssod pnpofiserat wassingue.que loco quid inter «une séreux: interfit,apcria1s,iiiatrsa possie ad uirtutisoflioncns faimsp’ eonfisito,a’flabüi anima omnis agit qui us’rtutesna ofiieissnsfequatsssflis ita politis,quid uirtusfit doœt,csssn babitum cire côciu.

diuum quaiisfisbabitus cum uirtutëejfi indagombem,cuiusq; me.Matigexponitx At ne quis W,quoniasn firman politesse in pensem-tionibus modii exquircrc,onsnüus a abhonibus modum apponi...MIE,qu perturbations a aâioncs,qu.c nomineipjb uisiofefisntJeparat.Tian quo fadiisssinteiiigs pofiitquod dixie,’mter Minium aparum uirsusens ma.duos indagurefilgnlt Mit: inter uod nimiusss a parüfitefmtfiocet, co 0T3dissemasoquanq; aussi and?! tétin 1s mais,un polira n’admdisiiiis est:"une tertio.quarto,qub1toq;fesuabit.itaquehee omnis defcsiptio non aliud efi,

cors? onusiü quolibris quos dixibradetmropafiiio a soumissionnoient:mais] eücxtresnis sa .ut quidams? Werfisfliflafint uirtus comment.guyæëtraria siIaIunt inter [e numides! cxtrema mage interfe pugnZtîj utriiq;inhuma iiiud uitu’s’ uirtuti mags contrariiî efi,ad quodfimus sutura proeliuio.

res. Deinceps uirtutis amnistiât-aisy thËfix eo q, inter duo uitia easn lacafres. At ne quisfe ad edperuaurepoflc difiidcret, max quafi peritus a nobiiisnediass,rmdisïadbibet.lu tertio quaiis sartas effedebeat exponit, primais: que

adiante a cairn uoiuntatëfisfdpianturgfiant docct,deinde quid fit elefliofisspropofuîi.quod quiainuenitprofiefiq’ci à «:5 s ’ a deiiberatione,dc quibus deiibe.

rififis explicat.thuia uoiiitaië nis e edixcrat,deisseeps quis 11 uoiüsatiWpadit. Bis propofisis,uissutesn morale uois’i’tariam e «a. uisiusn uos ’intimions afflouai; uoiunsarisu elfe demandas. Deisseeps à toto gazer: stim-un" adfinguias consentis orationesn.œi fanèlocus perfaeiiis cfi,utnon magno-perc egeat Maris àmiauibus. Singuiss enisn tradëdis ssirtutibus bocfirè dosou, quibus in rebus queq; nerfctur : fi in duabus, in utra potins :fi in pluribus,io

qu MME: bis quid fisqueçmriusdigudieflù mWanfli

136.114 x. un. nrmconvmfifmudoguofian in reMfinuiflolofi: a ifsqu maris W me.un: œnûtur,qucritiu mis WÆddfm cfiratio tmpm’tieflmawiu uo-

I laptatîbm a doloribm cg!!! «tu! uolupmibm potine ucrfari commît.ltgnê; liberaliwindmducciptmdtq; fœuoniBchd in largxëdo potiuc centim.si Mafia: amandummtfirfitudùnicn iufiitiaNirtutm «au: a ces

nm"; qui ifs-fun: prdiüpflîcia 0’ mantra exquiruuturæadem cfi ratio «1’:an

"(fi 3,14"!!! uirtutimgù rcpugnetfxpogit. lnfixto libro mndanfcmt quemà, figerioribmprdiuànuo gym tarama :4117 qui» mimfiæfiaup: duo.un «1’17st côchait. 03mg; acté amure: 41’: ex un? me cannai , a. "sa ,q uc’ fit,ex nbasiçs 1’an uqfaçm ,couigzt. 01g: ifs quinq; attribut:

, flua dtfiumlœudmis nuer b4beit,docct.PoRreuo que siudëtiaconiunâufiutaflt «En ddibtfa50.fagadta,afemuuh:qaid [agada a-

* ’ prudën’a confina m4 mucrfitzquod prudëtù cum virtutibm moralibm b4au: commerciaun. lnfeptînwpâzwmo’ nono de if: da’fl"crü,qu non [un au qui.

dan in uirtntîbmv amis, [cd Meufuntiu bonis a mcliSJnfcptimo de conti-nuât a impotëtiafic adapta: a doloan canna a nono demidtùflual.- Mute"! diducl cum uirtut: copulatm. luduimo primîî de adapta: a do-

» Ion «dm de audit difimtquôdlcilicet ad firman couduwu. tu ce) «Un!»infant de mame dijIèrit, ut exmma priants rqfiaoudeant . Nm a: me

primû’ hacienda? cf! quad nabis qualifia? propofiu’mm,a’ ce immun r4 ’

dans quibw ad (à pauaüri ’ ,quuircudc [zeugma poflremo iladipifcmdmæic Arifhtelanm in primo librofunmm boum

fluent cf)": boum humiliât , uirtutesâs «une: qua]? gnan

du; 41.4434»: par qmacilis aftenfiu ad M pæ-

tarama ’ 6,137 ces mg". . "Maltais films canfmdmfim.

- dan in» uhqum aleph

www.

AArifiotelis ad NicbmaCHVM FILIVM, DE MORIBVS,QYAE .ITEICA NOMINANTVR, LIRE]! raruvs, IOACHI-me Penomo Benedxâmo Cormœriaceno mterprctc.

.3 quad refertur. I taque probê veteres fum-mum bonû definierunt,id ad quad omnia

v’ ’ referûtur-Finium autem genera (unt plu..-

e , . le .ra.Vmî eorum ui aâione,alterum eorüQui non folü aâgonefed etiam opere cer-.

nûtur.Ac quarû remm præterquâm q aétioncs,alii prætereafines funt,in iis natura funt open meliora a&ionibus.Et que.niâ .multæ a&iones 8c officia erant,complurcs:etiam fines ex.titerunt-Nam 8c medicinæ valetudo propofita efi,& arti ædi

C ficandarumnauiû nauis,8c rei militari viaoria,& rationi reifamiliaris diuitiæ.041æque arecs eius generis vni alicui facul.tari fubie êta: faut, ( velut rei equcflri ea quæ frenos conficit,cæteræquc omnesquæ infimmêta equorû traâant,vt hæc i pfa8c omnia oflîcia bellica rei militari, itemq; aliæ alii) in fis o.mnibus,fines earum qua: principê locum tcnët, magis expaëadi fune,quèm omniû earum quæ fub cas fubieâæ funtzquippecum homm caufa etiam illi expetanturNihil autem intereû,vtrum aétiones ipfæfint aôtuum fines,an aliud quippiamc

D Arqui fi quod efi: rerû agêdarum vltimum,quod &propterfe expetamus,& propret ipfum cætera omnia,nec omnia pro-pter aliud fequimur (fic enim res progredietur in infinitü,veinanis omnis nofcer appctitus fiultum [indium fit futurum)perfpicuumcfl inca elfe fummum bonum.Cuius cognitio advitam degendam momêtum magnum habet- Nam tanguamfagittarii fignum immentesfacilius decorû affequ emur.030d

a

a d ETHICORVM ARIST.cum ita fit,danda open efl,vt ipfum 8c quid tâdëlfitfit cui fi: Efciëtiæ8c facultati propofitüdntelligamusd ituf ciguæ domi

- na cit 8c princeps amniû propafitum elfe cofiat,quàlis ciuilisfcientia videwreKe-Nam& quibus in Rep-fcieatiisvtendumfit,& (pas quif uc dikere debeat,8c quatenus, ipfa defcribit.A que etii facu rates casque in maxima honore (une, 8c pre»

d cio , vt ré militaremflt rem familiarê,vt rhetoricê,huic füh-ie&as cernimus.(hôd fi artes hæc reliquas omnes,quarum o-mne opus dt in agendo,ad vfum fuum àdhibet,Præfcribitquelcgibus quidfaciendum fugiendumque fit,profe&o neceiïe efl Feius cxtremo 8c fine reliquarum fines continerizvt in ca (am. Amum hominis banum elfe videatunEtenim fi eadem efi vti.litas vniufcuiufque 8: vniuerforum,at Rêpœameu 8c capelle;te 8c canfcruare mains quiddam ac perfeflius videtunPræclate enim fc res habeat,fi vni,eique in folitudine vitam agenti,confuiaturzat vero fi genti 8c ciuitatibus, multo 8: pulchrius8c dminius.Atq; hæc quidem ratio,quoniam ciuilis ci’c,in his

3 tota- verfatur. laqua explicanda fade longa fumetur crado,fi quantum res propafita fetet,explanabitur.Non enim in o- Gmplïbus difpu tationibus lignatum accuratûq; dicëdi genus fi-militarequircndum cit,th i n fis contingit,quæ ab arec prafi;

s arasant-ut. A ui iis in-rebus,quæ honefiæ,quæq; iufiæ funt,ingëllëzsduilis. cicnria vierfaturfiantainefi difsimilitudo,tau-

18m ex us errar c" d ’ sinahua videantur confîïîuqïelEnW les: ta’nÎÏQO’ non mapœrea quad multi ex ifs dmànquteamïfn m m5 bachi”?aliis diuitiæ aliis vis ca me? ’ "6° cflgfmm’ la? mm

atis crie cos, ’d b limât) 3m] Perma’eque a’ttUh’tQErgo. . a qui etc .exu ad: verba fac "xnerua.planc ne nid in ’ - mm’ngmquadaqu 1- de rebus 2 lagmi .cuquêque te vers fit dexuonfnjarezëcclade". E0621]; aimât; culant,dnfl’erunt,cx hm finishs co-onmia.m mm sommisaccrmâ; Brabant]; ddxntguæ djcutur

tere’in omni encre eatenusu avala? Perm (Ubu’hme "813icnîm interefigvtrû m h ,ql-JOÎ ""13th Patlatur.N1hll

’ * at canne 02534th probes, en ab cran

a LI B E R I. ’ 3A tare necefl’ariâ rationê requiras.Atqui qua: quiqunouit,de ü:

vere iudicat,eorûq; æquus cit æfiimatar-De omm’ ergo re,ve.aI re mdicabit is,qui vfil rerûvaletzoninino vero,q ornai doârrj.mauditus efi.ngcirca duilis feiêtiæ non cit iuuenis idonaun auditor- vacat enim amni vitæ aâione z hæc autê de aâio-nevoratio efiJam verô cü libidini mimi pareatJrufix-a 8c in-utiliœr audietzquandoquidem finishuic propofitus noninco,grutiancfed’ih aâione côfifiit- Qui, puer fit ætate,an ne mo--

shupueropar 8: fimilis,uihilinterefi - Non efi enfin vitiumB in tempore , fed in maribus. Cuius generis hominibus , tan-

quam impotentibus inutilis cognitia future efi . At vers) quirationi fixas a floues obœdientes efiîciunt,ii magnum fra&um ex hac cientia coufequenturAc de audieore quidê,quôque made quicque accipicndum fit , 8c quid nabis propane-mus his libris,proœmiiloco haâenus diximus. 030mm:autem amuïs feientia,8c came inflitutum ad bonum aliquodrefirent-flamant): quid fugué ciuilem rationem refem’ dici.musquââue in re fit omniû rcrum agendarum extremum b0

C num. C6 itir quidem fere une: omnes,quo nomme appellariplaceat-Beatitudinem enim 8: indoâzi 8c daâi vacant : beneetiam vinere,8c fecmdis rebus perfi-uiddem quai beatum aïeexifiimmngidautem fit beatimdomô confiae,deque eo efi:inter en: 0mois Mmfiomecvero doâi 8c indaâi in eodêpa-nunuAliienimin eorum aliquo quæ polka [ont in oeuliso-mniâ,vtin vohsptatçin diuitiigvt in gloriazaliiqànaliatple.nmqueesiaun me in alimAeger caïn; in valeeudiue panic,pauperindiuitiis.Œi ammfibi œnfeiifunt fuæ ignaratimis 8C

D Wagon»: "admis-mans" magnum aliquidfluod eorûetiâ viresfuperee, dimmogdam veto præter hæc complu-ta (101:ngun elfe pufiinqua (au: cit œufs: curez-au bonifia: me: W quidam exquirere (entendu,fapemacmeü (36cm autan aimos,fi «aussi: iis parasi-manqua: am,quæque Sorti 8c «un véto: ariane 8e fen-eentizHoe autan oblinifci’nô Winmefle inter ratio-

a u

ETHICORVM A RIST.nes cas quæ à principiis proficifcûtur,8c cas (1 ad ipfa prïcipia Ereferütur- Reûèen-im hoc Plato dubitabatSc requirebat,vtrüvia effet,e’a ne qua: à principiispermanaret ad fines,an quæ adprincipia ferret.Ve1ut in curriculo,ab iis g præmia proponûtad calcê,anc6tra.lnitiû enim-capiêdü cit ab iisrebus qu æ no;tæfunnquarû duo genera flintzaliæ enim cognitæ (une nabis, »onmino 8c per fe aliæ.Ac nabis quidê certè ab iis capiendû efiexordiû,quæ (une nabis cogn’itæ.Œacirca qui derebus houesRis 8c iuflis,& vna nomme ciuilibus,auditurus e&,is fit opor-Itet bonis moribus præditus 8: inflitutusPrincipiü enim efi,ré elTeoOgod fi fit perfpicuumdpfumquâî ab rem fit perfpiaiaum,nihil dei’yderabitunHomini enim eiufmadi aut iam pepcepta fuut principia,aut facilè perceptaerunt,8c cognitau Cui.autcm horum nain-nm inefi,audiat Hefiodi carmina.Felix qui pomit rerum cognofccre caufas,Et duris optata tulit falatxa rebus:F ortunatus 8c ille,a.lium qui méta manentemAudin8ç inuentis panit vefiigia lamas:(La; rebus non confulitipfe cadcntibus vitro,

lnducitque animumvoces contemneteveras, G111e quidem inuifus diuis,&inutilis orbiefi.

Nos autem ad eam partem femionis , a: quaiegrefisi (a.mus, reu crtamur. Summum enim bonum 8c beatitudinem nôfmccaufa ex vitæ genere vidéeur exiflimare ii,qui eam in vo-

QPWPmmin W56 hommes importumûimiltaqueme; degendæ rationcm adamant delicatam 8c voluptariam.

ria emm funt Vitæ genera,. q . uæ maximè excelluntzhoc aA à: 2:20.16 diximuszcmile38c teîtium id,quod in contempl’aïa- Hdcm (COÈÎIJÊSIIC cosËiihtuAc niuldmdqpceudû vitâ i113 qui-esmfaauvrorwcôww mûmpalus’côfiri alifîpcfm valentuifde libidmibo quibus Sarda;

munis in fiai n encranVrbam tapait]; omnes quorü vitæ, 06mm vcrfimr,beatavitâ in honore parât-Paré

mamie generifluod in Reip.adn1iuifiratiane pofitüeflz.

4

4 I. I B E R Io I fA bic propofitus ca finis . atq ab caquod quærimus difiaf pluri-mû. fifi enim in iis potins qui colût,honos,ij qui colütur:Sum-mû anti: boni , propriumquiddâ auguramur,quôdq; vix paf-fit eripi. Iam verô gloriam 8c honorem perfcquuntur; vt opiqrnionem afferme,aliis le elfe probaszic’aq; coli,alficiq; honore ,â

: prudentibus volant, 8c à nous, idq; ab virtutem.Perf icuumcit igitur,horum quidé ratione 8c tènrêtia , virtutê e melio-

l remzquam eandem potins quafi finem,prapofitam;viræ ciuililicet exiûimarezquâquam perfeâd abfdlutôque genere abfit.

B Fieri cnim potefi, ve qui virrutefirpræditus , etiam dormiat,au: in vira nihil agar amnino, 8c præterea maximis in malisniiferiifq; verfetur :eum alité qui fic .viuat’, in bans nifi pro»polïn’ dcienfor nemo duxeriv . If Atque hæo quidemhaâenus-

Saris enim mulra de iis diffa fumé in iisVerfibus quos intitulasinfaipfimus. Tertium genus elf,quod in côsemplandis rebuscernitur, quad deinceps canfyderabimus a Nom qua: vira inpeainiis congerendis accapara efl,vim defydcrat ad le parais.dam 8c mendamzôc profeôtoin diuitiis nô efl id bonum quad

C quærimus , quoniamv (une in bonis vtilibus quorum quicquealiô refenur . mapropteriniis parias quæ fuprd diâafunt,quia propret le amantur,finem vltimi’sm ; bonorum licer pu.tare.Nec ramen in illis efi,quanquam m - ta: ad id confirmanadam rationes allaræ font 8c coaceruatæ. Atque his quidemomilTis vniuerfumbonum confyderari efi melius , quoq; me.do dicatur exquiri. (En: nabis etfi difficilis exillit quæfiio, q:nabis amici fine ii,qui ideas induxeruntztamen æquum efl vuritaris reduendæ caufa , fua etiam decreta taller: , philolo-

D phos præfcrtim- Etfi enim vtriq;chari fant,tamen præcla-rom efi pluris êfiimare veritatem . banc fententiam in,ucxeru ne , non faciebanr ridas eorum in quibus prias polie-riufq; dixilfenédtaq; ne numeiisqdidem ideam fabricati (un.Arbonü 8c in fubl’câtia dicitur,8c in qualitate,8cin iis qua: cii

aliquo côferuntur: quæq; perle ipfa funt 8c fubfiantiadis finit °que: cum aliquocôparërur ,- uàturæ ardine prioraw Propagini

a in

a ETHICORVM ARIST.enim hoc fimile e&,eique rei quæ (ubltantiæ accidit. Non i gi- E i- tut elfe in his idea communie vllo modo potell.Præterca cumimmun æque patent , ac natura(dicitur cnim in fubflantia, vt. deus,vt mens:8c in qualitate,vt virtutch. 8c in quantitate, vtmediocrezôc in iis qu: cum aliquo confci’untur, vt vtiIe:& intemporem: opportunitasz8c in loco,vt mora,quæquc fane gefieri: eiufdcm) petfpicuumefi fummi, vniuerfique boni com.mime aliquod vnumue bonum elfe non poile . Neque enim inpadicamëtis omnibugfed in vno folum dicereturJam vcrô,quoniâ eorü omniû C1118 vni ideæ attribua flint, vna tâtum- Fmodo effet feicntia , rie-celle effet quoque bona omnia fcientia.vnacontineri . Nunc veto plates. funeetiam eomm , quæ fub

l vnam alangoriâ filbieâa (une. vt occafionis , in hello guidonles militariszin morbo,medicina:& mediocritatis,in cibo me.did:u,in laboribus gymnafiiceSed quant aliquis,quid tan-dem fibi velint, cum res Engulas ipfius nomine appellaani-guident in ipfum hominem 8c in hominem vna eadêque va-let hominis dcfinitioNeque enim quia homo fit,aliquid inter Gen: inteœüQgôd fi in cit; nec quinbonum fit . nec quia diu-tumius efl,ideo malins bonüzquâdoquidê ne alba res guidé in1631m: (épus durant: albior cil ea,quæ in diê i Ac mihi guidé

. cané probabilius de eo dixiiïe Pythagorei vidêtur , quian inbonch [amuît ordine,quosSpeufippus imitatus cftSed de hieguidé alimefl mihi ad dicêdû coltitums locus .Bx iis anti uæ

di&a (ungquæfiio œdifuboritur quoniâ debonis i a:- nô faut adduâæd nitiones.Dicitur sucé vnû gcnus eorum,quæ pet fi: expetuntur 8: mœrflôficientia Vero corû,aut H

’ un modo amatîmetiamoœu-ariorû prohibendepeut illa, aliàquemdone, buna nominiturJSrgo hoc quidem

«macho elfe hommgendædia propret fe,alia propterilla.Scparaeis igitur àbii: qua: pet febona fum,videa

. nm:.vtnnndc ma idœ dicamnr . En quidempmpterkbona’ quiuis ponat,quæ fols &fdfiâaàcæœn’s («patin-y: me,

z vtividere,vtfimt maman: voluptates, vt honores: («fi enim

I. 1 B E R I. ’ 7A hæc ipfa proptcr aliquid aliud fequimumnmëin iisquæpcr (é

houa funt lice: panera) aut nihil prætcr ideâ fit in bonis - Itafuperuacanea (paies future cficsm autan in: quoque fun: iniis qua: pet (e houa (manuelle ait vt in aine 8c cerufa céda-ris , fic boni dcfinitionê in iis omnibus candem dcclarari.- Atveto honoris,prudentiæ,voluptatis diuerfæ funt definiriones,hoc ipfo quôd bona fanc.Non cit igitur in van idea communealiquod bonum.Sed quonammodo dicunture Non enim Emi-lia vidéeur iis quorum nomen efl: commune fortuiiooAn quià

B ab vno proGeâa fume un quia ad vnum omnia refeiantur e anpotius pro trimez? Vt enim in corpotc af amie cil mensin anima, iûdque in alio.Sed hæcquidem oc unipare omittenda funt,quoni3m de iis accurate diiiâutarmlterius hilofaphiæ mugis proprium elfe videnturcEaden) ce ratio i eæ.Ef.;enim fi quod CR bonfi quod comm’uniterdicaturfiut fi quodcit feiunâum pet fe,perfpicuum efi id nec agi ab homme poilfe,nec haberi. Nunc tale aliqd quærùnus.Sed forte eius cogniatio cuipiam videatur conducere ad eaomnia bon: qua: agena

c da funt , quæque adipifcenda. Nain fi ipfumranquam exem-lar nobis proponenmsficiliusfluæ nabis falunât: liminal.-

E’gcmus: 8c Cu intellexerimus, confcquemurAtquc lute quaddam ratiche dicuntur i118 guident, (cd feientiis attibûfque ne»PugnantjbusNam cum ad finem cames tmmt, requit-fit;que id ipfum femper quod dœfizm’men’eim cognitionem par.

minimum: vniuerfic. Atqui noneficonfentanœm , artifices.tanmmignorare nec glume adiumentum-lllud en’am quæri

15 potdic, ecquid textori aut faire ad mon adiumcnti fi hoc in.-tellig’ât,afFerri quémaut quo: éden: modo nobih’or medicus,

clariorue duxbelli fit futuru: is,qui idcâ ipfam intucbitur.C5- .flat enim medicum hoc mode non (peau: valetudinem , fcdhominis aut fingulorû pedum Modem: enim fingulis. Atquehæc qu idem haâenus. Nunc autan rodeamus ad bonumquod quærimr,vt quid fit intelli lis-Ni furie confier aliudin dia die aâionc 8c artezquonig aliud efi in medicina , aliud

a iiii

ETHICORVM - ARIST.in te militari cæterifque omnibus codé modo. Ogid cil i gifur Equod fibi quifqbonû itamit,nifi quô refert omniaeHoc in medicinavaletudo efi,in re militari viâoria,in archieeâura do-mus,aliudq; in alia: in omniq; aâione 8c confilio finis, quan-doquidem eius caufa omnes agunt omnia . Qm circa fi in vnoaliquo cil finis rcrum. agendarum omnium , fitin eo finis bo-norum omnium-sui autem fit in pluribus,in eis ipfis. mutataenim , tamen eodem fpeâat definitio . Hæc nabis explicandafunt,fed enodatius . Ogoniam autem plures fines funt, ali’ofq;propret alios expetimus , vt diuitias, vt tibias,8c vnonomine Finfirumentazperfpicuum c&,nô elle omnia perfcâa. Q1013 auœm optimum cil , id omne perfeâum . Si ergo vnum aliquidvndiq; perfeâum citât in eo quod quæritur-zfin plura,in eoriiabfolutiifimo; Atqui quod propret fe expetitur,id confirma-mus eo ’quod propter aliud expetitur,perfe&ius:8c quod nunïjaliô rcfcnur; iis omnibus quæ propter le 8c pro ter àliud expetàntur-(Lipd igitur perfeâum cit, id propter efemper, nun-quam proptetaliud :expetcndum cil. qualis felicitas videturmaximnNam &. propret (même maqua proptcr aliud’opte. Gmus. At’vero 8c honorem,& voluptatem, 8c mentê,& omnesVirtutes vi (usnée E8: propter fe illas quidemioptamuszquan.doquiçlem deua&æ omni opinione vtilitatis,tamen eorû fin-gulaiopearemueiied’bcatitudinis eciâ caufa cadem expeti mus,

’ q ca fperemus non fummum bonum adepturos.At fclicitarem nemo canant neque aliarunirerum omnino caufa cxpetit.

q idem ex eo ceii’quod finis fit &fufficiat efiicitur.QlodËïæîîâïïaïfiëâufîû efl: iomneietis’eiïe 8: fiiflëccrc H

ipfi foli vira in tout d’ en www Ë’meFd Y? &P. "99œœrifq’; muas & u in ngent1,fed partibus, libcris,coiugi,menu f U fla] us.quandoquidem homo aptusefl adRime (qçèetatemq, nemraôed in nsœrti quidam termlnl c6.ros’aâiêoï;Nam (iprogredïiamur ad parentei, fi ad pofleo

queamlcos , nunquam fi ms repenctunSed hocire: ’ . anm enam atq. etiam Confydcremus.03icquid la en quad

LIBER’ 1. - ,A il: ipfum contentii fit,fiatuimus eiufmodi , quad folumfeiun.

&um,fecretûmq; à cæteris vitam expetendam efficit, 8c nihiltequirentê.(119 in genere vitambeatam ducimuszqua: fi cum,-cæteris bonis non coniungatur,anteponenda cil omnibus. S inconiunàa fit,perfpicuum efi:, pluris eam elle cum minime b0,no coniunâmquâln feparatim. Bonorum enim præi’çantiaaccefiione eius quad additur ad aliquid,exifiit. At maximumquodq, bonum femper expetendum ei’c maxime . Hoc i gituriam apparet , feliciratem perfeâum quiddam elle, omnibiifq;

B fuis partibus abfolutum , flaque ipfam elfe contentam,cum mmm agêdarmn omnium fit extremumSed fortaiïe fummumbonum elle in beatitudinc inter omnes confiatrhic verolocusvr magis explanetur quid fit,pofiulat . .1 d iam patebit, fi quodfit hominis opus 8c oflicium ,intelligatur- ’Vt enim tibiçen,quiq; ligna fabricatur, omnifq; artifex, iiq; omnes, uibus ali»quod opus propofitum cil , ve aâio , in opere ipfofinê perle&ionêqaartis flatulent-fic homini,fi quod ei’c eius opus 8c 03L

sium, faciendumefie videamr . Ergo in fabro erunt 8: futoreÇ certa aliqua oflicia 8c aâiones,in homine nulla cmnç,naçûfq;

cil ad ,otiume An nô vt oculi,manus,pedis,fingularimiq; par.tium funin cit manuszfic homini quoque præter quâm q bienomnia,opus aliquod munufq a tribueture Ogodnam exit illudtandem? fifi enim ci cum be. luis vira cômunis. A t proprinmhominis bonum quæritur. Vita igirur ad alendum augendüq;patinons, femouêda eitHane fequitur vira fenil: dire (14.151;commuais efl: 8c equific bouis,& animantium omnium.Re.linguiturergoqvita ea, qu: inaàione verlan]: , quassine ab ca

D parte mimi profiçifcitur quia reniois efi particepsHuius-porrovis maefiquæ rationi paruzaltera,quæ ipfa ratiôis efl par .Iticeps .8: cogitationis.Çü veto huius quoq; vis fit duplex , enconfiituenda 8c posséda efi,quæ aâione cernieur. Hancenimdici e&,aptim.Œod fi ira efi,o.pus ofliciûq; honnirais fit-notai;(e efi,animi saie rarioni confentaneaæut cercèàraiione non

x

dieu: . Inéodê and: genere huius 8c illius boni ofiicium puni. .b

te ETHICORVM ARIST.mus,vtcitharœdi, 8c clari c’itharoedizquod côtingit in omni- Ebus,addita ad opus virturis excelleneia; Citharœdi enimefl,’vtifidibus:nobilis,fcieèa (yod cû’italiit,hominis opus 8c mu- I

nus in vira quadam ponemus ,quæ eadem aâio cil animi ra-tioni eongruens . Ogre omnia boni viri cil reâê ac præclarègenre. At (na quicque virture re&ê abfoluitur 8: expierur.Œodfi ira eir,fuminum hominis bonum muniiaâioeiIWirtari confenranemOgôd fi plures vireuses fint, optima: ac pet.-feâ’iifimæ, idq; invita vndiq; perfeâ’a. V’t enim vna hymne

du non facit ver,nec dies vnus: ficvnus dies autbreue tempus FInon eificit beatum. Atque hoc quidem paéto fummum boanum circunferiptum fie. Primum enim. poneudum-fuie meulis omnium , dépingendl’nnque-pingui quadam: Minerai,cum poilez: defcribendumÆfi auteur hoc in facultate pofirum’

omnium, producere 8c coaceruare defcriptione quæ re&aflint omnia- :quarum remm-in rempote polira inuentio cil 86adiumentum , âequo etiam antes ipfæ â tam exiguo princi ioprofeâæ ad tantumdeeusperuenerunt- Potefi enim quillierid quod deell;adderes Atque etiam meminiiïe debemus,quod G532d di &u me cil? , fubtilitatem non eodem modcsquære’ndam

e in omni difputatione :verum pro rei qua: propofita fienamra,atque eatenus ,quoad ars &via tradendi compendiariapartiaux-N am 8c. faber St geometra noneodem modo reétumangulumeinueitigantzfed file; quatenus cf: ad opus vrais :h’iequoniam fpe &ator cit 8è æfiimatorveritatis , qu idnam fit,8cqualis, exquirit. Eodêmque modo faciendum eiïin cæteris o-mnibus,ne in-eo quod attingêdum fuir, uàm in eo .cuius cau-faïattigimus , longior ponatur oratiœlte’mque baud omnium *

uærenda 8C inueiïiganda ratio cil: nônullîfq; in locis côtenti

elle debemus, firem elle doceamus, v: fit in principiis- Bit auarem primum 8: principium,rem elfe. Principiorum aurê aliainduâîone cognofcunrur, nonnulla (enfin; quædam côfizeru-dine,alidque aliter. Eorum autem fingula diligenterexplôraa

- un elfe debmgquantum nama’piîâlnrdandâqueopcra efi,ve:

LIBER là nA. probê definiantur , cum præfertim magnum. manienmm adeaomnia habeant qu: confequuntur . (Luceirca plus prin-cipium,quâm dimidium rotins rei valet z eôq; fiât multa pet.(pima earum,quæ indagantur. Atqui cognofcenda felici.tas ell nouez concluliane falùm, iifq; ex quibus côficitur ora-tio,fed ex iis etiam qua: decaferunmnNam 8c côgruunt cumveto que infu nt amnia,& repente verû dillentit â falfa.Cumergo bonû in tria genet-a fit diuifum , lintq; alia buna fartunæ,alia animi , 8c alia corporis :animi buna verillimè 8c max imê

B buna nominamus. Itaq; quaniam aâionesanimi 8: officia inanima ponimus,cum præclarè diftum cit 8c aptèad hic qui-dem»fententiam;quæ 8c vetus efi,& philolbphis œmprobata:tum etiam reâêq in a8 ionibusquibufdam finê extremumqs-ponamus. Sic enim totum poiitum cil: in animicura &icogitaatiane,non in fortunæ temcritate . C û ratione hac cria côgruit,quad vulgo dici (blet, bene facûdifq; rebus perfrui, beatêq; vi- -me beatum.Propêenim ab omnibus in honel’ta quadâvita,&profperitatepofita eflzatq; «i5 in eo in quo diximus elle felicL

C me ca anima infiint,quæ debeatitudine quærûtur - aliis enim-in virtute videtur,aliis in prudêtia, quibufdâ in fapiêtiamomnulli eam in bis nût,aut in horum ali quo , aut adiunâa,autnon feiunfta va uptate . alii etiam rerum externarû adiungûtÆuentiamAtque hæc el’t multorum ac veterum,illa papau .eorum clarorûqzvirarum arario 8c l’en tentia.quarum neutresverilimile cit omni ex parte aberralïe , fed aliqua , quin etiammagna ex’parte reâam viam fautas . Ac cum iis quidem quibeatam vitaux dicunt omnem virtutem aut aliquam virtu. *

D rem , confectir definitio: el’t enim ci aétio confentanea . Ma.gnopere autan refert profeâôdn polielliôe fummum barn": anvfu,in habita an in a&ione pouatunFieri enim potelt,vt ha-bitus incli,nihil rei præclarægerat,vt in darmiête aut aliom5 otiofoAt verô aâio nô pateft,aget enim necelfario,& ho-nefie aget. Vt autê in Olympicis ludis, nô formafillîmus gqu -sur melænas caron: donatur,l’edqui in cmænâdefcêdûn

i Il.

1: ETHlCORVM ARIS’T.(honnir enim nonnulli vineunt) fic eorum qua: in vira houe-"Enlia ac bona verfanrur,compores fiunt ii qui rafla quæ funt fa-dant-030mm via per le iucunda elbquoniam voluptare ail,fici in iis numeratur quæin anima infunr . Cuius autem rei’quifq; icupidus elbea deleâarur. Vr equo,is qui amat equos:zrheatro, qui thearrum diligit. Eodêmq; macla rebus inflis 133-.ratur is, qui Rudiofus elt homiiatisz’ôc rebus quæ ad virtutemipertinent,is,cui virtus charalei’t. Acplenfq; repu gnanr8c noncent iucundæ res, propterea qu non (une fua (pante eiufinodi.-lis aurê hominibus qui finir fiudiofi honefiaris , eavoluptatê 1:.allèrunr qua: vi (un iuamda fiant . Puo in genere funt qua: vir- -turi côgruunt aâionethaque bis unr voluprari,idq; propretfe. ngcirca nihil corumvita voluprate indiget,tanquam ad.uenriria: (cd in fe ipfa inclufam habet voluprarem. Nam præ-ter ca qua: (lifta finit, non cil vit bonus habendus is,qui houa ifiis a&ionibus non læretur. N senim quifquam aur iullunrdixerir cum, qui iultis aâionibus non gaudeat : aut liberalemcum ,qui non deleâerur officiis liberalitarisritêmque in cæte- arisamnibu’s. Œæ cum ira finr,confitendfi cil: pet fe iucundas Gelfe virturis athées 8c bonas 8: honcltas,ac fingulas maxime:liquidé verê de iis vir bonus indicarzat iudicar,vr diximusÆlti gitur quiddâ optim6,honellillimum,& iucundillimum beaaz

- titudo.Ncc vero feparara hæc (nm, ex Deliaco epigrammate.Nil mage iuflitia pulchrum cit, meliûfque faiute:

Ras iucunda frui,quod fibi quifque petit.Infunt enim hæc omnia optimis aâionibus , in quibus aur invna earum optima feliciratem elle dicimus38ed ramen bonis,vr diximus, externis indiget.Vix enim porelt, aut ne vix qui. ïdem,res magnas 8c dignitaris plenas gercre is, cui nullæ opes;nullæ fupperâr copiæ.Permulra enim efiiciunrur quafi infimzmentis quibufdâ, vel amicarum opéra, vel pecunia,vel ciuisidignirare : funrq; nônullæ res quaru amorio beatâ vitâ labefa:i&er,vt habilitas,vr liberi,vt formaNeq; enim plane ad beatiaradineniaprus cil: is , qui anurixiodeformis fit ,autignebilisy

la .1A aut qui vitaux infolitudine degat,aut fit finelibcris: se multoadam minus forian,fi cui fint liberi improbi,vcl amici boni èvira cxccffcrint . Ergo,vt;diximu’s, bas profperitates vidctur

buta vira .requireroEx quo fit,vt quidâ felicitatcm idem errequod lècundam fortunam flamant. Ex quo exii’cit quæfiio,

3, mm) do &rina,confuetudù1e,an alia aliqua exercitationc pariatu: , au diuina aliqua canfaadfit , au hoc ira fit fortuito . Ac fi

13

Êuod à diis aliud datum munus hominibus ePc , profeâô com ’

. entaneum cfi felicitatem etiam datam efle à diis,eôque maxi.B me,qu rebus humanis meliorefl 8c præfiâtior. Sed hæc nô fût

huius difputationis, 8c têporis.Hoc verô appareç,etiamfi e nôdata fit conceEu 8c munerc deorum,mortalium genèri,fitquevirtutis,artis,aut exercitationis,tamen in rebus maximediui-ais elfe ducêdam.Virtutis enim merces 8c finispptimü quid-damncfidiuinum, 8: beatum: quod idëlate pateat,necefle efi’.Potefl enim inefl’e i-is omnibus, quorum quidemâ virtute a.nimus aliquovitio corporis nô retardetur,difciplina aliqua 86düigenm.QŒd fi fic melius efi beatum Je , quâm fortuito,

c certê ira elfe confitendum cit. Siquidê quiquid à natura pro.fidfcimr,ita femndum naturam affeâum efl,vt optime affe-Ctum cire pofiittitemqæum omnia quæ ab arte, caufi’fq; omni

bus efficiuntut,tum vel maxime qua: ab optima-Magnum au»rem fcelus fit remomnium 8c maximaux 8c præflantifiimamfortunæ afctibere - A ne criam ex definitione perfpici po-tefi: quod quærimus.Cofix-mauimus enim eam cire aâionemquandam virtuti confentaneam o Reliquorum autan hono-

D rum partim adelÏe necefTe ci’c,partim fiant adiuuantia &vtiliaquafi infirumenta,quibus confentiunt (pas: initia diximus, Ciuili fcicntiæ finem elfe propofitum fummum bonum-Huic autem cura omnis fere in eo pofita où , vt & dues boucs efiîciat, 8C ad res magnas,& honcflas agendas idorÎeosJure igitur nechoué , nec equum, nec aliud animal vllqubeatum ducimus.Nullum enim eorum efi huius particcps aâiom’s,ob eâmquecaufam ne puer quidem beatus cit :quippe cum ramdam 9e;

tu

tH

ETHICORVM ARIST.maté adhas vitæ mimes, fit aptus . Qui autem dictmtur,ob Efpem 8c expe &ationem quem de Ce concimt,ducunmr beati.Opus efl: enim vndique,-vt dixi, perfeâacompletâque vira.Mllltæ enim in vite mutationes,variique euentus verfanmr.fierique potefi,chuifecûda fortuna vins fit,i.sin maximas in:ridai: calamitates in feneâutc.quod de Primo femnt fabulæ.Oui autem cafus eiufmodi fenferit,miferèque è vira mi grene-

- rit,eum nemo duxerit in beatis. Sec! quæret aliquis , numguis aliusquoad v1uat,iudicandusefl: beatuszfed Solonis (entétia,expe&andum extremum tempos 3&1th tum denique fit Fbeatus , mmfupremum vitæ dieux morte confecerit a A t idguidez]! abfurdum fit,cum ptæfertim felicitatê in quadâaâione .fiaruamuscOgôd fi beatum negænus eü qui excelferit è vi-ta,nec hoc volt Salon quidem1fed tumdeniq; aliqua and ba.tum iudicari polTe,cum iam à malis efl: miferiifquelxberarus.(banqueta de hoc quoqsefi difl’enfioctfi enim fenfus abierit,tamen fummis 8: propriis bonis 8: laudis 8c gloriæ,quiuis nôfensiant mortui,quia viuuntmô carent,Vt deoore 8: dedecore ’liberorum.poflerorum etiam relus fecundis 8c aduerfis . Hæcquoque dubitationem aEeruntÆieri enim poteft,vt qui butaivitam quue adfeneâutem pronIIeritmigraueritque conne-niez: ter rationi,eum multæ in pofleris mu rationes confequan .tamponna nonnulli boni viri fintfloganeque virant ex dignitate,alii contré. Hoc etiam perfpicuum cit,eosmultis modisin parentum aduerfis rebus non eiufdem generis poire afici.Abfurdum quidem fit,fi is fluate commutetur,qui oppetiitmortemfitque aliâs mirer, iâs am5.Abfurdum hoc quoq;fit,res pofiaorum nihil ne ad vllum quidemtem us ad paré.tes pertinere.8ed redeundum efi: ad id quod fupra quæfitumefi-Eoenim cognito,fortê quad quærimus intelligeturvs i igLtu: fupremus vitæ dies expeâandus cit, Vttum quifque bea.tus exiflimetur ,non quôd beatus ipfe fit, fed quôdantes file.rit : quid efi quamobrem nouât abfur’dumfium guifque becs

[IEEE 1’.A rusefl,d’eeo quodinefi non vexé dici aquôd page; variera

B

rem fortunæ minime lacear viuos concedere bearos , guèd-que fiabile aliquid ac rmum,vixque mutabilelaearam virampuremus: fortunam contrâd’æpæ recidere inseofdem . Perfpi-

œum entenimfi euenra fequamur,eundem nos fape alias bearum,aliâs miferum’eife diâuros. Irabearum,Chameleonti fiamilê, nec (aria firmunyafi’irmabimus. Atqui nonei’c reéruma

fortunam confeâario Non enim in ca poiîrum eir bearumzeiïevel miferum,eriam fi banc humana vira defyderat-Bearæ au-rem vitæ dominæ funr virturi confenraneæaâiones,conrræflaqueconrrariæ; Hane aurem rarionemid quoque confir.marquod quæiîrum ciroNulla enim in te mortalium rama- imefifirmiras, rama confiantia, vriisin rebus a: virrure ge-

’ runrunMulroacnim fciêtiis’ipfis 8c’firmiores unr &confiana

.C

tiares . quarum vr quaque præfiantiisima ei’c, ira fiabilis manximêz’idqueaecidit propterea quôd diurifsimê iniis vinantbarbois; caufa efl:,cur nulla obliuione obruanrur. Inerir er-go in bearo quad quærimus , talifque pet 0mm: rempus-æraaris Forums cit. Semper enim vel maxime ca argent. 8c ce:gimbir omnia qua: virruri congruunr r8: quemcunque fora

17

mua cafixm inuexerir, hune maxime devon-è, 8: aprè feret: i’ uiverê bonus-fir,quadratus,omniquer ræhenfio-

. Cumquemultos cafus fortunainuehaîfiiquema-gnirudine 8c exiguïtatedifiërant : perfpicuum efi, cos omnesqui paroi 8c exigui inrerueniunt , nullum ad viram me.menqu habere: ’ aurem 8c magni& multi profperè ce

D ucniunr, viram cimrbeatioremoNam 8c adlplendorcmfe valent 8: ad ornatum, 8c vfus eorum gioriæ plenus

cit 8c digniratis : osai. autem contra: accidunr, ii virambeaztain illi quidem labefaâanr, (Nam 8:1 dolores aEerunr,8Cmaltas aâioncs impediunr; ) [cd ramen runwirtus (plein.defcir apparèrque maximê, cum iodate-ac nüoderatê. quia;

un.

:6 ETHICÜRVM ARIST.8c mulras 8c magnas perferr calamirares,non indolenria qui- EHem , fed quôd generofo,forri,magnoque fit anime prædirus.Once! fi funr,vt dixi,viræ donünæa&iones,cerrê nemo qui fitbearus,efie mifer vllopaâo poreir-Nec’pe enim vuquam qua:odio digua funt,quæq; mala fader. Eum enim qui verè bonusfir,quiq; fapiens , puramus omnes calus fortunæ æquo ammoelfe larurumzex iis eriam qua: finr in poreitateJemper pulcherrima uæque fa &urum-Vr 8c bonus imperator exerciru eo gadefiamper vr vfus belli feragrommoclifsùne vritur , 8c fu-rorex iis quæ flipperangcalceum aptiCsimum conficit, Feodemq; modo cæteri omnes arrificesKLuod fi ira efi,quibea-tus fit,mifer. clic nullo modo poref’cgnon tamen bcarus fit qui.dem,fi in Priami calamîraues incidat.Nô igirur variusefl,aurmutabilisNeque enim ex feliciraris politisions facile quis de.iici derrudiq; poreittnec id leues rains,de 8c graines 8: magnîefiîciant- quid igitur prohiber nos beatum flamme cum , quivirtutis perfeâæ perfeâo flingarur munere,quiq; in boum-nmexternorum faris magna abûdanria viuar,no aliqua parte actaris, (cd in omni vira confeâa arque abfiolura : aur certèeodem Aaddendû,qui 8c eam viram fit a&urusa& mortem ex ratione

k obirurus .qu 5d uidem incertus eflrerum firrurarumexitus,8c bearirudinem nemdÏe,ac quiddamomni ex parte gaffe. i

I &um ponimus.041,æ cum itafinr,bearos ex viuisdicemus cos,quibus adfinr permanfurâq; finr,quæ enumerara flint omnia.at bearos hommes. A tq; hzeqmdemhaâenus, Cafus aurê8c res aduerfas pofieromm ac amicorum omnium nihilpertinere omnino ad mortuos viride ab amici officio alienû fini-en,

renriifque omnifi repu gnare videaturJgirur quummulri ea- Hfus;finr,iique longe aclarè diEeranr,cüq;alii minuspertineanr, quidem difl’eneredongum fit &«infinirûzfummatim 8c-popdaniœr,faris.Vrigitur adam-fi: resaluabearo aecidût,a1iæ momërum habêr ad viram,aliæ leurs flint.fic eæ omnes quæ amiçis.Sed permulrû inrerei’c, viuis an mot

ruis mala continganrtac mulro eriam magis , quàm muni res

I. I B E R I. ’ r 7A iniquæ 8c nefandæin .rragœdiis antè rraâentur , au gel-am

tunRariocinandum igirur etiâ efi hic, quid quicque inrerfir:vel potins quærendum cit de mortuis,vrrü alicuius boni par-ricipes fin:,an côrra-Perfpicuum enim ei’c ex his, eriam fi quidad cos perrinear,fiue boni fine mali,exile id 8c exiguum aur o-mnino aur illis forezfin minus,cerrè non tanram vim in: eo et:fe,vr vel bearos cos qui non eranr prius efliciarwel iis qui amré beati erâr,bcatam viram eripiat.Ergo hoc quidem iam ap-paret , res 8c fecundas amicorum 8c aduerfas, ad cos perrinere

B illas quidem qui occiderint, [cd ira,vr ncque ex bearis miferosfacianr,neque aliud quicquam generis eiufdem- His ira expofiris,iam fcliciras in bonis fit laudabilibus an potins gloria,rione dignis,videamus.EPr enim perfpicuum,eam non 11qutari in iis qua: ipfa non funrper fe bona fed cire poiiunrJgirurhoc apparer,’quodllaudabile fir,omne ob eam caufam laudibusaÆCi,quôd affadît-ion: aliqua fit prædirum , 8c ad aliud quodâ

mode referarur.Nam 8c iufios,8c fortes,& vires bonos,& virturcs proprer opera,munera,ac3 ionêfque laudamus-Er robu-

C fios,8c qui ad œrfum valent homines,cærerôfque eiufiiem generis propterea laudamus, quôd â narura infliruri fint , aptiq;ad gerendas res [liquas quæ in bonis funt 8: honefiis.Ogod exiis criam laudibus quæ diis tribun nrur,perfpici porefr-Ridiculas enim cas fore confiar,fi ad nos referâtur.Hoc fit proprcrea,quôd laudes,vt dixiaeferendo rribuimrur. Œôd fi laus in eogenerc ci’c,id perfpicuum efl,vrquicque optimum cit, ira mi-nime ad laudem valere,mulrôque idefie 8c mains 8c præflan-tius.N am 8c deos beatos forrÊVnarôf que ducimus: 8c vires, vr

D quifquead Deum proximè accedir - Eadem ei’r reru m bonarürario.Beatitudinem enim nemo ornat laudibus vt iui’ririam,fed quôd multo 8C diuinior fit 8c melior , diuino honore affi-cir.Re&è etiam Eudoxus vi derur primas partes tribuiiTe vo-luptari-Nam cum in bonis effet ipfa,ncque laudaretur, deda-rari putabar,eam rebus omnibus præitare qua: cirent laudabi-iles: ineodemq; cire genere deum ac fummumbonû,qu’oniâ ad

c .

1ms

Il

x8 ETHICORVM ARIST.ca cætera referrêtunEB; enim virtutis laus propria, à qua aptî Efumus ad res honeitas gerendas- Encomia auteur ca potins autin go nt,quæ tain corporis quâm animi ge’ru mur vmbus . Sed

hæc quidem accurarius inneRigare coti; in potins , qui in cric.comiis elaborarunt: nobis autem ex iis perfpicuumefl qua: dtfla funt,in bonis iis qua: ad decus valent , perfeâifque munie;raribeatam vitam.041.odita die bine etiam apparet,quôd citprincipium .eius enim caria omnes omnia faamus . Prima.pium autem,idque omne in quo caufa eflcur cæterabona fuit,gloriatione dignum 8c diuinum ponimus-- ISed quomam Ebeatitudoeit a&io quædam animi,virtuti vndxque abioluræcongruens,iam virtus ipfa confyderanda cognoicenda’tque’efir

fic beatam vitam facilius contemplabimunAtq’ue is quidemviderur qui ciuili feiëtia vere inflruâuseit, huic maximâ de.diiie operamzquoniamhoc vu-lt,hoc fpeâat,8c ciues bonos cf.ficere,8c obcedientes legÆus-Hbc declarant Cretenfiü 8c La;cedæmodîorum legiflatores ,8: fi qui alii in eo genere flottie-manuôd fihæc ciuilis feientiæ propria eficognitio,perf i.cuumeft , cum eo ini’citutoquod iam inde ab initiofecuti u.mus ,omnê banc congruere &confentire quæfiionëo Videndû- acit failicet,quod fit hominis bonum . etenim de fummo bonohominis quærebamusâed virtutem’ dicimushominismô quæcorpus, (et! qua: animum attingit humanum :bearamq; vira, .animi aâionë nominamus.ngecum ira fiat, perfpicuumieitfvr cum qui oculos curaturusfit,rotum corpus: ficeum qui ci»uili ratione initruâus fit,ea omnia quodammodo quæ adam.mum pertinent cognita habereoporterezac mulro criant ma»gis , quo maior eiuilis fcientia 8c melior quâm medicina’ cit. H

Atqui clari nobilèfque medici multum operæ in cognitionecorporis ponuanognofcendus igiturei aninIus cit qui ci.uili feientia cit præditus.Cognofcendus cit autem horum eauquoad fatis fit ad ca quæ qu ærimtrs. Nam fubtiIior accu:ratiorq; eius explicatio maioris negotii fit â ipfa illa res quantn°518 Prorommee qua quoniâ iniis iibris quo: agami;

LIBER I; l a,A Meripfimusfatis multa diximusjllinc alIùmenda liant quæ l

â :zîMVt. .

ad hune locum pertinebunuveluti mam eius patté expertemelfe rationis,participem-alreram.Vmim auné feparatç lint,vtpartes corporis,8c quicquid ex partibus confiatzan cogitatiôeduæ res fint,qu æ fua fponre feparari nequeant,quemadmodûin orbe pars quæ côuexa dicirur,8c côcauazad id quod agimus,nihil intereltÆius autê partis,quæ rationis expers cit, alia viscit etiam plantæ communis: eam dico ,qua: caufaei’t eut alaamur 8c augeamurHanc enim vim animi tutu in iis omnibus

B quæ alunir, tu in fœtibuslicet ponere,rü eriâ in perfeélis ani-manribus- hac enim aptiusefl:,quâm aliam. Huius rurfum a-lia citoommunis virtus,non hominis propriazqui cum tümaximêcü fomnus capirur,hæc fine pars fine visŒ; ofiîcio8c munere fungatur.Arqui bonus ab improbe in fomno mini.mè internofcitur-Hinc neganr inter beatos ac mireras per di-midiatum vira: têpus quicquam intetefiesldque iure ac merùm accidit,proprerea q: fomnus animi ei’t requies , quia bonusfit vel malusmifi fi uæ motiôes paulû orianrur,ac tû meliora

C vifa funt bonorü qu quorûhbenSedhçc quidê haâenus.A.lendi criai vis prærermirrêda elt,quâdoquidêvirtutis hominisexpers efi-Alia afiteli: cria vis animi rônis expers,t’1 ramé eiusquodâmodo cit particeps.Nâ 8c continêtisimpotëtifq; rônem

8c animi parti: eam uæ rationêhabet laudamuanuitat enimvera r6 bene fanos a iultitiâ 8c æquitarê.Côliat aûtin eis aliquid aliud elfe infini præter rônê,quod repugnat obfifiitq; ra-

. rioni o Vr enim in corpore,fi qua: partes difiolutæ dextrorl’ummoueri velint,c6trâ ad læuâferûturzfic in animo.diltrahûtur

D enim in contrarias partes impotêtium cupidirares.Sed in cor.pore idquod rapit 8c diffrahit videmus , in animo non vide-mus o Certè nihilo minus exifiimare debemus inelie quiddamin animo ration: carens,quod ci refiitat 8c repu gnethgomo.do aurem ab ea diuerfum fit,nihi1 interel’cJ-Ioc aurem vt dixirationis el’t etiam partieeps . parer enim rationi in continen-te, ac malta ctiam magis in miterais-8: fortibus, ira-quibus.

c u

12

2 o ’ - I - 1. omnia rationi côgruüt-Hoc ergo apparet,vitnexpertem ratio 1E

xi

ETHICORVM ARIST.

nis elfe duplicemzvis enim ea quæ crefcendi caufa tributa cit,nulla exiparte rationis efi particeps :concupilicendi aurem 8capperendi quodammodo ca vritur,quatenus ex obœdit,atqueparer.Atqui eam dicrmus coporem quide 8C parentis armaeorum,non tanquam mathemaricorum . Nam vim expertemsrationis parère quodammodo rationr,8c admomriones,8c ob-

i iurgationes 8c adhorrationes indicant- (hiôd fi confitendumefi,hancquoque vim compotem elfe rationis, duplex vis eritrationis particeps :alia proprie 8c inIfe ipfa , alia veluti proa En

a bus filins oboedit parenri. Hac aurem difiinâione 8C difsimi.» ’

litudineetiam virtus diuidirunalias enim rarione elfe dici-- . mus,alias more perfeâaan rationefunt,vt fapiêtia,vt fagaci

tas,vt pmdentiazmoreaperfe&æ,vt liberaliras 8c temperantia.- Namcum demoribus- icuiusloquimur,non fapientemeum,.- vel (agacent dicimus ,fed Clemenrem 8c model’tum. fapientemd

etiam laudamus ob animi habitum,8c habitus cos qui laudabifz lesfunt,virtutumnomineappellamus» A

. sa:LIBER SECVNDV’S.. -E D cum duo lint virtutum genera,alter1îearum quas in ratione elfe dicimus, alterü:

J v earû quas morales 8c voluntarias :rationis-. fï , quidê magna ex parte âdo&rina 03min au

Îefsionêque habenbitaque 8c exercitatiôis-- a

a indigent &remporis.Morales acvolunra-’ ” s î rise moribusàquibus nomê duxeriît, quod H

tudine dcflexit,omnino comparâmr. Ex 31:0l perfpicuû efi,nullâ omnino moraliii virtutii ingcnerari n is

. natura.Nihil enimquod infini 8c innatü el’t,aliter atq; efi,af-, fuefcit.Vr lapis fuapte (ponte deorfum ferrursnunquâi in fu-.. blimevferri alfa car,ne fi milies quidê CG quis furfum vrcôfue-

faciagcmirta’rÆodêqgmodonecig’nis deorfü nec aliungÎCËï

q I. l B E R Il; a.1. A. aliter atq; iplius natura ferat,pouelt alfuefceteNô igitur 53m.

4 cura , neque contra naturam in nobis infunr virtu tes:fed natifaâique fumus ad cas 8: percipiendas natura , 8: eliiciendasconfuctudinelamvero quas nobis à natura tributa funr,eorumprimum facultates accipimus , deinde ofiiciis muneribûfquefungimur. (Lied in fenfibus cernere licet. N eque enim ex eo.

. quôd crebro aut afpeximus, aut audiuimus, fcnfus accepimuszl, contrâque eorum cum iam elfemus compotes , eis vfi fumus,. nô cumvlî elfemus,percepimus. At verô virtures accipimus,

B antea cum operis aliquid confeâum dederimus.Qiod in cæ.. teris fit artibus- (En enim faciëda funr cumdidicimus, ea tü, cum agimus,difc1’mus maxime. Velutihomines tum architea. te&i exifiunt maximê,cum ædifieant:8: cithatœdi,cum fidi.. bus vtuntur.Simi1iter tum iufii,rëper5tes,fortêfqueeflicimur, maximè,cû ca facimus qua: in fia fût,quæ modelta,quæ fortiaJ a, Atq; etiâ hoc ipfum declarat 8: docet quod fieri folet in Rcb.. pub.in quibus lcgifiatores confuetudine 8: exercitatione ciues-

bonos efliciunt-Elt enim hæc omnium qui leges imponût fem-C tentia 8: voluntas. (yod qui minusreâe faciunt, aberrant., quippe cum hac vna te præller vitiofæ bene confiituta Refp... Iam ex iifdem rebus otitur virtus omnis,8: ab iifdeni interit..

Eadem efi; ratio atrium omnium.Nam ex eo qvtütur fidibus,8cclari 8: i gnobiles citharœdi exil’mnuEadem el’c ratio archL

. teâorum reliquorûmq; omnium.Nam ex eo c; (cite 8: petites

. ædificant,boni archireâi futuri funr:ex en quôd infcite,mali .1.. Quod’ni ira le haberet,nec rationi vllus elfet nec do&rinæ lo-

cus,omnéfque doâi 8: indoâi nafcerërur. Eadêmq; omnium;

D virrutû caufa 8: fentëtia eleam-cum ea facimus quæ a&isic6rinenrur,iis qua: hominibus interipfos intertedunt,a ii iu-nfii,alii iniulli efiicimur . Et cum ea omnia qua: acetba mole--flaque funt,agimus,afiu,efcimûfque aut timere,autpræfidere,- ,.nonuulli fortes, quidam timidi ignauiq; exil’tunt . Similis cit

t 8: cupiditarum ratio , 8: iracundiæzquoniam alii temperâres l. 8: deqmtes,pleriq1;eintemperati 8: iracundi efficiuntur z hi:

’ c au;

a; ETHICORVM ARIST.quia fic,illi quia fecus in iis verlentur. Atque vt vno verbe fi. Eniâiex fui limilibus aâionibus omnes habitus oriuntur - Itaq;faciendæ funt cerro quodam genere a&iones , quandoquidernearû diferemias habitus confeqiïuntur . Non igitur parui,fed

a magne 9ere,atque adeo ad fummam refert, vtrum fic an focusa iam inc .e â puero alfuefcamus. (Lu-ourla i ’tur huic negotio

quod fufcepimus, nô efl: propofita contempfatio quafi finis,vt’ cæteris (id enim agimus, non vr quid virrus fit , intelligamus,fed vt boni elficiamm, quandoqu idem vfus eius nullus foret)necelfe efl: quêadmodum a&iones 8: officia ducantur , confy. Fderare. ln iis enim fitum elt, quêadmodû dixi,vt habitth quæles debenr,oriantur. Ac illud quidem commune cit omnium,

a. idq; pofitum fit, reflet rationi conuenienter fieritdeq; eo diffarerur oflerius, 8: quid fit reâa ratio, 8: quemadmodum al;itéra lt ad reliquas virtutes. Illud aurem prius confiare 8: c5-uemre (1.61365 omnem quæ de rebus agendis habetur orationê,P°P"13rlter s non fubtiliter traaariopottere: vtq; initio dixi- .mussrfmones pro rei natura exigendas elfe. Vt aurem in rebusfâllëbrlbüssfic in aâionibus iifq; omnibus quæ conducunr,ni. G11.11 mefi: firmitatis,nihil fiabiliraris, 8: robotis. Cûq; eiufmo.dl finit"e de genere toto habetur oratio , multo etiâ’ minus cet. -ta cit quæ de rebus fingulis haberur, quoniî nec fub âme!!! necbe.PræCCPtl9në vllam’cadunt.Sed vt in medicina 8: gubËrnatous aute,fic xis omnibus qui in aâ’ione rerumverfanturstêpovris tabula ratio elt.quanquâ autê id cit quod nûc agimus eiuf-

q 3:) martien danda qmnino opera cit vt alleuetur.Hoc igiturpot-uniscïntelligëdu el’t, iis omnibus quæ font in hoc genere, H

ra (P62? cagi-"1119m 8: parum cit , interitum impendêre natuId uod?li menimrebus ad obfcuras illuitrandasvrendû efi)fæ à]: remua? ln viribus 8: valetudine cernere . nam 8: profu-que fundimæ mmxum exercirationcs labefaâantvires euerrütVe infra mît poculenta acvefculenra fi modum tranfeant,mododî m adhibeanturJabefaâant valetudinem codé

n . .fi mo dei-ara fiat &modica,pariunt,augent,ac métur-

LIBER n; a;A 030d idem 8: in temperantia,8: in fortitudine,cæterifq; vit.tu ribus contingit . Oui enim fugit timétque pericula omnia,quiq; nullû perlèrr,is timidus 8: ignauus putandus cit : &quinullum ri met omnino,fed adir omnia,is audax habêdus. Itèq;qui omnibus voluptatibus perfruitur, nullâque prætcrmitrit,intemperanszqui verô omnes prætermittit 8: caner, vt (oientagrafes, is fenius omnis expers iudicandus el’r . Tollitur enimtêperantia , tollitur fortitudo ab eo quod nimiû en 8: parumoAt verô faluæ [ont 8: ineolumes mediocrirate dominâtch.

B rûm nô folùm ortusiincremenrâq; 8: interirus ex iifdem 8: abiifdem eflîciunrur,fed in iifdem etiam aâiones verfamurJîr-

enim vt aliis in rebus qua: euidentiores (ont, id.conrlngir,ve-luti in viribus,vt ex eo gignantur, c; 8: multum cibi capiarur,8c multi labores feranrur , quod valens viribus efiieere porefi:maxiinezfic in virtutibus.Nam 8: ex eo rempcrâres efficimur,ç nos à voluptaribus abllinemus z 8: cum ii fumus , ab iis fa-cillimè abflinere polfumus.Similis el’t ratio fortitudinis.Namcum 8: ea quæ terribilia finit defpicere, 8: eadem magno ani-

C m0 ac forti perferre alfuefeimusmim fortes exiltimus : qualesmm fumus,quæ terrorem aïerungfacillimê fulhnemus.

Habitus aurê quales fint ’ex volu tare ac dolore quæ fa &a8: opera coule uuntur , perfpici d . Nam qui le a corporisvolupratibus flinet,eôque ipfo lætarur, is temperans: qui idmolefiê acerbôq;fert,is intemperans putandus elt- Et qui mo- Àleliza quæ (ont , forti ac magno anime perfert , ex eôque volu.ptatê percipit, aut certê non fert grauirer,forris:qui ægrè fert,is habendusignauus . Virtus enim moralis ac volûtaria omnis

D inhæret voluptatibus ac doloribus-Nam 8: volu tatum blami diriis deliniri, ad ea gerenda omnia, quæ praua ont, impelli-

mur:8: dolorum cum admouentut faces , arrêté faâis dedu.cimur. ltaq; Platonis fcnrentia, infiitutos elfe om nes oporretiam inde à puero,vr:& lætemur bonis rebus,8: dolcamus con.trariis.Re&a cit enim hæceducatioJâvero fi in aâionibus,8:perturbationibns barrentvirrurespmnê autê pattu (barmen! t

C un

4’24 ’ETHICORVM ARIST.a&ionêq; omnê lequirur voluptas aut dolorzob eam certè cana E,(am virtus in voluptatibus doloribùlque confiant. bloc errantindicant fupplicia,qua: ob cas conflitutafuntamedicinæ enimquædam funt . At eu rariones ex dilîîmilibus cotrarnfq; rebus .folent eflici. Prærerea habitus omnis animi, quêadmodum funprâ dixi,quibus in rebus pofitum elt,vt meliorvel dererior gr:;gnarur , in iis vim fuam omnem obtinet. A voluptatibusaure ’.8: doloribus habitus vitiofi nafcütur , propterea c; ea quis fe-iquatur aut t’aueat vel qua: facienda fugiendâque non fint , velquahdo,vel quomodo facienda non lint 8: cauenda,quæq; funt Feiufdem generis, quæ ratiopræfcribat. Itaq; virruteslvacuita-tes quafdam perturbationum tranquilliraréfque animi defi-niunr. Haud probè quidem,qi or’nnino dicanr,nec adiungantquomodo decet,aur quomodo non decer,8: quando,8:cæreraomnia quæ addunrur. Ergo hoc præponitur,virtutem qu æ inhoc gencrc d’un: voluptaribus doloribûfque verfari, in eâquead res optimas gerendas inelfe momenta maxima:in vitio,cô-trâ. (mod ex eo etiam perfpici potelt, quia cum tria fint qu æfCQUÎmm’aSC tria quæ declinamus,honcfium, vtile,iucûdum, G&rria quæ fuperioribus contrariafint,turpe,inurile,moleltû:cum m iis omnibus vir bonus reâè le gerit,8: improbus præ-P°fi°ïêstum’vel maxime in voluptatibus. Nam 8: com munisCR filmanrium omnium,8: ca omniacôl’equitur,quæ fub a .

96mm"? cadunt’EtCnim quicquid honefium,quicquid vrifb,1d omne iucundum. Prærerea uoniam vnâ nobifcum iâ indeab mcu nabulis educara ei’t,dilficile faâu el’t hanc perturbatio

Ïâlîsggâïâfmmg a qua: penitus vira implicata infidet. H101.6, ahi mmus 21”? 339:1; nol’cra dirigimus voluptate 8: do.bis verrai hoê nil gagna-0b eam igitur caufam necelfe el’t in

na momenta (untoadmèîl inIhtutÏJm ’ Non Êmm "f 3° Rar-probe lætetur aut d Î 103 8C aâlones . fi quis re 6re aut im-raclîrus , Voluptm:i 2155M- Præterea difficrhus cit , vrait He- I

. , litere quâm iracu ndiæ . A: fempcr vcquicque haha dia-1- » » 591.3? à: negotii plurimum , ira in eo poa

LIBER Il.A tifsimum ars omnis virtizfque verfatur . Oued enim vndique

I perfeâumablolutumq; cit, id ibi maiorem obrinet 8: fplenderé 8: dignirarê.Œiare ob eam etiam eaufam vt côliltar necef.le cit in dolore ac voluptare omnis quæ de moribus 8: ciuili rarione infiiruirur difpurario.N am qui bis rcâè vtetur,is vit benuszqui peruerfe,improbus futurus eletq; hoc quidê iam c5.feâum eli:,virtutë voluptatibus doleribirsque côiungiz8: qui.bus ex rebusgignirur,ab iis 8: augcri eam 8: inrerire,fi eodemmode non fianrzeandê à quibus rebus nata fit,in iis munus rua

B 8: olficium exequi. Quart aurem aliquis,quid fit cur cesdicamus qui res iultas efficiantd ui’ros:qui modefias,remperâ-

tes exiltere eporrerezpræferrim cum fi res agantiufias,fi modefias,iufli iamfinrac temperâres-Vr fi qui grammatici mufici.que munere fimgâtur,ii grammariei fint 8: mufici necelfe cit.At ne in artibus quidem ira fir-Fieri enim porelr, vrquis quidpræl’tet eorum quæ grammatici atte continentur 8: fortuitôS:

l alterius præfcripro.Ergo rum denique grammaticus erit,8: liquideorûaquæ grâmatici propria font , 8: fi grâmaricê faciet,

C hoc efi,fi ea quæ in ce inel’t erre grâmarica proficifcatur - la

atrium ac virrutum nô cit eadem ratio , propterea q qua: abartibus preficifcunmr,quoniam laus omnis 8: præltanria in-clufa in iis ipfis cit, fatis fit ea cette quodam genere elfici . Atverô qua: virtute gerunrur,non fi ca quodâ mode alitera finr,continuo iuflè t’epetatêueefiîciunturzl’edfi is etiam qui faciat,

quodammodo fit affcâus.primü,fi feiens:deinde,fi volés 8: vltro,idque eorum caufaztertio,fi firme 8: fiabili anime faciat.(garum præter feienriam nihil arribus renendis percipicn-

D d. que requirirur. Ad virrutes vcrô , cum fcientia parum avrnihil valet , tum non parua , fed omnia momêra funt in carraris. (En: quidem confuerudine iulle mederarêque viuendi o-mnia comparantur.Ergo tu deniq; res iuliæ ac modeltæ dicü.rur,cum eiuûnedi funt,quales viri iufli temperantèfque age.renr- Iufius aurem 8: modeflus is demum elt , non qui cas resgcrat omnino,fed qui ira gcrat vt iulti 8: frugales faciuntHoc

4!

Un ETHICORVM Must.

k î

4,

-. ergo verè dicunr,ex reâè rempetar’equeaôta vira iuflos me: E

derarôfque vires eifici . ma: qui non faciar, is nunquam efi:furutus bonus.Sed pleriquecum hzc non fadant, ira deniquefe 8: probes fore 8: philofopharoros purant,fi ad verba confugiant-li limile aliquid faciunr ægtotis, qui medicos illi qui-dem libcnter audiunr , fed nihil eorum quæ ptæfctipra lu ntfaeiunt.Qgemadmodum i gitur illis nouquam bene habitu-rum eli: corpus qui ira curantur :fic nec his anin’ius , qui ifiomode philofophantut. His expofiris deinceps videndomeit,qoid fit vittus. CLupniam i girur tria (ont in anime , per-rurbariones , faËolrares, habitus, ex hics tribus vnum aliquidfirivirrus necelfe cil: .Pettuxbariones aurem appelle, vr aupiditarem ,-vt itam , vt excandefcenriaml, rimotem , auda-ciam’, vr inoidiam,gaudium,amiciriam,vtodium,ïdefyde-rium , æniolatiencm, milericordiam, 8: omnino ea omnia,quæ vel. voluptas confeqoitur vel delet.FaËiJlrares aurem,quibus ad perturbationes accipiendas apri fomus,dicimus.vr pet quas vcl irafci polfomus,vel dolere,vel mifer’eri- H abiv Itus verô lunr,quibus probe vel male alfeôti fumas in perronbarioniboszvelut cum itafcimor,fi vehemenrius ,vel parum, G111316511 m ediocrirer,bene affeâi fumus:itêmqoe in cæterisv

Ac perturbationes qu idem nec vittutes (ont, nec vitia, pro-pterea Cpt ex perturbationibus nec boni nec improbi nomioflambe): virturibus 8: viriis nom inamot’, quôdque perronbationes nobis nec laudi dâtut,nec vitio.Nec enim qui rimerlandaturfior qui irafcirutznec q omnino irafcitor, viruperaatanise! qui ptætet moducht vetô propret virtures iote laudînluraeur vitupetamurlam itafcimur 8: timemus incom

ho a Vittutes aor i pfa confilia (ont , aor tes gefiæ confilio.A. ’æC-perturbarionibus moueri dicimur,virroribus 8: viatus non mooeri,fedlquodammodosalfici dicimur . ob eâfqoea?!) as ne facultatesquidem funrNeque enim eovel boni dia9mm in" mali Cr omnino-agent polfumus. vcl laudamur.vel’mm’13cramonPrarterea facultateprædiri funins natura, boni

LIBER n. ’27A vel imprebi non fumos,quod fupra efiendimos Â Œdd li nec

perrurbatiôes (ont virrures ,ncc facultates, relinquirur vtfinrhabitus. Sed dicendum elr non folom habitus elfe virtures,fed etiam quales fier-Hoc igitur confirendum efi,virrurcmoamnem,in que ipfa fir,eum probê alfeétum teddete,oliiciumq;ac monos eius probè exequi. Vr virtus oculi 8:.ipfom oculominregrum efficit,8: monere illios reétê fûgitur. virtute enimoculi inregre cernimos-Iremq;virtus equi,eqoum generofumeifieit,8: ad curium aptom,8: ad vehêdom cum qui infideat,

B expeârâdolq; hoûes ideneû . Œôd fi ira en in’emnibus,.cette

hominis virtus habitus etir,quo 8: melior homo efiicirur , 8cofficioloo ac monere probe fu ngitur.Hoc quemadmodû fururom fit 8: iam diximus,8: non’cita denique perfpici potetir,fi ’qualis eius fit narura,erii atq; etië Conlyderabimuslicer qui-dé in omni natura cohærente 8: côrinuata,quæq; feeari poteli:8: diuidi, 8: qood præfiat norate,8: qood fuperaror , 8: quOd Væquale elrçidqwel pro tei narura,ve1noltto more Acquale aurem diçirur id qued medium cit inter rem qu æ præfiar 8: :5

C qua: vineirur.Rei aurem medium appelle id quod arqué abeltab vrraq; extremirarezidque apud omnes vnû idemq; valet 8:efficirNofira apuré tarione id mediû eli,quod nec rrâlit modiinec dçferit,neevnû idemq; apud omnesvalet.Vt fi decë nimiûmulta füt,duo nô fatis,’capiât fex pre rci media-Argue enimfuperârharq; fupetâtutJ-locaiir mediû â proportiôe arithmerica:

ducirut. At quod nobis mediû elr, nô ira fumitot.Nô enim ficui decê minas edete nimiû fit,duas parum,fex minas ludimagifler Prat’fcriPÏCFit-Efi enim hoc ferralfe nimiumvcl parum

D ci qui capiat,vr Milon i parum,ritoni nimium - Eadem el’t 8: -cutfus ratio 8: lucræJta ni mium 8: parum artifices omnes vitanr,mediocrirarem 8: ex uironr,8: perfequunror,ac mediœcrirarem non tei quidem,iled qui: à nobis ducirut. Œôd fi arsomnis8: feienria ira denique ptæclate fuum monos exequitur’8c ablbluirdi mediocriratem i nroernt,ad eamq’ue fna opera o- ’

mnia refctt (lune folent de operibus iis quæ perle êta (ont 8: z

’ i i i ’ d ii

’ 28 ETHICO R’VM must. .abfoluta,prædicare, nec iis derrahi quidquam necaddi polfe, Equia nimium parum omnem præl’canriam laud’emque art-is,labefaâer,cenleru’etque mediocriras) clati aurem artifices eô,vt dixi,opera fua referont: 8: vr narura,fic cetrior el’r dux vit-tus ræflanriôrque quâm ars omnis :ptofeétô medioctitarisca fifi: indagarrix neeelfe elLDe ca loquet,qoæ volontare ac mete fofcipirur,quæ in perturbationibus aâionibufqoe confifiirin quibus cit 8: nimium 8: parum8: mediocriras.vr8: rime.te 8: confidere 8: concupifccte,8: irafci 8: n1ifereri,8: omni-no gaudere 8: dolete licer 8: nim-ium 8: patumaùquorum vtrû Fque non reêtê fit.Ar vetô quando,qoibus de c s, quibûfquerebus decer, cuiufque rei caofa , 8: quomodo æquum cit hacfacete emnia,perfe&um quiddam cit ac optimum, qued qui-dem in vitrote firum elt.lrêmqoe in aâionibus 8: officiis ni-miü,8: parum vetfantur 8: mediocriras. At virtus in perrur.batiombus aâionibûfque eonneâirorzin quibus 8: nimiom8: parum in vitio elbmediocriras in lande 8: teëtè faâis , qua:duo vitrutis fût maximè propria.Efi igiror mediocriras quæ.

- dam virtus,cum medii 8: perfeâi fit indagattix. Iampeccate G* licer molris modis,quoniâ vt Pyrhagorei côiieiebanr,malum

infinitu m i ncerti’imque el’t , bonum cerrum arque finitom.A: verô te &è facere vno mode licer . Ira ue illud facile , hocdilficile cit - Nam8: âfigno difcedete facile cit , 8: ipfum ar--tingere magni negorii . 0b eamque caufam nimium 8: pa.rom in vitio el’t , mediocriras in virtute - Boni enim vnomode elfieimor , mali modis omnibus. Bit igiror virtus , ha.-birus animiJad agendum impellens , in mediocrirate pofitus,ca qoæ nos atringit,tatione fic te&us , vr prodens præfcripfotir. Mediocritas aurem doorum viriorum cit, quorum alternece quod foperar,alretum eo quad parum elt,cernirur: idq; vel0b id maxime, quôdalia vitia in perturbationibus 8: aâioni.bus decetü modûmque tranfeâr, alia ab eo deficiant:in quibus

virtus 8: inuenir 8: feruar mediocritarem . Qo ocirca viraisnatura foa 8: definiriene qua quid elfet,explicatü cfl,mediocri

4, LIBER Il. w z",A ras intelligirur, ex rei optimæ perfeâæq; tatiene, extremitas.Sed nonomniaâioni 8: perturbationi modus adhibeti appa.niq; potelr. Sont enim quædam quæ nomine lue viriofa declatari videnrut, vtmaleuolenria,vrimpudenria,vr inuidia . 8:in faâis,vr adulreriom,fiirtû,cædes. H arc enim omnia quæq;font eiofdem generis, ipfa pet f: viriofa dicunrur : non eorumimmêfi nimium aor parum magni togtelfus . Nunquam i gisrur in re&è faâis elfe hæc perlon font femper invitiozneein his talibus illod reâè , aor non re&è verfaror , adulretan.

B de vel qoâdo vel quemadmodum opus cil: fedcqfuiduis eorumfacere, viriofom el’t- Ogamobrem nihil inter , vrrum quismoderaram iniul’titiam , moderatam ignauiam , moderatamintemperantiam quærar,an immoderaras eas,8: nimium paroas . h am il’to mode quidem 8: ei quad modum trâfit eûmq;

defetir , modumapponete licebir8: ci quad vitra modü pro-greditut,id quad modum fupetarz8: ei quad parû efi,id quadparum ce. Vt igirurrempçrantiæ 8: fortirodinis nec nimiumen nec parum,proprerea c; mediOCtiras quodammodo in (un)

c me fira efl2fic ilion": modus nullus cit , nec nimium nec paru:fac! vt quicque gefium cit, ira e11 in vitio. Omnino enim neceius quad nimium cf: 8: parum modus vllus el’c,nec mediocri-

ratisnimium 8: parum. Hæc aurem non folum de generetoto virturum dicenda (ont, fed adfingulas etiam côuenit ac- Vcommodate.0mnium enim difpuratienumqoæ de aâioni-bus olficiifq; infiirüqrur, eæ qua ad genos vnioetfom accom-môdanror , latifsime parent :quæ aurem ad pattes , ad veri.

D rarem propius aecedunt . In fingulis enim rebus aâienes 8:olficia verlanror , quibus deber refpogdere oratio .ZHæc igi-tut ex fobieâa [ont defctipriene capienda . Ac in meru qu i.dem 8: cenfidentia,fortimdo mediacriras cit . Eerum auremqui modum rranfeunr , qui rimetis vacuirare , vacar nomi.ne ( Sont aurem malta vacâ’ria nomine, ) qui aurem confiden

ria impulfusunodom egreditur,aodax eonfidenfque nomina-tur. At qui nimium timet,parûmque confidit,ignauos dici-

’ d iii

7

,5 VETHICORVM ARIST.rot. In voluptaribus aurem 8: doloribus non omnibus qui. Edem , fed ad corpus pertinenribos,iifqoepoti13imom qoæ ta-6tu pereipiunrur , minus etiam in doloribus , mediocriras cil:temperanria : exuperantia , inremperanria. (Lui porto à vo-’lupraribus nimium abhorreanr, non admodum multi repe-riunrut, vr ne nemen quidem habuerinLA ppellenrot fane o- Imois fenfus expertes. lam in dandis accipiendifqoe peeuniismediocriras , libetaliras dicirur : quæ modum tranfit, prodi-galitas z qoæ ab ce deficir, auatiria. Contrariôqoe mode in iis ivltra modum progrediunrur , ab eôque deficiunr. Prodigus F ienim largiendo modum rranfir , 8: accipiendo abelt ab eo-dem . At vetô auaros in accipiendo nimius’efi , in dando’par.’

eus . A rqoe hæc quidem nunc populatiret ac fummatim’ ex-i’ ponimus , hoc iplo contenri ,palt dilferemus fubtilius . Ver.

antut etiam in peeuniis aliæ alfeâiones , quarum mediocriaras magnificenria nominatut . Nam inter magnificum 8: li.beralcm hoc interel’c ,quôd ille in magnis ,hic in patois CCDnitur.Nimium,â7mgng.Ai’eiglbuauaiazparum, mangèrentdieitur, dilfetunrq; ab iis qua: funtliberaliraris. (&id aurem Gdilferanr , pofierius docebimus . Porto in honore 8: infamie.mediocriras,magnirudo animi apellarur :exoperantia, elario-animi’defeétio,paruus pofillufq; animus.anm aurem tarie.-nem libetalitarem ad magnificenriam habete docuimus,pat-sgis dilfercntem , eandem habet ad magnitudinem animi quæin magnis honotibusvetfarot alia qua: in parue honore cer-’nitorlicet enim 8: vr decer honorent gloriâq; experere, 8: rii-*miû, 8: parum.(m.i nimia cupidirare ducirur gletiæ,is ambi- ’H’

fiofos,qui non faris,vacpus ab honore appellatur : at quinto- -duln terrer, vacat nomine- Atq; etiam aifeâiones vacant no- -mine , nifi tr ambitifîfi, Ptopria cit ’ambirio . Hinc extremi de svagua ragione,quæ nitra fines eorum quafi media lorata cit, »iudicio difceptant :cfiq; cum nos com qui modum une: ain- abiciofumpmflncmuszell cum cum-quiiabhertet ab honorée. -

z

I. I B E R H- inA mnînoîAtq; aliâs ambitiofum laudamus,aliâs cum qufnulJo

honoris fiudio tçnctur.(bod quam 0b ré faCiamus , acincepscxplicabimusNunc noftro more diiTcràmus de cætcris. Atq;etiam inira exupçrantia cfi,dcfe&io, 8c mediocrxtas I. Cûmq;eorum non ferè cxtêt nomina,cumqui modû téflct,clcmêtcm,8C mediocritatcm clemcntiam manfuctudinêmquc nomma.-musÆxtrcmorum is qui vlttfa modum progredinufiracüdus,8c vitium iracundia appellatur. (bi aut’em parum irafcitur,lentus, vitium lêtitudo’diçitunSuntlctiam très aliæ mediocri

B tates , finitimæ omnino, fedttamcn inter fc diffcmnt aliquid.Nam cumin fermonum aâipnûmq; focictat’c vc’rfcntur, hoc

’tamen diffcmnt, c; vna in vcritatc, aliæ duæ in vitæiucundil- Aun: cernuntur. Atque hui us quidem incundïta’tis pars altcm-ludis tribuitur,altcra omnibus rebus fis qua: ’vivtamsattingum:hammam. Olgamobrcm de bis ctiâ nobis diccmjùm efl , quo.facilius in omnibus fefè abus ’medip’cri’tatcm aïe laudabi-

lem perfpiciamus , 8’: extrcma nec méta nec laùdanda , quinetiam vimpcrandaÆtquanqnam petmulta ’fir’ltç’or’ù m vacâ.

C ria nosninc,tamë danda opera cfl: vt iis ficu’t anis nominal in!»ponamus,quo 8c rçs dilucidior fit, 8c nos facilius’cdnfcntanca 4- 4--vdicamus. lgiturin vcritate qui modum adhibet,vetax, 8c ha-bitusvcritas dicimr.SimuIatio fi in mains progrcdiatur,arEË-. 4,gantiaz8cqui cam habct,ax roganszfin fila ninfiü extenuct,dif-fimulationis 8c difsimulatoris immine , 8c criminc noiraude.la incunditate porto quæ’ad lufum accommbdatùr , qui mo-dumqucndam adhibct , is con1is,fcu viban’us hab’chdus efi,8c

affiche comitas 8: vrbanitaszat (lux modum cgrcditu r,fcur-D rilitas.& in quo ipfajncfiî, feutra dicimr. Qui vcroomnino à

Judo abhorrct,is agrcfiis &rufiicusmfièâio ipfa rufiicitas ha.banda ca. 0410:! aurem attinct ad reliquamiuc’unditatcmncâquæ in vira adhibemrqui ne, fc iucundum præbct,vt ratio po.-flulat.is facilis,8c mcdi ocritas, facilitas éjciturœ Qu’i’modun’r

cgrcditur, fi nulldcaufa du &us , affabilis: En emolumcnti fuix "”d iiiix

p ETHICORVM ARIST.icaufa,affcntator habendus cita At qui omnino abhorrer dira.- Editq; à mode 8: ratione,fêq; trifiem rebus ommbus præbct, u

4 feditiofuÎSC difficilis putandus efi.Atque etiam in perturba-tionibus,iifq; rebus omnibus,quæ in perturbationibus verfantur,mediocritates reperiunrur. Vcrecundia enim non eflillaquidem virtus,attamen qui pudore afficiturgerê landau f0-let.Nam his in rebus alias modum a ponit, alias cum tranfit:vt auidus, ui omni ex rc pudorea iciturztertius,qui à modod cit,null queex rc omnino pudore aflÎdtur,in1pudcns: quiaurem modum adhibct,is pudens 8c verecundus dicimrJndi- Fgnatio verô mediocriras cit inuidia: 8c maleuolentiæ . Cernû.tur autem in iis ægritudinibus 8c voluptatibus omnibus quæ0b cas res fufcipiuntur,quæ proximis cueniunLOgi enim in-dignerait-fis doler illorum rebus fecundis,qui iniuriaiis fruun-tunInuidus hune Vincens,dolet rebus omnibus-At maleuolu:tantum abefl ab eovt doleat,vr etiâ capiat voluptatemsed dehis quidem alius cit mihi addicendum conflitutus locusuDeiufiitia aurem quando non vno modo dicitur, deince s dirai-fione adhibita quemadmodum mediocritates vtræqsântdif. Gferemus,itêmque de virturibus qua: rationi attributæ funt.

I 3 Cum autem tres fiat aiïeâiones,duæ vitiofæ,quarum vnaimmoderata efi,altera mode deefl,8c vna virtus in mediocritare pofita, funt illæ omnes inter (e quodammodo contrariæ.Nam extremæêt mediæ afleùioni funt,& inter f: contrariæ,8c media extremis. Œemadmodum enim fi id quod æqualeeft mm re minore com aretur,maius efifinrum maiore,mi-nus :fic medii habitus, 1 cum iis qui abfunr â mode, conferanaturàfupcrantfi cum iis qui modum tranfeunt, deficiunt 8c in Hperturbationibus 8: in aâionibusÆox-tis enim fi cum ignauoconferatur,audax 8c fidcnsfi cumaudaci viro,ignauus timi-duf "c Vidcatur.lt’emq; temperans,iî cumhomine qui omnis[en us fit expers, intemperansfin cum intemperante, nullius(mal? Vldcbitur particeps. Et liberalis cum auaro côpararus,Prod!gus,cum prodigo,auarus habcbitur: Ideôque dodinant

LIBERi . 3,A â (e ac protrudunt extremi mediunuvt’erque ad alterumiap-pellântque fortem virum,audax quidem ignauum,ignauus audacem.Ead’emque ei’c ratio cætcrorum.Hæc cum itaiint inter(e contraria,maior quædam extremorü inter-ipfos , quâm CGmedio repugnantia efl:quandoquidem longiusabfunt alterabaltcro,quâm vterque â medio.quemadmodû res magna à par.ua longius abefi,8c parua à magna , quâm vtraque ab arquai-i.-Iam qua-dam extrema ad medium videntur quadam fimilitu’dine accedere,vr audacia ad fortitudinem,auaritia ad liberali

B tatem.Extremis aurem inter ipfos diflsimilirudo maxima cit-At ea quæ plurimdm diffemnr, contraria definiunrur. Irafir,vt magis etiam inter fe contraria fint , quæ plus dii’cant . me,dio aurem in nonnullis repugnat magis parum , in qui!)qudam nimium . Vt magis cf: fortitudini contraria , non auda-cia quidem qua: modum traniit,fed ignauia quæ â modo’ &ra’

rione deficir-Et temperantiæ non fenfus priuario,& vacuitas,cum fit defe&io,fed inrêperantia qua: exuperantia eflJd quod0b duas caufas accidit: vna,quæ ex rei ipfius natura duc1rur.

C N am quia propius efi arque fimilius alterum cxrremum me;dio,idcirco non ipfum,fed contrarium magis opponimus»VeInti quoniam fimilior efi ac vicinior audacia fortitudini,difsiæmilior ignauia,ideo banc magis opponimus- (à: enim plusabCunt â medio,eadem ipfi magis repugnant. Atque hæc qui.-dem caufa ex rei natura fumpra efl : à nobis du &a efi: aireraiNam quas ad res funins procliuiores natura , ex funt mediamagis contrariæ : vr quia propenfiores fumus ad voluptaresnatura , idcirco: ad intemperantiam fumus quâm ad mode;

D fiiam procliuiores.041aproprer ca magis contraria di’cimus,ad quæ maie: cit accefsio - 0b eâmque’ caufam magis cil: inJ

temperantia qua: exuperantia cit, contraria temperanriæ.Satis di &um cire arbitror,virtuœm eam quæ more ac v0. 9

lunraœfufcipirur, Je mediocriratem, quéque mode effet : acmediocritatem quidem die inter duo vitia, id efi nim ium’&parumœamq; ralem cire propterea quôd indagatrix effet mo-

c vl

34 ETHICORV’M ARIST.(li eius qui in perturbationibus aâionibufque reperiretur. E ’Œocirca difficile eû in quaque re excellere. Nec enim qu ic-quam difficilius,quâm reîcrire in omni rc quod fit omni exparte perfeâumNtcircu i medium non cuiuflibet efi,fed pe-riri tantummodo reperireJtemque irafci quiuis porefi , lar-EÏ’i pecunias,fumptûfq; facere, idq; facile z at verô irafci , 8;

giri pecuniam cui reâum ei’c , 8c quantum , quando, qua.de caufa,quôque modoirafcendû dandûmq; cit, nec cuiufuisicit nec fœik.Œapmtu omnia præclara rara,laudabilia ,8:pulchra. Ouate omnes qui mediocritatem inuefiigantô: ex- Fquinine, primùm ab eo debent quod magis ci contrarium cil: ’difcedere,quemadmodum Calypfo monebat, aTu procul à fam’ ue regas,vndifque carinam Ç -

4- qutxîemorû enim mûgrauius peccarû eû,lcuius alœrü.()go’maigitur modû renereadifficillimfi ei’r,fecunda,vt aiüt,naui- ægarionepiinimû malû efi: eligendû.qiod fier ca potiCsimumramone quam docebamus -Videndum cit etiam diligenter,quæad Vida fimus procliuiores- Alii enim ad alia naturaproçltues funins . (and facileex eavoluptare 8; ægritudincquænobls accidir, intelligemus.Se aurem quique ab catin contrariarn pattern debet deducere . Longe enima delinquendo.ebduçtg, miam ad mediocritatem-.Ogod qu idem faciunt11 QI? 1 ltlgnatcontorta in refluai dirigunt . In omni aurem ne»gOCIo cum 1d orme quod voluptarcm eincit, tum vol maxi.à? ËItÏÎdÎIYduPW Cfliquippcde qua non veniamus incor-le: :Èdeum- (modus: quo animo ferres illi’erga Herem, ad omnernemnt’ no? cab debemus et? VoluPta’cit-fic enim dimfllëâî’lïisqïm illorum- vox acconnnodanda H

go rem in Pana conf œâaminus aberrabinmsNt cr.1111133; confequi & (au) 1133C faqlemus , faCillimè poten-fc&6,Præfcrdm in c313; nudiocritatemArduum hoc procarc orationes 91mn: us mguhstcquccnim facile cit explicaufis,& gandin fi î? 310d03qmbus hominibus, quibus de q

t 11’ cendunLNos enim imerdum honni?

G

a LIBER 1H;l! A micas qui minus fuccenfenr quâm decear laudamus,cl’emem

rêfque appellamuszintcrdû iratos,viros dicimus.Scd qui pawlum aliqu’id decorum egrediturmon cit in vitio. mu alité longins cuagatur,is quoniam minime latere potefl,non caret re-prehenfionegAt e is viruperandus e&,quatenus quanrü.1 3fit,non cit fac ’ e oratione confequi,nec qu icquam eorii qua:31h feniumcaduntzquippe cumin rebus fingulis codifiant oumnia,iitque in fenfu iudicii i’edesoErgo iam hoc quidem pet-fpicuum emperfeâû habirû in rebus omnibus elle laudabilê:

B defieaêdumqueciïe nunc ad id quod nimium cfi , nunc ad id. quad parum . Sic enim quod rectumperfeâümque fit,idnos

facillime eiïeconfecururos. t a113511 TERTivs.

E D quoniam virtus in"perturbationibus’a&ionibû(?ue inhæret, ac in iis rebus qui:

l )volunrate uicipiuntur,laudi 8c vitio locusrelinquitur,innonvolunrariis,veniæ,inter

da vis efl: ratiôque earum rerumaquæ 8c vo--* - - ’lunrate &’contra voluntatem fiunr,iis par.

fertim,qui in virrutis cogniriôe verfanturzquæ explicatio conditoribus eriâ legum ad honores decernendos,coniiiruendâfq;

as,vtilis efthunt igitur ca nô voluntaria,quæ vi fiunr autimprudêtia: vi aurem id fir,cuius caufa 84 principium extrinafecus eiufmodi adhibetur, ad quod nihil adiumenti dictat is

D qui illod facit aut patirur.vt fi quô ventus impulerit,aut potêteshomines.A t verô qua: matu maiorum malorum,aut houeRi cauia finnt,velut fi quis tyrannusfiominus parentum 8: li.berorum,proponat rurpe aliquid cui faciendum,hac lege,vt fifaciat,incolumes fine ac falui : fin minus,interficiantur:vrrûfponrc au inuitus faciat,magna cit quæi’cioÆadem cf: etiâ rac

rio iaâurarum,quz fiant cum tempefiares oriuntur. 0mm?e u

*"

, dam etiam nufericordiætprofeâô explicâ. -

a; .ETHICORVM ARIST.no enim voluntate fua même iaciat,faluris aurem fuæ ac cæte- E lirormn caufa, omnes qui quidêtfana mère fint.Sunr i itur mi xra: huiufmodi aâiôes illæ quidë,fed volûtariis fimïoùsÆx;

petendæ enim funttnm cum geruntur: atqui finis aaionis intemporis conditione,ac ratione ponta cit ’: volûtaria igitur acnon volumaria ca agirgdicendaefi a’âio-At (ponte facit,qujp . ape in quo principiu m poiitum fit cominOuêdarum partiuii), ’I’W’"

quæ aâionibus eiufmodi perficnendis quaii mitrumenta adhibenrur.Ouarum aurem rerum in quoqsfunr polira principia,cas vt agar 8: non agat,ineo firum cit-Sûr igitur hac talia v0.luntaris.At non fumprofeéiô volunraris omnino,quandoqui- Ideminemo quicquam eorum per fie expetir.Dantur aurem in-terdum laudi hæc ipfa,cum homincs magnarum ac præi’ran-rium rerum caufa turpe aliquid aut trifie erfemnt : fin côtra-faciant,vitupermr.Œæ enim ipfa foedi ima funt,ea rei nuilius præclaræ 8c honefia: caufa fufiinere,efi in vitio. A c (unt-

.quædam,in quibus laudi locus nullus relinquitur , (cd veniæ’duntaxattcum ca quis facit quæ non fuma facienda , iis impul- ifus omnibus qu: 8c huimnam naturam longé nuiltumq; in- Gperant, 8c nemo pofiit (affinereSunt autê quædamlcerte par. atim ita fœda,partim ira fiagitiofa,nemovt ad ea- impèlli iurepoïsitrpotiûfque oppetenda mors cf: grauifsimis toleratis en":ciatibusÆtenim ridicula vidêtur ca, quæ ad cædem materni-Alcmæona-Euripidis impulerunt. Difficileautem cit inter-dum,quid cui præponendum. fit,quîdque proquo perferend fiiudicaroDifiicilius etiam efi: (tare, in eoquod fit iudicatum.Ferê enim 8: quæ expeââtur,molefla interueniüt: 8: quæ im- Hpell’unt,turpia . Hinc lau dem 8c repræhenfionem qui indu &ifunt aur nô induâi ,côf uuntur. Qgæ igitur vi dicenda funtfierieAn» omninOCG caria extrinfecus efi,& qui facir,niliil adqiuuat a (Lu; aurê pet (e funt nô volûraria, per occaiionê verd,horû caufa expetêda,eorüq; in eo gagit principia inclufa funt:genere nô volûraria fût tëpore bord 3 caufa volûraria,potiûf.

que acccdûr ad-volunœriorû nanirazquippe cum in rebus’

*11131511411. a . ,,5A gulis,quæ voluntate gerürur,a&iones faââqsverfenturmid ’

autemcuiiit anteponendum , non efifacile exponere . Multæenim fût in rebusimgulis differêtiæ ac diflimilimdines. (Marili quis iuCüda quæ fu’nr 8: moleùa,violenta dixerir,quôd cum

extra finr , vim adfcrant, 8c cogantzeadem ratione vigienta ci(un: futura omnia. Horum enim caufa omnes omnia faciunr,qui vi quidem coaôti inuitîq; faciût quippiam, iis molefiiamàqui iucunditatem fequuntur,iis malum affert cum voluptare. ’Atqui ridiculum oit igitur ca accufare quæ externa (nm, non

B feipfum potins qui â rebus eiufinodi facilê capiatu raréfq; præ-claras,fibi,fœdas 8c rut es attribuere voluptati. Hoc igirur i5quidem apparet, vi id cri , cuius principium cum extra fit;nihil id un vis infertur,adiuuat.Qiod aurem fit imprudëtia,non ei’c omnevoluntarium: ar quad cit non voluntarium,idêmalefium ei’c,& caillas affert pœnirenriæ . Nam qui impru-odeus fecerit qu idlibet , nec (e id egiile molefie fert : non fecitille quidê (ponte quad ignorauitznec rurfum inuirus,cum mi.nus ægre ferat,quod fecerit imprudês . Quem i gimr faâi ou

C nitet,is inuirusrquem nô pœnitet,is quoniam alins diuer ûfq;ab illo efl,appellerur fané non volens’quoni am enim ab altera

differt,aptius cil: habere nanen.Aliud etiam cit imprudentiafacere,aliud imprudentê. Non enim ebriofus 8c iracun’d us vi.’

derur quæ facit,errore 8c imprudêtia du &us facere,fedtob alicquid eorum quæ diximus : nec (mana im rudens. Ac ignœrant qu idem improbiamnes quæ facienda unt , quæq; fugiêadaziniufliq; ac mali omnes ex eo errore nafcuntur- Nec fi quis

D quad vtile lit ignorer , quad aget dicatur non voluntariumg-Neque enim imprudentia 8c i gnorantia ea,quæ ab anima 8:volûrare fuiripitur 8c proficifcirurmon volunrarii caufa e113. ifed peccatizneque rerum vniucrfarum,quandoquidem ca cul.patur,fed rerum fingularum,in quibus omnis verfaturaâio.ln bis enim locus cit-8: veniæ 8c mifericordiæ , quoniam quieorum aliquid ignorar,facit inuitus.Sed nô alienum dit, quæ,quôrqueiint expanere.Videndum igitur , quifiïamzquidque’

c ni

,,g ETHICORVM ARIST.agar quifque,& qua in re vcrferur aâio :inrerdum etiam quo E "quafi infirumcnm , cuiufque rei caufa,vt (d’un: : 8c quo ran-dem modo,vr ramifie an vehementer . At ne hzc quidem o-mnia nemo ignorare padir , morio ne fit . Perfpicuumid qu idem efi de ca qui aganquoniam qui fe i gnorabit ipfume(Nid aurem agar, aliquis ignorer, vt cum fibi aiunr acidifie,aut le ncfciiic occulta 8c arcana efi’e , vr Aefchylus myf’ccria-

aut cû voiler môfiraregnififlè telum,vt is qui catapultam.pu-ter etiam aliquis filium hoflem edc,vr Mcrope. 8c haflam or-bicularis figuræ,quæ 15cc: in formam dire &a fit. 8: lapidem Felfe pumiccm , 8c inrerficiar qui Calutis caufa (erit . 8c qui do-çere vclir,vcrbcrct,vr faciunt ii qui extremis manibus lu Cran.rur.Cum igirur in bis omnibus error 8c imprudêria verferur,in quibus aério,cû is qui eorum aliquid i gnorabinfcciilc vide»

bitur inuitus , rum qui eorum ignams erit quæ principarumobtinent.Principcs aurem funt,in quibus cernirur a&io,8c fi.nis.Et quâquâ ex illa ignorationc &imprudentia,quod cil: nôvolûrariii omne nom incrur, ramé debet clic prærerea molcfi’aa&i0,& pœnitêtiæ pima. Quaniâ autë quad cit nô volürariû G

cfi quad vi fit 8: imprudêriazvolûtariû die vidcatur , id cuiusin (e principiü cantiner is qui fcit fis fingulas,in quibus a&ioverferur.Profe&ô enim nô reâê dicûrur nô voluntaria cire ca

æ vel ira fiunr,vcl cupiditate.Primü enim,nullû aliud ani-mal (pote faciet. Deinde quæro , vtrû nihil omnino cari qua:ira vel cupidirate impulfi facimus (ponte, ac volunrate naîtrafacimus? an vcro honeiia quæ fût volûrate,quæ rurpia,inuitieau nô id ridiculû fit,cum præferrim yna fit eorum caufa.Ab. Hfurdum etiam fit non voluntaria dicerc ca,quorum reneri c114 a.piditare decet- Atqui decer, 8c command-i quibufdam in re-vbus,& nonnullarum duci cupiditare,vt valetudinis,atque dm&rinæ ."Satis etiam conflar ca molcfiiam enferre omnia , quæinuiri facimus : qua: vero cupide 8: fi udiofc , oblcôtarionemhabent. Iam veto quid inrerefi, vrrum non voluntatc fianr,ea

. ne in quibus ratione, an in quibus ira peccatur a Vrraq; enim-

d 1 I B E R Il]. j;a A fiigienda (norme minus vidêrur cil-c hominis propriæ quæ fi.

ne ratione flint perrurbariones.Arqui affloues hominisvcl abira, vel â cupiditate proficifcuntur , quas abfurdum efl in nonvoluntariis ponerc. Expofiris iis qua: 8c volunratc,8c inui-ti hommes faciunr,fcquirur,vr de elcâiane feu confilio dicendum elfe videatur . Nain 8c virtuti coniunâa cit maxime , 8cmores magis quâm aâioncs ipfa difiinguere viderur. Elc &ioigirur cil: illa quidem volunraria,fed ramcn non idê quad Va-luntariumzidq; adeo,quod volunrarium e&,paret latius; Eius

B enim quad (ponte fit, 8c pueri funt& beluæ participeszcôfilii .non funr neceleâionis-Nec mini quidê re&è videntur dicercii iïôfiliû fiué ele&ionê vel cupiditarê aiût elfe, vcl ira, vel

vidame,» l uandam opinionê.Non enim cômunis eorumetiam cleài’ c , qua: funt ïcxperria rationis :cupiditas 8c irafunr,& impotentes cupiditarc,non ratione aur canfilio ducunun ad agendumzcantrâq; continent s iudicio 8c ratione , noncupidiratc ac libidinc . Prætcrca confilio contraria cupiditase&,cupidirari cupiditas nô cfi-Cupiditas etiam voluptatis cf:

c 8c ægritudinis;c6filium nec voluptaris nec ægritudinis-Muhto etiam minus ira,quoniam minime videnrur qua: per iramfinnrpôfultô fieri.N cc volunras quidem,eriam fi ad eam pra-ximc accedcrc vidcatur . Inflirurum enim ac confilium nonci’c eorum quæ fieri ncqueunr :quôd fi quis hæc fibi propofiracire dicat,infanus die vidcarur. At volunras in iis etiam quæfieri nô poifunr,vr in immortalitatc,vcrfatur.A r volunras iniis etiam cernitur,quæipfa â nemine vn uam per fe germtm’:vrali uis vult hifirionem quendam ar etâmque vincere. At

D ncmdlhzc ralia (ufcipirfed æ omnia,qnæ die purar polie ad-mini firariJam verofincm potins fpcâat volunras, côfilium8: fufceptioæ qu: ad fincm pertinenr.Vr valcre volumus,doli gimus aurem quibus valetudinem adipifcamur.8c beati ef-fe omnes volumus,idqy prædicamus-Ar illud nabis propofirûclic prædidare ac præ nabis ferre non decer . Omnino enim indu: iis verfatur confilium,quzc Pantin nofira pardi-girofles:

e un

4a ETHICORAVM tARIST.opinio quidemcertèeiie poilir, quoniâ in rebus omnibuscerl E(nitur opinio:necminus ærernis,&*quæ fieri non poifunr, qua;iis quæ in nabis firæ funtPrærcrea in falfam ac veram diuidi- 4.tur opinio, non in malam 8c bonam : in quibus inflitutum 8cponfüium potins cernitur.Non i itur idem cit quad opinio o-:mnino, nec id forte quifquam erit. Nec vero idem ci): quadquædam opinio.Cum enim bona vel malaquæ funr,nobis ad.faciendum proponimus, tumquodammodo affeâri fumus:cü .fi: mus in opinionc,non fumus.Er conflituimus vel facere,vcldcclinare,&fi qua faut eius generis.Ar quid quicque fir,quâq; Fad rem conducat,8c quemadmodum conducar, cxiflimamus:faciendum aurem aliqqid,aut vitandum, non admodum api-;namur.Prætcrea infiirurum laudamrquôdfir eius rei qua: honcfia cfi, potins qua q rcâum firzar opinio,qyfit vera. At z cadeligimus quæ (cimus optimazca apinamur,quæ non certo icimus. Nec iidem videnrur fi:qui 8: iudicarc, quæ funt optima:nonnulliq; funr qui optime fentianr,fed viâi-cupiditatibusBc«viriis , quæ mala flint faquuntur . Nec verô, vrrum antecedatopinio ac iudicium id quad Pratuirur,an confequatur,quicqu’a’«interefi: non enim id agimus,fed vau-p.1 fit idem quad aliquaopinio.()gid igitur,aur quale cit infiirurum 8: confiliü,quan.,doquidem in nullo efi fupcriorum êAc illud quidem apparcr,volunrate ac iudicio (ufcipi,nec tamen quicqu idvoluntariumcibid omne etiam deligendum efl,nifi cum antcgrciTa ei’c deli.berario. Nam cum ratione 8c mente coniunâû omne confiliüef’r - quad nomen fignificar, Præpofitum enim ex ca appellarfi

cite; præponatur aliis- Confultanr aurem homines,vtrumin deliberarionem cadant omnia,an de qu ibufdam non capia. Hrur confilium . Cui quæi’cioni fané rcfpondendum cit , cadercin deliberarionem non ca de quibus finltus aliquis vel infanusdeliberer,fed de quibus folenr ii qui fana mente finr.Scd de re-bus æternis nemo côfulrar,vt de mundo,dc diamctri, larcrifq;dimericndi ratione . Nec de iis quidë,quæ mon: continentur.lam veto nihil eorum cadit in deliberarionem quæ per faipfa

i k a . a .f 7, i I , w... Tl I. I B E R’ 1113 *A (emper eueniür,fiue neceflîtate,fiue naturagaut alia aliqua eau ,

(a, vtfolis- çanuerfiones 8c ortusÆodcm mode de iis iudican- .ydum ePc,quæ alias aliter eucniûr,in quo funr genere ficcirares8c imbres.Nec verô aut en quæ cafibus fortunæ fubie &a (a ne,

qualis cfl thefauri inuentio,aur res omnes quænaruram arum .gunr humanam,cadûr in deliberarionem- Neq; enim quemad’. amodü optime Rêp.Scythæ adminiitrare pafsinr, Laccdæmo’.

nii delibcrant .nihil enim eorum pcr nos fieri paucitAt de fi;côfiliü capimus quæ (butin nofira poteitarcvt eueniât,quoniî

B illa Cala reliqua funt.Horum enim caufa cfi,vcl natura,vcl-ne-.’oeiÎsiras,vel fortunatprætcrca mens,8c quicquid ab flamine gori patefioSinguli aurem homincs de iis deliberanr , quæ-per (c .ipii eflicere odunt.Nœ vcrô de artibus ac fcicntiis iis l æ cerra: funr,8c e ipfæ côrenœ,vllum confiliû capitunqua es flintlitcræ,quæ quonam mode (cribêdzc fint,minimc dubitamus.Sed qua: ànobis effici podunnnô aurem femper eadem modo,ca dcmum cadunt in deliberationcnuvtca qua: medicina,nu-mulariorü,& gubernatoris arres traâât potins , quâ quæ «gy-

C mnai’cice,quominus certæ funtSimilis cit ratio cæterarii.scd(æpius in deliberationcm caduntca qua: ab artibusquâm qui:àfcientiis proficifcunrur.propterca quôd magis ca venifit nmbis in dubium-Confilii aurem capicndi delibcratio parum iniis cernirur qua: plerunq; eucniunt,cum incertum fit quam inpattern inclinarc ac euenire debeât:parrim in iis quæ infinitæincerræq; (tint. Ad res aurem magnas ’eligendas,homines in c6filium adhibemus..nobis ipfi diffifi,quafi minus ad flamendiifimus idonci.Deliberamus autcm,n6 definibus,fcd de iis qua:

D ad fines pertinenr.Ncq’, enim aur medicus an cu ret,confultaut orator,an perfuadeat , vel ciuilis officii pcritus , anlegecondat,vel alii artifices de co quemfibi propofucre finem: fe homnes propofitum fibi finem quemadmodü 8C quibus rebusquuanturdnquirunt-Ogôd compluribus ad cum rationia,bus perueniri poile confienrum qua facillime,& optime paf-figùiuefligamgsin vna via perfici quear, quemadmoq-um par .

a ETHICORVM ARIST.banc affequantur,confiderant,ad illamq; per qua peruenianr, Edam ad primé cauiam vcnrum fit,quæ in inueniëdo poitremaeihNam qui capit côfiliû ,is inqrere,ac in minutifsimas quai;que partes id de quo deliberat quafi lincâ ducere videtur. llludautê apparet,nô omnê qu æitionem elle deliberationê,deliberarionê verô omnem elfe quæfiionêxtiam illud apparer,quod fc F&ionc extremû efi,id primum clic originc.Opôd fi in talc aliqd inciderinr,quod fieri nequcar,velur fi peeuniis fit opus,necpafsinr aliciide fupperere,tum à re propofita fe ahfirahunrzfinautê fieri poire confiiterit,tum omnes ncruos intendût,vt e31 1:cianr. Atqui ca fieri pofiunr,quæ â nobis’pofïunr efiici.Nâ que

amicorum opera curantur, per nos fiunt quodam modo , quiaprincipiû in nabis fitum eû.03ærûtur autê alias infirumëta,alias vfus eorii,irêq; in reliquis,interdû qua tandë re,aliqu5doqbus,aur qua rône res côfici queat.At ; homo videtnr,quêad.modû dixi,principiû eife aâionumzcofilium auré in iis verfari,quæ ab ca agi poiiunnAtaâiôes aliorum caufa funr,aliôq;referuntur.Nûquâ igitur cadet in deliberationern finis, fed caduntaxat qua: ad fines pertinent arq; conducunt.nec res fingu. Gla: quidem,vtpanis hic vrrum re&è côco&us, au côfefrus fit. -necne.qu oniâ hæc cadunr fub fenfum omniazde qbus fi (cm.- .par delibcrer aliquis,res ad cxirü perduci non queanœod au»té in deliberationê cadit 8c in dele&um,eadê (ont :nifi quad iâfecrctû efl: ac feleâu in id quad fub delcâü cadit. Quod enimde côfilio fiaturum iudicarumq; efl,id dcmum propafirum dicituraTum enim quiqu definit quêadmodum quicq; gcrat ex.quirere,cüprincipiü ad rem qui vult aggredi , rerulcrir, atq;ad id ipfum,quad efi ex ca côfcquës.Hoc enim (ufcipiëdû efi- HOued ex vereribus criai Rcb.publicis, u s Homerus imitatus;ci’c,porefi perfpici. Quæ en-imrcgcs fuilccpiiicnt,de iisad papi:lü refercbant- 030m5 aure id quad fub delcâû cadit,efi: quod-in deliberationê appctirionêq; cadit eorum quæ in nofira flint

kpatefiatezprafe 6rd propafitum ac infiiturum fit neceiTe efl: apperirio eorum qua: in naîtra flint porefiare,cum antegreiia cd;

LIBER un 4,A deliberatio.ludicio enim ad deliberationë qua: anteccfiir adhi

bito,rum fieq confiliû cupimus-Ac propofirum quidê quid fit, 4Vquibufq; in rebus vcrfetur,in iis fcilicet,quæ ad fines fpe&anr,popularitcr plancq; diëtum efi. Volunratê autê in fine ver 4.fari diximus.fed aliis in ca vcrfari viderur quad vcrc bonû fit,aliis in co quad bonni videarur-Atqui côfequens ei’t,vr qui bœ

num fub volunrateni caderc dicant, ctiamfatcantur non diebonum quad is velir , qui minus rc&è approbat. Si enim vog-lunratc appetarur bonum,ctiam fir.A tcrat,fi ira efi: , malum.

B (Lu) aurem aiunt fub volûrarcm caderc id quad bonum videarur , cos .nccciTc efi farcri nihil fub volunrarcm caderc natura,fcd quodcuique vifum fir.Atqui aliud alii,& fi ira res ferat,c-tiam contraria videntur - (fia: fi minus probantur,hoc certcconfircndum cft,omnino ac rcuera caderc bonum fub valu netarcm , at fingulis quad cuique videarur . At vira bona id bo-num,quod vcre bonum cflzimprobo quad occurrir , viderur.Vt corporibus quæ probè affecta funt , falubria VidcntuÈeaquærcuera funt ciufmodi :quæ aurem in morbis funr , alia:

C itcmquc 8c amara 8c dulcia,& calida, 8: grauia, 8: cætera a-mnia.Nâ 8c vcrè de omnibus vir bonus iudicat, 8: facile nidin re quaque vcri fitpcrf icir - Propria cd enim fua cuiu quehabitus 8c honcfias 8c vo upras.exccllirquc fapiens plurimumin perfpiciendo quid in quaque rc veri fit,quafi rerum omniûmenfura 8c norma.Ar vcrô animis multitudinis à valu ratetcnduntur infid iæ:quippe cum nec bona fit, 8: tamen c115 vi-dcaturJtaque pleriqucvoluprarcm apperunr vr bonumzdolœrem afpcmâtur,vt malum. Quoniam aurem quad fub va

D luntatem appctitionèmq; cadit,ad fincm fpeâar,quæ vcrô indelibcrarioncm 8c delcâû cadûr,ca in iis ccrnûrur que: ad fi.nom ferâtchficirur vtaâiones que: in illis verfabûturpmnesiudicio fufcipiârur,ac omnes volûrariæ finr. Atqui in iis verafanait virtutis aâioncs, ac virtus ipfa in nofira cfi ppotcfiate,irëq; virium.(lllas enim res in nabis fitum efi,vt agamus,caaetiam nabis fitum cfl , vr ne agamus . quafque res in nabis

i f ii

il, ETHICORVM ARIST.fitum cd vt non agamus, cafdem vr agamus in nodra cd po- Etedare . Ira li quad honcdum cd, cd id in nabis vt gcramus:illud quaque quad rurpc cd, vr non geramus , in nabis fitumerit. Et fi id quad honcdû cd , vr ne faciamus in nodra cdpotcdatczneccde cdquod rurpc ed,clfc id in nobis,vtgcramus.036d fi in nabisfitum cd,vt honcda qua: funt 8c rur pia faciamus,profc &ô 8c vt ne agamus cadcm,nodræ erit vos suntaris-Hoc aurem fi cd bonas 8c malos clic,ccrrê probi im robive fi,mus,ed id in nabis.At verô diccrc fua fpontc ac va üratc im-probum effici neminem,ncc bcarum inuirü : illud falfum,hoc Ilverifimilc videaruroNam 8c ncmo cd beatorû inuirus,8c ma-litia voluntaris cd-A liter iis qui: à nabis di êta funr , occurrâ àdam ed,negandûfquc homo cd au &or elfe adianum quafi li;bcrorum.()uæ fi perfpicuafunt,neq; ca polfumus ad alia re-fcrre principia,nifi ad ca quæ in nabis lira funrrhoc cette confirendum cd,Œafi rerû in nabis lita font principia,cas in no-dra elfe potedaœ,nodræ elfe volütatis-Tcdcs huius rei funt8c priuatim linguli,& p licêlcgillarorcs,qui fumant fupplicium de iis omnibus qui flagiria admittunr,ncc vi nec imprua Gdentia,quæ non i forü culpa cucnerirzhonores aurem decer-nunr iis,qui præ ara facinara faciunr,vt illas dcterrcanr, hosadhorrentur.Arqui ncma quenquam ad ca omnia gerëda hontata r,quæ nec funtin nodra parcdatc,ncc funt nodræ volumtaris. quôd nihil artinet inducerc animi vcl calcfcerc,vcl do;lerc,vcl cfurire,vel aliud quiduis ciufdem generis,quia nihilominus ca perfercmusÆrenim crroris 8c imprudentiæicaufa inca vindicanir,q fua culpa ncfcicrir.vr in vinolëras duplex péena condituta cd , propterea a; principium in eis fitum lit s Edenim in eis fitum,vt ne vina obruâtur, ad quidem caufa cdimprudentiæÆtiam cos puniunt qui illiquidi orât eorum

. , . . .quælchbus cot1nentur,quæ ipfa 8c cognofc1 de eut, nec fontdiifici iairêmq; in cæteris,fi ui ncgligcntia impediti aliquidviderur i gnorare,quod in eis ltum erar vt ne i gnorarêt, uodin eorum crar potcdare vr datent operam: Scd aliqui rtë

113m 111. .4,. A fiat ciufmodi, vtne dent operam vt fciant , fed tamen eorumculpa accidir,vt talcs ficrcnr,dû.mollius viuunt8c dilfolufius:itemq; vr iniudi 8C inremperanrcs clfcnt,illi dû frai; de 8c dolaagunnhi dum dcgunr vitam in côpotationibus aliif 5 generisciufdem.Nam qua: in quaque rc opcra ponitur, tales amineseŒcinOgod ex iis facile pcrfpici pored,qui ad quoduis certa-men vcl allicium 8c aâianem fc com arant . femper enim ida nt.Hoc cr a i ararc,cx co,qs u’ q; in rc ua ne o am

1 âaggigni agâiâzâsîhominis cd a?) omni fend]; prbcul igiror. il,

B rentis - Hoc etiam alicnum abfurdi’imquc fit,cum qui iniudus 47fir,"nollc iniudum elfici :8: qui intemperatc viuar, intempe-iantcm. Atqui fi quis non imprudens gcrer ca,ex quibus inin-dus nafcarur, profcâô valu ntate fua cdiciatur iniudus . Necfivclit quidë,cohibcrc fc pollit, aut i nindus elfe dcfinar , fi ârq;

induszquoniam ne ægrotus quidcm,valcns 8c incolumis cumvelirzetiam fi ira accidcrit, vr fpontc ac val unratc fua ægrota-rct.quia 8: libidinofc viuerer,ncc medicis crcdcrcr.Ac rum illiquidcm licebat morbum dcclinarctat podcaquam fc pucci-

C pitaucrir,& proiccerir in morbum,iarn non licer.Vr is qui la.pidcm iaculatus cd, non pored iam reuocarc nec fudincrc ia.&um , quanquam clfct anrca in eius potcdatc ne iacularc.tur,cum in ipfo firum effet principiumzfic iniudis ac libidino»fis initia licuir ab bis viriis dcdinarc , qua: vltro ac fpontc fu.fccPerunr:at podcaquam eiulinadi extircru ut , iam non licer.Neque vcrô animi falum , fed corporis etiam vitia iudicioac voluntatc fufcipiuntur : ca que in r rcbcnfioncm incur-

D runt . Nam quæ à natura hominibus triburæ funt dcformita.tes,eas ncmo virupcrartar quæ incuria 8c negligentia fufcipiûrur,omncsdantur viriooEadcm cd infirmiraris ratio,dcformiratis,&debiliratiôis mêbrorumNcmo enim cæciratcm ci quiâ natura priuatus cd oculis,aur morbo,aur vulncrc,vt probrfiobi icir , fed mifcricordia potins commouctur ’. cui aurem envinalëtia , aut alia inrcmpcranria hoc cucncrir,is culpatur ab iomnibus . 93: ergo vina corporis in nodra fun; potcdatc,

in

l

4s ETHlCORVM ARIST.culpanrurzquæ noncfunnnon itê.Œod fi ira cd,in cæteris ctië E

omnibus,quæ crimini dantur viria, ca in nodra fint porcdatcnacelle cd. 036d fi quis dixerir, omnes fcqui ca qua: bona elfevideanrur,ædimarioncm aurem ac iudicium non in corû elfeporcdare,fcd qualis quifq; fit ci ralcm finë viderizhuic refpon-dco fi libi quilq; gignêdi habitus caufa cd quodammodo,pro-fc âô 8c vi fum id quodammodo caufam quêq; elfe , vt cxidat.Sin nemo fuaculpa,praua que: font &fiagitiofa facit,fcd i gnarus finis , cxidimâs iis le bcaru m futurumzcerrê finis appcrltionon cd illa quidem proprer fc approbanda,fed ira fa &i omnesindituriq; elfe debenr à natura,vr quafi afpc cium qucndam habcant,q uo verè iudicabunt,atq; id quad vcrê bonü cd fequen-rur. Arq; is dcmum ingcniofus cd, 8c bene anima candirurus,cui hoc munus à natura cd datum.Ed enim hoc 8c maximum8c prædantifsimum , quôdq’, ncmo nec accipcrc ab alia pollitnec difccrezfcd qualecûq; à natura cuiq; rribuitur,talc obtinc-bit. Cuius fi fumma 8c excellcns uædam a’ natura concelfa litfaculras,id demi: perfcâûverüq; lit ingcniü nccclfe cd-Œæ fivera funr,curvirtus potius,quâviriumvoluntaris crirecû præ.fertim vtrifq; 8C bonis 8c malis finis codé modo vel natura vclquomodocûq; videarur arq; obiiciatur: cætera verô c0 omniarefcrunr 8c agûtquomodocunqucSiuc i finis non natura

ualifcûquc cuique viderur,fed aliquid etiam cd extra ipfum:fine finis naturalis cd, ab eâquc caufam virtus voluntaria cd,q voluntate ac fpontc cætera gerat omnia:profeâô vitium nihilominus futurû cdvolûrariumeprobis enim cadê rationeincd 8c in aâionibus 8c in finequod pet fe cd . 036d fi ex co Hvirtutcs volunratis funr, vt dic1tur,qs caufas adiuuamus habi-ruum , quôdquc quales fumus , ralemeriam fincm ponimus:prafcâô vitia quaque nodra voluntate nccclfe cd fufcipiÆa-dem enim ratio cd . Ac de gencrc rota virrurum popularitcrdiximus,eas elfe mediocritatcs à quibus gignantur habitus,eo

’ tûmque elfe elfe &rices,idquc per fezeas etiam in nodra elfe poredarc docuimus , iudiciôquc nodro ac volunratc fufcipi , ara

F.

G

.IIIBER 111J 1,7A qucira,vt reâaratio præfcripferir . Ncc vcrô funt aâiones

voluntariæ 8c habitus codem modo -. Nain â principio ad li.neln in nobis lira: funt aériones , rerûmque fingularum relie.

p mus fcienriamzhabiruum vcrô folûmabinirio. Rcrum ve.rô fingularum minus cd nota accelfio , vr in :ægrorarionibuscontingir- Sed quoniam fic fecûfiic iis vtamur , id in nabis cd,idcirco dicunrurelfel. voluntaris. De fingulis aurem quæ qua»léfque finr , 8: qucmadmodum inter fc adeôtæ, dilfcremus , lipaulô alrius repetamus - Nam vna eademquc opera quo; fint,

B facile intelligemr. Ac primum de fortitudine, quam mo-dum audaciæ ac formidini adhibcrc, antea diximus : planumenim faâum cd . Timemus aurem ca omnia uæ molediamterrorêmquc adferunrzquæ eadem, vt fcmc dicam ,malafunr.lraquc merum definiunt,mali expeâationem. Ea i giturmetuimus omnia quæ mala funr , vt dcdecus , vt pauperta-rem , vt morbum , amicorum dedirurionem, mortem:fcd ta»men non in his omnibus fortis cernitur . Sunt enim quædampertimefccndazidque præclarum ed,quæ eadem rurpe fit non

c rimera N am qui ca mctuat,is probus 8c pu dens: qui non exti.mefcar, impudens iudicandus cd. (banquam is â nonnullisfortis nominatur , rranllationis vfurpationc , quoniam fimilcquiddam forti habcat . vacar enim meru vir forris . Nec verôpaupcrras horribilis cd aut rtimefccnda: nec morbusznec o;mnino quicquam rætcr c pam , 8c quæ prædare pafsimus.Nec fi quis in bis e inrerritum præditcrit, is continuô for- ’ris habcndus cd. Ouanquam cum etiam fimilitudine qua;dam forrem dicimus . Sunt enim , qui in bcllicis pericul

D lis ignaui funt ac timidi z iidem libcralcs , 8c ad largicn-"gdum paratifsimi. Ncc fi quis vim liberis 8c vxori rimeat,vel inuidiam, aur fi quid cd eiufdem generis , ignauus actimidus putandus ed:ncc forris is , qui fidcnti fit animatum , cumvirgis cæfum fcirivideat. Œibus ergo in rebushorribilibus fortis cernitur à an in maximis eNeque enim vi-ro forri qu ifquammaiorc æquiorêq; anima tcrrifbilia perdr-

un

--------a: ETHICORVM Ainsi:se otcd. Omniumautcm rerum nihil morte tcrribilius,ni- E xil acerbiusrpræfertim cum omnium rerum fit exrrcmuin, 8cvlrra iam nulo in malo aut bona fin; martini a Ncc vcrô in o-mni generc marris vit fortis cernitur , vr fi quis in mari per-eat,vel morbo interear-Ogo cr a in gencreean non in pulchcr.rima? 03ans cd caquæ in belÎo cuenir,quippc qua: in maxi-ma pulcherrimôq;pcriculo oppetarur-Hoc indicanthonorcs,qui 8c in rebufpublicis 8c apud rcgcs decrerl funt iis,quiin bella fortircr pu gnantcs occubucrint . Quanta proprlè ac vcrcfortis viderur is , qui morte honeda propofita , ii q; omnibus F. me martem adfcrunt , cum appropinquant , mcru vacar.êtriufmodi funr maxime, quæ in bello verfanrurcArramen 8cin mari, 8c in morbis vir forris vacuus cd illc quidem â metu,fed non more nautarum . Fortes enim 8c de falurc fua defpc-ranr,&genus hoc marris acerbe feruntzillos fidcnti elfe animadocuir exercirario.8unt etiam forti magnôq; anima, cum aurviribus locus cd,aur pulchrum exire devita:quarum neurrum

6 in bis generibus interitws contingit- vNcc vcrô eadem fun:formidolafa omnibus , édq; aliquid quad prædare homo non Gpollir , quad omnes profe &ô qui fani funt mente perrimefcêro(2&28 aurem homini polfunr accidere , ca magnitudine didc-rur,ali’aq-, grauiora funt,alia leuiorazfimil itêrq; ca omnia qu æ

Pïæbêt’ animis nodris fiduciam. (manda igitur virforris rc-Îîrclacnfionc caret,qu5rum hominis natura paritur, prof: &ô

8:9 Ipfa vt decer,vrq; ratio podulabir,pcrrimefcet:idq; houadans caufa , quoniam is cd virtuti propafirus finis . Ficri aurêFouet 9 vr eadem quis 8: nimium 8: parum mctuat : etiam vtqüæ non funr pertimefcenda , arque ac illa timear. Hinc pec- Hcata nafcunfirurzaliudfiuod timcarur id quod rimendum nonca: fluidifia non timcatur quemadmodum timëdum ed:aliud,9’ "911 Incruarur aliquid tumcû incrui deber: 8c fi qua funtge-"En crufdchtêmq; in iis omnibus qua: animum nabis fidu- .siam 3 machaon ergo quæ,cuiufq’, rei caufa 8: quemadmaa ;

cet, perfertomnia, quiq’. fidenri anima pro rerum di-

imam un 4,A gnitate 8c quando reôn’i cfi:,& vtratio præcipit,& fcrt 8c go.ritomniazis fortis habêdus efi.0mnis autê aaionis 8c ofiïciifinis ex animi habitu pôdcr’âdus efioAtlforti vira fortitude honcfia vidctur.Efl: i gimr ci finis propofitus ei’ufmodiflfinc terminat mctitûrq; omnia.Honc&atis ergo caufa magnofortiq;animovirfcrt facitq; omnia quæ fubicâafunt fortitudini.Ex

I iis verô qui modû trâfeunt,qui vacuitatc quadâ met-us impul

, fus id facit,vacat nomine.ElTe autê multos g nomincvacarêt,. fuprâ ofiêd imu s .Qgôd fi nomê fingcrc placcqappçlletur fané

, B infanus,vcl (cuius omnis expers,fi modô nihil mctuat nec]; tépefiatçm nequc vndas,qualcs aiunt cire Celtas. (la) aurem nimis confidit iis rebus qua: tcrrorcm affermit , audax nominætur.Atqucctiam arrogans audax vidctur effefibique fortitu-dinem vendicaremltaquc quo illo anima in relatas afpçris où,codcm hic cupit videri . uocirca. quibufcunquc rebus potefl;cum imitatur,lta fit,vt p crique eorum audaces fint,fcd ignaa. ni . cumcnim audacia proueâi fin:,tamen nunquam res foramidolofas fubeunç.At quimetuendo modû cgrçditur, is igna

C uus timidûfue appellaturNam 8c qua: memenda non funt,8cqucmadmodum nô fungquæquc fu nt ci ufdcm generis, omniacum confcquuntur. Difccdit etiam ab audacia , fed quoniam 4.,ægrityudinc modum tranfitmmgis apparu. Defpcrat enim acdiffidit ignauus omnis,quoniam omnia perçimcfcit : atfottiscontrâ o efi enim fidcntis animi audcre. Ac in his quidem re- 4-bus omnibus timidus,audax, 8: foui s,illi quidem vcrfantur,fed non eodem mode aficâifunt. illi enim tranfcût modum,8c ab ce dcficiuntzat hic modgm in iistenet’Atq; audaces qui.

D dem tcmcritate proue au ,Àantc cupiunt adire pericula , quâminfimtzcum adfunt,fugiunt.A t fortes in ipfis rebus acres funt8c prompti,antca cum emmi; oçiofi,03apropter,vt dixi»,fortiptudo mediocritas cftcarumizcrumquæ hominibqsvcl fiduciâpræbêtwcl tcrrorcm afferûtguibus in rçbus aficnd’imuszquæ

eadem (equitur aç toletat,quod honofiunyaut cette quod tutP: nô fît-Mortel): autem fibiipfi çôfcifccre, fugiêtcm velinq»

5

kWh!

’ço ÈTHICORVM ARIST.piam,ve1amorem,vclmolefliain,fortis animi magnique nô Eand angufli potins 8c timidiNam qua: laborê folicitudinê.que defyderât,ea fugere,nec cillais houefium efi id ferre, fcdeô

’fu gemme malum habeas,mo is animi cit arque delicati . A cïfortitudo qu idem ex eo gencre cit. Eus autem alia quin-que generaltradunturPrimum gcnus efi eius quæ ciuilis dia;tur,cum ad i115 proximè accederc videarur. Excitantur enimad fubeunda pericula ciues 8c pœnis,8c probris,& honoribus,qui deCIcti flint legibuszob eâmq;caufam apud cos fortifiimi’ch’iflüt maximè,apud quos ignaui fu nt ingloriizfortes , hono- B

- rati.0&ales Homcrus facit Diomedcm 8( Heâorem,Polydamas fœdum primus mihi crimcn inurct.

4 *Et Diomedcs; i IInter enimdicet Trocs fortiCsimus He étoisI Titydcs metuens puppes euafit ad ipfasoHæc autem fimillima videur ci de que fupra dilTerui, quôd à’virtute nafcitunNam à pudoris 8c honcfiatis cupiditate pro.ficifcitur,quoniam honoris fiudimprobriqsfu a, quad efl tu!.pe comparaturÆorû aût in numerüîafcribcre iceteos,quibus G-ii vim inferüt,quorum font in imperio 8: poteflatelhlo flinthi q illi dcteriores , quôd non pudore fed memindu &i id fa.ciüntinec turpitudinis fiiga,fed molefiiæ. Cogunt enim pris»*cipes,lvt Heôtor,Œcm procul â ugna labentem fortê videbo,11ch canum flet, et quoq; vulturis efca.’thui imperium, fi difcedantilli, verberanto Idem faciunt iiqui ante muros foiras ,- 8: alia: eiufdcm generis infimunt,æ’lios locant.cogunt enim hi omnes. Sed par cit quia honeflum- cfl: fortem cire; non vi aut ncccfsitate . Atque etiam omnis in’Vguaqire exercitatio,nomë fortitudinis v idemr obti nereJtaq;fértitudin’é feientiam die putabat Socrates.At flegçitatî qui.

dem alii funt in aliis rebus,vt in bcllicis militesmouà enim inbello permulta fiunt quotidie,quæ hi vnâ animaduerterunt.ngcir’ca fortes funt propterea,un alii quæ illa fint nô une!

a

113.311 un . nA li gantJnde omnia faccre,nihîl pati,cauere i &us,& faneronsfuetudi ne doâi,vfu etiam armorû valent.His infiruâi, uioquid Mars ferat,valent ad vulnera non excipienda,1ed in igê4da.Pugnant igitur vtarmati cum incrmibus- His enim in certaminibus non fortiIsimo quifq; 8c maxima animo maximebellicofus cft,fed qui plurimum valet viribus,optimèque alfa&us cor-pore ePcoAt veiô milites tumdemum ignaui timidiq;exiliunt,cum periculum impendet, inferiorèfq; (un: 8c copiis8c apparm.Primi emmfuga elabunturzat vrbanæ copiæ flan

B ces in acie decumbuntdd quad Hermæo in oppido Boeotiæ ’Corona euenit.N am 8c fuga turpis illis erat,& mors tali (alu.ri anteponcnda- Se, illi initio pugnæ periculis obiiciebanuquæfi meliorœ eûënt: at cognito periculo, fugaclapfi (une , quôdmoruem magis quam dedecuspextimefcercnt. 03ans non il);let elfe virfortiMlqodirca iram etiam in fortitudinem tranfoferunt,propœreâque fortes videntur ii etiam qui ira incitati,tanguam belluæpoto impem in eosferuntur,qui vulnerarint:

uoniam fortes etiam in excandefcantÆfi enim maximus adC ubcunda pericula aculeus iracundia- Hinc Homaus, Fumr

arma miniflrat.&,Animumque citauit-8c, Ingcns pei- narcsvisÆc,Sanguis efierbuiuHæc enimomnia fignificare vidèturconcinationem animi ac impetum.Ac fortesquidem honefiaris caufa gemnt omnia,eifq; animus fubfidio efl : Belluæ aunéægritudinc ac dolorei incitai-æ , quôdvel vulnus acceperint,vol ne accipiannextimefcunt. nain fifint in fuis luflris , baudin qucnquam impetùm facùJntoNon fortitudocfi: doloareacira incitatum adire pet-ioula, ni. ’ il eorum quæ molefla

D 8c afpera interueniunt,prouidentem.Nam iflo modo quidemlicet dicereforœs afinos, cumefuriunt,quôd ne verberibus -uidem (hmm à pafimSt adulteri malta faciunt am

âœiu3.Nm igitur quidem virtuti: efl,dolore vel ira ad .peri-cula impelli . Viderur aurem naturam attingere ca maximèquæ ab ira ducimnquæ fi iudicium finêmque adhibueritwc.ra; forticudinis nomen point laudêmquc obtinere o Hommes

g u

-quF

sa ETHICORVM ARIST.etiam tum cum ira cotnnioti flint , dolorem fentiuni- z cum E -fumpfcrunt fupplicium fèquevlti funt,lætanmr.Atque ex his - Irebus,bellicofi nominantur’fortesmon item.Neque enim ho- anefiate,ve1ratione,fedlibidine ducuntur ad poenam. Simile ï

k quiddam in illis efl,qui fidenti animo gerunt aliquid, nec ta- -men fortes habendi i’unt : quippe cum propter ca in periculis " ’

4- audaces funt,quôd (æpe ac permultos vicerint.8imiles auteurfunt,quôd vtrique audacesziEd ramé fortes 0b cas caufas,quas

4- dixizaudaccs (uni: illi,quia fe fperant fore fiiperioresmihilque ’vicifsim cire paffuros-Atque tale quippiam etiam ebrii fadât F ’quôd fint fidenti anime præditi . Ogod fi quæ fibi propofuc-rant non adipifcantur,tum fiigiunt.Atfonis erat,quæ acerbahomini 8c fiant 8c videntur , eaob eam caufam ferre , quia 8chonefium fit,8c non ferre,turpe videarur. Itaque fortis vide-tur dTe,in fubitis repentinifque terroribus 8c cafibuspmni a.nimi perturbatione 8c men: vacare orins quâm in prouifis,quôd eamagis ab animi habitu pr çifcanmrfintque minus»

’ præparaœNam quæ prouifa (ont &4 ræmeditatagonfilio atiam 8: ratione qu iuis approbare ac (gqni poüit. At qùæ repê G Itina funt,animi iudicioBtvoluntate magis.A tque etiam for. - ltes habentur ii,qui errore duditur ad agendummec procul ab *iis abfunt,qui fpe ac fiducia freri faciunt quippiâ : fed mon

4*" lace funt deteriores, ôd nihil rei bonæ in ipfis inclufum efi’, -fan. illis ei’c . ItaPue il i aliquandiu permanent in Ën-tentia: hi

quoniam falfi unt 8c decepti,fi femel rem aliam die arque infprcan etant,intelligant,fiigimxt;030d Argiuis euenit,qui inLaçcdæmonios pro Sicyoniis imides-uns; Ac fortes

a T11 V6"? a"? a qùique videantnr, iam diximus. Fortimdo H ilr aurem çum in audacia metuque verfetur,non ramera æ ne in

mies! m fcousformidolofis magis Cernitur . Nam qui is inrebus animi perturbatione vacat , quique in eis ira efi affe. ’am anmmvvt doutais fortior-ei’c eo , qui talem fe-iis in rebu:Præëctaquæ fiduciam adferunt. Fortes enim ex eo, vt dixi,no-mmamr, quod ca quçuerba fiant 8: videntur, foui magnât;

1131511 in; ,1-A ’ anima perferant-Itaque molefla res efi fortitudogeâq; iure lad

daturoDifficilius efi: enim res periculorum molefiiæq; plenasiferre; quâ f: à voluptate abflinere . Sed fortitudinis finis iucü--dus cit, etfi ,ppœr cas res,quæ circüfufæ funt, minus appareatg’.

Vt in iis ludis qui gymnici appellantur, contingit . Nam pu-. gilibus,quemiibi quifque propofuit,fiuis dulcis iucundufqucie&,vtcorona,vt honores-an: plagæ 8: vulnera,quoniam ex car. ne confianr,omnifque labor durus cit ac molefius. (ma: quo-niam mulra funt,finis auteur exiguus 8: perparuus, in eo nihil

’Biineiie voluptatis videtur a Similitcr in fortitudine , mors , 8;vulnera afpera 8c odiofa forti viro,ve1it nolit,futura funtoAbtamen ea omnia forti magnôque animo fiibit, quia pulchrum ’.efl,aut cerce quia non fubire turpe fit. Atque idem qué maio-.ribusvirtutibus omnibus infiru Mtûfquccfi, quoq; beawtiorzeo moleili us mortê acerbiûfque perferet. Nam cum is fit,qui vira diutiflima fit dignifiimus , fciens 8c prudens maxi-mis bonis ornamentifque fpoliatur.0419d etfi afperum mole»fiûmque efi , tamen in his fortis excelfûfque animus apparet:

’ c eôque magis , quôd his omnibus talibus decus ipfe 8c gloriam 4...-. anteponar.Non igitur virtutum omnium iucundæ funtaâio.

nes , nifi quaeenus finis copulatus coniuniâufque afcifcitur.V Nihil autê prohiber, milites eue clarifiirïibs, non cos qui fun:. eiufinodi, fed eos qui minus fortes fiant illi quidem , fed nihilaliud boni habentPrompti enim (une ifii ac patati ad petiqula,vit5que exigua mercedc commutât Ac de fortitudine qui-dem ha &enunQfid aurem ipfa fit,non difficile cf: ex iis quædi&a funtfimpliciœr quidem co ofcere. De qua quoniâ ,

D diximus, iam de temperantia di eramus.Sunt enim ha: uirtutes earumpartium propriæ,quæ funt rationis expertes.’Ac tê- iperantiam quidem mediocritatem in volupta’tibus ,ieflie iam Adiximus.Minus enim,non æque verfatur in doloribu s,in qui-bus etiam intemperantia cernitur.Nunc quibus in voluptati.

. bus verfetur , explanemus . Diuifæ fint igitur ira, vt aliæ fine, alia: Cçrporis: vtfunt ambitio , 8c difcendi cupiditas. "

5 il!

n . ETHICORVM» AR-IST.vterque enim deleâatur eo cuius afiîcitu r’cupiditatetcumini Ehil Corpus,(ed animas potins perpetlamr’ûgi aurem in vain-Ipratibus eius generis occupan funt ’, nec temperantes, nec 111.-. .

temperantes nominâtur.lternque nq u quidem,qqi cas icquu.cui-,quæ non ad corpus pemnenuNa qui fabellaru cupiditaœducuntur, vel fiudio narrandi trahuntur,& qui in rebus qui-buflibet dies totos contemnt,eos loquaces,non intemperantes ’dicimus.Ne cos quidem,qui peeuniarii amifiionemfizel ami;eorum cafum graniter femnt-Hæreat ergo neceiÏc involwLptatibus corporis temperantia, nec tamen in omnibus - 0&1. Fenim dele&atur iis rebus quæ fub afpeâü cadût, vt colore,vt vfigura,& piâura, ii nec têperantes appellâtur , nec libidinbfi.Atqui vidêtu’r iis rebus 8c dole &ari pofie,vt ratio præfcribit,a: nimiii 8c parfi- Itêmque in iis que: fiibie êta [une auditioni.Neque enim cos quifqua qui præter modum câtu , vel hifirionom mot-u lætâmr,intemperantes, aut cos qui modicèçmodearatas appellanNec eos,qui iis rebus audêt,quæfubie&æ finitodoratui, nifi fortuitu.Nam qui m mm, rofarum,fufiiimi- 5gationûmque capiuntur odoribus 8c fraganria,eos non intemv Gperantes ap ellamus, fed cos potins qui vnguêtorum &Iopfo-niorum.Ex is enim libidinoii capiût voluptatem, proptereaquôd ex ipfis redeât in mernoriam cupiditatum o Cernere criélicer alios cum efuriu rit, epularum odore capere I voluptatemo ’At gaudere rebus eiufmodi,hominis efi impotentis, queniameorum hac funt voluptates propriæ . Nec verô his fenfibus ca-piunt cætera animantia voluptatem,nifi fortuite. N eq; enimaut canes lepoium dele &antur odore,fed pafiuzfiquidem fen-i film Iodor fait 8c affichant leo voce bouis,fed du , quôd cum Hm P1911? nquo elfe fenfit ex voce.ita’q; eo ipfo l au: efi. Itêmq;

"caïd cernat,aut inuenerit Ccruumvel eapiamferam,ex euau sied quia paitum na&us fit. Verfantur igitur in vos."Pëtlbus omnibus temperantia 8c intemperantia , uarum

reliquæ participes funt animâtes. Itaq; feruiles cas be uin’afq;

Cil-C confiatnCuiufinodi funt,quæ gufiu mâûq; capiuntur.Ac

1113m HI. - nA gufiu quidem parum admodum vtuntur - Efi enim in gufiatufaporum iudicium :quod quidem ii faciunt , qui vina pro-bant, 8c opfonia condiunt . Neque hase placent admodum li-bidinofis: fed voluptas ca, quæ ex taâu percipitur,.in efcule-pis, poculentis, iifque rebut quæ venereæ nomina ntur. TraquePhiloxenus quidam Erixius, quôd epularum voluptate duce. ü-retur,collum fibi dari gruis longius optabat,quod ex ta &u ca-peret voluptatem.Ta&usautem ex fenfibus vnus pater latiCsimè,in quolita intemperantia efi,quæ iure vt probrum maxi-

B mè obie &amrzproptereâq; inefi in nobis,non quarenus hom’uires fumus,fed quia animaliacHis i gitur talibus deleâari-,eâq;adamare,belluarum efiÆtenim hac exceptæ fint,quæ honefiælibéralefqæü maxime fint,ad taâû pertinent,quales funt quæ .

in gymnafiis friâione 8c calore gignuntur. Neque enim ro-teruorum ac libidinoforum taâus toto corpore æquab’ itcrfufusefifed quibufdâ partibus inhæret. Cupiditatum au.rem aliæ cômunes funt,aliæ propriæ 8c afcititiæ, vt cibi cupiditas naturalis efi.0mnes enim cum vacui funt,cibûvel ficcû r o

c vel humidum appetunt,aliâs vtrûq;-Et,vt ait Homerus,ado.’ lefcens,& qui cit iam corroborata ætate- At hûc vel illum ci.bum,non iam,nec eofdem omnes defiderit- Itaq; hoc iam no-itrum efi,quan m habeat quiddâ fimile naturæ. Alii enimaliis mouentur: untq; res quædam,quibus omnes dele &cnturpotins,quâm quibufiibctoAc in iis quidem qua: â natura profiacifcu ntur,cupiditatibus,delinqu itur arque peccamr à paucis:idq; in vno, uôd plus capitur cibi quâ ratio præfcribato Nam

D edere quæ a nt,8c potare dum côplœre, id cit extra modumi in copia eo prodire quad fecundum natura efiÆxplct-io enim

eius (Ed deefl’,eius efi cupiditatis quæ ànatura proficifcitur.Itaq; amines appellantur himtsa’fibasl, 6d ventrê cibo 8cpotione côplent,contra decorum-Ogales unt qui mancipio-mm funt perfimiles. A t verô in propriis voluptatibus côplu-res peccant atq; id multifari5,cum qui res eiufinodi adamant,eut ex eo dicanturfiuod iis gaudcant,quibus nô decetîvel plus

g un

f6 ETHICORVM ARIST. -4. qudm ratio poitulet,aut quemadmodum pleriq;,vel queinad-r Ea... modum dedecet,aut nô eius rei caufa cuius debent. Intempe-

rantes autem omnibus in rebus modum tranfeuntNam 8c exqu ibufdam rebus percipiunt voluptatern,ex quibus, quoniamodio dignæ flint, non decet perciperezôc fi quibus ex rebus vo-luptas capienda efi:,ex iis maiorem capinnt quam debeanuvelVt vulgus.Ex quo quidem perfpici poteit,inteinpefantiâ exwperantiam elfe quandam voluptatum , eôque v ituperandamLln doloribus aurem non dicitur quis temperans,vr in fortitu-dine,ex eo quôd cos feratznec in temperans, quôd non ferat:fed Fintem crans quis appellatur, quôd molefiiusquâm decer, fèa

. rat nu a fe voluptate perfruthaque ci affert dolorê voluptas.At tremperais propterea quôd nec fe priuari voluptare doleat,

. nec carere.Ac intemperans omnesvoluptates concupifcit,autcertè maximasziicq; voluptatibus rapitur, cas vt rebus omni-bus anteponat. Itaque Be fruendo angitur , 8c concupifcendo.EPc enim cum dolore omnis coniunâa cupiditas.nihil ; pro-

4” feâô abfurdius fœdiûfque efl: , quâm confici angiq; do orc 0b’f” eam caufam,quôd careas voluptatibus.Œi autem parum aut G

minus quâm æquum fit,voluptate afficiuntur, pauci admodûreperiuntur.an enim propria ei’t hominis huiufinodi vfenfusivacuitas. Etemm cætera animalia pai’cum difcernunt à pafiu,:ali ’ ue deleétâtunalio non itemoSed fiquis efi huiufmodi,cuinihi voluptatê adent , guigne nihil Furet inter-elfe inter aliarem arque 3113111115 Phi-6&6 procul ablitâ natura hominis,hoÎminémquc ex homme exucrit necefie efi: . Talis quoniam non

admodum repenti", vacauit nemine . Tcmperans aurem iis H.rebus omnjbusdmodmp adhlbct - Neque enim deleâatur iis, iquibus intcpcms maxlmèïfcd angitur potins,aut omnino qu i.bus ex rebuS VOÏUPtâS PCrCipienda non efi,nec vehementer v1.la ciufniodianCfi abfint,dolore conficiturznec concupifcitmi.fi moderater qugdfi concuPifCatsnuuâ magis quâm decer con.cupifc it: n cc fluado dedccet, vllam omni no ardentius defydeàrat eius gala 13 V°luPt3t6m-Qgæautcm ad valetudinem par.

l’iAIIBER IlIf V ’ 17A tinentvoluptatesflel firmâ corporis conRiitutionem, cas me;’ diCè 8c vt decer, concupifcatzcærerâfque res omnesvoluptatü

effeétricegquæ iris non lin: impedimento,dummodol nec ho.nefiari repugnent,necfaculraœs exhauriant. Nam qui ira anisme affectas cit,is Vehementius quâmæquû iit,.voluptatcs hua

’ iufinodi adamata marlis non folet elfe temperans,quir rationiI con gruita I I ntêpcrantiaautê magisnofira voluntate fufcipi.tu r,quâ.timiditas &ignauia. llla enim ex voluptare,hçrc ex deloi-e nafciturgznrûvoluptas expetonda efi: d’olôrqyf u giendus:

B Ac dolorqui ’ natura eiUs inqno cit â fuoi’çatudimouetnaciabefaâatwolupras nihiltalelfacit, quoniâetia’iâ noiiræv-olûtaa-

te proficifciturJtaq; marbre reprehëlione dignaefi: , quando-a qu idé facilior efiearum terri cçfuetudo, qua: finit voluptatis.’ Nâ 8c multa 8c varia eius generis in vira verfantur 1&câfuea

tudo fine periculo omnis capitur. In rebus autë formidolofiscontrai côti n git-Sed ignauià nô ue.voÏL’fraiizï ac res fingulæ,

elfe videarurzqi illa diolore vacat, æ adeo homines de lino fia-ru’fenfu doloris dimouent,vr &arma abiicere,8c alia permuL

A Cm contra decorumhominesfaeere agamus 0b eamquc cau-ii (au: via-lem videntur LxContrâcpieint’emperantis res lingu-

I lœvolunta’te ac fpontc .fufcipiunturèqliippe qui cas appetat 8ci "concupifcatzœrurn verô genusgminus’. quandoquidem nemo

l vintemperantiæ cupiditate ducinnNomen aure inæperantiæad puériles erreras deliétâçie trisferimulsmeciniuria. Efl in-

i ter hac enmquæü.ÎMMo:wat&b airera duâum.fit,nihil adidtquodagimtmquanquam Gristonfiatæofiordusdu&um dreâpriore -.Nec:iniuria quidem faâa tianflario çfi;

D comiahendum enim efiicaflzigatione uadam adhibita , ida omneinnoliis ilquodsrennnrurpiumaeciibidinofarum tupi;

ditate rapina , - nimit’n’nquc expirai; ac: luxuri’at; cuiufinodi

flint appcçitus’ôrxpueni mima; Nain libidinofetviuunr aïtiam. puai; in quibus maxime rerum voluptueux efficienatium unie: Cupiditas- Quô’dli minus ratiorii parebunr, eique

fiüeâi lWËrgcmq,1

’18 ETHICORVM ARIST.par fe voluptatis infatiabilis 8: inexplebilis cupiditas ., tutu Eomni ex parte inca, .quiârarione difcedit) 8c cupiditas ex ple-ta,eius quad cognatum en vires amplificabit . Plut quo unrmaintes 8c vehememiores,eo magis mentem è- uafede 8c fiatu dimenrdtaquemodus in iis retinendus dime rationi re-pugnanA tquc hoc ipfiun cil, quod oboedicns cafiigationéq;adbibitamoderatum elfedicinmth enim puerex pædagogipræfizriptime , fie vis hue conœpiicendi conucnienter ratio-ni debet viuere . Ogocirca debct in moderato vire 8c tempe; *tante ratinai congruere ca pars animi , qua voluptare alitur. 1:Vtriqueenim pmpofitum eft,id quod decearo Et appcrir tem-perans qua: decer,omnia,8c quemadmodum,&quando decer,quemdmodum etiam ratio præcipit . Ac de temperantia

quidem haâenus. 4 .LIBER oyARTvs.

" E l N C E P S de liberalitare dicamus,que in peeuniis mediocriras quædam dei. Gnimr . Laus enim liberaîis , pofita efcndn

; m bellicis rebus , vel iis in quibus tempe-rans cernitur , nec rurfumin iudiciis :fed

z au.” indandis accipiêdifque peeuniis ,fed ma-

, , --- gis in dandis.Pecunias aurem appellamusres omnes,qu3mm 11qu pondcratur æflimario . Sunt auremin Pecuniarunivi’u duo Viria, quorumalterum in exuperanriapo 5mm cfi a dlmûrflpc Prodigalitas : alterum in defeâione,21m appellatur alarma .n A; anaritiæ quidem crimen in cosemper transfcnmuf, qui nimio pecuniamm Rodin Menton

Prodigahcatcfn 3m: quandcq; cum aliis vitiis . confundimuso’Impotêtcs enim &qur fumptus faciût,profimdûnrq-, pocuniasincas res qua? [Put lntflnïpcrantiæ, prodigos dicimus. ltaqucimProbiq’ ml yldçnmf çfl ç; quôd mulris fimul vitiis fint fla.

gitiifg; cçmheNo glu" PRIMO maline appellaturi- si

c

y Îl vJ;

7:J V

44-!7’ l1 n

IIBER 4111B h 1,A enim prodigus certovitio implicatus,quod in effundêdis pecuniis cernitunprodigus enim per fe ipfe perit, arq; cria videtur w-ipfius interitus quidâ cire , facultarum efiiifio ,quôd ex iis viracôfleoProdigaliratê igiror hoc pa &o intelligimus. Ogarüaurem terri vfus aliquis c&,iis 8: reôtê 8c peruerfe vti licer: At.qui funt diuitiæ 8c pecuniæinbonis vtilibus, 8c qui virtutcprzditus cil omnium rerum,is oprimê [cit vti omnibus:0primê igirur diuitiis vtetur is,qui virtutem,quæ in pecuniarumvfu veriamrJiabuerinAt is liberalis nominatur. Vfus aurem

B peeuniarum in fumptu 8c largitione confiflir , in accipiendoverô 8c cufiodicndo magis cernitur poifeflîo.(Luocirca libera-lis efl, dare potins quibus dandum dhquâm vnde accipiêdumcit accipere:aut vnde accipiendum non e&,non accipcrc bernafieium.Virturis enimproprium e&,beneficia in alios confer-re potius,quâm ab aliis accipcrc: 8c qua: re&a (un: 8: honeflafacere, quâ flagitiofa 8: turpia non facere. Dubium aurem nôe&,quin dantem beneficiumdatumJioneflaque aâiocomitatut : accipientem verô bcncficium aceeptum , aut certê nulla

C turpis indecorâve aâio. Et gratia ac laus multo etiam magis,dantem,non accipientê fequitur. Facilius etiam efl,non acci.oerequâm dare.fuum enim uifq; minus [æpe profundere fo-r let,quâm accipcrc alienum. iberales ergo dicuntur ii,qui lar.giuntur.03i ver-ô non accipiunt, iis non liberalirarislaus triabuitur,ac iuflitiæ multo minustQJi anti beneficia accipiunt,non admodum ii laudari folent - lamomnium in quibusvir-ms inelh if diliguntur maxime, qui fama 8: laude valentliboralitatis. profiint enim aliis:quod in largiendo quidem pofitû

D cit. Virruti aurem confentaneæ aâiones præclaræ funt , ho-. a?neflatifq; caufa gemnrur z dabit ergo liberalis beneficia bonaflans caufatôc reâèlargietur enim quibus 8c quantü 8c qui.do largiendum ericcærerâque (cruabit omnia, quæ reâam 8cæquam largitionê fequuntur: eâq; facier libenrer,aur nonuatê quidemmod enim virtute geritur iurundü,aur nô me»hâum,idê minime graue efl-At verô qui largitur quibus lar- K

hl!

ce i ETHICORVM ARIST.giendii nô efl,nec honefi i fiudio, fed alia aliqua caufa duâus, Èhic nom efl habendus liberalis .,-fed alio aliquo nemine appelalandusmc isquidem qui grauatèid on: , quoniam præclaris.a&ionibus 8c officiis Escale. pecunias anteponat,g’uod procul.aboli à libcralio Nec verô liberalis -vnquaintaccipict,vnde nea.fas fit a quippe cum ira non folcat accipcrc is qui pecunias fe-rè contemnat,ac pro nihilo poter. Nec idem ad pctêdum page:cliuis efi , quôd nô libenter beneficium accipiat is,qui date fo-let. Accipiet ramon vnde æquum crit,vtdefuis facultatibusôc.copiis,non q honeftum iit,fed quia neceffe,vt ad largiendum"E(uppcrant copiæ..Nec verô fua ncgliget,qui nonnullis quidem-ex bis opimlari .VClit- Paflim aurê cuiuis non largierur vt lup-petanrcopiæ ad largiendum,quibus re aux): erit,&quando,8;

vbi ratio poflulabir. Eir autemliberalis 8c magne animo dare-’ I bcneficia, 8c in dandis excellere,vt fibi minora reliqua faciar.

Libcralis ei’t enim, fibi fuifq; commodis minus confulere - Sedil ex facultaribus omnis ponderanda liberalitas e11 . Neque enim

ex nu mero bcneficiorum qua: dantur, fed ex animo 8c volun- .*’ tare eius qui dat,omnis cit fpe &anda liberalirascA nimus autê

- largitur pro facultatibus. Œamobrem nihil prohiber libcraq ,’liorem flic. cum qui minora confert beneficia , fi exminoribgusquæ fup’pctantcopiis largiatur.;Ad open! autê fercndam aliis ,propenfiorcs funt ii,qui’nofn fuo labore 8; diligentia opes ara

’ runt , fed ab aliis panas acceperu nt- nequc enim experti Kant,egcftatis quâm fit graue malumcEt fua cuiqsmagis placent,vtparentibus 8c poêtis . Diflicile cf: aurem liberal cm locuplc-rem elle, nec accipientem aliunde,nec fua cufiodientcm,quin

a etiam largicntcm, pecuniiiq; non propret fa amantem , fed ad Hbencficcntiam liberaliratêq; conferenrcm. Itaq; accufatur for.

, mnaaqniinixneloœpletes eopiofiqxfint ii quifunt dignifiîmi. .a- 030d non fine rationecontingit-Neq; enim vt cæteris rebus,

fic °Pibus abundare poŒuntiùqui nul am dit operam, vt ha-beant.Non tamen opê farce indig’nùiêut quando non erirlar-

glandum: câq; femabit omnia .quæ (ont generis eiufdern, non

A enim iamfaciatquæfintliberalitatis . quas in res fiprofiideritfaculrares,nihil i5 point in cas quæ honeitæ funt eflûdereNtergo diximus,is demüliberalis efi,qui pro facultatibus,atq; inleasres qua: præclaræ fint,profundit pecunias . qui autê modûtrâfit,prodi gus dicitur- ltaq; reges nô appellamns prodigua;nô facile fit eorû opes 8c copias quas maximas .habêt, vll-is latigitionibus aut fumptibus exhauriri-Ogoniâ i gitur mediocri-ras quædâ cit liberalitas , qua: largiëdis accipiendifqrpecuniiscernitur slargierur quidê liberalis,8c fumptus faciet in cas res I

B quæ decoræ erunt:iifque modum adhibebir,æquè in magnis, g. arque in paruis.idque facict libenteraAccipiétque vnde quart.; tûqueaccipicndum ent.Nam quia in vrroquevirtus , modus

a quidam cernitur : vtrunque pro dignitaire præfiabit . (kalis ’enim qu æquo largiendi cit ratio, talis etiam accipiendi [blet

Éconfequi. fin talis non e&,c’ontraria fit neceflc efi: a Ac qua (e I

i quidem confequunturfimperfunt in eodem :contrariæ autênon iten1.041pd ficOnrra decorum,8c honeflatem’ accidat vt

profundat pecunias,ægreferet ille uidê,«fed modicè 8c deco- lC ré.Virtutis efl enim 8: lætari 8c do ere uibus rebus,& quem

admodum decer.lam in re nummaria liberalis facilem-fc :fo- .cium lenêmq; praibebinOgoniam enim defpicit ac pro nihi. ’ alo putar pecunias,opportunus cil: iniuriæ - Idemque moleflius ’feret fc fumptus. non fecifïe quos debuit , â dolear fc incas res ,quas minimè decuit,pecunias eflùdiflëmec Simonidis fentcn-V .tiam probabit - At verô prodigus in his etiam omnibus abcr- ’rat. neque enim vel’gaudenquibus aut quando æquum efl,vel

- V offenditur . quod ex iis quæ deinceps dicemus,facilius intelli.D geturnAtque hoc quidê iam diximus , prodigalirarê 8c au-ari-

tiam exuperanrias elfe ac defeâionesteafque in duobus-verfa-ri,largiendis accipiendifque peeuniis . fumptus enim rei-cri)

i mus ad largitionemÆt prodigaliras quidem-largkndo 8c filiænus accipiendo finem modum ue rranfir, accipiendoqœmoo adum deferir’. Ariaritia aurem argirur parum illa quidê , fed

i accipiêdo, nifi in paueiswltrà modumprogredimrfrodigo-

. 111

a ETHICORVM iARIST.4- mm igitur non (cré opes augeri folcnt- Neque enim facile cit, E

cum quia nemine aceipiat,largiri omnibus .- Celeriter enimdefunt ad largicndum facultates iis , qui priuati funt , qualesI funt ferê prodigi.Arqui cum fit eiufmodi,tamen videtur malra melior auaro.Facilè enim ad fanitatê traduci porefi 8: pra-zgrctïu ætatis,& inopia coa&us:ad mediocritatefque pemennepoïsinlnco enim funt ca omnia quæ funtliberalis,quôd 8c lat:girur,ncc aliunde accipit.Sed tamen neutrum faciens,nec de-corum fenugrec æquitarem-(mi fi ad huius mores adduca-amatit alias commutetur,iam erit liberalis.N5 8c quibus lat. 12

ngimdum eritJargieturtnec vnde minus æqu um erit,accipiet.4-- qucirca non vidctur deprauatis carruprifque moribus præ-

ditus . Non enimfaelerati cit autingenerofi , fed flulti ponus, 4largienda,nec accipiendo finem modûmq; tranfireHis igitur’præditus moribus prodigus , malta cit auaro melior , aux: abcas caufas quasdiximus , tum’quôd hic prodcfi omnibus, illenemini,nefibi idem.Sedplcric[; prodigorum. vt diximus,â quibus non d nt accipiuntpb eamque caufam auari exi-

. Ru nt:parati aurem (un: ad aceipiendum propterea ôd inefi: G- in iis cupiditas plerumque efundendi copias, quad l non

’ Ï polÏunt.Cum enim dando egerc celcriœr cœperinr,alieuis boa

ni: manus enferre cogunrur.Et quia nullasn hmeflatis ratianêi ducunt,fine delcâu vndecunque polÏunt rapinant. Inefi enim ilcupiditas in eis largiendizfed quomodo,aut vnde,non curant;A 03m largitio eiufmodi non debet liberalis videri.Nam nec. honefla cft,nec honeflatis caufa,nec pro dignitatezfed nenni?-quam quas homines æquum crat omni ope defcrtosviram inumma ino ia degere,eos porifiimum locuplctâtnis verô qui H

- commodis nt marrixrs,nihil largiûtur . allaiterons aurem,- eofque omnes qui minifiri funt voluptatum , magnis opibusadaugentolta fit,vr plerique eorum fini: libidinofi . Quoniamenim facile largiunturfum-ptus etiam iis rebus Giggerüt, que:funt libidinis.Et quoniam hancfiè 8c moderatê non viuunt,propenfi flint ad voluptares . Ac prodigua quidem ains nullâ’

LIBER . un. 6,A (equirur ducem rationem,in has miferias incidit . 0g fi cui-âdiligentiâmque adhibuerit,facilc ad virtutcm decarûque par- 4-ueniat.At verô auaritiæ malum infinabile efi;.Namfene6tmomnifque imbecillitas auaros efiicidîadémque Murmurecfl à natura hominibus, quâmprodigalitas z quid multoplupres (indic pecuniæ trahanmr,quâm patarilintad lagiœdiini.Latè etiam pater, ciufiqucgenera funtplura. multi enim ma. .di auaritiæ vidêrur eEe.Cum enim in rebus duabus cernant, .vt fi minus largiare quam cloacar,& li modum ipiendo tri

B [easznon inefi rota in omnibus,fed feiungirur . Ïiq, extremisdum accipiendo pradeunt,alii parum larguais-133i enim hi,nominibus appellanrur,parci,tenaaes,andi,ornnesdcficiâr &defunt dandozfed alienumnecapperunraiec eripiunrzidquefaciunt bonirare qu sdam,voluptan’nnq;obli:œnarum agave.denrur enim uidam,aur certê aiunt,fc abeam caufam .tueriac conferuare ua,vt ne aliquando turpe aliquid faoeae cogarururnln his cumini fiâor illc,8c-fi quis talis: ui prunes ex ca nominati funr,quôd nullius aducrfisiebus fub cuandis excellât- **

Ç Sunt etiam quimetu abalicno manas abflincnt’ quad non fit F-facile,qui ab aliis eripiat,cius res ab aliis nôdetrahi 8c enfer. auri.Placet igitur bis talibus,nequedarc aliis quicquam, ne; in;disim ab aliis accipcrc. Aliiaurem funr in accipiendo nimii,qui pafsim 8C quiduis accipiunr,qualesfunr ii qui in fordida ar.ce verfantur,vr lenones 8c omnes eiufinadi,vrfœneratores,&qui exigua dant vt maiora feranr- Omnes enim hi hamincsa quibus æquum non efi,& arum iniquum cfi,accipiûr : cou

D runique communis,turpis, ardidûfq; quæflus-videtur . Nainpropret quæfium atqueeum perexiguum omnes in probra 8ededecora incurrunt . 03; enim magna à quibus 8c quæ ncfascil eripiunr,quales funtryranniqui ciuitates oppugnantfana.diripiunaii non anari,fedfcelefii potins , impii 8: iniqui funt-habendi.’Artamen 8c alarma 8c raptores 8: latrones auariputandi funr.quôd in turpi quafiu fint occupati . ni fpc qua:-flnsihæc infiimtafequtmmr,& probra incurrlpntîêtquclfi’

un

- (,4; ETHICORVM ARIST.fpe quæitus maximis periculis fe offeruntdlli ab amicis , quas E

4- l copias iis fuppeditari sequins eli: 8c relinqui, cas qu afin aura.pantur.Vtrique igitur,quoniam ab iis eripiunt à quibus nondecet,in fordido qu æfiu 8: arte verfantur - mamobrê omneshæ rapina: illiberalcs flint . Iurc aurem libcralitati auaritiaoppofira elbquôd mains efi: malum quâm prodigalitas:fepiûf

. que ca peccatur,quâm illa eadem cffufionc. A c de liberalitare

z quidem vitiofitatibûfque ci contrariis haâenus. S equiturvr de magnificentia. dillcrcndum efle videarur , eo ipfo (p ca

a virtus in pécunii’sùc’ernirurôed non ad omnes aâiones 8: offi F

’cia pecuniaria,quemadmodum liberalitas,fed fumpruaria ma ii do adhibetur ,lin quibus liberalitarem magnitudine fuperar.enim virtus,vr nominc ipfo declaratur,in fumptuum ma.

n ’ gnitudine-feruans decoru m.Magnitudo aurem ad aliud refchtur.NchJc enim idem fumptu s trierarcho dignus eir,& pra fe

4- &0 fpcâaculorumzin omnibirfque rebus vt -dccorum confer.niquas: performe 8c temporis,8c rerum ipfarum habenda rasrio efflmi aurem fumptus facit in res vel paruas , vol media,cres pro dignitar’e,is non magnificus,vt ille qui dicebar, Sæpe (à.

a. dedi peregrinis:fed’qui in res magnas ,is dcmum magnificuscit iudicandus ’. 041i enim magnificus, idem continuo libera.lis: qui aurem libéralis,idcm non continuômagnificus-Huius

a aurem animi habitus defeériofordes appellatur: exuperantia;luxus;& li qua funt eius generis vitia , qui? extra modum n’on-prodeât fumpru quibus in rebùs decer, vrrum in quibus dedeacer,& qua ratione non decer ,-fplendorem-oiïentant-de quibusmax dqilTeremuts;Magnificus autê doâo fimilis cit, qui decori Hrationë habere-pateit,’fumptiilq; magnas apte rfuggerere n Ha; ’

birus enim omnis animi,initio,vt dixi;exa&ionibus,iifque oumnibus in quibus verfarur,poriderâdUs CŒSûtaUtë magnifiôifumptus magni 8c décoriztalia i gi tur 8c apera .vlta enim fumé

I ptus magnus futurus efi,& ad rem aptus 8c î accammodarusJï” 8C res ipfa funiprudigna,& fumptus’reipfa dignus, aut’eriâ’.

maior habcbitur . Sed hæeqmnia honcfiatis tarifa (hast chine

- i ïALlBiER 4111.. . meA virtutibus omnibus commune cit) magni ficus faciet,idqueli

bouter ac Ëdiofé. Accuratèqcnimac fubtilitcr res ponderare,fardes feââtis ac (plendorem fugientis cit proprium.Magifq;qua ratione quidq; fplêdidifiimè eEiciatu r,côi’yderabit,quâm

quanti,quôqucmodo minima.Magnifi eus auternliberalis fitneceiïe cit . Nam cum iis rebus liberalis fumprus fuppedirat,quibus 8: quemadmodum decet,rum in iis magnifici fplêdorducetÆt quoniam iis in rebusïlibemlitas’cernimr,æquo fun)...

w pru remadminifirabir fplcndidiussNeque enim eiufdern vit.B ruris-elr 8: aomrnendationfipofl’efiiorci 8c opus. (Land enim

pofisidetur,plurimi æflimâdum cit-,vtaunnn. Opus aurem ex° au confeâzum-præclarum cil: magnum.Eius vcrô infpea

&io n1irabilïs.Ar quad magnificunicfiac fpkndidûdd omnemirabilaEfi’que rei 8: operisfplendarac dignirasjn inagnitndin’c-Sumptus autemin hoc genere ii probantur maximè,quæhonorabiliadicimusgquales funr quæ diis adhibentur (indicantianes ,apparanis,facrificia,finnlièrque ca omnia qua: in cula-tu 8: religianc diuina im "dirimas: uæzzin Rep.honei’rze gla-

C ria: caufa exhibentur,vt lcubiludos cri fplendidè putëro ortcre,aut trircmis præfe&umimunus fuum excqui,aut pubiicüepulum præbemSed inhisiomnibus .vidcndum ef’c,vt dixi ,nô’

modô qualis uifquc lit , fed quales-erianreifuppetant a8 cf?»ciendurn facu tares:Sunr enim ad res quæ fufeipiunruracconrmodandæznee folum iis opus,fed is etiam qui efficithonefiandus cit-(mucine paupcrü nemo pofiit clieninagnificus , quôd’ci nihil flippeœtwndefûptuqueat fPËdldè’filfiificru farad;fi a ediatur,q’uoniam id faciareirnadignirare’m 8: duc’orii,x

D fin rus habcatur nacelle eRaŒicquid auré-eiufmodi cit-quad.rcâè fir,id omne virture gerirur.Arque etiam cos honeflanr, l iqui hæc ipfnavellper faipfi na’â flanque] à maigribus reliera-acœpcrunrwelzab üseçiamqui easaliquo propinquitaris-iuwarduefirjr’êmqi’ie dlaraiac habiles viras , .8: fi qui fa nr ex hacï

genere-inefr eninrnihisaomnibusfplendor quidam 8:-digni-.mAcmagnifipntquidmyir eûeirfiqdiiimhifqueralibus»

E

u ETHICORVM ARIST.mmptibusgvx dixùmagnificcntia cemiœrnukimêâuut enim E8c maximLBc maxima glofiationc. Horum autcm qua:

riuatimfiunt,huc pertinentea omnia quæ (and fiant. vtnuPtiæ, 8c fi gal cfi: ciufmodi,in que ciuitas ganta occupata figautii qui autoritatcm obturent. hofpitum etmm recipicnuorumiura,lcgatioïes,dona,& remuncrationcs.Ncque enim lui eau.fa fumpcus folct faccrc magnificus,fed çcipÆt dona finu’lc gd- ldam habcnt iis rebus,quæ diis dcdicanturÆfi: etiam magnjfi- lci 8c honorati viri,domum ædificarc,cuius modus 8c digni-tas ad diuitias acconuhodahda cfi (quærcnda cfi enim etiam Fex dama dignitas quædam) 8: incas res potins pecuniaç pro- .fa aderqquarummemoriam diutumi fitrcliâumsJ-Iæ’ enimpræclàrifsimæ res funt,& fuum quæque demis obtinet . Nonenim iidem honores val fanorum vel fcpulchronun diis ho-minibufquc m’huunmrDmnis etiam fumptus magnas cfi infuo generc,& clarifiimus qu ifq; fi in rem ma gnan) faâus fit,maximus habctur . 8c qui his rcbus mômodatus cfi, iam hicclams magnûfque diciturJntcrcfl: aurem inter id quod in rc,8c quod in fumgtu magnü appellatunNampilt quidem fi pu] Gcherrima fit au t vrceus,pucri quidem ratione 8c fentcntia,clura habearurzcius autcm æfh’matio 8: prccium perm’guum efi

& illibcralc.0b câmquc eau fam honorai vis-i darique cfi,inquocûquc genet: quid facxat,magnificê id fplmdid’eque face-

re.()go in generc quicquid fit,nec facilê fupcrari potefl,& fitpro fumptus dignitaœ.Ac magnificus guidé vit talis cfi. Ouiaurem modum tranfit,hoc ipfo,vt di &um cflz, modum trâfit,-quôd profundat contra dccus unias . In rebus enim paruimomenti,magnosfi1mpms-a ’bcthlcndorêmqucincptê o-fientagvt nuptiàli apparatu cos cxcipicns qui dan: fymbolü,8c comœdis omnia fuppcditâs,& purpuram in eorum præfcamens tranfitu,vt (01cm: Megarcnfcs.Atquc hæc facitomnia nôhoncfiau’s , fed ofientâdarum diuifiarû caufa,& quôd fe Putet

admirationcm cætcrorum cxcitaturmn. Atque idem qu æ resmagnes fumptus dcfydcrantjn ü: pan-m çfizquæ exigus, in

I. I B B R 11113 67A iis profiifussordidus vcrô in omni re abcfi à accore: qui émumagnos fumptus fufiinucrir, in cxiguo dccorû omne panier.tiLQgôd fi quid faciat,& Cun &ando id ofliçit, 8c qua ratione

iminino fumptu præflarc point côfydcrat, atq; id grauatê.idë.*q; (c fplêdidius omnia quâm deceat faccrc arbitrarur.Ac fun:hi habitus illi quidem vitiofi,fcd non foré in reprchcnfioncmincurruncidque fit cam caufam maximê, quôd nec proxi-mis noceant,ncc infignem habcant dcformitatcm. Magnitudo aurem animi magnis in ,rebus vtinomen ipfum fignifi.

’ B car , cernitur. Sed primum in quibus,nobis ex licandum cit.Nihil aurem inteicfi: , vrrum ipfam animi câioncm 1105i:proponamus,an cum qui ca fit præditus. Ergo i: dcmum ma-

o excelfôquc anime putandus efi,qui res magnas illas quidê ..à; quibus dignus fit,fibi doberi iudicet. (luicnim minus prodignitaire hoc fentit,is fiolidus habëdus ci’c.Atqui eorum quivirtutc gerunt aliquid, ncmo fioüdus, nome amen: putatur.1ER igitur magnovu animo eiufinodi-At verô qui exiguos honous meritus cit , . uos fibi tribui zquum confer oportcrc , i:

C non magnani mus, cd modcfius 8: moderatos cit iudicandus.Magnus enim clarûfque animus. in magnit’udine cernitur,quemadmodum pulchritudo in magno proccrôquc corpore.Breucs aurem homincs funt illi quidem afiutigptâque com-pofitionc membrorum præditi,fed formofi non itemŒi ve-rô magna præmia fc merirum Putat,iis cum fit indignus,altoanimo dicitur . Net vcrô qui maioribus [a dignoskxii’cimant,quiin eorum fint merita,omncs clan iudicâdi fuma At qui minota quam haberc fit dignunfibi dcbcri iudicat,is domino u.

D filloque anima putandus CR , fiuc magna, flue mediocria, uccxigua illius extcnt merita,quibu: minora fibi etiâ tribui pu-tcr oporœrc,præfcrtim fi magna eius merita vidcantur. 031dcnim fi tamis dictindignusfiâurusfiiifl’c: videarur! Ergo ma.

imus fummus ac extrcmus off, ille quidem magnitudi-ne,fcd modo rationèquc medius.N am fuis fe ipfo meritis me-titurmlii vol modum tranfcunt, vol defcmnt. (mi fi magna,

Il!

,68 ETHICORVM ARISTJarque adeo maxima fibi,quia dignus fir,dcbcri iudicaé, ibi-oie; E&ô’vna in re maximè eius matira cernentur . Quid ergo ridé

illud fincx dignitate intelligendum cit-Dignitas autcm in ex;ternis bonis ponitur arque nu meratur : quorum maximum-Ponimus id,quod 8c Diistribuimus,& omnes expetunt ii quiin magiflratu funt,& ’quod’rcrum gcfiarum ,vel præclariisia

marum uaiimcrccdemomncs dciydcrant, qualis gloria cit...139: enim orum cxœrnorum maximum,g cria . lnhonorcigitur 86 dcdccorc magnanimus ira animo aEe&us où, vt ra.-

o.

tioæquitâfque poi’tul atwod etiam raconte me facile pet-(pi. F

ci porefifiloria enim fc dignifiimos arbitranmr viri.At qui domino peâorc pufillôquc animo cibi: 8c fuo iudicioabcft â-decoro,8c magnanimi dignitatmmii aurem clatoani-mo-efi,vincit iflequidnm (uoiudicio, acmodum tranfit , fed-tamcn magnanimum non vinoit ..Scd qüoniam maximis ho- anoribtlsmagnanimus dignuscfi, idtm optimas fit noceirc où.Scmper enim quo quifquc melior,eo maiorc dignus ofit glo-ria , 8c optime cuiquc maximaïgloria debctur .tha magnani-mus vir bonus etiam futurus cit; Atqucetiam magni fortifi-que animiîlroprium videarur quod. in quaque Visturc ma-Vgnum excc ’cnfquc ducimr. Ne uaquam etiam deceat ma»gno, anima virum fugue-poli a, aut: cuiquam faccro in-iuriam :04de enim turpe aliquid faciat , cui nihil magnumen: videarur a Ac mihi quidem cette omnia fpoâanti ,0-mnino ridiculus magnus animus vidctur,qui- non idem fitbonus :qui fi malus firme honorcquidem clic dignus po-. Aœil . Bit enim virtutis merces , gloria,quæ bonis .viris.tri-buitur. Ogoc1rcav1dctur magnitudovanimi quafi fpicndor,quidam 8c ornamcnmmtciîe virtutum omnium . Nam 8c Hmaioizes cas fplendidiorêfque facit , 8c icohærcre fine illisnullemodo poum. 0b cinq; caufam vix in quoquam vera an i-mi magnitudo r’cpcritur- fiquidem en": fine fingulari quadam&çxiniia bonitatc nullo paéto poœfi.0mnino igitur magnusammus in dccorc 8c .dedecorocernitur . Atque idçm magnis

I. I B E R 11H; à;A honoribus,qui quidem à bonis viris tribuenmi’, moderatê ille

« quidem lætabitur,tanquam [nos aut minores potius fit confe-cutus ( Virtute enim vndiq; perfcâa 8c abfoluta nullus honos

. fans dignus potefi etie)fed tamê cos rccipiet hoc ipfo,q illi maiores habere non pofsinttOmnino autem quos qu ilibct,oôfq;

r exiguos tribuet,contemnet ac pro nihilo putabit,fiquidcm ta-. les meritus non efi.itémq; dedecus 8c infgmiamg ei iure non. poilant contingereJmprimis igitur ac maximê in gloria mgnanixnus,vtdixi,cernitur.Attamê 8c in diuitiis &magiitra.

B abus 8c in Cecundis rebus 8: aduerfis , affeétus erit quâm mo-deratifsimê fieri pofsit : neq; profperis rebus lætabitur nimis,

- neque afperis aduerfifquemœrebit. Non enim iflo pa &o inhonore 8c gloria , vt re omnium maxima affeétus erit. Impe-

: ria enim 8c opes gloria: caufa expctenda funt. Itaq; ca (ibi glo-ria: caufa optant omnes,qui iisfu nt præditi.Œid ergo videa-n turei magnum in rebus humanis, cui criai contemptuiefl: glo-rïiaECqucirca magno anime excelfôque viri,iidem’eonten1në.

tes rerum videntur cire-Atque etiam feeundæ res videntur adc animi pertinere magnitudinem.Nam 8c nobiles gloriadigni

putatur,& magiitratus,& diuitcs, q» excellât aliqua præfian-tia . habet autem venerationem iui’t-iorem , uicquidexcellit.ltaquc maiores clatiorêfque animos hæe ip a faciunt . fiquidê

- ex iis gloriam confequuntur . Quanquam aurem fi verum in.dicam volumus, folis bonis honos debetur z tamen cui vtrüq;adfit,is nefcio quomodo maiorem laudem ac gloriâ meretur-ln quibus autem hzec taliabona infuntfine virtute,ii neque feipfi iure vllohonorc dignos putant, nec magnanimi une no-

D minantur.Nequeenim hæc confine fine virtute vndiq; er-feâa vllo mode poiTunt.Contemnunt enim,contumelio iquc

. funt ii qui his etiam bonis abundât.Diflicile enim efifi â vir.-tute defeceris,ferre aptê res fecüdasÆmoniam aurem ferre illi- non poflunt,& fe præfiare cæteris putant,eos contemnuntzipiïquicquid accident , faciunt . Imitantur enim magnanimum,cum abeoabfintdifi’entque plurimûm gHoc quibulîounQî re-

1111

75 v ETHICORVM ARISE.bus podant,i:aciunt.Virtute igitur nec ge runt quicquam,& ta nmen contênunt cæteros. At verô’ magnanimus vit iure defpi.

cit.Veritate enim ille ad iudicandum, plerique autem magistemeritaœ ducütur . Et quoniampamifacit ac negligit paruapericula,nec iis fe oflienemec ca optare folenMagnis autemacgrauibus fe obiicit,in quibus vitæ non parcit,hoc ipfo c; indi-gnumfit omnino in vita manere.Atque is elbqui 8c beneficiac5ferat, 8c accepta beneficio pudore aficiaturzqv illud eius fitqu i excellat 8c præfiet,hoc eius qui vineatunldem mains be-ncficiumzrcddit quâm accepinSic enim debebit is qui prior, de Bderit,ac præterea beneficium accipiet.IEorûmq; memoria manet magnanimis de quibus benemeriti funt : eorum autem nô

’ manet,qui beneficia côtulerunt. Eficniminferior quiaccipit’ eo qui dedit beneficium- at vult hic miter , princeps elfe . Ac

ne

quæ c5tulit beneficia,libêter:quæ accepit,de iis audit inuitus.Itaque Thetis apud Iouem beneficia fua in eum non comme-morat,nec Lacedæmonii apud Athenienfegfed illorû erga fe.Bit etiam magni viri,nullo omnino,aut vix egere,& opitularivltrozaduerfûfq; cos, qui in magifiratu funt,profperâque for- Gtunavtuntur,magnum:aduerfus mediocrcs,modeflû fe mediocrëmque gerere . Nam 8c illis præfiare difficile ac gloriofum, n8c his facile inter-q; illos glôËiari ingenuiieft acliberale, inter 71. ,,humiles autem 8c abieâoahomines fordidum 8c importunüoVtfi quis cum imbocillis viribus velit côtendereNoc folet idêIad ça pommeau omnia, qua: fu n; in honore 8C pretio, aut vbiobtinet alii principatum. Ogictus efl: etiam 8c amétator,nifififi magnus honos agatur , aut res magna - Paucas res agit illequide,fed magnas a; dignitatis plenas . Idem 8c apertê «un: H.

"me çfis8tapertê diligat,quôd timidi fit tegere ac occultare(entonnant . magif e ex veritate pendet , quâm ex opinione.

axial"? ac gerit p âm omnia.fi uidem id contemnentis cit-Itaque Incontiæ ac libertatis cit appetens:quodeo facit, c; 8c c6 v Iremua, si Vera l uatur , nifi forte fi quid difsimulatione te- ’8°!!de fit,cui rei nous cit apud multitudinem: Net verdicû

113m un. 7,A aliis nifi cum amico vita viâûque coniungitur, q id femileexiflimetJtaq; feruiles 8c airentatores iidem , 8c humiles iidêqui ailentatores elfe folêt. Et quoniâ magni ci nihilvidetur,ni

, hil mirabilc eivideri folet.Nô recordatur iniuriasJiquidë maanimi non efi meminifie iniurias, fed potiuscontêneremec i

de hominibus fermonë habet,quandoquidem nec de fe prædi.cabit;noc de cæterisz. Nain nec vt laudetur ipfo laborat,nec vtalii vituperenturznec laudat alios libentct.itaq; nec côuitiatorcit, ne inimicorum quidem , nifi forte propter contumeliam.

B Minimê veto deiis malis quæ autneceifariô,aut exigua inter.ueniût,queritur, nec in iis mgare folet.Boni enim viri efi,hisin rebus eam animi aile &ionê confiantiâmque retinere.Atq;etiam is efi qui res honeitas 8c præclaras,quâuis inutiles, fru.&uofis anteponat - Hoc enim cum potins attingit , qui fe ipfocontentas cit. Inceflbs etiam magni viri , tardus fit nœeEeefi,vox grauis,conflaÎË 8c firma oratio . Neque enim autfefiinati; qui paucis rebus Rudet, aut vehemês cit cui nihil magnumelfe videatur :at quibus de caufis 8c contentiones vocis fufci-

c piuntur,& in ingrdÏu celeritatcs-Ac magnanimus quidê cumlepræitabit-Ogi aurem iis deeit ofiiciis,angufio pufillôq; anima diciturtqui modû trâfit,elato . qui quidê mali 8c improbiminimê videntur,quoniam nihil improbê faciunt, fed errantpotius.Nam qui demiiio abieâôfiue cit anime, is 8c quibus benis dignus eitfe ipfc fpoüatficm o quodam præditus du; feind gnum bonis iudieat. ldémque le i pfe ignorat - aliter enimca omnia expeteret, quibus dignuspfi, cum fint in bonis .Ncc

D itulti quidem vidétur effeJed pigri potins,quæ cos deterioresfacit opinio-Nam cum ea omnes expetant,quæ meritis ipforüdebentm : tamen iRi ab honefiatis a&ionibus fiudiifque quafiindigni fint,itêm ;àbonis"extcrnisûremouent. Ate ato ani. am0 viri 8: fiulti, unt 8: fe ignprantipfiatque id aperte. Namtiquait: digni fint,ea aggrediuntur, quibus 1ans 8: gloria pro-pofita efl,d’eindeculpantur.ltêmque vefiitu. gci’tu,aliifq; eiufi

dem generis ficomunt 8: ornant z Indique res lemndas notasi un

*-

que.

k

, ETHICORVM ARIST. zcolumelle omnibus,ac de le ipii prædicant,q: hæ res fini: ipfis E

h a noniuturæ ac dignitati.Côtraria autê cfi magis animi ma.gnitudini abieâio animi, q elatio 8c altitudo. Nam 8c (æpiusv1]; venir, 8: mains malum efi.Ac animi quidem magnitude31 Inagno vt dixi honore verfatur. Videtur autem’etiami

4 Ë d ’ "au . adm t ’1o ce ,quæ’ am vxrtus co . ere,quem odum fupra diâuma a ,quæ eadem ratione": ad animi magnitudinem,quam,61 magnificentia liberalitas.Nam cum vtraque recedat à ma.g,1iti.idine,tamen nos in rebus mediodibus,modefiis paruifq;r6 été afficitîVt autê in accipiendis dandifq; pecuniis medio- 1:Critas reportait , minium 8: parum z fic honorem 8c gloriamnonnuul minium expetunt,alu parumtquidam eam quær’untex i i5 fa &is,vnde 8c quêadmodum quærenda eitNam &am-Æh itiofiim ystupcramus,& cum qui nulla gloria duciturtillum

f uia nimio honoris fiudio trahitur,& iis in rebus gloria côfa-&atur, quibus quærenda non efizhunc quoniâ ne ex reâê qui-danfaâis mi’cituit gloriam quærere-lncidunt autem nonnû.

u am tempora,cum &ambitiofos vt viros 8c honefiatis cupi v los laudamus,8c eos qui nullum honorem expetunt,vt mode G

ratas 8c modeflos. Perfpicuum autem efi,cû rei alicuius mul-tifan’am quis cupidus dicamr, nô tamen eodem femper refer-rc ambitiofumzfed in laudc,:cx eo q; auidior fit quam picriquehonoris ,mvxtupenoq magis quam ratio æquitâfq; patiatur.

u ora-iam autem mediocritas vacat nomme, idcirco ’cxtremade ca quafi deferta regione difceptant . Sed quibus in abus ni-miam 8C Paru (CPCI’lml’ 1 î n iis etiam relinquitur mediocritæ ’

fi locus . Atqm bonorem hommes 8: nimium expetût8c pa. Hmm, Expetum: Igitura8c quomodo expetendus elLŒare lau- -dam; habitus,qu1 modum adhibet in expetêda gloria, ctiamiîvacet nominal-Inc autem apparet,fi virtus hæc cum ambitionne côparctyfscam Vacultatem honoris: fin eu m vac’uitate ho; ’

noris ambitionem futuranmquod in reliquis etiam virtùtibus«mitanŒonlamquc modiocritas hic nomen non habet,pu.

ï gnan: extrcml Inter-f? Yldeturg’ ’ î AManfuetudo etiamfcu cle- A

1.113511 un; a « .,,A méfia mediocritas quædam iræ. Sed quoniam medium vacat

nomine,ac ferè etiam extrema, ad medium clementiam reru-limus,quæ ad id quod parumcfi defleâit,quôd nomine vacet.Exuperantia autem iracundia appellatunlra enim ipfa perturbatio efi,quæ ex multis rebus variifq; gignitur. Atque is quidêqui quibus de rebus,quibûfq-, hominibus decet,irafcitur,quiq4.id facitquemadmodum,quando,& quandiu decet,is laudibusafficirur,qucm eundê clementem 8c nianfuetum appellari li-Acet. Siquidem in lande clemsnria efl. Vulr enim clemens , o;

B mni animi vacare perturbatione , non â perturbatione tapi8c dii’trahiquin etiam vt ratio præfcripferitfic 8c his de eau;fis 8c tandiu vult fuccenfere . Peccare autem in cam partemvidctur,qu æ modii deferit . Ne ue enim vlcifci cupit clemês,fed ignofcere. At verô defeétio hue lentitudo,iiue alio quouis

nomme appellari placet, cit in vitio - enim minus fuc-cenfent 0b cas caufas ob quas decet fucce ere , ii fiulti viden-tur.&qui non uomodo,quando,quibus irafcendum efi.Suntenim omni fen u doloris expertes,qui irafci nefciunt,nec pro;

C pulfint iniuriam - Atqui côtumelias 8c conuitia æquo animoferre,ac in fuis negligere,feruorum fimile eûÆxuperantia V64r6 illa quidem in omnibus exiiiit , ( nam& quibus de caufisnon cit irafcendum, irafcimur , 8: vehementius aut rem ifsiusacdiutius uâm ratio .poltulet) fed tamen non in eadem hæcquidem min nt omnia - neque enim poiiunt. Cum enim per (emalû omne labefaôlat , tum fi integrü fit,intolerabilc exii’cit.

Ac iracundi illi qu idem celeriter com mouentur 8c in quos,8cquibus de caufis,8c vehementius quâm fat fit z fed facile ac ci-

D to etiam eorum ira defifiiuquod in illis quidem cit optimum.Opod eis propterea accidit, quia iram nô continent, fed vieil;fim reddût, quia ex ipforum præcipiti animi cômotione qua»les fint facile apparct, hinc finem fadât-(hg aurem extremæbilis font homines, nimium præcipites funt , 8c omni re faci.le concitantur ad iracundiam , 8c quauis de caufa. vnde etiamtraxere nomen: At acerbi ægrê placantur,diûq; iratilfimt. pas

Z

,4 armeonvm ARIsT.rent enim animi doloritquêfi femel expleuerint,tü modus ap- EPonitur. Vltio enim modum linémq; iræ adhibet,cû pro do.lote voluptatem efiicit.ŒOd il minus fiat,quafi onus quoddâfu flinent . (Eh enim hoc minus apparet , nemo eis animumpoteft inducere.8c ad mitigandam 8c quafi concoquêdam ira-cundiam , tempore opus cit . Cum autem hoc hominum ge-inus fibi molei’tifsimum efl,tum amicis maximèJnfenfos au-t’é homines appellamus cos , qui quibus de cauiis minus refit":efl,irafcunu1r,&vehemcntius 8c diutius quam ratio pofiulæte videarurueos etiam,qui nô redeunt in gratiam,nifi vltio vel Fanimaduerfio fit confecuta . Clementiæ autem repu gnat ma-gis vitium,quod modum tranfit,quôd (æpius accidat.Nam8cvlcifci iniuriam magis naturam attingit humanamzôc homi-nes qui infefto infenfôque anime homines,minus apti funt advitæ communionemHoc aurem 8c fuprâ diâum cit, 8c ex iisqua: ducemus nunc,perfpici potefl, non cire di &u facile , quo-modo,aut quibus hominibus,aut qua decaufa,& quandiu de-’ceat irafci, 8c quatenus quis re&èfaciat, aut peccet- 041i enimpaulûm aliquid modum tranfierit,is non ePc invitio,neq, gra. Guiorc,neq; minore-Interdum enim eos laudamus,qui modumdeferunt , clementêfque dicimus :8: iratos,viros appellamus,quafi imperare poïsint u Ergo quantum quifque ve quomodo Imodum egreflus,vituperandus fit,non efi facile explicare oraatione.ln rebus enimfingulis,atque in (cuiu pofitum iudiciumcit-At illud quidem perfpicuum cit, medium habitü cire lau-dabilem,quo quibus re&û cit irafcimur,quâmq;ob caufam,& -quomodo decet,ac cætera generis eiufdêJllæ verô affeàiones H

uæ modum tranfeunt, ac deferunt,funt omnes in vitio : qua:Eparuæ (ont, leuiterzfi maiores,magis: fi fingulares,vehemê-ter funt reprehendendæ . Hoc igitur perfpicuum efi,mediamin his animi affeé’tionem obtinendam.A c de his quidem ani-

5 miaffeâionibus quæ in ira verfantur , haCtenUso In con-» ’ fuetudine autemviy fermonûmque ac factorum communio-j ne cornes 8c affames videntur ii,qui ad voluptatem laudant

113m un; w 7,A omnia,nee vlla in re aduerfantump purée fi: iis ibui’cum vi.uunt,nullo loco molefiiæ elle oportere-(Æivero funt his muLtum difpares,& in omni re aduerfantur,nec de cuiufquâ ofïenfione ac molefiia laborant, ii difficiles ac fediÎiofi vocantur.Non eii quidem dubiü id, quin hi animi habitus fint in vitio;ifque fit in laude,quo ca omnia quæ reâa funt,vtq; ratio præqcipiet,probabuntur,refpuentûrque Contraria . Nomen autemei non cit impofitum,quanquam amicitiæ fimilis pdrq; videa.tut . (hi enim hac animi affeâione præditus efi , eundem 8c

B bonum virum :85 amicum cire volumus,adiun&o amorc.Hocaurem difiërtab amicitia, quôd perturbatione eorûmque va-cat amore , quibufcum ipfe verfatur . Neque enim amore velodio duâus probat vt decet,omnia,ied quia ira animo cf: comfiimms . Aeque enim hoc erga notos , erga familiares æque,acerga cos quorum nonefi implicatus coniùetudine præfiabit,nifi quôd in omnibus id fadet pro dignitate - Ne ue enim ea-dem ratio habenda cit familiarium 8c exterorumqÜÂ tque hocquidem iam di &um cil genere,eum talem hominem in com-

C munione earum rerum quæ ad vitâ pertinent, fe ira die gei’tu.

rom,vt ratio poiiulabit-S in autem honefiatis vtilitatifque riotionem habuerit, inuefii abit inibitq; rationem, qua non pof.fit offenderenut cette d eâare pofsit.Na’m cum iis in iucun»ditatibus molefii’ifque cernatura quæ ex colloquiis nafcu mur,quibus in rebus non effet honeflau8c præclara,aut etiam efi: no.cens dele &atio,tum cas molei’tê feret, fequetûrq; poti us offert»

fionem. Œôd fi qua res fit eiufmodi,quæ turpitudinê facientie’amque non paruam afferat, vel incômodum, 8c contraria le,

D uem molefiiamznon probabit,fed afpernabitur. Aliter auremcum iis verfabitur qui au &oritate aliqua præditi font , alitercum quolibet,magifq3 autminus notis.itêmque in aliis variegtatibus fuum cuiq; tribuet decorum . quantûq: in ipfo efi. plaacere vult a; gratus efle,molefius cire veretur. Quæ autem eue.niunt,ex honef’tate dico &vtilitate,ea fi maiora funt fequ itur.magnzquein polterum voluptatis caufa, leuiter riffauder. Ac

z u

un, ETHICORVM ARIST..maïas quidem talis cit , nec vllo ap llatus nomine. Eautetn aliis afferr deleétationem,m COQUÎDlhll. aliud [equitprz Inui vt grarus fir,affabilis dicrtunAt qui 1d fanait adiqmetuad opes adipifcêdas eâq; omnia quæ pequnns paramr,naofcaatu: ,is alTentator efi: habêdus. Eum vero qui molefius ac mit 1sen cannibus in rebus,iam difficilem ac fediriofum appellandudiximus .Pugnare aurem inter fe videntur exuema,quôgmea .

X diocriras nomen non habet. Iifdem foré in rebus arrogantiæ7 mediocriras cernitur,quæ etiam vacat nomine .- Ac de iis mon

erit alienum difputare . Nam facilius ca qua: ad mores perti- Fnenr inrelligemus,fi de fingulis difleruerimuszôc virtutes me-diocritates elle probabimus , fi ira elle in omnibus ’perfpexea-rimus . lam de iis qui vitæ iocietatem vel ad voluptatem vel ,dolorem dirigerent,diximus o Nunc de iis qui verum vel fal-fum enuntiant,ac præ (e forum feu faâis feu diéris, idq; arro- .

* gando , difieramus. Igitur arrogans appellatùr is , qui-fibi resmagnas 8: præclaras fumit 8c vendicat, cum non infint , vel .maiora quâmcquæ infunr- Difsimulator contrâ , qui quæ in-funt negat in e , aut extenuat . At verô medius 8c perfeétus G,vir,quoniâ verè de quaque re iudicat, in iis verax cit 8c vira 8corationezea in feineiTe confirmâs quæ infunt, nec maiora,necminora-licer aurê quâqsharum rerum, 8c rei’alicuius,& nul-lias caufa facerezqualifque el’c qu ifque,talia funt eius fa &a , 8Coratio-.itâq; viuit,nifi rei alicuius agar gratia. Ac pet fe qu idêomne in malo vitiôq; mendacium cit , vains honefla 8; lau-dabilis. Ira etiâ verus homo , quoniâ medium locü obrinet, ei’c

omnis laudabilis. qui autê mentiuntur, vtriq; funt illi quidë HYltuPcranlr fed malore quadam ratione arrogans. De quoriisx cinq"? 1m dlflcremusafi prlus de veraci pauca præponamus.h a? Êmm de °° infiitËimus dÎCeresqui in paétis rebufq; corra-

pïftlisnëcmâcfi? au; "similis flua: ad imagina iufi-itiâmueu il) t (e min? °C terfus Vll’tutlsgPPÜU) fed de eo, qui in

q 1 dusrebus nihil tale poftularur &agitur,fe &vita &oratiôc°an1rû acveracë præfiat, hoc ipfo,cpita fit ammocôf’titutus:

I. l B E R IlIIJ’ ’77A quem eundem bonum virum appellarilicerNain qui veri cu

piditate ducirur,quique tum verum enuntiat,cum id non agiturzis multo etiam facilius verax futurus eir,fi res pofiulabit.Mendaciû enim,vt turpe aliquid, vitabit, quod quidem criaper fe i pfe fugiebar-Arqui talisvirlaudandus efi.Sed ad id poatius quod minus cit ac inferius in verirare, defieâitc Id enimaptius efr,quoniam quicquidmodü finêmq; tranfit, nimiûm.que e&,id omne molei’cum.At verô qui maiorafibi quam queinfunt,vendicat 8: fumir,rei nullius caufazef’t ille quidem im.

B probe fimilis, (neque enim mendacio deleétaretur) fed ramonfiulti potius, quam praui fpeciem erere’videtur-Qi aurê alicuius rei caufa id facit,fi gloriæ vefhonorismô cit ille quidemadmodü vituperandus-qualis cit arrogâs. A r qui pecuniæ, vel

’ earum rerum caufa,quæ ad pecuniam fpc &ant,is multô dei-or.mier eficNec verô facultate ac potefiate arrogâs,fed anime acvolontare cernitur- Ex animi enim habitu 8C quia talis fit , o-mnis arrogans iudicarur-lta mendax,alius mêdacio ipfo dele-&atur,alius loriæ quæfitûfve caufa mêritur.Atq; ii qu idê qui

C cupiditate giorno fibi aliquid tribuunt,ea fibi fu mont omnia,qua: vel ad laudem vel beatâ viti pertinent.Œi autë fpe quæ- iflus,ea fibi vendicant,quæ etiam vfui fint proximis , quæquefi minus adfint celare 8c occultare licer z velut le medicos acvates nobiles elfe profitenrur.0b eâmque caufam hæc fibi pletique fumunt 8c arrogant, quôd in eis infint me diximus e.mnia . In difsimulatoribus aurem , quoniam ua ipferum illiextenuënlepidiorum morum fpecies apparet: quippe qui nonvideantur quæifus caufa dicere , fed quôd fuperbiam magne.

D pere arrogantiâmque fugiant.Sed hi tamen ca difsimulât mæximê,quæ honei’ca ipfa (ont 8c plena dignitatis, vr Socrates fan

ciebat.Qui aurem exiguas res paruique memêti, quæque par;fpicuæ funtomnibus,diCsimulant,veteratores dicuntur, iiqueiure contemnunrur. . Id quod etiam arrogantiæ datur inter.dum,qualis en: vefiitus Lacedæmonierü - Nam 8c (na exrolleate minium, 8c extenuare, quandam (peciem fer; arroganriæ.

z in

78 ETHICORVM ARIST.iAt’ vcrô qui moderatè vtuntur difsimularione, ca vr ne difii. Em, 11ent,quæ ante oculos ponta patent omnibus ,11 humant v1»dental-«Sed arrogans,quoniam derenor cit,veraci videtur op-

8 pont Sed uoniam requiei quoque in Vira locx Îiliquid reis.&um elbin eaq; aliquid ludo conceditur rem ris , efficient,V: hic quaque confuetude quædam congrefsioque dicedi qu 31:bondis funt,it’emq; audiêdi,Vigere Videatur.Magnopere au:reËcn,quid quifque 8c dicat 8C audratÆx quoperipicuutrreft,8c traniîri in iis medium,8c dcfen. Ac illi quidem, qui riiu ac:facetiis vltra modum prodeimr,fcurrre ac impprtum habendi E(une , præferrim cum omni ex partendiculoru cupiditatc m-fiammati, dent operam potins vt rifum moucant , quam. y:qua: honeita funr dicant,aur ne cum in quem (comma iacrut,oflèndanLOgi aurem nec facetum quid (lieur ipfi,8c ramé cesquidicunt,permolefiè ferunt,agrefles 8c duri videntur. At ver6 qui falibus 8: faceriis modum quendam adhibenr,1i vrbaninocantur,quafivrbanis meribus præditi.Morô enim hæ funtindices motiones.Vtenim corpera , fic mores ex motienibusiudicantur.(Luoniam aurem facetiæ ac (ales patent lariûimê, Gcemplur’efque di &is plus capiuntur. uâm ratio patiatur: fa-âum cit , vr (cuti-æ vrbani quafi app arentur . Sedtamcn ex iiis perfpicuü cit quæ diéta funrdnrer ces magnas elfe difsimi- i

k" lirudines - Huic aurem habitai animi fiiiitima dexteritas eû- lDexrri enimac ingenui e&,ea 8c dicere 8c andire omnia, qua:bene vi ro ac libero cligna funt.Eum enim talem hominê quas»dam ioco dicere decer 8c audire . Magna etiam cil difiin-a: 19 mgenui 8c illiberalis ioci,eius erra quibene infiirutus efi85 1.9d0 Qi-quod in antiqua nouâq; comoedia perfpicerelicet. H’

us enlm facetum cranfi rerum turpitudini adhibita etiam"rît Veïborum obfcœniraszquiburaam ,fi fignificatio potins.

u 1h18 m rebus magna difiantia efi ad liberalem honeflâmq;- "93m 8C (iidem -Vm1m igirur qui re&è iocatur falèfquelaCItsex ce flamendus fit i ’ i t , ’ ’quod ca dicat qu æ libero homme dl-gnâ (u nt,an quôd cum qui audit minime offêdat, autdele &et

LIBER. un. 7,À A potins,an ne hoc quidem cerrum efieAlies enim alia effendütarque dcle &aanuæ etiam audient libentius-Qiæ enim quifque audire fufiiner,eadem etiam facere viderur-Non i gitur o.mnia faciet.Di&um enim queddam conuitium ciblât legiflatores quædam ia&ari côuiria prohibent z æquum aurem eratidem de di élis cauere . (lmcirca ingenuus 8: liber homo iraanime affeérus erit,vt fibi ipfelex clic videarur. Atque is qui-dem,qui mediû locum obtinet, eum fe ipfepræ fiabit, fiue in-genuus , fine vrbanus nominerur . At verô curra à rifu longe

* B multumque fuperatur,qui nec fibi parcit nec cæteris, fi rifumcendrer-arque idem eiufinodi cômemoratçquæ ingenuus nulla ex parte fuitineat dicereznonnulla etiam quæ ab aurium c5probatiene abhorreanr . Rui’ticus aurem omnino ad has con-grefsiones inutilis efi.Nam cum nihil facerum dicat, ramé cf.fendirur omnibus.Arqui viderur in hominû vitam inueâusIndus neceiiario.Tres igiturverfantur in hominü vira media.critates,quæ omnes in quorundam dictorum faâerûmque facierare confifiunr’hoc aurem differunr, quôd vna in veritate,

C alia: in vitæ iucunditate cernunrur . Earum aurem quæ in in.l cunditate pofiræ funr,vna in iods,altera m aliis vitæ focietati

bus cengrefsionibufque confii’cir- De verecundia aurem nôcit quôd vt de ah qua virrute , dicendum cire videarurziiquidê qperturbationi ei’c quam-habitai fimiliorJtaque definitur ellemerus quidam dedecoris 8c infamiæ- eodêm ue mode nafci.tur,quo merus is,qui in rebus afperis formido ofifq; cernitur.Nam 8c embefcunt,qui pudore afliciuntur: 8: qui mortis ma

D tu exhorrefcunr terrore,exalbefcnnnŒare ad corpus vrrum.que quodam mode pertinet,quôd perturbateurs magis viderur,quâm virtu ris proprium.Nec veto omni ætati, fed pueri.tiæ conuenit perturbatioÆa eni m ætate qui funr homines,varecundos pudentèfque putamus clic oportereeôâqîue quoniam

libidini parent,peccaris multis côraminari 8: i ci, a quibusdeterrenrur proprer verecundiam..A c adolefcenres laudamusverecundoszfenem aurem quôd pu dore afliceretrli r, nemo lau-

’ ’ z

th

sa ETHICORVM ARIST.dauit vnquam. Nihil enim cum exifiimamus facere oporrere E .eorum, ex quibus puder nafcitur . Neque enim bene vire di- i -gna verecundiaei’ccfiquidem ex malis rebus oritur,quæ faciendæ non funr-Nihil aurem interei’r,vtrum alia: res perfe turpesfint,aliæ opinienezquandoquidem neu træ faciendæ funt,vt fitpudori locus . E11: etiam improbi , ira anime adeâum die, vrquod turpe fœdûmque fit,velit facere-Er abfurdum fit,eo cireanimo,vt fi quid tale agas,afliciare pudore,& propterea te benum virum indices . Puder enim voluntare ac iudicio omnisfufcipirur . Nunc vit bonus nunquam voluntate fua quæ tur-pia funt faciet.Sed ramen potcfi: aliqua caufa verecundiam benam reddere.vt fi quis turpe aliquid geiierir, ex eôque pudoreafiiciarur.Atqui hoc nufquam reperitur in virturibus o Nec fiimpudentia in malis efi,& nulle pu dore affici ex turpibus fa- a&is, malum : idcirco ex his pudere affici bond die necefre lit.Ne continentia quidem virrus eii , fed confina cum omnibuscernitur.De qua idoneo loco diiferemus.Nunc fequitur vr de "viuiiiria dilieramus.

E

LIBER qyiNTVS. - KG.V v E iuiiiria 8c iniui’çitia hocprimum cagne,

"a. l fcendum efi,quibus in aâienibus ofliciifii que cernantur , iuflitia quænam medio-

criras fit , uarumque in rerum ius me.die 8c æqua ilitate confii’cat. Œa in mû

i à»; cognitiene 8: difpurationc candem quamf6" "u ’ " . ’ in fuperioribus libris , viam &rationem. (àËnul’ -.V1demus quidemeam animi afcéhonem omnes »:8 :512: gêîfr ç a qua apri (ont ad res iui’cas gerendas , quaque

mafia (en . acrunt,8ç cupiunt facereondemquemado de in-â que inltiulrlir,qua iniuriam facmnr, 8c ad res iniquasimw

PræPonim PC untur- Itaque hæc primum quafi fimphcrter -:Neque enim ira cit in farentusSc facultatibus,vt

IiBER V5 ’ ’ laA in habitibus .-Facultas cairns: fcienria, contrariorum eadem

viderur effezhabirus aurem-contrains contrariorum non vi-derur. vt à valetudine non efiiciuntur contraria , fed folum falubria.Ambularc enim quempiam reâè dicimus, cum ambulat vr valcnsoÇontrarius ergo habitus ex contrarie fæpc intel-

. ligirurzplerunque etiam habituscx rebus fubieâis . Ercnim fima corporis afïe &io nota fit,infirma quaque nota conflits:

rio efizex iifque rcbus qua: firmam aŒcâionemcfiiciuntfirmaaficâiofi: ex hac ipfa, quæ ad firmam conflirutionem perti-

B nent-Si enim bene confiirurum corpus polirai cit in carnis craf .fimdine,neccfie cit malè confiirurum affeét’ûmque corpus, in

came tenui coniifieretquôdque ad bene conflitucndum corpusconducat, carnis efïiccre crafsirudinem n Confequitur etiamfore, vt fi alterum multis modis dicarur , multi etiam modifint alterius . Velut fi quad iufluin cf: 8c iniuftum variis mo-dis dicatur,variis etiam medis dici iniufiitia 8: iufiit-ia vide»anrur.Sed quia vicina cit ac finirima eorum nominum homenymia,id occulrum cfrznec fic perlpicuum,vt in iis quorü ma

c gnæ font diCsimilirudines.Magna enim ca diEerentia c&,quæi ex ferma ducitur - vr vocatur clauis communi nemine 8: ca»

quæ fub cellum animaliumappanitur,8: ca qua oi’tia claudû-tur.Hoc igitur intelligendum cit,multis modis iniuflum ho-minemvocari,vidctûrque iniuftus die 8c is qui legesvialar,8cis qui nimio (radio amplificandarum rerum fuarum rcnetur,l8: is qui iniquus cftzvt perfpicuum fit iuftum clic eum,,qui pa. -reat lcgibus,8:qui æquus fit. luftû ergo id erit quad leges in-beur,8: quodaaquum cft;8: iniui’rum id,quod centra leges cit,

D 8: quad iniquum . Et quoniam cit etiam iniuftus is quirebus.augendis minium accupatus efr,verfabitur in boni s,n6 omni-bus quidem,fed in iistantummodo in quibus res aduerfæ prœfperacque confiftunr . Quai: bona (unr fempcr illa qu idem , fedalicu i non (emper. Atque hæc optant-homincs,ac perfequun.tur,nec debcnrzfed eprare debent potins, ca fibi falurari a cire;qua: vere bona fienté; fequi quæIfibi bona finr.Sed iniqfti non

a: ETHICORVM ARIST. yfcmper in duobus malis maius , fed etiamleuius eligunt. Sed E

ia minus malum etiam boni fpeciem gerit quedam mode,8: boni adipifcendi maier in iis ineft cupiditas , idcirco plusappetu nt.Sunr aurem iniqui, (hoc enim cantiner , latêque pa-ret.côtincr enim quad iniquum eft,8: maiorê 8: minoré iniutiam) 8: lcges violanrzquoniâ hoc ipfum violarc legcs ac ini- vquum clic, iniuftitiam omnem côpleâiturfuiiimque cit pcromnem iniufritiam-Qluoniam aurem omnis efl qui contra legcs facit,iniufius,8: omnis iufius qui parer lcgibuszpcrfpicuûcit ca omnia uæ legirima funr,in iui’ris cric numcranda. Œæ penim à difcip ina lcgum fercndarum confiituta funr, ca logi-tima habentur, quorum quicque in iufiis cire dicim us . ,Legesaurem iubent omnia,in que vel cômuncm omniû vrilitatëcx.quirunt,vel optimerum,vcl principumzidque vel aâianibusvirtutum,vel quia ius alia ratione ailëquürunŒacirca iufiaappellamus ca qu æ bcatam vitam aut eius partes in ciuili fo-cietare cfliciunt ac tuentur. Ac lex qu idê 8: forri fuum oificiûpræfcribit,vt non dcfcrerc erdinem,nec fugere , nec arma abaiiccre z 8: dementi, neu verbcrarc ncque cenuiriariz8: tempe Grato,non adulterari,nec contumelia amure-irénique in cætcaris virtutibus 8: viriis,illa iubcr,hæc vetat. Ac falutaris quidêhabenda cit ca qua: rc &êlata cibquæ incenfultêv 8: inconfydcratê,perniciofa.At ue hæc iufiitia,abfoluta cit illa quidê vit.tus 8: perfeâamonâ ad fua,vcrum fi ad altcrius commoda te»ferarur.0b câmque caufam hæc vna virtus omniü eii demi.

. na 8: regina virtutum,nequc hefperus autlucifcr rantam fuiexcitant admiratienem-Ex quo faâum cfi: iam tritum ferma.ne emniü proucrbiû, Iui’ciria vna omnes virtutes rcli as c6tineri-Eadêmque virrus perfeâa cfi ab id maximè,quod incii:in ea vfus virtutis vndique perfeâæ . Perfeâa cit aurem pro-pterea,quôd qui ca præditus aux etiam erga alios,nô in fc medô,virrurcm excrccrc acexcalerc peteft-Plcriquc enim in fuis

- rcbus præclarê fe gcrcre poil’unr, in alicnis nô wKunr.ŒMr.

ca præclarum cf: illud Biantis,Magiflramm virum oflcnde-

LIBER V; a,A molli enim præefl: in ch.is iam res curat aliorum.°ob eâm.que caufam emniû virtutis fela iufiiria,in bonis alicnis duci-tur,quia ad altcrius commoda referri debear . Aliorum enimcemmodis vtilitatique fcruit,aut principis,aur Reip.Ac (celaratiüimus quidem cit habendus is,qui maliriam , 8: ad fuam8: amicarum perniciem exitiûmquc conuerrir.0 timus au-rem is, qui virrutcm non ad fuam, fed aliorum v ’ itatcm re-fcrt. E9: enim hoc arduum opus . Atque hæc ipCa iufiiria nonpars virtutis cirier! virtus vniucrfa :8: iniufritia ci oppofita,

B non pars virii cfr,fed vniuerfum vitium.anlis aurem fit diffcrcntia virtutis 8: iuftitiæ de qua agimus, perfpicuum ex iiscft qua: diâa funr o Eft enim re idem , cogitationc aurem nonidcm.fed quia ad alterum refèrrur, iufririazquia habitus cfr,o-.

mnino virrus nominarur. Cmærimus aurem quidem iu-fritiam que pars fubieâa efr virtuti, (cit enim quædam,vt diximus) 8: iniufririâ cam quæ pars cit. Aliquam aurê elle eiuLmodi , ex hoc facillimè perfpici porcft . Nam qui agir eorumaliquid,quæ cætcrorum vitiorfi funr propria,is facir ille qui.

C dem iniuriam , attamen nihil confcquirur amplius . Velu: fiquis abiiciatclypeum proprcr ignauiam,aut malcdixcrit petiram,aut peeuniis non iuucrit propter auaritiam . Cum autêplus adipifcirur quis,fæpe ad nullum eiufmodi, vitium illud,nec ad vniucrfa, cd ad certû iam aliud pertiner.vitupcramusenim.Eft igirur quidê aliud gcnus iniuftiriæ,quæ vr pars (ub-icâa cit gencrali, irèm ; alia iniuria fubieéta gencri quad efrcontra loges . Præœrca li quis quæfms eau (a ftupr um inferat,quæftûmque occipiat,alter ClÀPiditatc incenfus faciatzhic inrê

D perans potins quâm auidus e e videarur: ille iniufrus, intem-perans non itemPerfpicuum eft igitur hoc propret quæfrumcontingcrcolam verô in cæteris feeleribus omnibus , fi peccc-rur,id famper ad certû aliquod peccati genus refertur, 8: pet.tincr.veluri fi adultcrarus eft,adlibidinem 8: inremperâtiam:fi in acic locum 8: ordinem dcferuir,ad i gnauiam: fi pulfauit,ad iracundiamat fi quæfrum feecrit, ad nullum virilum refer.

11

34’ ETHICOKVM ARÎST.mr,nifi ad iniuftitiam-(mare perfpicuum cft,cfl"c præter gene Éralcm certarn quandam iniuftitiam,quæ illi fubie&a fit, codénomme appellata,quoniam in codcm gencre pofita eft dcfini;tio.In rebus enim alicnis vtraquc vim fui chiner-Sed hæc inhonore, aut in peeuniis , aut in falutc , aut fi que vno nominchæc côpleâi omnia pofsumus,8c involuptatc ca quæ fpc qua.

- ftus percipirurJlla in iis fpcôtatur rcbus in quibus vir bonus;Hoc ergo iam apparat, iuftitiæ plura cire genera , aÏiûdq; elfe

rætcr gencralcm virwtcm,iniuftitiæ gent-15. Qgæ aurique;Efquc fit,deinccps cxplicandum eft.Partitio à nabis polira cft prerum ’iniuftaru m,al’ras elfe côtra loges, alias contra æquitatës

a Et iuftarum alias lcgitimas alias arquas-Ac iniuftitia quidemde qua fupra di &û cit,ab ca quæ contra lçges eft iniuria nafci.tunŒoniâ autë iniuria ca qua: repugnat æquitati &quæ legibus,nô funt cædë,fcd altera pars eft fubicüa generi(qüodenim

iniquum eft,id omne contra legcs eft , quod aurem côtra lègeseft,non omne ctiâ iniquummam quicquid plus CR, omne inièquum efizquod aurem iniquummô plus e65) aficitmwt qua:iniufia fint8c iniufirtiamon fint idê quad illa,fèd’aliud omni. GnoHæc enim tanguâ partes funt, illa tangua? generaJï uidê .hæc ipfa iniufltitia pars cfi iniuifitiæ generalis,itêmq; iuÂitiæfubic &a cit iuflitia u Ouate St de iu Rida 8: de iniufiitia , quævt partes fubicétæ funt generi,nobis dicêdû efl,&deiurc 8c imiuria.Prætermittenda cit i gi un nobis iuf’citia ca qua: gencrali-virtuti attribua c958: iniufiitiatquarü in alrcra vfus virtutisgencralis aduerfus altcrü cernitur , in altera vitii. Ex quo etiî’perfpicuû cfi’,ca quæ in fié 8c inxufiê ab iis Jpficifcüt:ur,t::-fiî: ex. H;

plicâda-pleraqzenim iura lcgitimaà generalivirmrc’fcrè præferipta funt.Nâ& ex quaq; virtutc vitâ dcgerc, perferibit lex,8c ex viciis,vctatnEfîîciêtia aüt virtutis gencra]is,lcgitima fût

ca omnia qua: de difciplina publica cauta fiant legibus. N5 de’ca difciplim quâ fibi quifq; priuatim deligit,ex qua boni virinominârur,vtrûad ciuilê fciêtiâ’ pertineanan ad aliâ,a1io loco:

difputabimusNeq; enim idë fortafsis vit bonus,idê bonus cit-ais vocanu.Scd iufh’tiæ que; tâquâ pars fubicâa cfi generi,iuf

I. I B E R V. i a; *A rifq; eius quad ab ca ducitur,vnü genus cfi,quod in tribucnda

honore,vel argêta cernitur,cæterifue rebus omnibus,quæ-di.auidêda inter cas funt,qui in ciuili facietate &cômunianever;fantur.ea enim polTunt vcl æqualiter inter ciucs diuidi,vel in-

. æqualitenAlterü 361’108 cf’c,quod in paâis côtrahêdifq; rebus

emendâdi caufa achibetur-Cuius fun: duæ partes. Nam côtra&uû alias valûtatis efi,alius nô efi-Valûtarii funt,vt vêditio,emptio,mutuü,vadirnanium,lacatum,depafitum,condufifi.qui valu ntarii propterea dicantur, q: à valu mate nafira pria. -

B cipium eorum proficifcatur-Earum autem qui non faut valu.taris naflræ,partim clandcflini funt, vt furtum,vt adulteriü,vt veneficium, v’t lenacinium,vt femarû folicitatio, vt cædes-dola fa &a,vt falfum teftimaniumzpartim vi fiunt vt Verbera’,vt vincula,morà,rapinæ,membromm dcbilitatio,conuitium,.côtumelia- (Qanim autê iniufius iniquus efi,8c quad imiufium e96 , idem- iniquum : perfpicuum efi , certum elfe me;dium earumquæ inique funt,idque æquum nominariJn quas.cûque enim aâione plus nimium verfatur, in eadem etiam

.C minus æquûmque cernitur . Ogod fi quad iniufium efi,ideni .inæquabilc cfiàprofeâô quad iufium cit , idem fit æquabilenacelle cit. 03 autêiæquabile ef’c,id in duabus minimis cet.nimr - Nacelle cil; igitur quad iuPcum fit , medium quiddamelfe 8C æquabilctrefcrrîque ad aliud,8cquibufdam elle æquabi.le.Ac quatenus niedium elbaliquorum el’t:quæ plus minûfucnominamus. quia æquabile eft, in duobus fpeâ-atur: quia ius,quibufdam tribuitur. Ira nacelle dt, quad iuftum fit, in mini.mis quatuor côfifterealnter quas enim ius cft,duo funtzin qu i.

D bus cernitur,res duæ . Eadêmque erit æquabilitas 8: parilitas8C eorum hominum inter quas ius cft, 8c earum rerumin ni-bus ius fpeâaturNt enim inter fa aficâæ fût res cæ in qui usius pofitü eft , fic cria ii inter quas inuit, inter le affeâi (nm.Neque en im làparcs non fint,paria aut præmia canfequentur,eut fupplicia abunt- Aliter pu hinc, criminationes,quenelæque nafcuntur, fi qui paras mdignitate, non arqua priva

in.

86 ETHICORVM ARIST.mia,aut qui pares non fint,æqua ferant.Ogad etiam ex ca pet. Efpici potefl,quod cuiq; tribuitur pro dignitate.IN am quad iuspalitum cit in legibus,id omnes confirmant pro dignitatc elleo mare-Dignitatem aurem non candem omnes dicunt com,paratâzfed in libertate eam ponût qui ca formâ Reip. fibi pro,-pafuerüt,in qua populus præefi,in qua pauci præfunt, in diui,tiis.alii in nobilitateIgenerisqui optimum reip.fiatü fibi con.fiituerütjn virtutaOgod ergo ius cibid proportione eiere-que enim falû numeri,quo quid numeramus (gavwùcgræcêdicitur) fed veri cria propriiq; numeri ( numeratum appellât) 1:

ropria cit proportio 8c comparatiaÆl’c enim proportia pari Ilitas fimilitudôque rationis , qua: in minimis quatuor reperi-tut . Ac deiunétam quidem proportionem perfpicuum cit inminimis quatuor confiltere,itêmque côiun &am.Vnum enimin hac pro duobus adhibetur, bifq; dicitur:velut,quemadmo-dû A ad B,iîc B ad C. bis i gitur B diâum cit. (Æacirca fi bis

pouatur B, tuor crunt-analoga,id cil, quæ candem inter lerationem ant.Atque etiam in quatuor minimis quad iwfium efi,cernitur, ead’emque ratiaeit . Dciunâi funt enim fi- Gmiliter ii quibus tribuendum cit , 8c ca qua: tribuenda . Ergovteft A extremum ad B,fic C ad D.vicilIsimq; vtelt A ad C,ira B ad D. Ergo 8: tata ad tata,quod quidem coniungit par-titio. Œad fi ita etiam companatur,re été caniunxerithfiusergo A extremi cum C, 8c ipfius B cum D coniunâione iusquod tribuêda paritur,amne cernituréi’cq;ius in madio,id citeius,quod nô eandcm habetcum alia proportianem arque ra.-tionem. ngd enim analogon cit,idem mediumzquod auremiufium cfi: , idem medium cit analogon . Hanc proportionem Hvacât Mathematici geametricam,quôd in ca contingit vt to.ta vticum catis, fic vtraq; cum vtrifque conférantur . Non citautem coniunâa hæc analogia propterea quad non fit vnumnumero extremum cui tribuitur , 8c quad tribuitur. Atquehoc quidem ius , analogon cit :quod aurem iniuflum cit , noncit analogon . Exiitit ergo hic plus 8c minus , quad quidem

1113m v. s 2,,A etiam in aâionibus accidit- Œi enim altcmm violat, boniplus adipifciturzqui vialatur,rninusn Coma-â fit in malis,pra-pterea q leuius malum fpeciê quandam ferrbani , fi cum ma-iare conferatur . Bit enim minus malum patins quam mainseligcndum.Qde aurem eligendum «ibid bonum efiquod potins eligendum e&,id etiam mains bonum Ac de vno quidemiufiitiæ genet: ha &cnus. Sequitur,vt de vnareli na pas-te .iufiiti æ dicamus,quæ quidê in rebus qui: cantran un: cinédandis cernitur 8c valu ntariis 8c non volunras-infinie aurem

B generi alia quædam pars fubieâta e&,atq-, fuperiari . N5 quadius in diuidendis tribuendifque publicis rebus c6fiitit,fcmperin ca quam dixi proportiane verfatur . Hoc enim ipfum,fi di-uidundæfint publicæ peeuniæ,eandcm rationem habebit quihabêtinter fa collatæ pecuniæ-eâque qui: huit iuri c6-traria efl:,nullam habcepraportionem. Atverô ius id quad incontrahendis negotiis cernitur , cit illud quidem æquabile 8:iniuria iniqua,fed tamen non ad illi analogiam feu compara-tionem , fed ad arithmeticam pertinet .Nihil enim inter-cit,

c vrrum bonus vir fceleftum fpoliauerit , anbanum imprabus.fed lex incômodi falun: fpeâat difsimilitudinem , vtitûrqucpro paribusfi alter violauit,alter violatus cit-.8: fi hic dânum

’ dedit, ille accepit. Ideôquc iniuriam hic,quoniâ iniqua eft,adæquitatcm index 8c parilitatcm conatur traduccrc.Nam cumhic verberatus fit aut interfeâusjlleverberarit aut cria inter.

’feceritzdiuifa in inæqualia,perpefsio &aâia eft,fed eâ ad æqui

tatem damna redigere conatur,quæftu lucrôque detra &a-vo-D catur cnim,in rebus eiufmadi, etiamfi minus aptum ibufda’i

nomê videatur,in eo qui verberauit, lucrum 8: quæigtuuszin cequi violatus eft, damnum. Cum autem perpefsia ad æquitatëreuocata cit, hac danum,illud lucrum nominatur . I ta 8: eius

uod amplius eft,&eius quad minus,mcdium æquabilitas eft.fila autem vacantur lucrum 8c damnum ,lquorum illud am-plius,hac minus,quôd fcilicet boni plus quæfitum fit,m ali mi.nunquam quidem medium æquabilitas cit , quam candcm

l iiii

a .ETHICORVM ARIST;. ius elle dicimusÆrgo i us illud quad ad emendandü valet,me-

dium fit neceITe eft dâni 8c lucri:ltaque cum orta controuerfiaeft,confi1giunt ad iudicem: quôd côfu gare ad iudicem hac fit,ad ius proficifcid’rofitetur enim fe index legem elle laquentê,1-.Conquirunt etiam iudicem omnes , qui medius fit arque per-feétus , quem eu ndem nannulli arbitrum hanararium appela-lant , quôd fi quando mediû confequantur,ius fuum fe purentobtinere. Mediurn ergo quiddam ius cit, liquidé etiam index- ,Et iudex quidem ad æquabilitatem rwocat,fimilit’erque farcit,vt li linea in partes non æquas.fe&a fit, 8c detrahat particulâ,qua maier præftat dimidiatam,eà’q; adbrcuiarem addat.Cumergo bifariam aliquid tatum Muni eihtum fuumquifque te»nerefe prædicat,cum ius æquabile obtinuit.Aequabile auremius in media pafitum ei’c eius quad mains minüfq; cfi,propor4

E

tian: arithmetica . 0b eâmque caufam ius «Mme! vocatur ( q: ’N’endiuifum lit, vtfi quis vocetius dinguas.) 8c and si. iu-dcx,dïpesn’c.8i enim res duæ pares fint,ab earinnque altera de.

trahatur q uippiantquad ad alteram addaturzduabus his par-tibus præftabit alteri-Etenim fi detraéta.fi1ilïet,.-nanetiam ad;dita , profcâô uvna modô parte fuperaret. Dimidium ergofuperat vna parte , &ipfum dimidium fuperat vnaidyvndcpars illa ablata cil: . Hincergo perfpicere paiïumus, 8: quidci adimendum fit qui plus en canfccutus , 8c quid adden-dum ei,qui minus . 03a enim quiiîque re medium præ’i’cat , ca

addenda illi cit ,qui minus tulit. 8c qua fuperatur , a maxxmacil: auferëda. Panamus très die limas æquas inter le AA. B BaCC-Ab ’A A linea dctra &a pars AE addatur ad» CClineam;appellcturque CD- Ita tata. linca CCD, lineam EA vincitparte CIE- parte CE- Ergo lineam BB parte CD, Vincit.and cria in aliis artibus contingitaTollentur enimfunditus,

n. ml: quantum 8c quale opus efficiat artifex , tantundcm actale 1s qu i patitur, patiatur, Prafcéta funt autë damni 8c lucrinomma a contra &uvoluntarioLNâvendendo,emendo,aliifqâ’

manibus quæ lege concelÏa faut, cxcolcndis , 8c pataud? s fié

H A

A

B

C

- D

LIBER v. t a,maiares opes adipifcare, g tuæ fint, is demum quæfius ac (tu.&us dicitur’Jin minus,dânum.At verô fi neque ma iores ncq;minores funt,conl’cântque fuæ cuiq; opes:tum fe fua quifq; ha-

bere confirmant , vt nec damnum acceperint , nec quicquamprofecerint . Ogare in d amni lucriq; media ac moderatiôc iuspalitum cit, quad non â voluntatc interim proficifcitur, cum8c antè quâm res contrahatur 8c afiquâ côtraàa cit, æquabin

le ius obtinetur. Acque etiam ex talionis viderur quibufdaiulta elfe omninozin qua fentëtia Pythagorei fuerût.Definie-bant enim omnino id ius elle , quad vicifsim quifq; pateretur.Atqui ius hoc nec ad legitimü , neq, ad ciuile pertinet . Ciuileautê dico, id quad comme efl inter ciues , 8c ad cômunionemperti net o Et lex talionis nec ad ius quad in tribuêdo cernitur,nec ad id quad amendandi caufa côparatum efl,accômodatur.Atqui volunt hac quidem etiam Rhadamanthi ius dicere,Si quadquifq; facit,idem patiatur 8: ipfe, *

1d iufium fiat deniq; iudicium.Multis enim id lacis alienum elle videarur. veluti,fi quempiîma ifiratus violauerit , nô (irreferiêdusoEt li quis principemviofaueritmon folum referiendus,fed fupplicio etiam coercê-dus . Prætcrca permultum interefi,vtrum voluntate ac fpon-tc noitra,an inuiti uid faciamus. Oginetiâ in cômunicationibus rebûfque côtrailiêdis , hoc ipfum ius talionis proportione,non æquabilitate,concluditur. Reddéndis enim proportion:beneficiis flat refp- Aut enim male mcreri cupiunt hommes,quad fi minus contingat,fcruitus viderur elfe,nifi viciifim be-nignè flattant bcncficia canferri,fin minus, non extat gratifi-candi 8c remunerandi vtrinq; voluntas-Atqui accipiêdis redadendifq’. v1 tro citrôque beneficiis fiât ciuitatcht’aque gratiis

I delubra media vrbe côfecrâtur,vt referatur gratia.Hoc enimgratiæ cit proprium.Ei’c enim ci qui gratificatus cf’c referenda

gratia,vtille iterum ineat gratiam.Facit autcm à media lineaduâa coniunâio , proportione remuneratianem a veluti citaarchiteflusA,futar B,damus C,calceus D.Archite&um’igia

m . A

M

M

X

,. ETHICORVM ARIST.tut necdie cil: à futon ipfius opus fumere,eiq-, fuum (raderas i Bet a primum parilitas proportione extiterit, deinde-vltra ci-troq; acipiêdi ratio,tum quad dixi extabit omnino:Sm minus,nec æquabilitas extabit , nec faderas retinebitur . Nihil enimprohiba vnius elfe opus,quàm alterius præfiâtius-Decet i gi-tur quidem hæc omnia ad æquabilitatem referri.OQod etiamin aliis fit artibus- Tollantur enim omnes funditus , nifi quâtipretii opus artifex eŒecerit,tantidem emat qui accipit-Nequeenim inter duos medicos intercedit cômunicatio, 8c faderas:fed inter medicum 8C aratorem, arque cos omnes qui diuerfas Finter Te ac difsimiles , non eafdem vitæ dcgendæ rationes in-grefsi fu nt, quas ad parilitatem decet aquabilitatêmq; tradu.ci . Itaque res omnes oportet quarum eftcontraâus , quadaminter fe fimilitudine refpondere. (hem ad vfum numus c’ratus eflzqui quoniam omnia metitur,1dcirco medium ac mêaiura quadam mode eÆcitunQiocii-ca præfiantiam etiam acInmiinutionem matitur,vt quot tandem calcei,domus vel alimâts pretium pafsint adæquare,intelli atur.A uum cit i gintur,vt architeâus cit ad futorem,tot e ad domu vi &ûmque Gcalccos.Si enim minus fiat, nec inter illas paôtum intercedat,nec vlla commutxingôd fi nô fint quodam modo paria,nancotrahentÆrgo quêadmodum fuprâ dixi,vna rc aliqua péde-

randa funt 8c æfiimanda amniaqu; reuera indigëtia cit, aomnia continentur . Etcnim fi nullo cgerent homines,nihi q;reqlî’ïeïcçttprafeâô aut non fimiliter, aut nullum, aut certè2.23146?! inter cas paétum conuentûmq; intercederet:8ed in.PræËdiSÊ humus cit envinlhtuto , quafi inopia: ac.1nd1 entiæà nm" fuguâm’s- 0b eamque caufamnamen duxit, .od nonn Win25 W («and CR lege, humus fit ortus: rique id

main locuctmireddatûrque inutilisÆuturus el’t igitur tutu defemabimrsçe lquus legi talionis, cum panlitas æ . abilxtafq;(hmm o ° t (inentadmodum cf: arcluteâus ad utoremdîc

. l P": 3d archite&1.Non (ont aurem ad farmam ac fpe-qcm Pr°P°rtionis deducendi tum,cum iam rem interfe cana

LIBER 4V... ’ ’ En a aA traxerint, (tiam aliter cxtremum alterum vtranque præitan-

tiam obtinebit) fed cum fua quifq; tenebit-Sic pares iociiq; fu.turi fu nt, propterea quôd iam inter ipfo: hæc ipfa æquabilitaspafsit intercedereÆflo arator A.vi&us C-futar B.opus illiusad parilitatem traduâum,D.Ouôd fi hoc mode non &vicif-fini datent 8c acciperent,nunqu5 vllam rem inter fa contraire.sent. Nam indi gentiahæc omnia quafi vineulo quodam con-tineri hinc inteligi potefi, quôd cum vterq; altêrue nihil de.fyderat,côtra&us inter cos nullus folet interuenire.03cmad-

B modum cû alicuius rei, verbi caufa,vini,penuria labarat uis,qua alter abundat,eo data exportatur triticumnitaÂ-d pari ita-tcm funt hæc reuocanda omniaFuturi aurem contraétus nu-mus ipfe quafi fideiuilbris loco cit nobis,etiam tum cum nihilopus ait contra&u:quôd li fit opus, præfto fit futurusJic enimpofisit cum cum valet adhibere,qui arien . Ac idem ille quidêpatimr, ( nequc enim femper æquum patefi) fed rame!) permacre tefi: diutius n Itaq’, debent rerum omniû certa en: pre.ria . c enim cantraâus futuri funt fempiterni: qui quâdiu fu-

C turi funt,tandiu futura cit hominqm inter ipfos facietas 8c c5»munio.Numus igitur rauqua norma 8c rcgula res aptê cû di-mêfus cit inter fa, tum adæquateas, ad arilitatêmque tradu-cit.Ne’que enim fublato contraâu,c flet-e facietas vllo ma.do «flanque contraâui laci aliquid relinquitur,parilitatefub atazneque parilitati, fine apta quadam rerum inter fe menfora 8c compofitionco Ac verè vt dicam , non pallia nt res tain vinter (a diCsimiles, vllo modo inter fe componi : fed quantumfatis fit ad vfum mefiiatêmqugpofiunt-Vnum ergo aliquid

D nacelle elle adhibe’ri,idque inititutozitaque numus vocatur, q,omnia aptè componat . fiquidem numa omnia ponderantur-Efio domus A. libræ decem B- leâus C. atque A fit B dimi-dium, vt intra quinqipando confiflat domus pretium,C au-tem pars fit decuma ipfius. B. perfpicuum el’t quidem 1e&osquinq’, domus æquare preti um-Hoc etiam apparet, banc terrieantrahendarum rationem nunquam numus inuentus cfl’et,

m n

a; ’ ETHICORVM ARÎST. .-fuiifeferuatam- Nihil enim intereit,vtrum leéticæ dentur,anPccunia.Ac quid iniufium fit, quidue iufium,diximus .Ogi-

. bus expolitis,pcrfpicuum cft,res iuftas facere,medium clic in-ter facere &accipere iniuriamzquaniam illud cit plus adipifci’8c obtinere, hoc minus. Sed iuflitia mediocriras cit illa quidê,non tanné quomodo fupcriorcs virtutes, fed quia ad medium,id efi:,æquabilitatê pertinet-Atverô iniuflitia in vtroq; extram0 polira est, lufipitia’etiâ virtus cit, qua quis eptus cit 8: profPêfus ad ca animi l 1cm præfiâda omnia,qua: mita funt,offtciâq; tribuenda 8c fibi , fi cum altero:& alteri,cû alterofi con- pferatur : non ita tamen,vt fibi plus emalumenti, proximo mi-nus,damni autem contrâzfed vt fuum cuique proportione tri-buatJtémque alii ad alium . Contrâque iniufiitia in inœqua-litatc verfatur , quæeadem emalumenti ac dettimenti am-plificatio 8c imminutio cit , nulla habita ratione dignitatis.[caquenimium &parum iniuititia efi,propterea quad in exu,perantia 8c defeétione confifiat . Ac in iua quidem caufa- ,fiagamr vtilitas,modum egreditur:lîn detrimentum,decfi mo-derationi . Atli res aliorû agatur, de toto genere idem flatuit. Gdeeo autem quad abeit â dignitate, vtcûqueres feret.Accipe-re aurem quam facerepræflat iniuriam . Ac de iul’citia 8c in-iu fiitia,qua: tandemvtriufque vis fit 8c natura,itémque de to-to germe iuris 8C iniuriæ , fatis multa di&a die arbitror.

Œoniam autem fieri potefl: , vt quis iniuriam faciat , necfit ipfeiniufius :quam tandem iniuriam infermdoin quaqueiniui’citiæ genere iam iniuflus habeatur, vt fur, aut latta , autadulter’. an ne fic quidem interfit , quæfiioeit . Nam-qui non [-1animi iudicio vel ratione, verûm animi perturbatione duca-tut ad contuâandam mulierem-,fciens quam contreâet : fa-ciat ille quidem iniuriam , fed tamen nandum fit iniuftus-quemadmod um nec fur,qu i’furatus cit,nec adulter,quiadulu-teratus,itémque in cæteris.Ac iamquidem fuprâ quam ratio-nem lex tal ionis ad ius baberet , expl’icauimus . Hoc auremignararc non debemus, id ius quad qu ærimus,& amninoiu s,

LIBER CVÀI À’ i y.A &ciuile etiam; anti: ciuile efi,quad in facietate &cô’munionc

vitæ polîturh,eô adhibetur,vt vel propartione,vel numeri ratiane fatis magna fit multitudo hominum , qui liberi fint,velæquo inter fe iure vinant . [taque inter quas hac non cit , iure:cos ius ciuile non cit ius, fed quoddam par ac iimile . Inter-

l quas enim iuris communia cit , i-ntereofdem etiam comma-J Inia le is cit . Inter quosporrô cit communia legis , inter coi;dem ocietas iniuria: eitJudicium enim,iuris 8c iniuria: diiu-dicatia cit a Inter quos’autem iniuria cil: , inter cas iniuria faç

B ciendæ communia elbOgibus aurem inter eos iniuria: faciemdæ communis ratio efi: , non cit etiam inter cos omnes com-munia iniuria: . 032e cum fint,fibi ipfi plus eorum qua: pet fabona flint tribuere , 8c quæ mala funt minus :idcirco non ho-minem imperare finimus,fed rationengquôd hæc fibi ille fus

À mit, fitque tyrannus . En: autem cuitos conferuatôrqueiuris,prinCeps- muid fi iuris, 8c æquabilitatis - Et quoniam fi influafit,nihil fibi præterea fumit &attribuitfl neque enim fibi plus ltribuat,quâm aliis,eorum quæ pet (a bona funtinifi habita ra-

C tione dignitatis ) idcirco quæcunqueagit,ad aliorum comma.I darefert . 0b eâmque caufam, in bonis alicnis , vt fuprâ dixi-

mus,iuftitiam numerât. Danda i gitur merces aliqua efl,quæcumlfint honor 8c gloria,quibus.hæc nô funtÏatis magna præ.mia,ii efficiuntur tyrâni. lus autê demi ni in ferries, vel striain liberos,nô idem ,quod illa,eft.Neque enim cuiquam ecum.omnino inititiæ vllis in rebus canin niaeit . Atqui parfaisio-nes ac liberi quoad adoleuerint,diuifique fint, in membris pa-tris funt habêdi :8: fibi nemo-vultobelic. N ôefitigitur cuiquâ

D erga feipfumviniuriæ lacus.Non igituriuris 8e iniuriæciuilisfacietas 8e cômunio.I.ege enim introduâa font, intêrque cosomnino illarum facietas cit, inter quas natu ra le is cômunioemmi quaniâ l’une ii,inter quas æquabilis quæda cit impetâ’a

di parêdiq;vicrlsituda,idcirco intervirü &vxorë potiusgâ in.ter patte 8: liberos, daminü 8c feruûï,c6io iuris eitzquia in hac

ius dormit icii 8c familiare cernitur,quod aliud cit atq; ciuile.m in

7

94;, ETHICORVM ARIST. .Ciuile aurem ius aliud naturale cit,aliud legitimum. Na:- E

rurale efl,cuius vis idem apud omnes valct,non quadlic videztu r,aut facus-Legitimum aurem id appellatur,quod initia ni-hil interfuit, fic an fecus fieret: cum aurem latum politûmquedu; intereit.veluti,captas mina redimi,aut capram imma-larc,non duas oues . præterea qu æ lege cauta funt de rebus fin-. lis,vt Brafidæ facra facere. 8c quæ publicis dacrens fa ncita

rit. Atque hase ratiôe quidem nonnullorum eiufinodifunt,propterea quôd quæ naturalia funt,eadem immutabilia funt,8c vbique idem valent, ( vt i gn’is 8: hic 8c apud vrit) 8c laquôd videntur iura mutari. Sed nô ira "effonîninaded quodi-macla . Nain apud Deos quidem nufquam mutabile cit, quadnatura cit infitumzapud nos autê quædam aertê à natura-mû.ta 8c tributa mutantur,etiamfi nô omnia.Sed tamen aliud na-mœ-Conitatfliud non natura-(m: aurem natura confient, acfocus etiam arque funt euenire &innquæq; non pafsint,qua.niam lege 8: paéto confiant , ( Iqu idem vtrunque mutai-i po.raft) hinc perfpici parait , arque ad cætera omnia eadem ratioaccommodabitur: quôd cum rabuftiar lit dextra natura,tamê ’G

fieri patelt,vt omnes læua pro dextra vtantunAt iura ea,qu æcannantis 8c vtilitate dirigunturdimilia funt mêfuris omnia.N ne enim vbiq; terrarum æquæ ac panes funt vini triticiq;me uræ,fed quo in loco emuntur,rnaiares:vbi venduntur,mi. ’notas-Itemque iura non naturalia,fed humana nô idem vbiq;valent,quanda ne Re: quidem ublica,fed ca vna qua: vbiqueoptima ducitur. Iura aurem 8c egitima iura, eandem inter lehabent rationem , quam res vniuerfæ ad fingulas . OQæ enimgmnmmulta flinr;illorumvnumquadque vnum,quaniam Had rem vniuerfam referuntut. Differt aurem ab ca quad iniu-ftumefi: iniuria,&re&êfa&a ab ca uod iuflü efi.andeniminiuitunicflziomne cit val natura v infiituta. ad ipfurn’fieaq uamfaôtum cit , iniuria dicitur :prius quam gefium It,nondum iniuria efi,fed iniui’tum : quad cumfa&û efis’iâ iniu-

ria nommant-Eadem en ratio reôtè iuitêq; fa &oruméed ta;

k

I. l B E R V. - 9;A më quad gencrale cfi’,magis àm’neqiwpœ dicitur.& aman.

iniuria: emendatio 8e compenfatia . Œorum omnium qua:- quôtq; lint genera,quibulque inQrebus verfenmr, max 1’91;-

ciemus. Sedcû ca quæ iulta lunt,quæq; iniulta,ea tquæq expofuimusztum quiqu facit iniuriam,æquûq; facit, cum vo-luntate fua facit z cum inuitus, nec iniuriam cuiquam infert,nec æquum facit,nili fortuite, quôd ca gnat,quæ vt bona lint,euenit’. A ui voluntate iniuria, 8c reâêfa ôta definita funt.Cum enim a voluntate proficifcitur,tum 8c in vitio efi,& li-

B .mul iniuria eft.Ergo aliquid iniultum cit, quad non idem in-i :iuria elbnilî volunras accelÎcritoDico autemvoluntarium id,

quad in fua quifque, vt dixi,poteltate pafitum,fciens agit,neccum ignorat,in quo verferur a&i0,necquo quafi infimmento.rem agar, nec finem ipfum. vt verbi caufa, quem verberet acpulfet,quôque infimmm ta uâque de caufa pulfet. arque illanoncafu aut vi faciat,veluti aquis arrepta manu alterius,eumpulfet,nan faciat ille fua voluntate,quandoquidcm in eo id fi-tum nun uam fuit- Fieri etiam potefi,vt 8c pater pull’etur,&

c is qui pul et , illum elfe hominem , aut quempiam eorum quiadfunt,fciar,patrem aurem elfe nefciat.Ogod idem 8c in fine,8C in tata aâione canfyderandum cit . At verô quad quifqueignorat,aut li minus ignorat,at certê non cit in eius poteftate,aut vi caaétus facit,id omne inuitus facir. Malta enim eorumetiam,qu æ naturæ necelÎsitas afl’ërat,fcientes &gerimus 8c fun

fiinemus-quorum nihil nec voluntariutn cit, nec nô voluntaoriumquo in genere cit mors 8c feneétus. de idem in iis fa.

D titis contingit,quæ iniufiza funt,quæq; iufla, idq; fartuitôÆt-enim fi reddat depalîtum quis inuitus,aut metu coaâuszis nôdicendus res iufias facerc nec quad æquum efl,nilî fortuitu 8ccafthêmque qui coaâus,aut inuitus depafitum non reddidearit,dicendus cit fortuita iniuriam facere, 8c agere uæ iniul’cafu nr.Earum aurem qui: voluntaria funr, partim cofultô, par.tim incaniultè facimus.Canfultô,cum antegrella efi deliberatiazinconfiiltè, quæ non cit antegrella deliberatia.Cûmque in

m un

,s ETHICORVM ARIST.vitæ facietaœ tria genera cernitur incômodorû,8c iniuriarl’î, E

Peccata imprudês quis admittit, cû admiferit in eu de quo niltalc ca itaret,nec quo id initrumcnto ageret,ncq; quid, quâq;de cané perficeret. Aut enim voluit non pulfare, aut non quopulfauit,aut non eu qui: pulfauit,aut nô ca de caufa qua: exilti-

A matur,fed forte fortuna accidit fecus ac putaratzcû ergo inca.(ultô fit iniuria,infortuniü 8c calus dicitur : cû autê non inco-fis ltô,fed nô de indultria fit iniuria, ccatum nominatur- T5enim peccat quifq;,cum in ca indulgent caufæ principium cit.A fortuna autem proficifcirur , cum extrinfecus principiumadhibetur.Atcum fciens,nec tamen confultô aut cogitatô,im qiuria dicituriquo in genere ea flint omnia,quæ ira autalia ani;i n1i perturbatione fiunt,q1uæque nacelTariô,8c à natu ra tribut:funt mortalibus-Nâ qui I is incitati,nocent aliis ac delinquût,

I farcin nt illi quidem iniuriam , fed tamen non idcirco funt in.t iulÏi val improbi habcndi u Neque enim nocendi caufa de in- x

dufhi a illata iniuria cit. At vcrô cum confultôfic cogitatô fitiniuria,tum quif ;iniuftus 8c improbus habeturJtaque reâèea qua: pet iram unt,non exvoluntate iudicanru rzquippe c6nô is auâor ac Caput mali lit, qui ira incitatUs facit,fed qui in.citauit.Prætcrea non id agitur,vtrü faétum fit nec ne,fed vtrü

iure,quaniam ira quandam fpeciê fert iniuriæ-Neque enimvtin côuentis &Êaâis foletdîc hic de fa &o côtrouerlia eftzquo»mm necelTe e t alterüiellle in vitio ,,nifi abliuione impediti id Ï ’

faciant.fed côcello faâa,omnis de in re côtrauerlia eft o At quifecit infidia;s,is non facit imprudens . ira ne hic le putat iniu-ria accipere,illefnon’ putat-Qgi fi de indu tria noceat,facit inaiuriam:8c qui lias iniurias infert,is quaniîî contra dignitaire 8cæquiratem facit, iniuftus cit habendus. ltémque iultus is,qui Hanimi iudicio 8c côfyderatê,rem iuftam erit. qutè autemfa-

’cit,li modô (ponte. Q1; aurem iniuriæa valu ntate non proeficifcunnir,earum aliis i gnofcendum eft,aliis non eft. lis enimomnibus,quas hommes non folum faciunt imprudentes, verü

I ctlam par Imprudcntiam, danda venia eft- 04193 aurê infernal:

I. I B E R Vc . a . ’ 97A. non perimpnidcntiam, fedimprudentes,.perrurbatianibûlq;

’ animi incitati,quæ nec naturales limnée naturâ atringanr hua

manam,non cit iis ignofcendum. Sed hic quærat aliquis,(aulne accuratè de accipienda faciendâque iniuria damneri-museAc primum,vtrumlîc efi,vtEuripides abfurdê tradidit,(Luid lit cur matrem trucidauerim meameBit breuis quidem non longa defenfia:Spante volentem,vel volentem non valens. .Vtrum enim œil quis verè iniuriam voluntate fua accipe;

B. re,-nec ne pot ean non hoc voluntarium fit,quemadmodumfacere iniuriam,voluntatisê 8c vrrum quicq; eorum fic an fe- ncusêquemadmodum omnis cit iniuria: voluntaria illatio. Anterô hoc voluntaris efl’.illud non efieEadem cit ratio partiê- r(li iuris.Omnis enim iultè agendi ratio 8c infiitutioâ volun- htare proficifcitur-Itaque confentanwm cit , vtrunque inter le -opponi,iniuriam accipere,& ofiîciis affici,vt fit vtrunquevaoluntatis aut neutrum o Atque etiam li omnis tribuendi ofiiciiratio voluntaria fit , abfurdum elle videarur . Sun: enim qui;

Ç bus i nuitis officia 8C iura tribuanturNam hoc’etiam cuipiam’ dubium videatu r,vtrum qui iniuflè aliquid talerat,etiîi Lacci.

piat iniuriamean verô vt in re iniulta facienda,lic in perferenda elle Cafu enim fieri pareil , vt iuris ,vtrunque fit particeps:030d idem cernere licer in rebus iniultis . Neq; enim idë cit; ,

g æ iniul’ra in ut facere,quod iniuriam facere: nec quæ iniuflalzÏnt ferre,quad accipcrc iniuria . Eadémq; eit ratio tribuendi

r accipiëdiq; ofiîciiwt enim iniuria accipi nô telt , nilî lit quiinferatzlîc nec alliai: præi’tari,nifi fit qui tri at.Œôd li iniu

D ria facere nô ca aliud omnino, nifi (pote nocere quëpiâ alteri,’

ac fpôtequidê ita,vt feiat 8c cui noceat,& quamobrem,& quauali infnumêto naceatzim patentes aurem (pâte acvoluntate

?ua de le iplîmale merêturæflicinngvtfpoute accipiatur iniu.ria,& libi quis (pante iniuriam inferat . Eft aurem hac vnumeorum quæ querebamuswtrum fieri poQigvt quis libi ipfo faciat iniuriam 9 lam verôfponteetiam aliquis incommodumab alia qui parai-us cf: dare,accipiar:Ergo fieri patcft,vt valûé

l n

9s tri-imamat ’ARIST.tare fua quis iniu tiam aecipiat o aliter non vera’ eft definitio. B" »addendiimq; coeft,obelle quempiam fcientê cui noceat,qua in.

. se quaque macla noceat,contra illius cui oblit voluntatem- In.commodum igirur quisfua valûtate accipit,& rem iniuftamPerfeR.At iniuriam nema fpôte fua accipit.Nema enim vult,ne impotentes quidem: fed-quicquid faciunt, idîomne côtra acvolunt faciunthque enimvult cpifquam,quad libi bona elfenon arbitretur.Et impotens animi facit quad fentit nô elle fa-cienldum ’. N oc verôqui fua dedit (quemadmodum Homerusait’Glaucum dedilfe Diomedi, Prôq; nouem cêtum,pra ferra p:tradidit aumm ) iniuriam accipit,quandaquidëvt det,in ipiius Alitum eft poteftate - At non eft in cu iufquam litum poteftate,vt iniuriam accipiat, fed alter fit oportet qui inferat . Illud er-go iam apparet de accipienda iniuria, eam non elle volunta-tis . Duaiam fuperfu nt ad dicendum ex iis,quæ nabis propa-fuimus, vrrum iniuriam isifacit qui libi plus-fumit contra di-1gÇ-nitatemgn is qui obtinetoEt,vtrum fieri poteft,vt qu ifpiam’

ibi ipfe iniuriam inferat-Si enim fieripoteft quodpriare loca-pafitum eft,& fi is quidiuidit,non qui oecupat nimium, facit c;iniuriamtfi quis alteri plus tribuat,quam fibi,fciens 8C prudês(:id quad vfuuenit madeftis,fiquidem vit bonus fe gerere foletfiibmifsius). is profeâô de fe ipfe malê met-crut . At ne hocquidem omninoeft.-Plus enim libi fumat alterius boni,vt glo-riæ,fi ira res ferat,’ eius, quad amninobonu m eft. 030d etiîca definitionecxp ’ atur, qu æ-de infertizda iniuria præpolîta.de. Nihil animai accidit contra iplîus volt ntatem. Et o nonli minus fumat, idcirco accipiat iniuriam. fed folum allçicitur HAincommodoJ-lac tamen apparetgeum qui diuidit ac difpertit .-res ciuitatis,inferre aliis iniuriam, non eumfemper, qui plusâ’cæteri adipifcatur . Neque enim in qua ineft uod iniufiumeft.is iniuriam facit,fed is qui hoc efficit fua va untate. Quodquidem ab eoproficifcitur. vnde’c’apitexordium aâia. aut abgo qui diuidit,non ab ca qui accipit.Pra!rerCa lifaciendi multimodi lint , fieri Potcftflt 8c res inanimæ , &manus 82 fatum

LIBER Üvlôv ’ "C,A luffa damini interficianrniec tumfaciantiniuriampuninte.

rim res iniui’cas faciant. Etlî quis imprudens 8c ignams iudi- A

cium tulit , non faciat ex iure legitimo-iniuriam : nec fit illudiniquum iudicium,’quanquam lit tanquam iniquum. Aliud

.enim ius cit legitimû,aliud rimum.S in aurem lciens &pru-deus iudicium fuü interpa uit,iam cit habêdus iniuitus, q ad

.eum plus paruenerit vel gratiæ,vel vltionis, vtli quis in pattévenerit fceleris 8: iniuriæ. Atqui his-de caufis iniquû fart iu-dicium,plus adipifcineram cum iundum alicui adiudicarit,

B non agrum accepit, fed argentant, Haminesaautem in fua elfepareil are utant, vt fadant iniuriam. ltaque facile aiunt viriiiui’cum ici,fed non ira eitNam 8c cum vicini vxore concû.vbere,& violare alterum, 8c largiri manu argentum, facile cit,-,8: in eorum litum patefiate . At verdira anima affeâas hæcipfa præitare omnia, nuque facile cil: , neque vtea efiiciant,ineis fitum cil: . Similitêrque 8c quæ inita funt cognolfe 8: qua:iniulta, in nulla parte lapientiæ panunt, propterea q non lintdifficilia c nitu ca qua iubët leges au; vetant. Sed tamen nô

c funt hæeipi’îin iufiis numemndamili fortuite , verum ira de-mum iufla funt,li quodammodo gerantur, certôq; genere di-midantur - (modquidem ptæitare multa maioris negorii cit,quam qu: falubria fiant tenere, 8c comprehendere.Nam illicetiam mel id lit, quid vinum, eleboru,aduitia 8c incifia, fa.

Ç .cile cit inte li:gere.at ea quemadmadum accommodatê ad va.letudinem adhibenda fint, 8c cui, 8c quâdo, tam difii’cilè cit "

medici nomen obtinereoOb eâmq; caufam iuiti viri aiunt enihilo minus facettiniuriam , quôd nihilo minus aut facilius

D patins hzecamnia prxeltare pafsibEtenim 8c contreflare mu:lierê palle 8c vialare alios iuitt’i haminë,8c farté, clypeûabiL

cere,& datatergo quô libuerit fuga elabi . At ignauâ a præ-itare , 8c iniuriam facere , non cit illa quidem elficerepifi for-rtuitô, fed li quis anima certaquodam macla aifeâus ca faciat- iVt mederi 8c curare nô cit incidere aut non incidere,cur.aria»nom adhibereautnonadhiberc : fed certa quodam made hæc

nii

",56 ETHI’CORVM i ARIST.- ipfa grafigne, inter cos aurem iuris focietas de, inter quas eo- Emm qu: omnino bona fimt,comm.unio cibla his ycro 8c exu-perantia quandam veifatur 8c defeâioNam in quibufdam,vt -cette in Diismon efi eorum bonorû immoderata copia . Aliisaurem vt infanabihbus 8c dem-amatis hominibus mafia ex pante fiant vfui , fed obfunt omnia . aliis profunt aliqua ex parte,quôd naturam attingant humanam. Sequitur vt de agui.tare æquôque 8c bomdiflermus : quam tandem æquitas adiufiitiam rationemquam æquum 8c bonum ad ius habcre vi-dentur. Non mimi: qui diligenter veiint exquirere,omninor Fad idem autdiuerfum genus patiner: videbunturJnterdum-æquum 8K bonum laudamus , arque cum hominem qui eius

.fludio teneturJtaque ipfum in Landefolemusfinterim in aliisrebus pro bono vfurpare :quôdque ex æquo& bouc cit , idemmelius elfe iudicamus . aliàs alienum videatur iis qui ratio-lnem confiââturfiquum 8c bonü,quod iurirepugnct cire leur.dabile. Aut cni m ius bonum non efl,aut æquum &bonum in:- non ei’t fi aliud efl murfi ambo fimtin-bonqeadem fin: neceiie -.efi . Atque hæc quidem ex rationibus deæquo8c bona exorta a;.quæfiio-efl: . Œljl’. confentanea- funtomnia quodam modo,ncc

.vlla ex parte inter f: pugnânNam uum 8c bonum cum ali-cui iuri accommodamr,tun1ius i221!!! menus cil mec iamquafi ad-genus aliud pertineat , iure’efi præflantius u Idem efl:

.igitur ius quod æquum 8c bonum . Etcnim cum fini: amboin’ nbonisstamcnpræflat multo æquum 8: bonum . Sed hoc dubi-Panama: habet,quôd cum æquum 8c bonum ius-finnon tamê1ms ex kg: efi lcgitimû , fed iuris legitimi-emendatio- In caufa.cft , 306d ePc genet-ah: omnis: qua: quoniam dem genet:nonnqu arum rerum eommodê l iman poteau, cum fit ne.ceife tictac generedicerc , nccid ici reâèÎpofsit , id vnumnef: 1prt Sedeilgnat, quad pleru tique foletcontingeremon i gnan-ï? PCCFM’!’ 8K tamen reâê lata efl: qnippecum culpa fit nô les

Sis v. idem nec Iegifiatoris,fed rei naturæ,quæ flatim eûeiufim ’. Cam ergo detoto gemmiez dicit, W13 aliquid in ’°’

4

. MISER u-v.’ v je";A bus contra generalcm legis comçreixêfionem exiiiitttumper.

commodè accidit , vt qua parte fcri ptor legis aliqu id prætcr.mifit ac peccauinommno ac femd locutus,id quad prætermiffun: fit eorri gatm’o 041ml etiâ legiflatorJi adetfet,admoneret,etiamfi iam legem tuliITetJtaq; efl ius illud quidem-8c quodâiure præflantius, non eo tamen quod perfeâû cit, fed cc quodpropter peccamm generale â perfe &o aberrat- Atq; in hoc visomnis æqui &boni pofita efi,vt cœteétionê quandâ legi adhi.

. beau; nia ab est abefl: aliquid profiter generalê fine excc tioneB. côprâmenfionâCur en im lege no caueâtur omnia,eau a efl’,q,

de quibufdam omnino lex ferri non potefl . (mechta decretoopus ef’ancertæ enim rei ac infinitæ,incerta femper 8c infini,ta qu ærëda reguia cit-K vt chbiæ fini &uræ plûbea norma fo-le,t accommodari.Vt enim lîîidis mutata forma 8c figuré, fi.

mul mutatur nec manet reg azfie rebus mutatis nec monéti-bus,dccreta tollûtur-Ac i5 illud quidê perfpicuum efi,quid fit

. æquum 8c bonü,quidq; ius, 8c quo fit iurepræflantiusÆx quoetiâ apparet , quis fit bonus vir.Nam qui hæc fequitur,geritq;

c omnia,quiq; nô e13: in malam partem index durior , fed defuo.iure decedit , etiaî fi habeatlegis præfidiûzis æquus 8c bonus eflhabêdusÆthabitus inhoc genere æquitas nominatur,quæ ca. vdé i uliitia dicitur,nô alia animi affe &ioo Ex iis autcm,quædiâa füt,perfpicuü efi:,vtrü quis fibi ipfe iniuria facere,nec ne

potePc.Ea enim iufia habêda funt,quæ in omnivirtute lege fliccôfticucaxt nô iubetlex motté fibi quêquà’ côfcifcewAt quæ

nô iubet,ea ofeâô vetat.Prætei;eavt quifq; côtra leges nocetD cuipiâmon efsitus,ita (ponte inferre iniuriâ dicitunSed ira

"A

demû fpôte ac voiütate, fila quifq; facere intelligiturfi Rial 8: ’

cui iniuriam faciat,8c quo modo.Qui autëiè ipfe interimitfisfpôee côtra leges facit,quodleges nôfinütlnfert igituriaiuri’a’.

Sed cui tâdêeAn Reip. nô fibi? quâdoquidê fila voluntate fer:mortë,nec quifij (pâte iniuriâ accipitJtaq; & à Rep.pœna c5fiituta eii,&ignominia côparata in eüîui fe ipfe interfecerit,unâ viciant Rêg-Iagi vexé in quaqui qs,iniun’5 tançümodo

’ n in

me ETHICORVM. ARIST.faciensginiuüus habetur, non omnino’impiobmdn en fieri nô Epoœfi,vt de (a quifq; male merçatur . Hoc enim aliud cit atq; *"illud . E11: enim quodam modo iniufius vit fic improbus , vtignauus,non vt is qui omni icelere fit contaminatus. Ogapro.

ï pie: hac iniui’citia nemo iibi fada: iniuriam : quoniam fimuleidem 8: adimeretur idem 8C adderetur:quod fieri nô poteii.

ïfed inter plates iuris 8c iniuriæ neceiie efi femper elfe communionem. Iam vtquifq; alterû’violat, in 8: fpontc violat 8c cô-fultô,& prionNam qui ab altero violatur,pârq; referais iniwiriam minimefacere videtur.(kii aurem fe ipfe interimit,ean. Edem iniuriam fimul 8c facit 8è acoipit . Præœrea fieret alicuivoluntate fua iniuria.Adhæc nemo quenquam viol at,nifi cer-

. to genere peccati . Atqui nemo vxori [une inferre flapi-û dici-

. tur,nemo pa rictê fuii dimere, nemo [na furari.N5 hoc ipfiim’ fibi quëq; notere,omnino diluicur ac refellitur, ca qua: de (p6.

te facicnda iniuria tradita eiï definitione . Illud aurem etiamapparet , vrrunque , facere 8c accipcrc iniuriam,eiiei n malis:quoniam minus 8c plus obtinere mediocritatis cit , veluti inmedicina valetudinis , & in gymnaiiice bonæ confiitutionis: Gfed tamen grauius en facere iniuriam - Violare enim alterum,cum feelere Coniunâum efi,& vitio dandum, accum feelerevel fummo,vcl ci proximo. Non enim quicquid voluntarium’ei’c,id omne’cum iniuflzitia coni’unéhim cfi.At verô iniuriam

.acciperemec’invitio. efi,nec Coniunéïum iniuflitiæoEflzi gitur

pet fe leuius iniuriam acciperezcafu 8c fortuité nihil prohiberclic grauius. Sed hæc ars nein git omnia, quæ gra’uiotem monbuin pleuritidein fiatuit,quâm pedis offenfionem,quanquampofiithæc foiruiçu m’aior exifiere . irtfi qui: ex caïn ab hofii- H

I us captas intetimatur . Atqui nulla eiÏ cuiquam firman iuris .focietas 8c c6munio,nifi fiinilitudineôctranflationc vtamur:fed efl: omnino inter eos,quiad quêq3pertinët 8C fpc &ant, necverô ius omne efi , fed domini in [crues , vcl patris in Iiberos.H is enim rationibus quidem differt maxime pars animi, qua:rationis efi: particeps,vab ca que: expers cit . 93a: conteniplan.

. I. I B E R V. w;A tes nonnullifibi cuiqueiniuriæ putantelfe focietateni,quôdha: partes aliquid perpetiantur contra fait: quæque appc.titioncs. 033:6 inter cas, vt inter eam qua: impact 8c ca qua:obtemperct, iuris elfe eommunionem - Ac de iuftiti’a quidemcæœri q3-virtutibus quæadmoresperfinentdiaâenusg

LIBER SExTvs.

X . V 0 N l A M aurem fupcrioribus libris .2 o dixi modum tcnendum die , non exupea

i rantiâ 8c defectionê à ratione , quonià’q;

modus is optimuscft,quem méta præfcribit ratio: nunc dehis lequitur vt diiicragmusÆit enim iis omnibus animi affeâi’ç

. - . inibus,de quibus dixi,finis quidam propofitus, quem intuens omnis qui rationis cit particeps vel confeaquitur,yel ab eodem aberrat. eftq; modus ac finis quid am me»diocriratum , quas inter nimium & pari: litas die ex præfcrii.

C prione reâæ rationis dicimus . 033: vera eft ilia quidem ora.riofed parum aperta 8c ex licata . Etenim eæœris, in rebus o»mnibus arum cit difcip ’na, hoc verèlicct dicere, non plusminûfue aboris 8: quietis, quam fat fit, (ufcipiendum cire-Ne.nim modumin iis tenendum,quem rc&a ratio præfcripferitè(hui qui teneat,nihilofit doâior autprudentior fumrus. Ve-fi quæraeur quænam valetudini conducant,aliquis rcfpôdcat,’ca omnia.quæ medicina iubcatat’q; isqui ea fit præditunQua.’

prernô lblum verê confrare debent quæ de’animi aficâiœ

D nibus diximus,fed explicatum etiam, quidnam reâa (irratio,quaque fit eius definitio . Animi quidem vi-rtutes diüifimus,ali’afquemoris dix imus,alias die rationis . Ac de iis quæ moreper licmntur, difiemimus-Dc’cætcris aurem dicequ s,fi priuade animi virtutian dixerimunSupra diâü cit , duas die par.tes animi.a]’reram rarionis participem,expcrrem airera. Nûeeodem modo,ea pars quai compo: cf: rationis,diitriimêda cit.

n. un

Ëîffiïïêi .

3 î?

:04 ETHICORVM’ ARISTJ« At illud præponêdum cit, diras elfe partes rationis participes: E

unam,qua res contemplamur,quarum principia focus eueni- ,æ non poifi1nr:alteram,qua cas qua: poilant. Agi ca en in: qu æ

gencre diffcrunt intelligcnda,ctiam partium animi ca quæ gonerc diiïerrmata cit-fiquidem eis rerum inefi cognitio fimili-tudinc quadâ 8c conuenientiarAppellerur aurë airera vis fciê-di, ratiocinandi colligeudiq; altera: uoniam deliberarc 8c ra.tiocinari idem Valeur-Et quoniam e iis nemo confultat , quzefocus ac cafura [unt,cadere nô ppfiuntçidcirco pars cit vna ali.qua vis ratiocinandi eius partis animi, quæ rationis efl parti- Fceps.Vidcndum efi i gitur,quis randê fit vtriufq; habitus opti- kmus,quoniam in ce vtriufq; virtus cernitur,8c ad funin quæq;virtus opus ofiiciûqmccommodatur. ’Süt aurem in animatria,quæ in aétione ac vcrirate dominantur , fcnfus , mens, 8cappui-tus, quorum [cuius nullius cd initium aâionis . (Landex eo intelligitur,quia belluæ funt i113: quidem [cuius partici-pes,a&ionis aurem non funt.03am autcm vim iubent in me.ce affirmatio 8c negatio,eandem etiam habët in ap tira ade-

tio & fuga- (Marc quoniam virtus qua: more pcr citur,ha- GEirus cit ad eligendum idoncus , propofitum aurem appcti-tic cd quam antegreiÏa cfi deliberatio : neceiie efi: oh eam eaufan: 8c veram clic rationcm , 8c reâum appetinim, fi quidem.re&um fit propofitumzeîq; ipfam rationem præcipere’,8c pa...

rere appetitioncm - fifi igiror hæc mens omnis in agende . Atverô mentis eius qua: cognitione’cerniturmon aâ-ionc, aut ef-.feâionc,omnis efi in falfi veriq; cognition: pofita præfiantia,8c vitioficas . Omnienim ratinai ac menti hoc opus propofiqmm cit . Cuius verô mentis omne opus in agenda efi,eius cfi Happairioni reâæ congruens nopria veritas.Efi igirur aérienms omnisprinciîpium propo 1mm 8c confilium , ex quo mo-rio nafciturmon finis 8c extranumÆligendi aurem rincipiiiab appctitione percndum cfi,e’aque ratione quæ ad uem pet-gtinet - Ogocirca fine intelligentia, fine mentc,finc apperitionoquæmore perficirur,eife propofitû nage mode poœfi:Subiarg

’ LIBER Vlo i no;A enim mente 8c niorqihonefie faâis 8: contrariis inter aflio-

nes humanas nihil loci relinquitur.Nihil aurem ratio hæc c5mouct,fed ca quæ ad finem fpcétat,êfiq; in agêdo,quippccumci ctiâ cuius omne opus cil: in faciêdo,imperct . Ad h me enimomnes qui cfieâioncm fequuntur,quæ faciunt reicrût omnia:nec finis in eo fiatuitur omnino , quod fub ciïe&ioncm cadit,.ipfiimq; alio fcmpcr refermr , éfiq; altcrius propriû. Atquodfub aâionê cadit,non item-E1! enim oficii reâêq; faâorumomnium fruâus acfinis ipfum ofiicium,&a &io ad quam ap.

B petitio refermr.Ogapropter aut intelligentia ad appetendumcommouens cfi propofitum , aut appetitio â ratione profcôtao

’ , cuius rei homo initium cit . Forum verô quæ præterira funr,omnino nihil fub delcâum cadit-Veluti ncmo vult llium ex-pugnare,nec quifquam. de rætcritis deliberat,lied dcfuturisgidq; omnibus,quæ fieri unt- (Luod aurem faâû cit acpræ-tcriit non poecfl: non fa &um echJtaq; præclarc hoc Agatho,Hoc tantum mode ncgamm efi: Dci numini,Præteri ta vtpræfiet nullo fa &a elfe tcmporc.

c (Lupeirca vtriq; rationis cogitationifq; participi quafimatcr-ia quam traâct,8c in qua verfetur , fubieâa cit vcritas.Ouibus igitur animi afieâionibus vrraq; par: verü cnuntiat,cæ ambarû funt virtutes habêdæ. De quibus dilicremusdialtê principium repeticrimus. Sintquinq; quibus animas ve-rû enütiar vcl afirmîdo vcl ncgâ’dozid cfi,ars,fcicnria, prudê-

tia,fapiêtia,& ineelligcnriaoFicri enim potcfi,vt falfum fufpiacionc 8c opinionc dicatur. Ac feicntia quidê quid fit,hinc per.fpicuum cit (fi accuratê difputarc, non côfcétari fimilitudines

D placet) quôdomnes cxifiimamus,quæ feimus,fccus cuenircnôpolle.Oli-æ aurem aliter poliunr, eacum abfunt â cognitiôc 8ccôtcmplarionc, finit, necnc (in: , incertum cit. . (mal ergo fubfcienriam cadit , id omne aternum cfi: . W enim necclTarioeueniunt,fimt lèmpiterna omnia.(mæ autcm ætcrna (huma.dé oriri 8c inscrire non poliuntPrætcrca icicnria omnis tradividerur polie: 8c quicqu id fub feiêtiam cadit,doccri- A rqui ex.

’ . . o -

me ETHlCORVM .ARIST.V antcccptis anime rei informationibus; quëadmodum in Prie. EX ribus analyticis docuimus, omnis doârina gignitur . Aiia c-

nim indu &ionc, alia ratiocinationc traditur. Ac incluai-onc quidem principia 8c vniucrfa dil:cuntur . ratiocinatio. vcrô principiis gencralibus 8C vmucrlis confiertur ac pro-. greditur . Sunt ergo principia quibus confia: ratiocmatio,.quæ eadem concludiratiocinationc non polïunt. ergo indu-&ione poliunt - Efl i gimr feientia habitus , in quo Vis qua:-dam ad demonfirandum cit pofita , 8c cætera omnia quæ inlibris-analyticis cxplicauimus. Cum enim alicntitur quifquc F,

-quodam cette gcncrc , habétque pcnirus cognita principia:,tum [cire ac tcncre rem dicitur . Etenim fi ca non habeat ma-

.4 gis Cognira, Puâm conclufionem? fortuitam habebit (bien-tiam . Ac de cicutia quidem fic diâum fic. Qu’od aurem.aliter caderc potei’c; eius cil: aliquid , quad fub cffcâioncm 8ca&ionem caditzcltq; aliud artis effeâio,aliud aâio . De qui-bus etiam in iléodbœoïc difputarionibus fatis multa’ præc’cpi-

mus .ltaquc &habitus is qui in agendo cum rationcel’c,abco diffcrt,cuius omne opus in facicndo cernitur , 8c neuter ab Galterocôtinctur. Neque enim aétio cfeétio cfi,’nequc cficâio.

vlla aâioÆr quoniam archircâura qu ædam ars cfi,& habl-tus cum ratione infaciendopofitus,ncquc ars vlla cfi , qui: nô.fit habitus cumrationc in faciêdo, neque habitus ex en gencrc-,.-qui nomen artis nô obtineat:eŒcitur,vt ars 8c «habitus cambra.

cionc vcra in facicndo pofitus,idcmvalcant.Ars aurem omnisin ortu-vcrfatur,idquc vnum agit 8( fpc&at, qucmadmodumcfiiciatur quicque corü qua: 8c clic 8c non elfe poliunr,qi10rüq; H.

rincipium fitumcfl in co qui facit , non in c0 quod cfiicitur.fion enim traâat ars ca,qua: fiant 8c eucniunt ncccfiario,nccin iis quæ â-natura ortû habêt,verfatur.Contincntcnim prin-cipium hac in fcipfis omnia: Ogando aurem effeâio 8: a’âibinter le diucrfæ (unt,nccclic el’c arri cffcâionem fubicââ clic;

nonâaâionemquodâmq; mode iniiifdcm rebus ars 8c forum!verfantunvtplacct Agathoni, . , a» * i - » - ’ iFortunachara cl’r arti,ars quoq;forrunz;a

11.13ER .v1. . . I a;A Bit i gitur:ars,habitus,vt di &um cligad faciêdum aliquid vera

cum ratione idoncus. Infcitia côtra habitus cum ratione falfa -faciendi quippiâ,qaod alitereucnire potcfi. Prudentia verni-hquid fit,ita ineelligcmusdî quos nominemus prudëtcs, cogne. .rimas-Prudentes quidem vidèrur ex cocch,.quôd reétê conf- -lium in iis caperc pofisiut, qua: è re fua fimt, qu æq; non aliquaex parte, vtquæ ad valetudinem aut vires , fed omnino ad be-ne viuendi rationem ertinent . (kiod ex eo intelllgi potefi, vquia prudentes in rc a iqua dicimus , cum ad honcl’tum fincm

B rcétè ca dirigunt,quæ arte non poilant effici. Œocirca valeat»:prudcns omnis confilio necelfe cit. Et quoniam confilium ne- .main iis rebus capit,quæ aliter euenire nô poilant, ncq; ab ipfoncqucantclfici &præi’taritqaoniâmq; feientia omnis demô -,

itratione concluditur,demonfiratio aurem ad ca nulla adhibc.tur,quorü principia fecus euenire poilant (ca enim omnia euenire aliter qucunt,quæ aurem necelïario cucniunt non caduntin delibcrationem) cflicitur, vt nec-fcicntia,ncc ars prudcnria -elle GinScientia quidem, quia quod fubieâum cit (ab aâiov

C né a ’ter euenire poteitzars , quia alias aôtioni,alius eficâioniartis,finis el’t propofitus.Relinquitur ergo, vt fit habitus vera-rationead ca agenda idoneus quæ vitæ hominis côducunt valolifant-N5 effeâioni alias cil: quidam propofitus finiszaâioninon item , quoniam ipfius bondi: aâionis 8C officii finis citipfum ofiiciume eâq; caufam Periclem cætcrôfq; talcs ho-mines,prudentes cxifiimamus,quôd fuæ aliori’imque vtilitaticonfalcre polïuntquo ex genere elfe rei familiaris reiq; publi-acæ adminifirandæ via pcritos arbitramuroHinc etiam tempe

D rantiam hoc appellamus nomine,quafi côfcruatrieem pradëo-tiæ.Confcruat cnimihâc illa opinioncm. Neque enim omnemopinionem &exiltimationemvoluptas peracrtit aut dolor,vehanc,triangulam duobus reâis pares habere aat non habcre:fed cas d ûtaxat,quæ in eo quod (ab a&ionem cadit,vcrfantur.Reram enim agendarii principiaab eo pemntur,quo res agcn.dz referendæ faut. Cuius aurem â voluptare aut dolorc corrw

’ o n

ses: ETHICORVM- ARIST.peut ei’c 8:: deprauatus animas, ci (tatim principium nô appa- E3ret,neque ci videntur ha ius caufa,& propret hoc cxpctêda gca ’rendâquc omnia n Bit enim in vitio magna vis ad labcfactan-ldum principium . Oaaproptcr necelic cit prudentiam animi aaffeâionem clic cum ratione coniunâam , quæ vim habcat, ’

adea gcrcnda omnia,quæ ad vicamdcgcndam pertinêt. Artisautem vinas cit Aï: propria, prudentiæ non cit. Et qui in»arec volumatefua rarit,:præitantiorei’c:in prudentia mi-nus, quemadmodam etiam in virtutibus côtingit. Perfpicuiien igitar,virtutem eam clie,nô area. Cinq; animi partes fint 1: "’duæ rationis participes , in eafita cit prudentia , euiattribata-opiniocitJn iis enimquæ lieus caderc pofiunt 8c opinio ver.fitur,8c prudentia.Atquchunc duntaxat habitû non elfe com .Nathan-cum ratione hinc intelligi potefi,quôd hæc ipfa obli-uionc delctur affe &io,prudcntiano delctur- Œmiâautê:feientia omnisquædam rerum-vniuerfarum eomprchëfio cils?cariant]; omnia quæfiât necefiadqquoniîq; ex initiis 8c prinfcipiis oriuntur,quæ Cab demonflrationcm cadant ,Omnifquc’iciëtia-(rationecnim fiaientia rogrcditur) profcâô nacelle cil: ce;psi neipium" eius rei qui: fub cientiamfubieâa citancq; idemrias ne arte,neque prudentia confinerieNam 8: uod (tibia.aiunnËcicntiæ’efificmonfiratione côcladitur18c il in-iis rem lbus vcrfantur, quæ aliter’cucnirc poilant-Ne fapiêtia quidem:inhiscernitur:quâdoquidcm nonnullarum rerum eget lapiés:demon flratione o (mal fi quibus verum enuntiamus nec vn-qaammentinmr,iis-inrcbus quæ vel polIunt, veinera-pæan:aliter cad erqin, iis (cicutia,prudcntia,fapientia 8c intelli en-. Hïria vcrfantartearum aurcmitriant in nulle intelligêtia c Po.tefi, (tria dicqfeicntiannfapiêtiam, 85 prudentiam) relia untur,vt in principiis initiifq; ecrnatur.. Sapientiam veto iis»reddimus,quiiniqua carte excellant maxi iné,vt Phidiam-fa-

. pientemlapidum feu totem,8cPolyclctum fiatuarium a.pientcm nominam’uan quo fapicntiam nihil aliud clic lignaficamusmifi aras virtutem 8c. præfiantiam:8ed qudamslàa

i LIBER’VIÀ l a;j; ipientesnnmino ducimus, nô aliquacx parte, neealiquaalia in -

re fapiêtcs.vt Homcrus in Margite. Opiapropter perfpicunmcil: reliqu is feicntiis perfeâionc 8c abfo utionc præi’tare fapiêa

tiam. Ergo c1t,non foldm ca intelligere, qua: princi- tpiis concluduntar,fed rerum etiam eaufas tcncre. v’t fit lapié-vtia,intclligcntia 8c feicntia,quafi captal: continens corû omniû

, fciêriam,quæ in maximo honore faut 8c pretio.Nam 8c illudperabfurdum fit, aliqaem elle,qui ciuili: feicntiatn aut prudes:

a; optima homo rebus omnibus quai inmundoB funt bonitate præflare dicaturrŒôd fi falubre fummüq; ho-

minis ac pifcium bonum-aliud cit, , albumantê 8e reâum idênon cit imper : certê omnes idem fapientem elfe, rudentemaliud conflituentnŒi enim reâê rcbus rationibû que fuis c6fulit,omncs cum prudcntcm" mutinât, ciq; le ac fua omnia conminant. Itaque in quibufilam bcluis prudentiam indic dici-mus,iis quæ vi quadam præditæ funtea congerêdi,qaæ ad vi-tam degendam pertinent. Ciuilê aurem feientiam non elfe idêquad fapientiam,hinc etiam perfpici poteibquôd fi eam fapiâ

C tiam flamant,quæ fuis cuiufq3emolumcntis vtilitatibfifq; (en;h uiagmultæfuntfiitaræ fapicntiæNeque enim vna cadêmque

in’commodis comparandis occu ta cil: omnium animâtiumrfedalia in vnaquoque gencrczni forte vna modicina rcbus mnimbus adhibcnir; Neque verôvfi. homo præfiare cæteris 3111.1ruant ibus dicatur,quiequam interelt. S untenim hominc aliamultodiuiniora natura,quo ex genere faut quæ excellant 6minnèntq; maximè,ex quibus comtat mandas-Ex iis ergoquæ dit&a fant,perfpicuar’ncfi,fapientiam, licitatiam clic ac intelliagentiarn eorû omnium qua: mime funtin honore 8c pretioaQuorum Anaxagoram,Thaletem,eæœrôfquetalcs fa ientesnominant,prudenrcs non itcmzeü cos cernant qua: ip 1s vtiliafinnignœare.Qms eofdem tenereacfeire aiunt res minus aucefiarias illas quidê 8c admirabiles,arduas 8c diuims, fed inu.des, quôd ca non quærmt , qua: hominibu: profintc At ui in!in rcbus prudêtia cernitur,quæ hominis vitæ funtn . arias;

0- in

"5 ETHICORVINL ARIST.iifq; omnibus un: in dcliberatidne’m eadût . De iis anti: ncmo -Edeliberat,quæ lecus caderc non poliunt, nequc de iis quæ ad fi.ncm non referantur,in quo firum fit quad agêdum cit bonam. .Omnina aurem is ad capicndum confilium aptus cfi , quiraa.riant potcfl: quad homini fummum bonum agendum fit ex.

uirere. Nec verô in vniucrfis modô rebus prudêtia vcrfatur, .fiai natte etiâ elle debear res fingulæ. , cil 8c in agenda polira fit,8c in rebus fingulisomnis aâia confiltat. Itaqucad rem gcrcn.dans nônulli faut infciiartificibusôc doâisinfiruâiores, 8c,cæteris in rebus exercitati o Nam qui feiat, carnes leucs 8c faci Fles ad concoquendû 8: falubrcs clic,is fi quæ leucs fiat ignorer,nunquam valetudinem efiîcict :fed is potins , .ui auium car.nes leucs clic intelligat . lift aurem in agenda ira prudentia.maque igitur renenda magnifia cfi, aut hæc potins . Sed raméfit etiam hic quædam qu 1 architc &oniee. Sunt autcm 8c .ciuilis (cientia &prudcntia idem animi habitus,iifdcm auremnon cit vis eadem nequc natura. Eius quidem qua: in publicisrcbus verfatur,illa quæ quafi architcâanicc prudentia effiles, -gain fercndarü. ratiozalia quæ priuatim in rasas fingulis ver- Glatar , commune ciuilis fcicntiæ nomen obtinet , cuius omne ...opus cil: in agenda 8c confulcndo - Nam decrctum habet fibie .quafi fincm propofitum ad agêdum’u ltaquc hos aiunt folos ad. tminiltrare Remp.quôd vt il qui manibus artis opus .cfficiant,.fic ii foli rem gcrant . Maxime vcrp prudentia viderur ca qua:vni fibi quiqu ’rebûfq; fais côfulit, quæ eadem iam habct coma

munc nomen prudëtiæJllamm aurem alia damcltica,alia ars:legum fcrêdarum,alia ciuilis nominatar. Atq; huius alia parsad deliberationes, alia ad iudicia pertinct - Ac genus quidê co-gnitionis 8c prudêtiæ in eo quoddâ elt,vt quad è rc cuiufq; fit, -intelligatur- Sed magnæ fiintcius diffaêtiæ ac difisimilitudia,nesavidctûrquc is dcmum prudens,.qui rebus rationibûfq; fulS’

profpicit in iifq; curandis accaparas cit. At verô qui in Rep.vcrfantur,multis negotiis implicantur.ltaque Euripides ait,

v Qgînanqiprudcnsfimelieebat cuiprocul -

M . A ’ Ïvrn", .l "iA A negotiisremotonumcmier : x - - - o ’

ln milites,æquôq; iure vinera? nNam maiores ope: haberc cos , qui inmedia’rei’po luce ac celez 4-7

. britate verfentur. Confuluntfinim0mnes fixa: quifquc milita.ti,idq; fe vnumagere puant me". (me ex opinionc natürefivillud de prudentibus. quâqu’âfüum quifque tcncre, fublata

rei familiaris difciplinaô: Rep. nullo modo’ certê potefi. Iam. verô fu’a ’cuique res quemdmodum adminiftranda fit , incer.

- cum elfe,idq; perfpiciêdum,hociàtis efi,.qüôd&ngcome.B .træ 8c Mathemàtici adolefcentcs fiunt , prudentes- non fiant.

’ Hoc caufæ 6&un in rebus fingulis prudentia cerniturzgua-mm vfu confiait 8: exercitation’c cognitio. vfûq; renim no van

. let adolcfcens - facit enim diuturniras temporis exercitationê.Nana hoc quærat aliquis , quid fit caufæ car puer mat-hematiz .eus eŒici potefi,fapiens vel phyficus non poulie An quôd illaarbitra &ione confiât,horum verô ab exercitatione 8: experiê.’tia principia oriuntur? &Puôd hæ’c non probant ,ï fed dicam:

adolefcentcbillonnn non ont obfcur’æ definitiones ePrætereaC peccatur n deliberaudo , vel in rebus fingulis,velnniuerfis.Aut

n enim omnem aquam qua: granisfit, infalubrem elfe nefciuntz’« zut banc vel illam,graucm.Prudent’iam autem non efl’e (m’en.

tiam,hinc perfpicj potcfiz,quôd [me vt dixi,in cxtremo 84 fineconfiflit. (and enim (a!) aâionem caditex eo’genere efi. ’Op.

pofita ef’c i intelligentiæ’ . In extremis enim qua: rationee 8: demonflratione colligunmr,intclligentia verfatur.Hæc in-extremo, quad non (dentiæ Cubieâum efi: , fed (enfui : non ci n

D: quidem qui in rebus fuis ac proprii: verfanir,fed ci que trianÂgulum fentimus in Mathematicis elfe in extremo , quoniamillic quoque confifiitur. Sed tamen in hac fenfus potins cerni»tur,quâm prudentia,illius aliud genns cit. Difcrepat au; I gtem à deliberëdo quærere o Deliberare enim quærere eiï :Se’d

de reâa deliberatione, intelligcndum cil quidnam fit; vtrumfcicntiaaliqua,an opinio,an bona côieâura; an aliquid aliud.Ac fcientiam Quidam non eiïghinc petfpici potcfi, guôd cm

O. 1111:

ni ETH’ICORVM ARISTQhommes non inuefligant quail’ciantiplàtamen 8: confultatio Eprudens,quædam lit côfultatioz8c qui côfultat , omnisquærat l&ratiocinemrNec verôrefla conieétura elfe poœfl,quoniam.conieâura raflé colligitur &celœiterôë fine ratione : ad de-

. libcriduni’autem multum lemPot-i-s l’u munt , propterea quôdceleriter aiunt confiçiendaïell’e qua: fufciçimus ,’ lenteca len-

dum confiliumdam aliud (01eme el’c,aliud prudenscô ium:quia folertia quædam conieâuraefl ,bonum confilium nul-

- I un: cit in opinione.Ogoniam aurem omnis abcrrat,qui male. œnfultat,& quibene,re.&è COthÏtflŒFCTfPÎmum efi,bonum F

confilium quiddam elIe reâ-um , non cientiæ quidem nequeopinionis,quoniam in fcientia non fpe &atur quid reâumfit,cum ne in peccato quidem: 8: opinionis quad-Rai] cit appel-

, latur veritas.Præterea iam fupra ennmerata ca (un: omnia,inquibus elIet opinio.Atfine rationcconfiare bonum confiliumnon potel’c-Relinquitur ergo,vt lit métis attaque lèntêtiæ- Hæc

enim nondum oit enunciatio.Et opinio,non quæflio efizfed i5Ennunciatum aliquod.(.&i aurem capit conhIium,fiue bene,hue male id faciat,isquærat aliquid ac ratiocinetumecelfe elt:

* 8: prudens deliberatio bonum confilium quiddam in confilio- re&um fignificat.Quocirca qu ærendum nabis cit, quid couli-lium lit,& qua in reverfetur.Œoniam i gitur reâum aliquidmultifariam dicimr,perfpicuum elt, prudentem deliberatio-

- nem in quaq; te &a re nô confificreNam impotentes 8c prauihomines cum idquod filai ratione ad videndum pro ofuerantconfecuti (annalité illi quidem ac prudenter vidi ac dem»uilIe putantur,fcd magnum id malum exillimarunt. Atqui inbonis bene confultalfc numetatur. Talis enim confilii veritas,bonum confilium eût , quad bonum adipifcitur . At poœft il-lud ipfum quod bonum cfi , falfa ratione colleâum obtineri:8c ad idquodfaciundum efi , non qua ratione æquumeltl, fedfalfa via media peruenir-i . Bonum igitur confilium elfe nullemodo potelt,quoad id quidem pemenitur quod lit honeflrum,nô aurem qua ratione decuit.Pxîætcrea. accidere potefi.vt

l

t

.. iLIBER’ VI- i’ ’ auA. deliber5di longe temporeadlnbito , id quad vélit côfequatur,’

alius eeleriter- eodem paucniaoOgare nondum illud quidembonüefi comilium,fed re6taVia& ratio vtilis ad perueniendü.quô pemmiri,&.quo modn,&: quandqrafioæquit’al’q; patiap.umlaut verôlicendtomnino prudenter deliberai-e,’& ad flué;certum co’nlilia dirigeneÆrgo id denique verumeonfilium oc.mnino habendum efi:,.quod ad fini» ablolutum dirigimrzquôdad finem qumdmedam aliquod œnfiliumefi. 036d li undemis e111, bona confilia inire ,1 verum conlilium lit necel e cit:

- - méta via 8c ratioad[finemaliquem-côfequêdumwtilis, miuslit veraexiflimatio in prudentia. A x i a En: autem fagacitas 8c x .

B hcbotudo,exquibus fagacesBc nominîtur-Nec oanno fagacitas idemefi,quod [défia vcl opinio vniuerfa (omnes ’aumfagaceselïent)nec dhvna aliqua fciëtiarum fingularum:vtnec pars œdicinæ , qu: in «dans Mubrilxlsve’rfatùr monsœmcuigquæmagnitudines traâano Ncq; enim in iis rebus.cerniturfagaeitas,quæ æœrnæpfunt 8c immutabiles : ne in iisi

uidê qua: quomodocunq; gignuntur. fed in iis omnibus qua:, F dubig&:imhrtæ alicui dignæq; confiiio elEvideantuan

circa in iifdem rebras quibus prudentia vafawrmô tamenlidëC cit flagadas quad prudentia. præcipitenim prudêtia, cum lia

6mm , quid agendum aut non agendum fit , videre . At(agacins (cium ad iudicandum valet. Eadem enim efi fagaci- itas quæbona fagacitas:8c fagaces iidem qui prælhntes (agui.tan: n’ominantunNee verô exeof iacitas nominatur, q pro-défia obtineatnr, am petcipiatùr: d vcomnes qui difcunt,tii(cire aliquid 8c intelligere dicuntur,cum fcientia vnintur, ficcum adhibeturopinio 8c fententia ad ca iudicâda omnia, quæprudentiæ fubieéta fantatum fagacitas dicitur. fed’tacentibusnabis ad reâê «i5 iudicâdumadhiberi figacitas intelligitur.

oniambcne 81 prarélaiè idem valennHincnatum efl nomeagacitatis , ex qua [agaces nominantm’, ex caqua: in difcendo

confiitit.Sa:pe enim difcendi pro intelligendi verbe. vtimur.a, .03: amena fentêtia vnum,exqua &bene fendre,& feri- 1 x

P

O

D

un. ETHICORVM .ARIST.tentia præditi alii dicantur,eam iudiciis elfe æqui 8c boni vit i; Ehoc fatis ligni cl’t,quôd bonum virum ad i gnolcendum propêa !

(un: facilêmq; dicimus,æquûmq; 8c bonû,ex eo q nônullis incaufis i gnolkat. Atqui venia, (dia efl: in iudicio æqui’8c bonifententiaSed eadeinumreâa eft,quam varus talent. Omncsxaurem hæ animi alfeâiones reâè codent fpe&ant . Nam cum8c fententiam,& fagacitatem,& prudentiam, 8: intelligentiiiifdem attribuimus, tum eos (entends valet: facultate , ac imtelligêtia priditos,prudêtesafagacéfq;dicimus.0mnes enim-hæ facultates animi exutmoruniirerùniq; vniuerfarum [ont F ise lingularûzidêmq3homo quôd aptus lit ad ca iudicâda in qui lbus cernitur prudens:fagax,bene fœtiens,& ad veniam dandâprocliuis,hab’endmfi- Commune efi: enim bonorum omniû,æquum 8c bonum in rebus alicnis. un aurem agendæ, & et?!)cia in fingulis rebuseictremigmiuerliquerfanturfluædebêtelfeïprudenti cognitaJ n iifq; quæ (ab aâionem cadunt ,gacitas 8c fententia cernitur , qui: eadem extrcma funto Etin.tclligcntiavtrorüq; extremorum eletenim principiorum 8cgym-morum non ratio efi:,fed intelligentia. ac illa guidé qua Gin demonflratiombusverfatut, eorü efl: extremornm &Ïprinacipiorum qu’a: mutari non polTunt z altera quæ in agende cit, .in extremo’eaq; te qua: euenire potelt, 8c in enunciationis aliogenere cermtpr.Sunt enim hæc finis principia,quoniam â re-rum lingularu cognitione vniuerfarum cognitio ducimr-Hoamm igitur (enfin cit hauriendus 8c adhibendus,qnæ œdê mêsnçmlmtlm [t3 hæÇ nObis vidétur infita natura. Cûin i , fit!»

P1633 ncmo influa a tamen i nelTe natura hominibus 854mm. Htiam.& fagacxtateni 8c i ntelli gentiam,hinc potei’c intelligi,qa .

333 WËfl,fequ! ætates putamns , v: inlhac ch illa ætate in. ’tallxgcntxa mât vel fenœntia ,Iquafi à natura tributæ Iinlitæq;Videamfu r7 gélaPÏQPtCr 8c principiô cit intelligentia 8c finis.cum præfirtlm ex us oria’ntur,de i ifq;.côficiantur demonfh-a-nones; 011m: non focus debent omnes vil-u peritorü,maiorüq;nanisa: PMtum fidemadiungere fententiis,iis etiam quæ i

Ï w i IIBER’ V1. "Il;A probari non polfunt,quâm iis qua: fiant ratione côclufie. Nam

quoniam vfu 8c exercitatione quali afpeàum quendam fun:adepti, facilè rerum caufas 8c principia cernunt. Ac fapientiaquidê quid figquidq; pruden’tia,quibûfque in rebusverfentur,8c vtranq; in alia arque alia parte animi litam elfe , lit diâumfatis. Sed de iis quairat aliquis,quas tandem ad res lint vti;les: Nam 8: fapiêtiam nulla in re verfari-earu m, qua: hominêpolfuntbeatû elficere , cû prælertim m1115 ad aétionê vf’umq;

referaturzëc in tudentia quidemillud elfe pofitum,fed quamB rident ad se ca t opuseSiquidem res tra&at prudentia, iuflas

illas quidem 8c honefias,quæq; vitæ hominum magnum alfetantadiumentumzfed tamen cas boni viri cit gerere.Nunc ni.bilé ad agendum agrions parafioréfque venîmusgcum cas te:acinus aefidm’us : quidem virtutes in habita quodam animiponimus.04çmadmodum nec res falubres,nec qua: bene com&ituunt corpus,eæ quæ nô referuntur ad a6tionem,fed ab ami.mishabitu profieilcânu.Nequeenim præditiëç inflruéti me.

. dicimôc’gymnafiiee , ad agendû aliquaex parte venimus pa-C rations Q’Œod fi non 0b has (clam caufas prudens Ramendus

cit, fed etiam Vt fiamus prudentes:profe&ô vfus illius iis qui;I dem qui iam boni’lint, nulluseltfin-urus- Atqui neiis quidem

qui non fint przdici,quoni’am nihil interdit , ipli ne eàm ha.beau: , unis qui adepti’erunt, obtempercnt. hoc enimfatis litnabis,quod in medicinazquam quidem non difcimus iplî, etli

valeta cupiamus. Adhæc abfurdum lit, cum fapientiæconce- ’da: pnldentia,eam tamen multoelfe fuperiorem futuremNi

q tu eiusonme opus fit-iiiiagen’do, imperat præfcribitq; omnia.D (limas argumentis nabis meurrendum eüzadhucenim de iis

folum difputauimus . Ac primâquidem hocdicimu’s, easfuavi’8c propter fe expetendas elfe necelfariô,cumvtraq;’Vtriufq;

partis animi vitras fit,etië aâiôeab maque demâa.Dein-de efficiunt un quidem , non vtnmedvicin’a valen:dinem-, fedwtïvalemdo ca qua: bene conflituunt’œrpus ,«fic cæeit’beatiâ

tudinem fapientiaûgoniam enim vniuerfae par: cf: Virtutissp n

s

Il

13

au ETHICORVM i ARIST.polfeûione vlî’ique efficit beatum o Prætereaprudentia, caque E Uvirtus qua: more perficitur, omnê abfoluit aâionë. Propolitâenim v irtus reâum elficitzea qua: ad fine fpeâant,ptudentia.

, Œartæ anti: parti animi,cui ineit alendi vis 8c augendi,nullatalis virtus attributa citron: præfertim agamus,vel non aga-

’ mus,rion fit in ca litum . De ea auteur. quad obic &um ei’t, nosnulla ex parte prudentia ad præclarè iuliêq; Eaâa eflîci aptie-res,Paulo altius repetêdum v-idetur . Vt enim ali as dicimusnondû iufios elfcv,qui res iufias faciant,qua1es ii ont quiquodleges iubêt,vel inuiti faciunt,vel imprudêtes,vel alia quacûq; rde caufa,non propter fe,etiam li ea agant quidem omnia, qua:honefia flint 8c cligna bona viraglic omnes vt lintbani, quadamode agaçai anima gareredelxnt omnia, vt deleétu adhibitaeorûmq; caufa quæ gemmule. Deleâü quidê 8c deétionê vir-

tus reâam efiîcitzquodautëillius caufaefficifoletdioc iam in 4virtute non el’c,fed in alia vi pafitum. De quibusdiifcrcndumnabis cit apertius. Bit vis catèquædam, quam inguinal va.cantzquæ ciufmodi me. V: amure , fait 8c adipifçiç qua-adPropofimm finem pertinent . Ac fi ais quidem honefius fit, (,3 ilaudandafinmalusçalliditas efi nominandaJtaquc prudcn.tes,eofdem cautos,callidos, verfimôfq; dicimus; Nec verô’ vis rhæc idem valet quad prudentia , etlî fine ill’aelfe mina manippalud-labiums alité huicgualî ocula animiinnafex’mr , ytdi.’ximus, idq; hënç P°YËPl91 mais quôd rerum que fub anions

culant princxpia ratiacmationes continent: qui pc cum au;finis lingam ummPnÎ bonumualc fit.cun93( lt enim verbi agaula quad omirent [quad a, le fit a n15 bona V vimaWnemini.ch-ucrtltculmludlclu.V1tÎOfit88,- ’ PÎDGÎPiotûmQSiIL H

dUCit 60mm °"°r°ni’vnd° 3959m3 & °5fdfi Proficifcuntur.

uare non Pofcflï qwfqmmifluol non. idem bonus fit , prude";c c, ngcuzcahic parfum Vina-s canfyderanda efi, guida,quidem-405mm iâmmfiœdmm ad ingenu- «immunenô idem valettcandî 113° lea bibendum vimmqùæim yma CR Wsmm a nmra’finodanunodatribuœ

I ’ IIBER.” V1: "i . ç .117.A fuatvirtutesomnes,quæ morflons praficiièü’tur-Omnes enim

; 8; natura iufii 8c tempcrantes 8C fortes gignimur,rcliquarûq;virtutum principia 8c famina , finml asque in luccmediti fu-mus,côtinemus in nobis.Scd-tamcn aliud quiddam;quod pro-priè bonum lit elfe volumus , 8c qua: ex hac genere faut, aliter ùinelfe . Nam &.pueris 8c beluis à natura tributi faut habitus,qui fine ,intelligcntia 8c ratione , abclfe hominibus videntur. ’. (hamadmadum enim graui coi-pari contingit, vt fi monoa-tur fine afpe&u,grauitcr olfendat hoc ipfoquod caretafpcétu:

B fic res hic [e habeaQiôd li fapiêtiæ lumen accelferit, iam ma.-gna elt in a&ioné diltinâio : habitûfïie limilis mm deniquevirtutis nomê propriè verêque abria I it. Q30circa quemad.«modum vis du lex cit eius in qua cit opinionis , ingenui1&aprudentia’ rancit duplex voluntatisvirtus ingenita,& veravirtuszquarum quæ propriè vil-tus vacatur, elfe tine prudêtianullo mode Poteflt. haq; omnes virtutes pmdêtiæ nomine ap-pellât.Et Socrates quidê partim méfié quærcbat,parti m aber-

C rabat. N5 ç virtutcs omnes prudentias putauit elfc,errauit:qpautê cas nô fine prudêtia cêfuit,præclarê dixit. (Lucd ex ca in.tclligi potefl,quia nunc omnes qui virtutê definiuntgcü balai-tum eam dixenît , 8c in quibus cernatur,tum habitum elfe ad. i ’iungunuqui re 6h: rationi fit confcntaneus . Atqui œdcmumre &a ratio eflfluæ prudentiæ congmauErgo hoc omnes qua.dam modo diuinare 8: augurari videntur,habitûcum virtutielfe,qui prudentia dirigatur. Sed tamenparua facicnda muta.rio cit.N , enim in ca habitu virtus eihqui prudentiæ fitcô,

- D inca qui fit cf; cha ratione coniun ans. aReêïmtçm de. his abus. ratio, 531119911161! habapmdcntiæ.

Socrates ergo virtutes omnes rationesputauit , cum in iciêtiaomnes panerctznos cas c6 ratione capulamus - Ergo iam illudquidem perfpicuum eli en iis quæ diàafununec fine-pruden;fiaqveqquam me Prdaisatîsaneç fine virum prndçntiæ ne;menabtincrc palfc .Sedhoclaca Idilfoluenda cil; ca ratio, quasubdifwœrc Mit, (sinuai Mia; www-New enim

p in

in ETHICÔRVMA ARIST.- idem elÏ ad omnes accipiendas aptilÎsimus , verum banc iam, B

lillam uandam ille percepit . Nalm in iis quidem quæ à naturadantur virtutibus id continger’e’poteflzin’iis aurem, ex quibus

’verê 8c omnino vir bonus nominatur , non panait . Etenim liprudentia vna lit , iam continua vna cum ca omnes aderunt.

’ Nain illud quidem perfpicuum cf: , etiam li ad agendum nonmoueat 8C impellat,ei tamen laci] relinqui oportere,hoc i plu,quôd partis animi virtusïponamr, 8c q; fine prudentia 8c vir-lute propofitum reâum elfe nô pafsit . Nain 8; hæc vt finem,«tilla, vt ca omnia quæ ad finê fpeâât,agamus , impellit.Nee F’verô domina elt fapientiæ, quemadmodum nec medicina va.

ictudinis.Non enim ca vtitur quidem,fed vt qu icque fiat,pra.’uidet - lta illius caufa præfcribit omnia, non illi . Iain limilesfunt,vt li quis eiuilem feientiam imperare dicat diis, quôd deiis præcipiat omnia,quæ (un: Reip- ’

LIBER sEBTIMVS..

.113 expolitis , aliud faciamus initium dicendi: Gleorum quæ in maribUs fiigiendafunt, tria elfe

’ - a encra , vitialit’atein ,I impatentiaml, 8c feri -

l rem :quorum perfpicuum efi quæ lint duo-U à. contraria-A’lterum enim virtutem,com

tinenti’ alter-am vocamus.Immanitati autem ac fer-itari liceteam virtuti: pani contrariam max-indagua? fupra nos cliqua;eadem heroica,’ac diuina dicenda en, v: HomcrusPriamum lde He âcre laquentemfacit,Eumvirnite præltanti elfe,neqœ . -vide’ri moreau natum Çl’ed Deo. tu li, v: aiunt,cxhominibus Hpropret" eicellehtem praél’câténique’virrutem elficiunru’r Dii,

profeâôe’a erit’patifsimum;’animi-alfe &ia;quæ feritati repu.

gnan. Namlvtbefiiarumlnullumlvitiuni cit, mini , virtusficnec Deii fed hic’virtdtcpræfiabiliar’cfi illarumnâ haler? e;au: vitil’p’ropflutnÆt quoniamrara gnangnan alignaisme lit Diana, quemadinodurn racancs filât appellarc Diüü;

- 1’ ’1’A cum cui excellêtes virtutes tribuunt: fic in fpccic humana ra.ra aliquis ex pecudum genere cernitur.tun1 vcl maxime interbarbares cxil’cit- in nonnullilq; ex v’i morbi oriuntur. cos etiâ

hamines qui alios vitiis flagitiifquc fuperant, hac infamia n00tamas.-Scd quoniam de hac animi aficâiane max dilferemus,8c de vitiafitatc fuprâ diximuszhic locus pafiulat vt de impo»te ntia,de mallitie,de luxa, de contincntia côfianti’aque dica-mus . Neque enim de iis vt de alfc&ionibus qua: idê lint quadvirtus , nequc vt de guerre ab eadem diŒcrentibus exil’cimarc

B debemus.Sed nacelle efi,id quad in aliis libris facimus , primiipropofitis iis quæ clara funt 8c certa ,in vtrâq; partem difpu-earczitâque demôllrare ca præfertim omnia qua: de his animialfeâianibus,probabilia feruntur:fin minus, plurima,& un:plurimii habêt pôderis. N5 fi ca omnia rcfcllâtur, qua: d ici.lia funtgelinquîtiirq; probabiliazfitcxplicatum fatis. Ac illdquidê primü perfpicuü cil , c6tinenti5 8c côfiâtiâ in bonis elfe

8c laudabilibus,impotêtiam 8c molliticm in vitiozciidèmquecontinentem 8c cum qui permaneat in lufccpto côfilia,8c eun-

.C dem impotentem 5c cum qui defifiîatâ (curcuma. Et impotent

a qua: malafunt, mala ille quidêelfc nauit,fcd agitea viâus; 8:debilitatus obieâa fpecic voluptatis. At vexé continens,quo.niam malas elfe cupiditatcs intelligit , cas ratione duâus nonlequitur. Et tcmperantê quidem continentê atquc côl’tantemappellant.talcm aurem hominem pat-tian temperantem , par.tim nomintempcrantémque impoœntem,& impotentcm c6fule ponant pro intemperantLAlii cos aiuntclfc inter le difsi-miles.prude aces verô interdum neganr intemperâtes polfe ef-

D fici , intcrdum cos qui prudentes fiat 8e acuti , inœmpcrantcsputantJmpatentcs etiam dieôrur 8c animi, 8: honoris, 8c libcri.Atque hæc quidem finit quæ feruntur. Hoc auremrataliquis,quid caufæ fit cur «été quis fentiens, iudicium fuiretinere nô poCsit?Scientem quidem cum palle elfe neganr a?» ,nulli.Abfurdum n54]; fit,Sacratis fmtentia, tû cum in uopiiefi (cicutia,aliud quiddamviacere ac trahere cum quafi mans

p un.

ne ETHICORVM ARISTÀcipiumïSocratcs enim,quafi verô nana elfetimpotcntia, cum Eratione bellum gercbat:quôd neminem putauit,qui re été lemtiret,contra idquod optimum iudicalfet,quicquam elfegcl’nprumzfed imprudentem omnem faccre, ui ira faceret 8: vine-rct,iudicauit. Atq; iis quidem quæ pe picua lune hase omnisrepu gnat aratio.quærendûmq; nabis cit,fi hac animi pertur.batio ab imprudentia nafeatur, quis eius fit modus. Nam hocquidem perfpicuum cit,hominê importateur non putarequæagat,elfe facieuda priulquam fit in pertihbationcduntq; nananulli qui hæc conocdant,fupcriara nô item.’Nam 8: nihil elfefcicntia firmius fatentu’t, 8c neminem facere contra fentcntiâ ïmeliat!m,non fatcntur-Ob e’amquc caufam impotentcm ha.mincmaiunt , non feientia quidem , fed opinionc præditum,vinci â voluptatlbus.Atqui l1 opinio quidem 8: fcientia infit;non firmum 8: fiabile iudicium , quad obfiltat, fed quietumi8: tranquillum, vt ils cantingit, qui diltrahuntur variis fen-ecntiiszprofec’ta venise aliquid laci relinquatur , quôd non fretin lis decretis carra firmas cupiditatcs.At malitiæ ac vitio nôcil: ignalccndummequc vlli eorum quæ-ipfa vituperâda funt- i fAn Vcrôprudentiacl’c qua: ablifiat, cumfit potentifiimaê-Atabfurdum fit - Sic enim vnus 8c idem fimul prudens 8: impo-.tens cit futuruszncc quifquam fateatur, prudentis elfe,quæ une

. .fiagitiafilîsima, ca gerere fua voluntatc.Præœrea fupra docui-surinerai fit prudcns,eum,quaniam in extremis cerneretur,8:adolfiaia paratum,8: cætcris virtutibus omnibus infiru ciumac ornatum elfe apartcre. Iam verô,fi in ca continens fit pafi-tus.quôd cupiditatibus confiriâus fit 8: firmis 8: malis: pro-feâa tcmpcratus nema futurus cit côtinens , ne e continensvllus inodcratus-Nequc enim cupiditates nialæ aillentexilterein œmpcrante , quodquidem necelfe elfe: - Etenim fi honefiæfunt cupiditates , vitiofam elfe necclfc cil :5 animi affeâianê,qua: impedimenta clt,quo minus cas fequamur-Itanon omnis -cit in bonis continentia. (mua fi infirmæ fint8: imbccillæ,ni.kil gloriatione: nequefi improbæ- 8: imbecillæ , nihil magna

v

J

LIBER VH- 1:!A lande fit dignum.Tum li nos vt omni opiniani fiemus,impel.lit continentia, mala fit æquè vt fi fallu: . Et fi de omni fenten.ria 8: opinionc impotentia deducat , al iqua in bona futu ra citimpotcntia.qualis illa cit Neaptolemi.Sophoclei,in Philo ac.ne fifi: enim iure laudandus , quôd iis minime fietcrit , ad qua:Vlixcs ipfum impulilfet , tum cum vi doloris coaâus menti.retur. Præterea Sophil’carum ratio fallax ancipitem curam aï.fert cogitandi . Nam quia inelt in eis cupiditas refellcndi qua:admirabilia funt,quo lint cum occurru m: argutioreszquæ con.

B ficitur dubitationem afih’t ratiocinatio.Vinâus cf: enim ani’ mus quodam mada,cum non vult ille quidem côfiftere, quôd

minus probct quad fit conclufum,lcd tamen progredilongiusnon pareil hoc ipfa,quôd rationem nequeat dilfoluere.Fit au.rem nefcio quo pacte, vt imprudentia, impotentiæ coniunâafit virais . Contra enim facit ac lentit propret impotentiam.Sentir aurem quæ bona funt,mala clfe,neque facicndaJta qua:bona [ont faciet , non quæ mala . lam qui agit 8: perfequitur,, a: voluptatem cfiîciunt ,ïidque ex indultria, hoc ipfo , quôd

c K ibi animum induxit, is melior videarur ca , qui non ratione,fed impotentia animi ducatur adagendum - quo facilius ci eu. .ratio adhiberi potcfi,propter dilfuafionem faciliorem.At varô impotens ca proucrbio confiriâus tenetur , quad omniumfermone tritum cit, Cam aqua guttun præfocat, quid iam at.tinet bibcrce Etcnim fi minimè animum induxilfet ca facerequi: faciat ., profeâô limul ac ci difiuafia adhibita elfet, à feu.tentia idcllitilfct- . Nunc adhibita cil , 8: tamen nihilo minusaliud agit . ÀPræterca fi in rebus omnibus verfamr impoten-

D tia,quis Perle été 8: abfolutê habendus fit impotcnsecum par.fertim nemo homo omni gencre impatentiæfit inflruâmsoAtqui nonnullas abfalutè impotentes vacamus. Ac qu æ hocloco incidunt qu ælliones (ont eiu finodi,quarum alla: dilucna

. de font. alia: relinqucndæ. ngltionis enim cxplicatio cit

iris inuentio. -q

in a ETHICORVM ARlST.3 Ac primum illud quidem vidcndum efi,vtrum feicntiam E

habeant impotentes , nec ne , 8: qucmadmodum habeant.Dcinde quibus in rebus homo im tens 8: côtincns ponëduslitzvtrum in omnivoluptate 8:do ore,an in cerris quibufdamvoluptatibus.Et continentes 8: confiantes,vtrum iidem fine,au ne diuetfi. (Qad idem exquircndû cit de iis omnibus,quæfun: huic côiunâa difputatianiÆxordium autem hinc capiatdifputatio,vtrum continens homo 8: impotcns ex iis flaman-tur diuerfi, in quibus verfcntur,an ex ca , quëadmodum in iisipfis fpcétenmr-hoc dico,vtrûne omnis impotens homo,’ex ca 1’:

falum,quôd in his val illis cernatur rebus,necne intelligatur,an ex vtroque potius.Deinde quærêdum cil, vrrum in omni-bus valuptatibus impotentia 8: continentia,necnc vcrfentur.Neque enim cernitur in omnibus,is qui vndiq; perfeétè 8: ab.folutè cil; impotcns,fed in quibus intêperantes-ncc ex ca, quêdablolutê in iis alfeâus cit ( idem cairn elfet quad impotentia )fed quôd certa uodam generc 8: modo fit affeâus ., iudican-dus elLNam 8: ic quidem dii’crahitur in diucrfas partes,con tfultô,quôd fempcr præfentcm voluptatem pater fequi oporte. Grcz8: ille non putat,cum interim perfcquatur-Nam quad aiütquidam,vcram elfe illam opinionem nô fcientiam, in qua in:dicia fua non polfunt tcncre z id quidem ad rationem nihil in-tcrethunt enim quidam eorum qui [ont in opinionc,qui nonpendent animi,fc certô le ré fcire exifiimant. Ira fi ii qui funtln opinionepodus quam ii qui rem feiunt 8:tencnt,cantra ac(cuti une fadant propret leuem aficnfiancmg nihil inter (ci en;tiam mtcrcrxt , 8: apinioncm . Non enim funt apud quafdam Hminus firman de iis qua: credût opiniones, quam apud alios de"ïflPæ lPfi. f0191m quad Heraclîtus indicat . Sed quoniam du-salâgtelîralâquid feue icimus (nain 8: is in quo feiêtia cil, necifncqm. 3:32:11 1733913 ferre ducunturi permultumintcrfi’,’ p

film facigndàifacs c centra nequccam rntuctur, ca quæ nonlat a au 18 qu: præditus cil: ,eamque intuetur;

Hoc enim abfurdum videarur , illud non item a nifi agat m

a

1131m vu. . u;A inrucns-Iam cum enfitiarianum fiat duo gencra, ni hil prohi.

bet,eü qui vtrûq; genus teneat,contrâ ac fciatfacerc, fi ca qua:vniucrla cit &(gencraliswtanmnon me cit de rebus fingulis.Cadunt enim ub aâianem res finguîzeAtq; etiam eius quadvniuerfum ac generale elbfunt quædâ diffamât. Nam aliudin le ipfo verrirur, aliud in rebus . veluti, 0mni homini ficca

rodclfe,8:,hunc elfe homincmwel ficcum elfe hac tale vel il.fud.Verûm fi tale hoc fit, aut non fuppetit, autccrrè ca vtirur.Tanta igiror ex iis encribus cxifiet difiimilitudo 8: diffcren.

B tia,vt fic faire nihi abfurdû fit,fecus mirabilc videarur. Prie-arcrca fitum cl’r in homine, vt alia etiam ratione, arque iis quasmacla com:,11emoraui,fcientiam habcar.Nam ex ca quôd terre.tut anima comprchcnfa , vfus aurem eius 8: excrcitatio nonadhibcrur,dilsimilê habitum cernimus,vt 8:teneatur res qua.dam mode, 8: non tencatur. qualis cit dormientium, furiofo-mm,8: vinolentorum-Arqui ira font affcâi,omnes qui in ali.qua (ont animi perturbationc -Nam 8: ab ira 8: libidinc lu-xurioforum 8: quibufdam eius generismon folum animi per.

C turbantur,fed etiam corpora: nonulli etiam ad infaniam adi-l gütur-Perfpicuum cil igitur,ita vt hi (ont, aficâos elfe impo-

tentes . Ncc vcrô fenrentiarum commcmoratio earum etiam. æ dignæ (ont feientia , confirmat qucnquam conuenienterzieutiæ ac fentenrize fuæviuere.Nam 8: qui aliqua animi pet.rurbatione cômoti (ont fententias 8c carmina profitant Em-pcdoclis:8:qui primé difcüuvcrba illi quidëcôiûgûr,fed qua:

nô intelligant.Debent enim hæcanima infidcre omniatquodvt fiat,temporc opus-ebegocirca qualis hiflrionum,talis iu.

D dicanda cil impotentium oratio.Atquc etiam hoc mado cau-cx natura inrucri licet , quôd cum alfcnfionum alia: in

vniuerfis rebus,aliæ in fingulis quarû fenfus dominus ell,cer-nantur z fi caram vna adfuerir, necelfe cil quad conclufum fit,animum inrus præfcriberez8cvires cas quarum omne opus inagëdo cit, quad prælcriptü fir,llatim exequi. Vt,fi quad dulccdhamnc gufiâcrumzhoc aurem dulcc cll,quad fit in rebus fin.

qu

*ql

m. i ETHICORVM ARINSÎIÎ.gaussnecelfecfi cum fimul agere, qui pofisit neq; prohibeatür. aCum ergo inel’c de vniuerfis opinio , qua: vetat ne grilles z aliaautem,d.ulcia elfe fuauia’omniaz8: alia,hoc dulcc ellczprofeâô

hæc exequimr,9uæ fortalsis erat cupiditas- Cum ergo ha’c il-lud fugiêdum manet, cupiditas côtrâ ad fe rapit (pontil 6mmanimes animi partes cômoucre ) fir,vr à ratione quodâ’mado 8:

opinionc difirahatur animus: non ç fit per le côrraria opinio,fed q (alu farruito.Non enim ratiam’apinio, fed contraria cil:miditas.Œocirca nô (ont beluæ imporêtes, propterea q re-rum;vniuerfarû nô habeant fenfum, fed rerum fingularû mac Fdô vifis 8: recordatione moûeantunqiêadmodum autê delc. ’ »

ta ignararionc,ad (cienriam rcuocetur impotens , eadem ratiocf: 8: ebrioforum 8: dormiêtium cômunis, non bains pertur-bationis propriazqu æ ab iis percnda cfi,qui naturas rerum in.uclti gant . Œoniam aurem extrcma enuntiatio cit eius quadfub fcnfum cadit opinatio,a&ionümq; ac oificiarum eft pro-pria:eam aut: nô tenetis qui perrurbationc commarus cit, autfic certèeam tenct,vtfic tcncre non fit fcirc, fed marc vinolë-torii Empedoclis carmina recitarc-Er quoniâ nô font vniuer- Gfac extremæ cniîciationesmcq; ad fcientiâ æquê valent ac vni-uerfæzcriâ quad Socrates quærebat contingcrc viderur. Neqùeenim tain c5 adefi: quæ vere ac propriæ fcientia dicitur,fed"eaquæ hauritur fenfibu’s , animi Perturbatio nafcirur ,- au: ea’ ai-firahitnr à Perturbatiane.Ac hominê quidê feiëtia præditü ,8:nôpræditû ,intêperareviucre,quôq;modo quisin fciêtia pafsitelfe imporës,fi-t di 30m fatls- Deinccps dicê’dii cfi,vtrû fitaliquis abfolutè impotemfin aliqua ex parte omnes habeëtur’: Htum fi cit aliqu i8,qurbus in rebus cernatu r.llludïigitur perfpi.cuum efi,contincntcs confiantes s impotentes mollèlq; homi.nes in voltthatîêlËibus d°l°ïibilfq; vcrfari . Horum aurê qua: va.luptatcm effleurant ac deleâanr, alia fun: necclfaria ,Ial’ia pro.ptcr le (uns: i113 (milieu! Œpctenda , fed tamen cxuperanrianrhabent . N eccff aria qufdcm funt quæ ad corpus pertinent,quoex gencre fil nt’ca 011111!an ad Cibum vlïimq; venereorû. re-

.5 r . I.1BER VIL. . 123A feronturo irénique ca in quibus temperantiam" 8: intemporelle.

tiam locauimus - Alia non [ont illa quidem nacelfaria ,p fed exle 8: proprer le cxperêda,vt ui &aria,vt bonas,vt opcs,8: un:bona font eiufdem generis-Ac cos quidcmlhominesdn qui scontra refrain rationem-quam teneur , horum modus nulluacit , nonabfalutè impotentes vocamus, fed cum adiunâione,pecuniarum,quæfius,gloriæ:8: animi impotentes, nô fine ad.iüâione,vrdixi,q fint difsimiles , 8: ex fimilitudine nominée .tur.()galis fuit is qui uicit ludis Olympicis , in quo paulom

B admodum à propria communis diEerebar appellario . Sed ta.men diuer fam fa ilfe,hinc perfpic’i potcfi,quôd impotentia vi.toperatur, nô faldm quia peccamm fit, fed etiam quia aor pet.feâa 8: abfoluta viriolitas lit, aor aliqua experte - quad ilion":contingit nemini-Eorum aurem qui in Corporis voluptatibusverlantu r,iis in quibus temperanti’am 8: intemperantiam el’.le diximuszqui nô confolrô 8: cogitatô , fed iucOnfultê immo..deratasvalu ptates fequitur,ldolorèfq; nimias fugit, vt famis,vr fitis,vt calaris 8: frigoris,earumqoeomnium’ qu:e in taâu

C go fiatûque confifiunt: is non cum adionâione,vr iræ,fcd ab.falutèimpatensnominarur . mari ex ca intelligi pareil, quiain his impotentes elfe dicunmr,in illis non dicontor. 0b eâq;caufam in eadem impotentcm8: intemperanrcm ponimos,côrinentêmque 8: temperatu mzillorom verô neminem,quôdin iifdem quodam macla volupratibus doloribûfquc ccman.tun- Sont in his illi quidem, fed non eadem mado, fed illi con.fultô, hi inconfulto. lraque patios intemperantcm appella.ri licer cum qui nulla aurccrrê lcui cupidirate inciratus , ma.

D gnas 8: immodicas voluptarcs feqoarur , vel mediocrcs dola.. res fugianqoâm cû, qui idem faciat magnisfirniifquc cupiditfatibus impulfos . (me enim ille faciat,fi inuenilis libidoexar-ferit,’ 8: in rerû necelfariarum indigentia firma sgritudoESedquoniam cupiditates acvaluptarcs aliæ (ont in haneltis 8: ba.ais (ex ils enim qu: mauent 8: deleâât,quædam fuayi 8: na.

q in

tu ETHICORVM ARIST.rota expetenda funt,alia his contraria,nonnulla media,vt pc- aconia,quæltus,vi&aria,gloria) in his omnibus cæterifq; ciui-dê’ encris,8: mediis,nan quia eorii fiodio,cupiditatc 8: amo.rc feneanrur bomincs,viroperantur,fed quia modum in eis li.nèmquc tranfcant-ltaquc omnes,qui præter modum aor vin-cûtor eorum aliqua quæ inapte natura honelta (ont 8: bona,aor eadem fequuntor , non laudantur - vt qui plus qoâm ratio

atiatur vel gloria: l’endenr,vel libcris,vel parentibus.Nam 8:En in bonis funt,8: qui iis inferuiunt,in laudeverfantur.Sedtamen in his quaque cit quarda’i cxuperantia,fi quis, vt N iobe, Bbellet com Dits . aor quemadmodum Saryrus ille qui amanspatris vocaros cil, infana amore afficiaror in patrem . Nimiûenim infanire ille videbatur . Viriom igiror in his nullû ver-fatur,prapterea quôd,vt dixi,vnumquadque eorum in iis cit,

æ pei- le expcruntur: fed eorum nimiæ ac immodicæ prauæune ac fugiendæ eupiditatchtèmque ne impotentia quidem.

’ Bitteriim non modo in mali’s,fcd etiam in vitio impotentia.

Ex fimilirudine aurem perturbationis cum adion &ione vni-’ cuiq; impotent-iam attribuunt, cum medicom malum appel.

lât,malûmquc bifirioncm,qoemomnino 8: abfolutc malumnunquam dicercnt . Vr igiror hic malus dicitur non quôd fitvitiumvnumquadq; eorum,fed quia quadam proportionc efl:limiletfic illic etiam exifiimanda cit continentia 8: impoten.ria ca qu se in iifdem qu ibus remperantia 8: intëperantia,ver-

’ farouEadcm etiam ratione de ira dicimus-Opacirca cum ad-iunâionc iræ,vel gloriæ 8:qùæiios,impotëtia aliquid fieri di.

cimuso Sed cum aliqua iucunda finr natura,quorum alia o-mnino 8: abfolotê,’alia animantium hominiun oc generi va.luptarem affero nt: quzdam non natura 8: paie, verum aliaex morbo,qo ædâ’ côfuctud ine,nônulla vitiofa deprauatâq; na.

iura nafcunrurzlicet etiam in his fimiles proportione alfeâio.nes cernere.vr beloarum , qualis fait eius mulieris,quam inci.fis grauidis mulieribus fœtus deuorare aiunt foliramtaut qui-bos feront dele &ari elferatos circa Pourri quofdam homines,

G

LIBER V11. i 17aA quorum alios cruda,alias humana carne vefci c6firmant,alioscommodare vltra citroq; liberos in conuioiis.aot quad ferontde Phalaride.Atqoc hæ quidem beloarû font fimiles dicam.nes.Ali a: ex morbis furiâq; nafcuntur,vt in illo imarrêma.&auit 8: cornedirz8: in eo,qui conferoi iecor - A iæ partim exmorbo, partim confoetudine gignunror , vtpilarum coulfio-ncs 8: clos vnguium,carbonom etiam 8: rerræ- Præterea libi.dinofarum cum maribus concubitus .Aliis enim natura, aliisconfoemdinceoeniunt . vt iis qui ab initia poeritiæ adhibent

B côloerudinem. Ac eorum quidem quibus caufam natura (up.peditat,neminem impoten rem folemus dicerc.vtnc mulicresquidem,quôd non incubent , fed fuccubent a lt’emquc ii qui inmorbum inciderc falent.Vt.igitor immanitas 8: quæ beluarûfimilis el’: , fic lingule: hæ animi afieâiancs , finem viril ma-diimqoe tranfeont..l-1is aurem fi quis teneatur confiriâos , 8:vincat eas,aur ab iis vincatur , non fit perfe&a abfalutâq; lm.paeentia,fed quædam par ac fimilis.quemadmodum ne is qui.de habeatur imponcns,qoi ira indiums fit, fed in perturbatio.

C ne modo elfe dicatur.0mnis enim perinlignis vitiofitas,amê.tia,timidilas,intempcranria, 8: duritia,vel ex feritate, vcl exmorbo nafcitur . mi enim natos cit eiofinodi , vt meruaro-mnia , ctiamfi mus firepitum edar , beloarum fimili quadamignaula tirmdus, efi habendos - 8: qui mufcipulâ vi morbi ti-meatamentêfque ii,qui à natura expertes ration is,falû fenfuûmonos exequütor,immancs quida’i beloarûmq; fimiles habêdiin nt- vt qu ædâ genera barbarorü procol habitâtiû . At qui exmorbo vt camiriali vel furia , marbofi-potelt aurem quis folû

D affeâus clfe,neq; vineetur . vt fi Phalaris filii vorâdi cupidos,vel incredibili caprus libidinc , le coerccat 8: fu Primat . Fierietiam potclt,vt quis vincatur à perturbationc,nô folum fit inca. Ogemadmodum igiror vitium aliud cfi quad naturam et.tingit humanam,quad idem abfolutè vitium diciturzaliud c6adiü &ionc. ad beloarum fit proprium, vel ex morbo nafca.rognon ab utè : fic pal-picuumcfi impotentiam elfe aliam

q un

r28 ETHICO.RVM ARIST.qua: bcluarum propria cfi, aliamearn-qoæ ex morbo rial-ciron EAbfalutè aurem ca fala,qoæ intempcrâtiam humanam comi. ’tatar - Illud ergo iam quidem perfpicuum cil: , continenriâ 8:impotentiâ in iis duntaxat vcrfari, in quibus tcmpcrantia fit,8: inretn peranriazaliûdque caron! elfe genus,quod du &um exfimilitud me in aliis rebus cernarur. Nunc oitcndamus ani.mi quam cupiditatum minus turpem elfe impotentiam . Iraenim parère illa quidê viderur quodâ mado rationi , fed moreminiitrorom 8: lèruarum eorû qui pracpropcrc mania obcât,qui anrê quam omnia qua: prçfcribuntur, audierlnt, abconr, Fdeinde olficio defunt.8: ritu canum,qui prius quam confyde. - ’retint,fit ne is amicos qui pulfauit,allatrant-Sic ira feroorc cerepenti’no matu incitata audit illa quidem rationem,lcd præ.feriptionc non intelleâa,ad fuppliciom le vltion’cmque con-

uenit.Cu m enim ratio,ch vifio potiusconrumeliam vel con.ternptum iubelfc docuit,hæc tâquamfir collc&um ratiocina-tianc,huic,ve1 illi bellom elfe inferendom,rcpentè cxcâdcfcitoAt verô cupiditas,fi ratio vel [enfui mode mqncat,hoc vu il-lud elfe foaoc, inflammata’rapitur ad perfruendas voluptatcs. rIra quodam mode fequitor rationem ira , cupiditas non item. l -Bit i giror turpior cupiditas.Qiinctiam impotens animi que.dam modo à ratione vineitur:illc aurem nô â*rationc,i’ed aco.

piditate. Iam ci patios i gnofcendom cit qui cupiditatcs faqui-tur naturales,quaniam’ ex ca genere etiam cômones font,qoiacommunesiAt iracûdia 8: acerbitas à natura nabis potiustriabuta cit,quâm Cupiditates eæ quas: femper immêfæ (ont 8: i mmoderato, 8: minus necelfariæ . Vt ille qui cû verberarctpaarrem,8: hancratioacm caulâmquc attulilfet , hune fuum -, 8: Hillum fuperiarcm venberalfczprodo &o filio,hic ctiam,inquit, Avbi adaleucrit , me verberabit . citcnim bac nabis proprium,

I 8: heredirariomo Etille,ïqoi cum-â filin rraherctur,eum luisitad fores côfiilcre . à le enimad cum Iacum patrcm elfe tra&ü.15 que quifq; maiore fraude 8: ex infidiis agit, ca iniufiior cit.leacund us aurem non agit fraodcjn’cque infidiatrix cit iracûa

IIBIEIR Vil. u,A dia, fed aperta.8: cupiditas cfi.vt aiunt Venercm.C prigcnâenim infidias ncéterc ait Homerus , baltheûmqttr it ci inqua doli clfcnr.Fraus,animos quæ prudenrum infidiata (cfcllit.Ira fi iniuitiar cit , 8: rurpior hæc impotêtia ca quæ animi efi,que eadem abfolutê impotêtia 8: vitioliras vocatur quodammade. Prætcrea nema doleras parer libidini. Atqui pei- irâ la.cit,omnis dolcns facitt8: qui libidini obfeqoirur,libêtcr facit.Si igiror quibus rebus iultius olfendimur,cædê fu ut cum ma-

B iore iniuria coniunâæz8cim tcntia cupidiratüNcquccnimira dominante laci aliquid li idini relinquitur.Erga hoc iamperfpicuom cit, impotentiam cupiditatum , animi elfe impo-rëtia rorpiarcmzin iifq; voluptatibos 8: cupiditatibus elfe c6;tincntiarn ac impotentiam qua: ad corpus pertinent . Intelli-gêdacit noté barri ipfarom diitin me. Aliæ enim funt,vt ini-tia diximus,humanæ 8: naturales 8: fuo gencre 8: acccfsionegalia: bcluarum propriæ,qu2ed5 ex oblæfe principio,morbiiqucgignuntur . quarum in primis duntaxat (une tcmperantia 8:

C intemperantia n Itaquc nec temperantes bcluas dicimus necintemperantes,nifi pet metapharam,eti am fi aliud animantiügenos alii præfier , petolantia, contreétationc , 8: libidi ne o-mnia varandi. Neque enim beloarom vllum iudicium cit vclconfiliumzfed vt furiofi exocront hominem ex homine, fic le.ræ de prauatæ (ont natura foæMinus aurem malum cit feriras8: immaniras,quâm vitium: terribilius nô itcm- Neque enimin illis quad cit optimum , dcprauarom el’c,vt in homme , fedinflcxom cit 8: incqmatommcc vim obtiner. S imiliter igiror D

D facio vtfi inanimum com animâte conferrcm,vtrum fitpeius.’Semper enim infirmior cit 8: imbccillior eiusprauitas, quadprincipii iiccxpcrs. Ratio aure principium cfi - Similis i girurfun: , vt fi quis iniuititiâ cum i niuflo immine côpararet,qua-rom vtrumque quodam made fiagitiofios cit. Narn homofipralins fit , plura infinitis partibus dettimenta 8: incommodaquâmfcra infcrrc pareil. In quibus aurem voluptatibus

r

.35 ETHI-CORVM ARIST.ac doloribus,cupiditatibus 8c fugis,quæ ad taâü gufiatûnique 5Pertinent, codifier: tcmperantiam 8c intemperantiam fuprâexpofuimus , iis pareil: quifpiam ita elfe afcél’us animo ,- vt ab

iis vincatur qua: etiam pleriq; fuperant : potefl etiam ca vin-ccre 8c infra le iudicare,â quibus pleriq; vincitur.Horû qui inuoluptatibus ita animo afie &i funt,illc côtinens,hic impotês,hominaturJn doloribus,hic côflâs 8C patiê3,ille mollis 8c dalicatus. S fit autem 8c aliæ inter has locatæ animi affeâiones,gâ magis ad vitiofas deflc&erc videntur-Et quoniâ volupta-les alia: fun: ncccffariæ,aliæ nonzqu; ad certum quandam me. Edummimiæ autê 8c parû magna: nô funt necelTariæ ’. quod idê

in doloribus contingit:qui immoderatas perfeq uitur voluptates aut quia magnat fu nt,aut id faciunt de induftria proptcr (c,non propter aliud aliqu id ex ils confequens , is intemperanshabendus cit . (hem quoniam neccfle cfi nullius faài pœni.tcre,idcirco cit infanabilisc Omnes cnim,quos nihil pœnitct,fanai-i nulle mode poflunt.03i autê dcficit à modo pet-fluer)-dæ voluptatis, huic contrarius ponitur . At qui medius perfi-&ûfquc cit,temper 5s nominatur.Eadem cit ratio cius,qui do- Glores corporis declinatznô quia Vincitur,fcd de indufiria- E0-rum autcni non animi iudicio ducfiçur,quidam voluptaregaPiturfilllüS molefiiæfuga, quæ cupiditatem côfcquatur; Irainter (e fu m: difsimilcs . Sed multo dctcrior videarur , fi quism1113 aut leui cupiditate du &us,quâm fi firma,aliquid faciau-& fi quis nulla ira incitatus pulfet 8: verberet aliquem,quâmfi idem commotus feciiïet.(Luid enim fa étui-us fuiiIe viderur,fi fuiiÏet incitatusêlta peior ei’c impouête intemperans. Forum

rvcrô quos mode nominaui,alius mollis potins,alius intempc. Htans appel lamr.Contrarius autan efl &contincns impotenti,a; molli aç delicato confiansLSC patiens . Confiantia enim 8cPatientia in rcfii’cêdo efl,in vinccndo côtincntia.Aliud cfi au.gcm refii’ccre,a11ud Vincere. vt aliud non Vinci, aliud vinccre.anrc expeçcnda quidem magis ci’c côtinendi ratio,quâm’rc-

fiflcndl fomtudot .Œi autê â ratione dcficit iis rebus , quibus

LIBER VIL: - 131A leriq; 8c obfifiere poifnnt,8c obfii’cunt, is mollis 84 delicatus

abendus cf: (Delitiæ enim quædam animi mollities efi) vtliquis vefiem trahat,ne qui invefle tollenda fufcipia’t molei’tiâ

8c dolorem. Et qui imitatnr ac fingit ægrum,non fa miferum.cire putat cum fit mifero par ac fimilis.Siniilis cit ratio conti-nentiæ 8c impotêtiæ.Neque enim mimm fit aliquem éfi’e,qui

à firmis 8c immodicis voluptatibus doloribûfue vincatur:quinetiam venia danda efi,fi quis obfifiens vincatur,vt Theo.deâi Philo &etes iâus à ferpente , vel Carcini Cercyon inAlopc. Etvt homines qui tcncre rifum conati, vniuerfum ef-fundunt,quod Xenophanti accidibSed fi quis iis omnibus fuocumbat,quibus pleriq; pofiütobfifiere , id denique fit mirum.præfertim fineque genette naturæ , nequc morbo impeditm,pofiitobfiflzere - (kalis cit in Scytharum regibus mollities,propter genus hominü,fœmina etiam â maris natura recefsit.Anq; etiâ intemperâs viderur,fi quis cit ad ludum propenfior,qui etiam mollis dicitut:ludus enim leuamcntum eft,’fi quidêrequies-At omnis qui ad ludü efi: procliuior, in iis ei’t qui mo-dum requietis tranfeunt. Impotêtia aurem alia ex tcmcritate,alia ex imbecillitatc gignitur-Alii enim confilio capto,nô fer.

C uantneque tenent id quod flamerunt vi ai 8c debilitati obie-âa fpecie voluptatisoOgidam quia nihil (e nequc rationê cô-fulueruntà perturbation: rapiuntur-Nônulli enim quemad-modum quafi titillati ante 8: deliniti blâditiis voluptatis nôfuccumbuntzfic cum præfenferunt 8c prouiderût , excitarûtq;8c fe 8: rationem,nunqu5 à perturbation: vincuntur, fine (en.fuma fuauitate quadâ demulceat,fiue afperitate deterreat.Ma-ximê autem acutorum 8c atra bili hominum eft temeratiaimpotentia,quoniam illi propret celeritatem , hi propter ve-hementiam tationem 8: iudicium funin nô tetincnt, hoc ipfoquôd vifionem 8: fpeciem obic &am anime facilê fequantur.

Ogoniam autem , vt dixi , faâorum fuorum non pœnitet.jnœmperantem,quippe qui permaneat in fententia,impotemtem ma quodî mode pœnitetzidcirco non ita cit vtquæren-

r u

B

D

a: ETHICORVM ARIST.dodifputauimus,fedhic fanabilis efi,illi nulla fanitas adhibcari Potcit . Simile efl: enim malum hoc aquæ intercuti 8c tabi:

. impotentia his hominibus qui morbo comitiali amiâantur,propterea quôd afsidua illa 8c fempiternæ,hæc non afsidua citimprobitas . Omninôq; cx aliogenere impotentia cit , ex aliavitit’izvitiû enim onmc’occultü cfl,nô cfi occulta-impotentia.

Atqui hornm ipforum meliores ii qui à ratione defcifcunt,quâin ii in quibus cfl ratio,8c fententiamequc in ca pommât,liquidcm-à minore perturbation: viâi iacent , nequc id in-confultô , vt alteri.Efi enim impotens iis fimilis hominibus, F:qui 8c cito,8c pauculo vinocpoto,&:ninore uâm pleriq; in-cidunt in cbrietatcm. Ac impotentiam non e y c idem quod vitium,niii fortè aliqua ex parte , hincperfpjici potcfl,quôd illa-non cf: cum animi iudicio 8C" pmpofito coniunâai, vitiumcfi . Ei’c inter hæc tamen in a&ionibus quædam fimili tudo,vtillud Demodoci in Milefios , Mileiii non funtilli quideminfipientes,fed tamen eadem qua: infipicntes faciuntÆt impotentes uidem cum non fint iniufli , faciunt tamen iniuriam-,(Luoniamq; hic ciufmodi cit , qui propterea quôd fibi néper;- a.fuaferit, immoderatas quafdam etiam contra re &â’rationemcorporevoluptates. percipiat,iiic aurem fibi i nduxerit animi,quôd fit eiufinodi qui cas fequatur: ille facilè defiflzet de renté,

tia,hic non defifict. Nain-8c virtus omnis principium confer-uat, Se vitium labcfa &at. Principium-autcm afiionis &ofli-eii,id cit qu’à rcfcrnntur omnia , vtin Mathematicis ca , quasiponu ntur.Vt.igitur illic , ira hic principia nSdocct ratiofcd(01a virtus vel quæ infita efi: natura, vol armure perfcôta,benc H:[and te docctde principio. Ei’t igitur eiufmodi tcmperansæuioit intemperans côtrariusÆfi etiam alius qui propter Fez-tut.bationem à rafla-ratione defcifcit,qucm vt ne agat ex rationispræfcriptione,’impellitperturbatiozeadem vt ci certum’fitêë

defiinatum,cius generis V011) ptates perfcquioporteremô vimcit.Hic impotens nominatur,qui 8c melior intemperante e113.nec plane improbusfialuumenim in eo 8c integrumefi prix» ’

A

B

- L’IBER VIL i5;cipium;quo nihil in nobis où præitan’tius . Huis-autan repu-guet alius,qui permanet in fentêtiaà qua cum nulla potcfl di-moucre perturbatio.Ex quo perlpicuum cil:,hancin bonis,illîin malis elfe animi affeâionêt Vtrum igitur, inquauis fen-tentia continens eorum-,8: quolibet propofito,an in rc &o 8chonefioè Et impotens,vtrumnon in qualibet fentcntia permaancat,& infiitutum quodlibet nô foquatur, an falfam duntaxatratione-œncat,re&ûq; inflitutûêvtinitio quæfitü àmobis cit:

au fortuitu in quauis,.pcr fe in vera ratiOne 8: (enrêna illeper.maneat,hic non pmaneat,quæfiio cit. Si quisenim hoc Materillud cxpetat vel fequatur,pcr f: 8c proptcr fehoccxpetit. for.turto illud fuperius. Omnino autê 8c abfolutê dicimus cxpetiid, quodpropter [e expetaturJtain qualibct hic fentêtia pinanet quoda modo,ille ab eadem abduciturgac propret fc inveraa.Sunt aurem qui in fententia permanent , flint etiam quos per-tinaces vocantgquales funt ii qui defiitunt ægrèâ fententiaH i;iimile qu iddam habcnt continenti, vt prodigus liberali,8c au.dax fonipumab eoabfint dii’cëneq; plutimunnOgi enim pep

AC nabatione aut cupiditatc non abdncitur à fententia, is conti-

b

uem dicitur, quandoquidem fi ira res ferat,defifiet facile à (ententia continens . 111i Verô nonratione du&i mutant fenton.tiam. N ana fe vitrocupiditatibus oEcrunt , 8c pleriq’; inflanumati voluptaterapiuntnr-Pertinaces aurem funfifcntêtiæ (medcfenfores,& indoâi 85 agrci’cesAc fentcntiæ (ne: defcnforcs;in co vel voluptatê fequuntur vei dolorem.Vo1uptatem enimex vi &oria percipiunt, fi non’di moueantur de fentmtia: &fearuntin’iquo animo, fi’fua, quafi deaeta tollantur 8c infirmen-

tut . Ira funt illi quidem impotenti quâm comme fimiliœres-Sont etiâ qui non fiant in co quod flattiez-nm, non proptcr Ianimi impotentiam,vtinPhilo&eteSophocIis Neoptoiemusqui proptcr voluptatê eâmq; bonefiani nonpermanfit in (en.tentia.Nam verum enunciare,honeflum illi fuit,cum illi me.titi induxiiïet Vlixcs . Neq;qui voluptatatis caufa niii obfcoeame aliquid faciunt,omnes continuo vcl intemperans vcl [tu

r in.

1°

a! ETHICORVM ARIST.leiti,ve1 impotêtcs fiant habcndi . Ogoniam autan cf: aliqu i:eiufinodi,qui in inorcm quârn fat fit,corporc voluptatem par.cipiat,quiq; cum fit eiufmodi permanet in (enœntiaznt,yt in.ter cum 8c impotentcm , medium locum obtineat continens.Nam 8c propter vim quandam maiore non fcruat ratione in),potcns , 8c hic propter minbrem . At verô continens fic fuumiudicium retinetac ratione,vt abea nulla vi nuliôque impetupoint deiiei.()uoni’amque in bonis cit continentia,ambas ne,ocife efl contrarias ani mi aficâiones clic in malis . 030d pep

E

(pieuum en quidem certè: fed quia airera inpaucis arque raro I:animaduertitur,idcirco vt tcmperantia mtemperantiæ modô arepugnare viderur, fic continentia impotentiç. Et quoniammulta dicuntur "pcr fimilitudincm, continentia quaque tem-perannê fimilitudine quadam confecu ta e11.th enim confinésfic temperans eiufinodi où , qui nihil quod rationi fit contra-rium , faciat propter cas qnæ ad corpus pertinent-«voluptatcs.

v Sed hoc invertit , quôd in-illoinfunt , in hoc nullæ flint prauæcupiditatcs:& quôd bic eiufinodiefi,quinull’a côtra præfcrio.pmm rationis capiatur voluptatccapit’ur ille quidem, fed nôrapitur.Sirnilcs etiam funt inter fc intemperans 8c impotenstcum fiat 8c difsimiles,quoniâ vter’q; voluptates corporc per-cipit,fcd ille (catit percipicndas cliche non putat. N equeverô ’vnus idêmq; vnâ prudens die potefl: 8c impotens-Ni quiprudens fit,eu’ndem ctiambonum virum cire oflêdimusPræ-terca non ex eo folum prudens nominatus efl,quôd.intelli gat,fedex eo etiam q; vfu rerum valutad rerum aâionem.Atquinon idoneus ad rerum aâ’ionê impotësJ-ngeniofum quidê

homme nihil prohibet irnpotentem elfe. Itaquc nonnulli vi-dentur interdum prudentes , etiam impotentes , propterea q:v.t fupcrioribus libris oftcndimusnnter ingenium 8: prudcnç".3111 làterfitfic quôd finitima funt cogitatiôe , fed re naturâq;

. ont I- Net: verô debe’t impotens ita aficâus cire animo, vt

a!!! [01385 contmnplamr,fcd vt dormicntcs 8c furiofiJdêrnq;voluntate fuafaeit omnia (fcitenim quodam modo 8c quid 8:

G

H

IIBER VIL 7m;A cuius rei eaufa agat) fed minimè eii: improbus L Reâum enimen in eo animiiudicium - mocirca improbus aliqua ex partediz,nonpiniufius,cum nô fraude nequc ex infidiis agat- Boivinenim quidam non fiant in eoquod iudicarunt,furiofus autemmon delibcrat omnino.Similis cit igitur imputés ciuitati,quæ.fiatuit illa quidem quæ funŒæclara omnia , legêfiluc habet.8: bonas 8: falutarcs , fed n ’paret . Id quod Anaxandridee.facetê dixit , Ciuitas leges condit , quas non menu i fa . Im-probus auné ci , qua: feruatilla quidem lcges, fed as &pcr.niciofas . Sed in eoquod multitudinis animum vincit omnis8c côtinentia 8c impotêtia cernitur. ille enim diutius,hié mi.nus diu perfiat in fententia quâm vires fait plurimorumu Fa.ciliûfque impotcntia fanari coti potefi , qui atra bili tenêtur,quâm eorum qui flatuuntmec fiant ineoquod fit iudicatum.Et ii qui confuetudine , uâm qui natura impotentiam com-pararunnEi’t cnimfacilius confuctudincm mutarc,quâm na-turamzquippe cum propterea fit molefia confinetudo, quôd ad

C naturam proxime accedat -.ld qnod etiam Eucnus pocta car.

minibus tradidit. » v . . v i fConfuetudo valenlongos minuta perannos:m’aquc naturam,vircs fi funfpfennæquat.

Accontincntia idfit , quid impotcntia , confiantiaôemollitics, quam æ interfe rationêhabcët aEeâiones,iam cxpofitum explicatûmg; en. Voluptas autem quid fit,quid dolor,quæ ne eorum vis 8c natura,Philofophi ciuilis cittcncre 8c cogn ezquippe cumis fitfinis bcatæ vitæ quafi ar-

D chitcâus,quê intuentes omnia vel in bonis vcl malis clic ce!»» v (camus. Iam me, cû virtutes 8c vitia more perfcéta , in vola.

ptate ac dolore inhærcre pofncrimus , pleriq; ctiâ c6 volupta-nc vitam beatam coniun &am efl’e affirment: hæc nobis de vo.luptatc 8c dolore etiam nccdïariô fufcipicnda difputatioiefi.Itaquc MM, id efi: beatnm,n’ufi t? me! nominarunt.8unt-igitur,quinullam voluptatcm bonum elfe cenfent, nequcpcrf: nequc 8c acccfiionc: quôd non idem fit bonum8:

r un

ne ETHICO’RVM ARIST; .voluptasn Alii nonnullas inbonis numerannmultasin malis. ETertia etiam cil (entenda eorum ni aiïerüt,ctfi omnes inho-nis fint, tamen nô poire fumnaumtbonum in valu te nume-rari. Omnino quidem nô cit bonum voluptas,quod voluptasomnis fit motus quidam,qui cum fuauitatc quadam naturammouet , 8c ad ici affluit 8c illabinir.N e enim ex eodem ge-ncre funtmonis 8c finis.vt nulla in æ ’ cando (ufccpta opera,doums vocamr.Præterea 8c néper-ans Yoluptates fugit,8c pru-dens foquitur id quod dolore vacat, non quod voluptatem cf;-ficit-lmpcdit etiam voluptas c6filium,eoq; magis,quo maior Bfit &longior,vt luxurioforum-qui enim in ca fit,nihi1 agitai-e , ’méte,nihil ratione,nihil cogitatione confequi potefl-lâ verô,nulli and maœria quam tra &et 8c in qua verfetur , fab-iefla cit voluptas , cum interim omne fit artis opus in bonis.Præterea voluptare 8: pucri perfequuntur 8c beluæ.Nam non0m ncs cire in bonis,hinc peripici poteit,quod earum quædamobfcœnæ [unt,8c vt probra obiiciuntur,8c quôd nocent.Ogæ.dam enim eorum quæ fenfumdulcedine quadam permulcenr, i à imqrbos aEerunt.Non efl’c aurem in voluptare fummum bonû.’ G

quod non finis fit,fcd ortus.Atque hæcfcrèfuntquæ de volai. ’ptatc aireruntur. :Ex quibus non effici,vt voluptas ne fit b0;minancqlrc fummum bonum,primum ex hoc intelligi potefi,quod cum doplex fit bonum , altcrum,quod abfolutê 8C pet lebQWmfit: alternai, quad alicui bono fit 8c vfui, eodem etiam11.10610 natura: habitus confequcntur . Ita 8c motus & ortus.0&3? î m8183 Vldcnmfiperfcâè 8c pcr fc malæ [unt,alicui non

flint. 9 Cd expetendæ a Quedam ver-ô certa cuidam voluptati -W" [a "tyrcd d’quandoù percxiguo tdnporeexpeœndæ nonH .Item’Allæ fion futur VOthtates,fed viderur, quales funt ægro-a

arum-Dcinde cu bonomm aliud fit a&io,aliud habitus, quea. copfixtutione’m habitus naturalis pertinent, aceefsionc acffgmifenfusmouenttatque dole &antÆi’t autcm in cupiditate 8:2: ËËËehqul habitus atquc naturæQSunt enim quæ dole; :

P1 xtette Yacant voluptatcs , quales funtquæ cognitiog

LIBER’ VIL ’ inA nis contemplationifque caufa percipiuntur , tum cum natura .

nib il dcfyderat . (Mati ex en perfpici potcfir , quia non eiil.dem rebus voluptatem pariëtibus deleâantur hommes , tutu ’cum natura expiera cii,8c contenta iis-quæ per fc voluptatempariunt,& eum fatiata eficôtrariisaNam 8c acribus 8c amaris’tum delcâari folcnt,quornm nihil fuapte natura gratum efl,nequc abfolutè iuCundumJta-ne voluptatcs quidcn1.Vt enimvqua: habent deleétationem inter fc differunt , iic ca: etiam que:ex illis percipiuntur voluptatcs . Nec verô’aliud aliquid ne;coûtoit voluptare clic præi’tautius , vt nonnulli alienum sivi-

delicet fincm motus . Nequecnimv .funt in motu voiuptâtes, nnec copulatæ flint omnes cum motu : funtque potius a &iones I8c finis.Necdum ignuntur eueniût,icd cum ad vfus adhibêa-tur.Nô efi: etiam isomnîbus alius propofitus , fed iis modô, aquæ ad perfeâionem habitus 8: naturæ pertinët-sltaquc illudnon cit præclarê di &um, voluptatcin die motum quêdam cûfuauitate ad fenfus affluâtêïed dcfiniêda fuit potins, aâio cire

habitus natura: congruentisoëc pro illo,ad fcnfus illabens,nonimpeditæOQâquanrmotus vidcerÆc,qnôd propric 8c veto:fit in bonis,cum præfertim aâionemimotum cireputêt, 8: fit

C a1iud.Nam quad aiunt,malas cire propterea,quôd morbos pa-riant nonnullæ res qua: Volupratem cfiiciant,idem valet con-tra falubriaçqnorum quædamrci nummariæ obfiannHac qui.dem ratione vtraqueerunt inutiliaaAtqui ex hoc quidem nonin nt praua æi’timanda ; quoniamcognitio etiam rerum nocerinterdum valetudini-Ncque verô confilium mentis aut habi-tum vllum impedit quæcx- uaq; te percipitur voluptas , fedabfurdæ . Etenimquæex di cendo 8c contemplâdo capiuntursvoluptates,in iis’ inuitamêta qu ædani infunr,quibus magis ad:difcendum’cognofccndûmque moueamur - (hinc! aurem aïe;rôt arti nu’lli voluptatem quaii materiam quam théier , pro-pofitamipræclarêncecidit- Neque enim vllius alterius aâionisars cit, fed potiusfacultatis. . Quanquam voluptatis videnturelfe vaguentaria 8c culinaria-Cæod verô aiu’nt,temperantcrn

B

D

agi

ne ETHICORVM ARIST.fugere prudcnrêmq; fcqui vitam dolore vacantempucros au- Etemn8c beluas voluptatem perfequ-izhzrc vna tari onc omnia te.fellunturoSunt enim,vt diximus,nonnullæ pet fe bona: 8c ho.nefiæ,aliæ nô honcfiæ , quas pueri ac bcluæ fequunru nprudès

aurem earum vacuitatem, quæ cumcupidirate 8C dolore con-iunâæ [unt,quæ eadem ad corpus pertinent . (H æ enim funtex eo genere. ) 8: intemperans cas,ex quibus inremperâs noms)natus ei’tJraque moderatus vir cas fugit, quoniam funt 8c remperantis quædam propriæ. Hoc etiam inter omnes côfiar,dolorê malum elfe arq; fugiêdum. Nain alius abfolurè malum Fcfl,alius:quia efl: impedimento . (and autcm ci côtrarium citquod fugicndumfit,quia fugiendum ei’c atquc malum,id omnebonum. Bit i gitur bonum voluptas. N cquc enim ira procefsitrefutatio,Vt diifoluebat S eufippus,vtmaior res minori 8c a.ri ei’t,dolorê voluprati e contrariü. Neque enimgdicar vo u-ptatem quaii malû quoddâ ciTc.Sed nihil prohiber (ultima cirebonum voluptatem,eriamfi nônullæ numerentur in malis, vtfi pernitiofie fint aliquæ feiêtiæ,tamcn fit aliqua in bonis (de.tia o (Lujœtiam fiab vnoquoque animi habiru. proficifcantur Gnon impeditæ aâiones,fiue in omnium aâione fit bearitudo,fine in earum aliqua nô impedita : profeéro eam necciïe fit ex.peri maximè.Atqui hoc i fum cfi voluptasnlta erit fummum ibonum volupras , etiam 1 aliquz inmalis ponantur omnino.0b eâmque caufam beat’a vitam 8c iucundâducunt omnes,8ccum voluptare côiungunt,nec i niuria.Nulla enim aétio fi in»pedira fit,perfe&a elfe potcft - Bcatitudo autê vndiq; perfeâfiquiddâ 8c abfolutum ponitur . Œocirca corporis bonis 8c ex- Hternis eget beatus,vtne hæc impediri poCsint. 041i aurem bca,tum cum dicunt,qui oculeo torqueatur , maximifq; opprima;tut calamitatibus,dum modô vir bonus fir,feu voluntarc Tua,feu inuiti,nihil dicunt . Videtur aurem quibufdam bcata viraidem elfe quod fccûda fortuna, hoc ipfo c; quôd externis bonisfit opus. Non ira cit. Ea enim fi immodcrata efi 8: immenfa,impedimcnto fit bcatæ vitæ,nec iam profperitas appellari de. i

1113m vu. ’ inA bcat. Ei’c enim eius in bcata vira ccrrus quidam modus termi-

nûfque retinêdus.Sed voluptatem quidem clic fummum bonr’iquodâ modo, hinc intelligi porcir , quôd. cam omnes homines84 beluæfequuntur . Na opinio quidem certê omnino extin-

a &a efi:,quam rot populi daram illuiirémque reddiderût » Sedquoniam non eadem efl: autvidetur natura affeâiôue optima,idcirco non eandem omnes fcquuntur voluptarem: fed tamenvoluptatë omnes,non quam putant quidem,aut nominarent,fed tamen candemforrafisis perfcquuntur. Bit enim natura di.

B uinum quiddam infitum omnibus.Sed nominis hærcdiraremfibi vendicarunt 8: furfcplferunt ad corpus pertinêtesvoluptæres,quôd fer-ê ad cas pr ’ucs fini: omnes,earûmque fint parti.

cipchuoniam igitur ha: folæ noræ funt,idcirco has folas elfe’ puritolllud criai perfpicuum cit,nifi fitvoluptas bonü 8c aério,

non de iucunde viuere bcarum.Œamobrê enim ci defydaret, l nô mode nô fit in bonis,fcd 8C. in ca pofsit dolens vinetteNeque enim dolor bonumfit aut malum,nifi etiâ voluptas fit.Ira quâobrem eû fugiateNon igitur quidem iucundior ac fua-

C uior fit vira boni viri , nifi etiam eius finr aâiones. De iisaurem voluptaribus que ad corpus pertinët,iam diiÏcrendumcil: nobis,quoniam quidem nonnullas voluptatcs vchemenrcrcxpetendas dicimus,vt funt honeflæ ac liberales, nô corporis,nec in quibus verfatur intcm ammid cit igitur,cur dolo-re: contrarii fint in malis en iquidem male bonum efl contrasrium. An nia quad malum nô c&,idem etiam bonum eir,itafunt neccæaria in bonis? au ad ccrtum aliqucm quuc tcrmim’r8: modum fimtin boniseNam quibus in affeâionibus motio-

D nibûfque trâfire modum non licer, nec in voluptare licgtzqui-bus licct,& in voluptare.voluptarum aurem corporis cit qua:-dâ immoderata copia 8c cxupcrantia, 8c malus in eo cernitur;quôd immodice his perfiiirurmô ncceiTariis. Omnes enim 8cepulis deleâantur 8c vino 8c libidinc,fed nô vt ratio poftular.Cou-aqtfit indolore-Nerf. enim quif i5 nimium dolorê fugit,fed dolorcm omnino iquippe cû ci no fit quod nimiËm en côg

si

r4

(,45 ETHIC’ORVM ARIST..trarius , nifi ferté ci qui quod immoderatum cit ac nimiû per- Efequ atunEr quoniam non folum verum enuntiandum en,decaufa etiam aficrenda efi: cui: quicque falfum fit ( hoc enim ad.fidcm valet.Na’m cum apparct côfcntaneum afiquamobremvil-uni fit verum quod verû non eiTet,tum id facir,vt vcro ma;gis aiTenriamur) idcirco afiërcnda ratio citent voluptares cor.paris magis expetêdæ cric videanrur.Ac primum quidê cette,quôd depcllunrdolorem- Itaquc cum maioribus quibufdâ do-loribus excruciantu r, tum quafi medicinam quâdam fingula-rem corpore percipiunt voluptarem - moniam aurem vche- Fmères curatiôes adhibêrur, idcirco cas perfequûtur,proptereaquôd contrario repu gnare videantunNon igitur bonum vida.rur voluptas,vt dixi,duabus de cauiis,quôd aliæ funt a &ionesdeprauatæ narnræ,aut iimul vr orta cir,qualis cfi ferarumzautcôfuetudine,vt flagitioforum hominum.Aliæ funtmedicinæ8c curarioncs eius quod defyderatur i quas melius cit adeiTc âgigniofhilædam quoniâ cum perfcâæ iunt,percipiunrur, for-tuito iunt bona: 8c honefiæ o Iam percipiuntur ab iis qui aliisaflici non pofiunt,hoc ipfo cr firmæ funt 8c vehcmentes. (Itaq;fitim quandam fibi i fi obfonant 8c comparârzquæ fi nemininoceat,caret reprchêiEIonezfin noceat,cfl in vitio . Neque enimpre: [to funt alia: quibus perfruantur,quorum neurrum mole-fium cit plerifq; natura- Su nt enim in perpetuo laborc animi;tia,vt etiam phyiica,id cit naturalis ratio dcclarat,quæ cerne;re 8: audire niolefium cire docet, fed afisiduitatc quotidiana 8cConfuetudinc fenfuum affueuimusôimilitèrq; in adoicfcenriahomines ita affeâi funt propret crefcendi confnctudinem , vtvinolenti . 8c incunda ci’c a olcfccntia - At vcrô qui atra bili Hfunt natura, ii femper requirât defydcrûrq; medicinam, quôd

eorum corpus continenter pungatur proprer temperationem,8c in firmis fint cupidiratibus.A rqui abiicir dolorem,quæuisctiam,dum vehemens fit,dolori aduerfaria voluptas.ob eâmq;caufam homincs intemperâtes fiunr 8: flagiriofi. Que auremvacant dolore voluptarcs, canin: millas (un: exuperantiaï-quo

113m VIH. . inA ex genere funt quæ ex iis gignunrur, quæ habët fuapte natura,nô fortuitô 8c cafu obieôtationem- Dico aurem fortuitam ha-bere obieâarionem ca qua: medicinam faciunnN am quôd ac.cidit,vt curât, quoniam Valerudo reliqua efi quæ agit aliquid,idcirco ciiicere videntur voiuprarem . At vcrô fuaptc na turavoluptare afiiciunt, quæ eiu finodi naturæ aâioncm perficiût8c abfoiuunt. Rcs aurem nuiia nos femper eadê deicâar,quôdnô efi natura noi’rra fimpiex, habétq; in fc quiddam admixtü,

B difpar fui ac diisimiic, quo eam interire ncceIÎc fit. ira fi quidpars airera faciat,id continuo â natura alterxus fit alienum-Sir:exequatur , nec iucundum cit quod agitur , nequc molefium.Nam fi natura fimplex fit alicuius , eadem femper ex aérione

- fuminam capiat voluptatem-Itaqucvna Deus,eâquc iimpiicivoluptare perfruitunNô enim motionis tantumodo efi aâio,fed eriâ fiabilitaris : 8c magis cit in fiabilitarc voluptas, quamin motu . Fit aurem nefcio quo vitio hominum , vt fentcntiapoctæ, rerum omnium nihil iucundiusfmutarione, nihil fuas

C uius ciie videarur - Vt enim homo , qu i facile huc’ arque iliucunpeliiturmiaius cflzfic natura ca quæ eget mutatiôc , quoniânec iimpiex efl nec re êta . Diérum efl: de continentia, de in].potentia,devoluprate8c dolorc:quid etiam fit vnumquod neeorum,quôque modo eorum aliqua in boms finr,aiia in in s.

LIBER OCTAVVS..u , E QY I T V R vt deinceps de amiciria

q y dicendumeiic videatur.quandoquidê auti 3 g virtus quædam efr,aut cumvirturc copu-

,.lata . Eadem etiam ad vfum vitæ cfi ne-,ceiiaria maximê. Nain quis cit, ui velit,

A i vt ne diligat quen uam , nccipcie ab viio. . . de diligatur , circun uere omnibus copiis,

arque in omni rcrü abundantia viuere eIEtenim vt quifq; ma-ximè opibus , principatu 8c potcflarc exceiiit , ira in amicitiis

in

in ETHICORVM ARIST.expetendis coicndiiq; maximê cxcciiit.Œis enim dia tantus Efruâus in profpcris rebus fubiata bcnignitare, quæ 8c in ami-cos extat maxime, 8c amplifiimis iaudibus afiiciture Aut quatandem modo,fine amicis cufiodiri confcruariq; poiÏentequa-rumpoiiefsio quo efi maior,eo plus requirit ad fetuendamJnpaupcrtare etiam,cætctifq; afperis tebus omnibus, amicarumbonitatcm perfu ium putantcommunc en omnium . Iam 8cadoicfcëtes in officia côtincnt amici, 8c [embus ad obfequiumpræfio fiant , e’afquc vira: aâioncs fungendas , quibus pro-ptcrimbeciiiitarcm dcciie cogunturzôc confiant: ætati comi- Ftes fc ad præciara honcfiâquc facinora præbcntoEtenim fi duovna ircr faciant,8( maiora anima ac mère agirare,& pinta cô-ficere poliunt.Ac mihi quidem certê viderur natura clic i ntcrnatOs 8c parentcszq’uod non (cium in hominibus animaduer-ri potefi, fed in auibus etiam befiiifq, piurim is,iifq; omnibus,qui quadâ genriiitatis iure funt ac focierate coniunâi. Sed hocin homine efi multô euidentius ex iis iaudibus quibus cos affi-cimus,qui aliis confuiunt c Ccrnerc etiam licer in erroribus (jfit homo homini coniunâus 8: anticusÀVidetinque amicitia GRemp.’côrinere,& maiore,quâm iufiitia,in fiudio fuiiic icgû-latoribus.Nam CG amicitiæ fit concordia fimiiis, 8c banc ma-ximè (equiirur illi, a: feditionem quæ ci inimica fit, omni ra-tione exterminant . Œôd fi amicitia inter omnes ciiet , nihilnier quad amiciriam defyderarênA t fi iufii aient, ramé ami-citiæ præfidium requirercntJufiorum etiam proprium efi,i nexpetêdis amicitiis extciiere maximê . Nec verô res efi (ciumneceiiaria,fed honcfia etiam arque præclara . Nam 8c cos lau-damus,qui amicos diligunt, 8c à multis diligi præclarum du- Hcimus,& nonnuiii viras bancs cofiicm amicosputant . Sed deca inter Phiiofophos malta diiïcniîo cfi . Alii enim eam fimi.intudinem quâ’dam ponunt,& amicos fimiies. Ex quo prouer.bia faâa fint,Pares en paribus faciiiimê congregantur,8t gra-culus cum gracuio,’ 8c cætera generis eiufdem. Aiii contrâfi»gulos aiunt ira clic inter fe anirnatos,corûmque caufas iongius

1113m vm. ,4;A St à natura fiudiofius petunt. Euripides quidem , Tcrram aircum ficca efi,defydcrarc imbrem, Cælum aurem cum magnaaquæ copia abûdat , terrant ex eterc.Et Heraclîtu s,contrariûvtile,& ex rebus difpatibus 8: difiimiiibus puicherrimum c6.cêtum cifici,& difcordia efiici omnia- Ab his cum multi alii,rum Empcdocics diiienrit - Nam parcslcum paribus faciiiimecongrcgati: (maritimes igitur naturales quoniâ non flint hu.ius difputationis , omittamus , 8c cas qua: naturam attingunthumanam, quæq; ad mores perturbationêfque animi pertinêt

B traâemus.veluti,vrrum in omnibus fit amicitia,an inter ma.los clic nô pafsit.& nû fit vnü modo gcnus amicitiæ,an plura.Oui enim vnum clic putant quôd accefsionê& decefiionê ad.mittat,non fatis magna illi quidê argumëto nituntur.Habentenim acceisionemôc decefsioncm malta qua: generc interfediŒerunt,de quibus fuprâ diximus. Hæc aurem faciiê intel-ligentur,ii quid fit amabile cognouerimuszquip cum nô vi.dcantur diligenda omnia,fed ca duntaxat,in qu ’ us inefi eau.fa diligendizin quibus funr,honcfia, vrilia, 8c iucunda- Vriiia

C quidem funt ex quibus vtiiitas aliqua perci itur vci confequi.tu: valu tas. Ira in eo quad amabile efi , vc vtilitatem fequiimur , ve voluptatem . Sed vrrum id qu ifque diligat,quod ab-folurè bonum cfi,an uod fibi bona cfi,quæfiio cfizquoniâ hæcinrcrdum inter fc di crepant . Irêmq; de iucu ndis tcbus quæripotcfi.Videtur aurem id vnufquifq; amare,quod fibi bono cit.mari verô petfe été abfoluréq; bonum cfi,per fe omne amabi.

ic.Vnicuiq;,quod iibi quifquc vrilciudicat-(hod autê cuiquebona fit,non id quifq; diligit, fed quad eii’e videarur. Nihil in.

D tcr°efi,quoniam erit amabile quad videaru t. (banian: auremab his tribus omnes caufæ diligêdi roficifcütur, cum iis * ui.

’ dem qui: inanimata (unt nemini e amicitia dicitur - No citenim muruus amorin eis ,ncc ca voiunrbonis afici.Ridcaturenim,fi quis vinum bonis aiiîci vciir, fed integtum ac faiuumomnes volunt’,ad vins (nos. Atqui omnes aiunt oportcre ami.cum vellebonis afiîci, eius caufa, nulla vtiiiratc uafita . Qui

un

344 ETHICORVM ARIST."aurem ita’volunt arnicas abundare bonis, cos beneuolos appel. Elanr,ii idem ab illo viciisim non fiat. Beneuoiêtiam enim ai fit ’in iis eiic amiciriâ’,qui vicilÎsim idem faciunt se accipiuubSed

nunquid eô addendûefifi non fit occultaeMuiri enim propretbonitatis vtilitatifq; opinionem,etiarn cos quos nunquam vi-derunr , quodam mode diligunr i fieriquc potcfi vt eorum aliaquis fic in hunc fit animatris . Oxuocirca hi beneuoiêtia inter leilli quidem coniunCri videntur clic, fed amiëos qui s cos dixe-rit,cum quemadmodum inter a animati fint,ignorcnre Ami.ci ergo 8c bcneuoientia inter (e coiligati debear eiTe,& (e vellc Fvitro citrôque bonis afiici. Sed genere diiïeruntamores 8camicitiæôunt enim tria amicitiæ gencra, qua: rebus amabi-Iibus æquaiiter paritérquc refpondcntÆfi enim (un s cuiufquegeneris muruus amor haud obfcurus . Et qui inter fe dili-gunt; aiteri aireras fe bonis affici voiunt, quia diligunt; Ac i iquidem qui vtilitatis caufa fingunt amicitias,non propret fc.caufaq; fua inter (à amant, fed quia vrilitas aliqua vtrinq; pa-riatut-Eadem efi ratio eoru m,qu i amicitias calât propret va. Hluptatë.Non enim faceros propterea d iiigunr, quia probi finis, G i(cd quia dole &ent.(h1aproptet 8: ii, qui vtilitatis caufa ami-.cirias fequuntur,fuis commodis, 8c ii qui deieôrationis caufa,amorcm fus. ipforum voiu tare metiütur.Ncc quia boni font,coiunrur,fed quia fru 6h10 1 8c iucûdi.Sunt ergo ha: fortuiræ8cfucatæ amicitiæ,quoni5 nô idcirco qui diligitur,coiiturs quiafit pntobuszfed quia vei vtilitatis præbitor fit,vc1 minifierdlibl-dinis. (Monica ceieriter ha: quidê taies amicitiœ dirimuturcquippf cum parcs ac iimiies illi qui hæc fequüturnninus per- Hnianeat.Etenim fi i5 non fint voiuptati nec vtilitati,ab aurore ïdefifiunt t Et quoniam vti litas non permanet, aiiâfqaaliapa.1’95"13?) cima îmffîmanfl Çonfiiruerat fubiato , amiciria etiamtilifOlllltlIl’fluqddls anucrtia cum guis "bus intercedererçwius generis amic1tia maximè in fenibus vi etc (blet . N ô 6mmÈÎÎÂËÏ 13T? V°i°Ptat°m in amîcftiis Je! vanter? f°’

° (i. c 91111116? Çoïtoboratis iam confirmat’fq’ 5m:

!

I A LIBER sVIIIJ’ neA tibus;& adolefcentcs,ii omnes,qui emalumentnm &lfruâum,fequunturoCûmq; non admodum eiufinodi homines commue 1nique vitæ confocientur, (intetdum enim ne afiabiies quidemiucundôfq; fe eiievoiunt) fit,Vt ne banc quidem viræconfue- 4tudinem defydercm, niii ex ipfis fru Crus vtilitâique capiatur-qManêr enim iucundi tandiu, quandiu fperanr le aiiqu cm frai-l.&umefie capturas .Cmo in genere hofpitalitatem ponunt-Atxverô adoicfcentum amiciria voluptatis cau fa omnis conflit-u. a

’ ta viderur clic. Horum enim cum omnis in libidinc 8e perrurlaiB barione vira confumiturztü ex quo,capiantvoiuptatcm,idq; in n

præfens,id amnc vei fiudiofifsi’mèperfequüturÆt quia mutera...

ta ætatc alia fequuntut quæ dole &ent,idcirco repente 8: ami:ei-fiunt,& ab amorc defifiûrnNam eorumamot fæpe vnâ cum 1’

volùprate deponitur,cuius cita efi 8c repentina muratithaq;8c cita diligunt, 8c ab amore defifiunt fæpe eadem die mutata(entonna. Hi vnâ vctfari totos dies cupiunt , 8C vitæ facietatn:

. coniungi,quôd ifio modo eis adiint ca omnia quæ ad amicitiâpertinent.At verô perfc &a iila amicitia cfi,qua viri boni pas I

c ri virture præditi inter? fi: coniunâi finit? 8c copulatiJ-Ii enimvitro cirroq; bonis l’eafiici voiût,quia fint boni.boni auri’ri’unrî

fiiafpontc. Qui-aurem arnicas afiici bonis cupiunt iilorû eau-r;fa,ii maximè amici habcndi funt. Sunt enim inapte fpontc ira.aifcâianimo, non tenure-nequc cafu. Mancbit i gitur horunr.amicitia randiu,quandiu boni futuri funr . At virtutis’manetcerta 8c fiabiiis poiicfiiooA tque etiam omnino vrerquc bonusL

’ efi alteri.fi quidê viri boni abfolutè ac perfeérè boni funt, vtiç;litatêfquc ex amicitia petcipient arque obic étatianem’ . 041i

D enim voté boni funt ,iidem etiam inter (e airer alrcrum obic-4étant . Suspenim cuiquc iucundæ aâ-iones , 8c bonarum furia.

q eiuvfmodi vei fimiics aâioncs - Sed hæc raiis maxime firme cit,8: fiabilis amicitia,nec fine caufa. Sunr enim in ea omnia quaisamicis ineiie debent.0mnis enim ami citia vei ad fruâtû diri?girur vei ad voiuptatê,autfine adiun &ione,aut eius terré quidiligit , arque ad quandam fimilitudincm:quæ huic pet le in-.

t

14s ETHICORVM ARIST.in nt omnia.Huic aurem fimilia funr reliqua, quad pet le boni Eefi,qu6dquc pet fe iucundum,quibus nihil amabiiius reperiripotcfi, ni copulatius.Ergo in illis i ncfi amer 8c amicitia,eâq°,optima . iure aurem rarum efi maxime ifiud genus amicitiæ- ’"Siquidcm hominum huius generis magna efi penuria , 8c tê-pore ac confuerudine opus cfi.Nam verû illud efi,MuItos- ma.dios iaiis fimul edendos cric, vr inter [c norint. Net. ante quidêprobati aut amici die poiiunr,quâm habcant quafi figna quæ.dam 8c notas, quibus vterq; airerum,an ad amiciriarn fit ido-ncus,iudicct. (mi veto nimis cita ca omnia perficiunrgquæ ad pamicitiam pertinent, ii fc illi quidem amicos clic voiunt, necfunt tamen,.nifi fint digni amiciria: it’aquc iudicent. Repenrequidem conciliandæ amicitiæ volunras nafeitur, amicitia nôitemzfed 8c repus 8c cætera omnia , vr perfcera 8c abfoiuta fit,dcfydetat. Ogre omnia 8: fimilia ab vtroq; extant in airerum.

- uæ quidem in amicis indic conuenit. Ogre aurem iucu n-ditaris caufa conflatur,huic efi fimiiis.Boni enim viri r: vitro8c citro chicotant. itémq; ca que: vrilitatibus emoiumcntifq;coiirur : fiquidem viri boni taies fe ai-ær altcri præbent.Tum GVcrô amicitiæ huius generis permanent diurifsimê , cum abamicis paria vt iucûditares minifirantur- nequc ira folum,fcdfi etiam ab vrroq; proficifcantur,vt faceris contingit,nonvr inamante 8c ca quem ille infano amorc deperituNcque enim iif. adem rcbus mouêtur ifii,fed ille forma huius,hic amatoris ob-fequio 8c obfcruantia.Simul ac igitur forma immutata cfi,in-tcrdumetiam amiciria diiioluitur, cum in hoc non efi incun-dus afpeâus,ab illo hic nô colitunSed pleriq; in amicitia pet. Hmanenr,fi moribus fimiles confuetudine adiun &a mores diii.gant. (Lui aurem in amoribus non iucunditarem, fed vtilita-tcs rmurâ’t,minus diu petmanêr in amicitia.()ui veto ami.

untâ’pe quæfius 8c cmoiumêri,cotô amiciriâ’ vtilitas cama

tata di oluit:quippe qui le nô inter (c diligerenr,fed vtilitatë8c fruâum.030circa fuauitarisvriiitatifq; caufa 8c maiis in. .ter 11131108: si bonis C5 improbis, 8C nourris cum quolibet ami.

LiBIîR VIIIo 1147. A citia clic porcfiScd perfpicuum cfi in folis bonis vcram perfe-

&âmq; cifc minas. Maiis enim inter mains nifi quid cmoiu-menti confcquatur,non cfi amicitiaSoia etiam bonorum ami.citia reprehenfionc 8c criminationibus carcr.Non enim facilecfi criminibus aliquem oblatis crcderc de eo,quê ipfe diu pro-bauit,atque perfpcxit. Prætcrca 8c fides in his Viger, nec viiusrelinquitur iniuriæ locus, cætcr’aq; omnia quæ in vcra amici.tia pofiuianturJn aliis aurem focicratibus nihil prohiber conrraria his exifierc. Quorum: enim homines,eos etiamamicos

B appellant,qui vtilitatibus,emolumêtis,8c fruâibus amicitia:diriguntzvt ciuitates,in quibus focieratcs mfci videntur vtili.taris caufat8e cos qui obic&ationis caufa interfe amant, vtfaoeiu nt pucti : cette hos talcs hommes nos etiam amicos appel-icmus. Amicitiæ aurem gencra funt plura.Ac primum quidê

’ 8c propriè amicitiam ca nominemus, qu æ inter bonas efi quia

boni finnrcl iquas ex fimilitudine.Amici funt idcirco,quia inv eis aliqua cit boni fignificatio 8c fimilitudo. Ercnimiucundi-

a tas bonum iis viderur, qui fiudiofi funt iucunditatis . Net ha:l c ferè amicitiz copulant côiun&æq; reperiuntur in ’uoquam,

nec iidê vtilitatis caufa fiunt amici 8c voluptaris, quad nô ad- i- modum coniugata funt,quæ terncrc 8c cafu eueniunt . Cr’unq;

in hac genera difiributa fit amicitia , improbi quidem amicifuturi funt vtilitatis volupratifq, caufa , quia fimiies finrzboniaurem pcr fe amici funnquia probi.Hi ergo abfolurê amici no.minantut,iiii fortuitô,8c quia his fiant fimilcs. Vtvcrô in

l virtutibus , fic in amicitia , alii anima 8: habitu ,aiii vfu 8:aâione amici nominantur.Aiii enim vitæ côfucrudine 8c fo-

D, cictare côiun &i,& fc vitro 8e citro oblcâât, 8c vtilitates (up.-. peditâr.qudam vcrô, dormiunt,difiun&ivc flint illi quidem. interualio locorum , nec vrunrur amicitia,fed ira (ont anaranimo,vt proprio amicarum munete funganrur.Ncquc enim.iooorr’i internaiia fundims’tollütamicitiâ, fed officia 8c a&ioa

s . nennOgod fifi: diururna abfcntia,amieitiam quaque delet,acpistait abliuioneg Ex que faâumcfi proucrbiurn, Multas qui.

t u

,43 ETHICORVM ARIST.p dem amicitias diremiiie filentir’rSed nec fenes,nec feueri,ido- E’ nei ad amicitiam videntur : quippc’ciJm nec in iis fit admodi’i

ï ’iucûditatis,8c neino pofiir cum trifii viuere.Nam 8edoiorcniï natura fugit, 8c. voiuptarem fequitur maximaŒi autê aircriL aiteris probati funt , nec coniunâione vitæ faciati, beneuolis’ funt quam amicisfimiiiores . Nihii cit enim rani amicarum’ propriumfi vitæ faderas 8C cômunio-Præfidia duim 8c adiu-Ë menta inopes deiydctant, focietatem vitæ cria bcati, quando.Ù quidem cos foios clic minimè conuenit . At coniunério vitæ

-’ dicinter cos non porcfi,qui nec iucundi fint,noque iifdem fe- p’ ’ busmoucanturi quad fadaiiras viderur maximè côtinere. Er-i A ga’amicitia viderur ca maxime, uæ inter bonas cfi.A man’drî

1 efi enim 8c fequêdum quad abfdlutè ac proptcric bonum efi,g ï vei iucundude aurem cuique bona efi,quod fibiquifq; vti lef arbittatur . At prolans probo arnicas efi vtriufquc caufa - Sed

. a amotpetturbarioni fimilis cfi,habirui amicitia,quoniâiamotI ï non minus ii s quæ inanimata-funt rribuitur,8c redamant ani.’ i’ mi iudicio,qu’od abhabitu roficifcitur.Bonifq; afiici volunt

2 quas diiigunt iliorum cau a,non repenrino aliqua qnafi môtu G’ - incirarid’ed animi iudicio arq; ratione . Et quibus amici chfa’ti

i vs fa nr,ii fua ipforû bona diligunt. Cum enim vit bonus,amicusj pataras efi,tum in bonis eius, cui efi amicus ducitur. Œocîr-

ca vterq; filas o diligir, viciCsimcl; reddit paré animi’vdiü-

I tatcm i itatem,quandoquidcm amicitia quædâ na.k litas.dltî1tllr.HæÇ igitur inamicitia ca quæ in bonis efi,inilu’nt

.maXimeo l Inter feues-os aurê 8c feues-,co tarins amicitiacfi,1 « que mordîmes fu nt 8c difiiciliores, minufq; deleôtanrur (et- H

molrlnbus-INam 8c amicitiæ propriafu ntIhæcomnia,8ccâ’ con." AElfçîmiflïqïïêïrzëiagito aiglefcentes i’nfiirqunt, feues-tian

’ dans deleàantur Irémc. arcs bientfiqomm CPfuflUdmçmbÎ, . . , - q, ne feucn qusdem 8c trifi’es.Et r15 i115hi taies hommes bencuoientia inter f i ’ a q’.- bonis vclinr and & cr - .° Ff’lunêuntu.” 9m? n°5

a a filmera præfidiaq; fins rebus duris pe.p 2933m?!&Ëmodumanngriæptæiidiaquærunrgeum

a

«LIBER. V111. i . i .149A aliis verfari nequeât, nequc fc vitro 86 citro viia rc’obieâarc.

qua: ad amicitia omnia maximê vidêrq’eripcrtincre. Sed perfe-î . êta cû mui ris amicitia infiiruimon po :ficut fierinôporefi:

.vt infano amorcvnâ multi eoiâtur,Sint .enimnimiæ’ illæami... titi æ, fed hoc raie cri vnonatura viderur’inr’erccdcro .. Eidém-

. que fimui probari ac placette multos, nec faciicâefi,nœ.formfic »- vtile.Experien’dum criâ cfi,8c côfuetudo adiungêda -, quad efi, .omniû difiiçiiiimii. N5 vtilitatis caufa8t dele traitiôismuitis

c 7c idê placcrc porefi,quôd 8c huiusgcncris fit magna eopja,8c adr B btcue exiguûq; repus durât obfcquia.’ Han; aure duorûgenerû

magis ilia nomê viderur obrincre amicitiæ,-quæ dcieélarionc .. g 8c iucûditate vitæ dirigitur. cumin hoc gencrc eadem efliciâ’t

a vrriq;,8c fc alter aiterü oblcfiêt,8cii[dè rebrasmoueârunqua-. les flint adolei’cèrâ amieiriçtsin quibus magisvigetlibctalitas.

. , Atverôquæ eniolumêtis,vtiiitatibus,8cfru&ibus coiirur amiciri a, illorû efi hominum propria qui in faro iudiciifquc ver-- fantur.Et beari quidem vrilitarcs 8c cmolumcnra non dcfyda.nuançaadiraitmdcleâationêmqidefyderanwiuereenim a

. Cmmdiquibus cupiuntâëmqlçflias fixant illi . uidê ad. té i a, .ç patterns ramé anuasqnidêopcs, fi ruolçfliâ a. crêta grigri

v , perferre pofsir.i raq; arnicas fuaues dciigunt,quos quidê par cfi. probos cfie.8ic enim eis ca flippera omnia ’, quæamicis’adeii’c

4. qdlçbpnF.Qgi veto aliqua imperiopræditi,ii amicis difiina. aigacdifparihnsvtunwr, Exaliisçnimvrilitates percipiunt,. alios bahut-mnifiroëiùidinmxwæduo nourferè i n codon:. reperiûturNeq; cannant cosciiïgâtaqui virtutc quafi faie fer.

’ ., moins iucûditarêlcôdiânaut cos qui finr ad res honcfias vriies,Pfsdfacçtomvidcisââdi fiudiorçnrânusùqui poisint un»

” ressassai-Argui, amandé hæ’c in codéindfe. mais.cfi,virû,soniieudê vrilê 8e iucûdüefiequalis amimsnôcftiu

,pcrioti,nifi etiiv’irtute fupertrurëin minus," non efi par l’aie.riot proportiôerCruus generis nôadmddâmuiti foiêt exifiere.

. ,Ergoin .æ’quaiitate. ac, pariiitatehæ degbus dixi,amicitiæ cet.ismaénèisëvaifwâtâëniurâëtfibi ËVËif’ËE! astis

. a t m: .

«a x - ETHICORVMI ARIST.ont aliud cum alia , vt dixi , vt voiuptatcm vrilitate com- E

a muant . Hoc cti’a’ dixi,cas non crie æquêlamicitiasmcc diu pet.

’ manctc.Arquc etiam videntur-ex fimiiirudinc 8c difsimiiitu-i dine ciufdcrn 8c die amicitia: 8: noneficNamamiciriæ vidéo- rurfi cum ca côfcrantur, use virtute dirigitut- Cum enim iu-s candiras in ilia,in hac ’ t vtilitas, hæc infunt in hac omnia.03h vcrô hæc criminationibus carct,fl:abiiifque ac finira efi,iiiæ aurem dccidunt ocieritcr,aiiifq; multis differunr, non vi.dentur amicitiæ propret difsimiiirudinê. l Atque cria aliud

v garus efi,amiciriæ,quod in execlicntia 8c præfianria cernitur. Fa qualis cfi parti cum iibcris, (cui cum adolcfccnre,vira cû vxo-rc,8c principi cum eis quibus præfinScd hæ inter (c diEcmnt.

- - Non’cnimcadcm cfi parcntibus cum iib’cris,8tiis qui præfuntaliis cum iisi ui eorum in imperio crût: nec parti quidem ce.dem cfi cum ’o,8t fiiio cum patience eadem vira cum vxo-

- re,vxoriquc cum viro.Nam cum alia virtus aiiûdq; officiumhotum vnicuique fit attributu i, diuerfæ aurem 8c varia: fintcaufæ diligêdi:fit,vr alia arque ia intercedaramicitia 8: eha.

i ritaskNec eadem quidenivtriq; abiaitero officia tribuütur, nec Gid quidem æquum fit,ch pofiui’andâ efi. Cum verô ca tribuûtlibcri parentibus quæ debcnt procrearoribus, parâtes ’vicifsimliberis quæ ex fc natis debear z rum ibi fiabilis quædam 8c ho...

- ncfia amicitia cxoriarur nceciIe cfi . Œa etiam ratione in est.teris amicitiis quas in excellentia (traminot dcbct exifierc.ve.lut maior ci charitas ’dcbetur qui præfiâtiot cfifi ipfc aireri de

- bcar,8c ci ex uo maiora vtilitarcs fruâiifq; eapiâtur , itemq;eætcris us.Cumcnim amer pro dignitatc cxotirur,tumsexifiit quodam modo par ratio,in’qua amicitia çôfifiir. Sed nôeadem modo in iufiitia 8c amicitia par ratio ’æquaiitafqç’ cet. -nitur. fifi enim in iufiitia primo laœcius quodpro dignitatcCinq; tribuit’ut, habenda’rariozfeCundo cius,’quantü quif iau-

ferredcbeanAr inamicitia animum id eanfyderadumcfi,quîrum euiq; debeatur’: deinde , quid tribuendum fit- miq;pro dignitate. (Aiod ex copcrfpici potcfi, quia’ii magne fit in

LIBER iVllIt inA ter arnicas virtutis, vei vitii,vei facuirarum,vcl aiiarum rcrû

difiantiamoniam in amicitia permanent, nec dignos quidem Afe iudicant . 030d in D iis efi muiro etiam cuidentius, ex ce çomnibus bonis longe ac multum fupcrentJd quad etiâ in rcgibus cernetc iicct,quotnm amicitia muiro his inferiores homi.nes fc indignas putant . Et ncquam hommes le indignas cen.fcnr, qui optimis vitis arque iapiêtiisimis fiat amici- Ergo in.cettum efi quarenus hi permancant in amiciriæçum fimulta , .eximantur,ctiam maneanr:fin magna fit difiantia, vr Dci,n5

B iam manet amicitia.Ex quo exifiit quæfiio,num aliquâdovc.linr amicos bonis â maximis afiici,vtdeoscfie.Ncq; enim iamamici fururi funnnô igitur crût in bonis . ni in bonis amicarû ., . .amici numerantunOgod fi præciarc illud di &û:cfi,fuü quêq;amicum bonis afiici veilc illius cau’fa,profc&ô permancat illein amicitia oîortcat , qualifcûque hic fit futurus- Homini au.rem maxi-ma ana ille quidê optabit,fcd non omnia profcâô.Se enim quifq; maximè diligir- A Scdpleriq; videntur dili.gi malle quam diligcre,propter.ambitioncmoIraq; multi ami.

C ci,aiientatores r tiûrur. 53min: amieus nimias afientaror .omnis, au: ccrreïeeum vult videri, qui diligente, quam diligimalit . Hoc autemipfum diligi baud procu. abcfi ab honore,cuius cupiditate multi inflammatur.Nequc veto honoré pro».pter fc cxpctu nt,fed tcmerc 8c cafu.Pleriq; enim ex eovolupta.rem percipiunt, fi à virisqui imperio præditi funt, honore af-ficianmrzquôdlikpetannfi qua teegeant,fore vt ab iis confcqus’i.

tut . Atqui:qu ’tefiimonio beneficii honore capiuntur . Aiiicum à tabis 8c notis hononcmfibi tribui copiant, iliorum de.

D fc confi’marc volunt opinionem. Gaudêt i gitur fe probes clic,-

illomm uidcm iudicio, quad Entit- Sed pet r: gaudcnr (àduras cg: , quad melius efi,qu honore afiiei . Et pet fe ex-: .

da amicitia efi,quæ magis in eoefi,vt coias,quâm vr co-Ouod ipfum marres deciarantf, ex eaquôd qua: diligant,

ma am capiunt voluptatcm. Quædam enim dant nutrien.dos ’ tas , «’3qu vitro ac fpontc diligunt,nccab iislvicifsitu-

t un

a; uniconvm ARISTJ.dinem amatis pofiulanr,fi fieri vtrûque non pofiitfatifq;fibi Efieri putant,fi præciarêcum illis agatur. Œinetiam ces diii- .gunt , quiiuis non pafsint pet i gnorationê marri rribucrcquæ zdebennCirmque in ca magisicetnarur amicitia,vt diligamus, .iiquc homines laudentur,quibus chari funt amici-fit vtami-.eorum vis am nis fit in amorc-Itaq; omnes qui hoc faciunr prodi guitare, firmi, fiabiies, confiantéfque flint habendi , eorûq; .firma 8: fiabilis amicitia cit. ifioetiâ macla qui difparcs (nm;- . .quoniam exæquaripoii’untfiaeiié flint amicifutu’riræq’ùaiitas

enim 8: fimilinidoquædam amicitia cfi, ac limii-irudoeorum’pmaxime,qui vitrure ac moribus congruuntJ-ii enim cum fia--biics fint 8: confiantes,îiibcntcr etiam vnâ mancnt arque ver-afanait a nec aut flagitia idefydcranr, autminifiri’eorum fa nttuquinctiam ca atcent 8: reprimunr-Probos enim-nec ipfos peucare decer , nec amicas fiacre vt adminifiri fiat libidinis .rIAt .verô in maiis nihil firmummihiifiabiic cfi z quippc qui finir-.2 .les non permaneant-Ad repus amicirias coin nr,ïcum interim afila inter fc alter airera in improbitate flagitiifq; obleeranrJlii aaure qui vtilitatibus amicitias dirigunr,quiq; fuauitatc , dia-’- Gtins coiunt amicitias . Nain amici funt tandiu , quandiu alteraiteri vrilitates obieflationêfq; fuppcditannEx contrariis vos,rô ca: poriusvnomen amicitia; obtinet, uæ vtilitatis eauÇa côa-

paranrurzvt cgens locupleti,dov&us infidegaenim quifq; teregencam cum fibi dari veiit, aliam dat vicifiimo (Lied ad gen-nus trahetc ac transferrc licer amatorcm 8: cum qui amarur,8: vformofum 8: deformem. (Luocirca ridiculi videntur inre-rim amatorcs,qui (no in fuos amati illorû erga le amorê æqufi . ’cenfenr paritcr æquaütèrque.refpôderes si quidê digni amorcfunt,fortafs is arqué pofiuiandum efi.: fin nihil tale habeanr;,-fit l

ridicuiDm.Nec contraria quidem cerrê contraria fuapre nain.ra fibi cxpctûnfed fortuitô 8: cafunêfiquc appctitio mediocri-’taris quad bonum dicitur,veiuteirci quarficca cfi,nô optabià’.le cfi nec vriic,humidam fierizfed ad mediocriratcm perucni’.’rei itêmque rei calidæ ac cretons. Sed hæc quidem,quoniâ non

T

LIBER VIH. , inA fiant bains difputationis, miITa faciamus. In iifdem rebus,

vtinitio dixi,verfari amicitia 8c iuititia vidêtur, qui ppe cumius in omni focietate 8: amicitia cernantur. Itaquc amicos ap.Pellant cos quibuscü vnâ 8c nauigant 8c militanbitèmque cosqu ibuscum quâpiam incunt’focietatem-quâd iixq; hommes i n;ter fe communione aliqua côfociati fu nt,tandiu, quoniâ iurisetiam c6munio,amicitia permanet . Et prouerbiû illud reâ ê,AmiCorum bona communia , quandoquidem amicitia in f0. .citrate confifliLSunt autem fratrum 8c fociorum omnia com.

Br munia,certa reliquorum . maioréfquc funt 110mm copiæ,illm.mm minores,quoniam amicitiæ aliæ grauiores 8: fanàiores.finit, leuiores infirmioréfque aliæoSed iura inter Te difcrepant.Neque enim eadem intercedunt cum liberi s , nequc fratribusinter ipfos,nec fociis,nec ciuibus-Similitérque in aliis amicis.Ali: i gitur atque alia iura funt 8: officia , aliæ arque alia: in.iuriæ his omnibus inter ipfos ,accefisionêque-ac crefcendo vælent , fi maiora extent in amicos . Vt focio grauius cit adimerepecuhiam quâm ciui : 8c fratri non opitulari , quâm cxtcroz8c

c pattern verbcrare quâm qualis alium . I us autè vnâ cum ami.i citia augeri Euler, quippc cum- & iifdem in rebus fint , 8c æquè

pateant.Partibus etiâ Reipfunt fimiles focietates. Conueniütenim vnum in locum homines emolumenti alicuius caufa, 8c. qVt omnia fuppeditent, qua: ad vitæ vfum cultûmq; pertinent;Societas aurem ciuilis iam ab initia confiituta CR . Hoc enimlegiflatores inueûigant , qui id demum ius elfe fatentur, quad.publiceprodef’c-Ac cæteræ qu idem focietates filai quafi fineml,propofitam habêt aliqua ex parte vtilitatem , vt nautæ eâ quze

D nauigationi propofita ef’c,ad facultatem vei pecuniarû vel ali-cuius rei generis eiufdem , 8c commilitones ci uâ fpeâat resbcllicaJiue pecuniarûJîue vi &oriæ, fine vrbis Cupiditate du.cantur. Item ue tribules 8c populares o Œanquam nonnullæfocietates v0 uptatis caufa confiitui folent , vt eorum quichoros ducunt, 8: eorum qui peeunias in conuiuia conferunt;qua: facriiîcii caufa 8c conuentus fieri folent, quart]; omnes ci-I

V

10

m ETHlCORVM ARlST.uili fubie &æ videntur.Nô enim ciuilis confociatio eius quad 5,in præfens prodeû, fed quod in omnem vitam, cupiditate du-citur. 041i autem [acta faciunt, atque in iis conuentus : ii cumD iis honorem tribuunt, tum fibi ipfi celTationem fuauê 8c iu-cundam côparant.Confiat enim facra 8c conuentus olim fierifolitos , pofieaquam &u ges perceptæ erant, vt primitiæ , ç idmaximè temporis ceiTarent..Hoc i gitur apparet, omnes (ocie-tates partes elfe ciuilis,cu ius generis focietatcs etiam amicitia:eiufdem generis côfequuntur- Rei aurem publiez: tria funtgenera , totidêmq; ab illis defeâiones quaiî earum cuerfiones. FSunt auné Refp. Regia potefias, 8c ca qua: cit in potefiate opti.morum , 8: tertia ca quæ ex cenfu nominata cit, quam apteCenfuum potef’tatcm appellari licet : quam eandem picriqueRen1p.folent dicere. Harum anti: omnium optima cit Regia,deterri ma Timocratia-Defeétio à regia tyrânis dicitur.vtriq;enim vnus præefl: , fed tamen inter cas permultum intereii.Tyrâ’nus enim fuis,rex eorû quibus præeft,folet cômodis vti-

litatiq; feruire.Neque enim tex habendus cit is,qui fe ipfe noncit contentus,quiq; copiis adiumentifq; omnibus minus excel- Glit - (Mi aurem eiufmodi fit, is cum nulle egebit, tum rationênullam ducet cômodorum fuorû , fed eorum qui ipfius in im-perio erunt.N am qui fe cum non præfiat,eum forte deleâumquendam potins quam reëem licet dicere . At tyrannis huicaduerfaria cit,iiquidê fibi uifq; rationibus confulit- (hm ma-gis perfpicuum citeam die deterrimam.Q19d enim rei opti.ma: contrarium ei’t,idem pefsimum 8c flagitiofifsimum . Exregali autê poteflate in tyrannidem Refp.delabitur.Efi enimcorruptela fingularis principatus tyrânisz8ç rex fi vitiofus fit, Htyrannus cŒcirur- Ex eo autem flatu Reip.qui cit in poteflateoptimorum,in eii fit mutatiqin quo pauci præfnntidq; culpa8c vitio principum , qui res ciuitatis nô diuidunt pro dignita.tgfibique vel omnia vel maxima commoda fumunt,& magi.finiras (emper ad eofdem qcferunt,quôd plurimi fadant diui-stiatha pro optimis anCi,!îque vitioli imperanfiogæ autan

LIBER Villa inA ex cenfu poteftas nominata cit , in popularem vertitur. sur]:enim hæ finitimæg 8c cenfu potefias cf: in multitudine,8c iiæquo iure vinât, qui .cenfi funt. Sed quoniî popularis poteftaspaulum à itatu Reip. difcedit , minimè vitioià cit. Ac Rei p.quidem flatus hoc fcrè pa &o labefa &ari mutariq; folêt, quôdirai 8: paulum admodum,& facillimè mutétunEa’rum auremfimilitudines 8c quafi exempla licet in familiis cemere . Namquæ patri cit cum liberis focietas, regalis potcftatis formâ ob-

B tinet . Parti enim curæ funt fui liberi . Hinc etiam HomerusIouem patrem vocauit.Vult enim regiam potefiatem die pa-,trîum imperium ,etfi in tyrannidcm verfum fit apud Perfas,qui’pro feruis vtuntur liberis fuis - Bit etiam domini in feruostyrannicüm imperium, quippc in quo domini cômoda agamtut . Atque hoc quidem ius reâû efi, Pêrficum à re &a via de-flexit; Difpares enim difparia imperia fequûtur a Viro autê c6vxore ius id intercedit , quod cit in optimorum poteitate.’ N5pro dignitate vir iis in rebus imperat , quæ dignæ funt Viro:

C quæ autem foeminam decêt,eas ei tribuit. (382d fi in omnibuspræfit vir ac dominetur , in poteflatê popularem fit mutatio,qu ouiâ côtra decorü facit,non quia efi præfiantior. lnterd umetiam mulieres præfu nt,cum amplum patrimonium confecwtæ funt.Nô igitur tum imperia virtutideferunturJed diuitiis8c facultatibus,quemadmodum in poteflate populari- At cen-fupotei’cati pariter refpondet qua: fratribus inter ipfos côiun.&io e&.Sôt enim pares,nifi fint difpari ætate. Itaquc fi magnafit ætatis dii’tantia,non iam amicitiafraterna côfiituitur . Sed

.1) in iis maximê familiis Viger popularispotefias , qu æ. dominocarentgquôd ibi omnes pares flint-.8: in quibus efi princeps in»becillus,& licentia côcefia omnibus. In vnoquoque auremReip. genere, tandiu amicitia manere viderur,quandi u ius 8cofficium permanebRegis quidem cum iis quibus præe&,ami.citia,in excellentia quadam beueficii cernitur . Bene enim defuis meretur . Si quidem bonus fit, eô omma referet , vt fintquam beatiisimi, quemadmodum pafiorioues cura: elfe folêt.

vil

les ETHICORVM ARIST. ’Vndc Agamemnonê Homeruslpai’torë populorum vocauit- E s030 etiam in genere patrium cit imperium , fed magnitudi-ne beneficiorum præltat . Pater enim is cit qui quod omniummaximum ei’t procreauit,is qui aluit,is qui erudiuit, quæ cadêtribuuntur etiam maioribus .Natura enim præelt 8c paterli-beris, 8: aui nepotibus,& re’x iis qui in eius funt imperio . Hæ- autem amicitia: in excellentia quadam præfiantiâque cernâ-tur.Itaque houas tribuitur parentibus- Nec vero eadem iis of-ficia 8c iura tribuuntur,fcd prodignitate,præfertim cum hoc-etiam modo amicitia iudiceturÆadem aurem amicitia cit vip Pro cum vxore,qu æ in potei’tate optimorum. Virtuti enim hocconfenta-neum cit , vt 8c optimo cu iq; femper maxima quæq;-cômoda,& cuiq; pro dignitate tribuantur. Œæ eadem cil iu--fiitiæ ratio 8c fententia. At vero fratribus inter ipfos amicitiafimilis cit fociorum amicitiæ.Sunt enim pares 8c æquales,cu-iufmodi quidë in nominibus iidê ferè mores funt,eadê fiudia,

h eædem voluntatesHuic etiam finitima ca el’c,qu a: Viger in çà.

1- fus poteflate.pares enim ciues volu nt elfe ac probi ’, vicifsim-.«que imperare , 8c id a: ualiter :quod idem in amicitia valet Gr plurimum . Sed in eue ionibus Rerumpubl. vt officia,& iuraad breue exignûmque repus durât,fic etiâ amicitia,& pefsimaquæq; ad breuilîsimü duratJn-tyrannorû enim vira aut nullus

- aut certè perexiguus locus cit amicitiæ.’Nâ quibus hominibus

nulla focietas efi: inter ipfos,nullâq-, cômunio,principi cum colcui præe&,in iis nulla ef’c inter cos amicitia, quâdo ne ius qdê,

v nififortê quaIe efi: artifici cû infimmêto,& animdcû corpore8c herocû famuloo Ab his enim percipiût vtilitates ii qui Vtûa

surfit amicitia nulla efi, nec ius vllû c6 matis rebus nec cumequo quid-ê 8c boue,nec c6 (crue quia feruus cfi.NuHa efl enimfocietas nobis cû illo,cû prasfertim (crans inflrumêtum fit io-quës,& feruus mutus infirumcntü. Œia ergo femus efi,nulla

I eûnobis tu eo amicitia,fed quia homo.Sic enim natividemur,a vt inter omnes elïetfocictas quædam,inrer quas Polii-t elfe te.gis conuentorûmq; communia, Ira etiamamicitia, quia homo.cit. In tyrânide anti: ad perbreue têpus manet amicitiæ iurifq;

IIBER r VIIIQI il?A communia. at in papulari poteliate diutius; Malta enim fu ut

æquo iure vtentibus hominibus inter fe commuai In facie- 1 2’-tate ac communione,vtdiximus,omn,is amicitiacoafil’tit.Sedhinc eam qua: inter-fanguine coniunâos 8c fados intercedit,A licer excludere. 0413: autê ciuibus,tribubus,8t hominibus vnâfinauigantibus inter ipfos cit amicitia , qu æq; funt eius generis:[ eæfocietatibus .funt cômunitatibûfq; iimiliorcs, quippc qua:, fiipulatiôequadaî côfiare videâturQuibus etiâihofpitalë afcri

. bere licet.Gradus autê plures faut côiûâionis fanguinis,qui àB patria omnes profeéti funt.Nâ 8e parères ex fe nanas diligût,q;

fiat quiddâ ipforü:&nati parâtes? ab illisarti fint.Atqui magis norût parâtes quas procreariit , qui nati fa ab illis procréa-

. toszcôiüâi.ûfq-, efi8Ccopulatius ei quad protreatû efi,id omne

., quad iplbmgenerauitâquad generatû cit ei,quod procreauit.(Eric uid enim id cit quad ab alia profe&û fit , ci côiüétû cit,

. vndeàuxeritwt dés 8c pilas 8c quiduis aliudei, qui habet. IL-K larû nihil ei vnde ortum cit-au: certè minus,idq; pro relfu té

, . poris.Nâ 8c parëtibus liberi fimulac arti lbnt,charifâlêt elfe,C 8c liberis parâtes progrediêtibua atatibusx c6 difpicere 8c fen-d tire cœperût- Ex qbus fpicuü cit, Qd fit CL]! maier fit [cuius

V amaris in manibus-Na æquè parêtibus vira Iiberorum, charael’c, atq; fuanNâ çû fint orti ex iis,quafi alteri iidê faut, propter

p feiûe’tjonên-Et natisquidê parentes chari finançais illis natura

fiat pracreati-Fratres autê idcirco inter (a diligüt, quodex iif-.pê arti funt parêtibus- 04122 enimipfis c6 illis cit côiû &io,idê, inter illas elficitJtaq; eûdê fanguinëprædiciitwâdêq; fiirpë 8c

.fobolê,cæterâq; generis eiufdê58iit igiturin diuilis feiû &ifq; seD bus,iidë quadâ modaMaguû cit enim,vnâ educatos,& arqua»

. les elfe, quoniâ 8c æqualis 22:74sz delcàat,& fociifunt quiin-miles l’unt moribusflfinocirca fociorû amicitiæ fraternafimi-

disefioAtq; cria pattue es reii uiq; cognatiScpropinqui obieî, caufam côiunâi inter a copLiiati ;funt,qa ex iifdem nati fiat.,Aliiq; eorum canin &iares flint, a .eniorestalii à; vei propiusparenté 8c au aurem attingant,-vel ab eo ablint languis. Quæaurem cit 8c natis cum parétibus amicitia , 8c nominibus cum

v in

«et; ETHICORVMi AIRIS T.Diis,ea confiture cit tauâ cum bona arque præfiâti. Optimê Eenim de nabis meriti fiant, præferti m cû 8: procrearint nos 8calacrint,8c ,emdierintprocreatos. Accedat hue fuauitas qu æ- adam maier oportet ac vtilitas , quam in alienorum amicitia,quo vitæ efi inter eos arâior cômunio. lnfunt etiam in frater.na amicitiaea omnia,quæ in fociorum, ac multo etiam magisin probis omnino 8c fimilibus,qua côiüâiores font, arâiûfq;fe interfe ab ineüte ætate diligunt,quôquefunt fi’miliores ma.

ribus ii qui ab eifdem pracreati funt,vnâ educati,eadem difci. Fplinaeruditi 8c infiitutiHuc etiam accedit comprobatia diwrama maximum 8c arâifsimum vinculum.Eadem ratione caomnia funr in reliquis cognatis 3 quæ ad amicitiam pertinent.Sed inter virum 8c vxorem, natura pepeiilTe amicitiam vidaumEfi enim homo ad canin: ’um natus magis,:quâm ad ciui-lem facietatem: quo priarefi damas magifq’, necclfaria,quâmciuitas:& quo cit animitibns procreatio cômunior. Ac befiiæquidem hoc vnum - fpeâant 8c fequuntur , hamines auremnon pracreandi mode caufavnam in damum conueniunt, fed Georum etiam parandorum qua: ad viam vitæ pertinêt’.Statim- i

enim dif rtita funt olfieia,funtquealia viri, alia vxoris pro-pria.Pra unt igitur vterque alœri, rua incommu ne confèren-tes, ab e’a’mq; caufam fuauitas in hac tali vira inéfi vtilit’afqu’e

maxima.03i-fi probitauem ad eam attalerint, virtute multi;tata videri poœfiÆit enim vtriufq;virtuspropria,qua (e able&are polsint . Et quoniamnati l’iberi vinculum quoddam vi-dentur,idcirco qui orbati funt, facilius dilfociâtu r. N am 8c liaberi commune vtriufq; bonum cit , 8: quad commune el’t ali- Hquorum, omne cos caniungit8c cantiner - Ogam aurem vitæ ’degendæ rationem vil-8: vxor vnâ f ’ ni debeant , 8c amici onmnino, hœquærere nihil aliud efi,quam quemadmodum off:tia tueridebeant. Neque enim idem homini efl: cum arnica 8cextero,8f focio 8c condifcipulo. Cum autê tria,vt dixi.geanera amiçitiæ linr,& in vnoquoqîgenere alii amici pares fiat,ahi r"ramures (nain 8c boni’inter e amici (uni, præfiâtîordég

7 ..î’I’.IBEK”V.III.I .J. 1’ "si

A teriori,itêmq; fuaues &vtiles æquatis emalumentis 8c præfiëatibus) illi quidêfparcs elfe debentin amorc, cæteri’fq; rebuszqui

non fiant inferiores,iis propartiane præitantiæ tribuendâ citaExifizunt aurê lape criminationes 8C querelæ in amicitia, qua:ad fru &um refermr,vel fala,vel maximè,nec fine Celui-amie,niam enim ii , qui virtutemin amicitiis conciliandisfcquun»tur,propenfi faut adbene vltra 8c citromerendum, quad vit;tutis 8c amicitia: ePt proprium,eôq; certatim properant a in iisnec criminatianes incidunt nec pugnæNeq; enim ca quifquâioffenditur,cui charns fit,quiq; de fe bene mercatur: quinetiamfi gratus cit , ei rcfcrt gratiam . Et qui cum fœnore confecutuscit quad volebat,is nunquâ de arnica conqueretur, cum vter 3boni cupiditate ducatur - Ne in iis quidê qua: fuauitatis eau acomparantur,incidunt.Sienim vitaviâùfque communis casdeleâat, iam vtriq; quad volunt,aderir- Et ridiculus fane vi.deatur,fi quis cum accufet, cuius confuetudinc minus deleâeatur,cumliceat abcius abefie confuetndine.At verô plcnæ fun:obiurgationum , plenæ querelarumy8c criminationum ca: a-mues quæ fru &ibus emalumentifq; diriguntur o Nam qui fpemercedis,vfu, 8c confuctudine implicati funt, femper maiora

c defyderanttfëq; minora habere parant, quam digni fint : que:runtûrque non tantas le opes-quantas reqpirerent , elfe côfecu;

ros. Ogi autem bemgnê faciunt,non po unt tantis iuuare ca;plis,quantis illi indigent, qui accipiunt- Sed videtur- vt ius du;plex eft,alterii non fcriptum, altemm fcriptumzfic emalumentum quad ex rebus vtilibus capitur, alterum a mare , alterumâ lege proficifci. Oriiitur ergo querelæ rum maximê cum eam

vtilitatem non percipiunt , proptcr quam rem cantraxerant.At ca quidê vtilitas qua: legeintroduâa cit , certis verbis cer-nitur, quæ partim fordida cf: , cum de manu in manû res n’a»

ditur :parti’m ad tempus liberalior 8: honefiior, fed pa &ioneadl’ubita quid pro quo reddendum fit . Certum in hac cit quid -debeatur,non dubium,’fed maram 8c cun &ationê habet,ami-citia dignifiimamgltaque hommapud quafdam nulla faut in.

v un

165 ETHICO’RVM ARIST.dicia , fed fibicharas elfe putant oportere cos , qui ex fide remcum i plis coottaxerint-At verô quæ maribus côparata nô cit,certa 36 falermiverborumformula confiat,fed tanquam ami-co dant beneficium autalii qualifcunque lit - Par aurem autplus ca exigit , quafigverô non dederit , icd fœneratus fit bene-ficium,nec item commutarit.Nec eadem erit eius qui cantra- 4xit rem,& eius qui dilfaluit criminatio. Hoc ira fit propterea, .quôd omnes vel oertè complures honeltarum rerum fludio il. .li quidem trahuntur,fed ramé vtilitatem 8: fruc’tum fequun- ,tut: 8: quôd pulchrum cit benefacere , nonvtgratiamexigas, Fbencficiis aurem allier vtile 8c fru&uofum.Referenda cit qui- adem par gratia li moda pofisis,idquc vltra - Neque enim ami- .eus quicquam inuitus facere debet,quafi vero iamîinde ab ini.tia peccarit,acceperitq; abzea beneficium,vnde minus dCbUitl .Non enim ab amico accepet-at,neque ab eo, qui ab bât: caufam .cantulerit.Vt igitur in rebus cômutandis certa formula ver"- .barum,eum par ef’t qui beneficium accepir reddere,at ue pol- 4liceri fi modo point, le gratiam clic relaturum- Nam iminus -p’ofsit,ne is quidem qui dedinrepofcat. Ergo fi polisis, reddctu -dum bencficium eitAtque etiam in primis,qu is beneficia des . nderir,& qua de caufa,pondcrandum cil: vr etiam his de caufis .expe &et ille,aut minus expeâetôed hoc habet dubitatiancm;vrrum referendæ gratiæ oflicium eius qui accepir emalumenta a: fruétu ponderandum lit,an eius qui dedir beneficiouNam.cum bencficiis afiiciuntur homines,extenuantes eiufmodi fa àbeneficis accepille prædicët,quæ 8c illis exigua erât,& ab aliisaccipcrc licebat.llli contra qu æ 8c maxima deferre paruerint,86 quanta ab aliis non potuilTenr accipcrc z idque rebus eorumafperis,autcalamitatibus generiseiufdêNti-um i gi tut fi ami.ciriam vtilitas côltituar, fru à us quem ex bencficio tulit isncuidelatum eû,mêfura fit,qu æitio eliiHic enim indigebat,ei api.tulatur alter, rauquam parcm aliqùanda gratiam accepturus.Quonianrigitur tante fait præfidia’. quêta in altero fauta dtvtilitas,tantum etiam reddcndumdt quantum acceper-it,aut

H

ALIBER gVHl? a H ’ 161.A plus ca etiam , quoniam hoc muiro cit præclarius L ln amici.

tiis aurem quas virtus contrahit, quoniam nullæ obiurgatio-Lnes exii’cunr,oflîcium æftimandum eli ex eius qui côtulir ani-

ma 8C voluntate . V irtutis enim 8c morum laus omnis in m1-.mi iudicio 8c voluntate confiltit. Atque etiam in iis ami-cit’iis in quibus cxcellenriæ quædam funt, querelæ incidunr. -.

Nam cumvterque plus fibi tribui æquum ccnfcat , hoc fi fiat,amicitia dilIoluirur.(&i nanque melior efi:,is fibi maiora de- -

B bcri cxiflim,at,quôd plus probo tribuëdum fit . Eadem cit eiusqui maiorcm vtilitatê allert,rario 8c fentcntia. Eum enim quiad nullam partent lit vtilis,paria emalumenta confequi ncgâtoportere . Famulatum enim, non amicitiam elle, nifi pro di-gnirate oEiciorum ca confiabunt , qua: funt amicitia: propria.Putant enim vt in (ocietate pecuniarum, fic in amicitia, plu sacCipere oportere cum, qui plus contulcrir - Atinaps 8c derc-terior,contra.Amici enim veri 8c perfecïi elle,fubuenirc cgë-ribus.Ogis enim fru &us,inquiunr,quæ vtilitas manet (ii,qui

C probo aut potenti firamicusfi quidem nihil fit canfccuturusêAt re été quidem vterque repolcerc 8c exigerc viderur.Plûfq;tribuendum vtrique cit ex iis rebus quæ vigcnt in amicitiaznôidem quidê,fed fuperiori plus honoris,inopi plus emalumen-tio Virtutis enim 8c beneficentiæ merces cit gloria: inopiæ 8cindigenriæ præfidium , quæltus ’- (luæ etiam in rebus publicis

fimilituda perfpicirur. Nec enim houas ci tribuitur, qui nihilcôfert in Remp.ltudii,nibil aperulm,nihil faculrarum. (aux!enim communeel’t, datur ei qui Reip.confulit . Atqui houas

il) cômunis empaumais gloria. Non enim fieri potefi, vt quis li-mu18c à Rep.locupletetur, 8C gloriam côlèqu atur.(&oniamenim nemo pardi in omni negorio (a premi, [a âfque opes in»minai fuliinerezqui rei nummariæ iaéturam (ecerit,ei banq-

. rem tribunat-qui muneribu’s nôzcorrumpitur,pecunias.(&odenim cuiq;tribuitur pro digniœte,id exæ uat,vtdixi,tuer1’1rq;

amicitiam.Sic etiam cumiisagendume ,qui non flint pares.Et cui vol adapes adiumentum cit,vel ad virtutern,is

l x

162 ETHICORVM ARIST.lionarem dcbcrreddcre . vicifiimq; id reddêdum quad quifq; Epafsit. Exigit enim 8: poil ular amicitia, non quad cuiquc de-betur , fed quid quifquc efficerc potcfl - Neque enim id pafsitfieri in omnibus,quod in iis contingitfocieratibus, quæ nabisfunt cum diis 8: parentibus . Nam 8c ncmo cit qui parem iisgratiam referre pafsit, 8c tamen qui cos quocunque officia, 8cobfem ariane patelt,colir, is vir bonus cit habendus. Itaquc fi-lio nô viderur concelTum,vt pattern exhæredet , atri licer li.beros. Par cit enim filium qui obligarus cit benelïci a reddcre:qui fi omnia efficiat , nullâ tamen partcm videarur illius me-ritorum alïecutus . Ira fcmper illius beneficiis obligatus eli.Œibus aurem quxfpiam debet , cum quoniam illi prætcrirepolTunr,& parti iccbit.Sed nemo cit omnino,qui filium velitexhæredaremifi qui infigni quadam improbitate fit præditus.

I Nam præter naruralem amicitiam,communis etiam huma-hiras impellit : vt ne omni præfidio defertum cum elle paria-mur. Œi fi facinorofus fit,cauendum cil, aut nô labarandumterrè,vt opitulemunpleriq; en im bencficiis afiïci volunt, ipfi

conferre vt rem inutilcm,nolunt. GLIBER Nost.

N omnibus aurcmiamicitiis quæ nô (uneeiufdem generis, comparatio 8c propor-tia, vt diâum cit, 8: exæquat amicitias,

- 8C conferuat . (mati in ciuili facietatecontingit , cum in futorem pro calceis, H8c in tex torem cæterosque omnes extat

. remuneratia pro dignitate . Atque huequdem numus comparatus e&,quafi rerum Omnium mêfuracommunis,vt ad cum referamur,cx eôque ponderëtur omnia.i Sed m amoribus interdum amatar queritur, fibi in amore pa-ïen! non elfe eum,quem amet,cum in ca nihil fondre dignum

ranncitia. Sæpe etiam amafius querirur de amatore, c; cum

v LIBER 1x. . se;A prius’ pramiferit omnia,tamê nihil earü quæ promifit exaluit

omnino. Œod tû euenire folet maximè,cü ille libidinis caufaamat 8c colit,hic vrilitatê fequiturmec vtri ; adlunt.04goniâenim amicitia his de caufis côflituta erat,di ociatio 8c difira.&ia l’equitur,cû minus extat ea â quibus caufæ proie &æ erant

diligêdi-Neq; enim le inter fe diligebir,fed quæ aderâr 8c (up-petebant.quæ quoniâ infirma funt nec fiabilia, cria amicitiæfaut eiufmodioAt verô amicitia,quâ morû fimilitu do honoracôglutinauit,quoniâ propret le cit permanet,vt dixi.Sed ami.

B cidifisident inter le tum cum alia arq;optabant eis obueniür.Nam fimile elle aiunt ac fi nihil fieret omnino, cum non quad. volant confequunnir. 041ml cirharœdo cui dam contigir, cuicum quifpiam pollicitus efiet , quo melius canerct,eo le maio.rem mercedê elle d arurum, ifq; poitridie exigeret mercedem:eum refpondit cum voluptare com malle voluptatem . Sihoc vterq; volcbat , fatis habu irzfin i e valu ptatem quam ce-perit,perebat,ille quæltum aucupabatur quo caruitznon reâêneq ue præclarê ad facietatem accidit - 0&0 enim quifq; eget,

c ad id etiam attenrus elbquod vt all’ uarur,nihil cit non datu.rus. Vrrum aurem pretium rei ciusefit præfcriberc qui dat, anqui accipit,quæl’tio el’c. mi enim dat,vidctur illi permittere.

(hod aiunt Protagaram facere falitum , qui cum dacuilietquidlibet, iubebar eum æfiimarcqui didici et,quanri videratut fcienriam,& tantundem ferebat - In quibufdam eiusgenaris fatis dtviro merces.Qui verô primûm ar enrû acceperüt,deinde nihil præltant eorum quæ ,profefsi unt propter praomill’orum magnitudinem , iure funt illi quidem vituperandi.

D Neque enim exoluunt, uod promiferunt - Ogod certê cogna.tur Sophiflzæ facere,quod n’emo fit qui quæ fciant illi, argenta

. dignum exiliimet. Ac illi quidem , quoniâ non perficiunt in 4qu æ mercedê acceperunt,iure reprehenduntur. Inter quas au.rem nullum paâum mercedis interuenit,ii quoniâ vltra dît,omni,vr dixi, reprehenfione carent . Han c’enim talem amici.tiam virtus côtraxit, in qua ex anima 8c voluntare pondent»

x u

se; ETHICORVM ARIST.daremuneratio elii Ea enim el’t am ici 8c virtutis propria. Si- Èmilis’ cria eorum cit ratio, inter quas Philafaphiæ cit faderas t8c cômunio. Neque enim aut rei tantæ digniras peeuniis æfii.matur, aur vllus houas tanti momenti 8: pondais pardi exi-

"fiera . Sed profeâo vt erga deos , fic hic fatis fit præfiare quadquifque efficere pafsit.Si vero non fuerit talis largitio,fed alièreferatur , ca fequi dcbcr maximê quæ ex vtriufque dignitairevidearur.030d li ira nô fiat,n6 faluna necelTe efl,venim etiam

’æquum, cum qui rem rradat, pretium præfcriberel- Etcnim-fiqu antam hic vtilitatem quantûmque fruâum- ceperit , aut Fquantam voluptatem fecutus fir,parem ille vicifsim côfequa.itur,ab hac preriû obtinebit . Nam in rebus venalibus hac cer-nere licer . Et nonnullis inlocis leges funt , quæ iudicia vetant

a fieri, quôd eumdeceat decidcrc cui habita lit fidcs , ficuti cumen faderai 8C ratiacanrraâa cibCui enim res tradira fit arquePermilla, cum iufiius quam qui permiferit, purat conflituerepallie. Nam permulras res non rantidem qui habentôc ii quifilai dari volunt,æfiimant.8uaenim cuique,& quæ quiqu dat,

i magni Fretii videntur. attamen compenl’atioranta fequi de;t,quâtum ii qui acceperint,præfcripferint. quanquam forte

’ non cit ranti res æl’cimanda ,qu anti is qui renet æfiirnat ,feda quâ’ri anrê quam accaparer,æltimabat. Hæc quaque dubi.

i ratione", 3(me nr , vrrum parri omnia tribuenda fint’officia,en]? Parenvdum fit in omnibus . Et vrrum ægrot’us medico de-ear crcdcrc, Et num imperator deligendus lit is qui lande reiellicæ valgæplurimum vItêmqucaJnicônc’ patius, an’bono.

"tofuàuem’cndium fil:- Et vrrum eis qui de nabis bene meritus ucit,fcferénda cft’gratia,an dandum bencficium facio’fi vtti ne. ’

non puait a A c horum quidem omnium non cil: facilis «à-A caria , Præfèrti’nî cum magnæ in iis dilsimilitudines ac diffa

1’ çmi æ Verfcnçur, 85 magnitudinis 8: cxiguitatis 8c honei’ta-’ tu a; necefiitatis .’Hoc tamen non efiiobfcurum, nô elle eidemi.

°Hicia tribu d a omnial’atius enim referenda fcrê quam in-Wnda à [ado gratis! cf: » ficu ri mutuum etiam reddcndumj eilî

4 IIBER 1X; , . s :535?A potins cui debetur,quâm fadali dâdum bencficiùniïqianquâ’

hoc non fempet fit femmdum. Vt fi quis redemprus fit â par.danibus,vtrum cum ni fe liberarit viciisim redimere debear,qualifcunque fit. aut Icaptus ille quidem nô fir,repetat aurem,

I aliquid,vtrum ei potins referenda fit gratia,an veto redimen.dus pater,quæritur-Nam fuus cuique paterpatius lit redimen(dus . Ergo, vtdixi,omnino dcbitum officiant reddendum el’ro

. Œwd fi dandi ratio honel’ti necefsitatifque ratione vincarur,cil: ad hæc ipfa declinandum. Incidunt enim huiufmodi tcm- .para, cum beneficiû quo prouocati fumus, reddendum nô eih’vt fi quis fciens in bonum virum beneficium canrulcrit, 86 inhune qué improbum elle exiflimet, extabir remunerario. Ne-

ue enim femper ci commodandum ell: vicifiim,qui commœdarit.Nam 8c hic fuam ab caulam bona virocômodauit,&v il.

s le nihil emalumëti le ab improbo fperau it elfe capturum. Er-go fine ita cil: , non cit par dignitas: feu non cit ira, fed putant,nu nquam abfurdum quicquam facerc vidcbu ntu r.Vt ergo la”pe dixi,quæ de perturbationibusaâianibus &ofiïciis habcturaratio,iifdê finibus 8: rerminis côtinetur quibus ca: res in qui)bus verfantnnAtque illud quidem perfpicuum efl,non eadem

C omnibus officia tribuenda elle,ncc parti quidem omnia, quê-admodum Ioui nô fiât facra omniaŒoniam aurem al ia-pa;rentibus,alia fratribus,a1ia propin uis, alia beneficis mibuêdafunt z fuum cuique ac proprium quOdq: deceartribuëdum cit.(mm etiâ faccrc videntur- Nain inuitât cagnatos ad nuptias,quibus quoniâ genus commune eli,idcirco quæ genus artinêr,funt illis inter le officia communianObeâmq; caufam cagna-

D tas 8c propinquos veuire putanr apartere ad fpôfalia . Sed ne».cellaria præfidia vitæ parentibus maximê debcnrur,quibus re»

4 bus procrcarorcs iuuare pulchtius cf: quam feipfum . Atqueetiam vt Diis , fic (nus houas tribuendus el’c parentibus z non-

omnis quidem,fcd patri is qui pattern, marri qui mati-cm de»ceat.0mnis etiam feni bonas tribuendus cil: is,qui ætatê illam:decet,allurgendo,decedcndo de via, aliifque generis eiufdem.

x m

B

166 ETHICORVM ARIST.Cam (odalibus 8c fratribus libertas,& rerum omnium «’3menitas vigere debet . Cognatis etiam arque tribulibus , ciuibusitem reliquifq; omnibus enitendum cit , vr (uns cuiq; tribua-tur.8c quæ in quoq’, infunt , ca ex illa quæ nabis cum illis eritfamiliaritate,ex virtute 8C vfu eruntiudicanda.Ac in iis quidêquæ funt eiufdem generis facilius iudicium efi : quæ autê fautalterius,dilficilius. Non tamê ab cam quidem caufam dcfifiê-dum elbquinetiam quoad fieri poterit explicanda funt omnia.

De dimitrêdis autê amicitiis hoc quæri folet,vtrû difcedê.dum fit ab amicis qui non funt c6l’tantes nequc fiabiles , an ne Fab iis qui amicitias vtilitatibus 8c fuauitate dirigût . Cil hæcquidem nô allequunturmon el’c alienum dilloluereHac enimamabât ipfa,quibus fublatis,illud confcntaneum cit, vt etiamamicitia tollatur . Licet etiam accufare ,fi quis vtilitatem 8cfuauitatem quærens diligat,l’eq; in amicitia virtutem limule:fetùtum.Nam, vt initia dixi, multa amicarum dilsidia fiant,cum non æqnè ac putarant,funtamici . Ac tum quidem , cumquifpiam falfus cfi opinionc , quôd alterum putaret du &umvirtute le diligere,nec is quicquam tale faciar : le ipfe aCCufare Gdeber-Sin aurem ab illius fimulatione falfus ell,par efl: accufa-ri en qui fraude egerir,vel multoetiam magis q cos qui numasadulterant, quo in re præfiantiore calliditas confumitur c Sedfi tanquam probum virum receperit aliquis, malus aurem fa-

- &us efi,aut etiam viderur:etiamnc diligendus fit,quæritur,anhoc fieri nullo paâa parait? Siquidem non funt amorc dignaomnia, fed bona fola. Et improbus diligêdus cit nullus,nequeæquum fir.Nô enim vel amare improbus quifquam debet,vel

t patelle ac fimilis malorum. Atqui pares,vt dixi,cumparibus .minutant amicitiam . Sed vrrum repente præcidendæ fiatamlÇltlæ,m non cum omnibus, fed cum iis quorum vitiis re-

’ medium nullum inueniri poteflelis aurem qui fanari pofiunt,

ccmagis quoddam adiumentum aficrendumefi ad mores , âad °P°S.,q.uôd melins cit 8c amicitia digniui-Oganquamalie-num nlhll qui difcelleritfacere viderur,quippe cum non huic

1113m 1x. . a,A aut certè tali foret amicus. (Lupuiam igitur ad meliorem m5.rem reuocare non potef’c , ab eius fe remouet amicitia- Sin hicpermanet,ille autê melior cit, Præfiâtq; virtute : vtrû en ami.c0 vti debear, an fieri non pofiit,quæfiio efi. Hoc perfpicuumeli in magna diitantia,vt in iis amicitiis quæ ab inennte acta-tc contraâæ flint. Etenim fi ille in puerili animo 8c feritentiapermaneat , hic autê vir fit optimuszquî fieri potefi vt inter fediligangcü nec moucantur iifdem rebus,nec oifcndanruraNe-que enim hæc funt inter cos mutua,fine quibus amici cire nul.

B le modo poiTuntzquandoquideni vita viâûfq; communis nontei’c inter cos inrerccdere.Sed de his i5 diximus. Vtrum ve-

rô nihilo erga cum alieniore anime cire debet,quâm fi nua niamicitia influais-Met :an prioris confuetudinis valet: (izbarecordatio a Vt enim ami cis potins gratificari putamus opot-tere quâm exteris: fic veteri amicitiæ aliquid tribuendum cit,nifi propter fingularë quidâ improbitatë faâa fit difiraâio.

Ba autem,quæ amicitiam côciliant amicis inter ipfos,qui.bûfque amicitia: fines 8c termini confiituti funt , ab iisprofeo

C &a videntur , quæ fibi quêq; conciliant arque commendant.Ponant enim amicum eum,qui velit ikruire, ac feruiatc’ômœ,dis amici,aut quæ videantur,illius caufazaut qui vclit faluum8c incolumem amicum , eùmque mancrc in vira ipfius caufa.(me. funt anime mattes in libenos, iique amici qui temeritatedu au flint ad amandum.Alii amicum cum fiamunt,qui viraviai’iq; communi cum amico côiunâus cil: , qui ;cadcm flu-dia fequarur.aut eü qui 8C rebus aduerlis amici do cat , 82 gaw

V deat fecundis.Œod idem in matribus contingit maxime.anD rum etiam in aliquo amicitiam ponant.Sed hæc uidê omnia

virum bonum fibi conciliant z cæteros autê quia bonos fe and,fiimantoEfl enim 8c virtus 8c vit bonus,menfura,vt dixi,rerüomnium.Nam 8c fibi ipfe c6fiat,8c iifdem rebus mouetur periomne têpus ætatisÆf’cq; is qui le iis quæ verê bona funt,quæq;

videnmr,velitafiici,quæ eadê eificitc Bit enim boni viri quoclbonum fit gererc,atquc fuam ob caufamfiquidcm mentis gra.

x un

in: ETHICORVM Anis-r.tia,quod quidem vnufquiâq; viderur cire. Atque etiam matie. Erc vult in vita,ac faluns e e.’idq; facit 0b id maximè quia fit fapienso Bono enim Viro fiatus bonus honcfiûfq; ciblât fe quifq;bonis vult affici . (Lied fi alii fierent omnes arque funt, nemocirer homo qui bona cire omnia in c0 vellet,in quod verfus ef-fet. Efi enim etiam in Deo bonum hoc tcmpore , fed quod idéipfe cit quale. id cunque fit . Ac mens fua quifq; cf: , vcl maxi.mê.Cûmq; fit eiufinodi,fccum ipfo vult viuere,’1dq; facit libë.

ter . Vt enim lætamur iis bonis quæ recordamur, ne iis erigi-mur,quæ expeâamus.Habêt enim hæc obleàationem, arqueetiam eius animus abundat præccptorum copia . Et quoniamiifdem tcbus femper mouctur,8c oilenditur, 8c non aliis aliâs,’fitrvr doleat gaudcâtque rebus fuis ,vnâ fecum optimè.ls enimefi quem nullius omnino rei pofsit pœnitere . quôd ira vir boanus in (e animatus fit . ln amicum etiam , quemamodum in (eeûanimatusÆi’c enim is amicus quidem, qui efi tâquam alteridem,& in eorum Videtur aliquo amicitiaconfii’cere.& in qui;bus eadem i nfunt fiudia,eædem voluntates,ii amici nominâ- Gtur.Vtrum aurem (ccum cuique lit anücitia,necnefir,omitta, a ’ -mus hoc quidem têpore quærere. Tandiu autcm amicitia ma-net,quandiu eorum qu æ dixi,aurduo adiunt,aut etiam plura.nimiaetiam amicitia videtur ca uæ fecum cui’que eihSed ta-men confiat,quæ diéta funt,ad e permultis,eriam improbis.Num ergo eorum participes funt, quia fc ipfi obleâant, fequebonos putanteH æc enim omnia eorum in unt nemini,qui ad.modum nefarii funt, nec videntur quidem nec ferê vlli malo-chA fe enim difiidentipfifccfunq; difcordant-Sc aliavolunt,alia [equuntur,ritu impotentum.miæ enim fibi ipfi bona elle Hfiatuerunt,iis ca omnia anteponungquæ iniucüda funt 8c m0.lei’cæAlii rurfus propter ignauiam, ab iis rebut gerendis «ce.dunt,quas ipfi fibi bonas elfe decernübOgi vei-ô multa &gra-uia fcelera admifcrunt,improbitate viâi,&ife oderunt ipfi,&vitam fugiunt,mortêmq; fibi i pli confeifcunt- Improbi etiamalios quibuscum vcrfentur requirunt , (c fugiunt ipii . Multa

c

,f LIBER 1X. . u .- 169A enim 8: grauia facinora recordâtur,quæ 8c alia eiufdem gent; ’ris ,cû foli’ funt expe&5t:cum funt c6 aliis , obliuione obruunt.

Et quoniam in iis nulla cit caufa cur diligâtut, nulla cit etiam-in eis ratio diligcndi fuàNec i gitur ipfi foli lætari poiTuntmcc’dolere . Eorum enim animus à le ipfo difsidet, fecûmq; difcor.dat,aliâqu agitatus pœna icelerum,fe dolet à quibufdam rebusabfiinuille,a1iâs gaudet.atq; pars alter-a huc trahit,illuc altera,

. vt folèt partes dilToluticorporis.Œ1ifi 8c dolere fimul nô poilfit 8c lætatih at paulo pofl certè 8C le :molei’cè fert ex rebus alia

B quibus voluptatë cepich, 8c fibi cas vellet non fuilïe voluptati.-- Bit enim vita malorü plena pœnitentiæNon igitur in (e ami-- cè animati funt improbi , quôd in eis dignû nihil fit amicitia.

Œôd li ita aiïeétum elfe anime valdc miferum efi , fiJgiendaimqprobitas eii, dâdâq; opera vt boni fimus . Sic enim 8c in nosip 1 amico animo Æe&i,& aliis funins amici futuri. ’ Bene. çuolentia autem quanquam videtur, tamen non ei’c idem quod

. amicitia.Nam beneuolentia etiâ cum in c0niû&i fumus,quos

a

1 noramuszeadêmque occulta eit,amicitia non eibCMod ctiâc âprâ attigimus.vNcc amor quidem cit, præfertim cum nec fit

. * defyderii nec cupiditatis particeps,quæ amorem côfequûtur-Præterea confuetudine amer fufcipitur , bcneuolêtia etiâ cite,, uod in certâfibus côtingitÆos enim quodâmodo (peâarorcsâiüguntfic in eis ei’c eadem voluntas,cum interim nullis 03L

ciis nullifq; aâionibus coniungi queant . Nam 8c repente, vtdixi,beneuolentia côiunguntur,8c leuiter diligunt.Atque criaviderur vt amatoriarum leuitatum , fic amicitiæ principiumab ca du &um elfe voluptate,quæ ex fenfu oculomm afpcflûqâ ,

D capitur.Etenim ncmo quéquam infane amat,nifi forma capia.. tut. Et qui. forma capitan-mon Continuo’cliligit,fed tum deniq;cum &abfentis defyderio tcnetur,& præfentë concupifcit. Sicinter nulles amicitia die potcii , nifi ante coniunâi lint bene» iuolentia . At quibeneuolentia coniunâi funt cum quopiam, ’non ii continuo etiam diligunt. Eos enim duntaxat-volunt bonnis afiïci, in quas bene animati funtzncc vllis ofliciis côiungi

y . à

1’70. l ETHICORVM ARIST.vellent, nec vllam propter cos (ufcipere molefiiam - Quocir- Eca eam foutent amicitia: licet dicere , quam tempore côfirma-tâ cum auxit confuetudo,tum amititia nafcitur, non quæ vti-litatis aut fuauitatis caufa fingitur- quâdoquidem eorum cau-fa nemo cum alio beneuolentia coniungitur .Nam ui bene-ficia accipit,fi eum qui contulit , beneuolentia compieétatur,is officio fungatur . At vero qui beneficia ponere vult apudA uempiam,fpe præfidii 8c auxilii adduâus, nô illi beneuolus,ied libi potins videtut- ficuti nec is amicus habendus, qui vti-litatis caufa colit 8c obieruat quempiam.0mnino aurem vit. Ftus 8c probitas beneuolentiam côtrahit,- fiqua fignificatio ho-neflatis , fortitudinis , aut alicuius eiufdem generis , eluceat-mimi etiam in certantibus fieri folere diximus. Atque etizî ’’concordia ad amicitiâ pertinere videtur. Itaquc non cf: idem

L uod eadem fententia , quandoquidem in iis etiam , qhorumâter alteti i gnotus fit,ineilè poteiLNec concordes aiüt eos quide quauis te idem fentiût,vt cos qui de rebus cælefiibuszquip.pe cum idem 8c vnum de iis rebus fentire , non fit propriumi’amicitiæ.8ed ciuitates in côcordia elfetum dicuntur, cum de ccommodis 8: vtilitatibus, vnum idêmque fentiunt, 8c decer-nunt,qu odq; publicè placuerit.exequuntur . Ergoin germdisrebus iis quæ graues ac magna: fint , quæque adeiÎe poiTunt vel

vtrifq; vel omnibus,concordia confifiit.Veluti ciuitatescomcordes funt,cum placet omnibus magii’tratus deligendos cire,aut i neüdam cum Laccdæmoniis focietatê, aut Pittacum im-peratorem elfe, fi etiâ i pie velit . At verô cum fe ipfum vtèrq;v1: fit apud PhoenilTas,voluerit deligi,tü feditio nafcitur.Non Heni m vnum idémque intelligere duos quale id cûnq;fit , vnû8c idcmfentire efi,fed idem in eodem . Vt cü populus 8c opti.mates optimos volunt præeiie Reip. fic enim omnes quad vo.lunt confcquuntur. Ciuii’imq; inter ipfos amicitia , concordiavidetur, vt etiam celebratur . Bit enim in commodis 8c vtili-tatibus,iifq; omnibus quæ ad vitæ vfum pertinent- qualis bo-nis inter bonos concordia cit -wli enim iifdemderebus vnum

llBER 1X. tuA idémq; 8c i fi fecum 8: cum aliis fendunt,præfertim cum eo-rum fte’nt ententiæ,8c voluntates,non more Euripi refluant.Re&a etiam 8c vtilia fibi proponunt , quorum communitercupiditate ducuntur . At vei-ô improbi vnum arque idem niiiad breue 8c exiguum tempus,fentire non polIunt, ficuti etiamamici elfe lblent, cumin cmolumentis fua augendi cu pidita-ne inflâmati fint , iis aurem in rebus quæ laborè fumptufq; de;fyderant,ab officie deficianti. Que quoniam fibi quifque exo-ptat,proximum quêque obieruat &arcetÆuertetur enim fur»,

B ditus Refpdi à nemine conferueturÆx quo nafcuntur feditiœnes,dum alteri alteris necefsitatê affçrunt,ipfi fungi officio no.lunt- Benelici aurem vehementius cos diligunt in quos be,neficia contulerunt, quam ii qui acceperunt,eos quidederuntp(Lu; nabis contra opinionem incidit quæflio LAC compluri.bus hoc itavidetur,propterea quôd illi debent,l1is debetur.Vt vigitur in oommodato periiiïe expetunt debitores, cos quorumæs carraxerunt, faillis aurem debitorum cui-æ cf: creditoribus:fic ii qui bene meriti funt , cos faluos volunt in qu os liberal es

c fuerûr,quôd gratiam beneficiûmque iint accepturi. illis cui-ænon cit remuneratio. Et Epicharmus quidem foi-té hoc dicat,ad improbitatem eorum fpeâare orationem , quæ tarifer: bu-mana cit - Sun: enim pleriq; immemores benehcii,propeniio. .rêfque funt ad accipiendum â bene merendum- Sed caufa anatura potins profefta videtur, quæ nib il fimile habeat ei reiquam atruli de creditore.Non enim in illis amor inefi,fed vo-lunt faluos illos,vt fuum recipiant.At ii qui bene meriti funt,cos diligunt apud quos beneficia collocarunt,etiâ fi in præfens

D nihil ex iis emolumenti percipiâ’t,nec lint percepturi in pofiarum-Ogod etiam in artificibus contingit- Omnibus enim fuacuiq; chariora funt opera,quâm fuis quiqu operibus,quæ mu.ta 8c inanimata funt . Sed nefcio quo paéto hoc in poêtis ma-

. is cernitur,quos fua opera præter modum deleâant , ea vtfiberorumloco diligant - Huic efl: fimilis caufa beneficiorurn. lNana qui bencficium accepit ,’ opus eorum ei’c , quod eis cha-

yii

15;: ETHICORVM ARlST.rius cit , quam operi procréator 8c auétor . Hoc aurem caufæ E

- eli: , quôd- cum nabis iuus cuiquei fiatus optabilis fit 8c cha- ,rus ,fimûfque re ipfa (nam viuendoSc agenda) fit vt qui fe-

. cit opus, fit achaine quodam modo . Ergo opus diligit , quôd(fatum fuum . Atq; hoc à natura duâum ei’c . QIPd enim elfepotelt,id,opus quad rei pfa cil: indicat. Atque etiam ei qui be-neficium contulit,pulc;1rum honeih’zmque cit id quad actio-ni con gruit, vt id etiam in quo ipfum inei’c, dele &ehAt is quibeneficium accepit , nihil rei præclaræ in coqui dedit- eiTe exi-fiimat, præter fru étum 8c emolumentumquod infuauius cit,mim’ifq; amabile-Habet autê eius quod præfens cit aâio, 8c reifuturæ cxpeâatio, 8; præteritorü recorda-tio,oblc&ationem.Sed tamen eo quad præfens tanquam in manu datur,nihil iu-cundius efi,nihil amabilius.Ac ei quidê I i bene meritus cit

, fui operis permanet fiabilis certâq; polka; . Bit enim firma,confiansfiabilifq; virus-(mi veto accipit,ei vtilitas petit ton

; ta 8c decidit.Et benefaâorum recordatio iucûdifsima ef’c,vti-Ilitatum nô ferè,aut minus certè.Contrâque efl in expeâatio- -

, -ne.Amor etiam a&ioni fimilis efi,amari-perpelsioni.041iawV rem inactione funt occupati,eos noceITe cit diligere, eâq; fequi. omnia , quæ ad amorem pertinent - Iam verô ca flint c ariora- omnibus quæ labore parta funt-vt etiam pecuniæ iis chariorcs1 funt qui quœfierunt,quâm quiïacceperunt-Atqui accipere be-

neficium nullius negorii efl,dare arduû ac difficile. 0b eâmq; .caufam liberi chariores flint manibus, uôd pattus difficilior

- fit,maiorifq; laboris indigeat, 8c quôd nos effe fciant certius-. Ouod idem beneficis proprium viderur. Sed vtrû a: quiiq; H-. maximè dili gare debet, an alium ali uem,quæfi:io eleulpâ. i, turenim qui le maximè diligunt , e611; fui diligêtes probri la., ca appellant. A c mali quidem videntur quæ faciunt, fuam ab

caufam facere omnia,atq; eo magis quo funt feeleratiores,idq;illis vitio datur , quôd fibi tantum confulant - Boni aurem ab

. honeflatê, coq; magis quo meliores funt, vt fuas res rationéfqîprætermittâ t.A qua oratione faâa dili-entiuntaiec fine tarifa:

IIIBE’R- 1X; Ï e517;l A Aiunt enim diligendû cum maximë, qui fit maximas arnicas-

Amiens autê maximus isei’t , qui velit bonis aiïici quam ma- ai ximisieum quem diligat,illiuscauia, etiam fi ad fe ex his nihil i i

redcat . quæ fibiquenque contiliant,cæterâqueonmia quibusamims definitur o Docuimus enim principiû du &um âfeïdi,

’ ligendi fui ad alios peruenire. Atque etiam’eodein pertinentprouerbia, Vnus animus, Amicorü omnia communia. Ami.citia,.æqualiras. Tibia: genu prôpius . Onze omnia in quaqueineEc,ad fcqueredire reperiunturë Sibi enim quiqu charnu efi:

B maximè . Se ergo quifque maximèidiligere debetg- lure aucunhoc venir in dubium , vtris tandem rarionibus aficntiendum Ïfir,cum præfcrtim vtræque fint probabiles.Conflituendi ergofunt inciufmodi rationibusa finesôa q uaft ’veritatis..(Luôd fi quem vtræque rationes’fib’i c. bafum confiituant, in.

telligamus,ciro planû-fier-Qgi ergo hoc ipfum vitio-vertunr,’ dili entes fui appellant cos ,’ quipenitus fuas cogitationes 8C

fin ia inpe’cunias honores marinais ’voluptates abiecerunt:- quorum plerique haie ira experunt , iifque findent, quaii in eis

.i fit fummum bona in . Itaquc de iis digladiari falent. 03 ergoiflis rebus totos fe dediderunt , ii cupiditatibus:, animi perm-abationibus , eique parti quæefl expers rationis , omnino obfeoquantur,’cuius encris magna copia cit. Itaquc appellatio ipfadu ôta cit à m titudine , qui: ipfa vitiofa. 8c deprauata d’e-Iure i girur vt probrum obiicitur , iis qui ira fc ipfi diligunt.Nec dubium cfi,qui n cos qui hæc .talia fibi proponût,pleriquafui diligentes foliti fiat dicere . Si quis enim vans exomnibus ’maximam operam-eo côferat,vt iufie 8c modeite fa &afequa;tur,aut quæuis alia, quæ virtutibus congruant , ifque omninofibi femper honeftatemvendicaritmunc nemo fui dili entemdixerit,hunc nemoreprehëdat . Atqui hicpotiusvir ibi chaæ

! rus elfe videarur- Nam 8c pulcherrima quaqueac aptimafibi ’affamit,& parti ei fui,in quaii’nefr vis maxima,obfequirur,pa erêtquc in omnibus . Vt enim ciuitais omnifque alias côuenms,fic homo cit onmiü optimü ..Sibi ergo charus en mastimê, qui

Y "1.

D

x ,7, ETHICORVM ARIST.hac ipfum diligit ab eôque init gratià’tAtque etiam ex eo con. Etinens 8: impoaês nominatur,quôd animum vincat8c teneat,val non teneat:quoniam in eo omnis nofira vis lita fit,ipfîqueeaf me noûra videamur gefsilfe maximè quæ ratione ducegelâînus.Ac illud uidcm minime dubium elt, fuum quêquenoltrum animum emaximè ,eûmque â bona vira maximêdiligi . ŒQPYOPM idem libi charus efi: maximè , alia generccharitatis,quàm quad vitio data r, à quo tanrô abelt 8c dinar,quantum vim rationi côfentanea ei præl’tat quæ voluprati c6-gmit, quanrûque interel’c inter honefli appetitionem eiufque Erei quæ vtilis elfe videatur . Ergo ii omnes, qui lingulari quæ adam tenêtur præclararum aâianum 8c alficiarum cupidira.ce, in commendationeamnium laudéque verfantur - Œôd liomnes ad virtutem-honefi’afqueaâiones qualî certatimcon.tenderent , 8c publice omnes datas, 8: prinatimi finguli fumàmum bonum adipifcercntur . fi uidcm virtus ex eo genereel’t. Ira fibi charns elfe bonus diuer . Nam 8c fibi præclaritaâionibus proderit 8c cæteros iuuabit . At non deberimpro-bug. fiqu idem .8: fibi nocebit 8: proximis , præfertim cum Gprau is cupiditatibus obfequatur . Ac in deprauatis quidemquæ agfitipfi,ab iis dilfentiunt quæ facere debent.Boni auremvit-i quæ debêtgeadem efiiciuntNam 8c animus quad optimû

’ cit digit , 8c vir bonus rationi obtemperat . Nam quad aiunt,multa virum bonum 8c amicarum caufa 8C Reip; garera foli.tum,8c fi opus erit, mortem etiam opperere:id verum el’t. Pr;cunias enim 8c honorem, 8c cætera bona, de quibus hominesinter fe di gladiari folent,côtemnet ac pro nihilo putabit,dumfibi haneftatâ ac decus retineat. Breui enim rempare fummâ’ H’

malit,quâm longo Iouem perci re voluptatem : vnüqua offi. Icium præclarum 8: magnü muftis 8c paruis anteponer.ngdiis profeâo accidit , qui pro amicis. 8c pro patria mortem nondubirant oppetere:qui iidem libi quidem magnum decus alfa,munt, 86 diuitias pro nihilo ducunt , quo maiores opes amici .conkquannugNam cum diuitias 8c opes amici confequuntur,

113m ,Ix. 574A tum ipfe decus 8c hanel’catem - Ira libi maiora bona retinet acvendicar.Eadê honorum 8C imperiorum ratio cit . Hæc enimamica omnia relinquet, ex quo dchs fibi laudêmque compa-rabit . Reâè igitur bonus viderur is qui rebus omnibus ante-6fart baneltatê. Arq; etiam fieri potel’t, vt amico rerum aério-ne concelia,pulchrius lit,eum arnica gerêdæ R eip. caufam ex-tirilfe,quâm li ipfe gereret - Que hoc i5 perfpicuum el’t,ba-num virum plus libi ex iis rebus quæ ad laudê valent,alfu merefalere- A tque hoc quidem moda decer diligentem elfe fui:quq.

B mode folentpleriqgnon decer. Hoc etiam debearo quærifolet,vtrum amicis,necne,ei fit opus a Beatos enim eôfque a-mnes qui fe ipli contenti funt , amicarum præfidia neganr re-quirere.nam omnibus cos copiis 8c opibus abundare cum igi.tut le i pli cantenti lint,nulloegere.Amicum porta cum qualîalter idem fit, quad quifq; minus pet fe pofsit , id fuppeditare.Ira cum Deus omnia fuppeditet,quid opus cit amiciseSed ab-furdum fit cû bona omnia beatis attribuamus 8c concedamus,aniicos non côcedere, quibus nihil in bonis externis maius,ni-

C hil melins inueniri porelt.Ogôd li amici elr beneficia dare po.tius quam-accipere,& li ePc boni viri ac virtutis,benigne face.te, pulchrius aurem 8c præfiâtius’amicis quam alicnis fiibueonire :certè bonus vir quibus detbenelicia reqn irat nect’llëelt.Œœirca quæri faler,vtrü rebus aduerfismagis,quâm fecunodis defyderêrurzquôd calamirofi qui opem feranr, 8: qui beariputanrur, de quibus benemereantur, rePUirant n Atque etiamillud alienum fit,beatum confiituere- olitarium . præfertimcum nemo velit in fumma folitudine omnibus opibus circum

D fiacre 8c copiisJîl’r enim homo ad ciuilê congregationem, c6.iûûion’emqs vitæ narus. Hoc i beata adel’r, qui omnibus,quæ vi fua 8C dignitare bona funt, lit præditus 8: ornatus. At.qui hac quidê perfpicuum efl’,cum amicis &bonis melins elfe,

quam cum alicnis 8c quibuflibetviuereaEit igitur amicis opusbearo. (hm efi igitur fuperiarum fententia,quôque macla ve-ra efieAn id volunt,plerofque anncos eos potiûimum patate,

y un

n5- i ETHICORVM A’RIST.ex quibus (petit fe En &um elfe capturoseCnius genea E .ris nullum requiret beatus,’quippe qui omnibus lit copiis præa ’

i ’ ditus. eque eorum quanquam , qui deleëtarionis fuauitatîfq; vcaufa parantur, nifi paulum admodum . 030mm enim vira ïci fuauis efi 8c iucunda,nihil voluptatis afcitiriæ indiget.Necfi arnicas eiufmodi non defyderat,continua viderur nullos re-quirere omninoc (and naira ell- Initio enim dixi beatitudinêin aâione quadam côlil’cere,8c perfpicuum ait a&ionê gigni,

non adelfe , nec permanere ritu polfefsionis . Ogod li beatitasomnis in vira 8c aâione confiflir,boni autê viri pet fe 8C pro- F.pter fe bona cil: 8c iucûdaa&io,vt initia diâum efi,fiia etiam. 5quêq; deleâant,& cernere proximuni quêq; 1113.ng quam rial;metipfOS palfumus, illorumque res 8: athanor quam naîtras,bonorü quaque qui amici funraâiones,bonos viras delefranr,præfertim cü iisbonis ptæditi funt quæ fuavi 8c fuapte naturabona funrzlefficitur vtbe’ati arnicas eius. generis defyderër ne-celfaria. Si quidem intueri vult aâiones 8c faâa præclarafua,qua ex genere funt ilia amici qui litvirb’onusJ-luc acceditquôd bcarum iuicund’è vinera putanr oportere - Itaquc in foli- G

tudine agenti, moleliiarû ac curarum vita plenifsima efl-Necenim facile cit cum qui degat in folirudine,continue in rerumaâione verfari.cum aliis 8c apud alios malta facilius. Futuracit i gitur ita,denique aâioïdiuturnior, li iucundiras accclferir:quad inelfe deber in beato.Nam vir bonus, quia bonus el’c, ho-neltis deleâatur a &ionibus, turpibus olfenditur . fleuri mqueorum auras fuauibus fouis permulcenmr, offendunrùrq; canatrariis.Atque etiâ ex vira viétûq; cômuni,inter bonas exerciàratio quædam virtutis côparatur- vt etiam Theognidi placer. HVirturem ex do&is difces, ven’imque laborem.’ lmptabus inficiet téque animûmque tuum.

(lui autê lôgius à natura caufam petunt,iis viderur vir bonusfu apte natura cxpcrêdus amicus elfevira bono.(&od enim perle fuâq; vi bonum lit , id dacui bona vira fua fpôte bona elfe acvoluptaraAtqur vira in animâtibus vi fenfus definirur,in ha:

113131»; 1x. .77.A minibus vi fenfus 8e cogitationis. Sed vim initia rerïi côlëquia

tur,& laus omnis in a&ione côliltit- Viuere aurem efliproprièfentire &intelligere-Vira etiâ in ils cit quæ par fe bona flint 8CiucûdaNâ definita certâq; elt,&quod CCl’tÜ cit ad natura boni

viri accômodatü cit. (and autë ilia te natura bonûel’t,omnebona vira boni: viderur - » uocirca (EUS flatus quëq; deleâat-Sed nô el’r defignâda vira vitiofa 8: deprauata, neq; doloribuscruciatibl’is ve côfe&a.Vt enim quæ infunt in tali v ita,lic i pfa

p incerta infinitâq; elemd ex iis qua: max de dolore dicâ,eritB multo euidentius. (mod li ipfa vira bonum elt,& iucundum.

Q1901 hinc perfpici pareil, quia cum omnes,tum vel maximèboni eius cupiditate ducûtur- N5 8c his expetêda elt maxime,8c illorum vira beatifsima el’t.Qui autê cernit, fe Cernere fen-fu pe rcipit18c qui audit,fe audire:& qui ambular,lè ambulare:itémq; in cæteris qu idda’m elt,quad nos agere percipit-Atquifenfu aliquid percipere palfumus , quia fenfu percipimus . 8cmente agitato quid polfumus,quia cogitamus. Senfu parrô 8canima aliquid percipimus , quia fumus 8c in vira manemus.

c Nain elfe 8c in vira manere efi,vel fenfu vel anima percipere;Atqui fentire fe quêq; viuere in iis elr,quæ funt fuapte naturaiucunda- Nam quia pet fe vira el’t in bonis , idcirco fenfus ali-cuius rei bona: quæ adlit,fuauis cil: c Vita aurem cum omnibusexpetenda cit, tum maximê bonis , quôd eis fiatus fuus cuiquebona lit 8c voluprati. Senfus enim eius quad fuapte natura boanu m fit,eos dele &at.03emadmodum porrô in fe bonusvir,licin amicû animatus elelt enim amicus alter idems Vt igiturfuus cuique,lic (tatas amici expetendus el’r.Starus aurem ab ca

D eau fam expetëdus efi,vr diximus,quia ipfum libi bona elfe (enfu perciperet, qui quidê fenfus per le ipfe dele&at . Amicû cr.go necelfe cit beatus in vira mantra fentiat. Œod vira vi drill;que communis , lèrmom’imque ac confiliorum omnium elfi.cier facieras 8c communia . lnea enim vitæ degendæ rarianehominum inter ipfos confil’tir coniun&io,nonvt peeudum,inpaliu cibôq; communi. muid li flatus propterea beati cxpctë:dus eli:,quôd lit fua fpontc in banis,in eadem aurem genere efl:

z

i7! ETHICORVM ARlST.amici fiatus’: fit vramicus in iis numcrctur, quæ beatus expe- Etere debeathuod aurem ci optabile ait,ei adelfe debet,aur hac,parte aliquid ci deerit.Aniicos igirur veros 8: viras bonas,qui

1 o futur-us elr bcarus,defyderabir. Sedvtru parandi funt ami. ,ci multi, an quemadmodü in hofpitalitate rcâè dici viderur,nec nmlrirudine opus elfe hofpitum, nequc omnino dcfertumelfe oporterezfic decear in amicitia nec defertü elfe ab amicis,neq; multitudinê amicarum fibi adiûfgere, magna quæfiio efl

Ac in iis uidcm vtilitatis caufa ngunr amicirias , quaddi am e , valeta videarur . Difficile cit enim multis refcr- Fte gratiam,neque ad id agendum fatis lit vita. Ogacirca mul-tis eorum quibus res familiaris abunde fupperit, fuperuacaneifint alfcrântque impedimêtum ad vitam honel’rê degendanio

Non cit igitur his opus . lis etiam qui deleâarionis iucundita.tifq; caufa amicitia: prælidia quærunt , pauci fatis funr amici,fleuri in deliriis condimentum.At verô boni viri vrrum mu].ros patate debêteanvt ciuitatis,fic multitudinis amicarü certifunt termini confiituti? Neque enim ex decem hominibus c6;fiat ciuiras,nec etiam cêtum millibus. numerûfq; farte nulluscit nilî is omnis qui inter certes aliquos 8: definitos confiitu.tus ei’tÆrgo amicarum quaque multirudinis cerri fu nr quid 5fines 8c termini conflituti-Er certè multi adiungêdi funt,qui.buscum licear vitâ rraduccre , c’um præfertim id amicitia di-gnum elfe videarurNee verô dubiü el’t,fieri non polfe vt quif.

quamviræ facietate cum multis coniunâus,iis le quafi deti8cimpartiatJamverô illi etiam coniunâi fint amicitia oporter:fiquidemomnes vira vi&iiq; communi confociari lint , quadcertè in multis difficile efi.Difiicilcelteriam 8c rebus profpe Hris gaudere,8c aduerfas grauiter ferre cum multis.Concurrereenim hæc polfunr,vt cum vno voluptare afiiciatur,doleâtquecum altero. Œapropter hic præclarê agetur,li minus à pluri.mas amicos quæramus,at tantü certè numerum , quitus fat litad vitæ degendæ infiirutum . Neque enim fieri viderur polfe,vtcuiquam valde charifint plurimi . lraqueine in amoribus

LI B ER 1x; . i7,A quidê fieri potel’c. Bit enim cerrè cxcellens quædam ac præfiâ’s

amicitia,qua vnus cum vnoconiungitur. Ogamfiqua lit ma.gna 8: excellês amicitia,ea vni cum paucis intercedat , necelfeengagea etiam rerum vfu, ac re ipfa experimur. Neque eniminter maltas ca iügirur quæ fodalibus inter ipfos ci’r amicitia.Et quæ celebrantur efferuntûrque laudibus,eæ inter duos iun.&æ ferürur.()gi aurem multirudinem,8: quafi cohortem fibiadiungunt am icorum,quîq; fc familiaritcr garant cum amni-

B bus ,ii amici nemini videntur,nifi more vrbanorum, quas vo-canr cames 8: alfabiles-miaproprer vni qui etiam ad voluptarem non loquatur,fed qui vere lit bonus, amicitia cum multisciuium propria illa quidem intercedere poteft : amicitia autêquam virtus conrrahir,8: conciliat, non poteir.Ac reâê agi-tur,li paucos huius cricris reperiamus. Atq;etiâ’ hoc quærifaler,vrrum rebus ecundis magis, quam aducriis amici defy-deranturêNam in vrroq; generc quærunturN am 8: ii qui ado

- uerfa vruntur fortuna,opis indigent:8: qui fccunda,canui6ro-C res requirunt,8: quibus benigne fadant, præfertim c6 aliis cô-

fultum velint-Ac rebus quidem aduerfis magis funr illi quidênecelfarii, quôd in hoc genere ii quærantur ex quibu s fru &uspercipi pafsir . fed nefcio quomodo mains ornamentum rebusfecundis adferunt. Itaquc viras bonas libi adiungunt, quôd 8:iis fubuenire,8: cum iis viuere aptabilius ac melius elfe videaatut . Suauis cil: enim amicarum præfentia 8: in prafperis re-bus 8: aduerfis.Maerores enim 8: lu &us facit amicitia cômu-nicâs parti’cnfq; leu iores. Ogocirca quarrer aliquis,vtrum do-

D loris quafi oneris focii lint amici, an non ira lit , fed eorum iu-cunda præfcnri a , fcnfûfq; communis doloris minorem faciatægritudinemeAc vrrum ab cas caufas,an ab rem aliqua aliamleueturearum dolor,amittamus exponcrc. quaquam id, quaddixi,euenire videamus z 8: eorum quodâmodo mixra præfen-tia viderur-Nam amici afpeàus fuauis cit ei præfcrtim,’qui inmiferiis lu étuq; verfeturzin eôq; ad depellendum dolai-ê præ-

fidium cit paratam 8: canitirutum . Arnica: enim li varus fitz n

a

186 ETHICORVM ARIST.ac ingenuus, afpeâu 8: fermone côfolari pareir. N5 cum eius Ehabeat mores cogniros,quibus ille rebus mouearur,8:offcndaatur,inrelligir.Sentire aurem alterum liais incommodis dolere,moleiizum efl - N am quoniam omnes canent ne amicis caufas.doloris aiferant,idcirco qui funt magna fortiq; anima præditinatura , dant operam,ne amici in partcm veniant doloris fui;Œôdfi minus fuperet indolêtia eû qui cos premit,non fcruntdalorcmamninôq; cas refpuunr,qui facias fe præbent lamen-rorum , propterea q ne ipli quidêîpropenii funt ad lamentan-dum. At veto mulierculæ fimilé q; mulicrcularum viri eorûpotifsimum confuerudinc delcâantur , qui facias fc præbenrgcmirus 8c lachrymarum,côfq, loco amicarum diligunt. S cdpar el’r fcilicct in omni re optimû quenq; imitari. ln rebus au-rem afperis,iucundamvitæ confu etudinem 8: côiunâionem,fcnfumq; fuaucm eifi cit amicarum præfentia,cr iifdcm rebusbonifque moucantunltaque vltra ad lbcietatem 8: cômunioanem profpcritatum amici vocâdi funt ( nam pulchrum cit be; .nignitate vti diligenter) ad facietatê vcro calamitatû , timide,ac rata . Neque enim reâumelt cumamicis aut bene: meririsconfociare 8: coniungere iniuriamÆx quo fa &um cit prouer.bium,Saris ego fu pêr ne mifer fum.Tum auremvocandi funtmaximè ,cum lcui fufccpra malci’ria , ci profuturi funt pluri-

l muni. Conrrâquc decer ad cos qui calamirare premuntur , in.»

Il

uacatu m 8: i’cudiofe venirezliqu idcmamici e11 liberalitate vtiin cas præferrim qui apis indigeanr, 8: in cos ui nô rogarinr;ni in vtrofque præclarius eir.A t verô in profèerirate, fi aâionis aifïciiquc caufa poflulet , irudiofè ad amicum efidum efi:fin vt beneficium accipias,fcnfim id timidéque faciûdumNôenim decorum eir,vltro.paratum elfe ad pctêdum præiidium.Sed tamen vitandaeir in deneganda quad perirur , offenfionisqua: nônunquam fufcipirur opinio . Ergo hac quidem perfpi;cuum cfi,in omni fortuna amicarum elfe expetëdam præfcmtiam. Sed vrrum vt amâribus ipfe afpeérm charifsimus eii,’i ique fenfum hune præ cæteris cxpctunr,quôd ex ca potifsimfs

IIBER” X; "Ml mA amar nafcarur z fic amici vitam vi&ûmq; commandai maxi»

mè cxaptant a Nain 8: communitas quædam amiciti a eii , 8:quo mac-la in fe quiqu alfeâus eit,eodcm erga amicum..Atquiluus cuiq; in femeripfo iucundus cii fenfussEt in amita igitur.Eius aurem fenfus munus 8: oificium invita viâùq; commir-nicerniturJure igitur vitæ focicratem expetüt. Itaquc in quoquifq; fiatum vitâmq; ponit, 8: qua omnes vitæ dcgendæ ra?tionem referu nt , in ca vitam va unt cum amicis confurncre.(mocirca alii vnâ conuiuantur,alii vnâ’ fe ralarum ludo able.

B &ant,nonnulli fe exercent vnâ 8: venanda 8: philofophando:a in iifque totos dies 8: astates conterunt,quæ quiqu in vira mal

ximè adamauir. Chroma enim viuere cum amicis vnâ copiât,ca faciût i piizearüq; rerum côiunguntnr communione,in qui.bus confuetudinem vitæ putant confifierc . (mapmprer- im-praborü mala amicitia eit,qui cum infiabiles inconfiant’efquefint,rerum malarum incunt facieratemzlimilëfque ac pares in.ter fc,facilè corrumpuntur.At verôbonornm præclara 8: ho.neita eii amicitia,’quæ vfu 8: confuetudincconfi rmarur. Vi».

.C dentur etiam progreifum in virtute facere,oificiis emendatiannêque cômun-i. Alter cnimab- alteroea cxprimit , quibus par.

cipiant voluptaremHinc illud, i iVirtutem ex doâis difccs,vcrumque laborenr.Ac de amicitia quidem haâenus.

LIBER DECIMVSc , «E w I T V R vt de voluptare aillera;mus, uandoquidem generi nofiro vide-

à") i rureifc côiunétifsima. Itaquc pueras in-, fiituunr voluptare ac dolore gubernarc’.

j In eo etiam vis maxima cit ad virtutem,r i "fiât; fi quis bonis rebuslætcrur,dolcâtque cô-

- I I ’ ’ I. l rrariis - Parérenim hæc omnia par omnêviram latifsimè,in iîfque magnum momërum,vîfquc magnacit ad virtutem 8: beatam vitam . N am 8: quæ ’iucunda furia,

I ° z in

337iK

m ETHICORVM ARIST.omnes fequütur,8: qu: moleita declinanr.Qgæ cum ira finr, Eminima prætermirtenda fuit hæc difputatio ,præfertim cummagnant hase ipfa adfcrantdubirationem.Ahi enim volupta.rem bonum elfe dicunt , aliicôtrâ valdc magnum malum.Acilli quidem adduâi funt farté vt ira elfe crcdâ’r: hi ira denique

melius aàum iri putant cum vira noi’rra,fi voluptas,quanqu5.non fit,tamcn ponatur in malis. procliuem enim ad eam mu].ritudinem elfe, ac feruire volapratibus . Itaquc fie &endam 8:deduccndam elfe in pattern contrai-iam .’ Sic nim pcrueniripalfe ad mediocritarê arque perfe&um.8ed hæc nulla ex parte.vera cit aut honcira oratio - Omnis enim quæ deperrurbatio-nibus 8: oificiis infliruirur oratio,minarê quam faâa ipfa,ha.ber au &oritatennCum igitur diâa ab iis difcrepanr æ pet.fpicua funt fenfibus, tum ca contempta, veriratem ip am rol-vlunr fundirus . Nam qui volupratcm quam vifus cit fequi ali-quandogvitupcratfisad eam procliuis viderur,qualî non lit exau gencre quælibet. N6 enim multitudinis cil: difcerncre.Q3apropret oratio fi vera lit, non folum ad intelligcndum,verumetiam ad viuendum valet plurimum . Si enim faâis 8: vitæcon uar,tum comprobaturc Ogocirca cos hortarur, â quibusintcîfigitu r, vr vitam ad fe qualî ad normam dirigât.Sed hachaâcnusNunc ca explicanda funt quæ de voluptare diximus.i Eudoxus quidem volupratcm fummum bonum dicebar,qyomnia videret cam l’aqni 8: quæ ratione vterentur, 8: quæ ef-fenr expertia . ln omni aurem te quad bonum fit, expetendumelfe,8: optimum quic uemaximê.Atqui carn fummum bam’selfe omnibus,cx ca doc «in; ad eam toto imperu omnia fer.rentur.0mnes quad (ibi bona lit reperire, fleuri cibum. 030d Hi girur omnibus bona lit,quôdquc omnia experiit,id fummumbonum elfe o Qgæ eius Érarianes comprobatæ funt non fua vifolum 8: pôdere,fed muiro magis bonitate iplius 8: moribus.Præl’ranti enim ac fingulari habitus cit tempcrantia . Non igirur tanquam volupratis patranus «hac vti oratione videbatur,fed quôd res ira haberer : Net vcrô ex contraria minus perfpi-

LIBER x; ,8,:A cuum fictipurabat . Dolorcm enim omnibus pet fe elfe fugië. .

dum,8: cxpctendum contrariumaMaximè aurem expetëdum -elfe, quad rei nullius caufa fequeremur . qualis elfet voluptas,confenfu omnium.Neminem enim quærete,quamobtem vo-luptare afiiciarut , quôd pet fa 8: propret fe fit volupras expe.tcnda . Qqæ li ad bonum. quoduis addererur,vcluri ad ca quæiufla 8: modefia funt,magis id experendum eificete.Accefsio-uem iginir bonomm iplius accefsionc ficti.Atqui hæc quidemoratio nô magis volupratcm in bonis videru r, quâm aliud o-ncrc. Œcquid enim bonum alhamnc coniunâum cum io,aptabilius cit 8: magis cxperendum quam ipfum lèparatim.(nia etiam ratione Plato refellit elfe ummum bonum valu.ptatem.Magis enim expetendam cum prudenria coniun &amiucundâ viram,quâm ipfam fepararim, Œodfi plutis fit cô-iunéta volupras,nô elfe in ca fummum bonum.Nullius enimaccefsionc boni,fummü bonum magis expetêdum cil-ici polfeaIllud aurem perfpicuum el’r , non paife illud fummumbonumelfe , quad coniunâum cum alia quad pet fe bonum lit,magis [experendum 8: aptabilius cxifiat. Œid ergo cit ciufmadi cu-ius nos etiam participes fumus e nam tale quætirur. Oui nâq;

c negâr fummû bonum id,quod omnes apperût,ii nihil dicunt. l(Lucd enim viderur omnibus,id dicimus fummü bonum.Necqui taller hic fidcm 8: opinionê,a1iquid vetifimilius probabi-Iliufue dicat . Etenim li fola ratianis expertiaeam expetcrcnt,aliqua elfet eorum oratia- Sin ca etiam quæ ratione vrunrur,quid ei’r quad pafsinr dicereîjArquc etiam corrupris 8: depra.uatis hominibus cettè â natura quædam boni parricula tribu.

D ta eit,præfiantior 8: melior quam fi fola lit ea,quæ bonum na.turæ accommodatum expetit - Nec viderur vera quæ de côtra.rio allata elt,orario.Ncgant enimfi dalot malum lit,canrinuovolupratcm de bonum. Malum enim mala elfe côtrarium 8:nanti vttüq; . on: cum dicunt , nihil illi uidcm abfurdumdicunr,’fed ab iis tamen quæ diâa funr d cariant . Si enimvti-arque fiat in malislugiendaetiam elfe aportercrtlin neutrâ

11111

in; ETHICORVM ARIST..fit,aut a1rerum,eadê ratio efi.Nunc coaltar homincs volupta- Erem fequi vrbanum,8: dolorem fugere vt malum. lta inter fefunr contraria. . Neclî volupras qualitas non cit , idcircoin bonis non cit, quippc cum nec virtutis aâiones qualitatesfiat nec beatirudo . cantendunt aurem bonum ccrrum elfe 8:finirum , volupratcm infinitam 8: incertam , propterea quôd.accefsionem 8: deceisionem admirtat . Atqui fi ex maiore 8:minore id iudicant , idem valebit in iultitia cæterifque vir-tutibus omnibus,quibus homines aiunt elfe præditos 8: magis,8: minus . Alii enimaliis funt 8: iul’ciorcs 8: fortiores. Et po. Ftcfi aliquis æ iufia 8: modefia funt,8: côrentius facere 8:re.mifsius-Œod fi in volupratibus,nu nquâ caufam adfcrât, curfint alia: immixræ 8: fimplices, alia: mixtæ 8: côiunâæ: quidprohibet,vr valetuda quæ certa lit 8: finira , firmior cil: 8: in-firmior,fic maiorem fieri 8: minotem volupratcm a Nô enimvel omniû cit eadem têperatio , vel aliqua certa fcmpcr in ca.dcm,fed remilfa ad tempus permanetzdiifértquc accefsionc 8:decefsione à fuperiotc . quad idem in voluptare potci’r côrin-

gerc . Prætcrea cum fummum bonum perfcâum quiddam 8: iabfolutum ponunt,rnotiones aurem 8: ortus inchoatos z valu-ptarem quidem motü;8: artum aficndere canâtur, quad mihiinfcirè videntur dicere .Neque enim motus el’r voluptas,qu5-doquidcm propria cit omnis motionis velacitas 8: tarditasz8:fi non pet fe , velur eiusquæ mu ndo attribura cil: ad aliud - A tneurtû harum voluprati aecidit . Fieri enim poteit,vtquëad-modum in ira,fic aliquis cita fitin voluptare - vt aurem volu-pratcm capiat cito,non porcit,nc cum alia quidê.Ar vtingre-diarur quis,8: ctefcat,porel’r,8: fiqua funt eiufdê generis-Pied .ergo pateir vt celeritct tardévc ex dolorc’ mutemur in volu-prarêzvt autê cira côuenicnter voluprati viuamus,id cit, gau-dcamus 8: alficiamut volupratc,non potei’t- Ortus portô quotandem pacte futura eitENon enim cxre qualibetquiduis cri.tur,fed ôccidunt in id omnia-,vndc otra funt.8: cui rei caufamornas adfcrt volupras, cidem cit dalot interitus caufa . Atqueetiam dalarë dicût,indigentiam elfe eius quad naturæ accom.

LIBER X- ’18;A modatum cibi-volupratcm eius explerionem arque fatietatem,

quæ funt perturbatianes corporis.S i ergovalu ptas expletioeiteius,quod naruræ accommodatum littin quo fucrir cxpletio,idprofeétô corporis percipiat volupratcm necelfe eibA t non citira. Non ci): i giturexpletio valuptas , fed cum adeit fatietas 8:expletio , tum quis voluptare aificitur : 8: cum fecatur , doler. ’Ac mihi quidem certè hase manaife fentêria viderur ex iis vo-lupraribus 8: doloribus , quæ ex cibo alimentôque capiuntur-Cam enim homincs aliqu id dolentes defyderanr,pair eius fa.tictate capiuntur . quanquam non omnibus. id volupratibuscôtingit. Vacant enim dolore Mathematicæ volupratcs, eæq;omnes quæ fenlibus alfaéri’ique percipiunturzatquc etiam au-

ditiones 8: afpcâusmultæ prætctea recordarianes 8: expeâa.tiones dolore carent.Œiæ uidcm cuius tandem rei orrus funt.futuræêpræfertim cum nul ius fucrintdefyderii quad cxplerepofsinrN am iis quidem hominibus,qui obfcœnas voluptatesadfcrunr,refpondcndum eii,non elfe iucunda illa,ex quibus il.læ capiantur .Non enimfi hominibus male anima affeâis 8: Ïcanitirutis iucunda funr, idcirco putanda funt iucunda elfe o-

c mnino 8: abfalutè,nili farté his talibusziicuti ne œgris quidemfalubria videntur nec dulcia nec amara.nec lippis rurfu m alba’videntur ca quæ perfpicua funt fenfibus . Aut certè hac macladicatur,voluptates quafdam expetendas elfe, at non cas quidëquæ hæc côfequûrurzvr funt diuitiæ expetendœ,at nô prodiro.

ri.8: valetudo eir illa quidem expetenda,fed tamen non ci qui, vefcatur re qualibct-Aut fpecievoluptatcsdiiferre.Alias enim ,ex haneitiscapiuntur,aliæ ex rebus obfcaenis 8: turpibusNec pqucnquam deleâare partit volupras qu 2e ex rebus iuiiis capi- ttur,nili idem lit iul’rus z nec quæ ex muficis, nili idem fit mufi.

eus c Eadem cil: ratio cæteroru m - Atque cri am amicus, qui abaifcntarorc abeiidiitâtque plurimûm,facilè declarat,non elfe ’voluptatembonum,aur cas certè f pecie diffcrreJlle enim bonihoneiiiqs caufa côgrelfus 8: côfuetudmes fequitu r,quad l audi gducimrzhic volupratis,quad vitio datur . Nemôquc en qui iis

. . . a a

r86 ETHICORVM ARIST.velit volupraribus perfluens,quibus pucri quam maxi mê- pu- Etanr,in pucrili mente degcre omnem ætatemmeque ex obic œ-nis 8: turpibus lattis volupratcm caperc , nullo vnquam im-pendente doloris metu . Multarum etiam rerum fiudio traha-mur,etiamlî nullam voluptatem’adferunt. vt videndi,vr re-cordandi,vr fciendi,a6rionifq, virthumNecinterefi, vrrumex iis volupras confcquatur necelfario:quippe cum ca fequere.mur , etfinulla ex iis gigueretut volupras . Ergo illud quidemperfpicuum cit, ne: bonum volupratcm elfe,nec omnê expetc-dam-etiam illud, pet fe expetcndas aliquas, quæ fpecie inter fe Fd-iiferanr, aut ab lis rebus ex quibus oriantur.Ac de iis quidemquæ de voluptare8: dolore difpurâtur,ha &enus. Œid au-tê,qualifve l1t,facilius fi paula altius reperamus , intelligcrur-Afpe &us enim perfeâus cit quauis rempare.- N ihil enim de-fyderat,quod faétü in pai’rerum,ipiius genus pafsir abfoluete.

Huic eir limilis voluptas,qua: tata cit 8: perfcâa. nulla enimrempare qu ifquam caperc volupratcm pareil ,vt fi maiore tê-pore gignatur,eius genus poifit abfoluiolta ne motus qui dê cit.Motus enim omnisin répare cernitur, finémq; aliquë 8: ter. Gmi num fpe&at.vcluti actio quæ in ædificando ufcipiturfiumperfcâa abfolutâqueelr, cum id quo referrur , abfo uerit . autcertè in ca toto rempare . At in partibus temporis omnes in-choaræ funt,diiferimtq; fpecie à rfeâa aficioe, 8: illæ etiaminter fe. Lapidum enim campa irio â’columnæcreâione dif- "ferr,8: hæ ipfæ â rempli pericâ ione.Acvtempli uidcm ædifi.cium 8: iiruâura vndiq; perfeâa cit , cum ci nihil delir uodpropoiitum fucrat,fundamenti autem8: laquearium inc oa- Htaanon perfe&a,qu ippc cu m Vtraque partis lit propria. Opa-proprer fpecie inter fc differunr,nec potel’r in vllo , nifi in tototfin".Porcsî’eperiri motus in fun gencre perfeâus-Similis cit ta-tloingrclfus’ 8: motionum cæterarû omniumÆtenim fi tranf-lama motus cit qua hinc illuc i rut, 8: huius geneta funt vola-ËuszlngïelÏUSJaltario 8: alia eiufdem generis-nec folum ita,fcdm lPro etiâ inceffu - Terminus enim ex quo maucmut in aliis,

LIBER X. 187A non cit idem in Radio 8: in parte-nequc in alia arquealia par.te.Nec idem cit huius 8: illius lineæ tranlitusu Non enim ibliilinca præterirur,fed etiam linca quæ in loco lita cfi.Ar in alialoco hæc arque illa præteritunAc de matu quidem aliis librisaccurate dilputauimus,qui quidem non in omni perfcâus tê-porc viderur,inchoariq; funt ac non perfeâi multi,qui etiamfpecie inter fc differîit-fiquidem termini,â quo motus incipit,8: in quo delinit , fpeciem conficiût.At verô voluptaris cit in

uoliber rempote perfeâum genus-Ita perfpicuum cit &inrcrB fefpecie differrc voluptates,8: in iis elfe , quæ vniuetfa,tor’aq;

fint atq; perfc &a.()god cri am hinc crfpici parait , quia nihilmoueri nili in rempare potelt,at va uptatc alfici poteir:quan.doquidem quad in pun êta cit têpotis , id rotum efi etiam atq;vniuerfumsfix quibus hoc quoq; perfpicuum ei’t,infcitc ab hisin matu 8: orru poni volupratcm . Neque enim hæc i pfa funtrerum omnium,fed earum duntaxat quæ pattes funt,non criatara . Nec enim afpeâzus orrus cit, nec punâi , nec vnius : necquicquam eorum cit motus aut orrus . Nec i gitur voluprati:

c uidcm-quæ cit res quædam rota 8: vniuctfa . Cum vcrô fcn.us omnis in ca munus fuum exequitur, quad fub ipfum cadit:

tum is qui bene aifeâus cit , inca probe munus officiiimqucfuum tuetur , quad omnium quæ fub fenfum illum fubîeétafont, el’r præltanrifsimum . liquident tale quiddam perfeâaaâio perfe&ûfque vfus viderur maximê . Ac vrrum fcnfumagere diearnus,an id ipfum in quo ipfe fit,nihil inrereir.Atquiin omnibusaâio cil: aprimaeius quia rime ad id afeétus cit,quad el’r omnium,quæ fenfui ’fubie&a unt,nobilifsimum-quæ

D eadem fit necelfe cfi 8: abfalutifsima 8: fuauifsima . Bit enimfua uriufq; fenfus,voluptas propria: itèmque mentis 8: conté.platinais o Vt aurem qu æque aério plurimum herber iucundi.ratis,ira cit perfeâifsima.At ca damum perfeâifsima ei’c,quæab ca prafici-fcitur qui bene affcâus aprûfque ei’c ad eam rem.gerêdam quæ omnium optima ei’r earum, quæ propofitæ fun;fenfui.Perficit aurem a&ionê volupras . nec verô ira volupras

- a a n

",38 ETHICORVM ARlST., perficit, vt res fenfui fubieâaz8: fenfus.ipfe,cum funt integral Elicuri ne valetudo qu idem 8: medicuscadem modo cauf a liantcur val camus. Illud aurem perfpicuum ei’t, in omni fenfu ver.fari volupratcm, fiquidcm afpeâus 8: auditiones iucûdas elfedicimus - A c illud quidem etiam perfpicuum cit, ira deniquefummam volupratcm furutam,fi fcnfus fit integetrimus,8: in ’te aliqua eius generis occupatus: eiufmodi etiam lit res fub fenvfum fubicâa , 8: tes-fenfu petcipiens . f1 quidê adfit quad agarquôdq; pariatur . Sed a&ionem abfoluit volupras , non vt in. Fgénitus quidem habitus , fed vr quidam finis accedcns . velutihominibus corroboratis iam confirmatifq; ætatibus,pulchri.,tudo foler accedere.(mandiu parrô res fubieéta fenfui velani i.mo talis manct,qualis debet,ir’emque 8: quad iudicar 8: quad ”contemplatur: tandiu furura cit volupras in aâione . Etcnim ïli quad agit quôdq; patirur fimiliaiinr , eodèmque modo inter ’-fc.aife&azeadê res foler exiiterc naruræEt quoniam voluptarenemo cantincnrcr aEicitur,aut laborem fubit (humanæ enim , -res laborem fempirernû non polfunt pari) idcitcane voluprasquidem manet vlla fempirerna, cum-præfertim aérionem ca.mitetur . Ras aurem quædam placentillæ uidcm 8: deleâât.cum nouæ funrzfed in poiterum ab eam ip æ caufam nô item.Primumenim inuiratut 8: allicitur animas,8: in res ipfas to.tus intendirurzvr aciem aculor’um intendunt ii omnes qui rescon fyderantzdeinde aâio eiufmodi non confcquirut,fed mol.to remifsior . Ira volupras quaque omnis obfcuratur v Omnes-aurem volupratcm appetcre,hinc intelligi poteli,quôd omnesvitæ cupi°ditate ducütur.Atqui vira quædam aério eit.ln iifq; H

rebus quifqueelaborat 8: verfatur,quas maximè adamauit.vtmulicus audituin canto. vt difcendi cupidus,animo in rerumcognitionc 8: contemplationcoitémque cæteriÇAtrerû aâiœ

nes vndiq; abfalutas voluprascificit - viram etiam cuiuscupi.ditate incenii fumus omnes .Ergo volupratcm quoq; expetunt,nec fine caufa, quippc cû vitam quam quifq; expetit, abfoluatw A - -Vrrum aurem vitam’volupratis caufa expetamus,an ad virant

A volupratcm referamus , nunc omittamus quærere . Capulataenim hæc inter fe videntur , vt neutrum ab altero nec diuellipafs ir nec dii’rrahi. N â 8: volupras elfe fine aérione nullo ma.

A do porel’t,8: perficit omnë aâionem volupras Ex quo pet. îfpici porelr,voluprares diiferrc fpecie. (luge enim diffcrëtium-funt generum , ab aliis arque aliis perfici puramus- Diifcruntaurê animi voluptatcs ab iis quæ percipiûrut fenlibus . Côfiatrenim lie habere omnia 8: quæ natura 8: quæ arte folent eifici.

B Vt animalia,vtarborcs,vt pi&ura,vt flatuæ,vt damus,vrvas-pater i gitut codé modo,a&iones etiam qu a: fpecie diiferût,abiis côp cri uæ fpecie dilferât - Atqui quæ anima gemntur abiis quæ fenfibus, 8: hæ inter fediuerfæ font . Et va uptates igi-

. rut quæ cas côplêt 8: abfoluüt - qu; ex ca criai intelligi potelr,q vnaquæqwolnptas c6 ca coniuneta cit a&ione,quâ côplear.

, Auget enim actianê fua voluptas. Actius enim 8: accuratiusiudicât exquitûrq; omnia ii,qui ré gerûr 8: tra ôtât libérer. Vt v

geometra: fiunt ii qui rebus geametriæ f ubieâis dcle &antur.C iiq; omnia melins intelligût. Itêmq; 8: muficæ 8: architeétu. »

ra: itudiofi , 8: cæterarum atrium linguli artifices fuo quif-que operi accefsionem teperit , ca delelîtatus . Adaugcnt igi. *tut voluptates.Ar quæ rem augcnt,maiorêmq; efliciunt, fini.rima ac propria videntur.Et iis rebusquæ fpecie diiferunt, ad. viumcnta etiam quælita faut quæ cria fpecie dilferrent .15 vcrô» »hinc eriâ facilius hac ipfum intelligi potelr,quôd quæâ diuer. -lis rebus ortæ funr voluptates, aâiones impediunt. (mi enim.tibiarum canto tenentur,non polfunt verba quæ interim fiât,

D q aduerterc,fi tibicinem modulanrcm audiant, cum maiorê va.luptarern ex nu meris capianr, quam ex præfenti a &ianc . Va.lupras igitur quam parir tibiatum numerus , carnlabefaétat,l uæ ex oratiane percipitur.Ouod idem in aliis contingir,cum2mm in duas res animi aciem intendimunQJæ enim plus ha.ber obleétationis,excludit alteram, eôq; magis,quo maior va.,lupratis præl’tantia cit, vt nihil a amus in airera . I taquecumvehementer nosres quælibet d cérat ,nan admodum aliud

a a in

r90 ETHICORVM ARIST.agimus. 030d iis vfuuenit,qui in rheatro edunt bellatia z idq; Efaciunt tum vel maximê , cum imperiti ignobiléfq; côcerrant.Osuoniam aurem volupras propria 8: deleûaria accuratas fa-cir 8: diuturniores 8: meliores aâiones,quæ autê alienæ funt,corrumpunt 8: labcfaâant : perfpicuum cit inter cas interelfeplurimum - Ferè enim idem faciunr alienæ voluprates , quad

roptii dolorcs . Vt li cui iniucundus molelh’ifq; cl’r fcribendi

Ebor,alreri ratiocinâdizille fcribere,hic ratiocinari non folet,quôd molef’tiæ plana lit a&io . Contingit ergo in aâianibuscontrâ à voluptatibus iis quæ naruræ accommodatæ funt,at.- 1:queâ doloribus - Accommodatæ aurem funt ad naturam en:

æ aâionem et feconfequunrur . Alienæ verô diâæ funtquæ limilc qui dam faciunt doloris.Interimuntenim,8: li nôeadem macla . Præterea cum aâiones alia: bonæ linr,aliæ ma-læ,earûmque nonnullæ experendæ,quædam fugiendæ,aliæ in.diiferenteszcadê el’r ratio voluptatum.Sua enim cuiufq; aâia.nis volupras el’r-8: deleâatiaOgæ ergo prao æ propria el’r,ea-

dem inhonel’ra 8: mala: quæ bona: 8: hanefiæ, bona . Etenimrerum honeltatû Iaudandæ f u nt cupidirates,rurpium vitupe. Grâdæ. Sed aérionibus interiores funt, quæ in ipfis infunt valu.ptates, quam cupidirarcs -. quoniam ha: funt ab illis difiunâæ

s 8: temporibus &naturazvo uptates aurê ira propê accedunt ad .aâiones,adcôq; indifiin &æ f unt,vt idcmne fit volupras quada&io,fit quæltiomon tamen viderur quidem volupras elfe co-gitario aut fcnfus-Sed:quia non feparanrur,idcm videntur elfenonnullis.Vt igitur a &iones,lîc voluptates diiferunnlnterefiautê afpeâus a raâu purirate , 8: à guitatu taâus 8: odorarus. aSimilitêrq; dilfemntinterfe fenfuum voluptates,8: ab his illæ Hanimi,8: inter le vtræ ;:videtûrq; vt opus,lic fua cuiq; animalium volupras elfe attributadfiqu idem qua: aâionem côfequi-

’ tur.ld quad fingula fpeâëti videbitur.Alia cit enim volupta:equi,alia eanis,alia ’hominisJVcrûmq; elr illud H cracleti,Ali-nos ûramen malle quiin aurum. Ei’t enim alinis firamen pabulum,quâm aurum fuauius.’Atque eæ quidê quæ propriæ unr,

IIBER. X. 191A eorum quæ fpecie dilferuntgdiuerfonim etiam funt gencrum.(En au rem eiufdem funt generis, eæ canfentaneum en, vr nôdilferant . At verô in hominibus magna earum difiinâia el’r.Eadè enim’res alios oifendir, alios delcâat :Inônullifq’, afpera

ac molelr-a cit, quibufdam fuauis 8: dulcis . ngdctiam in re-bus dulcibus contingit. Non enim eadem res dulcis videtutci lqui fcbre affliâarur,8: valentimeque ide calidum ci qui imbucilla 8: infirmait valetudine,8: ci qui bene habet corpus c6.fiirutum . fimilirèr ue fit in cæteris. ln quibus omnibus id vi-

B derur verum quad apienti videarunQuod fi præclarè ac verèdiciturzprofe &ô vt viderur,fic etiam efl rerum omnium mê-fura virtus,8: fapiens,quia ralis cfi . voluptatéfque eæ funt ha.bendæ,8: iucunda ea,quæ huievidenrunQuæ aurem ci grauia8: moleita funt,eafi cui fuauia videâtur,niliil mirum. Multæ

’ enim funt hominum dcprauatæ i nfeélæque alfeétionesmecea

volupratcm efficiunt,nifi fortèiltis,8: qui ira alitai funtani.ma 8: conüituti.Ac cas quidem quas obfcœnas 8: turpes con-flat elfe, perfpicuum cit non elfe nominandas voluptares , nifi

C forte defpcratorum hominum . Bonorum autê funt veræ vo-luptates-Sed quæ tandem, qualifve hominis propria voluprashabenda cil? an id perfpici parait ex aâionibus quas volupta.tes confcquunture S iuc ergo vna liue plates habenda: funt par.fe &i 8: beati viri voluptates, proie &ô qua: bas complebût 8::abfoluenr , eæ propriæ 8: veræ dici polfunt hominis" volupta.tes-Carrera: fecûdum locum 8: cum pctexiguû,vt etiam aétio.

ines,obtinebûr. Reliquum cit,quoniâ de iis dilferuimus quæad virtutes,amicirias,8: voluprates pertincbant,vt populari-rer ac plane debcaritudine dicamus.præfertim cum in ca rerûhumanatum finem vlrimûmque ponamus.()gôd quæ fuprâdi fla funt paulo altius repcramus , multo breuror futura citoratio.Habitum qu idem eam elfe negauimus,quôd dormientipet omne tempos ætatis ache’polfetetiam ci qui vitam planrarum degcret,eique qui in maximis calamitatibus miferiifq;vcrfareru «me fi minus probanrur, potiufquc in a6t ionc po.

a a un

D

sa: ETHICORVM ARIST.nêda cit, vrfuprâ docuimuszaétiones alité alia: funr necelfariæ E

8: propret aliud expetêdæ,aliæ vi fua 8: propret fezperfpicuücit in ils quæ propret fe,nô propret aliud funt petêdæ,beatâvi.t5 elfe numerâdâ.Nihil enim beata vira defyderat,nihil requi.rit,nullo egcr,fed fe ipfa tâtera cit-Sunt autë propret fe cxpctê.da: ex quibus fola aâio perituroex quo funt generc virtuti con.fentaneæ a &ioncs . Præclarè enim faéta omnia in iis ducûtur,quæ vi fua pet fe 8: propret fe expetûrur,atq; criâ est quæ puc-ris grata: font atq; iucüdæ,cp cas nufquâ illi refetît. Dâr enim

eis inconmroda potius,quâm vtilitatem alfetantzvidemirfque Bcas nec valetudinis,ncc rei familiaris habere rationem.8: cô-fugiunt ad hæc vitæ infiituta pleriq; eorum, qui beati putan-tur . Itaquc apud tyrannos honorati font ii qui in rebus 8: in-fiituris huiufmodi cames fe facetôfque præbent. Quarû enimrerum illi cupiditatc incenli funt , in lis fa iucundos 8: aifabi-les elfe voluntzquales illi homincs requitunt maximê . Atque.hæc ipfa quidem videntur propterea vitam beatam côplerc, lquôd homincs principaru, imperio,8: potefiate præditi iis ra .bus operæ plurimum tribuiir. Sed profeâô in his talibus nihil Gexempli cit canitirutum . N eque enim cum poteltare 8: impe. -rio virrus 8: ratio à quibus attiques proficifcuntur vllum ha-bent commercium . Nec li propterea quôd partem nullam li- aquidæ voluptatis 8: liberæ vnquâ guitarunt,fc corporis valu.ptatibus dedanrzidcirco putâdæ funt optabiliorcs.Nam puerietiam quæ apud ipfos funt in honore 8: pretio , optima exi lii-mât.Confenraneum cit igitur, vt alia pueris, alia viris in i’cu-dia funr,fic improbis elfe 8: bonis. Ouate ca dcmum, vt fœpe Hdixi , habenda funt honorata 8: iucunda , quæbono Viro eiuf-modi videbûtur- S ingulis aurem hominibus quæ â fua cuiufq;temperarionc ducirur,maximê expetcnda a&io eit- Et fapien.ri ca, quæ virtuti congtuit. Non igitur cit in ludo beata vira. ,Nam abfurdum fit profeâô , finë rerum omnium in ludo po.nereo tôrque ac tanras res gcrere,rot vitæpericula adire, tanra imala perlerre,ob eam vnam caufa’m,vr pafsis luderc . Omnia I

113m x. .9,A enim verè vr dicam, excepta beata vira, propret aliud expeti-l mus . Bit enim finis 8: extrcmum omnium. Labotem aurem

ferre,vt ludas,ltultum quiddam 8: nimium puerilc eletlu-dere,vt res fctias gerere pofsis,Anacharfidis fententia, côcef-fum cit . (mon: enim ludus requieti 8: celfationi limilis efl,quoniâmq; laborê ferre fempirernum minime poifumus,celfatione opus eibNon cit igiror in ocio 8: celfatione finis poliras,quipppe quæ ad aâionem referatur o Beara aurem vira non inludo, fed in virtute côliltit, quoniamea demgm fapiens vide-rur . Œæq’, res bona: 8: fetiæ faut , cas meliores dicimus iocis8: lufibus,vt optimæ cuiufq; partis 8: hominisaâio 8: vitras

l lit præltanrifsima . At optima: cuiufque partis aâio 8: vitrasoptima cit,8: bearæ i’a’ vitæ maxime proptia viderunVolupta

ribus aurem corporis frai quiuis pareil, etiam martcipium, nôminus quam vit optimas . Arbearirudincm mancipio ncmotribuat,nili etiam viram bcaram.Non enim in his vitæ degen.dæ rationibus beata vira , fed in virtuti confcntaneis, vt dixi,aâionibus afici’il’q, cernitur. (Luôdlibcatirudoaâio citvirtuti congruens, canfcntaneum efi,vrlit optimæ confenta.

c nea,quam eandem fitam elfe necelfe cit in parte opti ma,fiue enquidem mens eit,iiue alia pars aliqua, quæ natura: lege impe-rare deber ac tegere,noticiâmq; in fe rerum honcfiarum ac di.uinarum eontincre,fcu diuina quædam res etiam cit feu in no.bis ca nihil cit diuinius : in eius cette a&ione vitra ri propriæconfcnranea completa 8: abfolurabcatitudo ponetur,quâ can-dem in cognitione 8: con templationc confiltere, fuprâ demon

D firamm cit. Id quad videri parait 8: fuperioribus rcfpondere,8: côfpirarc cum veritate . Omnium enim aâionum nulla cil:hac præitantiotmulla melior,nulla deniq; diatutnior 8: pet-manenrior. Nain 8: mente nihil in nabis cit, 8: nihil eorû quæfub mente fubie &a funr ad cognofcendum,diuiniusoEadèmq;contemplari diutius, quam quid ais agere polfumus: prætercavolupratcm putamus copulari 8: conncâi debcrc cum beati-rudine.0mniam autê a&ionum quæ à virtute manant, nulla

194 ETHICORVM ARIST.cil: iucund i oromnium confenfu,nulla fuauior ea,quæ â fapië- Etia proficifcitur. Itaquc mirabiles quafdam fapientia purita.te 8: fiabilitate habctoblcctariones . Atqui confenraneum cil:cicéros quâm dubirantes 8: infcios,ex Radio maio’rë percipere

volupratcm . lllâq; quæ fertur fatis ampla , 8: fe ipfa contentaratio,in rcru m cognitione 8: conrëplarione confiiiit maxime.-Omnium enim rerum quæ ad viram degendam fa nt necelfa-vriæ,8: lapiés vit 8: iuftus,8: cæteri omnes indigent]. (morum-omnium vt fatis magnis copiis abundcnt , tamen vit i allus- Papud quas 8: quibuscum res iui’cas tra &et,defyderabir. it’emq;

moderatos 8: fortis 8: cæteri. At veto fapicns etiam folus po-«a in rerum cognitione verfati,eôque magis quo erit maiorefapientia ornatus 8: infituâus . Cul quâquam melins efl mi-niliros ptæfio elfe,tan1en fe ipfe ei’t contentas maximé.Beari- ’

rada etiam ipfa ropter fe fola viderur experi , quippc ex qua. aprætcr coxitempfationenr nihil côfequatu r,8: ab iis rebus qu a:gerürur prærer a étionem Ïplus minûfve ptæterea affamamus. a

Qgæ eadê in aria 8: celfationc viderur côfiiiere.Negotia enim Gfufcipimus,vt in otio limast8: bella gerimus ob eâ caufam, vt .in pace viuamus.Acvirtutum quidemvfus 8: muncra earumquæ ad aâianem rerumvalent,in ciuilibus bellicif grebus vi.gent maximaquarqsin his verfantur aétioncs 8:, icia,nega- -tiofa videntur.Ac bellicæjquidem omnino. Nemo enim bellûquia bellum el’: gercre initituit,neque bellum parate.Ctudelis -

i enim videarur omnino, li qu is arnicas ad bellum inittuar, Vepagina edatut,fiântque cardes-Bit auremciu ile olfncium in 126-,goria,cîq;ptærer Reip. adminiltrationem repolira funt im. Hperia 8: honores,aut cettè beata vita,ciu,ibufq; alia â ciuili 16.ge diuetfa, quameriâ quærimus,quâq;ab illa dilferre confiata -0415M fi virtutum aérionibus 8: olficiis bellica 8: ciuilia mal.to primant 8: dignitare8: magnitudine , hæc aurem actuafa Afunt,ad finêmq; aliqucm referuntur,nec propret fe experürut:certè mentis 8: animi fapicns aétia longe excellere videarur,gaze 8: cognitione dirigitur, 8:.prærer fe finem libi nullfi pro,

’LIBER. Xv ’ 197A ponit,&’ propriam habet oblaétationcmgùa ipfa maximèau-

gcatur.(hocirca 8C quad facis citât otium,8cvacuitas dcfati.gation is,quantum natura humana patitu r, cæterâquc omniaquæ bcato Viro tribuuntur,hac ipfe: aâionc continentunI-J âc-igitur , fi perfc&æ &Âabfolutæ vitæ vfura accefferit , complai-tam beatam viram hominis licer dicere . Nihil enim i n. beata.

lvita non perfeâum potcfi: cxiflcrc - 033: talis vira profeâô.melior cfi,quâm vt amibuercicâ fibi homo debear. Eam’ enimagit non quia homo cit , fed quôd in eo diuinum quiddam in- vclufiim-cfi, quod quanta præfiat ci quod concrctum cit ,1 tantociùs aâiOnibus anteècllit. Vit igiturdîui’num quiddam mens

cit dum hominc comparata,fic vira, ci con mens 8: cOnfcnta; ,nca,diuinacfl lad humanàmDmnéfquc de émus,non,vt hontantur quâJpçâarehumana cum fimns homincs,ncc mon ltaliez cum mortalesfedquoadpofliumus’,hiti ad’immortalcm

. gloriam,omniâq; perficcrc,’vt vitam ex c0 dcgamus que nihil;cfl in nobis præüantiusÆtfi enim mole cxiguum efi, at vi écuté &dignitatcmulmm rcbmonmibus an œccllit,q.uæ,pars en.iûfquc,is efiiquifqueiiquidcm in nabis fumma omni; eius cit;

C câquc nulla præi’cantiochÀJo indignius videatur, fi non fil-ami

quifquc vitam fequatur,icd dicnamAcccdit hue quad 8c au:tea diximusôc nûc dici par CR, quod cui ’ uctributum fitâ na-i

tura,id cuiquc c112: 8c optimum & fuaui imumÆt’vita igitur;homini cPc fuauifsima menti congmensJî uidê cfl homo hæcopars maximê,quæ eadem vita etiam beatiësima fit neceiTe eû-

Sccundo loco vim dicitureafluæ reliquis virtutibus con-D gruitfi? aâiones illis côfentancæ fint humanæ. N5 8c,iufiitiæ

nos 8c fortitudinis cæterarûq; virtutü muncribus officiifq; v1.-tro 8c citro fungimu r,cû rebus côtrahêdis quas vfus cultùfqucvitæ défydcrat,fuû cuit]; tribuimus Pro dignitatciquæ in virahominü perfpicuû cit omnia verfarLAtq; ctiâ â corporc quæ.dâ officia ducütur, habêtq; c6 perturbatione bonitas St virtusmagnû cômcrcium.Copulata ctiâ cfl 8c côncxa prudëtia cumvirtute quæ fpcéïatur in moribus:8c hæc ipfa cum prndcntia.

.1) b li

196 ETHICORVM ARIST.Nam 86 prudentiæ initia mana: ab his virtutibus,& quicquid Ein eis cfl quod bonum reâûmque fit, id omne à prudentia du.citur.Atqui hæ ipfæ in perturbationibus inhærent,in e’oq; to.to quodex anima 8c corpore côcretum efi fitæ funtzcuius quo-niam humanæ fu ne virtutes,neccfle efi etiam vitâ cam quæ adcas ditigitur 8c beatitudinem cire humanam . At vcrô quæ àmente vira 8c beatitudo proficifcitur,ab illa feparara efl. Hæcenim de ca di &a fine haâenus,quoniam de ca fubtilius diftare , maioris negotii fit quâm quod fuieepimus . Sed paulum Fadmodum hæc fortunæ bona 8c aÆucntiam , aut minus etiâ ”quæ more perficitur,videtur requircre.Nî,vt rcrü adviuenduneceiïariarû vfus vtriq; par fit 8c æquus,etiâ’fi maior quædâ ci

qui in aâione vcrfatur ad res corporis cæœrâfq; omnes ciufdêgeneris procurandas adhibendafit diligentia aperexigua enimcfl diihnâio) at certêin officiis 8c aâionibus equendis,plurî.mum inter cos intercrit - Nam 8c liberali ad menda officia li-beralitatis,pccuniam 0(Pus erit,& iuflo quidem ad referêdamgratiamë Incerti en im unt an imi hominum , multîq; cû iufii Gnon fint,præ fe fera nt in &itiæ fpeciê 8c opinidnemÆorti verôvis cit ncccffaria,fi quid virtute erere vclit:& moderato Viro ’liccntia . Ogomodo enim perfpici poterie, vtrum hac virtutepræditus fit,an ab ca alienusthrum aurem volunras 8c primafufceptio plus in virtute poisit,an effeâusquoniam in vtroq;côfifiit, uæflio efl.Nec dubium quidem quin in iis perle &io8c quafi umma confifiat. A &iones etiam multa defyderant,eôq; plura 8e maiora quo maintes 8c clariorcs. At homo is quiin rerum cognitione verfatur, res eiufmodi ad aâionem nihil .requifigquinctiam verè vt dicam,impediunt côtemplationê.Sed tamê quia homo efi,vitæq; vfu cum multis implicatur vtofficia fcquaturzidcirco his ci opus erit,vt more hominum vi-ram pafsir degcre . Hanc aurem vndique complctam 8e abio-lutam beatitudinem in aâionc quadà’ cire cognitionis 8c con- itemplationis,hinc etiam perfpici’potefl. Deos enim putamu:cire bcatifsimosquas tandem iis aâiones, qua: officia tribue-

--xH-.-.q--.-.ù.- fi- V A

LIBER X- - 197A museNum iufiitiæEAtnonne ridiculi vidcbunturfi 8c res c5.trahant,8c depofitareddant,cærcrâq; facianr eiufdem generis?Anfortes dicemus cos qui res afperas petfcrant , pcriculâqucadeant ob eam caufam,quia deccateNum liberaleseAt cui Ian.gienture Abfurdum etiam videarur , fi numum, aut tale quidhabeanr. A n verô têpcranteseAt qui elfe poiTunteAn non lausfit violëra 8c importuna,prauis cos vacare cupiditatibuseAt.qui fi per omnia afiionum aficiorûmque genera expatiemur,

perexiguam fane laudem 8: Deorum maiei’cate indigna con;B tinere videbunturg Attamenv cos viuere omnes cxifiimant.

Agen ergo etiam eosputant o Non enim par ci! , cos tanquamEndymionem, dormientcs facere . Sublata igitur agendi,fa-ciendique ac muiro etiam magis , ratione , quid tandem vi-uenti Deo præter contemplationem relinquitur a .Ita Dei ,præi’cans beatitudineaaâiqm cognitione 8C contemplationeconfifiat nccciTe cit Atque etiam hominum a&io,vt quæquead banc proximè acccdit , ita ei’c beatiIsima. qu; ex en intelli-gi paca,un cætera animalia (une omnia expertia bcatitudîo

C nis,cum huius fine generis aâione priuataNâ omnis cf: Deo.mm beata vita,hominum aurem quatenus in. ca clucet quoddâeius aâionis exemplar . At ex cæœris animantium generibusnullum beatitudinem conkquiuir , cognitionis 8c con-templationis nullo mode fig particeps - .Œâm ergo lare pater:côtemplatio , tain etiâ beatitudo:8c que maior aliquibus inefl:cognitio 8c .conremplatio,eo ampliorem bcatitudinem confia

maronné remerciât çafufedcontemplatione. Bit enim petc plcnadignixau’s-lta cit incontcmplatione beatitlldo- Com-

D modis autê exeernis,cum homo fir,indigebit: lmbecilla enimnatura e11 ad rerû côremplagioneln - Sed certè opus efi: corpusvalere 8c vigne, præfidiâq; vitæ necçlïîaria, reliquûnique cuL

tu fuppetereNcc fi bcatus fine bonis extemis elle nemopotefi,idcircomultis 8c magnisbeam foreopus putandum cit a Nonenim in nimia quadamtrennn omnium abundanËia afflué-

i 111

4’

7 ficcre,& præflzare omnia qu æ virtuti congruunt". Œod plane:’ ernerelicet.Priuati enim boulines, nihilo minus , ac multoa

4K

’l .

9T

9,3» «ETHiÇO’RVM ARIST.

tia , faderas pofita eft Vcl officiû o poil-untenim ii etiç’i qui terrazfi

marique non-imperant,-res gercre 84 magnas 8c digniratis pie.-naso Nam-cui-adiinr moèicæ ac moderatæ opes,is porcfl ca et".

etiâ magisvirtutem COlâtgë ii qui funt iifliagifirarqutq; h’æA, l i tales faris magna: fine copiæ . quëdoquidëvita futura cit beata .

eius,quivirturë culer. Et Selon quidè beatos reâteprofcâô cesdixit,qui moderatis externis copiis 8: cômodis præditi,res gai? " ”iidem illufirifsimas, 8c temperate moderatêquxiiTenrï Fier; eenim potefis vrqui mediocres opes habeant; oflicium’fequan-fur . Anaxagoras’verô- nec diuitem nec poœnrçmflumrquainbcarum-iudicanqpoôd ncget fibi mirumyifumair’i,’ fi qui s muir-

’tirudini ,quæ ex I nis externis quorunf’ folum fenfum habet,..

c”hominesiiudicarct,ineprus &fiultus videretur.Cum rationiplbus , fapientum quoque fentenriæ congruunt ’, quæ magnamquandam habcnt illæ quidem auâoiitatem, fed ramé cum de:.ofiîciis agirur , tum ex faâis8c vira , in quibus * lau’s verfarur,

’veritas iudicatur-Spcâanda i gimr iuntanredi &aomnia,quæfi cum faâisconfentiant,com robait-fin difcrepër, verb’a exi.

flimare debemus.Vt aurem ifque rationem vitæ aâionifq;duce maximè fe uitur 8: colin-ah; optime animocôfiitutus, .tira efi deo chari imus; Etenim fi Dii res curâtliumanasficu.’ti curant,profe&ô illud quidem cit confentaneui’n , vt rc sicle. .

fienturôc optima, 8è quæ generis focietateicum ipfi’s litron-v« "iunâifsima, qualismensvidetureiietiifq; hominib’us qui eamh ’rê maxime amen: 8: collant , beneficia reddârgr res cas curent-i11iquas habent charas; recrêque ac præclare faâa fequantur. -Nec verô dubiü efi’,quinh’æc ipfa mfinromnia ra ienti-.-Ergo

deo charifsimus efi;idêm que beatifsimus debet c . I’tafapiës-maximê cfi’bearus futurus. Sed quoniâ’de his rebus;de vir.

. ’nitibus,de amicitia,dcvoluptarcfatis mul ta diéta ramdam.deacpingui quada Minerua : quarrer aliquis nü finis inflituti:

k

IIBER. x... . 15,.A nuiveniffepueâdus fir,an,vr aiunt; eüofficia 8C a &ioncs tra.

aunas i, non eir finis in cognitione pofitus , fed aâionepotiu’sr I iing?mm a Atqui ne virtutem quidê fatis efl habere cogni;

endâq; operavefi , vt 8: habere’eâ colere pôfiiniusauta quo alio modo-moucmur,vt boni’fimus-Nam fi in verbis fa;

-’tis magna vis elïer ad virtutem z iure profeâô Theognidis IIfenrentia,magnum ilia quidem fru &um ferrent, eâfque adhi-

I beri oportererNunc verô valere illa quidemvidentur ad hon. 1 Î? I standos excitandôfque liberaliter educatos i valent etiam ad

i: B mores in gcnuos imbu’édos,8c ad honefiatis flddiulmcum iammores re&a’educatione exculti funr , fed plerofque ad virtua-un: non polTunr traduccrc.Neque enimpudore parcre folent,fed meruznec deterrer cos àfacinorofa vira i pfa turpitude, fed

’ ’ ApœnaoCu’micnimi-e totos volupraribus dediderint,fuas .quifq;

, perfcquuntur,eâque omnia ex quibus oriantur,fugiûntquc de»i lore’s contrariosHonefii aurem vcræq; voluptaris,quam nun.’ ’quamdegufiarunrmec par-rem noruntvllam, nec vnqu’â noch ’

c. voluerunr . Hos ergo tales hommes quæ tandem vis orationis-. poisitâ perUerfa ilia 8c facinorofa vira ad reétam honefiâmq; .

deducereeNon enimpoteftfaurnon facilè potefi,fi quidlefl parnims infitum :moribus,id oratio euellere; Sed contenti cire de-bemus profcâôdi iis omnibus ad hibitis quibüs probi videmurfieri poiÎe,virtutis compotes fimus.Prob0s autemfieri alii na-tura puranr,a1ii confuetudine, pleriq; do &rina." Arc illud qui;dem perfpicuum efi, quod à’namraducamroificiumgnon elfeillud quidem-in noi’cra fistum potcfizare , fed’â diuina quadam

D vi iis iuppedirari’, qui verè’fintbeari. Orationis aurem & doar &rinæ vis mm uamï apud omnes idem valet,-fed deberiantei

vt humus quæ Pané forura cit ’, fic imporentis animus quibufi’

dam moribus excoli,vr rcâèlætari ac dolcrcpofsit. Nô enimaudiarintelligar ve orationemd’ehortanris ris qui parcat per-wrbarionibusûui ira fit adeétus,quo tâdemmodo verbi s po»tarir deduci de fententiaiOmnino veto non orationc videri] r,

- - b iiiii,

zoo EITHICORVM must,fed viperrurbatio poire fanai-i . Carmina mores, ante indic Eoporrer virtuti accommodatos,qui &honcfiatis amorc 8: rur.pirudinis oflenfione moueanrur . Difficile aurem cfi: , cum his .legibus talibus non fis cducarus ab incunre ætate,re &am vitæ

. viam ad virtutem ferêrem aliequi. Nam cum plerifque mode-rare 8c confianter viuere molefitü efi,tum adolcfccnribus ma.ximê.Iraque præfcribi educario 8c fiudia debenr legibus - quæminus molefia’ fouira funt,fi confuetudo adhibearur-Nec verôfuis cit quidem ab incunrc astate educationem ration’emq; vi.uendi re ohm fequi,fed confirmaris iam ætatibus omnes opor Eter in his ipfis fiudüs verfari ad caque adiungcre confuetudbuem. Atque in his quidem omninoque pcr omne remplis ara.ris legibusopus efi . Plerique enim vi potins quam ratione,&pana magis quam honei’care ad ofiicium impcllunrur - Œoa.circa quidâ larores legum puant debcrc adbortari 8: inciraread virtutem honeflaris flufiio , q; confuerudine finr obtempearaturi boni,in cos aurem qui parere nolinr , nec generofi finr,pœnas 8c fupplicia confiituere. A r cos qui à peruerfa vira dutorqueri nullo modo poisint,ex corpore Reip. exterminai-e o. Gmnino. Nain 8c bonum virum qui honefic viuat,rarioni abc;dimru m, 8c improbum i voluptatis cupiditate menins fit,tanquam iumentum,m o demum coêrceripoiIe-Iraque pœ-nas aiunt eiufmodi extare oporrere , quæ voluptatibus quibuserant dediti , repugnenr maximé.Si quis igirur bonus futurusefi , primumreàè. vr dixi,cducari (lober, confucœdinémqucexercitatimis caperc,deinde Mis Pandit]; Harem cancre,quaque flagir-iofa fait. me inuitus , nec fua fpontc admirrercoQgæquidem omnia itafienr denique, fi quis vitæ ducem ra- Htionem fequatur,8c cui vis vinât, reflua: præfcriprionan - Acpuritain quidem imperium memgirmezvimaut nocefisitarëaŒcrr: nequc œiuiqiiam hominis vniusenmino , nifi qui rexfit , eut aliqua poudrin: pauliens . At verôlex vim haaber ad cogcndum idoneam , quzfit mens ratiôque prudentia.

I. I B E R X. s 5 g, ,A Et improbi quidem cos odcrunr qui ipforum chimant cupidi.. ratibus, criamii reâè hoc faccrc vidcanrur . At lex non efl in-

uifa,quippe quæ bonum æquûmq; decernarJn fola aurem La.cedæmoniorum ciuirare,ac paucis aliis , legiflatori curæ :fuireducariOnis dilciplinæq; rarian plerifq; hac negleâa fumo-mnia,in quibus pro fua quifq; libidinc viram agir: Cyclopûq;more 8c liberos infiiruir 8c vxorem. Ergo omnium rerum ni-hil cit nielius,nihil præfiitius,quâm fi reâa difciplina publi-

B cè fanciarur,quam omnes fequi poisinr. (Lux fi publicè negli-arur,ru m par erit omnes ad virtu ré adiumenrum adferre fuis

Ëberis 8e amicis, aur cette velle . 04m: omnino faculras pencscum erit maximê,qui fupcriora hæc præcepta fecurus,faculra.te legum ferendaü mulru mvalebi r . A lege aurem publiez di.fciplinæ ducunrur , fed reâæ â bonis . Vrrum aurem fcriptæfint,an non fcripræzaur vnûfne an multi his infiiruanrur,nihilinreriir . fleuri nec in mufica,nec in gymnafiicc aliifq; fiudiis.V: enim in Rep.ius legirimum 8c confuerudofic domi priua.

c rim , rarioncs parerniq; mores 8c infiirura valêt,eôqug magis,ç generis inter cos 8c beneficiorum inrerccdir cômuni’o.Ami.

ciriam enim natura inter eos,animorûmq; ac volunrarum cô-feniionem eperir . Iam verô vr in medicina, fic hic priuaræ àpublicis di explinæ differünNam gencrarim omni homini quiafin febrîq; iaâatur,prodefi: inedia &quics :ar alicui forfan nôprodeir . Nec cerrè ludimagifier pugilibus omnibus idê genuspugnæ præfcribir 8c côfliruir. Priuatæ aurê. res ira demum traa&abûrur accurarius,fi difcipli na priuara adhibcarur . 0mnes

D enim vtilitatê fequunrur libentius.Sed ira denique fummâ’ cu.

ram 8c diligêriam rebus fingulis 8c medicus 8c gymnafies 8c .quiuis alius adhibirurus cfl , fi genus torii intelligat omnibusprodeifc.ve1his,velillis.Sciêriæ enim dicuntur ac flint rerumminerfarü propriæ o Et uâquî nihil forte prohiber reâê cm

rare aliquid cum, qui fit ’ le uidcm infcius, fed tamen omnianorarit 8c obiëruarit quæ quaq; rem côfequanrurficuri etiam afun: quidâ medici qui fiioiudicio fun: clarifsùni, 8c tamen al-

au ETHICOR’VM’ .ARIST.reri nihil opis ferre poiiunrzramen nihilo minus ad res vniuer, Efas debct côtendere eâfq; tcncre quoad eius fieri porerir,is qui-

tàdem qui fe do &um 8c arrificem crie velirJn his enim arres di-cimus confiflerc.Ac fi quis fun fiudio 8c diligenria fiuc multosflue paucos meliores velir eiïicere, ci danda opera cit vt ad le-’ es imponendas aptus elfe videarur. liquidé boni futuri funinsfegibusNeq; enim in cuiuiliber firum efl poreflare , vr quëuisetiam quem fibi propofuerir, reâè a5iciar,fed fi quis hoc po-qrcfl,profe 8:6 peritus 8C doôtus. id quod in medici na viderc licet,reliquifq; rebus omnibus,quarum efi difciplina.Sed dein- Fceps exquirendû cit vnde , aur quo tandem modo quis rarionêcondendarû legû pofsir aile’qui,an vt in cæteris fir,ab iis id pc4tendu eir,qui ciuili fciêria funr pradiripars enim ciuilis fcië-rive videbarur. aut cerrè nô idê fit in ciuili fciêria quod in reli-quis fcientiis 8c facultatibus omnibus-ln aliis enim eofdêcon»fiar,8c arrë ipfam rradere,& eadê duce fungi mu nere,vr medici,& pi (tores faciu nr.Atqu i res cruili fciêriæ fubieéras fe pro.fitenrur Sophiitæ elle doâuros,fc aurè ca gefiurum eiie nemoprofiretur,fed ii qui Remp.gcrunr,qui hoc ipfum vi quadâi 8cvfu porius præflare videntur,quâm confilio arque rationecNe.

uecnim aur hæc mâdanr literis,aur de iis diflerunt, erfi præ-iianrius fit profcâô quam vel iudiciales orationes,vel concioanes-Ncc verô ciuili fcienria crudierunt fucs libcros’, vel aliosamicos,quod cerrè côfenraneû fiiiflèt,id fi præi’care potuificnr.

Nô enim aur Reip.quicquam melius hac vi 8c faculrare relin.querenr,aur fibi adciie malinr,aut iis eriâ quos habenr charifsionios.Non tamen viderur parum adiuuarc exercirario . N equeenim fcientiæ ciuilis confucmdo eosad Rempc gerendam pa-.rariores 8: infiru &iores facerer.Œocirca qui ciuilis fcienriæfiudio trahuntu r,iis necelfaria experienria cil. (mi aurem So-phifiæ hâc profitenrur fcicnriam , procul admodum ab eo ab-funrvr doceanr: quippc qui omnino nec quid fit ipfa norint. .nec qu ibus’in rebus verferur . Non enim eâdcm quam Rhero-ricexn,nec inferiorë ponerentznec facilius elle purarër ferre log

H

LIBER x. sa;A ges ei qui probatas leges vnum in loeii contuliiier, licere enimdeligere optimas,quafi deleëtus non fit prudentiæ,& iudiciû -verum non fit omnium maximummod in inuficis aniinad-JÙÏuerti poreir. mi enim in rebus fingulis exercirati funt,ii verêde oflîciis faér’ifq; iudicant. quibûfq; rebus 8c quemadmodum

perficiatur decorum,intelligunt,8c quæ quibus con gruanr-Arimperiti contenti funr , dum non ignorent , recréa ne res aérafir,an præpoflere.quod in pi &ura côtingit. Cam aurem leges

B rebus ciuili fcienriæ fubieâis fint iimiles , quo tandem pa r10quifquam per cas fcien ria legum ferendarum erit infiruétuseaur qua: optima: fint iudicabir? Non en im medici habêdi funtii qui habêtcognita quæ libris medieorû tradunrur.eriâii nonfolum curarioncs conenrur nominare, fed etiam ægros eu taripolie, 8c quemadmodum fint adhibendæ curarioncs , fuis cu-iufq; cxpofitis aiTe&ionibus.Oliæ exercitaris 8: peritis omniamagnum adiumenrum adferanr , infciis non item . Ira legumac rerum publicarum eolleéra infiituta cos adiuuabunt, qui

C reâ ê ne , an eonrra,aurquæ quibus conueniant, eognofcerc aciudicare poterunro At qui ea euolucnt 8c percurrcnt,fine qua.dam animi affeétione, vtnunquam uemm inde quidem iudi-cium comparare poisinr, nifi fortuitu, at cette prudêtiores inhis funtiururi.030niam i gi rur fupcriores prætermiferür quæad fcientiam lcgum ferendarum pertinent,de iis difputare citmelius,ac de toto gencre Reip. vr quæ in rebus humanis ver-farur Philofophia â nabis quoad eius fieri poteur vndique fuispartibus omnibus perfeâa abfolurâque videarur.Ac primum

D quidem fi quid à maioribus rcâê traditum fit, exponamzdein.de ex iis rebus publicis quas collegimus,qu æ res euerrât Reip.perfpiciemus , 8c quæ conferuent z 8e quid ira aliæ rcérê,aliæcontra, adminifirei’irur. His enim cognitis, facillimè 8c uæomnium optima fit,& quemadmodum fingulæ côfiituræ iint,8c quibus legibus infliturifque vranrur,inrelligemus.

FINIS.

PARISIIS.’EXCVDEBAT .IOANNES LO-

DOICVS TILETANVSvl ç 4 Oc

Documents

Notes du mont Royal ← · An nô neceife effet me afterutrûcrimen fubire, vc inuidiæ, fi ocœltafêwel’ïngrati animifi vendicarêeNô cit igitùr i5 q; il» uidiæ met-u de