บทท่ี 3 ธุรกิจในอุตสาหกรรมท�องเท่ียวกับมัคคุเทศก�

มัคคุเทศก�นอกจากจะต�องนํานักท�องเท่ียวเดินทางท�องเท่ียวแล�ว มัคคุเทศก�ยังมีหน�าท่ีคอยดูแลและอํานวยความสะดวกให�แก�นักท�องเท่ียว ในขณะปฏิบัติงานนําเท่ียวมัคคุเทศก�จะต�องมีความรู�เก่ียวกับธุรกิจท่ีเก่ียวข�องกับอุตสาหกรรมท�องเท่ียว เพราะมัคคุเทศก�จะต�องเป*นผู�ติดต�อประสานกับกลุ�มธุรกิจต�างๆเหล�านี้ เช�น ธุรกิจท่ีพักแรม ธุรกิจคมนาคมขนส�ง ธุรกิจนําเท่ียว ธุรกิจอาหารและเครื่องดื่ม เป*นต�น เพราะขณะปฏิบัติหน�าท่ีมัคคุเทศก�อาจจะต�องใช�บริการธุรกิจในอุตสาหกรรมท�องเท่ียวเหล�านี้เพ่ือให�การนําเท่ียว ณ ขณะเวลานั้นดําเนินไปด�วยความเรียบร�อย ไม�ว�าจะเป*นการโทรศัพท�เพ่ือยืนยันเวลาเข�าพักในโรงแรม หรือการยืนยันเวลาการเข�ารับประทานอาหาร ณ ร�านอาหารท่ีได�ทําการจองไว� ซ่ึงในบทนี้จะกล�าวถึงกลุ�มธุรกิจทางตรงในอุตสาหกรรมท�องเท่ียวท่ีมีสําคัญต�อการปฏิบัติหน�าท่ีของมัคคุเทศก� ซ่ึงมีรายละเอียดดังต�อไปนี้ ธุรกิจท่ีพักแรม ธุรกิจท่ีพักแรมเป*นองค�ประกอบหนึ่งในอุตสาหกรรมท�องเท่ียวและเก่ียวข�องกับนักท�องเท่ียวโดยตรง โดยท่ีนักท�องเท่ียวเม่ือเดินทางไปยังแหล�งท�องเท่ียวท่ีตนเองสนใจมากกว�าหนึ่งวัน จึงจําเป*นท่ีต�องหาท่ีพักแรมเพ่ือการพักผ�อนหลับนอนในระหว�างการเดินทางด�วยเสมอ การเดินทางนอกจากต�องการ การขนส�ง อาหารและเครื่องดื่ม ความปลอดภัยความสะดวกสบายในการเดินทาง องค�ประกอบอย�างหนึ่งซ่ึงขาดไม�ได�ในการเดินทาง คือ ท่ีพักแรม (Accommodations) ท่ีพักแรมในการเดินทางหรือโรงแรม (Hotels) ซ่ึงมีลักษณะแตกต�างกันออกไป เพ่ือให�สอดคล�องกับวัตถุประสงค�ของผู�เดินทาง ท่ีพักแรมหรือโรงแรมเป*นองค�ประกอบอย�างหนึ่งของการเดินทางมาตั้งแต�สมัยโบราณ ท่ีพักแรมบางประเภท อาจเป*นท่ีพักช่ัวคราวระหว�างการเดินทาง บ�านญาติ วัด หรือโรงแรมท่ีสร�างข้ึนเพ่ือวัตถุประสงค�ในทางด�านเศรษฐกิจเป*นเปHาหมายหลัก

ความเป*นมาและวิวัฒนาการของธุรกิจท่ีพักแรม ความเป*นมาและวิวัฒนาการของธุรกิจท่ีพักแรม (มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช 2548 :

หน�า 193) เกิดข้ึนเม่ือหลายพันปQมาแล�วในยุคกรีกและโรมันโบราณ (Ancient Greece and Roman) โดยเกิดท่ีพักแบบทาเวิร�น (Tavern) เกิดข้ึนราว 400 ปQก�อนคริสต�ศักราช เพ่ือให�การบริการท่ีพักแรมแก�นักเดินทาง พ�อค�า ตลอดจนผู�จาริกแสวงบุญทางศาสนา โดยอาศัยเพ่ือการพักผ�อน ตลอดจนน้ําดื่มเพ่ือความสดช่ืนแก�ผู�เดินทางไกลในสมัยอาณาจักรโรมันได�มีการสร�างถนนสายหลักยาวถึง 15,000 ไมล� สําหรับข�าราชการสํานักโรมันเดินทางเพ่ือประกอบกิจกรรมของรัฐ

36

รวมท้ังการส่ือสารไปรษณีย� (Posting house) ข้ึนบริเวณริมถนนสายหลัก โดยมีระยะห�างกัน 25 ไมล� เพ่ือให�เป*นสถานท่ีพักผ�อนสําหรับข�าราชสํานักโรมันและคนเดินสารชาวโรมัน

ในช�วงท่ีอาณาจักรโรมันรุ�งเรืองมากประมาณคริสต�ศักราช 200 ต�อมาได�เกิดการสร�างธุรกิจท่ีพักแรมขนาดเล็ก (Inn) ข้ึน โดยท่ีบางแห�งใช�ทาสทํางานในท่ีพักแรม เม่ือเข�าสู�ยุคกลางประมาณปQคริสต�ศักราช 600-700 วัดจึงกลายเป*นท่ีพักแรมของนักเดินทางท่ีเรียกว�า Hospices ต�อมาในช�วงคริสต�ศักราช 1400-1800 เกิดการเปล่ียนแปลงในด�านการคมนาคมขนส�งจึงทําให�ท่ีพักแรมได�เจริญเติบโตตามไปด�วยจึงเกิดท่ีพักแรมแบบโรงแรม (Hotel) ข้ึนในเมืองนานเทส (Nantes) ช่ือว�า The hotel de Henry IV บริการท่ีพักท้ังหมด 60 เตียง ต�อมาในปQ คศ.1974 เกิดท่ีพักแรมครั้งแรกในสหรัฐอเมริกาคือ ซิตตี้โฮเทล (City Hotel) ในเมืองนิวยอร�คซิตี้ มีบริการห�องพัก 70 ห�อง ธุรกิจท่ีพักแรมในประเทศไทยครั้งแรกเกิดข้ึนเนื่องจากการเดินทางค�าขายและเกิดการเข�าพักตามบ�านญาติพ่ีน�องและต�อมาจึงเกิดท่ีพักแรมข้ึนในสมัยของรัชกาลท่ี 4 ประมาณปQ พ.ศ. 2405 มีลักษณะเป*นท่ีพักแรมแบบตึกแถว 2 ช้ัน ซ่ึงเรียกว�า Boarding house ตั้งอยู�ท่ีตําบลคอกควาย บริเวณริมฝklงแม�น้ําเจ�าพระยาข�างสถานกงสุลฝรั่งเศส ซ่ึงพอสรุปได�ดังนี้ พ.ศ.2405 สร�างบอร�ดิ้ง เอ�าส� (Boarding House) พ.ศ.2406 สร�างโรงแรมยูเนียน (Union Hotel) โรงแรมแห�งแรกของประเทศไทย พ.ศ.2419 สร�างโรงแรมโอเรียลเต็ล (Oriental Hotel) ตรงกับสมัยรัชกาลท่ี 5 พ.ศ.2454 สร�างโรงแรมรอยัล (Royal Hotel) ตรงกับสมัยรัชกาลท่ี 6 พ.ศ.2465 สร�างโรงแรมหัวหิน (Hua Hin Hotel) โดยกรมรถไฟ พ.ศ.2469 สร�างโรงแรมวังพญาไท ตรงกับสมัยรัชกาลท่ี 6 พ.ศ.2470 สร�างโรงแรมทรอคาเดโร (Trocadero Hotel) พ.ศ.2485 สร�างโรงแรมรัตนโกสินทร�และโรงแรมสุริยานนท� ตรงกับสมัยรัชกาลท่ี 8 พ.ศ.2499 สร�างโรงแรมเอราวัณ (Erawan Hotel) ในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม พ.ศ.2504 สร�างโรงแรมรามา (Rama Hotel) ปkจจุบันคือ โรงแรมฮอลิเดย�

อินน� คราวน� พล�าซ�า (Holiday Inn Crown Plaza) กล�าวโดยสรุปวิวัฒนาการของท่ีพักแรมมีความสัมพันธ�กับการเดินทาง กล�าวคือ เพ่ือตอบสนองความต�องการของนักท�องเท่ียวเป*นหลักและมีการเปล่ียนแปลงไปตามความเจริญก�าวหน�าของเทคโนโลยีและระบบขนส�ง ดังนั้นการพัฒนาระบบการขนส�งท้ังทางบกและทางอ่ืนๆ จึงมีอิทธิพลต�อธุรกิจท่ีพักแรมอย�างต�อเนื่อง

ประเภทของท่ีพักแรม การจัดแบ�งประเภทของท่ีพักแรม หรือโรงแรมแตกต�างกันออกไปตามวัตถุประสงค�ในการจัด

ประเภทซ่ึงอาจข้ึนอยู�กับทําเลท่ีตั้ง การเข�าพักอาศัยของแขก การบริหารงาน การจัดบริการแก�แขก หรือข้ึนอยู�กับองค�ประกอบอ่ืนๆ ดังนั้นการจัดแบ�งประเภทของท่ีพักแรมจึงไม�มีข�อยุติแน�นอน แต�

37

แตกต�างกันออกไปตามวัตถุประสงค�ดังกล�าวแล�ว แต�ได�มีการจําแนกประเภทของโรงแรมอาจกระทําได�หลายวิธีโดยพิจาณาจากเกณฑ�ท่ีแตกต�างกันได� 8 ดังนี้ (มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช : หน�า 197-198) คือ การจําแนกตามสถานท่ีตั้ง (Location) การจําแนกตามพาหนะขนส�ง (Means of Transportation) การจําแนกตามจุดประสงค�ของการเย่ียมเยือน (Purpose of visits) การจําแนกตามระยะเวลาท่ีพักค�างคืน (Duration of stay) การจําแนกตามขนาด (Size) การจําแนกตามราคา (Price) การจําแนกตามระดับราคาหรือเกรด (Classification and Grading system) และการจําแนกตามกิจการการเป*นเจ�าของ (Ownership and Management)

1. ชนิดของโรงแรมแบบต�างๆ ชนิดของโรงแรมแบบต�างๆ สามารถสรุปและอธิบายรายละเอียดได�ดังนี้

1.1 โรงแรมเพ่ือการพาณิชย�หรือโรงแรมแขกพักไม�ประจํา (Commercial or Transient Hotels) โรงแรมประเภทนี้มีมากกว�าประเภทอ่ืนๆ ทําเลท่ีตั้งอยู�ในเมือง ท้ังนี้เพ่ือความสะดวกในการติดต�อธุรกิจ แขกซ่ึงพักในโรงแรมดังกล�าวแล�ว เป*นนักธุรกิจ นักท�องเท่ียว ท่ีมีวัตถุประสงค�พักช่ัวคราวเพ่ือติดต�อธุรกิจ หรือการท�องเท่ียว มิได�มีวัตถุประสงค�เพ่ือเช�าอยู�เป*นท่ีพักประจําสําหรับการประกอบธุรกิจ หรือท่ีอยู�อาศัย โรงแรมเพ่ือการพาณิชย� หรือโรงแรมแขกพักไม�ประจําดังกล�าวแล�ว จะจัดบริการความสะดวกสบายต�างๆ แก�แขกอย�างพร�อมเพรียง เช�น ห�องอาหาร สถานท่ีบริการด�านธุรกิจ หรือระบบการส่ือสารอ่ืนๆ สถานท่ีพักผ�อนหย�อนใจและการออกกําลังกาย เช�น สระว�ายน้ํา สนามเทนนิส ฯลฯ

ภาพท่ี 3.1 โรงแรมท่ีเมืองพัทยา ประเทศไทย ท่ีมา : www.wonderfultrvel.net (10 มกราคม 2556)

38

1.2 โรงแรมรีสอร�ท (Resorts Hotel) โรงแรมประเภทนี้ตั้งอยู�ในบริเวณท่ีใกล�ชิดกับธรรมชาติ เช�น ชายทะเล หรือบริเวณภูเขา ท้ังนี้เพ่ือให�แขกได�พักผ�อน สามารถสัมผัสกับธรรมชาติได�อย�างแท�จริง โรงแรมต�องจัดบริการต�างๆ เช�น ห�องอาหาร การซักรีด การติดต�อส่ือสาร หรือบริการอ่ืนๆ เหมือนโรงแรมท่ัวไป แต�ต�องเน�นบริการทางด�านการกีฬา และนันทนาการแก�แขก ให�มากกว�าโรงแรมท่ัวไป ดังนั้นโรงแรมรีสอร�ท ต�องจัดสร�างสระว�ายน้ํา สนามเทนนิส สนามข่ีม�า ตลอดจนกิจกรรมในการบันเทิงอ่ืนๆ ให�กับแขกผู�มาพัก ซ่ึงมีวัตถุประสงค�ในด�านการพักผ�อน เป*นหลัก

1.3 โมเต็ล (Motels) เป*นท่ีพักขนาดเล็กประมาณ 50 ห�อง มีทําเลตั้งอยู�ใกล�ถนนสายหลักระหว�างเมืองและมีบริการท่ีจอดรถฟรีแกjผู�เข�าพัก แต�มักไม�มีบริการอาหารและเครื่องดื่ม เป*นบริการท่ีพักแบบประหยัดสําหรับนักเดินทางหรือนักท�องเท่ียว

1.4 มอเตอร�โฮเตล (Motor Hotels) โรงแรมรถยนต� เป*นโรงแรมท่ีแตกต�างจากโมเต็ลในเรื่องของจํานวนห�องท่ีมีตั้งแต� 30-300 ห�อง มีสถานท่ีจอดรถแก�ผู�ท่ีเข�าพักและมีภัตตาคารไว�บริการอาหารและเครื่องดื่มด�วย

1.5 พาราดอร� (Paradors) เป*นท่ีพักแรมท่ีรัฐบาลดัดแปลงวัด พระราชวัง หรืออาคารเก�ามาเป*นท่ีพักแรม มีบริการอาหารและเครื่องดื่ม พาราดอร�เป*นท่ีพักแรมอิงประวัติศาสตร�นิยมกันมากในประเทศโปรตุเกส ไอร�แลนด� อังกฤษ เยอรมัน และฝรั่งเศส

1.6 ท่ีพักเยาวชน (Youth Hostel) เป*นท่ีพักท่ีเกิดข้ึนในเยอรมันเป*นแห�งแรก ให�บริการแก�คนหนุ�มสาวท่ีเดินทางท�องเท่ียวเพ่ือการศึกษาและพบปะสังสรรค�ซ่ึงกันและกัน ส�วนใหญ�จะเป*นห�องพักรวม มีบริการขายอาหารและเครื่องดื่มในราคาถูก

1.7 แพนช่ัน (Pension) เป*นโรงแรมท่ีพักท่ีเจ�าของดําเนินกิจการเองมีบรรยากาศแบบครอบครัว มีบริการอาหารและเครื่องดื่ม

1.8 โรงแรมคอนโดมิเนียม (Condominium Hotel) โรงแรมประกอบด�วยห�องชุดซ่ึงมีห�องนอน ห�องน้ํา ห�องรับแขก ห�องอาหารและห�องครัว เจ�าของห�องชุดมิได�พักประจําในท่ีพักดังกล�าวแล�ว จึงได�มอบหมายให�หน�วยธุรกิจจัดการให�บุคคลอ่ืนแบ�งเช�าพักอาศัยช่ัวคราวแบบโรงแรมท่ัวไป เป*นการแบ�งเวลาในการพักแรม เพ่ือมิให�ท่ีพักว�างเปล�า ดังนั้นจึงเรียกโรงแรมประเภทนี้ว�า โรงแรมแบ�งเวลาเช�าพัก (Time – Share Hotels) โดยท่ัวไปแล�ววัตถุประสงค�ในการก�อสร�างโรงแรมดังกล�าวแล�ว ก็เพ่ือการพักผ�อนตากอากาศ ดังนั้นโรงแรมจึงอยู�ในเขตพ้ืนท่ีชายทะเลเป*นส�วนมาก

1.9 โรงแรมบ�อนการพนัน (Casino Hotels) โรงแรมบ�อการพนันจัดสร�างข้ึนเพ่ือตอบสนองความต�องการของแขกในการเล�นการพนัน ดังนั้นโรงแรมประเภทนี้จึงจัดให�มีการเล�นการพนันเกือบทุกประเภทไว�บริการแขก เพ่ือความสะดวกสบายของแขก จึงได�จัดห�องพัก ภัตตาคาร เพ่ือจําหน�ายอาหารและเครื่องดื่มให�แก�แขกตลอดเวลา 24 ช่ัวโมง

39

1.10 เกสต�เฮ�าส� (Guesthouse) หรือเรียกว�า เรือนแรม เป*นท่ีพักท่ีเจ�าของบ�านแบ�งห�องในนักเดินทางเช�าพัก จัดเป*นท่ีพักขนาดเล็กและราคาถูก โดยจะมีบริการเพียงห�องพักเล็กๆและห�องน้ํารวมในปkจจุบันได�ถูกพัฒนาให�มีส่ิงอํานวยความสะดวกในท่ีพักเพ่ิมข้ึนเช�น ทีวี รวมท้ังบริการอาหารเครื่องดื่ม

1.11 สถานท่ีพักกลางแจ�ง (Campground) เป*นท่ีพักสําหรับนักท�องเท่ียวท่ีชอบธรรมชาติ โดยนักท�องเท่ียวนิยมเดินทางเป*นครอบครัว โดยรถยนต�หรือรถตู�เพ่ือนันทนาการ (Recreational vehicle) เข�าจอดในสถานท่ีพักกลางแจ�งท่ีมักเป*นลานกว�าง อาจแบ�งออกเป*น 3 กลุ�ม ได�แก� กลุ�มท่ีพักแรมโดยการกางเต�นท� (Tent) กลุ�มพักแรมในรถพ�วงรถยนต�ท่ีมีท่ีนอนข�างใน (Trailer) และกลุ�มพักแรมในรถตู�เพ่ือนันทนาการ โดยสามารถขับไปท�องเท่ียวไปเรื่อยๆ เม่ือถึงเวลาเย็นก็จอดพักแรมตามสถานท่ีกลางแจ�งท่ีมีบริการท้ังของรัฐและเอกชน นอกจากนี้ในรถยังมีส่ิงอํานวยความสะดวกครบครัน

1.12 ท่ีพักแบบถือสิทธิ์ร�วม (Timesharing) เป*นท่ีพักแบบพิเศษท่ีเจ�าของกรรมสิทธิ์คอนโดมิเนียมเป*นกลุ�มบุคคลท่ีได�ร�วมทุนกันซ้ือห�องชุดโดยเฉล่ียค�าใช�จ�ายเท�าๆกัน ผู�ร�วมถือกรรมสิทธิ์แต�ละคนมีสิทธิไปใช�บริการพักตามท่ีกําหนดไว�ในแต�ละรอบปQหมุนเวียนกันไป

1.13 โรงแรมลอยน้ํา (Floating Hotel) เป*นโรงแรมประเภทสร�างลอยอยู�กลางน้ํา เรือนแพ หรือโรงแรมท่ีสร�างในทะเล ทะเลสาบ แม�น้ํา เช�น เรือบ�าน (Houseboat) ของประเทศอินเดีย

ภาพท่ี 3.2 โรงแรมลอยน้ํา กลางแม�น้ําอะเมซอน ท่ีมา : www.wonderfultrvel.net (10 มกราคม 2556)

40

ธุรกิจคมนาคมขนส�ง ธุรกิจการคมนาคมขนส�ง เป*นธุรกิจท่ีสําคัญในการเคล่ือนย�ายนักท�องเท่ียว ปริมาณการ

เดินทางท�องเท่ียวในปkจจุบันมีมากข้ึนและการขนส�งสามารถนํานักท�องเท่ียวเดินทางได�อย�างสะดวกสบายแล�วก็ทําให�เกิดการท�องเท่ียวได�มากข้ึนและง�ายดายเช�นกัน

ความเป*นมาและวิวัฒนาการของธุรกิจการคมนาคมขนส�ง ความเป*นมาและวิวัฒนาการของธุรกิจการคมนาคมขนส�งทางบก พอสรุปได� คือ เริ่มต�นเม่ือ

ประมาณ 2000 ปQก�อนคริสตกาลในสมัยบาบิลอน มีการนําสัตว� เช�น ลา วัว มาช�วยลากรถสองล�อในสมัยอียิปต�และกรีก และพัฒนามาเป*นรถม�าลากส่ีล�อ (Carriages) หรือรถม�าลาก (Coach) พร�อมกับการสร�างถนนเช่ือมต�อระหว�างเมืองและรัฐต�างๆในสมัยโรมัน เพ่ือใช�ในการประกอบกิจกรรมทางศาสนาและการค�า ต�อมาตั้งแต�ยุคกลางจนถึงยุคฟ��นฟู ประมาณ ค.ศ.1480 ได�มีการพัฒนาประดิษฐ�รถม�าโดยสาร (Stagecoach) ข้ึนในประเทศอังกฤษ และมีการประดิษฐ�รถม�าเทียมเกวียน (Wagons) ข้ึนอีก จากนั้นในช�วงต�นศตวรรษท่ี 18 มีการประดิษฐ�เครื่องจักรไอน้ํา (Steam engine) เพ่ือช�วยในการเดินเรือและรถไฟ จึงเกิดบริการเดินทางด�วยรถจักรไอน้ําขบวนแรกในประเทศอังกฤษ เม่ือปQ คศ.1825 และเข�ามาแทนท่ีรถม�าตั้งแต�นั้นเป*นต�นมา

ความเป*นมาและวิวัฒนาการของธุรกิจการคมนาคมขนส�งทางน้ํา ได�เริ่มต�นจากการเดินทางโดยเรือสําเภาข�ามทวีปในช�วงศตวรรษท่ี 17 จากนั้นจึงได�นําเครื่องจักรไอน้ํามาใช�กับเรือกลไฟและได�พัฒนาต�อยอดสู�เรือกลไฟข�ามมหาสมุทรและถูกเรียกว�า ไลน�เนอร� (Liner) ในปQ ค.ศ.1950 มีการพัฒนาเรือสําราญ (Cruise ship) ข้ึน เพ่ือให�บริการนักท�องเท่ียวด�วยความสะดวกสบาย

ความเป*นมาและวิวัฒนาการของธุรกิจการคมนาคมขนส�งทางอากาศ เกิดข้ึนจากความคิดและความฝkนของมนุษย�ท่ีคิดอยากจะบินได�เหมือนนก จึงพยายามท่ีจะใส�ปQกและทําความฝkนให�เป*นจริงข้ึนมา มนุษย�ได�เอาใจใส�ในเรื่องการบินมานานก�อนพุทธกาล ปรากฏในการแต�งหนังสือของชาติท่ีเจริญรุ�งเรืองในโบราณสมัย จีน กรีก และโรมัน ได�เรียบเรียงเป*นนิยายเหาะเหินเดินอากาศไว�มาก โดยเฉพาะอย�างย่ิงพระเอกหรือต�องเดินอากาศได�เสมอ เม่ือ 1,100 ปQก�อนคริสตกาล ประวัติความเป*นมาเก่ียวกับการบินของโลกในช�วงแรก เม่ือ พ.ศ. 2000 มีจิตรกรและนักประดิษฐ�ชาวอิตาเลียนช่ือ ลีโอนาร�โด ดา วินซี (Leonardo da Vinci) แถลงว�าการท่ีจะใช�ปQกช�วยบินให�สําเร็จ ก็ต�อเม่ือต�องศึกษาอากาศไหลผ�านส�วนโค�งของปQกนกเสียก�อน ส่ิงท่ีคิดไว�คือ แบบร�มชูชีพ และเฮลิคอปเตอร� แต�ไม�มีประวัติการทดลองบินต�อมาในปQ พ.ศ.2391 ชาวอังกฤษช่ือ สตริงเฟลโลว� (Stringfellow) คิดสร�างเครื่องบินจําลองปQกช้ันเดียว บินไปได� 40 เมตร ศ. ชาวอเมริกันช่ือ ซามูแอล (Samuel P. Langley) ได�ทําเครื่องบินจําลองปQกสองช้ัน มีหาง มีเครื่องบังคับแบบอัตโนมัติ (บินได�ระยะทางกว�า 1,000 เมตรแต�ก็ตกอีก) เป*นอันว�าการบินนี้ไม�สําเร็จได�ล�มเลิกไป ต�อมานักวิศวกรชาวเยอรมันท่ีมีช่ือว�าออตโต ลิเลียนทาล (Otto Lilienthal) เป*นผู�ท่ีมีความพยายามคนหนึ่งในประวัติศาสตร�การบินของโลก เขาพยายามท่ีจะบินสู�ท�องฟHาได�ด�วยเครื่องร�อนท่ีเขาประดิษฐ�ข้ึนในการร�อนไปในอากาศ

41

กว�า 2,000 ครั้งแต�ไม�สําเร็จ จนกระท่ังในท�ายท่ีสุดประวัติศาสตร�โลกต�องจากรึก เม่ือสองพ่ีน�องชาวอเมริกันตระกูลไรท� (Wright) สร�างเครื่องร�อนเครื่องแรกปQกสองช้ันมีหางเสือข้ึนลงติดอยู�ข�างหน�า ข�างหลังมีแพนหางคล�ายเครื่องบินปkจจุบัน ในฤดูร�อนปQ พ.ศ. 2443 ก็ได�ทดลองจริง และพบสถิติใหม�ๆ ซ่ึงต�างไปกว�าเก�า ต�อมาจึงสร�างเครื่องร�อนท้ังหมด 3 เครื่อง และในเครื่องนี้ทําให�สองพ่ีน�องทําการร�อนถึง 1,000 ครั้ง เพ่ือทดลองความแข็งแรง อาการทรงตัว การตอบการบังคับ และความสามารถในการข้ึนลงด�วยความเร็วสูงในลมแรง ผลเป*นท่ีพอใจอย�างย่ิง สองพ่ีน�องสกุลไรท�ได�คิดสร�างเครื่องยนต�ขนาดเล็กกําลัง 16 แรงม�า นําไปติดให�แน�นอยู�บนปQกช้ันล�างของเครื่องบิน คํานวณว�าจะสามารถทําการบินไปได�ด�วยความเร็วประมาณ 50 กิโลเมตรต�อช่ัวโมงสุดท�ายก็ได�กลายเป*นผู�คิดประดิษฐ�เครื่องบินของโลกในเวลานั้น ประเภทของการคมนาคมขนส�ง

ธุรกิจการคมนาคมขนส�งแบ�งออกเป*น 3 ประเภท (มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, หน�า 215) ได�แก� การขนส�งทางบก การขนส�งทางน้ํา และการขนส�งทางอากาศ

1. การขนส�งทางบก (Land transportation) อาจจําแนกได�ตามลักษณะของพาหนะหรือวิธีการเดินทางดังนี้ การเดินทางท�องเท่ียวทางรถไฟ การเดินทางท�องเท่ียวโดยรถยนต�ส�วนตัว และการเดินทางท�องเท่ียวโดยรถโดยสาร

1.1 การเดินทางท�องเท่ียวทางรถไฟ เกิดข้ึนเป*นครั้งแรกเม่ือ ค.ศ.1841 โดยโทมัส คุก (Thomas Cook) เป*นผู�จัดเส�นทางการท�องเท่ียวข้ึนระหว�างเมืองไลเคสเตอร� (Leicester) ไปยังเมืองลัฟโบโร� (Loughborough) ในประเทศอังกฤษ ต�อมาการรถไฟเพ่ือการท�องเท่ียวได�รับการพัฒนาอย�างกว�างขวางในทวีปยุโรปและอเมริกา เนื่องจากมีความสะดวก ปลอดภัย ขณะเดินทางสามารถเห็นภูมิประเทศท้ังสองข�างทางได�อย�างชัดเจน รถไฟในยุโรปได�รับการพัฒนาเป*นอย�างมากโดยเฉพาะด�านความเร็ว รถไฟความเร็วสูงท่ีควรรู�จัก เช�น รถไฟทีจีวี (TGV) ของประเทศฝรั่งเศส รถไฟเอซัลเทิล (Le Shutter) ของประเทศอังกฤษ รถไฟเอ�ก 2000 เมโทรไลเนอร� (X2000 Metroliner) ของประเทศสวีเดน สําหรับรถไฟท่ีมีความเร็วสูงของเอเชีย ได�แก� รถไฟในประเทศญ่ีปุ�นและของเกาหลี และนอกจากนี้ยังมีรถไฟขบวนพิเศษท่ีดึงดูดนักท�องเท่ียว เช�น รถไฟด�วนสายตะวันออก (Eastern Oriental Express) เป*นรถไฟท่ีว่ิงระหว�างกรุงเทพ-สิงคโปร� รถไฟบูลเทรน (Blue Train) ท่ีมีช่ือเสียงว่ิงบริการระหว�างเมืองเคปทาว�น-โจฮันเนสเบอร�ก ประเทศอัฟริกาใต� รถไฟคอปเปอร�แคนยอน (Copper Canyon) ของประเทศเม็กซิโก และรถไฟพลาเลสออนวิลล� (Palace on wheels) ของประเทศอินเดีย เป*นต�น

42

ภาพท่ี 3.3 พนักงานต�อนรับบนรถไฟสาย Palace on wheels ของประเทศอินเดีย ท่ีมา : www.skyscrapercity.com (10 มกราคม 2556)

ภาพท่ี 3.4 รถไฟสาย Palace on wheels ของประเทศอินเดีย ท่ีมา : www.skyscrapercity.com (10 มกราคม 2556)

43

1.2 การเดินทางท�องเท่ียวโดยรถยนต�ส�วนตัว (Private automobiles) เป*นการ เดินทางอีกรูปแบบหนึ่งท่ีมีความสะดวกสบาย รถยนต�ช�วยให�นักเดินทางได�รับประโยชน�และได�เปรียบมากกว�าการใช�พาหนะอ่ืนๆ เพ่ือการเดินทางหลายประการด�วยกัน ซ่ึงสามารถเป�ดโอกาสให�จุดหมายปลายทางแห�งใหม�ๆ ได�ปรากฏตัวข้ึนมาเพ่ือตอบสนองความต�องการของนักเดินทางเอง นอกจากนี้ยังสามารถควบคุมเวลาการเดินทางได�อย�างดี สามารถแวะจอดหรือหยุดพักระหว�างทางได� นักท�องเท่ียวสามารถเดินทางเป*นครอบครัว เตรียมอาหารรับประทานกันเองระหว�างทาง เพราะในปkจจุบันรถยนต�ส�วนตัวเพ่ือการท�องเท่ียวกําลังเป*นท่ีนิยมมาก เช�น รถพ�วงรถยนต�ท่ีมีท่ีนอนข�างใน (Trailer) ปkจจุบันนักท�องเท่ียวเดินทางท�องเท่ียวในรูปแบบนี้มากข้ึน จึงส�งผลทําให�ต�องการสถานท่ีจอดรถริมทาง (Rest Area) มากข้ึนตามไปด�วย

1.3 การเดินทางท�องเท่ียวโดยรถโดยสาร (Buses) ปkจจุบันรถโดยสารประจําทางหรือรถบัสโดยสารเป*นพาหนะหลักในการเดินทางไกลบนภาคพ้ืนดิน และเป*นพาหนะเดินทางท่ีมีราคาถูก รถโดยสารประจําทางเป*นการเดินทางท่ีสะดวก เพราะมีตารางการเดินทางท่ีแน�นอน นักท�องเท่ียวสามารถเดินทางได�อย�างต�อเนื่องจนกระท่ังถึงจุดหมายปลายทาง เช�น บริษัทเกรทฮาวด� ของประเทศสหรัฐอเมริกา (นิคม จารุมณี 2544 : หน�า 126) นอกจากนี้ยังมีบริษัทธุรกิจการท�องเท่ียวท่ีดําเนินกิจการขนส�งเป*นของตนเอง โดยเสนอบริการท�องเท่ียว ซ่ึงราคารวมท้ังพาหนะเดินทางทุกชนิด โรงแรม ท่ีพักการขนส�งกระเป�าเดินทางและอาหารเกือบทุกม้ือ รถโดยสารท�องเท่ียวชมวิวส�วนใหญ�มักจะดําเนินการโดยผู�ประกอบการอิสระ (Independent Entrepreneurs) ซ่ึงแข�งขันกันเองกับผู�ประกอบการอิสระอ่ืนๆ ในท�องถ่ินโดยเฉพาะอย�างย่ิงในทวีปยุโรป อเมริกา ส�วนบริษัทรถเช�าเป*นอีกหนึ่งธุรกิจท่ีนักท�องเท่ียวให�ความสนใจในการเช�าขับเอง ซ่ึงในปkจจุบันมีให�บริการอยู�หลายบริษัท เช�น Herz, Budget, National, Avis เป*นต�น ธุรกิจรถเช�าดังกล�าวนี้มีลักษณะการดําเนินธุรกิจแบบสัมปทาน (Franchised) จุดการโฆษณาและประชาสัมพันธ�ของธุรกิจรถเช�าส�วนใหญ�จะมุ�งไปท่ีกลุ�มนักธุรกิจท่ีเดินทางท�องเท่ียวหรือเพ่ือธุรกิจเป*นเปHาหมายหลัก โดยเสนอรายการเช�ารถในรูปแบบ “บินแล�วขับ” หรือ “Fly – drive” ซ่ึงปkจจุบันนักท�องเท่ียวได�ให�ความสนใจอย�างต�อเนื่องเช�นกัน

2. การขนส�งทางน้ํา (Water Transport) (มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 25 หน�า 219) ประวัติศาสตร�ได�แสดงให�เห็นอย�างชัดเจนว�า เรือถูกใช�เป*นพาหนะเพ่ือการเดินทางสํารวจดินแดนและเพ่ือการค�าขายมานานกว�าพันปQ นอกจากนี้เรือยังเป*นพาหนะท่ีใช�ในการคมนาคมขนส�งระหว�างเมืองท�าต�างๆ ในปQ พ.ศ.1838 ข�ามมหาสมุทรต�างๆ ในยุคเริ่มต�นเป*นการนําเรือเก�ามาปรับปรุงพร�อมเพ่ิมส่ิงอํานวยความสะดวกต�างๆ ซ่ึงเป*นการท�องเท่ียวแบบครบวงจร โดยเน�นการพักผ�อนและการบันเทิง นอกจากนี้ขนาดท่ีใหญ�ของเรือท่ีขนาดใหญ�เกินไปทําให�ไม�สามารถเข�าจอดได�ในหลายเมืองท�า และเป*นเรือท่ีสร�างข้ึนมาเพ่ือให�มีความเร็วกว�าท่ีจะล�องเพ่ือความสําราญ ดังนั้นเรือสําราญควรออกแบบเพ่ือวัตถุประสงค�โดยตรงจึงจะมีประสิทธิภาพ จากความก�าวหน�าของ

44

เทคโนโลยีทําให�เกิดการท�องเท่ียวรูปแบบใหม�ข้ึน คือ บินไปล�องเรือ (Fly –Cruise Package) การเดินทางท�องเท่ียวทางน้ําแบ�งออกเป*นหลายประเภทดังนี้

2.1 เรือเดินทะเล (Ocean-liners) เป*นเรือคมนาคมขนส�งจากส�งจากเมืองท�าหนึ่งไปยังอีกเมืองหนึ่ง ปkจจุบันความนิยมการขนส�งโดยเรือลดลงไปมาก เรือเดินทะเลท่ียังเป�ดให�บริการในปkจจุบัน เช�น เรือ ควีนอลิซาเบธท่ี 2 (Queen Elizabeth II) ของบริษัทคิวนาร�ดไลน� (Cunard Line) ให�บริการเมืองเซ�าท�แธมตัน (Sothampton) ในอังกฤษกับนิวยอร�ค สหรัฐอเมริกา

2.2 เรือสําราญ (Cruise ships / liners) ในยุคแรกทําการขนส�งผู�เดินทางประมาณ 650-850 คน เทคโนโลยีช�วยให�สามารถสร�างเรือสําราญให�ใหญ�โตข้ึนกว�าเดิมหากมีความต�องการ เรือสําราญคล�ายกับโรงแรมลอยน้ําคือมีส่ิงอํานวยความสะดวกครบครัน และมีบริการท่ีประทับใจ ได�แก� ห�องพักหลายประเภท จัดอาหารทุกม้ือ และหลากหลายชนิด มีการบันเทิง การแสดงและกิจกรรมต�างๆ

2.3 เรือข�ามฟาก (Ferry) เป*นเรือสําหรับการเดินทางระยะส้ันซ่ึงสามารถบรรทุกได�ท้ังผู�โดยสาร รถยนต� หรือบางครั้งรถไฟ เรือข�ามฟากมีท้ังในน้ําจืดและน้ําเค็ม นักท�องเท่ียวนิยมนั่งเรือข�ามฟากเพราะสามารถนั่งเรือชมวิวได�

2.4 เรือใบและเรือยอร�ช (Sail cruise and yatch) ในอดีตจะมีเพียงผู�มีฐานะทางเศรษฐกิจท่ีร่ํารวยเท�านั้นท่ีสามารถซ้ือได�เพ่ือสําหรับการท�องเท่ียว ปkจจุบันผู�มีรายได�พอสมควรสามารถท่ีจะเช�าเหมาลําเรือยอร�ชหรือเรือใบท�องเท่ียวได�

2.5 เรือบรรทุกสินค�า (Cargo liners) นักท�องเท่ียวบางกลุ�มชอบเดินทางท�องเท่ียวไปกับเรือบรรทุกสินค�าท่ีไม�เร�งรีบและแวะจอดตามเมืองต�างๆ ท่ัวโลกโดยท่ัวไปเรือสินค�าสามารถรับผู�โดยสารได�ครั้งละประมาณ 12 คน โดยมีห�องพักท่ีสะอาด สะดวกสบาย แต�ราคาถูกกว�าเรือสําราญ

2.6 เรือล�องแม�น้ํา (River cruise) จัดบริการห�องพัก ร�านอาหาร และบันเทิงสําหรับนักท�องเท่ียวเพ่ือท�องเท่ียวตามแม�น้ําลําคลองในประเทศต�างๆ

3. การขนส�งทางอากาศ (Air Transportation) เกิดข้ึนจากการขนส�งอาวุธทางการทหารในยุคสงคราม และต�อมาจึงเริ่มมีการขนส�งสินค�าและพัสดุภัณฑ�ทางอากาศ ซ่ึงการขนส�งทางอากาศมีนักวิชาการไทยได�ให�ความหมายองค�ประกอบของธุรกิจการบินไว�ดังนี้

พรนพ พุกะพันธุ� (2548: หน�า 13) ได�ให�ความหมายว�า องค�ประกอบของธุรกิจการบินมีองค�ประกอบอยู� 4 ประการ คือ

1. บริษัทการบิน หรือ สายการบิน 2. อากาศยานท่ีใช�ในการบิน หรือ เครื่องบิน 3. ท�าอากาศยาน หรือ สนามบิน 4. เครื่องอํานวยความสะดวกในการบิน

45

บุญเลิศ จิตตั้งวัฒนา (2548 :หน�า 25) ได�ให�ความหมายว�า องค�ประกอบของธุรกิจการบินมีองค�ประกอบอยู� 5 ประการ คือ

1. สายการบิน 2. เครื่องบินโดยสาร 3. เส�นทางการบิน 4. ท�าอากาศยาน 5. เครื่องช�วยในการเดินอากาศ

จากความหมายดังกล�าวพอสรุปได�ดังนี้ ธุรกิจการบินต�องประกอบไปด�วย 1) บริษัทการบิน หรือ สายการบิน (Airline) 2) อากาศยานท่ีใช�ในการบิน หรือ เครื่องบิน (Aircraft) 3) ท�าอากาศยาน หรือ สนามบิน (Airport) 4) เส�นทางการบิน (Routing) และ5) เครื่องอํานวยความสะดวกในการบิน (Air Navigation Aid) ก็สามารถทําให�ผู�ประกอบธุรกิจการบินสามารถดําเนินกิจการด�านการบินได�อย�างครบถ�วนและสมบูรณ�

นอกจากนี้ องค�ประกอบของธุรกิจการบิน บุญเลิศ จิตตั้งวัฒนา (2548: หน�า 46) ได�ให�ความหมายและสามารถอธิบายได�ดังต�อไปนี้

บริษัทการบิน หรือ สายการบิน (Airline) บริษัทการบิน หรือ สายการบิน เป*นผู�ประกอบการขนส�งผู�โดยสารโดยเครื่องบินซ่ึงอาจเป*น

บริษัทการบินของรัฐบาล (State Air Carriers) หรือบริษัทการบินของเอกชน (Privates Air Carriers) ก็ได� ผู�ประกอบการขนส�งผู�โดยสารด�วยเครื่องบินตามพระราชบัญญัติการเดินอากาศ พ.ศ.2497 เรียกว�า ผู�ดําเนินอากาศ หมายถึง ผู�ผลิตบริการขนส�งผู�โดยสารด�วยเครื่องบินในการสนองความต�องการของผู�ใช�บริการเพ่ือบําเหน็จเป*นการค�า ในการผลิตขนส�งผู�โดยสารด�วยเครื่องบินนั้นอาจจะผลิตแบบมีกําหนด (Scheduled Service) หรือผลิตบริการแบบไม� มีกําหนด (Nonscheduled Service) ก็ได� ซ่ึงอาจแบ�งสายการบินตามลักษณะการให�บริการออกเป*น 2 ประเภทใหญ�ๆ คือ

3.1 สายการบินประจํามีกําหนด (Scheduled Airline) หมายถึงสายการบินท่ีให�บริการเป*นประจําเส�นทางท่ีกําหนดออกเป*น 3 ประเภทย�อยคือ

3.1.1 สายการบินหลัก (Major Airline) เป*นผู�ประกอบการบินท่ีได�รับมอบอํานาจให�จัดบริการอย�างประจํามีกําหนดแก�สาธารณะชนในระยะไกลท่ีมีผู�ใช�บริการหนาแน�น

3.1.2 สายการบินท�องถ่ิน (Regional Airline) เป*นผู�ประกอบการบินในเส�นทางระหว�างชุมชนของเมืองท่ีมีผู�ใช�บริการน�อยในเส�นทางระยะใกล�

3.1.3 สายการบินต�นทุนต่ํา (Low Cost Airline) เป*นผู�ประกอบการบินในเส�นทางประจําท่ีมีกําหนดแก�สาธารณะในเส�นทางท่ีไม�ไกลนัก ส�วนใหญ�มักใช�เวลาบินไม�เกิน 3-4 ช่ัวโมง โดยมีบริการเฉพาะช้ันประหยัดเท�านั้น แต�ส�วนใหญ�จะไม�มีบริการอาหารและเครื่องดื่มก็สามารถซ้ือได�

46

จากพนักงานในราคาพิเศษ ทําให�ลดภาระงานและจํานวนพนักงานต�อนรับบนเครื่องบินได� นอกจากนั้นยังเน�นบริการข้ึนและลงจอด ณ สนามบินระดับรองท่ีไม�ใช�สนามบินศูนย�กลางการบินหลัก ทําให�ต�นทุนต่ํา ค�าใช�สนามบินต่ําลง อีกท้ังมักใช�เครื่องบินโดยสารรุ�นเดียวหรือแบบเดียวในการให�บริการ เพ่ือประหยัดค�าซ�อมบํารุงรักษา ค�าฝ�กนักบินและประหยัดค�าอะไหล�และอุปกรณ�

3.2 สายการบินไม�ประจํา (Non-scheduled Airline) หมายถึง บริษัทการบินท่ีให�บริการท้ังในประเทศและระหว�างประเทศท่ีมีลักษณะเป*นเครื่องบินเช�าเหมาลําหรือการบินพิเศษอ่ืนๆท่ีอยู�ในลักษณะของการบินบริการประจําแบบมีกําหนด โดยดําเนินการเพ่ือสินจ�างรางวัลแต�ไม�กําหนดเวลาแน�นอน สายการบินไม�ประจํานี้ให�บริการ 3 ลักษณะ คือ

3.2.1 สายการบินแบบเช�าเหมาลํา (Charter Service Airline) หมายถึง สายการบินท่ีให�เช�าท้ังหมดของอากาศยานสําหรับการบินเฉพาะเท่ียวหนึ่งหรือหลายเท่ียวเพ่ือประโยชน�ของผู�เช�าเอง (อาจจะเป*นคนเดียวหรือเป*นท้ังหมู�คณะก็ได�) สําหรับผู�โดยสารหรือพัสดุภัณฑ�จํานวนมากด�วยอากาศยานขนาดใหญ� ภายใต�สัญญาระยะยาวกับเอกชนหรือรัฐบาลเพ่ือให�บุคคลในคนนั้นได�ใช�ท่ีนั่งหรือระวางบรรทุกในเท่ียวบินท่ีเช�า โดยไม�นําท่ีนั่งหรือระวางท่ีตนมิได�ใช�ออกจําหน�ายต�อไปแก�ประชาชนท่ัวไป ดังนั้นประชาชนท่ัวไปจึงไม�มีโอกาสท่ีจะได�ใช�บริการบินเช�าเหมาเลยเว�นแต�จะเป*นผู�ท่ีมีคุณสมบัติตามกําหนดไว�ดังกล�าวข�างต�น นอกจากนั้นการบริการการบินเช�าเหมาลําอาจดําเนินการตามเส�นทางการบินท่ีกําหนดไว�สําหรับบริการประจํามีกําหนดหรือท่ีเรียกว�าเป*นการบินในเส�นทาง หรืออาจดําเนินการตามเส�นทางท่ียังมิได�กําหนดให�เป*นเส�นทางการบินสําหรับบริการประจํามีกําหนดหรือท่ีเรียกว�าเป*นการบินนอกเส�นทางก็ได� ปkญหาสําคัญเก่ียวกับสายการบินบริการเช�าเหมาจะเก็บค�าบริการเฉล่ียต่ํากว�าสายการบินประจํามีกําหนด ดังนั้นในทางปฏิบัติประเทศต�างๆจะมีการควบคุม สายการบินเช�าเหมา ซ่ึงมีลักษณะข�อบังคับแตกต�างกันไปในแต�ละประเทศ

3.2.2 สายการบินบริการแท็กซ่ีทางอากาศ (Air Taxi Service Airline) หมายถึงสายการบินท่ีให�เช�าอากาศยานเหมือนเช�าเหมา เพียงแต�ดําเนินการบินด�วยอากาศยานขนาดเล็กท่ีมีความจุน�อยและจะดําเนินการบินเฉพาะเม่ือมีผู�เช�ามาขอให�ทําการบินเท�านั้น โดยท่ีผู�เช�าจะเป*นผู�กําหนดจุดหมายปลายทาง วันและเวลาทําการบิน ซ่ึงประเทศต�างๆ มีการกําหนดข�อบังคับในการควบคุมการบริการแท็กซ่ีทางอากาศเช�นเดียวกันกับการบริการเช�าเหมา

3.2.3 สายการบินบริการเฮลิคอปเตอร� (Helicopter Service Airline) หมายถึงสายการบินท่ีให�บริการอากาศยานประเภทเฮลิคอปเตอร�มักจะให�บริการรับส�งคนไข�ฉุกเฉิน อากาศยานท่ีใช�ในการบิน หรือ เครื่องบิน (Aircraft)

เครื่องบินโดยสารเป*นยานพาหนะท่ีใช�ในการขนส�งผู�โดยสารด�วยเครื่องบินท่ีสร�างข้ึนเพ่ือ ขนส�งผู�โดยสารโดยเฉพาะมีท่ีนั่งสําหรับผู�โดยสารช้ันต�างๆ คือ ช้ันหนึ่ง ช้ันธุรกิจ และช้ันประหยัด

47

สามารถแบ�งเครื่องบินโดยสารได�เป*น 3 ประเภท ดังนี้ 1. เครื่องบินโดยสารใบพัด เป*นเครื่องบินโดยสารท่ีใช�เครื่องยนต�เทอร�โบใบพัดโดยมี

เครื่องยนต�ตั้งแต� 2-4 เครื่องยนต� เครื่องบินโดยสารใบพัดนี้เหมาะสําหรับบินในเพดานต่ําเพราะประหยัดน้ํามันได�มาก ต�องการทางว่ิงในการข้ึนลงส้ันและง�ายต�อการควบคุมการข้ึนลงแต�มีความเร็วต่ํา (ไม�เกิน 30 ไมล�ต�อช่ัวโมง)

ภาพท่ี 3.5 เครื่องบินใบพัด สายการบินลาวแอร�ไลน� ท่ีมา : www. manager.co.th (10 มกราคม 2556)

2. เครื่องบินโดยสารไอพ�น เป*นเครื่องบินโดยสารท่ีใช�เครื่องยนต�ไอพ�นตั้งแต� 2-4 เครื่องยนต� เครื่องบินโดยสารแบบนี้บินได�เพดานบินสูง (ตั้งแต�ระดับ 40,000 ฟุต) มีความเร็วสูง (ประมาณ 600 ไมล�ต�อช่ัวโมง) ต�องการทางว่ิงในการข้ึนลงยาว การควบคุมข้ึนลงยากและส้ินเปล้ืองน้ํามันเช้ือเพลิงมาก แต�เป*นท่ีนิยมของผู�โดยสารเพราะสามารถเดินทางไปถึงท่ีหมายได�อย�างรวดเร็ว บริษัทผลิตเครื่องบินโดยสารประเภทนี้ท่ีสายการบินนิยมซ้ือมาใช�มี 3 บริษัท คือ บริษัทโบอ้ิง ของสหรัฐอเมริกา บริษัทดักกาสแมคคอลแนล ของสหรัฐอเมริกา และบริษัทแอร�บัส อินดัสตี้ ของฝรั่งเศส

48

ภาพท่ี 3.6 เครื่องบินไอพ�น รุ�น Airbus A 380 ท่ีมา : www.manager.co.th (10 มกราคม 2556)

3. เครื่องบินโดยสารความเร็วเหนือเสียง เป*นเครื่องบินโดยสารท่ีมีความเร็วเหนือเสียง ซ่ึงมีความเร็ว 760 ไมล�ต�อช่ัวโมง หรือเรียกว�า 1 มัค เช�น เครื่องบินคอนคอร�ด (Concorde) สามารถบินได�ด�วยความเร็ว 2.2 มัค หรือ 2.2 เท�าของเสียง และเพดานบินสูงมากตั้งแต� 45,000 ฟุตข้ึนไป

ภาพท่ี 3.7 เครื่องบินคอนคอร�ด (Concorde) ท่ีมา : www.wikipedia.org (10 มกราคม 2556)

49

ท�าอากาศยาน หรือ สนามบิน (Airport) เป*นสถานีขนส�งผู�โดยสารด�วยเครื่องบินซ่ึงเป*นสถานีท่ีให�เครื่องบินโดยสารจอดเพ่ือรับส�งผู�โดยสาร ซ่ึงท�าอากาศยานอาจเรียกว�า สนามบิน มีความหมายตามอนุสัญญาว�าด�วยการบินพลเรือนระหว�างประเทศได�ให�คํานิยามของท�าอากาศยานไว�ว�า (บุญเลิศ จิตตั้งวัฒนา, 2548 : หน�า 67) หมายถึง พ้ืนท่ีท่ีอยู�บนผิวดินหรือผิวน้ํา รวมตลอดถึงอาคารส่ิงติดตั้งและอุปกรณ�สําหรับใช�แต�เพียงส�วนใดส�วนหนึ่งหรือท้ังหมดเพ่ือการข้ึนลงของเครื่องบิน โดยท�าอากาศยานจะมีหน�าท่ีสําคัญอยู� 2 ประการ คือ

1. หน�าท่ีการให�บริการแก�ผู�โดยสาร ได�แก� การบริการท่ีพักผู�โดยสาร การตรวจคนเข�าเมือง งานด�านศุลกากร การบริการด�านภัตตาคาร เป*นต�น

2. หน�าท่ีการให�บริการแก�เครื่องบินโดยสาร ได�แก� การบริการนําเครื่องบินข้ึนลงท่ีท�าอากาศ ยาน การบริการจอดเครื่องบิน การบริการขนถ�ายสัมภาระของผู�โดยสาร การบริการน้ํามันเช้ือเพลิง เป*นต�น

ภาพท่ี 3.8 ท�าอากาศยานสุวรรณภูมิ ประเทศไทย ท่ีมา : www.wikipedia.org (10 มกราคม 2556)

นอกจากนี้ท�าอากาศยานมีหน�าท่ีให�บริการแก�ผู�โดยสารและเครื่องบินจึงต�องมีส่ิงอํานวย

ความสะดวกท่ีสําคัญ คือ ทางว่ิงและทางขับ ซ่ึงเป*นทางท่ีให�เครื่องบินข้ึนลงอย�างปลอดภัย จึงต�องคํานึงถึงจํานวน ทิศทาง ความยาว ความกว�าง และความแข็งแรง รวมท้ังมีไฟส�องทางว่ิงและทางขับด�วย อาคารสถานี เรียกได�ว�าเป*นพ้ืนท่ีท่ีให�บริการและอํานวยความสะดวกแก�ผู�โดยสาร ซ่ึงจะมี

50

ห�องผู�โดยสารขาเข�า ห�องผู�โดยสารขาออก และห�องผู�โดยสารผ�าน ซ่ึงแต�ละห�องจะมีส่ิงอํานวยความสะดวกท่ีสําคัญ เช�น ท่ีติดต�อสอบถาม ท่ีตรวจคนเข�าเมือง ท่ีตรวจศุลกากร ท่ีตรวจรักษาความปลอดภัย และท่ีตรวจบัตรโดยสาร เป*นต�น ลานจอดเครื่องบิน เป*นบริเวณท่ีทําให�เครื่องบินจอดเพ่ือรอรับบริการ ซ่ึงลานจอดเครื่องบินจะมีบริการท่ีสําคัญคือ บริการรับส�งผู�โดยสารระหว�างเครื่องบินกับอาคารสถานีบริการรับส�งอาหารเครื่องดื่มข้ึนลงจากเครื่องบิน บริการเติมน้ํามันเช้ือเพลิงให�แก�เครื่องบิน บริการซ�อมบํารุงเครื่องบิน บริการทําความสะอาดเครื่องบินเป*นต�น

เส�นทางการบิน (Routing) เป*นเส�นทางการบินติดต�อระหว�างเมืองต�างๆ ท่ีสายการบินแต�ละสายกําหนดไว�เพ่ือให�บริการแก�ผู�โดยสาร เส�นทางการบินอาจแบ�งเป*น 2 ประเภท คือ

1. เส�นทางการบินภายในประเทศเป*นเส�นทางการบินติดต�อระหว�างเ มืองต�างๆ ภายในประเทศนั้นๆ เช�น เส�นทางการบินภายในประเทศของประเทศไทย ประกอบไปด�วย เส�นทางการบินสายเหนือ สายใต� สายตะวันออก และสายตะวันออกเฉียงเหนือตัวอย�าง เส�นทางการบินภายในประเทศของประเทศไทย เช�น เส�นทางกรุงเทพ-พิษณุโลก เส�นทางกรุงเทพ-เชียงใหม� เส�นทางกรุงเทพ-หาดใหญ� เส�นทางสุราษฏร�ธานี-กรุงเทพ เป*นต�น

2. เส�นทางการบินระหว�างประเทศ เป*นเส�นทางการบินติดต�อระหว�างเมืองต�างๆ ของประเทศต�างๆ ท่ัวโลก ตัวอย�าง เส�นทางการบินระหว�างประเทศของประเทศไทย เช�น เส�นทางกรุงเทพ-กัมพูชา เส�นทางกรุงเทพ-เยอรมัน เส�นทางกรุงเทพ-มาเก�า เส�นทางกรุงโคลัมโบ-มาเลเซีย-กรุงเทพ เส�นทางอังกฤษ-กรุงเทพ เป*นต�น

51

ภาพท่ี 3.9 เส�นทางการบินภายใน-ต�างประเทศของสายการบินไทยสมายล� ท่ีมา : www.thaismilesair.com (10 มกราคม 2556)

เครื่องอํานวยความสะดวกในการบิน (Air Navigation Aid) เป*นเครื่องช�วยในการเดินอากาศของเครื่องบิน รวมตลอดถึงอาคารส่ิงติดตั้งและอุปกรณ�

ต�างๆของบริการนั้น ซ่ึงองค�การการบินพลเรือนระหว�างประเทศได�บัญญัติให�ประเทศภาคีสมาชิกต�องจัดหาท่ีติดตั้งและบํารุงรักษาเครื่องช�วยในการเดินอากาศ พร�อมท้ังการให�บริการและกําหนดระเบียบปฏิบัติเพ่ือความปลอดภัยแก�เครื่องบินในการบินเข�า-ออกจากท�าอากาศยาน รวมท้ังการบินผ�านอาณาเขตท่ีกําหนดให�รับผิดชอบอย�างสมํ่าเสมอและเป*นไปตามมาตรฐานท่ีกําหนดไว� โดยท่ีเครื่องช�วยในการเดินอากาศมีดังนี้

1. วิทยุส่ือสารในการบิน คือ วิทยุประภาคารจะช�วยนําทางให�เครื่องบินร�อนลงหรือบอกแนวก่ึงกลางท่ีถูกต�องกับสนามบิน

2. การบริการจราจรทางอากาศ จะเป*นงานควบคุมการจรจารทางอากาศซ่ึงต�องยึดถือระเบียบปฏิบัติตามมาตรฐานท่ีองค�การการบินพลเรือนระหว�างประเทศกําหนดไว�

52

3. การส่ือสารการบิน เป*นงานบริการส่ือสารการบินรวมท้ังบริการส่ือสารระหว�างสถานีพ้ืนดิน (Point to point) ระหว�างศูนย�การส่ือสารการบินในประเทศต�างๆ และบริการระหว�างพ้ืนดินกับเครื่องบินท่ีจะบินออกจากประเทศนั้นๆ

4. การบริการอุตุนิยมวิทยาการบิน เป*นงานบริการด�านพยากรณ�อากาศสําหรับการบินมีความสัมพันธ�อย�างมากกับการเดินทางอากาศ โดยนักบินจะต�องทราบข�อมูลด�านอุตุนิยมวิทยาจึงจะทําให�สามารถวางแผนการเดินทางได�อย�างปลอดภัย

5. การบริการค�นหาและช�วยเหลืออากาศยานท่ีประสบภัย เป*นงานช�วยเหลือและค�นหาเครื่องบินท่ีประสบอุบัติเหตุในการเดินอากาศ พร�อมท้ังสืบสวนหาสาเหตุด�วย

6. การบริการข�าวสารการบิน เป*นงานบริการข�าวสารข�อมูลเก่ียวกับเครื่องอํานวยความสะดวกในการเดินทางทางอากาศพร�อมท้ังการให�บริการในท�าอากาศยานให�แก�สายการบินต�างๆ ท้ังภายในประเทศและต�างประเทศ ซ่ึงข�าวสารการบินจะประกอบไปด�วย สภาพการบิน การส่ือสาร อุตุนิยมวิทยา การควบคุมการจารจรทางอากาศ แผนภูมิการบิน ฯลฯ

โดยสรุปแล�วธุรกิจการบินจะเจริญก�าวหน�าไปมากน�อยเพียงใดและจะสามารถให�บริการแก�ผู�โดยสารได�อย�างรวดเร็วและปลอดภัยนั้นต�างข้ึนอยู�กับองค�ประกอบท้ัง 5 ประการ ท่ีได�กล�าวมาแล�วเช�นกัน เพราะธุรกิจการบินเป*นธุรกิจบริการท่ีเก่ียวเนื่องกันและองค�ประกอบต�างๆ ต�องอยู�ในความพร�อมท่ีจะให�บริการแก�ผู�โดยสารได�ตลอดเวลาและจะต�องคํานึงถึงความปลอดภัยของผู�โดยสารเป*นสําคัญ ธุรกิจสินค�าของท่ีระลึก ธุรกิจสินค�าของท่ีระลึก เป*นองค�ประกอบท่ีสําคัญเช�นกัน เพราะนักท�องเท่ียวส�วนใหญ�นิยมท่ีจะซ้ือสินค�าและของท่ีระลึกก�อนเดินทางกลับเสมอ จากพฤติกรรมของนักท�องเท่ียวจึงส�งผลให�ธุรกิจสินค�าของท่ีระลึกเกิดข้ึนอย�างมากมายหลากหลายชนิดและเป*นธุรกิจท่ีสร�างรายได�ให�กับประเทศ ความเป*นมาของธุรกิจของท่ีระลึก

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช (2548 : หน�า 232) ได�ให�ความหมายไว�ว�า สินค�าของท่ีระลึก (Souvenirs) หมายถึง การประกอบธุรกิจผลิตและจําหน�ายสินค�าท่ีนักท�องเท่ียวนําซ้ือกลับไปยังภูมิลําเนาของตน เพ่ือเป*นท่ีระลึก ของฝาก หรือแม�แต�ใช�สอยในชีวิตประจําวัน สินค�าของท่ีระลึกมักจะถูกพัฒนาข้ึนมาจากศิลปะหัตกรรมของแต�ละท�องถ่ิน ท่ีแสดงเอกลักษณ� ความเป*นอยู�ของท�องถ่ิน โดยใช�วัสดุท่ีหาได�ภายในท�องถ่ินเป*นวัตถุดิบในการผลิตและใช�แรงงานฝQมือคนท�องถ่ิน เช�น วัสดุทําจากไม�หรือหินจากอัฟริกา ผ�าปkก ผ�าไหมจากจีน เป*นต�น สําหรับคนไทยนั้นรู�จักมานานแล�ว แต�ในความหมายว�า “ของฝาก” ซ่ึงอาจกล�าวได�ว�าเป*นค�านิยมของคนไทย เม่ือเดินทางไปเย่ียมญาติมิตร จําต�องมาของฝากติดมือไปมอบให�บุคคลหรือครอบครัวท่ีไปเยือน และลักษณะของฝากเหล�านั้นอาจเป*นของใช�หรือของรับประทาน ท่ีผลิตใน

53

ถ่ินท่ีอยู�อาศัยของตน อีกความหายของสินค�าท่ีระลึก คือ สินค�าหัตถกรรม ซ่ึงหมายถึง งานฝQมือท่ีเก่ียวข�องกับการดําเนินชีวิตของคนไทยในสมัยโบราณ โดยใช�วัตถุดิบและทรัพยากรท่ีมีอยู�มนท�องถ่ินนํามาผลิตโดยอาศัยภู มิปkญญาไทยทางด�านศิลปวัฒนธรรมและประเพณีอันดีงาม สร�างสรรค�เป*นงานหัตถกรรมเพ่ือใช�สอยในครัวเรือน สินค�าท่ีระลึกประเภทนี้มีคุณค�าสําหรับนักท�องเท่ียวเป*นอย�างย่ิงเพราะจะเป*นสินค�าท่ีเป*นรูปธรรมเฉพาะไม�เหมือนท�องถ่ินอ่ืน การผลิตโดยใช�ฝQมือ สินค�าแต�ละช้ินจะมีลักษณะเฉพาะ เช�น ผ�าไหม และผ�าไหมมัดหม่ี เป*นต�น

บุญเลิศ จิตตั้งวัฒนา (2549 หน�า 35-36) ได�แบ�งประเภทสินค�าของท่ีระลึกออกเป*น 6 ประเภทใหญ�ๆ ดังนี้

1. สินค�าของท่ีระลึกประเภทผ�าไหมไทย เป*นสินค�าประเภทผ�าไหมไทยท่ีขายให�แก�นักท�องเท่ียวท่ีต�องการซ้ือไปใช�เองหรือฝากญาติมิตร ผ�าไหมไทยเป*นผ�าท่ีมีเส�นใยอ�อนนุ�มสีสันอันสวยงามท่ีได�รับความนิยมจากท้ังนักท�องเท่ียวชาวไทยและนักท�องเท่ียวชาวต�างประเทศ แต�ลูกค�าส�วนใหญ�จะเป*นนักท�องเท่ียวชาวต�างประเทศมากกว�าคนไทย เนื่องจากผ�าไหมไทยมีราคาสูงพอสมควรซ่ึงผลิตภัณฑ�จากผ�าไหมไทยท่ีสําคัญได�แก� การนํามาทําเป*นเครื่องแต�งกาย การนํามาทําเป*นเครื่องประดับบ�านจําพวกเครื่องเรือน การนํามาทําเป*นเครื่องใช� เป*นต�น

2. สินค�าประเภทเครื่องประดับอัญมณี เป*นสินค�าอัญมณีและเครื่องประดับท่ีขายให�แก�นักท�องเท่ียวท่ีต�องการซ้ือสินค�าไปฝากญาติมิตร ซ่ึงเครื่องประดับอัญมณีของไทยได�รับความนิยมจากนักท�องเท่ียวมาก เนื่องจากอัญมณีของไทยมีรูปแบบการเจียระไนท่ีประณีตสวยงาม และราคาถูกกว�าอัญมณีของประเทศอ่ืนๆ โดยเฉพาะอย�างย่ิงทับทิมสยาม (Siam Ruby) อันเป*นพลอยแดงสีสวยสด อีกท้ังประเทศไทยมีแหล�งอัญมณีลํ้าค�า และเป*นหนึ่งในห�าประเทศท่ีเป*นแหล�งค�าอัญมณีโลก คือ อัฟริกาใต� อเมริกาใต� พม�า ศรีลังกา และไทย

3. สินค�าท่ีระลึกประเภทเครื่องเงินเป*นสินค�าท่ีขายให�นักท�องเท่ียว ซ่ึงผลิตภัณฑ�จากเครื่องเงินของไทยมีลักษณะงดงาม โดยเฉพาะเครื่องประดับจะมีลวดลายสวยงามแตกต�างกันออกไป แหล�งท่ีผลิตเครื่องเงินท่ีมีช่ือเสียง ได�แก� จังหวัดเชียงใหม�

4. สินค�าท่ีระลึกประเภทเครื่องเขิน ผลิตภัณฑ�เครื่องเขินจะมีลักษณะเงางามหรือสีชาด มีน้ําหนักเบา ตกแต�งด�วยมุก ทองคําเปลว หรือเงินเปลว หรือเปลือกไข� มีลวดลายท่ีสวยงามตามความต�องการ สามารถจําแนกแบบของเครื่องเขินตามกรรมวิธีการผลิตไว� 3 แบบ คือ เครื่องเขินลายรดน้ํา เครื่องเขินลายชุด และเครื่องเขินลายเปลือกไข� นับเป*นสินค�าท่ีนักท�องเท่ียวให�ความสนใจมากเช�นกัน

5. สินค�าท่ีระลึกประเภทเครื่องปk�นดินเผา เป*นสินค�าประเภทเครื่องปk�นดินเผาให�แก�นักท�องเท่ียวท่ีต�องการไปซ้ือใช�เองหรือฝากญาติมิตร ซ่ึงผลิตภัณฑ�เครื่องปk�นดินเผาส�วนใหญ�จะเป*นเครื่องใช�และเครื่องประดับบ�าน แต�เนื่องจากผลิตภัณฑ�ดินเผาเป*นสินค�าท่ีแตกหักง�าย จึงจําเป*นต�องออกแบบหีบห�อบรรจุภัณฑ�ท่ีแข็งแรงและเหมาะสมกับการติดตัวเดินทาง

54

6. สินค�าท่ีระลึกประเภทหัตกรรมอ่ืนๆ เป*นสินค�าท่ีนักท�องเท่ียวซ้ือไปฝากญาติมิตร เช�น ไม�แกะสลัก ร�ม ของเด็กเล�น เครื่องหนัง ผลิตภัณฑ�จากกระดาษสา เป*นต�น

ความสําคัญของธุรกิจสินค�าของท่ีระลึก สินค�าของท่ีระลึก มีความสําคัญต�อการท�องเท่ียวหลายประการกล�าวคือ สินค�าของท่ีระลึก

ช�วยก�อให�เกิดรายได�แก�ประชาชนในท�องถ่ิน สินค�าท่ีระลึกเป*นหัตกรรมพ้ืนบ�านท่ีมีรูปแบบสวยงามและมีคุณภาพย�อมได�รับความนิยมจากนักท�องเท่ียวทําให�เกิดรายได� ซ่ึงเป*นการส�งเสริมเศรษฐกิจของประเทศ การจําหน�ายสินค�าของท่ีระลึกได�เปรียบการจําหน�ายสินค�าชนิดอ่ืนท่ีส�งไปขายยังต�างประเทศ เพราะผู�ขายไม�ต�องการเสียค�าใช�จ�ายในการบรรจุหีบห�อหรือค�าขนส�ง แต�นักท�องเท่ียวจะต�องเป*นผู�จ�ายค�าเดินทางมายังแหล�งผลิตสินค�าและเม่ือซ้ือสินค�าแล�วต�องรับผิดชอบค�าขนส�งและการนําเข�าเอง นอกจากนี้ การผลิตสินค�าของท่ีระลึกจําหน�ายแก�นักท�องเท่ียวยังก�อให�เกิดการสร�างงาน และสินค�าของท่ีระลึกเปรียบเสมือนตัวแทนประเทศในการเผยแพร�วัฒนธรรมไปยังท่ัวโลก แต�ในท�ายท่ีสุดผู�ผลิตสินค�าของท่ีระลึกจะต�องคํานึงถึงการรักษาไว�ซ่ึงศิลปวัฒนธรรมของคนในท�องถ่ิน และการเลือกใช�วัสดุในท�องถ่ินจึงจะมีส�วนทําให�ผลิตภัณฑ�ดังกล�าวเกิดประโยชน�อย�างสูงสุด

ลักษณะของสินค�าท่ีระลึกท่ีดี ควรมีลักษณะดังนี้ 1. เป*นผลิตภัณฑ�ท่ีผลิตข้ึนในท�องถ่ินนั้น และมีเอกลักษณ�เฉพาะถ่ิน มีจุดเด�นท่ีสามารถเป*น

ตัวแทนของท�องถ่ินนั้นๆ เม่ือกล�าวถึงผลิตภัณฑ�นั้นแล�วเป*นท่ีรู�จักของบุคคลท่ัวไปว�าเม่ือเห็นผลิตภัณฑ�นั้นจะนึกถึงสถานท่ีมาของผลิตภัณฑ�นั้น

2. เป*นผลิตภัณฑ�ท่ีหายากมีแต�แหล�งท�องเท่ียวนั้นๆ เป*นต�นกําเนิดสินค�าท่ีระลึกประเภทนี้ เป*นสินค�าท่ีนักท�องเท่ียวซ้ือเพราะเห็นว�าเป*นต�นตอการผลิตมีความแน�ใจว�าได�ซ้ือสินค�าท่ีเป*นของแท� และมีราคาถูกกว�าท่ีอ่ืน เช�น อัญมณีในท�องถ่ินต�างๆ

3. เป*นผลิตภัณฑ�ราคาถูก เม่ือซ้ือในแหล�งผลิตนั้นๆ เช�น ไม�แกะสลักจากหมู�บ�านถวาย เป*นต�น

4. เป*นสินค�าท่ีหาซ้ือได�ง�าย นักท�องเท่ียวสามารถหาซ้ือง�ายในแหล�งท�องเท่ียวต�าง ๆ ในแหล�งท�องเท่ียวท่ีมีนักท�องเท่ียวจํานวนมาก จะมีร�านขายของท่ีระลึกจากภูมิภาคต�างๆ จัดหาไว�บริการให�แก�นักท�องเท่ียวสามารถหาซ้ือได�

5. เป*นสินค�าท่ีใช�วัสดุในท�องถ่ินนั้นๆ เช�น ต�นย�านลิเภา และต�นกกท่ีนํามาแปรรูปเป*นผลิตภัณฑ�ต�างๆ

6. เป*นสินค�าท่ีได�รับการออกแบบและการผลิตอย�างประณีตงดงาม คุ�มค�าในการซ้ือ และมีประโยชน�ในการใช�สอย

7. เป*นสินค�าท่ีสาธิตข้ันตอนในการผลิตให�นักท�องเท่ียวเกิดความประทับใจและตัดสินใจซ้ือผลิตภัณฑ�

55

8. เป*นสินค�าท่ีรายละเอียดอธิบายส�วนประกอบต�างๆ ของผลิตภัณฑ� และมีวิธีการประกอบผลิตภัณฑ�นั้นๆ

สรุปแล�วสินค�าของท่ีระลึกโดยส�วนใหญ�มักจะเป*นสินค�าพ้ืนเมืองเป*นส�วนใหญ� มีความสวยงาม แปลกตา สามารถดึงดูดความสนใจของนักท�องเท่ียวได�เป*นอย�างดี โดยส�วนใหญ�นักท�องเท่ียวมักจะต�องเลือกซ้ือสินค�าเหล�านี้ไปฝากญาติมิตรของตนเอง และมักจะเลือกซ้ือสินค�าท่ีมีเอกลักษณ�เสมือนเป*นตัวแทนประเทศท่ีตนเองได�ท�องเท่ียว โดยเฉพาะสินค�าท่ีมีลักษณะทําด�วยฝQมือ (Handmade) จะเป*นท่ีนิยมจากนักท�องเท่ียวมากท่ีสุด ธุรกิจนําเท่ียว ธุรกิจนําเท่ียว (Travel Agency) เป*นธุรกิจบริการรูปแบบหนึ่งท่ีบริการจัดการในเรื่องต�างๆ เช�น เรื่องพาหนะการเดินทาง ท่ีพักแรม อาหาร บริการมัคคุเทศก�นําเท่ียว นําชมแหล�งท�องเท่ียวท่ีระบุไว�ตามรายการนําเท่ียวท่ีได�ทําการตกลงไว�กับนักท�องเท่ียว ความหมายของธุรกิจนําเท่ียว

ธุรกิจนําเท่ียว ตามความหมายแห�งพระราชบัญญัติธุรกิจนําเท่ียวและมัคคุเทศก� มาตราท่ี 3 พ.ศ.2551 (พิมพรรณ สุจารินพงศ� ,2553 หน�า 6) หมายถึง การประกอบธุรกิจเก่ียวกับการจัดการหรือการให�บริการ หรือการอํานวยความสะดวกเก่ียวกับการเดินทาง สถานท่ีพัก อาหารและเครื่องดื่ม ทัศนาจร และหรือมัคคุเทศก�ให�แก�นักท�องเท่ียว ธุรกิจนําเท่ียวหากจะให�เห็นความหมายชัดเจนจะแบ�งออกเป*น 2 ประเภท ดังนี้

1. ธุรกิจนําเท่ียวหรือบริษัทนําเท่ียว (Tour Operator) คือบริษัทนําเท่ียวท่ีผลิตรายการนําเท่ียว (Itinerary) เอง หรือการซ้ือบริการท�องเท่ียวต�างจากผู�ผลิตสินค�าทางการท�องเท่ียว (Supplier) เช�น โรงแรม ร�านอาหาร บัตรเข�าชมแหล�งท�องเท่ียว การบริการขนส�งแล�วนํามาคิดต�นทุน บวกกําไร และนํามากําหนดราคาขายเป*นรูปแบบเหมาจ�ายให�กับบริษัทตัวแทนการท�องเท่ียว

2. ธุรกิจตัวแทน หรือบริษัทตัวแทนการท�องเท่ียว (Travel Agent) คือ บริษัทตัวแทนบริการนําเท่ียวท่ีทําหน�าท่ีนายหน�าขายบริการนําเท่ียวซ่ึงจะได�รับค�านายหน�าเป*นค�าตอบแทนหรือบางครั้งบริษัทตัวแทนบริการนําเท่ียวอาจจะรับจัดรายการนําเท่ียวของตนเองข้ึนก็ได� นอกจากนี้ ธุรกิจนําเท่ียวอาจจัดแบ�งตามรูปแบบของสินค�าหรือบริการ (วินิจ วีรยางกูร, 2532 หน�า 96-99) แบ�งออกเป*น 4 ประเภท คือ 1. บริษัทนําเท่ียวท่ีเสนอบริการนําเท่ียวแบบเหมาจ�าย (Package Tours) เป*นบริษัทท่ีมีบริการทุกชนิดทุกรูปแบบ และคิดราคารวมเบ็ดเสร็จการบริการทุกอย�าง ในการนําเสนอบริการเป*นบริษัทท่ีมีอิทธิพลสูงมากต�อการต�อรองราคากับผู�ผลิตบริการท�องเท่ียว เช�น ค�าพาหนะ ค�าท่ีพัก ฯลฯ ในประเทศอังกฤษบริษัทนําเท่ียวแบบนี้บางบริษัทมีเครื่องบินเป*นของตนเอง

56

2. บริษัทนําเท่ียวประเภทชํานาญพิเศษ (Special Interest Tours) มีขอบเขตการดําเนินงานแคบกว�าประเภทแรกและจัดนําเท่ียวในประเทศเป*นครั้งคราวซ่ึงจัดนําเท่ียวเฉพาะแหล�งท�องเท่ียวบางจุดตามความเรียกร�องของลูกค�า ในบางกรณีก็จัดนําเท่ียวไปต�างประเทศโดยไม�มีขอบเขตจํากัด เช�น การจัดนําเท่ียวไปชมการแข�งขันกีฬาโอลิมป�ก เป*นต�น 3. บริษัทนําเท่ียวภายในประเทศ ดําเนินธุรกิจนําเท่ียวไปในสถานท่ีท�องเท่ียวต�างๆ ในประเทศ การขายบริการนําเท่ียวมักจะเป*นการขายโดยตรงไม�ผ�านตัวแทนการจัดการเดินทางแต�อย�างใด 4. บริษัทนําเท่ียวท่ีให�บริการเฉพาะชาวต�างประเทศท่ีเดินทางเข�ามาบริษัท พวกนี้มักจะพ่ึงตัวแทนของบริษัทนําเท่ียวต�างประเทศ เม่ือนักท�องเท่ียวเดินทางมาถึงแล�วจะทําหน�าท่ีรับช�วงต�อในการให�บริการแก�นักท�องเท่ียวระหว�างพักอยู�ในประเทศ (เช�น บริษัทใหญ�ๆ) เป*นบริษัทท่ีตั้งสํานักงานสาขาในประเทศต�างๆ หรือบริษัทใหญ�ๆ ในประเทศไทยท่ีดําเนินการรับช�วงต�อโดยรับดําเนินการบริการนักท�องเท่ียวจากหลายๆ บริษัททัวร�ใหญ�ๆ ในต�างประเทศท่ีมีการทําสัญยากัน เช�น บริษัท ทัวร�ริสโม�ไทย จํากัด (Tourismo Thai Co., Ltd.) ท่ีเป*นตัวแทนนําเท่ียวของบริษัทเจ็ททัวร�จากฝรั่งเศส (Jet Tour) การแบ�งประเภทของธุรกิจนําเท่ียวท่ีหลากหลายแบบ ดังตัวอย�างข�างต�น ในปkจจุบันมีการแข�งขันกันในระดับสูง และมีการแบ�งส�วนตลาดอย�างชัดเจน การท่ีธุรกิจนําเท่ียวใดจะสามารถมีส�วนแบ�งการตลาดได�มากหรือน�อยนั้น ปkจจัยท่ีสําคัญอย�างหนึ่งคือในเรื่องของคุณภาพและการให�บริการของบริษัทแต�ละแห�งด�วย

หน�าท่ีของธุรกิจนําเท่ียว ธุรกิจนําเท่ียวมีหน�าท่ีให�บริการท้ังการนําเท่ียวและอํานวยความสะดวกให�แก�นักท�อเท่ียวเข�ามาใช�บริการ ตลอดจนแนะนําข�อมูลและช�วยแก�ไขปkญหาต�างๆ ให�แก�นักท�องเท่ียวด�วย แต�โดยภาพรวมธุรกิจนําเท่ียวจะมีหน�าท่ีหลักๆ ดังต�อไปนี้

1. บริการจองห�องพัก โรงแรม รีสอร�ท หรือสถานท่ีพักในรูปแบบต�างๆ ให�แก�นักท�องเท่ียว 2. บริการจองตั๋วเดินทางโดยใช�ยานพาหนะต�างๆ เช�น เครื่องบิน รถไฟ รถโดยสาร เรือโดยสาร เป*นต�น 3. บริการจองตั๋วเข�าชมแหล�งท�องเท่ียวต�างๆ ท่ีนักท�องเท่ียวสนใจเข�าชม เช�น ตั๋วการแสดงของศูนย�วัฒนธรรม ตั๋วเข�าชมการแสดงช�าง สวนสนุก และอ่ืนๆ 4. บริการแนะนําแหล�งท�องเท่ียวของประเทศให�แก�นักท�องเท่ียว 5. บริการมัคคุเทศก�นําเท่ียวตามแหล�งท�องเท่ียวท่ีนักท�องเท่ียวร�องขอ 6. บริการแนะนําสินค�าของท่ีระลึกให�แก�นักท�องเท่ียว 7. บริการแลกเปล่ียนเงินตราต�างประเทศ

57

8. บริการการประกันภัยการเดินทางท�องเท่ียว 9. บริการการทําวีซ�า 10. บริการรถเช�า 11. บริการอ่ืนๆ ท่ีเก่ียวข�องกับการท�องเท่ียว ความสําคัญของธุรกิจนําเท่ียว ธุรกิจนําเท่ียวนอกจากจะบริการนําเท่ียวให�แก�นักท�องเท่ียวแล�วยังมีส�วนช�วยนักท�องเท่ียวดังนี้

1. เกิดความสะดวกสบาย มีส�วนช�วยนักท�องเท่ียวในการติดต�อประสานงาน ซ่ึงมักจะเก่ียวกับแหล�งท�องเท่ียว การขนส�ง การเดินทาง โรงแรมท่ีพัก ร�านอาหาร

2. ให�ความรู�สึกปลอดภัย นักท�องเท่ียวส�วนใหญ�มักจะกังวลใจเรื่องการเดินทางท�องเท่ียวแต�เม่ือได�ตัดสินใจซ้ือรายการนําเท่ียวกับธุรกิจนําเท่ียวแล�ว มักจะรู�สึกปลอดภัยในเรื่องชีวิตและทรัพย�สิน รู�สึกอุ�นใจในสถานท่ีท่ีตนเองยังไม�เคยไป

3. ประหยัดเงินและเวลา เม่ือนักท�องเท่ียวเข�ามาติดต�อธุรกิจนําเท่ียวแล�ว สามารถได�รับคําตอบและสามารถตัดสินใจซ้ือรายการนําเท่ียวได�ทันที จึงทําให�ประหยัดเงินและเวลา ไม�ต�องดําเนินการด�วยตนเองทุกข้ันตอน ซ่ึงอาจจะเพ่ิมรายจ�ายมากเกินความจําเป*น

สรุปแล�ว ธุรกิจการท�องเท่ียว หมายถึง การประกอบธุรกิจเก่ียวกับการจัด หรือการให�บริการ หรือการอํานวยความสะดวกเก่ียวกับการเดินทาง ท่ีพัก อาหารและเครื่องดื่ม ทัศนาจร หรือการให�บริการอ่ืนๆ ท่ีเก่ียวข�องแก�นักท�องเท่ียว ซ่ึงธุรกิจนําเท่ียวอาจขายบริการแก�นักท�องเท่ียวโดยตรงได� หรือขายผ�านตัวแทนธุรกิจท�องเท่ียว และอาจดําเนินการโดยการนําเอาบริการอํานวยความสะดวกด�านยานพาหนะ ท่ีพัก อาหาร และทัศนาจรมารวมกันและขายในลักษณะเหมารวมท่ีเรียกว�า ทัวร�เหมารวม (Package tour) ธุรกิจนําเท่ียวดําเนินบทบาทท่ีแตกต�างจากธุรกิจอ่ืนในอุตสาหกรรมท�องเท่ียว เนื่องจากการซ้ือบริการอ่ืนๆ มาประกอบกันเป*นการนําเท่ียวแบบเหมารวม ทําให�ธุรกิจนําเท่ียวเปรียบเสมือนตัวกลางระหว�างผู�ผลิตหรือคูสัญญา เช�น โรงแรม บริษัทเดินรถ ภัตตาคาร กับลูกค�าหรือนักท�องเท่ียว ส�วนการประกอบธุรกิจนําเท่ียวจะให�ประสบผลสําเร็จได�นั้น ผู�บริหารต�องมีการวางแผนในการดําเนินงานให�ดีก�อนการตัดสินใจ การจัดนําเท่ียวท่ีดีควรมุ�งเน�นการจัดนําเท่ียวท่ีมีคุณภาพ มีการอํานวยความสะดวกแก�นักท�องเท่ียว และมีคุณธรรมจริยธรรมในการนําเท่ียวจึงจะเป*นการส�งเสริมภาพลักษณ�การท�องเท่ียวของประเทศด�วย ธุรกิจอาหารและเครื่องดื่ม ธุรกิจอาหารและเครื่องดื่มเกิดข้ึนเพ่ือบริการนักเดินทางและนักท�องเท่ียวซ่ึงอยู�ระหว�างการเดินทาง ดังนั้นธุรกิจอาหารและเครื่องดื่มจึงมีความสําคัญต�ออุตสาหกรรมท�องเท่ียวเป*นอย�างมาก

58

เพราะการเดินทางท�องเท่ียวท่ีถูกใจนักท�องเท่ียวแล�ว หากนักท�องเท่ียวได�รับประทานอาหารท่ีถูกใจร�วมด�วยจะเป*นส�วนทําให�นักท�องเท่ียวเกิดความประทับใจในการเดินทางด�วย

ความเป*นมาของธุรกิจอาหารและเครื่องดื่ม มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช (2548 : หน�า 204-205) ในระยะเริ่มแรกธุรกิจอาหารและ

เครื่องดื่มมีความเก�าแก�เช�นเดี่ยวกับธุรกิจท่ีพักแรมซ่ึงเกิดข้ึนในยุคกรีกและโรมัน โดยมีการบริการอาหารต�างๆ แก�นักเดินทางท่ีพักแรมในทาเวิร�น (Tavern) และอินน� (Inn) ท่ีตั้งอยู�บนถนนสายสําคัญ และยังมีการเป�ดร�านอาหารแบบสแนคบาร� (Snack bar) ท่ีเป*นท่ีมาของอาหารจานด�วน

ในยุคกลางการบริการอาหารและเครื่องดื่ม มีวิวัฒนาการเช�นเดี่ยวกับอินน�หรือท่ีพักขนาดเล็กท่ีเพ่ิมเป*นจํานวนมากข้ึน แต�การให�บริการอาจต่ํากว�ามาตรฐาน อาหารท่ีให�บริการส�วนใหญ�มีเพียงขนมปkง เนื้อ บางครั้งอาจเป*นปลาหรือไก�ตอน และเบียร�

ในยุคฟ��นฟูศิลปวิทยาการ ได�เริ่มมีแนวคิดเรื่องของการบริการท่ีพักแรมเพ่ือธุรกิจซ่ึงมีผลกระทบต�อการบริการอาหารด�วย ต�อมาในช�วงศตวรรษท่ี 16 มีการเป�ดร�านอาหารแบบธรรมดาเหมือนท่ีให�บริการในท่ีพักแบบทาเวิร�นในประเทศอังกฤษ ประกอบกับมีการนําเข�าชากและกาแฟจนทําให�เกิดห�องดื่มกาแฟ (Coffee house) ท่ีมีการจําหน�ายเครื่องดื่มกาแฟหรือชาร�อนข้ึนด�วยและได�รับความนิยมแพร�หลายในทวีปยุโรป

ในช�วง ค.ศ.1765 มีร�านอาหารแบบภัตตาคารเกิดข้ึนแห�งแรกท่ีกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศสเพ่ือจําหน�ายซุปแบบโต�รุ�งให�แก�ผู�หญิงท่ีตั้งครรภ�หรือผู�ชายท่ีเมาค�าง ซ่ึงต�อมากลายเป*นท่ีมาของคําว�า ภัตตาคาร (Restaurant) จนกระท่ังปkจจุบัน

ในช�วงปQ ค.ศ.1848 ในสหรัฐอเมริกามีร�านอาหารราคาถูกเกิดข้ึนถูกเรียกว�า ห�องอาหาร (Eating house) เกิดข้ึนในเมืองนิวยอร�ค และได�พัฒนามากข้ึนตามลําดับจนกระท่ังมีมากมายหลายประเภท

ในประเทศไทย เริ่มข้ึนในสมัยรัตนโกสินทร�ตอนต�น เริ่มมีคนจีนอพยพเข�ามาในกรุงเทพฯ มากข้ึน คนจีนบางกลุ�มจึงเป�ดร�านอาหารจีนข้ึนในย�านสําเพ็ง ในสมัยรัชกาลท่ี 4 และได�รับความนิยมอย�างกว�างขวาง ต�อมาจึงมีชาวต�างชาติเข�ามาค�าขายและไปใช�บริการ ในยุคปkจจุบันร�านอาหารในประเทศไทยนอกจากจะเป*นห�องอาหารในโรงแรมแล�ว ยังมีร�านอาหารท่ัวไปเกิดข้ึนมากมายหลายประเภท ได�แก� ร�านอาหารจีน ร�านอาหารอินเดีย ร�านอาหารฝรั่ง คอฟฟQlชอป แห�งแรกช่ือ ร�านกาแฟนรสิงห� และร�านอาหารไทย เป*นต�น

โดยสรุปแล�ว ธุรกิจอาหารและเครื่องดื่ม มีวิวัฒนาการควบคู�มากับธุรกิจท่ีพักแรม โดยให�บริการแก�ผู�ท่ีเดินทางและกลุ�มบุคคลต�างๆ เช�น นักท�องเท่ียว คนเดินทาง ตลอดจนประชาชนท่ัวไป

59

ประเภทของธุรกิจอาหารและเครื่องดื่ม ได�แก� 1. ภัตตาคารหรือร�านอาหารเดี่ยว ได�แก� ภัตตาคารเต็มรูปแบบ ภัตตาคารเกอร�เมต� ภัตตาคารเฉพาะเช้ือชาติ ภัตตาคารแบบบุฟเฟต� คอฟฟQlชอป ภัตตาคารอาหารจานด�วนหรือฟาร�ตฟู�ต คาเฟทีเรีย เดลีชอป เป*นต�น 2. ธุรกิจอาหารและเครื่องดื่มในโรงแรม ได�แก� ห�องอาหาร บริการอาหารในห�องพัก เลาจ�นและบาร� บริการจัดเล้ียง เป*นต�น 3. ธุรกิจอาหารและเครื่องดื่มในห�างสรรพสินค�า หมายถึง ธุรกิจท่ีเป�ดให�บริการในห�างสรรพสินค�า เช�น อาหารและเครื่องดื่มในศูนย�การค�า 4. ธุรกิจอาหารและเครื่องดื่มในระหว�างการเดินทาง หมายถึง ผู�จัดเตรียมและให�บริการแกjผู�โดยสารบนเครื่องบิน รถไฟ เรือสําราญ เรือทัวร� โดยจัดส�งอาหารไปท่ีพาหนะท่ีใช�เดินทางอย�างเป*นระบบ ธุรกิจนันทนาการ นอกจากการเดินทางท�องเท่ียวตามแหล�งท�องเท่ียวต�างๆ การเลือกซ้ือสินค�าของท่ีระลึกแล�ว โดยท่ัวไปนักท�องเท่ียวต�องการทํากิจกรรมเพ่ือเป*นการพักผ�อนขณะเดินทางท�องเท่ียวด�วย กิจกรรมทางการท�องเท่ียวหรือ กิจกรรมนันทนาการทางการท�องเท่ียวจึงเป*นส่ิงท่ีนักท�องเท่ียวต�องการ จึงทําให�เกิดกิจกรรมมากมาย อาทิเช�น การกีฬาเพ่ือการท�องเท่ียว สวนสนุก สนามแข�งรถ สนามม�าแข�ง หรือสนามมวย เป*นต�น กิจกรรมนันทนาการต�างๆเหล�านี้ ได�ถูกจัดข้ึนเพ่ือสนองความต�องการของนักท�องเท่ียวแทบท้ังส้ิน ความหมายของธุรกิจนันทนาการ Burkart and Medlik ได�ให�แนวคิดพ้ืนฐานเก่ียวกับความหมายของคําว�า นันทนาการ (สุภาพร มากแจ�ง 2554 : หน�า 15) หมายถึง การใช�เวลาหรือกิจกรรมท่ีมีวัตถุประสงค�หลักเพ่ือความกระชุ�มกระชวย รื่นรมย� หรือให�ประสบการณ�ทัดเทียมกัน นันทนาการอาจเป*นเหตุผลสําคัญในการท�องเท่ียว ในทํานองเดียวกันการท�องเท่ียวอาจเป*นตัวแทนของนันทนาการรูปแบบหนึ่ง พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตสถาน พ.ศ.2525 (2530 : หน�า 434) ได�อธิบายความหมายของนันทนาการว�า นันทนาการ หมายถึง กิจกรรมท่ีทําตามสมัครใจในยามว�าง เพ่ือให�เกิดความสนุกสนานเพลอดเพลินและผ�อนคลายความตึงเครียด สมบัติ กาญจนกิจ (2544: หน�า 17) อธิบายไว�ว�า นันทนาการ เป*นศาสตร�ท่ีว�าด�วยการพัฒนาคุณภาพชีวิตของบุคคลและสังคม โดยใช�เวลาอิสระเข�าร�วมกิจกรรมในรูปแบบท่ีหลากหลายตามความสมัครใจและสนใจ ซ่ึงแบ�งได� 4 ลักษณะ คือ เป*นส่ิงท่ีทําให�ชีวิตสดช่ืน เป*นกิจกรรมสังคม เป*นกระบวนการ และเป*นสถาบันทางสังคม

60

ธุรกิจนันทนาการ (Recreation) หมายถึง การประกอบธุรกิจบริการให�บริการเพ่ือความบันเทิงและเพลิดเพลินสําหรับคนเดินทางหรือนักท�องเท่ียว (มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช 2548 : หน�า 235)

ประวัติความเป*นมาของธุรกิจนันทนาการ ในอดีตมนุษย�พักผ�อนโดยการออกไปรับประทานอาหารกลางแจ�ง (Picnic) ใน

สวนสาธารณะ มีการคิดค�นกิจกรรมกลางแจ�งต�างๆ เพ่ือความสนุกสนานเพลิดเพลินได�มีการพัฒนาเครื่องเล�น “ม�าหมุน” ข้ึนในปQ ค.ศ.1878 ต�อมาชาวฝรั่งเศสได�คิดค�นรถไฟเหาะ (Roller coaster) สําหรับเด็กเล�นข้ึนสวนสนุกมีประวัติมายาวนานในทวีปยุโรป และเกิดข้ึนครั้งแรกในประเทศอังกฤษ ประเภทของธุรกิจนันทนาการ มีหลายประเภทดังต�อไปนี้ ธุรกิจสวนสนุก (Amusement and Theme parks) โดยแบ�งออกเป*น 2 ชนิด คือ สวนสนุกหมายถึง สถานท่ีท่ีสร�างข้ึนเพ่ือให�บริการด�านความบันเทิงสนุกสนานเพลิดเพลิน ประกอบไปด�วย เครื่องเล�น เกมส� การละเล�นต�างๆ สําหรับนักท�องเท่ียว หรือประชาชนในท�องถ่ิน และมีอาหารเครื่องดื่มจําหน�าย เช�น สวนสนุกโคนี่ ไอแลนด� (Coney Island) และสวนสนุกรูปแบบเฉพาะ (Theme park) จะมีการเก็บเงินนักท�องเท่ียวเฉพาะค�าเข�าชมโดยรวมค�าเล�นเกมส�หรือเครื่องเล�นต�างๆในสวนสนุก รวมท้ังค�าพาหนะท่ีให�บริการภายในสวนสนุกแต�ไม�รวมค�าอาหารและเครื่องดื่ม เช�น สวนสนุกดิสนีย�แลนด� ธุรกิจบันเทิง (Entertainment) หมายถึง สถานบันเทงยามค่ํา เช�น ไนต�คลับ บาร� ดิสโก�เธค และคาสิโน รวมท้ังโรงภาพยนตร�และโรงละคร ธุรกิจการกีฬาเพ่ือการท�องเท่ียว นักท�องเท่ียวเดินทางเพ่ือไปชมการแข�งขันกีฬาตั้งแต�สมัยกรีก การชมกีฬายังคงเป*นกิจกรรมท่ีมีได�รับความนิยมและก�อให�เกิดรายได�ต�อธุรกิจอ่ืนๆท่ีเก่ียวข�องอีกด�วย สรุป

ในขณะปฏิบัติงานนําเ ท่ียวมัคคุเทศก�จะต�องมีความรู� เ ก่ียวกับธุรกิจท่ีเ ก่ียวข�องกับอุตสาหกรรมท�องเท่ียว เพราะมัคคุเทศก�จะต�องเป*นผู�ติดต�อประสานกับกลุ�มธุรกิจต�างๆ ดังนี้

ธุรกิจท่ีพักแรม ซ่ึงธุรกิจท่ีพักแรมเป*นองค�ประกอบหนึ่งในอุตสาหกรรมท�องเท่ียวและเก่ียวข�องกับนักท�องเท่ียวโดยตรง โดยท่ีนักท�องเท่ียวเม่ือเดินทางไปยังแหล�งท�องเท่ียวท่ีตนเองสนใจมากกว�าหนึ่งวัน จึงจําเป*นท่ีต�องหาท่ีพักแรมเพ่ือการพักผ�อนหลับนอนในระหว�างการเดินทางด�วยเสมอ การเดินทางนอกจากต�องการ การขนส�ง อาหารและเครื่องดื่ม ความปลอดภัย ความสะดวกสบายในการเดินทาง องค�ประกอบอย�างหนึ่งซ่ึงขาดไม�ได�ในการเดินทาง คือ ท่ีพักแรม

61

(Accommodations) ท่ีพักแรมในการเดินทางหรือโรงแรม (Hotels) ซ่ึงมีลักษณะแตกต�างกันออกไป เพ่ือให�สอดคล�องกับวัตถุประสงค�ของผู�เดินทาง

ธุรกิจคมนาคมขนส�ง แบ�งออกเป*น 3 ประเภท ได�แก� 1) การขนส�งทางบก อาจจําแนกได�ตามลักษณะของพาหนะหรือวิธีการเดินทางดังนี้ การเดินทางท�องเท่ียวทางรถไฟ การเดินทางท�องเท่ียวโดยรถยนต�ส�วนตัว และการเดินทางท�องเท่ียวโดยรถโดยสาร 2) การขนส�งทางน้ํา ในยุคเริ่มต�นเป*นการนําเรือเก�ามาปรับปรุงพร�อมเพ่ิมส่ิงอํานวยความสะดวกต�างๆ ซ่ึงเป*นการท�องเท่ียวแบบครบวงจร โดยเน�นการพักผ�อนและการบันเทิง นอกจากนี้ขนาดท่ีใหญ�ของเรือท่ีขนาดใหญ�เกินไปทําให�ไม�สามารถเข�าจอดได�ในหลายเมืองท�า และเป*นเรือท่ีสร�างข้ึนมาเพ่ือให�มีความเร็วกว�าท่ีจะล�องเพ่ือความสําราญ และ3)การขนส�งทางอากาศ ประวัติการบินในประเทศไทยการบินเริ่มเข�ามามีบทบาทในประเทศไทยตั้งแต�สมัยท่ีเรายังใช�ช�างเป*นพาหนะสําคัญในการขนส�งทางบก และมีเรือพายเรือแจวแล�นลอยเต็มลําน้ําลําคลอง ในช�วงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล�าเจ�าอยู�หัว (รัชกาลท่ี 6) ธุรกิจการบินต�องประกอบไปด�วย 1) บริษัทการบิน หรือ สายการบิน (Airline) 2) อากาศยานท่ีใช�ในการบิน หรือ เครื่องบิน (Aircraft) 3) ท�าอากาศยาน หรือ สนามบิน (Airport) 4) เส�นทางการบิน (Routing) และ5) เครื่องอํานวยความสะดวกในการบิน (Air Navigation Aid) ก็สามารถทําให�ผู�ประกอบธุรกิจการบินสามารถดําเนินกิจการด�านการบินได�อย�างครบถ�วนและสมบูรณ�

ธุรกิจนําเท่ียว (Travel Agency) เป*นธุรกิจบริการรูปแบบหนึ่งท่ีบริการจัดการในเรื่องต�างๆ เช�น เรื่องพาหนะการเดินทาง ท่ีพักแรม อาหาร บริการมัคคุเทศก�นําเท่ียว นําชมแหล�งท�องเท่ียวท่ีระบุไว�ตามรายการนําเท่ียวท่ีได�ทําการตกลงไว�กับนักท�องเท่ียว

ธุรกิจอาหารและเครื่องดื่ม ในระยะเริ่มแรกธุรกิจอาหารและเครื่องดื่มมีความเก�าแก�เช�นเดี่ยวกับธุรกิจท่ีพักแรมซ่ึงเกิดข้ึนในยุคกรีกและโรมัน โดยมีการบริการอาหารต�างๆ แก�นักเดินทางท่ีพักแรมในทาเวิร�น (Tavern) และอินน� (Inn) ท่ีตั้งอยู�บนถนนสายสําคัญ และยังมีการเป�ดร�านอาหารแบบ สแนคบาร� (Snack bar) ท่ีเป*นท่ีมาของอาหารจานด�วน ในประเทศไทยเริ่มข้ึนในสมัยรัชกาลท่ี 4 และได�รับความนิยมอย�างกว�างขวาง ต�อมาจึงมีชาวต�างชาติเข�ามาค�าขายและไปใช�บริการ ในยุคปkจจุบันร�านอาหารในประเทศไทยนอกจากจะเป*นห�องอาหารในโรงแรมแล�ว ยังมีร�านอาหารท่ัวไปเกิดข้ึนมากมายหลายประเภท ได�แก� ร�านอาหารจีน ร�านอาหารอินเดีย ร�านอาหารฝรั่ง คอฟฟQlชอป แห�งแรกช่ือ ร�านกาแฟนรสิงห� และร�านอาหารไทย เป*นต�น

ธุรกิจนันทนาการ (Recreation) หมายถึง การประกอบธุรกิจบริการให�บริการเพ่ือความบันเทิงและเพลิดเพลินสําหรับคนเดินทางหรือนักท�องเท่ียว

ธุรกิจสินค�าของท่ีระลึก เป*นองค�ประกอบท่ีสําคัญเช�นกัน เพราะนักท�องเท่ียวส�วนใหญ�นิยมท่ีจะซ้ือสินค�าและของท่ีระลึกก�อนเดินทางกลับเสมอ จากพฤติกรรมของนักท�องเท่ียวจึงส�งผลให�ธุรกิจสินค�าของท่ีระลึกเกิดข้ึนอย�างมากมายหลากหลายชนิดและเป*นธุรกิจท่ีสร�างรายได�ให�กับประเทศ

62

สินค�าของท่ีระลึก (Souvenirs) หมายถึง การประกอบธุรกิจผลิตและจําหน�ายสินค�าท่ีนักท�องเท่ียวนําซ้ือกลับไปยังภูมิลําเนาของตน เพ่ือเป*นท่ีระลึก ของฝาก หรือแม�แต�ใช�สอยในชีวิตประจําวัน สินค�าของท่ีระลึกมักจะถูกพัฒนาข้ึนมาจากศิลปะหัตกรรมของแต�ละท�องถ่ิน ท่ีแสดงเอกลักษณ� ความเป*นอยู�ของท�องถ่ิน โดยใช�วัสดุท่ีหาได�ภายในท�องถ่ินเป*นวัตถุดิบในการผลิตและใช�แรงงานฝQมือคนท�องถ่ิน เช�น วัสดุทําจากไม�หรือหินจากอัฟริกา ผ�าปkก ผ�าไหมจากจีน เป*นต�น สําหรับคนไทยนั้นรู�จักมานานแล�ว แต�ในความหมายว�า “ของฝาก” ซ่ึงอาจกล�าวได�ว�าเป*นค�านิยมของคนไทย เม่ือเดินทางไปเย่ียมญาติมิตร จําต�องมาของฝากติดมือไปมอบให�บุคคลหรือครอบครัวท่ีไปเยือน และลักษณะของฝากเหล�านั้นอาจเป*นของใช�หรือของรับประทาน ท่ีผลิตในถ่ินท่ีอยู�อาศัยของตน