g[.enwjeKtjpOu´ elMcj (52)´ gitudIe\zmjb. qN.· (2008)

gl.njv,d>njlikj ííííííí (4)

pruicj ííííííí (5)

percjgkUmnjpercjvIqMhjek.njgkU ek.nj;ÕcjarcjgW·lJuv,gHjplJum·cjer. ííííííí (6)likjptjeynjqN.cjmnjtmL.ííííííí (9)

percjkMinj;Õcjp!ipkÉek.nj;Õcjarcjeku.· w>dek.njgkUpet.·/tj kMinj;ÕcjeanjduiwjnIyH.eku.·;ÕcjbM.ííí (12)l,gL·cjtMi ííííííí (14)

percjkEupv.percjkelcjpvIpvpj aKicjp!ipkÉa]k.nj/kj ííííííí (17)v·cjhW·gW·dHjbM.gHj q.jlEugW·per.*íííí (19)bJulEugW·dHjgunjfEu ×UmduiajpnjepH.jer.* ííííí (21)qzuicjeqN.wjxped dkjpÐnj;ÕcjalEuaqIpN.nj ííííííí (28)kMiÕnj;.j /IÅkcjeku.· aeK>cjar.ííí (31)eqN.tjtLawEu bsuipjeqN.tjdImwjker\zIííí (33)

kb[mnjzUqNicjmnj lClCnjh.mnj íííí (27)

percj;ÕcjqA.cjsuitjpUgEumWYmWY /uihjll·ehcjDwj/uihjll·gL,kwj dHjkLÕcjer.cj ííííí (36)

ÍÍÍÍÍ eqN.wjdkjptnj;Õcj$·wW · alEuaqIpN.njt· SkjtYurnjtM·lwj

qWkjgW·cCitjkmLkj ek.nj;Õcjarcjt·dHjtYuííímukjlikj (28)

¤\zhtjrYdsEuds, gek.·dImwjker|zItajef>aje\bwjtiunjmà, qM.sIznj t·cjDzkj b[êh.tajgHj

q¡,K[pjbË.ercjtLÕcja. qWkjííímukjlikj(33)

qBomNihjtajwW· ×W·pMikj mikjgW·m·cj qL,qL,pW,pW,ehcjrâv,mWYelwj dCpjducjqP;ikj hW·mWYrâ awEuzkukEuzku´ percjaupjDupj

zkukEuzkuehcj íííí mukjlikj (9)

m.tik.

ÍÍÍÍÍ

4

gl.njv,d>njlikj

\zhtjhJumà,gHj dHjar.kisËezN.j qWkjgW·ercjtLÕcjptYufEu kemL.njmWYmWYq.jer.cjâ nkEu\zhtjtajgHj ercjtLÕcjptYufEu ekL.njtYumH tuicjpÒornjtMajlwjtaj kligW·m.njer.cjâ kemL.njgek.·hJumà,elwj ywjrhW·kligW· \zhtjgek.·eztjeztj;.·Ç.·mà, tuicjpÒornjtM· gek.·gmLiÕcjgHj e;·hW·suipjtro /uitjrnjtM·lwjtajgHjrâ atiucjrnjtMajlwjgHj /uitjkwkjkwYuehcj kligW·m.njrâ huitjgHjr muar. kemL.njmWYhW·hJu \zhtjap:YkemL.njtaj hW·mWYmà, e;·gW·buinjzMajKuicjkLiÕkjm.njgHj \ziÕcjqnjbWYmel.njkJurâ

kMinj;ÕcjmWYmWYwW· \zhtjv,;ÕcjkW.njhJugHj dHjar. kisËezN.jmWYer.cjâ \zhtj v,;ÕcjkW.njgmLiÕcjtajwW· d,dHj\zhtj kMinj;ÕcjmWY bWYsMtjer.cjâ alEuaqI kMinj;ÕcjmWYmWYwW· ywjr T·kjgl.njdM·cj eqN.tjdImwjker\zI´ edàtjbkjdM·cjwtjt.l[iÕcj dImwjker\zIkJumà, \zhtjv,;ÕcjkW.nj ap:YkMinj;ÕcjgmLiÕcjtajgHj qPeT.·md”hj´ qPeT.·xepkÉ.kuv,;ÕcjkW.njgmLÕicjtaj hW·gW·râ alEuaqItajwW· d,qPqmÐJ´ d,qPDrjerHjeqHjku \zhtjv,;ÕcjkW.njtajkJuer.cjâywjr hW·qPqmÐJku \zhtjv,;ÕcjkW.njtajmà, /uinjrlhJudM·cj eqN.tjdImwjker\zI´ alEuaqI dImwjker\zIgluicjlEukJuelwj muaDipP>yj hW·mWYqkjqkjgHj T½,dM·cjqkjqI epcjepcjrâ

kMinj;Õcjeq· mlupjgek.· kMinj;Õcja.\zIy.njmWY;ÕcjgHjwW· p:YkEuqN.· (2008)gHj v,;ÕcjkW.njgmLiÕcjtaj hW·d,gNpjsuitjku qkuipjwnjezN.j alEuaqI aupjDupj;ÕcjgHjtYu T½,Sס nkEu\zhtj v,;ÕcjkW.njgmLiÕcjtajrâ huitj×UkEuaqicj\zhtj v,;ÕcjkW.njtaj T½,SסtYu percjruq·cj kluikjkmEu ktEudHjkLÕcj ap:Y;Õcjeq· ezN.jkEu\zhtjkJurâalEuaqI aupjDupj;Õcjtajelwj kelcjpLnjhJuqà,´ t.dN.dM·cjku \zhtjv,;ÕcjkW.nj T½,Sסtaj nYn.n.q.jkJurâ/uinjgHjkJuelwj \zhtjv,;ÕcjkW.nj T½,Sסku alEuaqI aupjDupj;ÕcjtajgHj hW·yajesHjmWYq.j pEuqk.tj\mhjkLÕcjtYuekN.tjtY alEuaqIaupjDupj;Õcjt· d,ducjk[kEu \zhtjv,;ÕcjkW.njt·gHj gW·v.tjektjlwj \K.hW·laj$Jrâ

T·kjr·cjkEu ak.Yar. kMinj;Õcjeq· kÐÕEdHjkLÕcjwW·gHjtYu (1) \zhtjv,;ÕcjkW.njwW· ezN.j×UkEu \zhtjalEuaqI aupjDupj;Õcj$Jrâ (2) alEuaqIaupjDupj;Õcjtaj ducjgiucjektj aupjDupj;Õcj nkEueqN.tjdImwjker|zImà,pMikjSס v,;ÕcjkW.njtajgHj d,eRHjeqHj d,sMtjqmÐJeTkjer.cjâ (3) alEuaqIaupjDupj;ÕcjwW· d,dHjv,sN, v,;ÕcjkW.njtaj eztjtjer.cjâ d,dHj\zhtj v,;ÕcjkW.njtaj eztjtjer.cjâ q.jgHjhW·eqcjmà, aluEaqIku v,;ÕcjkW.njtaj tupjto dHjm·cjqNv,qÒaj v·cjrokMinj;ÕcjpOu(bM.)kJurâ alEuaqI aupjDupj;Õcjku v,;ÕcjkW.njt· hW·dHjmWYepL.pj´hW·S.njkMinj v,qÒajmà, k.llEumWYelwj kMinj;Õcj gW·/iuhj}qÕihj q.y[.togHj dHjhW·el.YqW.râ dHjhW·m.njrâ

alEuaqI tLawEupN.nj kMinj;ÕcjpOu(bM.)wW· aupjDupjdM·cj;Õcj nkEueqN.tj pkJupr.pj´ /ucjtkjv,;ÕcjkW.njt·er.cjgHj eTcjluEm·cjv·cjro sicjkW.ja. a]k.qL.tjw>râ atiucjlhJudM·cj ¤¤eqN.tjdImwjker|zI´ eRHjeqHjm·cjv,;ÕcjkW.njt·rõõ gHj edàtjbkjm·cjmà, v,;ÕcjkW.njeku.· kW,B.T½,Sס qN.·(1988)ku KMIqcjef:.tjmCÕET½,SסqN.·(2007) gmLÕicjtajgHj muhiutj gW·/ucjtkj gsiutjgyiucj lm[ÕJv,tajgHjer.â muhiutj hW·qM.njqMÕkj&hW·qIkLIpMikjSס v,tajer.gHj nYalEuaqI tLawEupN.njt· aupjDupjdM·cj;ÕcjgHj v.tjkL,kLÕcjr hW·eqcjh.â alEuaqItLawEupN.njwW· /iunjrpeq.cjkLÕcjm·cj \pd¡v.kMinj;Õcj elMcjcj×W·kJuelwj aKnjk@ \zhtjv,;ÕcjkW.njtaj gW·p>lupjgHj hW·mWYkLÕcj mWYelHj$Jrâ atiucjgL·cjtro asIznjef[·lwjgHjehcj Dm·kja.m·cj Rupjroer.cjgHj gW·SEuektj p:YepY>ducjSסm.Y v,;ÕcjkW.nj eScjspjkEu qziucjeqN.wjxped dkjptnj;Õcj p:Ygituem(10)´ qN.· (2008)gHjrâ

hiutjgHjr v,;ÕcjkW.nj al·ukMinj;ÕcjpOu(bM.)gmLÕicjwW· alEuaqI tLawEupN.nj ekL.njqPhJuqà,$. kligW·epY>a·cjzN,er.cjgHj qWkjgek.· alEuaqItaj mWYehcjrâ bWYetMcj qWkjv,;ÕcjkW.njtaj hW·eqcjrâ hiutjgHjr¤¤\zhtjmNihjgHjpucj \zhtj;ÕcjgHj v,;ÕcjkW.njer.cjõõ mdHjtYu qWkjepY>a·cjzN, v,;ÕcjkW.njtajgHj v,;ÕcjkW.njtajehcj d,Skje\pcjercja. epY>btiukjvigHj btiukjfea.wj$.râ

¤¤ \zhtjv,;ÕcjkW.njõõ

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

5

k@pRuicj

qWkjgW·pl·cjezW.·m dpjpN.njgHj sk.ek.njkW.njtaj kEua.\zhtjkemL.nj

KnjlW.;Õcjmnj p:YedqKRuicjqDJugHj v,edqgmLÕicjtaj d,ducjsk.m·cj kemL.njaDm? ×UkEudpjpN.njbM.tajgHjgLÕicjtiunjm·cjzM.pjtCYer.cj q.jwW· v,ercjtLÕcjfEu gek·.RuJbcjef.aje\bwjkercj mWYtLhJutorâ

¤¤dN.Yedq d,a.kEu \zhtjkemL.njgHjetHj bWYmgLÕicjmà, qkutjlP.jqMwj$ajgLÕ icjrâ lP.jqLÕcjk[.pWÕicj;Õcj(f.pWnj)gHj ea.njvi´ tYuetHj KRuicjqDJu´ dN.YedqKRuicjqDJugHj]kpjdHjm·cjfAiÕtjrâ e;·taj(naf) sk.kemL.nj nYaDm?bWYmgLÕicjgHjwW· d,kelcjpeÈwj gL·cjkWIskjkJu´ d,ektjguJkLÕJgL·cjkWIskjkJu´ bJu$aj ×W·gLÕicjkEuq.jer.cj q.jwW·v,aupjk.gek.·RuJbcj ef.aje\bwjkercj mNÕ·yMÕ(es.TU,klJ) hJurâ

nkEuv,;ÕcjkW.nj \p·cja.lwj dN.YkW.nj(susvj,rW.)b¡.Y;Õcj(ek[.kj}kJ,¾mi²) ;Õcj(eRäk[cj¾mi²)tajwW· aKicjrtje]q.·gHj v,tajkEu aKicjepcjcjhW·m.njtYu dHjtcjw>tjg>tjkEupercjbucjgNoer.cj q.jwW· v,et· kelcjhJupLnjrâ ek.njkW.nj×UkEu KnjlW.;Õcjkerc´j pWÕicj;Õcjkaj]kikjgmLÕicjelwjd,ducjsk.kemL.nj nnYaDm?×W·er.cj v,aupjk.(KNU)

(1) (pdiues.lHecW) hJutor⤤Kmr(2)´ ker.cjp N.nj(2)´ qÒÕipjtmjdpj

(ek[.jaunj,)gHjelwj qWkjgW·ekL.njgL·cj (a.RHlmj,m}kJ,)g,tYu ek.jek.njkW.njkercjgmLiÕcjtYu sk.kEua.\zhtjkemL.njrâ qWkjgW·a.kEu \zhtjkemL.njgHj mWYqCimNihjmWYd,a.tYu hW·a.mà, d,kEu]qnj (2000)dekwjrâõõ ycjpWmd,a.kEu\zhtjkemL.nj nnYaDm?gmLÕ icjgHj s×Uled>wjgitua·kjtwjb.(2008) mdHjrâ ek.njkW.njqM.kLajgUd,tikjp:YkLajgUgmLiÕcjku v,ekL.njkemL.njKY>Twj kS·cje;.tjtjgmLÕicjtajgHjelwj ekL.njqPbkjk·kjektjm·cjaeK>njer.cj v,SkjhJurâ

¤¤ap:YkE upWÕ icj;Õcj(k[iÕkjTui) ×UkEugitudIe\zmjb.(1)et· ×UkEudpj(Klrø96) qÒÕipjtmjdpjpã(4) mNÕ·yMÕ(b uiljeq.cj,Tiukj)gH j ektjm·cjak·kj lÐêrYkW.nj(munj,mknj) v,mekL.njsm·cj kemL.nj/·kjktiucjTwjtajgHjrâ ktiucjTwj mWYktiucjmà, d,kEupnjlCJdekwjrâtYupLnj ×UkEuek.njkW.njtaj d,b.jkEu dunje;.tjtjgHjkL·tNÕcjdunjli(dunjezN.j)gHj kL·tNÕcjpLnjrâ tYuetHj v,tLktiucjTwjtajgHj ktiucje;.tjtjelwj d,kEumWY ktiucj (5000)dekwjrâ v,ekL.njkemL.nj ma.kLÕcj&tikjm·cj a]k.¾gipjtajgHjelwj qWkjpWÕicjmWYtCYmà, mWYkL·dekwj alEuaqIpN.njt· K[êlikjT·kjgl.njtYumH a.gW·râõõ

tWÕEr,beg>´ pWÕ icj;Õcjk[.kjk[I(ek[.kj}kJ,)wW·qWkjgW·pl·cjezW.·m dpjpN.njgjH dpjpN.njtaj sk.qucjes.Yto\zhtjek.njkW.nj v,edqtajgHjrâ p:YkEusMtjtCY (10)gitudIe\zmjb.gHj p:YpWÕicj;Õcjk[.kjk[I´ KRuicjv.cjelwjebnjkW.nje;.tjtjmpзkEu bwjkT´ w>kI´ pd>kwjgmLÕicjtajwW·dpjpN.nj tmjdpj(101)taj ek.jpMicjto v,t.l[ÕicjkW.njgmLÕicjtajtYu hJutoqWkjgW·a.kEu \zhtjkemL.nj p:YkEusMtjtCY (10) gitudIe\zmjb.gHjrâ troqWkjgW·a. kEu\zhtjkemL.njgHj lajlto bNtj/iutj(3)tCYdHjtYu d,a.pL·cjezW.·mdN.YdpjpN.nj naftaj (3) dN.YmdHjrâ

¤¤hW·a. m·cjhW·gW·puhj e;·tajek.jm·cjpOu K[ÕitjtjpLÕitjtjre$.cjâ ywjK>r pOuhW·a.etHj d,kEud$j]qnjea.njaiutj mWYlkj´/>lkj d,kEue$.cjâ pOutajgHj rYekL.njtEulIW kLajw>e$.cj kemL.njzkuzkugHj hW·gW·ekL.njtYu d,ekL.njm·cjkemL.nj e;·tajsk.gHjrõõ q.jwW· ek.njkW.nj bwjkTmWYtL hJutorâ

atiucjdpjpN.njtaj ek.jpMicjlwj lMihjmNihjkJulMihjkWIf: ÕikjkJu ywjrhW·a.siupj kEu\zhtjkemL.njmà,d,ducjtpjd$j qWkjmNihjmWYmà, mWYlkj´ qWkjkWIgLomWYf:Õikjmà,mWYlk j d,kEuer.cj dpjpN.njtaj ptitjlwjamicjtYu ek.njkW.njv,edqtaj d,SEugbm·cjkEu tcjw>tjg>tjrâ

lMÕhj\phjhj$ajetHj ×UkEudpj ef[·m·cjbdiupj p:YkW.njbwjkT$aj qWkjgW·pl·cjezW.·m qWkjdpjpN.nj tajgHjkW.njmWYkW.njetHj lMihjmNihj(50)tL´ lMihjkWI (50)f:Õikjd,a.kEu \zhtjkemL.njer.cj dpjpN.njtaj kEulwjamicjkEuv,ezN.jkW.nj ziucjcjedqtajgHjrâ p:YkEugitu dIe\zmjb.(13)gHjr v,kW.nj×UkEu kW.njbwjkTtaj d,a.kEum·cj\zhtjkemL.nj»y[õõ q.jwW· v,ek.njedqmWYtLhJutorâ

bJurolMÕhj$aj dpjpN.njtaj ek.jrYkW.njtajtY u sk.kEua.m·cj \zhtjkemL.njtajgH jw W ·v,kW.njtaj hW·gW·ekL.njto kemL.njzku mpÐ ·kEukLajgUzkutYu d,SEugbm·cjkEu percjsqucj w>tjg>tjtajgHjrâ

KnjlW.;Õcjmnj v,edq KRuic jqDJutajd,sk.m·cj nnYaDm?gL Õ ic jtiunj

ap:YkEuKRuicj (ev.cjel,pcj)gHj v,kWIskj×W·tajd,pL·cjezW.·mkEu dpjpN.njtYu hW·gW·sritjmWYq.jrâ ycjkWIskjgmLÕicjgHjnddHj kriy.peq.cjmuicj(muicjrHcj,)tYu kEua.gtmukj ker.cjpN.njrâ pY>×U$·pLnj d,ducjsk. f·kjgL·cjkJu´ ekL.njdpjkLaj&dpjpN.njkJu quicjKN·dpjpN.njeku.· mpзkemL.nj d,mcjkcjgmLiÕcj d,ekL.njm·cjer.cj v,hJurâ

+(qtcj,×Hcj<mJdJy.kWnjykj)

(Yoma 3)

6

percjgkUmnj

percjvIqMhjek.njgkU;ÕcjarcjgW·luJv,gHjpluJm·cjer.

(puidjø7)

p:YkMinj;ÕcjbM.gHj ek.njgkU;Õcjarcjt· tnjtodM·cj hluicjkugkUr~ hiutj×UgkUezN.jmWY K[êlwjlikj

s·cj spjkuwcjmnjgHj qucjes.YK[êlwj »telcj (tluicj,)tuY n.Yefqicj\z. K[êplnjlwj likjpercj

B.q.bM.gHj kelcjkL.YlwjB.q.mnjr~

maerwjew>h. »elcjhJugHj dHjmaerwj ew>h. ek.nj;Õcjarcj gkUlEu;.· muaDipP>yj×W· tYupLnjbJu\pcjlEu Skjspjm·cjkEumnjer. mpзtcjncj taj$ajgHj gW·kEuqàÕtjqW.tj K[ÕitjtjpLÕitjm.njgHj qWkjgW·d,lCtjpÐÕinjT½,gHj pRUpr.×W·m·cj tM.hliucjrâ spjkEuqucjes.Y ew>h.»telcjtYu bJulEu squcjes.YkLÕcj´ aKicjk.llEu qucjes.YkLÕcj´ dN.Y-.njlEu qucjes.YkLÕcjlwj´ hiutjprUqucjes.YkLÕcjlwj gmLÕicjwW· tcjncjwcj ×W·m·cjtYutYurâ bWYkiupjkL.$aj qWkjgW·d,qCIlCtj wcjtaj$aj eq.Yeq.Ye\b.Ye\b.Ym.njgHj pMikj×W·er.cj eTcjektjkJurâ qPhiutj×UkEu lv.tjtaj$ajgHjtuY aYelwjlCtjkLÕcj hiutjprUwcjtajgHjrâ maerwjew>h. »telcjgHj bJulEuaYslCtjkLÕcjkJu lkjkroaiutj$aj muhiutj aYgW·ef[·tcjsMtjbJu$ajer.gHj v,bHjlikjtaj gW·tJgHj aYpÐÕinjT½,kEuer.cjâ v,puriq.tjtaj lsW·siutjgLicjcjtYu lCtjqPa. quetqn ker.·aY mWYsW·siuajâ aK>gHjmH gW·dHja.percjlCtj quetqn ntYnzuuicj zkuzkutYu gW·tJektj K[ÕitjtjpLÕitjtj Kiucjcjbiunjnjm.njer.cjâ

×UtmjmUlet·gHjr p:YaYgHj tcjducjguicjektj×W·m·cjtYutYuer.cjâ maerwjew>h. »telcjhJugHj prUddHj qziucjwcj d,×W·kLÕcjlwjer.cjâ hiutjfEuhMY gW·dHjkLÕcjgHjdHjhW·m.njer.cj aYducjgiucjektjrâ T·kjr·cjkEu likjwcjK[êsW·lwj K[ÕitjtjpLÕitj mp·ÐkEu (mHnjnnj,r.zwcj)eku.·(kunj,eB.cjSkj mh.r.zwcj)gHjmà, maerwjew>h.»telcjhJugHj gW·dHjmaerwj lkjK[omWYme$.cjgHj dHjhW·m.njer.cj aYpetHjektj KuicjcjkLÕikjkjrâ ywjdHj maerwjlkjK[o ruicjcjziucjcjmà, tLpv.wcj gkUbM.tajv,tajhW·K[ê sMMtjqmÐJsW·lwj p:YlikjwcjtajgHjer.cjducjgiucjektjepcjcjer.cjâ aK>aY gW·lCtjektj K[ÕitjtjpLÕitjtjgHjmà, dHjm·cjmaerwj gkUmnjeztjtjh.gHjelwj

hW·eqcjpLnjrâ gW·qM.njektj gkUbM.tajgHjmà, maerwj$ajgHj d,dHjmaerwj gkUmnjer.cj hJug,toaiutjrâhiutjgHjr maerwjew>h. »telcj (mWnj _ tl.cj´bm. _ tliucj,) hJugHj maerwj gkUmnjtajelwjhW·eqcj maerwj gkUbM.tajelwj hW·eqcjrâ lkjkroauitjgHjwW· dHjm·cjmaerwj ek.nj;ÕcjarcjmWYtL v,d,ducjqPlwj percjbM.(bm.mé) kEu gkUbM.taj mWYgHjer.cjâhiutj×UqPeT.· percjekcjk.bM.gHjr maerwj ×UtmjmUlgHj ekL·kLkja. sEukEu k·kjdN.Yziucj hW·d,er.cj aYmikjgW· ef[·tcjsMtj q.jgHjer.cjâ

bWYetMcjgHjmà, aerwjew>h.$ajgHjwW· qucjes.YkLÕcj ap:YkEuaKicjk.l dHjepY>btiukjtajgHjtYu dHjmaerwj;ÕE;Õikj qNtajelwj dHjm.njer.cjâ hW·eqcjmà,dHjmaerwjew>h. qWkjgkUbM.taj siutjD>tjgW·ktiucjkMhjgHjelwj dHjm.njer.cjâ p:YkEu btiukjpN.njtajgHjkJup:YkEupek.·pekwj \zhtjek.njpN.njtajgHjkJu qucjes.Yto maerwj$ajgHjelwj dHjm.njer.cjâ qucjes.Ytomaerwj$ajgHjtYu btiukjfea.wjto al·uv,ek.njgkUbM.tajer.cj dHjm.njrâ nkEutcjrnjtMaj percj

n. Yefqic j\ z.

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

7

;ÕcjkW.nj´ percjpN.njtajgHjtYu qucjes.Yto maerwj$ajgHjer.cj aYducjgiucjektjrâ

hiutjgHjr aKicjaYlCtjew>h. aerwj»telcjgHj sW·lwj qziucjlv.tj tcjncj(3)q.jtYu lCtjkLÕcjkJurâ (1) maerwjew>h. »telcjgHj maerwjgkUmnjhW·eqcjâ Sg,Skjspjm·cjkEu gkUmnjtaj mWYnYhW·eqcj mWYnYd,dHjer.cjâ (tpjtpj hW·eqcjmà, det.YwÌtYud,Skjspj ekL.·;m·cjer.cjâ)(2) merwjew>h. »telcjhJugHj maerwj gkUbM.tajhW·eqcj Sg, Skjspjm·cjkEu gkUbM.tajgHjer.cjâ(tpjtpj hW·eqcjmà, det.YwãtYu d,Skjspj ekL.;·m·cjer.cjâ)(3) maerwjew>h. »telcjgHj d,×W·kEu qziucjwcj;Õikjepcjcj KiucjcjkLÕikjkjer.cjâ maerwj ×UtmjmUlelwj d,×W·K[ÕitjtjpLÕitjtjer.cjâ

qPas.·kE u tcjncjlÐêet·(3)tcjgH jtu YaYlCtjqCIgL.Y qPkLÕcjquetqn aerwjew>h. »telcjgHjrâ spjkEuew>h. mek.jg, »telcjgHjtYumekcjhJusMtjkLÕcj atiucjzkueTcj atiucjzkuv.tjlwjgHjmà, gW·SEuektj lv.tjDwjpetHj tcj (Assump-

tion) (3)tcjer.cjâ lÐêmaerwj ew>h. »telcjgHjmà, aiutjekN.tj gL.YqWhjhW·gW·tYu ek.jsMtjektja erwj ar.dHjm.njtajgHj fnjbdHj K[pjsnjs.ektjkJueku.· qCIgLipjK[pjg\mcjektj SkjspjkEu tcjDwjpetHjlv.tj (Assumption) gHjtYu gW·SEuektjer.cjâ

SkjspjkEu tcjlv.tj (3) tcjlÐêet·tYuqÒÕtjmtYukLÕcjlwj gmLÕicjtajgHjj nkEuaT·kj ar·cjwcj;Õikjkjepcjcj k@e;·kEue;· aYpÐÕinjT½,lwj tYutYum·cjrâ»wW·mà, aDipP>yj maerwj »telcjhJugHj v,gHjmWYelwjhW·tJrâ sm·kjgtwjkLÕcj ×UlEu dN.YlEuelwj v,mWY hW·tJrâ

]k.njy[.njtYu hJukLÕcjm·cjer.cjgHHj gW·SEu ektjkJurâS/iutjhliucjaY lCtjgLiÕkjgL.Y gW·SEuektjlwj

atiucjaY pÐÕinjT½,lwj tYutYuet·mà, aYhW·e\psiutjk:cj$Jrâ ek.njgkU ek.nj;’cjarcjtajelwj bJulEuek.jg,kLÕcj gkUmnjtajgHjer.â ekcj¾picjkLÕcj aeKtjkEuek.njgkUmnjtajmWYsW· mpзkEu likjwcjeq·(ayudy)´likjwcjeq·ezN.j(RHmj,)´ likjwcj reKcjgmLÕicjtajelwjbJulEu qucjes.Yew>h.tYu ek.jg,to mnjtajgHjelwjaYgW·lCtjektjkJurâ p:YkEulikjwcj gmLÕicjtajgHj ek.jg,kLÕcjgkUmnjtaj ¤mnjõ ¤mnj ø Km.õ hW·eqcj¤r.m.njõaiutjrâ p:YkEu aYgW·lCtjektj likjwcjreKcj(Sr.et.j xJ,x.$= DvwtJr.zwcj´ s.m[kj×H. 65) gHj spjkEumnjtYu K[êsW·lwj atiucjqMwjet·wW·râ

167â ¤¤mWnj\pvjkuitiukj\Kcj,õõ¤¤mWnj\pvjkiu tiukjeseq. slká.qU

qvj´ mWnjtiuÁ×HcjÁtiukjeleq.j Ku×Hsjrkjs. rikÉ.kiuq. K>,tWcjp>esl[kj k[njqm{r ikÉ.tiuÁki uertWcjqWnjes¹ elHa.,l·u,kiu mJ,tiukjes|pJ,eq.jaK[cj,K[cj, rYmkj biuljp>tiuÁqvj tvJtVWtjtvj,tiucjpcj¹ tiukj]k ell{cj mWnjtiuÁqvj TW.,TW.,vkjvkj p[kjs J,el=â TuiqiuÁp[kjsJ,ell{cjm[.,sW.eq. eRäecW´ Scj´ \mcj,´ lkjeS.cjp@.tiuÁkiu mWnjmcj, SkjqWcj,et.jmUliukj=â slk.áqUlvj, \pnjl.KYÁ\pJ,l{cj mcj,}kJa., Skjet.jmUel|pJ,eq.j mcj,}kJ,lvj, wmj,e\m.kjwmj,q.Sul.Bjep,et.jm U=âõõ

roq.jwW· p:YkEulikjwcj reKcj K[êlwjgHj maerwj»telcjhJugHj mWYmelwj hW·gW·SEuektjrâ gkUmnjgHjnkEuyMÕ ¤mnjõehcj sMtjqmÐJ K[êkLÕcjlwjgHj gW·SEuektjrâ

S/iutj$ajelwj hW·e\psiutj$J p:YkEulikjsMtjjgkUT.cj (Thai) eKtjayudy m¾picjkLÕcjlwj aeKtjkEu eKtjv.cjy[.nj (ev.cj,rmj,eKtj)´ eKtjh·q.wtI´ aYlCtjgLÕikjgL.Y gW·SEuektj atiucj$ajer.cjâatiucjT½,lwj bWYqMwjet· lCtjgLÕikjgL.Yektj likjsMtjqmÐJ ap:YnnjqiMcj gkUT.cj (Thai)tajmà, gW·tJektjm.njer.cjâ

percjgkUmnj

¤¤aDipP>yj maerwj »telcjhJugHjv,gHjmWYelwj hW·tJrâ sm·kjgtwjkLÕcj

×UlEu´ dN.YlEuelwj v,mWYhW·tJrâ]k.njky[.njtYu hJukLÕcjm·cjer.cjgH Hj

gW ·SEuektjkJurâõõ

8

“The Burmese and [BCEF: Mon soldiers] [D:

Raman host], however, scattered because of theroyal majesty and power.-----------------All the chiefministers and army officers who [BCEF: set out inpursuit of] [D: pursued] the enemy slashed [BCDF:and Killed] Burmese and Mon all along the way tokanchanaburi.”10

“At the same time the Raman army officers hadadvanced and reached Martaban just as the boatcarring the report from [BCD: Tenasserim] [EF:

Tanao], Marit and Tavoy reached Martaban.”10

q.jwW· gW·lCtjSEuektjgHjtYu atiucjlikjsMtjqmÐJwcj ayudygHjmà, gkUT.cj (Thai) ek.jkLÕcjgkUmnjtaj eku.· ek.njmnjtajgHj ¤mnjõ hW·eqcj¤mnj ø Km.õer.cj sMtjqmÐJ K[êlwjgHj gW·SEuektjkJurâlikjpiudjqMwj$ajwW· T½,qkjqIer.cjâ

“It was round about the 14th century that

the Siamese Tai properly established themselveson the great delta of the Menam River betweenCambodia and the Mon country. Over the yearsthey had interchanged some of their t

neighbouring countries.”

p:YkEupWIbWÕicj aKicjaK> (14) bWwjkL·gHj gkUT.cj(Tiucj,)taj ef[·kLÕcjb¡Õipj p:YkEubWÕicj /Iemwjn.nj (Menam)

a]k. ;Õcjk.njbwjdIy[.eku.· ;Õcjmnjtaj bWYm/iuhj±qihjrâ

hJueT.·bWYf;njmà, tcjncjspjkEu maerwj»telcjku gkUmnjtaj Skjspjm·cj tpjpjer.cjmpзkEu likjsMtjqmÐJ wcjsMtjqmÐJ gmLÕicjtajgHj aYlCtjeT.·zIzI ekL.·ekL.·râ Sg, aT·kjar·cj tcjncjspjm·cjkEu gkUmnjtajgHj mWYdN.YlEuelwj hW·SEuektjrâ aYTpjgLÕikjgL.Ya. likjtMajstjti (e\msiukjek[.kjs.)gkUmnjtaj K[êkLÕcjlwjgmLÕicjeku.· likjtMaj m/·kjKY>gW· ×UqMwjtitajgHjpLnjrâ gkUmnjtajwW· zkuzku

v,tajgHj nkEumaerwj ew>h.»telcj (tliucj,)gHjmWYelHjhW·ekcjK[ê sW·lwjrâ hiutjgHjr lkÒro aiutj$ajaYdiuajzU yHajeT.·tY percjgLÕikjgL.Y lv.tjspjkEutl.cj(tliucj,)kEu mnjSkjspj m·cjer.cjtajgHjrâhiutjgHjtunj r·cjkEu aYlCtjgLÕikjgL.Y qCIgLipjlwj zIzIekL.·ekL.· mpзkEulikjtMaj eKtje}t·gmLÕicjkJu wcjaT·kjar·cj gmLÕicjkJu´ likjwcj´ likjsMtjqmÐJgkUtNhjgmLÕicjkJu´ wcjgL,tigmLÕicjkuJtajgjHtYu aYef[·kLÕcjqàÕtjqW.tjrâ lCtjgLÕikjgL.Ylwj kS·cj q.mvDwjtYuef[·qàÕtjqW.tjr hW·eqcjer.cjâ likjmspjkEu qW.cjgmLÕicjsucjcjlcj lCtjgLÕikjgL.Ylwj K[ÕitjtjpLÕitjtj zIzIgLipjpjtYumHaYef[·kLÕcj qàÕtjqW.tjer.cjâ maerwj tl.cj(tliucj,)»telcjhJugHj hW·Skjspjm·cjkEu gkUmnjtaj tpjtpjer.cjgHj K[ÕitjpLÕitja.er.cjâ

vvvvvvvvvvv

percjgkUmnj

elMcjducjgu$j tcjebLtjmH.

p:YkEuk:iÕpjlikj percjvIqMhjek.njgkU;ÕcjarcjgW·lJuv,gHjplJum·cjer. p:YkEulikjaupj g[.enwjeKtjpOu

elMcj(51)gHjwW·` sN,mlikj(qkutj ø lkÒroauitj)gHj bHjpelwjkEu puidj (6) viaoâ

tcjgunjbWYmel.njehcjg[.enwjeKtjpOu

gkUmnjtajwW· zkuzkuv,

tajgHj

nkEumaerwj ew>h.»t

elcj

(tliucj,)gHj mWYelHjhW·ek

cj

K[êsW ·lwjrâ

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

9

likjptjeynjqN.cjmnjtmL.gkUmnjwW · gkUm×W·kLÕcjkEu nnjTwjk:iÕcjbÐ.cj \p.\p.ktjktjmWYrâ huitjdH jq.jgH jtYu likjptjeynj

qN.cjmnjpO u aKicjtmL.et· /uitjlEuezN.jem.wjtotkjkLÕcjkJu´ qMicj¿kr.zjmnjpO u bJ ulEuaupjDupj ptnjkLÕcj;ÕcjmnjpOu

er.gHj ek.njainj niQY×Ulikj ö (1)n.YTwjeq.nj´ mWnjae]k.cj,qiek.cj,sr.´ (2)m.mk (quetqJ)mWnjtui Á#.en r.mve\m´ (3)ed>kjt.qnjTWnj,´ rH.rH.efWefW \mnjm.<qmi ucj,÷gmLiÕcjtYu ptuinjT½,$.râ

gkUmWYmWY kS·cjdM·cj ×W·qLÕcjqwjtajgHj /tjkN.tjek[.wjr ·c ja. likjptj´ eynjqN.cjm à,tJtom.njdM·cjer.cjâ percjlikjptj´ B.q.´ eyxjqN.cjmnjpOu eKtje]t·et· ×W·kLÕcjbJulEu´ totkjkLÕcj kS·cj/uitjlEu´ Sutjey.cjkLÕcj ×UeKtjlEugHj ywjrd,gLiÕkjgL.YlCtjr·cjetHj d,slCtj×UeKtj pedqr.zjet·mà, suipjtrom.njer.cjâ Bwek.njgkUmnjtaj gW·tnjtom.njkJu´ gu$jsr.Y ek.njgkUmnjtaj dHjdM·cj pWmqLÕcjqwjtajkJugHj md,s½ÕYes½.jm·cjkEu pedqr.zjmnjtajrâd,qucjes.Y aerwjeKtjlMÕhjetHj spjkEupercj;ÕcjkW.nj´percjpuinj\dpj percjmNihj´ percjeyxjqN.cj bWYmgLiÕcjtaj×W·qMwjtY pedqr.zjmnjtajtYu Kuihj´ per·fauitjgHjtnjtodM·cj p:Yv,tajrâ ]yogkUlEuhW·hJu gkU´ aerwj´likjptj eynjqN.cj aKuikjkN. \pew$Itaj gW·ezN.jpMwj mcjmWYTicjdwja.m.njgHj d,pD.njdM·cjkEu awEupercj;ÕcjkW.nj q.jgHjhW·eqcj awEumpuicj\pI p:Yar.ekL.njaeK>cjek.njgkUrâ

r·cjektjwcj eKtj;ÕcjquwÀBum?ietHj k.leadI (1047)´ lkjTkjqMicjm×uhwj pkcjrcjaupjDupjdM·cj k.lgHj ¿kr.zj ;Õcjbk.· qMicjanwjrT.kLÕcjbtuikjqJ$. ;ÕcjquwÀBum?itYu rpj$.qMicjm×uhwj

nbJu\pcj gLÕYpN.njrâ KmIqcjgmLiÕcjkJu aË.bIqkwj (aË.kWtjtY) gmLiÕcj´ likjekLmj´ likjqLptj n.n.tajgmLiÕcj´pi!ktjpifau·eku.· likjbudB.q. K[ÕekHjlwj bJumnjtajgHjelwj qJektj$. fauitjrâ SgHjqM,hW·eqcjrpj$.gkUmnj bWYmgLiÕcjtYu qPeT.·;ikjpLkj k[.jestI;Õcjbk.·et·râ nddHj kS·cj;Õcjnnj ekL·bdnja.tYulikjpt´j eyxjqN.cjmnjtajelwj eaY\z´ pLiÕtjesHjkLÕcjrâ

lÐêpercj ddHj$·gHj lv.tjwiw>d Tk,kLÕcj/>bJurâ nkEulv.tj aË.K[êlikj qPsN,kEu alEuaqItajmà, qMicjm×uhwjgHj anwjrT.taj kLÕcjbtuikjtYu rpj$.hW·eqcjrâ gWicjefkj gkUeg[.nj(Kemnj)taj kLÕcjbtuikj ;ÕcjqD Ju gW·bL,BYa×Ðr.Ym.njnalEusuitjv,ehcj \p·cjSuYa. ;Õcjbk.·et·er.cjK[êekHjkLÕcjrâ tLpv. v,msIkL, p:Yar.wcjmnj p>em.kÉd·kjt. n.Yp>njlHelwj percjddHj ;.·\pgHj qPeT.·mzZ[hjtYu atuicjalEuaqItaj d,gNpjsuitjgHj K[êkLÕcjlv.tjbWYlÐêgHjkJurâ lÐêpercj ddHj$·gHj spз×U tLpv.B.q.wcjgkUbm. lCEÕtajelwj hW·esHjsuitjkLÕcjelwj×W·râ p>em.kÉd·kjt. t.njeT.nj kelcjpLnjkLÕcj nkEuaerwj q.j

¤¤]yogkUlEuhW·hJu gkU´ aerwj´likjptj´ eynjqN.cj´ aKuikjkN.

\pew$Itaj gW·ezN.jpMwj mcjmWYTicjdwja.m.njgHj d,pD.njdM·cjkEuawEupercj;ÕcjkW.nj q.jgHjhW·eqcj

awEumpuicj\pI p:Yar.ekL.njaeK>cjek.njgkUrâõõ

percjgkUmnj

1 0

lEuer.hJuetHj qCIgLipjwcjmà, v.tjbJuwcjviâ ywjrlupjpTYusutj percjgkU´ percj;ÕcjkW.nj bkjsmWYlP.jmà, hW·dHjwcj;.·\prâ dHjelwj dHjhW·eTkjr roq.jwW· hJug,kLÕcj×W·râtYupLnj aË.K[êlikj eK[tjxêvwj (K[sjxJ,viÕ)elwjv,K[êkLÕcjlwj ap:Ylikj quwÀBumi?ewdn.gHj qMicjm×uhwj muhuitj dkjlwjk[.jv, ;nj;nj \gkj\gkjer.âhuitj×U md,m·cjqMwjtY v,tNhjtYu dHjdduikjsuitj ;nj\gkjm·cjh.â bJud,ducjsquicj p:YsuitjgHj T/,dkjKN·lwjqekátmWYe$.cj v,Ky[ektjr q.jwW· K[êkLÕcjlwjlikj ×W·dM·cjrâ ;.·\pm·cjrâ kelcjet.jetM.jkEuqB.wmNihjmà, yutiÐ×W·m·cjrâ qBomNihjtajwW· ×W·pMikjmikjgW·m·cj qL,qL,pW,pW, ehcjrâ v,mWYelwj dCpjducjqP;ikjhW·mWYrâ awEuzkukEuzku´ percjaupjDupj zkukEuzkuehcjpMikj×W·kLÕcjauitjrâ

qMicjbM. anwjrT.taj qJbtuikjektj$.likjptjmnjtYu qPas.· kL.Ylikjmnj KN·bdHjkLÕcj likjbM.râ kL.likjbM. hW·\p.ktj$J md,qucjes.YdM·cjlikjmnje$.cjgHj eqà.·SEuektjm·cj qkjqIlikjtMajyéOqIKucj (eräsvj,Ku·)´ likjtMaj m[eqtI (\mestJ)´dEulMÕhj$Jrâ p:Yar.erHjeqHj B.q.elwj ×UerHjeqHjdM·cjekWtjtI (arvj]kJ,)gHj gW·$.B.q.bud ×UmnjtajtYu\p·cjqL.YerHjeqHjkLÕcj budB.q. auitjrâ mpзku dkjKN·lwj k[.jestI´ ButjB.´ p:Y;Õcjbk.·et·elwj nkEukWtjtY tLpv.mnjtajehcj ekL.njlwjgHj dEulMÕhjgW·SEuektjdM·cj qkjqI q.Dk$Jrâ

qkÒr.zj;Õcj (649)qN.·´ gitue\mkÒqEu(4)esWkj´ tCY\bobti ×Ugy,tkjpnjgHj qMicjw>rIer.wjptnj;ÕcjmutÐmrâ yMÕtmj mgdU ek.j qMicjw>rIer.wjwW·×UBw kUq.njsbNikj ;Õcjeq·gHj zY´ wIriy´ ge\mcjÍ.$jKuihjetMcjtYu dHjkLÕcjqMicjgHj eTkjkEu md,qPaqwjgu$jekW·ekW·râ ×UBw pMcjsicjgHj dHjkLÕcjqN.Yd> Ks¿kr.zj;ÕcjqueG.T.YtYu djHtomitjd>njku ek.njwutjmehqItLnnjTwjpLnjrâ gWicjefkj ¿kr.zj eTYpNtjgL.YduhjtYu

kLtjd\mipjncj ek.njwutjmehqI dokLÕcjlP.jedqzku;Õcjw>nj´ qJuek.njrYtwjqW.gmLiÕcjkJurâ aeG.aKicjgHjqMicjs;ÕcjmutÐm alIm. aupjDupjdM·cj edqmutÐmrâ nkEumgdU twjesNhjkLÕcj qMicjalIm.tYu dkjptnjkLÕcj;ÕcjnnjmutÐmrâ mgdU aKicjtuinjnnjgHj ×U¿kr.zj;Õcjeq·qUeG.T.Yet· zuinj$HcjkEuncjkep>tj qMicjtuinjnnjeku.·kEuncjyMÕ ]t.w>rIer.wjrâ qMicjaSkjSkj aupjDupjkLÕcjdË>·etN.wjtYu \p·cjqL.YkLÕcj ;Õcjnnjh·q.wtIrâ

p:YqkÒr.zjmnj (726)´ p:YlkjTkjqMicjbv.xêgHj ×UmtÐm \p·cjsuipja. ;Õcjh·q.wtItYu Skjpkcjrcjtorâ p:YeKtjgHj qPqzuicjniQYkEu likjbud¯´z.tjnip>tjtYu K[êznjkLÕcjwt¸Õ´ kb[´ lká.tajef.aje\bwj totkjkLÕcjrâ tLv,sicjbÐ.cj qMicjbv.xêsutikliel.nja.tYu eadI (1385)qN.·gHj qMicjtLv,r.z.Dir.zj pkcjrcjaupjDupjkLÕcj ;Õcjh·q.wtIrâqMicjr.z.Dir.zjgH j aes.njqtÐi b[tÐiK u ihjtY umdHjqr.Yqg·cj etMcjtMhjmWYrâ aKicjk.l v,tuinjnnjgjH md,£picjpk.nj ewcjpN.njku qMicjbM.taj pWiÕcj(40)qN.·râ huitj×U md,ewcjdM·cjepÌpN.nj qN.·bWYmlajlehcj percjpuinj\dpj´ percjlikjptj´ eyxjqN.cjtaj ef.aje\bwjkLÕcj ea.njdM·cjrâ v,;ÕcjkW.njtajelwj huitj×UepÌpN.nj gLicjeqC.YgHjr dHjelM.cjelMtjgLiÕcjkLÕcjkJutYu ar.eqà.·lWIpr. qLÕcjptuinj likjptjeynjqN.cjgHj gW·aKicjbWYmea.njrâ Sg, etM.jr·cjkEupercjek.njgkUetHj qJeb½.wjgW· alu·gkUmnjtYu nkEu;Õcjzku awEuzku tnjtnj]knj]knj gW·m·cjkLÕcj kmjkuqEu gkUzku zkuehcj gW·£pe\pcj sIercjkLÕcj´ puicj\pIkLÕcjaeK>cjawEu epcjepcjelwj hJum.njrâ

spjkEulikjmnjpOuwW· p:YkEubWwjkL· (4ø5)qN.·et·

¤¤qMicjbM. anwjrT.taj qJbtuikjektj$. likjptjmnjtYu qPas.·kL.Ylikjmnj KN ·bdHjkLÕcj likjbM.râõõ

percjgkUmnj

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

1 1

k:iÕpjqÒÕipjtL

ektjlwjmaKwj gkUplÊw dkutjqLÕcjk[. ;ÕcjaiסiygHjtYu K[êekHjlwjer.cj pUgEutLpv.qipP· quetqItaj g,tolwjrâ p:YkEubWwjkL· (4ø5)qN.·gHjmH.eTbud¯eG.q ×U;ÕcjqDJuekL.·a. tkajqicjGEuet·tYu S.YesL.·ncj pi!ktjrâ ×UlkjTkjet·gHjehcj likjmnj bJu\p.ktjkLÕcjm·cj nddHj qkjqIq.DkmWYrâ likjptjmnjpOu /uitjsk.kLÕcj lwjtajgHjnkEueKtj apuicja\K. (3)eKtjrâ ×UbWwjkL· (5)qN.·dEukEusuipjbWwjkL· (12)qN.·gHj nddHj likjptje]t· puicj\K.lwjrâ ×UbWwjkL· (12)qN.·´ dEukEu suipjbWwjkL· (16)qN.·gHjpuicj\K.lwj nddHj likjptj eKtjel¡.wjtYu ×UbWwjkL·(16)qN.·´ dEusuipj eKtjlMÕhj$· nddHjlikjptj eKtjtMirâ likjptje]t·taj eqHj/kjdM·cj p:YlikjtMaj´likjkewkj likjeKã;iÕtj likjmHcjtajgHj dEulMÕhjgW·SEuektjdM·cj$Jâ p:Y;Õcjed[.d[.´ edqprpTu·´ edqawEu´ edql.njef.nj mek.jKos hriBuxZ´ edqqDJu´edqbk.·taj gW·SEuektjdM·cj likjmnje]t·$JrâlikjptjeKtjel¡.wjwW· rpjspjsk.kLÕcj p:YkEuwcjnnj´p:YkEulkjTkj ¿kr.zj misobu(bv.To)eku.· qMicjDm?estItajrâ atuicjtLpv. quetqItaj hJumà,likjptjrpjspjkLÕcj p:YeKtjh·q.wtIgHj kS·cjhW·qLÕcj×UeKtjbk.·$J´ v,taj lCtjgL iÕkjgL.YlwjkJ urâlikjtaj K[êputjlwj p:YlikjtMaj k[.jlàÕcj´ likjtMajqJ kl[.$ItajgHj dHj\p.ktj dyHjtHjauitjrâlikjptj eKtjtMilMÕhjwW· p: YqLruitj´ p:Ylikjaupjtkjp:EÕlwj bJulMÕhj$· gW·SEuektjdM·cj$Jrâ

spjkEu percjkWtjtYquicjKN· mnje]t·gHjelwjp:Yzuicjwutjduihj dEuekl.q mNÕ·eqC.Y\K. (30)tuicj´lP.jduihjb.ypj ;ÕcjqDJugHj rupjk[.j p!im.´ rupjtirs¦.nj

gmLiÕcj nkEutMajw>nj putjKN·lwjtajgHj SEuv.tjdM·cjdEukEulMÕhj$Jrâ lP.jqLÕcjk[. kW.njzukjeq.j\K. bNtjmWYtuicj quicjKN·lwjkM.cj nkEutMajw>njelwj ×W·todM·cjrâb¡cjkM.cjgHj qLÕcjTpHjepB.j zmLicj (240) htj×W·tYuap:YgHj putjlwjrupjsicj rupjeK[·taj sr.YkWtjtY KuihjetMcj bWYmel.njrâ p:YkEusMtjtuicj qJkl[.$IgHj putjlwj rupjz.tjezN.jsHj´ kWtjtYp>njtajgmLiÕcjkJu´ qA.cj×UgHj p:YKetHj kewkjz·cj edwto k[.jqMicjainj (qi]k.,Bur.,) gHjelwj kWtjtYT/,p[,lwj z.tjezN.j sHjgHjgW·SEuektjrâ p:YkW.njB.g>pj ap:YTJukajgmj gHjelwjputjlwjrupjk[.j]tY ×W·tobWYmgL iÕcjrâ mC,×UgHj rupjbIqNÕ(biQniÕ,ntj)´ rupj\pemqWwj (q{Jw)tajgHj gW·SEuektjm.njrâ qMwjrupjputjlwjtajgHj K[êlwjlikjmnj×W·tYu kL.hW·suipjbWwjkL· (10)qN.·´ nddHj likjmnje]t·]thjer.cjgW·SEuektjrâ

p:Yedq lH.dkHj´ p: YdEuTJuB.\p (f.,\p)´gW·SEuektj kWtjtYmnj m.njm·cj$Jrâ p:Y(DJu)TJugHjwW· bb>njlwjrupjeKã;iÕtjgmLiÕcj kWtjtYeKtje]t·et·râ aKicjk.l k[.jezN.jaesW.· md,\gipjdokLÕcj ByjpN.njbM.tYutnjtom·cj dEuTJuB.\p (f.,\p)kJurâ nkEuk[.jezN.j aesW.·k:iÕkjk:iÕpjtYu ekL.njkLÕcjlwjer.cjgHj v,mÕN· edqtajhJulokLÕcjm·cjrâ

T·kjr·cja. wcje]t·et·mà,etHj d,ektjgunjsr.Y ekW·ekW·râ Sg, atikjgHj psËÕpPnj hW·eqcj´mipjlhicjm·cjkEu wcjatikjqM,etHj dN.Yzuicjpuitja.kEupsËÕpPnj$· m.njm·cjer.cjâ ducjqzuicj atikjtYu bJuktEudHjm·cj psËÕpPnj$·q.jlEu gW·ekL.nja.´ qWkjan.gtjgtet· kS·cjtupjqMhj gW·ptwjpN,kEu v,tNhjm.njbJulEu md,runjgs.nj eTkjtajgHj zM.pjek.njgkUmnjpOulMiÕnjk.l ekL·suitjlWIpr.mà, an.gtj ek.njgkUpOutotkjkLÕcj bWYsMtjer.cjâ lkjk[njek.njgkUpOu v·cjhW·gW· ekL·b¡nja.´ likjptjeynjqN.cjpOu gW·ezN.jem.wjtotkjkLÕcj qWkj#.njgt$·gHj zM.pjek.njmnjtajt.l[iÕcj×W·m·cjer.cjâ cCÕhjm,mNihjhJugHj t.l[iÕcjek.njgkU suipjpN,zku /uitjlEuzkuercjtLÕcj ekL.njlwjer.âmd,/tjkN.tjkEu epN.njgHjr hW·eqcjh.â â

lkjk[njek.njgkUpOu v·cjhW·g W ·

ekL·b¡nja.´ likjptjeynjqN.cjpOu

gW ·ezN.jem.wj totkjkLÕcj

qWkj#.njgtet·gH j zM.pjek.njmnjtaj

t.l[iÕc j× W ·m·c jer.cjâ

percjgkUmnj

1 2

percjkMinj;Õcj

qkutj ø lkÒroauitj (nigJu)

p!ipkÉek.nj;Õcjarcjeku.· w>dek.njgkUpet.·/tj kMinj;ÕcjeanjduiwjnIyH.ku ;ÕcjbM.

p:Y;ÕcjbM. eku.· ;ÕcjeanjduiwjnIyH.gHj percj;ÕE;Õikjlwj ltUek.nj;ÕcjarcjtajkuJ`

p!ipkÉek.nj ;ÕcjarcjtajkuJ tupjqMhjm·cjv,qkajtuY pet.·/tjlwjer.cj~ pRU$aj

e\zwjl.tj gLÕikjgL.Y ptuinjT½,lwjer.cj~

lÐêet· atuicjqIkLI ptuinjT½,lwjr pWmgs.njTicjdwja. tcjrnjtMaj w>dek.njgkU qWkjgW·dkjptnj kMinj;Õcjp·cjek.·gHjwW· ap:YkEu;ÕcjbM. eku.·;ÕcjeanjduiwjnIyH.tajgHj d,ducjzJukpuikj SEugbm·cjkEutcjncjgek.· ek.njgkU hW·e\psuitjeku.· percjkluikjkmEu ak.Yar. lMÕhjgHjwW· ktEubdHjm·cj ezN.jkEu\zhtjrâ percjdkjptnj;Õcj percjeq.cjkÈ, \pd¡v. eku.·a]k.gek.· ek.njgkUmtNhj\K.m·cj mgLi ÕcjkE ugek.·taj gW·kelcjvIqMhj v,qkajpLnjgHj SEugbzJulpuikjkLÕcj percjd,ducjek.jSo nzuicjntY qJu/>;ÕcjgHjrâ eScjspjkEu ;ÕcjzkukEuzku lÐêek.njgkU ;ÕcjbM.kJu´ ek.njgkU g[.b.kJu´ qWkjgW·kelcj dkjptnjtcjDrjpetHj ek.njgkUlMihjea.nj (lUm[iÕ,suanvj,su)taj pMikjezN.jm·cjer.cjâ qWkjv,tajwW· percjaupjDupjedq×Ðr zkukEuzku´ percjpãprajDneku.· bWYmkS·cjtupjqMhj v·cjgW·p>lupjp:Yar. qàÕtjqW.tj kS·cjgek.· kMinj;Õcj(;Õcjqmt)gHj tcjducjl[Õicj kiunjsIm.njbhEu(Bu·sJm·kinj,) mek.jg, lv.tjDwjpetHjeanjd>e\znj (acjd>Scj ayUaS) gHjelwj d,p·kjkEuaDipP>yjpLnjer.cjâ nYkY lupjk.tjb¡b¡Ì w>dek.njgkUrpjspjqucjes.Y lv.tj percjvIqMhj ek.njgkUgHjwW·p:YkEueanjdiuwjnIyH.eku.· p:YkEu;ÕcjbM.kJugHj bWYm¾zihjnkjzJutkjd,a. gy·kj lÐêar. bNtjb½tj pWmpkJupr.pjpercj;ÕcjkW.nj gek.·ek.njgkUeku.· lÐêar.taj$ajgHjr d,kelcjK[pjbË. qCIgLipjpLnjer.cjâ

p:Y;ÕcjeanjduiwjnIyH.wW· p:YkEuqN.· (2004) gitua·kjtwjp>gHj RuYsHjptiunjqmt k:ÕipjqÒÕipj;Õcj ¤¤lEuB.njb.njyU×uEyUdEuõõv,mekcjdHjlwj qÒÕipjbuilje]t·gHjmWYrâp:Yar. £pe£pcj\p·cjlH.Y dpjpN.njeku.· ;ÕcjkW.njgHj qP

hiutj×U v,et·×W·lsW·siutj lv.tjDwjpetHj v,gmLÕicjd,siutjgLÕicj (am[.,a±kikj ayUaS) gHjtYu v,et·gHjp:YkEu mIdIy.mà, nkuEyMÕ ¤¤qÒÕipjbiulj m×W·kEug\mcjv.$jõmWYv,gmLÕicj tJgLÕicjkLÕcjrâ v,et·wW· p:YkEuqN.·(2005) gituawjegtjgHj gW·kLÕcjtcjtupjsiutj percj/iuhjllmjkEugek.·K[Idr.cj bL,/,;Õcja.eK[ (AGM) tYu pMtjpN.njp:Y;Õcj mdHjkLÕcjlwj bWYmlajlgHj bed·>faiutj pLÕitjekL·m.njrâ qN.·(2006) gitum.tj(K[j)gHj v,et·kLÕcjewcjsiupj;ÕcjbM.kJuelwj hW·gW·SEugbkEu v,mesHjsuitj p:YkEuak.Yar. p!ipkÉtajgHjrâ

×U\K.hW·lajet· SkjspjkEu qÒÕipjbiuljv,mNÕ·kS·cj qN·cjpnje;.cjmWYtL \p·cjqL.YeT.· percj;ÕcjkW.njp:Y;ÕcjeanjduiwjnIyH. ×UeqN.tjtLawEu sEukEudHjeqN.tjaupjDupjdImwjker|zI bWYmetMcjtMhjgHj t·cj\gYpLÕpjsiutjk:ÕuipjqÒÕipjtLawEu qÒÕipjbiuljpN.njbM. tajm.njer.cjgHjv,gmLÕicjtaj sMIsMtj eTcjektjlwj aiutjrâ p:Y;ÕcjbM.wW· percjp: Y;Õcj qWkjgW·/iuhjllmjkJu gW·et.tkjef.aje\bwj ezN.jem.wjtiunjgHj ×W·pMikjm·cj¤¤qÒÕipjbiuljm×W·kEu g\mcjv.$jõõ bWYmqk.tj\mhjrâ

p: Y;ÕcjbM.wW· qÒÕipjbi uljgmLÕicjtaj tLicjmtjkM.tjkLkjm·cj p:Yar.percj lsW·siutj w>dmh.ek.njgkU ebLtjtjebLcjcj mqPaDik tcj×W·pMikj percjvIqMhj

p:Y;ÕcjbM.wW· percjp:Y;Õcj qWkjgW·/iuhjllmjkJu· gW·et.tkj ef.aje\bwj

ezN.jem.wjtiunjgHj ×W·pMikjm·cj¤¤qÒÕipjbiulj m×W·kEu g\mcjv.$jõõ bWYmqk.tj\mhjrâ

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

1 3

percjkMinj;Õcj

aSkj×Umukjlikj (22)mqLÕcjptiunjkEu aqicjq·q. p!ipkÉ pkuJpr.pjtajgHj$Jfiuhjrâ ektjaKnjlCtjkuE ;ÕcjeanjduiwjnIyH.mà,v·cjhW·gW·lukjsukjkEu percjvIqMhj a]k.gkU hW·tupjtNhj\K.gmLÕicj (mtUkWY\p.,mém[., ]k.,mHvJVWtjer,)gHjmWYq.j v·cjgW·m·cjs·cja. mWYsW·tupjpj bWYm/iuhjll·gHjnYkY×W·m·cjbWYmgLÕicjrâ p:YkEubWÕicj ;ÕcjeanjduiwjnIyH.kJu´ p:YkEubWÕicjgek.· kMinj;ÕcjbM.kJu siutjD>tjpWIpWê bhEueztjtjv·cjgW·m·kjgtwj et.tkjtiunjgHj rYgek.· pLnjgt,v,gmLÕicjtaj ddHjar. pW,mttjekL.· bWÕicjeynjqN.cjtYu ekL.njpercjqIkILkJu´ percj£pe\pcj\p·cjqL.Y dImwjker|zI bWYmqL,pW,kJu´ k¦·cjpercjaupjDupj zkukEuzkuv·cjgW·qLÕcjkJ ueku.· percjpãpraj tmjRuihjqy·z.t qB.wtajkJugHj d,ttjTpãa.er.cjâlÐêddHjar. ;ÕcjeanjduiwjnIyH.eku.· kMinj;ÕcjbM. qJu/>;Õcj$ajwW· gW·SEuektj percjvIqMhj q.mvqkjkjwW· tcjducjl[Õicj qWkjgW·faiutjekL· p!ipkÉ a]k.gek.·mNihjeku.· pWmpkJupr.pjgHj hW·eqcjmWYq.j pWmas tEuplu·p!ipkÉeku.· pWmpkJupr.pj kS·cjtMiDwjehcj dHjer.cjâ

kMiÕcjesHjm.njgHj huitj×U \zhtjpN.nj aemrik.nj hW·eqcjrâa]k. v,tajkEuv,taj gW·yHÕkjTYum.nj dM.×U;Õcjmh.mitj entEu´ bWYetMcj aemrik.njtajTpkjkL.jgHjtYu aiutjekN.tj mWY;ÕcjtYumWY;Õcj pãtitjmdHjrâ ;Õcjek.njm[êentj bM·kjyUer.pjtajgHjelwjd,k[eh.· \bmja.kE u mH.znjek.nj;Õc jv,tajqJuhW·d,¾picjpÒ.njkEu lWhjmWYq.jrâ tcj;Õinjl[ alEuaqIv,taj mu×W· v,tajlCtjtYu v,taj ducjqziucjlÐêtcjtajgHjtY u Dm·kjRupjroaiutjrâ tcj;Õ injl[percjpN.njgHj gL.Yap:Y tLawEupN.njtaj hW·el.YqW.râhiutjgHjtYu gW·ektjzN,kEu nkEu\zhtjpN.nj lÐêtLawEupN.njhJugHj dHjkemL.nj el.YqW.mWY hW·eqcjrâ »$ajgHj gek.·mh.mitjpN.njeku.· gek.·percj;ÕcjkW.njek.nj;Õcjarcjtaj d,tJlwjeTkjer.cjâ aDikgHjqWkjeqà.·plHjef[· tLawEupN.njgHjtYu nkEu\zhtjqW.cjtNhjhj plHjef[·m.njmà,elwj dHjepY>a·cjzN,gHjehcjrâeKtj$ajgHj dHjeKtjplHjef[· tLawEupN.nj nkEu\zhtjv,;ÕcjkW.nj´ gek.·v,;ÕcjkW.njgHjtYu \zhtjv,;ÕcjkW.nj´ gek.·v,;ÕcjkW.njtaj v·cjgW·KiucjbiunjzMajgHj dHjar. pMikjezN.jmWYrâ huJgek.·v,;Õcj gkUn.n.tajv·cj\zhtj gW·KiucjbiunjgHj nkEueb.jrpjlWhjmnjtajeb.jpercj;ÕcjkW.njtaj d,Biucjgs.nj lWIpr.er.cjânkEu mh.b[êh.×W·×W· v·cjgW· BiucjercjtLÕcjgHjelwjpMikjezN.jkJurâ

nkEueb.j;ÕcjmnjtMi v·cjgW·ptitjprY lÐêtcjtupjsiutj percjpdiuajpnjepH.jm.njgHj dHjaDiktYu nkEuqW.cjlEu prYgW·titjm.njgHj d,gLÕikjgL.YepN.jrâ lÐê×UkEuyEutYlÐêekNcj kUK[pjqWkjeqà.· kelcjpnjepH.jgH jsN,gHjgL.YaeK>cjar.tYu Dm·kjRupjromà, siupjtrogLÕicjrâ fIlwjpercjdiuajpnjepH.jkL,kL,mà, lpãzku qWkjeqà.· dHjlelcjr×W·er.cjâ ef[·qàÕtjqW.tj gt,k:Õipjmà, gt,m.njgHjtYu ywjr SkjdtUliucja. lÐêgL·cj;.njgHjmà, v·cjprYgW·×W·gHj d,gs.njer.cjâ diuajpnjepH.jelwj v·cjhW·gW·k[v·cjprYgW·×W·´ ekÊcjpnjepH.jelwj v·cjhW·gW·k[ v·cjprYgW·×W·gHjehcj pMikjezN.jrâ gunjfEuek.njgkU (National inter-

est) gHjehcj pMikjezN.jrâ gunjfEuek.njgkU hMYmà, mukemL.njmWYhW·hJu pOuekL.nj hW·gW·râ â

kelcjdkjpÐnj percjpiunj\dpj gek.·miNhjtaj eku.·spjkEu percjkelcjdkjptnj eynjqN.cjaKiukjkN.taj eTkjer.cjâ ak.Yar. percj;ÕcjkW.nj´percjmNihj mdHjaT·kjapcjkEu gu$jqikÉ. v,md,ducjkliel.njduhj hW·mWYkEu bbWYDwjtajkJu´ tcjv,et·kLÕihjektjlwj zkuzkuv,t·kJu eku.· lkjqnjzkuzkuv,t· v·cjgW·kelcj tnjdHja. m.njpLnjgHjelMcjkemL.nj kelcjlWIpr.wW· d,qICgLipjkEueTkjer.cjâ

aSkj×Umukjlikj + (18)

+

1 4

percjkMinj;Õcj

l,gL·cjtMi

alEuaqItLawEu kMinj;ÕcjbM.wW· gek.·;ÕcjqA.cj´gek.·gL,kwjgmLiÕcj /uinjrkEudM·cj\zhtjDruihj qWkjgW·\p·cjlH.YalEuaqI eqN.wjeqN.tjdImwjker\zI gluicjlEukJuelwjatuicjmUw>d eqN.tjzkumWYehcj aupjDupjm·cj;Õcj sEutCY$·ehcjrâ gunjfE u\zhtjDru ihj ;ÕcjqA.cjgmLiÕcjgHjelwjmuelwjhW·etMcjkLÕcjkJurâ huitjgHjr percj\p·cjlH.Y

alEuaqItLawEu ×W·q.jlEukJugHj n.YKuicjewnj K[êekHjptuinjT

/,$.râ

ekmjz[.pjgau·f[.kMinj;ÕcjbM.wW· ×W·dM·cja]k.;Õcj ducjlwjw>dtYpucj

kE utYpÌtY u su ipjkLÕcjaKicje]kpj\gtjmà, G·cjpN.njbM.tajgmLiÕcj lewcjw>d mKNÕkjk>tja. lP.jet·mWYK$lP.j$· mWYK$gHj ×UkEupOutaj gW·kÕLcjbL,/, ×UtYagálikjaupjDupjkLÕcjlwjrâ ywjr ;Õcjg[p>njkEu ;Õcja.\zIy.njgmLÕicj lupjfnjfkj sN,;Õcjn.n.mà, qWkj;Õcjaiסy (In-

dia) kEu;Õcj]kÕkj qWkjgW·ekmjz[.pjgau·f[. ap:YkMinj;ÕcjbM.wW· aeK>cjea.nja.er.cjâ

;Õcj]kÕkj suitjlupjsdM·cj lÐê;ÕcjbM. ×W·gLiÕcjkEuqW.cjrâ s×UkEu qN.·el.njkLÕcj (15) qN.·et·râ]kÕkj kelcjpKuicjpÐÕinj percj;ÕcjkW.njkEu percjpuinj\dpjv·cjeqà.·KuicjkLiÕkj ap:Y;ÕcjbM. mpзkEu qLÕcjtmjruihj´qLÕcjpÐÕinj percjkUq.nj qW·r.nj cCÕhjm,×W·gLiÕcj kEulCJqcjGYdwjl.râ lP.jpercjpN.njpLnjwW· ]kÕkjtaj qW·kEubM.lWhjmkmjelwj ×W·tokLÕcjrâ prYgWnjpN.nj qWkj;Õcj]kÕkjmutitjer.mà, v,taj gW·aeK>cj qucjes.YeqNhjk½cjap:YtÒaj aDm.njelwj×W·´ qWkjgW·mcjTicjk½cj ;ÕcjqA.cjmK[Idr.cjdM·cj a]k./ImH.qMitj aiסiyelwj p>dM·cjrâqWkjpN.nj]kÕkjelwjkJu qWkjgW·T·kjpl·cj \zhtj ekLcjskjwW · ;Õcj]kÕkjtajwW · aeK>cjqWkjgW ·KÌptitjqMhjD.tjkEu ekLcjtielwj p>dM·cjrâ

pWm alEuaqI]kÕkj T·kjpl·cjp·cjet.YdM·cjkualEuaqI pN.njbM.wW· tupjtov·cjro SkjdM·cjlm[JÕ

pN.njbM.taj v·cjayukjeqà.· gLicjtuinjrâ ;Õcj]kÕkjT·kjdM ·cjku alEuaqIpN.njbM. mkmj´ mhtuihjqM,hW·eqcj qJukEusuitjD>tj m]qnjelwj p>dM·cjkJurâ pWmdpjpN.njbM.taj lupjdM·cjDy·kj]kÕkjgHj zercjzuicj;ÕcjbM.taj hW·mWYpMikjqM,hW·eqcj b[êh.bM. rpjkLÕcjlwjaSkjSkj ¤¤pãlW,tYu ektjzN,õõ mpзkEurpjlwjw>dpNÕkjgHj ;Õcja.\zIy.njbWYmgLiÕcj yJuhW·eT.cjdM·cjrâ

gW·pelajrpjgt.zuicj qWkjg·WsEudN. v·cjhW·gW·f·kjpLnj hW·lupjTYu ap:Y;Õcjv,tNhjg,tYu ;Õcj]kÕkjT/,$.suitj ap:Yrucj k·cj\zIgJukLJÕ kulqmgàmWYwW· p·cjet.YkEu;ÕcjryH.tYu pÌt,eT.· nkEu\zhtj bItuiwj (veto)

qWkjeqà.· TpuitjeT.·aSkj percjpuinj\dpjku ;ÕcjbM.râ />;Õcj$·wW· nkEuwcjelwjkJu´ gLicjeqC.YkLÕcjdM·cjtYuqàÕtjqW.tj eqà.·Tpuitj percjpuinj\dpjku ;ÕcjbM.wW·;Õcj]kÕkjhtodM·cj lkjkro alEuaqI;ÕcjbM.epcjepcjrâ ;Õcj]kÕkjwW· Te/kjlwjmtjku alEuaqIpN.njbM.taj pWmf·kjpkwjdM·cj percjmNihj ap:Y;ÕcjbM.tYuqPlwjkMinj;ÕcjbM. nkEutWEÕr, ]kÕkjmWYkJuer.cjâ qPhuitjgHjr \dpjrtj qB.w ;ÕcjpOuelwjkJu´ ekcjz[.pjpercjpuinj\dpj ap:Y;ÕcjpOuelwjkJu´ ef[·tmjruihj sEukEusuipj ptitjekLcj qMhjD.tjti qJufauitj p>lupjdM·cjrâ mWYlP.jpLnjwW·aeG.aqicj percjpuinj\dpj;Õcj]kÕkj KuihjdM·cj$· ywjr;ÕcjgmLiÕcj lupjkLÕcjnYn.n. ap:Y;ÕcjbM.wW· ;Õcj]kÕkjdHjDwicjtYu ]kÕkjtajsEudN. v·cjeqà.·vicjwtj a]k.edqgHjtYu mWYlP.jpLnj kEu\zhtj v·cj;ÕcjgmLiÕcj eqà.·dtUdluicj lÐêv,m·cja]k. hW·p>lupj ap:Y;Õcjv,tNhjgHjalEuaqI]kÕkjtaj gs.njdM·cjrâ qer.pj$.faiutjmà, là>mj;Õcj]kÕkj lÐê;ÕcjbM.gHj \p·cjqL.YhW·m.nj bwjl\zI;Õcj]kÕkj lÐê;ÕcjbM.elwj Skja.m·cj bJu$·pLnjrâ

Sg, lv.tjkJu´ bwjl\zIkJu´ qWkj;.jzmLicj;Õcj]kÕkj eqà.·\p·cjqL.Ya.×·Wer.cjâ huitjwW· v,taj v.tjkLÕcj;ÕcjbM. pWmhW·erHjeqHj lÐê;ÕcjzercjzkupWmptitjm·cj BicjBcj qW·r.njdM·cj a]k.ti py[ÕEbM.gHj

;Õcj]kÕkjwW· Te/kjlwjmtjku alEuaqIpN.njbM.taj pWmf·kjpkwjdM·cjpercjmN ihj ap:Y;ÕcjbM.tYu qplwjkMinj;ÕcjbM. nkEutWE Õr, ]kÕkjmWYkJ uer.cjâ

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

1 5

percjkMinj;Õcj

qWkjgJukLJÕ ;Õcj]kÕkjkJu´ qikÉ.eku.· eqN.wjtj;ÕcjkJu´mumHhW·kitjvIku qWkj;Õcj]kÕkjkJurâ lMÕhjwW· alEuaqIbhEu;Õcj]kÕkj (Beijing)kEu alEuaqIr, yUn.nj(Yunnan Province)taj DruihjalEuaqIbM. v·cjeqà.·tkjk[.ku eb.jpercj;ÕcjkW.nj´ v·cjeqà.·\p·cjqL.Y bJu\pcjaupjDupj;Õcjeku.· qLÕcjptuinj percjTtjyukjkEu md,duiaj pWmpÐitj kUq.njqW·r.njdM·cj BicjBcjtajrâ

nYkY$· ;Õcj]kÕkjekcjewtjlwj kW,e]t·(North Korea) v·cjgt,suitj eqà.·lupjkLÕcjwuicj a]k.mNihjgmLiÕcjkJurâ SEugb ;Õcj]kÕkj lÐê;ÕcjkwjrIy[.mWYwW·TpuitjaSkj TpuitjezW.·m mWYDwjehcj hW·ru·gpj v·cjgW·bed>· kwjrIy[.qMwjk[. hW·gW·pet.·smj/tj lWhjlkjkLiÕkj mdHjrâ

huitj×UkEuaË.ezN.j sEudN.ek.njkW,zkutYuqikÉ. aË.elwjpLiÕtj´ qCizkuelwj hW·gJukLÕJrâ as×UgHjtYu alEuaqI]kÕkj ducjtYasIaznj k·cj\zIgJukLJÕkulqmgà qWkjeqà.·Ticjdwj ;ÕcjkwjrIy[.qMwjk[.´smj/tjdM·cjlWhj plJupl.j ezN.jkEu\zhtjrâ

ddHjbJu$· qWkjgW·SkjdHja. ap:Y;ÕcjbM. ×W·dM·cjtYualEuaqI ;Õcj]kÕkj ef[·lwjzuicjmWYtNÕcjkL.râ qPhuitj×UkEu alEuaqIpN.njbM.taj ewcjdM·cjbwjl\zI mpNÕkjtYualEuaqI]kÕkj Ticjdwjgek.· pN.njbM. ;Õikj;Õikjepcjepcj hW·m.njrâ

qPhuitj×UkEu qM.puinj\dpj ef[·tmjruihj ap:Y;ÕcjbM.sgLi Õcja.tYu lP.jqÒÕtja.\zIy.nj$·pLnjelwjSkjp:EÕm·cj gek.·pN.njbM. v·cjeqà.·ducjtY ¤¤\p·cjqL.Yõõpercj;ÕcjkW.nj ap: Y;Õcjet·er.cjâ alE uaqI;Õcj]kÕkjtaj skLiÕhjektj mWYq.jpLnjwW· qPhuitj×UkEu¤¤kEusuitjõõ kuek.njkW,zkutYu aË.elwj mukjmtjlJukLÕcj a]k.;ÕcjgmLiÕcjrâ huitjfEuKuihjmWYwW· alEuaqI

;Õcj]kÕkjtaj pWmkEum·cjrJubcjku dpjpN.njbM.mWYwW· md,kelcjqCIgLipj K[iÕtjK[iÕtjpLiÕtjpLiÕtjer.cjâ qWkjgW·eKLwjqHj\pd¡v. percj;ÕcjkW.nj nYkYklutj gzajwuicjtkjk[.gHj alEuaqI ;Õcjaemrik.nj md,p·cjet.YkEu;ÕcjgmLiÕcjtYu ek.jpLÕpj;Õcj]kÕkj v·cjeqà.·p>lupj ap:YepÌeq.cjkl, percj;ÕcjkW.njbM.m.njmà, là>mj]kpja.kEu tuicjpÒom.njer.cjâ

r·cja. lP.jqMwjk[.et·mà, py[EÕ;Õcjgl.elwj mWYgL·cjpLnj /uinjrqÒÕipjwnjezN.j ;Õcjgl. ¤m.njmEuh.njeqnjõ kEudM·cjrm[.cj dImwjkJuelwj aKicjG·cjgl.taj a.suipj;ÕcjbM.gHj mumHhW·£pe\pcjkLÕcj mWYq.jgHj md,amjqwjektjrâ el.njkLÕcjmWYaKicj a]k.qN.·(1990)wW· ;Õcjgl. kEudM·cj\zhtjkEu;ÕcjbM. v·cjgW·dHj;ÕcjdImwjgHj qPhuitj ×UkEu;Õcj]kÕkj lupjekmjz[.pjdM·cj×UkEupercjpuinj\dpj sEukEudpjpN.njtYu ;Õcjgl.kJu qJukEu;ÕcjpluitjgmLiÕcj pÌt,eT.· alEuaqI pN.njbM.tajrâ

bJu;Õcj]kÕkj ×W·pMikjku qMhjD.tj\zhtjskj(energy)gHj ;Õcjgl.elwj b[EÕTcjdM·cj qMhjD.tjtitj×Uti qWkjgW·qucjes.Y ap:Y;ÕcjkJuer.cjâ mWYq.jpLnjgHj;Õcjgl. mikjgW·f·kjgL·cj qWkjgW·kUq.nj qW·r.nj mWYkS·cj ku;ÕcjbM. Skja.kEu ;Õcja.\zIy.njgmLiÕcjm.njer.cjgHj gl.taj esHjdM·cjsuitjer.cjâ ywjr là>mj$·;Õcjgl. SkjkW.ja.m.njmà, bJualEuaqI ;Õcj]kÕkjkligW· qW·lWhjlnkjku alEuaqIpN.njbM.gHj ;Õcjgl.kligW·m.njtYu sEukEuaKicjlMÕhj ;Õcjgl.gHj mdHjmr×ukjkEu (4) ;Õcj´ kUq.njqW·r.njku ;ÕcjbM. bWYmezN.jkEu\zhtjrâ qPhuitj×UkEu gl.taj kUq.njp·cjet.Ym·cjku alEuaqIpN.njbM.gHj bJualEuaqI]kÕkjyMÕlJu´ alEuaqI gl.elwj yMÕluJkLÕcj a]k.;ÕcjgmLiÕcjkJurâ huitjwW·gHj pWmkUq.njqW·r.njdM·cj gxÕYb½ê

r·cja. percj;ÕcjkW.nj ;ÕcjbM.wW·pWm;EÕ;iÕkj gsuitjm·cj

ek.nj;ÕcjkW.njtajgHj SkjdHja.m·cjer.cjâ

1 6

percjkMinj;Õcj

SkjbHjelMcjgtet·viâ

a]k.ti;.j py[ÕE´ kUq.njdM·cjlWhj v·cjgW·ed·>a.râa]k.ti;.j py[EÕ bM.øgl.wW· ek.jKos (North East-

ern 7 States) TpHjtWEÕr, bM.qMwjk[. ;Õcjgl.wW·el.njkLÕcjmWYaKicjet· ×W·dM·cjtWEÕ r,qL,pW,mWYtYu aKicjqÒÕipjwnjezN.jbM.e]t· xê×utuinjkLÕcjgHj v,et·tupjsuitjtYupãptitj$. p>lupja. ap:Y;Õcjgl.auitjrâ huitjgHjrsEukEutCY$· ek.nj;Õcjarcj ×W·dM·cjtWEÕr,tajgHj t·cjlWhjlupjdM·cj epÌbtuikj qJu/>;Õcjrâ

bwjl\zI$·wW· bwjl\zI sr.YhW·mWYgHj alEuaqI;Õcjgl. kLiÕhjdM·cjrâ r·cja. percj;ÕcjkW.nj ;ÕcjbM.wW·pWm;EÕ;iÕkj gsuitjm·cj ek.nj;ÕcjkW.njtajgHj SkjdHja.m·cjelwj×W· qWkjgJukLJÕ ;Õcjgl.elwj qWkjgW·zJukpuikjkLÕcjm.nj a]k.ti;.j py[ÕEgHj eqà.·dHjp!ipkÉelwj×W·m.njer.cjgHj gl.taj kLiÕhjdM·cjrâ ywjreKLwjqHjpercj;ÕcjkW.nj kMinj;ÕcjbM.m.njmà, gL·cj;.njkUbNikjelwjp·kj´ qWkj;Õcjgl.elwj prYtitjgLiÕcj×UkEu p·cjet.YkualEuaqI pN.nj$JgHj tJdM·cjrâ huuitj×UkEu pN.njbm.tajewcjdM·cj pwjl\zImpNÕkjku ;Õcj]kÕkjgHjtYu alEuaqI;Õcjgl. md,kLhjm·cjmtj lÐê;Õcj]kÕkj pWmK[Idr.cjdM·cjap:Y;ÕcjbM.et·râ

p·cjet.YgL.YqWhjbJu\pcj;ÕcjgmLÕicj v.tjektjlwj lÐê;ÕcjbM.

bJu\pcjsuitjlupjs lÐêkMinj;ÕcjbM. hW·tupjqMhj×W·kJuelwjducjqzuicj mWY;ÕcjDwjtYu lupjfnjfkj v·cjeqà.·\p·cjlH.Ya.dHjhW·m.njrâ tYupLnjwW· ap:Y;ÕcjgmLiÕcjpLnj ;ÕcjzuicjwutjduihjbWYetMcj ;Õcja.\zIy.njgHj dHjzutjezN.jqWkjgW·\p·cjlH.Ya.;ÕcjpOutajer.cjâ a]k.gHjpLnj qWkjgW·rpjspja. alEuaqIpN.njbM.gHj ¤¤TpuitjaSkj percjpuinj\dpjõõgHj md,Skjrpja. qM,hW·k bJu\pcjbwjl\zItNhjelwj md,SkjgL.Ya.tYu là>mjgt v·cjeqà.·dkjpÐÕinj aeK>cjtupjqMhj ap:Yek.nj;Õcjarcj qJufauitj md,kEu\zhtjkugek.·pN.njbM. v·cjeqà.·\p·cjlH.Ya. percj;ÕcjkW.nj;ÕcjpOu tcjpMikjezN.j mWYq.jpLnjgHj md,kelcj dkjpÐÕinjgL ·cjtrodImwjer.cjâ pitcj$· v·cjgW·dHjm.njgHj ;ÕcjzuicjwutjduihjgmLiÕcj md,p·cjet.Y ekL.nja.er.cjâ

r.lEumWY gkUm.y.a.eK[taj d,eh.mj\bmjkLÕcjlwjmuhiutjv,taj d,gW·]qnjcCÕhjelYeTkj qWkjgW·Dm·kjT½,gHj tcjlCÕtjlwjtajwW· dHjT·kjapcj tM.hliucjrâ

p:YkEuqN.· (2004)´ gitu nwjewnjb.gHj gek.·pWIbWÕicjmNihjtaj dsEuds, T½,kLÕcjSסezN.j p:YdN.YdkjekL.njlwj kMÕinj;.jgHjrâ laj\K.pWÕicj/>tCY qJbiucjlwjkMiÕnj;.jgHjtYu alEuaqItaj tupjkLÕcjsuitj dkjgek.·kwjmeyHnj(ek.jmRHcj) qWkjgW·qIkLI percjfnjznjkEucCÕhjm,]qnj mdHjrâ percjqIkLI kwjmeyHnj alnjkL.aiutjwW· ekL.njqPto p:YkEuqN.·(2005) gitudIe\znjb.gHjrâ v,m|gipjbL,titjkLÕcj ×UBYddiukj pkJupr.pj p:Yar.pWmgsiutjto mNihjmWYgau· mWYgek.· atiucjk:ÕipjmWY´ mNÕ·yMÕqertjqtEubwjaEuqEulIyu Eq.njeK[ mhJukLÕcjgH jwW·¤¤pWmercjtLÕcj kEucCÕhjm,elYwW· qWkjgW·h·cjptiunjcCÕhjm,qikÉ.pOukJu ´ tup jtov·cjro qPgRusMtjqmÐJaeK>cjar.pO ukJ ueku.· percjeynjqN.cjaKi ukjkN.pOukJuer.cj mdHjrâ pWmercjtLÕcj kEucCÕhjm,elYhJugHjqWkjgW·qLÕcjptiunj ;.jdekwj ekL.njkemL.nj mNihjtajkJu qWkjgW·Dm·kjRupjro kiunjasIm.nj percjg u$jf E u p W Ib W Õ ic jm N ih jtajkJu´ qWkjg W ·kelcjdkjptnjBwpO utajkJu mdHjrâ pWmelYkEu cCÕhjm,wW·qWkjpOumN ihjtaj gW·tJkLÕihjektj an.gtjzku×W·m·cj$Jer.cj mdHjrâ »$ajgHj qWkjgW·v.tj ektjpercjBwzku lP.jK i uh jer.cj mdH jrâõõ q.jwW ·v,mbL,titjkLÕcj ×UBwd,ducjgsuitj p:YkEu mWYgau· mYWgek.·mNÕ·yMÕ qertjqtEubwj aEuqEu lIyuEq.njeK[ hJutorâ

aSkj×Umukjlikj + (30)

qWkjgW·qIkLI qWkjv,d,duc jBY kMÕ in j;.jgmLÕ ic j

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

1 7

percjkuEpv.

aKicjk.l p!ipkÉa]k.nj/kja.tuY percj

dImwjker|zIeku.· percjpvIpvpjt· buJluE×·Wm·cjgHj

aiucjdIaIea gLÕikjgL.YptuinjT½,lwjer.cj~

qkutj ø qtÐm

percjkelcjpvIpvpj aKicjp!ipkÉ a]k.nj/kj

bJulEug W·kelcjducjtYpLnjer.pWmpã \K.eT.· percjt.dN. eqN.wjDwjeku.·spjkEu percjaupjDupjgmL Õ icjâ

mNihjkliel.njlwj duhjtajgHj pWmbl,eT.· nkEutcjducjwnjeku.· tpjlwjd$j(d$jT·cj´ d$j]qnj)tajgHj d,yHajeT.·kEuer.cjâ sEudN.kEuaeK>cjar. ek.nj;ÕcjtajtYu Rucj(spjkEuaeK>cj ar.mNihj)kM.tjlwjtajgHj d,kelcj p·kjkEutYu kemL.njkelcjlIWpr.(\pnjlvjkus.,er, lupjcnj,)tajgHj d,ercjtLÕcjkEuer.cjâpWmqLÕcjptuinjaqicj percjaSkjaeS.··m N ihjatiucjpktiâ â p:YkEuqLÕcjptiunj ]kkjRHjq. dImEuker|zIeku.· aeK>cjar.mNihjgmLiÕcjgHj asIaznjpercjkEupv. ;.jzmLicjelwj pMikjezN.jm·cjer.cjâp: YkEuqziucjpWIbWÕ icjgHj pWmkelcjducjtY ef[·sW·dN.YwÌkEuv,mkliel.njduhjgmL Õ icjâ â gek.·alEuaqIhW·eqcjgmLÕicj´ gek.·B.q.gmLÕicj´ gek.·percjmNihjgmLÕicjeku.· v,awEu×W· p:Yedqtaj qPqÒÕipjqÒtuY v,kliel.njduhjtaj v·cjgW·p>lupj ap:Yar.kemL.njpercjmNihjmH.znjtaj mpзkuE quicjB.´ qiucjrucjgxÕY´ percj/·kjgL·cj f·kjgL·cjtajgHj d,ekL.njqPkEueTkjer.cjâpercjercjtLÕcj Dm·kjptwjkemL.nj mkitjvIkEuaKu ikjkN.eynjqN.cj â â bW YmgL Õ icjgH jmà, p: YkE ukemL.njkelcjducjtY ef[·sW·dN.YwÌwW·tajgHj atiucjaKuikjkN. gmLÕicjgHjehcj v,kliel.njduhjtaj v·cjgW·p>lupj p:YkE upWIpWê gek.·mN ihjtajpLnjgHj sEukE ud,p·kjT½,kEugL·cj gW·m.njer.cjgHj pMikjezN.jm·cjer.cjâ eqN.wjxped mtnjtom·cjlMÕhjwW· meScjspjkEu amér.z.wtjg

mLÕicjwW· bWYmgLÕicjgHjmà, kLhjpÌm·cj aKuikjkN.eynjqN.cjgmLÕicjtYu S/uitjdHjkemL.nj Skjspjm·cjkEu tLpv. xpedtajDwjehcj qCIv.tjtorâ aKuikjkN.eynjqN.cjgmLÕicjwW· kelcjfnjbdHjkEu ak.Yar. amékliel.njlwjduhj ×UtmjmUl et·elpjrâ »$·wW·wiutjeT.·hW·gW·râ pWmlupjk.tjb¡ ar.$ajwW· bWYmqLYl,kEu percjkelcj dkjptnjeqN.tj mNÕ·kEubWYDwj (Re-

storative Justice) er.cjdHjrâp:YkEukemL.nj asIaznj kelcjducjtY ef[·sW·dN.YwÌwW·qWkja]k. v,mkliel.njduhjeku.· v,d,ducjkliel.njduhjtajgHjmà, vIq.a.er.cjgHj hW·kEulwjtcjducjl[Õicjrâ /uinjq.jgHjkJuelwj qWkjv, kliel.njduhjtajmà, aeK>cjar. qWkjgW·ttjekL.·a.percjd,ducj lupjT·cjgHj fnjbdjH kEum.njer.cjâ gek.·mN ihjm N Õ ·m·cj p: Yedqtaj a.k:Õ ipjtY u v,d,ducjkliel.njlwj duhjtaj d,gieh.mj\bmjlwjtajgHjv,kliel.njduhjtaj v·cjgW·ducjsqiucj kLÕihjkEum.njeku.· tcjkelcjpLnj ×Uv,d,ducjtajgH jlwjv·cjgW·sMIsMtj ducjtYektjm.njgHjelwj peÈwjpeltjkEulwjgW·er.cjâ

percjkelcjlWIpr. (Healing)

p: Yar. kEuaRu Jbcj eq.cjkE u \pd ¡v.v,d,ducjjlwjd$j p!ipkÉgmLÕicjwW· qWkjgW·ercjtLÕcjkuE ar.pMikjezN.jeku.· fEuper·per·tajqM,hW·kqWkjgW· peq.cjkEu Ruih jkNkj \pd¡v.gHjelwjpMikjezN.j m·cjkJuer.cjâ

percjd,ducj lukjsukj eh.·\bmjlwj spjkEuk.y´ spjkEusiutjD>tjwW· qWkjv,tLewdn. d,ducjpkJupr.pjtajqM,hW·k tcjd,ducjsqiucj$ajwW· Skjm·cjkEu v,gmLÕicj elwjdHjgW·râ p:Yar. lWIpr.kEu fEupWmd,ducjsqiucjp!ipkÉgmLÕicjwW· ewdn. v,d,ducjsqiucj gmLiÕcjtaj gW·bL,a.gHj pWmkelcj lWIpr.wW· pMikjezN.jm·cjer.cjâ xpm.elMcjkemL.nj percjp·kj±qihjewdn. v,d,ducjtaj

1 8

percjkuEpv.

(Grieveing Process)gHjwW· lupjpMikjbWYel.njer.cjâ /iunjgH jelwj Ru ihjkNkjhuitjfE u gW ·ktÐÕ EdHjkLÕcjgH jelwjd,K[pjsutjkEukJutuY d,eq.cjkEueTkjrâ ak.Yar.lukjsukj percjgieqÒwjmWY dHjtYua.kJurâ spjkEu ak.Yar.gHjtYu gunjfEugmLiÕcjtajgHjelwj m·kjgtwj kLÕcjkJurâpercjddHj aSkjlkÒro ×UkEuak.Y ar.et·gHjwW·nkEuv,mW Yeku.· v,mWYkJu´ nkEupercj;ÕcjkW.nj kJu´nkEupercjmN ihjku J ´ nkE upercjeynjqN.cjkJ u pWmkelcjplnjtajgHjelwj ekcjdHjkLÕcjtYukJurâ ak.Yar.dHjtYu kLÕcjlwjet·kJueku.· percjkelcjplnjlwjv,qÒaj tYutYukLÕcjlwjet·kJu qrd,ducj gilwjtajgHj v·cjgW·sinjwunja.gHj pMikjezN.jm·cjkJuer.cjâ pWmkM.tjldEugmLÕicj´ pWm;ÕE;ÕikjgmLÕicj´ pWmf·kjpkwj aeK>cjar. gek.·mNihjgmLÕicjeku.· pWm;ÕE;Õikj pã\K.lwjgmLÕ icjtajgHj btiukjplJukEu tcjducjsqiucj lk[njek.njgkU zkuzku (Identity)´ siutjD>tjpWIbWÕicj p:Yar.pjp:YkW.njzkuzku (Belonging)eku.· percjDwjpetHj(Trust)taj dHjelpjtYu ycjar.gmLÕicjtajgHj kEuf[ênjtYu d,lupj lWIpr.kEuer.cjâ

percjpvIpvpjeku.· percjkelcjlWIpr.gmL Õ icjpercjkelcjlWIpr.wW· eScjspjm·cjkEu mNihj

pUguE´ v,mWYmWYkJuelwj qWkjpWIbWÕicj mNihjgmLÕicjtajelwjSkjspjm·cj gt,gtunjrâ elMcjkemL.nj mh.b[êh.percj;ÕcjkW.nj ptwjk:ÕipjkEu percjpvIpvpjwW· tcj×·WpMikjqWkjgW· kelcjlWIpr.a. v,v,mWYmWYgHj pWIbWÕicjdtnjlkjkÒro v·cjgW·dHj KiuhjmWYmWYgHj fnjbdHjkEum.njkJuelwjelMcjkemL.nj lWIpr. v,mWYmWYgHjwW· eztjtjet·mà,tnjtom·cjkEu ak.Yar. pUguEmWYmWY (tqJ,pugàl)er.cjgHj dHjelpjdM·cj tM.hliucjrâ tcj×W·pMikj eq.Yeq.Ye\b.Ye\b.YpUgEutajet·gmLÕicjelwj tNhj\K.m·cjkJuer.cjâ qM.percj;ÕcjkW.njgmLÕicjgHj phiutj×U percj;ÕcjkW.nj d,ducjpkJupr.pjtYu kL.hW·gW·ercjtLÕcj ekL.njqpkEu percjkelcjlWIpr. qWkjv,eqHjeqMhjm·cj bWYmgLÕicjtaj$JgHjv,qM.percj;ÕcjkW.nj bWYmLÕicjtajgHjmà, qWkjgW·Dm·kjRupjroelMcjkemL.nj percj;ÕcjkW.njgHjehcj gs.njekL.nj qPtoaiutjrâ v,taj$ajwW· kuEf[ênjkEu percj;ÕcjkW.nj pEu×UkEupercjkelcjlWIpr.gHj m.njer.cjgHj d,K[pjsW·qtier.cjâpWlupjk.tjb¡ percjkelcjlWIpr.â â dN.Y$ajwW·

elMcjkemL.nj percjlWIpr. KiuhjSmWYalnj (tsjK[kjek.cj,) DwjhJugHjhW·mWYrâ elMcjkemL.nj qWkjgW·\p·cjlH.YpWIbiWÕcjmNihj ptwjk:ÕipjkEu percjbepcjsiutj tcj×W·pMikj pUguEd,ducjgi d,ducjsqiucjlwjtajgHjehcj qWkjgW·ercjtLÕcj kEugHjpMikjezN.jrâ

percjkLÕ ihjektjkEu ak.Yar.dtnj lkÒrogmL Õ icj (aen.kjK·ae\Kaenm[.,)

percjkelcj lWIpr.gHj d,r·cjpgRukEu percjmNihjeku.· percjeynjqN.cjtajtYu tcj×W·pMikjv,v,mWYmWYgHj d,tupjqMhjkEu ak.Yar. v,gmLÕicjtajfaiutjtYumH d,bepcjkEusiutjer.cjâ pWmDzkj mh.b[êh.qICgLipjlwj ak.Yar. dtnjlkÒrowW· dHjlg·>ziucjelMcjkemL.nj kelcjlWIpr. lg·> pTmer.cjâ

percjqucjes.YtmjRuihj p: Yedq,v,tajgmLÕ icjâbWÕicjgek.·mNihj v,edqlCÕEtajeku.· pUguE

lCÕEtajgHj d$jBY pWm\gYK[o v,qkajgHj pEutYuducjdwjm.njrâ ycjak.Yar.gmLÕicjwW· bJu\pcj percjkelcjlWIpr.gmLÕicjgHj d,K[Idr.cj sekL.njto nkEuv,edqtajehcj a.k:ÕipjtuYekL.njgHj dHjeTkjer.cjâ p:YkEuaKicjgHjmWYehcj ducjqziucjkEu elMcjkemL.nj m×W·tnjtom·cjp:YedqtYutYutajgHjtYu bJu×W·pMikj kelcjpeÈwjpeltjfnjznjercjtLÕcja. eTkjer.cjâ lP.jmWYgHjpLnj lÐêar.nYkY v,edqtaj ekL.njqPm·cjgHj petHjb¡b¡Ìektj epcjcjgHj dHjhW·eTkjrâ hiutje;·wW· aKicjdHjm·cjp!ipkÉ pkJupr.pjjgHj qzuicjdN.YwÌqiC#.nj (ae\KK·aeS.kjaau·)qWkjgW·lWIpr. v,edqtaj lJul.ja.epcjcjer.cjdHjelpjrâpercjSkjspj elMcjkemL.nj kelcjdkjptnjbWYmqLYl,eku.· percjkelcjlWIpr.â

elMcjkemL.njpercjvIqMhjbWYDwj´ pWmqPsMtjqmÐJeku.· percjDwj;.·gmLÕicjgHj Skjspjm·cjkEu elMcjkemL.njpercj kelcjlWIpr. mWYSkjDwjer.cjâ v,mTm·kjm·cjRupjro elMcjkemL.nj kelcjlWIpr. qWkjv,mWYmWYtajgHjelwj d,sW·aRuJ qtikEu elMcjkemL.nj al·ubWYezN.jmWYeTkjer.cjâ elMcjkemL.nj kelcjlWIpr.aKicjp!ipkÉ el.nj/kjtYugHj d,dHjlv.tj percj

SkjbHjmukjlikj + (13) et·viâ

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

1 9

percjkuEpv.

v·cjhW·gW·dHjbM.gHj q.jlEugW·per.* (w>dek.njgkUmnj)¤¤ticCitjmà, gkUhW·kLkj mNihjkEumNihj cCitjv,qÒaj

mà, gkUkLkjer.cjâõõ T·kjr·cjkEu gl.njq.j$·tYu ek.njgkUmnjpuOtajv,gmLiÕcj rnjkEugkUmnjpOu v·cjhW·gW·ekL·kLkja. a]k.gkUv,tNhjgmLiÕcjgHj bJulEueqà.·mcjmWY Ticjdwja. gkUpOu eynjqN.cjpOu likjptjpOu aKuikjkN.pOumnjgmLiÕcj

gHj tiTwj niQYgL.Yncj ×Ulikj (Discovery of Reh

monnya November 2007) tYu K[êekHjptuinjT½,$. nkEulikjpercj ¤¤v·cjhW·gW·dHjbM.gHj q.jlEug W ·per.õõer.cjâ

qÒÕipjpN.njTwjmnjgHj v,gmLiÕcjek.jKosdM·cj¤¤builjK[ÕpjTwjmnjõõer.cj gW·micjektj bWYmgL iÕcjrâa]k.ek.njgkUmnjpOu gmLiÕcjtajr qucjes.YdM·cjaerwjB.q.bM.´ qPpet.· bkjdM·cjbM.gHj gW·SEuektjtYu p:Ysuitjet· hW·mipj\mhjekW·râ qÒÕipjpN.njtajgHj v,gmLiÕcj ek.jKodM·cj¤¤builjmHê,õõauitjrâ bWYetMcj ap:YbWiÕcjpLnjgt,mH leS.wjleS.wjmà, v,lCEÕtajedàtjbkjdM·cj w>dqPbM.´ aKiukjbM.$Jmà, p:YbWÕicjqMwjaupjDupjalEuaqI lÐê;ÕcjtajgHj q.tYu pet.·bkjw>dptupjpet.·bM.$Jrâ ;ÕcjbM. qkutj qMwjlMÕhjwW·mWYaKicjet·gHj ;Õcjmnj´ ek.njgkUmnjtaj tnjtogLiÕcjauitj /uinjrhJukJuelwj f.qJmutÐm´ r,f.qJ eku.·r,beg>´ h·q.wtI´ mutÐmtajgHj lMÕhjgkUmnj]kpjekL ·kLkjauitjdM·cjrâ eqHjdM ·cj Skel.jrâpз×Ueagálikjtaj aupjDupjpWiÕcj /uitj (100)qN.·´ ×U(1826 suipj 1949)´ a]k.gHj g[p>njaupjDupj (1942 ø1945)gHjwW· percj\p·cjlH.Y percjmNihj´ percj;ÕcjkW.nj´percjpuinj\dpjtaj ktEudHjkLÕcj ezN.jkEu\zhtjgHjtYue;·qkEu\p·cjlH.YekL·Bw ek.njgkUmnjpOutajrâlikjptj eku.· aKuikjkN. mnjpOu eKtjgHjwW· lJul.jq·cj\b·cj hIa.;.jauitjrâ k.lsuipjaKicj eagálikjtitj×UbM.gHj r,¿r.wtJ eku.· beg>gHj mNihjhJ uaerwjmnj ×W ·vivDwjrâ p: YqN.· (1956)gH jk·kjlwjsrcjmNihj´ lMihjmNihjp: YKRiucj ehnjt.t(hqá.t)´ /uitjkwkjgHj dHjek.nj gkUmnj´ Sg,suipj(1911)gHj epN.wjkEulMihjmNihj (532 357)gHj bNtj(1224) Dwjehcj v,tajhJu v,taj dHjgkUmnjtYu

bNtj (399)Dwjehcj hJuaerwjmnjelpjrâ mNihjK[êlikjmnjelpjgHj (50)tL´ hW·epcjrâ

r·cjkEusrcjwW·gHjtYu mnjgW·dHjbM. viDwjhW·w>tjrâtWEÕr,;ÕcjmnjlMÕhjgHj ]qcjmutÐmlP.jet·gHj dHja.bM.]kpjauitjpLnjrâ dN.Ymnj\zhtjezN.jgHj ×W·hW·gLiÕcj ekW·ekW·râp:YkEutWEÕr,;Õcjmnj tCY$·gHj bNtj(30^)gHj dHjgkUbM.´ TwÌ´pauiwj´ kercjqkwj´ gl.gHjtYu eqMhjgHj dHjgkUmnjrâlMihjek.njgkUmnj p:Y;ÕcjbM. aKicjtCY$·gHj /iutj(15)kui!jmNÕ·râ huitjlMihjek.njgkUmnj gW·dHja.bM. nkEuaqicjqÒ.tjtj\mhjhjgHj dM.×U alEuaqI qPeT.· B.q.bM.gHj B.q.;Õcj (Language of the state)gHjtYu percjf×HoSJ´ cCitjkmLkj bWYtWEÕmyutj p:YedqqÒÕtjqMwj;ÕcjbM.´ tibl,gHj aqicjezN.jkLÕcjrâ p:Y(19)bWwjkL·qN.·gHjlMihjek.njgkUmnj bWYmgLiÕcj lWI/·cjbË B.q.bM.´ aKuikjkN.percj;ÕcjkW.njbM.râ p:YsrcjmN ihj qN.·(1921)gHjlMihjek.njgkUmnj×W· (324000)kJuelwj (109000)gHjehcj hJuaerwjmnj elpjauitjrâ lMihjeqMhjtajgHjdHja.bM.auitjrâ \d.Y/·cjptitjek.nj kLseT.·dM·cjetHjlMihj\d.YhlEup gW·gLiÕcjm·cj$JgHjer.â

a×Ðr.yj lkjqnjgkUmnj qWkjeqà.·d,ducjcCitjkmLkj lMÕhjeku.· an.gtjet·gHj dHjpwjl\zIalEuaqItMi npWmf×Hosutj gkUbM. p:Ya]k.gkUmnj´kW.njmnjgHjtYu kisË$· k:iÕpjqkuipjeb.j;ÕcjmnjtMi v·cjrov,aupjk.n.n. n.Yh·q.taj ktEudHjdM·cjDwicj ezN.jkEu\zhtjrâ gt$· p:YedqhJu lMihjgkUmnjgLiÕcj v·cjro\zpjbu´ erwj´ muhj;Õcj´ kaj]kikj(awyjlesHj)´k[.j\mhjtajgHj qWkjeqà.·d, ducjcCitjkmLkj ×W·er.cjâkW.njkajp·kj pWiÕcj;Õcjkaj]kikjgHj bM.×Uedq qkutjlÐêet· bNtjpipnjtL kLÕcjsuipjtuinjt. qW·s;.jt.gHjbWY]ko$aj \K.hW·lajgHjehcj kW.njgHj hJua.aerwjbM.´suitjD.tjey[.wja. lP.jgkUbM.râ kW.nje×Hhje\KcjpWiÕcj;ÕcjerwjgHj huitj×UgLÕcja.;ÕcjmC, duiajzUgL iÕcjgHjtYudHja.gkUbM.´ hJuaerwjbM. bWYmgLiÕcjrâ kW.njB.tnjqLÕcjalEuaqI×W·tNhjgmLiÕcjgHjelwj qMtjtajsk.kLÕcjaerwjbM.gHjtYu ×UgHjmW YkS·cj e;·tajducjguicjektj

2 0

percjkuEpv.

nddjHgkUbM. dM.×UhJuaerwjmnj hW·elpjauitjrânYkY alEuaqIpN.njbM. cCitjkmLkjgkUmnjgHj

KmIqcjmnjtaj tJkLiÕhjKLcjkJu´ qJudHjDwicj ezN.jel.njkJugHjtYu v,tajgL.YkLÕcj nYkY qWkjgW·sEudN.´ p:YB.v,taj sebÐ.njlikjmnj´ sk.eynjqN.cjmnj mpзq.jwW·qWkjgW· eSwjdwjekL· percjcCitjkmLkj gkUrâ pWmebÐ.njlikjmnjgHj dHjnYkYKuihjauitj v.tjgHjtYu v,tajgs.njlWIpr.kLÕcj percjebÐ.njlikj xtukvcjauitjrâ

lMihjgkUbM.´ mp>lupj qJuek.njpN.njr.·tajbNtjgLiÕcjkEuÈkj luiajlupjsuipj ;Õcjmnjrâ dpjpN.njnafsuipjkLÕcjeedq ;Õcjmnjn.n.t·tYu qWkjgW·BuicjsEudN.kEuv,taj ×UBYa×Ðr.YgHj m]kkjkLÕcjsuipjrâ nkEu lMihjgkUbM. bNtjgluicj$· ywjrcCitjkmLkj gkUmnjmà, \K.hW·lajgkUmnjpOu kLkja.m.njer.cjâ #.nedq awEuaupjDupjalEuaqI \zhtjezN.j´ v·cjroB.tnjqLÕcjdHjkLÕcj´RucjpãpWiÕcj;Õcj dHjkLÕcjtajgHj dHjlkjqnjgkU mnjgW·dHjbM.râlMihjgkUmnj dHjbM.ea.njgHj ×W·dM·cjp: Yedqr,tajgHjtYutupjqMhjkEu ek.njgkUzuicjdEu ek.nj;ÕcjarcjtNhjtajrâ epN.wjkEuek.njgkU ek.nj;ÕcjarcjtajgHj mnjtajgHjdHja.bM. gLiÕcjaiutj´ dM.×Um·cj p:Ytibl, mWYsW·râ gkUm·cjp:YzuicjdEu meqC.Y\K.×U gkUbM.tajgHj hW·dHja.bM.´ hW·d,ducjcCitjkmLkj ekW·ekW·râ epÌRYum.Y qN.·(1990)et·gHjam.tjmnjtaj kligW·m.Y ×UgkUmnj mtnjto p:Yedqr,znpuidjtajqM,râ pWmtnjto p:YkW.njr,gHj percjpv.´percjpuinj\dpjtaj hW·Kuihj´ Sg, TicjdwjmcjmWY gkUKuihjer.cjâ mnjm·cjlÐê;Õcjtaj ea.njauitj bNtj/iutj(95)k:iÕpjkL·gHj dHja.bM.auitjrâ mimy.Yt KuihjekW·ekW· esajep>tjekW·ekW·´ S.njgkUekW·ekW·mH ek.njz.tjv,taj huJaerwjmnj elpjbNtjd,r,´ Sg, gW·elpjlikjmnjgHjhW·el.YqW.râ

p:Yeb.j;ÕcjmnjtMigHjmH stmjw>dikL.et· sk.kLÕcjlikjbM. nddHjlikjRucjgLiÕcjgjHtYu bWY]ko$· bWwjsjHqN.·hW·lajgHjehcj sk.kLÕcj likjmnj lHYlHYl,l,râ gek.·likjptj eynjqN.cjmnj ap:Y;Õcj v·cjrolàÕcjtajgHj sEukEulMÕhj sk.tolikjbM. p:Yap:YepÌek.·DRJuqIkLIv,tajrâ »$·gHj e;·sIp[,dM·cj ddHjr ek.njgkUmnjmS.njgkUtajelwj hW·elpjlikjmnj´ dHja.bM.bNtjd,r,râ dHjgkUmnj;.·mà, d,elpjlikjmnj aerwjmnj´d,tJkLiÕhjwcjmnjer.cjgHj KmIqcjekuu.· KRHjmS.njgkUtaj

hJupM icjpMhjsnjdkj qWkjeqà.·Ticjdwj mcjmWYgkUrâek.njgkUmnjtaj d,Runjgs.njdM·cj v·cjhW·dHja.gkUbM.´v·cjgW·elpj likjptjzkuzku v·cjgkUUhW·gW·kLkjkL,kL,gHj aKicjRunjgs.nj gW·bL,/, ea.nja.râ

ek.njgkUmnj v·cjhW·gW· d,ducjcCitjkmLkjv·cjhW·gW·dHja. gkUbM.gHj q.jlEugW·qPer.â pus¦.qM.njwW·/uinjrqM.nj el.Yel.YqW.qW. gW·m.njkJuelwj Sg,gW·qWhj;.·;.·\p\pgHj hW·el.YqW.râ Sg, mudHjdHj mh.ek.njgkU×W·mà, gL.YqWhjhW·w>tjrâ gL·cjtrozku w>dgkUzku´ mh.b[êh. gkUzku´ bwjl\zI gkUzku´spjkEuv·cjhW·gW·dHjbM. ywjr×W·mà, hW·w>tjmWYq.jrâ gkUmnjgHj\pY×UgkUbM.$J´ gkUmnjgHj dHjgkU budB.q.eztjezt´jgkUmnjgHj djHgkUezN.j gkUmnjgHj gW·D>tjk[.jkL.auitj´dHjgkUezN.j p:Ya.yHduihjgNY gkUmnjgHj dHjgkU×W·kLÕcjkEu wcjnnjk:iÕcjbÐ.cj gLiÕcjkEulMihjqN.·´ dHjgkUpr,lwj q.qn.eTrw>d p:Ya.yHduihjagNY´ gkUmnjgHj dHjgkUeynjqN.cjmpзq.jwW· ×Ue;.tjtjet· ywjpLÕpjlwjsuitjD.tjkuek.njc C.jtajmà, gW ·dH ja.bM.gH j hW ·el.YqW.râv·cjek.njcC.jtaj hW·gW·pet.· ptupjbkjgkUbM.gHjd,hJuT½, v·cjrogkUbM.gHj dHjgkUeRHjeqHjtI dHjgkUpL·cjbÐÕikjlwj likjptjeynjqN.cjpOu´ dHjgkUpL·cjlwj nnj;ÕcjpOu´gsuitjkmLkjlwj gkUpOu´ mpзq.jwW·er.cjâ Åkkj´hl.taj muphW·dHja.bM.´ hW·ptupjpet.·bkjgkUbM.gHjer.â dM.×Ue;·taj ducjguicjektj gkUe;·tajgkUezN.j´ gkU\pY×UbM. dHjm.njer.cjâ huitjgHjr l,mh.b[êh. qWkjgW·sEudN. ×UBYa×Ðr.Y gW·dHja. bM.vigHjbtuikjfea.wj$. qM.percj;ÕcjkW.nj´ v,mS.njgkUmnj´ qJuKMIqcjmnjtaj nkEulikjpercj lv.tjwW·raoâ â

dHjgkUmnj;.·mà, d,elpjlikjmnj&

aerwjmnj´ d,tJkLiÕhjwcjmnjer.cjgHj

KmIqcjekuu.· KRHjmS.njgkUtaj

hJupMicjpMhjsnjdkj qWkjeqà.·Ticjdwj

mcjmWYgkUrâ

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

2 1

percjkuEpv.

bJulEugW·dHjgunjfEu ×UmduiajpnjepH.jer.*

percjdiuajpnjepH.jgHj Skj×W·tnja. nkEugu$jfEu/>lpã a]k.ek.njgkU ek.nj;ÕcjarcjgmLÕicjeku.·alEuaqIpN.njbM. (naf)gHjtYu ap:YaKicjk.l mduiajzUmYWaK[injK$ nkEuak.Yar. gL,tieku.· ;Õcjziucjwutjdiuhj ma.tjmikjgW· mh.b[êh.zku percjbM·kjRupjro zkuKiucjkLiÕkj biunjzMaj]k·cjmCÕihjmà, zkukligW·prYgLÕicjrâ aKicjk.lwW· dHjaKicjk.l d,kUK[pjbM·kjRupjro mC,×UpercjpN.nj hJugW·gHjtYu aEuqW.cjn.n.$·gHj prYv·cjgW·titj gunjfEu v·cjgW·×W·gLÕicjgHj d,gs.njlWIpr.râ percjpN.njgHj v·cjTicja. \zhtjzku atiucje]t·m.nj mdHjgHjtYu ar.md,kEuf[Õnj ekL.njlWIpr.kL.gHj qW.cjtNhjmeqHjeqMhjtaj mdHjrâ aKicjk.l alEuaqIpN.njbM. qPaDikdM·cjkEu percjpN.njgHj percjpelwjpeltje;·taj spjkEu qW.cjn.n.gHjtYu meqMhjtaj ea.njdHjm.njelpjrâ lÐêtcj;iÕnjl[$ajgHj nkEuasIznj×W·×W·puOlCtjqICgLipjtYu Dm·kja.Rupjromà, kligW·gunjfEugLiÕcj dHjm.njrâ

lÐê×UkEusiutjzopuO hIqPwjdM·cj gW·kelcjkW.j lÐêgL ·c j;.nj kelcjrpjlWhj(r·cjektjbJ ukLÕcjel.Yel.YhW·m.nj$J)gHj´ ywjpOuekL.nj/iutj ercjtLÕcjqW.cjtNhjhj mtW·g, percj;ÕcjkW.nj percjmNihj´ percjB.q.´ percjpiunj\dpj percjSkjeS.·;ÕcjqA.cj mpзq.jwW·tajgHjmà, gunjfEu×W·gLÕicjrâ v·cjgW·ektj ptYufEuelpjgHj pMikjezN.jrâ ap:Yar. ;ekwjbJu$ajgHj mh.b[êh.nYkYDm·kjRupjro Kiucjcjtajd,×W·râ xpm.mWYgHj aKicjk.leb.j;ÕcjmnjtMi tiunjdM·cjqÚcjqIkLI ek.njgkUet·gHjsnjdkjkLÕcj ek.nj;Õcjarcjtaj v·cjgW·dsEuds,´ v·cjgW·ef[·]qz. qBcjqIkLIgHj m.njkLÕcjbWYmeTkj±kikjrâeb.j;ÕcjmnjtMi qJbe/>wj qikÉ.m.njdM·cj bNtjviv ap:Ya]k.ek.njgkUpOu tCY$ajgHj dM.×UekL.njdM·cj percjDm·kjRupjro lÐê;Õinjl[ nafgHjer.cjâ hiutj×Ueb.j;ÕcjmnjtMitJepN.jtitj´ epN.jgLnjq.j$aj gLÕicj×UkEu ek.njgkU

ek.nj;Õcjarcj tNhjtaj$JgH jtYu awE u ]qz.ap: YlÐêek.nj;ÕcjarcjtajgH j b W YmeTkj±kikjSkjTicja.m.njrâ

gek.·mh.mitj gkUn.n. mp>lupjkLÕcj qJueanjg[Iauiwj (NGO)mnjgmLÕicj hiutj×UK[Idr.cj ap:Y;ÕcjmnjnkEuaRuJbcjeb.jm.nj bWYmeTkj±kikjgHjtYu percjdiuajpnjepH.j p:Yti;.j;ÕcjmnjgHj gunjfEu×W·er.cjgHj v,tajducjektjtYaiutjrâ likjducjsIercj mtitjkLÕcj ×Ugek.·eanjg[IauiwjgmLÕicj bWYmgLÕicj eanjg[IauiwjmnjgHj bNtjmeTkj±kikjkligW·lwj aRuJabcj ×Ueb.jaiutjrâ hiutj×U percjRuJbcjeb.j ×W·m·cjq.jwW·gHjtYu qikÉ.percj;ÕcjkW.njeb.jap:Ya]k.gek.· eanjg[Iauiwjtaj eqHjeqMhjkLÕcjrâk.lel¦.wj eb.j;ÕcjmnjtMi d,ducjkEu\zhtjDRuihjkEualEuaqI dM.×URuJbcjkEu\zhtjku gek.·t·gHj×W·kJurâ Sg,hW·]k·cjmCÕihjekW·ekW·râ »$ajgHj hiutj×UducjqziucjlÐêtcj;Õinjl[ naftYu Dm·kjRupjrom.nj hJugW·râ

tcj;Õinjl[ezN.jezN.j ap:Yeb.jnaf mu×W·gHjlMÕinjk.l d,qCIgL ipj d,gL.YqCIgH jtY u v·cjgW·ekL.njDm·kja.Rupjro lÐêtcj;Õinjl[tajm.njgHj dHjar.pMikjezN.jmWYrâ pWmekL.njqPq.j$ajgHj prYtitjgLÕicj a×Ðr.yjea.njdHjelpjrâ likjducjsIercjn.n. mSkjspjkEup:Yti;.j;ÕcjmnjtajgHj bWYmqkÒÕ a×Ðr.yj titjkLÕcjm.njgHjhiutj×U tcj;Õinjl[ nafeku.· aRuJabcj eb.jhJum.njrâhiutjti;.j;Õcjmnj diuajlwjpnjepH.jgHjtYu nafyHajef[·lwjpercjguJkLÕJ´ T·cjpRuicjtaj dHjm.njgHjtYu »$ajgHj dHjepN.jqWkjgL·cjlupjKuihjmWYrâ lÐêtcj;iÕnjl[ nafezN.jezN.j×W·dM·cjq.j$ajgHj nkEueb.jtJektjdM·cj tYutYurâ liunjlÐêtcj;Õinjl[tajgHjtYu Dm·kjdM·cjRupjroelwj ×W·dM·cjbWYmeTkj±kikjkJurâ Sg, nkEu asIaznj×W·×W· hW·eqcjekL.njmà, siupjtrohW·gLÕicjrâ tcjKiuhjeku.· tcjyutjedkjmNihj¾picjpÒ.njzku(w>) qNzkugHj lMiÕnjk.l d,tJlwjrâ

p:YkMinj;ÕcjbM.wW· gek.·eb.jpLnjgt,rpjlWhj ×W·dM·cjtM.gluicjkJurâ p:YkEuaKicjlÕMhjwW· eb.jpLnjgt,rpjlWhjgmL iÕcjtajelwj diuajkLÕcjpnjepH.jku alEuaqItLawE upN.njtaj bWYmgLi Õcjrâ epN.wjkE ueb.jduiajpnjepH.jgmLiÕcjgH j eb.j;ÕcjmnjtMielwj p>lupjmW YkJurâ huitjgHjr eScjspjkEu eb.jdu iajpnjepH.jwW ·tYu¤¤du iajpnjepH.jelwj v·cjhW·gW ·k[´ v·cjprYgW ·×W ·´õõ ¤¤kelcjpnjepH.jelwj v·cjhW·gW ·k[´ v·cjprYgW ·×W ·ehcj

pMikjezN.jer.cjõõgHj dEub[Õ gLiÕkjgL.YK[êekHj ptuinjT½,$.râ

2 2

percjkEupv.

hW·tJektjmà, kligW·epY>a·cjzN, hW·m.njrâ hW·tJepNtja.K[IlImà, (w>) hW·tJektjp>cjkNkj g>m$Imà,(w>)tcj;Õinjl[ a.K[IlIkEu g>m$Imà, ektjzN,hW·m.njrâhiutj×U bv.dr.· SEup>cjkNkj qr.YpN.njg>m$I eT.cjdM·cjTpkjkEubNÕhj gW·m.njgHjtYu v,et· kligW·epY>a·cjzN,râ

qWkjeqà.·tJektjtcjKiuhj tcj;Õinjl[ (tcjper·) qN¾picjpÒ.njzkum.njgHj dHjkemL.nj el.YqW.mWYhW·eqcjrâ ap:Yar.pOu hJutJektjgHj bJulEu kS·cjlEutJektjgHjelwj d,kL,lwjkJurâ SicjS Ky[ektjdHjq·qytYu tJgHj dHja×Ðr.yjgLÕicjrâ dHjlelcjgLÕicjrâpOutJ tcjyukjedkj´ tcj;Õinjl[qN ¾picjpÒ.njzkutYumà,nkEu asIaznj×W·×W· Dm·kja.Rupjromà, kligW·epY>a·cjzN,m.njrâ lP.jzkuelwj pelwjpeltj htYuhtYu tcj;Õinjl[ qN¾picjzkuelwj tJektjkJumà, qWkjeqà.·kligW· epY>a·cjzN,gHj hW·e]kpj\gtj ekW·ekW·râ v,yiukjwnjalEuaqIpN.njbM.taj qLÕicjlupjdM·cj p:Ypercjsl.Bjqk. ezN.jkEu\zhtjgHjtYu »$ajgHj dHjaeK>cjar.KiuhjmWY qWkjeqà.·trpjlupj tNhjneqà.·tJektjak.Yar. nafeztjtj muktEudHjdM·cjgHjer.cjâ nYpWmTpkjkEul.Bjqk. mWYmWYq.jgHj K[Idr.cj Dm·kja.Rupjro ar.zku mmNÕ·pMikjtajgHj m.njer.cjâ Kiuhj×U$ajpLnjgHjek.njgkUmnj v,myiukjwnj aluEaqItajgHj RuJbcjkEupOu qWkjeqà.·tJektj ak.Yar. nafeztjtjm.njer.cjâ mu#.nwnjezN.j aluEaqI n.n.tajekL.njdM·cjkemL.njgHj eTkjkEu m¡,tJektjlwj kL,kL,faiutjeTkjer.cjâ

percj;Õinjl[eku.· percj×W·\zhtj ddkjtokEu eb.jrpjlWhjeku.· eb.jpercj;ÕcjkW.nj ek.njgkUtajgHj naftaj tJektjlwj K[ÕitjtjpLÕitjtjrâhiutj×U e;·taj tJektjlwjgHjr e;·taj TpkjsutjkL.j TÒ,kLÕcjlÐêeb.jpercj;ÕcjkW.nj rpjlWhjtajmWYtYumWYm.njrâ hW·d,sk. \ztjpN.njmWYq.j ektjzN,kLÕcjnkEunYkY kWtjpv.pN.nj e\z.nj\zêm.njrâ /i unjreb.jrpjlWhj ek.nj;Õcjarcjtaj ×W·bWYmgLÕicjkJuelwj Sg,kEua×Ðr.yj lÐênaf hW·m.njekW·ekW·râ lpãnaftajehcj TpkjdM·cjpN.nj bWYmgLÕicjgHj gW·SEuektjrâ

tJdN.Y epNtjqr×W·tYu keS.jsutjmà, hW·d,keS.jgLÕicjrâ naf rpjsk.B.q. mdHjtcj ;Õinjl[yutjedkj ap:Yek.njgkU ek.nj;ÕcjarcjtYu btiukj

plJukLÕcj lÐêekeanjyUkJu´ lÐêgek.·\zhtj mh.mitjgmLÕicjkJurâ percjSkjeS.·elcjezN.j muhW·mWY mWYq.jnaf ektjkLÕcj epY>a·cjzN, ezN.jezN.jm.njgHj dM.×UnaftJ tcj;Õinjl[ (weak point) qN¾picjpÒ.nj e;·tajer.cjâv·cjgW·tJbJu$aj kL,kL,m,m, ¾zihjhjnkjkjgHj #.nlCtjmh.b[êh. naf ekL.njm·cjkemL.nj hW·piutjqÒÕtjbWYmzpj;pj zipjgLipjrâ \phjhj$aj naf sk.m·cj qÒÕipjpN.nje]t· n.Ya·cjn.cj nddHj kep>tj}kiy. kL.jqWkjeqà.· Tpkjsutj p:Yek.njgkUmnjtajrâ \phjhj$aj/iunjrnaf hW·kligW· a·cjzN,$JkuJelwj Sg, an.gtjgtet· kligW·dHjm.njelpjer.cjâ ges·wiutjdNkjmà,ges·d,BY lMrâ

tcj;Õinjl[ zkutaj qN¾picjpÒ.njzku tJektjlwj kL,kL,¾zihjhjmà, /iunjr zkuezN.jtM.sicjkJuelwj d,k[ehcjrâ qkjqIe;·gHj qr.YpN.njÅkkj g>m$imdHjkJutYu /iunjr K×k.yezN.j ltkjlwjpeÈ.·\KpjkJuelwj tcj;Õinjl[v,et· qr.YpN.njmnj bv.Dr.·tJektjlwjgHjtYu tcj;Õinjl[ bv.Dr.· mu×W·gHjv,et·hW·tJ aiutjekN.tj kajd,piutj d,aiutjlm[ÕJrâpWmgs.njlWIpr. v·cjgW·tJ tcjKiuhj´ tcjper· qN¾picjpÒ.njzkugHj dHjkemL.nj aDikmWY qWkjmNihj¾picjpÒ.njtajrâalEuaqI ek.njm[êentj´ bWYetMcj qEubIyitj gW·qRuihj

SkjbHjmukjlikj + (13) et·viâ

¤¤eKtj$·gHj dHjeKtj plHjef[·tLawEupN.nj nkEu\zhtj v,;ÕcjkW.nj´

gek.·v,;ÕcjkW.njgH jtY u\zhtjv,;Õc jkW.nj ´

gek.·v,;Õc jkW.njtajv·cjgW·Ki ucjbi unjzMajgHj dHjar. pMikjezN.jmWYrâ

qJugek.·v,;Õcj gkUn.n.tajv·cj\zhtj gW·Ki ucjbi unjgH jnkE ueb.jrpjlWhjmnjtaj

eb.jpercj;ÕcjkW.njtaj d,Biucjgs.njlWIpr.er.cjâ nkEu mh.b[êh.×W·×W ·

v·cjgW·BiucjercjtLÕcjgHjelwjpMikjezN.jkJ urâõõ

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

2 3

bepcjsutjtcjncj d,ducjf·kjpkwjaeK>cjar.mNihj

yW·ø v,mbHjlikjgmLÕicj~

×UkuEmWYkS·cj g[.enwjeKtjpuO$· ×UkuEgek.·dkjpÐnjaeK>cjar.mNihj mikjgW·a.tjmikj v,mbHjlikjgmLÕicj (hW·eqcj)rYqk·zku (hW·eqcj) mqkel.ek.ed· ywjrd,ducjf·kjpkwj aeK>cjar.zku ×UkuEaluEaqItLawuEpN.nj´ dpjpN.njbM.t·×·Wmà,´ qPgu$jtuY bepcjsutjp:YkuEtN,likj qL,dM·cjgmLÕicjet.Ysutjp:YlkÒro$·r~

¤¤buJ\pcjd,bepcjõõ

1~ d,|gipjdotitj×U;ÕcjkW.nj ~ ~ ywjrpUguE&ainjT·cjmWYmWY d,|gipjdotitj ×U;ÕcjkW.nj-.njz.tizkumà, (k) wcjpUguEø yMÕ´a.yukj´ ek.njz.tj mUsi´ z.ti;ÕcjkW.nj´ pWÕicj;Õcj´ kemL.njp: Y;ÕcjkW.nj´ puinj\dpjmpuicj|pI´ (K) mUhuitjd,|gipjdotitj×U;ÕcjkW.njzku (g) v,gHjfnjkj zkud,|gipjdotitjø yMÕ´ t.l[Õicj´ ×U-.naluEaqI&t·dpjpN.njbM.aluE´(G) buJluEe;·qPfnjkjlÐêzku´ (cC) lMÕhjsuipjdM·cjaluE ×U;ÕcjkW.njzkuet· kLÕcjbuJluE´ mUsitCYl·a]k.;.nj´ (s)lMÕhjak.Yar.×·Wq.jluE´ eku.· tcjncjbWYm;ÕikjepcjgmLÕicj bepcjsutjvi~

tcjqmÐJ~ ~ ywjrpercj|gipjdowW·´ mSkjspjdM·cj d,kuE\zhtjkemL.njaDm?´ d,ducj/ucjtkj eku.· rpjaK[Õkj´ puinj\dpjti;.jkLajqWwj d,ducjqJ´ v,|bod,ducjpluJek.nj qmÚ.´ d,ducjkuEak·kjaeK>cjgLÕicjmà,´ Skjbepcj$.tcjncjgmLÕicjatuicjbWYqMwjet·vi~

ííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí ííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí ííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí

2~ d,kuE\zhtjkemL.njaDm? ~ ~ ywjraluEaqIpN.nj´ dpjpN.njbM.t· sk.kemL.nj´ aDm?p:Yar.quicjKN·;.nj´ ddnjeku.· kisËtNhjhj´ ywjrd,ducjsk. yuikjpwjt.t·×·Wmà,´ (k) v,gHjd,ekL.njkemL.nj (K) dN.YaluEd,ekL.njmUkemL.nj(g) l[ÕicjkemL.njd,ekL.njgHj bNtj/uitjluJ´ (G) d,ekL.njpWÕicjmUsitCY´ (cC) v,gHjv,t.l[ÕicjaluE´ kS·cj×·WbuJluEef[·amicjtuYsk.´ (s) buJluEe;·sk.´ e;·kuEekL.njq.jluE´ eku.· tcjncjbWYm;ÕikjepcjgmLÕicj bepcjsutjncjgW·er.cj~

íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí ííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí

2 4

íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí ííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí

3~ d,ducjgsuitj´ /ucjtkj eku.· rpjaK[Õkj ~ ~ ywjraluEaqIpN.nj´ dpjpN.njt· gsuitjek.njgkUpuOmWYmWYtL(hW·eqcj) /ucjtkjhW·mWYkuEDrj bË.r$.mNihj (hW·eqcj) rpj$.pLÕpjaK[Õkj hW·mWYkuEpercjbbWYDrjmà,´ tcjncjd,bepcjsutjwW·´(k) v,gHj d,ducjgsuitj´ /ucjtkj eku.· rpjaK[ÕkjgHjer.´ (K) wcjpUguE esHjdN.YainjT·cjtuYh.´ gW·ek.njz.tjmUsi´mUkemL.njekL.nj a.yukjmUsi z.tikW.njaluE;ÕcjaluE (g) mUhuitj d,ducjgsuitj d,ducj/ucjtkj eku.· d,ducjrpjaK[Õkj$.´(G) v,t.l[ÕicjaluE&qÒÕipjpN.njaluE yMÕ´ t.l[Õicj´ ×UdpjlMihjmUsi&×U pWÕicj;Õcj´ (cC) kisË$·ktuEdHjtCYaluE´l·mUsitCY´ dN.YaluE´ (s) dHjkisË$·tuY mqkel.ek.ed·&v,ezN.j;ÕcjkW.njt· ekL.nj/uitj&bkjg butjq.jluE´eku.· tcjncjbWYm;ÕikjepcjgmLÕicj bepcjsutjgW·er.cj~

íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí ííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí ííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí

4~ puinj\dpj ti;.jkLajqWwjd,ducjqJ~ ~ ×UkuEk.l ed·>pnjepHj.tuYkLÕcjet· \dpjrtjkLajqWwjti;.jv,;ÕcjkW.nj ek.njgkUmnjt·d,ducjqJkLÕcjkuE aluEaqIpN.njt· bWYmgLÕicjgLcjer.cj~ ywjrpuinj\dpjti;.jkLajqWwjzku (hW·eqcj) rYqk·zku (hW·eqcj)mqkel.ek.ed·zku d,ducjqJlwj×·Wmà, (k) wcjpUguEmNihjd,ducjqJø yMÕ´ a.yukj´ (ef[·dN.YainjT·cjtuYmà,)yMÕqmÚ.ek.njz.tj×·WmUsi z.tikW.njaluE pWÕicj;ÕcjaluE´ (K) puinj\dpjtikLajw>bC mUd,ducjqJlwj´ bNtjcCÕtjm,gluicjaluE´dHjtimà, mU¿k´ mUtN·SutuElwj tuEgW·lwjmUsiqN.·´ ×·WdN.YaluE´ (g) v,gHjmiNhjqJø yMÕ´ t.l[Õicj ×Ut.l[ÕicjpWÕicj;Õcj&t·dpjluEpÐitjamicjbuJluE´ (G) huitj×Upuinj\dpjti;.jkLajqWwjzku d,ducjqJ$.nnY aDm?tuY qWkjzku dHjdduikjq.jluE´ (cC)×UaluEaqI&dpjpN.njkuEktip>cj qWkjgW·kuEcCÕhjm,]qnjelYkuJh.´ (s) huitjqJektjø qWkj e;·t·quicjKN·dpjpN.njh.´t·dpjsMtjmUsi´ ×UqMwjeÆ.·dpjaluE´ ywjr qWkjgW·ekL.njpercjpuinj\dpjdpjmà, mUe;·mekL.nj´ eku.· tcjncjbWYm;ÕikjepcjgmLÕicj bepcjsutjgW·er.cj~

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

2 5

íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí ííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí

5~ v,|bot·d,ducjpluJek.njqmÚ.~ ~ ywjrp:YkuEa]k.;ÕcjkW.njzku gW·tJektjv,|boek.njgkUmnjt· d,ducjpluJek.njqmÚ.(hW·eqcj) ainjrIv,|bo d,ducjpluJ×·Wmà,´ (k) wcjpUguEv,|boø yMÕ´ a.yukj´ yMÕmim´ z.tikW.nj´ esHjdN.YainjT·cj×·W&hW·mWY´ (K) v,gHjp>lupj p:Yr.mpluJpl.jø yMÕ´ (bNtj) a.yukj´ t.l[Õicj(kS·cjpN.nj)´ ×UpWÕicj;Õcj&t·dpjaluE´v,gHj;Õikjk:Õipjt·dpjgHj´ (g) dN.YaluEmktuEdHj (p:YkW.njh.´ mC,kW.njh.) mC,kW.njmà, du ihjaluE´ zemC.YaluE´p:Y¾gipjp:YkLaj´ (G) d,ducjpluJtuY mUktuEdHjlÐêv,|bogHjø xpm.|gipjdohW·gW· m·cjp:YkW.njh.´ dHjq.jluEer.´ (cC) mimkel.ek.ed·&v,ezN.j;ÕcjkW.nj spjkuEkisË$· bkjgbutj´ huJg,×·WkuJh.´ (s) ltUv,mkliel.njduhjgHj ×Uv,t.l[ÕicjkS·cjltU ektjaerwjkuJh.´ (ektjaerwjmà,) q.jluEektjaerwj´ kuEduhjt·gHj tcjncjbWYm;ÕikjepcjK[êsutjvi~

íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí ííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí

6~ d,kuEak·kjaeK>njgLÕicj~ ~ ywjr p:YkuE;ÕcjkW.njzku´ ainjT·cjzku d,kuEak·kjaeK>njgLÕicj hW·mWYkuEbbWYDrjmà,´ (k)mWYmWYgitu d,kuEdM·cj ak·kjaeK>njbNtjgluicjaluE´ (K) ak·kjaeK>nj×·WmUsigkU´ (g) mWYmWYgkU d,kuEbNtj]qnjmUsi´ (G)v,gHjkLÕcjkpHjak·kjaeK>njt·$·´ (cC) mUhuitje;·t·kpHjdM·cj ak·kjaeK>njhW·mWYkuE bNtjb½tjq.j$·´ (s) ]qnjak·kjaeK>njgluicj$· qucjes.Y;.·&hW·;.· eku.· tcjncj bWYm;ÕikjepcjgmLÕicj bepcjsutjvi~

íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí

2 6

íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí ííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí

v,gH jbepcjs utjg W ·er.

ywjrpUgu Ed,ducjf·kjpkwjaeK>cjar.mNihj (xpm.ø pUguEd,ducjqJlwjti´ d,ducjsk.lwjaDm?) rbepcjsutjmà,Kuihjauitjer.cj~ ywjrhW·gW· likjmnjmà, a.tjaRuJabcj v,mK[êlikjmnjelpjtuY loT½,kuEv,bepcjgW·er.cj~ ywjrpUguElCÕEestn.p>lupj mikjdHjnddHj pUguEmsuEdN.aeK>cjar.mNihj (Human Rights Defender) mà, tN,likj (4) mukj pY:g[.enwjeKtjpuO$·plHjpÐitjtuY SuEgbkuv,md,ducjf·kjpkwj aeK>cjar.mNihjtuY bepcjsutjgW·er.cj~ tcjncj;.· K[êyMÕ´ TPkjsMtjtYvi~nkuEgek.·dkjpÐnjaeK>cjar.mNihjp:Y;Õcjmnj sMtjqmÐJkuE nddHjpUguEsuEdN.aeK>cjar.mNihj (Human Rights Defender) mWYer.cj~

pu Ot·quc jes.Ytcjnc jt·$·b u Jlu E

tcjncjgmLÕicjwW· ddHjrgek.·kulqmgà´ gek.·aluEaqIgL,kwjgmLÕicj´ gek.·aeK>cjar.mNihjgmLÕicj gW·tJektjak.Yar. aeK>cjar.mNihj p:YedqmnjtuY ×Ugek.·dkjpÐnjaeK>cjar.mNihj tr,pÐitjlikjelMcj´ likjducjsIercj´likjpl·cjbsuipj nkuEB.q.agálikjer.cj~ ywjrgek.·gL,kwjgmLÕicj tJkL,ak.Yar.aeK>cjar.mNihjmà, mWYnYmWYbuJdsuEds,aluEaqIpN.njbM. qWkjgW·bed·>f·kjpkwjaeK>cjar.mNihjer.cj~tcjqmÐJ ~ ~ yMÕpUguE d,ducjf·kjpkwjaeK>cjar.mNihj´ yMÕpUguEv,mbepcjtcjncjwW·kuJ sW·lwj ¤¤pNÕkjõõ er.cj~

bu Jlu Epl·cjbs u ip jer.~

ywjrpl·cjsuipj ×U;Õcjeq·mà, Khit Poey Journal, G.P.O.Box 2237, Bangkok 10501, Thailand K[êsutjdN.YbsuipjtuYpl·cjncjgW·er.cj~ ywjrpl·cjbsuipjncj ×Uedqmnjmà, ¤¤g[.enwjeKtjpuOõõ ;Õcjwcjk´ edqpy[ÕEeq· K[êsutjdN.YbsuipjtuYpl·cjncjgW·er.cj~tcjqmÐJ ~ ~ sutjp:YkuETuicjlikj K[ÕitjtjpLÕitjtjtuY pl·cjncjmà,´ tcjgu$jbWYmel.njer.cj~ ywjrtJdM·cjyMÕ pUguE×Ugek.·dkjpÐnjaeK>cjar.mNihj (hW·eqcj) g[.enwjeKtjpuOmà, sutjncjS/uitjyMÕtuY pl·cjncjgW·er.cj~

íííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííííí

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

2 7

kb[

mnjzUqNicjmnj lCÕlCnjh.mnj

r·cja.\p,z, alu·gL,tiezN.jgek.·eb.jhW·mWY eq.Y\K.×UdN.Yq.YeT.·#.njdM·cj gL·cjv,v,\p,kros,|gipjdo eT.·llo;ÕcjnnjmnjzUqNicjmnj lCÕlCnjh.mnjâ

atikjet·el.njkLÕcj ;Õcjnnjti;.jzM.pjq.j×W·gLiÕcj mnjgW·puicjlwjtmÎwjgL,ti mnjpimcjmWY

tCY$·kelcjr·cj mnjm·cjBw;ikjmipjpikjm·cjh. K[pjbË.vimnjâ

;ÕcjmnjtMitMi timnj\mhj\mhj×W·RHjgu$jetMcj ;ÕcjmnjehcjrmnjqPtLn.Y r.cjS.Yl[,tM,hW·d,\p,\K. ×UKnjlW.mnj

mnjzUqNicjmnj lCÕlCnjh.mnjâ

qCIBwtYur·cj qCIgL·cjktEukW.jlC.jr·cjkEuauitj qCikLtjmnje]t·gW·suipjeqÒmjtY p:YgkUmnjm.njd,gË>njpÐitjlWI #.nI;ÕcjmnjmnjgW·puicjmà, a·cjzN,rmnjâ

r.mv ø eTkjlWI

r.mv eT

kjlWI

mnjzUqNicjmnjlCÕlCn jh.mnj

quetz

-

2 8

percjkuEpv.

qkutj ø dutiy

qzuicjeqN.wjxped dkjpÐnj;Õcj alEuaqItLawEupN.nj

aeK>cjar. v,;ÕcjkW.njgmLi Õcj´ ek.njgkUek.nj;ÕcjarcjgmLiÕcj´ dpjpN.njgmLi Õcj´ bJu\pcjpãpraj awEugmLiÕcj´ eqN.tjrYusH j alEuaqIgmLiÕcj´tcjducjl[iÕcj eqN.tjdImwjker\zIeku.· kMinj;Õcjp·cjek.·gmLi Õcj q.jlEu×W · p: Yqzu icjeqN.wjxped

dkjpÐnj;Õcj alEuaqIpN.nj K[êDzkjlwjgH j puicjpÒogLiÕkjgL.YpÐ iÕnjT½,$.râ

(4) gek.·aluEaqItWÕ Er,`

qÒÕ ip jwnjezN. jtWÕ Er,kuE percjtWÕ Er,gmLÕ ic j

spjkuE pRUpr.$ajtuY aluEaqIpN.njtajbuJluEK[êDzkj fnjznjlwjer.huJgHj gW·lCtj` gW·qCIgLipjatuicjbWYqMwj$aj m.njr~

ø p:Yar.RuYsHj qÒÕipjwnjezN.j tWÕEr,gmLÕicjwW· ×Uqm?t RuYsHjncjtu Y d,ektjtcjtupjsu itjku sLtjTwjtWÕ Er,r~nkuEsLtjTwjtWÕEr,wW· pUguEgHj hW·;ÕikjepcjkuE ;.jdekwjsMtjlwjer.cj bWYmm·kjgtwj` bWYmkL,f:, T½,hW·m.njmà,aeK>cjpÌt, hW·mWYer.cj pvpjlwjpLnjr~

ø buJgHjkuJ qWkjgW·RuYsHj wnjezN.jtWÕEr,gHj ×UqkuipjwnjezN.jtWÕEr, RuYsHjtuY d,ektjtcjtupjsuitjkuE sLtjTwjtWÕEr,r~ap:Y$ajpLnjelwj sLtjTwj tWÕEr,gmLÕ icjwW · pUgu EgHjhW·;ÕikjepcjkuE ;.jdekwj sMtjlwjer.cj bWYmkL,f:,T½,hW·m.njmà, aeK>cjpÌt,hW·mWYer.cj pvpjlwjpLnjr~

ø aeK>cjawuE RuYsHjbuJ$ajgHj qm?tkuE qkuipjwnjezN.jtWÕEr,gmLÕicjtaj gW·lwjr~ nkuEsLtjTwj pÌt,v·cjgW·w>tjgHjelwj petcjDrtjlwjr~ pWm pl.pjpTuYeku.· qkuEyutjqwja. aeK>cjkemL.njsLtjTwj tWÕEr,gmLÕicj mdHjr~

ø qm?twW· qWkjwnjezN.jtWÕEr,gmLÕicj RuYsHjqàÕtjptnj(qtjmHtj) -.nwnjezN.jelwj kelcjp>lupjdM·cjpLnjr~eztjtjmà, qm?twW· /uitjkS·cj esN.njp[,T½, (\p-.nj,)qPdtnj tupjsuitj tcjercjtLÕcj sLtjTwjtWÕEr,gmLÕicjehcj

p>lupjeTkjr~

ø tcjncjqA.cj eScjspjkuE tWÕEr,gmLÕicj hW·mWYhW·tuY d,×·WpMikjgHj aluEaqItWÕEr,wW· kisËpercjguJkLÕJ tWÕEr,zkugmLÕicjkuEkisË percjpy[ÕEdNkjgmLÕicjgHj aeK>cjfnjznj ek.pjk.YtuikjRuikj d,×·Wr~ buJ\pcj lukjsukjd,kuE percjguJkLÕJ;ÕcjdHjkLÕcjmà, ltU×UtWÕEr, a.tjaRuJabcjkLÕcjgHjehcjaluEaqIbhuE qWkjgW·kuE aRuJabcjr~

ø p:YkuEzM.pjeqN.wj xpeddkjptnj;Õcj tuYtuYkLÕcjet·gHjaeK>cjezN.j pMwjptuinjlikjptj` eynjqN.cjeku.·aKuikjkN. ek.nj;ÕcjarcjgmLÕicj ×·Wer.cjgHj p>dM·cjr~eqà.·pMwjptuinj likjptj eynjqN.cj eku.· aKuikjkN.ek.nj;Õcjarcj meScjspj p:YtWÕEr,gmLÕicjgHj qWkjgW·p·kjtnjebÐ.nj aKuikjkN.gmLÕicj` B.percjpv.ek.njgkUgmLÕicjm.njgHj ×·WpMikjkuEmU kuEgL·cjtrogmLÕicjr~ likjB.q.bM.gHj nddHj likjsk.Rucj kMinj;ÕcjsMtjqmÐJtuYeScjspjkuE likjptj` aerwjB.q. ek.nj;ÕcjarcjzM.pjtWÕEr,t·gHj qWkjeqà.·sMtjqmÐJ nddHjlikj sk.Rucjdutiy` aerwjB.q. sk.Rucjdutiy hW·mWYtuY aerwjq.B.bM.ehcj qWkjgW·ezN.jem.wj totkjgHj rnjlwjkL,

dM·cjer.cj~

5) k@dpjp N.n j ` perc js u Ed N.ek.n jgkUeku.· k·cj|zIguJkLÕ J

(k)k@dpjp N.nj p : Yqzu ic jeqN.wj xpeddkj

ptnj;ÕcjlMÕhj

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

2 9

percjkuEpv.

ø tcjptwjk:Õipj mgNnj(6) qBcjqIkLIek.njgkU¤¤am[Õ i,q.,×u icjc·er, xJ,eS.cjméaKnj,k@tWcjtpjmet.jk p>wcjTmj,eS.cj×uicjer, asxjtsuikjxJ,tvjqvjõõ gHjwW· eScjspjkuE dpjpN.njp>lupjgHj qPdtnjef[·sMtjlwj p:YqzuicjmUgmLÕicjr~

ø k@KN·xpedgHj p:YsLtjTwjv,;ÕcjkW.nj (\pvjqUÁlätjet.j) v,sN,pN.nj (110) tL

ø p:YsLtjTwjek.njgkU (am[Õ i,q.,lätjet.j)v,sN,pN.nj (56) tL

ø ap·cjlMihj (166) tLgHj qÒÕipjpercjguJkLÕJ (k.kWyjer,xJ,sJ,K[Õpj) d,bl,kuEncjr~ p:YsLtjTwjtWÕEr,wW· tupjqMhjkuE lMihjv,sN,sLtjTwj pigau· mWYgau·gHj v,sN,sLtjTwjdpjpN.njgmLÕicj Tpjp>lupjm·cjr~

ø k@percjaupjDupjwW· p:YaluEaqIbhuEgHj qWkjpercjsuEdN.` percjguJkLÕJ` percjekcjk. ap:YkuE #.nwnjezN.j percjpy[ÕEgmLÕicjgHj wnjezN.j dpjpN.njgmLÕicj p>lupjr~qWkjgW·Tpjp>lupj p:Y#.nwnjezN.j tNhjqA.cjgmLÕicjm.njgHjelwj p·kjlwjkuE gL·cj;.nj$Jr~

ø p:YaluEaqItWÕEr,wW· qWkjgW·kuEt.l[Õicj percjguJkLÕJeku.· percjpy[ÕEm.njgHj sutjlwjwnjezN.jtWÕEr, dpjpN.njgmLÕicjr~ r,` edq gW·aeK>cjaupjDupj zkuapuicj (kuiyjpuicjaupjK[ÕpjKWcj<redq) Dm·kjlwjtMitMi (edq gkUw´edqgkU pl·cjeku.· tNhjhj)tajwW· al·cjgek.·k:Õikjpj pnjgau·mWYgau· (xJ,sJ,afWYÁwcj susuep>cj,=el,pu·tpu·) gHj d,pÌsW·lwj qWkjdpjpN.njgmLÕicjpLnjr~

ø atuicj buJ\pcj$·ehcj ek.njqà·cj (dpjpN.nj) hW·eqcjqÒÕipjk:Õ ikjpj percjsuEdN.dpjpN.nj (tpjmet.jk.kWyjer,xJ,sJ,K[Õpj)wW· percjKN·bdHj xpedaS·cjcj awuEpercjaupjDupjgmLÕicjgHj ×Uv,sN, dpjpN.njgmLÕicj mWYkS·cj rpjTicja. mdHjr~ v,mNÕ·kuE awuE]qz. qÒÕipjk:Õikjpj percjsuEdN. (k.kWyjer,xJ,sJ,K[Õpj) gHj qgutjptnj (qtjmHtj)lwj aS·cj duqm?ttuY sW·lwj (kuElwjdN.Y) ltUwnjezN.j percjsuEdN.r~

ø dpjpN.njwW· kisËeScjspjkuE dpjpN.nj ar.aiuQuJtajgHjaeK>cjercjtLÕcj sIznjek.pjk.Y bWYmbL,/,×·Wer.cjgHjelwj

ef[·ptnjlwjr~ kisËspjkuE dpjpN.nj huJmà,gHj íííí

(1) rnjkuE mh.b[êh.pN.njtuY dpjpN.njgHj aeK>cjercjtLÕcjfnjznj ltUv,;ÕcjkW.njtaj ×·Wr~

(2) améar.dHjkLÕcj a]k.v,;ÕcjkW.njkuE dpjpN.njgmLÕicjgHj dpjpN.njtaj aeK>cjkutjeqN.wj dnjeqN.wj×·Wr~(3) kemL.njpercjpuinj\dpj dpjpN.nj apuicjgmLÕicjgHj aeK>cjekL.nj bL,bL,/,/, ekL.njgW·r~

atuicj$ajr huJmà, aeK>cjercjtLÕcjfnjznj bWYltUdpjpN.njwW· ×UkuE aluEaqIkMinj;Õcj ¤¤awuEa.

$.skjhMYõõmdHjr~

aKnjk@ dpjpN.nj ektjlwjawEu1â zM.pjpjsLtjTwjgHj v,sN,dpjpN.njtaj d,p>lupj (25^)er.cjâ

2â p:YkuE RuYsHjqm?twW· ×Udutiy qm?tgmLÕicjgHj nkuElkjqnjqmt r·cjektjmà, ×UdpjpN.njehcj dHjm.nj~

3â qÒÕipjk:Õ ikjpj percjsuEdN. (k.kWyjer,xJ,sJ,K[Õpj)wW·aS·cjtupjqMhjkuE dutiyqm?ter.cj~

4â mdHj-.nwnjezN.j pMikjezN.jgmLÕicj mpз -.nwnjezN.j percjsuEdN.` -.nwnjezN.j percjap:Y;Õcj -.nwnjezN.j suEdN.eku.·percjguJkLÕJ py[ÕEdNkjtajwW· dpjpN.njehcj ektjlwjdN.Yr~

5â k·cj|zIpercjguJkLÕJ eku.· percjsuEdN.ek.njgkU (11)

dN.YgHjwW· ×UkuE dpjpN.njektjlwj (6) dN.Yer.cj~

(K) k·cj|zIpercjsuEdN. ek.njgkUeku.· percjguJkLÕJ

ø qm?tk:ÕikjpjtuY dkjptnjlwjk·cj|zI nkuEpUguEeScjspjkuE dpjpN.nj(6) tLeku.· pUguElP.jar.pj (5)

¤¤eqN.tjwjdkjpÐnj;Õcj$·wW·alEuaqIpN.njt· SkjtYurnjtM·lwj

qWkjgW·cCitjkmLkjek.nj;Õcjarcjt·dHjtYu sk.a.w>d

mh.gkUbM.pLnjer.cjâõõ

3 0

percjkuEpv.

tLr~ pUguE eScjspjkuE lP.jpN.nj (6) tLgHjwW·ííí

(1) ek.njgek.·qm?t (qm?tafWYÁwcj) ×Ugek.·v,sN,sLtjTwj dpjpN.njmWYtL

(2) qkuipjk:Õikjpj percjsuEdN. (k.kWyjer,xJ,sJ,K[Õpj)

(3) duøqkuipjk:Õikjpj percjsuEdN.(duøk.kWyjer,xJ,sJ,K[Õpj)

(4) wnjezN.j -.nwnjezN.j percjsuEdN.

(5) wnjezN.j -.nwnjezN.j ekcjk.ap:YÇÕcj

(6) wnjezN.j -.nwnjezN.j percjpy[ÕEdNkjtaj mdHjr~

ø p:Yk·cj|zIgHjwW· d,ducjRuYsHj eztjtjhuJgHj xkÒ- sLtjTwj(2) tLkuE ×Ugek.·qm?t (2) tLtuY ap·cj (4)tLehcj mdHjr~ dkjptnjlwj kmjmeyHnj percjsuEdN.eku.· percjguJkLÕJ nv,sN,sLtjTwj ducjl[ÕicjkusLtjTwjkMinj;Õcjp·cjek.· hW·eqcjtuY aS·cj` pUguE nkuEt.l[ÕicjgmLÕicjgHj nkuEqm?tk:ÕikjpjtuY dkjptnjlwjr~ pluJsLtjTwjgmLÕicjtuY (w>) kL.hW·dkjptnjgHj Skj×·WdM·cjtuYk·cj|zI aeK>cjsk. awuEa.$.pitnj ×·Wr~ tuYpLnjqm?twW· qWkjgW·kuE aeK>cjqL,duhj (lWtj|cimj,K[mj,q.KWcj<) eku.· qWkjRuYsHj qPdtnj qkuipjk:Õikjk:Õipj percjsuEdN.gHj d,ptuinjT½,kuE k·cj|zIwW·r~

ø aKicjDm?t. (q.mnj)gHjr kisË eScjspjkuE percjguJkLÕJeku.· percjsuEdN. aluEaqI kMinj;ÕcjgmLÕicj` aeK>cjawuEekL.njgmLÕicjgHj pãprajlwjtuYr~ percjdkj ptnjk·cj|zI$·wW· p:YkuE dsuEds,m·cjkuE eqN.tjdImwjker|zIgHjlukjsukjm·cjkuE awuEsLtjTwj qLÕcjauitjgmLÕicjkuE qzuicj

eqN.wjxpedr~

ø k·cj|zI$ajwW· aeK>cjqL,duhj (lWtj|cimj,K[mj,q.KWcj<)kuEeTkj hW·eTkjeku.· aeK>cjkuEkqpj kuqm?tkMinj;Õcj×·W` percjK>njkNkj qkuipjk:Õikjpj percjsuEdN.`aeK>cjawuE kuEkqpjku qm?tkMinj;Õcjr~

ø k·cj|zI$ajwW· qWkjgW·kuEkqpj gek.·aluEaqIqm?teku.· sLtjTwjgHj hW·eqcjtuY aDipP>yjsuipjm·cjqWkjgW·kuEesN.njgL·cjr~ huitjgHjr k·cj|zI$ajwW· mdHjm·cjaDipP>yj dpjpN.njaupjDluJr~ tupjtov·cjr ok·cj|zInafaupjDupjlwj;Õcj lMÕhjr~ â

aSkjj×Umukjlikj + (32) et·â

m.njpLnjgHj mN,a.tjaRuJabcj kEu\p·cjqL.YeT.· bJu\pcjelMcjkemL.nj kMÕinj;.jtaj gW·m.njer.cjâ »$ajwW·ek.jKoto pWm\p·cjqL.Y bJu\pcjelMcjkemL.nj kMÕinj;.jer.cjâpWm\p·cjqL.Y bJu$ajwW· mWYaKicjet· hliucjkMÕinj;.j pÐitjkLÕcjlwj bNtjb½tjD>tjpMtj hW·tupjqMhjkEu pWÕicjmWYtCYgHjaKicj\p·cjlH.YtYu v·cjgW·ptitjm.nj hliucjbNtjb½tj hW·tupjqMhjpLnjgHj aK>dHjm.njmH dHjm.njer.cjâ hJuq.jgHjhW·eqcj ;.j×UkMiÕnj;.j$aj pEutYubl,ef[·$. lP.j/IqkutjqMwjet·elwj dH jelpjrâ alu·v,gL,kwjmW Ya.tjpMikjkLÕcjm·cj qWkjgW·\p·cjqL.YkEu bJu\pcj elMcjkemL.njkMÕinj;.jtaj aiutjrâpercja.tjmikj\p·cjqL.Y bJu\pcjelMcjkemL.nj dkjkMiÕnj;.j

p:Y;ÕcjkW.tIm.l. â â ap:YkEu aKicjk.l pMtjpN.njp:Y;ÕcjkW.tIm.l.gHj alEuaqI kW.tIm.l.tajdkjkLÕcjkMÕinj;.j K[I\zw>cj(K[JzWÕicjerk.t.) p:YedqtWÕEr,m.y.a.eK[ dN.Y#.njedq ek.nj;Õcjarcjek.njgkUa.eK[taj mdHjrâ p:YkEuqN.· (1982) gHjqWkjgW· dkjkMÕinj;.j v,mducj\p·cjlH.Y dN.YwY>lMihjmiNhj(40)tLtaj qPhuitj×U t,pÌekL· qWkjgW·\p·cjqL.YdN.Y gHjtuYd,ducjgsuitjkEu rYalEuaqI (v,mdHj mNihjar.pj mWYqkutjek.njpN.nj mWYdkutj) tajgHjrâ lMihjmNihj (3500)\pcjcj d,\p·cjq.YkLÕcj ×Uedq tikLajw>bC nkEunY aDm?râlMihjmNihj gLÕicjkEulCJ d,ducjeh.mj\bmjkLÕcj qCi#.njdN.YwY>eku.· kemL.njgyiucjlm[ÕJ v,tajaiutjrâ v,meqHjeqMhjm·cjgmLÕicjtaj d,m·cjs·cj qJudduikjw>tjg>tj qN.·bWYmlajlkJuelwj pWma.tjmikj percjesHjeqN.tjbbWYDwjgHj hW·gW·ed>aja. $Jfiuhjrâ lMÕhjwW· v,d,ducjeh.mj\bmjlwj gmLÕicjtaj a.tjmikjkLÕcjm·cj ar.v,tajd,eh.mj\bmjlwj mpзspjkEu percjmNihj´ percjsuitjD>tjeku.· percjpiunj\dpjtaj mdHjrâ

v,d,ducj eh.mj\bmjlwjtaj p·cjet.YkEueanjg[Iawj (NGOs)lCÕEeku.· rYqPquetqn lCÕEtajtYu]t,kLÕcj likjsMtjqmÐJ mlCtjgLÕikjgL.Ylwj percjBY fEuper·per· SkjspjkEu dkjkMiÕnj;.jtYu d,ducjlukjsukjlwjmpзkEu pWIbWiÕcjqB.w´ tmjRuihjqB.w´ pWmw>tjg>tjeku.·percjgW·epcjbucjgNotajgHjrâ qWkjgW·aey.cjal. mua

SkjbHjmukjlikj + (16)et·vi

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

3 1

percjkuEpv.

kMÕinj;.j` /IÅkcj eku.· aeK>cjar.

gL,ti$aj qtjmNihjtajbWYmgLÕicj gW·tnjtoa.;.j

zmiLcjm.njgHj tnjtodM·cj ltUpWIpWê bWYmgLÕicjr~ hiutj×U

mNihjtaj pluJpl.jkLÕcjpWIpWêtuY xtur.qJtajkuJ`

qtj|gÕipjtajkuJ` q.jluEd,zuJkpiukjkLÕcjtajgHj

n.Yquikjrtj gLÕikjgL.YlwjgHj ptuinjT½,$.aKnj

SkjSkjer.cj~

ekL.njqP lCtjgLÕikjgL.Y nkEu alEuzkuzkuviâbWYmgLÕicjgHjmà, v,mH.znjtaj buJlEu b¡b¡Y>m·cjkuE/I

er.gHj hW·ekL.njplCtjmWYq.j dkjtokiMÕnj;.jrâ ywjrdkjkÕMinj;.jmà, muar. d,ducjlJul.j eh.·\bmja.gHjsMtjqmÐJ sW·lwjK[ÕitjtjpLÕitjtj hW·mWYtYu v,mH.znjtajgW·gW·cCÕhjelYepcjcjgHj ea.njtorâ huitjgHjr v,mH.znjtaj /iutjluEb¡b¡Ìm·cjkEu/IIgHj qWkjgW·ekL.njqP likjsMtjqmÐJ K[ÕitjtjpLÕitjtjgHj pMikjezN.jm·cjer.cjâ pWmekL.njqPesHjlCtjgLÕikjgL.Y p:YedqwW· T½,sIp[,m·cjkEu percjd,ducjlJul.j hiutjfEu dkjkMiÕnj;.jtajgHjrâ ek.njkW.njeq·gmLÕicjtaj ekL.njqPlwj quetqn (quetqn ek.njkW.njeq·gmLÕicj)gHj kelcjqL.YeT.· nddHjnYkY quetqnmWY ekL.njgW·râ

s W ·s MtjaDikkE u gek.·T·kjpcj lH YÕl H. j]qnjtajgH jviâ

qWkjdkjkÕMinj;.jgHj v,gHj pÐitjkEu]qnjer.gHjgLÕ ikjgL.Yviâ v,pÐitjkEu]qnjtaj dHjm·cj×UkEu;ÕcjmC,mà,ektjaSkjkEu gek.·(NGO) mNÕ·p:Y;ÕcjmC,et·gHjtuYqWkjgW·gW· T·kjgl.nj percjzku K[Idr.cjm·cjgHj a.tjaRuJbcjviâa.tjpMikj tcjtupjsiutj nkEubbWYDwjviâ

ywjrqàÕtjqW.tj qWkjgW·TpkjsMtjtY p:Yar. tcjtupjsiutje$.cjmà, gtip>cj v,dkjkÕMinj;.jtajp>hW·p>gHj ek[.wjbEusMIsMtj K[ÕitjtjpLÕitjtjviâ ywjrhW·kLÕihjmà, musMtjtYmH lPTpkjviâ alEuaqIeku.·v,dkjkÕMinj;.jtaj hJukLÕcjkEuzku gW·qCitMie$.cj´gW·ga.cjti´ gW·qCiKiuhjhje$.cj /iunjhJutokJuelwj ntYnzuicjw·W gW·dHjkLÕcj ;.·;.·eztjtjgHj ea.njtorâ

kS·cj(2) pWmekL.njqP dkjkMÕinj;.jdkjkMÕinj;.jmà, ×U (5) qN.· sEukEusiupj (15) qN.·

lajltorâ pEu×UkEuaKicj zkueTcjK[icjSlwjtajgH jelwj lajltoelpjrâ leS.wjleS.wjmà,

buJ(1) elMcjkemL.njdkjkMÕinj;.j

3 2

percjkuEpv.

SkjbHjmukjlikj (30) vi~

qPhiutj×U nYkYw>tjg>tjtaj×W·kJu (hW·eqcj) qPhiutj×UkEu sl.BjbzotajkJu dHjm.njtYu lajlelpjrâp: YkS·cj$ajwW· muar. djHkLÕcjm.njer. â âelMcjkemL.njdkjkMÕinj;.jtajwW· bWYmgLÕicjgHjmà, atiucjqMwjet·wW·râ

kS·cj$aj muar. gW·ekL.njqPm.njmà,/uinjrstYu dkjm·cjkÕMinj;.jkJuelwj percjK[Id

r.cj dsEuds,mN,taj a·cjzN,elpjm·cj$Jrâ qWkjgW·bed·>eT.· dkjm·cjkÕMinj;.jkJu qWkjgW·gW·cCÕhjelYpEupEukJueku.· qWkjgW·ekL.njqP tcjasIaznj v·cjgW·KuihjgHjkJu mN,pm.njm·cj$Jrâ qWkjgW·SkjK[Idr.cja. percjK[Idr.cj zkupLnjgHjehcj pMikjezN.jrâpWmT½,Sס â â kS·cj$ajwW· elMcjkemL.njdkjkMÕinj;.j v·cjgW ·ed·>a.m.njgHj gek.·lECÕtajpWmT½,SסkJu´ percjK[I dr.cjhMYkEu bWYa]k.njkJuekL.njqPK[Idr.cjtorâ atiucjbJu$aj ywjrmN,tajekL.n jq Ph W ·m.n jm à , perc jdkjkM in j;. jeku. ·percjasIaznj kelcjef[·kEu dN.YwÌtajgHj mcjqCIgLipjsMIsMtjm·cjviâ ektjaSkj p·cjet.YkEu gek.· (NG

Os) ;ÕcjtNhjtNhjgmLiÕcjviâqWkjgW·dkjkMÕinj;.jgHj ×Ugek.· ;ÕcjtNhjhjtaj

ptitjlwjkEu]qnjmà, tcjncjpRuicj SkjspjkEu \pd¡v.kMÕinj;.jgmLÕicjgHj v·cjgW·siupja. p:YtY;Õcjv,ptitj]qnjtajm.njgHj d,p·cjet.YkEu gek.· (NGOs) ;ÕcjgmLÕicjtajrâywjr percjdkjkMÕinj;.jkJu asIaznjkelcj ef[·dN.YwÌkJu ak.Yar.taj$aj per·e]kpj\gtj kLÕcjm·cjmà,gek.·v,ptitj]qnj ;ÕcjgmLiÕcjtaj kEu\zhtj DRuihjkEurYdkjkÕMinj;.jtaj elpjdHjrâ ywjK>r ak.Y ar.gmLÕicjSkjtYuper·m·cj$Jmà, sEukEu ak.Yar. percjK[Idr.cjmN,taj et.tkjkLÕcjgHj gek.·v, ptitj]qnjtajky[.njt,pÌm·cj qWkjgW·ptitj]qnjtajer.cjâ

kS·cj(3)â â pWmp·cjek.·tYu ercjtLÕcjekL.njapiucja\K. aKicjk.lâ â SicjSektj b¡Y>/iutj(50)qN.·´ (leS.wjmà, \phj×U$ajtYu leS.wjlmà,lzuY×U$ajer.cj)p: YkEukS·cj$aj mumN,ekL.njqPm.njer.â

dkjkÕMinj;.jtYu aKicjet· lajlk.f>kLÕcj

mà, kMiÕnj;.jtajwW· stYu lJul.jkLÕcjqiukjkjrâ kMÕinj;.jlCÕEtajwW· p: YkEuaKicj bWYdemL·gHjehcj ek.njtigmLÕicj´aikjtigmLÕicj epcjdiupjkLÕcjaiutjrâ kMiÕnj;.jlCÕEtajgHjsEukEuef[·siutj petHjsgW·m.njgHj hW·Kiucjbiunjl,l,râ lCÕEtajwW· lJul.jTRuihja.m.njrâ ywjrkMÕinj;.jwW· a.yukjK[icjSlwjtaj aiutja.mà, qWkjgW· kelcjpeÈwjpeltjpLnj (hW·eqcj) qWkjgW·plJu TRuihjeT.·gHj pMikjezN.jm·cjer.cjâ kMÕinj;.jwW·melpjkEufEuper· lÐêmNihjeku.·/Itajm.njgHjr gek.·mN ihj mNÕ·p: YgL,kwjgmL Õicjtaja.tjmikjkLÕcj kEuplJueT.· kMiÕnj;.jtajaiutjrâ

p: YkEukS·cj$aj mumN, ekL.njqPeTkjer.pWma.tjcCÕhjelY]qnjâ â ywjqdHj dkjkMÕinj;.jmà,elwj kumP$IlCÕEeku.· alEuaqIlCÕEtaj atiucjeqN.wjxped×W· d,elYkEu cCÕhjm,]qnjer.cjgHj wtj×W·m·cjrâak.Yar.mN,gHj a.tjcCÕhjelYgW·m.nj´ gW·hW·m.njgHjd,qM.njr·cj K[ÕitjtjpLÕitjtjer.cjâ

al·ubWÕicjgL,timWY qPhiutj×U dkjkÕMinj;.jtajtuYcCÕhjm, mlJul.j eh.·\bmjlwjtajgHj v·cjgW·ekÊcjgW·m.njbkja.tjm·cjcCÕhjelYrâ v,taj$ajwW· qPhiutjdkjkMÕinj;.jtYu pWIbWÕicjgek.·mN ihjtaj d,ducjlwjBYdduikjper·per·tajgHj eaeg[nj|zI(Angencys) dkjkMÕinj;.j mpзkEu alEuaqI´ b.nj´ kum?$Itaj qWkjgW·ektjkEut.l[ÕicjgHj gek.·mN ihjtaj a.tjkLÕcjcCÕhjelYrâ lCÕEtajwW· gW·kLÕcjepY>a·cjzN,râpWma.tj kEu\p·c jqL.YeT.· bJu\pcjelMcjkemL.njkMÕ in j;.jâ â ;.jp:Y/I v·cjgW·ezW.wjhI atiucjqB.w

¤¤bJu(1) elMc jkemL.njdkjkMÕ in j;.j´ mukjlikj(31)õõ

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

3 3

percjkuEpv.

ek.nj;ÕcjkW.nj mtnjtodM·cjqMwjtYtLawuEt· buJluEgW·

lupja.epÌbtuikj kutLawuEt·tuY nYkYgW·dkjpÐnj

eqN.tjwjdImwjker|zIgHj eg[.njrH.pj Dm·kjT½,$.kuE

aKnjaSkjkjer.cj~

eqN.tjtLawEu bsuipjeqN.tjdImwjker\zI

pãpraj t.l[Õicjv,qÒ·aeG.K[Idr.cj ercjtLÕcjdM·cj pWms.njs,

awEua.$. RuYsHjlwjtYut·gHj nkS·cjmNihj&kWpjmNihjmYWmYWkJu´ v,;ÕcjkW.njgmLÕicjtajkJu k:ÕikjpjtYuektjkLÕcjt.l[Õicj a.k:ÕipjaDik×W·kLÕcjrâ ywjqd,SkjK[Idr.cjtiunj percjkemL.nj tcjrnjtM· tNhjmWYmà,q¡,\p·cjqL.Y t.l[Õicjku gek.·tNhjt·er.cjâ xpm.qd,bkpjbebcj eScjspjku percjpv.mà, kW,B.taj d,k:Õikjpjer.cjâ kisËeScjspjkEu percjB.q.q.qn.t· m·kjkLÕcjmà, k:ÕipjqÒÕipjlP.jq.qn.t·kJuv,meRHjeqHjrogo percjB.q. q.qn.t·kJu q¡,bkpjbebcjrâ nqM.kemL.nj kWIpMtjt·elwj gL·cjkWIpMtjt· eqà.·lZÕYlZ a.m.njgHj degtjef:.njbkj v,edqtYueqà.·bL,BYa×Ðr.yjgHj ekL.njgW·râ nkEuaË.likjpRuicjtajelwj T½,Sס percjkutjdnj (eqnjq.)kM.tjldE upRuicjtaj nnjKLnjeT.·yukjliKj bJu\pcjdsEuds,tajgHj ekL.njgW·râ rYbL.YqMicj plukjtajelwjatiucjalEuaqItaj kEurpjektjaerwj kurYdsEuds,rYdImwjker|zItajgHj hW·rpjspjmWYq.j qPeT.·buJ\pcjbL,titja.elwj gW ·m.njrâ lÐêak.Yar.kJu´ak.Yar. dHjpMikjtajgHj pã]t,kS·cjmNihj´ kWpjmNihjtajtYu q¡,ercjtLÕcj fnjznja. percjdsEuds,kEu alEuaqItajgHjer.cjâ buJ$ajmH aeG.pOuSkj lupjdM·cjepY>btiukjt·gHj eqà.·kEu aKicjzNêku aS·cjmNihjlCÕEtajgW·er.cjâ

pWmRYusHj percjK[Idr.cj eqà.·sEudN. qWkjaeK>cjar.zku aupjDupjektjm.njtajgHj hW·gW·eS.·¾bJa.kJuqWkjgek.· percj;ÕcjkW.nj´ percjpiunj\dpj percjmNihjntLawEut· hW·gW·Ticjdwj aupjDupjlwjt·kJugHj pMikjezN.jbWYmel.njrâ spjkEu tcjncjtaj$ajgHj pOuqIkLIkLÕcjlwj

bWYey[Buy[tYurâ qPqZÕicjtiucjKIkEu gek.· gau·mdHjbhEu]qz> a.$.tajtYu v,;ÕcjkW.njtaj kEu\zhtjDRuihjku alEuaqIm.njrâ alEuaqItaj qPm.njTicjdwjkLÕcjmà, zkukelcjpLnjm.njrâ

ywjpuO mpзK[Idr.cjtiunj percjepY>btiukjmà,alEuaqI tLawEutajelwj ef[·ef[.njlwj qWkjeqà.·p:ÕEp:Õikj tkjplJueT.· gek.·gau· hJuT½,lwjtaj$aj bWYkiupjkL.aiutjkJu mdHjer.cjâ

ptwj$.kEu rYtLawEutajgmLÕ icjâmp·ÐK[Idr.cjtYu gW·kLÕcjaKicj dHjkLÕcjaqicjmà,

pWms.njs, awEua.$.tajgHj q¡,SkjekL.nja.v·cjeqà.·siupj trorâ qM.pLnjgt,tajgHj siupjaKicj$ajmà, q¡,K[pjbË. scj\Kcjlwj buJlEueqà.· Ticjdwja.awEu]qz>tmjmUl rYtLwEualEuaqI tajgHjer.cjâv,;ÕcjkW.njtaj v·cjgW·Skjm·cja. nhW·p·cjet.YkutLawEutajgHj dHjgu$jfEu fnjbdHjkEu ak.Yar.tMiku

¤¤\zhtjrYdsEuds, gek.·dImwjker|z Itajef>aje\bwjtiunjmà, qM.sIznj t·cjDzkjb[êh.tajgHj q¡,K[pjbË.ercjtLÕcja.

qWkjpercj K[ Idr.cjgtet· eqà.·siupjtro\phjhjm.n jtajgHjer.c jâõõ

3 4

percjkuEpv.

rYdImwjker|zItaj m.njer.cjâ\zhtjrYdsEuds, gek.·dImwjker|zItaj

ef>aje\bwjtiunjmà, qM.sIznjt·cjDzkj b[êh.tajgHjq¡,K[pjbË.ercjtLÕcja. qWkjpercj K[Idr.cjgtet·eqà.·siupjtro \phjhjm.njtajgHjer.cjâ epY>btiukjhW·p·cjet.Y kualEuaqI tLawEut·gHj SkjtYuq¡,K[I dr.cjDm·kjptiunja.er.cjâ pWms.njs, awEua.$. eku.·percjTpiutjgL·cj kM.tjldEueT.· gL·cj;.nj]qz. awEualEuaqItajgHj q¡,ekL.nja.er.cjâ alEuaqI tajpEutYu\zhtj eqà.·;iÕnjl[esHjgHj q¡,fnjznjtYu ekN.tjtYdEukEueqN.tjtLawEu eqà.·aiutjkLkja.gHj q¡,eqLkjqRuihjeT.·er.cjâ

lP.jrYgek.· dImwjker|zItaj bJulEueqà.·ercjtLÕcjfnjfkja. qWkj\zhtjmNihj T·kjdM·cjgl.njkualEuaqI tLawEutajkL.et· eqà.·ea.njyajesHjm.njgHj pOuq¡,K[pjbs. et.jK[lwj bWYmK[ÕitjpLÕitj;Õihjekkjer.cjâ q¡,K[pjznjlwj asIznjtajgHjer.cjâywjrT·kjT½, Dm·kjptitj v,;ÕcjkW.njtaj eqà.·tJkL, percjDznj]k.nj alEuaqItajmà, v,;ÕcjkW.njT·kjdM·cjgl.nj kualEuaqItajgHj yajesHjm.njh.´mUw>d alEuaqItajgHj qucjes.YhW·gW·tYu percjpiunj\dpjal·u;ÕcjmWY lJul.jeT.cj ey.cjy.dM·cjtajgHj q¡,p·kjT½,piÐtjektjh.´ v,tajeqà.·kLÕcj faiutjkLkjeT.·alEuaqI tLawE utajgH j q¡,eq.cjkl,eTkjer.cjâ rYT·kjdM·cjgl.njku alEuaqItajv·cjqgW·m·cjled>wj gZajdM·cja]k.gHj pOuq¡,snjdkj elHajlHnjeTkjrâ ×UgHjhW·k ywjrpOusnjdkj gs.njlWIkLÕcj dEukEuv,t·p>lupjkLÕcj percjK[Idr.cj lP.jdImwjker|zItajmà,q.tYu suipjtrom.njekW·râ

aeG.asIznj fnjfkjdM·cj epY>btiukj hW·p·cj

et.Y hW·kEuaRuJbcjeku.· pW,ms.njs, awuEa.$. tajkJu´ aeG.bM·kjdM·cjRupjro percjkemL.njtajkJugHjpO uq¡,sW·qti K>tjdM·cjak.Y lÐêrYT·kjgl.njkualEuaqItLawEu v,mkEuk-qpjgNnj alEuaqIrY\zhtjap:Ye;· eb.jpercj;ÕcjkW.nj plukjeku.· qN.dorYyiukjegLcj kemL.njalEuaqI tajgHjrâ pOuq¡,sW·qtikEu dpjpN.njtaj bWYetMcj ¾zihjhjnkjkjer.cjâ

ap:YdpjpN.nj qJuek.njpN.nj´ dpjpN.njtajbJulEuqsËKiucjbuinjlÐê alEuaqI tLawEutajgHj pOuq¡,et.jK[ qICgLipjlwjKuihjrâ ×Uet.jK[ qICgLipjlwj$aj \zhtjdImwjker|zI eqà.·snjdkjpN.njtaj p>lupjkLÕcj lP.jzkum.nj hW·m.njgHjelwj q¡,kEuqàÕtjqW.tjer.cjâ ek.njpN.njk¦·cjqMwjtajwW· hiutj×Uq¡,ducj t·cjDzkjpLÕpj bWYaDm?p:YdpjpN.njtYu q¡,lupjkLÕcjh.´ hW·mipjeqL.cj p:YBwe;·tajgHjh.´ T½,hiutj percjpUgEu percjpqCi#.nj´ percj;ÕcjkW.njtajtYu ek.njpN.njeku.· bEupN.njtaj eqà.·pãTÒ,titj ×UalEuaqIgHj nYlEueqà.·fnj ekL.njm.njtajgHjpOuq¡,K[pjbË. qCIgLipjlwj tcjncjtaj$ajer.cjâ

×UmpзpelwjdM·cj percjK[Idr.cj qWkjbL,/,tajgHj qM.t·cjasIaznj eqngáb[êh.taj q¡,et.jK[sIznjlwj percjSkjeS.·´ SkjesL.·ap:YdpjpN.njalEuaqItLawEu eku.·v,yiukjegLcj p:YalEuaqItajgHjer.cjâ dpjpN.njeqà.·tJkL,ektj ddHjrâ \zhtjdImwjker|zItaj Skjlupja. epY>btiukj percjbL,/, dEusiupj tiucjpÒogL·cjtro ekN.tjet·biunjnjKuicjcj´ hW·yHajzYwIriygHj q¡,eq.cjT½, bM·kja.Rupjro qJuhJug,´ T½,bJu\pcjaey.cjal. n.n.eku.· lkjqnjn.n.tajer.cjâ epY>btiukjtaj$ajwW· /iutjK[pjrnjtMajlwjqWkjplHjef[·eT.· awEualEuaqItajgHjtYu gL.YqNqPlm[ÕJku ek.njdpjpN.njtaj hW·eqcjgHj q¡,kEutJlwjer.cjâ kemL.njfnjznj ercjtLÕcjlwj bJutaj$ajwW·qWkjeqà.· f: Õ injef[ ·si utjD>tj ek.njpN.njalEuaqItLawEutaj qIqImdHjrâ q.j$ajmH ekN.tjtYek.njpN.njtaj k:ÕhjemL ·kLÕcj lÐêalEuaqI´f·kjplJukLÕcjqsËtYu p>lupjp·cjet.YkLÕcj lP.jpercjK[Idr.cj dImwjker|zItajgHjer.cjâ lÐêgHj yiukjegLcjkemL.nj alEuaqIeku.· pulikjtajgHjelwjpOuq¡,snjdkjektj bJunYtaj$ajkJurâ

dpjpN.njtaj kLÕihjKLcjtiunj lP.j\zhtj

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

3 5

percjkuEpv.

dImwjker|zItajtYu dHjtiunjDwjbË.r$. gRu$. p·cjf·kjkLÕcjlP.jzku´ gs.njlWIkLÕcj qWkjzku×W·m.njrâ nkEudpjpN.njtaj hW·qPgRu hW·kÈcjpMicjgl.nj alEuaqItaj dHjkLÕcjtYu dpjpN.njeku.· alEuaqItajsiutjD>tjpã\p, SJTk,kLÕcjm.njrâ pOuq¡,kEu\zhtjndpjpN.njtaj K[Idr.cjtiunj percjpN.nj mWYmWYer.cjgHjet.jKy[ hW·eTkjrâ pOuq¡,qucjes.Y$. dpjpN.njtajhW·eqcjrâ percjkemL.njbJutaj$ajwW· kligW· aeK>cjar. dImwjker|zI;.·;.· hW·eqcjrâ awEua.$.qLdekwj hW·qMhjrT´ hW·Dwjy.tMimWY ktEudHjm.njtiunjer.cjâ eqà.·btiukjekL· tLawEutajgHj ndpjpN.njtaj qJektjawEukJu´ bM·kjptiunj epY>pN.njap:Y;ÕcjkJutajgHj h·Wd,ekL.njrâ dpjpN.njtaj kLÕihjKLcjtiunjpercjkemL.nj bJ udH jhW·eTkjtaj ;.·;.·\p\ptYueqà.·kligW · DwjbË.r$.´ percjaT·kjgl.nj×UdpjpN.njtaj /iutjlEum.njer.gHj pOuq¡,K[pjbË. sIznjlwjer.cjâ

p:YpercjK[Idr.cj dImwjker|zIgHj aKnjk@bEupN.njmdHjDwjbË.r$.´ dHjgRu$.taj p>lupjercjtLÕcjm.njgHj dHjpMikjezN.jekW·râ xpm.mà, bEupN.njtaj ]t,w>d dpjpN.njtaj v·cjhW·kEuaRuJbcjku alEuaqI´ v·cjhW·gW·eRHjeqHj qPk.ku alEuaqItajm.njrâ T½,hiutjkemL.njzku ;Õinjl[yutjedkjkJu´ hW·kÈcjpM icjbWYmqCitj\zkJu´ ywje;·kEupMicj p:ÕEp:Õikjmà, hW·p:ÕEp:ÕikjkJu´kEu\zhtjku rYpercjK[Idr.cj kJutajgHjelwj dpjpN.njtaj T·kjpcjercjtLÕcjm.njrâ lupjtitjbWYmqL,/,kJu´sNezW.·meku.· gxÕYgbtajgHjelwj dpjpN.njtaj T·kjpcjercjtLÕcjm.njrâ

dpjpN.njwW· dHj\zhtjtmjRuihj awEua.$.alEuaqItLawEu pMikjezN.jaiutj mdHjrâ muhiutjmà,alEuaqI tLawEutajwW· qucjes.YlWhjeku.· dpjpN.njkÈcjpMicj elpjtajgHjtYu p:ÕEp:Õikjv,;ÕcjkW.njhW·kÈcjpMicjtajgHjrâ alEuaqItaj ektjaerwj kEuduhjdnj ndpjpN.njm.njrâ ¤¤hiutjgHjr ywjr pulukjdpjpN.njeku.· rYyiukjegLcj alEuaqItaj T·kjdM·cjgl.njalEuaqI ;ÕikjkjepcjcjtYu ekL.njm·cj atuicjpMicje;··mà,tLawEutaj eqà.·\phjqRuihjesHjgHj w>tjbWYmel.njrâdHjm.njhW·eqcjgHj rYs.njs, awEua.$.taj q¡,tJkL,lwjeTkjer.cjâõõ hiutjgHjtYu dpjpN.njtaj eqà.·s

ekL.nj Dm·kjpÐÕinj percjhW·petHj hW·eRHjeqHjpMicj lÐêalEuaqIgHj rYsIznjdM·cj epY>btiukj dImwjker|zItaj q¡,kEuf[ênjsW·aRuJtYu fnjznja.er.cjâ

dpjpN.njeku.· pulikjtaj percjeRHjeqHjlJul.jtYu hW·kÈcjpMicjalEuaqImà, qWkjv,tajelwjsiupjdduikjm.njer.cjgHj rYdImwjker|zItaj wiutjhW·gW·râhiutj×UhW·kÈcjpMicjtYu q¡,ducjduhjezN.jkEu\zhtjer.cjâywjktEupLnj dsEuds, p:Ydpjmà, q¡,ducj pMicjgsiutjm.njdM·cjrâsN,×UrYdImEuker|zItaj hJug,ku dpjpN.njeku.· ek.njpN.njtaj ktEuqpunj dsEuds,tiunj\phjhjgHj q¡,eq.cjT½,¤¤nYkYpet.·/tjõõ n.n.q.jer.cjâ nYkYtaj$ajwW·ercjtLÕcjm.nj petHjsgW·m.njer.cjgHj q¡,eq.cjkl,kEuer.cjâ xpm. atiucjalEuaqItajsk.gHj pulikjeku.· ek.njpN.njtaj ekL.nj$.SSEu´ /iutjdHjkJu´mNihjalEuaqItaj p:ÕEp:ÕikjkJu´ rpjspjkJu´ kEuduhjdnj\p·cj;ÕcjkW.njkJugHj kEuqtiSkjpRuicj kurYdsEuds,tajm.njrâ hW·pl·cjpRuicj ducjsIercjku Bu·lÐêelwj qPm.njrâv,l[ÕicjsiutjD>tj hMYkEupercjeRHjeqHj lÐêalEuaqItajwW·×Uk¦·cjlÐêet· esN.njpMicjncj qWkjeqà.·p:ÕEp:ÕikjgHj hW·ef[·T½,kEu v,l[ÕicjqMwjtajrâ hW·qPk. wuitjekL·eT.·râdpjpN.njtajelwj hW·pnjgsiutj rYT½,SסtajtYu pnj$.lÐêk[.râ rYyiukjegLcj alEuqItajgHjelwj gL.YfiucjeT.·hW·SEufiucjekL· a.er.cjgHj hJug,m.njr T½,hiutjgL.YhW·SEu percjesN.njpMicj n.n.tajm.njrâ ekL.nj$.kemL.njtaj /iutjSdHjm.njrâ T½,hiutj m·cjhW·mipjtYuhW·kLÕcjkemL.nj zUeT.·p:YqCi dEum·cjsTtjer.cjgHj hJug,gW·râ

v,l[ÕicjsiutjD>tjhMYkEupercjeRHjeqHj lÐêalEuaqItajwW·

×Uk¦·cjlÐêet· esN.njpMicjncjqWkjeqà.·p:ÕEp:ÕikjgHj hW·ef[·T½,kEuv,l[ÕicjqMwjtajrâ

3 6

percj;ÕcjqA.cj

dduikjqN.ek.nj;Õcj k.mjbwjdIy[.tajgHjezN.jel.njer.cjâ ×UkEuddiukjqN.$aj e;·ktEubdHj$.kEu DwjgRu$.ezN.jezN.jrâ DwjkRu$.mezN.jgHj qPkEugLmjsiutj m/iuhjll·râ gLmjsiutj m/iuhjll·gHj qPkEupUguEmNihjmWYmWY gW·/uihj±qihjrâ pUguEmNihj /iuhj±qihj /iutjll·gHjqPkEu eb.jqW,qCikMinj gW·/iuhjll·râ eb.jqW,qCikMinjeb.jmigL,m /iuhjll·gHj qPkEugek.· bWÕicjmiNhj /iuhjll·râgek.· bWÕicjmNihj /iuhjll·gHj qPkEu;Õcj gW·/iuhjll·râ;Õcj/iuhjll·gHj qPkEugL,ti gW·/iuhjll·râ qtÐtajqJufaiutj gW·g[Õicjto bWYmmipj\mhj r.cjS.YkJu qJubWYm/iuhjll· /iuhj±qihjq.y[.kJurâ gl.nj]qw>dwW·gHjkLÕcj×UedL.·ebÐ.nj k[.jezN.jmh.eG.qnס mdHjek.nj;Õcj k.mjbwjdIy[. mdyHjtjH\p.k!j p:YgL,tiluikj$ajrâ

k[.jezN.jwW· mNihjgmLÕicj qMitjKutjKog,dM·cj yMÕv,n.n.q.j mpз ¤¤g>njdIk.mjbwjdIy[.õõkJu k[.jp:YmukjpN.nj (Buddha of the battle fields) kJurâqMicjtLtiqIh ziunj$Hcj kEuv,tSipj nddHj k:ÕipjqÒÕipjB.q.eku.· Dwj/iuhjll·kJurâ hiutj×UkemL.nj percjK[Idr.cj spjkEu Dwj/iuhjll·gHjtYu v,kligW·tSipj\K.l.Bjqk. bWYmgLÕicjrâ yMÕv, qJup>lupjkLÕcj p:Yar.ducjRuYsHj v,sN, qWkjtSipj en.bokJurâ kemL.njv,K[Idr.cjgHj dHjDm?yitÐr ø trogL.YqCIDwj;.· st·ekL.njkLÕcjp:Y;Õcjv, p:YqN.· (1992) et·râ v,qiucjB.dunjt.Ye;.tjtj p:Ybdiupjh·cj\p.j a]k.py[ÕEeq· ø k.mjbwjdIy[.tYu bWY}ko$aj kelcjqiucjKN· B.gmLÕicjtYuziunj$HcjpãprajkEu percjpv.ku TpOuKmI´ qIlgmLÕicj

bNtjgLÕicjkEukL· p:Yk.mjbwjdIy[.râ (et.jSicjSektjlMihj (65000) rnjtYu p:YeKtjKemnj;.YgHj g[ÕicjtnjtohW·aiutjlm[ÕJgHj ×W·bNtj (3000) Dwjehcjrâ k[.jezN.jwW·qJuqiucjKN· pÐnjB.qCi B.mducjqziucjkEu qCi( Home based

Temple) p:YqMwjk[.aemrik´ yUer.pjeku.· awjqe]tl[. qWkjeb.jqW, ek.njgkU k.mjbwjdIy[. mmNÕ·p:Yti;.jgHjaiutjrâ

ap:YqN.· (1951) gHj v,a.tiunj tkÒqEunlס p:YeanjdIy[gHjtYu kligW·tSipj\K. bIaitj(K[j)dI(Ph.D) mdHjtSipj\K. v,hJuDmkjto nddHj ¤¤pUguEkligW·ddiukjõrâ aKicjv,pdto p:Y;ÕcjgHj v,kligW· aeK>cjktjlCtj ebÐ.njdQn g>njdI spjkEupercj hW·pkJupr.pjrâ }ko×UgHjtYu v,et· egtjtro edqs.rI a.yH

¤¤pUguE´ mNihj /iuhj±qihj´ /iutjll·gHj qPkEueb.jqW,qCikMinj gW·/iuhjll·râ

eb.jqW,qCikMinj eb.jmigL,m /iuhjll·gHjqPkEu gek.·bWÕicjmiNhj /iuhjll·râ

gek.·bWÕ icjmN ihj /iuhjll·gHj qPkEu;ÕcjgW·/iuhjll·râ ;Õcj/iuhjll·gHj qPkEugL,ti gW·

/ iuhjll·râõõ

suitjpUgEumWYmWY /uihjll·ehcjDwj/uihjll·gL,kwj dHjkLÕcjer.cj

n.YtiucjTwjkL.YpiÐtj×U (Bangkok Post)

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

3 7

percj;ÕcjqA.cj

gmLÕicjtYu kelcjso;ÕcjrâaKicjk.l tLawEu pwjptj aupjDupjpÒcjrcj

;ÕcjgHj mWYh.njeku.· ek.nj;Õcjv, mgLÕicjkEulkjkiu!jgHjeb.jqW,mimv,qJufaiutj sutia.râ aKicjk.lv,pMwjdM·cjDwj p:Y;Õcjeq· p:YB.¾gipjmWYgHj v,gW·micjektjktjlCtjektj aemrik.nj peT.·pmj 2dqm 7t.nj\pcjtYu ek.nj;Õcjv, bNtj/iutj}tokiu!j K[Õitja.alEuaqI\p·cjqL.YtYu percj¾pikjgsiutj etN.wjdet.wjmNihj aKicjk.l alEuaqI Kemnj;.Y mtiunjkLÕcjkJurâ

KmIek.nj;Õcj aemrik.nj mK[êwcjv,mhimutLgunj q×ÐiDem?. hJubM·kjlwj q.jlEuer.mà,¤¤k[.jezN.jwW· v,gW·tJektj mimv,kJu ek.ed·v,quJfaiutjkJ u d,ducj¾pikjgsiutjai utjrâ qÒajrYv,KmIq.m$IgmLÕ icj´ qIlgmLÕicjelwj sutia.aiutjrâv,lRuiajy.· kerwjker.tj qWkjpercjSkjeS.·bWYmgLÕicjtajgHjrâ v,lRuiajy.· qWkj;Õcjv,´ v,lRuiajy.· zM.pjpjtCY sEukEu bdiuajekL· hW·m.njrâ Sg, bWY}ko$aj aË.v,hJukEuv, v·cjhW·gW · lRu iajy.·râlPlRuiajvi sW·Dwjqtiviõõ

¤¤pWmmNÕ·kEu DwjqtigHj tupjqMhjkEu pWmtJektjaKicjk.l p·kj]tcj kM.tj]tcjgHjtYu DwjqtigHj e;·loT½,kEupOu aKicjk.llEu dHjaKicjk.l bWYmeTkj±kikjqWkjgW·ekL.nj/iutj ar.mWYmWYrâ percjdHjepY>btiukj pnjepH.jtajgHj n.YbdiuajekL· hW·m.njrâ sN,gHj n.Yd,btiukjplJu pMikjSס mqÒ.tj\mhj mtwja.kEu gLÕikjkeh.mjgLmjsiutjkJu qJued>qkJurâ sW·Dwjqtivi pelwjpeltjlwj zkun.Y siupjmWYtCY qWkjgW·dHj gunjfEu;Õcjn.Yviâ lPlRuiajtYu sW·Dwjqtiviõõ gl.njwW· a.s.v, hJutW·edL.·ebÐ.njlwj v,er.cjgHj p:YwcjprUv,gHj K[êlwjrâ percjepY>btiukj azZ[tÐq׸.njv, bJulEuktEudHjtYu gliucjlE ulajgH j pO utJektj hW·m.njer.cjgH j KmIqcjaemrik.njgHj hJurâ

p:YqN.· (1978) gHj v,sekL.nj percj/iuhjll·qWkjqkajrY ek.nj;Õcjv,râ p:Ylikjaupjv, mNÕ·

yMÕ¤¤mWYkS·cjtYumWYkS·cj (Step by Step) pWmpMwjDwjpÐnjqm.Di spjkEupv.eku.· gRu$. (Mediatation

on wisdom and Compassion) gHj K[êlwjprUpr. spjkEuv,egtjtro b¡Õipjv,ddiukj mmNÕ· p:Yq.kJey. (Sakeo)

râ trov,wW· tupjqMhjkEu s·cjbguE v·cjsiutjgW·guEtM, p:YBwmmNÕ· qMwjdmLÕ m¡,d,ducjBY ×UkEu pN.njgmLÕicjtajrâ b¡Õipjv,ddiukj´ T·cj´ aK[ÕkjtajgHj dHjkLÕcjk.v,aiutjer.cjgHjp:YlikjaupjgHj K[êTiucjq,lwj percjkemL.njv,râ p:YB.v,gHj ek.njpN.nj Kemnj;.Ye}t·gmLÕicjelwj ×W·aiutjkJur⤤pOugHj DwjgRu$. lÐêv,taj ezN.jbWYmel.njrâ muhiutjer.hJuetHj v,taj hW·tJektjlwj Dwj;.·râ v,tajdHjddiukj ewdn.ezN.jkEu \zhtjrâ v,taj s·cjzkuzkuv,tajrâ v,taj ×W·pMikjkEu Dwj/iuhjllmj´ v,taj×W·pMikjkEu mipj\mhjgLmjsiutjgHjtYu budB.q.gHj ziunj$HcjkEuv,taj Dwj/iuhjllmjeku.· percjmipj\mhjgLmjsiutjrâõõgl.njwW· k[.jezN.jgHj qWhjloT/,kEu Alan Channer

mdHjv, ekL.njptitj Rupjgm[Õicj(RupjRHcjTutjlupjqU)râpWm kelcjplnj dkjwY´ pWmk:ÕhjdemL·´

kelcjkEu a×Ðr.yjv,qÒajtajgHj dHjqB.w el.kniy.m qB.wel.k mWYgHjtYu ar.taj$ajgHjk.llEuelwj q·q.aiutja. hW·m.njrâ percjkelcj S.njkMinjv,qkaj (Reconcilition) kligW·aDipP>yj pOuducjk[kEu percjddHj;.· hW·eqcj´ p:Yar.qIkLIpvIpvpjgHj pOurpjspja. DwjemtÐ. mdHjrâ emtÐ.kEuDwjqti(sW·siutjd,r,)tajgHjehcj e;·qPkEupOu gW·bL,/,er.cjâ

aKicjk.l v,qIkLI hJug,tkjk[.kEuek.nj;Õcj k.mjbwjdIy[. mkLÕcj×UbiWÕcjpN.nj kS·cjqLÕcjn.n. ×U;Õcj\pcjeqtj´ qewtj\z.l.nj eanjduiwjnIyH.tajgHj v,k:Õikjk:Õipj ¤¤dpjpN.nj mr×ukjkEumqunj mtW·g,Dwj/iuhjll·õõtYu p·kjqÚcjqIkLI zM.pjpjtCY ef[·emtÐ.eku.·pMwjDwj pÐnjqm.Dirâ v,taj a.tjmitj$.kuk:ÕipjqÒÕipjgmLÕicj tNhjneqà.·bHjbNÕhj qB.wk[.jtajkJuqJubtiukjfea.wj SwjmCÕhj$.ku zM.pjpjmNihjtajspjkEu»Di a.×UBo percjhW·pkJupr.pjkJurâ

¤¤pWmmNÕ·kEu DwjqtigHj tupjqMhjkEu pWmtJektj aKicjk.l p·kj]tcjkM.tj]tcjgHjtYu DwjqtigHj e;·loT½,kEupOu aKicjk.llEu dHjaKicjk.l

bWYmeTkj±kikj qWkjgW·ekL.nj/iutj ar.mWYmWYrâõõ

3 8

percj;ÕcjqA.cj

ek.njgek.· eawj\z.wuikjd>mWYtLaes.njsr.Y pWmklcjpcjmHicj nkEuDwjgRu$.

kupUgEu mekL.njqP a×Ðr.yj lÐêzkutajkJu qJud,×W·kEu qtiqm.Dieku.· hMYkEuatÐ ap:Yar.qIkLIpvIpvpj qWkjeqà.· kligW·tcjtupjsiutj qWhjpercj/iuhjll· spjkEup!ipkÉtajgHjkJuer.cjâ aes.njsr.Yaes.njqtÐi melpjgL.Y nYkYgW·qHjpliutj p!ipkÉeku.·pWmeacjducj mNÕ·kEuDwjK×ÐIgHj aDik ezN.jmWYrâ pv.eku.·gRu$. d,a.mWYsW·er.cjgHj k[.jezN.ja.s.gHj lMiÕnjk.l hJuqà,râ ×W·mWYDwjgHj tupjqMhjkEu kW.jziucjmWYdiuhjgHj]kkjd,el.tjesHjer.cjâ ekwjekLwj SicjS/>\pk.gHjtYu g·>kW.ja. mWYlg·>tYu mWYlg·>viõõ

p:YqN.· (1992)gHj b¡Õipjv,ddiukjgmLÕicj pelwjpeltjdM·cj qWkjgW·kM.tjeT.·gHjtYu v,ddiukj ek.nj;Õcj k.mjbwjdIy[.taj bNtj(350000)tL qWkjeqà.·kelcj pl·cjf[o;Õcjrâ k[.jezN.ja.s. mh.eG.qnס eku.· qÒajrYv, ×Ugek.· B.q.n.n. p:YgL,kwj mp>lupj qJulk[.j ×U;Õcjeq· qIrIlká.´ g[p>njtaj×Upy[ÕEeq· kW.jso;Õcjk.njbwjdIy[. mWYker.·mWYsW· qJukEuv,ddiukjtajrâ trogHj ×W·bNtj(450) kIlEumiIt.tYud,ttjso dEuaiutjrâ epY>btiukj a]k.Kemnj;.YkEualEuaqI ktEudjHm·cjgHj dHjdM·cjfiuhjgHjtYu ap:Ya]k.$ajmiucjtiupjtielwj ×W·pLnjrâ ap:YqN.· (1994) p:Ytro kW.jsomr×ukjkEu ttiygHj KmImWYzkukEu qIlmWYzku sutisoa.qWwjtYu lCÕEtaj d,wpj lCÕEtaj d,ducjrpj qPdNnjrâ

p:YkEulikj at¸ÕptÐi ddkjtokEu q×iÐDem?.gHj

kupUgEump>lupj p:YkEukW.jtrogHj dHjpUgEu pey[wjel.kv·cjgW·ek[wjeg>wjrâ tro gL.YqCIDwj;.· Dm?yitÐrrjek.jBikj$.´ nimnj$. v·cjepY>gW·aiutjkJu eb.jqW,mim qCikMinj gW·kelcj p·cjek.·v,qÒajkJu SwjbCÕhjkEu\zhtj$.kEu lv.tjtMitMikJurâ percjlukjsukjpercjSkjesL.· Ohamma Contact ywjr×W·kLÕcjmà,py[ÕEdNkjaiutjqJutaj ekL·aiutja.tYu percjsMtjqmÐJmtW·g, ¤¤pOukEuv,tajõõ tajgHjelwj kLhjpY>ek·Lm.njkJuer.cjâ

ap:YkEu likjpercj eScjspjkEu gW·aupjDupjpkcjrcj gL,kwjgHjtunj gW·aupjDupj pkcjrcjgL,kwjgHj bWYkiupjkL. zkumN, mN,d,aupjDupj pkcjrcjm.njer.cjâ gW·aupjDupjpkcjrcj zkuzkum.njgHj mN,d,aupjDupj pkcjrcj siutjmN,m.njer.cjâ gW·aupjDupjpkcjrcj siutjmN,m.njgHj mN,d,edàtjlCtj percjTicjdwj gLmjsiutj´ qtip#.nj siutjkJuqJud,peq.cjekL· qmÐJgLmjsiutjer.cjâ Dwj/iuhjll·gHjdHj\zhtjezN.jaiutj p:YgL,kwj$ajer.cjâ

k[.jezN.ja.s.wW· sutisoa.qWwj qN.·(2007)p:Ygitum.tj (12) pY:kEuB.v, mmNÕ·p:Y (Lowell Massa-

chusetts) kMinj;Õcj aemrik.njrâ â

ap:YkEu likjpercj eScjspjkEu

gW·aupjDupj pkcjrcj gL,kwjgHjwW ·

gW ·aupjDupj pkcjrcjgL,kwjgHj bWYkiupjkL.

zkumN, mN,d,aupjDupj

pkcjrcjm.njer.cjâ

elMcj(52) gitudIe\zmjb.2008´

3 9

4 0