Psychiatrie+–+D4+
+
Nicolas+LEBLÉ+
Dossier'transversaux'facilement'imaginables':'les'pathologies'et'les'traitements'psy'ont'parfois'de'lourds'reten9ssements'soma9ques''Analyse'sémiologique'rigoureuse'='99%'de'bon'diagnos9c':'la'psy'peut@être'un'dossier'facile'!'Au'prix'd’un'peu'd’effort'd’appren9ssage'et'de'méthodo''Référen9el':hFp://[email protected]/enseignement/1er@et@2e@cycle/referen9el@ecn/'''
QCM+
+
QRM+
• Le'jour'J':'– Que'se'passe@t@il'?'– Les'solu9ons'…'
• Avant''– Conseils'
Ques;on+1+
Parmi+ces+proposi;ons,+lesquelles+appar;ennent+au+bilan+de+
première+ligne+devant+un+Trouble+du+Spectre+Au;s;que+?+
+
A.'IRM'cérébrale'B.'Caryotype'standard'C.'Recherche'd’X'Fragile'en'biologie'moléculaire'D.'EEG'E.'Analyse'génomique'par'puce'à'ADN'
Réponse+Q1+:+A+B+C+D+E+
Parmi+ces+proposi;ons,+lesquelles+appar;ennent+au+bilan+de+
première+ligne+devant+un+Trouble+du+Spectre+Au;s;que+?+
+
A.'IRM'cérébrale'B.'Caryotype'standard'C.'Recherche'd’X'Fragile'en'biologie'moléculaire'D.'EEG'E.'Analyse'génomique'par'puce'à'ADN'
Bilan&type+trouble+du+développement+
• Consulta;ons+:+– Pédopsy'– Neuropédiatrie'– Orthophonie'–'psychomotricité'– Bilan'éduca9f'et'scolaire'
• Explora;ons+:+– IRM'cérébrale'– EEG'– Bilan'géné9que':'caryotype,'recherche'X@Fra,'puce'à'AND'– Bilan'métabolique'
++selon+clinique…+
Ques;on+2+
Parmi+ces+proposi;ons,+lesquelles+appar;ennent+au+bilan+
préthérapeu;que+du+lithium+?+
+
A.'ECG'si'âge'>'50'ans'ou'antécédent'cardiaque'B.'Beta@HCG'si'sexe'féminin'C.'Ostéodensitométrie'si'âge'>'50'ans'D.'Créa9ninémie'E.'Créa9ninurie'
Réponse+Q2+:+A+B+D+
Parmi+ces+proposi;ons,+lesquelles+appar;ennent+au+bilan+
préthérapeu;que+du+lithium+?+
'A.'ECG'si'âge'>'50'ans'ou'antécédent'cardiaque'B.'Beta@HCG'si'sexe'féminin'C.'Ostéodensitométrie'si'âge'>'50'ans'D.'Créa9ninémie'E.'Créa9ninurie'
Bilan'pré@lithium'
• Rein':'– Ionogramme,'urée,'créa9ninémie'+'clairance,'BU,'protéinurie'
• Thyroïde':''– TSH'
• Coeur':'– ECG'si'ATCD'ou'>'50'ans'
• Beta'HCG'si'sexe'féminin'• Bilan'métabolique':'GAJ,'TG,'HDL,'LDL,'CT'
Ques;on+3+
Avant+et+pendant+un+traitement+par+an;dépresseur+
tricyclique,+on+recherchera+:+
+
A.'Un'antécédent'd’épisode'thymique'à'caractéris9que'mixte'B.'Un'antécédent'de'douleur'ophtalmique'aiguë'ayant'nécessité'une'opéra9on'C.'Des'effets'indésirables'de'type'cholinergique''D.'Une'pathologie'thyroïdienne'non'équilibrée'E.'Un'antécédent'de'maladie@auto@immune'
Réponse+Q3+:+A+B++
Avant+et+pendant+un+traitement+par+an;dépresseur+
tricyclique,+on+recherchera+:+
+
A.'Un'antécédent'd’épisode'thymique'à'caractéris9que'mixte'B.'Un'antécédent'de'douleur'ophtalmique'aiguë'ayant'nécessité'une'opéra9on'C.'Des'effets'indésirables'de'type'cholinergique''D.'Une'pathologie'thyroïdienne'non'équilibrée'E.'Un'antécédent'de'maladie@auto@immune'
Ques;on+4+
+Parmi+ces+proposi;ons,+lesquelles+signent+un+retard+(simple+
ou+sévère)+de+développement+?++
'A.'Dit'«'maman'»'et'«'papa'»'à'15'mois''B.'Tenue'de'tête'(assis)'à'4'mois'C.'Aboli9on'des'réflexes'archaïques'à'6'mois'D.'Angoisse'de'l’étranger'à'8'mois'E.'Marche'à'18'mois''
Réponse+Q4+:+A+C+E+
+Parmi+ces+proposi;ons,+lesquelles+signent+un+retard+(simple+
ou+sévère)+de+développement+?++
'A.'Dit'«'maman'»'et'«'papa'»'à'15'mois'(N:'9mois)'B.'Tenue'de'tête'(assis)'à'4'mois'C.'Aboli9on'des'réflexes'archaïques'à'6'mois'(N':'3'mois)'D.'Angoisse'de'l’étranger'à'8'mois'E.'Marche'à'18'mois'(N:'12@15'mois)'''
Ques;on+5+
Concernant+le+Trouble+Hyperac;vité+Avec+Déficit+de++l’AXen;on,+
lesquelles+des+proposi;ons+suivantes+sontYelles+erronées+?+
+
A.'Les'troubles'peuvent'ne'survenir'qu’au'domicile'B.'Le'diagnos9c'peut'être'porté'en'présence'd’un'Trouble'du'Spectre'Au9s9que'C.'La'prescrip9on'de'Méthylphénidate'est'réservé'aux'pédopsychiatres'D.'Une'psychothérapie'est'toujours'indiquée'E.'Il'est'recommandé'd’interrompre'le'Méthylphénidate'le'week@end'et'durant'les'vacances'
Réponse+Q5+:+A+C+
Concernant+le+Trouble+Hyperac;vité+Avec+Déficit+de++l’AXen;on,+
lesquelles+des+proposi;ons+suivantes+sontYelles+erronées+?+
+
A.'Les'troubles'peuvent'ne'survenir'qu’au'domicile'B.'Le'diagnos9c'peut'être'porté'en'présence'd’un'Trouble'du'Spectre'Au9s9que'C.'La'prescrip9on'de'Méthylphénidate'est'réservé'aux'pédopsychiatres'D.'Une'psychothérapie'est'toujours'indiquée'E.'Il'est'recommandé'd’interrompre'le'Méthylphénidate'le'week@end'et'durant'les'vacances'
Ques;on+6+
De+quelle+pathologie+psychiatrique+un+syndrome+de+stress+
postYtrauma;que+peutYil+être+un+facteur+de+risque+?+
'A.'Episode'dépressif'caractérisé'B.'Trouble'd’u9lisa9on'de'substance'C.'Episode'psycho9que'aigu'D.'Trouble'de'la'personnalité'paranoïaque'E.'Schizophrénie'
Réponse+Q6+:+A+B+
De+quelle+pathologie+psychiatrique+un+syndrome+de+stress+
postYtrauma;que+peutYil+être+un+facteur+de+risque+?+
'A.'Episode'dépressif'caractérisé'B.'Trouble'd’u9lisa9on'de'substance'C.'Episode'psycho9que'aigu'D.'Trouble'de'la'personnalité'paranoïaque'E.'Schizophrénie'
Ques;on+7+
Chez+un+pa;ent+traité+par+an;psycho;que+on+surveillera+
régulièrement+(1+à+3+fois+par+an)+:+
+
A.'Le'périmètre'abdominal'B.'La'fonc9on'rénale'(ionogramme,'créa9ninémie)'C.'La'tension'artérielle'D.'L’appari9on'd’un'syndrome'pyramidal'E.'Une'dysménorrhée'
Réponse+Q7+:+AYC+
Chez+un+pa;ent+traité+par+an;psycho;que+on+surveillera+
régulièrement+(1+à+3+fois+par+an)+:+
+
A.'Le'périmètre'abdominal'B.'La'fonc9on'rénale'(ionogramme,'créa9ninémie)'C.'La'tension'artérielle'D.'L’appari9on'd’un'syndrome'pyramidal'E.'Une'dysménorrhée''
AFSSAPS'2010':'surveillance'd’un'pa9ent'
sous'neurolep9que'
Et+évidemment+:+un+ECG+et+des+Beta+HCG+à+l’introduc;on+du+traitement+
Ques;on+8+
Devant+un+épisode+délirant+du+postYpartum,+il+convient+
d’éliminer+:+
'A.'Une'thrombophlébite'placentaire'B.'Une'réten9on'placentaire'C.'Une'méningite/méningoencéphalite'D.'Un'baby@blues'compliqué'E.'Une'aFaque'de'panique''
Réponse+Q8+:+BYC+
Devant+un+épisode+délirant+du+postYpartum,+il+convient+
d’éliminer+:+
'A.'Une'thrombophlébite'placentaire'B.'Une'réten9on'placentaire'C.'Une'méningite/méningoencéphalite'D.'Un'baby@blues'compliqué'E.'Une'aFaque'de'panique'
Ques;on+9+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+sont+des+facteurs+
de+risque+de+trouble+psychique+du+postYpartum+?+
'A.'Primiparité'B.'Grossesse'compliquée'C.'Grossesse'à'l’adolescence'D.'Antécédent'personnel'de'trouble'bipolaire'E.''Maltraitance'dans'l’enfance'
Réponse+Q9+:+AYBYCYDYE+
+Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+sont+des+
facteurs+de+risque+de+trouble+psychique+du+postYpartum+?+
+
A.'Primiparité'B.'Grossesse'compliquée'C.'Grossesse'à'l’adolescence'D.'Antécédent'personnel'de'trouble'bipolaire'E.''Maltraitance'dans'l’enfance'
Ques;on+10+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+sont+des+
indica;ons+d’hospitalisa;on+pour+sevrage+alcoolique+?+
+'A.'Antécédent'de'sevrage'compliqué'B.'Absence'de'mo9va9on'suffisante'du'pa9ent'C.'Pathologie'psychiatrique'sous@jacente'D.'Introduc9on'd’un'traitement'par'Baclofène'E.'Echec'du'3e'sevrage'ambulatoire'
Réponse+Q10+:+AYC+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+sont+des+
indica;ons+d’hospitalisa;on+pour+sevrage+alcoolique+?+
++
A.'Antécédent'de'sevrage'compliqué'B.'Absence'de'mo9va9on'suffisante'du'pa9ent'C.'Pathologie'psychiatrique'sous@jacente'D.'Introduc9on'd’un'traitement'par'Baclofène'E.'Echec'du'3e'sevrage'ambulatoire'
Sevrage'OH''en'hospitalisa9on'(SFA'2007)':'
indica9ons'• Sévérité'de'la'dépendance''• Antécédent'de'sevrage'compliqué'• Echecs'répétés'des'sevrages'ambulatoires.'• Co@addic9on'• Complica9ons'soma9ques'à'surveiller'ou'à'dépister'• Comorbidités'psychiatriques'• Environnement'social'rendant'l’abs9nence'difficile'en'ambulatoire'
Ques;on+11+
Concernant+la+subs;tu;on+aux+opiacés+par+Méthadone,+
quelle(s)+affirma;on(s)+est+(sont)+fausse+(s)+?+
'A.'On'ne'peut'pas'faire'd’overdose''B.'On'la'choisit'lorsqu’il'y'a'un'risque'de'mésusage'du'produit'de'subs9tu9on'C.'Il's’agit'd’un'agoniste'par9el'aux'opiacés'D.'Tout'médecin'peut'l’ini9er'E.'Elle'est'délivrée'pour'28'jours'sous'la'forme'gélule'
Réponse+Q11+:+AYC+
Concernant+la+subs;tu;on+aux+opiacés+par+Méthadone,+
quelle(s)+affirma;on(s)+est+(sont)+fausse+(s)+?+
+
A.'On'ne'peut'pas'faire'd’overdose''B.'On'la'choisit'lorsqu’il'y'a'un'risque'de'mésusage'du'produit'de'subs9tu9on'C.'Il's’agit'd’un'agoniste'par9el'aux'opiacés'D.'Tout'médecin'peut'l’ini9er'E.'Elle+est+délivrée+pour+28+jours+sous+la+forme+gélule+(nouveau+!+C’est+vrai+!+)+'
Subs9tu9on'en'Opiacés'
• Agoniste'total'• Risque'élevé'd’overdose''• Pas'injectable':'pas'de'mésusage'• Indica9ons'préféren9elles':'
'@usage'IV'''@'polytoxicomane''@'grossesse'ou'risque'de'grossesse'
• Délivrance'14j'(sirop)/'28'j'(gélule)'• Prescrip9on'ini9ale'hospitalière/CSAPA'
'SUBUTEX'• Agoniste/antagoniste'• Moins'de'risque'd’overdose'(sauf'
co@consomma9on'OH/BZD)'• Risque'de'mésusage'• Contre@indica9ons':'
@ Ins'rénale'ou'hépa9que'sévère'• Délivrance'28'j'• Prescrip9on'ini9ale'par'tout'
médecin'
'METHADONE'
Ordonnance sécurisée, dosages opiacés urinaires réguliers
Ques;on+12+
+Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+quelle(s)+situa;on(s)+
peut(vent)+comporter+un+syndrome+confusionnel+
caractérisé+?+
'A.'Schizophrénie'paranoïde'en'décompensa9on'B.'Episode'psycho9que'du'post@partum'C.'Stress'aigu'post@trauma9que'D.'Syndrome'de'sevrage'alcoolique'E.'Surdosage'en'Atarax©'(hydroxyzine)''
Réponse+Q12+:+BYDYE+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+quelle(s)+situa;on(s)+
peut(vent)+comporter+un+syndrome+confusionnel+
caractérisé+?+
'A.'Schizophrénie'paranoïde'en'décompensa9on'B.'Episode'psycho9que'du'post@partum'C.'Stress'aigu'post@trauma9que'D.'Syndrome'de'sevrage'alcoolique'E.'Surdosage'en'Atarax©'(hydroxyzine)'
Devant'un'syndrome'confusionnel,'toujours'rechercher'une'cause'
organique'
Ques;on+13+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+doivent+alerter+
précocement+sur+un+possible+trouble+du+spectre+au;s;que?+
'A.'Absence'de'pointage'à'12'mois'B.'Absence'd’associa9on'de'mot'à'24'mois'C.'Hypotonie'globale'à'3'mois'D.'Régression'du'langage'après'3'ans'E.'Crise'convulsive'hyperthermique'complexe'
Réponse+Q13+:+AYBYC+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+doivent+alerter+
précocement+sur+un+possible+trouble+du+spectre+au;s;que+?+
'A.'Absence'de'pointage'à'12'mois'B.'Absence'd’associa9on'de'mot'à'24'mois'C.'Hypotonie'globale'à'3'mois'D.'Régression'du'langage'après'3'ans'E.'Crise'convulsive'hyperthermique'complexe'
Ques;on+14+
+Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+appar;ennent+à+
la+dissocia;on+idéoYaffec;ve+de+la+schizophrénie+?+
'A.'Automa9sme'mental'B.'Sourires'immo9vés'C.'Bizarrerie''D.'Idées'de'référence'E.'Apragma9sme'+
Réponse+Q14+:+B+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+appar;ennent+à+
la+dissocia;on+idéoYaffec;ve+de+la+schizophrénie+?+
'A.'Automa9sme'mental'B.'Sourires'immo9vés'C.'Bizarrerie''D.'Idées'de'référence'E.'Apragma9sme'
Ques;on+15+
+Lorsqu’un+pa;ent+présente,+lors+d’un+épisode+maniaque,+des+
signes+dépressifs+concomitants,+on+peut+parler+de+:+
'A.'Episode'mixte'B.'Episode'hypomaniaque'C.'Episode'maniaque'à'caractéris9ques'spécifiques'mixtes'D.'Trouble'bipolaire'de'type'I'E.'Trouble'schizoaffec9f'
Réponse+Q15+:+CYD+
Lorsqu’un+pa;ent+présente,+lors+d’un+épisode+maniaque,+des+
signes+dépressifs+concomitants,+on+peut+parler+de+:+
'A.'Episode'mixte'B.'Episode'hypomaniaque'C.'Episode'maniaque'à'caractéris9ques'spécifiques'mixtes''D.'Trouble'bipolaire'de'type'I'E.'Trouble'schizoaffec9f'
Ques;on+16+
Au+cours+d’une+anorexie+mentale+chez+l’adolescente,+
l’aménorrhée+:+
+
A.'Peut'être'le'signe'd’une'grossesse'débutante'B.'Est'toujours'présente'C.'N’est'pas'toujours'liée'à'la'dénutri9on'D.'Peut'être'guérie'par'une'supplémenta9on'hormonale'adaptée'E.'Est'aggravée'par'les'vomissements'
Réponse+Q16+:+AYC+
Au+cours+d’une+anorexie+mentale+chez+l’adolescente,+
l’aménorrhée+:+
'A.'Peut'être'le'signe'd’une'grossesse'débutante'B.'Est'toujours'présente'C.'N’est'pas'toujours'liée'à'la'dénutri9on'D.'Peut'être'guérie'par'une'supplémenta9on'hormonale'adaptée'E.'Est'aggravée'par'les'vomissements''
Ques;on+17+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+peuvent+être+
retrouvées+au+cours+de+l’anorexie+mentale+restric;ve+?+
'A.'Hypertrichose'B.'Ostéoporose'C.'Hypokaliémie'D.'Hypertrophie'des'glandes'salivaires'E.'Bradycardie'
Réponse+Q17+:+AYBYE+
+Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+peuvent+être+
retrouvées+au+cours+de+l’anorexie+mentale+restric;ve+?+
'A.'Hypertrichose'B.'Ostéoporose'C.'Hypokaliémie'D.'Hypertrophie'des'glandes'salivaires'E.'Bradycardie'
(Présents si vomissements uniquement)
Ques;on+18+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes+concernant+la+prescrip;on+
de+benzodiazépines,+lesquelles+sont+correctes+?+
+
A.'Leur'prescrip9on'ne'doit'pas'dépasser'12'semaines''B.'Un'arrêt'brutal'est'possible'avant'8'semaines'de'traitement'C.'Il'n’y'a'pas'de'contre@indica9on'absolue'aux'benzodiazépines,'uniquement'des'contre@indica9ons'rela9ves'D.'Elles'sont'systéma9ques'dans'la'préven9on'du'syndrome'de'sevrage'alcoolique'E.'Elles'ont'l’AMM'chez'l’enfant'à'par9r'de'6'ans''
Réponse+Q18+:+A+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes+concernant+la+prescrip;on+
de+benzodiazépines,+lesquelles+sont+correctes+?+
'A.'Leur'prescrip9on'ne'doit'pas'dépasser'12'semaines''B.'Un'arrêt'brutal'est'possible'avant'8'semaines'de'traitement'C.'Il'n’y'a'pas'de'contre@indica9on'absolue'aux'benzodiazépines,'uniquement'des'contre@indica9ons'rela9ves'D.'Elles'sont'systéma9ques'dans'la'préven9on'du'syndrome'de'sevrage'alcoolique'E.'Elles'ont'l’AMM'chez'l’enfant'à'par9r'de'6'ans'
Ques;on+19+
Au+sujet+des+terreurs+nocturnes+de+l’enfant,+quelles+
proposi;ons+sont+correctes+?+
'A.'Elles'surviennent'en'fin'de'nuit,'durant'le'sommeil'paradoxal'B.'L’enfant'n’en'garde'aucun'souvenir'C.'Il'faut'éviter'de'réveiller'l’enfant'D.'Elles'surviennent'en'début'de'nuit'durant'le'sommeil'long'profond'E.'Si'elles'surviennent'avant'3'ans,'on'réalisera'une'imagerie'cérébrale'de'dépistage'd’une'tumeur'cérébrale'
Réponse+Q19+:+BYCYD+
Au+sujet+des+terreurs+nocturnes+de+l’enfant,+quelles+
proposi;ons+sont+correctes+?+
'A.'Elles'surviennent'en'fin'de'nuit,'durant'le'sommeil'paradoxal'B.'L’enfant'n’en'garde'aucun'souvenir'C.'Il'faut'éviter'de'réveiller'l’enfant'D.'Elles'surviennent'en'début'de'nuit'durant'le'sommeil'long'profond'E.'Si'elles'surviennent'avant'3'ans,'on'réalisera'une'imagerie'cérébrale'de'dépistage'd’une'tumeur'cérébrale'
Ques;on+20+
+Devant+des+automu;la;ons+chez+un+enfant+souffrant+d’un+
Trouble+du+Spectre+Au;s;que,+il+faut+:+
'A.'Prescrire'un'an9psycho9que'type'Rispéridone'B.'Prescrire'un'antalgique'probabiliste'C.'Prescrire'un'an9bio9que'probabiliste'D.'Prescrire'un'laxa9f''E.'Aucune'des'réponses'ci@dessus'
Réponse+Q20+:+E+
Devant+des+automu;la;ons+chez+un+enfant+souffrant+d’un+
Trouble+du+Spectre+Au;s;que,+il+faut+:+
'A.'Prescrire'un'an9psycho9que'type'Rispéridone'B.'Prescrire'un'antalgique'probabiliste'C.'Prescrire'un'an9bio9que'probabiliste'D.'Prescrire'un'laxa9f''E.'Aucune'des'réponses'ci@dessus':'on'cherchera'd’abord'un'facteur'déclenchant'et'on'ne'traitera'pas'«'au'hasard'»'avant'd’avoir'éliminé'une'patho'soma9que'(ex':'douleur)'+
DP+1+
+
+
DP+1+
Enoncé+1/8+
Vous'recevez'aux'urgences'Madame'Z.'21'ans,'dans'un'état'de'grande'agita;on.'Elle'vous'explique,'les'cheveux'ébouriffés'et'en'faisant'de'grands'gestes,'qu’elle'est'poursuivie'par'les'services'secrets'en'raison'des'informa9ons'qu’elle'dé9ent.'En'effet,'elle'est'l’élue+de+l’espèce+humaine+pour'sauver'la'Terre'd’une'invasion'd’extra@terrestres'qui'auraient'fait'alliance'avec'le'gouvernement'américain.'Ces'extra@terrestres'essaieraient'd’ailleurs'de'faire+intrusion+dans+ses+pensées+et+de+lui+faire+faire+des+gestes,'mais'pour'l’instant'elle'résiste.'Ça'fait'une'semaine'qu’elle'dort'7'heures'le'jour'et'gueFe'les'envahisseurs'à'sa'fenêtre'la'nuit.'
52+
Enoncé+1/8+
Elle'vous'raconte'que'depuis'qu’elle'est'au'courant'de'ceFe'invasion,'elle'a'entrepris'de'tomber+enceinte+«'d’elle@même'»'afin'de'«'donner'naissance'à'une'armée'an9@alien'».'Sa'mère,'qui'l’a'accompagnée'aux'urgences,'vous'apprend'qu’elle'n’a'aucun+antécédent+médical+ni'psychiatrique.'Cet'épisode'a'débuté'brutalement'le'lendemain'de'son'anniversaire'il'y'a'10+jours.''
53+
Ques;on+1+
Quel(s)+élément(s)+sémiologique(s)+retrouvezYvous+dans+ceXe+
observa;on+?+
A.'syndrome'délirant'aigu'B.'syndrome'délirant'chronique'C.'syndrome'maniaque'D.'délire'systéma9sé'E.'délire'paranoïaque'
Réponse+Q1+:+A+B+Y+10points+
+Quel(s)+élément(s)+sémiologique(s)+retrouvezYvous+dans+
ceXe+observa;on+?+
A.'syndrome'délirant'aigu'B.'syndrome'délirant'chronique'(CZ)'C.'syndrome'maniaque'D.'délire'systéma9sé'E.'délire'paranoïaque'(à+ne+pas+confondre+avec+une+thémaCque+délirante+de+persécuCon)+
Ques;on+2+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+retenez+–vous+
pour+votre+prise+en+charge+à++court+terme+?+
A.'hospitalisa9on'libre'B.'hospitalisa9on'sous'contrainte'à'la'demande'd’un'9ers'si'refus'des'soins'libres'C.'traitement'an9produc9f'par'an9psycho9que'D.'diagnos9c'clinique':'pas'de'nécessité'd’un'bilan'é9ologique'du'fait'du'jeune'âge'et'du'tableau'typique'E.'traitement'thymorégulateur'par'lithium'ou'carbamazépine'
Réponse+Q2+:+A+B+C+Y+20points+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes,+lesquelles+retenez+–vous+
pour+votre+prise+en+charge+à++court+terme+?+
A.'hospitalisa9on'libre'B.'hospitalisa9on'sous'contrainte'à'la'demande'd’un'9ers'si'refus'des'soins'libres'C.'traitement'an9produc9f'par'an9psycho9que''D.'diagnos9c'clinique':'pas'de'nécessité'd’un'bilan'é9ologique'du'fait'du'jeune'âge'et'du'tableau'typique'(CZ)'E.'traitement'thymorégulateur'par'lithium'ou'carbamazépine'
Enoncé+2/8'
Le'diagnos9c'retenu'est'un'épisode'psycho9que'bref'(aussi'appelé'épisode'psycho9que'aigu).''
Ques;on+3+
Quel(s)+facteur(s)+de+bon+pronos;c+de+ceXe+pathologie+
retrouvezYvous+ici+?+
A.'sexe'féminin'B.'début'brutal'C.'absence'de'tonalité'mélancolique'au'délire'D.'présence'de'la'mère'aux'urgences'E.'sommeil'préservé'
Réponse+Q3+:+B+Y10+points+
+Quel(s)+facteur(s)+de+bon+pronos;c+de+ceXe+pathologie+
retrouvezYvous+ici+?+
A.'sexe'féminin'B.'début'brutal'C.'absence'de'tonalité'mélancolique'au'délire'D.'présence'de'la'mère'aux'urgences'E.'sommeil'préservé'
Facteurs'de'bon'pronos9c'd’une'BDA'
• Début'brutal+• Durée'courte+• Existence'd’un'facteur'déclenchant+• Délire'riche,'pseudoconfusionnel+• Par9cipa9on'affec9ve'forte+• Pas'd’élément'dissocia9f'ni'déficitaire'(cf.'schizophrénie)+• Pas'd’antécédent'psy'ni'de'trouble'de'la'personnalité+• Bon'environnement'et'bonne'inser9on'socioprofessionnelle+• Prise'en'charge'rapide+• Bonne'réponse'au'traitement'(cri9que'des'trouble)''
Ques;on+4+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes+concernant+le+traitement,+
laquelle/lesquelles+est/sont+adaptée(s)+à+ce+cas+?+
A.'traitement'par'an9psycho9que'pendant'6'mois'après'rémission'des'symptômes'B.'traitement'par'an9psycho9que'pendant'1'an'après'rémission'des'symptômes'C.'traitement'par'an9psycho9que'à'vie'D.'demande'd’une'ALD'avec'exonéra9on'du'9cket'modérateur'E.'psychothérapie'de'sou9en'
Réponse+Q4+:+B+E+–+20+points+
Parmi+les+proposi;ons+suivantes+concernant+le+traitement,+
laquelle/lesquelles+est/sont+adaptée(s)+à+ce+cas+?+
A.'traitement'par'an9psycho9que'pendant'6'mois'après'rémission'des'symptômes'B.'traitement'par'an9psycho9que'pendant'1'an'après'rémission'des'symptômes'C.'traitement'par'an9psycho9que'à'vie'(CZ)'D.'demande'd’une'ALD'avec'exonéra9on'du'9cket'modérateur'E.'psychothérapie'de'sou9en'
Enoncé+3/8'
Vous'retrouvez'Mme'Z'aux'urgences,'2'ans'après,'accompagnée'ceFe'fois'par'son'pe9t'ami.'Il'vous'explique'que'depuis+3+semaines+elle'est'irritable,'se'couche+à+3+heures+du+ma;n,+et+se+réveille+à+6+heures.'Elle'travaille'sur'sa'thèse'd’histoire,'depuis'un'an,'et'semble'très'inves9e':'elle'passe'ses'journées'à'la'bibliothèque.'Ses'amis'racontent'cependant'qu’elle'ne'cesse'de'faire'des'A/R'entre'les'différents'ouvrages'qu’elle'consulte,'faisant'et'refaisant'un'nouveau'plan'chaque'jour,'et'accumulant+des+fiches+de+lecture+qu’elle+note+compulsivement+puis+
qu’elle+perd+le+lendemain.'Elle'lui'explique'qu’elle'est'sur'la'bonne'voie,'qu’elle'sent'que'l’inspira;on+lui+vient+comme+jamais+en'ce'moment'et'qu’elle'compte'bien'finir'sa'thèse'avant'la'fin'du'mois.''
Enoncé+3/8'
Elle'a'dépensé+toute+son+alloca;on+de'recherche'dans'des'ouvrages'très'onéreux.'Ce'jour,'il'est'très'inquiet':'sur'un'coup'de'tête'elle'a'pris'ses'billets+pour+la+Patagonie,'pour'rencontrer'le'Pr'Pagny,'un'spécialiste'de'son'sujet,'qui'est'pourtant'décédé'il'y'a'5'ans.'Elle'explique'qu’elle'est'persuadée+qu’il+n’est+pas+mort,'et'qu’elle'va'par9r'à'sa'recherche.'
Ques;on+5+
Quelle(s)+proposi;on(s)+s’applique(nt)+au+diagnos;c+actuel+?+
A.'récidive'd’un'épisode'psycho9que'aigu'B.'épisode'maniaque'délirant'C.'entrée'dans'la'schizophrénie'D.'épisode'dépressif'à'tonalité'mixte'E.'trouble'bipolaire'de'type'I'
Réponse+Q5+:+B+E+–+20+points+
Quelle(s)+proposi;on(s)+s’applique(nt)+au+diagnos;c+actuel+?+
A.'récidive'd’un'épisode'psycho9que'aigu'B.'épisode'maniaque'délirant'C.'entrée'dans'la'schizophrénie'(CZ)'D.'épisode'dépressif'à'tonalité'mixte'E.'trouble'bipolaire'de'type'I'(PCZ)'
Enoncé+4/8'
Mme'Z'doit'prendre'son'avion'le'lendemain':'elle'vous'explique'qu’elle'en'peut'donc'pas'être'hospitalisée,'et'encore'moins'prendre'des'traitements'qui'affaibliraient'sa'concentra9on.'Elle'est'très'agitée'et'vous'traite'de'«'barbare'tor9onnaire'»'.Vous'décidez'd’une'procédure'd’hospitalisa9on'sous'contrainte.''
Ques;on+6+
Quelle(s)+procédure(s)+choisissezYvous+?+
A.'Admission'en'Soins'Psychiatriques'(ASP)'à'la'demande'd’un'Tiers'B.'ASP'à'la'demande'd’un'Tiers'en'Urgence'C.'ASP'en'Péril'Imminent'D.'ASP'à'la'demande'du'Représentant'de'l’Etat'E.'ASP'à'la'demande'du'Représentant'de'l’Etat'en'Urgence'
Réponse+Q6+:+A+–+10+points+
Quelle(s)+procédure(s)+choisissezYvous+?+
A.'Admission'en'Soins'Psychiatriques'(ASP)'à'la'demande'd’un'Tiers'B.'ASP'à'la'demande'd’un'Tiers'en'Urgence'C.'ASP'en'Péril'Imminent'D.'ASP'à'la'demande'du'Représentant'de'l’Etat'(CZ)'E.'ASP'à'la'demande'du'Représentant'de'l’Etat'en'Urgence'(CZ)'+
Commentaires+Q6+
+'2+grandes+catégories+d’hospitalisa;on+sous+contrainte,+avec+
des+indica;ons+très+différentes+–+schéma;quement+:++
+
ASPDT+/+ASPPI+=+trouble(mental(++impossibilité+à+consen;r++
+ + + +++++++++++++++++danger+pour+soi+même++
+
+
ASPDRE+=+trouble(mental(++danger+pour+autrui+
Ques;on+7+
Concernant+ceXe+procédure,+parmi+les+proposi;ons+
suivantes,+quel(s)+document(s)+sont+nécessaires+à+J0+?+
A.'un'cer9ficat'médical'datant'de'moins'd’une'semaine''B.'deux'cer9ficats'médicaux'datant'de'moins'd’une'semaine'C.'deux'cer9ficats'médicaux'datant'de'moins'de'deux'semaines'D.'un'arrêté'préfectoral'd’hospitalisa9on'E.'une'demande'signée'par'un'9ers'connaissant'le'pa9ent'
Réponse+Q7+:+C+E+–+30+points+
+Concernant+ceXe+procédure,+parmi+les+proposi;ons+
suivantes,+quel(s)+document(s)+sont+nécessaires+à+J0+?+
A.'un'cer9ficat'médical'datant'de'moins'd’une'semaine''B.'deux'cer9ficats'médicaux'datant'de'moins'd’une'semaine'C.'deux'cer9ficats'médicaux'datant'de'moins'de'deux'semaines'(PCZ)'D.'un'arrêté'préfectoral'd’hospitalisa9on'E.'une'demande'signée'par'un'9ers'connaissant'le'pa9ent'
+'
ASPDT'/'ASPPI'
+.''
! ASPDT!L3212.1! ASPDT!d’urgence!L3212.3!
ASPPI!(péril!imminent)!L3212.1.2!
Demande!de!tiers!!manuscrite:!
Oui! Oui! Non!:!information!d’un!proche!si!possible,!dans!les!24h!
Certificats!initiaux!de!<15j!
2!médecins!!thesés!différents,!dont!1!n’appartenant!pas!à!l’établissement!d’accueil!
1!seul!certificat!initial!(médecin*thesé*pouvant*appartenir*à*l’établissement*d’accueil)!
1!seul!certificat!initial!(médecin!thesé!extérieur!à!l’établissement)!
Examen!somatique!dans!les!24h!
Oui! Oui! Oui!
Certificat!de!24h!de!72h!
Oui!(peuvent!être!fait!par!le!même,!médecin!thesé,!mais!qui!est!différent!des!certificateurs!initiaux)!
Oui!mais!médecins!!thesés!différents!pour!24h!et!72h!
Oui!mais!médecins!thesés!différents!pour!24h!et!72h!
Avis!d’un!seul!psy!destiné!au!JLD!(8j)!
Oui! Oui! Oui!
Jugement!du!Juge!des!Libertés!et!des!Détentions!avant!15j!puis!tous!les!6!mois!
Oui!! Oui! Oui!
Certificat!médical!mensuel!
Oui!! Oui! Oui!
!
Ques;on+8+
Parmi+les+molécules+suivantes,+lesquelles+pourraient+être+
choisies+en+traitement+principal+de+cet+épisode+?+
A.'olanzapine'B.'sels'de'lithium'C.'halopéridol'D.'valproate'de'sodium'E.'clozapine'
Réponse+Q8+:+A+B+D+–+30+points+
Parmi+les+molécules+suivantes,+lesquelles+pourraient+être+
choisies+en+traitement+principal+de+cet+épisode+?+
A.'olanzapine'B.'sels'de'lithium'(PCZ)'C.'halopéridol'D.'valproate'de'sodium'E.'clozapine'(CZ)'
Molécules'à'effet'thymorégulateurs'
• Sels'de'lithium':'la'référence'• An9épilep9ques':'valproate'de'sodium,'lamotrigine,'tegretol'
• An9psycho9ques'de'2e'généra9on''
Enoncé+5/8'
Vous'débutez'un'traitement'par'sels'de'lithium.''
Ques;on+9+
Concernant+ce+traitement,+quelles+précau;ons+devezYvous+
conseiller+à+votre+pa;ente+?+
A.'test'de'grossesse'mensuel''B.'grossesse'programmée'après'discussion'mul9disciplinaire'C.'régime'pauvre'en'sel''D.'contre@indica9on'des'IEC'et'des'ARA2'E.'pas'd’exposi9on'au'soleil'
Réponse+Q9+:+B+D+–+30+points+
Concernant+ce+traitement,+quelles+précau;ons+devezYvous+
conseiller+à+votre+pa;ente+?+
A.'test'de'grossesse'mensuel''B.'grossesse'programmée'après'discussion'mul9disciplinaire'C.'régime'pauvre'en'sel'(CZ)'D.'contre@indica9on'des'IEC'et'des'ARA2'E.'pas'd’exposi9on'au'soleil'
'Educa9on'd’un'pa9ent'sous'lithium'
• Carte,'carnet'des'lithémies+• Prise'régulière,'sans'interrup9on'du'traitement+• Contrôle'régulier'des'lithémies'+'créat'+'TSH'• Pas'd’automédica9on,'médicaments'contre-indiqués'(AINS,'IEC,'ARA2,'diuré9ques')'
• Pas'de'régime'sans'sel+• Connaître'les'signes'de'surdosage'et'consulter'en'urgence+
• Contracep9on'+'grossesse'programmée''
Ques9on'10'
Votre+externe+vous+ques;onne+au+sujet+de+ce+traitement.+Que+lui+
expliquezYvous+?+
A.'le'lithium'a'un'effet'cura9f'et'préven9f'sur'les'épisodes'maniaques'et'dépressifs'du'trouble'bipolaire'B.'en'cas'de'surdosage,'on'peut'retrouver'une'ataxie'et'une'dysarthrie'C.'en'cas'de'surdosage,'l’épura9on'extra@rénale'est'peu'efficace'D.'en'cas'de'surdosage,'on'peut'retrouver'un'syndrome'extrapyramidal'E.'en'cas'de'surdosage,'on'peut'retrouver'des'myoclonies'et'des'fascicula9ons'
Réponse+Q10+:+A+B+D+E+Y+20+
points+
Votre+externe+vous+ques;onne+au+sujet+de+ce+traitement.+Que+lui+
expliquezYvous+?+
A.'le'lithium'a'un'effet'cura9f'et'préven9f'sur'les'épisodes'maniaques'et'dépressifs'du'trouble'bipolaire'B.'en'cas'de'surdosage,'on'peut'retrouver'une'ataxie'et'une'dysarthrie'C.'en'cas'de'surdosage,'l’épura9on'extra@rénale'est'peu'efficace'D.'en'cas'de'surdosage,'on'peut'retrouver'un'syndrome'extrapyramidal'E.'en'cas'de'surdosage,'on'peut'retrouver'des'myoclonies'et'des'fascicula9ons'
Lithium':'surdosage'
• Smptômes+:+
– :Cerveau':'tous'les'symptômes'neuro'sont'possibles,'au'max'convulsion,'coma,'décès'
– Rein':'syndrome'polyuro@polydypsique'– Diges9f':'nausées,'diarrhées,'vomissements'
• Toxicité+aiguë+:'– Trouble'du'rythme'et'de'la'condus9on'– I'Rénale'fonc9onelle'– Toxicité'neurologique'
• Traitement+:+en+réa+
– Hyperhydrata9on'alcaline'– EER'si'sévère'
Enoncé+5/8'
Vous'la'revoyez'en'consulta9on,'un'an'après'sa'sor9e'd’hospitalisa9on.'Depuis'un'mois,'elle'se'sent'fa9guée,'a'moins'd’entrain'à'faire'ses'ac9vités'habituelles.'Elle'a'poursuivi'son'traitement'scrupuleusement,'mais'trouve'qu’elle'a'grossi'et'souhaiterait'en'changer.'Par'ailleurs,'elle'se'trouve'cons9pée.''
Ques;on+11+
Quel(s)+diagnos;c(s)+évoquezYvous+en+premier+lieu+?+
A.'épisode'dépressif'compliquant'un'trouble'bipolaire'de'type'I'B.'surdosage'aigu'au'lithium'C.'insuffisance'rénale'iatrogène'avec'réten9on'hydro@sodée'D.'dysthyroïdie'iatrogène''
Réponse+Q11+:+A+D+Y+20+points+
Quel(s)+diagnos;c(s)+évoquezYvous+en+premier+lieu+?+
A.'épisode'dépressif'compliquant'un'trouble'bipolaire'de'type'I'B.'surdosage'aigu'au'lithium'C.'insuffisance'rénale'iatrogène'avec'réten9on'hydro@sodée'D.'dysthyroïdie'iatrogène''E.'épisode'mixte'avec'composante'somatoforme'
Enoncé+7/8'
La'TSH'est'normale.'La'lithiémie'est'à'1,1mEq/l'pour'un'traitement'par'TERALITHE'LP'©.'Le'bilan'rénal'montre'une'clairance'de'la'créa9nine'à'102ml/min.'
Ques;on+12+
Quelles+sont+vos+proposi;ons+thérapeu;ques+?+
A.'psychothérapie'de'sou9en'B.'majora9on'du'traitement'par'TERALITHE'LP©'C.'ajout'd’un'traitement'par'an9dépresseur'type'ISRS'D.'ajout'd’un'traitement'adjuvant'synergique'par'vitamine'D3'E.'arrêt'du'TERALITHE'LP©'et'remplacement'par'un'autre'thymorégulateur'type'Clozapine©'
Réponse+Q12+:+A+C+Y+20points+
Quelles+sont+vos+proposi;ons+thérapeu;ques+?+
A.'psychothérapie'de'sou9en'B.'majora9on'du'traitement'par'TERALITHE'LP©'(CZ)'C.'ajout'd’un'traitement'par'an9dépresseur''D.'ajout'd’un'traitement'adjuvant'synergique'par'vitamine'D3'E.'arrêt'du'TERALITHE'LP©'et'remplacement'par'un'autre'thymorégulateur'type'Clozapine©'
Ques;on+13+
+Vous+choisissez+d’ajouter+un+an;dépresseur.+Parmi+les+proposi;ons+
suivantes,+lesquelles+sont+valides+?+
A.'on'commencera'par'un'an9dépresseur'ISRS'B.'afin'de'limiter'la'durée'et'la'nocivité'du'traitement'par'an9dépresseur,'on'préfèrera'une'molécule'puissante'type'Clomipramine'C.'on'ne'doit'jamais'prescrire'un'an9dépresseur'en'cas'de'trouble'bipolaire,'ceci'est'théoriquement'une'erreur'thérapeu9que'D.'les'états'maniaques'induits'par'des'an9dépresseurs'en'cas'de'trouble'bipolaire'connu'sont'plus'chimiosensibles'et'de'meilleur'pronos9c'E.'sous'TERALITHE©,'les'risques'de'virage'maniaque'sont'quasiment'nuls'
Réponse+Q13+:+A+–+10+points+
+Vous+choisissez+d’ajouter+un+an;dépresseur.+Parmi+les+proposi;ons+
suivantes,+lesquelles+sont+valides+?+
A.'on'commencera'par'un'an9dépresseur'ISRS'B.'afin'de'limiter'la'durée'et'la'nocivité'du'traitement'par'an9dépresseur,'on'préfèrera'une'molécule'puissante'type'Clomipramine'(CZ)'C.'on'ne'doit'jamais'prescrire'un'an9dépresseur'en'cas'de'trouble'bipolaire,'ceci'est'théoriquement'une'erreur'thérapeu9que'D.'les'états'maniaques'induits'par'des'an9dépresseurs'en'cas'de'trouble'bipolaire'connu'sont'plus'chimiosensibles'et'de'meilleur'pronos9c'E.'sous'TERALITHE©,'les'risques'de'virage'maniaque'sont'quasiment'nuls'
EDM'au'cours'd’un'TBP'
• 1@'équilibrer'le'traitement'thymorégulateur'• 2@'introduire'un'an9dépresseur'– Après'avoir'éliminé'un'épisode'à'caractéris9que'mixte'– En'surveillant'le'risque'de'virage'maniaque'– Sous'couverture'd’un'thymorégulateur'– A'dose'minimale'efficace'et'pour'une'durée'limitée'
Enoncé+8/8'
Vous'stabilisez'l’humeur'de'ceFe'pa9ente.'2'ans'plus'tard,'elle'vient'vous'voir'en'consulta9on.'Elle'suit'toujours'un'traitement'par'sels'de'lithium.'Elle'n’a'pas're@décompensé.'Elle'vous'apprend'qu’elle'est'enceinte'de'14'SA.'
Ques;on+14+
Que+lui+apprenezYvous+concernant+ceXe+grossesse+?+
A.'il'faut'arrêter'le'Lithium'en'semi@urgence''B.'le'trouble'bipolaire'est'souvent'mieux'stabilisé'pendant'une'grossesse'C.'le'Lithium'est'poten9ellement'tératogène'D.'une'Interrup9on'Médicale'de'Grossesse'lui'sera'proposée'E.'la'tératogénicité'du'lithium'est'modérée'et'le'plus'souvent'curable'
Réponse'Q14':'B'C'E'–'30'points'
Que+lui+apprenezYvous+concernant+ceXe+grossesse+?+
A.'il'faut'arrêter'le'Lithium'en'semi@urgence''B.'le'trouble'bipolaire'est'souvent'mieux'stabilisé'pendant'une'grossesse'C.'le'Lithium'est'poten9ellement'tératogène'(PCZ)'D.'une'Interrup9on'Médicale'de'Grossesse'lui'sera'proposée'(CZ)'E.'la'tératogénicité'du'lithium'est'modérée'et'le'plus'souvent'curable'+
Ques;on+15+
Qu’auriezYvous+pu+proposer+si+elle+était+venue+vous+voir+
avant+la+grossesse+?+
A.'poursuite'du'Lithium'et'surveillance'échographique'spécialisée'B.'arrêt'du'Lithium'et'introduc9on'de'Valproate'de'Sodium'C.'arrêt'du'Lithium'jusqu’à'la'fin'du'1er'trimestre'et'suivi'clinique'rapproché''D.'arrêt'du'Lithium'et'ECT'd’entre9en'E.'arrêt'du'Lithium'et'introduc9on'd’Olanzapine'
Réponse+Q15+:+A+C+E+Y+20+points+
Qu’auriezYvous+pu+proposer+si+elle+était+venue+vous+voir+
avant+la+grossesse+?+
A.'poursuite'du'Lithium'et'surveillance'échographique'spécialisée'B.'arrêt'du'Lithium'et'introduc9on'de'Valproate'de'Sodium'(CZ)'très+tératogène+++++C.'arrêt'du'Lithium'jusqu’à'la'fin'du'1er'trimestre'et'suivi'clinique'rapproché''D.'arrêt'du'Lithium'et'ECT'd’entre9en'E.'arrêt'du'Lithium'et'introduc9on'd’Olanzapine'
Lithium'et'grossesse'
• Tératogénicité'au'1er'trimestre'(organogénèse'• Maladie'd’Ebstein'(anomalie'de'la'valve'tricuspide),'le'plus'souvent'peu'grave'
• Surveillance'mul9disciplinaire'(psy,'gynéco,'échographiste,'pédiatre'néonatalogiste)'
• Allaitement':'contre@indiqué'• Alterna9ve'pour'la'thymorégula9on':'lamotrigine,'an9psycho9que'2G'(ex':'olanzapine)'
DP+1+
+
+
DP+2+
Enoncé+1/6+
Un'homme'de'35'ans'se'présente'seul'aux'urgences,'pour'anxiété.'D’aspect'étrange'(de'nombreux'colliers,'vêtu'de'3'manteaux'superposés,'un'bandana'noué'sur'son'bonnet),'il'vous'explique'que'depuis'une'semaine,'ça'ne'va'plus':'«'je'n’en'peux'plus'des'ondes'!'Elles'rentrent'dans'mon'corps'et'modifient+mes+organes…'Je'vais'craquer'!'Tout'ça'parce'que'j’ai'inventé+un+nouveau+système+de+contrôle+des+réseaux+
mondiaux…'ils+m’en+veulent,'ils'ont'peur'de'ceFe'découverte.'»'Il's’arrête,'l’air'inquiet,'puis'reprend'«'Arrêtez'!'Ils'con9nuent'de'capter'mon'cerveau'!'».'Il'vous'sourit.'Dans'son'dossier,'vous'constatez'qu’il's’était'déjà'présenté'dans'cet'état'il+y+a+un+peu+plus+d’un+an.'Dans'le'box'des'urgences,'il'se'montre'assez'agité,'et'vous'remarquez'son'état'd’incurie'et'plusieurs'ecchymoses'au'visage,'dont'il'refuse'de'vous'dire'l’origine.'
101+
Ques;on+1+
Sur+le+plan+sémiologique,+que+constatezYvous+?+
A.'systéma9sa9on'en'réseau''B.'thèmes'et'mécanismes'mul9ples'C.'automa9sme'mental''D.'syndrome'd’influence'E.'syndrome'de'Cotard'
Réponse+Q1+:+B+C+D+–+30+points+
Sur+le+plan+sémiologique,+que+constatezYvous+?+
A.'systéma9sa9on'en'réseau''B.'thèmes'et'mécanismes'mul9ples'(PCZ)'C.'automa9sme'mental''D.'syndrome'd’influence'E.'syndrome'de'Cotard'(CZ)'
Ques;on+2+
Quel(s)+diagnos;c(s)+s’appliquent+ici+?+
A.'délire'chronique'paranoïaque'B.'schizophrénie'en'décompensa9on'C.'épisode'psycho9que'aigu'D.'épisode'maniaque'délirant'à'caractéris9ques'mixtes'E.'psychose'hallucinatoire'chronique'
Réponse+Q2+:+B+Y+10+points+
Quel(s)+diagnos;c(s)+s’appliquent+ici+?+
A.'délire'chronique'paranoïaque'B.'schizophrénie'en'décompensa9on'(délire+chronique+++sd+dissociaCf)+C.'épisode'psycho9que'aigu'(CZ)'D.'épisode'maniaque'délirant'à'caractéris9ques'mixtes'E.'psychose'hallucinatoire'chronique'
Ques;on+3+
Dans+ceXe+observa;on+ini;ale,+quel(s)+l’élément(s)+
primordial(ux)+manque(nt)+?++
A.'no9on'de'prise'de'toxiques'B.'historique'des'traitements'C.'accord'du'pa9ent'à'l’hospitalisa9on'D.'évalua9on'du'risque'suicidaire'E.'qualité'de'l’entourage'socio@familial'+
Réponse+Q3+:+A+B+C+D+–+30+
points+
Dans+ceXe+observa;on+ini;ale,+quel(s)+l’élément(s)+
primordial(ux)+manque(nt)+?+'
A. no9on'de'prise'de'toxiques'B.'historique'des'traitements'C.'accord'du'pa9ent'à'l’hospitalisa9on'D.'évalua9on'du'risque'suicidaire'(PCZ)'E.'qualité'de'l’entourage'socio@familial'
Ques;on+4+
Aux+urgences,+quelles+pourraient+être+vos+ac;ons+
thérapeu;ques+?+
A.'séda9on'et'anxiolyse'par'benzodiazépines'B.'séda9on'par'neurolep9que'type'TERCIAN©'C.'psychothérapie'de'sou9en'et'de'réassurance''D.'prescrip9on'd’un'an9dépresseur'devant'la'présence'd’un'syndrome'de'Cotard'E.'informa9on'du'pa9ent'sur'le'projet'de'soins'
Réponse+Q4+:+A+B+C+E+–+30+
points+
Aux+urgences,+quelles+pourraient+être+vos+ac;ons+
thérapeu;ques+?+
A. séda9on'et'anxiolyse'par'benzodiazépines'B.'séda9on'par'neurolep9que'type'TERCIAN©'C.'psychothérapie'de'sou9en'et'de'réassurance''D.'prescrip9on'd’un'an9dépresseur'devant'la'présence'd’un'syndrome'de'Cotard'E.'informa9on'du'pa9ent'sur'le'projet'de'soins'(PCZ)'
Ques;on+5+
Aux+urgences,+le+pa;ent+refuse+l’hospitalisa;on.+Quelle(s)+
stratégie(s)+choisissezYvous+?+
A.'suivi'ambulatoire'sur'le'CMP'B.'ASP'en'Péril'Imminent'C.'ASP'à'la'demande'd’un'9ers'd’urgence'D.'ASP'à'la'demande'du'Représentant'de'l’Etat'(ASPDRE)'E.'programme'de'soins'avec'réintégra9on'en'hospitalisa9on'si'mauvaise'adhésion'
Réponse+Q5+:+B+–+10+points+
Aux+urgences,+le+pa;ent+refuse+l’hospitalisa;on.+Quelle(s)+
stratégie(s)+choisissezYvous+?+
A. suivi'ambulatoire'sur'le'CMP'B. ASP'en'Péril'Imminent'C.'ASP'à'la'demande'd’un'9ers'd’urgence'D.'ASP'à'la'demande'du'Représentant'de'l’Etat'E.'programme'de'soins'avec'réintégra9on'en'hospitalisa9on'si'mauvaise'adhésion'
Enoncé+2/6+
Vous''hospitalisez'le'pa9ent'en'ASP'Péril'Imminent.'Votre'externe'vous'ques9onne'sur'la'procédure.'
112+
Ques;on+6+
La/lesquelles+de+ses+affirma;ons+est/sont+exactes+?+
A.'le'Juge'des'Libertés'et'de'la'Déten9on'(JLD)'est'saisi'quelle'que'soit'la'durée'de'l’hospitalisa9on'B.'le'JLD'peut'lever'la'mesure'd’hospitalisa9on'pour'vice'de'procédure'C.'le'pa9ent'est'assisté'd’un'avocat'qui'peut'être'commis'd’office'D.'le'JLD'n’intervient'pas'lorsque'c’est'le'préfet'qui'décide'd’une'ASPDRE'E.'le'pa9ent'doit'rencontrer'le'JLD'quel'que'soit'son'état'clinique'
Réponse+Q6+:+B+C+–+20+points+
+La/lesquelles+de+ses+affirma;ons+est/sont+exactes+?+
A. le'Juge'des'Libertés'et'de'la'Déten9on'(JLD)'est'saisi'quelle'que'soit'la'durée'de'l’hospitalisa9on'
B.'le'JLD'peut'lever'la'mesure'd’hospitalisa9on'pour'vice'de'procédure'C.'le'pa9ent'est'assisté'd’un'avocat'qui'peut'être'commis'd’office'D.'le'JLD'n’intervient'pas'lorsque'c’est'le'préfet'qui'décide'd’une'ASPDRE'E.'le'pa9ent'doit'rencontrer'le'JLD'quel'que'soit'son'état'clinique'(CZ)'+
Enoncé+3/6+
En'hospitalisa9on,'vous'introduisez'un'traitement'par'Halopéridol'(HALDOL©).'Le'tableau'se'dégrade'pourtant':'le'pa9ent'est'quasi@mu9que,'désorienté.'On'note'une'rigidité'plas9que'des'membres,'des'sueurs,'une'sensa9on'de'malaise.''
115+
Ques;on+7+
+A+ce+stade,+quelles+sont+vos+hypothèses+diagnos;ques+?+
A.'évolu9on'catatonique'de'l’épisode'actuel,'dans'le'cadre'd’une'schizophrénie'B.'syndrome'de'sevrage'alcoolique'C.'dyskinésie'aigue'à'l’Halopéridol'D.'syndrome'malin'des'neurolep9ques'E.'symptomatologie'délirante'non'spécifique'd’une'pathologie'soma9que'
Réponse+Q7+:+A+B+D+–+20+points+
+A+ce+stade,+quelles+sont+vos+hypothèses+diagnos;ques+?+
A. évolu9on'catatonique'de'l’épisode'actuel,'dans'le'cadre'd’une'schizophrénie'B.'syndrome'de'sevrage'alcoolique'C.'dyskinésie'aigue'à'l’Halopéridol'D.'syndrome'malin'des'neurolep9ques'E.'symptomatologie'délirante'non'spécifique'd’une'pathologie'soma9que'(CZ)'
Enoncé+4/6+
Finalement,'vous'retrouvez'des'CPK'élevés,'une'hyperleucocytose.''
118+
Ques;on+8+
Quelles+mesures+thérapeu;ques+meXezYvous+en+place+?+
A.'myorelaxa9on'par'Dantrolène'et/ou'benzodiazépines'B.'hospitalisa9on'en'psychiatrie,'avec'scope'et'surveillance'des'constantes'vitales'6'fois'par'jour'C.'antagonisa9on'de'l’effet'du'neurolep9que'par'Bromocrip9ne'D.'diminu9on'de'l’Halopéridol'à'la'dose'minimale'efficace'E.'traitement'par'un'an9cholinergique'type'LEPTICUR©'
Réponse+Q8+:+A+C+–+20+points+
+Quelles+mesures+thérapeu;ques+meXezYvous+en+place+?+
A.'myorelaxa9on'par'Dantrolène'et/ou'benzodiazépines'B.'hospitalisa9on'en'psychiatrie,'avec'scope'et'surveillance'des'constantes'vitales'6'fois'par'jour'C.'antagonisa9on'de'l’effet'du'neurolep9que'par'Bromocrip9ne'D.'diminu9on'de'l’Halopéridol'à'la'dose'minimale'efficace'E.'traitement'par'un'an9cholinergique'type'LEPTICUR©'(CZ)'
Syndrome+malin+ Catatonie+ Syndrome+serotoninergique+
Contexte' Tout'Fmt'NLP'(IM+)' Trouble'de'l’humeur'/'schizophrénie/'cause'orga'
Traitement'sérotoninergique'
Clinique' Sd+extrapyramidal,'hyperthermie,'confusion,'coma,'dysautonomie''
@signes'psy':'stupeur,'délire,'confusion'@signe'phy':'rigidité,'néga9visme,'flexibilité'cireuse'
Agita;on,'confusion,'dysautonomie,'hyperreflexivité+et+
myoclonies,'diarrhées''
Paraclinique' Hyperleucocytose,'CPK+élevés,'insuffisance'rénale,'cytolyse'hépa9que'
Si'complica9on'd’organe':'catatonie'maligne'
PEC''(+/@'réa'…)'
Arrêt'du'Fmt'Bromocrip9ne'Dantrolène'(myorelaxant)'CI'de'Fmt'de'la'même'classe''
Arrêt'de'tout'neurolep9que'classique'Zolpidem@BZD'ECT'Complica9ons'
Arrêt'du'Fmt'
Enoncé+5/6+
L’épisode'évoqué'aux'ques9ons'7'et'8'se'résout'sans'complica9on.'Cependant,'l’état'psychique'du'pa9ent'reste'préoccupant.'Après'4'mois'sous'un'traitement'adapté'(un'an9psycho9que'de'1e'puis'de'2e'généra9on,'à'doses'efficaces),'le'délire'reste'intense,'angoissant'et'handicapant'pour'le'pa9ent.'
122+
Ques;on+9+
Quelle(s)+proposi;on(s)+thérapeu;que(s)+faitesYvous+?+
A.'ajout'd’un'thymorégulateur'type'sels'de'Lithium'B.'bithérapie'par'an9psycho9que'(1e'et'2e'généra9on'associés)''C.'électroconvulsivothérapie,'cura9ve'puis'préven9ve'des'rechutes'D.'changement'de'molécule':'traitement'par'Clozapine'(an9psycho9que'de'2e'généra9on)'E.'traitement'par'neurolep9ques'par'voie'injectable,'d’efficacité'supérieure'''
Réponse+Q9+:+D+–+10+points+
Quelle(s)+proposi;on(s)+thérapeu;que(s)+faitesYvous+?+
A.'ajout'd’un'thymorégulateur'type'sels'de'Lithium'(CZ)'B.'bithérapie'par'an9psycho9que'(1e'et'2e'généra9on'associés)''C.'électroconvulsivothérapie,'cura9ve'puis'préven9ve'des'rechutes'(CZ)'D.'changement'de'molécule':'traitement'par'Clozapine'(an9psycho9que'de'2e'généra9on)'(PCZ)'E.'traitement'par'neurolep9ques'par'voie'injectable,'d’efficacité'supérieure'(CZ)'+
Enoncé+6/6+
Vous'choisissez'un'traitement'par'Clozapine.'Le'pa9ent,'après'8'semaines'de'traitement,'est'significa9vement'amélioré'sur'le'plan'psychique.'Une'numéra9on'de'contrôle'retrouve':'PNN='1100/mm3''Hb'='13,7g/dL'Plq'='130'000/mm3.'
125+
Ques;on+10+
Que+faitesYvous+?+
A.'contrôle'quo9dien'de'la'NFS'B.'injec9on'de'facteurs'de'croissance'granulocytaire'C.'réalisa9on'd’un'myélogramme'à'la'recherche'd’un'processus'néoplasique'médullaire'D.'arrêt'de'la'Clozapine''E.'poursuite'de'la'Clozapine''
Réponse+Q10+:+A+D+–+10+points+
Que+faitesYvous+?+
A.'contrôle'quo9dien'de'la'NFS'B.'injec9on'de'facteurs'de'croissance'granulocytaire'C.'réalisa9on'd’un'myélogramme'à'la'recherche'd’un'processus'néoplasique'médullaire'D.'arrêt'de'la'Clozapine''E.'poursuite'de'la'Clozapine''
Ques;on+11+
Le+pa;ent+sort+finalement+d’hospitalisa;on,+avec+un+traitement+par+
Clozapine+500mg/j,+bien+toléré+depuis+5+mois.+Quelles+informa;ons+lui+
donnezYvous+?+
A.'la'prescrip9on'ambulatoire'se'fait'pour'une'durée'de'21'jours'sur'une'ordonnance'sécurisée'B.'le'médicament'ne'sera'délivré'par'le'pharmacien'que'sur'présenta9on'd’un'hémogramme'récent''C.'à'la'différence'des'autres'neurolep9ques,'la'Clozapine'donne'peu'd’effets'extrapyramidaux'D.'à'la'différence'des'autres'neurolep9ques,'la'Clozapine'donne'peu'd’effets'métaboliques''E.'s’il'le'souhaite,'la'Clozapine'pourra'être'administrée'par'voie'IM'(«'retard'»)'pour'plus'de'confort'
Réponse+Q11+:+D+E+–+30+points+
Le+pa;ent+sort+finalement+d’hospitalisa;on,+avec+un+traitement+par+
Clozapine+500mg/j,+bien+toléré+depuis+5+mois.+Quelles+informa;ons+lui+
donnezYvous+?+
A.'la'prescrip9on'ambulatoire'se'fait'pour'une'durée'de'21'jours'sur'une'ordonnance'sécurisée'B.'le'médicament'ne'sera'délivré'par'le'pharmacien'que'sur'présenta9on'd’un'hémogramme'C.'à'la'différence'des'autres'neurolep9ques,'la'Clozapine'donne'peu'd’effets'extrapyramidaux'D.'à'la'différence'des'autres'neurolep9ques,'la'Clozapine'donne'peu'd’effets'métaboliques''E.'s’il'le'souhaite,'elle'pourra'être'administrée'par'voie'IM'(«'retard'»)'pour'une'meilleure'observance'(CZ)''
Ques;on+12+
Concernant+la+prise+en+charge+à+100%,+lesquelles+de+ces+proposi;ons+
sont+correctes+?+
A.'l’exonéra9on'du'9cket'modérateur'ne's’applique'pas'aux'hospitalisa9ons'de'jour'B.'elle'ne'prend'pas'en'charge'les'bilans'biologiques'occasionnels'(hémogramme,'suivi'métabolique)'C.'elle'est'assurée'par'la'Caisse'd’Assurance'Maladie'après'valida9on'du'médecin@conseil'de'la'Maison'Départementale'des'Personnes'Handicapées'(MDPH)'D.'elle'peut'être'demandée'soit'par'le'médecin'traitant,'soit'par'le'spécialiste'(déroga9on)'E.'le'forfait'journalier'reste'à'la'charge'du'pa9ent'lors'd’une'hospitalisa9on'
Réponse+Q12+:+D+E+–+30+points+
+Concernant+la+prise+en+charge+à+100%,+lesquelles+de+ces+proposi;ons+
sont+correctes+?+
'A.'l’exonéra9on'du'9cket'modérateur'ne's’applique'pas'aux'hospitalisa9ons'de'jour'(CZ)'B.'elle'ne'prend'pas'en'charge'les'bilans'biologiques'occasionnels'(hémogramme,'suivi'métabolique)'C.'elle'est'assurée'par'la'Caisse'd’Assurance'Maladie'après'valida9on'du'médecin@conseil'de'la'Maison'Départementale'des'Personnes'Handicapées'(MDPH)'D.'elle'peut'être'demandée'soit'par'le'médecin'traitant,'soit'par'le'spécialiste'(déroga9on)'E.'le'forfait'journalier'reste'à'la'charge'du'pa9ent'lors'd’une'hospitalisa9on'
Ques;on+13+
Concernant+l’Alloca;on+Adulte+Handicapé,+que+lui+expliquezY
vous+?+
A.'aucun'cer9ficat'médical'n’est'nécessaire'à'sa'demande,'il'faut's’adresser'directement'à'la'MDPH'B.'elle'est'cumulable'avec'la'poursuite'd’un'exercice'professionnel'rétribué'en'milieu'ordinaire'C.'elle'n’est'pas'en9èrement'cumulable'avec'un'emploi'en'milieu'protégé'(ESAT)'D.'son'versement'est'soumis'à'un'suivi'médical'régulier,'aFesté'par'le'médecin'référent'E.'elle'n’est'pas'versée'durant'les'périodes'd’hospitalisa9on'
Réponse+Q13+:+C+–+10+points+
Concernant+l’Alloca;on+Adulte+Handicapé,+que+lui+expliquezY
vous+?+
A.'aucun'cer9ficat'médical'n’est'nécessaire'à'sa'demande,'il'faut's’adresser'directement'à'la'MDPH'B.'elle'est'cumulable'avec'la'poursuite'd’un'exercice'professionnel'rétribué'en'milieu'ordinaire'C.'elle'n’est'pas'en9èrement'cumulable'avec'un'emploi'en'milieu'protégé'(ESAT)'D.'son'versement'est'soumis'à'un'suivi'médical'régulier,'aFesté'par'le'médecin'référent'E.'elle'n’est'pas'versée'durant'les'périodes'd’hospitalisa9on'
Ques;on+14+
Que+ditesYvous+au+pa;ent+concernant+sa+pathologie+?+
A.'un'traitement'pris'régulièrement'permet'de'diminuer'la'fréquence'et'l’intensité'des'décompensa9ons,'et'donc'le'recours'à'l’hospitalisa9on'B.'il'existe'des'modalités'psychothérapiques'validées'adaptées'à'sa'pathologie'C.'la'fréquenta9on'de'personnes'souffrant'de'la'même'pathologie'peut'être'néfaste'à'son'inser9on'sociale'en'milieu'ordinaire'D.'un'traitement'pris'régulièrement'permet'de'diminuer'les'symptômes'résiduels'(difficultés'cogni9ves,'isolement'social,'répercussions'professionnelles)'E.'après'une'période'de'stabilisa9on'de'5'ans,'un'arrêt'progressif'du'traitement'sera'envisagé'
Réponse+Q14+:+A+B+D+–+30+points+
Que+ditesYvous+au+pa;ent+concernant+sa+pathologie+?+
A.'un'traitement'pris'régulièrement'permet'de'diminuer'la'fréquence'et'l’intensité'des'décompensa9ons,'et'donc'le'recours'à'l’hospitalisa9on'(PCZ)'B.'il'existe'des'modalités'psychothérapiques'validées'adaptées'à'sa'pathologie'C.'la'fréquenta9on'de'personnes'souffrant'de'la'même'pathologie'peut'être'néfaste'à'son'inser9on'sociale'en'milieu'ordinaire'D.'un'traitement'pris'régulièrement'permet'de'diminuer'les'symptômes'résiduels'(difficultés'cogni9ves,'isolement'social,'répercussions'professionnelles)'E.'après'une'période'de'stabilisa9on'de'5'ans,'un'arrêt'progressif'du'traitement'sera'envisagé'(CZ)'
Ques;on+15+
Après+un+an+de+traitement,+votre+pa;ent+a+pris+15+kg.+Que+
faitesYvous+?+
A.'prescrip9on'd’une'sta9ne'en'préven9on'secondaire'B.'arrêt'du'traitement'par'clozapine'et'changement'pour'une'autre'molécule'an9psycho9que'C.'diminu9on'à'la'dose'minimale'efficace'de'la'clozapine'D.'conseils'hygiéno@diété9ques'E.'psychothérapie'TCC'afin'de'diminuer'l’appétence'au'sucre'
Réponse+Q15+:+C+D+–+20+points+
Après+un+an+de+traitement,+votre+pa;ent+a+pris+15+kg.+Que+
faitesYvous+?+
A.'prescrip9on'd’une'sta9ne'en'préven9on'secondaire'B.'arrêt'du'traitement'par'clozapine'et'changement'pour'une'autre'molécule'an9psycho9que'C.'diminu9on'à'la'dose'minimale'efficace'de'la'clozapine'D.'conseils'hygiéno@diété9ques'E.'psychothérapie'TCC'afin'de'diminuer'l’appétence'au'sucre'
DP+1+
+
+
DP+3+
Enoncé+1/4+
Une'femme+de+35+ans+vient'vous'voir'en'consulta9on'à'votre'cabinet.'Depuis'3+mois,'elle'ne'se'sent'pas'dans'son'état'normal.'Elle,'d’ordinaire'si'dynamique,'trouve'pénible+d’accomplir+la+moindre+tâche+de'son'quo9dien.'Au'travail,'où'elle'con9nue'd’aller'(elle'est'infirmière'dans'une'clinique'chirurgicale),'il'lui'est'difficile+de+se+concentrer+autant'qu’avant,'et'elle'arrive'souvent'en'retard'car'elle'peine+à+s’endormir+et'se'trouve'très'fa9guée'le'ma9n.'Elle'craint'que'ceFe'fa9gue'ne'la'pousse'à'démissionner'(«'ce'ne'serait'pas'la'première'fois'que'je'quiFerais'un'boulot'sur'un'coup+de+tête'!'»)'Elle'n’a'pas'd’idée'suicidaire'mais'se'dit'assez'anxieuse'et'parfois'triste,'lorsqu’elle+est+seule+le+soir.''
140+
Enoncé+1/4+
Cet'épisode'a'débuté'après'une+rupture+amoureuse,'avec'un'homme'qu’elle'fréquentait'depuis'un'mois';'elle's’emporte'soudain,'pleurant':'«'sans'lui'je'me'sens'si+seule,+si+vide'!'ce'type'est'un'salaud,'comme'je'le'déteste'!'».'Elle'a'bien'essayé'de'se'consoler'en'mul9pliant'les'rencontres,'parfois'en's’alcoolisant,'mais'rien'de'concluant':'«'je'ne'dois'pas'plaire'aux'hommes'biens,'je'suis'trop'gen9lle,'je+m’adapte+en+
permanence'».'Vous'remarquez'des'cicatrices'à'ses'avant@bras';'elle'vous'répond'd’un'air'indifférent'que'ce'sont'«'des'bê9ses'de'jeunesse'».'Elle'vous'explique'avoir'été'adoptée'à'l’âge'de'2'ans,'et'avoir'des'rela9ons'conflictuelles'avec'ses'parents'adop9fs.''
141+
Ques;on+1+
Quels+symptômes+relevezYvous+concernant+l’épisode+aigu+
actuel+?+
A.'dépendance'affec9ve'B.'troubles'de'l’endormissement'C.'anhédonie'D.'ralen9ssement'psychomoteur'E.'alexithymie'
Réponse+Q1+:+B+D+–+20+points+
Quels+symptômes+relevezYvous+concernant+l’épisode+aigu+
actuel+?+
A.'dépendance'affec9ve'B.'troubles'de'l’endormissement'C.'anhédonie'D.'ralen9ssement'psychomoteur'E.'alexithymie'+
Ques;on+2+
Comment+qualifiezYvous+l’épisode+actuel+?+
A.'épisode'dépressif'majeur'd’intensité'légère''B.'trouble'de'l’adapta9on'C.'risque'suicidaire'faible'D.'épisode'dépressif'majeur'd’intensité'modérée'E.'épisode'dépressif'majeur'à'caractéris9ques'psycho9ques''+
Réponse+Q2+:+A+C+Y20+points+
Comment+qualifiezYvous+l’épisode+actuel+?+
A.'épisode'dépressif'majeur'd’intensité'légère'(PCZ)'B.'trouble'de'l’adapta9on'C.'risque'suicidaire'faible'D.'épisode'dépressif'majeur'd’intensité'modérée'E.'épisode'dépressif'majeur'à'caractéris9ques'psycho9ques'(CZ)'
Ques;on+3+
Concernant+les+antécédents+de+ceXe+pa;ente,+quelle(s)+
proposi;on(s)+semble(nt)+s’appliquer+?+
A.'trouble'de'la'personnalité'type'Dépendante'B.'antécédent'de'TS'par'phélobotomie'C.'trouble'de'la'personnalité'type'Histrionique'D.'trouble'de'la'personnalité'type'Borderline'E.'trouble'des'conduites'à'l’adolescence'
Réponse+Q3+:+D+–+10+points+
+Concernant+les+antécédents+de+ceXe+pa;ente,+quelle(s)+
proposi;on(s)+semble(nt)+s’appliquer+?+
A.'trouble'de'la'personnalité'type'Dépendante'(CZ)'B.'antécédent'de'TS'par'phélobotomie'C.'trouble'de'la'personnalité'type'Histrionique'(CZ)'D.'trouble'de'la'personnalité'type'Borderline'(PCZ)'E.'trouble'des'conduites'à'l’adolescence'
Ques9on'4'
Que+pourriezYvous+proposer+comme+projet+thérapeu;que+
ini;al+?+
A.'psychothérapie'et'absten9on'de'tout'traitement'médicamenteux'B.'thérapie'de'couple'd’orienta9on'systémique'C.'prescrip9on'd’un'traitement'an9dépresseur'type'ISRS''D.'prescrip9on'd’un'traitement'an9dépresseur'type'tricyclique'E.'adapta9on'du'cadre'professionnel':'travail'en'milieu'protégé'
Réponse+Q4+:+A+C+–+30+points+
+Que+pourriezYvous+proposer+comme+projet+thérapeu;que+
ini;al+?+
A.'psychothérapie'et'absten9on'de'tout'traitement'médicamenteux'(PCZ)'B.'thérapie'de'couple'd’orienta9on'systémique'C.'prescrip9on'd’un'traitement'an9dépresseur'type'ISRS''D.'prescrip9on'd’un'traitement'an9dépresseur'type'tricyclique'(CZ)'E.'adapta9on'du'cadre'professionnel':'travail'en'milieu'protégé'
Enoncé+2/4+
Vous'adressez'la'pa9ente'à'un'psychiatre'du'CMP'de'son'secteur.'Vous'la'retrouvez'aux'urgences'2'ans'plus'tard':'Son'compagnon's’était'absenté'il'y'a'1h30'et'l’a'découverte'inanimée'à'son'retour';'on'a'retrouvé'des'boites'de'médicament'vides'et'différents'comprimés'au'pied'de'son'lit.'Elle'n’ouvre'pas'les'yeux'à'la'douleur,'réagit'en'flexion'inadaptée'à'la's9mula9on'nocicep9ve'et'n’a'aucune'réponse'verbale.'Elle'est'en'mydriase'bilatérale,'les'réflexes'sont'vifs'et'diffusés,'et'l’on'palpe'une'ma9té'sus@pubienne.'La'tension'artérielle'est'de'94/54mmHg,'la'fréquence'respiratoire'est'de'10/min'et'la'satura9on'transcutanée'est'de'89%.'Elle'est'apyré9que.''
150+
Enoncé+2/4+
• L’ECG'est'le'suivant':'
151+
!
Ques;on+5+
Que+pouvezY+vous+suspecter++à+ce+stade?+
A.'intoxica9on'aux'opiacés'chez'une'pa9ente'à'haut'risque'de'toxicomanie'B.'intoxica9on'aux'an9dépresseurs'tricycliques'avec'syndrome'an9cholinergique'C.'intoxica9on'aux'ISRS'avec'syndrome'sérotoninergique'D.'tenta9ve'de'suicide'E.'intoxica9ons'aux'benzodiazépines'
Réponse+Q5+:+B+D+E+–+30+points+
Que+pouvezY+vous+suspecter++à+ce+stade?+
A.'intoxica9on'aux'opiacés'chez'une'pa9ente'à'haut'risque'de'toxicomanie'B.'intoxica9on'aux'an9dépresseurs'tricycliques'avec'syndrome'an9cholinergique'C.'intoxica9on'aux'ISRS'avec'syndrome'sérotoninergique'D.'tenta9ve'de'suicide'(PCZ)'E.'intoxica9ons'aux'benzodiazépines''
Ques;on+6+
Calculez+le+score+de+Glasgow+?+
A.'4'B.'5'C.'6'D.'7'E.'8'
Réponse+Q6+:+B+–+10+points+
Calculez+le+score+de+Glasgow+?+
A.'4'B.'5'C.'6'D.'7'E.'8'
Ques;on+7+
On+vous+apprend+que+les+boîtes+retrouvées+à+ses+côtés+
étaient+:+bromazepam+(LEXOMIL®)+et+clomipramine+
(ANAFRANIL®)+Que+proposez+vous+comme+interven;on+
thérapeu;que+à+court+terme+?+
A.'oxygénothérapie'à'haut'débit'B.'soluté'de'sodium'molaire'IV''C.'flumazénil'(ANNEXATE©)'IV'D.'intuba9on'oro@trachéale'pour'ven9la9on'mécanique'E.'hyperhydrata9on'alcaline'IV'
Réponse+Q7+:+A+B+D+–+30+points+
On+vous+apprend+que+les+boîtes+retrouvées+à+ses+côtés+
étaient+:+bromazepam+(LEXOMIL®)+et+clomipramine+
(ANAFRANIL®)+Que+proposez+vous+comme+interven;on+
thérapeu;que+à+court+terme+?+
A.'oxygénothérapie'à'haut'débit'B.'soluté'de'sodium'molaire'IV'(PCZ)'C.'flumazénil'(ANNEXATE©)'IV'(CZ)'D.'intuba9on'oro@trachéale'pour'ven9la9on'mécanique'E.'hyperhydrata9on'alcaline'IV'
Intoxica9on'aux'tricycliques'
• Réanima9on,'stabilisa9on'hemodynamique'• Si'signes'ECG'(effet'stabilisateur'de'membrane)':'antagonisa9on'par'soluté'de'sodium'molaire'
• Si'cointoxica9on'avec'benzo':'pas'd’antagonisa9on'des'benzo'car'risque'convulsif'++'
Enoncé+3/4+
Votre'pa9ente'est'stabilisée'sur'le'plan'médical,'puis'transférée'dans'un'service'de'psychiatrie'en'soins'sous'contrainte.'Vous'la'recevez'à'son'arrivée'du'service'de'réanima9on,'où'on'a'introduit'un'traitement'par'SEROPLEX©'(escitalopram).'Elle'vous'explique'qu’elle'ne'regreFe'pas'son'geste':'en'effet,'elle'n’a'plus'aucune'raison'de'vivre,'car'aucun'espoir'que'ça's’arrange'pour'elle.'Elle'considère'plutôt'que'sa'mort'serait'un'soulagement'pour'ses'proches':'«'je'ne'suis'qu’un'poids'pour'eux,'ils'seraient'mieux'sans'moi'».'Son'compagnon'vous'explique'que'depuis'10'jours,'elle'restait'couchée'la'plupart'du'temps,'sans'pouvoir'accomplir'aucune'ac9on,'et'qu’il'devait'la'forcer'à'aller'prendre'sa'douche'et'à's’alimenter.'Elle'dormait'de'1h'à'5h'du'ma9n.'
160+
Ques;on+8+
Comment+qualifiezYvous+ce+tableau+clinique+?+
A.'épisode'dépressif'majeur'd’intensité'sévère'B.'syndrome'catatonique'C.'mélancolie''D.'mélancolie'délirante'E.'risque'suicidaire'modéré'
Réponse+Q8+:+A+C+–+20+points+
Comment+qualifiezYvous+ce+tableau+clinique+?+
A.'épisode'dépressif'majeur'd’intensité'sévère'B.'syndrome'catatonique'C.'mélancolie''D.'mélancolie'délirante'E.'risque'suicidaire'modéré'(CZ)'
Ques;on+9+
Quels+facteurs+de+dangerosité+et+d’urgence+suicidaire+(selon+
la+HAS)+ceXe+pa;ente+présentaitYelle+?+
A.'facteur'précipitant'récent'B.'impulsivité'C.'degré'de'souffrance'élevé'D.'antécédent'd’épisode'dépressif'E.'perte'parentale'précoce'
Réponse+Q9+:+B+C+–+10+points+
Quels+facteurs+de+dangerosité+et+d’urgence+suicidaire+(selon+
la+HAS)+ceXe+pa;ente+présentaitYelle+?+
A.'facteur'précipitant'récent'B.'impulsivité'C.'degré'de'souffrance'élevé'D.'antécédent'd’épisode'dépressif'E.'perte'parentale'précoce'
Suicide'
• Facteurs+de+risque+– Primaire':'le'“dossier'psychiatrique”'(ATCD+perso,+familiaux,+de+TS,+de+patho+psy..)+
– Secondaire':'la'“biographie”'(événement+de+vie+négaCfs)+– Ter;aire':'“l’état'civil”'(sexe+masculin,+ado/personne+âgée…)+
• Facteur+d’urgence+et+de+dangerosité+lors+d’une+crise+suicidaire+– Degré'de'souffrance'– Degré'd’inten9onnalité'– Facteur'précipitant'– Facteurs'd’impulsivité'– Qualité'du'sou9ne'de'l’entourage'– Moyen'létal'à'disposi9on'
Ques;on+10+
Que+faitesYvous+sur+le+plan+de+la+thérapeu;que+
médicamenteuse+?+
A.'poursuite'du'SEROPLEX©'à'dose'maximale'B.'arrêt'du'SEROPLEX©'et'début'du'traitement'par'ElectroConvulsivo'Thérapie'(ECT)'C.'arrêt'du'SEROPLEX©'et'remplacement'par'un'ISRSNa'D.'arrêt'du'SEROPLEX©'et'remplacement'par'un'tricyclique'E.'prescrip9on'd’un'neurolep9que'séda9f'type'TERCIAN©'(Cyamémazine)'++
Réponse+Q10+:+C++E+Y++20+points+
Que+faitesYvous+sur+le+plan+de+la+thérapeu;que+
médicamenteuse+?+
A.'poursuite'du'SEROPLEX©'à'dose'maximale'(CZ)'B.'arrêt'du'SEROPLEX©'et'début'du'traitement'par'ElectroConvulsivo'Thérapie'(ECT)'C.'arrêt'du'SEROPLEX©'et'remplacement'par'un'ISRSNa'D.'arrêt'du'SEROPLEX©'et'remplacement'par'un'tricyclique'E.'prescrip9on'd’un'neurolep9que'séda9f'type'TERCIAN©'(Cyamémazine)'
Enoncé+4/4+
3'semaines'plus'tard,'après'l’introduc9on'de'Venlafaxine'(EFFEXOR©)'et'de'Cyamémazine'(TERCIAN©),'la'pa9ente'reste'très'préoccupante.'Elle'ne's’alimente'quasiment'plus,'et'reste'alitée'si'on'ne'la'mobilise'pas.'Elle'souffre'd’un'début'd’escarre'sacré.'Elle'refuse'les'soins'de'nursing,'en'repoussant'les'soignants'et'en'grognant.'Parfois,'son'contact's’améliore'transitoirement'et'elle'explique'qu’elle'refuse'qu’on's’acharne'à'la'maintenir'en'vie.'D’autres'fois,'on'la'retrouve'allongée'au'bord'du'lit,'les'jambes'pendant'dans'le'vide,'dans'une'posi9on'a'priori'peu'confortable.''
168+
Ques;on+11+
Comment+qualifiezYvous+ce+tableau+?+
A.'épisode'dépressif'majeur'd’intensité'sévère'B.'mélancolie'délirante''C.'risque'suicidaire'modéré'D.'mélancolie'catatonique'E.'syndrome'de'glissement'
Réponse+Q11+:+A+D+–+20+points+
Comment+qualifiezYvous+ce+tableau+?+
A.'épisode'dépressif'majeur'd’intensité'sévère'B.'mélancolie'délirante''C.'risque'suicidaire'modéré'D.'mélancolie'catatonique'E.'syndrome'de'glissement'
Ques;on+12+
Que+proposezYvous+sur+le+plan+thérapeu;que+devant+ceXe+
évolu;on+?+
A.'main9en'du'traitement'car'il'faut'aFendre'6'semaines'pour'juger'de'l’efficacité'd’un'an9dépresseur'B.'traitement'par'ECT''C.'ajout'd’un'an9psycho9que'de'2e'généra9on'à'visée'an9produc9ve'D.'remplacement'de'la'Venlafaxine'par'un'tricyclique'E.'bi@thérapie'en'ajoutant'un'an9dépresseur'd’une'autre'classe'(ex':'IMAO)'''
Réponse+Q12+:+B+Y++10+points+
Que+proposezYvous+sur+le+plan+thérapeu;que+devant+ceXe+
évolu;on+?+
A.'main9en'du'traitement'car'il'faut'aFendre'6'semaines'pour'juger'de'l’efficacité'd’un'an9dépresseur'B.'traitement'par'ECT''C.'ajout'd’un'an9psycho9que'de'2e'généra9on'à'visée'an9produc9ve'D.'remplacement'de'la'Venlafaxine'par'un'tricyclique'E.'bi@thérapie'en'ajoutant'un'an9dépresseur'd’une'autre'classe'(ex':'IMAO)''
Ques;on+13+
Vous+décidez+de+réaliser+des+ECT.+Comment+jus;fiezYvous+
ceXe+décision+?++
A.'la'mélancolie'catatonique'est'une'indica9on'd’ECT'en'traitement'de'1e'ligne'B.'l’anorexie'contre@indique'les'an9dépresseurs'C.'le'risque'suicidaire'est'très'élevé,'à'très'court'terme'D.'les'complica9ons'de'décubitus'sont'menaçantes'à'court'terme''E.'la'pa9ente'refuse'les'soins'
Réponse+Q13+:+A+C+D+Y++30+points+
Vous+décidez+de+réaliser+des+ECT.+Comment+jus;fiezYvous+
ceXe+décision+?++
A.'la'mélancolie'catatonique'est'une'indica9on'd’ECT'en'traitement'de'1e'ligne'B.'l’anorexie'contre@indique'les'an9dépresseurs'C.'le'risque'suicidaire'est'très'élevé,'à'très'court'terme'(PCZ)'D.'les'complica9ons'de'décubitus'sont'menaçantes'à'court'terme'(PCZ)'E.'la'pa9ente'refuse'les'soins'(CZ)'
Indica9ons'des'ECT'
• 1@'Echec'des'traitements'médicamenteux'– Dans'la'schizophrénie'résistante':'en'3e'ligne'après'la'clozapine'
– Dans'la'dépression'résistante':'en'3'e'ligne'après'bithérapie'an9dépressive/tricyclique'
• 2@'Risque'vital'engagé'à'court'terme'– Risque'suicidaire'/'anorexie'/'complica9ons'de'décubitus':'mélancolie'catatonique'/'ouforme'très''sévère'de''mélancolie'délirante''
• 3@'Impossibilité'de'meFre'en'place'un'traitement'médicamenteux'(plus'rare)'
Ques;on+14+
Quel+bilan+faitesYvous+systéma;quement+afin+de+rechercher+
une+contreYindica;on+à++ce+traitement+?+
A.'TDM'cérébrale'B.'bilan'd’hémostase'C.'EEG'D.'ques9onnaire'MMS'E.'poten9els'évoqués'visuels'
Réponse+Q14+:+A+B+C+–+20+points+
Quel+bilan+faitesYvous+systéma;quement+afin+de+rechercher+
une+contreYindica;on+à++ce+traitement+?+
A.'TDM'cérébrale'B.'bilan'd’hémostase'C.'EEG'D.'ques9onnaire'MMS'E.'poten9els'évoqués'visuels'+
Bilan'pré@ECT'
• TDM'cérébrale'– Si'pas'réalisable':'FO'
• EEG'• Bilan'bio'standard'(NFS,'hémostase,'fonc9on'rénale'et'hépa9que)'
• ECG,'RXth'• Pano'dentaire'si'mauvais'état'BD'• Consulta9on'd’anesthésie'• Informa9on'(et'consentement)'du'pa9ent'
Ques;on+15+
Comment+expliquezYvous+ceXe+thérapeu;que+à+votre+
externe+?+
A.'sous'anesthésie'locale'B.'déclenchement'médicamenteux'd’une'crise'comi9ale'C.'sous'curarisa9on'D.'pas'd’intuba9on'oro@trachéale'E.'risques'd’amnésie'lacunaire'de'la'période'des'ECT'
Réponse+Q15+:+C+D+E+–+20+points+
Comment+expliquezYvous+ceXe+thérapeu;que+à+votre+
externe+?+
A.'sous'anesthésie'locale'B.'déclenchement'médicamenteux'd’une'crise'comi9ale'C.'sous'curarisa9on'D.'pas'd’intuba9on'oro@trachéale'E.'risques'd’amnésie'lacunaire'de'la'période'des'ECT'+
DP+1+
+
+
DP+4+
Enoncé+1/5+
Vous'rencontrez'aux'urgences'Mlle'M,'14'ans,'amenée'par'sa'mère.'CeFe'adolescente,'sans'antécédent'personnel'ou'familial'notable,'a'pris'6'comprimés'd’un'somnifère,'le'Zolpidem,'trouvé'dans'la'trousse'à'pharmacie'familiale.'Elle'explique'avoir'voulu'«'dormir'une'bonne'fois'pour'toute'»,'excédée'par'les'conflits'avec'ses'parents'(«'ils'comprennent'rien'à'ma'vie'»),'et'blessée'par'une'dispute'avec'sa'meilleure'amie'qui'aurait'répété'un'secret'à'toute'sa'classe.'Sa'mère'est'inquiète,'mais'se'montre'adaptée'avec'sa'fille.''''
182+
Ques;on+1+
Quels+sont+les+risques+à+court+terme+d’une+telle+intoxica;on+?+
A.'somnolence'et'troubles'de'la'conscience'B.'syndrome'de'sevrage'C.'syndrome'cholinergique'D.'détresse'respiratoire'E.'aucun':'la'dose'est'trop'faible'
Réponse+Q1+:+A+D+–+20++points+
+Quels+sont+les+risques+à+court+terme+d’une+telle+
intoxica;on+?+
A.'somnolence'et'troubles'de'la'conscience'B.'syndrome'de'sevrage'C.'syndrome'cholinergique'D.'détresse'respiratoire'E.'aucun':'la'dose'est'trop'faible'(CZ)'+
Ques;on+2+
L’examen+clinique+écarte+tout+risque+soma;que.+Quelle+est+
votre+conduite+?+
A.'retour'à'domicile'B.'hospitalisa9on'courte'C.'organisa9on'd’un'suivi'psychiatrique'ou'psychologique'rapide'D.'rédac9on'd’une'déclara9on'd’Informa9on'Préoccupante'pour'négligence'(libre'accès'aux'médicaments)'E.'antagonisa9on'du'Zolpidem'par'Flumazénil'
Réponse+Q2+:+B+C+–+30+points+
L’examen+clinique+écarte+tout+risque+soma;que.+Quelle+est+
votre+conduite+?+
A. retour'à'domicile'(CZ)'B.'hospitalisa9on'courte'(PCZ)'(TS+de+l’enfant/ado+:+toujours)+C.'organisa9on'd’un'suivi'psychiatrique'ou'psychologique'rapide'D.'rédac9on'd’une'déclara9on'd’Informa9on'Préoccupante'pour'négligence'(libre'accès'aux'médicaments)'E.'antagonisa9on'du'Zolpidem'par'Flumazénil'
Ques9on'3'
La+mère+vous+demande+de+prescrire+un+médicament+à+sa+fille+qu’elle+
trouve+triste+et+déprimée.+Que+lui+répondezYvous+?+
A.'aucun'an9dépresseur'n’a'montré'd’efficacité'dans'la'dépression'de'l’adolescent'B.'la'tenta9ve'de'suicide'de'sa'fille'n’est'pas'spécifique'd’un'épisode'dépressif'C.'en'cas'd’épisode'dépressif'léger'ou'moyen'chez'l’adolescent'une'prise'en'charge'psychothérapique'est'aussi'efficace'qu’un'traitement'an9dépresseur'D.'si'la'psychothérapie'est'insuffisante,'on'pourra'envisager'un'traitement'médicamenteux'E.'les'an9dépresseurs'chez'l’adolescent'augmentent'gravement'le'risque'suicidaire'
Réponse+Q3+:+B+C+D+–+20+points+
La+mère+vous+demande+de+prescrire+un+médicament+à+sa+fille+qu’elle+
trouve+triste+et+déprimée.+Que+lui+répondezYvous+?+
A. aucun'an9dépresseur'n’a'montré'd’efficacité'dans'la'dépression'de'l’adolescent'B.'la'tenta9ve'de'suicide'de'sa'fille'n’est'pas'spécifique'd’un'épisode'dépressif'C.'en'cas'd’épisode'dépressif'léger'ou'moyen'chez'l’adolescent'une'prise'en'charge'psychothérapique'est'aussi'efficace'qu’un'traitement'an9dépresseur'D.'si'la'psychothérapie'est'insuffisante,'on'pourra'envisager'un'traitement'médicamenteux'E.'les'an9dépresseurs'chez'l’adolescent'augmentent'gravement'le'risque'suicidaire'
Enoncé+2/5+
Vous'retrouvez'2'ans'plus'tard'en'consulta9on'Melle'M,'amenée'par'sa'mère,'qui'est'très'inquiète':'«'Elle'fond,'docteur'!'En'8'mois'elle'a'perdu'15'kg'!'C’est'vrai'qu’elle'avait'des'formes'avant,'mais'c’était'joli'!'Là,'à'42kg'pour'1,74,'c’est'trop'peu'!'».'Les'troubles'ont'débuté'l’année'précédente,'après'un'voyage'd’étude'à'l’étranger'où'elle'avait'passé'4'mois,'seule'et'sans'connaître'personne'sur'place.'A'son'retour'elle'avait'perdu'5kg'et'ça'a'con9nué':'elle'ne'mange'plus'que'des'fruits,'des'légumes'à'la'vapeur'et'des'yaourts'0%'et'boit'près'de'3'litres'de'thé'par'jour.'Elle'a'toujours'été'assez'spor9ve'mais'elle'se'lève'depuis'peu'à'6'heures'pour'courir'2'heures,'avant'd’aller'travailler.'Elle'n’a'plus'ses'règles'depuis'7'mois.'
189+
Enoncé+2/5+
Elle'semble'fâchée'd’être'là':'«'je'ne'vois'pas'où'est'le'problème'!'C’est'mon'corps,'non'?'J’en'fais'ce'que'je'veux'!'».'Sa'mère'vous'précise'que'sa'fille'dit'toujours'qu’elle'se'trouve'trop'grosse'«'avec'ses'grosses'cuisses'molles'»'et'qu’elle'entend'bien'con9nuer'à'maigrir.'Ce'qui'l’a'poussée'à'l’emmener'chez'vous'c’est'que'ces'symptômes'commencent'à'avoir'un'reten9ssement':'ces'dernières'semaines,'elle'était'tellement'fa9guée'qu’elle'n’a'pas'été'en'cours';'depuis'3'jours,'elle'a'fait'deux'malaises'avec'perte'de'connaissance'(elle'a'refusé'd’aller'aux'urgences).''Elle'a'les'doigts'et'orteils'cyanosés,'des'œdèmes'aux'pieds,'des'cheveux'fins'et'abimés'(depuis'4'mois,'ils'tombent),'des'crampes'abdominales.'TA'='88/47mmHg';'FC'='38/min';'T''='36,2°C.''
190+
Ques;on+4+
Quelle(s)+donnée(s)+impliquant+le+pronos;c+vital+à+court+
terme+recherchez+vous+à+l’interrogatoire+?+
A.'date'du'dernier'rapport'sexuel'B.'idées'suicidaires'C.'conduites'de'purge'D.'toutes'les'proposi9ons'ci@dessus'E.'aucune'des'proposi9ons'ci@dessus'
Réponse+Q4+:+B+C+–+30+points+
+Quelle(s)+donnée(s)+impliquant+le+pronos;c+vital+à+court+
terme+recherchez+vous+à+l’interrogatoire+?+
A. date'du'dernier'rapport'sexuel'B.'idées'suicidaires'C.'conduites'de'purge'(car+hypoK+=+trouble+cardiaque+=+risque+vital)+D.'toutes'les'proposi9ons'ci@dessus'E.'aucune'des'proposi9ons'ci@dessus'
Ques;on+5+
La+pa;ente+présente+des+vomissements+volontaires+une+à+
deux+fois+par+jour.+Quel+est+votre+diagnos;c+?+
A.'refus'de'soins'correspondant'à'des'équivalents'suicidaires''B.'anorexie'mentale'restric9ve'C.'anorexie'mentale'avec'conduites'de'purge'D.'trouble'du'comportement'alimentaire'non'spécifié'E.'aménorrhée'primaire'
Réponse+Q5+:+C+points+
La+pa;ente+présente+des+vomissements+volontaires+une+à+
deux+fois+par+jour.+Quel+est+votre+diagnos;c+?+
A.'refus'de'soins'correspondant'à'des'équivalents'suicidaires'(CZ)'(elles+correspondent+au+déni+des+troubles)+B.'anorexie'mentale'restric9ve'C.'anorexie'mentale'avec'conduites'de'purge'D.'trouble'du'comportement'alimentaire'non'spécifié'E.'aménorrhée'primaire'
Ques;on+6+
Quel(s)+critère(s)+d’hospitalisa;on+ceXe+jeune+fille+présenteY
tYelle+?+
A.'âge'inférieur'à'18'ans'B.'hypotension'artérielle''C.'bradycardie''D.'malaises'E.'IMC<14'
Réponse+Q6+:+B+C+D+E+–+30+
points+
+Quel(s)+critère(s)+d’hospitalisa;on+ceXe+jeune+fille+présenteY
tYelle+?+
A. âge'inférieur'à'18'ans'B. hypotension'artérielle''C.'bradycardie'(PMZ)'D.'malaises'E.'IMC<14'
Anorexie mentale : prise en charge
AFDAS-TCA – HAS (Service des bonnes pratiques professionnelles) – Juin 2010 103
Tableau 15. Synthèse des critères somatiques d’hospitalisation (recommandations APA, australiennes, NICE, revue de la littérature et avis d’experts si mentionné)
Chez l’enfant et l’adolescent Anamnestiques • Perte de poids rapide : plus de 2 kg/semaine
• Refus de manger : aphagie totale • Refus de boire • Lipothymies ou malaises d’allure orthostatique • Fatigabilité voire épuisement évoqué par le patient
Cliniques • IMC < 14 kg/m2 au-delà de 17 ans, ou IMC < 13,2 kg/m2 à 15 et 16 ans, ou IMC < 12,7 kg/m2 à 13 et 14 ans
• Ralentissement idéique et verbal, confusion • Syndrome occlusif • Bradycardies extrêmes : pouls < 40/min quel que soit le moment de la
journée • Tachycardie • Pression artérielle systolique basse (< 80 mmHg) • PA < 80/50 mmHg, hypotension orthostatique mesurée par une
augmentation de la fréquence cardiaque > 20/min ou diminution de la PA > 10-20 mmHg
• Hypothermie < 35,5 °C • Hyperthermie
Paracliniques • Acétonurie (bandelette urinaire), hypoglycémie < 0,6 g/L • Troubles hydro-électrolytiques ou métaboliques sévères, en particulier :
hypokaliémie, hyponatrémie, hypophosphorémie, hypomagnésémie (seuils non précisés chez l‘enfant et l’adolescent)
• Elévation de la créatinine (> 100 µmol/L) • Cytolyse (> 4 x N) • Leuconeutropénie (< 1 000 /mm3) • Thrombopénie (< 60 000 /mm3)
Chez l’adulte Anamnestiques • Importance et vitesse de l’amaigrissement : perte de 20 % du poids en 3
mois • Malaises et/ou chutes ou pertes de connaissance • Vomissements incoercibles • Échec de la renutrition ambulatoire
Cliniques • Signes cliniques de déshydratation • IMC < 14 kg/m2 • Amyotrophie importante avec hypotonie axiale • Hypothermie < 35 °C • Hypotension artérielle < 90/60 mmHg • Fréquence cardiaque :
o bradycardie sinusale FC < 40/min (avis d’experts) o tachycardie de repos > 60/min si IMC < 13 kg/m2 (avis d’experts)
Paracliniques • Anomalies de l’ECG en dehors de la fréquence cardiaque • Hypoglycémie symptomatique < 0,6 g/L ou asyptomatique si < 0,3 g/L (avis d’experts) • Cytolyse hépatique > 10 x N • Hypokaliémie < 3 mEq/L • Hypophosphorémie < 0,5 mmol/L • Insuffisance rénale : clairance de la créatinine < 40 mL/min (avis d’experts) • Natrémie : < 125 mmol/L (potomanie, risque de convulsions) > 150 mmol/L (déshydratation) • Leucopénie < 1 000 /mm3 (ou neutrophiles < 500 /mm3)
Critères+d’hospitalisa;on+dans+l’AM+(HAS 2010)+:+trop+nombreux+(et+différents+pour+ado+et+adulte)+pour+être+
appris+par+coeur+:+mais+il+faut+savoir+les+chercher+et+les+
reconnaître+
Si(gravité(soma2que(:(alors(hospitalisa2on(en(milieu(soma2que,(pas(en(psy((!!!(
Critères'soma9ques'
Anorexie mentale : prise en charge
AFDAS-TCA – HAS (Service des bonnes pratiques professionnelles) – Juin 2010 104
► Critères psychiatriques d’hospitalisation Le risque suicidaire du patient anorexique est un des principaux critères psychiques d’hospitalisation. Ce risque est d’autant plus élevé que l’anorexie est associée à un trouble psychiatrique (281-284) ou que le sujet est en période de transition entre une forme restrictive et une forme purgative (285). L’ensemble des critères psychiatriques d’hospitalisation est présenté dans le tableau 16. Tableau 16. Critères psychiatriques d’hospitalisation (16,132,135) Risque suicidaire • Tentative de suicide réalisée ou avortée
• Plan suicidaire précis • Automutilations répétées
Comorbidités Tout trouble psychiatrique associé dont l’intensité justifie une hospitalisation : • dépression • abus de substances • anxiété • symptômes psychotiques • troubles obsessionnels compulsifs
Anorexie mentale • Idéations obsédantes intrusives et permanentes, incapacité à contrôler les pensées obsédantes
• Renutrition : nécessité d’une renutrition par sonde nasogastrique, ou autre modalité nutritionnelle non réalisable en ambulatoire
• Activité physique : exercice physique excessif et compulsif (en association avec une autre indication d’hospitalisation)
• Conduites de purge (vomissements, laxatifs, diurétiques) : incapacité à contrôler seul des conduites de purge intenses
Motivation, coopération • Échec antérieur d’une prise en charge ambulatoire bien conduite • Patient peu coopérant, ou coopérant uniquement dans un
environnement de soins très structuré • Motivation trop insuffisante, rendant impossible l’adhésion aux
soins ambulatoires
► Critères environnementaux d’hospitalisation
Disponibilité de la famille ou de l’entourage La disponibilité de la famille ou de l’entourage est à prendre en considération, surtout lorsque le patient a besoin d’être aidé s’il ne peut plus s’alimenter, qu’il vomit après chaque repas, abuse de laxatifs, ou qu’il est totalement envahi par des symptômes obsessionnels et compulsifs ou par une hyperactivité (16,22,79). Si le patient est incapable d’avoir un traitement structuré chez lui, s’il vit seul, est socialement isolé, ou si les conflits familiaux sont trop importants (132), une hospitalisation s’envisage.
Stress dû à l’environnement, notamment familial Le plus souvent la vie familiale se détériore et devient très tendue (16,22,79). L’irritabilité, l’intolérance à la frustration favorisent des réactions de colère violentes ou d’automutilation. L’extrême rigidité du fonctionnement, notamment touchant à l’alimentation, isole l’anorexique au sein de sa famille. La dépendance affective et l’ambivalence s’intensifient et rendent contradictoires les messages adressés à la famille. S’installe une véritable tyrannie du trouble alimentaire dans le fonctionnement familial qui va progressivement régir la vie de la famille. Généralement les familles sont démunies, épuisées, anxieuses, tendues, elles ressentent souvent de la culpabilité et de l’incompréhension face à la situation de leur enfant. Elles sont obsédées par la mort de leur enfant et deviennent incapables de poser la moindre limite.
Critères'psychiatriques'
Ques;on+7+
La+pa;ente+refuse+d’être+hospitalisée,+en+dépit+de+l’avis+de+sa+
mère.+De+quelle(s)+mesure(s)+disposezYvous+ici+?+
A.'suivi'ambulatoire'avec'surveillance'clinique'et'biologique'rapprochée'B.'ASP'à'la'demande'd’un'9ers'en'urgence'C.'l’autorité'parentale'décide'de'l’hospitalisa9on'D.'ASP'en'Péril'Imminent'E.'ordonnance'de'placement'provisoire'
Réponse+Q7+:+C+–+10+points+
La+pa;ente+refuse+d’être+hospitalisée,+en+dépit+de+l’avis+de+sa+
mère.+De+quelle(s)+mesure(s)+disposezYvous+ici+?+
A.'suivi'ambulatoire'avec'surveillance'clinique'et'biologique'rapprochée'(CZ)'B.'ASP'à'la'demande'd’un'9ers'en'urgence'(CZ)'C.'l’autorité'parentale'décide'de'l’hospitalisa9on'(PCZ)'D.'ASP'en'Péril'Imminent'(CZ)'E.'ordonnance'de'placement'provisoire'(CZ)'
Ques;on+8+
Une+fois+hospitalisée,+quels+sont+les+2+examens+
complémentaires+que+vous+aXendez+en+extrême+urgence+?+
A.'NFS'B.'phosphorémie'C.'ECG'D.'Beta'HCG'E.'kaliémie'
Réponse+Q8+:+C+E+–+20+points+
Une+fois+hospitalisée,+quels+sont+les+2+examens+
complémentaires+que+vous+aXendez+en+extrême+urgence+?+
A.'NFS'B.'phosphorémie'C.'ECG'D.'Beta'HCG'E.'kaliémie'
HAS'2010':''Anorexie mentale : prise en charge
AFDAS-TCA – HAS (Service des bonnes pratiques professionnelles) – Juin 2010 12
Tableau 2b. Évaluation paraclinique Évaluation paraclinique (une fois le diagnostic établi)
Bilan biologique • Hémogramme • Ionogramme sanguin • Calcémie, phosphorémie, 25OH-D3 • Évaluation de la fonction rénale (urée, créatinine, clairance de la
créatinine) • Évaluation de la fonction hépatique (ALAT, ASAT, PAL et TP) • Albumine, préalbumine • CRP • Il n’est pas recommandé de faire un dosage de TSH sauf en cas de
doute diagnostique persistant en faveur d’une hyperthyroïdie Examens complémentaires
• Électrocardiogramme : recherche d’un QT long (risque de torsade de pointe), d’une tachycardie supraventriculaire ou ventriculaire, de pauses sinusales, d’une bradycardie jonctionnelle, d’une onde T négative au-delà de V3 et d’une modification du segment ST
• Ostéodensitométrie osseuse (après 6 mois d’aménorrhée, puis tous les 2 ans en cas d’anomalies ou d’aménorrhée persistante)
3.4 Prise en charge thérapeutique
► Aspects nutritionnels et diététiques
Objectifs de la renutrition Les objectifs nutritionnels à terme sont : • atteindre et maintenir un poids et un statut nutritionnel adaptés pour les adultes, ou une
vitesse de croissance adéquate pour les enfants et les adolescents ; • obtenir une alimentation spontanée, régulière, diversifiée avec un retour à des
comportements, des choix alimentaires, des apports énergétiques plus adaptés, et la capacité à s’alimenter en société ;
• obtenir une attitude détendue et souple face à l’alimentation ; • obtenir la réapparition des sensations de faim et de satiété ainsi qu’une réponse adaptée à
l’éprouvé des patients ; • éviter les complications potentielles de la renutrition, en cas de dénutrition sévère.
Déterminer l’objectif pondéral Il est recommandé de discuter avec le patient de l’objectif de poids à atteindre, progressivement, afin de le rassurer. Cet objectif pondéral est déterminé en fonction : de l’âge ; des antécédents pondéraux ; du poids permettant de restaurer les menstruations et l’ovulation pour les femmes. Pour la plupart des patients, un arrêt de la perte de poids est le premier objectif avant d’envisager un gain de poids. Dans la phase de reprise, un gain de 1 kg par mois en ambulatoire semble un objectif mesuré et acceptable. Il est recommandé de valoriser l’aspect positif de la reprise de poids et d’éviter de fixer d’avance un poids minimal qui deviendrait un enjeu pour le patient. Pour les enfants et les adolescents, les objectifs de poids réévalués régulièrement en fonction des percentiles d’IMC reposent sur : l’âge ; la taille ; l’étape de puberté ;
Enoncé+3/5+
Lors'de'l’ECG,'la'pa9ente'a'perdu'connaissance'pendant'une'dizaine'de'secondes..'Les'constantes'étaient':'FC=80/min,'TA='102/72,'Sat=98%,'FR=16/min,'T=37,2°C'204+ !
Ques;on+9+
Que+relevezYvous+sur+cet+ECG+?+
A.'épisode'de'tachycardie'ventriculaire'spontanément'résolu9f'B.'pas'de'signe'de'dyskaliémie'C.'épisode'de'torsade'de'pointe'D.'épisode'de'fibrilla9on'ventriculaire'E.'rythme'sinusal'en'dehors'de'l’épisode'paroxys9que'
Réponse+Q9+:+A+C+E+–+30+points+
Que+relevezYvous+sur+cet+ECG+?+
A.'épisode'de'tachycardie'ventriculaire'spontanément'résolu9f'B.'pas'de'signe'de'dyskaliémie'(CZ)'C.'épisode'de'torsade'de'pointe'D.'épisode'de'fibrilla9on'ventriculaire'E.'rythme'sinusal'en'dehors'de'l’épisode'paroxys9que'
Ques;on+10+
Quelles+sont+vos+ac;ons+thérapeu;ques+?+
A.'gluconate'de'Calcium'en'IVL'B.'KCl'en'IVD'C.'KCl'en'IVSE'D.'Sulfate'de'Magnésium'en'IVD'E.'insuline'+'glucose'en'IVL'
Réponse+Q10+:+C+D+–+30+points+
Quelles+sont+vos+ac;ons+thérapeu;ques+?+
A.'gluconate'de'Calcium'en'IVL'B.'KCl'en'IVD'C.'KCl'en'IVSE'(PCZ)'D.'Sulfate'de'Magnésium'en'IVD'(PCZ)'E.'insuline'+'glucose'en'IVL'
Ques;on+11+
Cet+épisode+est+contrôlé.+Vous+décidez+de+débuter+une+
renutri;on.+La+pa;ente+ne+s’alimente+cependant+presque+
plus+par+voie+orale.+Que+pouvezYvous+décider+?+
A.'alimenta9on'hypercalorique'par'compléments'alimentaires''B.'alimenta9on'par'voie'entérale'après'pose'd’une'SNG'C.'alimenta9on'par'voie'entérale'après'gastrostomie'(du'fait'de'la'période'de'renutri9on'probablement'longue)'D.'alimenta9on'par'voie'parentérale'E.'aucune'des'réponses'ci@dessus'
Réponse+Q11+:+B+–+10+points+
Cet+épisode+est+contrôlé.+Vous+décidez+de+débuter+une+
renutri;on.+La+pa;ente+ne+s’alimente+cependant+presque+
plus+par+voie+orale.+Que+pouvezYvous+décider+?+
A.'alimenta9on'hypercalorique'par'compléments'alimentaires''B.'alimenta9on'par'voie'entérale'après'pose'd’une'SNG'C.'alimenta9on'par'voie'entérale'après'gastrostomie'(CZ)'(Jamais+dans+l’AM)'D.'alimenta9on'par'voie'parentérale'(CZ)'(Jamais+dans+l’AM)+E.'aucune'des'réponses'ci@dessus'
Enoncé+4/5+
Vous'débutez'la'renutri9on'par'SNG'(1200kcal/jour).'3'jours'après'son'arrivée,'elle'a'pris'2'kg,'présente'des'oedèmes'des'membres'inférieurs,'une'sensa9on'd’asthénie'et'de'malaise.'Le'bilan'est'le'suivant':'PNN='750/mm3,'ASAT'='126'UI/L,'ALAT='176UI/L,'Phosphore'='0,64'mmol/l'(N=0,8@1,45),'K+'=2,6mmol/l.''
211+
Ques;on+12+
Quelle(s)+est+(sont)+votre+(s)+piste(s)+diagnos;que+(s)?+
A.'persistance'des'vomissements'avec'hypokaliémie'secondaire'B.'syndrome'de'renutri9on'inappropriée'C.'insuffisance'rénale'aiguë'suite'à'un'déficit'd’apport'sodé'dans'le'liquide'de'renutri9on'D.'hépa9te'cytoly9que'de'jeûn'E.'aucune'des'proposi9ons'ci@dessus'
Réponse+Q12+:+B+Y+10points+
Quelle(s)+est+(sont)+votre+(s)+piste(s)+diagnos;que+(s)?'A.'persistance'des'vomissements'avec'hypokaliémie'secondaire'(CZ)'B.'syndrome'de'renutri9on'inappropriée'(PCZ)'C.'insuffisance'rénale'aiguë'suite'à'un'déficit'd’apport'sodé'dans'le'liquide'de'renutri9on'(CZ)'D.'hépa9te'cytoly9que'de'jeûn'(CZ)'E.'aucune'des'proposi9ons'ci@dessus'(CZ)'
Syndrome'de'Renutri9on'Inapproprié'(SRI)'
• Augmenta9on'de'la'sécré9on'd’insuline'devant'l’hyperglycémie,'entraînant'hypophosphorémie'(donc'déficit'en'ATP@énergie)'hypoK,'hypoMg,'et'finalement'défaillance'mul9viscérale.''
• GRAVE'++++'
Ques9on'13'
+Que+comporte+votre+ac;on+thérapeu;que+?+
A.'supplémenta9on'potassique'B.'supplémenta9on'en'phosphore'C.'diminu9on'des'apports'caloriques'D.'augmenta9on'des'apports'caloriques'E.'hyperhydrata9on'par'sérum'phsyiologique'IV'
Réponse+Q13+:+A+B+C+–+20+points+
+Que+comporte+votre+ac;on+thérapeu;que+?+
A.'supplémenta9on'potassique'B.'supplémenta9on'en'phosphore'C.'diminu9on'des'apports'caloriques'D.'augmenta9on'des'apports'caloriques'(CZ)'E.'hyperhydrata9on'par'sérum'physiologique'IV'
Enoncé+5/5+
Une'fois'les'complica9ons'soma9ques'aiguës'contrôlées,'la'mère'de'la'pa9ente'vous'ques9onne.'Elle'vous'demande'à'nouveau'de'prescrire'un'traitement'an9dépresseur'à'sa'fille,'qu’elle'trouve'déprimée,'et'vous'explique'que'«'ne'faire'que'discuter'avec'elle'et'nous'[les'parents]'ne'mène'pas'à'grand'chose'».'Elle'trouve'que'les'progrès'sont'minimes,'2'mois'après'l’hospitalisa9on.''
217+
Ques9on'14'
Que+lui+répondezYvous+?+
A.'aucun'traitement'médicamenteux'n’est'recommandé'd’emblée'dans'l’anorexie'mentale'B.'sa'fille'est'mineure'et'aucun'an9dépresseur'n’a'l’AMM'à'son'âge'C.'si'les'signes'dépressifs'persistent'après'renutri9on,'un'traitement'an9dépresseur'pourra'être'envisagé'D.'la'thérapie'familiale'a'montré'son'efficacité'dans'la'prise'en'charge'de'l’anorexie'mentale'E.'si'l’atmosphère'familiale'est'jugée'délétère,'un'contrat'de'sépara9on'sera'mis'en'place'jusqu’à'reprise'de'poids'+
Réponse+Q14+:+A+C+D+–+10+points+
Que+lui+répondezYvous+?+
A.'aucun'traitement'médicamenteux'n’est'recommandé'd’emblée'dans'l’anorexie'mentale'(HAS+2010)+B.'sa'fille'est'mineure'et'aucun'an9dépresseur'n’a'l’AMM'à'son'âge'C.'si'les'signes'dépressifs'persistent'après'renutri9on,'un'traitement'an9dépresseur'pourra'être'envisagé'(HAS+2010)+D.'la'thérapie'familiale'a'montré'son'efficacité'dans'la'prise'en'charge'de'l’anorexie'mentale'E.'si'l’atmosphère'familiale'est'jugée'délétère,'un'contrat'de'sépara9on'sera'mis'en'place'jusqu’à'reprise'de'poids'(CZ)'+
Ques;on+15+
Quels+examens+complémentaires+demanderezYvous+de+
manière+systéma;que+au+cours+de+l’hospitalisa;on+?+
A.'impédancemétrie'corporelle'B.'dosage'vitamine'25OH@D3'C.'sérologie'maladie'de'Lyme'D.'IRM'cérébrale'E.'ostéodensitométrie'
Réponse+Q15+:+B+E+–+20+points+
Quels+examens+complémentaires+demanderezYvous+de+
manière+systéma;que+au+cours+de+l’hospitalisa;on+?+
A.'impédancemétrie'corporelle'(aucun+intérêt)+B.'dosage'vitamine'25OH@D3'C.'sérologie'maladie'de'Lyme'D.'IRM'cérébrale'(seulement+si+signe+neuro/endocrino+faisant+suspecter+une+cause+organique)+E.'ostéodensitométrie'
10'Commandements'
• 1/+Risque+suicidaire+:+toujours+à+prendre+en+compte+
• 2/+Analyse+sémiologique+rigoureuse+
• 3/+Bilan+paraclinique+:+toujours+!++• 4/+Exclure+cause+organique,+bilan+préthérapeu;que,+bilan+du+
reten;ssement+
• 5/+ECG+avant+tout+traitement+
• 6/+Anorexie+=+vomissement+=+hypokaliémie+=+ECG+
• 7/+Enfant+=+médicament+en+2e+ligne,+accord+parental+
• 8/+Psychotrope+et+femme+enceinte+:+prudence+!++
• 9/+Complica;ons+de+toute+patho+psy+:+dépression,+suicide,+addic;on+
• 10/+Psychothérapie+de+sou;en+:+toujours+valable+
7'péchés'capitaux'
• 1/+Confondre+ASPDT+/+ASPPI+/ASPDRE+• 2/+Confondre+sauvegarde+de+jus;ce+/curatelle+/+tutelle+• 3/+Ne+pas+repérer+un+TBP+et+oublier+de+prescrire+un+thymorégulateur+
• 4/+Ne+pas+repérer+les+caractéris;ques+psycho;ques+lors+d’un+épisode+thymique+(manie/+mélancolie+délirante)+
• 5/+Confondre+:+théma;que+délirante+persécu;ve+et+délire+
paranoïaque+
• 6/+Trouver+qu’un+épisode+aigu+schizophrénique+est+bien+systéma;sé+
• 7/+Ne+pas+rechercher+de+cause+organique+
! ASPDRE'L3213.1! ASPDRE''en'urgence'L3213.2!
Certificat'initial'd’un'médecin'n’appartenant'pas'à'l’établissement!
Oui':'un'seul' Pas'nécessaire''
Arrêté'provisoire'du'maire'(ou'du'préfet'de'Police'à'Paris)'
Non' Oui,'en'urgence'
Arrêté'préfectoral' Oui,'immédiat' Oui,'dans'les'24'h'suivant'l’hospitalisation'(sur'avis'médical'ou'notoriété'publique)'
Examen'somatique'dans'les'24h!
Oui' Oui'
Certificat'de'24h'de'72h! Oui,'peuvent'être'faits'par'le'même'médecin'thesé,'appartenant'à'l’établissement'
Oui,'peuvent'être'faits'par'le'même'médecin'thesé'appartenant'à'l’établissement'
Avis'd’un'seul'psy'destiné'au'JLD'(8j)!
Oui''
Oui'
Jugement'du'Juge'des'Libertés'et'des'Détentions'avant'15j'puis'tous'les'6'mois!
Oui' Oui'
Certificat'médical'mensuel'
Oui' Oui'
'
Annexe+:+modalités+des+ASPDRE+
Merci'de'votre'aFen9on'''
Accrochez@vous,'la'vie'est'plus'belle'après'l’ECN'!''