Embed Size (px)
Citation preview
bangkok | hanoi | ho chi minh city | jakarta | phnom penh | vientiane | yangon
Noppramart Thammateeradaycho | Attorney-at-Law
Webinar by the Licensing Executive Society | May 28, 2020
Force Majeure Clauses
during the Covid-19 Pandemic
ขอสญญาเรองเหตสดวสย ในภาวะการระบาดของโควด-19
Objectives
2
1. สญญาทางธรกจไดรบผลกระทบทางกฎหมายอยางไรบาง จากการแพรระบาดของโควด-19
2. ขอเสนอแนะทางกฎหมาย กรณไมสามารถปฎบตตามสญญาได
3. Can Force Majeure Excuse your Liability?
4. COVID-19 legal toolkit – เครองมอทางกฎหมายเบองตน
ECONOMIC IMPACT
4
Economic Impact of COVID-19
6
ม.ค.-ม.ค.2020: COVID-19 ระบาดในจน
จนประกาศปดเมองอฮน และเมองรอบ ๆ อฮน
นกทองเทยวจนไมมาเทยวประเทศไทย
กระทบธรกจเกยวกบการทองเทยว เชน โรงแรม สายการบน ฯ
26 เม.ย. คนไขคนสดทายออกจากรพ. อฮน
14 ม.ค. สหรฐหามผเดนทางจาก 26 ประเทศในEU เขาประเทศ
26 ม.ค. พรก. การบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนฯ
โควด-19 เปนเหตสดวสย หรอไม
8
การอางเหตสดวสย ท าใหคสญญาไมตองรบผดตามสญญา จรงหรอ?
การอางวา ท าตามสญญาไมได เพราะมการระบาดของโควดทวโลก ท าใหรฐบาลมค าสงให
ปดกจการบางประเภท ซงเปนเหตสดวสย มผลกระทบอยางไรบางกบสญญา
ขอสญญาวาดวย เหตสดวสย บญญตไวอยางไรบาง
ถาสญญาของเราไมมขอสญญาเรองเหตสดวสย เราจะอางเหตสดวสยไดหรอไม
สญญา, ขอตกลง, Contract, Agreement
9
สญญาซอขาย
คสญญา คอ ผซอ และผขาย
สทธตามสญญา – ผขายมสทธไดรบเงนคาสนคา และผซอมสทธไดสนคา
หนาทตามสญญา – ผขายมหนาทสงมอบสนคา ผซอมหนาทช าระเงนคาสนคา
สญญาจางท าของ
สญญารบขนของ
สญญาจางแรงงาน
เหตสดวสย = ค าอธบายเหตการณทไมใชความผดของคสญญา
10
เหตสดวสยตามบทบญญตของกฎหมาย
เหตสดวสยตามขอตกลงในสญญา – สามารถตกลงใหแตกตางกบสญญาไดเทาทไมขดตอ
ความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน
ตกลงใหฝายใดฝายหนงตองรบผดในความเสยหายอนเกดจากเหตสดวสย ไดหรอไม
ตกลงใหมคาชดเชย หรอใหถอเสมอนวา อกฝายผดสญญาในกรณเกดเหตสดวสย ไดหรอไม
ตกลงใหมการแกไขสญญา ยกเลกสญญาบางสวน หรอยกเลกสญญาทงฉบบ หากมเหตสดวสย ได
หรอไม
ก าหนดใหเหตสดวสยมรายละเอยดมากวา ทกฎหมายก าหนดไดหรอไม
เหตสดวสย ตามกฎหมายไทย
11
ป.พ.พ. มาตรา 8 "เหตสดวสย" - เหตใด ๆ อนจะเกดขนกด จะใหผลพบตกด เปนเหตทไม
อาจปองกนได แมทงบคคลผตองประสบหรอใกลจะตองประสบเหตนนจะไดจดการระมดระวง
ตามสมควรอนพงคาดหมายไดจากบคคลในฐานะและภาวะเชนนน
จากบทบญญตกฎหมายดงกลาวเหนไดวา เหตทจะถอไดวาเปนเหตสดวสยนนตองเปนเหตท
เกดข นโดยไมใชความผดของบคคลผนน และตองเปนเหตทไมสามารถปองกนไดแมบคคลผ
ประสบเหตนนจะไดใชความระมดระวงตามสมควรแลว
โควด-19 เปนเหตสดวสย ตามกฎหมายไทย
12
เหตสดวสย ตามค าพพากษาของศาลไทย
เหตทเกดขน เปนเหตสดวสย ไมใชเหตสดวสย
ไขหวดนก ใช
น าทวมตามฤดกาล ไมใช
มหาอทกภย 2554 ใช
สนาม ใช
พายตามฤดกาล บางครง ใช บางครง ไมใช
กฎหมายใหม ค าสงทางการ บางครง ใช บางครง ไมใช
เพลงไหม บางครง ใช บางครง ไมใช
ผลตามกฎหมายของเหตสดวสย (1)
14
กฎหมายศลกากร มาตรา 29 ขอคนอากรกรณน าเขาวตถดบผลตเพอการสงออก ซงตอง
สงออกไปภายใน 1 ป เวนแตมเหตสดวสย ขอขยายเวลาไดอก 6 เดอน
ป.พ.พ. มาตรา 616 ใหผขนสงจะตองรบผดในการทของอนเขาไดมอบหมายแกตนสญหาย
หรอบบสลายหรอสงมอบชกชา เวนแตพสจนไดวาความเสยหายเกดแตเหตสดวสย
กฎหมายการรบขนทางทะเล มาตรา 52 ผขนสงไมตองรบผด เมอสนคาเสยหายหรอสญหาย
หรอสงมอบลาชา เพราะเหตสดวสย
ผลตามกฎหมายของเหตสดวสย (2)
15
กฎหมายการขนสงตอเนองหลายรปแบบ มาตรา 27 ผประกอบการขนสงตอเนองไมตองรบ
ผด เมอสนคาเสยหายหรอสญหายหรอสงมอบลาชา เพราะเหตสดวสย
กฎหมายการรบขนทางถนนระหวางประเทศ มาตรา 32 ผขนสงไมตองรบผด เมอสนคา
เสยหายหรอสญหายหรอสงมอบลาชา เพราะเหตสดวสย
ผลตามกฎหมายของเหตสดวสย (3)
16
กฎหมายประกนชวต มาตรา 85/4 และกฎหมายประกนวนาศภย มาตรา 80/4 เปนกรณทบรษท
ประกนชวตและประกนภยตองน าสงเงนเขากองทน แตไมไดสงหรอสงชา ตองเสยเงนเพม แตถามเหต
สดวสย ใหคดเงนเพมลดลง
กฎหมายหลกประกนทางธรกจ มาตรา 72 ผใหหลกประกนตองสงมอบกจการหลกประกนใหแกผบงคบ
หลกประกนภายใน 7 วน เวนแตมเหตสดวสย
กฎหมายประกนสงคม มาตรา 79/1 ผประกนตนไมไดท างานเนองจากมเหตสดวสยหรอนายจางไมให
ท างานเนองจากมเหตสดวสย ใหมสทธไดรบประโยชนทดแทน ตามเงอนไขหลกเกณฑทก าหนด
กฎหมายการจดซอจดจางและการบรหารพสดภาครฐ มาตรา 102 การงดหรอลดคาปรบใหแกคสญญา
หรอการขยายสญญาหรอขอตกลง ผมอ านาจพจารณาไดตามจ านวนวนทเกดข นจรง เมอมเหตสดวสย
การบรหารสญญาของภาครฐชวงโควด
18
กรณทโรคโควด-19 เกดภายหลงจากทหนวยงานของรฐไดลงนามในสญญาหรอขอตกลงกบคสญญา
แลว ใหหนวยงานของรฐพจารณา ดงน
1. การบรหารสญญา
เนองจากผลกระทบจากการแพรระบาดของโรคโควด-19 ถอเปนเหตสดวสยตามมาตรา 102 วรรคหนง (2) แหง พ.ร.บ. การจดซอจดจาง
และการบรหารพสดภาครฐ พ.ศ. 2560 โดยเหตสดวสยใหเปนไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 8
การพจารณางดหรอลดคาปรบใหแกคสญญา หรอขยายระยะเวลาท าการตามสญญาหรอขอตกลง ด าเนนการดงน
1.1 กรณทสญญายงไมครบก าหนด ใหหนวยงานของรฐน าจ านวนวนทไดรบผลกระทบจากโรคโควด-19 มาขยายระยะเวลาท าการตาม
สญญาหรอขอตกลง ตามจ านวนวนทมเหตเกดข นจรง
1.2 กรณทสญญาครบก าหนดและมคาปรบเกดข นแลว ใหหนวยงานของรฐน าจ านวนวนทไดรบผลกระทบจากการแพรระบาดของโรค
โควด-19 มางดหรอลดคาปรบใหแกคสญญา ตามจ านวนวนทมเหตเกดข นจรง
ทงน “จ านวนวนทมเหตเกดข นจรง” ใหหนวยงานของรฐพจารณาจากกฎหมาย ขอก าหนด ประกาศ หรอค าสงของทางราชการท
ใหหนวยงานของรฐปดท าการ สงหามเขาพ นทเสยง สงปดสถานทหรอสงหามกระท าการหรอ สงการใด ๆ จนถงวนทเปดท าการไดตามปกต
การบรหารสญญาของภาครฐชวงโควด
19
2. การตรวจรบพสดของหนวยงานของรฐ ใหด าเนนการ ดงน
2.1 หากคณะกรรมการตรวจรบพสดไมสามารถด าเนนการตรวจรบพสดหรอไมสามารถออกไปตรวจงานจาง ในกรณ
งานจางกอสรางตามสญญาหรอขอตกลงได หวหนาหนวยงานของรฐอาจแตงตงบคคลทอยในพ นทนนๆ เปนคณะกรรมการหรอ
กรรมการตรวจรบพสดแทน
2.2 ใหเลอนระยะเวลาการตรวจรบพสดออกไปกอน จนกวาคณะกรรมการตรวจรบพสดจะสามารถด าเนนการตรวจรบ
พสดนน ๆ ได
เหตสดวสยมผลกระทบตอสญญาอยางไร?
20
ปฏบตตามสญญาไมไดขณะเหตสดวสยยงไมสนสด
ปฏบตตามสญญาไดบางสวน
สญญาไมบรรลเปาประสงคของคสญญา
เกดความเสยหายขนกบคสญญาทงสองฝาย ใครรบผดชอบ?
นบแตเหตสดวสยสนสดลง
คสญญาสามารถปฏบตตามสญญาได แตตองใชคาใชจายจ านวนมาก เชน ตองซอเครองจกรใหม หรอตองกยม
จ านวนมากในการเปดกจการอกครง
ปฏบตตามสญญาไมไดอกเลย
ปฏบตตามสญญาได แตการด าเนนการตามสญญาไมเปนประโยชนใดกบคสญญาอกฝายหนง
คสญญาตองท าอยางไร เมอเกดเหตสดวสย ?
21
ประเภทของสญญา พจารณาผลกระทบจาก … ผลกระทบตามสญญา
1. สญญาไมมขอสญญาเหตสดวสย ปพพ. หรอ กฎหมายเฉพาะอน • ยกเวนโทษ
• ผอนปรน
• การช าระหนพนวสยหรอไม
2.สญญามขอก าหนดเรองเหตสดวสย สญญาระบไวอยางไร
• ใหแจงถงการมเหตสดวสยเกดขน
เพอใชสทธตามสญญา
• ไมตองรบผดชวงเหตสดวสย
• แกไขสญญา
• บอกเลกสญญากอนก าหนด
คสญญาเปนผก าหนดวา ในกรณทเกด
เหตสดวสยขน
• แตละฝายมสทธและหนาทอยางไร
• ตองด าเนนการใดบาง
• สทธเรองคาเสยหาย เบยปรบ
ตวอยาง ขอสญญาวาดวย เหตสดวสย
22
Business shareholder agreement
The parties to this Agreement are excused from performance and shall not be liable for any delay in performance or non-performance, in whole or in part, caused by the occurrence of any event or contingency beyond the control of the parties including, but not limited to, work stoppages, fires, civil disobedience, riots, rebellions, natural disasters, acts of God, and acts of war or terrorism. Each party so affected shall promptly give written notice to the other parties and shall use its best efforts to resume performance. Upon receipt of such notice, all obligations under this Agreement shall be immediately suspended for the duration of such force majeure event.
คสญญาตามสญญานจะไดรบการยกเวนจากการปฏบตตามสญญาและไมจ าตองรบผดในความลาชาในการปฏบตตามสญญาหรอการไม
ปฏบตตามสญญาทงหมดหรอบางสวน อนเกดจากเหตการณหรอความไมแนนอน นอกเหนอจาการควบคมของคสญญา รวมถงแตไม
จ ากดแค การหยดงาน อคคภย การดอแพง การจลาจล การกบฎ ภยพบตทางธรรมชาต การกระท าของพระเจา และ สงครามหรอการ
กอการราย คสญญาแตละฝายทไดรบผลกระทบจะมหนงสอแจงไปยงอกฝายโดยทนท และใชความพยายามทดทสดทจะปฏบตตาม
สญญาตอไป เมอไดรบหนงสอแจงเตอนดงกลาวแลว หนาททกประการตามสญญานจะถกระงบทนทเปนระยะเวลาตามทเหตสดวสยนน
ยงมอย
ตวอยาง ขอสญญาวาดวย เหตสดวสย
23
สญญาเชา
คสญญาไมจ าตองรบผดหรอรบผดชอบตอคสญญาอกฝาย หรอถอวาผดนดหรอผดสญญานส าหรบการไมสามารถปฏบตตามสญญาหรอ
ความลาชาในการปฏบตตามขอใดขอหนงในสญญาน เมอการไมปฏบตตามหรอความลาชาในการปฏบตตามสญญาเกดข นจากหรอเปน
ผลมาจาก อคคภย อทกภย แผนดนไหว เฮอรเคน การหามเรอเขาออกทา การขาดแคลน โรคระบาด การกกตว สงคราม การกระท า
การกอสงคราม (ไมวาจะไดมการประกาศสงครามหรอไม) การกอการราย การจลาจล ความไมสงบ ควมชลมนวนวาย การกระท าของ
พระเจา การละเวนหรอความลาชาโดยหนวยงานภาครฐ (ยกเวนกรณทความลาชานนเปนผลมาจากการผดสญญาขอใดขอหนงตาม
สญญานโดยฝายทไมปฏบตตามสญญาหรอฝายทเกยวของ ) หรอเหตการณในลกษณะเดยวกนทนอกเหนอการควบคมตามสมควรของ
ฝายทไมปฏบตตามสญญา ("เหตสดวสย") ฝายทไมปฏบตตามสญญาจะแจงไปยงคสญญาอกฝายถงเหตสดวสยนนภายใน 30 วนนบ
แตวนทเกดเหตดงกลาว โดยมหนงสอแจงไปยงคสญญาอกฝาย ระบถงลกษณะของเหตการณ ระยะเวลาทคาดวาจะเกดข น และการ
กระท าทไดท าไปแลวเพอหลกเลยงหรอบรรเทาผลกระทบทเกดข น การพกการช าระหนจะมผลไมเกนขอบเขตและระยะเวลาตามจ าเปน
และฝายทไมปฏบตตามสญญาจะใชความพยายามตามสมควรในเชงพาณชยในการเยยวยาการไมสามารถปฏบตการช าระหนของตนได
Case no. 1 ไขหวดนก เหตสดวสย การช าระหนพนวสย [5353/2552]
24
การทไกของจ าเลยท 1 ทซอจากโจทกไปเลยงถกทางราชการสงใหฆาท าลายไปทงหมด
เนองจากเกดโรคระบาดไขหวดนกท าใหไมสามารถน าไกไปขายคนใหแกโจทกตามสญญาได
เปนเหตสดวสยทท าใหจ าเลยท 1 ไมสามารถน าไกทเลยงโตแลวไปขายคนโจทกนน จงเปน
การช าระหนทพนวสยเฉพาะในสวนสญญาทโจทกสญญาวาจะรบซอไกคน
คดมหาอทกภย 2554 (1)
25
โจทกท าสญญาขายสนคาใหกบจ าเลยเปนเวลา 15 ป ซงเปนวตถดบในการผลตสนคาของ
จ าเลย โดยตองมยอดสงซอขนต าเดอนละ 1 ลานบาท สญญาน มขอสญญาเหตสดวสย
ระบให กรณมเหตสดวสย ใหถอวา คสญญาไมผดตองรบผดในคาเสยหาย
ตอมา เกดเหตน าทวมใหญปเดอน ตค.-ธค. 2554 โรงงานจ าเลยทนคมโรจนะ โรงงาน
จ าเลยไดรบความเสยหายทงหมด เพราะขนยายเครองจกรออกไมทน แมวา จ าเลยจะไดสราง
ก าแพงคอนกรตปองกนน าไว
คดมหาอทกภย 2554 (2)
26
จ าเลยบอกเลกสญญาซอวตถดบจากโจทก ทงทเพงด าเนนการตามสญญาไป 2 ปกเกดน าทวม
โจทกฟองเรยกคาเสยหายค านวณจากยอดสงซอขนต าเดอนละ 1 ลาน x 13 ป 180 ลานบาท
จ าเลยอางขอสญญาเรองเหตสดวสย ก าหนดยกเวนความรบผดแกคสญญาอนเนองมาจาก
เหตสดวสย ไมตองรบผดในคาเสยหายทโจทกเรยกรอง
หากตองฟนฟโรงงานตองใชเงนประมาณ 34,000ลานบาท
ศาลพพากษาวา กรณน าทวมใหญเปนเหตสดวสย
คดมหาอทกภย 2554 (3)
27
แตศาลพจารณาวา แตอทกภยซงเปนเหตสดวสยไดผานพนไปแลว
เหตสดวสยทท าใหการช าระหนพนวสยจงหมดไปดวย
โจทกฟองเรยกรองคาเสยหายทโจทกขาดรายไดภายหลงจากเหตการณน าทวมผานพนไปแลว จน
เหตการณเขาสภาวะปกต จ าเลยจะอางเหตน าทวมเพอไมปฏบตตามสญญาไมได
การบอกเลกสญญาของจ าเลยไมชอบ
จ าเลยจงเปนฝายผดสญญา และตองชดใชคาเสยหายใหโจทก
คดมหาอทกภย 2554 (4)
28
ศาลอทธรณให ความรบผดของจ าเลยเรมตนตงแตวนท 1 ม.ค. 2556 – มนาคม 2557
เปนเวลา 147 เดอน (หลงน าลดและบวกระยะเวลาทจ าเลยตองซอเครองจกร ตดตงเครองจกร
และเดนเครองจกร เพอประกอบกจการตามปกตอกครงหนง ภายใน 1 ป หลงน าลด)
โดยก าหนดคาเสยหายใหจ าเลยตองช าระเดอนละ 200,000 บาท รวมเปนคาเสยหายทจ าเลยตอง
ช าระ 29,400,000 บาท (ประมาณ
15% ของคาเสยหายทโจทกฟองเรยกรอง)
Case No. 2 เรอเทยบทากอนก าหนด 3999/2559
29
โจทกวาจางจ าเลยขนสงสนคากงหนไอน าความดนต า จ าเลยใหบรการรบขนของทะเล
แมจ าเลยน าสบวา เรอเดนทะเลอาจเทยบทากอนตารางการเดนเรอได เนองจากภยธรรมชาตและเปนเหต
สดวสยทจ าเลยไมอาจควบคมได แตเมอจ าเลยไมไดน าสบวาเหตทเรอทจ าเลยวาจางเขาเทยบทาเรอและ
ออกจากทาเรอกอนก าหนดเกดจากภยธรรมชาตอยางไร
ทงกรณจะเปนเหตสดวสยจะตองไดความวาเหตดงกลาวเปนเหตทไมอาจปองกนไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 8
เมอจ าเลยประกอบธรกจเกยวกบการรบขนสนคาทางทะเลยอมตองทราบดวาระยะเวลาการเดนเรอและเขา
เทยบทาอาจคลาดเคลอนได หากจ าเลยใชความระมดระวงตามสมควรในฐานะผประกอบการกไมควรจอง
ระวางเรอทจะออกจากทาเรอตนทางกอนถงก าหนดสงมอบสนคาตามทโจทกแจงไวลวงหนา จงหาใชเหต
สดวสยดงขอตอสของจ าเลยไม
พาย ขนสงทางอากาศ 7157/2555
30
สวนปญหาทโจทกตอสวา ความลาชาเกดจากเหตสดวสยและสภาพแหงของนนเองขอเทจจรงน
โจทกมหนาทพสจนตาม ป.พ.พ. มาตรา 616
แตโจทกไมไดน าสบใหเหนถงรายละเอยดเกยวกบพายวา เกดพายทประเทศสาธารณรฐเกาหล
วนเวลาใด มความรนแรงเพยงใดและเกดขนในชวงก าหนดการบนของเครองบนทจะขนสงสนคา
อยางไร มเหตใหตองเลอนก าหนดการบนออกไปเปนวนเวลาใด
ทงมไดน าสบวาสนคาของจ าเลยมขนาดใหญจนไมสามารถขนสงโดยเครองบนของสายการบนทวไป
อยางไร จงฟงไมไดวาความลาชาเกดจากมพายและขอจ ากดเทยวบนของเครองบนเฉพาะส าหรบ
ขนสงสนคาทประเทศสาธารณรฐเกาหล อนเปนเหตสดวสยหรอสภาพแหงของนนเอง
สนาม สญญาเชาซอรถ 1589/2558
31
รถยนตทเชาซอเสยหายใชการไมไดและสญญาเชาซอสนสดลง ตามสญญาตอทายสญญาเชาซอ
ขอ 5 วรรคสอง ก าหนดวาหากไมเปนความผดของผเชาซอ ผเชาซอตองรบผดชอบคาเสยหายเพยง
เทาทเจาของไดใชจายไปตามความจ าเปนและมเหตอนสมควรและตามขอ 11 ก าหนดวา เมอ
สญญาเชาซอสนสด ผเชาซอมหนาทตองสงมอบรถยนตคน
จ าเลยยงตองรบผดชดใชคาเสยหายส าหรบราคาทรพยตามสภาพทเสยหาย โดยไมตองช าระราคา
รถยนตใหมทโจทกไดซอมา
ผลตามกฎหมายของเหตสดวสย 5352/2553
32
เมอปรากฏตามสญญาจะซอจะขายวา จ าเลยผจะขายตกลงวาจะพยายามด าเนนการกอสรางอาคารชด
พรอมจดทะเบยนอาคารชดใหเสรจภายในป 2541 ในกรณทจ าเลยผจะขายไมสามารถด าเนนการดงกลาว
ใหแลวเสรจตามก าหนด เวนแตมเหตสดวสยหรอเหตผลความลาชาทอยนอกเหนอการควบคมของจ าเลย
จ าเลยยอมทจะคนเงนทโจทกผจะซอช าระมาแลวทงหมดพรอมดอกเบยใหแกโจทกผจะซอ
เมอจ าเลยยงด าเนนการกอสรางอาคารศนยสรรพสนคาไมเสรจและมไดกอสรางสระวายน าขนาดใหญบน
ลานจอดรถของอาคารชดภายในก าหนดเวลาตามสญญาจะซอจะขายโดยไมมเหตสดวสยหรอเหตความ
ลาชาทอยนอกเหนอการควบคมของจ าเลย จ าเลยจงเปนฝายปฏบตผดสญญาดงกลาว
โจทกยอมมสทธบอกเลกสญญาแกจ าเลยแตละฝายตองกลบคนสฐานะเดม จ าเลยจงตองคนเงนทโจทกได
ช าระแกจ าเลยแลวใหโจทกพรอมดอกเบยคดตงแตเวลาทจ าเลยไดรบไวตาม ป.พ.พ. มาตรา 391 วรรค
หนงและวรรคสอง
ถกระงบเงนก ไมใชเหตสดวสย 842 - 844/2553
33
เหตทจะถอวาเปนเหตสดวสยตาม ป.พ.พ. มาตรา 8 จะตองเปนเหตทเกดขนโดยไมใชความผดของ
บคคลผนน และตองเปนเหตทไมสามารถปองกนไดแมบคคลผประสบเหตนนจะไดใชความ
ระมดระวงตามสมควรแลว
การทจ าเลยจดสรรทดนและไดประกาศขายทดนแปลงยอยพรอมบานพกอาศยแกประชาชนทวไป
รวมทงผบรโภคทงสบหาโดยทมไดตระเตรยมเงนลงทนไวใหพรอมเสยกอนเมอเกดปญหาเกยวกบ
เงนลงทน ซงสถาบนการเงนระงบการใหกในระหวางนนเปนเหตใหการด าเนนการปลกสราง
บานพกอาศยหยดชะงกลง จงเปนความผดของจ าเลยทไมเตรยมการปองกนไวกอนทงๆ ทสามารถ
กระท าได ถอไมไดวาเปนเหตสดวสยอนจะเปนเหตใหจ าเลยหลดพนจากความรบผด
China’s Force Majeure Certificate
34
On January 27, 2020, all companies are forbidden
to recover production before February 9 and
works will start on February 10.
Financial Time, 28 Feb 2020
35
COVID-19 Legal Toolkit
37
ศกษาสญญาวา มขอสญญาวาดวยเรองเหตสดวสยหรอไม
กฎหมายทใชบงคบกบสญญา เปนกฎหมายไทยหรอกฎหมายตางประเทศ
หากม สญญาก าหนดใหมการแจงใชสทธกรณเหตสดวสย หรอไม (ระยะเวลาแจงตองเครงครด)
รวบรวมหลกฐานทใชในการพสจนความเสยหาย แตเนน ๆ
การจดท า Timeline และบนทกเหตการณในชวงเกดเหตสดวสย
