ARAŞTIRMA (Research)

ÖZET ABSTRACT

Amaç: Bu çalışmanın amacı süt dişlerinden elde edilen dentin disklerinin geçirgenliklerinin saptanması ve bu disklere yapay pulpal basınç altında uygulanan üç farklı restoratif sistemin bağlanma dayanımlarının belirlenmesi-dir.Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada 60 adet çürüksüz süt ikinci molar diş kullanıldı. Dişlerden elmas separe yardı-mıyla okluzal düzleme paralel, 1 mm kalınlığında dentin diskleri elde edildi. Disklerin dentin geçirgenlikleri hid-rolik iletkenlik düzeneği ile ölçüldü. Dentin geçirgenlik-leri belirlendikten sonra diskler, rasgele üç gruba ayrıldı. Yapay pulpal basınç altında, disklerin okluzal yüzeyleri-ne restoratif sistemler Clearfil SE Bond+Clearfil AP-X (CSEB + CAPX), AdheSE+Compoglass F(ASE + Comp F), Prime Bond NT+Dyract AP(PBNT + DA) uygulan-dı. Örneklerden elmas separe yardımıyla 1 mm2 yüzey alanına sahip çubuklar elde edildi. Bu şekilde oluşturulan 60 örneğin bağlanma dayanımları mikro makaslama test metodu ile ölçüldü. Her bir restoratif sistem için bir SEM örneği alındı.Bulgular: Dentin disklerinin geçirgenlik değeri orta-laması 0.014 µlcm-2cmH2O-1dak-1 olarak bulundu.CSEB + CAPX’in bağlanma dayanımı 13.68±5.25 MPa, ASE + Comp F’in 16.02±8.19 MPa, PBNT + DAP’nin ise 17.03±3.55 MPa olarak saptandı. Yapılan istatistiksel değerlendirmede restoratif sistemlerin bağlanma dayanı-mı değerleri arasında farklılık olmadığı belirlendi (p>0.05). Dentin disklerinin geçirgenlik değerleri ile bu disklere uy-gulanan restoratif sistemlerin bağlanma dayanımları ara-sında anlamlı bir ilişki olmadığı da belirlendi (p>0.05).Sonuç: Bir biyolojik değişken olarak önem arz eden den-tin geçirgenliği, bu çalışmada bağlanma dayanımı üzerine etki göstermemiştir.

Aim: The purpose of this study is to establish the perme-ability of dentine discs obtained from primary teeth and determine the bond strength of three different restorative systems applied to these discs under artificial pulpal pres-sure.Material and Method: In this study, 60 carious free pri-mary second molar teeth were used. The dentine discs which had one mm thickness with parallel to occlusal pla-ne from teeth were obtained by means of diamond saw. Dentine permeability of discs was measured with hydra-ulic conductance mechanism. After the determination of dentine permeability, the discs were randomly divided into three groups. Under artificial pulpal pressure, restorative systems Clearfil SE Bond+Clearfil AP-X (CSEB + CAPX), AdheSE+Compoglass F(ASE + Comp F),Prime Bond NT+Dyract AP (PBNT + DAP) were applied on the occlu-sal surfaces of the discs. Bars which had one mm2 cross-sectional area were obtained from samples by means of diamond saw. The bond strengths of these samples were measured with micro shear test method. For each of res-torative system, one of SEM sample was taken.Results: The mean values of permeability of dentine dis-cs were found 0.014 µlcm-2cmH2O-1dak-1. The bond strength of CSEB + CAPX was 13.68±5.25 MPa, the bond strength of ASE + Comp F was 16.02±8.19 MPa and the bond strength of PBNT + DAP was 17.03±3.55 MPa. It was found that there was statistically no difference between the bond strengths of three different restorative systems (p>0.05). Also it was determined that there was no relation between the values of the dentine permeability of dentine discs and the bond strengths of applied restorative systems.Conclusion: In this study, the dentine permeability which is important as a biological variable showed no effect on the bond strength.

Hacettepe Dişhekimliği Fakültesi DergisiCilt: 31, Sayı: 2, Sayfa: 85-91, 2007

Süt Dişlerinden Elde Edilen Dentin Disklerinin Geçirgenliklerinin ve Bu Disklere Uygulanan Restoratif Sistemlerin Bağlanma

Dayanımlarının Araştırılması

Investigation of the Permeability of Dentine Discs Obtained From Primary Teeth and the Bond Strength of Restorative Systems Applied to

These Discs *Dr.Dt. Firdevs KAHVECİOĞLU, **Yrd.Doç.Dr. Yağmur ŞENER

*Konya Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi**Selçuk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı

ANAHTAR KELİMELER

Dentin geçirgenliği, Dentin diski, Süt dişiKEYWORDS

Dentine permeability, Dentine disc, Primary teeth

86

GİRİŞ

Özellikle 20. yüzyılın son çeyreğinden günümüze uzanan süreç içerisinde, rezin esaslı adeziv res-toratif sistemler büyük ilgi görmektedir. Adeziv restoratif materyallerin geliştirilmesiyle ilgili ça-lışmalarda dolgu maddelerinin fiziksel, kimyasal, biyolojik ve mekanik özelliklerinin geliştirilmesi ve bu maddelerin dişin sert dokularına bağlanma dayanımlarının artırılmasına yönelik girişimler ağırlık kazanmaktadır1. Bu girişimler, rezin kom-pozitlerin niteliklerinin yükseltilmesi, bu mater-yallerin diş dokularına tutunma kapasitesini artı-ran ürünlerin (bonding sistemler) gelişimi ve dişe ait sert dokuların nitelikleri hakkındaki bilgilerin detaylandırılması gibi sonuçlar doğurmuştur1,2.Süt ve daimi dişler arasında bazı yapısal farklı-lıklar vardır. Süt dişlerindeki dentin dokusunun organik içeriğinin daimi dişlere göre fazla oluşu, süt dişlerindeki pulpanın hacimsel olarak daha geniş oluşu, süt dişlerinin mine ve dentin doku-larının daha ince oluşu örnek olarak gösterilebi-lir3,4,5. Dinamik, nemli ve geçirgen bir doku olan dentin üzerine yoğunlaşan araştırmalar, restora-tif sistemlerin gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Dentin geçirgenliği üzerine yapılan araştırmalar da bu gelişim sürecinde önemli yer tutmaktadır. Dentin geçirgenliği; ölçülebilen, önemli bir biyo-lojik değişkendir. Dentin tübüllerinin uzunluğu, kalınlığı, sayısı, intrapulpal basınç gibi kavram-lar, bu biyolojik değişken üzerine etki eden fak-törlerdendir6,7,8. Literatür incelendiğinde, dentin geçirgenliği ve bu geçirgenliğin restoratif sistem-ler üzerindeki etkilerini irdeleyen çalışmaların he-men hemen tümünün, daimi dişlerin kullanımıyla gerçekleştirilmiş olduğu gözlenmektedir. Süt diş-lerinin dentin geçirgenliği ile ilgili çalışmaları ise oldukça sınırlıdır9.Bu çalışmada, süt dişlerinden dentin diskleri-nin elde edilmesi, bu disklerin geçirgenlikleri-nin saptanması, pedodonti kliniklerinde sıkça kullanılan 3 farklı restoratif sistemin [Clear-fil SE Bond+Clearfil AP-X (CSEB + CAPX), AdheSE+Compoglass F (ASE + Comp F), Pri-me Bond NT+Dyract AP (PBNT + DAP)] bu

disklere yapay pulpal basınç varlığında uygulana-rak bağlanma dayanımlarının belirlenmesi ve bu iki parametre arasındaki korelasyonun incelen-mesi amaçlanmıştır.

GEREÇ VE YÖNTEM

Bu çalışmada, S.Ü. Dişhekimliği Fakültesi’ne başvuran çocuk hastalardan çekilen, aşırı dere-cede kök rezorpsiyonu olan 60 adet çürüksüz süt ikinci molar diş kullanıldı. Çekilen dişler deney aşamasına kadar timol içeren serum fizyolojik solüsyonunda bekletildi. Dişler, okluzal tablala-rından pulpal tarafları açıkta kalacak şekilde ak-ril bloklara gömüldü. Akril bloklar bağlı olduğu dişin pulpal tarafı elmas separe cihazına (Isomet, Buehler Ltd., Evanston, Illinois, USA) paralel ola-cak şekilde cihaza yerleştirildi. İlk kesme işlemi, pulpa boynuzları hizasına paralel olarak yapıldı8. Aynı paralel doğrultuda ikinci kesme işlemi yapıl-dığında 1.0 ±0.05 mm kalınlığında derin dentine ait dentin diski elde edildi. Kesme sırasında mey-dana gelen smear tabakasının uzaklaştırılması için her bir yüzey 2’şer dakika %6’lık sitrik asit ile muamele edildi ve 20’şer saniye yıkandı10. Den-tin geçirgenliğinin ölçümü Pashley ve Galloway (1985) 11’ın tanıtmış olduğu hidrolik iletkenlik düzeneği ile yapıldı. Hidrolik iletkenlik düzene-ği, gerekli basıncı sağlayan oksijen tüpü ve buna bağlı basınç tenceresi, oluşan basıncın dentin diskine iletilmesini sağlayan polietilen boru, disk içinden geçen sıvı miktarının takip edildiği mik-ropipet (Microcaps, Drummond Scientific Com-pany, USA), oluşturulan kabarcığın konumunu ayarlamaya yardımcı olan mikroşırınga (Gilmont Micrometer Syringes, Cole-Parmer Instrument, USA) ve dentin diskinin yerleştirildiği parçalı disk geçirgenlik apareyi -split chamber device- ele-manlarından oluşmaktaydı (Resim 1). Parçalı disk geçirgenlik apareyi, iki adet halka şekilli kauçuk esaslı sızdırmazlık elemanı (O ring) ve iki adet de sızdırmaz kapaktan oluşmaktaydı. Sızdırmazlık elemanlarının ortasında kalan boşluk 0.3 cm çapa ve 0.07065 cm2 alana sahipti (Resim 2).Dentin geçirgenlik değerleri (Lp), Reeder ve ark (1978) 8’ları tarafından tanıtılan yöntem ile be-lirlendi.

87

Elde edilen dentin diskleri, restoratif sistemler

(CSEB + CAPX, ASE + Comp F, PBNT + DAP)

için 3 gruba ayrıldı (Tablo I). Restoratif sistem-

ler dentin disklerine yapay pulpal basınç altında

uygulandı. Yapay pulpal basınç, Pashley ve Mat-

thews (1993) 12 ve Ciucchi ve ark (1995) 13’nın önerileri doğrultusunda 15 cm H2O şeklinde düzenlendi. Dentin diskleri, içerisinde standart metal borular bulunan akril bloklara yapıştırıldı. Pulpal basıncı taklit etmek amacıyla metal boru-ların boşta kalan ucuna 15 cm yüksekliğindeki su rezervuarı bağlandı. Ardından, üç farklı restoratif sistem dentin disklerine üretici firmaların tavsi-yeleri doğrultusunda yapay pulpal basınç altında uygulandı.Örnekler, 37°C’deki distile suda 24 saat bekletil-dikten sonra düşük hızda dönen su soğutmalı kes-me cihazına yerleştirilerek yaklaşık 1 mm2 yüzey alanına sahip çubuklar elde edildi. Çubuklar, kır-ma ucu bağlanma bölgesine gelecek şekilde künt uçlu mikro makaslama aparatına tutturuldu14. Bu aparat, Universal Instron Cihazına (Load Trans-ducer, Maywood Instruments Ltd., England) bağ-landı, 1 mm/dk hızla kuvvet uygulandı ve kırılma değerleri (MPa) kaydedildi. Mikro makaslama testi uygulanan her bir çubuğun kırılma yüzeyleri stereomikroskopta (SZ-PT, Olympus, Japan) x20 büyütmede incelenerek kırılma tipleri belirlendi. Kırılma tipleri, adeziv, koheziv veya miks tip ola-rak kaydedildi15 (Resim 3).

Üç farklı restoratif sistemin dentin dokusu ile ilişkisini örneklemek amacıyla her bir grubu tem-sil eden birer örnek hazırlandı. Bu örnekler ta-ramalı elektron mikroskobu (JSM-6400, JEOL Ltd., Tokyo, Japan) ile (x1500) incelendi (Resim 4,5,6).

İstatistiksel değerlendirmede gruplara ait ortala-maların karşılaştırılması tek yönlü varyans ana-lizi ile yapıldı. Dentin geçirgenliği ve bağlanma dayanımı ölçüm değerleri arasında doğrusal iliş-ki olup olmadığını belirlemek amacıyla Pearson korelasyon katsayısı kullanıldı. İstatistiksel değer-lendirmelerde 0.05’ten küçük P değerleri anlamlı kabul edildi.

RESİM 1

Hidrolik iletkenlik düzeneği

RESİM 2

2: Açık konumdaki parçalı disk geçirgenlik apareyia) parçalı disk geçirgenlik apareyinin alt kaidesi

b) 1.0±0.05 mm kalınlığında dentin diskic) sızdırmazlık elemanı

d)Tam ortasında 0.07065 cm2 alana sahip açık alan bulunan ara eleman

e) sızdırmazlık elemanıf) parçalı disk geçirgenlik apareyinin üst kaidesi

Geçen sıvı miktarı µlLp = = [Ölçümü yapılan örneğin alanı (cm2)] [su basıncı (cmH2O)] [zaman (dak)] cm2 cmH2O dak

88

BULGULAR

Süt dişlerinden elde edilen dentin disklerinin

geçirgenlik değerlerinin ortalaması 0.014 µlcm-

2cmH2O-1dak-1 olarak bulundu. Bu 60 diske uygu-

lanan restoratif sistemlerin bağlanma dayanımla-

rının ortalaması ise 15.57 Mpa olarak bulundu.

Hem dentin disklerinin geçirgenlik değerleri,

hem de üç farklı restoratif sistem için belirlenen

bağlanma dayanımı değerleri Tablo II’de göste-

rildi. Yapılan varyans analizi sonucunda gruplar

arasında istatistiksel olarak farklılık olmadığı be-

lirlendi (p >0.05).

Süt dişlerinden elde edilen dentin disklerinde

kırılma tiplerinin değerlendirilmesi yapıldığında,

CSEB + CAPX restoratif sisteminde, 15 (%75) adeziv, 4 (%20) koheziv ve 1 (%5) miks tip kırıl-ma izlendi. ASE + Comp F restoratif sisteminde, 9 (%45) adeziv, 6 (%30) koheziv ve 5 (%25) miks tip kırılma gözlendi. PBNT + DAP restoratif sis-teminde, 3 (%15) adeziv, 11 (%55) koheziv ve 6 (%30) miks tip kırılma belirlendi.Dentin diskinin geçirgenlik değerleri ile bağlan-ma dayanımları arasında bir ilişki olup olmadığı Pearson korelasyon katsayısı ile araştırıldı. Bu analiz sonucunda, süt dişlerinden elde edilen den-tin disklerinin geçirgenlik değerleri ile uygulanan restoratif sistemlerin bağlanma dayanımı değer-leri arasında istatistiksel olarak bir ilişki olmadığı görüldü (r = -0.003, p >0.05) (Tablo III).

TARTIŞMA

Ölçülebilen bir biyolojik değişken olan dentin ge-çirgenliği; dentin tübüllerinin sayısı, çapı, uzunlu-ğu, orientasyonu, bölgesi ve hatta tübüllerin his-tolojik yapısındaki değişikliklerden direkt olarak etkilenmektedir16. İnsan yada hayvan dişlerinin dentin geçirgenliklerinin belirlenmesinde direkt dişin kendisinden veya dişlerden elde edilen den-tin disklerinden yararlanılmaktadır10,17.

Dentin geçirgenliği ölçümlerinde dişlerden elde edilen dentin kesitlerinin kullanımı ilk olarak Pashley ve ark tarafından 1974 yılında gerçek-leştirilmiştir18. Dişlerden elde edilen dentin disk-lerinin kullanımı, incelenen dokunun standar-

TABLO I

Çalışmada kullanılan restoratif sistemler

Restoratif sistem Üretici firma

CSEB + CAPX

(Clearfil SE Bond + Clearfil AP-X)

(self-etch adeziv + hibrit kompozit rezin)

Kuraray, Osaka, JAPAN

ASE + Comp F

(AdheSE + Compoglass F)

(self-etch adeziv + poliasit-modifiye kompozit rezin)

Ivoclar, Liechtenstein,GERMANY

PBNT + DAP

(Prime Bond NT+Dyract AP)

(self-etch adeziv + poliasit-modifiye kompozit rezin)

Dentsply, De Trey, Konstanz, GERMANY

RESİM 3

Kırılma tipleri (adeziv-koheziv-miks)

89

dizasyonun daha kolay sağlanabilmesi ve daha hassas sonuçlar elde edilebilmesi nedeniyle ilgi görmektedir7. Bu çalışmada da sayılan avantaj-lar doğrultusunda dentin diskleri tercih edilmiş ve geçirgenliğin belirlenmesinde modifiye parçalı disk geçirgenlik apareyi kullanılmıştır.

Koutsi ve ark9 (1994) süt dişi dentininin geçirgen-lik değerlerini ölçmüş ve elde ettikleri değerleri, daimi diş dentini kullanılarak yapılmış olan başka araştırıcıların çalışmalarındaki dentin geçirgenlik değerleri ile karşılaştırmışlardır. Araştırıcılar, süt dişi dentininin geçirgenlik değerini 0.013 µlcm-

2cmH2O-1dak-1 olarak saptamışlar, literatürde da-

imi dişler için ifade edilen dentin geçirgenlik de-ğerlerinin çalışmalarında süt dişlerinden elde edi-len dentin geçirgenlik değerlerinden daha yüksek olduğunu ifade etmişlerdir. Koutsi ve ark9 (1994), çalışmalarına dahil edilen dişlerin 8-9 yıl boyun-ca okluzyonda kalmış, düşmek üzere olan dişler olduğunu belirtmişlerdir. Bir diğer deyişle, ilave peritübüler dentin matriksi apozisyonununa bağlı olarak incelenen süt dişlerinin dentin geçirgenlik-

lerinin azalmış olabileceğini ifade etmişlerdir.

Çalışmamızda süt dişine ait dentinin geçirgenlik değeri 0.014 µlcm-2cmH2O

-1dak-1 olarak bulun-muştur. Elde ettiğimiz süt dişi dentin geçirgenlik verilerinin Koutsi ve ark9 (1994) ’nın bulgularıyla uyumlu olduğunu düşünmekteyiz. Çalışmamız, çekim endikasyonu olmadığı için, genç süt molar-larla gerçekleşmemiştir. Dolayısıyla biz de Koutsi ve ark9 (1994) gibi, genç süt dişlerine ait dentinin daha yüksek geçirgenlik değeri gösterebileceğini düşünmekteyiz.

Çalışmamızda süt dişlerinden elde edilen den-tin disklerine restoratif sistemler uygulanmış, bağlanma dayanımı değerleri incelenmiş-tir. CSEB + CAPX için 13.68 ±5.25 MPa, ASE + Comp F için 16.02 ±8.19 MPa ve PBNT + DAP için 17.03 ±3.55 MPa’lık bağ-lanma dayanımları belirlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda üç farklı restoratif sistemin bağlama dayanımı değerleri arasında istatistiksel olarak farklılık görülmemiştir (p >0.05).

TABLO II

Dentin geçirgenlik değerleri belirlenen disklere ait bağlanma dayanımı bulguları

Restoratif sistemDentinGeçirgenliği

(Ort±SS)

BağlanmaDayanımı

(Ort±SS)

CSEB + CAPX (20)

(self-etch adeziv + hibrit kompozit rezin)0.012±0.009 13.68±5.25

ASE + Comp F (20)

(self-etch adeziv + poliasit-modifiye kompozit rezin)0.019±0.014 16.02±8.19

PBNT + DAP (20)

(self-etch adeziv + poliasit-modifiye kompozit rezin)0.016±0.010 17.03±3.55

TABLO III

Süt dişlerinden elde edilen dentin disklerinin geçirgenlik değerleri ile gözlenen bağlanma dayanımı değerlerinin ilişkisi (n=60)

Disk tipi Lp (Ort±SS) MPa (Ort±SS) r P

Süt 0.014±0.010 15.57±6.04 -0.003 0.980*

∗ = Pearson korelasyon katsayısına ait p değeri

90

Jumlongras ve White19 (1997) çalışmalarında, süt dişlerinin dentin dokusunda iki farklı poliasitle modifiye rezin kompoziti (Prime&Bond+Dyract, Compoglass SCA+Compoglass) ve bir kompozit rezini (Optibond+Herculite) kullanmışlar ve ma-kaslama testi sonrasında bağlanma dayanımını ölçmüşlerdir. Araştırıcılar, poliasitle modifiye rezin kompozitlerin bağlanma dayanımı değerle-ri arasında bir farklılık olmadığını belirlemişler-dir. Kompozit rezin ile Prime&Bond+Dyract’ın bağlanma dayanımları arasında bir fark olma-dığını fakat kompozit rezin ile Compoglass SCA+Compoglass’ın bağlanma dayanımları ara-sında bir fark olduğunu göstermişlerdir.Prabhakar ve ark20 (2003) yaptıkları çalışmada, süt dişlerinin dentin dokusuna bir kompozit rezin (Filtek P60), bir poliasitle modifiye rezin kompo-zit (F2000) ve bir rezin modifiye cam iyonomer (Vitremer) uygulamışlar ve makaslama testine tabi tutmuşlardır. Süt dişlerinde kompozit rezinin, po-liasitle modifiye rezin kompozite göre daha güçlü bağlandığını ve bağlanma dayanımları arasında bir farklılık olduğunu belirtmişlerdir.Prabhakar ve ark20 (2003) ve kısmen de Jum-longras ve White19 (1997) ’a ait çalışmalarda, süt dişlerinde kompozit rezin ile poliasitle modifiye rezin kompozitlerin bağlanma dayanımı değerleri arasında bir farklılığın olduğu belirtilmiştir. Bizim çalışmamızda ise ikisi poliasitle modifiye rezin kompozit, biri hibrit kompozit rezin olmak üzere üç restoratif sistem, süt dişlerinden elde edilen dentin disklerine uygulanmış ve bu restoratif sis-temlerin bağlanma dayanımı değerlerinin benzer olduğu görülmüştür. Çalışmamız, kompozit rezin ve poliasitle modifiye rezin kompozitlerin değer-lendirildiği ve bu restoratif materyaller arasında fark olduğunu ifade eden yukarıdaki çalışmalarla bütünüyle benzerlik göstermemektedir. Çalışma-mızda restoratif sistemler dentin dokusuna yapay pulpal basınç altında uygulanmıştır. Yani çalış-mamızda restoratif materyaller nemli dentine uygulanmıştır. Çalışmamızın yukarıdaki çalışma-lara bütünüyle benzer olmamasının bu nedenden kaynaklanabileceğini düşünmekteyiz.Makaslama testinin ardından gözlenen kırılma tipleri değerlendirildiğinde, elde edilen dentin disklerine uygulanan restoratif sistemlerin benzer kırılma oranları sergilediği görülmüştür. Bu açı-

dan, çalışmamızda incelenen restoratif sistemler-deki kırılma tipleri ile bağlanma dayanımı değer-lerinin birbirlerini desteklediğini düşünmekteyiz.Çalışmamızda süt dişlerinden elde edilen dentin disklerine restoratif sistemlerin uygulanması ile ilgili SEM örnekleri değerlendirildiğinde; her üç grupta da ortak özellik olarak, hibrit tabakanın varlığı, rezin uzantılarının kısa oluşu ve lateral tü-bül uzantılarının kısa ve seyrek oluşu saptanmış-tır (Resim 4,5,6). Restoratif sistemlere ait SEM görüntülerinin birbirine benzer özelliklere sahip oluşu, süt dişlerinden elde edilen dentin diskle-rindeki bağlanma dayanımı değerlerini destekler niteliktedir.Bu çalışmada süt dişlerinden elde edilen dentin disklerinin geçirgenlik değerleri ile uygulanan restoratif sistemlerin bağlanma dayanımları ara-sında ilişki olup olmadığı da araştırılmış; dentin geçirgenliği ile bağlanma dayanımı arasında an-lamlı bir ilişki olmadığı belirlenmiştir. Önemli bir biyolojik değişken olan dentin geçirgenliği, bu çalışmada bağlanma dayanımı üzerine etki gös-termemiştir.Dişhekimliği ile ilgili literatür incelendiğinde, ideal bir restoratif sistem geliştirilmesine yönelik arayışların köklerinin çok eskilere dayandığı ve bu gayretin günümüzde de özellikle adeziv res-toratif sistemler üzerinde yoğunlaşarak sürdüğü görülmektedir. İçinde bulunduğumuz dönemde, adeziv restoratif sistemler açısından gelinen dü-zey dikkat çekicidir. Öte yandan her geçen gün

RESİM 4

CSEB + CAPX’in süt dişi dentin dokusundaki SEM görüntüsü(RU: Rezin uzantısı, AR: Adeziv Rezin, LTU: Lateral Tübül

Uzantısı, HT: Hibrit Tabaka)

91

gerek süt gerekse daimi dişler ve adeziv restoratif sistemlerin bu diş tipleri ile ilgili ilişkisinin ayrın-tıları yeni bilgilerle daha da aydınlanmaktadır. Dolayısıyla konu ile ilgili in vivo ve in vitro çalış-malar artarak sürmelidir; böylelikle klinisyenlerin ve hastaların memnuniyetini artıracak daha yeni ürünlerin dişhekimliği kullanımına sunulması sağlanacaktır.

KAYNAKLAR

1. Dayangaç GB. Kompozit Rezin Restorasyonlar. Ankara: Güneş Kitabevi Ltd. Şti. 2000: 21-39.

2. Abdel Megid FY, Salama FS. Shear bond strength of Dyract compomer material to dentin of primary molars. J Clin Pe-diatr Dent. 1997;21 (4):305-310.

3. Avery JK. Comparison of primary and permanent teeth. In: Oral Development and Histology, Pennsylvania: Decker Inc., 1988: 180-190.

4. Bordin-Aykroyd S, Sefton J, Davies EH. In vitro bond strengths of three current dentin adhesives to primary and permanent teeth. Dent Mater. 1992;8 (Mar):74-78.

5. Gülhan A. Diş sürmesi ve bozuklukları. In: Pedodonti. 3. basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Basımevi ve Film Merkezi. 1994:27-92.

6. Garberoglio R, Brannström M. Scanning electron micro-scopic investigation of human dentinal tubules. Archs Oral Biol. 1976; 21: 355-362.

7. Outhwaite WC, Livingston MJ, Pashley DH. Effects of changes in surface area, thickness, temperature and post-extraction time on human dentine permeability. Archs Oral Biol. 1976;21:599-603.

8. Reeder OW, Walton RE, Livingston MJ, Pashley DH. Den-tin permeability: Determinants of hydraulic conductance. J Dent Res. 1978;57 (2):187-193.

9. Koutsi V, Noonan RG, Horner JA, Simpson MD, Matthews WG, Pashley DH. The effect of dentin depth on the perme-ability and ultrastructure of primary molars. Pediatr Dent. 1994;16 (1);Jan-Feb:29-35.

10. Pashley DH, Thompson SM, Stewart FP. Dentin permeabil-ity: Effects of temperature on hydraulic conductance. J Dent Res. 1983;62 (9):956-959.

11. Pashley DH, Galloway SE. The effects of oxalate treatment on the smear layer of ground surfaces of human dentine. Archs Oral Biol. 1985;30 (10):731-737.

12. Pashley DH, Matthews WG. The effects of outward forced convective flow on inward diffusion in human dentine in vitro. Archs Oral Biol. 1993;38 (7):577-582.

13. Ciucchi B, Bouillageut S, Holz J and Pashley DH. Dentinal fluid dynamics in human teeth, in vivo. J Endodont. 1995;21 (4):191-194.

14. Sengün A, Ozer F, Ceylan N. Bonded surface area and bond strength: A micro-shear test. 2001;Sep, 37th IADR-CED: (Abst 428).

15. Kwong SM, Cheung GSP, Kei LH, Itthagarun A, Smales RJ, Tay FR, Pashley DH. Micro-tensile bond strengths to scle-rotic dentin using a self-etching and a total-etching tech-nique. Dent Mater. 2002;18:359-369.

16. Pashley DH. Dentin-predentin complex and its perme-ability: physiologic overview. J Dent Res. 1985;64 (Spec Iss):613-620.

17. Fogel HM, Marshall FJ, Pashley DH. Effects of distance from the pulp and thickness on the hydraulic conductance of hu-man radicular dentin. J Dent Res. 1988;67 (11):1381-1385.

18. Sena FJ. Dentinal permeability in assessing therapeutic agents. Dent Clin Nort Am. 1990;34 (3):475-490.

19. Jumlongras D,White GE. Bond strengths of composite resin and compomers in primary and permanent teeth. J Clin Pe-diatr Dent. 1997;21 (3):223-229.

20. Prabhakar AR, Raj S, Raju OS. Comparison of shear bond strength of composite, compomer and resin modified glass ionomer in primary and a permanent teeth: An in vitro study. J Ind Soc Pedo Prev Dent. 2003;21 (3);Sep:86-94.

RESİM 5

: ASE + Comp F’nin süt dişi dentin dokusundaki SEM görüntüsü

(RU: Rezin uzantısı, AR: Adeziv Rezin, LTU: Lateral Tübül Uzantısı, HT: Hibrit Tabaka)

RESİM 6

PBNT + DAP’nin süt dişi dentin dokusundaki SEM görüntüsü(RU: Rezin uzantısı, AR: Adeziv Rezin, LTU: Lateral Tübül

Uzantısı, HT: Hibrit Tabaka)

İLETİŞİM ADRESİ

Dr.Dt. Firdevs KAHVECİOĞLUİş Adresi: Konya Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi Selçuklu Belediyesi Yanı Selçuklu/KONYA

Tlf: 0332 2515280 Fax: 0332 2483310