13
TABLE DES MATIÈRES Sommaire 8 Préface 9 AVANT-PROPOS 11 Liste des Abréviations 15 INTRODUCTION 17 CHAPITRE I Tolède à l'époque du Cancionero 19 1 Le profil urbain 19 2 Quelques éléments de l'économie tolédane 20 3 Les données sociales: disparités, ségrégation, immobilisme 24 4 Caractéristiques et mouvements démographiques 28 5 Vie sociale, manifestations publiques et transformations de la ville 29 6 Vie scolaire et universitaire 33 7 Tolède, centre juridique 34 8 Le pouvoir politique 38 CHAPITRE II Vie et œuvres de Sébastian de Horozco 41 1 Les études et l'environnement familial d'Horozco 41 2 Une ascendance discutée 43 3 Image personnelle d'Horozco 45 4 Horozco à la croisée de deux courants contraires 46 5 Le chanoine Juan de Vergara, Pero Vâzquez et Horozco 48 6 Les textes d'Horozco sur l'archevêque Siliceo 49 7 Horozco, confrère de la Sainte Charité 50 8 Les relations et les ouvrages parémiologiques 51 CHAPITRE III La tradition cancioneril et l'écriture personnelle d'Horozco dans le Cancionero 55 1 Le Cancionero dans l'œuvre d'Horozco 55 2 Les cancioneros espagnols des XVè et XVIè siècles 56 3 Composition du Cancionero: le statut du poète et son écriture 59 4 Poésie morale 60 5 La poésie religieuse 61 6 Fortune des m\thes grecs à la Renaissance 63 7 Sources folkloriques de la poésie narrative 63 8 Poésie amoureuse, poésie lyrique 64 9 La tradition anti-féminine 67 1103

TABLE DES MATIÈRESTABLE DES MATIÈRES Sommaire 8 Préface 9 AVANT-PROPOS 11 Liste des Abréviations 15 INTRODUCTION 17 CHAPITRE I Tolède à l'époque du Cancionero 19 1 Le profil

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • TABLE DES MATIÈRES

    Sommaire 8

    Préface 9

    AVANT-PROPOS 11 Liste des Abréviations 15

    INTRODUCTION 17

    CHAPITRE I Tolède à l'époque du Cancionero 19 1 Le profil urbain 19 2 Quelques éléments de l'économie tolédane 20 3 Les données sociales: disparités, ségrégation, immobilisme 24 4 Caractéristiques et mouvements démographiques 28 5 Vie sociale, manifestations publiques et transformations de la ville 29 6 Vie scolaire et universitaire 33 7 Tolède, centre juridique 34 8 Le pouvoir politique 38

    CHAPITRE II Vie et œuvres de Sébastian de Horozco 41 1 Les études et l'environnement familial d'Horozco 41 2 Une ascendance discutée 43 3 Image personnelle d'Horozco 45 4 Horozco à la croisée de deux courants contraires 46 5 Le chanoine Juan de Vergara, Pero Vâzquez et Horozco 48 6 Les textes d'Horozco sur l'archevêque Siliceo 49 7 Horozco, confrère de la Sainte Charité 50 8 Les relations et les ouvrages parémiologiques 51

    CHAPITRE III La tradition cancioneril et l'écriture personnelle d'Horozco dans le Cancionero 55 1 Le Cancionero dans l'œuvre d'Horozco 55 2 Les cancioneros espagnols des XVè et XVIè siècles 56 3 Composition du Cancionero: le statut du poète et son écriture 59 4 Poésie morale 60 5 La poésie religieuse 61 6 Fortune des m\thes grecs à la Renaissance 63 7 Sources folkloriques de la poésie narrative 63 8 Poésie amoureuse, poésie lyrique 64 9 La tradition anti-féminine 67

    1103

  • 10 Expression de l'anti-féminisme dans le Cancionero 69 11 L'art de railler : des types satiriques aux cibles socio-religieuses 72 12 La vie quotidienne 74 13 Les questions-réponses 74 14 Empreintes de la culture populaire 75 15 Significations du théâtre d'Horozco 78 16 Gravité du poète burlesque 80 17 Unité du Cancionero 82

    CHAPITRE IV Illustration de la langue et langage fou du poète 85 lL'art poétique castillan : contributions multiples depuis l'aube du XVè siècle 85 2 Art poétique de Sébastian de Horozco : la poésie parle d'elle-même 86 3 Sage folie du poète 92 4 Les créations du langage fou 95 5 El que de ayre se emprena ^qué ha de parir sino viento ? 97 6 La folie de pied en cap 100 7 Le rire et les actes primordiaux 102

    CHAPITRE Y De la parole au dialogue : théâtralité du poème 109 1 Toute poésie est théâtre 109 2 L'interlocuteur fictionnel et réel 110 3 Les jeux et les chants: mise en œuvre d'un spectacle 112 4 Pré-texte: le geste et la voix 113 5 De l'exposé dialogué à la discussion 117

    CHAPITRE VI Les œuvres théâtrales 121 1 Remarques sur la commande des œuvres et sur les spectateurs 121 2 Les thèmes : spécificité du théâtre et permanence des motifs de la poésie du Cancionero 124 3 Évolution des caractéristiques théâtrales 130

    CHAPITRE VII Qui a écrit le manuscrit du Cancionero ? 137 1 L'écriture 137 2 Les abréviations et les signes particuliers 138 3 Annotations et corrections : une signature ? 139

    CHAPITRE VIII L'état de la langue d'après le manuscrit : 143 1 Orthographe et phonétique : acheminement vers la langue moderne 143 2 Les formes verbales 145 3 Questions de grammaire et problèmes d'écriture 147 4 Remarques sur le lexique 150

    CHAPITRE IX La présente édition 153 1 Critères orthographiques 153 2 Numérotation des textes 153

  • CANCIONERO

    [1]-Los privilejios de la cofadrfa del grillimôn que el auctor embiô a un amigo suvo que 155 nuevamente estava tocado dél. [2]-Reçepta que embiô el auctor a un bachiller amigo suyo que estava malo de estangurria. 164 [3]-Siguese una copia que el auctor embio a un amigo suyo que se le avîa envarado el 166 pescueço. [4]-La vida pupilar de salamanca que escribiô el auctor a un amigo suyo. 167 [5]-El auctor burla de un casamiento que un su conoçido dixo que le travan, y rogô al auctor 170 que se informase qué cosa era. [6]-El auctor burlando de uno que dezia que no se avia de casar sino con una biuda y rica, le 173 dize de una, entendiendo por la horca. [7]-Reprehende el auctor a un viejo porque a la vejez era enamorado. 174 [8]-Reprehende el auctor a un viejo porque se casô con una mochacha. 175 [9]-Reprehende el auctor a un cornudo porque se casô con una mançeba de un clérigo, y 179 después tanbién sufria el cuerno [10]-Reprehende el auctor a un tavemero porque aguava el vino y lo colava 182 [11]-Reprehende el auctor la multitud de los médicos. 183 [12]-Memoria de la grande cresçiente del rfo de tajo, el ano de 1545; y de otra antes, del ano 185 de 1530. [13]-Esta cresçiente de 45 derribô la barranca de los molinos de Antolinez, y se llevô los 187 molinos, a quien dixo el auctor. [14]-Quando en esta çibdad fue ahorcada una andadera de San Juan de la Penitençia, embiô 189 el auctor a Juan de Villaquirân, mayordomo de ay, lo siguiente. [15]-E1 auctor a un estudiante muy bulliçioso. 191 [16]-El auctor a un letrado nuevo, porque haziendo frîo saliô con unos tafetanes. 193 [17J-A1 mismo, sobre una gorrita muy pequena que sacô. 194 [18]-El auctor a Juan Correa, un hombre graçioso, quando le dieron la vara de guarda de la 195 iglesia mayor. [19]-E1 auctor a un hombre pequeno que se avîa pelado, y después saliô vestido de 196 terçiopelo. [20]-El auctor a uno que ténia una cuchillada por la cara. 198 [21]-E1 auctor a un amigo suyo boticario. 199 [22]-El auctor al mismo, porque le embiô a preguntar cômo le avia ido con una purga que 200 avia tomado. [23]-Respuesta del boticario. 201 [24]-El auctor a un neçio porque rinendo con otro le llamô neçio. 202 [25]-La copia siguiente fue embiada por una dama a Lucas Sânchez y Montemayor, capados 203 cantores. [26]-Respuesta del auctor por ellos, por los mismos consonantes. 204 [27]-Otra del mismo auctor. 205 [28]-Otra del mismo auctor. 206 [29]-Otras copias que anadiô el auctor en respuesta de la copia que dize : "Lucas capado 207 cantor," por los mismos consonantes. [30]-Las copias siguientes hizo el auctor a ruego de una dama para un su servidor. 209 [31]-Respuesta del mismo auctor por los mismos consonantes. 211 [32]-El auctor a un amigo suyo que traya luto por un cunado suyo cura. 212 [33]-Al mismo porque no respondiô. 214 [34]-El auctor a uno que traya un sayo gironado al tiempo viejo. 215 [35]-El auctor a un alcalde de la hermandad cuyo asesor él era. 216 [36]-Reprehendiô al auctor un amigo suyo porque traya una qiiera vaya y él mismo le hizo 218 las copias siguientes. [37]-Respuesta del mismo auctor, por los mismos consonantes. 219 [38]-El auctor a un amigo que le embiô unos higos de San Martin. 220 [39]-El auctor a un amigo suvo feo y mal dispuesto. 221 [40]-Responde el auctor por él porque él no sabla. 223

  • [41J-E1 auctor a un escudeto que traya unos pantuflos muy antiguos. 225 [42]-El auctor a uno que traya un jubôn quarteado de raso y terciopelo viejo. 227 [43]-El auctor a uno que sacô unos medios çapatones del tiempo viejo. 228 [44]-El auctor a este mismo, porque traya un cavallo muy flaco y muy mal adereçado. 230 [45]-El auctor a una dama porque se reçumava calladamente. 232 [46]-El auctor a una puta vieja alcagùeta. 234 [47]-El auctor a otra que no ténia que vestir ni que comer, y no entendia sino en afeitarse. 236 [48]-El auctor a una dama muv fea que se ténia por hermosa, desenganândola. 238 [49]-El auctor a unas monjas, reprehendiéndolas por las parçialidades de baptistas y 239 evangelistas. [50]-El auctor a unas monjas sus devotas. 241 [51]-E1 auctor a las mismas porque tenian en el locutorio unas sillas de barbero. 243 [52J-E1 auctor a una dama porque se casô en su absençia. 244 [53]-El auctor a una dama que, en muriendo el marido, se amancebô con un fraile. 248 [54]-El auctor a otra que vivia deshonestamente. 249 [55]-Reçepta que embiô el auctor a una dama que deseava emprenarse. 252 [56]-El auctor contra los dones de las mugeres. 253 [57J-E1 auctor a una dama que le embiô una harpa para que se la templase. 255 [58]-El auctor contra la multitud de las malas mugeres que ay en el mundo. 256 [59]-El auctor a las toledanas, porque el alcalde Calderôn mandô quemar y se quemaron 257 muchos chapines por falsos. [60]-El auctor a una senora llamada dona Ysabel, sobre este nombre. 258 [61]-E1 auctor sobre [que] una puta vieja yendo rezando por la calle soltâ un quexco y sea 259 para ella. [62]-El auctor a una dama porque le dixo: in vanum laboraverunt. 261 [63]-Reprehende el auctor a una vieja porque se casô con un mochacho, y él responde por 262 ella por los mismos consonantes, a manera de diâlogo. [64]-El auctor a una dama por n'a de diâlogo, y responde por ella por los mismos 268 consonantes, sobre que, estando con ella un cavallero, no avia podido alçar. Es la respuesta bien del palaçio. [65]-El auctor a très damas, porque estando todas juntas se le soltô a la una un cuexco, y él 274 responde por ellas por los mismos consonantes. [66]-Respuesta de la una dama, por los mismos consonantes. 276 [67]-Respuesta de la otra dama. 277 [68]-Respuesta de la otra dama. 278 [69]-El auctor feneçe la plâtica desculpando a todas. 279 [70]-El auctor por una dama a quien uno avia escrito una carta, y dize ella. 280 [71]-E1 auctor motejando a uno de narigudo. 281 [72]-El auctor motejando a uno de capado. 283 [73]-El auctor motejando a uno de corcobado. 285 [74]-El auctor motejando a uno de tuerto de un ojo. 286 [75]-El auctor motejando a uno de loco y vano. 287 [76]-El auctor motejando a uno de neçio. 288 [77]-El auctor motejando a uno de potroso. 289 [78]-El auctor motejando a uno de pelado. 290 [79]-El auctor motejando a uno de covarde. 291 [80]-El auctor motejando a uno de bermejo. 292 [81]-E1 auctor al doctor Pero Vâzquez, estando el auctor mal dispuesto y por pasar tiempo y 294 porque el doctor le respondiese por ser tan buen trobador. [82]-Respuesta del doctor Pero Vâzquez, por los mismos consonantes. 296 [83]-Replica el auctor a el [sic] doctor Pero Vâzquez. 298 [84]-Respuesta del doctor Pero Vâzquez, por los mismos consonantes. 301 [85]-El auctor al liçençiado Gutiérrez, su amigo, quando ovo el ofiçio de jurado de Toledo. 303 [86]-Respuesta del liçençiado Gutiérrez, por los mismos consonantes. 305 [87]-El auctor al mismo liçençiado Gutiérrez, porque yendo a Talavera por pesquisidor se 307 vino sin cobrar su salario (sede vacante).

  • [88]-Respuesta del liçençiado Gutiérrez por los mismos consonantes. 308 [89]-El auctor al mismo liçençiado porque no ténia hijos. 309 [90]-llespuesta del liçençiado. 310 [91J-E1 auctor en nombre de un terçero, como que avia estado ovendo las plâticas, dize asi y 311 haze una pregunta. [92J-E1 auctor al liçençiado Oseguera, porque era muy barbado y muv velloso y çe[ji]junto. 313 [93]-Respuesta del liçençiado Oseguera. 315 [94]-El auctor al mismo liçençiado quando se casô en San Martin de Valdeiglesias. 317 [95]-Respuesta del liçençiado Oseguera, por los mismos consonantes. 319 [96]-Replica el auctor al mismo liçençiado Oseguera, por sus mismos consonantes. 321 [97]-Respuesta del liçençiado Oseguera, por los mismos consonantes. 323 [98] El auctor al mismo liçençiado Oseguera, por que estava en San Martin y no vem'a a 325 Toledo. [99]-Respuesta del liçençiado. 326 [100]-E1 auctor al mismo liçençiado porque se andava paseando las manos atrâs. 327 [101J-E1 auctor al mismo viniendo de un ofiçio, dejando acâ a su muger. 328 [102]-E1 auctor al liçençiado Aguila, natural de Yepes, y heredero ay, y en Ajofrin, y en 330 Sonseca y en Chueca. [103]-E1 auctor al liçençiado Montareo, porque estando enfermo y aviéndose de purgar con 332 unas pildoras se las echô en la boisa, y se fue a Pantoja y se hartô de menudos de puercos. [104] - El auctor al mismo porque se queria hazer doctor, siendo letrado de Pantoja y 334 Hazana. [105]-E1 auctor al mismo porque le avia motejado que ténia las buas [sic], porque él era el 335 que las ténia, y asi andava muy abrigado. [106]-E1 autor al mismo porque sobre unos borzeguies traya calçadas unas botas, y en la 337 cabeça un becoquin, v una gorra y un sombrero. [107]-El auctor al doctor Rodriguez, porque dixo que avia çierta rierra donde un durazno y 339 una pera eran tan transparentes, que puestos al sol, se veyan las pepitas y las raitas del cuexco. [108]-E1 auctor para el vexamen de uno que se avia de hazer doctor in utmque\ fingiô que 341 avia embiado una carta a una amiga suya tripera, del ténor siguiente. [109]-E1 liçençiado Gutiérrez reprehende al auctor porque troba, diziendo. 343 [110]-llespuesta del auctor por los mismos consonantes. 345 [111]-E1 auctor a un amigo suyo llamado A[lonso] de Avalos, sobre unos conejos que le 347 mandé por un neg[ocio] de unos criados suyos que estuvieron presos. [112]-Respuesta de A[lons]o de Avalos. 348 [113]-Replica el auctor. , 349 [114]-Respuesta de A[lons]o de Avalos, con çiertas perdizes que embiô en pago de los 350 conejos. [115]-Responde el auctor por los mismos consonantes. 352 [116]-E1 auctor al mismo Ao. de Avalos, sobre que él y otros una noche en caça echaron a 353 cozer por descuido una liebre sin abrilla. [117]-Respuesta de A[lons]o de Avalos. 354 [118]-E1 auctor al jurado Luis Gutiérrez, su primo, sobre la poca barva que ténia. 355 [119]-Respuesta del jurado, que hizo el mismo auctor por él. 357 [120]-Otra respuesta de[l] jurado Cadahalso, por el jurado Luis Gutiérrez. 358 [121]-Aquî entra la respuesta por los mismos consonantes. 360 [122]-E1 auctor a una senora, repitiendo las postreras palabras. 361 [123]-Glosa del auctor a una letra que dize: 'por la mâs, y no por mas'. 362 [124]-E1 auctor a uno que le preguntô: "jcomo se llama aquella dama?" 363 [125]-E1 auctor a una dama cuyo nombre se déclara en las primeras letras. 364 [126]-Glosa del auctor a la cançiôn vieja que dize : "son tan lindos mis cabellos que a çien 366 mil mato con ellos." [127]-Coplas a la misma cançiôn. 367 [128]-E1 auctor sobre la cançiôn vieja que dize : "libres alçé yo mis ojos, senora, quando os 368 miré, libres alçé yo mis ojos y captivos los baxé."

  • [129]-E1 auctor sobre otra cançiôn vieja, que dize : "donde sobra el mereçer, aunque se pierda la vida, bien perdida, no es perdida." [130]-E1 auctor sobre la cançiôn vieja que dize : "besâvale y enàmorâvale la donzella al villanchôn, besâbale y enamorâbale y él, metido en un rincôn." [131J-E1 auctor sobre otra cançiôn vieja que dize : "pi'deme, carillo, que a ti darte me han, que en casa del mi padre mal aborreçido me han." [132]-E1 auctor sobre aquel cantar o chiste antigo que dize : "-toledano, alzô berengena.-ya no las como que soy de Llerena." [133]-E1 auctor sobre aquel chiste viejo que dize : "j ah ! galana del reboço,

  • [161]-Siguense unas copias que una monja embiô a don Pedro de Côrdova, corregidor de Toledo el ano de 1550, quando en Toledo se derribaron los salidizos, estando su muger en Sonseca, y la misma monja. [162]-E1 auctor a ruego de don Pedro de Côrdoba, le hizo la respuesta siguiente. Por los mismos consonantes. [163]-E1 auctor al liçençiado Calderôn, alcalde mayor, para que alçase el destierro a un travieso. [164]-Siguese una copia que el Condestable de Castilla embiô al doctor Villalobos, médico, sobre que su majestad del emperador nuestro senor mando que ningun médico confeso curase en su casa. [165]-Respuesta del doctor Villalobos (maliçiosa). [166J-E1 auctor replica a las de Villalobos por los mismos consonantes. [167]-Las copias siguientes embiô un reverendo padre a un caballero, con una bota para que se la hinchiese de vino. [168]-Respuesta del auctor a ruego del cavallero, por los mismos consonantes. [169]-Las copias siguientes embiô otro reverendo padre al auctor, porque el auctor le dixo que no era él para pedir vino en copias como el otro padre. [170]-E1 auctor al mismo padre reverendo por siete maneras de copias, y pudiera por otras muchas mâs. [171]-Al auctor fue dado el verso siguiente en fabor del arçobispo y cardenal Siliçeo, y hizo la copia siguiente. [172]-El auctor a un boticario amigo suyo, estando malo del pecho. [173]-E1 auctor a Francisco de Sosa, mayordomo de don Francisco de Rojas, porque no le enbiô un cordero que se le daba la pasqua en aguinaldo. [174]-E1 auctor al mismo don Francisco sobre lo mismo. [175]-El auctor al mismo porque en lugar de gallinas le embiô un qùero de vino en aguinaldo. [176]-E1 auctor a otro cavallero cuyo letrado era. [177]-El auctor a Diego de Avala, su amigo, sobre unos polios que le a via mandado. [178]-El auctor sobre un virgo que anduvo por las audiençias, de una moça llamada juana, criada de un Belmonte, la quai le echô primera a un Salas, y después al Belmonte, y al cabo ambos se libraron. [179]-E1 auctor quando en el ano 1552 vino a Toledo por juez de residençia el liçençiado Castro, oydor de Valladolid y escojiô para alcaldes ordinarios quatro christianos viejos [...] [180]-E1 auctor quando se velô el jurado Juan de Horozco, su deudo, con Çeçilia Egas, su muger, porque dezian que estando desposado, no avia consumido côpula. [181]-E1 regidor Juan Ruiz-de Ribera embiô al auctor las copias siguientes, porque avia rompido un cartapaçio y enbiado los pedaços a un boticario. [182]-Respuesta del auctor, por los mismos consonantes. [183]-E1 auctor a un amigo suvo christiano viejo porque siendo padrino de boda de un confeso, convidô a muchos christianos viejos, v al alguazil de la Inquisiciôn. [184]-El auctor al doctor Pero Vâzquez, porque después de una enfermedad que tuvo cabo el sieso le quedô una fïstola. [185]-Responde el auctor por el doctor Pero Vâzquez, porque estava mal dispuesto. por los mismos consonantes. [186]-Otra respuesta del mismo doctor Pero Vâzquez. [187]-E1 auctor al doctor Segovia, heredero en Tabladilla, porque trava una gualdrapa muy vieja en una mula pardilla. [188]-E1 auctor al liçençiado Robles, su primo. [189]-Réplica del liçençiado. [190]-E1 auctor sobre que muchas personas le llevaban su mula prestada. [191]-E1 auctor a un amigo suyo escrivano porque no le dava çiertas escrituras, yéndose cada dia a sus heredades. [192]-E1 auctor a don Alvaro de Mendoça, capellân mayor de los Reyes Nuevos, cuvo letrado él era, estando malo el auctor. [193]-E1 auctor a un cavallero, sobre çiertos arenques.

    426

    429

    432

    433

    434 436 438

    439 440

    444

    447

    448 449

    450 451

    452 453 454

    459

    461

    462

    496 469

    471

    472

    474 476

    478 480 480 482

    483

    485

  • [194]-E1 auctor por una dama, a otra que la avîa llamado esenrica que le avîa mandado. 486 [195]-E1 auctor al doctor Segovia, porque trayendo bonete se queria poner gorra: 487 prosupuesto que vota en la Inquisiciôn, y pretendia casarse con dona Çeçilia Egas. [196]-E1 auctor a ruego de un amigo, al doctor Pero Vâzquez, porque avîa burlado de él por 489 aver ido a ver v matar çierto fuego con un montante en la mano. [197J-E1 auctor sobre la cançiôn vieja que dize : "crieme en aldea hîzeme morena, si en villa 490 me criara mâs bonica fuera." [198]-Coplas sobre la cançiôn vieja de "guârdame las vacas", que aunque no son del auctor, 492 las quiso poner aqui por ser buenas y para memoria. [199]-Siguese una pregunta del hermofrodito [sic], que es el que tiene sexo de varôn y de 495 hembra. [200]-Para respuesta desta pregunta es de saber una epigrama de Angelo Poliçiano, que dize 496 asi. [201]-Responde agora el auctor a la pregunta conforme a la epigrama, y pregunta lo demâs 498 de la muerte que avia de aver. [202]-Prosigue el auctor después que ha respondido a la pregunta, preguntando lo demâs de 499 la epigrama. [203]-Responde el auctor conforme a la epigrama. 500 [204]-Pregunta del auctor a Diego de Argame. 501 [205]-Respuesta de Diego de Argame el moço. 503 [206]-Réplica del auctor por los mismos consonantes. 505 [207]-Al auctor en prosa se le propuso una pregunta de esta manera : dos galanes servian a 507 una dama v un dia en presençia de ambos, ella dio una joya que ella ténia al uno de ellos, y al otro tomô una joya[...] [208]-Al auctor le fue embiada la pregunta siguiente para que respondiese a ella. 508 [209]-Respuesta. 509 [210]-E1 auctor por los mismos consonantes. 509 [21 l]-Otra respuesta del auctor. 510 [212]-Pregunta que hizo y enbiô el auctor al doctor Pero Vâzquez. 511 [213]-Respuesta del doctor Pero Vâzquez, por los mismos consonantes. 513 [214]-Pregunta que hizo el auctor a Micael de Silva, canônigo de Toledo y cavallero docto. 515 [215]-Respuesta de Micael de Silva. 516 [216]-Pregunta y respuesta del auctor. 517 [217]-Respuesta del auctor. 519 [218]-Pregunta y respuesta del auctor sobre el que aborreçe a su prôximo. 520 [219]-Respuesta del auctor. 520 [220]-Pregunta y respuesta del auctor, i por qué llaman al hombre cornudo. 521 [221]-Respuesta del auctor, por los mismos consonantes. 523 [222]-Pregunta y respuesta del auctor, aunque no para entre damas. 524 [223]-Respuesta del auctor. 525 [224]-Pregunta vieja de la hormiga, que no es del auctor sino la respuesta. 526 [225]-Respuesta del auctor que también podia ser pregunta de la hormiga. 527 [226]-Otra pregunta vieja del relox, que también se pone aqui por la respuesta que es del 528 auctor.. [227]-Respuesta del auctor. 529 [228]-Otra pregunta vieja de la padilla, que tanbién se pone aqui por la respuesta que es del 530 auctor. [229]-Respuesta del auctor. 531 [230]-Pregunta sobre un quero de vino que se vendia. del auctor. 532 [231]-Pregunta del auctor, del trigo. 534 [232]-Pregunta del auctor de un gallo que vido llevar a correr a unos mochachos. 536 [233]-Pregunta del auctor, del pedo. 538 [234]-Respuesta del auctor. 539 [235]-Pregunta y respuesta del auctor. 540 [236]-Repuesta del auctor por los mismos consonantes. 541 [237]-Pregunta y respuesta del auctor. 542

  • [238]-Respuesta del auctor por los mismos consonantes. 543 [239] Otra pregunta y respuesta del auctor por los mismos consonantes. 544 [240]-Respuesta del auctor. 545 [241]-Otra pregunta y respuesta del auctor. 546 [242]-Respuesta del auctor por los mismos consonantes. 547 [243]-Otra pregunta y respuesta del auctor. ; Por qué los viejos a la vejez querrian mâs bivir, 548 y por qué son mâs avarientos ? [244]-Respuesta del auctor por los mismos consonantes. 549 [245]-Pregunta y respuesta del auctor. 550 [246]-Respuesta del auctor, por los mismos consonantes. 550 [247]-Otra pregunta y respuesta de el auctor, por los mismos consonantes. 551 [248]-Respuesta del auctor. 552 [249]-Otra pregunta y respuesta del auctor, por los mismos consonantes. 553 [250]-Respuesta del auctor. 553 [251]-Otra pregunta y respuesta del auctor, por los mismos consonantes. 554 [252]-Versus. ruta viris cohitum minuit : mulieribus panget. respuesta del auctor. 554 [253]-Otra respuesta y pregunta del auctor. 556 [254]-Respuesta del auctor por los mismos consonantes. 556 [255]-La pregunta siguiente embiô don Pedro de Côrdova, corregidor de Toledo, al auctor 558 para que respondiese: la quai primero fue embiada a una monja, sobre unos tiestos de a[l]bahaca. [256]-Respuesta del auctor. 559 [257]-Pregunta del hermafrodito, del mismo auctor. 560 [258]-Respuesta por los mismos consonantes, dél mismo 562 [259]-Cançi6n para la noche de navidad, sobre el juego de : "toma, vivo te le do." 564 [260]-Otra cançiôn para la noche de navidad. 567 [261]-Otra cançiôn para la noche de navidad, contrahecha al cantar viejo que dize : "no 569 puedo apartarme de los amores, madré, no puedo apartarme." [262]-Otra cançiôn para la noche de navidad, contrahecha al cantar viejo que dize : 570 "salteome la serrana junto a par de la cabana." [263[-Otra cançiôn contr[a]hecha a un cantar viejo, que dize : "esta çinta es de amor toda, 571 quien me la dio j para qué me la toma ?" [264]-Otra cançiôn contrahecha al cantar viejo que dize : "en aquella pena en aquélla, que 573 no caben en ella." [265]-( )tra cançiôn contrahecha al cantar viejo que dize : "abûrrete zagal, pues la zagaleja es 575 tal." [266]-Qtra cançiôn para la noche navidad [sic], contrahecha al cantar de "guârdame las 576 vacas." [267]-Otra cançiôn para la noche de navidad, contrahecha al cantar viejo que dize : " si 578 queréis comprar romero de lo granado y florido que aun agora lo he cogido." [268]-Otra cançiôn para la noche de navidad contrahecha al cantar viejo, que dize : 580 "madrugâvallo ell aldeana, j cômo lo madrugava !" [269]-Otra cançiôn contrahecha al cantar viejo que dize : "poned luto, taberneros, por el 582 mal de aqueste dta, pues muriô marigarcia la que os dava de sus dineros." [270]-Otra cançiôn contrahecha al cantar viejo que dize : "dizen me que era bueno el cura, 584 j tal sea su ventura !" [271]-Otra cançiôn para la natividad. "un nino nos ha naçido j bendita quien lo ha parido !" 586 [272]-Otra cançiôn contrahecha al cantar viejo que dize : "-j cômo le llamaremos al amor 588 nuevo ? -servidor de damas, buen cavallero." [273]-Otra cançiôn contrahecha al cantar viejo que dize : "lo que demanda el romero, 590 madré, lo que demanda no se lo dan." [274]-Cançiôn del sanctissimo sacramento, contrahecha y al son del cantar que dize : "-di, 592 pastor, i quiéreste casar ? -mâs querria pan, mâs querria pan." [275]-Otra cançiôn del santissimo sacramento. 594 [276]-Cançiôn de senor Sant Johan Baptista. 596 [277]-Cançiôn de senor Sant Pedro. 598

  • [278]-Diâlogo entre la Sensualidad y la Razôn, en que vençe al En la Razôn, y acaba el libre 601 albedrio. va por los mismos consonantes. [279]-Representaçiôn de la parâbola de Sant Mateo a los veinte capitulos de su sagrado 611 evangelio ; la quai se hizo y représenté en Toledo en la fiesta del Sancrissimo Sacramento (1548) [...] [280]-Representaçiôn de la historia evangélica del capîtulo nono de Sant Joân, que 639 comiença : "et preteriens ihs. vidit hominem cecum." [281]-Siguese un entremés que hizo el auctor a ruego de una monja patienta suya, 667 evangelista, para representarse como se représenté, en un monesterio de esta cibdad, dia de Sant Ju[an] Evangelista. [282]-Glosa del auctor sobre una copia que dize ansi : 699 [283]-Coplas de la Muerte, del auctor. 702 [284]-El auctor, a un amigo suyo que le dévia çiertos dineros. 705 [285]-Al mismo, porque no respondiô. 706 [286]-El auctor a uno muy chiquito. 707 [287]-A un letrado porque un dia trava gorra y otro dia bonete. Del auctor. 709 [288]-El auctor. Lamentaçiôn del doctor Segovia, en el dia que su querida dona Çeçilia Egas 710 se desposô con el capitân Diego de Tapia, después de averla él querido, y esperado casar con ella [...] [289]-El auctor que tanbién hizo la lamentaçiôn como amigo, le responde por los mismos 714 consonantes, aconsejândole çerca del caso lo que le convenia. [290]-El auctor a un liçençiado, amigo suyo, el quai, por averse casado, ya no comunicava. 717 [291]-Respuesta por los mismos consonantes. 718 [292J-E1 auctor al mismo. 718 [293]-Respuesta por los mismos consonantes. 719 [294]-Réplica del auctor al mismo. 719 [295]-Respuesta por los mismos consonantes. 720 [296J-E1 auctor, a un amigo suyo que le embiô a preguntar cômo le iva con la Corte, 721 estando en Toledo, el ano de 1560. [297]-El auctor a un amigo suvo boticario, porque querfa comprar una heredad en 731 Burguillos. [298]-El auctor contra los médicos : porque a otros curan y ellos no se curan. 733 [299]-Coloquio de la Muerte con todas las hedades y estados. 734 [300]-Representaçion fecha por el auctor, de la famosa historia de Ruth. 750 [301]-E1 auctor a don Diego de Çûniga, corregidor de Toledo, porque el ano de 1567 781 ensanchô la calle de Sancto Tomé, y dizen las primeras letras [...] [302]-El auctor. Fuele embiado al auctor una letra para que la glosase, que dezia : "lo que 783 sobra es lo que falta." [303]-De otra manera, hablando con una dama. 784 [304]-De otra manera, hablando con un galàn que reventaba de hidalgo. 784 [305]-De otra manera, hablando con la muger parlera. • 785 [306]-Embio el auctor a un amigo suyo los versos siguientes como por problema, 786 preguntândole qué podia ser esto. [307]-Responde el mismo auctor a la quistiôn por los mismos consonantes : y fue un 788 almuerzo que él y otros dos liçençiados y otro amigo suj'o lego hizieron en una guerta, una manana [...] [308]-El auctor a Comontes, famoso pintor, en nombre de todos, para que adereçase su 790 almuerzo; el quai lo hizo muy cumplidamente. [309]-El auctor al liçençiado Diego Sânchez, alcalde ordinario, sobre lo mismo. 791 [310]-Respuesta del liçençiado Diego Sânchez por los mismos consonantes. 791 [3'11]-E1 auctor a un amigo, porque estando de unas câmaras, le embiô una garrafa de vino 792 aloque de caxca muy esçelente. [312]-E1 auctor a un bachiller que se casô très vezes, aviendo sido todas très, mugeres 793 rabicalientes, v las dos, mançebas de dos canônigos. por los mismos consonantes. [313]-E1 auctor. Tanto monta cortar como desatar. 795 [314]-E1 auctor. Todo es poco lo posible. 797

  • [315]-El auctor. Proximus sum egomet michi. (Terentius) que quiere dezir : mâs çerca tengo 798 mis dientes que mis parientes. [316J-E1 auctor. En toledo ano de 1567, don Diego de Çûniga, corregidor de Toledo, 799 teniendo presos a quatro o çinco que se hazian duende casas, sacô a uno a la vergiiença con una coroça; y dize el auctor. [317]-Enigma del auctor. 801 [318]-Respuesta del mismo auctor, por los mismos consonantes. y es que Alpuche, 803 secretario de Santo Ofiçio, le dixo que en su casa ténia una gata parida, y que* en el mismo nido estava una paloma [...] [319]-Coplas agenas y antiguas. Ve do vas, mi pensamiento, invidia tengo de Q, pues verâs el 805 bien que vi sin sentir el mal que siento. [320]-Agenas y antiguas. De piedra podrân dezir que son nuestros coraçones: el mio en 807 sufrir pasiones y el vuestro en no las sentir. [321]-E1 auctor. Prosupuesto que la cofradîa de la Sancta Caridad en Toledo saca y enrierra 809 todos los ahogados, dize el escribano de ella e yo que tanbién me halle présente. [322J-E1 auctor a los que no denen hijos. 811 [323]-Agenas. siguese una glosa que dizen aver compuesto una monja, o a lo menos se le 813 atribuye,sobre la canriôn vieja que comiença: "a la mia gran pena forte » [...] [324]-Agenas. definiçiôn de amor de don Jorje Manrique. 818 [325]-Agenas. " No es pobre quien poco tiene, mas el que mucho desea." 820 [326]-Agenas. Gômez Manrique al catôlico rey don Fernando : çerca del regimiento de 821 principes. [327]-Agenas. Copias que dizen ser del Marqués de Astorga, no sé quâl, a una dama. 823 [328|-E1 auctor.* El liçençiado Petrus Téllez, que asi firmaba, alcalde de las alçadas que fue 828 de esta çibdad de Toledo, rihô en la plaza con Juan de Villaquirân, christiano viejo y cofadre de San Pedro [...] [329]-El auctor. Copias al raçionero Diego Vâzquez de Contreras, y a Juan de Espinosa, su 830 companero, porque en tiempo que todos los sombreros eran de muy poca falda y altos, ellos se ponian dos sombreros del tiempo viejo, muy grandes, que daban que mirar v que reir. [330]-El auctor. Copias a uno llamado Burguillos, trobador de repente, porque con todos, y 832 adonde quiera, empleava su habilidad. [331]-Respuesta del mismo auctor por los mismos consonantes, por el Burguillos porque él 834 mismo le rogô que respondiese por él. [332]-Glosa del auctor a una cançiôn que dize: "pastora que en el cayado trae retratado al 836 pastor, herida viene de amor; lâstima tengo al ganado." [333]-El auctor. Otra glosa en otro sentido. 838 [334]-Glosa de una copia que dize: "la mejor muger, muger; y la mâs qùerda es de lana, la 839 mâs onesta, liviana, y la de mâs ser, no ser." [335J-E1 auctor contra los neçios que hablan mâs que los sabios. 841 [336J-E1 auctor. Glosa de una copia agena que dize : "bien puede fortuna esquiva, por mâs 842 que penado quede, quitarme tierra do viva, mas donde muera, no puede." [337]-El auctor. Otra glosa sobre cada dos pies de la copia. 843 [338]-El auctor, sobre que un confesso en Toledo comprô una juraderia. 844 [339]-Agenas. Pregunta fecha a una llamada romana cuyas primeras letras dizen: "di, 846 romana^esto que es cosi cosa ?" [340]-El auctor a un clérigo letrado capôn que traya cabello. 848 [341]-El auctor. Las primeras letras de cada renglôn declaran lo que era. 850 [342]-El auctor. Tria sunt insaturabilia et quartum quod numquam dicit "sufficit": infernus 851 et os vulvae et terra quae non saciatur aqua; vgnis vero numquam dicit "sufficit". proverbio cap.30. [343]-Responde la muger por las mugeres, por los mismos consonantes. 853 [344]-Replica el hombre por los mismos consonantes. 853 [345]-Responde la muger por los mismos consonantes. 854 [346]-El auctor. "Tria sunt michi dificilia, et quartum penitus ignoro. Viam aquilae in celo : viam 855 colubris super petram: viam navis in medio maris, et viam viri in adolescentula." proverb. cap.30.

  • [347]-Quento donoso de un vigardo y una dama y un lagarto. 857 [348J-E1 auctor. En un tratado anriguo en latin que se intitula de ludo scacorum, [...] se 861 escrive el caso [...] de donde se saca aquel proverbio que dize: "al que da lo suyo antes de su muerte » [...] [349]-El auctor sobre los dones que se ponen las mugeres. 867 [350]-El auctor. De una dama toledana. 872 [351J-E1 auctor. Un qiiento graçioso que aconteçiô en Salamanca al comendador Hernàn 874 Nunez, llamado el griego, y al doctor Aguilera, médico, su amigo. [352]-El auctor. Debaxo de un retrato de una dama puso el pintor que la retrato la copia 878 siguiente que compuso el auctor para encareçer màs la hermosura de la dama. [353J-E1 auctor. A fray Antonio Navarro, frayle dominico en San Pedro Mârtir de Toledo, 879 sobre un sermon que hizo en Sant Marcos el dia de Sant Marcos a la santa iglesia y çibdad [...]. [354]-El auctor a un amigo suyo que, quando en Toledo faltaba el vino, embiava por una 881 buena bota que ténia y se la embiava de vino. Y declâranlo las primeras letras de la postrera copia. • [355]-El auctor sobre los coches. 883 [356]-El'auctor.La fabula de Tiresias y la quistiôn entre Jupiter y Juno. 886 [357]-El auctor. Enigma del ano. 889 [358J-E1 auctor. La que casa con un viejo, màs lo ha por el pellejo. 890 [359]-El auctor. Entre dos herederos de una defunta, avia pleytos y barajas por razôn que 892 no se davan a uno de ellos unas tovajas que fueron de la defunta, y el auctor, como deudo, déterminé el negoçio [...] [360]-El auctor. Sobre que un dia de Pasqua florida de 1575 anos, llevando los senores 893 mayordomos y cofadres de la Santa Caridad en Toledo la comida a los pobres de la cârçel [...]. [361J-E1 auctor. De una pregunta que hizieron unos pescadores al poeta Homero. 894 [362]-El auctor. sobre el parentesco de los cunados. 896 [363]-Agenas. ^Qué es cosi cosa, dezid, el sol naçer de una estrella y ella dél, antes que él de 897 ella ? [364]-Agenas. A morir por nuestra vida, baxa el alto rey al suelo, para subirnos al çielo. 897 [365J-E1 auctor. Al padre frav Antonio Navarro, frayle dominico, gran predicador, porque 898 aviéndose escapado de una grande enfermedad, se harto de una enpanada de salmôn que le presentaron. [366J-E1 auctor. Quistiôn entre Jupiter y Juno y la fabula de Tiresias. 900 [367]-La contienda entre las grullas y los pigmeos. 902 [368]-El auctor. Fabula del laberinto de Creta y del minotauro y de Teseo. 904 [369]-La fabula de Orpheo y Euridice, su muger. el auctor. 907 [370]-El auctor. Fabula del juizio de Paris entre las très diosas, Juno, Palas y Venus, y de la 911 mançana de la discordia. [371]-Aviso para los que se quieren casar. 917 [372]-Sobre la alcavala de la canina, que dizen averse pedido en tiempos pasados en esta 919 çibdad de Toledo, ante el alcalde hita. [373]-El auctor. La Pasqua de résurrection de 1577 estando su hija y su familia en Lora y sus 921 dos hijos en Segovia, dize a un amigo suyo. [374]-De senora Sancta Ana. 922 [375]-Declaraçi6n del auctor. 923 [376]-El auctor. Pregunta çerca de los dos Santiagos. 925 [377]-Respuesta del auctor. 926 [378]-Prosigue con otra razôn no menos verdadera. 928 [379]-Otras dos razones. 929 [380]-El auctor a uno que se le hizo del sordo çerca de una cosa que le avia enviado a pedir. 930

  • EPILOGUE 931

    BIBLIOGRAPHIE 933

    ANNEXES 952 Annexe 1 (Chanson 1) 952 Annexe 2 (Chanson 4) 957 Annexe 3 (Chanson 21, Chanson 45) 961 Annexe 4 (Chanson 63) 962 Annexe 5 (Chanson 135) 965 Annexe 6 (Chanson 178) 995 Annexe 7 (Chanson 220) 997 Annexe 8 (Representacion 279) 1000 Annexe 9 (Pregunta 220) 1001 Annexe 10 (Chanson 296) 1002 Annexe 11 (Chanson 312) 1003 Annexe 12 (Chanson 315) 1005 Annexe 13 (Chansons 91, 122, 143, 144, 323) 1006 Annexe 14 (Chansons 143, 144, 323) 1026 Annexe 15 (Chanson 338) 1027 Annexe 16 (Chanson 347) 1029 Annexe 17 (Chanson 348) 1031

    INDEX 1033 Index des œuvres citées dans l'Introduction 1033 Index des auteurs des principales personnalités et personnages cités dans l'introduction 1044 Index Cancionero. Auteurs et œuvres cités dans les notes des poèmes 1049 Index des mots annotés 1063 Index des thèmes 1085 Index des premiers vers 1091 Index des proverbes 1095

    TABLE DES MATIERES 1103